୨୦୦୨ ମସିହାରେ ନିର୍ମଳ_ବର୍ମାଙ୍କୁ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ସାହିତ୍ୟ ଓ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପଦ୍ମଭୂଷଣରେ ସମ୍ମାନିତ_କରାଯାଇଥିଲା . ଏହା କେବଳ ବେନାମୀ ଜମିର କଥା ନୁହେଁ । ଆରମ୍ଭରେ ଲାହିରୀଙ୍କ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରକାଶକଙ୍କଠାରେ ବର୍ଷବର୍ଷ ଧରି ଅସ୍ୱୀକୃତିର ସାମନା କରିବାକୁ ପଡ଼ିଲା . ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ଲୁଧିଆନାରେ ହୋଇଥିଲା . ଅକ୍ଷୟ ଅବସ୍ଥାଚକ୍ରରେ ‘ପିସ୍ତଲ’ର ଶୁଟିଂ ସମୟରେ ଦୁଃସାହସିକ_କାମ କରିବା ବେଳେ ଶିଡ଼ିରୁ ଖସିପଡ଼ି ଆହତହୋଇ ବସିଲେ . ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ସମନ୍ୱୟ ଡା.ଦୀପା ବିନୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିଲା । ତେବେ ନିଜ ସଂଖ୍ୟାର ଆଧିକ୍ୟତାର ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବହାର ସେମାନେ କାହିଁକି କହିପାରୁ ନାହାନ୍ତି ? ପଶ୍ଚିମ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଆର୍ଥିକ ନୀତି , ଏହି ଧାରଣା ଉପରେ ଆଧାରିତ ଅଟେ ଯେ ମୁଖ୍ୟ ଆର୍ଥିକ କାର୍ଯ୍ୟ-କଳାପ ଔଦ୍ୟୋଗିକରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ହେବ , ଜନସଂଖ୍ୟାର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଅଂଶ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଲାଗିବ । କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକ ଦିବସୀୟ କୃଷକ ମେଳା ଏବଂ କୃଷି ପ୍ରଦର୍ଶନୀର ଆୟୋଜନ ମାର୍ଚ ୨୮ , ୨୦୧୧ରେ ସ୍ୟାଲଦାରେ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୪୩ ମସିହାରେ ସେଠାରୁ ସେ ନିଜର ପ୍ରଥମ କବିତା ସଂଗ୍ରହ ‘ତଲ୍ଖିୟାଁ’ ପ୍ରକାଶକଲେ . ଯଦି ବିକାଶ ସଂପୂର୍ଣ ହୋଇଯିବ ତେବେ ଗାଁର ଜନସଂଖ୍ୟା ସବୁ ସହରକୁ ଚାଲିଯିବେ ଓ ଛୋଟ-ଛୋଟ ଜମି ସ୍ଥାନରେ ବିଶାଳକାୟ ଫାର୍ମଗୁଡିକରେ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଚାଷ ହେବାକୁ ଲାଗିବ । ସେ ସାଧାରଣ ଲୋକ ହେଉ ବା ବିଶିଷ୍ଟ . ମୌର୍ଯ୍ୟକାଳ ତଥା ଗୁପ୍ତକାଳରେ ଜନସମ୍ବାଦ ସେବାଗୁଡ଼ିକର ତୀବ୍ର ଗତିରେ ବିକାଶ ହେଲା . ମହାଭାରତରେ ସଞ୍ଜୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଯୁଦ୍ଧର ଯେଉଁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି, ତାହା ସମ୍ବାଦ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉତ୍ତମ ଉଦାହରଣ, କିନ୍ତୁ ଏଭଳି ଉଦାହରଣ ବହୁତ କମ . ଐନ୍ଦ୍ରିକ ସମ୍ବାଦର ଅପୂର୍ଣ୍ଣତାଯୋଗୁଁ ସଙ୍କେତଦ୍ୱାରା ସମ୍ପର୍କର ଆଦାନପ୍ରଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିକଶିତ ହେଲା . ସାଧାରଣତଃ ସମ୍ବାଦ ସାଧନଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ଶ୍ରୋତା, ଦର୍ଶକ ବା ପାଠକମାନଙ୍କ ସଂସ୍କୃତି, ରୁଚି, ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଆଦି ବିଷୟରେ ଧ୍ୟାନଦିଏନାହିଁ, ଆଉ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବଚନ ଦେବା ଆରମ୍ଭ କରିଦିଏ . ସୌମ୍ୟା କହନ୍ତି ‘ପ୍ରଥମେ ଆରାଧ୍ୟାର ଚରିତ୍ର ମୋତେ ପସନ୍ଦ ଆସୁନଥିଲା’ . ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ହେବା ଉଚିତ, ଯାହାଫଳରେ ତାହା ବିସ୍ମୃତ ହୋଇପାରେନାହିଁ . ଏହାର ସୁଟିଂପାଇଁ ସୋମବାର ଦ୍ୱିପହରରେ ସେଟ ଲଗାଯାଇଥିଲା . ବୈକଳ୍ପିକ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ସମ୍ମୁଖରେ ରଖି ` ନୂତନ ଆର୍ଥିକ ନୀତିଗୁଡିକ ` ର ଉଗ୍ର ବିରୋଧ କରିବା କୃଷକ ରାଜନୀତିର ପ୍ରଥମ ଚରଣ ହେବ । ଆର୍ଥିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ସନ୍ଧି ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ସମୁଳେ ଓପାଡ଼ି ଫିଙ୍ଗିଦେବାକୁ ଚାହେଁ . ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଦେଶରେ କୃଷକମାନଙ୍କର ଯେତେ ସବୁ ବଡ-ବଡ ସଂଗଠନ ଅଛି ସେଗୁଡିକ ସବୁ ଟ୍ରେଡ ୟୁନିୟନ ଢାଞ୍ଚାରେ ନିଜର ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଉ ଅଛନ୍ତି । ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ହିଁ ଏହାକୁ ଅଧିକ ଚର୍ଚ୍ଚିତ କଲା . ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ମତ ଯେ ଅଶିକ୍ଷା ହେଉଛି ଦାରିଦ୍ର୍ୟର ବଡ଼ କାରଣ . ଏତେ ବଡ ଓ ଅଦ୍ଭୂତପୂର୍ବ ଆନ୍ଦୋଳନ ସତ୍ତ୍ୱେ କୃଷକମାନଙ୍କର ଗୋଟିଏ ମଧ୍ୟ ଦାବି ପୂରଣ ହୋଇନାହିଁ । ବିଂଶ ଶତାଦ୍ଦୀର ପୂର୍ବାର୍ଦ୍ଧ ଛାୟାବାଦୀ କବିତାଗୁଡ଼ିକର ରଚନାକାଳ ଥିଲା . କିନ୍ତୁ ଏହି ସମ୍ବାଦ ପ୍ରକ୍ରିୟା କେବଳ ସଞ୍ଚାର ସୂଚନା, ତଥ୍ୟ ବା ସମ୍ବୋଧନ ହିଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏକ ଗଭୀର ଓ ନିବିଡ଼ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବି ପୂରଣକରେ . ସେମାନେ ସମସ୍ୟାକୁ ଦେଖାଇବାସହ ସମସ୍ୟାର ମୂଳକୁ ମଧ୍ୟ ଅନାବୃତ କରନ୍ତି . ସେ ବିଭିନ୍ନ ରଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ମାନବୀୟ କରୁଣା ଓ ଭାରତୀୟ ପ୍ରଜ୍ଞାର ବହୁ ଗୌରବପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗର ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଛନ୍ତି . କେତେକ ଅଳ୍ପ ଶିକ୍ଷିତ , ଅର୍ଦ୍ଧଶିକ୍ଷିତ କୃଷକ ନେତା ଯଦି ଏହି ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡିକ ଉପରେ ନିଜର ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାକୁ ଚାହିଁବେ ତେବେ କେଉଁ ପୁସ୍ତକ ପଢି ନିଜର ରାୟ ଦେବେ ? ତତ୍‌ସହିତ ଧାନର ଜମିରୁ ନାଇଟ୍ରସ୍‌ଅକସାଇଡର ଉତ୍ସର୍ଜନ ମଧ୍ୟ ନଗଣ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । କୃଷକ ଖାଲି ହାତରେ ଫେରିଯାଇଥିଲେ । ନିଜ ଅଧିକାରକୁ ସହଜରେ ଛାଡ଼ିଦେବା ପାଇଁ ସେ ରାଜି ନୁହେଁ . କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟଧାରୀ କୃଷକମାନଙ୍କର ସମସ୍ୟାଗୁଡିକ ବିଷୟରେ କଠୋର ଅନ୍ତର୍ବିରୋଧୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ଥିଲା । ସର୍ବଦା ପଶୁମାନଙ୍କର ରହିବା-ସ୍ଥାନ ଏପରି ଭାବେ ନିର୍ମିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ଅଟେ ଯେ ତାକୁ ଯେପରି କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଅସୁବିଧା ନ ହେବ । ସତୁରି ଦଶକରେ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକ ଓ କୃଷକମାନେ ଦେଖିଲେ ଯେ ସରକାର ନିଜ କ୍ଷମତାର ଗର୍ବରେ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ମନଇଚ୍ଛା ଅତ୍ୟାଚାର କରୁଛି . ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ପରେ ୧୯୪୧ରେ ବଚ୍ଚନ ଜଣେ ପଞ୍ଜାବୀ ସୁନ୍ଦରୀଙ୍କୁ ବିବାହକଲେ, ଯିଏ ଥିଲେ ରଙ୍ଗମଞ୍ଚସହ ଜଡ଼ିତ . ତେଣୁ ଗାଁକୁ ତଥା କୃଷକମାନଙ୍କର ଅସ୍ତିତ୍ୱକୁ ସହ୍ୟ କରାଯାଉଅଛି । ଏହି କୃଷକ ମେଳାରେ ପାଖାପାଖି ୫୦୦ କୃଷକ ଏବଂ ମହିଳା କୃଷକମାନେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କୌଶଳ ଫିଲ୍ମର ସବୁଠୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଦିଗ . ବିହାରରେ ମିଡିଆର ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଯେଉଁ ତଥ୍ୟ-ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀ ଟିମ ଗଠିତ ହୋଇଛି, ତା ରିପୋର୍ଟ ଏବେ କାଉନସିଲ ଦ୍ୱାରା ଅଧିକୃତ ହୋଇ ଜାରି ହୋଇନାହିଁ . ଆଜିର ସମୟ ସଂକ୍ରମଣକଳା ଅଟେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୃଷି ପୁଞ୍ଜିପତିମାନଙ୍କ ସଂପୂର୍ଣ ଅଧୀନରେ ନାହିଁ । ଏହି କର୍ମଶାଳାରେ ଗୃହ ବିଜ୍ଞାନର ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ସମନ୍ୱିତ ଗବେଷଣା ପରିଯୋଜନା ଏବଂ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ଓ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡର କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସମନ୍ୱୟକ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ସହିତ ମୋଟ ୫୦ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଯଦି ତର୍କ ହେବ ତେବେଯାଇ ଏକଥା ସମ୍ମୁଖକୁ ଆସିବ ଯେ ଏହି ଶାସ୍ତ୍ର ଭାରତର ଲୋକ ଓ ବାସ୍ତବିକତା ସହିତ ଅଲଗା କରାଯାଇଛି । ନାଟକରେ ସୁରଦାସଙ୍କ ଜୀବନର ପିଲାବେଳଠୁ ନେଇ କିଶୋର, ଯୁବକ ଓ ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାର ଜୀବନକୁ ଦର୍ଶକ ସାମନାରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଲା . ଏହାଦ୍ୱାରା ବିହନର ମାତ୍ରା କମ୍‌ ଲାଗିଥାଏ ତେବେ ଅନ୍ୟପଟେ ନର୍ସରୀ ପ୍ରସ୍ତୁତି ହେବାରେ ଲାଗୁଥିବା ସମୟ ବଞ୍ଚିଥାଏ । କେବଳ ପ୍ରସାରଣ କରିବା କିମ୍ବା ସୂଚନା ଦେବା ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ . ଏତେ ଅଧିକ ଦୁଃଖିହେବାର କାରଣ ପଚାରିଥିଲେ । ଋଷିମାନେ ପରିଭ୍ରମଣ କରୁଥିବା ସମୟରେ ହିଁ ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟର ସୂଚନା ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟକୁ ପ୍ରଦାନକରୁଥିଲେ . ସମୟସହିତ ଫିଲ୍ମ ଶୈଳୀରେ ଆସିଥିବା ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ମଧ୍ୟ ଉଭୟ ଫିଲ୍ମ ଜୋରଦିଏ . ଆଳୁର ମହତ୍ତ୍ୱକୁ ଆଖୁ ଆଗରେ ରଖି ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘ ବର୍ଷ ୨୦୦୮କୁ ‘ଆଳୁବର୍ଷ’ ଘୋଷିତ କରିଥିଲେ । କେଶର ଲଗାଇବା ପାଇଁ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଜମିରେ ଛୋଟ ଛୋଟ କିଆରି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଯାହା ମନୋଯୋଗ ସହକାରେ ପଢ଼ାଯାଏ . ଶୂନରୁ କମ ତାପମାତ୍ରାରେ ଆମେ ଖୋଲା ଆକାଶ ତଳେ ଶୋଇଲୁ . ଏହି ସୁଯୋଗରେ ଦିଲ୍ଲୀ_ପରିବାରର ଉସ୍ତାଦ_ନସିରୁଦ୍ଦୀନ_ସାମୀ ପ୍ରସ୍ତୁତିରୁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ମନ୍ତ୍ରମୁଗ୍ଧ କରିଦେଲେ . ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇବାପରେ ଜନସମ୍ବାଦର ଭୂମିକାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରାଗଲା ତଥା ସଞ୍ଚାର ଓ ଗମନାଗମନର ସାଧନଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷୀପ୍ରଗତିରେ ବିକାଶ କରାଗଲା . ୧୯୧୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ୱର ମାସ ୨୨ ତାରିଖରେରେ ଗୁରୁ_ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ_ଟାଗୋର ବିଶ୍ୱଭାରତୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକଲେ ଓ ୧୯୧୯ ମସିହା ଜୁଲାଇ ମାସରେ ସେଠାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ବି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଗଲା . ଫଳଗୁଡିକ ସଢିଯିବାର ସଙ୍କେତ କଳା ଦାଗ ପଡିଯିବା ଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ । ଅଭିନେତ୍ରୀ ସୌମ୍ୟ_ସେଠ ଷ୍ଟାର_ପ୍ଲସର ଧାରାବାହିକ ‘ନବ୍ୟା’ରୁ ନିଜର ଗୋଟେ ଅଲଗା ପରିଚୟ ଗଢ଼ିଛନ୍ତି . ସେ ଥିଲେ ଛାୟାବାଦୋତ୍ତର କବିମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ପିଢ଼ିର କବି . ଯେତେବେଳେ ୟୁକାଲିପଟାସ ଅଥବା ସୋୟାବିନ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ଉତ୍ପାଦନ ହେବ ସେତେବେଳେ ଦେଶୀ-ବିଦେଶୀ ଉଦ୍ୟୋଗପତି ତାହାକୁ ଶସ୍ତାରେ ନେବା ପାଇଁ ସଂଗଠିତ ହୋଇଯିବେ , ଚାଷ ସଂପୂର୍ଣରୂପେ ତାଙ୍କ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଯିବ । ୧୭୯୮ ମସିହାରେ ରେବମାନ ଏକ ଜର୍ମାନ ପଞ୍ଜିକାର ମୁଖପତ୍ର ଡିଜାଇନ କରିଥିଲେ . ବିଶ୍ୱର ସମାଚାର-ପ୍ରଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାଧନଗୁଡିକରେ ଉଭୟଙ୍କର ସଂଯୁକ୍ତ ଏକାଧିକାର ହେବାଯୋଗୁଁ ଚିନ୍ତାକରିବାର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ମାଧ୍ୟମ ସୃଷ୍ଟି କରିହୁଏ ନାହିଁ । କଲିକତାରେ ହିଁ ତାଙ୍କ ପାଳନ_ପୋଷଣ ହୋଇଥିଲା . କିନ୍ତୁ ବାପାଙ୍କ ସାଂଘାତିକ ରୋଗର ଖବର ଆଗରେ ଡ୍ରାଇଭରର ଭୟ ଫିକା ପଡ଼ିଗଲା . ପରିବାର ଓ ପୃଷ୍ଟପଟ ବିଷୟରେ ପଚାରିଲେ ସେ ଉତ୍ତର ଦିଅନ୍ତି, ‘ମୁଁ ବନାରସରେ ରହେ’ . କେଶରର ପ୍ରଭାବ ଉତ୍ତେଜକ , ଗରମ ଶୁଷ୍କ ହୋଇଥାଏ ଯେଉଁଥିରୁ ପାଚନ , ମୂତ୍ର ଏବଂ ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଆଭ୍ୟନ୍ତରିଣ ରୋଗଗୁଡିକ ନିମିତ୍ତ ଲାଭଦାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଅଜ୍ଞେୟ_ମହାଶୟ ଜୋଧପୁର_ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ତୁଳନାତ୍ମକ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଭାଷା ବିଭାଗର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ପଦରେ ୧୯୭୧ ମସିହାରୁ ୧୯୭୨ ମସିହାପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବି କାମକରିଥିଲେ . ଏସ-୩୬ ପ୍ରଜାତି -ଏହାର ପତ୍ରଗୁଡିକ ହୃଦୟ ଆକାରର ମୋଟା ଓ ହାଲୁକା ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ସହିତ କାନ୍ତିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ରାଜ୍ୟସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ପ୍ରକଳ୍ପରେ ରାଜ୍ୟଗୁଡିକର ଅଂଶ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ଶାସନସଚିବ ଡ. ରଜନୀଶଦୁବେଙ୍କ ତରଫରୁ ପତ୍ର ପଠାଯାଇ ଅଛି । ଯଦି ସୋନୀ ସୋରୀଙ୍କୁ ଭେଟିବା ପାଇଁ ବେଶୀ ଅସୁବିଧା ହୁଏ ତାହେଲେ ମଇଳା କୁଣ୍ଡ ଭାବି ତାଙ୍କ ଯୌନାଙ୍ଗରେ ଆବର୍ଜନା ଭର୍ତ୍ତି କରିଦେଇଥିବା ସେହି ଏସ.ପି.ଙ୍କୁ ନିଜ ଷ୍ଟୁଡିଓକୁ ଡାକି ଜନତାଙ୍କ ଅଦାଲତରେ ଉପସ୍ଥିତ କରାନ୍ତୁ | ବହୁରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କମ୍ପାନିଗୁଡିକର ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ତୃତୀୟ ଦୁନିଆର କୃଷି ଓ କୃଷି-ବ୍ୟବସାୟ ଉପରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଅମର୍ତ୍ତ୍ୟ_କୁମାର_ସେନ ସାମାଜିକ ଅସମାନତାଗୁଡ଼ିକୁ ବି ଦାରିଦ୍ର୍ୟର କାରଣ ମାନନ୍ତି . ପ୍ରାରମ୍ଭରେ କବୀର ହେଉଛି ଜଣେ ଅଟଳ ଚରିତ୍ରର ବ୍ୟକ୍ତି, ସେ ଅତ୍ୟାଚାର ସହିପାରେନାହିଁ . ପ୍ରତ୍ୟେକ ଖବରକାଗଜ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ କିଛି ନା କିଛି ଖାସ ବିଷୟ ଅବଶ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରେ, ଆଉ ସେଥିପାଇଁ ପିଲା ଓ କିଶୋରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ହ୍ୟାରି-ପଟର’ ଯାଦୁର ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର ହେବାରେ ଅସୁବିଧା ହେଲାନାହିଁ . ତାଙ୍କ ନିବନ୍ଧ ହିନ୍ଦୀ_ସାହିତ୍ୟର ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ . ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ_ହିରାନନ୍ଦ_ବାତ୍ସାୟନ ‘ଅଜ୍ଞେୟ’ ଜଣେ ପ୍ରତିଭାସମ୍ପନ୍ନ କବି, ଶୈଳୀକାର, କଥା_ସାହିତ୍ୟକୁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ନ ମୋଡ଼ ଦେଇଥିବା କଥାକାର, ଲଳିତ_ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଓ ସଂପାଦକ ଭାବରେ ପରିଚିତ . ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ବହୁ ଉପନ୍ୟାସ ରଚିତ ହୋଇଛି . ସୋନୀ ସୋରୀଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ଆନ୍ନା ହଜାରେ ଓ ଅରବିନ୍ଦ କେଜରୀୱାଲ ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଲେ ଏହାର କି ଫଳ ମିଳିବ ? ଏହି_ସମୟରେ ବିବିସିଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କ ଉପରେ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟରୀ_ଫିଲ୍ମ ପ୍ରସାରିତ_ହୋଇଥିଲା . ୨୧ ଜୁନରେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ପ୍ରଦର୍ଶନ_ହେବ . ବର୍ତ୍ତମାନ ଚଳିତ ବର୍ଷମାନଙ୍କରେ ପଶୁମାନଙ୍କର ପରିଚାଳନା ପ୍ରତି ଅଧିକ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଛି ଏବଂ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ଏହି ଦିଗରେ କରାଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଛି ଯେ ଯଦି ପଶୁମାନଙ୍କର ପରିଚାଳନା ବୈଜ୍ଞାନିକ ଢଙ୍ଗରେ କରାଯିବ ତେବେ ଭାରତୀୟ ପଶୁମାନଙ୍କର ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତାରେ ଉତ୍ତରୋତ୍ତର ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରେ ଏବଂ ଜାତୀୟ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସେମାନଙ୍କର ଯୋଗଦାନ ଅନେକାଂଶରେ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରେ । ସେ କୌଣସି ଜିନିଷକୁ ଦେଖନ୍ତି ତ, ଘଣ୍ଟାଘଣ୍ଟା ଧରି ତାହାକୁ ଦେଖିବାରେ ଲାଗନ୍ତି . ସେ ଭାବ ଓ ବିଷୟ ଅନୁସାରେ ଭାଷାର ବ୍ୟବହାର_କରିଛନ୍ତି . ଏହି ଅବସରରେ ଭାଜପା ପ୍ରବକ୍ତା ମୀନାକ୍ଷୀ_ଲେଖୀ, ସଂସ୍ଥାର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଦେବେନ୍ଦ୍ର_ଆର୍ଯ୍ୟ, ମହାମନ୍ତ୍ରୀ_ମନୋଜ ଇତ୍ୟାଦି ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ . ଫିଲ୍ମ ଏଭଳି ଏକ ମାଧ୍ୟମ, ଯାହା ଜରିଆରେ ଫିଲ୍ମନିର୍ମାତା ସମାଜସହ ଯୋଗାଯୋଗ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକରେ . ଅଧିକ ଗଭୀରତାରେ ଲଗାଯାଇଥିବା କନ୍ଦର କମ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ସେଗୁଡିକର ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ କମ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ୧୯୫୯ରୁ ପ୍ରାଗ (ଚେକସ୍ଲାବିୟା)ର ପ୍ରାଚ୍ୟ_ବିଦ୍ୟା_ସଂସ୍ଥାନରେ ସାତ ବର୍ଷପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥିଲେ . ଏହି ସଂଗୋଷ୍ଠୀରେ ଆଗାମୀ ପଚାଶ ବର୍ଷରେ କୃଷି ବିକାଶ ପାଇଁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାରେ ଏବଂ ତାଉପରେ କାମ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେ ଏଠାରେ ଢୋଲ ସ୍ଥାନରେ ବୀଣାକୁ ଜନସଞ୍ଚାରର ମାଧ୍ୟମ ଭାବେ ବାଛନ୍ତି . ଆଜି ଗଙ୍ଗାକୁ ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ କରିବା ଦାବୀକୁ ନେଇ ଅନଶନ କରୁକରୁ ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ସ୍ୱାମୀ-ନିଗମାନନ୍ଦ ନିଜର ପ୍ରାଣବଳି ଦିଅନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସାମାଜିକ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଗମ୍ଭୀରଭାବେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଆପେଆପେ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଯାଏ . ଦ୍ୱିବେଦୀ_ମହାଶୟଙ୍କୁ ଦେଶରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସମ୍ମାନ ଜ୍ଞାନପୀଠ_ପୁରସ୍କାର ଦିଆଯାଇଥିଲା . ରାଜ_ବବ୍‌ବର ଓ ପ୍ରବେଶ_ରାଣା ବି ଠିକଠାକ କାମ କରିଛନ୍ତି . ଏଥିରେ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଧାନତା ରହିଛି . ସ୍ୱାମୀ_ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ଜନ୍ମଶତାଦ୍ଦୀ ଅବସରରେ ହିନ୍ଦୀ ଭବନରେ ଆୟୋଜିତ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ୧୧ଜଣ ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କୁ ପୁରସ୍କୃତ କରାଗଲା . ସେନ୍ସର_ବୋର୍ଡର ଜଣେ ଅଧିକାରୀ କହିଲେ ଯେ ଏବେ ସେନ୍ସର_ବୋର୍ଡ ସାଜିଦ_ଖାଁଙ୍କ ମାର୍ଚ ୨୯ ତାରିଖକୁ ମୁକ୍ତିଲାଭ ହେବାକୁଥିବା ହିମ୍ମତବାଲା (ଅଜୟ ଦେବଗନ, ତମନ୍ନା)ର ଗୋଟେ ଗୀତକୁ ଏ_ସାର୍ଟିଫିକେଟ ଦେଲା କିନ୍ତୁ ବାକି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ୟୁ (ସର୍ବସାଧାରଣରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ)ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଥିଲା . ଏହିପ୍ରକାରେ ରାଜିନାମା ଅଧୀନରେ, ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଫିଲ୍ମ ସେଟେଲାଇଟର ମୂଲ୍ୟ ୪୦_କୋଟି ଟଙ୍କା ହେବ . ଯଦି କୃଷକମାନେ ସ୍ୱୟଂ ସଂଗଠିତ ହୋଇନାହାଁନ୍ତି ତେବେ ଏହା ପ୍ରଶ୍ନ ଏହା ନୁହେଁ ଯେ ସରକାର ଶୁଣୁଛନ୍ତି ନା ନାହିଁ । ନାୟକ ଗିରୀଶଙ୍କ ବିପକ୍ଷ ଭୂମିକାରେ ଅଛନ୍ତି ଶୃତି_ହାସନ . କଲେକ୍ଟର ବିକାଶ_ଏସ._ଭାଲେଙ୍କ ବି ଅନୁମତି ଥିଲା . ଏପରି ବନ୍ଦର ସଫଳତା ଦୋକାନ ବନ୍ଦ ରଖିବା ଦ୍ୱାରା ଆକଳନ କରାଯାଏ , ରିକ୍‌ସା ଚଳାଇବା ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦ କରିଦିଆଯିବ , ସେତେବେଳେ ଜାଣିବ ଯେ ସଂପୂର୍ଣ ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା । ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ‘ଡେଲି_ସଫାରୀ’କୁ ଛାଡ଼ି ଅଧିକତର ରୋମାଣ୍ଟିକ ଓ ମଲ୍ଟିଷ୍ଟାର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ତିଆରି_କରିଛନ୍ତି . ଗୁହାଳର ଛାତକୁ ଯଦି ପକାରେ ତିଆରି କରାଯାଇପାରିବ , ତେବେ ବହୁତ ଭଲ । ` ଧନୀ ` ଶବ୍ଦ ବ୍ୟୟ କ୍ଷମତା ପଟେ ସଂଙ୍କେତ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ , ଜୀବନ ସ୍ତର ଆଡକୁ ସଙ୍କେତ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ବାରଣାସୀ ସେମିନାରରେ କୃଷକ-ଶ୍ରମିକ ସମ୍ୱନ୍ଧ ବିଷୟରେ ଚର୍ଚ୍ଚା ହୋଇପାରିନଥିଲା । ୟଶରାଜ_ଫିଲ୍ମ ଉପରେ ନାହରଗଡ଼ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ବିନା ଅନୁମତିରେ ଶୁଟିଂପାଇଁ ୧୨.୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଜରିମାନା କରାଯାଇଛି . ଜେ._କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କ ମତରେ, ଯଦି ଆପଣ କିଛି ବି ନୁହେଁ, ତାହେଲେ ପୁଣି ଆପଣ କିଛି ନୁହେଁ . ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ପ୍ରକାଶ ଝା’ଙ୍କର ନିଜ ଶୈଳୀଉପରେ ପୂରା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଛି . ଏହି ସଂଗୋଷ୍ଠୀର ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିବାକୁ ଯାଇ ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥି ପୂର୍ବ ସହାୟକ ମହାନିର୍ଦ୍ଦେଶକ , ବିଶ୍ୱ ଖାଦ୍ୟ ସଂଗଠନ , ରୋମ (ଇଟାଲୀ) ପଦ୍ମ ଭୂଷଣ ପ୍ରୋ.ଆର.ବି.ସିଂହ ନିଜର ସମ୍ବୋଧନରେ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର କାରଣ ସଂକୁଚିତ ହେଉଥିବା ଭୂମି , ଜଳ ଏବଂ ଜୈବ ବିବିଧତା ଯେପରି ପ୍ରାକୃତିକ ସଂସାଧନଗୁଡିକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବାକୁ ଯାଇ କହିଲେ ଯେ ଏହି କାରଣରୁ କୀଟ ଏବଂ ରୋଗର ପ୍ରକୋପ ବଢିବା ଦ୍ୱାରା ଭବିଷ୍ୟତରେ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଏକ ବଡ ଆହ୍ୱାନ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ସାମାଜିକ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ନେଇ ଫିଲ୍ମ ତିଆରି କରୁଥିବା ଶ୍ୟାମ ବେନେଗଲଙ୍କ ମତରେ ଫିଲ୍ମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନୁହେଁ, କିନ୍ତୁ ତାହା ନିଶ୍ଚିତଭାବେ ଦର୍ପଣଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ . ସମାଜରେ ସଚେତନତା ଓ ଜାଗରଣର ଆଦାନପ୍ରଦାନ ଓ ବିଚାରଧାର ତଥା ବହୁଳତାର ପ୍ରଚାର ଏବଂ ପ୍ରସାର ପାଇଁ ପ୍ରେସର ଅପରିମିତ କ୍ଷମତାକୁ ଦେଖି ହିଁ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଇଂରେଜୀ ଦାର୍ଶନିକ ଏଡମଣ୍ଡ ବର୍କ ଏହାକୁ ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତମ୍ଭ ବୋଲି କହିଥିଲେ . ବୈଦିକ-କାଳରେ ସମାଜକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାପାଇଁ ଋଷିମାନେ ନୈତିକ, ଧାର୍ମିକ, ଓ ସାମାଜିକ ନୀତିନିୟମର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ ତଥା ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସାହିତ୍ୟାବଦ୍ଧ କରି ପ୍ରଚାରପ୍ରସାର କରିବାପାଇଁ ପ୍ରଯତ୍ନ କଲେ . ଏହି କାହାଣୀକୁ ଆହୁରି ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇବା ସମ୍ଭବ, କାହିଁକିନା ଏହା ପୁଣି ଫିଟାଇହେଉଛି . ଏଥିପାଇଁ ୧୯୧୯ ମସିହା ମଇ ମାସରେ ରବୀନ୍ଦ୍ର ନିଜ ‘ସାର୍’ ଉପାଧିକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଦେଲେ ଓ ଗଭର୍ଣ୍ଣର_ଜେନେରାଲଙ୍କୁ ଚିଠି ଲେଖିଲେ ଯେ ସରକାର ଯେଉଁ ପାଶବିକ ଦମନଲୀଳା ଚଳାଇଛନ୍ତି, ତା’ର ଉଦାହରଣ କୌଣସି ସଭ୍ୟଶାସନର ଇତିହାସରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେନାହିଁ . ରାଜନୀତିରେ କୃଷକ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ସମୟ-ସମୟରେ ମୁକ୍ତିର ଦାବି କରିପାରନ୍ତି , କିନ୍ତୁ ସଂପୂର୍ଣ ରାଜନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୀତିର ସଂଚାଳନ କୃଷକମାନଙ୍କର ହିତକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି କରାଯିବା ଉଚିତ-ଏହା କହିବା ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ବିଚାରର ମଧ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଅଟେ ଓ ସାମ୍ୟବାଦୀ ବିଚାରର ମଧ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଅଟେ । ଆଜି ପୁରା ଆମେରିକାରେ ପ୍ରାୟ ୫୦୦ଟି ପୋଲ_ଷ୍ଟୁଡିଓ ରହିଛି . ନାଦିରା_ନାୟପାଲଙ୍କସହ ତାଙ୍କ ବିବାହ ହୋଇଥିଲା . ବର୍ଷରେ ୩୦୦ ଦିନ କାମ କରୁଥିବା ଶାହରୁଖଙ୍କ ଆଘାତଯୋଗୁଁ ଏହା ତାଙ୍କର ଅଷ୍ଟମ ଅସ୍ତ୍ରପୋଚାର ଥିଲା . ବିହାରର ନାଳନ୍ଦା ଜିଲ୍ଲାରେ ଜୈବିକ ବିଧିରେ ଚାଷ କରୁଥିବା ଜଣେ କୃଷକ ଗୋଟିଏ ହେକ୍ଟରରେ ୧୦୮.