నోటి, కాలి వ్యాధి

https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B1%8B%E0%B0%9F%E0%B0%BF,_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF_%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%A7%E0%B0%BF

నోరు, కాలి వ్యాధి (ఫుట్ అండ్ మౌత్ డిసీజ్) పశువులు, గొర్రెలు, మేకలు, పందులు మొదలైన చీలుగిట్టలుండే జంతువుల్లో సంభవించే ఒకానొక తీవ్రమైన వైరల్ అంటువ్యాధి.
ఈవ్యాధి భారతదేశంలో ఎక్కువగా ఉంది.
దీనిద్వరా పశుగణాల సంబంధిత ఎగుమతుల మీద నిషేధం ఉంది.
ఈ వ్యాధి బాధితులైన పశువుల వల్ల వాటి ఉత్పాదకత తగ్గటంతో దేశానికి తీవ్రమైన ఆర్థిక నష్టం కలుగుతుంది.
తీవ్రమైన జ్వరం
పాల దిగుబడి తగ్గటం
నోటిలోను మూతి మీద, కాళ్ళమీద, పొదుగు మీద పుళ్ళు, బొబ్బలు కనిపిస్తాయి
కాళ్లమీద పుళ్ళు, బొబ్బల మూలంగా కుంటడం
నోటి నుంచి విపరీతంగా నురగ కార్చటంనోరు, కాలి వ్యాధికి గురైన పశువుల లోని అంతస్స్రావాలు వాటి లాలాజలము, పాలు, వాటి పుండ్ల నుంచి కారే రసి లాంటి వంటి విసర్జనలవల్ల, ఈ వ్యాధి కారక వైరస్ లు వ్యాపిస్తాయి .
ఈ వ్యాధికారక క్రిమి ఒక ప్రదేశం నుండి మరొక ప్రదేశానికి గాలిద్వారా వ్యాప్తి చెందుతుంది.
ముఖ్యంగా గాలిలో తేమశాతం అధికంగా ఉన్నప్పుడు ఒక చోటు నుండి మరొక చోటుకు త్వరితంగా వ్యాపిస్తుంది.
వ్యాధిపీడిత పశువుల నుంచి ఆరోగ్యంగా ఉన్న వాటికి కలుషిత ఆహారం, నీరు, వ్యవసాయపనిముట్లు మొదలైన వాటి వల్ల, అలాగే కుక్కలు, పక్షులు, పొలం పనివారి రాకపొకల వల్ల కూడా ఫుట్ అండ్ మౌత్ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
ఈ వ్యాధికి గురైన గొర్రెలు, పందులు అసాధారణ మోతాదులో ఈ వ్యాధికారక వైరస్ ను విసర్జించి ఫుట్ అండ్ మౌత్ వ్యాధి వ్యాప్తిచెందటంలో కీలకపాత్ర పోషిస్తాయి.
దేశవాళీ పశువుల కన్నా సంకరజాతి పశువులు త్వరగా ఈ వ్యాధిబారిన పడతాయి,
వ్యాధిపీడిత పశువులను ఒకచోటి నుంచి మరొకచోటికి రవాణా చెయ్యటం వల్ల కూడా ఈ వ్యాధి వ్యాప్తి చెందుతుంది.వ్యాధిబారిన పడ్డ పశువుల్లో గర్భధారణ విఫలమవుతుంది, వేడిని తట్టుకోలేకపోవటం, పాలదిగుబడి తగ్గిపోతుంది
వ్యాధి ప్రబలి ఉన్న ప్రాంతాలకు ఆరోగ్యంగా ఉన్న పశువులను తరలించకూడదు
వ్యాధి వ్యాపించి ఉన్న ప్రదేశాల నుండి పశువులను కొనుగోలు చెయ్యకూడదు
కొత్తగా కొన్న పశువులను, క్షేత్రంలోని మిగిలిన పశువులనుండి ఎడంగా ఉంచాలినోరు, కాలి వ్యాధిపీడిత పశువుల పుండ్లను ఒక్కశాతం పొటాషియం పెర్మాంగనేటు ద్రావణంతో కడగవచ్చు.
కాళ్ళ మీద బొబ్బలకు యాంటీ-సెప్టిక్, నోటి లోని పుళ్ళకు బోరిక్ యాసిడ్ గ్లిజరిన్ వాడవచ్చు
జబ్బుపడ్డ పశువులకు ఉపశమనం కలిగించే జావి దాణామాత్రం పెట్టటం, అలాగే వాటిని ఆరోగ్యంగా ఉన్న పశువులనుంచి దూరం చెయ్యటంవ్యాధినిరోధక టీకాలు వేయించాల్సిన నిర్ణీత సమయాలు చాలా ముఖ్యమైనవి.
వ్యాధి వచ్చిందని అనుమానమున్న పశువులన్నిటికీ ఫుట్ అండ్ మౌత్ వ్యాక్సిన్ ప్రతి ఆరునెలలకు వేయించాలి.
ఈకార్యక్రమంలో పశువులు, గొర్రెలు, మేకలు, పందులు అన్నిటికి వ్యాధినిరోధక టీకాలు వేయించాలి.
దూడలకు మొదటి టీకా నాలుగు నెలలవయసులో, రెండవ టీకా అయిదవ నెలలో, అక్కడి నుంచి ప్రతి నాలుగు నుండి ఆరు నెలలకు ఒకసారి వేయించాలి.