୮ଟନ ଆଳୁ ଉତ୍ପାଦନ କରି ଉତ୍ପାଦକତାର ଏକ ବିଶ୍ୱ କୀର୍ତ୍ତିସ୍ତମ୍ଭ ସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ କୃଷକ କେନ୍ଦ୍ରୀତ ରାଜନୀତି ସମ୍ଭବ ନଥିଲା । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ପଶୁ ନିଜର ଗୋବର ଖତ ଦ୍ୱାରା ଜମିକୁ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମ କରିଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ଚର୍ମ ଓ ଚମଡା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାନ୍ତି । ସେଥିରୁ ଜଣାଯାଉଥିଲା ଯେ ପୁଞ୍ଜିବାଦ ସବୁ ସଂକଟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇପାରିବ । ଡାକ୍ତରଙ୍କ କହିବା_ଅନୁସାରେ, ସେ ଚାରି ସପ୍ତାହ ଭିତରେ କାମକୁ ଫେରିପାରିବେ . ସେମାନେ ନିଜ ଭୂମିକୁ ଛାଡ଼ିବାପାଇଁ ରାଜି ନୁହନ୍ତି . ଇଂରେଜମାନେ ଗୋଳାବାରୁଦ ଓ ସୈନିକମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବାପାଇଁ ଏହି ସାଧନଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟବହାର କଲେ ଓ ଆମ ଦେଶ ମଣିଷକୁ ମଣିଷସହିତ ଯୋଡ଼ିବାପାଇଁ ଏଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟବହାର କଲା, ଯାହାର ପରିଣାମସ୍ୱରୂପ ଆମେ ଜିତିଲୁ ଓ ଇଂରେଜମାନେ ପରାଜିତ ହେଲେ . ଧରିନିଅନ୍ତୁ ଯେ ଦେଶର ସମସ୍ତ ଖବରକାଗଜ ଓ ଟିଭି ଚ୍ୟାନେଲଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ବାଦଦାତାମାନେ ପନ୍ଦର ଦିନ ଧରି ଧର୍ମଘଟ କଲେ . ‘ଦବଙ୍ଗ_୨’ରେ ବି ଆଡ଼ମ୍ୱରରେ ଭରପୂର ତାଙ୍କ ସ୍ଟଣ୍ଟ ଦୁଃସାହସିକ_କାମ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ . କେତେ ଥର ଏହି ଗୀତଗୁଡ଼ିକର ଫିଲ୍ମକାହାଣୀରେ ସିଧାସଳଖ ସମ୍ବନ୍ଧ ନଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଫିଲ୍ମରେ ଏହି ଗୀତ ରଖିବାର ଉଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି, ଟିଭିରେ ବାରମ୍ବାର ଦେଖାଇ ଫିଲ୍ମର ପ୍ରଚାର କରାଯାଇପାରିବ . ଆଜି ଇଣ୍ଟରନେଟ ସଂସ୍କରଣଗୁଡ଼ିକ ବାହାରିବା ପରେ ଅବସ୍ଥା ବଦଳିଛି . ରୋପଣର ୧୫ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଜମିକୁ ସେଚନ ଏବଂ କାଦୁଆ କରନ୍ତୁ ତେବେ ଯାଇ ବାଳୁଙ୍ଗା ଘାସ ପଚିଯାଇ ମାଟିରେ ମିଶିଯିବ । ଆଜି ସାମାଜିକ ସ୍ୱାର୍ଥନିମିତ୍ତ ଫିଲ୍ମ ତିଆରି କରୁଥିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକମାନେ ବି ଫିଲ୍ମରେ ଅଡ଼ୁଆ ଭର୍ତ୍ତି କରିବାରୁ ନିଜକୁ ରୋକିପାରୁନାହାନ୍ତି, ତିଗ୍ମାଂଶୁ ଧୂଲିୟା ହେଉଛନ୍ତି ଏହାର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଉଦାହରଣ . ସଙ୍କରଜାତୀୟ ରେଶମ ପୋକ:- ଆଇବିଏଲପିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ସିଏସଆର୍‌-୨X ସିଏସ୍‌ଆର-୪ ଏବଂ ଦୈତ ଗୁଣ ସଙ୍କରୀକୃତ (କୃଷ୍ଣ ରାଜା)ପରି ଉନ୍ନତ ବାଇଭୋଲ୍ଟାଇନ୍‌ ସଙ୍କରିକୃତ ରେଶମ ପୋକର ସୁପାରିସ୍‌ କରାଯାଇଛି । ଏହା ଆଖିର ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ଓ ଦାନ୍ତକୁ ସୁଦୃଢ କରି ଗଢିତୋଳିବାରେ ବହୁତ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଏହି ସଂକ୍ରମଣ ଜାଇତ୍ରୀ ଏବଂ ଜାଇଫଳ (କରନେଲ) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଁଞ୍ଚି ଯାଇଥାଏ । ଅନ୍ତର୍ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବଜାର ଯଦିବା ଶରଦ ଜୋଶୀଙ୍କ ଇଚ୍ଛାନୁସାରେ କାମ କରେନାହିଁ , ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପଶ୍ଚିମ ଦେଶଗୁଡିକ , ସେମାନଙ୍କର ବିଶାଳ ଅନୁଦାନ ଓ ସେମାନଙ୍କର ବିଶାଳ ବହୁରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକର ସ୍ୱାର୍ଥନୁସାରେ କାମ କରିଥାଏ । ଛୋଟ ଆଶା ସଦୃଶ ଶିଖା ଦ୍ଵାରା ଆଲୋକ ଦୂର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଛୁରିତ ହୋଇଯାଏ . ଚ୍ୟାନେଲଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଖୋଲା ଆକାଶରେ ଗତି କରୁଥିବା ଅଦୃଶ୍ୟ ତରଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକର ବିହଙ୍ଗମ ଦୃଶ୍ୟ ଯାହାକୁ ଆପଣ ମୁଠା ଭିତରେ ଧରି ରଖିପାରିବେନାହିଁ . ଜାଇଫଳର ଅପରିପକ୍ୱ ଫଳ ଝଡିପଡିବା ଏକ ବଡ ସମସ୍ୟା ଅଟେ । ଏହା ସମସ୍ତ ମୁଖ୍ୟତଃ ସ୍ୱତଃସ୍ଫୂର୍ତ , ଅସଂଗଠିତ ଓ କଠୋର ଅର୍ଥରେ ଅରାଜନୈତିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଅଟେ । ସେ ନୂଆ ଶୈଳୀର ପୋଷାକ, କଟଆଉଟ୍ସ, ଜମ୍ପସୂଟ, ପ୍ଲାଜୋ_ପେଣ୍ଟ୍ସ, ରଙ୍ଗୀନ ଜିନ୍ସସହ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଡରନ୍ତି_ନାହିଁ . ମାନନୀୟ.କୁଳପତି , ଡା.ବି.ଏସ.ବିଷ୍ଟ ଦ୍ୱାରା ଜୁନ ୨୨ , ୨୦୧୦ରେ କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର , ମଟେଲା (ଅଲ୍‌ମୋଡା)ର ଭ୍ରମଣ କରାଯାଇଥିଲା । ସାରା ଦେଶ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଓ ଦଲାଲମାନଙ୍କ ହାତରେ ସମର୍ପିଦିଆଯାଇଛି . କାଟ୍‌ଜୁ ନିଜ ବିବାଦମୂଳକ ବୟାନ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରେସ-କାଉନସିଲକୁ ଚର୍ଚ୍ଚାରେ ଅବଶ୍ୟ ଆଣିଲେ, ହେଲେ ଏଭଳି ସମୟରେ ପ୍ରେସ-କାଉନସିଲ ସାମ୍ବାଦିକତାକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଭଳି କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନେଲାନାହିଁ . ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିବା ପରେ ସେ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବରେ କାମକଲେ . କେନ୍ଦ୍ର ଦ୍ୱାରା ପରିଯୋଜନା ଅନ୍ତର୍ଗତ କୃଷକମାନଙ୍କ ନିମିତ୍ତ ପନିପରିବାର ସଂକର ଜାତୀୟ ବିହନ ଓ ଟ୍ରାଇକୋଡର୍ମା ମଧ୍ୟ ଉପଲ୍‌ବଧ କରାଯାଇଥିଲା । ଯଦି ଆପଣଙ୍କର ପଶୁ ସୁସ୍ଥ ରହିବ , ତେବେ ତାହାଠାରୁ ଅଧିକ କାମ ନିଆଯାଇପାରିବ । ହୁଏତ ଏହି ଚାରିଅଣା (ଏମିତିରେ ଚାରିଅଣା ଟିକେଟ ଆଉ ଚଳୁନି) ଦର୍ଶକମାନଙ୍କପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା . ଜେ.କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କୁ ଭାରତର ଜଣେ ମହାନ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଚିନ୍ତକଭାବରେ ଗ୍ରହଣ_କରାଯାଏ . ବନ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକୁ ବ୍ୟବସାୟୀ ରିହାତି (ଅର୍ଥାତ ବହୁତ କମ ଦାମରେ)ଦରରେ ନେଇଯାନ୍ତି ଓ ବହୁତ ଅଧିକ ଦାମରେ ସହରରେ ବିକ୍ରୀ କରନ୍ତି , ଯେପରି-କଣ୍ଟେଇକୋଳି , ଡିମିରି ଫଳ , ବିଡି-ପତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି । ନିଜ ପରିଚିତିରେ ଲାହିରୀଙ୍କ ଦ୍ୱୈଧବୃତ୍ତି ତାଙ୍କ ଉପନ୍ୟାସ ଦେଇଥିଲା, ନେମସେକର_ନାୟକ_ଗୋଗୋଲ ନିଜ ଅସାଧାରଣ ନାଁ’କୁ ନେଇ ଦ୍ୱୈଧବୃତ୍ତିପାଇଁ ପ୍ରେରଣା . କେବଳ ଯନ୍ତ୍ର ନୁହେଁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଚିନ୍ତନ ମଧ୍ୟ ତା ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଅଛି । ସୋନେଲ କହିଲେ ଯେ ଅଷ୍ଟମ ଦିନ ଆମର ଅଧିକାରିକ ପତକା_ଦିବସ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଆମେ ନିଜନିଜ ଦେଶର ପତକା ଆଣ୍ଟାର୍ଟିକାରେ ଉଡ଼ାଇଲୁ . ସୂଚନା_ପ୍ରସାରଣ_ମନ୍ତ୍ରାଳୟର ସଦ୍ୟ ନିର୍ଦେଶ ଉପରେ ସେନ୍ସର_ବୋର୍ଡ ନିଷ୍ପତି ନେଇଛି ଯେ ଅଶ୍ଳୀଳତାର ଛାପଥିବା ଆଇଟମ_ଗୀତକୁ ଏ_ସାର୍ଟିପିକେଟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉ, ଯାହା କେବଳ କୌଣସି ଫିଲ୍ମର ପ୍ରଚାରପାଇଁ ଚାଲାକିର କାମକରୁଛି . ସେ କମ ଲେଖିଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଯେତିକି ଲେଖିଛନ୍ତି, ସେତିକିରୁ ହିଁ ସେ ବହୁ ଖ୍ୟାତି ପାଇବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି . ଖୁରୁଲୀ ଇଟା ଏବଂ ସିମେଣ୍ଟରେ ତିଆରି ହେବା ଉଚିତ । ଲାହିରୀ ନିଜ ଲେଖାରେ ସରଳ ଭାଷାରେ ଆମେରିକାରେ ରହୁଥିବା ପ୍ରବାସୀ_ଭାରତୀୟଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଭଲଭାବରେ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲେ . ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ତାଙ୍କୁ ମିଳିଥିବା ଜ୍ଞାନପୀଠ_ପୁରସ୍କାରର ପ୍ରଶସ୍ତିପତ୍ର, ହିନ୍ଦୀ_ସାହିତ୍ୟ_ସଂସ୍ଥାନଦ୍ୱାରା ମିଳିଥିବା ସାହିତ୍ୟ_ବାଚସ୍ପତିର ପ୍ରଶସ୍ତିପତ୍ର ବି ମହଜୁଦ_ରହିଛି . ବର୍ତ୍ତମାନ ଆଉ ସେଭଳି ହେବନାହିଁ । ୧୯୨୯ ମସିହା ଡିସେମ୍ୱର ମାସ ୯ ତାରିଖରେ ଲକ୍ଷ୍ନୌରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବା ସହାୟ ଜଣେ କବି ହେବା ସହିତ ଲଘୁକଥାକାର, ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଓ ଆଲୋଚକ ଥିଲେ . ଶନିବାର ଦିନ କଲେକ୍ଟ୍ରେଟରେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର_ନିର୍ମାତା ପୂଜା_ଭଟ୍ଟଙ୍କ ଫିଲ୍ମ ‘ବେଡ’ର ସୁଟିଙ୍ଗ ହେଉଥିଲା . ସେହି ସମୟରେ କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକ ଜନସମ୍ବାଦର ମାଧ୍ୟମ ଥିଲା . ହରିବଂଶ_ରାୟ_ବଚ୍ଚନ ଆଲାହାବାଦ_ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟାପନାକଲେ . ରାସାୟନିକ ସାର ୟୁରିଆ ୪୦ ଗ୍ରାମ , ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ ୧୦୦ ଗ୍ରାମ ଏବଂ ୮୦ ଗ୍ରାମ ମ୍ୟୁରିଏଟ ଅଫ ପଟାଶ ପ୍ରତି ଗଛରେ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ପକାଇବା ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରଥମ , ସାମନ୍ତ ଓ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ କୃଷକକୁ ଛାଡି ଅନ୍ୟ କୃଷକ ଓ ଶ୍ରମିକ ଏକା ସଙ୍ଗରେ ଅଛନ୍ତି ନା ନାହିଁ । ଉପନିବେଶରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିବାପରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଶୋଷଣ ନୂତନ-ଔପନିବେଶିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଲାଗୁ କରାଯାଇଛି । ଶାୟନୀ ଆହୁଜାଙ୍କୁ ଡେବ୍ୟୁ ଅଭିନେତା ପୁରସ୍କାର ମିଳିଲା ଓ ଫିଲ୍ମଟିକୁ ସର୍ବୋତ୍ତମ କାହାଣୀପାଇଁ ଫିଲ୍ମ-ଫେୟାର ପୁରସ୍କାର ମିଳିଲା . ପରେ ତାଙ୍କର ଫିଲ୍ମଗୁଡ଼ିକ ଆଡ଼କୁ ମନବଳିଲା . ଯଦି ଆଠ-ଦଶଟି ବା ଏଥିରୁ ଅଧିକ ପଶୁ ଅଛନ୍ତି , ତେବେ ସେମାନଙ୍କ ରହିବା ସ୍ଥାନ ଘରଠାରୁ ଅଲଗା କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏଥିରୁ ସାଙ୍ଗ ହେବାର ପ୍ରେରଣା ମିଳେ . ସାହେବ ଅର୍ଥାତ୍ ଜିମୀ_ସେହଗଲ ଏଥିରେ ହୁଇଲ_ଚେୟାରରେ ଓ ବିବି ଅର୍ଥାତ ମାହୀ_ଗିଲରଙ୍କ ଠାଣି ଭଳି . ଦୁନିଆର ଅଧା ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ , ଯେଉଁମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦରିଦ୍ର ଅଟନ୍ତି , ସହରରେ ବସତି ସ୍ଥାପନ କରିବା ନିମିତ୍ତ କେତେ ରୋଜଗାର ଆଗାମୀ ବର୍ଷମାନଙ୍କରେ ଖୋଲିପାରିବେ । ଏଠାରେ ଜଙ୍ଗଲଥିବା ଯୋଗୁଁ ଜୈବ ଅବଶେଷଗୁଡିକର ପ୍ରାପ୍ତି ସହଜରେ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ଜୈବିକ କୌଶଳର ପ୍ରମୁଖ ଅଙ୍ଗ ଅଟେ । ଯଦି ପଶୁଶାଳା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନଳପାଣି ପହଞ୍ଚାଯାଇପାରିବ ତେବେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ନଳପାଣିର ଟ୍ୟାପ୍‌ କୁଣ୍ଡରେ ଲଗେଇଦେବା ଉଚିତ । ଶେଷରେ ଖବରକାଗଜଗୁଡ଼ିକ ‘ଟିଭି ଚ୍ୟାନେଲଗୁଡ଼ିକର ଆଙ୍କର’ମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିବନ୍ଧ ଲେଖାଇ ସେମାନଙ୍କୁ ମହାନ ସାମ୍ବାଦିକ ରୂପେ ଘୋଷଣା କରିବା ପାଇଁ କାହିଁକି ଲାଗିଛି ? ସେ ଥିଲେ ଆଧୁନିକ ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରମୁଖ ଲେଖକ, କବି, ନାଟ୍ୟକାର ଓ ସାମ୍ବାଦିକ . ସହରୀକରଣ ଓ କୃଷିର ଯାନ୍ତ୍ରୀକ କରଣ ଯେଉଁ ବେଗରେ ହେବା ଉଚିତ ସେ ବେଗରେ ହେଉ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରଭାଷ ଯୋଶୀ ଜଣେ ଅସଫଳ ସମ୍ପାଦକ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ପରିଗଣିତ ହେବେ କାରଣ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ସାମ୍ବାଦିକତା ଉପରକୁ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଆସୁଥିବା ବିପଦ ସହ ଲଢ଼େଇ କରିବା ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ ଜ୍ଞାନର ଅଭାବ ଥିଲା . ଏହା ତାଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନାଟକ . ଅବଶ୍ୟ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ଫିଲ୍ମ ତାରକାମାନେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ଭଳି ରୋଗରେ ପଡ଼ନ୍ତି ଓ ଆଘାତ ପାଆନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଖୁବ ଶୀଘ୍ର ସେମାନେ ପୁଣି ଉଠି ଛିଡ଼ାହୁଅନ୍ତି, କାରଣ ପ୍ରଥମେ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ କୋଟିକୋଟି ଟଙ୍କା ବିନିଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟରେ ଏମାନଙ୍କସହ କୋଟିକୋଟି ଶୁଭେଚ୍ଛୁଙ୍କ ପ୍ରାର୍ଥନା ରହିଥାଏ . ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ , ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ଏହି ଦିଗରେ ବହୁ ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି । ‘ଏ ଫଟଗୁଡ଼ିକ ମୋ ମାଆ, ଝିଅ ଓ ଭଉଣୀର .’ ତାଙ୍କ ମତରେ ଯେଉଁପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆମ ଭିତରେ ରାଜନୈତିକ ଚେତନାର ବିକାଶ ନହେବ, ଆମେ କ୍ଷମତାର ଶାସନ ବା ବଜାରର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ରର ଶିକାର ହେଉଥିବୁ . ମାଧ୍ୟମ ହେଉଛି ଏକ ବୈଷୟିକ ଯନ୍ତ୍ର ଯାହା ମାସେ ଦୁଇମାସ ବା ଅଳ୍ପ ସମୟପାଇଁ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହୋଇଥାଏ . ସଂଗମର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ନାୟଡୁ , ଯାହାଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସୁରକ୍ଷା ଅଧ୍ୟାଦେଶ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା , କୃଷକମାନଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯେ କ୍ଷୀର , ସାଗ-ପନିପରିବା , ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ସହରକୁ ପଠାଇବା ବନ୍ଦ କରିଦିଆଯାଇଥିଲା । ପରେ ସେ ଏହି ନାଁରେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ହୋଇଥିଲେ . ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଶୁମାନଙ୍କର ଖୋରାକର ଅଂଶ ଅଟେ , ତତ୍ତ୍ୱ ଅଟେ , ଭାଗ ମଧ୍ୟ ଅଟେ । ଆଳୁର ଏହି କିସମର ବ୍ୟବହାର ଚିପ୍‌ସ ପ୍ରସ୍ତୁତିପାଇଁ କରାଯାଇଥାଏ । ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ଭାରତୀୟ କୃଷକ ୟୁନିୟନର କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ତାଙ୍କ ନେତା ମହେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଟିକୈତ ସାରା ଦେଶର କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣାର କେନ୍ଦ୍ର ସାଜିଛନ୍ତି । ସେହି_ସମୟରେ ମିଲ୍ଖା ନିଜ ଭଉଣୀକୁ ବ୍ଲେଜର ପକେଟରେ ହାତ ପୁରାଇବାକୁ କହନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ଭଉଣୀ ପକେଟ ଭିତରକୁ ହାତ ନେଇଯାଆନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ ସେହି କାନଫୁଲ ମିଳେ, ଯାହାକୁ ସେ କେବେ ମିଲ୍ଖାଙ୍କୁ ମୁକୁଳାଇବାକୁ ବିକିଥିଲେ . ରୋପଣର ଗୋଟିଏ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ପୁଣି ଥରେ କାଦୁଆ କରନ୍ତୁ ତଥା ଜମିକୁ ସମତଳକରି ରୋପଣ କରନ୍ତୁ । ଦିନକରଙ୍କ ନେହେରୁଙ୍କସହ ଘନିଷ୍ଟ ସଂପର୍କ ଥିଲା . ଆଜି ମଧ୍ୟ ପଢାଯାଉଥିବା ଶିକ୍ଷା ଓ ରୋଜଗାର ମଧ୍ୟରେ ବିଭେଦତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ମୁଲ୍ଲାମାନେ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କପାଇଁ ଓ ପଣ୍ଡିତମାନେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କପାଇଁ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରଦାନ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ . ଶିଶୁର ନାଁ ଗୁସାଈ_ଦତ୍ତ ରଖାଗଲା . ଗୋଟେପକ୍ଷରେ ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକରେ ତେଜ, ବିଦ୍ରୋହ, ଆକ୍ରୋଶ ଓ କ୍ରାନ୍ତିର ଆହ୍ୱାନ, ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ କୋମଳ, ଶୃଗାରିକ ଭାବନାଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରକାଶ . ପ୍ରିୟଙ୍କା ଲେଖିଛନ୍ତି, ମଣିପୁର ପ୍ରକୃତରେ ବହୁତ ସୁନ୍ଦର . ପରିନ୍ଦେ (୧୯୫୮)ରୁ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଥିବା ନିର୍ମଳ_ବର୍ମାଙ୍କ କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରକାଶ ଓ ଶିଳ୍ପ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଖାପଛଡ଼ା ଲାଗେ . ଇନ୍ଦିରା_ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀତ୍ୱ ସମୟରେ ଘୋଷିତ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି (୧୯୭୫ ମସିହାରୁ ୧୯୭୭ ମସିହା)ରେ ତାଙ୍କୁ ହଜାର_ହଜାର ନେତାଙ୍କସହ ବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା . ମୁଲକରାଜ_ଆନନ୍ଦ ୧୯୪୬ରେ ନିଜଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଳା ତ୍ରୈମାସିକ ‘ମାର୍ଗ’ ସହିତ କେତେକ ପତ୍ରିକାଗୁଡ଼ିକର ସଂପାଦନା ବି କରିଥିଲେ ଓ ତାହା ସାତ ଖଣ୍ଡ ଆତ୍ମକଥାତ୍ମକ ଉପନ୍ୟାସ ‘ଦ_ସେଭେନ୍_ଏଜ୍_ଅଫ୍_ମ୍ୟାନ’ ଉପରେ ଲଗାତର କାମ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ . ଦୁଧିଆଳୀ ପଶୁ ଅଧିକ ଦୁଗ୍ଧ ପ୍ରଦାନ କରିବେ । ତାଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ଜାତୀୟତା ଭାବନାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ . ଯଦି ଜମିରେ ଜଳ ଜମି ରହୁଥିବ ତେବେ ରୋପଣ ପୂର୍ବରୁ ପାଣିକୁ ବାହାର କରି ଦିଅନ୍ତୁ । ଏହି_ସମୟରେ ୧୯୯୮ ମସିହା ମଇ ମାସରେ ପୋଖରାନର ଦ୍ୱିତୀୟ ପରମାଣୁ ପରୀକ୍ଷଣ ପରେ ଭାରତକୁ ଏକ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ବୋଲି ଘୋଷିତ କରାଗଲା . ଏହି ଭାଷାରେ ବି ବେଳେବେଳେ କୃତ୍ରିମତା ବା ଚମତ୍କାର ପ୍ରଦର୍ଶନ ହୁଏନାହିଁ ଓ ତାହା ସ୍ୱାଭାବିକ ଓ ଧାରାବାହିକ . ଏହାକୁ ୧,୮୦୦ ରୁ ୨,୧୦୦ ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରେ ସଫଳତା ପୂର୍ବକ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଇପାରିବ । ଯେତେ ଡେରିରେ କନ୍ଦ ଲଗାଯିବ ଉତ୍ପାଦନ ସେହି ପରିମାଣରେ କମିଯିବ । ପ୍ରଥମେ ଏହି ପରିବାର ଅନେକ ବଡ଼ବଡ଼ ଟିଭି ଚ୍ୟାନେଲ ଓ ଖବରକାଗଜରେ ନିଜର ପୁଞ୍ଜି ଲଗାଇଲା, ଆଉ ଏବେ ଏହାରି ପାଖରେ କେତେକ ମିଡିଆ ପରିବାରର ମାଲିକାନା ରହିଛି . ଏହାଦ୍ୱାରା କୃଷକମାନଙ୍କୁ ବହୁତ ସାହାଯ୍ୟ ମିଳିବ । ଭାରତ ବ୍ୟତୀତ ଏହାର ଚାଷ ଈରାନ , ଇଂଲଣ୍ଡ , ଚୀନ , ସ୍ପେନ , ଫ୍ରାନ୍‌ସ ଏବଂ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଇତ୍ୟାଦି ଦେଶରେ କରାଯାଇଥାଏ । ତଫାତ କେବଳ ଏତିକି ଯେ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ କୁହେ ଭୂମିହୀନ ଶ୍ରମିକ କାରଖାନା ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପଛରେ ଚାଲନ୍ତୁ ଓ କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତା କହୁଛନ୍ତି ଯେ କୃଷକମାନଙ୍କ ପଛରେ ଚାଲନ୍ତୁ । ‘ବହରାନପୁର ଯିବ ?’ ଏଥିପାଇଁ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ବଡ କନ୍ଦକୁ ହିଁ ଲଗାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ବିଧିର ତୃତୀୟ ଦୋଷ ଏହା ଅଟେ ଯେ ପଶୁମାନଙ୍କୁ ଚାରା ଦେବାରେ ବହୁତ ଅସୁବିଧା ହୋଇଥାଏ । ଯଦି ତାଙ୍କୁ ଶାଢି ପିନ୍ଧିବାକୁ ଦିଆଯିବ, ତାହେଲେ ସେ ତାକୁ ସେତେ ହିଁ ଭଲ_ଭାବରେ ପିନ୍ଧିନିଅନ୍ତି . କୃଷକମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ବ୍ୟାପକ ସ୍ତରରେ ଆଳୁର ଚାଷ କରିବା ଏବଂ ବିଦେଶରେ ଆଳୁ ରପ୍ତାନୀ ରାସ୍ତା ଖୋଲିବାଦ୍ୱାରା ବର୍ତ୍ତମାନ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରରେ ପଟାଟୋ ସିନେଟରୀ ଲ୍ୟାବ ଖୋଲିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରାଯାଉ ଅଛି । ତାକୁ ଲୋକେ ଗଳାମାଳି କରି ରଖିଛନ୍ତି . ସେ ପୂରା ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସସହ ନିଜ କଳାପ୍ରଦର୍ଶନରେ ଲାଗିରହନ୍ତି . ବୁଢ଼ାଲୋକଟି ବଣ ଭିତରେ ଥିବା ଗୋଟେ ନାଳରୁ ପାଣି ଆଣି ସେହି ଗଛଲତାଗୁଡ଼ିକରେ ଛିଞ୍ଚୁଥିଲା . ଡା.ବିଷ୍ଟ କହିଥିଲେ ଯେ ପାର୍ବତୀୟ ଅଞ୍ଚଳର ନଦୀ ଘାଟୀଗୁଡିକରେ ସଂପୂର୍ଣ ପ୍ରଦେଶକୁ ଫଳ-ପନିପରିବା ଓ ଦୁଗ୍ଧ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାର ସଂପୂର୍ଣ କ୍ଷମତା ରହିଛି । ‘ଚକ୍ରବ୍ୟୁହ’ ଫିଲ୍ମରେ ଆଇଟମ ସଙ୍ଗ୍‌ ପୂରାପୂରି ମିସଫିଟ . ଚିନ୍ତାଶୀଳ କାହାଣୀ ଲେଖକମାନଙ୍କ ସେ ଅନୁପମ ଥିଲେ . ସେ ଅନେକ କାବ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ଲେଖିଛନ୍ତି, ଯାହା ମଧ୍ୟରେ ଉପନ୍ୟାସ, ନିବନ୍ଧ, କାହାଣୀ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରଧାନ . ଏଥିପାଇଁ ଭାରତୀୟ ମାର୍କସବାଦୀ ବୁଦ୍ଧିଜୀବିମାନଙ୍କୁ ମୁଁ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ବୁଦ୍ଧିଜୀବି କହିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରିଥାଏ । ୧୯୮୯ ମସିହାରେ ଲାହିରୀ ସାଉଥ_କିଙ୍ଗ୍ସଟାଉନ_ହାଇସ୍କୁଲରୁ ପାସକରି ବର୍ନ୍ନାଡ_କଲେଜରେ ଇଂରେଜୀ ସାହିତ୍ୟରେ ସ୍ନାତକ କଲେ . ଏହା ସହିତ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ତାଙ୍କ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ନେତୃତ୍ୱକୁ ବି ରେଖାଙ୍କିତ_କରେ . ତାପରେ ତାଙ୍କୁ ମୁମ୍ବାଇ ପଠାଇଦିଆଯାଇଥିଲା . ରଘୁବୀର_ସହାୟଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟରେ ମୂଳତଃ ଜଣେ କବି ଭାବରେ ଗ୍ରହଣକରାଯାଏ . ବଲିଉଡ କିଛି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ହିଁ ଭାରତୀୟ ନାଚର ଝଲକ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ . କ୍ଷେତ୍ର ବିଶେଷର ଜଳବାୟୁ ଅନୁସାରେ ସଙ୍କର ଅଥବା ହାଇବ୍ରିଡ ଧାନ କିସମଗୁଡିକର ଚୟନ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ । କବି ଭାବରେ ସାହିର_ଲୁଧିୟାନବୀଙ୍କୁ ଲାହୌରରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ମିଳିଲା . ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ପ୍ରସାର ଶିକ୍ଷା , ଡା.ଡବାସ କହିଲେ ଯେ ସର୍ବପ୍ରଥମେ କୃଷକମାନେ ଓ କୃଷି ଆଧାରିତ ଉଦ୍ୟମତାର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣର କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିବା ସଙ୍ଗେ-ସଙ୍ଗେ କୃଷି ନିମିତ୍ତ ସ୍ଥାନୀୟ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଉନ୍ନତ ବିହନ , ପନିପରିବା ଚାରା ଓ ଫଳଗଛଗୁଡିକର ଚାରା ଉପଲ୍‌ବଧ କରାଇଦିଆଯିବ । ତାଙ୍କ ନିବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକର ବିଷୟ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି, ଇତିହାସ, ଜ୍ୟୋତିଷ, ସାହିତ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ଇତ୍ୟାଦି ସନ୍ନିବେଶିତ . ପଣ୍ଡିତ_ଅଜିତ_କୁମାର_ମିଶ୍ରାଙ୍କ ସଂଗୀତ ସଂଯୋଜନାରେ ସଜାହୋଇଥିବା ନୂଆ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ମଞ୍ଚରେ ବସାଇବାର ଉଦେଶ୍ୟରେ ୨୦୦୭ ମସିହାରେ ରାଗାଞ୍ଜଳୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା . ସେ କେବେ ଖୋଲାଖୋଲି ସ୍ୱୀକାର ନକଲେ ବି ଗୀତାକୁ ଭଲପାଏ . ତା’ ପୂର୍ବରୁ ହିଁ କାଟ୍‌ଜୁ ସାହେବ ନିଜେ ମେଲ ପଠାଇ ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କ ରିପୋର୍ଟକୁ ସାର୍ବଜନୀନ କରିଦେଲେ . ପତ୍ରଗୁଡିକରେ ଉଚ୍ଚ ଆର୍ଦ୍ରତା ରହିଥାଏ ଏବଂ ସେଥିରେ ଅଧିକ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ରହିଥାଏ । ଖୁରଲୀର ପଛ ବାଡ ଟିକେ ଉଚ୍ଚ ଓ ଆଗ ବାଡ ତଳୁଆ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ , ତେବେ ଖୁରୁଲୀ ଧୋଇବା ସମୟରେ ପାଣି ବାହାରକୁ ବାହାରିପାରିବ ଏବଂ ପଶୁ ଆରାମରେ ଚାରା ଖାଇପାରିବେ । ରେବମ୍ୟାନ ତାଙ୍କର ଏହି ମୁଖପତ୍ରରେ ଫ୍ରେଞ୍ଚ ବାସ୍ତୀଲରେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଜନତାଙ୍କ ପ୍ରବେଶର ଚିତ୍ରକୁ ଏକ କିଲ୍ଲା ନିକଟରେ ତିଆରି କରିଥିଲେ . ବେଳେବେଳେ ସାଧାରଣ ଅସାବଧାନତା ବା ଯାଞ୍ଚ ନକରିବାଯୋଗୁଁ ବଡ଼ବଡ଼ ଭୁଲ ହୋଇଯାଏ ଯାହା ସାରା ମାଧ୍ୟମର ବିଶ୍ୱସନୀୟତା ଭଙ୍ଗକରେ . ତତ୍‌ସହିତ ସାଜସଜ୍ଜା ବା ବିଦେଶୀ ଉତ୍ପାଦନଗୁଡିକର ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ବିଭାଗ ଅଛି । ୧୯୧୫ ମସିହା ଜୁନ୍‌ ମାସରେ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ‘ସାର୍’ ଉପାଧି ପ୍ରଦାନକଲେ . ବିଗତ ଛଅ-ସାତ ବର୍ଷଧରି କୃଷକମାନଙ୍କ ଆତ୍ମହତ୍ୟା ପରମ୍ପରା ନିରନ୍ତର ଲାଗିରହିଛି । ଯୁବ_ନାଟ୍ୟ_ଉତ୍ସବର ଶେଷ ଦିନରେ ଶ୍ରୀରାମ_ସେଣ୍ଟରରେ ମୋହନ_ରାକେଶଙ୍କ ନାଟକ ଆଧେ_ଅଧୂରରେ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ପରିବାରର ଦେଖାଯାଇଥିଲା . ଏହି_ପ୍ରକାରେ ତାଙ୍କ କବିତାର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ସାମାଜିକ, ରାଜନୈତିକ ସମର୍ଥନ ଅଧିକ . ବେକାର ନବଯୁବକ ପୁଲିସ ସହିତ କୁଟିଳ ସମ୍ବନ୍ଧ କରିଥାନ୍ତି , ସେମାନେ ଝିଅମାନଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରିଥାନ୍ତି । ମହେଶ୍ୱତା_ଦେବୀଙ୍କ ନାଁ ମନକୁ ଆସିବା ମାତ୍ରେ ତାଙ୍କ କେତେକ ଛବି ଆଖି ଆଗରେ ଭାସିଉଠେ . ଦୁଇ ବର୍ଷ କାମକରିବା ପରେ ଭାରତୀୟ_ଏକାଡେମୀରେ ଅଧ୍ୟାପକ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତହେଲେ . ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଜପେୟୀ କାମଚଳା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ କାମକରିଥିଲେ . ସୁପର ଫସଫେଟ ତଥା ମ୍ୟୁରିଏଟ ଅଫ ପୋଟାଶକୁ ଗୋବରର ଖତ ସହିତ ଜମିର ଶେଷ ହଳ ସମୟରେ ପକାନ୍ତୁ ଏବଂ ୟୁରିଆକୁ ଚାରଟି କିସ୍ତିରେ ଅଙ୍କୁରଣର ୨୦ , ୪୫ , ୬୫ ତଥା ୮୫ ଦିନ ପରେ ଛିଡାହୋଇଥିବା ଫସଲରେ ପକାନ୍ତୁ । ପୁରୁଣା ଦିନର ଆକର୍ଷଣୀୟ ଅଭିନେତ୍ରୀ ଜୀବନ_ଜୀନତ ଅତି ଶିଘ୍ର ବଡ଼ ପରଦାରେ ଆସିବେ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼ୁଛନ୍ତି . ୧୯୪୧ ମସିହାରେ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ_ଟାଗୋର ଆମମାନଙ୍କଠାରୁ ସବୁଦିନପାଇଁ ଚାଲିଗଲେ . ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଅସହଯୋଗ_ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ମହାତ୍ମା_ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆହ୍ୱାନରେ ସେ କଲେଜ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ଓ ଘରେ ହିଁ ହିନ୍ଦୀ, ସଂସ୍କୃତ,ବଙ୍ଗଳା ଓ ଇଂରେଜୀ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକୁ ପଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲେ . ଗବେଷଣାତ୍ମକ ଶୈଳୀ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ କାମ କରୁଅଛେ । ସେଠାରୁ ବିଜ୍ଞାନରେ ଇଣ୍ଟର ପଢ଼ା ସାରି ୧୯୨୭ରେ ସେ ବି.ଏସ.ସି. କରିବାପାଇଁ ଲାହୌରର ଫରମନ_କଲେଜରେ ଭର୍ତ୍ତିହେଲେ . ଯେଉଁ କାରଣରୁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ କିଛି ସମୟପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୁବ ଅଡ଼ୁଆ ଲାଗେ . ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ରଙ୍ଗୀନ କରିବାନିମନ୍ତେ ପକ୍ଷପାତପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପ ଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ . ଅଧିଷ୍ଠାତା , ଗୃହ ବିଜ୍ଞାନ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ , ଡା.ରୀତା ସିଂହ ରଘୁବଂଶୀ କୃଷକ ପରିବାରର ଜୀବନ ସ୍ତରରେ ଗୁଣବତ୍ତାଯୁକ୍ତ ସୁଧାର ଆଣିବା ପାଇଁ ଏବଂ ଏହାର ମାପଦଣ୍ଡ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ପ୍ରଦର୍ଶନ ପରିଣାମକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି କ୍ଷେତ୍ରର କୁକୁଡା ପାଳନକାରୀଙ୍କୁ ବହୁତ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମିଳୁଅଛି । ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯେତେ ବି ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇଛି, ସେଗୁଡ଼ିକର ଏହି ଉଦେଶ୍ୟ ଯେ ଉପଲବ୍ଧ ପୁଞ୍ଜିକୁ ଅଧିକ ବୃଦ୍ଧି ଦିଗରେ ବିନିଯୋଗ କରାଯାଉ . ପୌଷ୍ଟିକ ଖାଦ୍ୟ ତାକୁ କୁହାଯାଏ ଯେଉଁଥିରେ ଭିଟାମିନ୍‌ , ପ୍ରୋଟିନ , ଖଣିଜ ଲବଣ , ଚର୍ବି ବା ତୈଳ , କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ , କାଠ ତନ୍ତୁ ଏବଂ ପାଣି ସଠିକ ପରିମାଣରେ ଥାଏ । କ୍ଷିପ୍ର ବେଗରେ ବଢ଼ୁଥିବା ନକ୍ସଲବାଦ ଆଜି ଦେଶର ୨୦୦ ଜିଲ୍ଲାରେ ନିଜର ଭିତ୍ତି ମଜବୁତ କରିସାରିଛି . କିନ୍ତୁ ଅନାବଶ୍ୟକ ଜଟିଳତାରୁ ସୁରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ମାର୍କସବାଦୀ ଶବ୍ଦର ହିଁ ବ୍ୟବହାର କରୁଅଛି । ଆଗ୍ରାରୁ ଦିଲ୍ଲୀପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦୂରତାରେ ୨୦-୨୫ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚ ମୀନାର ତିଆରି କରାଯାଇ ତାହାଉପରେ ନାଗରା ରଖାଯାଉଥିଲା . ତାଙ୍କୁ ଗଦ୍ୟ, ପଦ୍ୟ, ଭାଷା ଓ ହିନ୍ଦୀଭାଷାର ବିଶେଷ ଅବଦାନପାଇଁ ଅଲଗା_ଅଲଗା ଜ୍ଞାନପୀଠ_ପୁରସ୍କାର ଦେବା ଉଚିତ ବୋଲି ସେ କହିଥିଲେ . ୧୯୧୪ ରୁ ୧୯୩୪ର ଭାରତରେ (ଯେତେବେଳେ ଗାନ୍ଧି କଂଗ୍ରେସ ଉପରେ ରଚନାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ସ୍ଥାପନ କଲେ ସେତେବେଳ ଠାରୁ ନେଇ କଂଗ୍ରେସରୁ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଇସ୍ତଫା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ )ଆର୍ଥିକ ବିଚାରଗୁଡିକର ଯେଉଁ ପ୍ରମୁଖ ସଂଘର୍ଷ ଥିଲା , ସେଥିରେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ପୁରାତନବାଦୀ ବିଚାର ଓ ଅନ୍ୟପଟେ ସମାଜବାଦୀ , ଉଦାରବାଦୀ ଓ ମାର୍କସବାଦୀ ଆଧୁନିକତାର ବିଚାର ଥିଲା । ସତ୍ୟର ଅନୁସନ୍ଧାନପାଇଁ ମଣିଷ ସବୁ ବନ୍ଧନଗୁଡ଼ିକରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ହେବା ଦରକାର . ସେତେବେଳେ ସାମ୍ବାଦିକତା ଏହିଭଳି ଥିଲା, ଖୁସ୍‌ବନ୍ତ ସିଂ ସେହି ଦିଗରେ ଆଉ କୁଲଦୀପ ନାୟାର ଏହି ଦିଗରେ ତିଷ୍ଠିରହିଥିଲେ . ବ୍ୟକ୍ତି ଯେତେ ବସ୍ତୁନିଷ୍ଠ ହେଲେ ବି ତା’ର ନିଜ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଓ ବିଚାର ମଧ୍ୟ ସେହି ସମ୍ବାଦରେ ସାମିଲହୋଇଯାଏ . ଏହି ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଚାଷ ଗୌଣ କାର୍ଯ୍ୟ-କଳାପ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ , ବହୁତ କିଛି ଲୋକ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । କଥୋପକଥନ ଓ ଦୃଶ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ କେତେକ ଜାଗାର ପୁନରାବୃତ୍ତି ହୋଇଛି, ବିଶେଷକରି ନାୟକ-ନାୟିକା ମଝିରେ ପ୍ରେମ ବଢ଼ାଇବାକୁ ବୃଥା ଚେଷ୍ଟାରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା କଥୋପକଥନରେ ସବୁଜ ପରିବାରେ ଗରମ_ମସଲା ପକାଇଲା ଭଳି ଲାଗେ . ପ୍ରତିଦିନ ହିଁ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ବହୁତ ଅସୁସ୍ଥ ପଶୁ ଆସିଥାନ୍ତି । କେଶର ହୃଦ୍‌ରୋଗୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅମୃତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଫିଲ୍ମରେ ନିର୍ଦେଶକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବି କାମଚଳା ଭଳି ଲାଗେ . ବଚ୍ଚନଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଜଣେ ଲୋକପ୍ରିୟ କବି ଭାବରେ ଓ ତାଙ୍କ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନାରେ କାବ୍ୟସୃଷ୍ଟି ହିଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଛି . ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ତଥା ସଂସ୍କୃତିକୁ ଆଗାମୀ ପିଢ଼ିକୁ ସମର୍ପିବା ହେଉଛି ଜନସମ୍ବାଦର ସାଧନଗୁଡ଼ିକର ମୁଖ୍ୟ ଦାୟିତ୍ ଯାହାଫଳରେ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ସ୍ୱାଭାବିକ ବିକାଶ ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବଳବତ୍ତର ରହିବ . ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକର ପୃଷ୍ଠପଟରେ ରହିଛି ଭୂମି . ସେ ଭାରତ, ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆମେରିକାରେ ବି ବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ . ଶିକ୍ଷାରେ କେବଳ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ବୌଦ୍ଧିକ କୌଶଳ ହିଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ମନମସ୍ତିଷ୍କକୁ ବୁଝିବାପାଇଁ ବି ଧ୍ୟାନ_ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିବୋଧ ଥିଲା. କିନ୍ତୁ ଅପରିଷ୍କାର ନାଳ ପାଖରେ ପଶୁଶାଳା ନିର୍ମାଣ କରିବା ଠିକ୍‌ ନୁହେଁ । ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ସ୍ୱଦେଶ ଫେରିଲେ . ଗୋବିନ୍ଦ ବଲ୍ଲଭ ପନ୍ଥ କୃଷି ଏବଂ ପ୍ରାଦ୍ୟୋଗିକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ , ପନ୍ଥନଗର ଦ୍ୱାରା ଉତ୍ତରା ଖଣ୍ଡରେ କୃଷିର ରୂପାନ୍ତରଣ ବିଷୟକ ଦୁଇଦିନିଆ କାର୍ଯ୍ୟଶାଳା ଆୟୋଜନ ରାଜଭବନ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ , ନୈନୀତାଲରେ ମଈ ୧୩-୧୪ , ୨୦୧୦ ରେ କରାଯାଇଥିଲା । ଇନ୍ଦିରା କୁଲଦୀପ ନାୟାରଙ୍କୁ ଜେଲରେ ବନ୍ଦୀ କରି ନିଜର ଶକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କଲେ . ସେ ଭଲ ମଣିଷ ହେବାକୁ ଭଉଣୀ ପାଖରେ ଶପଥ_କରନ୍ତି . ଚାଷୀଟି କ୍ଷେତରେ ତିଆରି ହୋଇଥିବା କୁଡ଼ିଆରେ ବସିଥିଲା . ସଂପୂର୍ଣ ଦେଶରେ ଏକ-ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଜମିରେ ହିଁ ଜଳ ସେଚନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାପାଇଁ ବାହାରର ଚାପସହିତ ଜନସମୂହଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ଓ ସ୍ୱୀକୃତିର ବି ଗୁରୁତ୍ବ ଥାଏ, ନହେଲେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସ୍ଥାୟୀ ହୁଏନାହିଁ . ସମଗ୍ର ୟୁରୋପରେ ଆଳୁ ମୁଖ୍ୟ ଭୋଜନ ଅଟେ । ସୁଭଦ୍ରା_କୁମାରୀ_ଚୌହାନଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୀଭାଷାଗୁଡ଼ିକର ମହାନ ପ୍ରତିଭାଶାଳୀ କବୟତ୍ରୀଭାବରେ ଗ୍ରହଣ_କରାଯାଏ . ପାଳନ ଘର:- ମଲବରୀ ରେଶମକୀଟ ପାଳନ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ଣ୍ଣମାତ୍ରାରେ ଘରୋଇ ବ୍ୟବସାୟ ଅଟେ । ସେଠାରେ ସୁପରଷ୍ଟାର ରଜନୀକାନ୍ତଙ୍କ ରୋଗ ହେବା ଓ ପୁଣି ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ବିଦେଶ ଯିବାର ଖବର ବି ମିଡିଆରେ ଖୁବ ଛାଇହୋଇଥିଲା . ସେ କହୁଥିଲେ `` ଗାଆ କୋଇଲି ସନ୍ଦେଶ ସନାତନ, ମାନବର ପରିଚୟ ମାନବପଣ `` . ଆଧୁନିକ ଉର୍ଦୁ କବିତାକୁ ନୂଆ ରୂପ ଓ ଢଙ୍ଗ ଦେବାରେ ତାଙ୍କ ଅବଦାନ ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ . ଭାରତର କକୁଦଧାରୀ (ଚୂଳଧାରୀ)ପଶୁ ପ୍ରାୟତଃ ଭୟଙ୍କର ହୋଇ ଥାଆନ୍ତି ଏଠାରେ ଗୋ-ପଶୁମାନଙ୍କୁ ପାଳିବାକୁ ବହୁତ ସମ୍ମାନିତ ବ୍ୟବସାୟ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳୁଥିବା ଦୁଗ୍ଧ , ଲହୁଣୀ , ଛେନା ଇତ୍ୟାଦି ପଦାର୍ଥଗୁଡିକୁ ସମସ୍ତ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକମାନେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି । ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ପାଞ୍ଚ_ଲକ୍ଷ ଦିଆଯାଉଥିଲା, ଏବର୍ଷଠାରୁ ୧୧_ଲକ୍ଷ ନଗଦ ଓ ପ୍ରଶସ୍ଥିପତ୍ର ଦିଆଯିବ . ମିଲ୍ଖା ସମସ୍ତଙ୍କଠାରୁ ଜୋରରେ ଦୌଡ଼ୁଥିଲେ, ଏଥିପାଇଁ ଜୋରରେ ଦୌଡ଼ିବା ଆରମ୍ଭକଲେ ଓ ମଝି ରାସ୍ତାରେ ବସିଗଲେ . ଏହା ନିଜପାଇଁ ପୋଷକତତ୍ତ୍ୱ ମାଟିର ଗଭୀର ସ୍ତରରୁ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥାଏ । ପ୍ରକାଶ ଝା ‘ଦାମୁଲ’ରେ ଉଗ୍ରବାଦ ବିଷୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ କହନ୍ତିନାହିଁ, ଆଜି ସମୟସାଥିରେ ତାଳଦେଇ ଅନେକ କଥା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଛି . ରାକେଶ_ଓମପ୍ରକାଶ_ମେହେରାଙ୍କ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ‘ଭାଗ_ମିଲ୍ଖା_ଭାଗ’ ମୁମ୍ବାଇର ଏକପାଖିଆ ପରଦା ଓ ମଲ୍ଟିପ୍ଲେକ୍ସରେ ଭଲ ଚାଲିଛି . ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ଲ୍ୟାବ ଖୋଲିବାଦ୍ୱାରା କୃଷକମାନଙ୍କୁ ସୁବିଧା ଉପଲବ୍ଧ ହେବ । ମେ-ଜୁନ୍‌ର ପ୍ରଥମ ବର୍ଷା ପରେ ଧାନ ତଳିପାଇଁ ବଛାଯାଇଥିବା ଜମିରେ ମଇ ଚଳାଇ ଜମିକୁ ସମତଳ କରନ୍ତୁ । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଧାନର ଚାଷକୁ ନେଇକରି ଔପଚାରିକ ପ୍ରୟୋଗ ବର୍ଷ ୨୦୦୨-୦୩ରେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୃଷକମାନଙ୍କ ଅଧ୍ୟୟନ ସାମୁହିକ ଭାବେ କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ୨୨.୮୪ କୋଟି ଗୋରୁ-ମଇଁଷି , ୧୦.୭୬ କୋଟି ମେଣ୍ଢା-ଛେଳି , ୫୦ ଲକ୍ଷ ଘୁଷୁରି ଏବଂ ୩୪ ଲକ୍ଷ ଘୋଡା , ଖଚର , ଗଧ ଏବଂ ଓଟ ଜାତୀୟ ପଶୁ ଅଛନ୍ତି । ସମୀରା ରେଡ୍ଡୀଙ୍କ ‘କୁଂଡା-ଖୋଲ’ଯୋଗୁଁ ଫିଲ୍ମର କ୍ଷତି ହୋଇଛି . ହଠାତ ସତ୍ୟତାର ସାମ୍ନା କଲାବେଳକୁ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପବନରେ ଘୋଡ଼ା ଦୌଡ଼ାଉଥିବା ସିଦ୍ଧାର୍ଥର ଅଭ୍ୟନ୍ତର କମ୍ପିଉଠେ . ‘ନିକଷ_ପତ୍ରିକା’ ପ୍ରକାଶ କଲେ ତଥା ‘ଆଲୋଚନା’ର ସଂପାଦନା ବି କଲେ . ଦ୍ୱିତୀୟରେ ଯିଏ ଧନୀ , ତାଙ୍କୁ ଏହା ଜଣାନାହିଁ ଯେ କେତେ ଏବଂ କେଉଁ ଭଳିଆା ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ପଶୁମାନେ ହୁଷ୍ଟପୁଷ୍ଟ ରହିପାରିବେ । ଫଳ ପାଚିବା ପରେ ତାର ବାହାର ସ୍ତର ଫାଟି ଯାଏ ଓ ଜାଇତ୍ରୀ ଏବଂ ଜାଇଫଳ ଅଲଗା ହୋଇଯାଏ । ବହୁ ଅସୁବିଧା ପରେ ପ୍ରାୟ ଗୋଟେ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ତିଆରି_ହୋଇଥିବା ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଏବେ ମୁକ୍ତିଲାଭ_କରୁଛି . ଯେଉଁ ଲୋକମାନେ କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଧନୀ କୃଷକମାନଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନ କହୁଛନ୍ତି , ତାଙ୍କ ମସ୍ତିଷ୍କରେ କୃଷକ ଓ ଧନୀ କୃଷକ ସମାନର୍ଥକ ଶବ୍ଦ ଅଟେ । ଭାରତରେ ସବୁଜ କ୍ରାନ୍ତିର ସଫଳତା କିଛି ଅଞ୍ଚଳ , କିଛି ବର୍ଗ ଓ କିଛି ଫସଲ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରହିଛି । ସେମାନେ ଯେଉଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକଜୁଟ ହୋଇଥିଲେ, ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେମାନେ କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟର ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ . ଅଂଖିଆ_ହରିଦର୍ଶନ_କୋ_ପ୍ୟାସୀ... ଭଳି ମନୋମୁଗ୍ଧକର ସ୍ୱରରେ ସଜାହୋଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଭକ୍ତି ରଙ୍ଗରେ ଏକାକାର କରିଦେଲା . ସହରରେ ରହି ସେ ପଶୁ-ହିଂସା ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଛନ୍ତି . ଏହି ପୁଞ୍ଜି ଶୋଷଣର ମୂଳଭିତ୍ତି ଅଟେ । ସଂଗଠିତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ସଂକୀର୍ଣ ହୋଇପାରେ । ୧୯୪୮ରେ ‘ସଙ୍ଗମ’ର ସମ୍ପାଦକ ଶ୍ରୀ_ଇଲାଚନ୍ଦ୍ର_ଯୋଶୀ ସରକାରୀ_ସମ୍ପାଦକ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତହେଲେ . ସେ ସୁନ୍ଦର ପ୍ରିଣ୍ଟସ, ଜିନ୍ସ, ଗାଉନ ପିନ୍ଧିବାକୁ ଅଧିକ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି . ଗର୍ଭିଣୀ ଗାଈ ଏବଂ ମଇଁଷିମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟ ପଶୁମାନଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା ବାନ୍ଧିବା ଉଚିତ । ଏହି ସମୂହଗୁଡ଼ିକର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କମଧ୍ୟରେ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ ତଥା ସେମାନଙ୍କମଧ୍ୟରେ ପରସ୍ପରକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବାପାଇଁ ବୁଝାମଣା ହୋଇଥାଏ . ରୋମାଞ୍ଚିତ ଦର୍ଶକ ପୁଣିଥରେ ଦୀର୍ଘଶ୍ୱାସ ନିଅନ୍ତି ଓ ତାଳି ମାଡ଼ରେ ପୂରା ଷ୍ଟାଡ଼ିୟମ ଗୁଞ୍ଜରିତ ହୋଇଉଠେ . ଯେଉଁଠାରେ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ଜଳ ସେଚନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେବ ସେଠାରେ ଆରମ୍ଭର ତିନି ଚାରି ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜଳ ସେଚନ କର ଲଗାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ କାରଣ ଏହି ସମୟ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ତଥା ଚାଷର ନୂତନ ପଦ୍ଧତି ଶିଖିବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଏହି ବିଧିର ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ ପରିବେଶକୁ ସୁରକ୍ଷାପ୍ରଦାନ କରିବା ଅଟେ । ସେ ଗରିବ କୃଷକମାନଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ଅର୍ଜନ କରିବା ପାଇଁ ଘୋଷଣା କଲେ ଯେ ଲଘୁ ଏବଂ ଗରିବ କୃଷକମାନଙ୍କ ସରକାରୀ ଋଣର ରହିଥିବା ବାକି ଛାଡ କରିଦିଆଯିବ , କିନ୍ତୁ କୃଷକ ଏଥିରେ ପ୍ରଭାବିତ ହେଲେ ନାହିଁ । ଏହା ପଶୁମାନଙ୍କୁ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ରୋଗରୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ତାଙ୍କୁ ଆଧୁନିକ ଭାରତୀୟ କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଏ . ଏହାର କାରଣ ଖୋଜିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇ ଗଲାଣି । ସେହି ସମୟରେ ତାଙ୍କ ଆଖି ସାମ୍ନାରେ ଏପରି ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଖଟିଖିଆ କୃଷକ ଏବଂ ପଶୁ-ପାଳକମାନଙ୍କର ଚେହେରା ନାଚିଗଲା । ଏହା ଏକ ଅଦ୍ଭୁତପୂର୍ଣ ସ୍ଥିତି ଅଟେ ଯାହା ଜବରଦସ୍ତ ସଂକଟର ଦ୍ୟୋତକ ଅଟେ । ସାମ୍ବାଦିକତା କାହା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଏ ବିଷୟରେ ଜୋରଦାର ଚର୍ଚ୍ଚା ହେବା ଉଚିତ . ଯେତେବେଳେ କି ଏହି ମାତ୍ରା ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ୭୪୧ ଗ୍ରାମ , ନ୍ୟୁଜିଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ୬୩୭ ଗ୍ରାମ୍‌ ଏବଂ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ୫୦୯ ଗ୍ରାମ୍‌ ଅଟେ । ନିରୀକ୍ଷଣ ସମୟରେ କୁଳପତି କେନ୍ଦ୍ର ଉପରେ ମତ୍ସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ , ସଂରକ୍ଷିତ ଚାଷ , ପନିପରିବା ଉତ୍ପାଦନ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ହୋଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତି ସନ୍ତୋଷ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ‘ଦିଗମ୍ୱରା’ ନାମକ କାବ୍ୟକୃତିପାଇଁ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଜ୍ଞାନପୀଠ ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନିତ_କରାଯାଇଥିଲା . ସେ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ସମାନତା ଓ ଶୋଷଣ ବିରୁଦ୍ଧରେ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ରଚନାକରିଥିଲେ . ଦିନକରଙ୍କୁ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିପାଇଁ ସରକାର ଓ କେତେକ ସଂସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ସମ୍ମାନିତ_କରାଯାଇଥିଲା . ତାଙ୍କ ମାନମର୍ଯ୍ୟାଦା ସମାଜର କୌଣସି କାମରେ ଆସିବା ଭଳି ତାକୁ ଲାଗେନାହିଁ . ରେଶମ କୀଟଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା କମ୍‌ ହେବା ଦ୍ୱାରା ରୋଗ ବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ସଂକ୍ରମଣରେ ହ୍ରାସ ହୋଇଥାଏ । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଏହା ସେହିସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଭିନ୍ନଭାଗରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିବା ଜଳବାୟୁର ଅନୁସାରେ ଗଠିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ବେଳେବେଳେ ‘ଜନହିତ’ ନାମରେ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟକୁ ହୁଏତ ଲୁଚାଇଦିଆଯାଏ ବା ତାକୁ ବିକୃତ କରି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ . ଫୁଲ ଧରିବାର ୯ ମାସପରେ ଫଳ ପାଚି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଯାଏ । ଆନ୍ଦୋଳନ ବା କ୍ରାନ୍ତି ଦେଶ ଓ ସମାଜରେ ହାହାକାର ଖେଳାଇଦିଏ . କୌଣସି ପ୍ରକାରର ରୋଗ ସେମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରାନ୍ତ କରିନଥାଏ । ଏହା ଚୀନରେ ସାମ୍ୟବାଦକୁ ଗୋଟିଏ ନୂତନ ଓ ଖାଣ୍ଟି ଦେଶୀ ରୂପ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା । ଅଧିକାଂଶ ବ୍ୟକ୍ତି ସମ୍ବାଦ ମାଧ୍ୟମଗୁଡ଼ିକର ସୂଚନା ବା ଶିକ୍ଷାକୁ ଗମ୍ଭୀରତାରସହ ନିଅନ୍ତିନାହିଁ . ବେଳେବେଳେ ସୂଚନା ସ୍ୱୟଂ ଭ୍ରମାତ୍ମକ ହୋଇଯାଏ, ଆଉ ତାକୁ ଠିକ ଢଙ୍ଗରେ ବୁଝିହୁଏନାହିଁ . ୧୯୨୬ ମସିହା ଡିସେମ୍ୱର ମାସ ୨୫ ତାରିଖରେ ଧର୍ମବୀର_ଭାରତୀଙ୍କ ଜନ୍ମହୋଇଥିଲା . ଏବେ ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ବର୍ଷ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବାକୁ ଯାଉଛି, ଆଉ ବିଚାରପତି କାଟ୍‌ଜୁ ପ୍ରେସ-କାଉନସିଲକୁ ଏକ ଦାନ୍ତଥିବା ସିଂହ ଭାବେ ପ୍ରମାଣ କରିବା ଦିଗରେ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇନାହାନ୍ତି . କରୀନା_କପୂର : ଦବଙ୍ଗ-୨ର ଗୀତ ଫେବିକଲ_ସେ....କେପାଇଁ କରୀନାଙ୍କ ପୋଷାକ ସେ ଡିଜାଇନ କରିଥିଲେ . କେଶର ଚାଷ ପାଇଁ ବାଲିଆ ମାଟି ସର୍ବୋତ୍ତମ ହୋଇଥାଏ । ଚଟାଣ ଏବଂ କାନ୍ଥ ଶୁଖିଲା ରହିଥାଏ । ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ-ପ୍ରେସର ବିକାଶ ହେବାସହିତ ହିଁ କ୍ଷୀପ୍ରଗତିରେ ସମ୍ବାଦ ସଂସାଧନଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ହେଲା . ଏଇଥିରେ ଚାରା ଖାଇବା ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ପଶୁର ନିଃଶ୍ୱାସ ଅନ୍ୟଟିର ଶରୀରକୁ ଯିବା ଆସିବା କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବ୍ୟବହାରରୁ ଏହା ଜଣାପଡିଛି ଯେ କାର୍ବନିକ ସାର ଏବଂ ଉର୍ବରକର ଫୁଲଗୁଡିକର ସଂଖ୍ୟା ଉପରେ ଉତ୍ତମ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥାଏ । ଭାଷା ଓ ଶିଳ୍ପ ମାମଲାରେ ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ନାଗାର୍ଜୁନଙ୍କୁ ମନେପକାଇଦିଏ . ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ ଛାତରେ ପଶୁଶାଳାରେ ଖରା ବହୁ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥାଏ । ସେ କହନ୍ତି, ସୌଭାଗ୍ୟ ଯେ, ମୁଁ ଷଷ୍ଠ ପାହାଚରୁ ପଡ଼ିନାହିଁ, ଯେଉଁଠୁ ଶୁଟିଂ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା . ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ୧୯୩୬ରେ ଶ୍ୟାମାଙ୍କ ଟିବିଯୋଗୁଁ ମୃତ୍ୟୁ_ହୋଇଗଲା . ସେତେବେଳେ କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କୁ ୧୩ ବର୍ଷ ବୟସ ହୋଇଥିଲା . ଅତଏବ ଚାବକୀ ପାଳନ କେନ୍ଦ୍ରରେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପରିବେଶ ଭିତରେ ପାଳିତ ରେଶମ କୀଟ ପାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପରେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଗଲା, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଆତ୍ମା ଝିଅକୁ ସାଥୀରେ ନନେଇ ସଂସାର ଛାଡ଼ିବାକୁ ମନାକରିଦେଲା . ଆଜି ବିଶ୍ୱରେ ଆଳୁର ୫୦୦୦ ପାଖାପାଖି କିସମ ଅଛି ଯାହା ସର୍ବାଧିକ ଆଣ୍ଡିଜ୍‌ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥାଏ । ‘ଚକ୍ରବ୍ୟୁହ’ ଫିଲ୍ମଟିକୁ ଗତି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦେଖାଯାଇପାରେ . କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦୃଷ୍ଟି-ଦୋଷ ଥିଲା ଓ ସମାଜବାଦୀ କେବେ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ତମ ସଂଗଠନ କର୍ତ୍ତା ହୋଇ ନଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଗୀତ ଅଧିକତର ସଫାସୁତରା ଲୋକପ୍ରିୟ ଶୈଳୀର ଫିଲ୍ମଗୁଡ଼ିକରେ ଯେଉଁଭଳି ଭାବରେ ଗୁନ୍ଥିହୋଇଛି, ସେଥିରେ ସୁନ୍ଦରତାର ଛଇଲାଟ ହୋଇଯାଏ . ରାଜଧାନୀର ଫିକ୍କୀ ସଭାଗୃହରେ ବୁଧବାରରେ ଆୟୋଜିତ ମହାକବି_ସୁରଦାସଙ୍କ ଜୀବନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ନାଟକ ମଞ୍ଚ ସବୁ ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ ଭାବବିଭୋର କରିଦେଲା . ହିନ୍ଦୀ ଏକାଡେମୀଦ୍ୱାରା ଆୟୋଜିତ ‘ସୁନ_ଭାଇ_ସାଧୋ’ ନାମକ ଚାରିଦିବସୀୟ ସଂଗୀତ ନାଟକ ଆୟୋଜନର ଦ୍ୱିତୀୟ ଦିନ ଦର୍ଶକମାନେ ସୁରଦାସଙ୍କ ପଦାବଳୀ ଓ ଜୀବନ ମାଧ୍ୟମରେ କୃଷ୍ଣଭକ୍ତିର ପୂରା ଆନନ୍ଦ ଉଠାଇଲେ . ତାର ମାଲିକ ଏପରି ମୁଣ୍ଡ ବାଡେଇ କାନ୍ଦିବାକୁ ଲାଗିଲା ସତେ ଯେପରି ତାର କୌଣସି ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କୀୟ ହିଁ ମରିଗଲା । ତାଙ୍କ ଲେଖନୀର ପରିଧି ବ୍ୟାପକ ଓ ବର୍ତମାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅସଙ୍ଗତିଗୁଡ଼ିକ ତାଙ୍କ କଥାସାହିତ୍ୟର ମୂଳ_ଆଧାର . ସୁଧୀର ମିଶ୍ର ସ୍ୱୀକାର କରନ୍ତି ଯେ ଲୋକମାନଙ୍କଭିତରେ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଚେତନା ଭରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟାକରିବା ହେଉଛି ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ କାମ . ଦଳର ସଦସ୍ୟ ସୋନଲ_ଅସଗୋତ୍ରା କହିଲେ ଯେ ଏହି ଜାଗା କୌଣସି ପରୀକଥା ଭଳି ଜଣାପଡ଼େ . ଖାଲିଦ ସଇଦ ନାମକ ଜଣେ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କୁ ପୋଲିସ ପିଟିପିଟି ମାରିଦେବା ପରେ ‘ୱି-ଅଲ-ଆର-ଖାଲିଦ-ସଇଦ୍‌ଜ’ ନାମରେ ଫେସବୁକରେ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଗଠିତ ହୋଇଗଲା . ଏହି ଜନସମୂହ ହୁଏତ ସୂଚନା ପ୍ରାପ୍ତକରିବା, ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଜାଣିବା, କିମ୍ବା ଧାର୍ମିକ ପ୍ରବଚନ ଆଦି ଶୁଣିବାପାଇଁ ଉପସ୍ଥିତ ହୁଏ . ନବଉଦାରବାଦ ଓ ମଣ୍ଡଳ-କମିଶନ ଯୋଗୁଁ ଦେଶର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ଭାଙ୍ଗିଦିଆଗଲା, ସେହି ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସମୟରେ ୧୯୯୨ ମସିହାରେ ବାବରୀ-ମସଜିଦ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ବି ହୋଇଥିଲା . ଉଭୟ ନିଜ ସ୍ୱାର୍ଥପାଇଁ ଯେକୌଣସି ସୀମା ଟପିପାରନ୍ତି . ଏହିପରି କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନ , ନିଜର ସଂପୂର୍ଣତା ସହିତ , ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ଦଳଗୁଡିକ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଆହ୍ୱାନ ଅଟେ ଓ ଏକ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅଟେ । ପଶୁମାନଙ୍କର ରହିବାର ସ୍ଥାନ ମାଟିରେ ହେଉ ବା ପକ୍କା- ସେଥିରେ ବାୟୁ , ଖରା , ଆଲୋକ ଏବଂ ପରିଷ୍କାର ପାଣିର ବ୍ୟବସ୍ଥା ହେବା ଉଚିତ । କେତେକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଅଳ୍ପ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ସୀମିତ ଥାଏ . କିଛି ଲୋକ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆର ଏହି ଅସୀମିତ ସ୍ପେସକୁ ଏକ ବିକଳ୍ପ ହିସାବରେ ଦେଖନ୍ତି ଯାହା ସତ୍ତା ସମର୍ଥକ ବା କର୍ପୋରେଟ ହିତ ପାଇଁ କାମ କରୁଥିବା ମିଡିଆ ସଂସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଏକ ଆହ୍ୱାନ ହୋଇପାରେ . ମାଟି ପ୍ରସ୍ତୁତି ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ ହିଁ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମିଡିଆର ଭୂମିକା ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ପୂର୍ବରୁ ମିଡିଆର ସରଞ୍ଚନା ବିଷୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ଜାଣିବା ଅଧିକ ଜରୁରୀ . ନବାଜୁଦ୍ଦୀନ ଭାଗରେ ବେଶି ଦୃଶ୍ୟ ଆସିନାହିଁ . କେନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରଭାରୀ ଅଧିକାରୀ , ଡା.ଏମ.ପି.ସିଂହ କହିଥିଲେ ଯେ କେନ୍ଦ୍ର ତରଫରୁ ସବୁ ସମୟରେ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ୟାନୀକରଣ , ପନିପରିବା ଉତ୍ପାଦନର ବୈଜ୍ଞାନିକ ସୂଚନା ଏବଂ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଉଅଛି । ଏଠାକାର ପଶୁ ହୁଏତ ନିଜକୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ମାଟି ଅନୁସାରେ ଖାପ ଖୁଆଇ ନେଇଥାନ୍ତି , କିମ୍ୱା ସେଠାରେ ଭଲଭାବେ ବଢିଥାନ୍ତି , ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନଙ୍କର ଜନ୍ମ ତଥା ପାଳନ-ପୋଷଣ ହୋଇଥାଏ । ଆଇଟମ ସଂଖ୍ୟାରେ ମୁଗ୍ଧା_ଗୋଡସେ ଓ ଅଞ୍ଜନା_ସୁଖାନୀ କିଛି ଭଲ କରିପାରିନାହାନ୍ତି . ବକୌଲ_ଆନନ୍ଦ, ‘ଫିଲ୍ମ ତିଆରିରେ ଚାରି ବର୍ଷ ଲାଗିଗଲା’ . କିଛି ଦିନ ଆଗରୁ ସେ ଦୀପିକାଙ୍କୁ ପ୍ରବଳ_ଗୁରଙ୍ଗଙ୍କ ଡିଜାଇନର ଗାଉନରେ ଦେଖିଥିଲେ . ସଂପୂର୍ଣ ବିଶ୍ୱର ୮୦-୯୦ ପ୍ରତିଶତ କେଶରର ଉତ୍ପାଦନ କେବଳ ସ୍ପେନ କରିଥାଏ । ଫିଲ୍ମଟି ଖୁବ ଯଥାର୍ଥବାଦୀ ଢଙ୍ଗରେ ସେ ସମୟର ଯୁବକଯୁବତୀଙ୍କ ମାନସିକତାକୁ ଦେଖାଏ . ଜନତା ଯେତେବେଳେ ହିଂସ୍ର ଓ ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ହୋଇଯାନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ତାହା ଉପଦ୍ରବକାରୀ ଜନଗହଳିର ଦୃଶ୍ୟ ଧାରଣକରେ . ଏହା ଛଡ଼ା ଜମିର ପ୍ରସ୍ତୁତି ସମୟରେ ହିଁ ଡିଏପି ୨୫କିଲୋ ପ୍ରତି ହେକ୍ଟର ପିଛା ସଲ୍‌ଫର୍‌ର ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ । ସହାୟ ବି ଥିଲେ ପ୍ରାୟତଃ ଧୂଆଁ ଭଳି ରାଜନୀତି ଉପରେ କଟାକ୍ଷ କରୁଥିବା କବି . ଆପଣମାନେ ସମସ୍ତେ ଏହା ଜାଣନ୍ତି ଯେ ଗାଈ , ବଳଦ , ମଇଁଷି ଇତ୍ୟାଦି ପଶୁ ଆପଣମାନଙ୍କ ପାଇଁ କେତେ ଊପଯୋଗୀ ଅଟନ୍ତି । ‘ଚକ୍ରବ୍ୟୁହ’ର ସଙ୍ଗୀତପାଇଁ ଆଦେଶ ଶ୍ରୀବାସ୍ତବ, ସଲିମ ସୁଲେମାନ ତଥା ବିଜୟ ବର୍ମାଙ୍କର ବି ସହଯୋଗ ରହିଛି . ବିବାହ ବନ୍ଧନରେ ହେଉଥିବା ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ଟିକୈତ ଏତେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କମାଇଦେଲେଣି ଯେ ବରଯାତ୍ରୀରେ ଦଶ ଜଣରୁ ଅଧିକ ଯାଇପାରିବେ ନାହିଁ । ନକ୍ସଲ ବିଷୟଉପରେ ଫିଲ୍ମ ତିଆରି କରିବା ସହଜ ନୁହେଁ . ନିର୍ମଳ_ବର୍ମାଙ୍କ ଜୀବନର ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ୟୁରୋପରେ ବିତିଥିଲା . ଜନ ପ୍ରତିନିଧି ଏବଂ କୃଷକମାନେ ଜମିରେ ଅଦିନିଆ ପନିପରିବା ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଔଦ୍ୟୋଗିକରଣର ଅପାର ସମ୍ଭାବନାଗୁଡିକ ବିଷୟରେ ମାନ୍ୟବର କୁଳପତିଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଇଥିଲେ । ତାକୁ ଲାଗେ ଯେ ଏବେ ଜନତା ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନୁହନ୍ତି . ଆଶିଷ_ଭବସାର ଫିଲ୍ମର ନିର୍ଦେଶନା ଦେବେ, ଯିଏ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ‘ଡେଡ_ଅଫ_ନାଇଟ’ ଓ ‘ମେରେ_ଜିନୀ_ଅଙ୍କଲ’ ଭଳି ଫିଲ୍ମ ତିଆରି କରିସାରିଛନ୍ତି . ଭାରତୀୟ ଆଳୁର ରପ୍ତାନୀ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା , ବର୍ମା , ଭୁଟାନ ଓ ନେପାଳରେ କରାଯାଉ ଅଛି । ‘ନିର୍ଭିକ_ଏବଂ_ସ୍ୱଚ୍ଚନ୍ଦ_ତ୍ରକାରିତା’ ବହିପାଇଁ ସୁରେଶ_ଚୌହାନଙ୍କୁ ନରେନ୍ଦ୍ର_ମୋହନ_ସାମ୍ବାଦିକତା_ସମ୍ମାନ ଦିଆଗଲା . ଏହି ପ୍ରଣାଳୀ କୃଷି କୀଟଗୁଡିକ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କ୍ଷମତା ରଖିଥାଏ କାରଣ ଏହା ଧାନର ଫସଲକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ରୂପରେ ମାଟିରୁ ପୋଷକତତ୍ତ୍ୱକୁ ନେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ୧୮୫୨ ମସିହାରେ ରେଳସେବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା . ସୁମିତ୍ରାନନ୍ଦନ_ପନ୍ତ (୧୯୦୦ ମସିହା ମଇ, ମାସ ୨୦ ତାରିଖ - ୧୯୭୭ ମସିହା ସେପଟେମ୍ୱର ମାସ ୨୮ ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟରେ ଛାୟାବାଦୀ_ଯୁଗର ପ୍ରମୁଖ ସ୍ତମ୍ଭଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ . ଏପରି କରିବା ଦ୍ୱାରା ସେ ଆଉ କୃଷକ ହୋଇ ରହିବ ନାହିଁ , ବରଂ ସୈନିକ ହୋଇଯିବ । ଆସମାଙ୍କୁ ଫେସବୁକରେ ଭଲ ସମର୍ଥନ ମିଳିଲା, ଆଉ ଏହି ଫେସବୁକ ଅଭିଯାନ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ତହରୀର ଛକରେ ଏକତ୍ର ହେବା ପାଇଁ ପ୍ରେରିତ କଲା . ଆଧୁନିକତାର ପରିଚୟ ଓ ଅନୁଭବପାଇଁ ପରିବେଶ ଓ ନୂଆ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ଜ୍ଞାନ ଆବଶ୍ୟକ . ତାଙ୍କର କାମାୟନୀ_ମହାକାବ୍ୟକୁ ହିନ୍ଦୀ କାବ୍ୟ ସାହିତ୍ୟରେ ଆଧୁନିକ ହିନ୍ଦୀ କବିତାରେ ଅଦ୍ୱିତୀୟ କୃତି ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ . ଭାରତରେ କେଶରର ଉତ୍ପାଦନ କେବଳ କାଶ୍ମୀରରେ ହିଁ ବହୁତ ପୂର୍ବରୁ ହେଉଅଛି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରୟୋଗରେ ଏହା ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଅଛି ଯେ ଶ୍ରୀ ଚାଷ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଧାନ ଜଳମଗ୍ନ ହୋଇ ନ ଥାଏ କିନ୍ତୁ ବନସ୍ପତିକ ଅବସ୍ଥା ମଧ୍ୟରେ ମାଟିକୁ ଆର୍ଦ୍ର କରି ରଖିଥାଏ , ପରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ଇଂଚ ଜଳ ଗହନତା ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଯେତେବେଳେ କି ଏସ୍‌ଆର୍‌ଆଈ କୌଶଳରେ ସାମାନ୍ୟର ତୁଳନାରେ କେବଳ ଅଧାଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା ହୋଇଥାଏ । ଏଭଳି ଇଂରେଜୀଶିକ୍ଷା ଉପରେ କଟାକ୍ଷ କରି ସେ ଲେଖିଥିଲେ, ଇଂରେଜୀ ପଢ଼ାଇ ସାଧାରଣଲୋକ ତିଆରିକଲୁ, ଇଂରେଜୀ ପଢ଼ି ସାଧାରଣଲୋକ ହୋଇ ରହିଛୁ . ଲେଖକ ଓ ତା’ର ଲେଖନୀ ସର୍ବଦା ସମାଜକୁ ରାସ୍ତା ଦେଖାଇଥାଏ . ଡାକ୍ତର ସାହେବ ପାଖକୁ ଯାଇ ସେହି ଲୋକଟିକୁ ଚୁପ୍‌ କରିଥିଲେ । ଏହି ଗାତରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ବିଷାକ୍ତ ଜନ୍ତୁ ରହିଯିବାର ଡର ରହିଥାଏ , ସେଗୁଡିକ କାମୁଡିଲେ ପଶୁ ମଧ୍ୟ ମରି ଯାଇପାରନ୍ତି । ଏହି କାରଣରୁ ନିକଟରେ ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ବିବାଦ , ଯାହାକୁ ସାଧାରଣତଃ ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ତରରେ ସମାଧାନ କରାଯାଇ ପାରିଥାନ୍ତା , ରାଜ୍ୟସାରା କ୍ରୋଧକୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରିବାର ଆଧାର ହୋଇବସିଲା । ଜୟଶଙ୍କର_ପ୍ରସାଦଙ୍କୁ ଛାୟାବାଦୀ_ଯୁଗର ଚାରିଜଣ ପ୍ରମୁଖ ସନ୍ଥମାନଙ୍କ ଭିତରେ ଜଣେ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ . ଏହି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ ଆଳୁ ବେଲ୍‌ଟ ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଅଟେ । ଟିଭିରେ, ଟ୍ରେଲର ବା ଟିଜରରେ ପ୍ରସାରିତ କରିବା ଆଗରୁ ଫିଲ୍ମ ପ୍ରଯୋଜକଙ୍କୁ ଏଭଳି ଗୀତଗୁଡ଼ିକପାଇଁ ଅଲଗା ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନେବାକୁ ହେବ . ଏଭଳି ଢଙ୍ଗରେ ଫିଲ୍ମ ତିଆରିକରିବା ସହଜ କାମ ନଥିଲା . ତାହା ଏକ ପ୍ରାମାଣିକ ବିବରଣୀ . ଏବେ ଫିଲ୍ମ ‘ବେଙ୍ଗ_ବେଙ୍ଗ’ର ସୁଟିଂ ସମୟରେ ତାଙ୍କୁ ମୁଣ୍ଡରେ ଆଘାତ ଲାଗିଥିଲା . ପୋଲ_ଡ୍ୟାନ୍ସରେ ସାମିଲଥିବା କଳାକାର ସାରା ପୃଥିବୀରେ ପ୍ରଶଂସାର ହକଦାର . ନବଉଦାରବାଦ ଆସିବା ସମୟରେ ମଣ୍ଡଳ-କମିଶନ ମଧ୍ୟ ଆସିଲା . ଏହି ଶୈଳୀରେ ଭାଷା, ପ୍ରଚଳିତ_ଭାଷା ଓ ଉର୍ଦୁ, ପାର୍ଶୀ ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗ_ହୋଇଛି . ସେଠାରେ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ଶୀଘ୍ର ଏବଂ ବହୁଳ ସଂଖ୍ୟାରେ କୃଷକ ଓ ଗାଁ କୁ କାଙ୍ଗାଳ , ବେରୋଜଗାର , ଖରାପ ଅବସ୍ଥା ଓ ବିସ୍ଥାପନର ଶିକାର ହେବାକୁ ପଡୁଅଛି । ମହଲଗୁଡ଼ିକ ହୋଟେଲରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଉଥିଲା . ଜାଇଫଳ ପତଳା ଝାଡା ଏବଂ (ଅପରା) ପ୍ରଜନନ ରୋଗର ଅବ୍ୟର୍ଥ ଔଷଧ ଅଟେ । କାର୍ଯ୍ୟଶାଳାର ମୁଖ୍ୟ ରୂପେ ସ୍ପଷ୍ଟ କୃଷି ଓ ଚକବନ୍ଦୀ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା , ମହିଳା ଓ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୁପୋଷଣ କମ କରିବା , କୃଷି ସହିତ ପଶୁପାଳନ , ତୃଣଲତାଦି ଉତ୍ପାଦନ , ଉଦ୍ୟାନୀକରଣ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବାର ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା , ଯାହା ଉପରେ ତିନି ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କାର ଆକଳିତ ବ୍ୟୟ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶରେ ଆଳୁର ଚାଷ ତ ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲାରେ ହୋଇଥାଏ କିନ୍ତୁ ଫାରୁଖାବାଦ , ଆଗ୍ରା , ଏଟା , ମ୍ୟାନପୁର , ଫିରୋଜାବାଦ ସହିତ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଳୁର ଚାଷ ସର୍ବାଧିକ କରାଯାଏ । ସତୁରି ଦଶକର ସମୟକୁ ମନ୍ଥର ଗତିରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଛି, ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତର ଲୋକେ ପଳାୟନପନ୍ଥୀ ହୋଇନଥିଲେ . ଉଦ୍ୟୋଗପତି ବ୍ୟବସାୟୀମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ଚାପ ପକାଇଥାନ୍ତି ଏଥିପାଇଁ ବ୍ୟବସାୟୀ ଉଦ୍ୟୋଗପତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ବହୁତ କମ ଲାଭ ମିଳିଥାଏ କିନ୍ତୁ କୃଷକମାନଙ୍କର ଉତ୍ପାଦନ ବିକ୍ରୀକରି ସେ କୃଷକମାନଙ୍କଠାରୁ ଅଧିକ ଧନୀ ହୋଇଯାଏ କାରଣ କୃଷକର କୌଣସି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ତା ଉପରେ ନାହିଁ । ପ୍ରବଳ ଥଣ୍ଡା ଦିନମାନଙ୍କରେ ରାତିରେ ଝରକାଗୁଡ଼ିକୁ ବନ୍ଦ କରିଦିଆଯାଏ ଏବଂ ସ୍କାଏ ଲାଇଟ୍‌ ଗୁଡ଼ିକ ଖୋଲା ରହିଥାଏ । ପ୍ରଥମ କାରଣ ତାହା ଅଟେ ଯାହା ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଚର୍ଚ୍ଚାରେ ଆସୁଅଛି । ହରିବଂଶ_ରାୟ_ବଚ୍ଚନଙ୍କ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସାହିତ୍ୟ ବଚ୍ଚନ_ରଚନାବଳୀ ଭାବରେ ବି ପ୍ରକାଶିତ_ହୋଇଛି . ଜନଜାତିଗୁଡ଼ିକର ସର୍ଦ୍ଦାର ବା ରାଜା ନାଗରା ପିଟି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି ନିଜନିଜର ମୌଖିକ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ . ୬୦-୬୫ ଦିନ ପୁରୁଣା ଶୂଟର ପୋଷଣ ପଞ୍ଚମ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିବା କୀଟ ସହିତ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଦ୍ୱିବେଦୀ_ମହାଶୟଙ୍କ ଭାଷା, ଶୁଦ୍ଧ ସାହିତ୍ୟିକ ଖଡ଼ୀ ଉପଭାଷା . ସମ୍ବାଦର ସାଧନଗୁଡ଼ିକରେ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା . ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମ୍ୟାଟ୍ରିକ ପାସ କରିବା ପରେ ପୁଅ ଅଥବା ଝିଅମାନେ ଏହି କାରଖାନାଗୁଡିକ ସହିତ ଯୋଡି ହୋଇ କାମ ଶିଖିପାରିବେ ଓ ପରେ ଏହା ସେମାନଙ୍କର ଜୀବିକାରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରେ । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ କୃଷକମାନଙ୍କ ରାଜନୀତି କିପରି ସମ୍ଭବ ହେବ ? ଆଗେ ଖବରକାଗଜଗୁଡ଼ିକର ପରିଧି ସୀମିତ ଥିଲା ଓ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ଏହା ପ୍ରବେଶ କରିପାରୁନଥିଲା . ଏକ ପକ୍ଷରେ ଧନାଢ଼୍ୟତା ଓ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ନିର୍ଦ୍ଧନତା - ଭାରତର ଏହି ବାସ୍ତବିକତା ଆଜି ବି କାଏମ ରହିଛି . ସେ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କଲେ ଯେ ଭୁବନେଶ୍ୱର ସଂବାଦର ସାରାଂଶକୁ ବ୍ୟାପକ ଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ପ୍ରସାରିତ କରାଯିବ । ଟିପ୍ସର ମାଲିକ କୁମାର_ତୌରାନୀଙ୍କ ପୁଅ ଗିରୀଶ_କୁମାରଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରକୁ ସଫଳକରିବାପାଇଁ କୌଣସି ଅଭାବ ଛାଡ଼ିନାହାନ୍ତି . ସମ୍ବାଦ ସାଧନଗୁଡ଼ିକର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ସମାଜରେ ରେଚକର ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିବା . ନିଜ ବିଚାରଧାରାକୁ ବିସ୍ତୃତଭାବେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଅଧିକ ସମୟର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି । ଏହା କିଭଳି ଦେଶ ଆଉ କିଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା ? ଜେ._କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କ ବିଚାରରେ ସରଳତା ହେଉଛି ବୌଦ୍ଧିକତା . ୧୯୧୯ରେ ଖଣ୍ଡୱାର ଠାକୁର_ଲକ୍ଷ୍ମଣ_ସିଂହଙ୍କସହ ବିବାହ_ହେଲା ପରେ ସେ ଜବଲପୁର ଆସିଗଲେ . ବାମପନ୍ଥୀ ପ୍ରୋଫେସରମାନଙ୍କର ବୌଦ୍ଧିକ ସହାୟତା ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ମିଳିଲା ନାହିଁ । ଗୀତା ଗାଁରେ ରହି ଶିକ୍ଷା ଓ ସମାଜ କଲ୍ୟାଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ଲାଗେ . ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେ ସାରା ଦେଶରେ ଇଂରେଜୀ ବିଭାଗର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ପ୍ରୋତ୍ସାହନଯୋଗୁଁ ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ_କରିଥିଲେ . ମୁଖ୍ୟ ଭାଗ ହେଉଛି ସୂଚନା ବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ . ସିଏ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିଜ ବିଚାରଧାରା ଓ ନିଜ ସ୍ୱପ୍ନ ସହିତ ସଂଯୋଗ କରେ, ଆଉ ବିପ୍ଳବର ଅଗ୍ରଦୂତ ହୋଇଯାଏ . ଏହି ସମସ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ହିଁ ନିଜ ଢଙ୍ଗର ରାଜନୀତିକୁ ପରିପ୍ରକାଶ କରୁଛନ୍ତି । ଏଥିପାଇଁ ଭାରତର କାରଖାନାରେ ଥିବା ଶ୍ରମିକ ସଂଗଠନ (ଟ୍ରେଡ ୟୁନିୟନ )ର କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ଭୂମିକା ବିଷୟରେ ଯାହାଙ୍କ ମନରେ ସନ୍ଦେହ ଅଛି , ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯାଏ ଯେ ସେମାନେ ଭୂମିହୀନମାନଙ୍କ ସହିତ ଅନ୍ୟ ଗ୍ରାମୀଣ ଖଣ୍ଡଗୁଡିକର ପୁଞ୍ଜିବାଦ ବିରୋଧୀ ଶକ୍ତିର ସହଯୋଗ ଖୋଜନ୍ତୁ । ବର୍ଣ୍ଣନାତ୍ମକ ଶୈଳୀ . ଯେତେବେଳପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୋ ଦେହରେ ବଳ ରହିଛି, ସେତେବେଳପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତ ଏହି କାମ କରିବି . ଏହି ପ୍ରବାସୀମାନଙ୍କୁ ନିଜର ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଓ ନିଜ ଆପଣା ଘରର ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଝିରେ ତାଳମେଳ ରଖିବାକୁ ହୁଏ . ତତ୍‌ସହିତ ମେଳାକୁ ଆସିଥିବା କୃଷକମାନଙ୍କର କୃଷି ସମ୍ୱନ୍ଧିତ ସମସ୍ୟାଗୁଡିକୁ ସମାଧାନ କରାଯାଇଥିଲା । ବହୁବିଧ ଲେଖକ ମୁଲକରାଜ_ଆନନ୍ଦଙ୍କଙ୍କୁ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କ ଅନ୍‌ଟଚେବଲ (୧୯୩୫) ଓ କୁଲି (୧୯୩୬) ଉପନ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକରୁ ବ୍ୟାପକ ପରିଚିତି_ମିଳିଥିଲା . ଏହିପରି ଆସାମ , ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗ , ଓଡ଼ିଶା ଏବଂ କେରଳରେ ନିମ୍ନ ମାନର ପଶୁ ମିଳିଥାନ୍ତି । ଯେଉଁ ଢାଞ୍ଚାରେ ଖବରକାଗଜ, ରେଡିଓ ଏବଂ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ ମିଡିଆ (ଚ୍ୟାନେଲସମୂହ) ରହିଛି . ପ୍ରତ୍ୟକ ଗ୍ରାମରୁ ତିରିଶ ଜଣ କୃଷକଙ୍କୁ ବଛାଯାଇଥିଲା । କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରିବା ଦ୍ୱାରା ପଶୁମାନଙ୍କର ଯେଉଁ ମାଂସପେଶି ଘଷିହୋଇଯାଏ ବା ଭାଙ୍ଗିଯାଏ , ସେଗୁଡିକୁ ପୂରଣ କରିବାର କାମ ପ୍ରୋଟିନର ହିଁ ଅଟେ । ୧୯୧୩ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ସେ ପୁଣି ଭାରତ ଫେରିଆସିଲେ ଓ ‘ଗୀତାଞ୍ଜଳୀ’ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ନୋବେଲ_ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଛି ବୋଲି ନଭେମ୍ବର ମାସ ୧୫ ତାରିଖରେ ସୁଖଦ ଖବର ମିଳିଲା . ଅନୁଭବର ଦେଢ ଶହ ବର୍ଷ ପରେ ତାଙ୍କୁ ଜାଣିନେବା ଉଚିତ ଥିଲା ଓ ନିଜ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଆବଶ୍ୟକ ସଂଶୋଧନ କରିନେବାର ଥିଲା ଯେ ଶୋଷିତମାନଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ଆନ୍ଦୋଳନର ସଂଯୋଗ ଦ୍ୱାରା ହିଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପରିବର୍ତ୍ତନର ଗତି ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ଯେଉଁଠି ଗୋଟିଏ ପକ୍ଷରେ ୟୁରୋପରେ ନେପୋଲିଅନ ଖବରକାଗଜଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତାକୁ ଭଲଭାବେ ବୁଝିଥିଲେ, ସେଠି ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ମହାତ୍ମା ଭଳି ମହାନ ବ୍ୟକ୍ତି ବି ସମୟର ଆଗକୁ ଯାଇ ‘ୟଙ୍ଗ-ଇଣ୍ଡିଆ’ ଓ ‘ହରିଜନ’ ଭଳି ପତ୍ରିକା ବାହାର କରିଥିଲେ . ଏହି ଦୁଇଟି ପ୍ରଜାତି ପୋଷକ ପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ଯାହା ରେଶମ କୀଟ ପାଳନରେ ଲାର୍ଭା ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ବୈଜ୍ଞାନିକ କାରଣଗୁଡିକୁ ନଜାଣି ଭାରତର କୃଷକମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୟୁକାଲିପଟାସକୁ ସନ୍ଦେହ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ଏହି କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱିତୀୟ ଓ ତୃତୀୟ ପିଢ଼ିମାନଙ୍କର ଭାଗ୍ୟ ଅନୁସନ୍ଧାନୀ . ଏବେ ବଙ୍ଗଳାରେ ଶୀଲା, ମୁନୀ, ଚିକନୀ ଚମେଲୀ ବା ଜଲେବୀ ବାଈର ଦେଖାମିଳିବା କଷ୍ଟକର . ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରାଚୀନକାଳର ସଂସ୍କୃତ କବି ବାଣଭଟ୍ଟଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଉପନ୍ୟାସର କଥାରେ ସଜାଯାଇଛି . ପ୍ରଥମଥର ବଡ ଧରଣର ଓ ଏତେସବୁ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ ଦେଶରେ ବିଶୁଦ୍ଧ ପୁଞ୍ଜିବାଦର ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଅଛି , ଯେଉଁଥିରେ ବାହ୍ୟ ଉପନିବେଶମାନଙ୍କର ସହାୟତା ନାହିଁ । ଚାରି ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷପରେ ଗୋଟିଏ କନ୍ଦ ଅନେକ କନ୍ଦକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥାଏ । ତାଙ୍କ ସବୁ କୃତିରେ ତାଙ୍କର ଗଭୀର ବିଚାର ଓ ମୌଳିକ ଚିନ୍ତନର ଛାପ ରହିଛି . ସେତିକ ହିଁ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ କୃଷକକୁ ନିରନ୍ତର ବଢୁଥିବା ମାତ୍ରାରେ ରାସାୟନିକ ସାର , କୀଟନାଶକ ଔଷଧ ଏବଂ ପାଣିର ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପଡୁଅଛି । ସେ କହିଲେ ଯେ କୃଷକ ଯେହେତୁ ଦେଶର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଭାଗ ଅଟନ୍ତି , ତାର ସ୍ୱାର୍ଥ ଦେଶର ସ୍ୱାର୍ଥଠାରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ତା’ ସ୍ମୃତିରେ ଧର୍ମଶାଳା, ପୋଖରୀ, ଗହୀରକୂଅ ତ କରିପାରିବି ନାହିଁ, ଏଥିପାଇଁ ଏ ଗଛଲତାଗୁଡ଼ିକୁ ଏହି ଆଶାରେ ପାଣି ଯେତେବେଳେ ଏହା ଶସ୍ୟଶ୍ୟାମଳାରେ ଭରିଯିବ, ସେତେବେଳେ ତା’ ଛାଇରେ ମଣିଷ, ପଶୁପକ୍ଷୀ ବିଶ୍ରାମ ନେବେ ଓ ଫଳତଃ ସେମାନଙ୍କୁ କିଛି ଆହାର ମିଳିବ . ଡାକ୍ତରୀ ଚିକିତ୍ସା ଓ ଶୁଟିଂରୁ କିଛି ଦିନ ଛୁଟି ନେବା ପରେ ହିଁ ଏହି ଅସୁବିଧା ଦୂରହେଲା . କୃଷକ ନିର୍ଧନ ଅଥବା ଶିକ୍ଷାବିହୀନ ନୁହେଁ । ତାଙ୍କର ପ୍ରାୟ ସବୁ କାବ୍ୟ ସଦାନୀରା (ଦୁଇ ଖନ୍ଡ) ନାଁ’ରେ ସଙ୍କଳିତ ହୋଇଛି ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା ସବୁ ନିବନ୍ଧ ସୃଷ୍ଟି_ଓ_ସନ୍ଦର୍ଭ ଓ କେନ୍ଦ୍ର_ଓ_ପରିଧି ନାମକ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକରେ ସଂକଳିତ ହୋଇଛି . ସରକାରୀ ଆକଳନ ଅନୁସାରେ ୨୦୧୨-୧୩ ମସିହାରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାରତର ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାଖାପାଖି ୧୦ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧିର ଅନୁମାନ କରାଯାଇ ଅଛି । ଏହା ପରେ ଆବଶ୍ୟକତାନୁସାରେ ହାଲୁକା ସିଞ୍ଚନ କରନ୍ତୁ । ବିହନ ୨୪ ଘଣ୍ଟା ପରେ ଅଙ୍କୁରୋଦ୍‌ଗମ ହୋଇ ଯିବ । ସେ ସଂସ୍କୃତ, ବଙ୍ଗଳା, ଇଂରେଜୀ ଓ ଉର୍ଦୁ ସାହିତ୍ୟରେ ଗଭୀର ଅଧ୍ୟୟନ_କରିଥିଲେ . ଏସିଆ-ଆଫ୍ରିକାର କଥା ଛାଡି ଦିଅନ୍ତୁ , ପୂର୍ବ ୟୁରୋପ ଓ ଭୂତପୂର୍ବ ସୋଭିଏତ ସଂଘ ରାଜ୍ୟଗୁଡିକର ତଥ୍ୟ ମଧ୍ୟ ବାହାରକୁ ଆସୁଛି ଯାହାଫଳରେ ପୁରୁଣା ଜ୍ଞାନକୁ ଆଘାତ ଲାଗୁଅଛି । ତାକୁ ନକ୍ସଲ ହେବାରେ ଦୁଃଖ ଲାଗେନାହିଁ, ବରଂ ତା ସାଙ୍ଗ ଖାନ୍‌କୁ ଆଘାତ ଦେଇଥିବାରୁ ଦୁଃଖ ଲାଗେ . ଯେତେବେଳେ ରାଜନୈତିକ ଦଳ, ଧର୍ମ, ସମ୍ପ୍ରଦାୟ, ଜାତି ବା ଏହିଭଳି ଅନ୍ୟ ସମୂହ ନିଜ ସମ୍ବାଦ ସାଧନର ବିକାଶ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ପକ୍ଷପାତପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବା ସ୍ୱାଭାବିକ . ଯେତେବେଳେ ସେ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ‘ଭାରତୀ’ରେ ଛପାହେଉଥିଲା . ପ୍ରକୃତରେ ଆଳୁର ରପ୍ତାନୀରେ ରୋଗମୁକ୍ତିର ପ୍ରମାଣ ପତ୍ର ଦରକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ମଧ୍ୟବର୍ଗ ଜାତିଗୁଡିକ ନିଜର ସାମାଜିକ ସ୍ତର ବୃଦ୍ଧି କରିଛନ୍ତି ଓ ରାଜନୈତିକ ରୂପରେ ସେମାନଙ୍କ ନେତାମାନେ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଦୁର୍ବଳ ଅବସ୍ଥାରେ ପକେଇ ଦେଇଛନ୍ତି । ଆଉ ଏକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଯଦି ଦେଖିବା ପ୍ରଚଳିତ କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦଳିତ ଜାତି ଆନ୍ଦୋଳନର ହିଁ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ରୂପ ଅଟେ । ମେକ ଲୁହାନଙ୍କ ମତରେ ସୂଚନା ବା ତଥ୍ୟ ଅପେକ୍ଷା ସମ୍ବାଦ ସାଧନର ଅଧିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି, ଅର୍ଥାତ ‘ମେସେଜ’ ଅପେକ୍ଷା ‘ମିଡିଆ’ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ . କିନ୍ତୁ ଏହା ମଧ୍ୟରେ କୃଷକମାନଙ୍କର ସ୍ୱତଃସ୍ଫୂର୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଲେଣି । ଏହା ଦେଖିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ହିଂସାର ସହାୟତା ନେବ ଅଥବା ଅହିଂସାର , ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନକୁ ଦେଖିବା ଉଚିତ । ସଙ୍କର ଧାନର ଚାଷ ସିଞ୍ଚିତ ଓ ଅସିଞ୍ଚିତ ଉଭୟ ଜମିରେ କରାଯାଇ ପାରିବ । ସୋନମ ନିଜର ଆଗାମୀ ଫିଲ୍ମ ‘ରାଝନା’ରେ ଅଳ୍ପ_ବହୁତ ପରମ୍ପରାଗତ ଭାରତୀୟ ନାଚ ନାଚିଛନ୍ତି . କାଶ୍ମୀରରେ କେଶର ଫସଲରେ ସାଧାରଣତ କୌଣସି ସାର ପକାଯାଏ ନାହିଁ । ବ୍ୟାସ ମଧ୍ୟ ମହାଭାରତର ସମସ୍ତ କାହାଣୀ ସ୍ୱୟଂ ରଚନା କରିନଥିଲେ, ବରଂ ପରମ୍ପରାଗତଭାବେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥିଲେ . କାରଖାନା ମାଲ ଉତ୍ପାଦନର ଖର୍ଚ୍ଚ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବାକୁ ପଡିବ । ଫଳତଃ ତାଙ୍କୁ ଆନନଫାନନ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଗଲା, ଯେଉଁଠାରେ ତାଙ୍କର ସଫଳ ମସ୍ତିଷ୍କ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ହେଲା . ଭାରତବର୍ଷର ମୋଟ ଜାତୀୟ ଆୟର ଶତକଡ଼ା ୧୧.୮୩ % ପଶୁସମ୍ପଦରୁ ମିଳିଥାଏ । ସେମାନେ ଚତୁରତାର ସହ ଆମକୁ ବୁଝାଇବାକୁ ଚାହାନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ସାମ୍ବାଦିକତାର ଧର୍ମ ପାଳନ କରୁନାହାନ୍ତି, ଆଉ ସେଥିପାଇଁ ସେମାନେ ନୁହନ୍ତି ମିଡିଆ ଦାୟୀ . କେତେକ ବିଦ୍ୱାନଙ୍କ ମତରେ ମାଦକଦ୍ରବ୍ୟ ଯେପରି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅଳସୁଆ ବା ଅକର୍ମଣ୍ୟ କରିଦିଏ, ସେହିପରି ସମ୍ବାଦ ମାଧ୍ୟମ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅଳସୁଆ ଓ ନିଷ୍କ୍ରିୟ କରିଦିଏ . ୧୯୦୬ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ମାସରେ ବାରୀସାଲରେ ଆୟୋଜିତ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରାନ୍ତୀୟ ସମ୍ମିଳନୀ ଉପରେ ପୋଲିସ ନିର୍ମମଭାବେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ଆଉ ଅନେକ ଯୁବ ସ୍ୱୟଂସେବକମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦୟଭାବେ ମାଡ଼ ମାରିଥିଲା . ସେ ଭାରତୀୟ ପୋଷାକଗୁଡ଼ିକରେ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଦିଶନ୍ତି . କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର , ଲୌହାଘାଟର ଷ୍ଟଲରେ କେନ୍ଦ୍ର ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ନୂତନ କୌଶଳଗୁଡିକର ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା , ତତ୍‌ସହିତ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଉନ୍ନତ କୌଶଳ ଦ୍ୱାରା ପନିପରିବାର ସଙ୍କର ଏବଂ ଉନ୍ନତ ବିହନ ଦ୍ୱାରା ବଢାଯାଇଥିବା ଚାରାକୁ ମଧ୍ୟ ବିକ୍ରୀ କରାଯାଇଥିଲା । ଜୟଶଙ୍କର_ପ୍ରସାଦଙ୍କ ସାହିତ୍ୟ ରଚନାରେ ସାରାଜୀବନ ବିତିଥିଲା . କାଲାକାଙ୍କରର କୁମ୍ବର_ସୁରେଶ_ସିଂହ ଓ ହରିବଂଶ_ରାୟ_ବଚ୍ଚନସହ କରାଯାଇଥିବା ତାଙ୍କ ପତ୍ରାଳାପର ନକଲଗୁଡ଼ିକ ବି ଏଠାରେ ମହଜୁଦ_ରହିଛି . ଶକ୍ତି, ବଳ ଓ ଫୁର୍ତିରେ ଭରା ପ୍ରଦର୍ଶନ ତାଙ୍କ ହୃଦୟର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ . କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତି ଜଣେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସାହିତ୍ୟିକ . ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ବାମପନ୍ଥି ପ୍ରୋଫେସରମାନେ କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଶତ୍ରୁ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ହରିବଂଶ_ରାୟ_ବଚ୍ଚନଙ୍କ ଆତ୍ମକଥା ହିନ୍ଦୀରେ ଗୋଟେ ବିଶିଷ୍ଟ ଧରଣର ବହି . ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସମ୍ୱନ୍ଧରେ ଆଜିଯାଏ ଯେତେ ବି ବିଦ୍ୱାନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନୋବେଲ_ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଛି, ସମ୍ପଦର ବୃଦ୍ଧିକରିବା ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ ଉଦେଶ୍ୟ ବୋଲି ଏହି ସମସ୍ତଙ୍କର ମତ ଥିଲା . ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ତରରେ ଧାନର ଚାଷ ପାଖାପାଖି ୪.୫କୋଟି ହେକ୍ଟରରେ କରାଯାଇଥାଏ । ସେ ଜଣେ ଶିକ୍ଷକ ଓ ଛାତ୍ରଭାବରେ ସାରାଜୀବନ ବିତାଇଥିଲେ . ସେ କହନ୍ତି ଯେ ଆପଣ ପିଅନ୍ତୁ ବା ମୁଁ ପିଏ, କଥା ତ ଏକାଭଳି . ରୋପଣ ପୂର୍ବରୁ ରାସାୟନିକ ସାରର ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ । ମହେଶ_ଭଟ୍ଟଙ୍କ ଝିଅସହ ଏଭଳି ହୋଇପାରିବ, ତାହେଲେ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କସହ କ’ଣ ହେବ ଫିଲ୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଯାଇଛି . ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ_ଟାଗୋରଙ୍କୁ କବିତା ଲେଖିବାର ଅତି ସଉକ ଥିଲା . ଫିଲ୍ମର କାହାଣୀରେ ଘଟଣାକ୍ରମ ପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଓ ସାଧାରଣ . ଠିକ୍‌ ସମୟରେ ଡାକ୍ତର ସାହେବ ଆସିଲେ ଏବଂ କହିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ , ଆପଣମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବହୁତ କମ୍ ଲୋକ ଏହା ଜାଣିଥିବେ ଯେ ଅନ୍ୟ ଦେଶ ତୁଳନାରେ ଆମ ଦେଶର ପଶୁ ବହୁତ ଦୁର୍ବଳ ଅଟନ୍ତି । ଉତ୍ତମ ବାତାବରଣର ନିର୍ମାଣ ଓ କୃମି ଓ ରୋଗଗୁଡିକରୁ ରକ୍ଷା ଏମାନଙ୍କ ପାଳନର ଅନ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ସର୍ତ୍ତ ଅଟେ । ଚାରା ଖୁଆଇବା ସମୟରେ ଗାଈ , ମଇଁଷି , ବଳଦ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ରଖିବା ଉଚିତ । ବାଇ ଭୋଲ୍‌ଟାଇନ୍‌ ରେଶମକୀଟ ପାଇଁ ଚତୁର୍ଥ ଅର୍ନ୍ତରୂପରେ ୪୬୦ କି.ଗ୍ରାମ ଏବଂ ପଞ୍ଚମ ଅର୍ନ୍ତରୂପରେ ୨୮୮୦ କି.ଗ୍ରାମ ମଲବରୀ ମଞ୍ଜରୀର ଆବଶ୍ୟକତା ହୋଇଥାଏ । ମେଳା ସମାରୋହର ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିବାକୁ ଯାଇ ମାନନୀୟ.କୁଳପତି ଡା.ବି.ଏସ.ବିଷ୍ଟ ନିଜର ସମ୍ୱୋଧନରେ କହିଲେ ଯେ କୃଷକମାନଙ୍କୁ କୃଷି ସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ନୂତନ କୌଶଳ ଗ୍ରହଣ କରି ଉତ୍ପାଦନରେ ବୃଦ୍ଧି ଆଣିବାକୁ ପଡିବ ଯାହା ଫଳରେ ତାଙ୍କୁ ପରିଶ୍ରମ ଅନୁସାରେ ଉତ୍ପାଦନ ମିଳିପାରିବ । କୃଷି ଉତ୍ପାଦନର ଆମଦାନୀ ବଢିଲା ଏବଂ ବେସରକାରୀ ମଣ୍ଡିଗୁଡିକରେ ମଧ୍ୟ ଦର କମିଯାଇଥିଲା । ଏଠାରେ ପଶୁପାଳନ ବ୍ୟବସାୟ ଛୋଟ-ଛୋଟ କୃଷକମାନଙ୍କ ହାତରେ ରହିଛି , ସେଥି ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ କୃଷକ ନିଜ କୃଷିର ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା ସହିତ ଏହାକୁ ସହାୟକ ବ୍ୟବସାୟ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି । ଏକ ସମୟରେ ସ୍ଟିପ_କ୍ଲବପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ ରହିଥିବା ପୋଲ_ଡ୍ୟାନ୍ସ ଏବେ ମୁଖ୍ୟଧାରାରେ ସାମିଲ ହୋଇଯାଇଛି . କେତେକ ବିଦ୍ୱାନଙ୍କ ମତରେ ସୂଚନାର ସ୍ଥାନ ମାଧ୍ୟମଠାରୁ ଅଧିକ ଉଚ୍ଚରେ . କେଶର କିଆରିଗୁଡିକୁ କୋଡା-ଖୋସା କରାଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡିଥାଏ । ଆଜି କୃଷକ ହରିଜନମାନେ , ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଦବାଇ ରଖିବାପାଇଁ ପୁଲିସ ଓ ସରକାରଙ୍କ ସହଯୋଗ ନେଇଥାନ୍ତି ;ଯଦି ସେମାନେ ପୋଲିସ , ସରକାର ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଘର୍ଷ କରିବ ତେବେ କଣ ହରିଜନମାନେ , ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ଦବାଇବେ ? ଗୀତରେ ରିଚା_ଶର୍ମା ଗାଉଥିଲେ ଓ ଦୃଶ୍ୟରେ ମଲାଇକାଙ୍କସହ ସାଥୀ କଳାକାରମାନେ ପୋଲ_ଡ୍ୟାନ୍ସ କରୁଥିଲେ . ସମସ୍ତଙ୍କୁ କଷ୍ଟ ହୁଏ . ଏକଥା କେବଳ ଶସ୍ୟ ସମ୍ୱନ୍ଧରେ ନୁହେଁ , କିଛି ବ୍ୟବସାୟୀ ଫସଲ ଓ ବନ ଉତ୍ପାଦନ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଲାଗୁ ହେଉଛି । ଖବରକାଗଜଗୁଡ଼ିକର ଏହି ଶକ୍ତି ସର୍ବପ୍ରଥମେ ୟୁରୋପରେ ପରିପ୍ରକାଶ କଲା, କିନ୍ତୁ ବାକି ଦୁନିଆ ବି ଏହି ଶକ୍ତିର ମହତ୍ତ୍ୱକୁ ଖୁବ ଶୀଘ୍ର ବୁଝିପାରିଲା . ଆମ ଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ବି ଏଭଳି ଆନ୍ଦୋଳନ ଥିଲା . ହରିବଂଶ_ରାୟ_ବଚନଙ୍କ ଜନ୍ମ ଆଲାହାବାଦର କାୟସ୍ଥ ପରିବାରରେ ହୋଇଥିଲା . ଯଦି ଏହି ଶବ୍ଦର ପରିଭାଷା ପଚରାଯିବ ତେବେ ତାର ମୁହଁରୁ ଭାଷା ବାହାରିବ ନାହିଁ । ଦ୍ୱିବେଦୀ_ମହାଶୟଙ୍କ ନିବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକରେ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମକ ଶୈଳୀର ଅତି ସଫଳ ଓ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ପ୍ରୟୋଗ_ହୋଇଛି . ତୃତୀୟ ଓ ଶେଷ କଥା ହେଉଛି ଏହା ସଂଘର୍ଷର ପରିସର ଓ ଜନମତ ସଂଗ୍ରହ ଫଳକକୁ ପ୍ରଶସ୍ତ କରେ . ୧୯୫୨ ମସିହା ଜୁନ୍ ମାସ ୨୦ ତାରିଖରେ କଲିକତାରେ ବିକ୍ରମ_ସେଠଙ୍କ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା . ନିର୍ମଳ_ବର୍ମା ଜଣେ ଗାଳ୍ପିକ, ଔପନ୍ୟାସିକ ଭାବରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ . ଯଦି ଗୋଟିଏ କଡ଼ି ଛିଣ୍ଡିଯାଏ, ତାହେଲେ ସମ୍ବାଦ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମାପ୍ତ ହୋଇଯାଇପାରେ . ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ମୁଲକରାଜ_ଆନନ୍ଦ ଭାରତ ଫେରିଆସିଲେ . ଶ୍ରୀମତୀ_ବେସାନ୍ତ ଓ ଥିଓସଫିକାଲ_ସୋସାଇଟିର ସଦସ୍ୟମାନେ ଜେ_କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୁରୁର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖିଥିଲେ . ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ଶତାବ୍ଦୀ ଅବସରରେ ବିହାରର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନୀତିଶ_କୁମାର ତାଙ୍କ ଭବ୍ୟ ମୂର୍ତ୍ତିର ଅନାବରଣ କରିଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କୁ ମାଳ ଚଢ଼ାଇଲେ . ୨୦୦୯ ମସିହାପାଇଁ ଡକ୍ଟର_ମହୀପ_ସିଂହକୁ, ୨୦୧୦ ମସିହାପାଇଁ ଡକ୍ଟର_କୈଳାଶ_ବାଜପେୟୀଙ୍କୁ, ୨୦୧୧ ମସିହାପାଇଁ ଗୋବିନ୍ଦ_ମିଶ୍ରଙ୍କୁ ଭାରତ_ଭାରତୀ ସମ୍ମାନ ଦିଆଗଲା . ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଦୂରଗାମୀ ଯୋଜନା ଭିଜନ-୨୦୩୦ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବାକୁ ଯାଇ ଡା.ବିଷ୍ଟ ଜ୍ଞାନ ଆଧାରିତ କୃଷିକୁ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ କହିଲେ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଖାଦ୍ୟ ସମସ୍ୟାକୁ ଧ୍ୟାନରେ ରଖି ଦ୍ୱିତୀୟ ସବୁଜ କ୍ରାନ୍ତିର ମୁଖ୍ୟ ସମସ୍ୟା ଏବଂ ବିନ୍ଦୁଗୁଡିକୁ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ । ଆର୍ଥିକ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକ ଦ୍ୱାରା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ଯୋଡିବା ପାଇଁ ଏବଂ ଗୃହ ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମିଳିଥିବା ଗବେଷଣା ଉପଲବ୍‌ଧିଗୁଡିକୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପହଁଞ୍ଚାଇବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ଗୃହ ବିଜ୍ଞାନ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ପ୍ରସାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟର ସଂଯୁକ୍ତ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ଦୁଇ ଦିନିଆ ଗୃହ ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁସଂଧାନ ଏବଂ ପ୍ରସାର ଇଣ୍ଟରଫେସ ବିଷୟ ଶୀର୍ଷକ କାର୍ଯ୍ୟଶାଳାର ଆୟୋଜନ ଏପ୍ରିଲ ୦୯-୧୦-୨୦୧୦ରେ ଗୃହ ବିଜ୍ଞାନ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ସଭାଗୃହରେ କରାଯାଇଥିଗଲା । ଯେକୌଣସି ତଥ୍ୟ ଦିଆଯାଉଛି ସେ ବିଷୟରେ ଜନସମୂହଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ବା ପ୍ରଭାବ ବିଷୟକ ତଥ୍ୟ ତୁରନ୍ତ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ଓ ତଦନୁସାରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବି ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ଉଚିତ . ସେ ଥିଲେ ‘ଇପ୍ଟା’ ଓ ସର୍ବଭାରତୀୟ_ପ୍ରଗତିଶୀଳ_ଲେଖକ_ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟ ବି . ସ୍ୱାର୍ଥର ଚାତୁରୀ ଉପରେ ତିଷ୍ଠିରହିଥିବା ମିଡିଆସମୂହ ଠାରୁ ଜନସ୍ୱାର୍ଥର ଆଶା ରଖୁଛନ୍ତି ତ ଆପଣଙ୍କ ଅଭିଯୋଗର ଉତ୍ତର କିଏ ଦେବ ? ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ନିନ୍ଦା ଓ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକଦ୍ୱାରା ଲାଗୁହୋଇଥିବା ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସତ୍ତ୍ୱେ ବାଜପେୟୀ ନିଜକୁ ଶିର୍ଷ ସ୍ଥାନରେ ରଖିବାର ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ . ଚାରା ଦେବାପାଇଁ ଉଭୟ କୁଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ମୁଖରେ ହିଁ ଚାରି-ଚାରି ଫୁଟର ରାସ୍ତା ତିଆରି କରାଯାଇଥାଏ । ଖବର ମାଧ୍ଯମରେ ଜନତାଙ୍କ ଅଧିକାରର ସତ୍ତାକୁ କାଏମ ରଖୁଥିବା ଖବରକାଗଜ ଜନତାଙ୍କ ପରିବର୍ତ୍ତେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତି ଅଧିକ ବିଶ୍ୱସ୍ତ କାହିଁକି ? ଦିନକରଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ରଚନା ‘କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର’ପାଇଁ କାଶୀ_ନାଗରୀ_ପ୍ରସାରିଣୀ_ସଭା, ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ସରକାର ଓ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ମାନିତ_କରାଯାଇଥିଲା . ଶ୍ରୀ_ସୁମିତ୍ରାନନ୍ଦନ_ପନ୍ତ ତାଙ୍କର ବିଶାଳ ସାହିତ୍ୟକୃତିରେ ଜଣେ ବିଚାରକ, ଦାର୍ଶନିକ ଓ ମାନବବାଦୀରୂପରେ ସାମନାକୁ ଆସନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ସବୁଠୁ_କଳାତ୍ମକ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ‘ପଲ୍ଲବ’ରେ ସଂକଳିତ, ଯାହା ୧୯୧୮ ମସିହାରୁ ୧୯୨୫ ମସିହାପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲେଖାଯାଇଥିବା ୩୨ଟି କବିତାର ସଂଗ୍ରହ . ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ସରକାର ଶନିବାର ଦିନ ‘ଭାଗ_ମିଲ୍ଖା_ଭାଗ’ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରକୁ କର_ମୁକ୍ତ ଘୋଷଣାକରିବା ଅବସରରେ କହିଲେ ଯେ ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ନିର୍ମାଣରେ ଜାତୀୟ_ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର_ବିକାଶ_ନିଗମ (ଏନଏଫ୍ଡିସି)ର ବି ଅବଦାନ ରହିଛି . ଏମାନେ ଯଦି ସୋନୀ ସୋରୀଙ୍କୁ ଛତିଶଗଡ଼ ଜେଲରେ ଭେଟିନପାରିଲେ, ତାହେଲେ ଏମ୍‌ସ(ଦିଲ୍ଲୀ)ରେ ବି ଭେଟିପାରିଥାନ୍ତେ . ତାଙ୍କର ପରବର୍ତ୍ତୀ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ଅରବିନ୍ଦ_ଦର୍ଶନ ଓ ମାନବ_କଲ୍ୟାଣର ଭାବନାସହ ଓତପ୍ରୋତଭାବରେ ଜଡ଼ିତ . ଆଜି ଏହି କଥାଟି ଅଧିକ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ମନେ ହେଉଛି, କାରଣ ଇଣ୍ଟରନେଟ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନଭାବେ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅବସର ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ଯାହାକୁ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତର ମିଡିଆର ବିକଳ୍ପ ହିସାବରେ ବି ଦେଖାଯାଇପାରେ . ଆପଣଙ୍କ ଭିତରେ କିଛି ବି ହେବା ଅନୁଚିତ ତେବେ ଆପଣ ଜଣେ ସଫା ଓ ନିର୍ମଳ ଆକାଶ ପ୍ରସ୍ତୁତ_ହୁଅନ୍ତୁ . ବହୁମୁଖୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ଅଧିକାରୀ ବାଜପେୟୀ ରାଜନୀତି ଛଡ଼ା ଜଣେ ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ବହୁ ବହିର ଲେଖକ . ସେ ଦିନମାନକୁ ଏଭଳି ଢ଼ଙ୍ଗରେ ଗଢ଼ିଲେ, ଯାହା ଥିଲା ହିନ୍ଦୀରେ ପ୍ରକାଶିତ ଯେକୌଣସି ସାପ୍ତାହିକୀଠାରୁ ଭିନ୍ନ . ଯଦି ଗୋଟିଏ ଦୁଇଟି ପଶୁ ଅଛନ୍ତି ଆଉ ସେମାନଙ୍କର ରହିବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଲଗା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ , ତେବେ ସେମାନଙ୍କୁ ଘରର କୋଣରେ ଥିବା ବଖରାରେ ରଖିବା ଉଚିତ । ରେଶମପୋକର ପାଳନ ଲାର୍ଭା ଅବଧି ମଧ୍ୟରେ ପାଞ୍ଚଟି ବିଭିନ୍ନ ଚରଣଦେଇ ଗତି କରିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ମିଡିଆ କର୍ମୀମାନେ ୨୧ ମାସ ଧରି ଜାରି ରଖିଥିବା ଧାରଣାକୁ ଖବର ଭାବେ ଉତ୍ଥାପନ କରିବା ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତର ମିଡିଆ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟ ନୁହେଁ . ଡା. କପିଲ ପଶୁମାନଙ୍କର ସରକାରୀ ହସ୍ପିଟାଲର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଡାକ୍ତର ଅଟନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ କି ସତ୍ୟ ଏହା ଅଟେ ଯେ ଧାନ ଜଳରେ ଜୀବିତ ଅବଶ୍ୟ ରହିଥାଏ କିନ୍ତୁ ଏହା ଜଳୀୟ ଫସଲ ନୁହେଁ ଆଉ ନା ହିଁ ଅମ୍ଳଜାନର ଅଭାବରେ ଅମଳ ହୋଇ ପାରିବ । କାରଣ ଏହି ପ୍ରସ୍ତୁତି ଯୁଗ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରସ୍ତୁତି ହେବ , ଯାହା କୌଣସି ମହାନ କ୍ରାନ୍ତି ଠାରୁ କମ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ ନୁହେଁ , ଭାରତୀୟ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟାପକ ରଣନୀତି ଅକ୍ତିଆର କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ପ୍ରିୟଙ୍କା ମେରୀ_କୋମଙ୍କସହ ମଣିପୁରର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ବି ଆବିଷ୍କାରକଲେ . ପୋଲିସ ଉଭୟ ଗୀତା ଓ ସିଦ୍ଧାର୍ଥଙ୍କୁ ଗିରଫ କରି ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ମମ ଅତ୍ୟାଚାର କରେ . ଏହାର ମୂଳରେ ଦେଶକାଳ ଓ ସମାଜର ପରିସ୍ଥିତିଗୁଡ଼ିକସହ ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକର ନିଶ୍ଚିତ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି . ଇନ୍ଦିରାଙ୍କ ସମୟର ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଭାରତୀୟ ସାମ୍ବାଦିକତା ପାଇଁ ପରୀକ୍ଷାର ସମୟ ଥିଲା . ଜମିରେ ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍‌ ଓ ପଟାସ୍‌ର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ମାତ୍ରା ଏବଂ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଫସ୍‌ଫରସ୍‌ ଜମିରୁ ପାଣି ବାହାର କରିବା ପରେ ପକାନ୍ତୁ । ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଯେଉଁଠି ସମଗ୍ର ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅବଜ୍ଞା କରି ବିକଶିତ ହେଉଛି, ସେହି ଦେଶରେ ପରମ୍ପରାଗତ ମିଡିଆ ଜନତାଙ୍କ ପାଇଁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ, ଏଭଳି ବିଚାର ଯଥାର୍ଥ ହେଲେ ବି ଅଧିକ ଭାବନାତ୍ମକ . କାରଣ ଏହି ପ୍ରଣାଳୀ ଦ୍ୱାରା ପଶୁମାନଙ୍କୁ ଚାରା ଖୁଆଇବା ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କୁ କୁଣ୍ଡର ଦୁଇପଟେ ଛିଡା କରିଦିଆଯାଇଥାଏ । ମଣିଷର ସର୍ବପ୍ରଥମ ମଣିଷ ହେବାଠାରୁ ହିଁ ମୁକ୍ତିର ଆରମ୍ଭ_ହୋଇଥାଏ . ସାଧାରଣତଃ ଫିଲ୍ମର ପ୍ରସାରଣ ଅଧିକାର ବିକ୍ରୀକରି ବଡ଼ ଫିଲ୍ମଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଯୋଜକ ଫିଲ୍ମ ଅଧୀନରେ ୩୦-୩୫ ପ୍ରତିଶତପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାଢନ୍ତି . ପ୍ରକୃତି ଓ ପରିବେଶସହ ମଣିଷର ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ଓ ପ୍ରକୃତି ଓ ପରିବେଶସହ ଅଖଣ୍ଡତାର କଥା କହିଥିଲେ . ସେ ପୋଲିସର ବାର୍ତ୍ତାବହ ସାଜି ନକ୍ସଲମାନଙ୍କ ସମୂହରେ ସାମିଲ ହୋଇଯାଏ, ଆଉ ସେମାନଙ୍କ ସଚ୍ଚୋଟପଣିଆ ଓ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଜାଣିଲାପରେ ସେମାନଙ୍କର ହିଁ ହୋଇଯାଏ . ସୁରକ୍ଷିତ ଜୀବନ ବିତାଉଥିବା ଗୀତା ନିଜ ଶୈଳୀରେ ଗାଁ ଲୋକଙ୍କ ହିତ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ଥିର କରେ, ଆଉ ସେଠାରେ ହିଁ ରହିଯାଏ . ପ୍ରଥମଟି ହେଉଛି ତାଙ୍କର ମସ୍ତିସ୍କ ଟ୍ରେଡ ୟୁନିୟନର ରହିଥାଏ , କ୍ରାନ୍ତିର ନୁହେଁ । ନାଇଟ୍ରୋଜେନ୍‌ର ତିନି ଚତୁର୍ଥାଂଶ ମାତ୍ରାକୁ ତିନି ଭାଗରେ ବାଣ୍ଟିନିଅନ୍ତୁ । ଛାତ୍ର ଯୁବ ସଂଘର୍ଷ ବାହିନୀର ପ୍ରବକ୍ତା ଶ୍ରୀ ପ୍ରିୟଦର୍ଶୀଙ୍କ ଗୋଟିଏ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ ପ୍ରତିପାଦନ ହେଉଛି ଯେ କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନର ହିଁ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ରୂପ ଅଟେ । ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଶିକ୍ଷା ପରେ ଅମର୍ତ୍ୟ_ସେନ ୧୯୫୩ ମସିହାରେ କଲିକତା_ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସ୍ନାତକ ଉପାଧି ଲାଭକଲେ . ସମ୍ବାଦକୁ ପ୍ରସାରଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ଯାଞ୍ଚ କରିବା ଉଚିତ . ଏହି ଅନୁଭବରୁ ଆଶଙ୍କା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ଯେ ଯଦି ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀ କୃଷକ ସଂଗଠିତ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ତେବେ ଏହାର ଶ୍ରମିକ-ବିରୋଧୀ ଅଧିକ ସୁଦୃଢ ହୋଇଯିବ । ମୁଁ ଏବେ ବାବରୀ-ମସଜିଦ ଧ୍ୱଂସ ଠାରୁ ଗୁଜରାଟ ଦଙ୍ଗା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଦଶନ୍ଧିର ସେହି ଧ୍ୱଂସାବଶେଷରେ ଛିଡ଼ାହୋଇ ସାମ୍ୱାଦିକତା ବିଷୟରେ କହୁଛି, କାରଣ ଏହି ସମୟରେ ଆମର ସମଗ୍ର ଭୂଖଣ୍ଡ ଚହଲିଯାଇଛି . ରୋପଣ ମଇ ଲଗାଇବା ପରେ ସମତଳ କରାଯାଇଥିବା ଜମିର ମାଟିରେ ୨ରୁ ୩ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଅଳ୍ପ ଗଭୀରତାରେ କରନ୍ତୁ । ତାଙ୍କ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସାହିତ୍ୟ ‘ସତ୍ୟମ_ଶିବମ_ସୁନ୍ଦରମ’ର ଆଦର୍ଶରେ ପ୍ରଭାବିତହୋଇ ବି ସମୟଚକ୍ରରେ ବଦଳୁଛି . ସେ କହିଲେ, ‘କେତେକ ଆଇଟମ ଗୀତ ଗାଇବା ନା କେବଳ ଆପତ୍ତିଜନକ, ବରଂ ତା’ର ପ୍ରଦର୍ଶନ ବି ଅଶ୍ଳୀଳ’ . ଏଥର ଆଦିବାସୀମାନେ ଏକଜୁଟ ଅଛନ୍ତି . ମୋତେ ଲାଗୁଛି ଯେ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକୁ ମିଡିଆ କଭରେଜ ମିଳିଲେ ସେହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସପକ୍ଷରେ ଜାତୀୟ ସମର୍ଥନ ମିଳିବ, ଆଉ ଦେଶର ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଚାପ ବଳବତ୍ତର ରହିବ . ଶରଦ ଜୋଶୀ ତ ଉନ୍ନତିକରି ରାଜ୍ୟସଭା ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ ଓ ` କୃଷି ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟ ଆୟୋଗ ` ର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ମଧ୍ୟ ହୋଇଗଲେ , କିନ୍ତୁ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର କୃଷକମାନେ ଆତ୍ମହତ୍ୟାର ଦ୍ୱାର ଦେଶରେ ପହଁଞ୍ଚିଯାଇଥିଲେ । ବୋଲି ଓ ଭାଷାର ବିକାଶଯୋଗୁଁ ଜନସମ୍ବାଦ ସାଧନଗୁଡ଼ିକରେ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା . ଅଭିନୟରେ ଆସିବା ଆଗରୁ ମଉଜମସ୍ତି ଓ ଶୋଇବାରେ ମୋର ଅଧିକ ସମୟ କଟୁଥିଲା . ଫିଲ୍ମର ଅଭିନୟ ଦିଗରେ ବି ବହୁତ ତୃଟି ରହିଛି . ହଜାରୀ_ପ୍ରସାଦ_ଦ୍ୱିବେଦୀଙ୍କୁ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରପାଇଁ ୧୯୫୭ ମସିହାରେ ପଦ୍ମଭୂଷଣରେ ସମ୍ମାନିତ_କରାଯାଇଥିଲା . ଚାଷୀଟି ଚକିତ ହୋଇ ପଚାରିଲା - ‘ବାବା, ତୁମେ ଗାଁ’ରୁ ପାଞ୍ଚମାଇଲ ଏଠାକୁ ଆସି କାହିଁକି ଗଛଲତାରେ ପାଣି ଦେଉଛ .’ ତିନି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସ ହୋଇଥିବା ୫୧ କୋଟି ଗାଈ ଏବଂ ୨.୪୨୩ କୋଟି ମେଣ୍ଢାଙ୍କୁ ପ୍ରଜନନ ଏବଂ ଦୁଗ୍ଧ-ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା । କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନ ସଂକୀର୍ଣ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ନିକଟ_ଅତୀତରେ ଭୂତପ୍ରେତକୁ ନେଇ ଏତେ ଫିଲ୍ମ ଆସିସାରିଛି ଯେ ଦର୍ଶକ ସେଥିରେ ବିରକ୍ତ ହୋଇଗଲେଣି . ‘ଅକେଲେପନ_କା_ଦର୍ଦ’ ବହିପାଇଁ ବୀରସେନ_ଜୈନ_ସରଳଙ୍କୁ କମଳା_ରତ୍ନମ_ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଗଲା . ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଚାଷୀ ଗୋଟିଏ ଋତୁରେ ଦୋହରା ଫସଲ କରି ଦୋହରା ଲାଭ ହାସଲ କରିଥାନ୍ତି । ଏହି ଅସାମଞ୍ଜସ୍ୟକୁ ଲୁଚାଇବା ପାଇଁ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରିତା କେବେ ମଧ୍ୟ ଶେଷ ହୋଇନାହିଁ । ପଶୁପକ୍ଷୀଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ବେଦନା ଐନ୍ଦ୍ରିକ ସ୍ପର୍ଶ ବା ଆଙ୍ଗିକ ସଙ୍କେତଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତ କରାଯାଏ, ଯାହା ସମ୍ପର୍କର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥାଏ . ଅଜ୍ଞେୟଙ୍କ ବହିର ଦ୍ୱିତୀୟ ସପ୍ତକରେ ରଘୁବୀର_ସହାୟଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ସାମିଲ_କରାଯାଇଛି . ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟରେ ଜଣେ ମହାନ ଲେଖକ ଭାବରେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଜୟଶଙ୍କର_ପ୍ରସାଦଙ୍କୁ ଜାତୀୟ ଚେତନାଯୁକ୍ତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକର ରଚନାର ଶ୍ରେୟ ଦିଆଯାଏ . ଫଳତଃ ସଲମାନଙ୍କ ଫିଲ୍ମ ଇଦ୍‌ର ଭାଗ୍ୟବାନ ଅବସରରେ ରିଲିଜ ହୋଇପାରିଲାନାହିଁ . କନ୍ଦର ଆଧାର ଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ରଭାଗକୁ ତଳକୁ ଏବଂ ଶୀର୍ଷର ମୁନିଆ ଭାଗକୁ ଉପରକୁ ରଖିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ଏପରି ନିନ୍ଦା କରିଥାଏ ସେତେବେଳେ ମୋର ଅଭିଯୋଗ ବୈଚାରିକ ସମୁଦାୟ ଓ ବିଭାଗ ସହିତ ରହିଥାଏ । ଏହି_ପ୍ରକାର ଭାଷାରେ ଉର୍ଦୁ ଓ ଇଂରେଜୀ_ଶବ୍ଦର ବି ସମାବେଶ_ହୋଇଛି . ସେଠାରେ ସେମାନେ ‘ଜେଣ୍ଟୋ_ପେଙ୍ଗୁଇନ’ ଓ ‘ଲେପର୍ଡ_ସିଲ୍’ ସାଥୀରେ ବି ଖେଳିଥିଲେ . ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ନିର୍ମଳ_ବର୍ମାଙ୍କୁ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସମ୍ମାନ ଜ୍ଞାନପୀଠ ଦିଆଗଲା . ସେ ଭାରତୀୟ_ଏଥେଲେଟିକ୍ସ_ଦଳର ବ୍ଳେଜର ପିନ୍ଧିଥାନ୍ତି . ପୁଣି ପୋଲ ଉପରେ ଲଟକି ରହିଯାନ୍ତି . ୬୨ ବର୍ଷୀୟ ପ୍ରତିଯୋଗୀ ପୋଣ୍ଟାରେଲୀ ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରଶଂସାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇଥିଲେ . ଯେତେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୁକୁଡା ପାଲନର ସମ୍ୱନ୍ଧ ଅଛି , ଅନ୍ୟ ଦେଶ ତୁଳନାରେ ଭାରତବର୍ଷରେ ଜନସଂଖ୍ୟା ଅନୁସାରେ ବହୁତ କମ୍‌ ହିଁ କୁକୁଡ଼ା ପାଳନ କରାଯାଉଅଛି । ୧୯୬୦-୬୧ରେ ପଶୁ-ଉତ୍ପାଦନରୁ ପ୍ରାପ୍ତହୋଇଥିବା ମୋଟ ଆନୁମାନିକ ଆୟ ୧ , ୫୨୯.୭୨ କୋଟି ଟଙ୍କା ଥିଲା । ୧୯୧୨ ମସିହା ମଇ ମାସରେ ୟୁରୋପ ଯାତ୍ରା ଅବକାଶରେ ରବୀନ୍ଦ୍ର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଭାଷଣ ଦେଲେ . ସମାଜକୁ ମନୋରଞ୍ଜନସହ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବାର୍ତ୍ତା ବି ଆମେ ଦେଇପାରିବା . ରୂଢିବାଦୀ ଓ ବାତୁଳତା ବାମପନ୍ଥିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟ କୃଷକମାନଙ୍କର ସମସ୍ୟା ନଗଣ୍ୟ ଅଥବା ଗୌଣ ଅଟେ । ଆଚାର୍ଯ୍ୟ_ହଜାରୀ_ପ୍ରସାଦ_ଦ୍ୱିବେଦୀ ଥିଲେ ହିନ୍ଦୀର ମହାନ ଔପନ୍ୟାସିକ, ଯୁଗପ୍ରବର୍ତକ, ସମାଲୋଚକ, ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଲେଖକ ଓ ମହାନ ଶିକ୍ଷାବିତ . ‘ଦବଙ୍ଗ’ର ସଲମନ_ଖାଁ ତ ମାରାତ୍ମକ ରୋଗ ଟ୍ରାଇଜେମିନଲ_ନ୍ୟୁରଲ୍ଜିଆରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ . ଫେନ୍ସ ତାଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ପୋଷାକରେ ଦେଖିବାକୁ ଚାହାନ୍ତି . ତେଣେ ଆସମା ମହଫୁଜ ନାମକ ଜଣେ ମହିଳା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ତହରୀର ଛକରେ ଏକତ୍ର ହୋଇ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ପାଇଁ ଫେସବୁକ ଜରିଆରେ ନିବେଦନ କଲେ . ଜନତା ହେଉଛନ୍ତି ବିପ୍ଳବର ଧମନୀ . ନିଜ ୪୮ ବର୍ଷ ଅଳ୍ପାୟୁ ଭିତରେ ସେ କବିତା, ଗଳ୍ପ, ନାଟକ, ଉପନ୍ୟାସ ଓ ଆଲୋଚନାତ୍ମକ ନିବନ୍ଧ ଇତ୍ୟାଦି ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ଲେଖନୀଚାଳନା କରିଥିଲେ . କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ମିଲ୍ଖା ନିଜ ଭଉଣୀସହ ଭେଟିବାକୁ ଆସନ୍ତି . ଏହିଭଳି ଜଣେ ସାମ୍ବାଦିକ ଆତ୍ମବଳିଦାନର ନୂଆ ଜାତୀୟ ଭାବନାର ଜୀବନ୍ତ ପ୍ରତୀକ ହୋଇଯାଇଥିଲା . କ୍ଷୀର ଦେଉଥିବା ଗର୍ଭିଣା ଗାଈ-ମଇଁଷିମାନଙ୍କୁ ଭିଟାମିନ୍‌ରୁ ବହୁତ ସହାୟତା ମିଳିଥାଏ । ଅଶୀ ଦଶକର ଶେଷରେ ଭାରତରେ କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚରମସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା । ପରମ୍ପରା, ରୀତିନୀତି ଓ ବିଶ୍ୱାସର ଜନ୍ମ ମଧ୍ୟ ସହଜଭାବେ ଏବଂ ଅତି ମନ୍ଥର ଗତିରେ ହେଲା . ସେମାନଙ୍କୁ ରୋଗହେଲେ ପଇସା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ । ୱେଜ-ବୋର୍ଡର ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କୁ ବଳପୂର୍ବକ କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟରେ କାମକରିବା ପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରାଗଲା . କୈଟରିନା_କୈଫ : ଦୁଇ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ଘାଗରା ଉପରେ ଲମ୍ବା ଜାମା ପିନ୍ଧିଥିବାର ଦେଖିଥିଲି . ଗୋଟେ ୱେବସାଇଟରୁ ଜଣାପଡ଼େ, ଶାହରୁଖ_ଖାଁକୁ ଲାଗିଥିବା ଆଘାତରେ ତିନୋଟି ଭଙ୍ଗା ପଞ୍ଜରା_ହାଡ଼, ସାଙ୍ଘାତିକ_ଭାବରେ ମୋଡ଼ିଥିବା ପାଦ_ଗଣ୍ଠି, ଭାଙ୍ଗିଥିବା ଡାହାଣ_ପାଦର ଆଙ୍ଗୁଳି, ବାମ_କାନ୍ଧରେ ଆଘାତ, ଗଳାରେ ଆଘାତ, ଥରେ ଦୁର୍ଘଟଣା ହୋଇଥିବା ମେରୁଦଣ୍ଡ ଓ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ବାମ_ଆଣ୍ଠୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ . ସମାଜର ଯେକୌଣସି ପୀଡିତା ସେତେବେଳେ ସ୍ୱତଃସ୍ଫୂର୍ତ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଚରଣରେ ଶିକ୍ଷିତ ଓ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟି କୋଣରୁ ସ୍ୱଛଳ ଲୋକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନେତୃତ୍ୱ ନେବା ସ୍ୱାଭାବିକ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଜନସମ୍ବାଦ ଏକ ସ୍ୱତଃସ୍ଫୂର୍ତ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନୁହେଁ . ସେମାନେ ପ୍ରକୃତି ଉପରେ ଏତେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅଟନ୍ତି ଯେ ପ୍ରତି ତିନିମାସରେ ଗୋଟିଏ ବନ୍ୟା ଅଥବା ମରୁଡି ବା କୁଆପଥର ଦ୍ୱାରା ଫସଲ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ଓ ବିହନର ଦାମ ମଧ୍ୟ ମିଳେନାହିଁ । ଆଦିବାସୀମାନେ ବିନା ଲଢ଼େଇରେ ନିଜର ଇଞ୍ଚେ ଭୂମି ବି କୌଣସି ଅତ୍ୟାଚାରୀକୁ ଦେବେନାହିଁ ବୋଲି ସ୍ଥିରକରିଛନ୍ତି . ଜାତୀୟକବି ଦିନକର ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୀରରସର କବି ରୂପରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ . ସେ ତାଙ୍କ ଉପରେ ଜାରିହୋଇଥିବା ଅଭିଯୋଗଗୁଡ଼ିକୁ ‘ନମ୍ର_ଅବଜ୍ଞା’ କବିତା ମାଧ୍ୟମରେ ଅସ୍ୱୀକାର_କରିଛନ୍ତି . ଯେତେବେଳେ କି ଭାରତବର୍ଷରେ ପ୍ରତି ୧୦୦ ଜଣ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ କେବଳ ୨୬ଟି କୁକୁଡା ପାଳନ କରାଯାଏ । ଆନନ୍ଦଙ୍କ ମତରେ ‘ଏଭଳି ଫିଲ୍ମ କମ, ଯେଉଁଥିରେ ଜୀବନର ଜଟିଳତା ଓ ଯକ୍ଷ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକୁ ଉଠାଇବା ଓ ତାହାର ଜବାବଦେବାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରାଯାଇଛି’ . ଏହାକୁ ତାଙ୍କ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉଦେଶ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷାକୁ ଆକସ୍ମିକ ଚର୍ଚା, କଥୋପକଥନ ଓ ବିମର୍ଶ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ କରାଇଥିଲା . ଏହି ବଣରେ ଅଧିକାଂଶ ଗଛଲତା ଶୁଖିଯାଇଥିଲା . ସେ ବହୁ ବର୍ଷପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟେନ ଅଧିବାସୀ ଥିଲେ . ପ୍ରଥମ ପରିଣାମ ଏହା ହେବ ଯେ ଆରମ୍ଭର ଦଶ ବର୍ଷରେ କୃଷି-କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ବହୁତ ବଡ ପୁଞ୍ଜିର ଆବଶ୍ୟକତା ହେବ ଓ ଏଥିପାଇଁ ସରକାରଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଖର୍ଚ୍ଚ କାଟିବାକୁ ପଡିବ । ଜନସମ୍ବାଦଦ୍ୱାରା ପରମ୍ପରାଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବଦଳାଇବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଏ . ମନକୁ ମନ ସେ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲେ ଯେ ଗାଁ ଗାଁକୁ ଯାଇ ସେ ପଶୁ ପାଳନ ସମନ୍ଧୀୟ ଆବଶ୍ୟକ ଜରୁରୀ ଜ୍ଞାନ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିବେ । ଛାପାଖାନା ଅଭାବରୁ ବେଦ, ଉପନିଷଦ ଆଦିକୁ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ କଣ୍ଠସ୍ଥ କରୁଥିଲେ, ଆଉ ଆଗାମୀ ପିଢ଼ିକୁ ସମର୍ପିଦେଉଥିଲେ . କିନ୍ତୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବିମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆଲୋଚନାରୁ ଶରତ ଜୋଶୀ ବହୁତ ଅଧିକ ନାପସନ୍ଦ କରୁଥିଲେ , ତାଙ୍କ ଅସହିଷ୍ଣୁତା ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କୁ ନିଜର ବକ୍ତବ୍ୟ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ପଡିଥିଲା । ୨୦୦୩ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ମାସ ୧୮ ତାରିଖରେ ମୁମ୍ବାଇରେ ତାଙ୍କର ପରଲୋକ_ହେଲା . ଚାବକୀ ପାଳନ:- ଅଣ୍ଡା ଫୁଟିବାଠାରୁ ନେଇ ପରିପକ୍ୱ ଅବସ୍ଥା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚିବା ଗୋଟିଏ ରେଶମ ପୋକକୁ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ଅବସ୍ଥାଦେଇ ଗତିକରିବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଦେଶ ବାହାରେ ଥିବା ଉପନିବେଶ ଅଥବା ନୂତନ ଉପନିବେଶଗୁଡିକରେ ଶୋଷଣର ସୁଯୋଗ ନମିଳିବା ଯୋଗୁଁ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଉପନିବେଶ ଖୋଜିଥାଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟର_ସାତୋଟି_ଘୋଡ଼ାକୁ କାହାଣୀ କହିବାର ଅନୁପମ ପ୍ରୟୋଗ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ, ଯାହା ଉପରେ ବେନେଗଲ ଏହି ନାଁ’ରେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ତିଆରି_କରିଥିଲେ . ମହତ୍ତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ବିକ୍ରମ ହେଉଛି ହୃଦୟବାନ . ତାଙ୍କୁ ୧୯୯୬ରେ ଜ୍ଞାନପୀଠ_ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନିତ_କରାଯାଇଥିଲା . ହିନ୍ଦୁ ମୁସଲିମ ଏକତାପାଇଁ ପ୍ରୟାସ ଚାଲୁରହିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସମଗ୍ର ସମାଜ ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ସମୂହରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଗଲା, ତଥା ଜନସମ୍ବାଦ ମଧ୍ୟ ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଭାଗ ହୋଇଗଲା . ପାଟନାର ଫ୍ରେଜର-ରୋଡ ସ୍ଥିତ ଟାଇମ୍ସ-ଅଫ-ଇଣ୍ଡିଆର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସମ୍ମୁଖରେ ଛଟେଇ ହୋଇଥିବା ୪୪ଜଣ କର୍ମଚାରୀ ୨୧ ମାସ ହେଲା ଧାରଣାରେ ବସିଛନ୍ତି . ଏହା ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଛି ଯେ ଜମିଦାର ଅଥବା ପୁଲିସ , ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଅଥବା ହରିଜନମାନଙ୍କୁ ନୀଚ କରିବା ପାଇଁ କୃଷକମାନଙ୍କର ସାହାଯ୍ୟ ନେଇଥାନ୍ତି । ଏସବୁ କାହାଣୀର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ୱର ପାରିବାରିକ ସାମାଜିକ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ . ବରଫରେ ଆଚ୍ଛାଦିତ ପର୍ବତମାଳାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଘାଟୀ ଅଲ୍‌ମୋଡ଼ାରେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ତାଙ୍କ ଆତ୍ମା ଭିତରେ ବିଲୀନ_ହୋଇଯାଇଥିଲା . ସାହିର ଲୁଧିଆନାର ଖାଲସା_ହାଇସ୍କୁଲରେ ଶିକ୍ଷାଲାଭ_କରିଥିଲେ . ଧାନର ତଳି ପାଣି ଭିତରେ ନିଜର ଚେରଗୁଡିକ ମାଧ୍ୟମରେ ବାୟୁକୋଷ ବିକଶିତ କରିବାରେ ବହୁତ ଶକ୍ତି ବ୍ୟୟ କରିଥାଏ ଏଥିପାଇଁ ଏସ୍‌.ଆାର୍‌.ଏସ୍‌. ପଦ୍ଧତି ସଫଳ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେଉ ଅଛି । କିଛି ଯୁବ ବୈଜ୍ଞାନିକ ମଧ୍ୟ ସେମିନାରକୁ ଆସିଥିଲେ । ରାମବୃକ୍ଷ_ବେନୀପୂରୀଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦିନକର ଦେଶକୁ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସ୍ୱର ଦେଲେ . ଏହି ବିଧିର ବିଶେଷତା ଏହା ଅଟେ ଯେ ଏଥିରେ ମାତ୍ର ଦୁଇ କିଲୋଗ୍ରାମ୍‌ ଧାନ ବିହନ ଏକ ଏକର ଜମିପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଗତି_ପାଣ୍ଡେ ଓ ରଞ୍ଜନ_ଛାବଡ଼ାଙ୍କୁ ଅଭିନୟର ଅଭ୍ୟାସ ଦରକାର . ପରିଶ୍ରମ-ମୂଲିଆ କାମକରି ଘରର ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟୁଥିଲା । ଏବେ ଝିଅଟି ନିଶ୍ଚିତ ଥିଲା ଓ ଭାବୁଥିଲା, ହେ ଭଗବାନ, ପ୍ରତି ପୁରୁଷ ନିଜ ପର୍ସରେ ଏହି ଫଟଗୁଡ଼ିକୁ ରଖନ୍ତେ . ନବ୍ୟା ଅଡ଼ିସନର ଠିକ୍‌ ପୂର୍ବରୁ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କସହ ଜନ୍ମଦିନ ଉତ୍ସବ ମନାଉଥିଲେ . ସମୂହର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ଜାଣିବାପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବାକୁପଡ଼େ . ନାମକୁ ମାତ୍ର ପଢୁଥିଲି . ଏଥିପାଇଁ ୨୪-୨୮ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ୍‌ ମଧ୍ୟରେ ତାପମାତ୍ରା ଏବଂ ୭୦-୮୦ ପ୍ରତିଶତ ଆର୍ଦ୍ରତାଥିବା ଜଳବାୟୁର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡିଥାଏ । ବିପାଶାଙ୍କ ସାଥୀରେ ରହୁଥିବା ଝିଅ ହଠାତ ନିଜ ବାପା ନୱାଜୁଦ୍ଦୀନ_ସିଦ୍ଦୀକାଙ୍କସହ କଥାକହିବାକୁ ଲାଗେ . ୧୯୬୪ ମସିହାରେ ‘ଆଙ୍ଗନ_କେ_ପାର_ଦ୍ୱାର’ କବିତା ସଂଗ୍ରହପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ସାହିତ୍ୟ_ଏକାଡେମୀ_ପୁରସ୍କାର ଓ ୧୯୭୯ ମସିହାରେ କାବ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ‘କିତନି_ନାବୋଁ_ମେଁ_କିତନି_ବାର’ପାଇଁ ଜ୍ଞାନପୀଠ_ପୁରସ୍କାର ମିଳିଲା . ଫସଲର ରୋଗ ଓ କୀଟଗୁଡିକ ସହିତ ସମ୍ୱନ୍ଧିତ କୃଷକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରଖାଯାଇଥିବା ସମସ୍ୟାଗୁଡିକର ସମାଧାନ କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ରର ପ୍ରଭାରୀ ଅଧିକାରୀ ଡା.ଏମ.ଏମ.ଏ.ରହମାନ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଅସଙ୍ଗତିକୁ ବି ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖିବାକୁ ହେବ, ତେବେ ଯାଇ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକରେ ପାରମ୍ପରିକ ମିଡିଆ ତୁଳନାରେ ନ୍ୟୁ ମିଡିଆର ଭୂମିକା ବିଷୟରେ ସମଗ୍ର ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇପାରିବ . ଜମିରେ ପାଣି ଜମାକରି ରଖାଯାଏ ନାହିଁ । ସନ୍ଥ ଓ ସନ୍ୟାସୀମାନଙ୍କ ବିଶ୍ୱସନୀୟତା ଅଧିକ ଥିଲା, ତେଣୁ ରାଜାମାନଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ସନ୍ଥମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ଆଦର କରାଯାଉଥିଲା . ସେ ନିଜ ସୀମାରୁ ଆହୁରି ଆଗକୁ ବଢ଼ି ଆହୁରି ଫିଟିଯାଇଛନ୍ତି . ୧୯୪୮ ମସିହା ଫେବୃଆରୀ ମାସ ୧୫ ତାରିଖରେ ଗୋଟେ କାର ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ତାଙ୍କର ଆକସ୍ମିକ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଗଲା . ଜନସଞ୍ଚାରର ମାଧ୍ୟମଗୁଡ଼ିକ ଔପଚାରିକ ଶିକ୍ଷା ଅପେକ୍ଷା ଅନୌପଚାରିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ପ୍ରସାର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି . କିନ୍ତୁ ଏହି ଐତିହାସିକ ସୁଯୋଗ ହାତରୁ ଖସିଯାଇଥିଲା । କେତେକ ଦୃଶ୍ୟ ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ରୋମାଞ୍ଚିତ କରିବାର ଦମ ରଖେ . ଭାରତର ପ୍ରଥମ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଡକ୍ଟର_ରାଜେନ୍ଦ୍ର_ପ୍ରସାଦ ତାଙ୍କୁ ୧୯୫୯ରେ ପଦ୍ମବିଭୁଷଣରେ ସମ୍ମାନିତ_କରିଥିଲେ . ପନ୍ତ ପରମ୍ପରାବାଦୀ ଆଲୋଚକ ଓ ପ୍ରଗତିବାଦୀ ଓ ପ୍ରୟୋଗବାଦୀ ଆଲୋଚକମାନଙ୍କ ସାମନାରେ କେବେ ନଇଁନାହାନ୍ତି . ସିଆରଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ଆଡକୁ ରଖନ୍ତୁ । ଶାଢ଼ିରେ ଯେକେହି ବି ତାଙ୍କର ପ୍ରଶଂସା କରନ୍ତି . ଚିକ୍‌କଣ ମାଟି ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଓଜନିଆ ମାଟିଗୁଡିକରେ ଏହାର ବୃଦ୍ଧି ମନ୍ଥର ଗତିରେ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ କନ୍ଦ (ଧନ କନ୍ଦ) ସଂପୂର୍ଣ ଆକାର ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଦ୍ୱିବେଦୀ_ମହାଶୟଙ୍କ ରଚନାଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇ ପ୍ରକାର, ମୌଳିକ ଓ ଅନୂଦିତ . ଯଦି ଚାଷ ମୁଖ୍ୟ ଆର୍ଥିକ କାର୍ଯ୍ୟ କଳାପ ହୋଇଯିବ ତେବେ ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀତ କରୁଥିବା ଗାଁ ଓ ପଞ୍ଚାୟତକୁ ସୁଦୃଢ କରୁଥିବା ପ୍ରଶାସନକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥିତ କରିବାକୁ ପଡିବ । ପ୍ରଖ୍ଯାତ ପ୍ରସୂନ ବାଜପେୟୀ, ରାଜଦୀପ ସରଦେଶାଇ, ବରଖା ଦତ୍ତ, ଓ ରବୀଶ କୁମାର ଏହି ସମୟର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାମ୍ବାଦିକ . ଏହିଭଳି ମିଶର ବିପ୍ଳବକୁ ବଳ ଯୋଗାଇବାରେ ସମସ୍ତ ପରିସ୍ଥିତି ସହିତ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କଲା . ଛୋଟ ଓ ଗରିବ କୃଷକ ସେମାନଙ୍କ ସଂଘର୍ଷ ଓ ତ୍ୟାଗରୁ ପ୍ରେରଣା ପାଇଥାନ୍ତି ଆଉ ସେହି ଛୋଟ କୃଷକମାନଙ୍କ ବାଣୀର କାମ ଏପରି ଶିକ୍ଷିତ ତଥା ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସମ୍ପନ୍ନ କୃଷକ କରିଥାନ୍ତି । ପୁଣି ଯେତେବେଳେ ସେ ସ୍କ୍ରିପ୍ଟ ବଦଳାଇବା କଥା କହିଲେ, ସେତେବେଳେ ମୁଁ ରାଜିହୋଇଗଲି . ଉଭୟ ଫିଲ୍ମକୁ ଦେଖିବା ଅର୍ଥାତ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବଞ୍ଚିବାଭଳି . ସେ ବାରମ୍ବାର ସ୍ମିତା ପାଟିଲଙ୍କୁ ମନେପକାଇଦିଅନ୍ତି . ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ_ଟାଗୋର ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ_ସଙ୍ଗୀତ ‘ଜନ_ଗଣ_ମନ_ଅଧିନାୟକ’ର ରଚନା କରିଥିଲେ . ଏବେ ମାସ୍‌-ମିଡିଆରେ ସାଧାରଣ ଲୋକେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ନିମନ୍ତେ ରାସ୍ତା ଖୋଲିଯାଇଛି . ଏହା ଭିନ୍ନ ବିଷୟ ଯେ ଅଧିକାଂଶ ମିଡିଆ ମତରେ ଆଜିର ଏହି ଆବଶ୍ୟକତା ହେଉଛି ବାଇକ, ପେପ୍ସୀ ଓ ମୋବାଇଲ . ‘ସଞ୍ଚାର’ରେ ଟେକନିକ ଦିଗର ବହୁଳତା ରହିଛି, ମାତ୍ର ‘ସମ୍ବାଦ’ରେ ସୂଚନାକୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ରଖାଯାଇଛି, ତେଣୁ ‘ମାସ-କମ୍ୟୁନିକେସନ’ପାଇଁ ‘ଜନସମ୍ବାଦ’ ଶବ୍ଦାବଳୀକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି . ଏହି ଷ୍ଟଲଗୁଡିକ ମାଧ୍ୟମରେ ମେଳାକୁ ଆସିଥିବା କୃଷକମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ବିଭାଗଗୁଡିକ ଦ୍ୱାରା ନୂତନ କୌଶଳ ଏବଂ ସୂଚନା ସହିତ ପରିଚିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଜୀବନ ପୃଥିବୀର ଅଂଶ ନୁହେଁ, ଆପଣ ନିଜେ ଆକାଶ . ଶିକ୍ଷାଲାଭ ପରେ ଦ୍ୱିବେଦୀ_ମହାଶୟ ଶାନ୍ତିନିକେତନ ଚାଲିଗଲେ ଓ ସେଠାରେ କିଛି ବର୍ଷପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହିନ୍ଦୀ ବିଭାଗରେ କାମକଲେ . ଦାଉଦ_ଇବ୍ରାହିମର ନିନ୍ଦନୀୟ କାମ ଓ ତାକୁ ନେଇ ଲଗାତାର ଭାରତ ପାକିସ୍ଥାନ ମଝିରେ ଚାଲୁଥିବା ଆଲୋଚନାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏହି ଫିଲ୍ମର କାହାଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତହୋଇଛି . ହେଲେ ସେ ଜଣେ ବଙ୍ଗାଳୀ ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳ ପରିବାରର ଝିଅ . ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡର ଅଲ୍‌ମୋଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର କୌସାନୀ ନାମକ ଗାଁ’ରେ ମଇ ମାସ ୨୦ ତାରିଖରେ ହୋଇଥିଲା . ଦିନକରଙ୍କ କାବ୍ୟ_ଚେତନା ଔପନିବେଶିକ_ଦାସତା, ସାମାଜିକ_ବିଷମତା ଓ ଜନଜାଗୃତିର ବାର୍ତ୍ତାବହ . ପଶୁମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବଳ ଥଣ୍ଡା , ଗରମ ଏବଂ ବର୍ଷାରୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ନିମିତ୍ତ ଘରହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପାଳନ ଉପକରଣ:- ପରିପକ୍ୱ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିବା ରେଶମକୀଟ ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା , ଅଧିକ ଆର୍ଦ୍ରତା ଏବଂ ନ୍ୟୁନତମ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାୟୁ ଚଳାଚଳ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସହନ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ୧୯୩୭ ମସିହାରୁ ୧୯୩୯ ମସିହାପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଲିକତାରୁ ପ୍ରକାଶିତ ‘ବିଶାଳ_ଭାରତ’ର ବି ସମ୍ପାଦନା_କରିଥିଲେ . ନିଜନିଜ ଢଙ୍ଗରେ ରାଜନୈତିକ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିବା ଏହି ଲୋକମାନେ ସାଧାରଣ ନାଗରିକ ଥିଲେ . ସ୍ଥାନ ହିସାବରେ ପଶୁଶାଳାର ଛାତ ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ରଖାଯାଇପାରେ । ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀରେ ଅଳଙ୍କୃତ ଡକ୍ଟର_ଭାରତୀଙ୍କୁ ମିଳିଥିଲା ନିଜ ଜୀବନକାଳରେ ଅନେକ ପୁରସ୍କାର, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ହେଉଛି- ହଲ୍‌ଦୀ_ଘାଟୀ_ଶ୍ରେଷ୍ଠ_ପତ୍ରକାରିତା_ପୁରସ୍କାର, ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ_ନାଟ୍ୟକାର_ପୁରସ୍କାର, ସଙ୍ଗୀତ_ଏକାଡେମୀ ଦିଲ୍ଲୀ ୧୯୮୯, ଭାରତ_ଭାରତୀ_ପୁରସ୍କାର, ଉତ୍ତର_ପ୍ରଦେଶ_ହିନ୍ଦୀ_ସଂସ୍ଥାନ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର_ଗୌରବ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ସରକାର ୧୯୯୪, ବ୍ୟାସ_ସମ୍ମାନ କେ._କେ._ବିର୍ଲା_ଫାଉଣ୍ଡେସନ . ନିଜର ଯାହା କିଛି ବି ପରମ୍ପରା, ଦେଶ ଓ ସମୟରୁ ଜଣାଯାଏ, ସେଠାରୁ ମୁକ୍ତ_ହୋଇ ଆପଣ ଜଣେ ଭଲ ମଣିଷ ହୋଇପାରିବେ ବୋଲି ସେ କହୁଥିଲେ . ବି-୧ ପ୍ରଜାତି- ଏହି ପ୍ରଜାତି ବର୍ଷ ୧୯୯୭ ମଧ୍ୟରେ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଚାଷରେ ବହୁତ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲା । ପୂର୍ବ-ପଶ୍ଚିମ ଅଭିମୁଖେ ଛାତ ହେଲେ ପଶୁ ଖରାଦିନେ ଝାଞ୍ଜି ପବନ ଓ ଶୀତ ଦିନେ ଥଣ୍ଡା ପବନରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଥାନ୍ତି । ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଅର୍ଥପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଅଧିକତର ପ୍ରଥମ ପିଢ଼ିର ଭାରତୀୟ_ଆମେରିକୀ_ଆଂଗ୍ଲବାସୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଓ ନିଜ ଦେଶରୁ ଅଲଗା ଗୋଟେ ଦେଶରେ ନିଜ ପରିବାରକୁ ପାଳନ କରିବାପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର ସଂଘର୍ଷ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରୀତ କରିଥିଲେ . ଭାରତୀୟ ପ୍ରେସ ପରିଷଦ ହେଉଛି ଭାରତରେ ମିଡିଆକୁ ଦିଗ ଦେଖାଇବା ପାଇଁ ଏକ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅର୍ଧନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ . କାରଣ ଶିକୁଳୀ ଏବଂ ବେକ ଫାନ୍ଦକୁ ତ ଧୋଇ ସଫା କରାଯାଇପାରିବ , ଦଉଡିକୁ ନହେଁ । ସେହି ଦିନମାନଙ୍କରେ ଜମିଦାର ଓ ବଡ ଭୂମିପତି ଗ୍ରାମୀଣ ଜନତାଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ଶୋଷକ ଥିଲେ ଏଥିପାଇଁ ଗ୍ରାମୀଣ ଜନତାଙ୍କ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଘର୍ଷ କରିବା ବାମପନ୍ଥୀ ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟ ଥିଲା । ଏହି ବହିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ନୋବେଲ_ପୁରସ୍କାର ବି ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା . ୨୦୦୦ ମସିହାରେ ଝୁମ୍ପା_ଲାହିରୀଙ୍କ ପ୍ରଥମ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ ସଂଗ୍ରହ ଇଣ୍ଟରପେଟର_ଅଫ୍_ମାଲାଡିଜକୁ ପୁଲିତ୍‌ଜର_ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଗଲା . ପ୍ରକୃତରେ ସେ ଶ୍ରମ ଓ ସଚ୍ଚୋଟତା ବଳରେ ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱକୁ ଚମକାଇଛନ୍ତି . ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବ-ପଶ୍ଚିମ ଦିଗକୁ , ଦ୍ୱିତୀୟଟି ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗକୁ । ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ସବୁ ଛାଡ଼ିଦେଇ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ରିଟେନ ଚାଲିଯାଏ . ଆଳୁ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଚାଷ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିବାପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ରସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଦେଶରେ ମାଇକ୍ରୋ-ଇରିଗେସନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଉ ଅଛି । କବାଲୀର ପିତା କୁହାଯାଉଥିବା ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ଅମୀର_ଖୁସରୋଙ୍କ ସ୍ମୃତିରେ ଆୟୋଜିତ ସୂଫୀ_ସଙ୍ଗୀତ_କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ‘ଜଶ୍ନ-ଏ-ଖୁସବୋ’ର ଦିଲ୍ଲୀବାସୀ ମଜାନେଉଛନ୍ତି . ଏହି ବିଷୟରେ ଫିଲ୍ମ ୟୁନିଟର କର୍ମଚାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କସହ ମାରପିଟ କଲେ . ‘କମ୍ୟୁନିକେସନ’ ଶବ୍ଦପାଇଁ ଜାଣିଶୁଣିକରି ସଞ୍ଚାର ଅପେକ୍ଷା ସମ୍ବାଦ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଛି . ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ସକ୍ରିୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ବ୍ୟାବସାୟିକ ଚାପ ନଥାଏ, ଏଥିପାଇଁ ବ୍ଲଗ ଲେଖକମାନେ ଅଧିକ ସାହସ ଦେଖାଇପାରନ୍ତି . ଜନ୍ମର ଛଅ ଘଣ୍ଟା ପରେ ତାଙ୍କ ମାଆଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ_ହୋଇଗଲା . ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଜେଜେମା ଲାଳନ_ପାଳନ_କରିଥିଲେ . କୃଷକମାନଙ୍କର ଶୋଷଣ , କୃଷି ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରକୃତ ମୂଲ୍ୟ ନମିଳିବା , କୃଷକମାନଙ୍କ ଉପରେ ବଢୁଥିବା କରଜ , କୃଷକମାନଙ୍କ ଉପରେ ବଢୁଥିବା ଶୁଳ୍କ , ବିଜୁଳିର ବର୍ଦ୍ଧିତ ଦର ଆଦି ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଥିଲା । ଶେଷଥର ସେ ଓମ_ଶାନ୍ତି_ଓମରେ ଦୀପିକା_ପାଦୁକନ ଓ ଚିକନୀ_ଚମେଲୀରେ କୈଟ୍ରିନାକୁ ନାଚିବାର ଦେଖିଥିଲେ . ଭିକାରୀ ଠାକୁର ହେଉଛନ୍ତି ବିହାରର ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗୀତିକାର, ଯାହାଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଗୀତ ଏକ ସମୟରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ମୁଖରେ ପରିଚିତ ଥିଲା . ୨୦୦୪ ମସିହାରେ ୯୯ ବର୍ଷ ବୟସରେ ମୁଲକରାଜ_ଆନନ୍ଦଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ_ହୋଇଗଲା . ଭାରତର ସିମ୍‌ଲାରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଆଳୁ ସଂସ୍ଥା କୁଫେରୀ ଶ୍ରେଣୀର ପାଖାପାଖି ୪୫ଟି କିସମ ବିକଶିତ କରି ଆଳୁ କ୍ରାନ୍ତିରେ ନିଜର ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଛନ୍ତି । ଯେହେତୁ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ପେଶାଦାର ଲୋକମାନଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ସାଧାରଣ ଲୋକମାନଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ହୁଏ, ସେଥିପାଇଁ କେହି ବି ସେଗୁଡ଼ିକର ଭାଷା ବା ସ୍ତର ବିଷୟରେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରିପାରେ . ପରିବାର ବା କୁଟୁମ୍ବର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କମଧ୍ୟରେ ପାରସ୍ପରିକ କଥାବାର୍ତ୍ତାଦ୍ୱାରା ପ୍ରତୀକ, ବୋଲି, ଭାଷା ତଥା ଲିପିର ଉଦ୍ଭବ ଏବଂ ବିକାଶ ହେଲା . ଜନଜାତିଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମସହିତ ଜନସମ୍ବାଦର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭବ ହେଲା . ଦୀପିକା_ପାଦୁକନ: ଅଭିନେତ୍ରୀଙ୍କ ତନୁପାତଳୀ ଦେହରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ_ପ୍ରକାର ପୋଷାକ ମାନେ . ପ୍ରେସ କାହିଁକି ଓ କିଭଳି ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତମ୍ଭ ସେ ବିଷୟରେ ମ୍ୟାକଲେ ପରେ ଦୃଢ଼ତାର ସହ ମତ ଦେଇଥିଲେ . ରାସ୍ତାରେ ଗଛ ଲଗାଇଲେ, ଧର୍ମଶାଳା ଓ କୂପ ନିର୍ମାଣ କରାଇଲେ, ତଥା ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଡାକ ସେବାକୁ ଜନ୍ମଦେଲେ . ତାଙ୍କ ବାପା ଶାନ୍ତିନିକେତନରେ କାମକରୁଥିଲେ . ହିନ୍ଦୀ ସିନେମାରେ ବିଭିନ୍ନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରେ ଅନେକ ଫିଲ୍ମ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି, ସେଥିରୁ କେତେକ ଚାଲିଲା ଆଉ କେତେକ ଚାଲିଲା ନାହିଁ . ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ବଜାରରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି ଓ ବିକ୍ରୀ ହେଉଛି । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆଧୁନିକ_ସ୍ଥାପତ୍ୟକଳା_ଗବେଷଣା_ଗୋଷ୍ଠୀର ପ୍ରକାଶନ ‘ମାର୍ଗ’ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା_କରାଯାଇଥିଲା . ଏଠାରେ ‘ଚକ୍ରବ୍ୟୁହ’ରେ ମଧ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାରଣ ହେଉଛି ଭୂମି . କଣ ସମ୍ପନ୍ନତାରୁ ଅଧିକ ସମ୍ପନ୍ନତା ଆଡକୁ ଯାଉଥିବା ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଅନେକ ବର୍ଗ ଏହି ନିୟମକୁ କମ ସମୟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବେ ? ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ_ଟାଗୋରଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲେଖାଯାଇଥିବା ବଙ୍ଗଳାଭାଷାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବହି ‘ଗୀତାଞ୍ଜଳୀ’ର ଇଂରେଜୀ ସଂସ୍କରଣ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ପରେ ସାହିତ୍ୟିକ ସମାଜ ଚାରିପଟେ ତାହାର ଚହଳ ପଡ଼ିଗଲା . ଜାଇଫଳର ଉପର ଚୋପାରୁ ଭଲ ଆଚାର ତିଆରି ହୋଇଥାଏ । ଦ୍ୱିତୀୟରେ , ଦାବି ସ୍ପଷ୍ଟ ନା ନାହିଁ । ୧୯୯୯ରେ ଉଦୟ_ପ୍ରକାଶଙ୍କ ନିର୍ଦେଶନାରେ ସାହିତ୍ୟ_ଏକାଡେମୀ, ଦିଲ୍ଲୀଦ୍ୱାରା ଡକ୍ଟର_ଭାରତୀଙ୍କ ଉପରେ ବୃତ୍ତଚିତ୍ର ବି ନିର୍ମାଣ ହୋଇଛି . ଯେବେ ବି କୌଣସି ମହିଳା ମୋ ଗାଡ଼ିରେ ବସନ୍ତି, ମୁଁ ତାକୁ ଦେଖିନିଏ . ଯଦି ଧାନତଳି କାଦୁଆ କରାଯାଇଥିବା ଜମିରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର ଥିବ ତେବେ ଉପଚାରିତ ବିହନକୁ ସମତଳ ଭୂମିର ଉପରିଭାଗ ଛାଇରେ ବିଛାଇ ଦିଅନ୍ତୁ ତଥା ଓଦା ଝୋଟ ବସ୍ତାଗୁଡିକଦ୍ୱାରା ଢାଙ୍କି ଦିଅନ୍ତୁ । ହଁ, ଏହି ସୁପରଷ୍ଟାରମାନଙ୍କ ଭିତରେ ଆମିର_ଖାନ ଓ ଅଜୟ_ଦେବଗନ ଏଭଳି କଳାକାର, ଯାହାଙ୍କ ଆଘାତ ବିଷୟରେ କମ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ . ଗାଈ ଏବଂ ମଇଁଷିଙ୍କର ଛୋଟ ବାଛୁରୀମାନଙ୍କୁ ବଡ ପଶୁମାନଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା ବାନ୍ଧି ଚାରା ଆଦି ଦେବା ଉଚିତ । ଆଉ ଚାରା ଖୁଆହେଉଥିବା ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟ ପରିଷ୍କାର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ୧୯୮୧ରେ ସଲମାନ_ରୁଶଦୀଙ୍କ ‘ମିଡ୍_ନାଇଟ୍_ଚିଲ୍‌ଡ୍ରେନ୍’ ବହିକୁ ବୁକର_ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଗଲା . ତେଜୀ_ବଚ୍ଚନ, ହରିବଂଶ_ରାୟ_ବଚ୍ଚନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସେକ୍ସପିୟରଙ୍କ ଅନୂଦିତ କେତେକ ନାଟକରେ ଅଭିନୟ ବି କରିଛନ୍ତି . ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ରର ସୂଚନା କେନ୍ଦ୍ରର ବହୁମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳନା କରାଯାଉଥିବା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକର ଭୂୟସୀ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଥିଲା । ସୋନେଲ କହିଲେ ‘ଧଳା ଶାନ୍ତିର ପ୍ରତୀକ ଭିତରେ ଆମକୁ ଲାଗିଲା ଯେମିତି ନିଜ ସାରାଜୀବନ ବିତାଇଦେଲୁ’ . ପ୍ରମୁଖ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନଗୁଡ଼ିକୁ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଭୋଜନ , ତନ୍ତୁ , ଇନ୍ଧନ , କଞ୍ଚା ମାଲ , ଫାର୍ମାସ୍ୟୂଟିକଲସ୍‌ ଏବଂ ଉଦ୍ଦୀପକରେ ଏକତ୍ରୀତ କରାଯାଇପାରିବ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଶାଳାର ଉଦ୍‌ଘାଟନ ଅବସରରେ ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥି ଏବଂ କୁଳପତି ଡା.ବି.ଏସ.ବିଷ୍ଟ ନିଜର ସମ୍ୱୋଧନରେ ଗୃହବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିକଶିତ କୌଶଳଗୁଡିକର ସାର୍ଥକ ପ୍ରସାର ନିମିତ୍ତ ଗୋଟିଏ ସଶକ୍ତ ପ୍ରସାର ତନ୍ତ୍ରର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ । କଣ ଯୁଗୋସ୍ଲଭିଆ , ବୁଲଗେରିଆ , ଉଜବେକିସ୍ଥାନ ଭଳି ଦେଶଗୁଡିକର ସମସ୍ତ ନାଗରୀକଙ୍କ ନିକଟରେ ଆଗାମୀ ପଚାଶ ବର୍ଷରେ ମୋଟର ଗାଡି ରହି ପାରିବ ? ଏହି ଯୁବକ ଏକ ବୈଷୟିକ ଅଭିଯାନ ଆଇଏଇ_୨୦୧୩ର ଭାଗୀଦାର . ନାୟପାଲ_ପରିବାର ଓ କପିଲଦେବ_ପରିବାର ଟ୍ରିନିନାଡରେ ଅତି ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଥିଲେ . କିଆରିଗୁଡିକର ଆକାର ଆୟାତାକାର ବା ବର୍ଗାକାର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ଜାଣିବା ଉଚିତ ଯେ ପ୍ରଭାବିତ ହେବାର ଅର୍ଥ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବାନୁହେଁ . ତାପରେ ଅଙ୍କୁରିତ ବିହନକୁ କାଦୁଆ ହୋଇଥିବା ଜମିରେ ବିଛାଇ ଦିଅନ୍ତୁ । ପ୍ରଶିକ୍ଷଣରେ କୀଟ ଏବଂ ରୋଗର ସୁରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ଅଣ ରାସାୟନିକ ବିଧି ଯେପରି ମୃତ୍ତିକା ସୌରୀକରଣ , ଭର୍ମି କମ୍ପୋଷ୍ଟର ପ୍ରୟୋଗ , ଟ୍ରାଇକୋଡର୍ମା ଦ୍ୱାରା ମାଟି / ଖାଦ୍ୟ / ବିହନ ଉପଚାରର ବ୍ୟବହାରିକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦିଆଯାଇଥିଲା । କୁଳପତି , ପନ୍ଥନଗର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଡା.ବି.ଏସ.ବିଷ୍ଟ ନିଜର ସ୍ୱାଗତ ସମ୍ୱୋଧନରେ ଆଶା ପ୍ରକଟ କରିଥିଲେ ଯେ କର୍ମଶାଳାରୁ ରାଜ୍ୟର କୃଷି ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ନୂତନ ଦିଗଦର୍ଶନ ମିଳିବ । ସେ ଦିଲ୍ଲୀର ସେଣ୍ଟ_ଷ୍ଟିଫେନ୍ସ_କଲେଜରୁ ଇତିହାସରେ ଏମ.ଏ. କରିବା ପରେ କିଛି ଦିନପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଧ୍ୟାପନା କରିଥିଲେ . କୁଟୁମ୍ୱପୋଷିବାପାଇଁ ସେ ଏଣୁତେଣୁ ଛୋଟମୋଟ ଚାକିରୀ_କଲେ . ସବୁଠି ହିଁ ସ୍ୱାଭାବିକ ଓ ପ୍ରବହମୟତା ମିଳେ . ୧୯୯୬ ମସିହା ମଇ ମାସରେ ସେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ଶପଥନେଲେ, କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଦଳଗୁଡ଼ିକର ସମର୍ଥନ ଜୁଟାଇ ନପାରିବାଯୋଗୁଁ ମାତ୍ର ୧୩ ଦିନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରେ ରହିଲେ . ସେ ଅନ୍ଧ ହୋଇ ବି କିଭଳି ସୁନ୍ଦର ଫଟୋ ଉଠାଉଛନ୍ତି ତାହା ଦର୍ଶକମାନେ ଦେଖିବାକୁ ପାଇବେ . ଜାଇଫଳ ଗଛକୁ ଲଗାଇବାର ଛଅ ବର୍ଷ ପରେ ଗଛଗୁଡିକରେ ଫୁଲ ଏବଂ ଫଳ ଧରିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଥାଏ । ଜେ._କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତି ମଣିଷର ଉଭୟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ଓ ସାମାଜିକ ଚେତନା ଅଭିନ୍ନ ବୋଲି ସବୁବେଳେ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଥିଲେ, `` ପିଣ୍ଡ ଭିତରେ ହିଁ ବ୍ରହାଣ୍ଡ ବିଦ୍ୟମାନ `` ବୋଲି ବୁଝିଥିଲେ . ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଶୈଳୀରେ ସେ ବିପ୍ଳବ ପାଇଁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଆହ୍ୱାନ କଲେ . ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟରେ ଯଦି ବିକ୍ରମ_ସେଠଙ୍କ ନାଁ ନିଆଯିବନାହିଁ, ତାହେଲେ ବଡ଼ ଅତିଶୟୋକ୍ତି ହେବ . କିନ୍ତୁ ସାମୁହିକଭାବରେ ସମ୍ବାଦର ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ତର ତୁରନ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ . କେଶର ଖାଇବା ଦ୍ୱାରା ନର-ନାରୀ ସର୍ବଦା ଯୁବସୁଲଭ ରହିଥାନ୍ତି । ପଶୁମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ ହେଲେ ସେମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଦୁଇଟି ଧାଡ଼ିରେ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଜାନୁଆରୀ ମାସରେ ଆଶାନୁରୂପେ ବର୍ଷା ନହେବା ଯୋଗୁଁ ଫସଲ ଏବଂ ଫଳର ଉତ୍ପାଦନରେ ହ୍ରାସ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଛି । ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ଇରଫାନ, ଅର୍ଜୁନ_ରାମପାଲ, ଶୃତି_ହାସନ ଓ ହୁମା_କୁରୈଶୀ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକାରେ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆସିବେ . ପ୍ରକାଶ ଝା ମଧ୍ୟ ନିଜକୁ ରୋକିପାରିଲେନାହିଁ . ପ୍ରତି ୧୦୦ ହେକ୍ଟର କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରଫଳର ଅନୁପାତରେ ପଶୁମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ୧୧୬ ଅଟେ ଏବଂ ଏହା ପଞ୍ଜାବରେ ୬୧ , ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଗୁଜୁରାଟରେ ୨୩୮ , ପଶ୍ଚିମ ବଙ୍ଗରେ ୧୮୮ , ଏବଂ ଓଡିଶାରେ ୧୬୨ ଅଟେ । କୃଷ୍ଣ_ମିଶ୍ରଙ୍କୁ ସାହିତ୍ୟ_ଭାରତୀ ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଗଲା . ଭାରତରେ ଜନ୍ମିତ ଗୋ-ପଶୁମାନଙ୍କର ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କର ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ଖବର ମିଳିପାରି ନାହିଁ ଓ ସେମାନଙ୍କର କୌଣସି ଜୀବାଶ୍ମ ବର୍ତ୍ତମାନସୁଧା ମିଳିନାହିଁ । କୃଷକମାନଙ୍କୁ ଶତକଡା ୫୦ ଭାଗ ଗଛ ଏଥିପାଇଁ କାଟିବାକୁ ପଡିଥାଏ କାରଣ ସେଗୁଡିକ ଅଣ୍ଡିରା ଗଛ ହୋଇଥାନ୍ତି ଯେଉଁଥିରେ ଫୁଲ ଧରେ ମାତ୍ର ଫଳ ଧରେ ନାହିଁ । ଅଭିନେତା ରିତିକ_ରୋଶନ ତାଜା ଉଦାହରଣ . ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସରୂପକ ଅଜ୍ଞାନତା ଦୂର ହେବାକୁ ଲାଗିଲା ତଥା ବିବେକସମ୍ମତ ବିଚାରଧାରାଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ହେଲା . ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ_ଟାଗୋରଙ୍କୁ ବଙ୍ଗଳା ସାହିତ୍ୟକୁ ଶୀର୍ଷ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚାଇବାର ଶ୍ରେୟ ମିଳିଛି . ସେ ଏହି ବିଷୟ ଉପରେ ଜୋର ଦିଅନ୍ତି ଯେ, କୌଣସି ଦେଶର ଉନ୍ନତିପାଇଁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଶିକ୍ଷା ବହୁତ ଜରୁରୀ . ମାନବ-ସମାଜରେ ଚାଷର ସ୍ଥାନ ତିନୋଟି କାରଣରୁ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଆସିଛି , ରହିବ । ବୁଡଲୈଣ୍ଡ_ହିଲ୍ସରେ ବର୍ଟୀଟ୍‌ୟୁଡ_ପୋଲୋ_ଫିଟ୍‌ନେସ_ଷ୍ଟୁଡିଓ ଚଳାଉଥିବା ୩୦ ବର୍ଷୀୟ ସର୍ଗୀୟା ଚାରି_ବର୍ଷ ବୟସରୁ ନାଚିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ . ଏପରି ପ୍ରଶ୍ନ କେବଳ ପ୍ରୋଫେସରଙ୍କୁ ପଚରା ଯାଇପାରିବ ଅଥବା ସତ୍ତାର ରାଜନୀତି କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପଚାରିବା ଉଚିତ । ଏପରି ଜିନିଷର ଉତ୍ପାଦନ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇବାକୁ ପଡିବ । ବିଗତ ବର୍ଷ ନାଳନ୍ଦାରେ ହିଁ ଦରବେଶ୍‌ପୁରାରେ କୃଷକ ନୀତିଶକୁମାର ଗୋଟିଏ ହେକ୍ଟରରେ ୭୨୯ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଆଳୁର ଉତ୍ପାଦନ କରି ରେକର୍ଡ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ଭାରତରେ ଟିଭି ଚ୍ୟାନେଲଗୁଡ଼ିକର ଇତିହାସ ତ ବେଶୀ ପୁରୁଣା ନୁହେଁ . ଡା.ବିଷ୍ଟ କହିଥିଲେ ଯେ ପନ୍ଥନଗର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଏହି ସୀମାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳର ଗ୍ରାମବାସୀମାନଙ୍କୁ ଔଦ୍ୟୋଗିକ ଓ ପଶୁପାଳନ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ କରି ସ୍ୱରୋଜଗାର ପାଇଁ ପ୍ରେରିତ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ସେନାଙ୍କ ସହାୟୟତାରେ ଗୋଟିଏ ପରିଯୋଜନାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଅଛି । କିନ୍ତୁ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଓ ସମାଜବାଦୀ , ଉଭୟ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ମଧ୍ୟ ଦେଶରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇପାରି ନାହାନ୍ତି । ନିଜର ହିତରେ ଗୋଟିଏ ରାଜନୈତିକ ବିଚାର ସେମାନେ କାହିଁକି ଉପସ୍ଥାପନ କରିପାରୁ ନାହାଁନ୍ତି ? କିରଣ_ରାଓ ଓ ଆମିର_ଖାନ ଏହାକୁ ସହାୟତା କଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କର ନେତୃତ୍ୱଯୋଗୁଁ ୟୁଟିଭି ଏହାକୁ ସାରାଦେଶରେ ମୁକ୍ତିଲାଭ_କରାଉଛି . ତାଙ୍କର ଚାରିଜଣ ଭଉଣୀ ଓ ଦୁଇଜଣ ଭାଇ ଥିଲେ . ଆଚାର୍ଯ୍ୟ_ହଜାରୀ_ପ୍ରସାଦ_ଦ୍ୱିବେଦୀଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଦିନକର ଥିଲେ ହିନ୍ଦୀଭାଷୀମାନଙ୍କର ହିନ୍ଦୀର ସବୁ କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବାଧିକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଓ ନିଜ ମାତୃଭାଷାପ୍ରେମୀମାନଙ୍କର ପ୍ରତୀକ . ଶୁଭା ମୁଦ୍ଗଲଙ୍କ ପାୱାରଫୁଲ ସ୍ୱରରେ ‘ଖ୍ୱାହିଶେଁ’ର ଶୀର୍ଷକ ଗୀତକୁ ତୁଳନା କଲେ ଏହା ଜଗଜିତ ସିଂହଙ୍କୁ ଅନେକ ପଛରେ ପକାଇଦିଏ . ତିନିଚକିଆ ଗାଡ଼ି ଷ୍ଟାର୍ଟ ହୋଇସାରିଥିଲା, ତେବେ ଡ୍ରାଇଭର ଆଗରେ ରଖାଯାଇଥିବା ଏକ ଲଫାପାକୁ ଉଠାଇବାର ଝିଅଟି ଦେଖିଲା . ସେ ପୋଲ ଚାରିପଟେ ଘୁରିବୁଲନ୍ତି . ମହାରାଷ୍ଟ୍ର , ପଞ୍ଜାବ , ହରିଆଣା , ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ , ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତା ଆସିଥିଲେ । ୧୯୬୦ ମସିହାପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାମକରିଥିଲେ . ଭାରତରେ ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଅମଲାତନ୍ତ୍ରର ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଫଳରେ ବିକଶିତ ହେଉଥିବା ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଥିତି କ’ଣ ? ଅମର୍ତ୍ତ୍ୟ_କୁମାର_ସେନ ଶିକ୍ଷାକୁ ମଣିଷର ବ୍ୟବସାୟ ଓ ତା’ର ଉନ୍ନତିସହ ଯୋଡ଼ିଛନ୍ତି . କେତେକ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟ ଏଭଳି ବିଚାରଧାରା ବିଷୟରେ ମତବ୍ୟକ୍ତ କରିଛନ୍ତି . ପ୍ରକୃତରେ କଥା ହେଉଛି ଯେ ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ପାଖରେ ଜାଗା ବହୁତ ଅଛି , ତେବେ ପଶୁମାନଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଖୁଆଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଲଗା କରାଯିବା ଉଚିତ । ସେନ୍ସର_ବୋର୍ଡର ସିଇଓ ପଙ୍କଜା_ଠାକୁର ଭାସ୍କରଠାରେ ଏହି ଖବରକୁ ସମର୍ଥନ କରିଛନ୍ତି . ୧୯୦୭ ମସିହାଠାରୁ ୧୯୧୮ ମସିହାପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଜେ କବି ତାଙ୍କ କବିଜୀବନର ପ୍ରଥମ ପାଦ ବୋଲି ସ୍ୱୀକାର_କରିଛନ୍ତି . ବିକ୍ରମ ନିଜର ଗାନ୍ଧୀବାଦୀ ବାପାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ କରେ, ଆଉ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଶୈଳୀ ଯୋଗୁଁ ଚିଡ଼ିଯାଏ . ତେଣୁ ପଶୁମାନଙ୍କର ଗୁହାଳରେ ମଧ୍ୟ ଝରକା ଏବଂ ରୋଶନଦାନ୍‌ (ସ୍କାଏ ଲାଇଟ୍‌) ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ‘ହଜାରୋଁ-ଖ୍ୱାହିଶେଁ-ଏସୀ’ ଫିଲ୍ମଟିରେ ଚିତ୍ରାଙ୍ଗଦା ସିଂହ ଓ କେକେ ମେନନଙ୍କ ଅଭିନୟ ଚମତ୍କାର ହୋଇଛି . ତାଙ୍କ ଭାଷାର ଦୁଇଟି ରୂପ ଦେଖାଯାଏ -(୧) ସରଳ ସାହିତ୍ୟିକ ଭାଷା, (୨) ସଂସ୍କୃତନିଷ୍ଟ କ୍ଳିଷ୍ଟ ଭାଷା . ଅଜୟ_ଦେବଗନଙ୍କ ବିଗତ ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ କିଛି ହିଟ ଫିଲ୍ମଗୁଡ଼ିକ (ସିଂଘମ, ଗଙ୍ଗାଜଳ, ଗୋଲମାଲ)ର ପ୍ରସାରଣ ଅଧିକାର ଷ୍ଟାର_ଟିଭି ପାଖରେ ରହିଛି . ଦିନେ ଯେତେବେଳେ ନାଳରେ ପାଣି ଶୁଖିଗଲା, ସେତେବେଳେ ସେ କିଛି ଦୂରରେ ଥିବା ଜଣେ ଚାଷୀର କ୍ଷେତକୁ ଗଲା . ନାଳୀ ପଛକୁ ଚାରି-ସାଢେ ଚାରି ଫୁଟର ରାସ୍ତା ଚାରା ଇତ୍ୟାଦି ଆଣିବା ପାଇଁ ଓ ପଶୁମାନଙ୍କ ଯାତାୟାତ ନିମନ୍ତେ ରଖାଯିବା ଉଚିତ । ଯେତେବେଳେ ଆରବ ଦୁନିଆରେ ବିପ୍ଳବର ନିଆଁ ସତେଜ ଥିଲା, ଠିକ ସେତିକିବେଳେ ଭାରତରେ ଏହି ସବୁ ଘଟିଲା . ସାଧାରଣତଃ କେଶର ଚାଷରେ ଜଳ ସିଞ୍ଚନ କରାଯାଏ ନାହିଁ , କିନ୍ତୁ କନ୍ଦ ଲଗାଇବା ପରେ ଯଦି ଗୋଟିଏ ସପ୍ତାହ ମଧ୍ୟରେ ବର୍ଷା ନହୁଏ ତେବେ ହାଲୁକା ସିଞ୍ଚନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ତେଣୁ ସମାଜକୁ ବଦଳାଇବାପାଇଁ ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଆର୍ଥିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ . ଅଶୀ ଦଶକରେ ଉଦାରୀକରଣ ଓ ବିଶ୍ୱୀକରଣ ଆସିଲା, ଆଉ ସମୟ ଓ ସମାଜ ପୁଣି ବଦଳିଗଲା . ଭଲ ସରକାର ଦୁଇ ପ୍ରକାର ହୋଇଥାନ୍ତି- ଅଣ-କୃଷକମାନଙ୍କର କୃଷକମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳକାମନା କରୁଥିବା ସରକାର , ପୁଣି , କୃଷକମାନଙ୍କର ସରକାର । କିନ୍ତୁ ଆଜିର ମଣିଷ ହିନ୍ଦୁ, ବୌଦ୍ଧ, ଈସାଈ, ମୁସଲମାନ, ‌ଆମେରିକୀ, ଆରବୀ ବା ଚାଇନା . ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ_ଟାଗୋର ଅନେକ ରାଜନୈତିକ ଲେଖା ବି ଯେଉଁ କାରଣରୁ ସେସମୟରେ କେତେକ ରାଜନୈତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବି ନଜରକୁ ଆସିଥିଲା . ଜଣେ କବି ଭାବରେ ସୁବିଖ୍ୟାତ ବାଜପେୟୀ ମେରୀ_୫୧_କବିତାଏଁସହ କେତେକ କବିତା ବହି ପ୍ରକାଶିତ କରିଛନ୍ତି . ଏହା ବହୁତ ଉତ୍ତେଜକ , ପାଚକ ପ୍ରଭାବ ଯୁକ୍ତ ମସଲା ଅଟେ । ରାଜ୍ୟଗୁଡିକର ସଂଗଠନ ଓ ଆନ୍ଦଳନ ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିସ୍ଥିତି ବିଷୟକ ଅନେକ ଚିଠି ପଢାଗଲା । ବିଚାର, ଦ୍ୱନ୍ଦ ଓ ଅନୁଭବଗୁଡ଼ିକର ସୂତାରେ ଆମେ ଗୁନ୍ଥିହୋଇଛେ . ‘ଦୁନିଆକୁ ରଖ ହାତ ମୁଠାରେ’ ସ୍ଲୋଗାନ ଦେଇ ସମଗ୍ର ଦେଶର ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ଉପରେ କବ୍‌ଜା କରିବା ପାଇଁ ଲାଗିପଡ଼ିଥିବା ଅମ୍ବାନୀସମୂହ ଗୋଟିଏ ଦଶନ୍ଧିରେ ଦେଶର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଧନୀ ପରିବାର ରୂପେ ଉଭା ହୋଇଛି . ରାଗାଞ୍ଜଳି_ସାଂସ୍କୃତିକ_ଏଜୁକେଶନ ଓ ୱେଲଫେୟର_ସୋସାଇଟିର ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ରବିବାରର ମଣ୍ଡି_ହାଉସସ୍ଥିତ ଲିଟିଲ_ଥିଏଟର_ଗ୍ରୁପର ସଭାଗୃହରେ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ଓ ଶବ୍ଦ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା . ଅନ୍ୟ ଯେତେସବୁ ପେଶାଦାର ରାଜନେତାମାନଙ୍କ ପରି କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ନେତା ମଧ୍ୟ ଏହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହି ରାଜିନାମା ଅଧୀନରେ ଷ୍ଟାର_ଟିଭି_ସଂସ୍ଥା ପାଖରେ ଅଜୟ_ଦେବଗନଙ୍କ ୨୦୧୭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁ ନୂଆ ଫିଲ୍ମର ସେଟେଲାଇଟ ପ୍ରସାରଣର ଅଧିକାର ରହିବ . ଚୀନ କ୍ରାନ୍ତି ମୁଖ୍ୟତଃ: କୃଷକମାନଙ୍କର ହିଁ କ୍ରାନ୍ତି ଥିଲା । ପ୍ରସାର ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟର ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡର କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକର ମଧ୍ୟାବଧି ସମୀକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟଶାଳାର ଆୟୋଜନ ମଇ ୧୭-୧୮ , ୨୦୧୦ରେ ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ପାର୍ବତୀୟ କୃଷି ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ , ରାଣୀଚୌରୀରେ କରାଯାଇଥିଲା । ଭାରତବର୍ଷରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିବା ଗୋରୁ ଏବଂ ମେଣ୍ଢା ଜାତୀୟ ପଶୁଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବିଶ୍ୱର ଆନୁମାନିକ ୧୧୧.୫ କୋଟି ପଶୁ ସଂଖ୍ୟାର ଶତକଡ଼ା ୨୦ ଭାଗ ଅଟେ । କୌଣସି ଆନ୍ଦୋଳନର ଦୁର୍ବଳତାକୁ କହିବା ଗୋଟିଏ କଥା ଓ ସେହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଶତ୍ରୁ ଘୋଷଣା କରିବା ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ କଥା । ଆମେମାନେ ସହର-ଛୋଟସହରକୁ ବନ୍ଦକରିବା- ଦେଖିବାରେ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ଅଟୁ । ସେ ଜଣେ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଓ ସଫଳ ଆଲୋଚକ . ଖବରକାଗଜଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କଲେ ଦେଖିବା ଯେ ସେଗୁଡ଼ିକର କ୍ଷମତା ସର୍ବଦା ନିର୍ବିବାଦୀୟ ରହିଛି . କର୍ଣାଟକର କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଖୋଲାଖୋଲିଭାବେ କଫି ବଗିଚା ମାଲିକମାନଙ୍କର ନିନ୍ଦା କରୁଅଛି । ଟେକ୍ନୋଲଜି ବଡ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ ଓ ସ୍ୱଳ୍ପ ପୁଞ୍ଜିରେ ମଧ୍ୟ ଚଲାଯାଇପାରିବ । ୧୯୫୭ ମସିହାରେ ଲୋକସଭାପାଇଁ ସେ ଭାରତୀୟ_ଜନସଂଘ (ବିଜେଏସ)ର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ . ଜନସମ୍ବାଦରେ ଏହି ପରିଧି ଆହୁରି ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଯାଏ . ସେ ଆହ୍ୱାନକୁ ସ୍ୱୀକାରକରନ୍ତି ଓ ଖୁବ ସୃଜନଶୀଳତାରସହ କାମକରନ୍ତି . ଫଳାଫଳ ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି, ‘ଚକ୍ରବ୍ୟୁହ’ର ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ବି ମରିବା ଓ ମାରିବାପାଇଁ ଉଦ୍ୟତ ଅଛନ୍ତି . ଏହି ମଡେଲରେ ବି ପ୍ରାୟ ସେହି ତତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି, ଅର୍ଥାତ ସୂଚନା ପ୍ରେରଣ ତଥା ଗ୍ରହଣ କରିବାସହିତ ହିଁ ତା` ପ୍ରଭାବର ଆକଳନ କରାଯାଏ . ଯେକୌଣସି ଉତ୍ସରୁ ତଥ୍ୟ ମିଳିଲେ ବି ତାକୁ ନିଶ୍ଚିତଭାବେ ଯାଞ୍ଚକରିବା ଉଚିତ . ସାହିର_ଲୁଧିୟାନବୀଙ୍କ ସାୟରୀ ତାଙ୍କ ସୀତାରର ଭାବଗୁଡ଼ିକର ଗମ୍ଭୀରତା, ଦୃଷ୍ଟିର ବିସ୍ତାର ଓ ସହାନୁଭୂତିର ସାଗର . ଅନେକ ପଶୁ ସବୁବେଳେ ଅସୁସ୍ଥ ଏବଂ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଫିଲ୍ମ ‘ଆଜାଦୀ_କୀ_ରାହ_ପର’ (୧୯୪୯)ପାଇଁ ସେ ପ୍ରଥମ ଥର ଗୀତ ଲେଖିଲେ କିନ୍ତୁ ଫିଲ୍ମ ‘ନୌଜବାନ’ପାଇଁ ଲେଖିଥିବା ଗୀତଗୁଡ଼ିକରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି_ମିଳିଲା, ଯାହାର ସଂଗୀତଜ୍ଞ ଥିଲେ ସଚିନଦେବ_ବର୍ମନ . ସେଠାରେ ମୟୂର_କଲେଜରେ ସେ ଇଣ୍ଟରରେ ଭର୍ତ୍ତିହେଲେ . ଫିଲ୍ମ ଆଗରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଆହ୍ୱାନ ଥିଲା . ଦିଲ୍ଲୀର ଘଟଣା ପରେ ମୁଁ ଏହାକୁ ନିଜ ପାଖରେ ରଖିଛି . ସଲମାନ ନିଜ କଥାରେ ଅଟଳ . ଏହି_ପ୍ରକାର ରାଜିନାମାର ଏହା ଆଧାର . ଏହି ସଂଗୋଷ୍ଠୀରେ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ରର ବୈଜ୍ଞାନିକ , ସ୍ୱୟଂସେବକ ସଂସ୍ଥାଗୁଡିକର ପ୍ରତିନିଧି ଏବଂ ପ୍ରଗତିଶୀଳ କୃଷକମାନେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣକରିଥିଲେ । ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ ଓ ପୁଞ୍ଜିବାଦର ଶିକାର ସମୟରେ ଆପଣ ଯଦି ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସାହସ କରୁଛନ୍ତି, ତାହେଲେ ପୁଞ୍ଜିପତିମାନେ ଆପଣଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେବେ ବୋଲି କାହିଁକି ଭାବୁଛନ୍ତି ? ୧୯୪୫ ମସିହାରେ ସେ ଜାତୀୟ_ସୁଧାର_ଅଭିଯାନପାଇଁ ବମ୍ବେ (ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁମ୍ବେଇ) ଫେରିଆସିଲେ . ଯେଉଁ ଦେଶର ସଂସଦ ନିଜ ଗରିମା ହରାଇସାରିଛି, ସେହି ଦେଶର ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅଙ୍ଗ ପ୍ରେସ-କାଉନସିଲ ଉପରେ ଅତି ଅଧିକ ଭରସା କରିବା ହିଁ ନିଜର ମୂର୍ଖତା ହୋଇପାରେ . ଦେଶରେ କେତେକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଢେଉ ଭଳି ଉଠେ ଓ ଫେଣ ଭଳି ବସିଯାଏ . ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଦର୍ଶକଙ୍କପାଇଁ ଏହା ଏକ ଭଲ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇପାରେ . ତାଙ୍କ ଜାତୀୟ_ସଙ୍ଗୀତଗୁଡ଼ିକ ସାରା ବଙ୍ଗଳାରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା . ଯଦି ଏହି ଦାବି କୃଷକମାନଙ୍କ ମସ୍ତିଷ୍କରେ ବସିଯିବ ତେବେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସଂପୂର୍ଣ ପୁଞ୍ଜିବାଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଇଁ ବିପଦ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେବ । ମୋ ଫିଲ୍ମରେ ଏହି ତିନୋଟି ଦୃଶ୍ୟପଟ ରହିଛି . ଡକ୍ଟର_ଅମର୍ତ୍ତ୍ୟ_କୁମାର_ସେନ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ସମ୍ୱନ୍ଧରେ ପ୍ରଚଳିତ ବିଭାଗଗୁଡ଼ିକର ପୁରୁଣା ବିଚାରଗୁଡ଼ିକୁ ବଦଳାଇ ନୂଆ କିର୍ତ୍ତିସ୍ତମ୍ଭ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକଲେ . ଚାଉଳର ରେକର୍ଡ ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରତ୍ୟାଶାରେ କୃଷିମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ୨୦୧୧-୧୨ (ଅକ୍ଟୋବର-ସେପ୍ଟେମ୍ବର)ରେ ଚାଉଳର ସରକାରୀ କ୍ରୟର ଲକ୍ଷ ୩୫.୩ ମିଲିୟନଟନ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କରିଥିଲେ । ଯଦିଓ ଗୃହ_ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ସବୁ ମନ୍ତ୍ରାଳୟକୁ ପଚାରିଲା ଯେ ସେହି ମହିଳାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ହେଉଥିବା ଅପରାଧଗୁଡ଼ିକୁ ରୋକିବାପାଇଁ ଓ ଲୋକମାନଙ୍କ ଭିତରେ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ଆଣିବାପାଇଁ କେଉଁ_କେଉଁ ଉପାୟ କରାଯାଉଛି . ଥରେ ଫିଲ୍ମ ପ୍ରସ୍ତୁତହେଲା ଓ ଯଦି ଫିଲ୍ମ_ଜଗତର ଦିଗ୍ଗଜମାନେ ତାକୁ ଦେଖିଲେ, ତାହେଲେ ତା ରିଲିଜର ରାସ୍ତା ସହଜ ହୋଇଗଲା . ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନରୁ ପୃଥିବୀକୁ ବଞ୍ଚାଇବାର ସନ୍ଦେଶସହ ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକା ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରାପାଇଁ ବାହାରିଥିବା ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କ ଦଳ ବରଫରେ ଆବୃତ ‘ଶ୍ୱେତ_ମହାଦୀପ’ ଉପରେ ତ୍ରିରଙ୍ଗା ଉଡ଼ାଇଛନ୍ତି . ମୁଁ ଏ ବିଷୟରେ ପ୍ରଥମେ କାହାକୁ କିଛି କହିନଥିଲି . ପିଲାବେଳୁ ହିଁ ସେ କବିତା ରଚନାରେ ମାତିଥିଲେ . ଶେଷରେ ସୋନୀ ସୋରୀଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ଦେବା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ସାମ୍ବାଦିକତାର କ`ଣ ଦାୟିତ୍ୱ ରହିଛି ? ଏହି ଦେଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତରେ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଥିବା ମୋଟ୍‌ ଆଳୁର ପାଖାପାଖି ୧୫ ପ୍ରତିଶତ ରପ୍ତାନୀ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ପଛରେ ଦୁଇଟି କାରଣ ଅଛି । ଚାରା ଖୁଆଇବା ସ୍ଥାନରେ ଛପରକରି ମଧ୍ୟ କାମ ଚଳାଯାଇପାରିବ । ସେ, ତାଙ୍କର କବିତାଗୁଡ଼ିକ ପୂର୍ବମାନ୍ୟତାଗୁଡ଼ିକରୁ ନିକମା ନୁହେଁ . ଜୀବନଯାପନ ଓ ବୈଷୟିକ ଦକ୍ଷତା ଛଡ଼ା ବଞ୍ଚିବାର କଳାକୁଶଳତା ବି ଶିଖିବା ଉଚିତ . ସେମାନଙ୍କ ଠାରୁ ସେମାନଙ୍କ ଭୂମି ଓ ଅଧିକାର ଛଡ଼ାଇନେବାର କୁଚକ୍ରାନ୍ତ ଚାଲିଲା . ଆଚାର୍ଯ୍ୟ_ହଜାରୀ_ପ୍ରସାଦ_ଦ୍ୱିବେଦୀଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୀ ନିବନ୍ଧ ରୂପକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବାର ଶ୍ରେୟ ଯାଏ . ୧୮୯୦ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ମାସ ୩୦ ତାରିଖରେ ବାରଣାସୀରେ ଜୟଶଙ୍କର_ପ୍ରସାଦଙ୍କ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା . ଅଶି ଓ ନବେ ଦଶକରେ ଭାରତରେ ବଡ-ବଡ କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ପରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ଥାନରେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗଳା ଆସିଥାଏ । ଲଗାତାର ବିରୋଧ ପରେ ବି ଦରବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବି ହୋଇପାରୁନାହିଁ, ଏମିତିରେ ସାଧାରଣ ଲୋକ କିଭଳି ବଞ୍ଚିବ ? ଏଥିରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ , ଏମ.ଜୀ.ରାମଚନ୍ଦ୍ରନ , ବଡ-ବଡ ସରକାରୀ ଅଫିସର ଏବଂ ପୁଞ୍ଜିପତିମାନଙ୍କର ପ୍ରବକ୍ତା ଲୋକମାନେ ଅଛନ୍ତି । ଦେଶର ଏହି ସଂଖ୍ୟା ବିଶ୍ୱର ବାର୍ଷିକ ହାରାହାରି ସଂଖ୍ୟା (୧୩୦ ଅଣ୍ଡା)ର ଅଧାରୁ ମଧ୍ୟ କମ୍‌ ଅଟେ । ଏଥିରେ ସବୁ ପ୍ରକାରର ଲୋକ ସମ୍ମିଳିତ ହୋଇଯାନ୍ତି ଓ ଅସାମାଜିକ ଲୋକେ ଜନଗହଳିର ଲାଭଉଠାନ୍ତି . ବିଚାରକ ମାର୍ଶଲ ମ୍ୟାକ୍ଲୁହାନ ଟେଲିଭିଜନକୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସବୁ ଠାରୁ ମହାନ ସଫଳତା ବୋଲି କହିଥିଲେ . ଡା.ବିଷ୍ଟ ମହିଳାଙ୍କ ନିକଟରେ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକଟ କଲେ ଯେ ସେ କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଆଧୁନିକ କୃଷି କୌଶଳର ସଂପୂର୍ଣ ଦୋହନ କରି କମ୍‌ ଭୂମିରେ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ପାଇଁ ଆଗକୁ ଆସନ୍ତୁ । ଭାରତବର୍ଷରେ ମେଣ୍ଢା ପ୍ରତି ଉଲ୍‌ର ବାର୍ଷିକ ହାରାହାରି ଉତ୍ପାଦନ କେବଳ ୭୦୦ ଗ୍ରାମ ଅଟେ , କିନ୍ତୁ କିଛି ବିଦେଶୀ ପ୍ରଜାତିର ମେଣ୍ଢା ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ୫ରୁ ୭ କିଗ୍ରା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଲ ଦେଇଥାନ୍ତି । ସେ ଜଣେ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟଙ୍ଗନା ବୋଲି କହିଲେ . ଯାହାଫଳରେ ସୀମିତ ସ୍ଥାନରେ ଅନେକ କନ୍ଦ ଥିବାରୁ ସେଗୁଡିକର ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରିନଥାଏ ଏଥିପାଇଁ ଏହି କନ୍ଦକୁ ଖୋଳି ଅଲଗା ଅଲଗାକରି ଲଗାଇଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଆନନ୍ଦ_ଆଗେ କହନ୍ତି ‘କିରଣ_ରାଓ ଓ ୟୁଟିଭି_ମୋଶନ_ପିକ୍ଚର୍ସର ସହଯୋଗରେ ମୋ ଫିଲ୍ମର ପହଞ୍ଚ ବହୁତ ବଢ଼ିଯାଇଛି’ . ପରମ୍ପରାଗତ ସମାଜରେ ଗତିଶୀଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ . ପଶୁମାନଙ୍କର ଗୁହାଳର ଉଚ୍ଚତା ଦଶ-ପନ୍ଦର ଫୁଟ ହେବା ଉଚିତ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସ୍ଥାନ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ଥାନରେ ଅଛି . ‘ବାଣଭଟ୍ଟଙ୍କ_ଆତ୍ମକଥା’ ଉପନ୍ୟାସ ହିନ୍ଦୀରେ ଦ୍ୱିବେଦୀ_ମହାଶୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ବୃହତ ଉପନ୍ୟାସ . ଖାଦ୍ୟ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା, ଏପରିକି ପୋଷାକ ଆଦି ସମ୍ୱନ୍ଧପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ପୁରୁଷର ସମକକ୍ଷ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏନାହିଁ . କାରଣ ଏହା ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତିଗୁଡିକ ପ୍ରତି ଅଧିକ ସମ୍ୱେଦନଶୀଳ ଏବଂ ଏହାର ସଂକ୍ରମଣ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ରହିଥାଏ ଏଥିପାଇଁ ଚାବକୀ ପାଳନପାଇଁ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଭାବାବେଗକୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରି, ଭାଷଣ, ସ୍ଲୋଗାନ, ଆଦିଦ୍ୱାରା ଯଥାସମ୍ଭବ ଉପଦ୍ରବ କରାଯାଇପାରେ . ଯେଉଁଥିରେ ତାଙ୍କର ସପ୍ତମ ସ୍ଥାନ ଥିଲା . ଏବେ ଷ୍ଟାର_ସଂସ୍ଥା ସଲମନ_ଖାଁ’ଙ୍କସହ ରାଜିନାମା କରିଛି . ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଜନମତର ବିକାଶ ହୁଏ ତଥା ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମ ହୁଏ ଯାହାଦ୍ବାରା ଏକ ବ୍ୟସ୍ଥିତ ସମାଜର ରଚନା ସମ୍ଭବ ହୁଏ | ଜଳ ନିଷ୍କାସନର ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥାଏ ଯାହାଦ୍ୱାରା ଚାରାଗୁଡିକର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶ ସମୟରେ ମାଟିରେ ଆର୍ଦ୍ରତା ବଳବତ୍ତର ରହିଥାଏ । ପ୍ରାକୃତିକ ସାଧନଗୁଡିକର ଉତ୍ତମ ପ୍ରୟୋଗ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡିକ ଯେପରି ସାର ଓ କୀଟନାଶକଗୁଡିକର କମ୍‌ ବ୍ୟବହାର କରିବାଦ୍ୱାରା ଏହି ପ୍ରଣାଳୀ ପର୍ଯ୍ୟାବରଣପାଇଁ ମଙ୍ଗଳକାରୀ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ କାରଣ ଏହି ପ୍ରଣାଳୀରେ ଜମିରେ ପାଣି ଛିଡା ହୁଏ ନାହିଁ , ଯାହା ଫଳରେ ମିଥେନ୍‌ ଓ ନାଇଟ୍ରସ୍‌ଅକ୍‌ସାଇଡ୍‌ ଗ୍ୟାସ୍‌ର ନିର୍ମାଣ ହୁଏ ନାହିଁ ତଥା ମାଟିରେ ଜୈବବିବିଧତା ମଧ୍ୟ ବଢିଥାଏ । ବିହନକୁ ୧୨ ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଣିରେ ଭିଜାନ୍ତୁ ତଥା ଧାନତଳିରେ ରୋପଣ ପୂର୍ବରୁ ବିହନକୁ କାର୍ବେଣ୍ଡାଜିମ ଶିଉଳୀ ବିନିଷ୍ଟକାରୀ ୨ଗ୍ରାମର ମାତ୍ରା ପ୍ରତି କିଲୋ ବିହନରେ ଉପଚାରିତ କରି ବୁଣନ୍ତୁ । ସଞ୍ଜୟ_ମିଶ୍ରଙ୍କ ଅଭିନୟରେ ପୁନରାବୃତ୍ତି ଜଣାପଡ଼େ . ବଡ ସହରମାନଙ୍କର ପଞ୍ଚତାରକା ହୋଟେଲରେ ଶହେ ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ଦାମରେ ମଧ୍ୟ ଥାଳି ବିକ୍ରୀ ହୋଇଥାଏ । ଯେତେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଂସ ଉତ୍ପାଦନର ସମ୍ବନ୍ଧ ଅଛି ଭାରତୀୟ ମେଣ୍ଢାମାନଙ୍କର ହାରାହାରି ଓଜନ ୨୫ ରୁ ୩୦ କିଗ୍ରା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ , ଯେତେବେଳେକି ବିଦେଶୀ ମେଣ୍ଢା ଏମାନଙ୍କଠାରୁ ତିନି ଗୁଣ ଓଜନ ବିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥାନ୍ତି । ସେ ବି.ବି.ସି. ପ୍ରସାରଣକର୍ମୀ, ଲଣ୍ଡନର ରିପୋର୍ଟର_ଦ_ଡେଲି_ଟେଲିଗ୍ରାଫ ଓ ଇମ୍ପ୍ରିଣ୍ଟ_ପତ୍ରିକାର ପ୍ରବନ୍ଧ_ସମ୍ପାଦକ ବି ରହିଲେ . ହଠାତ୍‌ ସେ ପୋଲ ଛାଡ଼ିଦିଅନ୍ତି . ଜେ._କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କ ଶିକ୍ଷାଦୀକ୍ଷା ଇଂଲଣ୍ଡରେ ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ଭାରତ ଥିଲା ତାଙ୍କ ଜୀବନର କର୍ମକ୍ଷେତ୍ର . ଜମିକୁ ପ୍ରଥମେ ତିନି ଚାରିଥର ହଳକରି ମଇ ଦିଅନ୍ତୁ । କିଶନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ ଯେ କୃଷକମାନଙ୍କ ଭଲ ପାଇଁ କେବଳ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନକୁ ଅଧିକ ଦାମରେ ମାଗିଲେ କଥା ଛିଣ୍ଡିବ ନାହିଁ । ଉଭୟ ଫିଲ୍ମ ନିଜ ସମୟ ଓ ସମାଜର ବାସ୍ତବିକତାକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି . ଜଳ ସିଞ୍ଚନ:- ସପ୍ତାହରେ ଥରେ ୮୦ ରୁ ୧୨୦ ମିଲି ମିଟର ହିସାବରେ ଜଳ ସିଞ୍ଚନ ଆବଶ୍ୟକ । ବିଚାରପତି କାଟ୍‌ଜୁ ମିଡିଆ ଦ୍ଵାରା ଜନସ୍ୱାର୍ଥ ସମ୍ବଳିତ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିବାରେ, ଛତିଶଗଡ଼ରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସଂହାରକୁ କଭରେଜ କରିବାରେ କିମ୍ବା ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡ଼ିକର ଖବରକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅବସ୍ଥାରେ କଭରେଜ କରିବା ବିଷୟରେ କଦାପି କୌଣସି ବକ୍ତବ୍ୟ ଦେଲେନାହିଁ . ବିଶେଷସୂତ୍ରରୁ ପ୍ରକାଶ ଯେ ଏହି ଚରିତ୍ର ଜୀନତକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଗଢ଼ାହୋଇଥିଲା . ସେମାନଙ୍କର ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଏଣେ-ତେଣେ ହନ୍ତ-ସନ୍ତ ହେବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ । ଫିଲ୍ମର ନିର୍ଦେଶକ ରାକେଶ_ଓମପ୍ରକାଶ_ମେହେରା ଓ ଅଭିନେତା ଫରହାନ_ଅଖ୍ତର ବୁଧବାର ଦିନ ବିଧାନ_ଭବନ ଯାଇ ରାଜସ୍ୱମନ୍ତ୍ରୀ ବାଲାସାହେବ_ଥୋରାତଙ୍କ ନିକଟରେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରକୁ କର_ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ନିବେଦନ କରିଥିଲେ . କିନ୍ତୁ ଗ୍ରାମୀଣ ଭୂମିହୀନ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର ନିଜସ୍ୱ ଶକ୍ତିରେ ଅନେକ ସାମ୍ୟବାଦୀ କ୍ରାନ୍ତି ହୋଇପାରିବ , ଏହାର ଦାବି କୌଣସି ବାମପନ୍ଥୀ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇ ନାହିଁ । ଗଣସାମ୍ବାଦିକତାର ଭିତ୍ତିଭୂମିରୁ ଭାରତୀୟ ସାମ୍ବାଦିକତାର ଅତୀତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି, ଆଉ ଏହି ଭିତ୍ତିଭୂମିରେ ଖବରକାଗଜ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଛି . ଯେତେବେଳେ ସମାଜର ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଚେତନାରେ ଫାଟ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା, ମିଡିଆସମୂହଙ୍କ ଅନ୍ତର୍ଗତ କର୍ପୋରେଟ ପରିବାର ସମ୍ବାଦଦାତାମାନଙ୍କ ଟ୍ରେଡ-ୟୁନିଅନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଦେଲେ . ଏହାକୁ ଏକ ଉଦାହରଣ ଜରିଆରେ ବୁଝିହେବ . ପୂଜା_ଭଟ୍ଟ କହିଲେ ଯେ କଲେକ୍ଟରଙ୍କଠାରୁ ଅନୁମତି ନେବା ପରେ ସୁଟିଙ୍ଗ_ଚାଲୁଥିଲା . ବେଳେବେଳେ ଲୋକମାନେ ଦୁଇଟି ମାଧ୍ୟମଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତିନାହିଁ . ଏସ୍‌ଆର୍‌ଆଈ କୌଶଳ (ଶ୍ରୀ)ର ଇତିହାସ ଉପରେ ନଜର ପକାଇଲେ ଦେଖାଯିବ ୧୯୮୩ ମସିହାରେ ମାଡାଗାସ୍କରରେ ପ୍ରଥମ ଥର ଏହି କୌଶଳକୁ ବିକଶିତ କରାଗଲା । କିନ୍ତୁ ମନମୋଟାପଣ ହେବାରୁ ପରସ୍ପର ନିଜ ରାସ୍ତା ଅଲଗା କରିଦେଇଥିଲେ . ସଞ୍ଚାର ମାଧ୍ୟମଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକ ଜରିଆରେ ମନୋରଞ୍ଜନ ଓ ପ୍ରେରଣା ଦେଇ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଅଶାନ୍ତି ଓ କଳହରୁ ସମାଜକୁ ରକ୍ଷାକରେ . କିନ୍ତୁ କୃଷକମାନଙ୍କର ` ବନ୍ଦ ` ଦୋକାନୀମାନଙ୍କର ` ବନ୍ଦ ` ନୁହେଁ , ଏଥିପାଇଁ ଏହାର ସ୍ୱରୂପ ଅଲଗା ରହିବ । ଜନ୍ମେଜୟ-ଜଜ୍ଞ ଅବସରରେ ବ୍ୟାସ ଯେଉଁ କଥା କହିଥିଲେ, ନୈମିଷାରଣ୍ୟରେ ଉପସ୍ଥିତ ଜନସମୂହଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ‘ସୂତ’ ସେହିକଥା କହିଲେ . ମୂଳତଃ ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକରେ ସାମ୍ବାଦିକତାର ଭ୍ରୁକୁଞ୍ଚନ ଓ ସମ୍ବାଦପତ୍ରର ଅଭିଜ୍ଞତା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିଲା . ଆମ ଦେଶରେ ଚିକିତ୍ସା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯେଉଁ ବୈପ୍ଳବିକ ସଫଳତା ମିଳିଲା, ସେଗୁଡ଼ିକର ଶ୍ରେୟ ଜନସମ୍ବାଦ ସାଧନଗୁଡ଼ିକୁ ଯାଏ . ‘ଉର୍ବଶୀ’କୁ ଛାଡ଼ି ଦିନକରଙ୍କ ଅନେକ ରଚନା ବୀରରସରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ . ନାଟକ ବ୍ୟତୀତ ଉପନ୍ୟାସ ବି ଲେଖିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ହେଉଛି- କଙ୍କାଳ, ତିତଲି, ଇରାବତୀ ଇତ୍ୟାଦି . କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର , ଗ୍ୱାଲଦମ (ଚମୋଲୀ)ରେ ଏକ ଦିବସୀୟ କୃଷକ ମେଳା ଏବଂ କୃଷି ପ୍ରଦର୍ଶନୀର ଆୟୋଜନ ଏପ୍ରିଲ ୨୨ , ୨୦୧୦ରେ କରାହୋଇଥିଲା । ଗତବର୍ଷ ଡିସେମ୍ୱର ମାସ ୨୧ ତାରିଖରେ ରାମୁଙ୍କ ‘ଡିପାର୍ଟନେମ୍ଟ’ର ଶୁଟିଂ ସମୟରେ ବିଗ୍_ବି ପଞ୍ଜରା_ହାଡ଼ରେ ହାଲୁକା ଆଘାତ ପାଇ ବସିଥିଲେ . କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର , ଜାଖଧାର ଦ୍ୱାରା ଏକ ଦିବସୀୟ କୃଷକ ମେଳାର ଆୟୋଜନ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୮ , ୨୦୧୧ରେ କରାଯାଇଥିଲା । ‘ଭାଗ_ମିଲ୍ଖା_ଭାଗ’ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ କେତେକ ଦୃଶ୍ୟରେ ଆଖିରୁ ଲୁହ ଝରିପଡ଼େ . ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅଗ୍ରଦୂତମାନେ ଯେଉଁ ଦେଶ ଓ ସମାଜର କଳ୍ପନା କରିଥିଲେ, ତାହାର ସ୍ଥିତି କେଉଁଠି ବି ନଥିଲା . ତା ସାଥୀମାନେ ତାକୁ ହସ୍ପିଟାଲରୁ ଅପହରଣ କରି ନେଇଯାନ୍ତି . ଧାନତଳି କରାଯାଇଥିବା ଜମିକୁ ବାଳୁଙ୍ଗା ଘାସରୁ ମୁକ୍ତ ରଖନ୍ତୁ । ସବୁ ମୁଖ୍ୟ କଳାକାର ଚମ୍ତ୍କାର କରିଛନ୍ତି, ବିଶେଷକରି ଜିମିଙ୍କ ଯେତେ ପ୍ରଶଂସା କଲେ ବି କମ ହେବ . ତିଗ୍ମାଂଶୁ_ଧୂଳିଆ ନିର୍ଦେଶିତ ଫିଲ୍ମ ‘ସାହବ_ବିବି_ଔର_ଗ୍ୟାଙ୍ଗଷ୍ଟାର_ରିଟନ୍ସ’କୁ ନେଇ ଲୋକଙ୍କ ଭିତରେ ପ୍ରଥମେ ଉତ୍ସୁକତା ଥିଲା . ସିଦ୍ଧାର୍ଥର ସିଦ୍ଧାନ୍ତଠାରୁ ପଳାୟନ ବାସ୍ତବିକତାଉପରେ ଆଧାରିତ . ସେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଚାହିଁବେ ଯେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଧନୀ କୃଷକମାନଙ୍କ ଲବିଗୁଡ଼ିକ ହାତରେ ରହୁ , କାରଣ ତାକୁ ଯେତେବେଳେ ଚାହିଁବେ ଅଟକା ଯାଇପାରିବ । ଜାକିର_ହୁସେନ ଲୋନ_ଇନିସ୍ପେକ୍ଟରର ଭୂମିକାକୁ ବି ବଳିଷ୍ଠ କରିଦିଅନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ହାଲୁକାଫୁଲୁକା ଓ ସାମାନ୍ୟ ଭାବଭଙ୍ଗୀସହ ତାଙ୍କ ଚରିତ୍ର କରାଯାଇପାରେ . ଏହାର ଓଲଟା ହେଉଅଛି । ମତ୍ସ୍ୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଡା.ବି.କେ.ସିଂହ ମତ୍ସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନକୁ କୃଷି ବିକାଶର ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କହିଥିଲେ । ସଲମାନଙ୍କସହ ହୋଇଥିବା ରାଜିନାମା ୫୦୦_କୋଟି ଟଙ୍କାର ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି . ୧୯୬୧-୬୨ର ପଶୁ ଗଣନା ଅନୁସାରେ ଗୋରୁ ଏବଂ ମେଣ୍ଢା ଜାତିର ପଶୁ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ୧୧୧.୫ କୋଟି ଏବଂ ଭାରତରେ ୨୨.୬୮ କୋଟି (୨୦.୩୫%)ଅଟେ ପଶୁ-ଉଦ୍ୟୋଗର ଉତ୍ପାଦନ ମାନ ଏତେ ବଢିଛି କିନ୍ତୁ ପଶୁ ସଂଖ୍ୟାର ଅନୁରୂପ ନୁହେଁ । ସବୁ ବର୍ଷ ଏକ ଏକରରେ ପାଖାପାଖି ୧୫ ହଜାରରୁ ୧୮ ହଜାର କିଲୋଗ୍ରାମ ମଲବରୀ ପତ୍ରଗୁଡିକ ମିଳିଥାଏ । ପ୍ରତିଭାଗିମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଶାଳାରେ ଭାଗୀଦାରୀକୁ ଲାଭ ଦାୟକ ଏବଂ ଏଠାରେ ଅର୍ଜିତ ଜ୍ଞାନକୁ ସର୍ବଦା ଉପଯୋଗୀ କୁହାଗଲା ତତ୍‌ସହିତ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଶାଳାକୁ ଗବେଷଣା ଓ ପ୍ରସାର ମଧ୍ୟରେ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ଉତ୍ତମ ମାଧ୍ୟମ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥିଲା । ସହରୀ ଜୀବନ ଉପରେ ଆଧାରିତ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଶ୍ରେଣୀ ପରିବାରର ସ୍ଥିତିକୁ ଦେଖାଉଥିବା ‘ଆଧେ_ଅଧୂର’ ନାଟକର ମଞ୍ଚସ୍ଥ ଗୁରୁବାର ଦିନ ଶ୍ରୀରାମ_ସେଣ୍ଟରରେ କରାଯାଇଥିଲା . ବନଅଧିକାରୀମାନେ ଏହି ବିଷୟରେ ଆପତ୍ତି ଜଣାଇଲେ . କୁଣ୍ଡ ପାଖରେ ଥିବା ଚଟାଣରେ ପଡୁଥିବା ପଶୁମାନଙ୍କର ମୂତ୍ର ଏବଂ ଗୋବରକୁ ଧୋଇ ନାଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଖତ ଗାଡ଼ରେ ପହଞ୍ଚାଇଦେବା ଉଚିତ । ଏଥିପାଇଁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଥଣ୍ଡା ବାତାବରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ରଖିବାପାଇଁ କାନ୍ଥ ଓ ଛାତ ନିର୍ମାଣପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ସାମଗ୍ରିର ଚୟନ , ଗୃହର ଅଭିସରଣ (ଗୋଟିଏ ଯାଗାରେ ରାସ୍ତାଗୁଡିକ ଏକତ୍ରିତ ହେବା) , ନିର୍ମାଣ ପଦ୍ଧତି , ଡିଜାଇନ୍‌ ଇତ୍ୟାଦି ଉପରେ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ତାଙ୍କୁ ୧୯୫୯ ମସିହାରୁ ୧୯୭୨ ମସିହାପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିବାର ଅବସର ମିଳିଥିଲା ଓ ଏହି_ସମୟରେ ସେ ପ୍ରାୟତଃ ସାରା ୟୁରୋପ ବୁଲି ସେଠାକାର ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତିର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଥିଲେ . ସେହି ଦିନ ଚାଷୀ ବି ତା କାମରେ ସହଯୋଗର ହାତ ବଢ଼ାଇବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଦେଲା . ଏମାନଙ୍କର ସ୍ୱାର୍ଥ ସାଧାରଣ କୃଷକମାନଙ୍କର ସମସ୍ୟାଗୁଡିକୁ ଉଠାଇବାରେ ନଥିଲା । ରବୀନ୍ଦ୍ର ସକ୍ରିୟ ରାଜନୈତିକ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ ଅବଶ୍ୟ ସନ୍ୟାସ ନେଇଗଲେ କିନ୍ତୁ ସାହିତ୍ୟ ସୃଜନ ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଶବିଦେଶରେ ପୁନର୍ଜାଗରଣ ଭାବନାଗୁଡ଼ିକୁ ବିସ୍ତାରକଲେ . ଶ୍ରୀମତୀ ଅଲ୍‌ବା କହିଲେ ଯେ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ନିଜର ତୀର୍ଥ ସ୍ଥଳ ଏବଂ ସୁନ୍ଦରତା ପାଇଁ ଭାରତ ଛଡା ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ପରିଚିତ କିନ୍ତୁ ଏହାର ବିକାଶ , ବିଶେଷ ରୂପେ ଏଠାକାର କୃଷିର ବିକାଶ ନିମିତ୍ତ ଦୂରଗାମୀ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଯୋଜନାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ସେତେବେଳେ ବି ସ୍ୱାର୍ଥ ପାଇଁ ଖବରକାଗଜ ଉଦ୍ୟୋଗଗୁଡ଼ିକର ନାମ ମିଡିଆ ନଥିଲା . ଗତ କିଛି ବର୍ଷରେ ଟିମ_ଇଣ୍ଡିଆର ଖେଳାଳୀଙ୍କ ତରଫରୁ ହିନ୍ଦୀ ଫିଲ୍ମଜଗତର ‘ମର୍ଦ’, ‘ଦବଙ୍ଗ’, ‘କିଙ୍ଗ_ଖାନ’ ଓ ‘ଗ୍ରୀକଗଡ୍’ ଓ ଖିଲାଡୀର ଉପମାରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିବା ସୁପରଷ୍ଟାର ବି ଆଘାତ ଓ ରୋଗରେ ପଡ଼ନ୍ତି . ରୋପଣ ପଦ୍ଧତି:- ଗଛ ଲଗାଇବା ପ୍ରଣାଳୀ ଦୁଇ ଧାଡିରେ କରାଯାଇଥାଏ ଯେଉଁଠାରେ (୯୦+୧୫୦ ସେ.ମି.) x ୯୦ ସେ.ମି ଅଥବା ୬୦ ସେ.ମି. x ୬୦ ସେ.ମି. ବ୍ୟବଧାନ ଉପଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏଭଳି ପୁରା ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରକୁ ୟୁଏ_ସାର୍ଟିଫିକେଟ ଦିଆଯାଇଛି . ଭାରତର ଗ୍ରାମୀଣ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପଶୁମାନଙ୍କର ଯୋଗଦାନ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଟିକୈତ କୌଣସି ପ୍ରଫେସର ନୁହନ୍ତି , ନା ତାଙ୍କ ଭିତରେ ସରକାରଙ୍କ କୌଣସି ମହତ୍ତ୍ୱାକାଂକ୍ଷା ଅଛି । କେତେକ ଇତିହାସରେ ପଞ୍ଜୀକୃତ ହୁଏ, କେତେକ ଧୂଳି ପରସ୍ତ ତଳେ ଚାପିହୋଇ ରହିଯାଏ . ଭାରତବର୍ଷରେ ବହୁତ ବଡ଼ ଆକାରରେ ଗାଈ ଏବଂ ମଇଁଷି ଜାତୀୟ ପଶୁ ଅଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସର୍ବପ୍ରଥମ ବୋଲିର ବିକାଶ ହେଲା, ତତ୍ପରେ ଭାଷା ଓ ପରେପରେ ଲିପିର ବିକାଶ ହେଲା . ଏହାର ଅମଳ ସକାଳର ଥଣ୍ଡା ପାଗରେ ୩-୪ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତାରୁ କରନ୍ତୁ । କେବଳ ଏଥିପାଇଁ ଯେ ଯେଉଁ ଖବରକାଗଜରେ ଆଙ୍କର ମହାଶୟ ଖବର ଛାପନ୍ତି, ସେହି ଖବରକାଗଜର ସମ୍ପାଦକ ଟିଭି ଚ୍ୟାନେଲର ପ୍ୟାନେଲରେ ଆସି ଧନ୍ୟ ହୋଇଯାନ୍ତି . ଏଗୁଡିକ ଲୋମଶ ଏବଂ ଖଦଡା ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଭଲ ଲୁଗା ବୁଣିବା ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇନଥାଏ । ଏସିଆର କିଛି ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ ବି ଏଭଳି କିଛି ପରିସ୍ଥିତି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ . ଝିଅଟି ତ କହିଦେଲା, ହେଲେ ଅଧରାତିରେ ଜଣେ ଅଜଣାଲୋକସହ ୩ କିମି ଯିବାକୁ ତା’ ଆଖିରେ ନାରୀସୁଲଭ ଡର ମାଡ଼ିବସିଲା . ଯଦିଓ ସେ ଆରମ୍ଭରେ ସାମ୍ୟବାଦ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ ହୋଇଥିଲେ, ତଥାପି ଯେତେବେଳେ ସାମ୍ୟବାଦୀମାନେ ୧୯୪୦ ଦଶକରେ ପାକିସ୍ଥାନ ଗଠନର ସମର୍ଥନ କଲେ, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କର ସେଥିରୁ ମୋହ ତୁଟିଗଲା . ଏପରି କରିବା ପାଇଁ ତାକୁ ଅନ୍ୟ ପ୍ରକାରେ ସଂଗଠିତ ହେବାକୁ ପଡିବ , ହତିଆର ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ପଡିବ , ଲୁଚାଇବାକୁ ପଡିବ । ଭାରତୀୟ କୃଷିରେ ପଶୁଶ୍ରମ ରୂପରେ , ପଶୁସମ୍ପଦର ଏକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ରହିଛି । ତତ୍‌ସହିତ , ଉଚ୍ଚ କୋଟୀର ରେଶମ ପାଇବା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ସମୟରେ ପରିଚାଳନା ଓ ଗଭୀର ଭାବରେ ଦେଖାଶୁଣା କରାଯାଇଥାଏ । ‘ହଜାରୋଁ-ଖ୍ଵାହିଶେଁ’ର ଗୀତ ହେଉଛି ତା’ର ଅସ୍ତିତ୍ବ, ‘ଚକ୍ରବ୍ୟୁହ’ର ଗୀତ ଭଲ ହେଲେ ବି ତାହା ପ୍ରଭାବ ପକାଏନାହିଁ . ‘ଧୁଂଧ_ସେ_ଉଠତି_ଧୁନ’ ଓ ‘ଚିଡ଼ୋଁ_ପର_ଚାନ୍ଦନୀ’ ତାଙ୍କ ଭ୍ରମଣ ବୃତ୍ତାନ୍ତ, ଯିଏ ଲେଖାର ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନୂଆ ଦିଗ ଦେଇଥିଲେ . ଜଣେ ଲେଖକ ଭାବରେ ନିର୍ମଳ_ବର୍ମାଙ୍କୁ ଦେଶବିଦେଶରେ ସମାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ମିଳିଛି . ଏହି ଶୈଳୀରେ ହିନ୍ଦୀ_ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରହିଛି, ଏହା ସହିତ ତତ୍ସମ ଓ ଉର୍ଦୁର ପ୍ରଚଳିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ବି ବ୍ୟବହାର_ହୋଇଛି . ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ପାଳନ ସମୟ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ରେଶମ ପୋକର ସାବଧାନତା ପୂର୍ବକ ଦେଖାଶୁଣା କରାଯାଇଥାଏ ଓ ତାର ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ଉତ୍ତମ କିସମର ମଲବରୀ ପତ୍ରର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ଛାତରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପ୍ରତୀକ ଅଙ୍କିତକରି ତାର ଚିକ୍‌ଣତାକୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରିବ ।