"यह तूतक लगातार विभाजित होता रहता है और जैसे-जैसे यह गर्भाशय की ओर बढ़ता है, यह कोरकपुटी (ब्लास्टोसिस्ट) के रूप में परिवर्तित हो जाता है।",ఈ మారులా నిరంతరమూ విభజన చెందుతూ ఉంటుంది. ఇది గర్భాశయము వైపుకు వెళుతున్నప్పుడు ఇది అంతరకణ సముదాయము(బ్లాస్టోసిస్ట్) రూపములోనికి మారుతుంది.
एक कोरकपुटी में कोरकखंड बाहरी परत में व्यवस्थित होते हैं जिसे पोषकोरक (ट्रोफोब्लास्ट) कहते हैं। ,"ఒక బ్లాస్టోసిస్ట్ లో బ్లాస్టోమియర్లు బయటి పొర వైపు ఏర్పడి ఉంటాయి, వీటిని పోషకకణజాలము (ట్రోపోబ్లాస్ట్) అని అంటారు."
"कोशिकाओं के भीतरी समूह, जो पोषकोरक से जुड़े होते हैं, उन्हैं अंतर कोशिका समूह (इनर सेलमास) कहते हैं।",ట్రోపోబ్లాస్ట్ పొరతో కలిసి ఉన్న కణముల లోపలి సమూహమును అంతః కణసమూహము (ఇన్నర్ సెల్ మాస్) అని అంటారు.
अब पोषकोरक स्तर गर्भाशय अंतःस्तर से संलग्न हो जाता है और अन्तर कोशिका समूह भ्रूण के रूप में अलग-अलग या विभेदित हो जाता है। ,ఇప్పుడు ట్రోపోబ్లాస్ట్ గర్భాశయము యొక్క అంతఃత్వచమునకు అతుక్కుంటుంది మరియు ఈ గర్భాశయ అంతర ఉపకళ పిండము రూపములో వేరు-వేరు లేదా విదలనములు చెందుతాయి.
संलग्न होने के बाद गर्भाशयी कोशिकाएँ तेजी से विभकत होती हैं और कोरकपुटी को आवृत्त कर लेती हैं। ,అతుక్కున్న తరువాత గర్భాశయ అంతర ఉపకళ వేగముగా విదలనము చెందుతుంది మరియు అది బ్లాస్టోసిస్ట్ ను ఆవరిస్తుంది.
इसके परिणामस्वरूप कोरकपुटी गर्भाशय-अंतः स्तर में अन्तःस्थापित (इंबेडेड) हो जाती है। ,దీని ఫలితముగా బ్లాస్టోసిస్ట్ గర్భాశయము యొక్క అంతఃపొరలో అంతఃస్థాపితము (ఎంబెడెడ్) చేయబడుతుంది.
इसे ही अंतरोपण (इम्प्लांटेशन) कहते हैं और बाद में यह सगर्भता का रूप धारण कर लेती हैं।,దీనినే మధ్యాంతర పిండ ప్రతిస్థాపన అని పిలుస్తారు మరియు తరువాతి కాలములో ఇది పిండముగా రూపుదిద్దుకుంటుంది.
"भ्रूण के अंतरोपण के पश्चात्‌ पोषफोरक पर अंगुली-जैसी संरचनाएँ उभरती हैं, जिन्हैं जरायु अंकुरक (कोरिऑनिक विलाई) कहते हैं। ","పిండము యొక్క ప్రతిస్థాపన తరువాత టోప్పోబ్లాస్ట్ పై సన్నని వేళ్ళవంటి నిర్మాణములు పెరుగుతాయి, అవి పరాయువు అంకురములు(ఖొరియానిక్ విల్లీ) అని పిలుస్తారు."
ये जरायु अंकुरक गर्भाशयी ऊतक अपन स्साकुर और मातृ रक्त से आच्छादित होते हैं। ,ఈ పరాయువు అంకురములు మరియు గర్భాశయ కణజాలములు తల్లి రక్తముతో కప్పబడి ఉంటాయి.
"जरायु अंकुरक और गर्भाशयी ऊतक एक दूसरे के साथ अंतरांगुलियुक्त (इंटरडिजिटेटेड) हो जाते हैं तथा संयुक्त रूप से परिवर्धनशील भ्रूण (गर्भ? और मातृ शरीर के साथ एक संरचनात्मक एवं क्रियात्मक इकाई को गठित करते हैं, जिन्हैं अपरा (प्लैसेंट) कहा जाता है।","పరాయువు అంకురములు మరియు గర్భాశయ కణజాలము ఒకదానితో ఒకటి అంతరాంగుళియుతము(ఇంటర్డిజిటేటెడ్) అవుతాయి మరియు సంయుక్త రూపములో ఒక అభివృద్ధి చెందిన పిండముగా (గర్భము?) మరియు తల్లి శరీరముతో ఒక నిర్మాణాత్మక మరియు క్రియాత్మక సంబంధమును ఏర్పరుస్తాయి, దానినే జరాయువు(ప్లాసెంటా)గా పిలవబడుతుంది."
"अपरा, भ्रूण को ऑक्सीजन तथा पोषण की आपूर्ति एवं कार्बन डाइऑक्साइड तथा भ्रूण द्वारा उत्पन्न उत्सर्जी (एक्सक्रीटरी) अवशिष्ट पदार्थों को बाहर निकालने का कार्य करता है। ","జరాయువు, పిండమునకు కావలసిన పోషణ మరియు ఆక్సిజన్ ను సరఫరా చేస్తుంది మరియు పిండము ద్వారా విడుదలకాబడిన విసర్జక పదార్ధములను కూడా బయటకు విడుదల చేసే క్రియను నిర్వర్తిస్తుంది."
"यह अपरा एक नाभि रज्जु (अमबिलिकल कॉर्ड) द्वारा भ्रूण से जुड़ा चित्र गर्भाशय में अपरा दर्शाता हुआ मानव भ्रूण होता है, जो भ्रूण तक सभी आवश्यक","ఈ జరాయువు ఇక నాభిరుజ్జువు (అంబ్లికల్ కార్డ్) ద్వారా పిండముతో కలిసి ఉన్న పటములో జరాయువును చూపిస్తున్న మానవపిండము ఉంటుంది, అది పిండము వరకూ అన్ని అవసరమైన"
पदार्थों को अंदर लाने तथा बाहर ले जाने के कार्य में मदद करता है। ,పదార్ధములను లోపలికి తీసుకురావడము మరియు బయటకు పంపించివేయడము వంటి విషయములలో సహాయము చేస్తుంది.
"अपरा, अंतःस्रावी ऊतकों का भी कार्य करता है और अनेकों हॉर्मोन्न जैसे कि मानव जरायु गोनैडोट्रॉपिन (ह्यूमम कोरिऑनिक गोनैडोट्रॉपिन एच सी जी), मानव अपरा लैक्टोजन (हयूमन प्लेसेंटल लैक्टोजन -एच पी एल), ऐस्ट्रोजन, प्रोजेस्टोजन, आदि उत्पादित करता है।","జరాయువు, అంతఃస్రావక కణజాలము యొక్క కార్యమును కూడా నిర్వర్తిస్తుంది మరియు హ్యూమన్ ఖ్రోరియోనిక్ గోనాడోట్రోపిన్ (హ్యూమన్ ఖొరియోనిక్ గోనాడోట్రోపిన్ హెచ్‌సిజి), హ్యూమన్ ప్లాసెంటా లాక్టోజెన్ (హ్యూమన్ ప్లాసెంటల్ లాక్టోజెన్-హెచ్‌పిఎల్), ఈస్ట్రోజెన్, ప్రొజెస్టోజెన్ మొదలైన అనేక గ్రంధులను ఉత్పత్తి చేస్తుంది."
सगर्भता के उत्तरार्थ की अवधि में अंडाशय द्वारा रिलैक्सिन नामक एक हॉर्मोन भी स्रवित किया जाता है। ,గర్భధారణ తరువాతికాలములో అండాశయాల ద్వారా రిలాక్సిన్ అనే ఒక గ్రంధిని కూడా స్రవిస్తుంది.
"हमें यह याद रखना चाहिए. कि एच सी जी, एच पी एल और रिलैक्सिन स्त्री में केवल सगर्भता की स्थिति में ही उत्पादित होते हैं। ","హెచ్‌సిజి, హెచ్‌పిఎల్ మరియు రిలాక్సిన్ గ్రంధులు స్త్రీలలో కేవలము గర్భధారణ స్థితిలో మాత్రమే ఉత్పత్తి అవుతాయి."
"इसके अलावा दूसरे हॉर्मोनों, जैसे ऐस्ट्रोजन, प्रोजेस्टोजन, कॉर्टिसॉल, प्रोलेक्टिन, थाइरॉक्सिन, आदि की भी मात्रा सगर्भता के दौरान माता के रक्त में कई गुणा बढ़ जाती है। ","ఇంతేకాకుండా, ఈస్ట్రోజెన్, ప్రొజెస్టోజెన్, కార్టిసాల్, ప్రోలాక్టిన్, థైరాక్సిన్ మొదలైన గ్రంధుల స్థాయి గర్భధారణ సమయంలో తల్లి రక్తంలో అనేక రెట్లుగా పెరుగుతాయి."
"इन हॉर्मोनों के उत्पादन में बढ़ोत्तरी होना भी भ्रूण वृद्धि, माता की उपापचयी क्रियाओं में परिवर्तनों तथा सगर्भता को बनाए रखने के लिए आवश्यक होता है।","ఈ గ్రంధుల ఉత్పత్తిలో పెరుగుదల రావడము పిండం పెరుగుదలకు, తల్లి యొక్క జీవక్రియ కార్యకలాపాలలో మార్పులు మరియు గర్భమును నిర్వహించడానికి కూడా అవసరం."
अंतरोपण के तुरंत बाद अन्तर कोशिका समूह (भ्रूण) बाह्मत्वचा (एक्टोडर्म) नामक एक बाहरी स्तर और अंतस्त्वचा (एंडोडर्म) नामक एक भीतरी स्तर में विभेदित हो जाता है। ,"పిండ ప్రతిస్థాపన జరిగిన వెంటనే, పిండాతఃకణజాలము (పిండం), బహిస్త్వచము(ఎక్టోడెర్మ్) అని పిలువబడే బయటి పొర మరియు అంతఃత్వచము (ఎండోడెర్మ్) అని పిలువబడే లోపలి పొరగా విభేదించబడుతుంది."
इस बाह्य त्वचा और अंतस्त्वचा के बीच जल्द ही मध्यजनस्तर (मेजोडर्म) प्रकट होता है। ,ఈ బహిస్త్వచము మరియు అంతఃత్వచముల మధ్య త్వరితముగా మధ్యస్త్వచము (మీసోడెర్మ్) ఏర్పడుతుంది.
ये तीनों ही स्तर वयस्कों में सभी ऊतकों (अंगों) का निर्माण करते हैं। ,ఈ మూడు పొరలూ పెద్దవారిలో అన్ని కణజాలము (అవయవము)లను నిర్మాణము చేస్తాయి.
"यहाँ यह उल्लेख करना आवश्यक है कि इस अन्तर कोशिका समूह में कुछ निश्चित तरह की कोशिकाएँ, जिन्हैं स्टेम कोशिकाएँ (स्टेम सेल्स) कहते हैं, समाहित रहती है, जिनमें यह क्षमता होती है कि वे सभी अंगों एवं ऊतकों को उत्पन्न कर सकती हैं।","ఈ అంతఃకణజాల సమూహంలో కొన్ని నిర్ధిష్టమైన కణాలు ఉన్నాయి, వాటిని మూల కణములు(స్టెమ్ సెల్స్) అని అంటారు అని ఇక్కడ ప్రస్తావించడము అవసరం, ఈ కణములు అన్ని అవయవాలు మరియు కణజాలాలను ఉత్పత్తి చేయగల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంటాయి."
सगर्थता के विभिन्‍न महीनों में भ्रूण परिवर्धन के प्रमुख लक्षण क्या होते हैं? ,గర్భధారణ యొక్క వివిధ నెలల్లో పిండం పెరుగుదల యొక్క ప్రధాన లక్షణాలు ఏమిటి?
मानव में सगर्भा की अवधि 9 महीने की होती है। ,మానవులలో గర్భావధి కాలము 9 నెలలు ఉంటుంది.
"क्या आप जानते हैं कि कुत्ते, हाथियों, बिल्लियों में यह अवधि कितने महीनों की होती है? ","కుక్కలు, ఏనుగులు, పిల్లులలో ఈ గర్భావధి కాలం ఎన్ని నెలలు ఉంటుందో మీకు తెలుసా?"
पता करें। मानव में एक महीने की सर्गभता के बाद भ्रूण का हृदय निर्मित होता है। ,"తెలుసుకుందాము. మానవులలో ఒక నెల గర్భధారణ తరువాత, పిండం యొక్క హృదయము ఏర్పడుతుంది."
एक बढ़ते हुए भ्रूण का पहला संकेत स्टेथोस्कोप से उसके हृदय की धड़कनों को ध्यानपूर्वक सुना जा सकता है। ,"స్టెతస్కోప్ ద్వారా పిండము యొక్క హృదయ స్పందనను వినవచ్చు, ఆ హృదయస్పందన పిండము పెరుదలకు సంకేతము."
सगर्भता के दूसरे माह के अन्त तक भ्रूण के पाद और अंगुलियाँ विकसित होती हैं। ,"గర్భధారణ రెండవ నెల చివరి నాటికి, పిండం యొక్క పాదములు మరియు వేళ్లు అభివృద్ధి చెందుతాయి."
"12वें सप्ताह (पहली तिमाही) के अन्त तक, लगभग सभी प्रमुख अंग-तंत्रों की रचना हो जाती हैं, उदाहरण के लिए पाद एवं बाह्य जनन अंग अच्छी तरह विकसित हो जाते हैं। ","12వ వారం (మొదటి త్రైమాసికంలో) చివరి నాటికి, దాదాపు అన్ని ప్రధాన అవయవ వ్యవస్థల నిర్మాణము జరిగిపోతుంది, ఉదాహరణకు పాదములు మరియు బాహ్యప్రత్యుత్పత్తి అవయవాలు బాగా అభివృద్ధి చెందుతాయి."
गर्भावस्‍था के पाचवें माह के दौरान गर्भ की पहली गतिशीलता और सिर पर बालों का उग आना सामान्यत: देखा जा सकता है। ,"గర్భధారణ యొక్క ఐదవ మాసములో, పిండము యొక్క మొదటి కదలిక మరియు తలపై జుట్టు పెరుగుదల సాధారణంగా చూడవచ్చు."
"लगभग 24 वें सप्ताह के अन्त तक (दूसरी तिमाही के अंत में), पूरे शरीर पर कोमल बाल निकल आते हैं, आँखों की पलकें अलग-अलग हो जाती हैं और बरौनियाँ बन जाती हैं। ","సుమారుగా 24వ వారం చివరినాటికి (రెండవ త్రైమాసికము చివరిలో), శరీరమంతటా మృదువైన జుట్టు పెరగడము మొదలవుతుంది, కనురెప్పలు వేరువేరుగా కావడము మరియు కనుబొమ్మలు ఏర్పడతాయి."
गर्भावस्‍था के 9 वें माह के अन्त तक गर्भ पूर्ण रूप से विकसित हो जाता है और प्रसव के लिए तैयार हो जाता है।,"గర్భధారణ యొక్క 9వ నెల చివరి నాటికి, పిండము పూర్తిగా అభివృద్ధి చెంది, ప్రసవమునకు సిద్ధము అవుతుంది.."
मानव में सगर्भता की औसत अवधि लगभग 9.5 माह होती है जिसे गर्भावधि (जेस्टेशन पीरियड) कहते हैं। ,"మానవులలో గర్భధారణ యొక్క సగటు వ్యవధి సుమారు 9.5 నెలలు, దీనిని గర్భధారణ కాలం(జెస్టేషన్ పీరియడ్) అని అంటారు."
सगर्भता के अंत में गर्भाशय के जोरदार संकुचनों के कारण गर्भ बाहर निकल आता है। ,"గర్భధారణ చివరిలో, గర్భాశయము యొక్క బలమైన సంకోచం కారణంగా శిశువు బయటకు వస్తుంది."
गर्भ के बाहर निकलने की इस क्रिया को शिशु-जन्म या प्रसव (पारट्युरिशन) कहा जाता है। ,గర్భము నుండి శిశువు బయటకు విడుదలయ్యే ఈ ప్రక్రియను ప్రసవం లేదా పార్ట్యూరిషన్ అని అంటారు.
प्रसव एक जटिल तंत्रिअंतःस्रावी (न्यूरोइन्डोक्राइन) क्रियाविधि द्वारा प्रेरित होता है। ,ప్రసవము ఒక సంక్లిష్ట నాడీ అంతః స్రావ(న్యూరోఎండోక్రైన్) గ్రంధుల క్రియావిధానము ద్వారా ప్రేరేపించబడుతుంది.
प्रसव के लिए संकेत पूर्णविकसित गर्भ एवं अपरा से उत्पन्न होते हैं जो हल्के (माइल्ड) गर्भाशय संकुचनों को प्रेरित करते हैं जिन्हैं गर्भ उत्क्षेपन प्रतिवर्त (फीटल इजेक्शन रेफलेक्स) कहते हैं। ,"ప్రసవమునకు సూచనలు పూర్తిగా అభివృద్ధి చెందిన గర్భాశయము మరియు జరాయువు నుండి లభిస్తాయి, ఇది తేలికపాటి (మైల్డ్) సంకోచాలను ప్రేరేపిస్తుంది, దీనిని పిండ ఉతేక్షాపన ప్రతివర్తనము(ఫీటల్ ఎజెక్షన్ రిఫ్లెక్స్) అని పిలుస్తారు."
यह मातृ पीयूष ग्रंथि से ऑक्सीटोसिन के निकलने की क्रिया को सक्रिय बनाती है। ,ఇది తల్లి యొక్క పిట్యూటరీ గ్రంథి నుండి ఆక్సిటోసిన్ విడుదల ప్రక్రియను సక్రియం చేస్తుంది.
ऑक्सीटोसिन गर्भाशय पेशी पर कार्य करता है और इसके कारण जोर-जोर से गर्भाशय सकुंचन होने लगते हैं। ,ఆక్సిటోసిన్ గర్భాశయ కండరాలపై పనిచేస్తుంది మరియు ఇది దీని ప్రభావము కారణముగా గర్భాశయం తీవ్రంగా సంకోచము చెందడానికి కారణమవుతుంది.
गर्भाशय संकुचन ऑक्सीटोसिन के अधिक स्रवण को उद्दीपित करता है। ,గర్భాశయ సంకోచం ఆక్సిటోసిన్ యొక్క అధిక స్రావాన్ని ప్రేరేపిస్తుంది.
गर्भाशय संकुचनों तथा ऑक्सीटोसिन स्राव के बीच लगातार उद्दीपक प्रतिवर्त के कारण यह संकुचन तीक्र से तीव्रतर होता जाता है। ,గర్భాశయ సంకోచాలు మరియు ఆక్సిటోసిన్ స్రావం మధ్య స్థిరమైన ఉద్దీపన కారణంగా ఈ సంకోచం తీవ్రాతి తీవ్రముగా పెరుగుతాయి.
"इससे शिशु, माँ के गर्भाशय से जनन नाल द्वारा बाहर आ जाता है यानी प्रसव सम्पन्न हो जाता है। ","దీని వలన శిశువు తల్లి యొక్క గర్భాశయ ద్వారము నుండి బయటకు వస్తుంది, అనగా ప్రసవము పూర్తవుతుంది."
शिशु के जन्म के तुरन्त बाद ही अपरा भी गर्भाशय से बाहर निकल जाता है। ,శిశువు జన్మించిన వెనువెంటనే జరాయువు కూడా గర్భాశయము వెలుపలకు విడుదల అవుతుంది.
"आप क्‍या सोचते हैं, डॉक्टर प्रसव को प्रेरित करने के लिए इंजेक्शन देता है?",వైద్యులు ప్రసవ ప్రక్రియను ప్రేరేపించడానికి ఇంజక్షన్ ను ఇస్తారని మీరు అనుకుంటున్నారా?
स्त्री की स्तन ग्रंथियों में सगर्भता के दौरान कई प्रकार के बदलाव आते हैं सगर्भता के अंत तक इनसे दूध उत्पन्न होने लगता है। ,"స్త్రీ యొక్క క్షీర గ్రంధులలో గర్భధానము సందర్భముగా అనేక రకములైన మార్పులు వస్తాయి, గర్భావధాన కాలము ముగిసేసరికి వాటి నుండి క్షీరము ఉత్పత్తి అవ్వడము ప్రారంభమవుతుంది."
इस प्रक्रिया को दुग्धस्रवण (लैक्टेशन) कहते हैं। ,ఈ ప్రక్రియను క్షీరోత్పన్నము(లేక్టేషన్) అని అంటారు.
यह माँ को अपने नवजात शिशु की आहार पूर्ति कराने में मदद देता है। ,ఇది తల్లికి తన నవజాతశిశువు యొక్క ఆహార అవసరములను తీర్చడానికి సహాయకారిగా ఉంటుంది.
"दुग्धस्रवण के आरंभिक कुछ दिनों तक जो दूध निकलता है उसे प्रथम स्तन्य या खीस (कोलोस्ट्रम) कहते हैं, जिसमें कई प्रकार के प्रतिरक्षी (एंटीबॉडी) तत्व समाहित होते हैं जो नवजात शिशु में प्रतिरोधी क्षमता उत्पन्न करने के लिए परम आवश्यक होते हैं। ","స్తనములనుండి పాలు ఉత్పత్తి అయ్యే ప్రారంభక దినములలో వాటి నుండి విడుదలయ్యే పాలను ముర్రుపాలు (కోలోస్ట్రం) అని అంటారు, ఈ పాలు చాలారకములైన వ్యాధిప్రతినిరోధక లక్షణములు కలిగి ఉంటాయి, అవి నవజాత శిశువులో రోగనిరోధక శక్తి సామర్ధ్యమును ఉత్పత్తి చేయడమునకు అత్యావశ్యకము."
एक स्वस्थ शिशु की वृद्धि एवं विकास के लिए प्रसव के बाद आरंभ के कुछ माह तक शिशु को स्तनपान कराने की सलाह डॉक्टर देते हैं।,"ఒక ఆరోగ్యకరమైన శిశువు యొక్క పెరుగుదల మరియు అభివృద్ధి కోసం, ప్రసవించిన తరువాత ఆరంభములో కొన్ని నెలల వరకూ శిశువుకు తల్లిపాలు ఇవ్వమని డాక్టర్ సలహా ఇస్తారు."
मानव लैंगिक रूप से जनन करने वाला एवं सजीवप्रजक या जरायुज (वीवीपेरस) है। ,మానవుడు లైంగికంగా ప్రత్యుత్పత్తి చేసే జీవి మరియు ఒక జీవిని పుట్టించేవాడు లేదా జరాయువు నుండి పుట్టేవాడు(వివిపేరస్) జీవి.
"इसके पुरुष जनन तंत्र में एक जोड़ा वृषण, नर लिंग सहायक नलिकाएँ, सहायक ग्रंथियाँ और बाह्य जननेंद्रिय शामिल होते हैं। ","మానవ పురుషప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలో ఒక జత వృషణములు, పురుషాంగం యొక్క సహాయక నాళములు, సహాయక గ్రంథులు మరియు బాహ్య జననేంద్రియములు ఉంటాయి."
प्रत्येक वृषण में लगभग 250 कक्ष होते हैं और इन्हैं वृषण पालिका कहते हैं। ,ప్రతి ఒక్క వృషణములో సుమారు 250 కణాలు ఉంటాయి మరియు వీటిని వృషణలంబికలు అని అంటారు.
प्रत्येक वृषण पालिका में एक से लेकर तीन तक उच्च कुंडलित शुक्रजनक नलिकाएँ होती हैं। ,ప్రతి ఒక్క వృషణములో ఒకటి నుండి మూడు అత్యంత మెలితిరిగిన చిన్న చిన్న శుక్రోత్పాదక నాళికలు ఉంటాయి.
प्रत्येक शुक्रजनक नलिका की भीतरी सतह शुक्राणुजनों और सर्टोली कोशिकाओं से स्तरित होती हैं। ,"ప్రతి ఒక్క శుక్రోత్పాదకనాళిక యొక్క లోపలి ఉపరితలము లేదా జనన ఉపకళ, శుక్ర మాతృకణములతో మరియు సెర్టోలి కణాలతో పొరలుగా ఉంటుంది."
"शुक्राणुजनों में अर्थसूत्री विभाजन के फलस्वरूप शुक्राणु का निर्माण होता है, जबकि सर्टोली कोशिकाएँ विभाजित होने वाली जर्म कोशिकाओं को पोषण प्रदान करती हैं। ","ప్రతీఒక్క శుక్రమాతృకణములో, క్షయకరణ విభజన ఫలితంగా ప్రాథమిక శుక్రకణములు ఏర్పడతాయి, సెర్టోలి కణాలు విభజన చెందుతున్న శుక్రకణములకు పోషణను అందిస్తాయి."
"शुक्रजनक नलिकाओं के बाहर लीडिग कोशिकाएँ, वृषण हॉर्मोन (एंड्रोजेन) का संश्लेषण और स्रवण करती हैं। ",శుక్రోత్పాదక నాళికల వెలుపల ఉన్నలీడిగ్ కణాలు ముష్కగ్రంధులను (ఆండ్రోజెన్) సంశ్లేషణ చేస్తాయి మరియు స్రవిస్తాయి.
पुरुष के बाहरी जननेन्द्रिय को शिश्न कहा जाता हैं।,పురుషుని యొక్క బాహ్య జననేంద్రియమును శిశ్నము అని అంటారు.
"स्त्री जनन तंत्र के अंतर्गत एक जोड़ा अंडाशय, एक जोड़ा अंडवाहिनी, एक गर्भाशय, एक योनि, बाह्य जननेन्द्रिय और एक जोडा स्तन ग्रंथियाँ होती हैं।","స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలో ఒక జత అండాశయం, ఒక జత అండవాహిక, ఒక గర్భాశయం, యోని, బాహ్య జననేంద్రియాలు మరియు ఒక జత క్షీర గ్రంధులు ఉంటాయి."
अंडाशय से मादा युग्मक (अंडाणु) तथा कुछ स्टेरॉयड हार्मोन ( अंडाशयी हार्मोन) पैदा-होते हैं। ,అండాశయముల నుండి స్త్రీ (అండాశయాలు) మరియు కొన్ని స్టెరాయిడ్ గ్రంధులను (అండాశయ హార్మోన్లు)ను ఉత్పత్తి అవుతాయి.
अंडाशयी पुटक अपने परिवर्धन के विभिन्‍न चरणों में पीठिका (स्ट्रोमा) में अन्तःस्थापित होते हैं। ,అండాశయ వాహికలు పెరుగుదల యొక్క వివిధ దశలలో స్ట్రోమా లేదా ఆవర్ణికలో పొందుపరచబడతాయి.
"अंडवाहिनी, गर्भाशय और योनि, स्त्री की सहायक जनन नलिकाएँ हैं। ","అండవాహిక, గర్భాశయం మరియు యోని స్త్రీ యొక్క సహాయక ప్రత్యుత్పత్తి అంగములు."
"गर्भाशय की दीवार में तीन स्तर होते हैं जिन्हैं परिगर्भाशय स्तर, गर्भाशय पेशीस्तर और गर्भाशय अंतः स्तर कहते हैं। ","గర్భాశయకుడ్యమునకు మూడు పొరలు ఉన్నాయి, వీటిని పరిఉపకళ లేదా పెరీమెట్రియం, కండర ఉపకళ లేదా మయోమియం మరియు అంతర ఉపకళ లేదా ఎండోమెట్రియం అని అంటారు."
"स्त्री के बाहय जननेंद्रिय के अंतर्गत जघन शैल; वृहद्‌ भगोष्ठ, लघु भगोष्ठ, योनिच्छद और भगशेफ़ शामिल हैं। ","స్త్రీ బాహ్య జననేంద్రియములు మోనస్ ప్యూబిస్; పెద్ద లాబియా, చిన్న లాబియా, కోలిక్ మరియు క్లిటోరిస్ ఉంటాయి,"
स्त्री की स्तन ग्रंथियाँ उसकी एक गौण लेंगिक अभिलक्षण हैं।,స్త్రీ యొక్క క్షీర గ్రంధులు ఆమె యొక్క అతి ముఖ్యమైన లైంగిక లక్షణాలలో ఒకటి.
शुक्राणुजनन के कारण शुक्राणु का निर्माण होता है जो पुरुष लिंग की सहायक नलिकाओं द्वारा वाहित किए जाते हैं। ,శుక్రోత్పాదకము వలన శుక్రకణములు ఉత్పత్తి అవుతాయి అవి శుక్రవాహిక నాళముల ద్వారా ప్రవాహము చేయబడతాయి.
"एक सामान्य मानव शुक्राणु में एक शीर्ष, ग्रीवा, मध्यखंड और एक पूँछ-होती है। ","ఒక సాధారణ మానవ శుక్రకణమునకు తల, మెడభాగము, మధ్య భాగం మరియు తోక ఉంటుంది."
एक परिपक्व स्त्री युग्मक के निर्माण की प्रक्रिया अंडजनन कहलाती है। ,ఒక పరిపక్వము చెందిన స్త్రీ సంయోగబీజముయొక్క నిర్మాణ ప్రక్రియను అండోత్సర్గము అంటారు.
मादा प्राइमेटों के जनन चक्र को आर्तव चक्र कहते हैं। ,స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి చక్రమును ఋతు చక్రం అంటారు.
आर्तव चक्र की शुरूआत स्त्री के लैंगिक रूप से परिपक्व-होने (यौवनारंभ) पर ही होती है। ,స్త్రీ లైంగికంగా పరిణతి చెందినప్పుడు (యుక్తవయస్సు) మాత్రమే ఆర్తవ చక్రం ప్రారంభమవుతుంది.
प्रति आर्तव चक्र में अंडोत्सर्ग के दौरान केवल एक अंडाणु मोचित होता है। ,ప్రతి ఋతుచక్రములో అండోత్సర్గము సమయంలో ఒక్క అండము మాత్రమే విడుదల అవుతుంది.
आर्तव चक्र के दौरान अंडाशय तथा गर्भाशय में चक्रीय परिवर्तन-पीयूषग्रंथि तथा अंडाशयी हॉर्मोनों के स्तर में बदलाव से प्रेरित होता है। ,ఋతు చక్ర సమయములో అండాశయాలు మరియు గర్భాశయంలో చక్రీయ మార్పులు-పిట్యూటరీ మరియు అండాశయ గ్రంధుల స్థాయిలో మార్పుల ద్వారా ప్రేరేపించబడతాయి.
मैथुन के अंत में शुक्राणु योनि से स्वयं संकीर्ण पथ तथा तुंबिका की संधि स्थल की ओर वाहित होते हैं।,"సంభోగం చివరిలో, శుక్రకణము యోని నుండి ఇరుకైన మార్గంలోకి మరియు గర్భాశయము యొక్క ముఖద్వారమునకు రవాణా చేయబడుతుంది."
"यहाँ शुक्राणु, अंडाणु का निषेचन करता है और उसके पश्चात्‌ द्विगुणित युग्मनज की रचना होती है। ",ఇక్కడ శుక్రకణము అండమును ఫలదీకరణం చేస్తుంది మరియు దాని తరువాత ఒక ద్వయస్థితిక సంయుక్తబీజమును ఏర్పరుస్తుంది.
शुक्राणु में मौजूद X या Y के कारण भ्रूण का लिंग निर्धारित होता है।,శుక్రకణములో ఉన్న X లేదా Y కోమోజోముల ద్వారా పిండము యొక్క లింగము నిర్ణయించబడుతుంది.
युग्मनज में लगातार समसूत्री विभाजन होता है जिससे कि कोरकपुटी का निर्माण होता है। ,సంయుక్త బీజములో నిరంతరము సమవిభజన జరుగుతుంది. దీని వలన బ్లాస్టోసిస్ట్ యొక్క నిర్మాణము జరుగుతుంది.
यह कोरकपुटी गर्भाशय की भित्ति में अंतर्रोपित हो जाती है जिसके फलस्वरूप गर्भधारण होता है। ,"ఈ బ్లాస్టోసిస్ట్ గర్భాశయము యొక్క లోపలి పొరలో అమర్చబడుతుంది, దీని ఫలితంగా గర్భధారణ జరుగుతుంది."
नौ महीने तक गर्भधारण के पश्चात्‌ गर्भ पूर्णरछूप से विकसित और प्रसव के लिए तैयार हो जाता है। ,"గర్భధారణ జరిగిన తొమ్మిది నెలల తరువాత, గర్భం పూర్తిగా అభివృద్ధి చెందుతుంది మరియు ప్రసవానికి సిద్ధముగా తయారవుతుంది."
"शिशु-जन्म की प्रक्रिया को प्रसव कहा जाता है, जो एक जटिल तंत्रिअंतः स्रावी क्रियाविधि द्वारा प्रेरित होते हैं। ","శిశువు జన్మించే ప్రక్రియను ప్రసవము అని పిలుస్తారు, ఇది సంక్లిష్టమైన అంతఃనాడీ వ్యవస్థ ద్వారా ప్రేరేపించబడుతుంది."
"जिसमें, कॉर्टिसॉल, एस्ट्रोजोजन और ऑक्सीटोसिन शामिल हैं, सगर्भता के दौरान स्तन ग्रंथियों में कई प्रकार के परिवर्तन होते हैं और शिशु जन्म के बाद इससे दुग्धस्रवण होता है। ","ఇందులో కార్టిసాల్, ఈస్ట్రోజెజెన్ మరియు ఆక్సిటోసిన్, గర్భధారణ సమయంలో క్షీరగ్రంధులలో చాలా మార్పులు జరుగుతాయి మరియు ప్రసవము తరువాత స్తనముల నుండి క్షీరము స్రవించబడుతుంది."
जन्म के बाद प्रारम्भ के कुछ महीनों तक माता द्वारा नवजात शिशु को दुग्धपान (स्तनपान) कराया जाता है।,శిశువు జన్మించిన తరువాత కొన్ని నెలల వరకూ తల్లి తన శిశువుకు పాల (చనుబాలు)ను ఇస్తుంది.
पुरुष जनन-तंत्र का एक नामांकित आरेख बनाएँ।,పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ యొక్క భాగములను గుర్తిస్తూ పటమును గీయండి.
स्त्री जनन-तंत्र का एक नामांकित आरेख बनाएँ।,స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ యొక్క భాగములను గుర్తిస్తూ పటమును గీయండి.
वृषण तथा अंडाशय के बारे में प्रत्येक के दो-दो प्रमुख कार्यों का वर्णन करें।,వృషణములు మరియు అండాశయముల ప్రత్యేకతలను గురించి రెండు ప్రధాన విధులను వర్ణించండి.
शुक्रजनक नलिका की संरचना का वर्णन करें।,శుక్రోత్పాదక నాళిక యొక్క నిర్మాణాన్ని వర్ణించండి.
शुक्राणुजनन क्या है? ,శుక్రకణోత్పత్తి అనగానేమి?
संक्षेप में शुक्राणुजंनन की प्रक्रिया का वर्णन करें।,శుక్రకణోత్పత్తి ప్రక్రియను క్లుప్తంగా వివరించండి.
शुक्राणुजनन की प्रक्रिया-के नियमन में शामिल हॉर्मोनों के नाम बताएँ?,శుక్రకణోత్పత్తి నియంత్రణలో పాల్గొన్న గ్రంధుల పేర్లను తెలపండి.
शुक्राणुजनन एवं वीर्यसेचन (स्परमियेशन) की परिभाषा लिखें।,శుక్రకణోత్పత్తి మరియు వీర్యస్ఖలనము యొక్క నిర్వచనములను రాయండి.
शुक्राणु का एक नामांकित आरेख बनाएँ।,శుక్రకణము యొక్క భాగములను గుర్తిస్తూ పటమును గీయండి.
शुक्रीय प्रद्रव्य (सेमिनल प्लाज्मा) के प्रमुख संघटक क्,శుక్రద్రవ్యము యొక్క ప్రధాన భాగాలు ఏమిటి?
पुरुष की सहायक नलिकाओं एवं ग्रंथियों के प्रमुख कार्य क्या हैं?,పురుష సహాయక వాహికలు మరియు గ్రంథుల యొక్క ప్రధాన విధులు ఏమిటి?
अंडजनन क्या है? अंडजनन की संक्षिप्त व्याख्या करें।,అండోత్సర్గము అంటే ఏమిటి? అండోత్సర్గము గురించి క్లుప్తంగా వివరించండి.
अंडाशय के अनुप्रस्थ काट (ट्रांसर्स सेक्शन) का एक नामांकित आरेख बनाएँ।,అండాశయము యొక్క అడ్డుకోతను భాగములను గుర్తుస్తూ పటమును గీయండి.
आर्तव चक्र क्‍या हैं? आर्तव चक्र (मेन्सट्रअल साइकिल) का कौन से हॉर्मोन नियमन करते हैं?,ఋతు చక్రం అంటే ఏమిటి ?ఋతు చక్రం (మెన్ స్టుఅల్ సైకిల్)ను ఏ గ్రంధులు నియంత్రిస్తాయి?
प्रसव (पारट्युरिशन) क्या हैं? प्रसव को प्रेरित करने में कौन से हार्मोन शामिल होते हैं?,ప్రసవం అంటే ఏమిటి? ప్రసవమును ప్రేరేపించడంలో ఏ గ్రంధులు పాల్గొంటాయి?
हमारे समाज में लड़कियाँ जन्म देने का दोष महिलाओं को दिया जाता है। ,మన సమాజములో అమ్మాయిలకు జన్మనివ్వడములో మహిళలను మాత్రమే నిందిస్తారు.
बताएँ कि यह क्‍यों सही नहीं है?,అది సరైనదా కాదా చెప్పండి?
एक माह में मानव अंडाशय से कितने अंडे मोचित होते हैं? ,ఒక మాసములో స్త్రీ అండాశయము నుండి ఎన్ని అండములు విడుదల అవుతాయి?
यदि माता ने समरूप जुड़वाँ बच्चों को जन्म दिया हो तो आप क्या सोचते हैं कि कितने अंडे मोचित हुए होंगे? ,ఒకవేళ తల్లి ఒకేవిధముగా ఉండే కవలపిల్లలకు జన్మనిస్తే అప్పుడు ఎన్ని అండముల విడుదల జరిగి ఉంటుందని మీరు అనుకుంటున్నారు?
"क्या आपका उत्तर बदलेगा यदि जन्मे हुए जुड़॒वाँ बच्चे, द्विअंडज यमज थे?","ఒకవేళ పుట్టిన ఇద్దరు కవలపిల్లలు, రెండు అండముల ద్వారా జన్మిస్తే మీ సమాధానము మారుతుందా?"
"आप क्‍या सोचते हैं कि कुतिया, जिसने 6 बच्चों को जन्म दिया है, के अंडाशय से कितने अंडे मोचित हुए थे?",6 మంది పిల్లలకు జన్మనిచ్చిన ఒక శునకము యొక్క అండాశయము నుండి ఎన్ని అండములు విడుదల అయ్యి ఉంటాయని మీరు అనుకుంటున్నారు?
पिछले अध्याय में आपने जनन तंत्र (रिप्रोडक्टिव)और उसके प्रकार्यों के बारे में पढ़ा था। ,"మునుపటి అధ్యాయంలో, మీరు ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ (రిప్రొడక్టివ్ సిస్టం) మరియు దాని విధుల గురించి చదివారు."
अब उससे जुडे निकट शीर्षक अर्थात्‌ जनन-स्वास्थ्य के बारे में चर्चा करेंगे। ,ఇప్పుడు దానికి దగ్గరి సంబంధము కలిగిన అంశము జననేంద్రియములు-వాటి ఆరోగ్యము గురించి చర్చిద్దాము.
हम जनन स्वास्थ्य शब्द से क्या तात्पर्य समझते हैं? ,జననేంద్రియముల ఆరోగ్యము అనే పదము యొక్క తాత్పర్యమును మనము ఏ విధముగా అర్థము చేసుకుంటాము?
यह शब्द साधारणत: स्वस्थ जनन अंगों और उसके सामान्य प्रकार्यों से संबंधित है। ,ఈ పదము సాధారణముగా ఆరోగ్యవంతమైన జననేంద్రియములు మరియు వాటి సామాన్య ప్రక్రియలకు సంబంధించినది.
"वस्तुतः यह एक व्यापक परिप्रेक्ष्य को दर्शाता है, जिसके अंतर्गत जनन के भावनात्मक एवं सामाजिक पहलू जुड़े हैं।","వాస్తవానికి, ఇది ప్రత్యుత్పత్తి యొక్క భావోద్వేగ మరియు సామాజిక అంశాలతో అనుసంధానించబడిన విస్తృత దృక్పథాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది."
"विश्व स्वास्थ्य संगठन (वर्ल्ड हैंल्‍थ आर्गेनाइजेशन डब्ल्यू एच ओ) के अनुसार जनन स्वास्थ्य का अर्थ जनन के सभी पहलुओं सहित एक संपूर्ण स्वास्थ्य अर्थात्‌ शारीरिक, भावनात्मक, व्यवहारात्मक तथा सामाजिक स्वास्थ्य हैं। ","ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబ్ల్యూహెచ్‌ఓ) ప్రకారం, జననేంద్రియముల ఆరోగ్యము అంటే ఇందులో ప్రత్యుత్పత్తికి సంబంధించిన అన్ని అంశములు, అంటే శారీరక, మానసిక, ప్రవర్తనా మరియు సామాజిక స్వస్థత అన్నింటినీ కలిపి సంపూర్ణ ఆరోగ్యముగా వర్ణించింది."
"इसलिए, ऐसे समाज को जननात्मक रूप से स्वस्थ समाज कहा जा सकता है, जिसमें लोगों के जनन अंग शारीरिक रूप से और प्रकार्यात्मक रूप से सामान्य हों। ","అందువల్ల, అటువంటి సమాజాన్ని ప్రత్యుత్పత్తిపరముగా ఆరోగ్యకరమైన సమాజం అని పిలుస్తారు, దీనిలో ప్రజలప్రత్యుత్పత్తి అవయవాలు శారీరకంగా మరియు క్రియాత్మకంగా సామాన్యముగా (ఎటువంటి లోపములూ లేకుండా) ఉండాలి."
यौन संबंधी सभी पहलुओं में जिनकी भावनात्मक और व्यावहारिक पारस्परिक क्रियाएँ सामान्य हों।,లైంగిక అంశములకు సంబంధించిన అన్ని భావోద్వేగ మరియు ఆచరణాత్మక పరస్పర చర్యలకు యొక్క అన్ని అంశాలు ఆరోగ్యకరముగా ఉండాలి.
जनन स्वास्थ्य को बेहतर बनाए रखने का कया महत्त्व हैं और इसे पाने के लिए कौन सी विधियाँ अपनानी चाहिए?,జననేంద్రియముల ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకోవడం యొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటి మరియు దీనిని సాధించడానికి ఏ పద్ధతులను అనుసరించాలి?
विश्व में भारत ही पहला ऐसा देश था जिसने राष्ट्रीय स्तर पर संपूर्ण जनन-स्वास्थ्य को एक लक्ष्य के रूप में प्राप्त करने के लिए राष्ट्रीय कार्ययोजना और कार्यक्रमों की शुरूआत की। ,"ప్రపంచంలో జాతీయ స్థాయిలో సంపూర్ణ జననేంద్రియ ఆరోగ్యాన్ని సాధించడమును లక్ష్యముగా చేసుకొని, జాతీయ కార్యాచరణ ప్రణాళికలు మరియు కార్యక్రమాలను ప్రారంభించిన దేశములలో భారతదేశం మొదటి స్థానములో ఉంది."
इन कार्यक्रमों को परिवार नियोजन (अब परिवार कल्याण) के नाम से जाना जाता है और इनकी शुरूआत 1951 में हुई थी। ,ఈ కార్యక్రమాలను కుటుంబ నియంత్రణ (ఇప్పుడు కుటుంబ సంక్షేమం) అనే పేరుతో పిలుస్తారు మరియు ఈ కార్యక్రములు 1951 లో ప్రారంభించబడ్డాయి.
पिछले दशकों में समय-समय पर इनका आवधिक मूल्यांकन भी किया गया। ,గత దశాబ్దములలో ఎప్పటికప్పుడు కాలానుగుణముగా ఈ కార్యక్రమముల మూల్యాంకనం చేయబడింది.
जनन संबंधित और आवधिक क्षेत्रों को इसमें सम्मिलित करते हुए बहुत उन्‍नत व व्यापक कार्यक्रम फिलहाल जनन एवं बाल स्वास्थ्य सेवा कार्यक्रम (आर सी एच) के नाम से प्रसिद्ध है। ,ఇంతవరకూ అమలులో ఉన్న ప్రత్యుత్పత్తి మరియు దానికి సంబంధించిన రంగాలను ప్రస్తుతము దీనితో సమన్వయము చేసి రూపొందించిన ఆధునిక మరియు సమగ్రమైన కార్యక్రమాన్ని ప్రత్యుత్పత్తి మరియు పిల్లల ఆరోగ్య సేవల కార్యక్రమం (ఆర్ సిహెచ్) అంటారు.
इन कार्यक्रमों के अंतर्गत जनन संबंधी विभिन्‍न पहलुओं के बारे में लोगों में जागरूकता पैदा करते हुए और जननात्मक रूप से स्वस्थ समाज तैयार करने के लिए अनेक सुविधाएँ एवं प्रोत्साहन दिए जा रहैं हैं।,"ఈ కార్యక్రమములో భాగముగా, ప్రత్యుత్పత్తికి సంబంధించిన వివిధ అంశాల గురించి ప్రజలలో అవగాహన కల్పించడానికి మరియు ప్రత్యుత్పత్తి పరముగా ఆరోగ్యకరమైన సమాజాన్ని సృష్టించడానికి అనేక సౌకర్యాలు మరియు ప్రోత్సాహకాలు ఇవ్వబడుతున్నాయి."
श्रव्य तथा दृश्य (ओडिओ-विजुअल) और मुद्रित सामग्री की सहायता से सरकारी एवं गैर सरकारी संगठन जनता के बीच जनन-संबंधी पहलुओं के प्रति जागरूकता पैदा करने कि लिए विभिन्न उपाय कर रहैं हैं। ,"దృశ్య, శ్రవణ మరియు ముద్రిత సమాచారము సహాయముతో ప్రజలలో ప్రత్యుత్పత్తికి సంబంధించిన అంశాలపై అవగాహన కల్పించడానికి ప్రభుత్వం మరియు స్వచ్ఛంద సంస్థలు వివిధ రకములైన మార్గములను అవలంబిస్తున్నాయి."
"उपर्युक्त सूचनाओं को प्रसारित करने में माता-पिता, अन्य निकट संबंधी, शिक्षक एवं मित्रों की भी प्रमुख भूमिका है। ","పైన పేర్కొనబడిన సూచనలను ప్రచారము చేయడంలో తల్లిదండ్రులు, ఇతర దగ్గరి బంధువులు, ఉపాధ్యాయులు మరియు స్నేహితులకు కూడా ప్రముఖ పాత్ర ఉంది."
"विद्यालयों में यौन शिक्षा की पढ़ाई को बढ़ावा दिया जाना चाहिए, ताकि युवाओं को सही जानकारी मिल सके और बच्चे यौन संबंधी विभिन्‍न पहलुओं के बारे में फैली भ्रांतियों पर विश्वास न करें और उन्हैं यौन संबंधी गलत धारणाओं से छुटकारा. मिल सके। ",యువతకులైంగిక సంబంధమైన విషయముల గురించి సరైన సమాచారమును అందించి మరియు తద్వారా ప్రాచుర్యములో ఉన్న అపోహలను నమ్మకుండా మరియు లైంగిక సంబంధమైన తప్పుడు పోకడల నుండి విముక్తులు కావడానికి పాఠశాలలో లైంగిక విద్య యొక్క అధ్యయనమును ప్రోత్సహించాలి.
"लोगों को जनन-अंगों, किशोरावस्था एवं उससे संबंधित परिवर्तनों; सुरक्षित और स्वच्छ यौन-क्रियाओं, यौन संचारित रोगों एवं एड्स के बारे में जानकारी, विशेषरूप से किशोर आयुवर्ग में जनन संबंधी स्वस्थ जीवन बिताने में सहायक होती है। ","ప్రజలకు ప్రత్యుత్పత్తి అవయవాలు, కౌమారదశ మరియు దాని వలన కలిగే మార్పులు; సురక్షితమైన మరియు పరిశుభ్రమైన లైంగిక సంబంధములు, లైంగిక సంబంధముల వలన సంక్రమించే వ్యాధులు మరియు ఎయిడ్స్ గురించిన సమాచారం, ముఖ్యంగా కౌమారదశలో ఉన్నవారికి, ఆరోగ్యకరమైన ప్రత్యుత్పత్తి జీవనమును గడపడానికి సహాయపడుతుంది."
"लोगों को शिक्षित करना, विशेषरूप से जनन क्षम जोड़ी तथा वे लोग जिनकी आयु विवाह योग्य है, उन्हैं उपलब्ध जन्म नियंत्रक (गर्भनिरोधक) विकल्पों तथा गर्भवती माताओं की देखभाल, माँ और बच्चे की प्रसवोत्तर (पोस्टनेटल) देखभाल आदि के बारे में तथा स्तनपान के महत्त्व, लड़का या लड़की को","ప్రత్యేకముగా ప్రత్యుత్పత్తి సామర్ధ్యము గల దంపతులుమరియు వివాహయోగ్యత కలిగిన యువతకు ప్రస్తుతము అందుబాటులో ఉన్న గర్భనిరోధక పద్ధతులు మరియు సాధనముల ఎంపిక మరియు గర్భవతి మహిళల యొక్క సంరక్షణ, ప్రసవానంతరము(పోస్ట్ నేటల్) తల్లి మరియు బిడ్దల సంరక్షణ మొదలగు అంశముల గురించి ప్రజలకు అవగాహన కల్పించవలసిన ఆవశ్యకత ఉంది. అమ్మాయికైనా లేదా అబ్బాయికైనా "
समान महत्त्व एवं समान अवसर देने की जानकारियों आदि से जागरूक स्वस्थ परिवारों का निर्माण होगा। ,సమాన ప్రాముఖ్యత మరియు సమాన అవకాశాలను కల్పించే సమాచారము మొదలగు వాటివలన కలిగే అవగాహన ఆరోగ్యకరమైన కుటుంబాలను సృష్టిస్తుంది.
अनियंत्रित जनसंख्या वृद्धि से होने वाली समस्याओं तथा सामाजिक उत्पीड़नों जैसे कि यौन दुरूपयोग एवं यौन संबंधी अपराधों आदि के बारे में जागरूकता पैदा करने की आवश्यकता है; ताकि लोग इन्हैं रोकने एवं जननात्मक रूप से जिम्मेदार एवं सामाजिक रूप से स्वस्थ समाज तैयार करने के बारे में विचार करें और आवश्यक कदम उठाएँ।,"అనియంత్రిత జనాభా పెరుగుదల వలన కలిగే సమస్యలు మరియు సామాజిక దురాగతములు మరియు లైంగిక వేధింపులు, లైంగిక నేరాలు వంటి వాటి వలన కలిగే సమస్యల గురించి ప్రజలకు తగిన అవగాహన కల్పించాల్సిన అవసరం ఉంది. తద్వారా ప్రజలు వాటిని అదుపుచేయడము మరియు ప్రత్యుత్పత్తి పరముగా బాధ్యతాయుతమైన మరియు సామాజికంగా ఆరోగ్యకరమైన సమాజాన్ని సృష్టించడం గురించి ఆలోచించడము మరియు దానికి అవసరమైన చర్యలను తీసుకుంటారు."
"जनन स्वास्थ्य प्राप्ति के लिए विभिन्‍न कार्ययोजनाओं के सफलतापूर्वक क्रियान्वयन के लिए मजबूत संरचनात्मक सुविधाओं, व्यावसायिक विशेषज्ञता, तथा भरपूर भौतिक सहारों की आवश्यकता होती है। ","ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యాన్ని సాధించడానికి వివిధ కార్యాచరణ ప్రణాళికలను విజయవంతంగా అమలు చేయడానికి బలమైన మౌలిక సదుపాయాలు, వృత్తిపరమైన నైపుణత మరియు విధానపరమైన సహకారం అవసరం."
"लोगों को जनन संबंधी समस्याओं जैसे कि सगर्भता, प्रसव, यौन संचारित रोगों, गर्भपात, गर्भनिरोधकों, ऋतुस्राव (माहवारी) संबंधी समस्याओं, बंध्यता (बाँझपन) आदि के बारे में चिकित्सा सहायता एवं देखभाल उपलब्ध कराना आवश्यक है। ","గర్భధారణ, ప్రసవం, లైంగిక సంక్రమణ వ్యాధులు, గర్భస్రావం, గర్భనిరోధకములు, ఋతు సమస్యలు, వంధ్యత్వం వంటి ప్రత్యుత్పత్తి సమస్యల గురించి ప్రజలకు వైద్య చికిత్స మరియు సంరక్షణ అందించడం అవసరం."
समय-समय पर बेहतर तकनीकों और नई कार्यनीतियों को क्रियान्वित करने की भी आवश्यकता है; ,ఎప్పటికప్పుడు మెరుగైన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలను మరియు కొత్త వ్యూహాలను అమలు చేయవలసిన అవసరం కూడా ఉంది;
ताकि लोगों की अधिक सुचारू रूप से देखभाल और सहायता की जा सके। ,తద్వారా ప్రజలకు మరింత జాగురూకతతో సంరక్షణ మరియు మద్దతు బ్య్ అందించవచ్చు.
बढ़ती मादा भ्रूण हत्या की कानूनी रोक के लिए उल्बवेधन (ऐमीनोसैंटेसिस) जाँच लिंग परीक्षण पर वैधानिक प्रतिबंध तथा व्यापक बाल प्रतिरक्षीकरण (टीका) आदि कुछ महत्त्वपूर्ण कार्यक्रमों को भी शामिल किया गया है। ,"పెరుగుతున్న ఆడశిశువుభౄణ హత్యలను చట్టపరముగా ఆపడానికి లింగనిర్ధారణ పరీక్షలు అమ్నియోసెంటెసిస్‌పై చట్టబద్ధమైన పరిమితులు, సమగ్ర శిశు రోగనిరోధకత (టీకా) వంటి కొన్ని ముఖ్యమైన కార్యక్రమాలు కూడా ఇందులో చేర్చబడ్డాయి."
एमीनो सेंटेसिस में एमनीओटिक द्रव्य में घुले पदार्थों व विकासशील भ्रूण की कोशिकाओं का विश्लेषण किया जाता है।,"అమైనో సెంటెసిస్ లో, అమ్నియోటిక్ ద్రవంలో కరిగిన పదార్థాలు మరియు అభివృద్ధి చెందుతున్న పిండం యొక్క కణాలు విశ్లేషించబడతాయి."
"इस विधि से भ्रूण में होने वाले विभिन्‍न आनुवांशिक विकार जैसे डाउन सिंड्रोम, हीमोफीलिया, सिकल सैन एनीमिया आदि की उपस्थिति का पता लगाया जाता है तथा जनन संबंधित विभिनन क्षेत्रों पर अनुसंधान को बढ़ावा दिया जाता है। ","దీని వలన పిండంలో కలిగే వివిధ జన్యుపరమైన డౌన్ సిండ్రోమ్,హీమోఫీలియా, సికిల్ శాన్ అనీమియా వంటి రోగముల ఉనికిని ఈ పద్ధతి కనుగొంటుంది మరియు ప్రత్యుత్పత్తి సంబంధిత వివిధ రంగాలపై పరిశోధన ప్రోత్సహించబడుతుంది."
सरकारी तथा गैर सरकारी एजेंसियाँ नई विधियाँ तलाशने या विद्यमान को ही बेहतर बनाने का काम करती हैं। ,ప్రభుత్వ మరియు ప్రభుత్వేతర సంస్థలు కొత్త పద్ధతులను కనుగొనడానికి లేదా ఇప్పటికే అమలులో ఉన్న వాటిని మెరుగుపరచడానికి పనిచేస్తాయి.
क्या आप जानते हैं कि सहैंली नामक गर्थ-निरोधक गोली की खोज भारत में लखनऊ के केंद्रीय औषध अनुसंधान संस्थान (सेंट्रल ड्रग रिसर्च इन्स्टीट्यूट- सी डी आर आई) ने की हैं।,భారతదేశంలోని సెంట్రల్ డ్రగ్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ లక్నో (సెంట్రల్ డ్రగ్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్ - సిడిఆర్ఐ) సహేలీ అనే ఒక గర్భనిరోధక మాత్రను కనుగొన్న విషయము మీకు తెలుసా.
"यौन संबंधित मामलों के बारे में बेहतर जागरूकता, अधिकाधिक संख्या में चिकित्सा सहायता प्राप्त प्रसव तथा बेहतर प्रसवोत्तर देखभाल से मातृ एवं शिशु मृत्युद्र में गिरावट आई है। ","లైంగిక విషయాలపై మరింత జాగురూకత, అత్యధిక సంఖ్యలో వైద్య సహాయక ప్రసవాలు మరియు మెరుగైన ప్రసవానంతర సంరక్షణ కారణంగా తల్లి మరియు పిల్లల మరణాల సంఖ్యలో తగ్గుదల కనిపించింది."
लघु परिवार वाले जोड़ों की संख्या बढ़ी है। ,చిన్న కుటుంబాలతో ఉన్న దంపతుల సంఖ్య పెరిగింది.
यौन संचारित रोगों की सही जाँच-पड़ताल तथा देखभाल और कुल मिलाकर सभी यौन समस्याओं हेतु बढ़ी हुई चिकित्सा सुविधाओं का होना आदि समाज के बेहतर जनन स्वास्थ्य की ओर संकेत देते हैं।,లైంగిక సంక్రమణ వ్యాధుల యొక్క సరైన పరిశోధన మరియు సంరక్షణ మరియు అన్ని లైంగిక సమస్యలకు మొత్తం పెరిగిన వైద్య సదుపాయాలు మొదలైనవి సమాజంలోని మంచి ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యాన్ని సూచిస్తాయి.
"पिछली शताब्दी में, किए गए विभिन क्षेत्रों में चहुँमुखी विकास से लोगों के जीवन स्तर में महत्त्वपूर्ण रूप से सुधार हुआ है। ","గత శతాబ్దంలో, వివిధ ప్రాంతాలలో జరిగిన సర్వతోముఖాభివృద్ధి ప్రజల జీవన ప్రమాణాలను గణనీయంగా మెరుగుపరిచింది."
"हालाँकि, बेहतर जीवन दशाओं के साथ व्यापक स्वास्थ्य सुविधाएँ जनसंख्या वृद्धि में विस्फोटक प्रभाव डालती हैं। ","అయితే, మెరుగైన జీవన పరిస్థితులతో పాటు సమగ్ర ఆరోగ్య సౌకర్యాలు జనాభా పెరుగుదలలో ప్రమాదకరమైన ప్రభావాన్ని కలిగిస్తున్నాయి."
सन्‌ 1900 ई. में पूरे विश्व की जनसंख्या लगभग 2 अरब (2000 मिलियन) थी जो सन्‌ 2000 ई. तेजी से बढ़कर 6 अरब (6000 मिलियन) हो गई तथा 2011 में 7.2 अरब पाई गई। ,"క్రీ.శ 1900 లో మొత్తం ప్రపంచ జనాభా 2 బిలియన్ (2000 మిలియన్లు) గా ఉంది, ఇది క్రీ.శ 2000 లో వేగముగా పెరిగి 6 బిలియన్లకు (6000 మిలియన్లకు) మరియు 2011 లో 7.2 బిలియన్లుగా ఉంది."
ठीक यही प्रवृत्ति भारत में भी देखी गई। ,సరిగ్గా ఇదే ధోరణి భారతదేశములో కూడా కనిపించింది.
हमारी जनसंख्या; जो देश की आजादी के समय लगभग 350 मिलियन अर्थात्‌ 35 करोड़ थी; ,"మన జనాభా; ఇది దేశ స్వాతంత్ర సమయంలో సుమారు 350 మిలియన్లు, అంటే 35 కోట్లు;"
वह सन्‌ 2000 ई. में तीत्र जनसंख्या दर से एक अरब अर्थात्‌ 1000 बिलियन से ऊपर पहुँच गई तथा 2011 मे 1.2 बिलियन हो गई।,ఇది 2000లో ఒక బిలియన్ మార్కు దాటి 1000 బిలియన్లకు చేరుకుంది మరియు 2011 లో 1.2 బిలియన్లకు పెరిగింది.
इसका मतलब हैं कि आज दुनिया का हर छठा आदमी भारतीय है। ,అంటే నేడు ప్రపంచ జనాభాలో ప్రతి ఆరవ వ్యక్తి భారతీయుడు.
इस सबका कारण संभवत: मृत्युदर में तीत्र गिरावट तथा मातृ मृत्युदर एवं शिशु मृत्युदर (इनफैंट मोर्टलिटी रेट) में कमी के साथ-साथ जनन आयु के लोगों की संख्या में वृद्धि हो रही है। ,దీనికి కారణం మరణాల సంఖ్య గణనీయంగా తగ్గడం మరియు ప్రసూతి మరణాలు మరియు శిశు మరణాల రేటు తగ్గడం మరియు ప్రత్యుత్పత్తి వయస్సులో ఉన్నయువత సంఖ్య పెరగడం.
"हालाँकि हमने अपने जनन एवं बाल स्वास्थ्य सेवा कार्यक्रम के माध्यम से, इस जनसंख्या वृद्धि दर में कमी तो की; ",అయితే మనము మన ప్రత్యుత్పత్తి మరియు పిల్లల ఆరోగ్య సేవల కార్యక్రమం ద్వారా ఈ జనాభా వృద్ధి రేటును తగ్గించినప్పటికీ;
लेकिन यह कमी नाममात्र की हुई। ,కానీ ఈ తగ్గుదల నామమాత్రంగా ఉంది.
2001 ई. की जनगणना के अनुसार यह वृद्धि लगभग 2 प्रतिशत अर्थात्‌ प्रति 1000 में 20 व्यक्ति प्रतिवर्ष थी। ,"2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, ఈ పెరుగుదల సుమారు 2 శాతం, అంటే 1000 కి 20 మందిగా ఉంది."
यद्यपि इस वृद्धि दर से हमारी जनसंख्या तेजी से बढ़ रही है। ,ఈ వృద్ధి రేటు కారణంగా మన జనాభా వేగంగా పెరుగుతుంది.
इस प्रकार की चेतावनीपूर्ण वृद्धि दर से मूलभूत आवश्यकताओं का नितांत अभाव हो सकता है; ,ఈ రకమైన ఆందోళనకరమైన వృద్ధి రేటు ప్రాథమిక అవసరాల యొక్క తీవ్ర లోపానికి దారితీస్తుంది;
"जैसे कि अन्न, आवास, कपडे आदि। ","ఉదాహరణకు ఆహారము, వస్త్రము, నివాసము మొదలుగునవి."
हमने भले ही इन मदों के क्षेत्र में महत्त्वपूर्ण प्रगति भी की है। ,"అయితే, మనము ఈ అంశాలలో కూడా గణనీయమైన పురోగతి సాధించాము."
इसलिए सरकार पर यह दबाव था कि इस प्रकार की जनसंख्या वृद्धि दर को काबू में रखने के लिए गंभीर उपाय अपनाए जाएँ।,"అందువల్ల, ఈ రకమైన జనాభా పెరుగుదల రేటును నియంత్రించడానికి తీవ్రమైన చర్యలు తీసుకోవాలని ప్రభుత్వం ఒత్తిడిని కలిగి ఉంది."
इस प्रकार की समस्या से निपटने के लिए एक महत्त्वपूर्ण उपाय यह था कि लघु परिवार को बढ़ावा देने हेतु गर्भनिरोधक उपाय अपनाने के लिए प्रेरित किया जाए। ,"ఈ విధముగా సమస్యను పరిష్కరించుకోవడానికి ఒక అద్భుతమైన ఆలోచన ఏమిటంటే చిన్న కుటుంబములను ప్రోత్సహించడానికి గర్భనిరోధక సాధనములనూ,పద్ధతులనూ అవలంబించడానికి ప్రజలను ప్రేరేపించడము."
आपने शायद संचार माध्यमों में विज्ञापों के साथ-साथ सुखी परिवार को प्रदर्शित करते हुए पोस्टर एवं पर्चे भी देखे होंगे; ,బహుశా మీరు సంచార సమాచారమాధ్యమాలలో ప్రకటనలతో పాటు సంతోషకరమైన కుటుంబాలను ప్రదర్శించే గోడచిత్రములు మరియు కరపత్రాలను మీరు చూడవచ్చు;
जहाँ एक खुशहाल जोड़े के साथ दो बच्चों का परिवार हम दो हमारे दो नारे के साथ प्रदर्शित किया जाता है। ,"మేమిద్దరము, మాకిద్దరూ అనే నినాదాలతో పాటు సంతోషకరమైన జంటతో ఇద్దరు పిల్లలున్న కుటుంబం ప్రదర్శించబడుతుంది."
"बहुत सारे जोड़ों ने, विशेषरूप से शहरों के काम-काजी युवा दंपतियों ने हम दो हमारा एक का नारा अपनाया है। ","చాలా మంది జంటలు, ముఖ్యంగా నగరాల్లో పనిచేసే యువ దంపతులు మేమిద్దరము, మాకొక్కరు అనే నినాదమును పాటిస్తున్నారు."
विवाह की वैधानिक आयु स्त्री के लिए 18 वर्ष तथा पुरुष के लिए 21 वर्ष सुनिश्चित है और इस समस्या से निपटने हेतु लघु परिवार के लिए जोडों को प्रोत्साहित किया जाता है। ,వివాహం యొక్క చట్టబద్ధమైన వయస్సు మహిళలకు 18 సంవత్సరాలు మరియు పురుషులకు 21 సంవత్సరాలుగా నిర్ణయింపబడింది మరియు ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి చిన్న కుటుంబాలను ప్రోత్సహించడము జరుగుతుంది.
आइए! यहाँ पर कुछ सामान्य तौर पर इस्तेमाल होने वाले गर्भ निरोधकों के बारे में चर्चा करें।,రండి! సాధారణంగా ఉపయోగించే కొన్ని గర్భనిరోధకాలను గురించి ఇప్పుడు చర్చిద్దాము.
"एक आदर्श गर्भ निरोधक प्रयोगकर्ता के हितों की रक्षा करने वाला आसानी से उपलब्ध, प्रभावी तथा जिसका कोई अनुषंगी प्रभाव या दुष्प्रभाव नहीं हो या हो भी तो कम से कम। ","ఒక ఆదర్శ గర్భనిరోధకము దానిని వినియోగదారునికి హితకరమైనది, సులభముగా లభించేది, సమర్ధవంతమైనది, ఎటువంటు దుష్ప్రభావములు లేనిది, ఒకవేళ ఉన్నా చాలాతక్కువ మోతాదులో ఉన్నది అయి ఉండాలి."
"इसके साथ ही यह उपयोगकर्ता की कामेच्छा, प्रेरणा तथा मैथुन में बाधक न हो।","దీనితో పాటు, ఇది వినియోగదారుని యొక్క కామకోరిక, ప్రేరణ మరియు శృంగారంలో అవరోధముగా ఉండకూడదు."
आजकल व्यापक परिधि के गर्भ निरोधक साधन जैसे कि आसानी से उपलब्ध हैं; ,"నేడు గర్భనిరోధక సాధనములు విస్తృతముగా, చాలా సులభముగా అందుబాటులో ఉన్నాయి."
"उन्हैं मोटे तौर पर निम्न श्रेणियों में वर्गीकृत किया जा सकता है, जैसे प्राकृतिक/परंपरागत, रोध (बैरियर), आईयूडीज (कापर टी) मुँह से लेने योग्य गर्भ निरोधक, टीका रूप में, अंतरोंप तथा शल्य क्रियात्मक विधियाँ।","వాటిలో ముఖ్యముగా ఈ క్రింది వర్గములుగా విభజించవచ్చు, ఉదాహరణకు సహజ/సాంప్రదాయక, నిరోధము, ఐయుడి లు,తోటిద్వారా తీసుకోబడే గర్భనిరోధక మాత్రలు, ఇంజక్షన్ రూపములో ఉన్నవి, శరీరములో అమర్చబడేవి, శస్త్రచికిత్స ద్వారా చేసేవి."
"प्राकृतिक विधियाँ, ये विधियाँ अंडाणु (ओवम) एवं शुक्राणु के संगम को रोकने के सिद्धांत पर कार्य करती हैं। ","సహజ పద్ధతులు, ఈ పద్ధతులు అండం మరియు శుక్రకణము యొక్క సంయోగమును నివారించే సూత్రంపై పనిచేస్తాయి."
"इनमें से एक उपाय आवधिक संयम है जिसमें एक दंपति माहवारी चक्र के 10वें से 17वें दिन के बीच की अवधि, के दौरान मैथुन से बचते हैं जिसे अंडोत्सर्जज की अपेक्षित अवधि मानते हैं। ","ఈ చర్యలలో ఒకటి కాలానుగుణముగా పాటించవలసిన సంయమనం, దీనిలో ఒక దంపతుల జంట ఋతు చక్రం యొక్క 10 మరియు 17 రోజుల మధ్య కాలంలో సంభోగాన్ని నివారించవచ్చు, ఇది అండోత్సర్గము జరిగే కాలముగా పరిగణించబడుతుంది."
इस अवधि के दौरान निषेचन एवं उर्वर (गर्भधारण) के अवसर बहुत अधिक होने के कारण इसे निषेच्य अवधि भी कहा जाता है। ,"ఈ కాలములో ఫలదీకరణము మరియు గర్భధారణ అవకాశములు ఎక్కువగా ఉంటాయి, దీనినే ఫలదీకరణ కాలము అని అంటారు."
"इस तरह से, इस दौरान मैथुन (सहवास) न करने पर न गर्भाधान से बचा जा सकता है। ","ఈ విధంగా, ఈ కాలంలో సంభోగము చేయకపోతే గర్భధారణను నివారించవచ్చు."
बाह्य स्खलन या अंतरित मैथुन (कोइटस इन्ट्रप्सन) एक अन्य विधि है जिसमें पुरुष साथी संभोग के दौरान वीर्य स्खलन से ठीक पहले स्त्री की योनि से अपना लिंग बाहर निकाल कर वीर्यसेचन से बच सकता हैं। ,బాహ్య స్ఖలనం లేదా అంతరిత సంభోగం (కోయిటస్ ఇంటరప్షన్) ఇది మరో పద్ధతి పురుషులు సంభోగం జరిపే సమయంలో స్ఖలనం కావడానికి ముందే స్త్రీ యోని నుండి పురుషాంగాన్ని బయటకు తీయడం ద్వారా వీర్య స్ఖలనాన్ని నివారించవచ్చు.
"स्तनपान अनार्तव ( लैक्टेशनल एमेनोरिया ) विधि भी इस तथ्य पर निर्भर करती है कि प्रसव के बाद, स्त्री द्वारा शिशु को भरपूर स्तनपान कराने के दौरान अंडोत्सर्ग और आर्तव चक्र शुरू नहीं होता है। ","ప్రసవము జరిగిన తరువాత, శిశువుకు తల్లిపాలు ఇచ్చేటప్పుడు అండోత్సర్గము మరియు ఋతు చక్రం ప్రారంభం కావు,"
"इसलिए जितने दिनों तक माता शिशु को पूर्णतः स्तनपान कराना जारी रखती है (इस दौरान शिशु को माँ के दूध के अलावा, ऊपर से पानी या अतिरिक्त दूध भी नहीं दिया जाना चाहिए। ","అందువల్ల, తల్లి ఎన్ని రోజులు శిశువుకు పాలు ఇస్తుందో (ఈ సమయంలో, తల్లి పాలు కాకుండా, శిశువుకు నీరు లేదా అదనపు పాలు ఇవ్వడానికి వీలు లేదు."
"यह अवधि 4-6 माह की होती है), गर्भधारण के अवसर लगभग शून्य होते हैं। ","ఈ కాలం 4-6 నెలలు ఉంటుంది), గర్భధారణ జరిగే అవకాశాలు దాదాపు శూన్యం."
यह विधि स्त्री के लिए कंडोम प्रसव के बाद ज्यादा से ज्यादा 6 माह की अवधि तक ही कारगर मानी गई है। ,ప్రసవము తర్వాత గరిష్టంగా 6 నెలల వరకు మాత్రమే ఈ పరిస్థితి స్త్రీకి ప్రభావవంతంగా పరిగణించబడుతుంది
"चूँकि उपर्युक्त विधियों में किसी दवा या साधन का उपयोग नहीं होता, अतः इसके दुष्प्रभाव लगभग शून्य के बराबर हैं। ","పై పద్ధతిలో ఏ ఔషధం లేదా మార్గాలు ఉపయోగించబడవు, కాబట్టి దాని దుష్ప్రభావాలు దాదాపు శూన్యము."
"हालाँकि, इसके असफल रहने की दर काफी अधिक हैं।","అయితే, దాని వైఫల్యం రేటు కూడా చాలా ఎక్కువ."
रोध (बेरियर) विधियों के अंतर्गत रोधक साथनों के माध्यम से अंडाणु और शुक्राणु को भौतिक रूप से मिलने से रोका जाता है। ,"అవరోధ పద్ధతిలో, అండము మరియు శుక్రకణము యొక్క కలయిక పరికరాల ద్వారా నిరోధించబడతాయి."
"इस प्रकार के उपाय पुरुष एवं स्त्री, दोनों के लिए उपलब्ध हैं। ","ఈ రకమైన పరికరములు స్త్రీ, పురుషులకు అందుబాటులో ఉన్నాయి."
"कंडोम (निरोध) आदि रोधक उपाय हैं जिन्हैं पतली रबर या लेटेक्स से बनाया जाता है ताकि इस के उपयोग से पुरुष के लिंग या स्त्री की योनि एवं गर्भाशय ग्रीवा को संभोग से ठीक पहले, ढक दिया जाए और स्खलित शुक्राणु स्त्री के जननमार्ग में नहीं घुस सके। ","కండోమ్ లు(నిరోధ్) మొదలైనవి మరొక రకమైన గర్భనిరోధకములు, వాటిని చాలా పలుచని రబ్బరు లేదా రబ్బరు పాలు లేదా లేటెక్స్ తో తయారు చేయబడతాయి, దీనిని పురుషుని యొక్క అంగమునకు లేదా స్త్రీ యోని మరియు గర్భాశయ గ్రీవమునకు సభోగమునకు సరిగ్గా ముందు కప్పినట్లయితే స్ఖలించబడిన వీర్యము/శుక్రకణము స్త్రీ జననేంద్రియములలోనికి ప్రవేశించలేదు."
यह गर्भाधान को बचा सकता हैं।,ఇది గర్భధారణ జరగకుండా ఆపగలదు.
पुरुषों के लिए कंडोम का मशहूर ब्रांड नाम निरोध काफी लोकप्रिय है। ,పురుషుల కోసము కండోమ్ లలో చాలా ప్రాచుర్యము పొందిన కండోమ్ పేరు నిరోధ్.
"हाल ही के वर्षो में कंडोम के उपयोग में तेजी से वृद्धि हुई है, क्योंकि इससे गर्भधारण के अलावा यौन संचारित रोगों तथा एड्स से बचाव जैसे अतिरिक्त लाभ हैं। ","ప్రస్తుతము ఇటీవలి సంవత్సరాలలో కండోమ్ వాడకం వేగంగా పెరిగింది, ఎందుకంటే ఇది గర్భధారణతో పాటు లైంగిక సంక్రమణ వ్యాధుల నివారణ మరియు ఎయిడ్స్ వంటి అదనపు ప్రయోజనాలను కలిగి ఉంది."
स्त्री एवं पुरुष दोनों के ही कंडोम उपयोग के बाद फेंकने वाले होते हैं। ,స్త్రీలు మరియు పురుషులు ఇద్దరూ కండోమ్ లను ఉపయోగించిన తరువాత విసిరివేసే విధముగా ఉంటాయి.
इन्हैं स्वयं ही लगाया जा सकता है और इस तरह उपयोगकर्ता की गोपनीयता बनी रहती है। ,వాటిని ఎవరికివారే స్వంతముగా అమర్చుకోవచ్చు మరియు అందువల్ల వినియోగదారుని గోప్యత అలాగే ఉంటుంది.
"डायाफ्रॉम, गर्भाशय ग्रीवा टोपी तथा बॉल्ट आदि भी रबर से बने रोधक उपाय हैं। ","స్త్రీల కోసము డయాఫ్రమ్, గర్భాశయ గ్రీవము యొక్క టోపి మరియు వాల్ట్ లు రబ్బరుతో తయారు చేయబడిన గర్భనిరోధక సాధనములు."
जो स्त्री के जनन मार्ग में सहवास के पूर्व गर्भाशय ग्रीवा को ढकने के लिए लगाए जाते हैं। ,వీటిని స్త్రీలు సంభోగమునకు ముందు జనన మార్గములో గర్భాశయ శీర్షమును కప్పి ఉంచడానికి అమర్చుకుంటారు.
ये गर्भाशय ग्रीवा को ढक कर शुक्राणुओं के प्रवेश को रोककर गर्भाधान से छुटकारा दिलाते हैं। ,"ఇది గర్భాశయ శీర్షభాగమును కప్పి, శుక్రకణముల ప్రవేశమును నిరోధిస్తాయి మరియు గర్భధారణ నుండి ఉపశమనం పొందుతాయి."
इन्हैं पुन: इस्तेमाल किया जा सकता हैं।,వాటిని తిరిగి ఉపయోగించుకోవచ్చు.
"इसके साथ ही इन रोधक साथनों के साथ-साथ शुक्राणुनाशक क्रीम, जेली एवं फोम (झाग) का प्राय: इस्तेमाल किया जाता है, जिससे इनकी","దీనితో పాటు, శుక్రకణములను నాశనము చేసే లేపనములు లేదా క్రీములు, జెల్లీ మరియు నురుగు తరచుగా ఈ నిరోధక పరికరాలతో పాటు ఉపయోగించబడతాయి, ఈ కారణంగా వాటి"
गर्भनिरोधक क्षमता काफी बढ़ जाती है।,గర్భనిరోధక సామర్థ్యం మరింత గణనీయంగా పెరుగుతుంది.
भारत में दूसरी प्रभावी और लोकप्रिय विधि अंतः गर्भाशयी युक्‍क्ति (इन्ट्रा यूट्राइइ डिवाइस-आई यू डी) का उपयोग है। ,భారతదేశంలో మరొక ప్రభావవంతమైన మరియు ప్రసిద్ధ పద్ధతి ఇంట్రా యుటిరీన్ పరికరము పరికరం (ఐయుడి) వాడకం.
ये युक्तियाँ डॉक्टरों या अनुभवी नर्सों द्वारा योनि मार्ग से गर्भाशय में लगाई जाती हैं। ,దీనిని అనుభవజ్ణులైన నర్సులు లేదా వైద్యుల ద్వారా యోని మార్గము ద్వారా గర్భాశయములో అమర్చబడుతుంది.
"आजकल विभिन्न प्रकार की अंत: गर्भाशयी युक्तियाँ उपलब्ध हैं जैसे कि औषधिरहित आई यू डी, ताँबा मोचक आई यू डी (कॉपर-टी, कॉपर-7 मल्टीलोड 375 कॉपर टी) तथा हॉर्मोन मोचक आई यू डी (प्रोजेस्टासर्ट, एल एन जी-20) आदि।","ఔషధ రహిత ఐయుడిలు, రాగితో తయారైన ఐయుడిలు (కాపర్- టి, కాపర్ -7 మల్టీలోడ్ 375 కాపర్ టి), మరియు హార్మోన్-విడుదల ఐయుడిలు (ప్రొజెస్టాసెర్ట్ ఎల్ఎన్ జి-20) వంటి అనేక రకాల ఇంట్రా యుటెరైన్ పరికరాలు ఈ రోజుల్లో అందుబాటులో ఉన్నాయి."
आई यू डी गर्भाशय के अंदर कॉपर (सी यू) का आयन मोचित होने के कारण शुक्राणुओं की भक्षकाणुक्रिया (फैगोसाइटोसिस) बढ़ा देती हैं जिससे शुक्राणुओं की गतिशीलता तथा उनकी निषेचन क्षमता को कम करती हैं। ,"ఐయుడి గర్భాశయము లోపల రాగి (సియు) అయాన్లను విడుదల చేయడము ద్వారా, ఇది శుక్రకణముల యొక్క ఫాగోసైటోసిస్‌ను పెంచుతుంది, తద్వారా శుక్రకణము యొక్క చలనశీలతను మరియు ఫలదీకరణ సామర్థ్యాన్ని తగ్గిస్తుంది."
इसके अतिरिक्त आइ यू डी हॉर्मोन को गर्भाशय में भ्रूण के रोपण के लिए अनुपयुक्त बनाते तथा गर्भाशय ग्रीवा को शुक्राणुओं का विरोधी बनाते हैं। ,"ఇంతేకాకుండా, ఐయుడిలు గర్భాశయంలో గ్రంధులను విడుదల చేసి పిండస్థాపనకు ప్రతికూలముగా చేస్తాయి మరియు గర్భాశయమును శుక్రకణమునకు విరుద్ధంగా చేస్తాయి."
"जो औरतें गर्भावस्‍था में देरी या बच्चों के जन्म में अंतराल चाहती हैं, उनके लिए आई यू डी आदर्श गर्भनिरोधक हैं। ",గర్భధారణను ఆలస్యం చేయాలనుకుంటున్న లేదా ప్రసవముల మధ్య దూరము లేదా ఎడము కావాలనుకునే స్త్రీలకు ఐయుడిలు ఒక ఆదర్శవంతమైన గర్భనిరోధకం.
भारत में गर्भनिरोध की यह विधियाँ व्यापक रूप से प्रचलित हैं।,ఈ గర్భనిరోధక పద్ధతులను భారతదేశంలో విస్తృతంగా పాటిస్తున్నారు.
महिलाओं के द्वारा खाया जाने वाला एक अन्य गर्भनिरोधक प्रोजेस्टोजन अथवा प्रोजेस्टोजन और एस्ट्रोजज का संयोजन है जिसे थोड़ी मात्रा में मुँह द्वारा लिया जाता है। ,"స్త్రీలు నీటి ద్వారా తీసుకునే మరొక గర్భనిరోధకం ప్రొజెస్టోజెన్ లేదా ప్రొజెస్టోజెన్ మరియు ఈస్ట్రోజెన్ కలయిక, ఇది నోటి ద్వారా చాలా కొద్ది మొత్తంలో తీసుకోబడుతుంది."
यह मुँह से टिकिया के रूप में ली जाती हैं और ये गोलियों (पिल्स) के नाम से लोकप्रिय हैं। ,వీటిని నోటి ద్వారా మాత్రల రూపములో తీసుకుంటారు మరియు వీటిని పిల్స్ లేదా గోళీలు అనే పేరుతో ప్రసిద్ధి చెందాయి.
"ये गोलियाँ 21 दिन तक प्रतिदिन ली जाती हैं और इन्हैं आर्तव चक्र (माहवारी) के प्रथम पाँच दिनों, मुख्यतः पहले दिन से ही शुरू करनी चाहिए।","ఈ మాత్రలు రోజుకు ఒక్కటి చొప్పున 21 రోజులు తీసుకుంటారు మరియు అవి ఋతు చక్రం (ఋతు స్రావము) యొక్క మొదటి ఐదు రోజుల నుండి, ప్రధానంగా మొదటి రోజు నుండి ప్రారంభించాలి."
"गोलियाँ समाप्त होने के सात दिनों के अंतर के बाद (जब पुनः ऋतुस्राव शुरू होता है), इसे फिर से वैसे ही लिया जाता है और यह क्रम तब तक जारी रहता है जब तक गर्भनिरोध की आवश्यकता होती है। ","మాత్రలు తీసుకోవడము ముగిసిన ఏడు రోజుల తరువాత (మళ్ళీ ఋతుస్రావం ప్రారంభమైనప్పుడు), అది మళ్ళీ అదే విధంగా ఆ మాత్రలను వాడవలసి ఉంటుంది మరియు గర్భధారణను ఎంతకాలము నిరోధించాలనుకుంటే అంతవరకూ ఈ మాత్రల వాడకము కొనసాగించాలి."
ये अंडोत्सर्जज और रोपण को संदमित करने के साथ-साथ गर्भाशय ग्रीवा की श्लेष्मा की गुणता को भी बदल देती हैं जिससे शुक्राणुओं के प्रवेश पर रोक लग जाती है अथवा उनकी गति मंद हो जाती है। ,"ఇవి అండోత్సర్గము మరియు అండప్రతిస్థాపనను నిరోధిస్తాయి, అంతేకాకుండా గర్భాశయ శీర్షము యొక్క శ్లేష్మపొర యొక్క నాణ్యతను మార్చివేస్తాయి, దీనివలన శుక్రకణముల ప్రవేశము నిరోధించబడుతుంది మరియు వాటి చలన గతి కూడా తగ్గుతుంది."
यह गोलियाँ बहुत ही प्रभावशाली तथा बहुत कम दुष्प्रभाव वाली होती हैं तथा औरतों द्वारा यह खूब स्वीकार्य हैं। ,ఈ మాత్రలు చాలా ప్రభావవంతంగా ఉంటాయి మరియు చాలా తక్కువ దుష్ప్రభావాలను కలిగి ఉంటాయి మరియు స్త్రీల ద్వారా చాలా ఆమోదింపబడినవి.
"सहैंली नामक नयी गर्भनिरोधक गोली, जिसके बारे में पहले भी चर्चा हुई है, एक गैर-स्टेरॉइडली सामग्री हैं। ","సహేలీ అనే పేరుగల ఒక కొత్తగర్భనిరోధక మాత్ర, దీని కోసము ఇంతకు ముందు చర్చించబడింది, దీని తయారీలో ఎటువంటి స్టెరాయిడ్ లు లేవు."
यह हफ्ते में एक बार ली जाने वाली गोली है। ,ఇది వారానికి ఒకసారి తీసుకునే మాత్ర.
इसके दुष्प्रभाव बहुत कम तथा यह उच्च निरोधक क्षमता वाली हैं।,దీని యొక్క దుష్ప్రభావాలు చాలా తక్కువగా ఉంటాయి మరియు దీని నివారణ సామర్థ్యము చాలా అధికముగా ఉంటుంది.
स्त्रियों द्वारा प्रोजेस्टोजन अकेले या फिर एस्ट्रोजज के साथ इसका संयोजन भी टीके या त्वचा के नीचे अंतर्रोष (इंप्लांट) के रूप में किया जा सकता है।,ప్రొజెస్టోజెన్ ను మాత్రమే లేదా ఈస్ట్రోజెన్‌తో కలిపి మహిళలు టీకా రూపములో లేదా చర్మము క్రింద ఇంప్లాంట్‌ గా కూడా అమర్చవచ్చు.
इसके कार्य की विधि ठीक गर्भनिरोधक गोलियों की भाँति होती है तथा काफी लंबी अवधि के लिए प्रभावशाली होते हैं। ,దాని క్రియాశీలత్వము ఖచ్చితంగా గర్భనిరోధక మాత్రల మాదిరిగానే ఉంటుంది మరియు ఇది చాలా కాలం పాటు ప్రభావవంతంగా ఉంటుంది.
मैथुन के 72 घंटे के भीतर ही प्रोजेस्टोजन या प्रोजेस्टोजन-एस्ट्रोजन अंतरोंप संयोजनों का प्रयोग या आई यू डी के उपयोग को आपातकालिक गर्भनिरोधक के रूप में बहुत ही प्रभावी पाया गया है और इन्हैं बलात्कार या सामान्य (लापरवाहीपूर्ण) असुरक्षित यौन संबंधों के कारण होने वाली संभावित सगर्भता से बचने के लिए लिया जा सकता हैं।,సంభోగం జరిగిన 72 గంటలలోపు ప్రొజెస్టోజెన్ లేదా ప్రొజెస్టోజెన్-ఈస్ట్రోజెన్ల కలయికతో ఉన్న ఐయుడిల వాడకం అత్యవసర గర్భనిరోధకంగా చాలా ప్రభావవంతంగా పనిచేస్తున్నట్టుగా కనుగొనబడింది మరియు ఇది అత్యాచారం లేదా నిర్లక్ష్యం లేదా అసురక్షిత సంభోగము వలన ఏర్పడే గర్భధారణను నివారించడానికి తీసుకోవచ్చు.
शल्यक्रिया विधियाँ जिन्हैं बंध्धकरण भी कहते हैं; ,"శస్త్రచికిత్సా పద్ధతులు, వీటినే స్టెరిలైజేషన్ అని కూడా పిలుస్తారు."
"प्रायः उन लोगों के लिए सुझाई जाती हैं, जिन्हैं आगे गर्भावस्‍था नहीं चाहिए तथा वे इसे स्थाई माध्यम के रूप में (पुरुष/स्त्री में से एक) अपनाना चाहते हैं। ",మున్ముందు గర్భము ఇక అవసరం లేనివారికి ఇది తరచుగా సూచించబడుతుంది మరియు వారు దానిని శాశ్వత మాధ్యమంగా (పురుషుడు/స్త్రీలలో ఒకరు) ఉపయోగించాలని కోరుకుంటారు.
शल्यक्रिया की दखलंदाजी से युग्मक परिवहन (संचार) रोक दिया जाता है; फलत: गर्भाधान नहीं होता है।,"శస్త్రచికిత్స ప్రయోగము వలన సంయుక్తబీజ రవాణా నిరోధించబడుతుంది, దీని పర్యవసానముగా గర్భాదానము జరుగదు."
बंध्यकरण प्रक्रिया को पुरुषों के लिए शुक्रवाहक-उच्छेदन (वासैक्टोमी) तथा महिलाओं के लिए डिंबवाहिनी (फैलोपी) नलिका उच्छेदन (टूबैक्टोमी) कहा जाता है। ,స్టెరిలైజేషన్ ప్రక్రియను పురుషులకు వాసెక్టమీ అని పిలుస్తారు మరియు మహిళలకు ట్యూబర్‌క్యులస్ (ఫెలోపి) వాహిక తొలగింపు (ట్యూబెక్టమీ) అని పిలుస్తారు.
"जनसाधारण इन क्रियाओं को पुरुष या महिला नसबंदी के नाम से जानते हैं, ",సామాన్య ప్రజలు ఈ ప్రక్రియలను స్త్రీ పురుషుల నస్ బందీ అనే పేరుతో గుర్తిస్తారు.
शुक्रवाहक-उच्छेदन में अंडकोष (इस्क्रोटम) शुक्रवाहक में चीरा मारकर छोटा सा भाग काटकर निकाल अथवा बांध दिया जाता है। ,"శుక్రవాహికను కత్తిరించడము లేదా స్పెర్మాథెక్టమీ, ముష్కగోణి (స్క్రోటమ్) యొక్క శుక్రవాహికలో ఒక చిన్న భాగాన్ని కత్తిరించడం లేదా ముడివేయడము ద్వారా చేస్తారు."
जबकि स्त्री के उदर में छोटा सा चीरा मारकर अथवा योनि द्वारा डिंबवाहिनी नली का छोटा सा भाग निकाल या बाँध दिया जाता है। ,స్త్రీ ఉదర భాగము పొత్తికడుపులో ఒక చిన్న కోత చేసినప్పుడు లేదా ఫెలోపియన్ వాహిక యొక్క చిన్న భాగం యోని ద్వారా తొలగించబడుతుంది లేదా ముడివేయబడుతుంది.
यह तकनीकें बहुत ही प्रभावशाली होती हैं पर इनमें पूर्वस्थित लाने की गुंजाइश बहुत ही कम होती है।,"ఈ పద్ధతులు చాలా ప్రభావవంతంగా ఉంటాయి, కానీ వాటిని తిరిగి పునరుద్ధరించడానికి అవకాశం చాలా తక్కువగా ఉంటుంది."
"यहाँ पर, इस बात पर जोर देने की जरूरत है कि उपयुक्त गर्भनिरोधक उपायों का चुनाव एवं उपयोग किसी शिक्षित चिकित्सा कर्मी या विशेषज्ञ की परामर्श द्वारा ही किया जाना चाहिए। ","ఇక్కడ, తగిన గర్భనిరోధక చర్యల ఎంపిక మరియు వాడకము, విద్యావంతులైన అనుభవజ్ణులైన వైద్య కార్యకర్త లేదా నిపుణుల సంప్రదింపుల ద్వారా మాత్రమే జరగాలి అనే విషయమును దృష్టిలో ఉంచుకోవలసిన అవసరము ఎంతైనా ఉంది."
प्रत्येक व्यक्ति को अवश्य ध्यान में रखना चाहिए कि जनन स्वास्थ्य के रखरखाव हेतु गर्भनिरोधक नियमित रूप से अपेक्षित नहीं होते हैं। ,ప్రతీ ఒక్క వ్యక్తి తప్పక దృష్టిలో ఉంచుకోవాల్సిన విషయము ఏమిటంటే ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యం యొక్క నిర్వహణకు గర్భనిరోధకములను సాధారణముగా ఉపయోగించవలసిన అవసరం లేదు.
"वास्तव में, इनका उपयोग प्राकृतिक प्रक्रिया जनन जैसे गर्भाधान/सगर्भता के विरुद्ध है। ","వాస్తవానికి, ఇటువంటి కృత్రిమ గర్భనిరోధకములను ఉపయోగించడము సహజ గర్భాధానము/గర్భధారణకు వ్యతిరేకముగా ఉంటుంది."
"इन सबके बावजूद, व्यक्ति को इन विधियों को इस्तेमाल करने के लिए विवश होना पड़ता है फिर चाहैं सगर्भता को रोकने या देरी करने या अंतराल रखने का कोई निजी कारण रहा हो। ","ఇవన్నీ మాత్రమే కాకుండా, కాన్పుల మధ్య దూరము లేదా ఎడము ఉంచాలనుకున్నా లేక గర్భధారణ జరగకుండా ఆపాలన్నా లేక మరేదైనా వ్యక్తిగత కారణము ఉన్నా ఈ పధ్దతులను ఉపయోగించవలసి వస్తుంది."
इसमें संदेह नहीं कि इन विधियों के व्यापक उपयोग ने जनसंख्या की अनियंत्रित वृद्धि को रोकने में महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाई है। ,ఈ పద్ధతుల యొక్క విస్తృతమైన వినియోగము జనాభా యొక్క అనియంత్రిత పెరుగుదలను నివారించడములో చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి అనడములో ఎటువంటి సందేహం లేదు.
"फिर भी, इन उपायों के संभावित दुष्प्रभावों में मतली, उदरीय पीड़ा, बीच-बीच में रक्तस्राव, अनियमित आर्तव रक्‍तस्राव या यहाँ तक कि स्तन कैंसर जैसी बातें हो सकती हैं। ","అయినప్పటికీ, ఈ పద్ధతులను ఉపయోగించడములో వికారం, పొత్తికడుపులో నొప్పి, మధ్య మధ్యలో రక్తస్రావము, అనియమిత ఋతుస్రావము మాత్రమే కాకుండా స్తనములలో కేన్సర్ వంటి దుష్ప్రభావములు కలిగే అవకాశము కూడా ఉంది."
यद्यपि यह बहुत महत्त्वपूर्ण नहीं हैं; फिर भी इनकी पूरी तरह से उपेक्षा नहीं की जा सकती।,ఇవి చాలా ముఖ్యమైనవి కానప్పటికీ; వాటిని కూడా మనము పూర్తిగా విస్మరించలేము.
"गर्भावस्‍था पूर्ण होने से पहले जानबूझ कर या स्वैच्छिक रूप से गर्भ के समापन को प्रेरित गर्भपात या चिकित्सीय सगर्भता समापन (मेडिकल टर्मिनेशन ऑफ प्रिगनेन्सी, एम टी पी) कहते हैं। ","గర్భధారణ పూర్తయ్యే ముందు ఉద్దేశపూర్వకంగా లేదా స్వచ్ఛందంగా గర్భం ముగించడాన్ని ప్రేరేపిత గర్భస్రావం లేదా వైద్య గర్భధారణ ముగింపు (గర్భం యొక్క వైద్య ముగింపు, ఎమ్ టిపి) అంటారు."
पूरी दुनिया में हर साल लगभग 45 से 50 मिलियन चिकित्सीय सगर्भता समापन कराए जाते हैं जो कि संसार भर की कुल सगर्भताओं का 1/5 भाग है। ,"ప్రతి ఏడాది ప్రపంచవ్యాప్తంగా సుమారు 45 నుండి 50 మిలియన్ల గర్భములు శస్త్రచికిత్స ద్వారా తొలగించబడతాయి, ఇది ప్రపంచవ్యాప్తంగా మొత్తం గర్భముల సంఖ్యలో 1/5 వవంతుగా ఉంది."
"तथापि एम टी पी में भावनात्मक, नैतिक, धार्मिक एवं सामाजिक पहलुओं से जुड़े होने के कारण बहुत से देशों में यह बहस जारी है कि चिकित्सीय सगर्भता","ఏదేమైనా, వైద్య గర్భస్రావములో ఉన్న భావోద్వేగ, నైతిక, మత మరియు సామాజిక అంశాలతో ముడి పడి ఉన్న కారణముగా చాలా దేశములలో ఈ వైద్య గర్భస్రావము గురించి చర్చలు జరుగుతున్నాయి,"
समापन को स्वीकृत/या कानूनी बनाया जाना चाहिए या नहीं। ,ఈ రకమైన గర్భస్రావమును ఆమోదించాలా/చట్టబద్ధము చేయాలా వద్దా అనే అంశము పై విస్తృత చర్చలు జరుగుతున్నాయి.
भारत सरकार ने इसके दुरुपयोग को रोकने के लिए 1971- ई. में चिकित्सीय सगर्भता समापन को कानूनी स्वीकृत प्रदान कर दी थी। ,భారత ప్రభుత్వము దీని దుర్వినియోగమును నివారించడము కోసం 1971వ సంవత్సరములో వైద్య గర్భస్రావమునకు చట్టపరమైన అనుమతిని ఇచ్చింది.
"इस प्रकार के प्रतिबंध अंधाधुंध और गैरकानूनी मादा भ्रूण हत्या तथा भेदभाव को रोकने के लिए बनाए गए, जो अभी -भी भारत देश में बहुत ज्यादा हो रहा है।",భారతదేశంలో ఇప్పటికీ చాలా అధికముగా జరుగుతున్నఇటువంటి విచక్షణారహిత మరియు చట్టవిరుద్ధమైన స్త్రీ భ్రూణహత్యలు మరియు లింగ వివక్షతను నివారించడానికి ఇటువంటి చట్టములు అమలు చేయబడ్డాయి.
चिकित्सीय सगर्भता समापन क्यों? ,అసలు ఈ వైద్య గర్భస్రావము ఎందుకు?
निश्चित तौर पर इसका उत्तर अनचाही सगर्भताओं से मुक्ति पाना है फिर चाहैं वे लापरवाही से किए गए असुरक्षित यौन संबंधों का परिणाम हो या मैथुन के समय गर्भनिरोधक उपायों के असफल रहने या बलात्कार जैसी घटनाओं के कारण हों। ,నిర్లక్ష్యముతో చేసిన సంభోగము వలనగాని లేదా సంభోగ సమయంలో గర్భనిరోధక చర్యల వైఫల్యం లేదా అత్యాచారం వంటి సంఘటనల వలన కలిగే అవాంఛిత గర్భధారణనుండి విముక్తి పొందడం కోసమే అనే సమాధానమును నిశ్చయముగా చెప్పవచ్చు.
इसके साथ ही चिकित्सीय सगर्भता समापन की अनिवार्यता कुछ विशेष मामलों में भी होती है जहाँ सगर्भता बने रहने की स्थिति में माँ अथवा भ्रूण अथवा दोनों के लिए हानिकारक अथवा घातक हो सकती है।,దానితో పాటు కొన్నిప్రత్యేక సందర్భాల్లో గర్భధారణ సమయములో ఏదైనా కారణము చేత ఒకవేళ తల్లి లేదా శిశువు లేదా ఇరువురికీ ప్రాణహాని ఉన్నప్పుడు తప్పనిసరిగా వైద్య గర్భస్రావము చేయవలసిన ఆవశ్యకత ఏర్పడుతుంది.
सगर्भता की पहली तिमाही में अर्थात्‌ सगर्भता के 12 सप्ताह तक की अवधि में कराया जाने वाला चिकित्सीय सगर्भता समापन अपेक्षाकृत काफी सुरक्षित माना जाता हैं।,"మొదటి త్రైమాసికంలో అనగా, గర్భధారణ మొదలైనప్పటి నుండి 12 వారాల వరకు, గర్భస్రావము చేయడము సురక్షితంగా పరిగణించబడుతుంది."
इसके बाद द्वितीय तिमाही में गर्भपात बहुत ही संकटपूर्ण एवं घातक होता है। ,"దీని తరువాత, రెండవ త్రైమాసికంలో గర్భస్రావం చాలా ప్రమాదకరమైనది మరియు ప్రాణాంతకం కూడా."
"इस बारे में एक सबसे अधिक परेशान करने वाली यह बात देखने में आई है कि अधिकतर एम टी पी गैर कानूनी रूप से, ","దీని గురించి చాలా కలతపెట్టే విషయం ఏమిటంటే, చాలా వరకూ ఎమ్ టి పిలు చట్టవిరుద్ధముగా"
अकुशल नीम-हकीमों से कराए जाते हैं जो कि न केवल भारत सरकार द्वारा अनैच्छिक गर्भपात की घटनाओं को कम करने और मातृ मृत्यु दर और विकृतियों की घटनाओं को कम करने के इरादे से सगर्भता का चिकित्सकीय समापन अधिनियम (संशोधन) 2017 अधिनियमित किया गया था।,ఏ మాత్రము నైపుణ్యము లేని మంత్రసానులు లేదా హకీమ్ లద్వారా జరపబడతాయి. ఇటువంటి అవాంచిత గర్భస్రావములను తగ్గించడానికి మరియు తల్లి మృత్యువుల స్థాయి మరియు వైకల్యము వంటి ఘటనలను తగ్గించే ఉద్దేశ్యముతో గర్భస్రావచట్టము(సవరణ) 2017 నుండి అమలు చేయబడింది.
इस अधिनियम के अनुसार एक पंजीकृत चिकित्सक की राय पर गर्भावस्‍था के पहले बारह हफ्तों के भीतर कुछ निश्चित आधार पर गर्भावस्‍था समाप्त की जा सकती है।,"ఈ చట్టం ప్రకారం, ఒక అధీకృత వైద్యుడి సలహా మేరకు గర్భము యొక్క మొదటి పన్నెండు వారాల లోపల నిర్దిష్ట ఆధారముల పై గర్భస్రావము చేయబడుతుంది."
अगर गर्भावस्‍था बारह हफ्तों से अधिक लेकिन 24 हफ्तों से कम हो तो इस अवस्था में सगर्भता की चिकित्सीय समापन के लिए निम्नलिखित आधार पर दो पंजीकृत चिकित्सकों की एक राय होना आवश्यक हैं।,"గర్భం పన్నెండు వారాల కన్నా ఎక్కువ కాని 24 వారాల కన్నా తక్కువ అయితే, ఈ దశలో గర్భ స్రావము వైద్యపరంగా జరపడానికి ఈ క్రింది ఆధారములపై ఇద్దరు అధీకృత వైద్యుల సలహా తీసుకోవడము అవసరం."
गर्भावस्‍था की निरंतरता में गर्भवती महिलाओं के जीवन के लिये जोखिम अथवा गंभीर शारीरिक चोट और शारीरिक व मानसिक स्वास्थ्य का खतरा हो।,గర్భావస్థ కాలములో గర్భముతో ఉన్న మహిళల జీవితముకు ప్రమాదము లేదా తీవ్రమైన శరీర గాయము మరియు శారీరక లేదా మానసిక ఆరోగ్యమునకు ప్రమాదము ఉంది.
शारीरिक व मानसिक असामान्यताओं से पीडित या गंभीरता से विकलांग बच्चे के जन्म होने की संभावना का खतरा हो।,శారీరక మరియు మానసిక అసాధారణలతో బాధపడుతున్న లేదా తీవ్రత వలన వికలాంగులైన పిల్లలు జన్మించే ప్రమాదము ఉంటుంది.
"असुरक्षित होते हैं, बल्कि जानलेवा भी सिद्ध हो सकते हैं। ","అసురక్షితమైనవి, కానీ ప్రాణాంతకం అని కూడా నిరూపించబడుతుంది."
दूसरी खतरनाक प्रवृत्ति शिशु के लिंग निर्धारण के लिए उल्बवेधन का दुरुपयोग (यह प्रवृत्ति शहरी क्षेत्रों में अधिक) होता है। ,రెండవ ప్రమాదకరమైన ధోరణి శిశువు యొక్క లింగాన్ని నిర్ణయించడానికి ఏమ్నియోసెంటిసిస్ ను దుర్వినియోగము చేయడము (ఇది ఎక్కువగా పట్టణ ప్రాంతాల్లో ఎక్కువ)గా జరుగుతుంది.
"बहुधा ऐसा देखा गया है कि यह पता चलने पर कि भ्रूण मादा है, एम टी पी कराया जाता है, जो पूरी तरह गैरकानूनी है। ","తరచుగా పిండము ఆడశిశువు అని తెలిసినప్పుడు వైద్య గర్భస్రావము చేయబడుతుంది, ఇది పూర్తిగా చట్టవిరుద్ధము."
"इस प्रकार के व्यवहार से बचना चाहिए, क्योंकि यह युवा माँ और भ्रूण दोनों के लिए खतरनाक है। ","ఈ రకమైన పోకడను నివారించాలి, ఎందుకంటే ఇది తల్లి మరియు శిశువు ఇద్దరికీ ప్రమాదకరం."
असुरक्षित मैथुन से बचाव के लिए प्रभावशाली परामर्श सेवाओं को देने तथा गैरकानूनी रूप से कराए गए गर्भपातों में जान की जोखिम के बारे में बताए जाने के साथ-साथ अधिक से अधिक सुविधाएँ उपलब्ध कराई जानी चाहिए; ,అసురక్షిత సంభోగము నుండి రక్షణ కోసము ప్రభావవంతమైన సంప్రదింపు సేవలను అందించడము మరియు చట్టవిరుద్ధముగా చేయబడ్డ గర్భస్రావములలో ప్రాణ ప్రమాదాన్ని వివరించడముతో పాటు మరింత ఎక్కువ సదుపాయములను అందించాలి.
ताकि उपर्युक्त हानिकारक प्रवृत्तियों को रोका जा सके।,దానివలన జరగబోయే ప్రమాదములను నివారించవచ్చు.
कोई भी रोग या संक्रमण जो मैथुन द्वारा संचारित होते हैं उन्हैं सामूहिक तौर पर यौन संचारित संक्रमण (एस टी आई) या रतिजरोग (वी डी) अथवा जनन मार्ग (आर टी आई) संक्रमण कहा जाता है। ,లైంగిక సంపర్కము ద్వారా కలిగే ఏదైనా వ్యాధి లేదా సంక్రమించిన వ్యాధులను సామూహికముగా యోని సంక్రమణ వ్యాధులు(ఎస్ టి డి) లేదా సుఖవ్యాధులు(వీ డీ) లేదా మర్మ వ్యాధులు (ఆర్ టి ఐ) సంక్రమణలు అని అంటారు.
"सुजाक (गोनोरिया), सिफिलिस, हर्पीस, जननिक परिसर्प (जेनाइटिल हर्पीज़ा), क्लेमिडियता, ट्राइकोमोनसता, लैंगिक मस्से, यकृतशोथ-बी और हाल ही में","గనేరియా, సిఫిలిస్, హెర్పిస్, జెనైటల్ హెర్పిస్, క్లోమీడియాసిస్, మర్మ పులిపిర్లు, ట్రైఖోమోనియాసిస్, హెపటైటిస్-బి మరియు ఇటీవలి కాలములో"
सर्वाधिक चर्चित एवं घातक एच आई वी/एड्स आदि सामान्य यौन संचारित रोग हैं। ,అత్యధికముగా చర్చలలో ఉన్న హెచ్ ఐవి/ఎయిడ్స్ మొదలైన వ్యాధులు లైంగికముగా సంక్రమించేవి.
"इन सबके साथ एच आई वी संक्रमण सर्वाधिक खतरनाक है, इसके बारे में पुस्तक के आठवें अध्याय में विस्तार से चर्चा की गई है।","వీటన్నింటిలో హెచ్ ఐవి వ్యాధి అన్నింటికన్నా ప్రమాదకరమైనది, దీని గురించి పుస్తకములో 8వ అధ్యాయములో విస్తారముగా వివరించబడింది."
"इनमें से कुछ संक्रमण जेसे कि यकृतशोथ-बी तथा एच आई वी के संक्रमण, एक संक्रमित व्यक्ति के साझे प्रयोग वाली सुइयों (टीकों), शल्य क्रिया के औजारों तथा संदूषित रक्ताधान (ब्लड ट्रांसफ्यूजन) या फिर संक्रमित माता से उसके गर्भस्थ शिशु में भी संचारित हों सकते हैं। ","వీటిలో కొన్ని వ్యాధులు హెపటైటిస్-బి మరియు హెచ్ ఐ వి వ్యాధి వంటివి, ఒక సంక్రమించిన వ్యక్తి ద్వారా గాని, ఆ వ్యక్తికి ఉపయోగించబడిన ఇంజక్షన్ సూదులు (టీకాలు), శస్త్రచికిత్సా సాధనాలు మరియు రక్త మార్పిడి (బ్లడ్ ట్రాన్స్ ఫ్యూజన్), లేదా ఆ వ్యాధులు సోకిన తల్లి నుండి పుట్టబోయే బిడ్డకు కూడా వ్యాపించే అవకాశము ఉంటుంది."
"यकृतशोथ-बी, जननिक परिसर्प तथा एच आई वी संक्रमण को छोड़कर बाकी सभी यौन रोग पूरी तरह से उपचार योग्य हैं; बशर्ते कि इन्हैं शुरूआती अबस्था-में पहचाना एवं इनका उचित ढंग से पूरा इलाज कराया जाए। ","హెపటైటిస్-బి, జననేంద్రియ హెర్పెస్ మరియు హెచ్ ఐ వి వ్యాధి మినహా మిగతా అన్ని లైంగిక వ్యాధులు పూర్తిగా నయం కాగలవు; ఈ వ్యాధులు ప్రాథమిక స్థాయిలో కనుక గుర్తించబడితే వీటికి సరైన చికిత్స చేసి సులభముగా నయము చేయవచ్చు."
"इन सभी रोगों के शुरूआती लक्षण बहुत हल्के-फुल्के होते हैं, जो कि जननिक क्षेत्र (गुप्तांग) में खुजली, तरल स्राव आना, हल्का दर्द तथा सूजन आदि हो सकते हैं। ","ఈ అన్ని వ్యాధుల యొక్క ప్రాథమిక లక్షణములు చాలా తేలికగా ఉంటాయి, మర్మాంగములలో దురద, స్రావములు విడుదల కావడము, తేలికపాటి నొప్పి మరియు దురద మొదలుగునవి కలుగవచ్చు."
संक्रमित स्त्रियाँ अलक्षणी हो सकती हैं। कभी-कभी उनमें संक्रमण के लक्षण प्रकट नहीं होते और इसीलिए लंबे समय तक उनका पता नहीं चल पाता। संक्रमण की प्रारंभिक अवस्था में लक्षणों का प्रकट न होना या उनका कम महत्त्वपूर्ण होना तथा यौन संचारित संक्रमणों से जुड़े सामाजिक कलंक,ఈ వ్యాధి సోకిన మహిళలకు ఈ లక్షణములు కనిపించకపోవచ్చు మరియు దీనివల్లనే చాలా కాలము వరకూ వారికి వ్యాధి సోకినట్లుగా వారు తెలుసుకోలేరు. వ్యాధి యొక్క ప్రాథమిక దశలో లక్షణములు కనిపించకపోవడము మరియు వాటికి అంతగా ప్రాముఖ్యత లేకపోవడము మరియు లైంగికముగా సంక్రమించే వ్యాధుల పట్ల సమాజములో ఉన్న ఏహ్యభావము
का डर संक्रमित व्यक्ति को समय पर जाँच तथा उचित उपचार से रोकता है। ,వంటి కారణముల వలన వ్యాధి సోకిన వ్యక్తి సరైన సమయములో తనిఖీ చేయించుకోకపోవడము మరియు చికిత్స చేయించుకోవడమును ఆపుతున్నాయి.
इसके कारण आगे चलकर जटिलताएँ पैदा हो सकती हैं। ,దీని వలన తరువాతి కాలములో మరింత క్లిష్టమైన పరిస్థితులకు దారితీయ వచ్చు.
"जोकि श्रोणि-शोथज रोग (पी आई डी), गर्भपात, मृतशिशु जन्म, अस्थानिक सगर्भता, बंध्यता अथवा जनन मार्ग का कैंसर हो सकता है। ","పెల్విక్ ఇన్ఫ్లమేటరీ డిసీజ్ (పిఐడి), గర్భస్రావం, మృత శిశువు జన్మించడము, ఎక్టోపిక్ ప్రెగ్నెన్సీ, వంధ్యత్వం లేదా యుటెరస్ కాన్సర్ వంటి ప్రమాదకరమైన వ్యాధులకు దారితీయవచ్చు."
"यौन संचारित संक्रमण स्वस्थ समाज के लिए खतरा है, इसलिए इनकी प्रारंभिक अवस्था में पहचान तथा रोग के उपचार को जनन स्वास्थ्य सेवा कार्यक्रम के अंतर्गत प्रमुखता दी गई है। ","లైంగికంగా సంక్రమించే అంటువ్యాధులు ఆరోగ్యకరమైన సమాజానికి ముప్పు, కాబట్టి వాటిని ప్రాథమిక దశలోనే గుర్తించి ఆ వ్యాధులకు చికిత్సచేయడము అనే అంశమునకు ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్య సేవల కార్యక్రమం క్రింద ప్రాముఖ్యత ఇవ్వబడింది."
"यद्यपि सभी लोग इन संक्रमणों के प्रति अतिसंवेदनशील हैं, लेकिन 15 से 24 वर्ष आयु वर्ग के लोगों में इनकी घटनाएँ बहुत अधिक संख्या में दर्ज की गई हैं। ","ప్రజలందరూ ఈ వ్యాధుల బారిన పడుతున్నప్పటికీ, 15 నుండి 24 సంవత్సరాల మధ్య వయస్సు ఉన్న వ్యక్తులు అధిక సంఖ్యలో ఈ వ్యాధి బారిన పడుతున్నారు."
वह आयु वर्ग जिसमें आप भी आते हैं।,అదే వయస్సు కలిగినవారిలో మీరుకూడా ఉన్నారు.
"लेकिन घबराहए, मत! इससे बचाव का उपाय तो आपके ही हाथों में है। ",కానీ భయపడవద్దు! వీటి నుండి రక్షణ కోసము ఉపాయములు మీ చేతుల్లోనే ఉన్నాయి.
"आप इन संक्रमणों से पूरी तरह से मुक्त रह सकते हैं, बशर्ते कि आप भविष्य में नीचे दिए गए साधारण नियमों का पालन करें","భవిష్యత్తులో క్రింద ఇవ్వబడిన సాధారణ నియమములను పాటించడము ద్వారా, మీరు ఈ అంటువ్యాధుల నుండి పూర్తిగా విముక్తి పొందవచ్చు."
किसी अनजान व्यक्ति या बहुत से व्यक्तियों के साथ यौन संबंध न रखें।,అపరిచిత వ్యక్తితో లేదా ఎక్కువ మందితో లైంగిక సంపర్కము చేయరాదు.
मैथुन के समय सदैव कंडोम का इस्तेमाल करने की कोशिश करें।,సంపర్కము సమయములో ఎల్లప్పుడూ కండోమును ఉపయోగించడానికి ప్రయత్నము చేయాలి.
यदि कोई आशंका है तो तुरंत ही प्रारंभिक जाँच के लिए किसी योग्य डॉक्टर से मिलें और रोग का पता चले तो पूरा इलाज कराएँ।,"ఏదైనా సందేహం ఉంటే, వెంటనే ప్రాథమిక పరీక్ష కోసం అర్హత కలిగిన వైద్యుడిని కలవండి మరియు వ్యాధి గుర్తించబడినట్లయితే, పూర్తి చికిత్స పొందండి."
बंध्यता के बारे में चर्चा किए बिना जनन स्वास्थ्य पर चर्चा अधूरी है। ,వంధ్యత్వము గురించి చర్చించకుండా లైంగిక ఆరోగ్యము గురించి చర్చించడము అసంపూర్తిగా ఉంటుంది.
भारत सहित पूरी दुनिया में बहुत से दंपति बंध्य हैं अर्थात्‌ उन्मुक्त या असुरक्षित सहवास के बावजूद; वे बच्चे पैदा कर पाने में असमर्थ होते हैं। ,"భారతదేశంతో పాటు ప్రపంచవ్యాప్తంగా చాలా జంటలు వంధ్యత్వానికి గురవుతారు, అనగా అసురక్షిత మరియు సహజీవనము చేస్తున్నప్పటికీ వారు పిల్లలకు జన్మనివ్వడములో అసమర్థులుగా ఉన్నారు."
"इसके अनेक कारण हो सकते हैं, जोकि शारीरिक,जन्मजात, रोग जन्य, औषधिक, प्रतिरक्षात्मक और यहाँ तक कि वे मनोवैज्ञानिक भी हो सकते हैं। भारतवर्ष में प्राय: दंपतियों में बच्चा न होने का दोष स्त्रियों को ही दिया जाता है, जबकि प्राय: ऐसा नहीं होता है, यह समस्या पुरुष साथी में भी हो सकती है। ","దీనికి అనేక కారణములు ఉండవచ్చు. వాటిలో శారీరకమైనవి, జన్మసిద్ధముగా వచ్చినవి, ఔషధముల వలన రోగనిరోధకమైన మరియు మానసికమైన కారణములు చాలా ఉంటాయి. భారతదేశములో సుమారుగా చాలామంది దంపతులలో పిల్లలు కలగకుండా ఉండడానికి కారణముగా ఎల్లప్పుడూ మహిళలు మత్రమే నిందింపబడుతున్నారు, కాని అది వాస్తవము కాదు, ఈ సమస్య పురుష భాగస్వామిలో కూడా ఉండవచ్చు."
विशिष्ट स्वास्थ्य सेवा इकाइयाँ (बंध्यता क्लीनिक आदि) नैदानिक जाँच में सहायक हो सकती हैं और इनमें से कुछ विकारों का उपचार करके दंपतियों को बच्चे पैदा करने में मदद दे सकती हैं। ,ప్రత్యేకమైన ఆరోగ్య సంరక్షణ విభాగములు (వంధ్యత్వ సంబంధిత క్లినిక్ లు మొదలైనవి) క్లినికల్ పరీక్షలలో సహాయపడతాయి మరియు కొన్ని రుగ్మతలకు చికిత్స చేయడం ద్వారా పిల్లలకు జన్మనివ్వడములో సహాయపడుతుంది.
"फिर भी, जहाँ ऐसे दोषों को ठीक करना संभव नहीं है वहाँ कुछ विशेष तकनीकों द्वारा उनको बच्चा पैदा करने में मदद की जा सकती है, ये तकनीकें सहायक जनन प्रौद्योगिकियाँ (ए. आर टी) कहलाती हैं।","అయినప్పటికీ, అటువంటి దోషములను సరిచేయడము సాధ్యపడనప్పుడు అక్కడ కొన్ని ప్రత్యేకమైన పద్ధతుల ద్వారా వారు పిల్లలకు జన్మనివ్వడములో సహాయము చేయగలుగుతారు, ఈ పద్ధతులను సహాయక ప్రత్యుత్పత్తి పద్ధతులు లేదా అసిస్టెంట్ రిప్రొడక్టివ్ టెక్నాలజీస్ (ఎఆర్ టి) అని కూడా పిలువబడుతుంది."
पात्रे निषेचन (आई वी एफ- इन-विट्रो फर्टिलाइजेशन अर्थात्‌ शरीर से बाहर लगभग शरीर के भीतर जैसी स्थितियों में निषेचन) के द्वारा भ्रूण स्थानांतरण (ई टी) ऐसा एक उपाय हो सकता है। ,"విట్రో ఫలదీకరణములో (ఐవిఎఫ్-ఇన్-విట్రో ఫెర్టిలైజేషన్), శరీరానికి బయట అనగా శరీరము/గర్భములో ఉన్నప్పుడు ఎటువంటి పరిస్థితులుంటాయో సరిగ్గా అటువంటి పరిస్థితులలో పిండము యొక్క బదిలీ (ఇటి) తదుపరి ఫలదీకరణము జరుగుతుంది."
"इस विधि में, जिसे लोकप्रिय रूप से टेस्ट ट्यूब बेबी कार्यक्रम के नाम से जाना जाता है, इसमें प्रयोगशाला में पत्नी का या दाता स्त्री के अंडे से पति अथवा दाता पुरुष से प्राप्त किए गए शुक्राणुओं को एकत्रित करके प्रयोगशाला में अनुरूपी परिस्थितियों में युग्मनज बनने के लिए प्रेरित किया जाता है।","ఈ పద్ధతిలో, టెస్ట్ ట్యూబ్ బేబీ ప్రోగ్రామ్ గా ప్రసిద్ది చెందింది, ఇది ప్రయోగశాలలో భార్య లేదా దాత యొక్క స్త్రీ బీజము లేదా అండము నుండి భర్త లేదా పురుష దాత యొక్క శుక్రకణము/వీర్యము యొక్క సేకరణను ప్రయోగశాలలో అనుకూల పరిస్థితులలో సంయుక్తబీజముగా మార్చడానికి ప్రేరేపించబడుతుంది."
इस युग्मनज या प्रारंभिक भ्रूण (8 ब्लास्टेमियर तक) को फैलोपी नलिकाओं में स्थानांतरित किया जाता है जिसे युग्मनज अंतः डिंब वाहिनी (फैलोपी) स्थानांतरण अर्थात्‌ जॉइगोट इंट्रा फैलोपियन ट्रांसफर (जेड आई एफ टी) कहते हैं। ,"ఈ సంయుక్తబీజము లేదాప్రాథమిక పిండం (8 బ్లాస్టిమియర్ ల వరకు) దాత నుండి తల్లి ఫెలోపియన్ నాళములకు బదిలీ చేయబడుతుంది, దీనిని జైగోట్ ఇంట్రా ఫెలోపియన్ ట్రాన్స్ఫర్ (జెడ్ ఐ ఎఫ్ టీ) అని పిలుస్తారు."
और जो भ्रूण 8 ब्लास्टोमियर से अधिक का होता है तो उसे परिवर्धन हेतु गर्भाशय में स्थानांतरित कर दिया जाता है। ,"మరియు పిండం 8 బ్లాస్టోమియర్ల కంటే ఎక్కువగా ఉంటే, తదుపరి పెరుగుదల కోసం అది గర్భాశయానికి బదిలీ చేయబడుతుంది."
इसे इंट्रा यूटेराइन ट्सफर (आई यू टी) कहते हैं। ,దీనిని అంతర గర్భాశయ బదిలీ/ఇంట్రా యుటెరీన్ ట్రాన్స్ఫర్ అని (ఐయుటి) అంటారు.
"जिन स्त्रियों में गर्भधारण की समस्या रहती है, उनकी सहायता के लिए जीवे निषेच्रन (इन-विवो फर्टीलाइजेशन-स्त्री के भीतर ही युग्मकों का संलयन) से बनने वाले भ्रूणों को भी स्थानांतरण के लिए प्रयोग में लाया जा सकता हैं।",గర్భధారణ సమస్య ఉన్న మహిళలకు సహాయపడటానికి ఫలదీకరణం (ఇన్-వివో ఫెర్టిలైజేషన్ - స్త్రీలోని సంయుక్త బీజముల సంయోగము) నుండి ఏర్పడిన పిండాలను బదిలీ కోసం కూడా ఉపయోగించవచ్చు.
ऐसे मामले में जहाँ स्त्रियाँ अंडाणु उत्पन्न नहीं कर सकतीं; ,స్త్రీలు అండములను ఉత్పత్తి చేయలేని సమయములో;
"लेकिन जो निषेचन और भ्रूण के परिवर्धन के लिए उपयुक्त वातावरण प्रदान कर सकती हैं, उनके लिए एक अन्य तरीका अपनाया जा सकता है। ",కాని ఫలదీకరణము మరియు పిండము యొక్క పరిణతికి కావలసిన అనుకూల వాతావరణమును అందించగలవారికి మరొక పద్ధతిని అవలంబించవచ్చు.
इसमें दाता से अंडाणु लेकर उन स्त्रियों की फैलोपी नलिका में स्थानांतरित (जी आई एफ टी) कर दिया जाता है। ,"ఈ పద్ధతిలో అండమును దాతనుండి తీసుకొని స్త్రీ యొక్క ఫెలోపియన్ వాహికలకు బదిలీ చేయబడుతుంది, దీనిని సంయుక్తబీజ అంతర ఫెలోపియన్ బదిలీ (జి ఐ ఎఫ్ టి) అని అంటారు."
प्रयोगशाला में भ्रूण बनाने के लिए अंत: कोशिकीय शुक्राणु निक्षेपण (आई सी एस आई) दूसरी विशिष्ट प्रक्रिया है जिसमें शुक्राणु को सीधे ही अंडाणु में अंतःक्षेपित किया जाता है। ,"ప్రయోగశాలలో పిండమును తయారు చేయడానికి అంతర కణజాల శుక్రకణముల నిక్షేపణ (ఐ సి ఎస్ ఐ) మరొక ప్రత్యేక ప్రక్రియ, దీనిలో శుక్ర కణములను నేరుగా అండములోనికి ప్రవేశపెట్టడము జరుగుతుంది."
"बंध्यता के ऐसे मामलों में जिनमें पुरुष साथी स्त्री को वीर्यसेचित कर सकने के योग्य नहीं है अथवा जिसके स्खलित वीर्य में शुक्राणुओं की संख्या बहुत ही कम है, ऐसे दोष का निवारण कृत्रिम वीर्यसेचन (ए आई) तकनीक से किया जा सकता है। ","పురుష భాగస్వామికి వీర్య స్ఖలనం చేయగలిగే యోగ్యత లేకపోయినా లేదా స్ఖలనం చేయబడిన వీర్యంలో వీర్యకణాల సంఖ్య చాలా తక్కువగా ఉన్న వంధ్యత్వానికి, అటువంటి లోపాన్ని నివారించేందుకు కృత్రిమ వీర్య సేచనము లేదా ఆర్టీఫీషియల్ సెమెనోస్కోపీ (ఎఐ) టెక్నిక్ ను ఉపయోగిస్తారు."
इस तकनीक में पति या स्वस्थ दाता से शुक्र लेकर कृत्रिम रूप से या तो स्त्री की योनि में अथवा उसके गर्भाशय में प्रविष्ट किया जाता है। ,"ఈ పద్ధతిలో, భర్త లేదా ఆరోగ్యకరమైన దాత నుండి వీర్యమును సేకరించి కృత్రిమంగా స్త్రీ యోనిలో లేదా ఆమె గర్భాశయంలోనికి ప్రవేశపెట్టబడుతుంది."
इसे अंत: गर्भाशय वीर्यसेचन (आई यू आई) कहते हैं।,దీనిని అంతర గర్భాశయ వీర్యసేచనము (ఐయుఐ) అంటారు.
"यद्यपि बहुत सारे विकल्प उपलब्ध हैं, किन्तु इन सभी तकनीकों में विशेषीकृत व्यावसायिक विशेषज्ञों द्वारा एवं क्रियाओं हेतु अति उच्च परिशुद्धता पूर्ण संचालन (हैंडलिंग) की आवश्यकता होती है और ये बहुत मँहगी भी होती हैं। ","చాలా ఎంపికలు అందుబాటులో ఉన్నప్పటికీ, అన్ని పద్ధతులన్నీ ప్రత్యేక శిక్షితులైననిపుణుల ద్వారా మరియు ఈ ప్రక్రియల కోసము అత్యధిక పరిశుభ్ర, పూర్తి నిర్వహణలతో కూడి ఉన్న వనరులు అవసరము మరియు ఈ పద్ధతులు చాలా ఖరీదైనవి."
"इसलिए, पूरे देश में फिलहाल ये सुविधाएँ केवल कुछ शहरों में ही उपलब्ध हैं। ","అందువలన, ప్రస్తుతము దేశము మొత్తములో ఇటువంటి సౌకర్యములు కేవలము కొన్ని నగరములలో మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నాయి."
स्पष्ट है कि इनके लाभ केवल कुछ सीमित लोग ही वहन कर सकते हैं। ,పరిమిత సంఖ్యలో ప్రజలు మాత్రమే ఈ పద్ధతుల యొక్క ప్రయోజనాలను అందుకోగలరని స్పష్టమైంది.
"इन उपायों को अपनाने में भावनात्मक, धार्मिक तथा सामाजिक घटक भी काफी निर्धारक होते हैं। ","ఈ పద్ధతులను అనుసరించడంలో భావాత్మక, ధార్మిక మరియు సామాజిక అంశాలు కూడా చాలా నిర్ణయాత్మకమైనవి."
इन सभी प्रक्रियाओं का अंतिम लक्ष्य संतान प्राप्ति है और भारतवर्ष में अनेक अनाथ और दीनहीन॑ बच्चे हैं; ,ఈ పద్ధతులన్నింటికీ అంతిమ లక్ష్యం సంతానప్రాప్తి మరియు భారతదేశంలో చాలా మంది అనాథలు మరియు పేద పిల్లలు ఉన్నారు;
जिनकी यदि देखभाल नहीं की जाए तो वे जीवित नहीं रहैंगे। ,వారి సంరక్షణ చేయకపోతే వారు జీవించలేరు.
हमारा देश का कानून शिशु को कानूनन गोद लेने की इजाजत देता है और जो दंपत्ति बच्चे के इच्छुक हैं उनके लिए संतान प्राप्ति का यह सर्वोत्तम उपाय हैं।,"మన దేశం యొక్క చట్టం శిశువును చట్టబద్ధంగా దత్తత తీసుకోవడానికి అనుమతిస్తుంది మరియు పిల్లల పట్ల ఆసక్తి ఉన్న జంటలకు, సంతానప్రాప్తికి ఇది ఉత్తమ మార్గం."
"जनन स्वास्थ्य का तात्पर्य जनन के संभी पहलुओं जैसे शारीरिक, भावनात्मक, व्यावहारिक तथा सामाजिक स्वास्थ्य से है। ","ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యం యొక్క తాత్పర్యము ఏమిటంటే ప్రత్యుత్పత్తికి సంబంధించిన శారీరక, మానసిక, ఆచరణాత్మక మరియు సామాజిక ఆరోగ్యం వంటి అన్ని అంశాలను సూచిస్తుంది."
दुनिया में हमारा देश पहला ऐसा देश है जिसने राष्ट्रीय स्तर पर जननात्मक स्वस्थ समाज को प्राप्त करने की कार्ययोजनाएँ बनाई हैं।,ప్రపంచములో జాతీయ స్థాయిలో ఆరోగ్యకరమైన సమాజాన్ని సాధించడానికి కార్యాచరణ ప్రణాళికలను రూపొందించిన దేశాలలో మన దేశం మొట్టమొదటిది.
ये सारी कार्ययोजनाएँ वर्तमान में जनन एवं बाल स्वास्थ्य सेवा कार्यक्रम के अंतर्गत आगे बढ़ाई जा रही हैं। ,ఈ కార్యాచరణ ప్రణాళికలన్నీ ప్రస్తుతం ప్రత్యుత్పత్తి మరియు శిశు ఆరోగ్య సేవల కార్యక్రమం కింద ప్రస్తుతము కొనసాగించబడుతున్నాయి.
"जनन स्वास्थ्य हासिल करने की दिशा में, लोगों के बीच जनन आंगों, किशोरावस्था एवं उससे जुड़े बदलावों, सुरक्षित एवं स्वच्छता पूर्ण यौन-प्रक्रियाओं,एच आई वी/ एड्स सहित यौन संचारित संक्रमणों के बारे में परामर्श देना एवं जागरूकता पैदा करना इस दिशा में पहला कदम है। ","ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యాన్ని సాధించే దిశలో, ప్రత్యుత్పత్తి అంగములు, కౌమారదశ మరియు దాని వలన కలిగే మార్పులు, సురక్షితమైన మరియు పరిశుభ్రమైన లైంగిక పద్ధతులు, హెచ్ ఐ వి/ఎయిడ్స్ వంటి లైంగిక సంక్రమణ వ్యాధుల గురించి ప్రజలలో కౌన్సెలింగ్ మరియు అవగాహనను పెంపొందించడము ఈ దిశలో మొట్టమొదటి అడుగుగా మనము చెప్పవచ్చు."
"चिकित्सा सुविधाएँ उपलब्ध कराना तथा आर्तव (ऋतुस्राव) में अनियमित्तताएँ, सगर्भता संबंधी पहलुओं, प्रसव, चिकित्सीय सगर्भता समापन आदि से जुड़ी समस्याओं की देखभाल इनके लिए चिकित्सा सेवा उपलब्ध कराना, और जन्म नियंत्रण, प्रसवोत्तर शिशु एवं माता की देखभाल एवं प्रबंधन आदि आर सी एच कार्यक्रम से जुड़े अन्य महत्त्वपूर्ण पहलू हैं।","వైద్య సదుపాయాలు కల్పించడం మరియు ఋతుస్రావం, గర్భధారణకు సంబంధించిన అంశాలు, ప్రసవము, గర్భస్రావములు మొదలైనవాటికి సంబంధించిన సమస్యలు, మరియు కుటుంబ నియంత్రణ, ప్రసవానంతర శిశు మరియు తల్లి సంరక్షణ మరియు నిర్వహణ మొదలైన అంశములతో ముడిపడిన ఇతర ముఖ్యమైన అంశాలు ఉన్నాయి."
हमारे देश में कुल मिलाकर जनन स्वास्थ्य में सुधार दिख रहा है जेसा कि घटी हुई शिशु एवं मातृ मृत्युदर दर्शाती है। ,శిశు మరియు తల్లి మరణముల స్థాయిలో తగ్గుదల మన దేశములో మొత్తము ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యములో కొంత మెరుగుదలను సూచిస్తుంది.
"साथ ही यौन संचारित संक्रमणों की जल्दी ही पहचान एवं उनका उपचार, बंध्य दंपतियों की सहायता आदि भी बेहतर हुई है। ","దానితో పాటే లైంగిక సంక్రమణ వ్యాధులను తొందరగా గుర్తించడము మరియు వాటి చికిత్స, వంధ్యత్వముతో బాధపడుతున్న దంపతులకు సహకరించడము వంటివి కూడా మెరుగుపడ్డాయి."
बेहतर स्वास्थ्य सुविधाओं तथा जीवन के रहन-सहन की बेहतर परिस्थितियाँ होने के कारण जनसंख्या में विस्फोटक वृद्धि।,"మెరుగైన ఆరోగ్య సౌకర్యములు, మరియు జీవిత పరిస్థితులు మెరుగుపడటము వలన జనాభా సంఖ్యలో చాలా ప్రమాదకరమైన వృద్ధి జరిగింది."
इस प्रकार की वृद्धि ने गर्भनिरोधक उपायों के सघन प्रचार को अनिवार्य बना दिया। ,ఈ విధమైన అభివృద్ధి గర్భనిరోధకసాధనములు లేదా పద్ధతుల విస్తృత ప్రచారమును తప్పనిసరి చేసింది.
"आज के दोर में विभिन्‍न प्रकार के गर्भनिरोधक उपलब्ध हैं जेसे कि प्राकृतिक/परंपरागत, रोधक, अंत: गर्भाशयी युक्तियाँ, गोलियाँ (पिल्स), (आई यू डी) टीके के रूप में, अंतरोंप (इंप्लाट्स) तथा शल्यी विधियाँ। ","నేడు సమాజములో చాలా రకములైన గర్భనిరోధక సామగ్రి అందుబాటులో ఉంది, ఉదాహరణకు సహజమైన సాంప్రదాయక, నిరోధకములు, అనగా గర్భాశయ ఉపాయములు, మాత్రలు(పిల్స్), ఐ యు డి ఇంజక్షన్ల రూపములో, ఇంప్లాంట్ ల రూపములో మరియు శస్త్రచికిత్సల రూపములో అందుబాటులో ఉన్నాయి."
"यद्यपि गर्भनिरोधक उपाय जनन स्वास्थ्य को बनाए रखने के लिए आवश्यक नहीं है तथापि व्यक्ति को इन्हैं उपयोग में लाने के लिए बाध्य किया जाता है, ताकि व्यक्ति सगर्भता से बच सके या उसमें देरी करे अथवा सगर्भता के बीच अंतराल रखें।","ఈ గర్భనిరోధక పద్ధతులు ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యమును మెరుగుగా ఉంచడానికి అవసరము లేదు, కేవలము వ్యక్తులు మాత్రమే వీటిని ఉపయోగించడానికి బాధ్యులుగా ఉన్నారు, గర్భము నుండి నివారణకు లేదా దానిలో ఆలస్యమునకు మరియు కాన్పుల మధ్య దూరం ఉంచడానికి వీటి వినియోగము జరుగుతుంది."
हमारे देश में चिकित्सीय सगर्भता समापन को वैधानिक मान्यता प्राप्त है। ,మన దేశములో వైద్యగర్భస్రావమునకు చట్టప్రకారము అనుమతి లభించింది.
"सामान्य रूप से चिकित्सीय सगर्भता का उपयोग बलात्कार जैसे मामलों से हुई अनचाही, सगर्भता तथा सामान्य या कभी-कभार के यौनसंबंधों आदि से पैदा हुई, सगर्भता को समाप्त कराने हेतु किया जाता है। ",సాధారణముగా వైద్య గర్భస్రావమును బలాత్కారము వంటి సంఘటనలో పొందిన అవాంచిత గర్భమును మరియు సామాన్యము లేదా అప్పుడప్పుడు అక్రమసంబంధముల ద్వారా కలిగిన గర్భమును తొలగించడానికి ఉపయోగిస్తారు.
ऐसे मामलों में भी एम टी पी किया जाता है जहाँ बार-बार की सगर्भता माँ अथवा भ्रूण अथवा दोनों के लिए हानिकारक या जानलेवा साबित हो रही हो।,"తరచుగా గర్భధారణ తల్లి మరియు బిడ్డలకు ప్రాణాపాయము కావచ్చు, ఇటువంటి విషయములలో వైద్య గర్భస్రావము చేయడము జరుగుతుంది,"
यौन संबंधों द्वारा संचारित होने वाले संक्रमणों या रोगों को यौन संचारित रोग (एस टी डी) कहा जाता है। ,లైంగిక సంపర్కము ద్వారా సంక్రమించిన వ్యాధులను లైంగిక వ్యాధులు (ఎస్ టి డి) అని అంటారు.
श्रोण-शोथज रोग (पी आई डी) मृत शिशु जन्म तथा बंध्यता जैसी जटिलताएँ भी इनसे जुड़ी होती हैं। ,"పెల్విక్ ఇన్ఫ్లమేటరీ వ్యాధులు, మృతశిశువు జననము మరియు వంధ్యత్వము వంటి సమస్యలు కూడా వీటితో ముడి పడి ఉంటాయి."
इन रोगों का जल्दी पता लगा लेने से इन्हैं अच्छे इलांज द्वारा ठीक किया जा सकता है। ,ఈ వ్యాధులను తొందరగా గుర్తించగలిగితే వీటికి సరైన చికిత్సను అందించడము ద్వారా నయము చేయవచ్చు.
अनजान व्यक्ति या बहुत सारे साथियों से मैथुन से बचा जाना चाहिए। ,అపరిచిత వ్యక్తి లేదా ఎక్కువమందితో లైంగిక సంపర్కమునకు దూరముగా ఉండాలి.
इसके साथ ही मैथुन के दौरान अनिवार्य रूप से कुछ सावधानियों के सौथ कंडोम का इस्तेमाल यौन संचारित रोगों से बचाव के कुछ सरल से उपाय हैं।,దీనితో పాటు సంభోగ సమయములో తప్పనిసరిగా కొన్ని జాగ్రత్తలు మరియు కండోమ్ వాడకము ద్వారా లైంగికముగా సంక్రమించే వ్యాధులనుండి చాలా సులభముగా మనలను కాపాడుకోవచ్చు.
दो वर्ष तक मुक्त या असुरक्षित सहवास के बावजूद गर्भाधान न हो पाने की स्थिति को बंध्यता कहते हैं। ,రెండు సంవత్సరముల పాటు ఎటువంటి గర్భనిరోధకములూ ఉపయోగించకపోయినా సంతానము కలుగకపోతే అటువంటి పరిస్థితిని వంద్యత్వము అని అంటారు.
ऐसे निःसंतान दंपतियों की मदद हेतु अब विभिन्,అటువంటి సంతానము కలుగని దంపతుల సహాయార్థము ఇప్పుడు పలు రకములైన
पात्रे निषेचन के बाद भ्रूण स्थानांतरण के द्वारा स्त्री के जनन मार्ग में भ्रूण को स्थापित करके संतान पाई जाती है। ,విట్రో ఫలదీకరణము తరువాత పిండము యొక్క బదిలీ స్త్రీ యొక్క గర్భాశయ మార్గములోని స్థాపితము చేయడము ద్వారా సంతానమును పొందవచ్చు.
यह एक सामान्य विधि है जिसे टेस्ट ट्यूब बेबी कार्यक्रम कहा जाता है।,"ఇది చాలా సాధారణమైన పద్ధతి, దీనినే టెస్ట్ ట్యూబ్ బేబీ పద్ధతి అని కూడా అంటారు.అటువంటి"
समाज में जनन स्वास्थ्य के महत्त्व के बारे में अपने विचार प्रकट कीजिए?,సమాజములో లైంగిక ఆరోగ్యము యొక్క ప్రాముఖ్యత గురించి మీ అభిప్రాయములను తెలపండి.
"जनन स्वास्थ्य के उन पहलुओं को सुझाएँ, जिन पर आज के परिदृश्य में विशेष ध्यान देने की जरूरत है?",ప్రస్తుత కాలములో లైంగిక ఆరోగ్యమునకు సంబంధించిన ఏ అంశములపై అధిక శ్రద్ధ అవసరము అనే అంశము పై మీ సలహాను ఇవ్వండి.
क्या विद्यालयों में योन शिक्षा आवश्यक हैं? यदि हाँ तो क्‍यों?,విద్యాలయములలో లైంగికవిద్య అవసరమా? ఒకవేళ అవును అయితే ఎందుకు అవసరము?
क्या आप मानते हैं कि पिछले 50 वर्षों के दौरान हमारे देश के जनन स्वास्थ्य में सुधार हुआ है? ,గడచిన 50 సంవత్సరముల కాలములో మన దేశములో లైంగిక ఆరోగ్యములో మెరుగుదల కలిగింది మీరు భావిస్తున్నారా?
"यदि हाँ, तो इस प्रकार के सुधार वाले कुछ क्षेत्रों का वर्णन कीजिए?","ఒకవేళ మీ సమాధానము అవును, అయితే ఇటువంటి మెరుగుదల కనిపించిన రంగములను వివరించండి."
जनसंख्या विस्फोट के कौन से कारण हैं?,జనాభా విస్ఫోటనమునకు గల కారణములు ఏమిటి?
क्या गर्भनिरोधकों का उपयोग न्‍्यायोचित है? ,గర్భనిరోధకముల వినియోగము న్యాయసమ్మతమేనా?
जनन ग्रंथि को हटाना गर्भ निरोधकों का विकल्प नहीं माना जा सकता है?,ప్రత్యుత్పత్తి గ్రంధులను తీసివేయడము గర్భనిరోధకమునకు తగిన ప్రత్యమ్నాయముగా భావించలేము. తగిన కారణములు తెలపండి.
"उल्बवेधन एक घातक लिंग निर्धारण (जाँच) प्रक्रिया हैं, जो हमारे देश में निषेधित है? ","ఆమ్నియోసైటిస్, ఒక ప్రమాదకరమైన లింగనిర్ధారణ పరీక్ష, ఇది మన దేశములో నిషేధించబడినది."
क्या यह आवश्यक होना चाहिए? ,ఈ నిషేధము అవసరమా. తగిన కారణములు తెలపండి.
बंध्य दंपतियों को संतान पाने हेतु सहायता देने वाली कुछ विधियाँ बताएँ।,వంధ్యత్వము ఉన్న దంపతులు సంతానమును పొందడము కోసము సహాయపడే కొన్ని పద్ధతులను తెలపండి.
किसी व्यक्ति को यौन संचारित रोगों के संपर्क में आने से बचने के लिए कौन से उपाय अपनाने चाहिए?,"ఎవరైనా వ్యక్తి, లైంగిక సంబంధ వ్యాధుల నుండి తనను తాను కాపాడుకోవాలంటే అటువంటి ఉపాయములను పాటించవలసి ఉంటుంది?"
अध्याय 5 मेंडल तथा उनके अनुयायी जिन्होंने इनके कार्यों को सराहा और उनका अनुसरण किया;,5వ అధ్యాయము మెండల్ మరియు అతని సహచరులు చేసిన అభినందనీయమైన కృషి మరియు దాని అనుసరణ;
वंशागति तथा विविधता के सिद्धांत वंशागति प्रतिरूप के विषय. में हमारे सम्मुख अपने बिचार प्रस्तुत किए। ,అనువంశికత మరియు వైవిధ్యము అనే సిద్ధాంతమును మన సుముఖమునకు ఇచ్చారు మరియు వారి అభిప్రాయములను తెలిపారు.
"यद्यपि, उन कारकों, जो लक्षणप्ररूप- का निर्धारण करते.हैं, की प्रकृति कुछ स्पष्ट नहीं थी। ","అయితే, దాని లక్షణములను నిర్ధారించే కారకముల యొక్క స్వభావము గురించి ఎటువంటి స్పష్టత లేదు."
यह डाउ्शल 4 कारक वंशागति के आनुवंशिक आधार का प्रतिनिधित्व करते हैं और आनुवंशिक पदार्थ वंशागति के आणविक आधार की संरचनाओं के बारे में बताते हैं तथा समजीनीय और समलक्षणियों के संरचनात्मक आधार का रूपांतरंण करते हैं यह सभी आगामी शताब्दी के लिए जीव विज्ञान का एक आकर्षण बिंदु बन-चुके हैं। ,ఈ డౌషల్ 4 కారకములు వంశక్రమము యొక్క అనువంశికత ఆధారముల యొక్క ప్రాతినిధ్యమును వహిస్తాయి మరియు అనువంశిక పదార్ధము వంశక్రమము యొక్క జన్యువుల ఆధారము యొక్క నిర్మాణం గురించి వివరిస్తాయి మరియు సమ జన్యువులు మరియు సమలక్షణముల యొక్క నిర్మాణాత్మక ఆధారముల యొక్క రూపాంతరమును చేస్తాయి. ఇదంతా రాబోయే శతాబ్దము కోసము జీవ సాంకేతిక విద్య యొక్క అధ్యయనమునకు కేంద్రమయ్యింది.
"जीव विज्ञोत्त के संपूर्ण ढाँचे का विकास, वाटसन, क्रिक, नीरेलबर्ग, खुरान्, कोर्नबर्ग (पिता एवं पुत्र) बैंजर मौनड्‌, ब्रीनन आदि के विशेष सहयोग का-मिलाजुला परिणाम है। ","జీవ విజ్ణాన శాస్త్రములో వచ్చిన క్రమమైన అభివృద్ధి వాట్సన్, క్రిక్, నీరేల్బర్గ్, ఖురాన్, కోర్న్ బర్గ్ (తండ్రి మరియు కుమారుడు), బెంజర్, మోనడ్, బ్రెన్నర్ వంటి శాస్త్రవేత్తల కృషి ఫలితముగా జరిగింది."
इसी समस्या के समांतर एक अन्य समस्या पर भी कार्य हुआ; ,ఈ అనువంశికతతో పాటు మరొక సమాంతర సమస్యను కూడా వారు కృషి చేయడము జరిగింది.
वह विकास की क्रियाविधि थी। ,ఇది పరిణామము యొక్క ప్రక్రియ.
"आण्विक आनुवंशिकी, संरचनात्मक जीव विज्ञान तथा बायोइंफॉस्मैटिक्स आदि क्षेत्रों में जागरूकता ने विकास के आण्विक आधार के बारे में हमारे ज्ञान को बढ़ाया है। ","జన్యు శాస్త్ర రంగము, నిర్మాణజీవ విజ్ణానము మరియు జీవ సమాచారము మొదలైన రంగములలో కలిగిన అవగాహన జన్యువుల గురించి మన జ్ణానమును పెంపొందించింది."
इस ईकाई में डीएनए की संरचना तथा कार्य तथा विकास की कहानी तथा वाद को विस्तार से समझा तथा उसकी व्याख्या की गई हैं।,"ఈ విభాగములో డీఎన్ఎ యొక్క నిర్మాణము, విధులు, దాని వికాసము మరియు దాని వాదము అనే అంశముల గురించి విస్తారముగా వివరించడము మరియు ప్రస్తావించడము జరిగింది."
"जेम्स डीवे वाटसन का जन्म 6 अप्रैल, 1928 को शिकागो में हुआ था। वर्ष 1947 में इन्होंने प्राणी विज्ञान विषय में बी एस सी की उपाधि ग्रहण की।","జేమ్స్ డీవే వాట్సన్ యొక్క జననము 6 ఏప్రిల్, 1928న షికాగో నగరము నందు జరిగింది. 1947లో వీరు జీవ విజ్ణానము అనే విషయము పై బీఎస్ సీ పట్టాను పొందారు."
इन वर्षों के दौरान इनके बालकपन की रुचि पक्षियों को देखते रहना थी। ,ఈ సంవత్సరములలో మరియు బాల్యములో వీరి అభిరుచి పక్షులను చూస్తూ ఉండడము.
इसी रुचि ने इन्हैं आनुवंशिकी के बारे में ज्ञान प्राप्त करने की प्रबल इच्छा जागृत कर दी। ,ఇదే అభిరుచి వీరిని అనువంశికత గురించి జ్ణానమును సంపాదించడములో ప్రబలమైన అనురక్తిని పెంపొందింపజేసింది.
यह तभी संभव हो सका जब इन्हैं ब्लूमइंगटन में इंडियाना विश्वविद्यालय ने प्राणि विज्ञान में स्नातक अध्ययन के लिए फैलोशिप दी। ,బ్లూమింగ్టన్ లో ఉన్న ఇండియానా విశ్వ విద్యాలయములో వీరికి స్నాతక అధ్యయనమునకు ప్రవేశము లభించడము వలన ఇది సాధ్యపడింది.
इसी विश्वविद्यालय से ही इन्हैं जीवाणुभोजी बहुगुणन पर कठोर एक्स-रे का प्रभाव पर कार्य करने के फलस्वरूप प्राणि विज्ञान में पी एच डी की उपाधि प्रदान की गई।,బ్యాక్టీరియోఫేజ్ యుగ్మవికల్పములపై కఠిన ఎక్స్ర్ రేల ప్రభావముపై చేసిన అధ్యయనమునకు గాను వీరికి విశ్వవిద్యాలయము నుండి (డాక్టరేట్) పిహెచ్ డి పట్టా లభించింది.
"वह क्रिक से मिले तथा डी एन ए संरचना की गुत्थी को सुलझाने में सर्वप्रथम दोनों की जो सामान्य रुचियाँ थी, उन्हैं खोज निकाला। ","తరువాత వారు క్రిక్ ను కలిసినప్పుడు, డీఎన్ఎ యొక్క నిర్మాణముపై ఉన్న ఉమ్మడి అభిరుచితో వారిరువురూ కలిసి ఆ సమస్యను చేధించారు."
इनका पहला गंभीर प्रयास असंतोषजनक सिद्ध हुआ। ,వీరి మొట్టమొదటి ప్రయత్నము అసంతృప్తికరముగా నిరూపించబడింది.
"इनका दूसरा प्रयास प्रायोगिक प्रमाणों पर अधिक आधारित था तथा न्यूक्लिक एसिड साहित्य का भली प्रकार से सम्मान प्राप्त हुआ; परिणामस्वरूप मार्च, 1953 को पूरक डबल हैलम्स संरूपण का प्रस्ताव सामने आया।","వీరి రెండవ ప్రయత్నము ప్రయోగముల ప్రామాణికముల పై ఎక్కువగా ఆధారపడింది మరియు న్యూక్లియక్ ఆమ్లములపై వీరి సాహిత్యమునకు చాలా గౌరవము లభించింది; ఫలితముగా మార్చి, 1953 పూర్తి డబల్ హెలికల్ నిర్మాణము అనే ప్రస్తావన వెలుగులోనికి వచ్చింది."
"फ्राँसिस हैरी कॉम्पर्टॉन क्रिक का जन्म इंग्लैंड के नार्थ ऐम्पटॉन में 8 जून, 1916 में हुआ था।","ఫ్రాంసిస్ హారీ కాంప్ టాన్ క్రిక్ జననము నార్తేంప్ టాన్, ఇంగ్లండ్ లో 8 జూన్, 1916 లో జరిగింది."
जेम्स वाद्सन इन्होंने लंदन के यूनीवर्सिटी कॉलेज में भौतिकी का.अध्ययन किया और वर्ष 1937 में बी एस सी फ्रॉसिस क्रिक की उपाधि ग्रहण की। ,జేమ్స్ వాట్సన్ వీరు యూనివర్సిటీ కాలేజ్ నందు భౌతికశాస్త్రమును అభ్యసించి బిఎస్ సి పట్టాను 1937లో పొందారు.
वर्ष 1954 में इन्होंने-पी एच डी का कार्य समाप्त किया इनकी थीसिस का शीर्षक 66 पॉलीपैप्टाइडों तथा प्रोटीन पर एक्स-रे विर्वतन था।,"పాలీపెప్టైడులు మరియు ప్రోటీనుల పై ఎక్స్ రేల వివర్తనము అనే శీర్షిక తో చేసిన అధ్యయనమునకు గాను, వీరికి 1954వ సంవత్సరములో పీ హెచ్ డీ పట్టా లభించింది."
क्रिक्स के जीवन काल में यदि किसी प्रकार का क्रांतिक प्रभाव उनपर पड़ा तो वह जे डी वाटसन से उनकी मित्रता का था। ,వాట్సన్ తో అనుబంధము క్రిక్ జీవితము పై చాలా ప్రభావమును చూపించింది.
इस जवान वाटसन जिसकी आयु 23 वर्ष की थी; ने वर्ष में डी एन ए तथा प्रतिकृति योजना के लिए डबल हैलीकल संरचना का प्रस्ताव प्रस्तुत कर दिया।,"అప్పటికి వాట్సన్ 23 సంవత్సరముల యువకుడు, అతను కూడా అదే సంవత్సరములో డీఎన్ఎ మరియు స్వభావ ప్రణాళిక కోసము డబల్ హెలికల్ నిర్మాణము అనే ప్రస్తావనను ప్రతిపాదించారు."
क्रिक-को वर्ष 1959 में एफ आर एस से सुशोभित किया गया।,క్రిక్ కు 1959వ సంవత్సరములో ఎఫ్ ఆర్ ఎస్ లభించింది.
वाटसन तथा क्रिक के सम्मान में वर्ष 1959 के मैस्साचूसैट्स जनरल हॉस्पिटल का जॉन कॉलिन वेरैन पुरस्कार तथा वर्ष 1960 का लैस्कर पुरस्कार और 1962 का अनुसंधान कॉर्पोरेशन पुरस्कार भी शामिल है।,1959వ సంవత్సరములో మస్సాచుసెట్స్ జనరల్ ఆసుపత్రి యొక్క జాన్ కాలిన్ వేరెన్ పురస్కారము మరియు 1960వ సంవత్సరములో లేస్కర్ పురస్కారము మరియు 1962వ సంవత్సరమునకు అనుబంధముగా కార్పొరేషన్ పురస్కారములు వాట్సన్ మరియు క్రిక్ లకు లభించాయి.
"क्या आपने कभी यह सोचा कि हाथी हमेशा शिशु हाथी को ही जन्म देता है किसी अन्य जानवर को क्‍यों नहीं या आम के बीज से आम का पौधा ही उगता है, कोई अन्य पौधा क्‍यों नहीं?","ఏనుగు ఎల్లప్పుడూ ఏనుగు పిల్ల కు మాత్రమే జన్మనిస్తుంది, మరే ఇతర జంతువుకూ అది జన్మనివ్వదు. అది ఎందువలనో మీరు ఎప్పుడైనా ఆలోచించారా? మామిడి విత్తనము నుండి కేవలము మామిడి మొక్క మాత్రమే మొలకెత్తుతుంది, మరో మొక్క మొలకెత్తదు, ఎందుకు?"
लिंग निर्धारण माना कि संतति अपने जनकों से मिलती जुलती है पर क्या वह?,"లింగనిర్ధారణ సంతానము తల్లిదండ్రులను పోలి ఉంటారని భావిస్తారు, కాని నిజముగా వారు?"
"उत्परिवर्तन (म्यूटेशन) उनसे बिल्कुल ही अभिन्‍न होती है, या उनके लक्षणों में कुछ भिन्‍नता आनुवंशिक विकार दिखती हैं? ","ఉత్పరివర్తనములు (మ్యుటేషన్) వాటితో పోలిస్తే పూర్తిగా విభిన్నముగా ఉంటాయి, లేదా వాటి లక్షణములలో కొన్నితేడాలు అనువంశిక వికారములను చూపిస్తాయి?"
क्या तुमने कभी आश्चर्य किया कि सहोदर कभी एक जेसे दिखते हैं या फिर कभी अलग-अलग क्‍यों दिखते हैं?,"తోబుట్టువులు ఒకేల కనిపిస్తారు లేదా ఒక్కోసారి వేరువేరుగా కనిపిస్తారు, మీకు ఎప్పుడైనా ఆశ్చర్యము కలిగిందా?"
जीव विज्ञान की एक शाखा आनुवंशिकी (आनुवंशिक विज्ञान) ऐसे तथा इनसे संबंधित अनेक प्रश्नों पर विचार करती है। ,జీవ విజ్ణానము యొక్క ఒక శాఖ అనువంశిక (అనువంశిక విజ్ణానము) అటువంటి మరియు వాటికి సంబంధించి అనేక ప్రశ్నలను పరిశీలిస్తుంది.
"इस शाखा में वंशागति और विविधता दोनों का अध्ययन होता है, अर्थात्‌ यह विचार किया जाता है, कि जनक और संतति के लक्षणों में समानता या असमानता क्‍यों होती है। ","ఈ శాఖలో వంశక్రమము మరియు వైవిధ్యము రెండింటి యొక్క అధ్యయనము జరుగుతుంది, అనగా తల్లిదండ్రులు మరియు సంతానము యొక్క లక్షణములలో సారూప్యత లేదా వైవిధ్యములు ఎందుకు ఉన్నాయో పరిశీలించడానికి అధ్యయనము జరుగుతుంది."
वंशागति आनुवंशिकी का आधार हैं।,వంశక్రమము అనువంశికతకు ఆధారము.
वंशागति वह प्रक्रम है जिससे लक्षण जनक से संतति में जाते हैं तथा विविधता जनक और संतति के लक्षणों की असमानता की अवस्था हैं।,"వంశక్రమము అనేది ఒక క్రమము, దీనినుండి తండ్రి నుండి సంతానమునకు లక్షణములు సంక్రమిస్తాయిమరియు వైవిధ్యము ఉన్న తండ్రి మరియు సంతానము యొక్క లక్షణముల యొక్క అసమానత్వము అనే పరిస్థితి ఉంది."
मानव को 8000-10000 वर्ष ईसा पूर्व यह ज्ञान हो चुका था कि विविधता का कारण लैंगिक जनन की प्रक्रिया में छिपा हुआ है। ,మానవునికి 8000-10000 సంవత్సరముల క్రీస్తుపూర్వమే ఈ వైవిధ్యము యొక్క కారణము లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తిలో దాగి ఉంది అని తెలుసుకున్నారు.
उसने पादपों और जंतुओं की प्रकृति में उपस्थित जीव विविधता का लाभ उठाया और लाभदायक लक्षणों वाले जीवों को चुनकर उनका प्रजनन करवाया तथा उनसे इच्छित लक्षणों के जीव प्राप्त किए। ,వారు చాలా రకములైన మొక్కలు మరియు జంతువుల యొక్క స్వభావములో ఉన్న జీవ వైవిధ్యము యొక్క లాభమును పొందారు మరియు లాభదాయకమైన లక్షణములు కలిగిన జీవులను ఎంచుకొని వాటి వర్ధనమును చేసారు మరియు వాటి ద్వారా కావలసిన లక్షణములు కలిగిన జీవులను పొందారు.
उदाहरण पुरानी जंगली गायों के कृत्रिम चयन और उनको पालतू बनाकर हमने आज उच्च भारतीय किस्में प्राप्त कर ली हैं जैसे पंजाब की शाहीवाल गायें।,ఉదాహరణకు పురాతనమైన అడవి ఆవులను కృత్రిమ ఎంపిక చేయడము ద్వారా మరియు వాటిని పెంపుడు జంతువులుగా చేసుకొని మనము మంచి భారతీయ/దేశీయ ఆవులను పొందాము ఉదాహరణకు పంజాబ్ యొక్క షాహీవాల్ ఆవులు.
हमें मानना पड़ता है कि भले ही हमारे पूर्वजों को लक्षणों की वंशागति और विविधता का ज्ञान था किंतु उनको इन घटनाओं के वैज्ञानिक आधार के विषय में बहुत कम जानकारी थी।,మన పూర్వీకులు లక్షణముల యొక్క వంశక్రమము మరియు వైవిధ్యము యొక్క జ్ణానము కలిగి ఉన్నారు కాని వారికి ఈ ఘటనల యొక్క వైజ్ణానిక ఆధారముల విషయములో చాలా తక్కువ పరిజ్ణానము కలిగి ఉన్నారు అనే విషయమును మనము ఒప్పుకోవాల్సి ఉంటుంది.
उन्‍नीसवीं सदी के मध्य के वर्षों में ही आनुवंशिकता को समझने के संबंध में प्रगति हो सकी। ,19వ శతాబ్దము యొక్క మధ్య సంవత్సరములలోనే అనువంశికతను అర్థము చేసుకొనే విషయముల అధ్యయనములో చాలా పురోగతి జరిగింది.
ग्रीगोर मेंडल ने उद्यान मटर के पौधे में सात वर्षों (1856-1863) तक संकरण के प्रयोग किए तथा उनके आधार पर जीवों की वंशागति नियम को प्रस्तावित किया। ,"గ్రెగర్ మెండల్ బఠాని మొక్కల తోటలో ఏడు సంవత్సరముల (1856-1863) వరకూ సంకరణము యొక్క ప్రయోగములు చేసారు, వాటి ఆధారము పై జీవుల యొక్క వంశక్రమము యొక్క నియమములను ప్రస్తావించారు."
सांख्यकीय विश्लेषणों और गणितीय तर्कशास्त्र कां जीव विज्ञान की समस्याओं के समाधान हेतु प्रथम उपयोग भी मेंडल द्वारा वंशागत अंवेषणों के दौरान ही किया गया। ,సంఖ్యా విశ్లేషణలు మరియు గణిత తర్క శాస్త్రము యొక్క జీవ విజ్ణానము యొక్క సమస్యల సమాధానము కోసము ప్రథమ ఉపయోగము కూడా మెండల్ ద్వారా వంశక్రమము యొక్క అన్వేషణల సందర్భములో చేయబడింది.
उनके प्रयोगों में नमूनों की विशाल संख्या ने उनके आँकड़ों को विश्वसनीयता प्रदान की। ,వారి ప్రయోగములలో ప్రతిరూపముల యొక్క అధిక సంఖ్య వారి పరిశీలనకు విశ్వసనీయతను ఇవ్వడము జరిగింది.
साथ ही उनके परीक्षाधीन पौधों की उत्तरोत्तर पीढ़ियों पर किए गए प्रयोग तथा उनके सफल निष्कर्षों ने सिद्ध किया कि मेंडल के वंशागति नियमों में व्यापकता थी और वे केवल अपुष्ट विचार नहीं थे। ,దానితో పాటు పరీక్ష చేస్తున్న మొక్కల తరువాతి తరములపై చేయబడ్డ ప్రయోగములు మరియు వాటి విజయవంతమైన పరికల్పనలు మెండల్ వంశక్రమము యొక్క నియమములు అపోహలు కావని మరియు నిజమని నిరూపించాయి.
मेंडल ने मटर के पौधे के उन लक्षणों पर विचार किया जो सर्वथा विपरीतार्थ थे; ,మెండల్ బఠాని మొక్క యొక్క పూర్తి విరుద్ధమైన లక్షణములపై అధ్యయనము చేయడము జరిగింది.
"जैसे लंबे या बौने पौधे, पीले या हरे बीज। ","ఉదాహరణకు పొడవైన లేదా పొట్టి, పసుపు లేదా ఆకుపచ్చ గింజలు వంటివి."
इसके कारण उसे वंशागति नियमों का आधारभूत ढाँचा तैयार करने में सहायता मिली। ,దీని కారణముగా వారికి వంశక్రమము యొక్క నియమములకు ఆధారమైన పునాదిని రూపొందించడానికి సహాయపడింది.
बाद के वैज्ञानिकों ने इसे विस्तार दिया जिससे विविध नैसर्गिक घटनाओं और उनमें निहित जटिलता का स्पष्टीकरण किया जा सका। ,తరువాత తరము శాస్త్రవేత్తలు వివిధ నైసర్గిక ఘటనలు మరియు వాటిలో దాగిఉన్న క్లిష్టతను స్పష్టం చేయడానికి వీటిని ఇంకా విస్తారముగా అధ్యయనము చేసారు.
"मेंडल ने अनेक तद्रूप-प्रजनन-सम, मटर के शुद्ध वंशक्रमों को लेकर कृत्रिम परागण/पर-परागण के प्रयोग किए। ",మెండల్ కృత్రిమ పరాగసంపర్కము/పరపరాగ సంపర్కము ప్రయోగములను చాలా రకములైన స్వచ్చమైన బఠానీ వంశ మొక్కలపై చేసారు.
"तद्गूप- प्रजनन-सम (ट्र ब्रीडिंग) वंशक्रम वह होता है, जो कई पीढ़ियों तक स्वपरागण के फलस्वरूप स्थायी विशेषक(ट्रेट) प्रदर्शित करता है। ",చాలా తరముల నుండి ఆత్మపరాగసంపర్కము చేస్తూ దాని ఫలితముగా స్థిరమైన అనువంశిక లక్షణములు తరువాతి తరముల ద్వారా కూడా ప్రదర్శింపబడతాయి ఇదే నిజమైనప్రజనన వంశక్రమము.
"मेंडल ने मटर की 14 तद्गूप प्रजननी मटर की किस्मों को छाया अर्थात्‌ सात जोड़े विपरीत लक्षणों को लिया, इनके अन्य लक्षण समान थे। ",మెండల్ బఠానీ మొక్కల యొక్క 14 శుద్ధజాతి రకములను ఎంపిక చేసుకున్నారు. వాటిలో చాలా వరకూ ఒకే రకమైనలక్షణములు ఉన్నప్పటికీ ఒక విరుద్ధ లక్షణమును కూడా కలిగిఉన్న మొక్కలను జంటలుగా తీసుకున్నారు.
"इनमें से कुछ उदाहरण इस प्रकार हैं - चिकने या झुर्रीदार बीज, पीले या हरे बीज, फूली हुई या सिकुड़ी हुई फलियाँ, हरी या पीली फलियाँ, लंबे या बौने पौधे।","వీటిలో కొన్ని ఉదాహరణలు ఈ విధముగా ఉన్నాయి- మృదువైన లేదా ముడుచుకొని ఉన్న విత్తనములు, పసుపు లేదా ఆకుపచ్చ విత్తనములు, బాగా ఉబ్బుగా ఉన్న లేదా ఎండిపోయి ఉన్న బఠానీ ఫలత్వచములు, పసుపు లేదా ఆకుపచ్చని ఫలత్వచములు, పొడుగు లేదా పొట్టి మొక్కలు."
मेंडल ने वंशागत के अध्ययन के लिए एक प्रयोग में मटर के लंबे तथा बौने पौधे का संकरण किया। ,మెండల్ వంశక్రమము అధ్యయనము కోసము ఒక ప్రయోగములో పొడుగు మరియు పొట్టి మొక్కల మధ్య సంకరణమును జరిపారు.
इस प्रयोग द्वारा एक जीन का आनुवंशिक अध्ययन किया गया। ,ఈ ప్రయోగము ద్వారా ఒక జన్యువు యొక్క అనువంశిక అధ్యయనమును చేసారు.
इस संकरण से उत्पन्न बीजों को उगाकर उन्होंने प्रथम संकर पीढ़ी के पौधे प्राप्त किए।,ఈ సంకరణము నుండి ఉత్పన్నమైన విత్తనములను మొలకెత్తించి వారు ప్రథమ సంకరణ తరమును పొందారు.
"इस पीढ़ी को प्रथम संतति पीढ़ी ( फिलिअल, प्रोजेनी ) भी कहा जाता है। ","ఈ తరమును ప్రథమ సంతతి తరము( ఫిలీయల్, ప్రోజెనీ) అని అంటారు."
"मेंडल ने देखा कि F1 पीढ़ी के सभी पौधे लंबे थे अर्थात्‌ अपने लंबे जनक के समान थे, कोई पौधा बौना नहीं था।","మెండల్ ఎఫ్-1 తరము యొక్క అన్ని మొక్కలూ పొడవుగా ఉన్నాయి అంటే తమ జనకతరము లక్షణములలో ఒక లక్షణమును పొందాయి, ఏ మొక్క పొట్టిగా లేదు."
इसी प्रकार के परिणाम अन्य विशेषकों वाले संकरण प्रयोगों में भी पाए गए। ,ఇదే విధమైన ఫలితమును మిగతా ప్రత్యేకతలు కలిగిన సంకరణ ప్రయోగములలో కూడా గమనించారు.
उन्होंने देखा कि F1 में दो में से एक जनक के लक्षणों की ही अभिव्यक्ति होती है। ,ఎఫ్-1 తరములో రెండిటిలో ఒక మొక్క జనకతరము యొక్క లక్షణములను అభివ్యక్తీకరించడమును మెండల్ గమనించారు.
दूसरे जनक के लक्षण प्रकट नहीं होते।,రెండవ జనక లక్షణము కనిపించలేదు.
मेंडल ने फिर F1 के सभी लंबे पौधों को स्वय॑ परागित किया और उसे देखकर आश्चर्य हुआ कि F2 पीढ़ी में प्रत्युत्पनन कुछ पौधे बौने थे। ,మెండల్ ఎఫ్-1 తరము యొక్క అన్ని మొక్కలకూ ఆత్మ పరాగసంపర్కము చేయించారు మరియు ఎఫ్-2 తరములో ప్రత్యుత్పన్నమైన కొన్ని మొక్కలు పొట్టిగా ఉండడము చూసి మెండల్ ఆశ్చర్యచకితులయ్యారు.
"जो लक्षण F1 पीढ़ी में नहीं देखा गया, वह अब प्रदर्शित हो गया। ",ఎఫ్-1 తరములో కనిపించని లక్షణములు ఎఫ్-2 తరములో ప్రదర్శింపబడ్డాయి.
मटर में संकरण के चरण बौने पौधों का अनुपात कुल F2 पौधों का 25 प्रतिशत था जबकि 75 प्रतिशत पौधे लंबे थे। ,బఠానీలో సంకరణము యొక్క దశలో పొట్టి మొక్కల నిష్పత్తి మొత్తము ఎఫ్-2 మొక్కలలో 25% ఉండగా 75% మొక్కలు పొడవుగా ఉన్నాయి.
लंबे और बौनेपन के लक्षण जनकों के समान ही थे और इनमें किसी प्रकार का सम्मिश्रण नहीं था। ,"పొడుగు మరియు పొట్టి అనే లక్షణములు జనకతరము లక్షణములతో సమానముగా ఉన్నాయి, అవి ఎటువంటి మిశ్రమ లక్షణములను ప్రదర్శించలేదు."
"अर्थात्‌ सभी या तो लंबे थे या बौने, व्यय मझोले कद के कोई भी नहीं थे। ","అంటే అన్ని మొక్కలూ అయితే పూర్తిగా పొడుగు లేదా పొట్టిగా ఉన్నాయి, ఏ మొక్కలూ మధ్యస్థ పొడవుతో లేవు."
अर्थात्‌ F1 पीढ़ी में केवल एक ही जनकीय लक्षण प्रकट हुआ जबकि F2 पीढ़ी में दोनों विशेषक 3:1 के अनुपात में अभिव्यक्त हुए। ,"అనగా ఎఫ్-1 తరములో కేవలము జనకతరము లక్షణములో ఏదైనా ఒక లక్షణమును మాత్రమే ప్రదర్శించగా, ఎఫ్-2 తరములో ప్రత్యేకముగా రెండు లక్షణములూ అనగా 3;1 నిష్పత్తిలో ప్రదర్శింపబడ్డాయి."
विपरीत विशेषकों में दोनों F1 या F2 स्तर पर किसी प्रकार का सम्मिश्रण नजर नहीं आया।,రెండు తరములలోనూ అనగా ఎఫ్-1 లేదా ఎఫ్-2 ల ఎటువంటి మిశ్రమ విరుద్ధ లక్షణములూ కనిపించలేదు.
"इन प्रेक्षणों के आधार पर, मेंडल ने प्रस्तावित किया कि कोई वस्तु अपरिवर्तित रूप में जनक से संतति को युग्मकों के माध्यम से उत्तरोत्तर पीढ़ियों में अग्रसित होती है। ","ఈ పరిశీలనల ఆధారముపై, మెండల్ జనకతరము నుండి సంతానమునకు ఎటువంటి మార్పులూ లేని ఒక స్థిరమైన లక్షణము సంయుక్త బీజముల ద్వారా తరువాతి తరములకు సంక్రమిస్తుందని గుర్తించారు."
उसने इस वस्तु को कारक (फैक्टर) कहा। ,వారు ఈ లక్షణములను కారకములుగా(ఫాక్టర్) అని పిలిచారు.
अब हम इसे जीन कहते हैं। ,ఇప్పుడు మనము వీటిని జన్యువులు అని పిలుస్తున్నాము.
दूसरे शब्दों में जीन आनुवंशिकता की इकाइरयाँ हैं।,వేరే పదములలో వీటిని అనువంశికతకు ప్రమాణములుగా పిలుస్తున్నాము.
"किस जीन में कौन-सा विशेष लक्षण अभिव्यक्त होगा, इसकी सूचना इसमें निहित होती है। ","ఏ జన్యువులో ఎటువంటి ప్రత్యేక లక్షణము యొక్క అభివ్యక్తి జరుగుతుందో, దానికి సంబంధించిన సూచన వీటిలో నిక్షిప్తమై ఉంటుంది."
विकलपी विपरीत लक्षणों के संकेतक जोड़े को युग्म विकल्पी ( अलील ) कहा जाता है। ,ఒక జత ప్రత్యామ్నాయ లక్షణములను నిర్ణయించే కారకములను యుగ్మ వికల్పములు అని అంటారు.
ये एक ही जीन के थोड़ा सा भिन्‍न रूप होते हैं।,ఒకే జన్యువుకు కొంచెము విభిన్న రూపములు కలిగి ఉన్నాయి.
"यदि हम प्रत्येक जीन को अक्षरों के प्रतीक दें, तो जो लक्षण F1 पीढ़ी में व्यक्त होता है उसे केपीटल अक्षर से तथा विपरीत लक्षण की जीन को छोटे अक्षर से व्यक्त किया जाता है। ","ఒకవేళ మనము ప్రతి ఒక్క జన్యువుకు అక్షరములను కేటాయిస్తే, ఎఫ్-1 తరములో వ్యక్తీకరించబడిన లక్షణములను పెద్ద అక్షరము(కేపిటల్)లతోనూ మరియు వ్యతిరేక లక్షణములు చిన్న(స్మాల్) అక్షరములతోనూ గుర్తిస్తాము."
"उदाहरण के लिए, ऊँचाई के लक्षण में लंबे के लिए T और बोने के लिए t का प्रयोग होता है।",ఉదాహరణకోసము ఎత్తుకు సంబంధించిన లక్షణములలో పొడవు కోసము T మరియు పొట్టి కోసము t ను ఉపయోగిస్తారు.
"दूसरे शब्दों में पौधों में ऊँचाई के एलील जोडे इस प्रकार होंगे - TT, Tt,tt","వేరే విధముగా చెప్పాలంటే మొక్కలలో ఎత్తుయొక్క వికల్పముల జత ఈ విధముగా ఉంటుంది- TT, Tt,tt"
"प्रजननक्षम मटर की लंबी या बौनी प्रजाति में अलील जोड़ा समयुग्मजी ( होमोजाइगस ) क्रमश: TT या tt होगा, TT या tt को पौधे का जीनोटाइप (जीनी प्ररूप ) और लंबे-बौने को फीनोटाइप ( दृश्य प्ररूप ) कहा गया। ","శుద్ధ జాతి బఠానీ మొక్క ఎత్తుకు సంబంధించిన ఒక జత వికల్పములను సమయుగ్మములు (హోమోజైగస్) క్రమముగా TT లేదా tt అవుతుంది, TT లేదా tt ను మొక్క యొక్క జన్యురూపము (జోనోటైప్) అని మరియు పొడవు-పొట్టి లను దృశ్యరూపము (ఫీనోటైప్) అని పిలవబడ్డాయి."
अगर किसी पौधे का जीनोटाइप 6 है तो उसका फीनोटाइप क्‍या होगा?,ఒకవేళ ఏదైనా మొక్క యొక్క జన్యురూపము 6 అయితే దాని దృశ్యరూపము ఏమిటి అవుతుంది?
मेंडल ने पाया कि F1 विषमयुग्मजी Tt का फीनोटाइप दिखने में बिल्कुल TT जनक के समान होता है। ,ఎఫ్-1 యొక్క విషమయుగ్మ వికల్పము Tt యొక్క దృశ్యరూపము చూడటానికి సరిగ్గా TT జనకతరము మాదిరిగానే ఉంటుంది అని మెండల్ గమనించారు.
"इसलिए उसने प्रस्ताव किया कि असमान कारकों के जोडे में से कोई एक, दूसरे के ऊपर प्रभावी हो जाता है (जैसा कि में) इसे प्रभावी और दूसरे को अप्रभावी नाम दे दिया गया। ","అందువలనే ఒక జత విరుద్ధ లక్షణములలో ఏదైనా ఒక లక్షణము రెండవలక్షణము కన్నా ప్రభావ వంతముగా కనిపిస్తుంది, వాటికి బహిర్గత (డామినెంట్) లక్షణములనీ, ప్రభావవంతము కాని వాటిని అంతర్గత (రిప్రెసివ్) లక్షణములనీ పేర్లు ఇవ్వబడ్డాయి."
इस प्रयोग में T (लंबाई का कारक) t (बौनेपन के कारक) के ऊपर प्रभावी हो जाता है। ,ఈ ప్రయోగములో T (పొడవుకు కారకముగా) t (పొట్టికి కారకము) కన్నా ప్రభావితముగా ఉంటుంది.
"जिन अन्य लक्षण युग्मों का उन्होंने अध्ययन किया, वहाँ लि भी यही पाया।","మిగతా లక్షణ యుగ్మములను కూడా మెండల్ అధ్యయనము చేసారు, అక్కడ లీ కూడా ఇదే కనుగొన్నారు. "
प्रभाविता और अप्रभाविता की संकल्पना को याद रखने के लिए यही सुविधाजनक (और तर्कसंगत) होगा कि बड़े (कैपीटल) और छोटे अक्षरों का प्रयोग किया जाए। ,"బహిర్గత మరియు అంతర్గతము యొక్క సంకల్పనను జ్ణాపకము పెద్ద(కేపిటల్) మరియు చిన్న(స్మాల్) అక్షరములను ఉపయోగిస్తే, ఇదే సౌకర్యవంతముగా( తర్కయుతముగా) ఉంటుంది."
Tt जीनोटाइप के F1 पौधे स्वपरागित है। ,Tt జన్యురూపము యొక్క ఎఫ్-1 మొక్కలో ఆత్మ పరాగసంపర్కము జరుగుతుంది.
Tt जीनोटाइप के F1 पौधे स्वपरागित किए जाने पर बराबर संख्या में जीनोटाइप T और t के युग्मक उत्पन्न करते हैं। ,Tt జన్యురూపము యొక్క ఎఫ్-1 మొక్కలో ఆత్మ పరాగసంపర్కం జరిపించినప్పుడు సమాన సంఖ్యలో జన్యురూపము T మరియు t యొక్క యుగ్మకము ఉత్పన్నమవుతుంది.
जब निषेचन होता है तो जीनोटाइप T के परागकणों द्वारा जीनोटाइप T और t के अंडों को परागित करने की 50 प्रतिशत संभावना रहती है। ,ఫలదీకరణము జరిగినప్పుడు జన్యురూపము T యొక్క పరాగరేణువుల ద్వారా t యొక్క అండములను సంపర్కము చేయడానికి 50% అవకాశము ఉంటుంది.
साथ ही जीनोटाइप 6 के परागकणों के जीनोटाइप और जीनोटाइप 6 के अंडों को परागित करने की 50 प्रतिशत संभावना रहती है। ,దానితోపాటే జన్యురూపము 6 యొక్క పరాగరేణువులు జన్యురూపము 6 యొక్క అండములతో సంపర్కము చెందే అవకాశము 50% వరకూ ఉంటుంది.
"संयोग आधारित निषेचन का परिणाम यह होता है कि प्रत्युत्पनन जाइगोट व, 5 या 46 जीनोटापों के हो सकते हैं।",సంయోగము చెంది ఫలదీకరణము జరిగినప్పుడు ఏర్పడే పరిణామములో ప్రత్యుత్పన్న సంయుక్త బీజము మరియు 5 లేదా 46 జన్యురూపములు గా ఉంటుంది.
"पनेट वर्ग से आसानी से देखा जा सकता है कि यादृच्छिक निषेचन के परिणामस्वरूप 1/4 TT, 1/2 Tt और 1/4 tt जीनोटाइप पैदा करते हैं। ","యాధృచ్చిక ఫలదీకరణము యొక్క ఫలితముగా 25% TT, 50% Tt మరియు 25% tt జన్యురూపములు ఏర్పడతాయి అనే దృగ్విషయమును పనేట్ చదరము ద్వారా సులభముగా తెలుసుకోవచ్చు."
साथ ही केवल लंबा फीनोटाइप दृष्टिगोचर होता है । ,వాటితో పాటు పొడుగు దృశ్యరూపము కూడా కనిపిస్తుంది.
F2 अवस्था में 3/4 पौधे लंबे होते हैं जिनमें से कुछ TT और कुछ Tt होते हैं। ,ఎఫ్-2 స్థితిలో 75% మొక్కలో పొడువుగా ఉంటాయి వాటిలో కొన్ని TT మరియు ఇంకొన్ని Tt గా ఉంటాయి.
बाहर से देखने पर TT और Tt पौधों में भेद नहीं किया जा सकता। ,బయటినుండి చూసినప్పుడు TT మరియు Tt మొక్కలలో ఎటువంటి భేధమునూ చూడలేము.
अतः जीनेोटाइप जोडे Tt से केवल एक ही लक्षण (T) लंबे की अभिव्यक्ति होती है। ,అనగా జన్యురూప జతలు TT ద్వారా కేవలము ఒక్క T లక్షణము మాత్రమే ప్రదర్శితమవుతుంది.
"इसीलिए कहा जाता है कि लक्षण लंबा, बौने लक्षण अर्थात्‌ अलील T के ऊपर प्रभावी हो जाता है। ","అందువలనే పొడవు లక్షణము, పొట్టి లక్షణము అనగా T వికల్పము కన్నా ప్రభావితముగా ఉంటుంది."
मेंडल ने F2 पौधों को स्वयं परागित किया और पाया कि F3 और F4 पीढ़ियों में F2 के बौने पौधों ने केवल बोने ही पैदा किए। ,మెండల్ ఎఫ్-2 మొక్కలను ఆత్మపరాగము చెందించినప్పుడు ఎఫ్-3 మరియు ఎఫ్-4 తరములలో ఎఫ్-2 యొక్క పొట్టి మొక్కలను మాత్రమే ఉత్పన్నము చేసాయి.
उसने निष्कर्ष निकाला कि बौनों का जीनोटाइप समयुग्मजी (होमोजाइगस) tt था। ,దీనిబట్టి పొట్టి మొక్కలయొక్క జన్యురూపము సమయుగ్మవికల్పము(హోమోజైగస్) tt గా ఉంది.
"आप क्या सोचते हैं? यदि उसने सभी F2, के लंबे पौधों को स्वयं परागित किया होता तो उसे क्‍या देखने को मिलता?","మీరు ఏమనుకుంటున్నారు? ఒకవేళ మెండల్ అన్ని ఎఫ్-2, యొక్క పొడుగు మొక్కలను ఆత్మపరాగము చెందిస్తే ఆయన ఏమి చూడగలరు?"
"पिछले अनुच्छेदों (पैराग्राफों) से स्पष्ट है कि गणितीय प्रायिकता के प्रयोग से जीनोटाइप. अनुपातों की गणना की जा सकती है, किन्तु केवल प्रभावी विशेषक के फीनोटाइप को देखने भर से जीनोटाइप संरचना का ज्ञान संभव नहीं है जैसे कि F1 या F2 के लंबे पौधे का जीनोटाइप है TT या tt इसका भविष्य ज्ञात नहीं हो सकता। ","ముందటి పేరాలలో (పేరాగ్రాఫ్) స్పష్టముగా చెప్పబడినది ఏమిటంటే గణిత సంభావ్యతలను ప్రయోగించడము ద్వారా జన్యురూపము యొక్క నిష్పత్తిని లెక్కించవచ్చు, కేవలము బహిర్గత ప్రత్యేక దృశ్యరూపము ను చూడటము మాత్రము చేతనే దానిని మనము లెక్కించవచ్చు, కాని జన్యురూపము చూడటము మాత్రము చేతనే లెక్కించడానికి వీలుపడదు. ఉదాహరణకు ఎఫ్-1 లేదా ఎఫ్-2 యొక్క పొడవు మొక్క యొక్క జన్యురూపము TT లెదా tt అనేది తెలుసుకోవడము వీలుపడదు."
इसलिए लंबे पौधे के जीनोटाइप-निर्धारण के लिए मेंडल ने F2 के लंबे पौधे का बौने पौधे से संकरण किया। ,అందువలనే పొడుగు మొక్కలయొక్క జన్యురూపము నిర్ధారణకోసము మెండల్ ఎఫ్-2 యొక్క పొడుగు మొక్కలను పొట్టి మొక్కలతో సంకరణము చెందించారు.
इसे उन्होंने परीक्षार्थ संकरण नाम दिया। ,దీనికి ఆయన పరీక్షా సంకరణము అనే పేరును ఇచ్చారు.
"इस प्रयोग में प्रभावी फीनोटाइप वाले जीव (यहाँ पर मटर का पौधा, जिसका जीनोटाइप मालूम करना है-परीक्षार्थ जीव) का अप्रभावी पौधे से संकरण किया जाता है न कि स्वपरागण, जैसा पिछले प्रयोगों में किया गया था)। ","ఈ ప్రయోగములో బహిర్గత దృశ్యరూపము కలిగిన జీవులు (ఇక్కడ బఠానీ మొక్క, దీని జన్యురూపమును తెలుసుకోవాల్సి ఉంది-పరీక్షించవలసిన జీవి)యొక్క అంతర్గత లక్షణములు కలిగిన మొక్కతో సంకరణము చేయడము జరుగుతుంది, క్రిందటి ప్రయోగములలో చేసినట్లుగా ఆత్మ పరాగసంపర్కము కాదు)."
परीक्षार्थ जीव के जीनोटाइप निर्धारण के हेतु ऐसे संकरण की संततियों का विश्लेषण किया जा सकता है। ,పరీక్షా జీవి యొక్క జన్యురూపాన్ని నిర్ణయించడానికి ఇటువంటి సంకరణము యొక్క సంతతిని విశ్లేషించవచ్చు.
चित्र में ऐसे संकरण के परिणाम दर्शाए गए हैं। ,అటువంటి సంకరణము యొక్క ఫలితములు పటములో చూపబడ్డాయి.
यहाँ पर बैंगनी रंग श्वेत के ऊपर प्रभावी हैं।,ఇక్కడ ఊదా రంగు తెలుపు కంటే ప్రభావవంతంగా ఉంటుంది.
पनेट वर्ग का प्रयोग करके परीक्षार्थ संकरण में संतति के स्वरूप को ज्ञात करने का प्रयास करो। ,పనేట్ చదరమును ఉపయోగించి క్రాస్ లేదా పశ్చ సంకరణములో సంతానం యొక్క స్వభావాన్ని తెలుసుకోవడానికి ప్రయత్నించండి.
आपको क्या अनुपात मिला? ,మీకు ఏ నిష్పత్తి లభించింది?
इस संकरण प्रयोग की जीनोटाइपों का उपयोग करके क्‍या आप परीक्षार्थ संकर की एक सामान्य परीभाषा दे सकते हैं?,ఈ సంకరణము ప్రయోగం యొక్క జన్యురూపాలను ఉపయోగించి పరీక్షసంకరణము యొక్క సాధారణ నిర్వచనం ఇవ్వగలరా?
एक संकर संकरण प्रयोगों के अपने प्रेक्षणों को आधार बनाकर मेंडल ने इनकी वंशागति संबंधी अपनी समझ के सार रूप के दो सामान्य नियम प्रस्तावित किए। ,"ఏక సంకరణము ప్రయోగం యొక్క పరికల్పనల ఆధారంగా, మెండెల్ అనువంశిక సిద్ధాంతము పై అవగాహనను సంగ్రహించడానికి రెండు సాధారణ సిద్ధాంతములను ప్రతిపాదించాడు."
आज इन नियमों को वंशागति के नियमों या सिद्धांतों की संज्ञा दी जाती है ,నేడు ఈ నియమాలను ఆనువంశిక సిద్ధాంతములు లేదా సూత్రాలు అనే పేర్లు ఇవ్వబడ్డాయి.
"प्रथम नियम है, प्रभाविता नियम और द्वितीय है विसंयोजन नियम।",మొదటిది సిద్ధాంతము బహిర్గత సిద్ధాంతము (లా ఆఫ్ డామినెన్స్) మరియు రెండవది పృధక్కరణ సిద్ధాంతము (లా ఆఫ్ సెగ్రెగేషన్).
लक्षणों का निर्धारण कारक नामक विविक्त ( डिस्क्रीट ) इकाइयों द्वारा होते हैं।,లక్షణములనేవి కారకములనే వివిక్త విభాగముల ద్వారా కలుగుతాయి.
कारक जोड़ों में होते हैं।,కారకాలు జతలుగా ఉంటాయి.
यदि कारक जोड़ों के दो सदस्य असमान हों तो इनमें से एक कारक दूसरे कारक पर प्रभावी हो जाता है अर्थात्‌ एक प्रभावी और दूसरा अप्रभावी होता है।,"ఒకవేళ అసమాన కారకముల జతలో ఒక కారకము మరొక కారకము పై ఆధిపత్యమును చలాయిస్తుంది, అనగా ఒకటి బహిర్గత కారకము మరొకటి అంతర్గత కారకము."
F1 में केवल एक जनक लक्षण का प्रकट होना तथा F2 में दोनों जनक लक्षणों का प्रकट होना; ,ఎఫ్-1 లో ఒక జనకతరము లక్షణం మాత్రమే కనిపిస్తుంది మరియు జనకతరము యొక్క అన్ని లక్షణాలు ఎఫ్-2 లో కనిపిస్తాయి;
प्रभाविता के नियम के द्वारा समझा जा सकता है। ,బహిర్గత సిద్ధాంతము ద్వారా దీనిని అర్థం చేసుకోవచ్చు.
इससे यह भी स्पष्ट होता है कि F2 में 3:1 का अनुपात क्‍यों पाया जाता हैं।,ఎఫ్-2 లో 3: 1 నిష్పత్తి ఎందుకు కనబడుతుందో కూడా ఇది స్పష్టముగా వివరిస్తుంది.
"इस नियम का आधार यह तथ्य है कि अलील आपस में घुलमिल (सम्मिश्रण) नहीं पाते और पीढ़ी में दोनों लक्षणों की फिर से अभिव्यक्ति हो जाती है, भले ही F1 पीढ़ी में एक प्रकट नहीं होता। ","ఈ సిద్ధాంతము యొక్క ఆధారం ఏమిటంటే, యుగ్మ వికల్పములు ఎటువంటి మిశ్రమ లక్షణములనూ చూపించవు మరియు జనకతరము యొక్క లక్షణములన్నీ ఎఫ్-2 తరములో కనిపిస్తాయి, అవి ఎఫ్-1 తరములో కనిపించవు."
यद्यपि जनकों में दोनों अलील विद्यमान होते हैं। ,రెండు యుగ్మ వికల్పములూ జనకతరములో ఉన్నప్పటికీ.
युग्मक बनने के समय कारकों के एक जोड़े या अलील के सदस्य विसंयोजित हो जाते हैं और युग्मक को दो में से एक ही कारक प्राप्त होता है।,సంయోగబీజము ఏర్పడుతున్నప్పుడు కారకములూ లేదా యుగ్మవికల్పముల యొక్క ఒక దానినుండి మరొకటి వేరవుతుంది దీనివలన సంయోగబీజములో ఒకటే కారకము లభిస్తుంది.
समयुग्मजी जनक द्वारा उत्पन्न सभी युग्मक समान होते हैं जबकि विषमयुग्मजी जनक दो प्रकार के युग्मक उत्पन्न करता है जिनमें समान अनुपात में एक एक अलील होता है।,"సమయుగ్మజీ జనకతరము ద్వారా ఉత్పన్నమైన అన్ని సంయోగబీజములు సమానముగానే ఉంటాయి, అయితే భిన్నమైన జనకతరము రెండు రకాలైన సంయోగబీజములను ఉత్పత్తి చేస్తాయి, ఒక్కొక్కదానిలో సమానమైన యుగ్మవికల్పములు ఉంటాయి."
जब मटर वाले प्रयोग को अन्य विशेषकों के संदर्भ में दोहराया गया तो पता चला कि कभी कभार F1 में ऐसा फीनोटाइप आ जाता है जो किसी भी जनक से नहीं मिलता जुलता और इनके बीच का सा लंगता है। ,"బఠానీ మొక్క ప్రయోగం ఇతర లక్షణములు ఉన్న మొక్కలలో పునరావృతం చేసిన సందర్భంలో, ఎఫ్- 1లో కనిపించిన దృశ్యరూపము జనకతరములో ఇద్దరి తల్లితండ్రులను పోలి లేదని మరియు వారిద్దరి లక్షణములకూ మధ్యస్థమైన లక్షణములను పొందినదని కనుగొనబడింది."
श्वान पुष्प (स्नेपड्रेगन/एंटीराइनम) में पुष्प रंग की वंशागति आपूर्ण प्रभाविता को समझने के लिए अच्छा उदाहरण हैं। ,"ష్వాన్ (స్నాప్‌డ్రాగన్/యాంటీరైనమ్)లో, పుష్పముల రంగు అసంపూర్ణ బహిర్గతత్వమును అర్థం చేసుకోవడానికి మంచి ఉదాహరణ."
तद्रूप प्रजननी लाल फूल वाली और तद्रूप प्रजननी सफेद फूल वाली प्रजाति के संकरण के परिणामस्वरूप F1 पीढ़ी गुलाबी फूलों वाली प्राप्त हुई।,శుద్ధజాతి సంకరణములో ఎరుపు-పువ్వులు మరియు తెలుపు-పుష్పించే జాతుల మధ్య సంకరణము జరిగినప్పుడు ఎఫ్-1 తరము గులాబీ రంగు పుష్పములను ఉత్పత్తి చేసింది.
जब इस संतति को स्वयं परागित किया गया तो परिणामों का अनुपात 1 (RR) लाल : 2 (Rr) गुलाबी : 1 (rr) सफेद था।,ఈ తరములో ఆత్మ పరాగసంపర్కము జరిపినప్పుడు ఫలితముల యొక్క నిష్పత్తి 1 (RR) ఎరుపు: 2 (Rr) పింక్: 1 (rr) తెలుపుగా ఉంటుంది.
"यहाँ पर जीनोटाइप अनुपात वही था जो किसी भी मेंडलीय एकसंकरण के संकरण में संभावित होता,किन्तु फीनोटाइप अनुपात अर्थात्‌ 3 :1 प्रभावी : अप्रभावी बदल गया। ","ఏదైనా మెండల్ ఏకసంకరణము యొక్క సంకరణములో సంభవించే ఈ జన్యురూపము యొక్క నిష్పత్తి, కానీ దృశ్యరూప నిష్పత్తి, అనగా 3: 1 బహిర్గతమైనది : అంతర్గతమైనది యొక్క నిష్పత్తి."
"इस उदाहरण में ए कारक कारक पर पूर्णतः प्रभावी नहीं रहा अत: लाल (RR), सफेद (rr) से गुलाबी (Rr) प्राप्त हो गया।","ఈ ఉదాహరణలో ఎ కారకం కారకంపై పూర్తిగా బహిర్గతము కాలేదు, కాబట్టి ఎరుపు (RR), తెలుపు (rr) నుండి గులాబీ (Rr) పొందబడింది."
प्रभाविता नामक संकल्पना का स्पष्टीकरण - प्रभाविता वास्तव में क्या है? ,బహిర్గతము అని పిలువబడే భావన యొక్క వివరణ - బహిర్గతము అంటే ఏమిటి?
कुछ अलील प्रभावी और कुछ अप्रभावी क्यों होते हैं? ,కొన్ని యుగ్మ వికల్పాలు ఎందుకు బహిర్గతముగా ఉంటాయి మరియు కొన్ని అంతర్గతముగా ఉంటాయి?
इन बातों को समझने के लिए आवश्यक हो जाता है कि जीन का कार्य समझा जाए। ,"ఈ విషయాలను తెలుసుకోవడానికి, జన్యువుల పనితీరును అర్థం చేసుకోవడం అవసరం."
आप जानते ही हैं कि जीन में विशेष विशेषक को अभिव्यक्त करने की सूचना निहित रहती है। ,ఒక నిర్దిష్ట లక్షణాన్ని వ్యక్తీకరించడానికి జన్యువులలో సమాచారం నిక్షిప్తమై ఉంటుందని మీకు తెలుసు.
द्विगुणित जीवों में अलील के जोड़े के रूप में प्रत्येक जीन के दो प्रारूप विद्यमान रहते हैं। ,ఒక ద్వయస్థితిక జీవిలో ప్రతి జన్యువుకూ రెండు ప్రతిరూపములు అనగా ఒక జత యుగ్మ వికల్పములు ఉంటాయి.
"यह आवश्यक नहीं है कि अलील के जोड़े हमेशा एक जैसे हों, जेसा कि विषम युग्मज (हैटरोजाइगोट) में होता है। ","విషమయుగ్మ వికల్పము (హెటెరోజైగోట్)లో ఉన్నట్లుగా, యుగ్మ వికల్పాలు ఎల్లప్పుడూ ఒకేలా ఉండవలసిన అవసరము లేదు"
"उनमें से एक अलील की भिन्‍नता का कारण, उसमें आया कोई परिवर्तन हो सकता है जो अलील में निहित विशेष सूचना को रूपांतरित कर देता हैं।","యుగ్మ వికల్పం యొక్క భేదానికి ఒక కారణం, యుగ్మ వికల్పంలో ఉన్న నిర్దిష్ట సమాచారాన్ని సవరించే దానిలో ఏదైనా మార్పు ఉండవచ్చు."
उदाहरणार्थ एक ऐसी जीन को लिया जाए जिसमें एक विशेष एंजाइम उत्पन्न करने की सूचना है। ,ఉదాహరణకు ఏదైనా ఒక ప్రత్యేక ఎంజైమ్ను విడుదలచేసే ఒక జన్యువును తీసుకోండి.
इस जीन के दोनों प्रतिरूप इसके दो अलील रूप हैं। ,ఈ జన్యువు యొక్క రెండు ప్రతిరూపములకూ రెండు యుగ్మవికల్పములు ఉంటాయి.
मान लेते हैं कि वह सामान्य अलील ऐसा सामान्य एंजाइम उत्पन्न करता है (जेसा अधिकतर संभव हैं) जो एक सब्सट्रेट 'S' के रूपांतरण के लिए आवश्यक है। ,ఒక సాధారణ యుగ్మవికల్పము ఒక సబ్ స్ట్రేట్ 'S'ను రూపాంతరము చేయగలిగే ఒక ఎంజైమ్ ను ఉత్పన్నము(ఆ విధముగా జరిగే అవకాశము ఎక్కువగా ఉంది) చేస్తుంది.
रूपांतरित अलील सिद्धांततः निम्नलिखित में से किसी एक परिवर्तन के लिए उत्तरदायी हो सकता हैं।,రూపాంతర యుగ్మవికల్పము సిద్ధాంతపరముగా క్రిందివాటిలో ఏదైనా ఒక పరివర్తనము చేయడానికి కారణము అవుతుంది.
(क) सामान्य एंजाइम या (ख) कार्य-अक्षम एंजाइम या (ग) एंजाइम की अनुपस्थिति,(అ) సామాన్య ఎంజైమ్ (ఆ) ఎటువంటి కార్యనిర్వహణ లేని ఎంజైమ్ (ఇ) ఎంజైమ్లు లేకపోవడము
"पहले परिवर्तन में रूपांतरित अलील, अरूपांतरित अलील के तुल्य है अर्थात्‌ परिणाम स्वरूप यह भी सब्सट्रेट 'S' को बदल कर उसी पुराने फीनोटाइप/विशेषक का उत्पादन करेगा। ","మొదటి పరివర్తనలో రూపాంతర యుగ్మవికల్పములు, రూపాంతరత లేని యుగ్మవికల్పములు రెండూ ఒకేలాంటివి అనగా పరిణామ స్వరూపముగా ఇది కూడా 'S' సబ్ స్ట్రేట్ ను రూపాంతరము చేసి వాటి పూర్వ దృశ్యరూప/ప్రత్యేక రకమును ఉత్పత్తి చేస్తుంది."
इस प्रकार के एलील युग्मों के अनेक उदाहरण हैं। ,ఈ విధముగా ఒక జత యుగ్మవికల్పములో అనేక ఉదాహరణలు ఉంటాయి.
किन्तु जब अलील कोई भी एंजाइम नहीं उत्पन्न करता या कार्य अक्षम एंजाइम का उत्पादन करता है तो फीनोटाइप प्रभावित हो सकता है। फीनोटाइप/विशेषक अरूपांतरित अलील के कार्य के ऊपर ही निर्भर रहता है। ,కాని వికల్పము ఎటువంటి ఎంజైమ్ ను ఉత్పన్నము చేయదు లేదా అసమర్ధ ఎంజైమ్ ను ఉత్పత్తిని చేసినప్పుడు దృశ్యరూపము బహిర్గతము కావచ్చు. దృశ్యరూప/ప్రత్యేక రకము రూపాంతరత చెందని వికల్పము చేసే పనిపైననే ఆధారపడి ఉంటుంది.
"सामान्यत: अरूपांतरित (कार्यकारी) अलील जो मौलिक रूप का प्रतिनिधित्व करती है, प्रभावी होती हैं तथा रूपांतरित अलील अप्रभावी। ","సాధారణముగా, రూపాంతరత చెందని (కార్యఎంజైమ్) వికల్పము ఒక మౌలిక రూపమునకు ప్రాతినిధ్యము వహిస్తుంది, బహిర్గతము అవుతుంది మరియు రూపాంతరము చెందే వికల్పము అంతర్గతము అవుతుంది."
इसलिए इस उदाहरण में अप्रभावी अलील के दर्शित होने पर या तो एंजाइम बनता ही नहीं है या बने तो कार्यक्षम नहीं होता है।,ఇందువలన ఈ ఉదాహరణలో అంతర్గత యుగ్మవికల్పము కనిపించినప్పుడు ఎంజైమ్ తయారు కాదు లేదా దానికి కార్యదక్షత ఉండదు.
अभी तक हम चर्चा कर रहैं थे उन संकरणों (क्रॉसों) की जहाँ F1 दो जनकों में से किसी एक से मिलता था प्रभावी (प्रभाविता) या मध्य लक्षणों वाला (अपूर्ण प्रभाविता)। ,"ఇంతవరకూ మనము సంకరణములకోసము చర్చించుకుంటున్నాము. ఈ సంకరణములలో పశ్చసంకరణము(క్రాస్), దీనిలో ఎఫ్-1 రెండు జనకతరము లక్షణములలో ఏదైనా ఒక్క లక్షణమును మాత్రమే బహిర్గతము చేస్తుంది లేదా మధ్యమ లక్షణములు (అసంపూర్ణ బహిర్గతము)."
सह प्रभाविता ऐसी घटना है जिसमें F1 पीढ़ी दोनों जनकों से मिलती-जुलती है। ,సహ బహిర్గతములో ఎఫ్-1 తరము జనకతరములో ఇద్దరి లక్షణములనూ ప్రదర్శిస్తుంది.
इसका एक अच्छा उदाहरण मानवों में एबीओ(ABO) रुधिर वर्गों का निर्धारण करने वाली विभिन्‍न प्रकार की लाल रुधिर कोशिकाएँ हैं।,దీనికి మంచి ఉదాహరణ మానవులలో (ఎబిఒ) రక్తవర్గములను నిర్ధారణ చేసేది వివిధ రకముల ఎర్రరక్త కణములు.
"एबीओ(ABO) रुधिर वर्गों का नियंत्रण जीन ""I"" करती है। ","ఎబిఒ(ABO) రక్తవర్గము యొక్క నియంత్రణ ""I"" జన్యువు చేస్తుంది."
लाल रुधिर कोशिकाओं की प्लाज्मा झिल्ली में सतह से बाहर निकलते हुए शर्करा बहुलक होते हैं।,ఎర్ర రక్త కణములలో ప్లాస్మా ఉపరితలము పై ఉండే ప్రతిజనకముల నుండి చక్కెరలు బయటకు విడుదల అవుతూ పాలీమెరీకరణము చెందుతుంది.
इस बहुलक का प्रकार क्‍या होगा यहाँ इस बात का नियंत्रण जीन से होता है। ,ఈ పాలీమెర్ ఏ రకమునకు చెందినది అనే విషయము యొక్క నియంత్రణ జన్యువు ద్వారా జరుగుతుంది.
इस जीन के तीन अलील और होते हैं। ,ఈ జన్యువుకు మరో మూడు వికల్పములు ఉంటాయి.
अलील कुछ भिन्‍न प्रकार की शर्करा का उत्पादन करते हैं और अलील किसी भी प्रकार की शर्करा का उत्पादन नहीं करती। ,వికల్పములు కొన్ని విభిన్న రకముల చక్కెరలను ఉత్పత్తి చేస్తాయి మరియు యుగ్మ వికల్పములు ఎటువంటి చక్కెరలనూ ఉత్పత్తి చేయవు.
मानव जीन द्विगुणित होता है इसलिए प्रत्येक व्यक्ति में इन तीन में से दो प्रकार के जीन अलील होते हैं। ,మానవ జన్యువు ద్వయస్థితిక జన్యువు అందువలన ప్రతీఒక్క వ్యక్తియొక్క మూడు జన్యువులలో రెండు జన్యువులు వికల్పములుగా ఉంటాయి.
अलील होने के कारण इनके 6 संयोजन संभव हैं। ,వికల్పముల కారణముగా 6 జతల కలయికలకు ఆస్కారము ఉంది.
इस प्रकार एबीओ(ABO) रुधिर वर्गों के 6 विभिन्‍न जीनोटाइप होंगे। ,ఈ రకముగా ఎబిఒ(ABO) రక్త వర్గముల యొక్క 6 రకముల జన్యురూపములు ఉంటాయి.
प्रश्न है फीनोटाइप कितने होंगे?,దృశ్యరూపములు ఎన్ని ఉంటాయి అనేది ప్రశ్న?
आप यह भी समझ गए होंगे कि रुधिर संमूहन बहुअलील (मल्टीपल अलील) का भी अच्छा उदाहरण प्रस्तुत करता है। ,రక్త సమూహము బహువికల్పము (మల్టిపుల్ అలీల్) యొక్క మంచి ఉదాహరణను ఇస్తుంది అని మీరు అర్థము చేసుకున్నారు.
आप देख सकते हैं कि यहाँ पर दो से अधिक अर्थात्‌ तीन अलील एक ही लक्षण को नियंत्रित करते हैं। ,ఇక్కడ రెండుకన్నా ఎక్కువ అనగా మూడు వికల్పములూ ఒకే లక్షణమును నియంత్రిస్తాయి అనే విషయమును మీరు చూడగలరు.
"क्योंकि एक व्यक्ति में दो ही अलील विद्यमान रह सकते हैं, अत: बहुअलील की क्रियाशीलता समष्टि (जीन संख्या) के अध्ययन में ही दिख सकती हैं।","ఎందుకంటే ఒక వ్యక్తిలో రెండు వికల్పములు మాత్రమే ఉండగలవు, అనగా బహువికల్పముల కార్యదక్షత జనాభా యొక్క అధ్యయనము చేసినప్పుడూ మాత్రమే మనము చూడగలము."
"कभी-कभी एकल जीन उत्पाद, एक से अधिक प्रभाव छोड़ सकता है। ","కొన్నిసార్లు ఒక జన్యువు ఉత్పత్తి, ఒకటి కంటే ఎక్కువ ప్రభావాలను వదిలివేయవచ్చు."
उदाहरण के लिए मटर के बीजों में मंड संश्लेषण का नियंत्रण एक जीन करता है। ,"ఉదాహరణకు, బఠానీ విత్తనాలలో పిండిపదార్ధ సంశ్లేషణ ద్వారా ఒక జన్యువు నియంత్రించబడుతుంది."
इसके दो अलील (B और b) होते हैं। कुशल रूप से मंड संश्लेषण BB समयुग्मजों से होता है और इस प्रकार विशाल मंड कण उत्पन्न हो जाते हैं। ,దీనికి రెండు యుగ్మ వికల్పాలు (B మరియు b) ఉన్నాయి. పిండి పదార్ధముల యొక్క సంశ్లేషణ BB ఏకరూప సంయుక్త బీజముల వలన సమర్ధవంతముగా జరుగుతుంది మరియు తద్వారా పెద్ద గింజలు ఏర్పడతాయి.
इसके विपरीत bb समयुग्मजी मंड संश्लेषण में कम कुशल होते हैं और छोटे मंड कणों का उत्पादन कर सकते हैं। ,"దీనికి విరుద్ధంగా, bb సమ సంయుక్త బీజములు పిండిపదార్ధ సంశ్లేషణలో తక్కువ సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంటాయి మరియు చిన్న పిండి కణాలను ఉత్పత్తి చేయగలవు."
पकने पर BB बीज गोल होते हैं और झुर्रीदार। ,పండినప్పుడు BB విత్తనములు గుండ్రముగా ఉంటాయి మరియు ముడుతలు కలిగి ఉంటాయి.
विषमयुग्मनज गोल बीज पैदा करते हैं इसलिए लगता है कि B प्रभावी अलील है। ,"విషమయుగ్మములు గుండ్రముగా ఉన్న విత్తనాలను ఉత్పత్తి చేస్తాయి, అందువలన B బహిర్గత యుగ్మ వికల్పం అనిపిస్తుంది."
बीजों में उत्पन्न मंड कण मझोले आकार के होते हैं।,విత్తనాలలో ఉత్పత్తి అయ్యే పిండి కణాలు మధ్యస్థ పరిమాణంలో ఉంటాయి.
अतएव यदि मंड कण का आकार एक फीनोटाइप मान लिया जाए तो इस दृष्टिकोण से यह अलील अपूर्ण प्रभाविता ही दर्शाता है।,"అందువల్ల, పిండిపదార్ధ కణ పరిమాణం ఒక సమలక్షణంగా భావించినట్లయితే, ఈ దృక్కోణం నుండి ఈ యుగ్మ వికల్పం అసంపూర్ణ బహిర్గతమును చూపిస్తుంది."
अतएव प्रभाविता न तो किसी जीन का या उसके उत्पाद का स्वायत्त लक्षण है।,అందువల్ల బహిర్గతము అనేది జన్యువు లేదా దాని ఉత్పత్తి యొక్క స్వయంప్రతిపత్తి లక్షణం కాదు.
"जिसकी सूचना जीन में निहित है यह उतनी ही निर्भर जीन-उत्पाद पर और उत्पाद द्वारा जनित जीनोटाइप पर होती है जितनी कि हमारे द्वारा परीक्षार्थ चुने गए विशेष जीनोटाइप पर (उस मामले में एक जीन से, एकाधिक जीनोटाइप प्रभावित होते हैं)।",లేదా దాని సమాచారము నిక్షిప్తమైఉన్న జన్యువుదీ కాదు. ఇది జన్యువు యొక్క ఉత్పత్తి పై ఎంత ఆధారపడి ఉంటుందో మరియు ఉత్పత్తి యొక్క దృశ్యరూపము పై కూడా అంతే ఆధారపడి ఉంటుంది. ఇదే విధముగా మేము పరీక్షించడానికి ఎంపిక చేసిన ఉత్పాదకత యొక్క దృశ్యరూపము (ఒక వేళ ఒక జన్యురూపము అదే జన్యువు ద్వారా ప్రభావితమైతే) కూడా ఆధార్పడి ఉంటుంది.
मेंडल ने दो लक्षणों में भिन्‍न मटर के पौधों पर भी संकरण प्रयोग किए जैसे पीले और गोल बीज वाले पौधों का क्रॉस हरे और झुर्रीदार बीज वाले पौधों से किया।,"మెండల్ రెండు వేరువేరు లక్షణములు కలిగిన ఆకుపచ్చ మరియు ముడతలు పడిన విత్తనములు కలిగిన మొక్కలను, పసుపు మరియు గుండ్రని విత్తనాలు కలిగినటువంటి బఠానీ మొక్కలతో సంకరణ ప్రయోగములు నిర్వహించారు."
"मेंडल ने पाया कि इस प्रकार के जनकों के संकरण से केवल पीले रंग वाले गोल बीज के पौधे ही प्राप्त हुए आप बतला सकते हैं पीले, हरे रंग तथा गोल, झुर्रीदार आकृति में कौन प्रभावी रहा होगा।","ఇటువంటి జనకతరముల సంకరణము నుండి కేవలము పసుపు రంగు, గుండ్రని విత్తనములు కలిగిన మొక్కలను మాత్రమే పొందారని మెండెల్ కనుగొన్నారు, పసుపు, ఆకుపచ్చ మరియు గుండ్రని, ముడతలుగల ఆకారంలో ఏవి బహిర్గత ఆకారము అయి ఉంటుంది."
"पीला रंग, हरे के ऊपर एवं गोल आकृति झुर्रीदार के ऊपर प्रभावी है। ",పసుపు రంగు ఆకుపచ్చ రంగు కన్నా మరియు గుండ్రని ఆకారం ముడుతలు పడిన ఆకారము కన్నా బహిర్గతముగా ఉన్నాయి.
यही निष्कर्ष जब पीले एवं हरे तथा गोल एवं झुर्रीदार बीजों वाले पौधों के बीच एकसंकर संकरण अलग-अलग किया गया तो इनके परिणामों से भी निकलता है।,పసుపు మరియు ఆకుపచ్చ మరియు గుండ్రని మరియు ముడతలుగల విత్తనాల మధ్య వేరువేరుగా ఏకసంకరణము జరిపినప్పుడు ఎటువంటి పరికల్పనలు లభించాయో అటువంటి పరికల్పనే ఇప్పుడు కూడా లభించడము మెండల్ గమనించారు.
"जीनोटाइप प्रतीक Y प्रभावी पीले बीज वर्ण तथा y अप्रभावी हरे बीज वर्ण के लिए, R गोल बीज और r झुर्रीदार बीज वालों के लिए प्रयोग करें तो जनकों के जीनोटाइप इस प्रकार लिखे जा सकते हैं ","బహిర్గతమైన పసుపు రంగు జన్యురూపం యొక్క చిహ్నం Y మరియు అంతర్గతమైన ఆకుపచ్చ విత్తన జన్యురూపము కోసము y చిహ్నము, గుండ్రని విత్తన జన్యురూపము కోసం R మరియు ముడతలు పడిన విత్తన జన్యురూపము కోసము r, లను ఉపయోగిస్తే జనకతరము యొక్క జన్యురూపమును ఈ విధముగా వ్రాయవచ్చు"
RRYY और rryy इनके क्रॉस को चित्र की भाँति लिखा जा सकता है जिसमें जनक पौधों के जीनोटाइप दर्शाएं गए हैं। ,"RRYY మరియు rryy వీటి మధ్య సంకరణమును పటము మాదిరిగా కూడా వ్రాయవచ్చు, వీటిలో జనకతరము మొక్కల జన్యురూపములు కూడా చూపించబడ్డాయి.."
निषेचन होने पर युग्मक RY और ry मिल कर F1 संकर RrYy को उत्पन्न करते हैं।,సంయుక్త బీజములు RY మరియు ry లు సంయోగము చెంది ఫలదీకరణం తరువాత F1 సంకరణము RrYy ను ఉత్పత్తి చేస్తాయి.
जब मेंडल ने इन F1 पौधों को स्वयं संकरित किया तो पाया कि F2 के 3/4 पौधों के बीज पीले और 1/4 के बीज हरे थे। ,"మెండల్ ఈ ఎఫ్ 1 మొక్కలను స్వీయ-సంకరణము చేసినప్పుడు, ఎఫ్- 2 యొక్క 3/4వ వంతు మొక్కలు పసుపు రంగు మరియు 1/4 వ వంతు ఆకుపచ్చ రంగు విత్తనాలను కలిగి ఉన్నట్లు ఆయన కనుగొన్నారు."
पीला और हरा रंग 3 :1 के अनुपात में विसंयोजित हुआ। ,పసుపు మరియు ఆకుపచ్చ రంగులు 3: 1 నిష్పత్తిలో విసంయోజనము చేయబడ్డాయి.
"इसी प्रकार गोल और झुर्रीदार बीज की आकृति भी 3 :1 अनुपात में विसंयोजित हुई, एक संकर क्रॉस की तरह।","అదేవిధంగా, గుండ్రని మరియు ముడతలుగల విత్తనాల ఆకారం కూడా 3: 1 నిష్పత్తిలో, ఒక ప్శ్చ సంకరణ్అము మాదిరిగా విచ్ఛిన్నమైంది."
"द्विसंकर क्रॉसों में फीनोटाइपः गोल-पीला, झुर्रीदार- हरा, गोल-हरा और झुर्रीदार-हरा 9:3:3:1 के अनुपात में प्रकट हुए। ","ద్విసంకరణములో, దృశ్యరూపములు: గుండ్రని-పసుపు, ముడతలు-ఆకుపచ్చ, గుండ్రని-ఆకుపచ్చ మరియు ముడతలు-ఆకుపచ్చ 9: 3: 3: 1 నిష్పత్తిలో కనిపించాయి."
मेंडल द्वारा अध्ययन किए गए कई लक्षण युग्मों में ऐसा ही अनुपात देखा गया।,మెండల్ అధ్యయనం చేసిన అనేక లక్షణ జతలలో ఇదే విధమైన నిష్పత్తి గమనించబడింది.
9:3:3:1 के अनुपात को 3 पीला : 1 हरा के साथ 3 गोल : 1 झुर्रीदार को संयोजन श्रेणी के रूप में व्युत्पनन किया जा सकता है। ,3 పసుపు: 1 ఆకుపచ్చతో 3 గుండ్రని: 1 ముడతలు కలిగిన మొక్కల కలయికగా 9: 3: 3: 1 నిష్పత్తిని పరిధిగా పొందవచ్చు.
ट्विसंकर क्रॉसों (2 विशेषकों में भिन्‍न पौधों के क्रॉस) के प्रेक्षणों पर आधारित मेंडल ने एक दूसरा सामान्य नियम प्रस्तावित किया जिसे मेंडल का स्वतंत्र अपव्यूहन नियम कहा जाता है। ,ద్విసంకర సంకరణము (2 విరుద్ధ లక్షణములు కలిగిన మొక్కల మధ్య) యొక్క పరికల్పనల ఆధారముగా రెండవ సాధారణ సిద్ధాంతమును మెండల్ ప్రతిపాదించారు. దీనిని మెండల్ స్వతంత్ర వ్యూహన సిద్ధాంతము అని పిలుస్తారు.
यह नियम कहता है कि जब किसी संकर में लक्षणों के दो जोड़े लिए जाते हैं तो किसी एक जोड़े का लक्षण-विसंयोजन दूसरे जोड़े से स्वतंत्र होता है।,"ఈ నియమం ప్రకారం, ఏదైనా సంకరణములో రెండుజతల లక్షణములను తీసుకున్నట్లయితే ఏదైనా ఒక జతకు చెందిన లక్షణము వితరణ చెంది ఇతర జతనుండి వేరుపడి స్వతంత్రముగా ఉంటుంది."
"पौधे में अर्धसूत्रण कोशिका विभाजन स्वरूप अंड और पराग- उत्पादन के समय, जीन के दो जोड़ी के स्वतंत्र विसंजयोजन को समझने के लिए पनेट वर्ग का सफलतापूर्वक प्रयोग किया जा सकता है। ","మొక్కలలో జరిగే క్షయకరణ విభజన, అండము మరియు పరాగ రేణువుల ఉత్పత్తి సమయములో రెండు జతల జన్యువుల స్వతంత్ర సమన్వయాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి పన్నెట్ చదరమును విజయవంతంగా ఉపయోగించవచ్చు."
जीन की एक जोडी R और r के विसंयोजन पर विचार करें तो 50 प्रतिशत युग्मकों में जीन R विद्यमान है और 50 प्रतिशत में जीन r है। ,"ఒక జత జన్యువుల R మరియు r ల వితరణను పరిశీలిస్తే, 50 శాతం సంయుక్త బీజములలో జన్యువు R మరియు 50 శాతములో జన్యువు r ఉన్నాయి."
इनमें R या r होने के साथ-साथ अलील Y या y भी है। ,"వీటిలో R లేదా r ఉండడముతో పాటు, వాటికి యుగ్మ వికల్పం Y లేదా y కూడా ఉన్నాయి."
Yy का विसंयोजन भी Rr के समान ही होता है। ,Y యొక్క వితరణ కూడా Rr మాదిరిగానే ఉంటుంది.
याद रखने लायक महत्त्वपूर्ण बात यह हैं कि 50 प्रतिशत Y और 50 प्रतिशत y के विसंयोजन से स्वतंत्र है। ,"గుర్తుంచుకోవలసిన ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే, 50 శాతం Y మరియు 50 శాతం y ను వితరణ నుండి స్వతంత్రముగా ఉన్నాయి."
"अतएव R धारी युग्मकों के 50 प्रतिशत में Y और दूसरे 50 प्रतिशत में y, इसी प्रकार r धारी युग्मकों में 50 प्रतिशत Y तथा शेष 50 प्रतिशत में y जीन है। ","అందువల్ల 50 శాతం R జన్యువు కలిగిన సంయుక్త బీజములు Y మరియు మిగతా 50 శాతం y ఉన్నాయి, అదేవిధంగా r జన్యువుకలిగిన సంయుక్తబీజములో 50 శాతం Y మరియు మిగిలిన 50 శాతం y జన్యువులు ఉన్నాయి."
अत: युग्मकों के 4 जीनोटाइप बन जाते हैं। ,ఈ విధంగా సాంయుక్తబీజముల యొక్క 4 జన్యురూపాలు ఏర్పడతాయి.
जब आप पनेट वर्ग के दो पाश्वों में अंड और पराग लिखेंगे तो उन युग्मनजों के संघटन का पता करना आसान होगा जिनसे F2 पौधे उत्पन्न होते हैं। ,"మీరు పన్నెట్ చదరము యొక్క రెండు పార్శ్వములలో అండములూ మరియు పరాగరేణువునూ వ్రాసినప్పుడు, ఎఫ్ 2 మొక్కలను ఉత్పత్తి చేసే సంయోగబీజముల సంఘటనమును తెలుసుకోవడము సులభం."
"यद्यपि पुनेट आरेख में 16 वर्ग है, किंतु इनमें कितने जीनोटाइप और फीनोटाइप बनते हैं? ","పన్నెట్ రేఖాచిత్రంలో 16 వర్గములు ఉన్నప్పటికీ, వాటిలో ఎన్ని జన్యురూపాలు మరియు ఎన్ని దృశ్యరూపములు ఏర్పడతాయి?"
इसे दिए हुए फार्मेट से ज्ञात करें।,దానిని ఇవ్వబడిన ఫార్మాట్ నుండి తెలుసుకోండి.
क्या पनेट वर्ग के प्रयोग के आकड़ों से आप F2 अवस्था के जीनोटाइप का पता कर इसे फार्मेट में थर सकते हैं क्या जीनोटाइप अनुपात भी 9 :3 :3 :1 ही है?,"పన్నెట్ చదరము యొక్క ప్రయోగమును విశ్లేషించి, తద్వారా ఎఫ్- 2 దశ యొక్క జన్యురూపాన్ని కనుగొని దానిని ఫార్మాట్ లో నింపండి. అయితే అప్పుడు జన్యురూపం నిష్పత్తి కూడా 9: 3: 3: 1 గానే ఉంటుందా?"
लक्षणों की वंशागति पर किया गया कार्य 1865 में प्रकाशित हो चुका था परंतु कई कारणों से 1900 तक यह कार्य अज्ञात ही रहा। ,"లక్షణములపై తన పరిశోధనను 1865 లో మెండల్ ప్రచురించారు, కాని వివిధ కారణాల వల్ల 1900 వరకు దాని వివరములు వెల్లడి కాలేదు."
एक तो आज की तरह उन दिनों संचार की सुविधाएँ अच्छी नहीं थीं जिससे कार्य को प्रचार मिल पाता। ,"మొదటిది, ఇప్పటి మాదిరిగా ఆ రోజులలో, దేనిద్వారా ఏదైనా విషయము ప్రాచుర్యము పొందుతుందో ఆ సమాచారవ్యవస్థ అంతగా అభివృద్ధి చెందలేదు, అందువలన మెండల్ పరిశోధనకు తగిన గుర్తింపు దొరకలేదు."
"दूसरे जीन (या मेंडल के कारक) के लिए ये संकल्पना की, वे लक्षणों के नियंत्रक की स्थायी एवं विविक्त इकाईयों के रूप में हैं तथा इनका नियंत्रक की संकल्पना अर्थात्‌ ऐसे अलील जो एक-दूसरे के साथ सम्मिश्रण नहीं होता, मेंडल के समकालीन वैज्ञानिकों को रास नहीं आयी, क्योंकि ये लोग प्रकृति की विविधता के आभासी सतत्‌ रूप से ही परिचित थे।","రెండవది, మెండల్ జన్యు సిద్ధాంతము( జన్యువులు లేదా కారకములు, మెండల్ పదాలలో) ప్రకారమ ఒక దానితో ఒకటి కలవని ఒక జత యుగ్మవికల్పముల లక్షణములను నియంత్రించే స్థిరమైన, వివిక్తమైన విభాగములు జన్యువులు అనే సిద్ధాంతము యొక్క వివరణ చేత అతని సహచరుల్లు మరియు శాస్త్రవేత్తలు సమ్మతించ లేదు, ఎందుకంటే వారు నిరంతరము చూస్తున్న ప్రకృతి వైవిధ్యమునకు మెండల్ ఇచ్చిన వివరణకు వారు సమ్మతించ లేదు."
"तीसरे, उस समय के जीव विज्ञानियों को मेंडल का जैव घंटना के स्पष्टीकरण के लिए अपनाया गया गणित आधारित रास्ता बिल्कुल नया और कई जीव वैज्ञानिकों द्वारा अस्वीकार्य था। ","మూడవదిగా, జీవశాస్త్రమును వివరించడానికి మెండల్ ఉపయోగించిన గణిత అధారిత విధానము పూర్తిగా కొత్తది మరియు నాటి చాలామంది శాస్త్రవేత్తలకు పూర్తిగా ఆమోదయోగ్యము కాదు."
"अंत में, भले ही मेंडल का कार्य यह इंगित करता था कि कारक (जीन) विविक्त (असतत्‌) ईकाईयाँ होती हैं, फिर भी वह इनकी उपस्थिति का भौतिक प्रमाण नहीं दे पाया, न यह बता सका कि वे किस पदार्थ की बनी होती हैं।",చివరిగా మెండల్ తన పరిశోధనలో జన్యు కారకములను ప్రత్యేక వివిక్త విభాగములు అని సూచించినప్పటికీ వాటి ఉనికిని నిరూపించే భౌతికముగా ఆధారములు అందించలేకపోయారు మరియు అవి ఏ పదార్ధముతో చేయబడ్డాయో కూడా వివరించలేదు.
"1900 में तीन वैज्ञानिकों (डीव्रीज, कॉरेन्‍्स और वॉन शेरमाक) ने स्वतंत्र रूप से लक्षणों की वंशागति संबंधी मेंडल के परिणामों की पुनः खोज की। ","1900 లో, ముగ్గురు శాస్త్రవేత్తలు (డెవ్రీస్, కారెన్స్ మరియు వాన్ షెర్మాక్) స్వతంత్రంగా మెండల్ అనువంశిక లక్షణముల సిద్ధాంతము యొక్క ఫలితములను పునః పరిశోధన ద్వారా తిరిగి కనుగొన్నారు."
इस समय माइक्रोस्कोपी (सूक्ष्म-दर्शन) की तकनीक में प्रगति भी होती जा रही थी और वैज्ञानिक सावधानी से कोशिका विभाजन देखने में समर्थ हो चुके थे। ,"ఇదే సమయములో సూక్ష్మదర్శిని(మైక్రోస్కోప్)ల సాంకేతికముగా అభివృద్ది చెందుతుంది, దీనివలన శాస్త్రవేత్తలు కణవిభజనను జాగ్రత్తగా గమనించగలిగారు."
"कोशिका-केंद्रक में एक संरचना की खोज हो चुकी थी, जो कोशिका-विभाजन के पहले द्विगुणित एवं विभाजित भी हो जाता है। ","కణ కేంద్రకంలో ఒక నిర్మాణం కనుగొనబడింది, ఇది కణ విభజనకు ముందు ద్వయస్థితికముగా ఉండి తరువాత విభజన చెందుతుంది."
इनको क्रोमोसोम (रंग जाने के गुण के कारण रंगीन काय) कहा गया।,వీటిని క్రోమోజోములు అని (వర్ణ రంజనము ద్వారా చూడగలిగిన రంగు కలిగిన ఆకృతులు) పిలువబడ్డాయి.
1902 तक अर्धसूत्रणी कोशिका विभाजन के दौरान क्रोमोसोम की गति (संचालन) का ज्ञान हो चुका था। ,1902 సంవత్సరము నాటికి క్షయకరణ విభజన జరుగుతున్నప్పుడు క్రోమోజోమ్ ల కదలిక కు సంబంధించిన జ్ణానము కలిగింది.
वाल्टर सटन और थियोडोर बोमेरी ने देखा कि क्रोमोसोम का व्यवहार भी जीन जैसा ही है। ,వాల్టర్ సటన్ మరియు థియోడర్ బొమెరి క్రోమోజోమ్‌ల ప్రవర్తన జన్యువుల మాదిరిగానే ఉందని గమనించారు.
इन्होंने मेंडल के नियमों को क्रोमोसोम की गतिविधि द्वारा समझाया। ,వీరు మెండల్ సిద్ధాంతములను క్రోమోజోముల చలనము ద్వారా వివరించారు.
"कोशिका विभाजन की समसूत्रण एवं अधिसूत्रण विधियों में गुणसूत्रों के व्यवहार को ध्यान में रखते हुए, इसे समझा जा सकता है। ",కణవిభజన యొక్క సమసూత్ర విభజన మరియి క్షయకరణ విభజనలను దృష్టిలో ఉంచుకొని వీటిని వివరించవచ్చు.
जीन के समान ही गुणसूत्र भी युग्म के रूप में पाये जाते हैं तथा एक एलील के दोनों जीन समजात गुणसूत्रों के समजात स्थान पर विद्यमान रहते हैं।,జన్యువుల మాదిరిగానే క్రోమోజోములు కూడా యుగ్మములు(జతల) రూపములో ఉంటాయి మరియు ఒక ఎలీల్ యొక్క రెండు సమజాత క్రోమోజోముల సమజాత స్థానములపై ఉంటాయి.
युग्मक जनन के दौरान इस प्रकार युग्मक जनन के दौरान विसयोजित विसंयोजित होते हैं कि एक युग्मक होते हैं और जोड़े में से केवल जोड़े में से केवल एक ही जा पाता है। ,సంయుక్త బీజము జనిస్తున్న సమయములో అవి వితరణ చెంది ఒక్కొక్క జత ఇక సమ్యుక్తబీజముగా ఏర్పడుతుంది.
एक ही युग्मक को प्राप्त होता है।,ఒక్కటే యుగ్మకము ఏర్పడుతుంది.
"अलग-अलग जोड़े एक एक जोड़ा, दूसरे से स्वतंत्र दूसरे से स्वतत्र विसंयोजित होते हैं। ","వేరువేరు జతలలో మొదటి జత ఒక విడి జతగా, రెండవ స్వతంత్ర జత స్వతంత్రముగా వితరణ చెందుతుంది."
क्या आप बतला सकते हैं कि इन दो स्तंभो A और B में से कौन सा क्रोमोसोम का और कौन सा जीन का प्रतिनिधित्व करता है? ,ఈ రెండు నిలువు వరుసలు A మరియు B లలో ఏ క్రోమోజోమ్‌ ఏ జన్యువుకు ప్రాతినిధ్యమును వహిస్తుందో మీరు చెప్పగలరా?
यह निर्णय आपने केसे किया?,మీరు ఈ నిర్ణయం ఎలా తీసుకున్నారు?
"अर्धसूत्रण ""I"" की पश्चावस्था में क्रोमोसोम के दो जोड़े मेटाफेस पट्टिका पर एक दूसरे से स्वतंत्र रूप से पंक्तिबद्ध हो सकते हैं। ","క్షయకరణ విభజన ""I"" కి ప్రక్క భాగంలో, రెండు జతల క్రోమోజోములు మెటాఫేస్ ఫలకంపై ఒకదానికొకటి స్వతంత్రంగా వరుసలో ఉండవచ్చు."
इसे समझने के लिए दाएँ और बाएँ स्तंभों के चार अलग रंगों के क्रोमोसोम की तुलना करो। ,"దీన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి, కుడి మరియు ఎడమ వరుసలయొక్క నాలుగు వేర్వేరు రంగుల క్రోమోజోమ్‌లను సరిపోల్చండి."
बाएँ स्तंभ में (संभावना I) नारंगी और हरे एक साथ विसंयोजित हैं किंतु दाहिने स्तंभ (संभावना II) में नारंगी क्रामोसोम लाल क्रोमोसोमों के साथ विसंयोजित हो रहा हैं।,ఎడమ వరుస‌లో (సంభావ్యత I) నారింజ మరియు ఆకుపచ్చ ఒకదానితో ఒకటి వితరణ చెంది ఉంటాయి కాని కుడి వరుస‌లో (సంభావ్యత II) నారింజ క్రోమోజోములు ఎరుపు క్రోమోజోమ్‌లతో వితరణ చెందుతాయి.
एक लंबा श्वेत तथा छोटा श्वेत एक लंबा श्वेत तथा छोटा काला क्रोमोसोम और लंबा काला और छोटा क्रोमोसोम और लंबा काला और छोटा काला क्रोमोसोम एक ही श्रुव पर श्वेत क्रोमोसोम एक ही ध्रुव पर क्रोमोसोमों का स्वतंत्र संव्यूहन सटन और बोवेरी ने तर्क प्रस्तुत किया कि क्रोमोसोम युग्म का जोड़ा बन जाना या अलग होना अपने में ले जाए जा रहैं कारकों के विसंयोजन का कारण बनेगा।,"ఒక పొడవైన తెలుపు మరియు ఒక పొట్టి తెలుపు, ఒక పొడవైన తెలుపు మరియు ఒక పొట్టి నలుపు క్రోమోజోమ్ మరియు పొడవైన నలుపు మరియు పొట్టి క్రోమోజోమ్ మరియు పొడవైన నలుపు మరియు పొట్టి నలుపు క్రోమోజోమ్ ఒకే పార్శ్వములో తెలుపు క్రోమోజోమ్ ఒక ధ్రువంలో క్రోమోజోమ్‌ల స్వతంత్ర సంయోగం సటన్ మరియు బోవేరి అది క్రోమోజోమ్ జతగా ఏర్పడాలి లేదా వితరణ చెందడానికి కారణమవుతుంది."
सटन ने क्रोमोसोम के विसंयोजन के ज्ञान को मेंडल के सिद्धांतों के साथ जोड़कर वंशागति का क्रोमोसोमवाद या सिद्धांत प्रस्तुत किया।,సటన్ క్రోమోజోముల యొక్క వితరణ సిద్ధాంతమును మెండల్ సిద్ధాంతమునకు జోడించి అనువంశికతకు క్రోమోజోముల సిద్ధాంతమును ప్రతిపాదించారు.
"इस विचार के विश्लेषणों का अनुपालन करते हुए, थामस हंट मोरगन तथा उसके साथियों ने वंशागति का क्रोमोसोम-वाद या सिद्धांत के प्रयोगात्मक सत्यापन","ఈ సిద్ధాంతము యొక్క విశ్లేషణలకు అనుగుణముగా, థామస్ హంట్ మోర్గాన్ మరియు అతని సహచరులు వారసత్వ క్రోమోజోమ్ వాదము లేదా సిద్ధాంతం యొక్క ప్రయోగాత్మక ధ్రువీకరణ"
किए और यौन जनन उत्पादन विभेदन के लिए खोज के आधार की नींव डाली।,మరియు లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి భేదం కోసం చేసిన అన్వేషణకు పునాది వేసింది.
"मोरगन ने फल-मक्खियों (फ्रूटफ्लाई - ड्रोसोफिला मेलनोगैस्टर) पर काम (अ) नर (ब) मादा किया, जो ये ऐसे अध्ययनों के लिए उपर्युक्त पाई गयी। ",మోర్గాన్ అనే శాస్త్రవేత్త ఇటువంటి అధ్యయనములకోసము ఉపయుక్తముగా భావించిన చాలా చిన్న పండ్ల కీటకములు (డ్రోసోఫిలా మెలనోగాస్టర్) పై తన అధ్యయనమును చేసారు.
इन्हैं प्रयोगशाला में सरल कृत्रिम माध्यमों पर रखा जा सकता था। ,వీటిని ప్రయోగశాలలో సాధారణ కృత్రిమ మాధ్యమములలో ఉంచవచ్చు.
ये अपना पूरा जीवन चक्र शा दो सप्ताह में पूण कर सकती थीं और इनमें एकल मैथुन से विशाल संख्या में संतति सर मक्खियों का उत्पादन संभव था।,ఈ కీటకము రెండు వారాల్లో దాని మొత్తం జీవిత చక్రాన్ని పూర్తి చేయగలదు మరియు ఒకే సంభోగం ద్వారా ఎక్కువ సంఖ్యలో పిల్ల కీటకములను ఉత్పత్తి చేయగలదు.
साथ ही लिंगों का विभेदन स्पष्ट था। ,అంతే కాకుండా దానిలో లింగ భేదం కూడా చాలా స్పష్టంగా ఉంది.
नर और मादा की आसानी से पहचान की जा सकती थी। ,స్త్రీ మరియు పురుష కీటకములను చాలా సులభంగా గుర్తించవచ్చు.
साथ ही इसमें आनुवंशिक विविधताओं के अनेक प्रकार थे जो कम क्षमता वाले माइक्रोस्कोप से देखे जा सकते थे।,ఇది మాత్రమే కాకుండా దీనిలో అతి తక్కువ సామర్ధ్యము కలిగిన సూక్ష్మదర్శినితో చూడగలిగిన చాలా రకములైన అనువంశిక వైవిధ్యములు కూడా కలిగి ఉంది.
पीले शरीर और श्वेत आँखों वाली मक्खियों का संकरण भूरे शरीर और लाल आँखों वाली मक्खियों के साथ किया और फिर F1 संततियों को आपस में क्रॉस करवाया।,పసుపు శరీరాలు మరియు తెల్ల కళ్ళతో ఉన్న ఈగలు గోధుమ శరీరాలు మరియు ఎర్రటి కళ్ళతో ఉన్న ఈగలతో సంకరణము చేయబడ్డాయి మరియు తరువాత F1 సంతతి కూడా అంతర సంకరణము చేయబడింది.
उसने देखा कि ये दो जीन जोड़ी एक दूसरे से स्वतंत्र विसंयोजित नहीं हुई और F2 का अनुपात 9:3:3:1 से काफी भिन्‍न मिला दो जीनों के स्वतंत्र कार्य करने पर यही अनुपात अपेक्षित था।,"ఈ రెండు జన్యు జతలు ఒకదానికొకటి స్వతంత్రంగా విభేదించలేదని మరియు F2 యొక్క నిష్పత్తి 9: 3: 3: 1 నుండి గణనీయంగా భిన్నంగా ఉందని, రెండు జన్యువులు స్వతంత్రంగా పనిచేసేటప్పుడు అదే నిష్పత్తిని ఇస్తాయని ఆయన ఊహించారు."
"मोरगन तथा उसके सहयोगी यह जानते थे कि जीन, क्रोमोसोम में स्थित हैं और इन्होंने शीघ्र ही यह भी जान लिया कि जब द्विसंकर क्रॉस में दो जीन जोड़ी एक ही क्रोमोसोम में स्थित होती हैं तो जनकीय जीन संयोजनों का अनुपात अजनकीय प्रकार से काफी ऊँचा रहता है। ","మోర్గాన్ మరియు అతని సహచరుల కు జన్యువులు క్రోమోజోమ్‌ లో ఉంటాయని మరియు ద్విసంకరణముములో రెండు జతల జన్యువులు ఒకే క్రోమోజోములో ఉంటాయని, అప్పుడు జనకతరము సంయోగముల నిష్పత్తి అపరిచితుల కంటే గణనీయంగా ఎక్కువగా ఉందని వారు తెలుసుకున్నారు. "
मोरगन ने इसका कारण दो जीनों का भौतिक संयोग या जुड़ा होना बतलाया। ,రెండు జన్యువుల భౌతిక సంయోగమే దీనికి కారణమని మోర్గన్ పేర్కొన్నారు.
मोरगन ने इस घटना के लिए सहलग्नता शब्द दिया जो एक ही क्रोमोसोम की जीन जोडियों के साथ होने का दयोतन करता है।,"మోర్గాన్ ఈ దృగ్విషయమునకు అనుసంధానము(లింకేజ్) అనే పదాన్ని ఇచ్చాడు, ఇది ఒకే క్రోమోజోమ్ యొక్క జన్యు జతల అనుబంధాన్ని సూచిస్తుంది."
साथ ही अजनकीय जीन संयोजनों के उत्पादन को पुनर्योजन (रीकोंबीनेशन) कहा गया। ,"అదేవిధముగా, అపరిచితుల జన్యువుల కలయికను పునః సంయోగము(రికాంబినేషన్) అని అంటారు."
मोरगन तथा उसके दल ने यह भी पता किया कि एक ही क्रोमोसोम में स्थित होने पर भी कुछ जीन जोड़ी में अधिक सहलग्नता थीं अर्थात्‌ पुनर्योजन बहुत कम था। ,"మోర్గాన్ మరియు అతని బృందం కొన్ని జన్యు జతలు ఒకే క్రోమోజోమ్‌లో ఉన్నప్పుడు కూడా ఎక్కువ అనుసంధానాలను కలిగి ఉన్నాయని, అనగా పునఃసంయోగము చాలా తక్కువగా ఉంది అని కనుగొన్నారు."
उदाहरण के लिए उसने पाया कि श्वेत और पीली जीन जोड़ी में सहलग्नता अधिक थीं और इनमें पुनर्योजन 1.3 प्रतिशत था जबकि श्वेत और लघुपंख जीनका पुनर्योजन अनुपात 37.2 प्रतिशत था अर्थात्‌ इनमें सहलग्नता कम थी। ,"ఉదాహరణకు, తెలుపు మరియు పసుపు జన్యు జతకి అధిక అనుబంధాలు ఉన్నాయని మరియు పునః సంయోగం నిష్పత్తి 1.3 శాతం ఉందని అతను కనుగొన్నాడు, అయితే తెలుపు మరియు స్వల్పకాలిక జన్యువుల పునః సంయోగం నిష్పత్తి 37.2 శాతం, అనగా అనుసంధానం తక్కువగా ఉంది."
मोरगन के शिष्य एल्फ्रेड स्टर्टीवेंट ने एक ही क्रोमोसोम के जीन युग्मों की पुनर्योजन-आवृत्ति को जीनों के बीच की दूरी का माप मानकर क्रोमोसोम में इनकी स्थिति के चित्र (रीकोम्बीनेशन मैप) बना दिए। ,"మోర్గాన్ శిష్యుడు, ఆల్ఫ్రెడ్ స్టర్టెవాంట్, క్రోమోజోమ్ (పునః సంయోగం పటం) లో వారి స్థానం యొక్క చిత్రాలను ఒకే క్రోమోజోమ్ యొక్క జన్యు జతల పునఃసంయోగము-పౌనః పున్యాన్ని జన్యువుల మధ్య దూరానికి కొలతగా పరిగణించడం ద్వారా రూపొందించారు."
आजकल पूरे जीनोम के अनुक्रम के निर्धारण में आनुवंशिक नक्शे बहुत अधिक काम में लाए जा रहैं हैं। ,ఈ రోజుల్లో మొత్తం జన్యువు యొక్క క్రమాన్ని నిర్ణయించడంలో చాలా ఎక్కువగా ఉపయోగించబడుతున్నాయి.
ऐसा ही बाद में मानव जीनोम अनुक्रमण परियोजना में भी वर्णित किया गया।,ఇదే విధముగా తరువాత మానవ జన్యు అనుక్రమణ పథకము (హ్యూమన్ జీనోమ్ సీక్వెన్సింగ్ ప్రాజెక్టు)లో వివరించబడింది.
"मेंडल के अध्ययन में मुख्यतः उन विशेषकों (लक्षणों) का वर्णन किया गया था जिनके स्पष्ट विकल्‍पी रूप होते हैं, जेसे कि पुष्प का रंग जो या तो बैंगनी होता है अथवा श्वेत।",మెండల్ యొక్క అధ్యయనం ప్రధానంగా ఊదా లేదా తెలుపు రంగులో ఉండే పువ్వు రంగు వంటి విభిన్న రూపాలను కలిగి ఉన్న కారకములను (లక్షణాలను) వివరించింది.
"परंतु, यदि आप अपने आस-पास चारों ओर देखेंगे तो आपको पता चलेगा कि ऐसे अनेक लक्षण हैं जो उतने स्पष्ट नहीं हैं तथा प्रवणता में फैले हुए हैं।","అయినప్పటికీ, మీరు మీ చుట్టుప్రక్కల మరియు నాలుగువైపులా చూస్తే, చాలా స్పష్టంగా కనిపించని మరియు ప్రవణతలో వ్యాప్తి చెందుతున్న అనేక లక్షణాలు ఉన్నాయని మీరు కనుగొంటారు."
उदाहरणत: मनुष्यों में हमें केवल लंबे अथवा बौने लोगों के दो विभकत स्पष्ट विकल्प दृष्टिगत नहीं होते परंतु हमें ऊँचाई (लंबाई) के सभी संभावित परास मिलते हैं। ,"ఉదాహరణకు, మానవులలో, మనకు కేవలము పొడవైన లేదా పొట్టి వ్యక్తుల యొక్క రెండు విభిన్న ప్రత్యామ్నాయాలను మాత్రమే కనిపించవు, కాని మనకు ఎత్తు (పొడవు) యొక్క అన్ని శ్రేణులు లభిస్తాయి."
इसे विशेषक (लक्षण) सामान्यतः तीन अथवा अधिक जीनों द्वारा नियंत्रित करते हैं। ,ఈ కారకము(లక్షణము) మూడు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ జన్యువులచే నియంత్రించబడుతుంది.
अत: इन्हैं बहुजीनी लक्षण कहते हैं।,"అందువల్ల, వాటిని బహుళజన్యు లక్షణాలు అంటారు."
अनेक जीनों के शामिल होने के अतिरिक्त बहुजीनी वंशागति में पर्यावरण के प्रभाव को भी परखा जाता है। ,అనేక జన్యువులు ఉండడము మాత్రమే కాకుండా బహుళజన్యు అనువంశికతలో పర్యావరణ ప్రభావములను కూడా విశ్లేషించడము జరుగుతుంది.
मानव त्वचा का रंग इसका एक अन्य उदाहरण है। ,మానవ చర్మం యొక్క రంగు దీనికి మరొక ఉదాహరణ.
"बहुजीनी विशेषक (लक्षण) में फीनोटाइप में प्रत्येक अलील का अपना योगदान होता है, अर्थात्‌ प्रत्येक अलील का प्रभाव योजी होता है। ","బహుళ జన్యువుల (లక్షణాలు) లో, దృశ్యరూపములో ప్రతీ వికల్పమునకు దాని స్వంత పాత్రను కలిగి ఉంటుంది, అనగా, ప్రతి యుగ్మ వికల్పం సంకలిత ప్రభావాన్ని కలిగి ఉంటుంది."
"इसे भलीभाँति समझने के लिए आइए, कल्पना करें कि तीन जीन A,B,C मनुष्यों में त्वचा के रंग के लिए उत्तरदायी हैं। ","దీన్ని బాగా అర్థం చేసుకోవడానికి, మానవులలో చర్మం రంగుకు A, B, C అనే మూడు జన్యువులు కారణమని ఊహించుకుందాం."
"प्रभावी स्वरूप (अलील)A,B तथा C त्वचा के गहरे रंग का नियमन करते हैं तथा अप्रभावी कारक a, b तथा c त्वचा के उजले रंग के लिए उत्तरदायी हैं। ","బహిర్గత రూపాలు (యుగ్మ వికల్పాలు) A,B మరియు C చర్మం యొక్క ముదురు రంగును నియంత్రిస్తాయి మరియు అంతర్గత కారకాలు a, b మరియు c ప్రకాశవంతమైన చర్మం రంగుకు కారణమవుతాయి."
सभी प्रभावी अलील के जीनोटाइप का रंग सबसे गहरा होगा तथा सारे अप्रभावी अलील के जीनोटाइप की त्वचा का रंग सबसे हलका होगा। ,అన్నిబహిర్గత యుగ్మ వికల్పాల యొక్క జన్యురూపం యొక్క రంగు ముదురుగా ఉంటుంది మరియు అన్ని అంతర్గత యుగ్మ వికల్పాల యొక్క జన్యురూపం యొక్క చర్మం రంగు ప్రకాశవంతముగా ఉంటుంది.
"जैसा कि अपेक्षित है, तीन प्रभावी अलील तथा तीन अप्रभावी अलील वाले जीनोटाइप की त्वचा का रंग इनका मध्यवर्ती होगा। ","ఊహించినట్లుగా, మూడు బహిర్గత యుగ్మ వికల్పాలు మరియు మూడు అంతర్గత యుగ్మ వికల్పాలతో జన్యురూపాల యొక్క చర్మం రంగు మధ్యస్థముగా(ఛామనఛాయ)గా అవుతుంది."
इस प्रकार जीनोटाइप में प्रत्येक प्रकार के अलील की उपस्थिति उस व्यक्ति की त्वचा के गहरे अथवा हलके रंग का निर्धारण करेगी।,అందువల్ల జన్యురూపంలో ప్రతి ఒక్క రకం యుగ్మ వికల్పం ఉండటం వలన వ్యక్తి చర్మం యొక్క ముదురు లేదా తేలికపాటి రంగును నిర్ణయిస్తుంది.
हमने अब तक एक दृश्य प्रारूप (फीनोटाइप) अथवा अभिलक्षण के प्रभाव के विषय में ही जाना है। ,దృశ్యరూపము లేదా జన్యురూపము లక్షణముల ప్రభావం గురించి మాత్రమే మనకు ఇప్పటివరకు తెలుసుకున్నాము.
परंतु ऐसे भी दृष्टांत हैं जहाँ एक एकल जीन अनेक दृश्य प्रारूप (फीनोटाइप) लक्षणों को प्रकट कर सकता है। ,కానీ ఒకే జన్యువు బహుళ దృశ్యరూపములు లేదా లక్షణములను వ్యక్తపరిచే సందర్భాలు కూడా ఉన్నాయి.
ऐसे जीन को बहुप्रभावी जीन कहते हैं।,ఇటువంటి జన్యువులను మల్టీఫంక్షనల్ లేదా పాలీప్లాయిడ్ జన్యువులు అంటారు.
अधिकतर मामलों में बहुप्रभाविता का मुख्य कारण एक जीन का उपापचयी परिपथ पर प्रभाव है जिससे विभिन्‍न दृश्य प्रारूप (फीनोटाइप) लक्षण उत्पन्न होते हैं। ,"ఎక్కువ సందర్భములలో పాలిప్లోయిడీకి ప్రధాన కారణం జీవక్రియ వలయములపై జన్యువు యొక్క ప్రభావం, వివిధ జన్యురూప లక్షణాలకు కారణమవుతుంది."
मनुष्य में होने वाली फेनिलकीटोमेह व्याधि इसका एक उदाहरण है। ,మానవులలో ఫెనిలికీటోమేహ్ వ్యాధి దీనికి ఒక ఉదాహరణ.
यह रोग फेनिल-ऐलेनीन हाइड्रॉक्सीलेज नामक एंजाइम के लिए उत्तरदायी जीन में उत्परिवर्तन (एकल जीन उत्परिवर्तन) के कारण होता है। ,ఫినైల్-ఎలెనిన్ హైడ్రాక్సిలేస్ అనే ఎంజైమ్‌కు కారణమైన జన్యువులోని ఉత్పరివర్తనము (ఏక జన్యు ఉత్పరివర్తనము) వల్ల ఈ వ్యాధి వస్తుంది.
"यह अनेक दृश्य प्रारूपिक लक्षणों (फीनोटाइपिक लक्षणों) मानसिक मंदन, बालों के कम होने तथा त्वचीय रंजन द्वारा अभिव्यक्त होता है।","ఇది అనేక దృశ్యరూప లక్షణాలు (ఫీనోటైప్ లక్షణాలు), మానసిక మందత్వము, జుట్టు రాలడం మరియు చర్మ రంగుల ద్వారా వ్యక్తీకరించబడుతుంది."
लिंग निर्धारण की क्रिया विधि आनुवंशिक विज्ञानियों के लिए हमेशा एक पहैंली ही बनी रही। ,లింగ నిర్ధారణ యొక్క విధానం ఎల్లప్పుడూ జన్యు శాస్త్రవేత్తలకు ఒక సమస్యగానే ఉండేది.
आनुवंशिक / क्रोमोसोम के द्वारा लिंग निर्धारण के प्रारंभिक संकेत बहुत पूर्व कीटों पर किए गए प्रयोगों से प्राप्त हुए। ,జన్యు/క్రోమోజోమ్ ద్వారా లింగ నిర్ధారణ యొక్క ప్రారంభ సంకేతాలు చాలా కాలమునకు ముందు కీటకాలపై నిర్వహించిన ప్రయోగాల నుండి పొందబడ్డాయి.
वास्तव में कीटों पर अनेक कोशिकीय प्रेक्षणों ने लिंग निर्धारण-के आनुवंशिक / क्रोमोसोमीय आधार की संकल्पना की ओर इंगित किया। ,"వాస్తవానికి, కీటకాలపై అనేక కణ పరిశీలనలు లింగ నిర్ధారణ యొక్క జన్యు/క్రోమోజోమ్ ల అధారము యొక్క ప్రాతిపదికలను మనకు అవగతము చేసాయి."
हैंकिंग ने कुछ कीटों के शुक्रजनन की विभिन्‍न अवस्थाओं में एक विशेष केंद्रिकीय संरचना का पता लगाया। ,కొన్ని కీటకాల శుక్రాణు ఉత్పాదకత యొక్క వివిధ దశలలో ప్రత్యేక కేంద్రక నిర్మాణాన్ని హ్యాకింగ్ అనే శాస్త్రవేత్త గుర్తించారు.
उन्होंने यह भी देखा कि 50 प्रतिशत शुक्राणुओं में शुक्रजनन के बाद यह संरचना देखी जाती है जबकि शेष 50 प्रतिशत में यह नहीं होती। ,"ఈ నిర్మాణం 50 శాతం శుక్రాణువులలో శుక్రాణు ఉత్పాదకత తర్వాత కనిపిస్తుంది, మిగిలిన 50 శాతంలో అది కనిపించదు అని ఆయన గమనించారు."
हैंकिंग ने इस संरचना को X काय नाम दिया। ,హ్యాకింగ్ ఈ నిర్మాణమునకు X-దేహము అనే పేరును ఇచ్చారు.
लेकिन इसके महत्त्व को वे समझा नहीं पाए। ,కానీ వారు దాని ప్రాముఖ్యతను వివరించలేకపోయారు.
अन्य वैज्ञानिकों ने अगले शोधकार्यों से यह निष्कर्ष निकाला कि हैंकिंग का X काय वास्तव में क्रोमोसोम ही था। ,ఇతర శాస్త్రవేత్తలు తమ తదుపరి పరిశోధనల నుండి హ్యాకింగ్ యొక్క X దేహము వాస్తవానికి క్రోమోజోమ్ అని తేల్చారు.
इसीलिए इसे X-क्रोमोसोम कहा गया। यह भी देखा गया कि बहुत से कीटों में लिंग निर्धारण की क्रिया विधि XO प्रकार की होती हैं अर्थात्‌ सभी अंडों में अन्य क्रोमोसोम (ऑटोसोम) के अलावा एक अतिरिक्त क्रोमोसोम भी होता है। ,"అందుకే దీనిని X-క్రోమోజోమ్ అని పిలిచేవారు. అనేక కీటకాలలో, లింగ నిర్ధారణ పద్ధతి XO రకానికి చెందినదని గమనించవచ్చు, అంటే అన్ని అండములూ ఇతర క్రోమోజోమ్‌లతో పాటు (ఆటోసోమ్‌లు) అదనపు క్రోమోజోమ్‌లను కూడా కలిగి ఉంటాయి."
"दूसरी ओर कुछ शुक्राणुओं में यह X- क्रोमोसोम होता है, कुछ में नहीं। ","మరోవైపు, కొన్నిశుక్ర కణములలో ఎక్స్‌-క్రోమోజోమ్ ఉంటుంది, కొన్నింటికి లేదు."
"X- क्रोमोसोम सहित शुक्राणु द्वारा निषेचित अंडे मादा बन जाते हैं और जो X क्रोमोसोम रहित शुक्राणु से निषेचित होते हैं, वे नर बनते हैं। ",X- క్రోమోజోమ్ కలిగిన శుక్రకణములతో‌ ఫలదీకరణం చేసిన అండములు స్త్రీగా మారతాయి మరియు X క్రోమోజోములు లేని శుక్రకణములతో ఫలదీకరణం చేయబడిన అండములు పురుషకణములుగా మారతాయి.
क्या आप सोचते हैं कि नर और मादा दोनों की क्रोमोसोम संख्या बराबर है? ,స్త్రీ మరియు పురుషకణములు రెండింటికీ సమానమైన సంఖ్యలో క్రోమోజోములు ఉన్నాయని మీరు అనుకుంటున్నారా?
इस X क्रोमोसोम की लिंग निधरिण में भूमिका होने से इसे लिंग-क्रोमोसोम (सैक्स क्रोमोसोम) नाम दिया गया। ,ఈ X క్రోమోజోమ్‌కు లింగనిర్ధారణలో ఉన్న ముఖ్యమైన పాత్ర వలన దీనిని సెక్స్ క్రోమోజోమ్ అనే పేరు ఇవ్వబడింది.
शेष क्रोमोसोमों को अलिय क्रोमोसोम ऑटोसोम नाम दिया गया। ,మిగిలిన క్రోమోజోమ్‌లకు ఆటోసోమ్‌లు అని పేరు పెట్టారు.
"टिड्डा XO प्रकार के लिंग निधरिण का एक उदाहरण है, इसमें नर में अलिंग क्रोमोसोम के अतिरिक्त केवल एक X क्रोमोसोम होता है जब कि मादा में X क्रोमोसोम का एक पूरा जोड़ा होता है।","మిడత అనేది XO రకం లింగ నిర్ధారణకు ఒక ఉదాహరణ, ఇందులో పురుష జీవికి ఆటోసోమ్‌తో పాటు ఒక X క్రోమోజోమ్ మాత్రమే ఉంటుంది, అయితే స్త్రీ జీవికి పూర్తి జత X క్రోమోజోమ్‌లు ఉంటాయి."
इन प्रेक्षणों की प्रेरणा से लिंग-निर्धारण की क्रियाविधि को समझने के लिए अन्य जातियों में भी अन्वेषण प्रेरित किए गए। ,"ఈ పరికల్పనల ప్రేరణ ద్వారా, లింగ నిర్ధారణ యొక్క పనితీరును అర్థం చేసుకోవడానికి ఇతరజాతులలో కూడా పరిశోధనలు ప్రోత్సహించబడ్డాయి."
कई अन्य कीटों तथा मानव समेत स्तनधारियों में हुए प्रकार का लिंग निर्धारण देखा जाता है जहाँ नर और मादा दोनों में क्रोमोसोम संख्या समान होती है। ,"మానవులతో సహా అనేక ఇతర కీటకాలు మరియు క్షీరదాలలో కూడా లింగ నిర్ధారణ కనిపిస్తుంది, ఇక్కడ స్త్రీ మరియు పురుష జీవులిద్దరూ సమాన సంఖ్యలో క్రోమోజోమ్ లను కలిగి ఉంటారు."
नर में एक क्रोमोसोम तो X होता है पर उसका जोडीदार स्पष्टतः छोटा होता है और Y क्रोमोसोम कहलाता है। ,"మగవారికి ఒక క్రోమోజోమ్ X గా ఉంది, కానీ దాని జత స్పష్టంగా చిన్నది మరియు దీనిని Y క్రోమోజోమ్ అంటారు."
अलिंग सूत्रों की संख्या नर और मादा में बराबर होती है। ,"స్త్రీ, పురుషులలో ఆటోజోమ్ ల సంఖ్య సమానముగా ఉంటుంది."
दूसरे शब्दों में नर में अलिंग सूत्र के साथ XY और मादा में अलिंग सूत्र के साथ XX उदाहरणार्थ मानव तथा ड्रोसोफिला में नर में अलिंग क्रोमोसोम के अलावा एक X और एक Y क्रोमोसोम होता है जबकि मादा में अलिंग क्रोमोसोमों के अलावा एक जोड़ा X क्रोमोसोम का।,"మరో మాటలో చెప్పాలంటే, పురుషులలో ఆటోసోమ్ లతో పాటు XY మరియు స్త్రీలలో ఆటోసోమ్ లతో పాటు XX. ఉదాహరణకు, మానవులు మరియు డ్రోసోఫిలా పురుష జీవికి ఆటోసోమ్‌తో పాటు X మరియు Y క్రోమోజోమ్ ఉన్నాయి, అయితే స్త్రీలకు ఆటోసోమ్ తో పాటు అదనపు X క్రోమోజోమ్ ఉంటుంది."
दोनों में ही नर दो प्रकार के युग्मक पैदा करते हैं जो हैं।,"రెండింటిలో, పురుషులు రెండు రకాల సంయుక్తబీజములను ఉత్పత్తి చేస్తారు."
इस प्रकार की लिंग निर्धारण क्रियाविधि को नर विषमयुग्मकता।,ఈ రకమైన లింగ నిర్ధారణ విధానం పురుష హెటెరోగేమెటీ (మేల్ హెటెరోగేమెటీ) అని అంటారు.
अनेक पक्षियों में मादा में असमान क्रियाविधि देखी गयी। ,అనేక స్త్రీ పక్షులలో అసమాన పనితీరు గమనించబడింది.
"इस विधि में क्रोमोसोम की कुल संख्या नर और मादा दोनों में समान होती है किंतु मादा द्वारा लिंग क्रोमोसोम के लिहाज से दो भिन्न प्रकार के युग्मकों का उत्पादन होता है, अर्थात्‌ मादा विषमयुग्मकता (हिटिरोगेमिटी ) पाई जाती है। ","ఈ పద్ధతిలో మొత్తం క్రోమోజోమ్‌ల సంఖ్య స్త్రీ మరియు పురుష రెండింటిలోనూ సమానంగా ఉంటుంది, అయితేస్త్రీలు సెక్స్ క్రోమోజోమ్‌ల పరంగా రెండు రకాలైన సంయుక్త బీజములను ఉత్పత్తి చేస్తారు, అనగా స్త్రీహెటెరోగేమెటీ (ఫీమేల్ హెటెరోగామెటీ) అని అంటారు.."
पूर्व वर्णित लिंग निर्धारण से भिन्‍नता प्रदान करने के उद्देश्य से पक्षियों के लिंग क्रोमोसोमों को Z और W क्रोमोसोम कह दिया गया है। ,పక్షుల సెక్స్ క్రోమోజోమ్‌లను గతంలో వివరించిన లింగ నిర్ధారణ నుండి విభేధించడానికి Z మరియు W క్రోమోజోమ్‌లని పిలుస్తారు.
इन जीवों में मादा में एक Z और एक W क्रोमोसोम होता है जबकि नर में अलिंग सूत्रों के अलावा Z- क्रोमोसोम का एक जोड़ा होता है।,"ఈ జీవులలో స్త్రీలలో Z మరియు W క్రోమోజోమ్ ఉంటాయి, అయితే పురుషుడు ఆటోసోమ్ లతో పాటూ అదనంగా ఒక జత Z- క్రోమోజోమ్‌లను కలిగి ఉంటాడు."
जैसाकि पहले समझाया जा चुका है कि मानव का लिंग निर्धारण हर प्रकार का होता हैं।,"ఇంతకు ముందు వివరించినట్లుగా, మానవుడి యొక్క లింగనిర్ధారణ అన్ని రకములుగా ఉంటుంది."
"कुल 23 जोडे क्रोमोसोम में से 22 जोड़े नर और मादा में बिल्कुल एक जैसे होते हैं, इन्हैं अलिंग क्रोमोसोम कहते हैं। ","మొత్తం 23 జతల క్రోమోజోమ్‌లలో, 22 జతలు స్త్రీలు మరియు పురుషులలో సమానంగా ఉంటాయి, వీటిని అలింగక్రోమోజోమ్‌లు లేదా ఆటోసోమ్ లు అని అంటారు."
मादा में X क्रोमोसोमों का एक जोड़ा भी होता है और नर में ह के अतिरिक्त एक क्रोमोसोम ए होता है जो नर लक्षण का निर्धारक होता हैं।,"స్త్రీలకు ఒక జత X క్రోమోజోములు ఉన్నాయి మరియు పురుషులకు అదనంగా X క్రోమోజోమ్ మరియు Y క్రోమోజోమ్ కూడా కలిగి ఉంది, ఇది పురుష లక్షణాలను నిర్ణయిస్తుంది."
नर में शुक्रजनन के समय दो प्रकार के युग्मक बनते हैं। ,మగవారిలో శుక్రోత్పాదకత సమయంలో రెండు రకాల సంయోగ బీజములు ఏర్పడతాయి.
"कुल उत्पन्न शुक्राणु संख्या का 50 प्रतिशत X युक्त होता है और शेष 50 प्रतिशत Y युक्त, इनके साथ अलिंग क्रोमोसोम तो होते ही हैं। ","ఉత్పత్తి చేయబడిన మొత్తం శుక్రకణముల సంఖ్యలో 50 శాతం X క్రోమోజోమ్లను కలిగి ఉంటుంది మరియు మిగిలిన 50 శాతం Y క్రోమోజోమ్లను కలిగి ఉంటుంది, వాటితో పాటు అలింగ క్రోమోజోమ్‌లు కూడా ఉంటాయి."
मादा में केवल एक ही प्रकार के अंडाणु बनते हैं जिनमें X क्रोमोसोम होता है। ,X క్రోమోజోమ్ కలిగి ఉన్నస్త్రీలో ఒక రకమైన అండము మాత్రమే ఏర్పడుతుంది.
अंडाणु के X या Y धारी क्रोमोसोमों से निषेचित होने की प्रायिकता बराबर-बराबर रहती है। ,అండము యొక్క X లేదా Y కలిగిన క్రోమోజోమ్‌ల ద్వారా ఫలదీకరణం అయ్యే సంభావ్యత సమానంగా ఉంటుంది.
यदि अंडाणु का निषेचन X धारी शुक्राणु से हो गया तो युग्मनज (जाइगोट) मादा में परिवर्धित हो जाता है। ,"అండము యొక్క ఫలదీకరణము X క్రోమోజోమ్ కలిగి ఉన్న శుక్రకణముతో ఫలదీకరణము జరిగితే, స్త్రీగా పెరుగుతుంది."
इसके विपरीत Y क्रोमोसोम धारी शुक्राणु से निषेचन होने पर नर संतति जन्म लेती है। ,"దీనికి విరుద్ధంగా, Y క్రోమోజోమ్ కలిగిన శుక్రకణము ద్వారా ఫలదీకరణం జరిగినప్పుడు పురుష సంతానము కలుగుతుంది."
स्पष्ट है कि शुक्राणु की आनुवंशिक संरचना ही शिशु के लिंग का निर्धारण करती है। ,శుక్రకణము యొక్క జన్యు నిర్మాణం శిశువు యొక్క లింగమును నిర్ధారిస్తుందని స్పష్టమైంది.
यह भी साफ है कि प्रत्येक गर्भावस्‍था में शिशु के बालक या बालिका होने की प्रायिकता 50 प्रतिशत रहती है। ,ప్రతి గర్భధారణలో శిశువు బాలుడు లేదా బాలికగా ఉండటానికి సంభావ్యత 50 శాతం అని కూడా స్పష్టమవుతుంది.
यह हमारा दुर्भाग्य है कि समाज लड़की पैदा करने के लिए माता को दोष देता हैं। ,ఆడపిల్లలకు జన్మనిచ్చినందుకు సమాజం తల్లిని నిందించడం మన దురదృష్టం.
इस गलत धारणा के कारण उनके साथ अनेक दुर्व्यवहार होते आए हैं।,ఈ అపోహ కారణముగా వారి పట్ల చాలా దురాచారములు జరిగాయి.
पक्षियों में लिंग निर्धारण की विधि भिन्‍न प्रकार की क्‍यों है? ,పక్షులలో లింగనిర్ధారణ యొక్క పద్ధతులు విభిన్నరకములుగా ఎందుకు ఉన్నాయి?
चूजों की उत्पत्ति के लिए जिम्मेदार कौन हैं शुक्राणु या अंड?,"కోళ్ల ఉత్పత్తికి కారణము శుక్రకణము లేదా అండము, ఈ రెండింటిలో ఏది?"
मधुमक्खी में लिंग निर्धारण उस मधुप द्वारा प्राप्त क्रोमोसोम (गुणसूत्र) समुच्चय की संख्या पर निर्भर करता है। ,తేనెటీగలో లింగనిర్ధారణ ఆ తేనెటీగ ద్వారా పొందిన క్రోమోజోమ్ (క్రోమోజోమల్) సముఛ్చయముల సంఖ్యపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
"एक शुक्राणु एवं अंड के युग्मन से उत्पन्न संतति एक मादा में विकसित होते हैं, तथा एक अनिषेचित अंड, अनिषेचकजनन (पार्थनोजिनेसिस) द्वारा पुमधुप (नर-ड्रोन) में विकसित होते हैं। ","శుక్రకణము మరియు అండము సంయోగము చెందడము ద్వారా ఉత్పత్తి అయ్యే సంతానం స్త్రీగా అభివృద్ధి చెందుతుంది, మరియు ఫలదీకరణము చెందని (పార్థినోజెనిసిస్) అండము ద్వారా పుమధుపము (పురుష-డ్రోన్) గా అభివృద్ధి చెందుతుంది."
इसका अर्थ यह है कि नर (पुमधुप) में क्रोमोसोम की संख्या मादा मधुप की अपेक्षा आधी होती है। ,అంటే పురుష తేనెటీగలో క్రోమోజోమ్‌ల సంఖ్య (పుంధూపా) స్త్రీ తేనెటీగల సంఖ్యలో సగముగా ఉంటుంది.
"मादा मधुप द्विगुणित होती है जिसमें 32 क्रोमोसोम होते हैं तथा पुंमधुप अगुणित अर्थात्‌ 16 क्रोमोसोम से युक्त होते हैं, इसे अगुणित-द्विगुणिता लिंग निर्धारण प्रणाली कहते हैं तथा इसके विशिष्ट अभिलक्षण होते हैं। ","స్త్రీ తేనెటీగ 32 క్రోమోజోమ్‌లతో ద్వయ స్థితికముగా మరియు పురుష తేనెటీగ ఏకస్థితికముగా, అనగా 16 క్రోమోజోములు కలిగి ఉంటుంది, దీనిని ఏక స్థితిక ద్వయ స్థితిక లింగ నిర్ధారణ పద్ధతి (హాప్లోయిడ్-డిప్లాయిడ్ సెక్స్ డిటర్మినేషన్ సిస్టమ్) అని పిలుస్తారు మరియు ఇది విభిన్న లక్షణాలను కలిగి ఉంటుంది."
जेसे कि नर समसूत्री विभाजन द्वारा शुक्राणु उत्पादित करते हैं। ,అనగా పురుష కణము సమవిభజన ద్వారా శుక్రకణమును ఉత్పత్తి చేస్తాయి.
उत्परिवर्तन वह क्रिया है जो डीएनए अनुक्रम में बदलाव ला देती है इसके परिणामस्वरुप जीव के जीनोटाइप और फीनोटाइप में परिवर्तन आ जाता है। पुनर्योजन के अतिरिक्त उत्परिवर्तन एक दूसरी क्रिया है जो डीएनए में विविधता लाती है।,"ఉత్పరివర్తనలు డిఎన్ ఎ క్రమంలో మార్పులకు కారణమయ్యే చర్యలు, ఇవి జీవి యొక్క జన్యురూపం మరియు దృశ్యరూపములో మార్పులకు కారణమవుతాయి. ప్రత్యుత్పత్తి పాటు ఉత్పరివర్తన అనేది డిఎన్ ఎలో వైవిధ్యానికి దారితీస్తుంది."
अगले अध्याय में आप पढ़ेंगे कि प्रत्येक क्रोमैटिड में एक सिरे से दूसरे सिरे तक अति कुंडलित रूप में एक डीएनए का कुंडल विद्यमान रहता है। ,తరువాతి అధ్యాయంలో మీరు ప్రతి క్రోమాటిడ్‌లో ఒక చివర నుండి మరొక చివర వరకు అత్యంత మెలితిరిగిన డిఎన్ ఎ కాయిల్ ఉందని చదువుతారు.
अतएव डीएनए खंड की कमी (हट जाना) या बढ़त (जुड़ना/द्विगुणन) क्रोमोसोमों में बदलाव ला देते हैं।,అందువల్ల డీఎన్ఎ లేకపోవడం (తొలగింపు) లేదా పెరుగుదల (అదనంగా / నకిలీ) క్రోమోజోమ్‌లలో మార్పులను తెస్తుంది.
"क्योंकि जीन क्रोमोसोम में स्थित मानी जाती हैं, इसलिए क्रोमोसोमों के रूपान्तर असामान्यताओं तथा विपथनों, को जन्म देते हैं। ","జన్యువులు క్రోమోజోమ్‌లలో ఉన్నట్లుగా భావించినందున, క్రోమోజోమ్‌ల యొక్క రూపాంతరం అసమానతలు మరియు ఉల్లంఘనలకు దారితీస్తుంది."
ऐसे क्रोमोसोमीय विपथन कैंसर कोशिकाओं में सामान्यतः देखे जाते हैं।,ఇటువంటి క్రోమోజోమ్ ఉల్లంఘనలు సాధారణంగా క్యాన్సర్ కణాలలో చూడగలము.
इसके अतिरिक्त डीएनए के एकल क्षार युग्म (बेस पेयर) के परिवर्तन भी उत्परिवर्तन को जन्म देते हैं। ,"అదనంగా, డీఎన్ఎ యొక్క ఒక క్షారయుగ్మములో మార్పులు కూడా ఉత్పరివర్తనమునకు దారితీస్తాయి."
इसे बिंदु उत्परिवर्तन (पॉइंट म्यूटेशन ) कहते हैं। ,దీన్ని బిందు ఉత్పరివర్తనము (పాయింట్ మ్యుటేషన్) అని అంటారు.
इस प्रकार के उत्परिवर्तन का जाना माना उदाहरण दात्र कोशिका अरक्तता ( सिकल सेल ऐनिमिया ) नामक रोग है। ,ఈ రకమైన ఉత్పరివర్తనమునకు మనకు తెలిసిన ఉదాహరణ సికిల్ కణరక్తహీనత (సికిల్ సెల్ అనీమియా) అనే వ్యాధి.
डीएनए के क्षार युग्मों के घटने-बढ़ने से फ्रेम शिफ्ट उत्परिवर्तजन उत्पन्न करते हैं (अगले अध्याय में वर्णित)।,డీఎన్ఎ యొక్క ఒక క్షారయుగ్మము లో పెరుగుదల-తరుగుదల వలన ఫ్రేమ్ షిఫ్ట్ ఉత్పరివర్తనముకు కారణము అవుతుంది. (ఇది తరువాతి అధ్యాయంలో వివరించబడింది).
इस स्तर पर उत्परिवर्तन की क्रियाविधि की चर्चा विषय परास के बाहर हैं। ,ఈ దశలో ఉత్పరివర్తనము యొక్క విధానము చర్చ పరిధికి వెలుపల ఉంది.
उत्परिवर्तनों का जन्म अनेक रासायनिक है और भौतिक कारकों द्वारा होता है। ,ఉత్పరివర్తనములు అనేక రసాయన మరియు భౌతిక కారకముల ద్వారా జన్మిస్తాయి.
इन्हैं उत्परिवर्तजन ( म्यूटाजन ) नाम दिया गया है। ,వాటికి ఉత్పరివర్తితములు (మ్యుటాజెన్) అనే పేరు ఇవ్వబడింది.
"पराबेंगनी विकिरण, जीवों में उत्परिवर्तन पैदा € कर देते हैं। ",అతినీలలోహిత వికిరణం జీవులలో ఉత్పరివర్తనాలకు కారణమవుతుంది
मानव समाज में वंशागत विकारों की बात पुराने समय से चली उस उका तथा आ रही है। ,మానవ సమాజంలో అనువంశికత రుగ్మతల గురించిన చర్చ సమాజములో చాలా పాత కాలం నుండే వస్తూ ఉంది.
"इसका आधार था, कुछ परिवारों में विशेष लक्षणों जनक ऊपर और संतति नीचे के वंशबद्ध रहने की अवधारणा। ",కొన్ని కుటుంబములలో ప్రత్యేక లక్షణములు కలిగిన జనకతరము పైకి మరియుసంతతి తరము క్రిందికి వంశబద్ధమై ఉండే భావన దీనికి ఆధారం.
"मेंडल के कार्य की पुनः खोज (बाएँ से दाएँ, जन्म के अनुसार) के बाद मानव के लक्षण प्रतिरूपों की वंशागति के विश्लेषण की बात प्रारंभ हुई। ","మెండల్ సిద్ధాంతమును తిరిగి పరిశోధన (ఎడమ నుండి కుడికి, పుట్టుకతో) చేసిన తరువాత, మానవ లక్షణ నమూనాల అనువంశికతము యొక్క విశ్లేషణ ప్రారంభమైంది."
यह स्पष्ट है कि मंटर के पौधे और अन्य जीवों में किए गए तुलनार्थ संकर प्रयोग मानव में संभव नहीं हैं। ,బఠానీ మొక్క మరియు ఇతర జీవులలో చేయబడ్డ తులనాత్మక సంకరణ ప్రయోగాలు మానవులలో సాధ్యం కాదని స్పష్టమైంది.
इसलिए यही विकल्प रह जाता है कि विशेष लक्षण की प्रभावित,"కాబట్టి ప్రత్యేకమైన లక్షణాలను ప్రభావితం చేయడమే దీనికి కావలసిన వికల్పము."
वंशागति के संबध में वंश के इतिहास का अध्ययन किया जाए।,వంశక్రమమునకు సంబంధించి వంశము యొక్క చరిత్రను అధ్యయనం చేయాలి.
कई पीढ़ियों तक जारी लक्षणों के ऐसे विश्लेषण को वंशावली विश्लेषण कहते हैं। ,అనేక తరాల వరకు కొనసాగే లక్షణాల యొక్క ఇటువంటి విశ్లేషణను వంశపారంపర్య విశ్లేషణ లేదా పెడిగ్రీ విశ్లేషణ అని అంటారు.
इस प्रक्रिया में वंश वृक्ष (फैमिली ट्री) में एक विशेष लक्षण का पीढ़ी दर पीढ़ी विश्लेषण किया।,"ఈ ప్రక్రియలో, వంశ వృక్షంలో ఒక ప్రత్యేక వారసత్వ లక్షణం ఒక తరం నుండి మరొక తరము వరకూ విశ్లేషించబడింది."
मानव वंशावली विश्लेषण में प्रयुक्त प्रतीक जाता हैं।,మానవ వంశావళి విశ్లేషణలో ఉపయోగించిన సంకేతములు.
"मानव आनुवंशिकी में वंशावली अध्ययन एक महत्त्वपूर्ण उपकरण होता है जिसका उपयोग विशेष लक्षण, अपसामान्यता या रोग का पता लगाने में किया जाता है। ","మానవ జన్యుశాస్త్రంలో వంశవృక్ష అధ్యయనాలు ఒక ముఖ్యమైన ఉపకరణము, దీనిని ప్రత్యేక లక్షణాలు, అసాధారణతలు లేదా వ్యాధులను గుర్తించడానికి ఉపయోగిస్తారు."
वंशावली विश्लेषण में प्रयुक्त कुछ महत्त्वपूर्ण मानक प्रतीकों को चित्र में दर्शाया गया है।,వంశావళి విశ్లేషణలో ఉపయోగించే కొన్ని ముఖ్యమైన ప్రామాణిక చిహ్నాలు లేదా సంకేతములు చిత్రంలో చూపించబడ్డాయి.
जैसा कि आप इस अध्याय में पढ़ चुके हैं किसी जीव का प्रत्येक लक्षण क्रोमोसोम में विद्यमान डीएनए पर स्थित जीन में निहित होता है। ,"మీరు ఈ అధ్యాయంలో చదివినట్లుగా, ఒక జీవి యొక్క ప్రతి లక్షణం క్రోమోజోమ్‌లోని డీఎన్ఎ పై ఉన్న జన్యువులో నిక్షిప్తమై ఉంటుంది."
डीएनए ही आनुवंशिक सूचना का वाहक है और यह बिना किसी परिवर्तन के एक से दूसरी पीढ़ी में स्थानांतरित होता जाता है।,డీఎన్ఎ అనేది జన్యు సమాచారానికి వాహకము మరియు ఇది ఎటువంటి మార్పు లేకుండా ఒక తరం నుండి మరొక తరానికి బదిలీ చేయబడుతుంది.
हाँ यदा-कदा परिवर्तन/रूपांतरण भी होते रहते हैं। ,"అవును, అప్పుడప్పుడు మార్పులు/మార్పిడులు కూడా జరుగుతూ ఉంటాయి."
इस प्रकार के परिवर्तन या रूपांतरण को उत्परिवर्तन (म्यूटेशन) कहा जाता है। ,ఈ రకమైన పరివర్తన లేదా రూపాంతరత‌ను మ్యుటేషన్ లేదా ఉత్పరివర్తనము అని అంటారు.
"मानव में कई विकार ऐसे पाए गए हैं, जिनका संबंध क्रोमोसोम या जीन के परिवर्तन रूपांतरण से जोड़ा जा सकता हैं।","మానవులలో చాలా రుగ్మతలు కనుగొనబడ్డాయి, వీటిని క్రోమోజోములు లేదా జన్యువుల పరివర్తనము మరియు వాటి రూపాంతరతకు జోడించవచ్చు"
मोटे तौर पर विकारों को दो श्रेणियों में रखा जा सकता है- मेंडलीय विकार और क्रोमोसोमीय विकार। ,విస్తృతంగా ఈ రుగ్మతలను మెండలీయన్ డిజార్డర్స్ మరియు క్రోమోజోమల్ డిజార్డర్స్ అని రెండు వర్గాలుగా వర్గీకరించవచ్చు
मेंडलीय विकार वे होते हैं जो एकल जीन के रूपांतरण या उत्परिवर्तन से मुख्यतया निर्धारित हो जाते हैं। ,మెండెలియన్ డిజార్డర్స్ అంటే ప్రధానంగా ఒకే జన్యువు యొక్క మార్పిడి లేదా ఉత్పరివర్తనము ద్వారా నిర్ణయించబడతాయి.
ये विकार उसी विधि से संतति में पहुँचते हैं जिनका अध्ययन वंशागति के सिद्धांतों के साथ किया जा चुका है। ,ఈ రుగ్మతలు అనువంశిక సూత్రాలతో అధ్యయనం చేయబడిన అదే పద్ధతి ద్వారా సంతానానికి చేరుతాయి.
इस प्रकार के मेंडलीय विकारों की वंशागति के उदाहरण को किसी परिवार में वंशावली विश्लेषण द्वारा खोजा जा सकता है। ,ఈ రకమైన మెండలియన్ రుగ్మతలను యొక్క అనువంశికతకు ఉదాహరణ ఒక కుటుంబంలో వంశపారంపర్య విశ్లేషణను గుర్తించవచ్చు.
"मेंडलीय विकारों के सर्वविदित उदाहरण हीमोफीलिया, सिस्टिक फ्राइब्रोसिस, दात्र कोशिका अरक्तता, वर्णांधता (कलर ब्लाइंडनेस), फीनाइल कीटोन्यूरिया, थेलेसीमिया इत्यादि हैं। ","మెండలియన్ రుగ్మతలు యొక్క ప్రసిద్ధ ఉదాహరణలు హిమోఫిలియా, సిస్టిక్ ఫైబ్రోసిస్, డయేరియా సెల్ అనీమియా, కలర్ బ్లైండ్‌నెస్, ఫినైల్ కెటోనురియా, తలసేమియా మొదలైనవి."
"यहाँ यह भी बताना महत्त्वपूर्ण है कि ये मेंडलीय विकार प्रभावी अथवा अप्रभावी हो सकते हैं, साथ ही जेसाकि हीमोफीलिया में होता है। ","ఈ రుగ్మతలు బహిర్గతముగా లేదా అంతర్గతముగా ఉంటాయని, అలాగే హిమోఫిలియాలో కూడా ఇక్కడ ఎత్తి చూపడం చాలా ముఖ్యం."
यह लक्षण लिंग क्रोमोसोम-आधारित भी हो सकता है। ,ఈ లక్షణం లింగ క్రోమోజోమ్ ఆధారితమైనది కూడా కావచ్చు.
"यह सुस्पष्ट है कि X -लग्न अप्रभावी लक्षण, वाहक मादा (कैरियर मदर) से नर संतति को प्राप्त होता है। ",X-లింక్ కలిగిన అంతర్గత లక్షణం వాహకము స్త్రీ వాహకము నుండి పురుష సంతతి ఉత్పత్తి అవుతుందని స్పష్టమైంది.
इस वंशावली का नमूना चित्र पर प्रस्तुत है जिसमें प्रभावीं और अप्रभावी लक्षण दिखलाए गए हैं। ,ఈ వంశపు నమూనా బహిర్గతమైన మరియు అంతర్గతమైన లక్షణాలను చూపించే రేఖాచిత్రంలో ప్రదర్శించబడుతుంది.
अपने अध्यापक से चर्चा करें और अलिंग तथा लिंग क्रोमोसोम से लग्न लक्षणों वाला वंशावली नक्शा बनाएँ।,మీ గురువుతో చర్చించండి మరియు అలింగ మరియు లింగ క్రోమోజోమ్‌ల నుండి వచ్చిన లక్షణాలతో వంశవృక్ష పటాన్ని రూపొందించండి.
हीमोफीलिया- इस लिंग सहलग्न रोग का व्यापक अध्ययन हो चुका है। ,హేమోఫిలియా- ఈ లింగ అనుసంధాన వ్యాధి యొక్క అధ్యయనము విస్తృతంగా చేయబడింది.
इसमें प्रभाव रहित वाहक नारी से नर-संतति को रोग का संचार होता है इस रोग में रुधिर के थक्‍्का बनने से संबद्ध एकल प्रोटीन प्रभावित होता है। ,"దీనిలో ప్రభావరహితమైన వ్యాధి వాహకము స్త్రీ నుండి పురుష సంతానానికి ప్రభావం లేకుండా సంక్రమిస్తుంది, ఈ వ్యాధిలో రక్తం గడ్డకట్టడానికి సంబంధించిన ఒకే ప్రోటీన్ ప్రభావితమవుతుంది."
यह एकल प्रोटीन एक प्रोटीन श्रृंखला का अंशमात्र होता है। ,ఈ ఏక ప్రోటీన్ ప్రోటీన్ శ్రేణి యొక్క భాగముగా ఉంటుంది.
इसके कारण आहत व्यक्ति के शरीर की एक छोटी सी चोट से भी रुधिर का निकलना बंद ही नहीं होता। ,ఈ కారణంగా గాయపడిన వ్యక్తి శరీరానికి స్వల్పంగా గాయపడటం కూడా రక్తస్రావం ఆగదు.
विषमयुग्मजी नारी (वाहक) से यह रोग पुत्रों में जाता है। ,"భిన్నమైన స్త్రీ (వాహకము) నుండి, ఈ వ్యాధి పురుష సంతానమునకు సంక్రమిస్తుంది."
नारी की रोगग्रस्त होने की संभावना विरल होती है; ,"స్త్రీలకు ఈ వ్యాధి వచ్చే అవకాశాలు చాలా అరుదు;"
क्योंकि इस प्रकार की नारी की माता को कम से कम वाहक और पिता को हीमोफीलिया से ग्रस्त होना आवश्यक होता है। ,ఎందుకంటే ఈ రకమైన స్త్రీ తల్లికి హిమోఫిలియాతో బాధపడటానికి కనీసం వాహకము మరియు తండ్రి ఉండడము అవసరము.
यह लिंग सहलग्न अप्रभावी विकार है। ,ఇది లింగ-అనుసంధాన అంతర్గత రుగ్మత.
यह विकार लाल अथवा हरे वर्ण संवेदी शंकु के त्रुटिपूर्ण होने के कारण होता है। ,ఈ రుగ్మత లోపభూయిష్ట ఎరుపు లేదా ఆకుపచ్చ రంగు సంవేదనాత్మక శంకువుల వల్ల వస్తుంది.
परिणामतः व्यक्ति लाल एवं हरे वर्ण (रंग) में विभेद नहीं कर पाता। ,"ఫలితంగా, వ్యక్తి ఎరుపు మరియు ఆకుపచ్చ అక్షరాలు (రంగులు) మధ్య తేడాను గుర్తించలేడు."
यह विकार क्रोमोसोम पर स्थित कुछ जीनों में उत्परिवर्तन के कारण आता है। ,క్రోమోజోమ్‌లపై ఉన్న కొన్ని జన్యువులలో ఉత్పరివర్తనాల వల్ల ఈ రుగ్మత కలుగుతుంది.
लगभग 8% पुरुषों एवं मात्र 0.4% नारियों में यह विकार पाया जाता है। ,ఈ రుగ్మత 8% మగవారిలో మరియు 0.4% స్త్రీలలో మాత్రమే కనిపిస్తుంది.
"इसका कारण है, लाल-हरी वर्णाधता के लिए उत्तरदायी जीनों का ऋ-क्रोमोसोम पर उपस्थित होना। ",R- క్రోమోజోమ్‌పై ఎరుపు-ఆకుపచ్చ నిర్జలీకరణానికి కారణమైన జన్యువుల ఉనికి దీనికి కారణం.
"नर (पुरुष) की कोशिकाओं में केवल एक क्रोमोसोम होता है, परंतु नारियों में दो क्रोमोसोम होते हैं। ","పురుష (మగ) కణాలకు ఒకే క్రోమోజోమ్ ఉంటుంది, కాని ఆడవారికి రెండు క్రోమోజోములు ఉంటాయి."
किसी ऐसे जीन की वाहक नारी के पुत्र के वर्णाध होने की संभावना 50% है क्‍योंकि संलग्न जीन अप्रभावी है। ,అటువంటి జన్యువు యొక్క వాహకము స్త్రీకి కొడుకు పుట్టే అవకాశం 50% ఎందుకంటే జతచేయబడిన జన్యువు అంతర్గత జన్యువు.
अत: विषमयुग्मजी जननी स्वयं वर्णाध नहीं होती है। ,"అందువల్ల, విషమయుగ్మజమైన తల్లి కి వర్ణాంధత్వము ఉండదు."
इसका अर्थ यह है कि इसका प्रभाव दूसरे विकल्पी अलील के प्रभावी होने के कारण निरुद्ध हो जाता है। ,రెండవ యుగ్మ వికల్పం బహిర్గతమైనది కావడము వలన దాని ప్రభావం పూర్తిగా తగ్గించబడిందని దీని అర్థం.
"पुत्री (मादा संतति) सामान्यत: वर्णाध नहीं होगी, जब तक कि माँ वाहक एवं पिता वर्णाध न हो।",తల్లి వాహకము మరియు తండి వర్ణాంధుడు కానంతవరకూ కుమార్తె(స్త్రీ సంతతి) సాధారణాముగా వర్ణాంధత్వము బారిన పడదు.
दात्र कोशिका -अरक्तता (सिकल सेल एनिमिया ) - यह अलिंग क्रामोसोम लग्न अप्रभावी लक्षण है जो जनकों से संतति में तभी प्रवेश करता है जबकि दोनों जनक जीन के वाहक होते हैं (विषमयुग्मजी)। ,"దంత కణ-అనారోగ్యం (సికల్ కణ రక్తహీనత) - ఇది అలింగ క్రోమోజోమ్ మరియు అంతర్గత లక్షణము, తల్లిదండ్రులు ఇద్దరూ జన్యువు యొక్క వాహకాలుగా (విషమయుగ్మజములుగా) ఉన్నప్పుడు మాత్రమే తల్లిదండ్రుల నుండి సంతానమునకు సంక్రమిస్తుంది."
उत्परिवर्तित जीन के संतति में पहुँचने की 50 प्रतिशत संभावना (अर्थात्‌ दात्र कोशिका के लक्षण आने की) होती है।,"ఉత్పరివర్తిత జన్యువు సంతానములోనికి చేరుకోవడానికి 50 శాతం అవకాశం ఉంది (అనగా, మోలార్ కణము యొక్క లక్షణాలను కలిగి ఉంటుంది)."
इस विकार का कारण हीमोग्लोबिन अणु की बीटा ग्लोबिनश्रृंखला की छठी स्थिति में एक अमीनों अम्ल ग्लूटेमिक अम्ल का वेलीन द्वारा प्रतिस्थापन है।,హిమోగ్లోబిన్ అణువు యొక్క బీటా గ్లోబిన్ శ్రేణి యొక్క ఆరవ స్థానంలో వాలైన్ ద్వారా అమైనో ఆమ్లం గ్లూటామిక్ ఆమ్లం ప్రత్యామ్నాయం ఏర్పడడమే ఈ రుగ్మతకు కారణం.
ग्लोबिन प्रोटीन में एमीनो अम्ल का यह प्रतिस्थापन बीटा ग्लोबिन जीन के छठे कोडोन में CAG का CUG द्वारा प्रतिस्थापन के कारण होता है। ,గ్లోబిన్ ప్రోటీన్‌లోని అమైనో ఆమ్లాల భర్తీకి బీటా గ్లోబిన్ జన్యువు యొక్క ఆరవ కోడన్‌లో CUG ద్వారా CAG ప్రతిస్థాపన యొక్క కారణమవుతుంది.
निम्न ऑक्सीजन तनाव में उत्परिवर्तित -हीमोग्लोबिन अणु में बहुलकीकरण हो जाता है जिसके कारण RBC का आकार द्वि-अवतल बिंब से बदलकर दात्राकार (हँसिए के आकार जैसा) हो जाता है।,"తక్కువ ఆక్సిజన్ ఒత్తిడి వద్ద, పరివర్తన చెందిన-హిమోగ్లోబిన్ అణువు పాలిమెరీకరణమునకు లోనవుతుంది, దీని వలన ఎర్రరక్త కణములకును ఆకారంలో ద్వి-పుటాకార చిత్రం నుండి దీర్ఘచతురస్రాకారానికి మారుతుంది (పొడుగైన సికిల్ కణ ఆకారాన్ని పోలి ఉంటుంది)."
फीनाइल कीटोनूरिया- यह जन्मजात उपापचयी त्रुटि भी अलिंग क्रोमोसोम अप्रभावी लक्षण की भाँति ही वंशागति प्रदर्शित करती है। ,ఫినైల్ కెటోనురియా - పుట్టుకతో వచ్చే ఈ జీవక్రియ లోపం కూడా అన్ని క్రోమోజోముల అంతర్గత లక్షణముల మాదిరిగానే వారసత్వాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది.
रोगी व्यक्ति में फीनाइल ऐलेनीन अमीनो अम्ल को टाइरोसीन अमीनो अम्ल में बदलने के लिए आवश्यक एक एंजाइम की कमी हो जाती है।,రోగికి ఫినైల్ అలనైన్ అమైనో ఆమ్లాన్ని టైరోసిన్ అమైనో ఆమ్లంగా మార్చడానికి అవసరమైన ఎంజైమ్ లోపము కారణముగా ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
परिणामस्वरुप फीनाइल ऐलेनीन एकत्रित होता जाता है और फीनाइलपाइरूविक अम्ल तथा अन्य व्युत्पन्नों में बदलता जाता है। ,"ఫలితంగా, ఫినైల్ అలనైన్ సేకరించబడి ఫినైల్పైరువిక్ ఆమ్లం మరియు ఇతర ఉత్పన్నాలుగా మార్చబడుతుంది."
इनके एकत्रीकरण से मानसिक दुर्बलता आ जाती है। ,ఈ సేకరణ వారి మానసిక బలహీనతకు కారణమవుతుంది.
वृक्‍क द्वारा कम अवशोषित हो सकने के कारण ये मूत्र के साथ उत्सर्जित हो जाते हैं।,మూత్రపిండముల ద్వారా అవి తక్కువ గా శోషణం కావడంతో అవి మూత్రం ద్వారా విసర్జించబడతాయి.
"यह भी -एक अलिंग क्रोमोसोम संलग्न अप्रभावी जीन रक्त विकार है जो जनकों से संतति को वंशानुगत प्राप्त होता है, जबकि जनक युगल के दोनों सदस्य अप्रभावी जीन के वाहक (अथवा विषम युग्मजी) होने के कारण अप्रभावित रहते हैं। ","ఇది అలింగ క్రోమోజోమ్-అటాచ్డ్ జీన్ బ్లడ్ డిజార్డర్, ఇది సంతానం తల్లిదండ్రుల నుండి వారసత్వంగా పొందుతుంది, అయితే తల్లిదండ్రుల దంపతులు ఇద్దరూ అంతర్గత జన్యువు యొక్క వాహకము (లేదా విషమయుగ్మజము) కావడం వలన ఇది అంతర్గతము గా ఉంటాయి."
यह विकार या तो उत्परिवर्तन अथवा विलोपन के परिणामस्वरूप उत्पन्न होता है जिसमें हीमोग्लोबिन बनाने वाले ग्लोबिन की किसी एक श्रृंखला (á एवं â) की संश्लेषण दर में कमी आ जाती है। ,"ఉత్పరివర్తనము లేదా తొలగింపు ఫలితంగా ఈ రుగ్మత తలెత్తుతుంది, దీనిలో హిమోగ్లోబిన్ ను ఏర్పరచే గ్లోబిన్ యొక్క ఏదైనా ఒక శ్రేణి (á మరియు â) యొక్క సంశ్లేషణ రేటు లో తగ్గుదల ఏర్పడుతుంది."
परिणामतः विकृत हीमोग्लोबिन का संश्लेषण होता है तथा रकताल्पता (एनीमिया) हो जाती है जो इस रोग-का अभिलक्षण है। ,"తత్ఫలితంగా, వికృత హిమోగ్లోబిన్ యొక్క సంశ్లేషణ జరుగుతుంది మరియు రక్తహీనత సంభవిస్తుంది, ఇది ఈ వ్యాధి యొక్క లక్షణం."
थैलेसीमिया रोग का वर्गीकरण इस आधार पर किया जाता है कि हीमोग्लोबिन अणु की कौन-सी श्रंखला प्रभावित हुई है। ,హిమోగ్లోబిన్ అణువు యొక్క ఏ శ్రేణి ప్రభావితము అయ్యింది అనే ఆధారముపై వలన థాలసేమియా వ్యాధి యొక్క వర్గీకరణ జరుగుతుంది.
थेलेसीमिया में ग्लोबिन श्रृंखला का उत्पादन प्रभावित होता है जबकि थैलेसीमिया में ग्लोबिन श्रृंखला प्रभावित होती है। ,"థెలసీమియాలో హిమో గ్లోబిన్ శ్రేణి యొక్క ఉత్పత్తి ప్రభావితమవుతుంది, అయితే థెలసీమియాలో గ్లోబిన్ శ్రేణి ప్రభావితమవుతుంది."
á- थैलेसीमिया रोग का नियंत्रण प्रत्येक जनक के क्रोमोसोम 16 पर दो सन्निकट लग्न जीन HBA1 और HBA2 द्वारा नियंत्रित होता है तथा यह चार विकलपी एलील (जीनों) में से किसी एक अथवा अधिक जीनों के उत्परिवर्तन अथवा विलोपन (हट जाने) के कारण अभिलक्षित होता है। ,á-థెలసీమియా వ్యాధి నియంత్రణ ప్రతి జనకతరము యొక్క క్రోమోజోమ్ 16 పై రెండు ప్రక్కనే ఉన్న లాగ్ జన్యువులు HBA1 మరియు HBA2 ద్వారా నియంత్రించబడతాయి మరియు నాలుగు యుగ్మ వికల్పాలలో (జన్యువులలో) ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఉత్పరివర్తనము లేదా తొలగింపు జరగడము ద్వారా జరుగుతుంది.
"जितने अधिक जीन प्रभावित होंगे, उतनी ही कम मात्रा में अल्फा-ग्लोबिन संश्लेषित होगा; जबकि á-थैलेसीमिया प्रत्येक जनक के क्रोमोसोम 11 स्थित एकल जीन द्वारा नियंत्रित होता है तथा यह रोग एक अथवा दोनों जीनों के उत्परिवर्तन के कारण होता है। ","ఎంత ఎక్కువ జన్యువులు ప్రభావితమవుతాయో, అంతే తక్కువ స్థాయిలో ఆల్ఫా-గ్లోబిన్ సంశ్లేషణ చేయబడుతుంది; ప్రతి జనకతరము యొక్క క్రోమోజోమ్ 11లో ఉన్న ఒకే జన్యువు ద్వారా á-థెలసీమియా నియంత్రించబడుతుంది మరియు ఒకటి లేదా రెండు జన్యువుల ఉత్పరివర్తనము వల్ల ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది."
"थेलेसीमिया विकार, दात्र कोशिका अरक्तता (सिकल सेल एनीमिया रोग से इस रूप में भिन्‍न है कि पहले वाला रोग एक परिमाणात्मक समस्या हैं जिसमें ग्लोबिन अणु अत्यल्प मात्रा में संश्लेषित होते हैं जबकि दूसरा विकृत ग्लोबिन संश्लेषण की गुणात्मक समस्या है।","థెలసీమియా రుగ్మత, కణ రక్తహీనత (సికిల్ సెల్ అనీమియా వ్యాధి) నుండి ఇది పూర్తిగా భిన్నంగా ఉంటుంది, దీనిలో ముందు కలిగిన వ్యాధి ఒక పరిమాణాత్మక సమస్య, దీనిలో గ్లోబిన్ అణువులను మితంగా సంశ్లేషణ చేయబడతాయి, రెండవది క్రమరహిత గ్లోబిన్ సంశ్లేషణ యొక్క గుణాత్మక సమస్య."
"दूसरी तरफ एक या अधिक क्रोमोसोमों की अनुपस्थिति, अधिकता या असामान्य विन्यास क्रोमोसोमीय विकारों के कारण होते हैं। ",రెండవ వైపు ఒకటి లేదా ఎక్కువ క్రోమోజోములు లేకపోవడము లేదా ఎక్కువగా ఉండడము లేదా అసాధారణ ఆకృతిని కలిగి ఉండడము వంటి లక్షణముల కారణముగా ఈ క్రోమీజోముల రుగ్మతలు కలుగుతాయి.
कोशिका विभाजन के समय क्रोमेटेड के विसंयोजन की अनुपस्थिति के कारण एक क्रोमोसोम की अधिकता या हानि हो जाती है इसे असुगुणिता (एन्युप्लोइडी ) कहते हैं। ,కణ విభజన సమయంలో క్రోమాటిడ్ల యొక్క వితరణ లేకపోవడం లేదా క్రొమాటిడ్లు లేకపోవడం వలన క్రోమోజోమ్ యొక్క ఆధిక్యము లేదా నష్టానికి దారితీస్తుంది. దీనినే ఎన్యూప్లాయిడీ అని అంటారు.
जैसे 21वें गुणसूत्र की एक प्रति की अधिकता से डाउन सिंड्रोम हो जाता है। ,"ఉదాహరణకు, 21వ క్రోమోజోమ్ల కంటే ఒక్క ప్రతి క్రోమోజోము ఎక్కువ గా ఉన్నా అది డౌన్ సిండ్రోమ్‌కు దారితీస్తుంది."
इसी प्रकार एक X गुणसूत्र की हानि से नारियों में टर्नर सिंड्रोम हो जाता है। ,"అదేవిధంగా, ఒక X క్రోమోజోమ్ కోల్పోవడం వలన స్త్రీలలో టర్నర్ సిండ్రోమ్ కలుగుతుంది."
कोशिका द्रव्य विभाजन न हो सकने के कारण क्रोमोसोम का एक पूरा समुच्य अधिक हो जाता है इसे बहुगुणिता ( पालीप्लोइडी ) कहते हैं।,"కణద్రవ్య విభజన లేకపోవడం వల్ల, క్రోమోజోమ్‌ల యొక్క మొత్తం సమితి పెరుగుతుంది, దీనిని పాలీప్లాయిడి అంటారు."
यह अवस्था प्राय: पौधों में पाई जाती है। मानव में क्रोमोसोमों की कुल संख्या 46 (23 जोडे) हैं। ,ఈ పరిస్థితి సాధారణంగా మొక్కలలో కనిపిస్తుంది. మానవులలో మొత్తం క్రోమోజోమ్‌ల సంఖ్య 46 (23 జతలు).
इनमें से 22 जोड़े अलिंग सूत्र होते हैं और एक जोड़ा लिंग सूत्रों का।,వీటిలో 22 జతలు అలింగ క్రోమోజోములు మరియు ఒక జత లింగ క్రోమోజోములు.
"कभी-कभी, विरले ही सही, व्यक्ति में क्रोमोसोम का एक अतिरिक्त जोड़ा शामिल हो जाता है या कभी एक जोडे क्रोमोसोम की कमी हो जाती है। ","కొన్నిసార్లు, అరుదుగా, ఒక వ్యక్తి అదనపు జత క్రోమోజోమ్‌లను కలిగి ఉండవచ్చు లేదా కొన్నిసార్లు అదనపు క్రోమోజోమ్‌ను కలిగి ఉండకపోవచ్చు."
ऐसी स्थिति के प्रभाव से व्यक्ति में गंभीर रोग हो जाता है। ,"అటువంటి పరిస్థితి యొక్క ప్రభావం కారణంగా, ఒక వ్యక్తికి తీవ్రమైన వ్యాధి వస్తుంది."
"क्रोमोसोमीय विकारों का उदाहरण डाउन सिंड़ोम, टर्नर सिंड्रोम, क्लाइनफैल्टर सिंड्रोम है।","డౌన్ సిండ్రోమ్, టర్నర్ సిండ్రోమ్, క్లైన్‌ఫెల్టర్ సిండ్రోమ్ లు అటువంటి క్రోమోజోమ్ రుగ్మతలకు ఉదాహరణలు."
डाउन सिंड्रोम - इस आनुवंशिक विकार का कारण 22वें क्रोमोसोम की एक अतिरिक्त प्रति का आ जाना (21 की त्रिसूत्रता) है। ,డౌన్ సిండ్రోమ్ - ఈ జన్యుపరమైన రుగ్మతకు కారణం 22వ క్రోమోజోమ్ యొక్క అదనపు ప్రతి రావడం (ట్రిసోమి 21).
इस विकार को सर्वप्रथम लैन्गडम डाउन ने (1866) खोजा था। ,ఈ రుగ్మతను మొదట లాంగ్డమ్ డౌన్ (1866) కనుగొన్నారు.
"रोगी व्यक्ति छोटे कद और छोटे गोल सिर का होता है, जीभ में खाँच होता है और मुँह आंशिक रूप से खुला रहता है, चौड़ी हथेली में अभिलाक्षणिक पॉल्म कीज होती है। ","రోగి కొంచెం పొట్టితనాన్ని కలిగి ఉంటాడు మరియు చిన్న గుండ్రని తల కలిగి ఉంటాడు, నాలుక నోటితో కప్పబడి ఉంటుంది మరియు నోరు పాక్షికంగా తెరుచుకుంటుంది, విశాలమైన అరచేతి లక్షణం పామ్ కీలను కలిగి ఉంటుంది."
"शारीरिक, मन: प्रेरक (साइकोमोटर) और मानसिक विकास अवरूद्ध रहता है।","శారీరక, మానసిక మరియు మానసిక అభివృద్ధి నిరోధించబడుతుంది."
"क्लाइनफेल्टर सिंड्रोम - इस आनुवंशिक विकार का कारण है X क्रोमोसोम की एक अतिरिक्त प्रतिलिपि है; जिसके कारण केंद्रक में 47, क्रोमोसोम (XXY) हो जाते हैं। ",క్లైన్‌ఫెల్టర్ సిండ్రోమ్ - ఈ జన్యుపరమైన రుగ్మతకు కారణం X క్రోమోజోమ్ యొక్క అదనపు ప్రతి దీనివల్ల కేంద్రకంలో 47 క్రోమోజోములు (XXY) ఉన్నాయి.
"ऐसे व्यक्ति समग्र रूप से तो पुप्रधान होते हैं, किंतु मादा लक्षण (गाइनीकोमैस्टिजि अर्थात्‌ स्त्रीवत्‌ पुरुष वक्ष का वर्धन) भी व्यक्त हो जाते हैं ऐसे व्यक्ति बाँझ होते हें।","ఇటువంటి వ్యక్తులు ప్రధానంగా పురుష లక్షణములను కలిగి ఉంటారు, కాని స్త్రీ లక్షణాలు కూడా అనగా (స్త్రీ జననేంద్రియాలు మరియు పురుష రొమ్ము యొక్క విస్తరణ) కూడా వ్యక్తమవుతాయి. ఇలాంటి వ్యక్తులు సంతానము లేనివారుగా ఉంటారు."
"टर्नर सिंड्रोम - इस विकार कां कारण एक 5 क्रोमोसोम का अभाव होता है, अर्थात्‌ 45 क्रोमोसोम की (XO) स्थिति। ","టర్నర్ సిండ్రోమ్ - ఈ రుగ్మత ఒక 5 క్రోమోజోమ్ లేకపోవడం, అంటే 45 క్రోమోజోమ్ (XO) స్థానాలు కలిగి ఉంటుంది."
ऐसी नारी बाँझ होती है; क्योंकि अंडाशय अल्पवर्धित होते हैं और द्वितियक लैंगिक लक्षणों का अभाव होता है।,అలాంటి స్త్రీ సంతానములేనివారుగా ఉంటారు; ఎందుకంటే అండాశయాలలో పెరుగుదల కనిపించదు మరియు ద్వితీయ లైంగిక లక్షణాలు కూడా కలిగి ఉండరు.
"आनुवंशिकी या आनुवंशिक विज्ञान, जीव विज्ञान की वह शाखा है जो वंशागति के व्यवहार और सिद्धांतों का अध्ययन करती है। ",అనువంశిక లేదా జన్యు శాస్త్రం వారసత్వ ప్రవర్తన మరియు సూత్రాలను అధ్యయనం చేసే జీవశాస్త్ర విభాగం.
"यह तथ्य कि, संतति अपने जनकों से आकृतिक और शरीर क्रियात्मक लक्षणों में मिलती जुलती है अनेक जीव विज्ञानियों का ध्यान आकृष्ट करता रहा।",సంతానం సహజ మరియు శారీరక లక్షణాలలో వారి తల్లిదండ్రులను పోలి ఉంటుంది అనే వాస్తవం చాలా మంది జీవశాస్త్రవేత్తల దృష్టిని ఆకర్షించింది.
इस घटना का क्रमबद्ध अध्ययन करने वाला सर्वप्रथम वैज्ञानिक मेंडल था। ,ఈ దృగ్విషయాన్ని అధ్యయనం చేసిన మొదటి శాస్త్రవేత్త మెండల్.
मटर के पौधों में विपरीत लक्षणों की वंशागति के प्रतिरूपों का अध्ययन करते हुए मेंडल ने उन सिद्धांतों को प्रस्तावित किया जो आज वंशागति के 'मेंडल के नियम' के नाम से जाने जाते हैं। ,"బఠానీ మొక్కలలో వ్యతిరేక లక్షణాల వారసత్వ నమూనాలను అధ్యయనం చేస్తున్నప్పుడు, మెండల్ నేడు మెండల్ యొక్క వారసత్వ నియమం అని పిలువబడే సూత్రాలను ప్రతిపాదించారు."
उसने प्रस्ताव किया कि लक्षणों के नियामक 'कारक' (बाद में जीन नाम वाले) जोड़े में पाए जाते हैं; जिन्हें अलील कहा गया। ,లక్షణాల యొక్క నియంత్రణ 'కారకాలు' (తరువాత జన్యు పేర్లు) జంటగా కనిపిస్తాయని ఆయన ప్రతిపాదించారు; వాటిని యుగ్మ వికల్పాలు అని పిలుస్తారు.
"उसने देखा कि संतति में लक्षणों की अभिव्यक्ति भिन्‍न प्रथम पीढ़ी(F1), द्वितीय पीढ़ी (F2) तथा अगली पीढियों में एक निश्चित प्रकार से होती है।","సంతానంలో లక్షణాల యొక్క అభివ్యక్తి వేర్వేరు మొదటి తరం (F1), రెండవ తరం (F2) మరియు తరువాతి తరాలలో ఒక నిర్దిష్ట మార్గంలో ఉందని ఆయన గమనించారు."
कुछ लक्षण दूसरे के ऊपर प्रभावी होते हैं। ,కొన్ని లక్షణాలు ఇతరులపై ప్రభావవంతంగా ఉంటాయి.
प्रभावी लक्षणों की अभिव्यक्ति तभी होती है जब कारक विषम युग्मजी अवस्था में भी विद्यमान रहते हैं।,బహిర్గత లక్షణాల యొక్క వ్యక్తీకరణ కారకము విషమయుగ్మజ స్థితిలో ఉన్నప్పుడు మాత్రమే జరుగుతుంది.
लक्षणों की अभिव्यक्ति केवल समयुग्मजी अवस्था में ही होती है। ,లక్షణాల వ్యక్తీకరణ సమయుగ్మజ (హోమోజైగస్) స్థితిలో మాత్రమే జరుగుతుంది.
एक अप्रभावी गुण जो विषमयुग्मजी अवस्था में अभिव्यक्त नहीं होता उसकी समयुग्मजी अवस्था में अभिव्यक्ति हो जाती है। ,ఒక అంతర్గత లక్షణము విషమ యుగ్మజ స్థితిలో ఉన్నప్పుడు దాని అభివ్యక్తీకరణము జరగదు ఒక అంతర్గత లక్షణము (హోమోజైగస్) సమ స్థితిలో ఉన్నప్పుడు దాని వ్యక్తీకరణ జరుగుతుంది.
अतएव युग्मकों के उत्पादन के दौरान लक्षणों का विसंयोजन हो जाता है।,"అందువల్ల, సంయుక్త బీజముల ఉత్పత్తి సమయంలో, లక్షణాలు వితరణ చేయబడతాయి."
सभी लक्षण वास्तविक प्रभाविता नहीं दर्शाते। कुछ लक्षण अपूर्ण प्रभाविता तथा कुछ सह-प्रभाविता दिखलाते हैं। ,అన్ని లక్షణాలు వాస్తవ ప్రభావాన్ని చూపించవు. కొన్ని లక్షణాలు అసంపూర్ణ ప్రభావాన్ని మరియు కొన్ని సహ-సమర్థతను చూపుతాయి.
जब मेंडल ने दो जोड़े लक्षणों की वंशागति का अध्ययन किया तो पाया गया कि कारक स्वतंत्र रूप से अपव्यूहित होते हैं और यह सभी संभाव्य विकल्पों,"మెండల్ రెండు జతల లక్షణముల అనువంశికతను అధ్యయనము చేసినప్పుడు, ఆయన గమనించినదేమిటంటే కారకములు స్వతంత్రముగా అపవ్యూహితమవుతాయి మరియు అన్ని సంభావిత వికల్పములూ"
के साथ होता है। ,తో పాటు జరుగుతాయి.
(स्वतंत्र अपव्यूहन नियम) पनेट वर्ग नामक वर्ग तालिका में युग्मकों के विभिन्‍न संयोजनों का सैद्धांतिक प्रतिरूपण किया गया है। ,(స్వతంత్ర విచలనం నియమం) పన్నెట్ చదరము అని పిలువబడే పట్టికలో సంయుక్త బీజముల యొక్క అవకలన కలయికలు సిద్ధాంతపరంగా రూపొందించబడ్డాయి.
क्रोमोसोम में स्थित कारक (अब जीन) जो लक्षणों का नियमन करते हैं 'जीनोटाइप ' कहे जाते हैं और शारीरिक रूप से व्यक्त लक्षणों को फीनोटाइप कहा जाता है।,లక్షణాలను నియంత్రించే క్రోమోజోమ్‌లోని కారకాలను (ఇప్పుడు జన్యువులు) 'జన్యురూపాలు' అంటారు మరియు శారీరకంగా వ్యక్తీకరించిన లక్షణాలను దృశ్యరూపాలు అని అంటారు.
"जब यह जानकारी प्राप्त होने के बाद कि जीन क्रोमोसोमों में स्थित होते हैं, मेंडल के नियमों और अर्धसूत्रण के दौरान होने वाली क्रोमोसोमों के विसंयोजन और अपव्यूहन के बीच सहसंबंध स्थापित किया जा सका। ","జన్యువులు క్రోమోజోమ్‌లలో ఉన్నాయని కనుగొనబడినప్పుడు, మెండల్ యొక్క నియమాలకు మరియు క్షయకరణ విభజన సమయంలో సంభవించే క్రోమోజోమ్‌ల విచ్ఛేదనం మరియు క్రమబద్దీకరణల మధ్య ఒక పరస్పర సంబంధం ఏర్పడుతుంది."
मेंडल नियमों को विस्तार देकर “वंशागति का क्रोमोसोम-वाद' कहा जाने लगा। ,"మెండల్ ""క్రోమోజోమ్-లా ఆఫ్ హెరిటేజ్"" అని పిలువబడే నియమాలను విస్తరించాడు."
बाद में पता चला कि यदि जीनःएक ही क्रोमोसोम में ,తరువాత తెలిసిన విషయము ఏమిటంటే జన్యువు ఒక్కటే క్రోమోజోము లో
स्थित हों तो मेंडल का “स्वतंत्र अपव्यूहन' नियम लागू नहीं होता। ,"ఉన్నట్లయితే, మెండల్ యొక్క ""స్వతంత్ర ఎగవేత"" నియమం వర్తించదు."
ऐसी जीन को 'सहलग्न' कहा गया। ,అలాంటి జన్యువును 'లింకేజ్' లేదా సహలగ్న జనువు అని అంటారు.
आस पास स्थित जीन एक साथ रहकर ही अपव्यूहित हुईं और दूरस्थ जीनों' ने पुनर्सयोजित होकर स्वतंत्र अपव्यूहन प्रदर्शित किया। ,"సమీపంలో ఉన్న జన్యువులు కలిసి జీవించడం పట్ల మక్కువ పెంచుకున్నాయి, మరియు సుదూర జన్యువుల పునర్వ్యవస్థీకరణ మరియు స్వతంత్ర క్షీణతను ప్రదర్శించాయి."
"सहलग्नता- मानचित्र (क्रोमोसोम-मैप) वास्तव में, एक ही क्रोमोसोम में स्थित जीनों के विन्यास से संबद्ध होते हैं।","లింకేజ్-మ్యాప్స్ (క్రోమోజోమ్-మ్యాప్స్), వాస్తవానికి, ఒకే క్రోమోజోమ్‌లో ఉన్న జన్యువుల ఆకృతీకరణతో సంబంధం కలిగి ఉంటాయి."
अनेक जीन केवल मादा में प्रकट होती है और लिंग सहलग्न जीन कहलाती है। ,చాలా జన్యువులు స్త్రీలలో మాత్రమే కనిపిస్తాయి మరియు వాటిని సెక్స్-లింక్డ్ లేదా లింగ సహలగ్న జన్యువులు అంటారు.
दो लिंगों (नर और नारी) में क्रोमोसोमों का एक सेट बिल्कुल समान होता है और दूसरा सेट भिन्‍न होता है। ,రెండు లింగాలు (స్త్రీ మరియు పురుష) సరిగ్గా ఒకే క్రోమోజోమ్‌లను కలిగి ఉంటాయి మరియు రెండవజత భిన్నంగా ఉంటుంది.
"जो कि भिन्‍न थे, वे.लिंग-क्रोमोसोम कहलाते हैं। ",భిన్నంగా ఉన్న వాటిని లింగ క్రోమోజోములు అంటారు.
शेष सेट को अलिंग सूत्र (ऑटोसोम) कहा गया। ,మిగిలిన జతను ఆటోసోమ్ అంటారు.
सामान्य नारी में 22 जोड़े अलिंग क्रोमोसोम के और एक जोड़ा सेक्स क्रोमोसोम (XX) का होता है। ,ఒక సాధారణ స్త్రీలలో 22 జతల అలింగ క్రోమోజోములు మరియు ఒక జత లింగ క్రోమోజోమ్ (XX).
"नर में अलिंग सूत्र के 22 जोड़े तो होते ही हैं, एक जोड़ा लिंग सूत्रों का (XY) भी होता है। ","మగవారికి 22 జతల అలింగ క్రోమోజోములు ఉన్నాయి, ఒక జత కూడా లింగ సూత్రాలు (XY) కూడా ఉంటాయి."
नर कुक्कुट में लिंग सूत्र ZZ तथा मादा में ZW होते हैं।,పురుష కోడి పుంజులో లింగ క్రోమోజోములు ZZ మరియు స్త్రీ కోడిపెట్టకు ZW ఉన్నాయి
आनुवंशिक द्रव्य के परिवर्तन को-म्यूटेशन (उत्परिवर्तन) कहते हैं। ,జన్యు పదార్ధం యొక్క పరివర్తనను ఉత్పరివర్తనము అని అంటారు.
डी एन ए के एकल क्षारक युग्म का परिवर्तन 'बिन्दु-उत्परिवर्तन' कहलाता है। ,డీఎన్ఎ యొక్క క్షారయుగ్మము యొక్క పరివర్తనను 'పాయింట్-మ్యుటేషన్' లేదా బిందు ఉత్పరివర్తనము అని అంటారు.
दात्र कोशिका अरक्तता रोग का कारण हीमोग्लोबिन की बीटा-श्रृंखला का संकेतन (कोडिंग) करने वाली जीन के एक क्षारक में परिवर्तन है। ,పేగు కణ రక్తహీనతకు కారణం హిమోగ్లోబిన్ యొక్క బీటా-శ్రేణి అనే జన్యు సంకేతము (కోడింగ్) యొక్క క్షారంలో మార్పు.
वंशागत उत्परिवर्तनों का अध्ययन वंशवृक्ष बनाकर किया जा सकता है। ,అనువంశిక ఉత్పరివర్తనాలను అధ్యయనం వశవృక్షమును తయారు చేయడము ద్వారా చేయవచ్చు.
कुछ उत्परिवर्तन-पूरे क्रोमोसोम समुच्चय के परिवर्तन से बहुगुणिता या अपूर्ण समुच्चय से (असुगुणितता) संबद्ध हो सकता है। ,మొత్తం క్రోమోజోమ్ సముఛ్ఛయము యొక్క కొన్ని ఉత్పరివర్తన-మార్పు గుణకారం లేదా అసంపూర్ణ సముఛ్ఛత (అసంపూర్ణత)తో ముడిపడి ఉండవచ్చు.
आनुवंशिक विकारों के उत्परिवर्तनी आधार को समझने में इससे सहायता मिलती है। ,జన్యు రుగ్మతల యొక్క ఉత్పరివర్తన ఆధారమును అర్థం చేసుకోవడానికి ఇది సహాయపడుతుంది.
"डाउन सिंड्रोम का कारण क्रोमोसोम 21 की त्रिसूत्रता अर्थात्‌ एक अतिरिक्त 21 क्रोमोसोम का पाया जाना है, जिसके फलस्वरूप कुल क्रोमोसोम संख्या 47 हो जाती है। ","డౌన్ సిండ్రోమ్ యొక్క కారణం క్రోమోజోమ్ 21ను కనుగొనడం, అనగా అదనంగా 21 క్రోమోజోములు, ఫలితంగా మొత్తం క్రోమోజోమ్ సంఖ్య 47 అవుతుంది."
"टर्नर सिंड्रोम में एक X क्रोमोसोम गायब हो जाता है और लिंग क्रोमोसोम XO हो जाते हैं, क्लाइन फेल्टर सिंड्रोम में अवस्था XXY प्रदर्शित होती है। ","టర్నర్ సిండ్రోమ్‌లో X క్రోమోజోమ్ అదృశ్యమవుతుంది మరియు పురుష క్రోమోజోములు XO అవుతాయి, క్లైన్ ఫెల్టర్ సిండ్రోమ్ దశలో XXY ప్రదర్శించబడుతుంది."
ये केंद्रक-प्ररूपों (कैरियोटाइपों) के अध्ययन से आसानी से समझा जा सकता हे।,క్యారియోటైప్ లను అధ్యయనం చేయడం ద్వారా దీన్ని సులభంగా అర్థం చేసుకోవచ్చు.
मेंडल द्वारा प्रयोगों के लिए मटर के पौधे चुनने से क्या लाभ हुए?,ప్రయోగాల కోసం బఠానీ మొక్కలను ఎంచుకోవడం ద్వారా మెండల్ ఏమి ప్రయోజనం పొందాడు?
"कोई द्विगुणित जीन 6 स्थलों के लिए विषमयुग्मजी हैं, कितने प्रकार के युग्मकों का उत्पादन संभव है?","ఏదైనా డిప్లాయిడ్ జన్యువులు 6 సైట్‌లకు విషమయుగ్మజములు ఉంటాయి, అవి ఎన్ని రకములైన సంయుక్తబీజములను ఉత్పత్తి చేయగలవు?"
"एकसंकर क्रॉस का प्रयोग करते हुए, प्रभाविता नियम की व्याख्या करो।","ఏకసంకర నియమమును ఉపయోగిస్తూ, ప్రభావిత నియమమును వ్యాఖ్యానించండి."
परीक्षार्थ संकरण की परिभाषा लिखो और चित्र बनाओ।,సంకరణ పరీక్ష యొక్క నిర్వచనం వ్రాసి దాని పటమును గీయండి.
एक ही जीन स्थल वाले समयुग्मजी मादा और विषमयुग्मजी नर के संकरण से प्राप्त प्रथम संतति पीढ़ी के फीनोटाइप वितरण का पनेट वर्ग बनाकर प्रदर्शन करो।,ఒకే జన్యు స్థలము కలిగిన హోమోగైగస్ పురుష సంకరణము నుండి లభించే ప్రథమ తరము సంతతి యొక్కదృశ్యరూప వితరణను పన్నెట్ చదరమును గీసి దాని సహాయముతో వివరించండి.
पीले बीज वाले लंबे पौधों(Yy Tt) का संकरण हरे बीज वाले लंबे पौधे(yy Tt) से करने पर निम्न में से किस प्रकार के फीनोटाइप संतति की आशा की जा सकती है (क) लंबे-हरे (ख) बोने हरे।,పసుపు విత్తన పొడవైన మొక్కలు (Yy Tt) యొక్క సంకరణము ఆకుపచ్చ విత్తన పొడవైన మొక్కలు (yy Tt) తో జరిపినప్పుడు క్రింది వాటిలో ఏ రకమైన దృశ్యరూప సంతతిని ఆశించవచ్చు (ఎ) పొడవైన ఆకుపచ్చ (బి)పొట్టి ఆకుపచ్చ.
आनुवंशिकी में टी.एच मौरगन के योगदान का संक्षेप में उल्लेख करें।,జన్యుశాస్త్రానికి టిహెచ్ మౌర్గాన్ అందించిన సహకారాన్ని క్లుప్తంగా వివరించండి.
वंशावली विश्लेषण क्‍या है? यह विश्लेषण किस प्रकार उपयोगी है?,వంశవృక్ష విశ్లేషణ అంటే ఏమిటి? ఈ విశ్లేషణ ఏ విధముగా ఉపయోగపడుతుంది?
मानव में लिंग-निर्धारण कैसे होता है?,మానవులలో లింగనిర్ధారణ ఏవిధముగా ఉంటుంది?
शिशु का रुधिर वर्ग O है। पिता का रुधिर वर्ग A और माता का B है। ,శిశువు రక్తం O సమూహం. తండ్రి రక్తం A తరగతి మరియు తల్లి B
जनकों के जीनोटाइप मालूम करें और अन्य संतति में प्रत्याशित जीनोटाइपों की जानकारी प्राप्त करें।,"తల్లిదండ్రుల జన్యురూపాలను కనుగొని, ఇతర సంతానంలో ఊహించిన జన్యురూపాల గురించి సమాచారాన్ని పొందండి."
"निम्न शब्दों को उदाहरण समेत समझाएँ, (अ) सह प्रभाविता, (ब) अपूर्ण प्रभाविता","కింది పదాలను ఉదాహరణలతో వివరించండి, (ఎ) సహ ప్రభావం, (బి) అసంపూర్ణ ప్రభావం"
बिंदु-उत्परिवर्तन क्या है? एक उदाहरण दें।,పాయింట్-మ్యుటేషన్ లేదా బిందు ఉత్పరివరనము అంటే ఏమిటి? ఒక ఉదాహరణ ఇవ్వండి.
वंशागति के क्रोमोसोम वाद को किसने प्रस्तावित किया?,అనువంశిక క్రోమోజోమ్ వాదమును ఎవరు ప్రతిపాదించారు?
किन्हीं दो अलिंग सूत्री आनुवंशिक विकारों का उनके लक्षणों सहित उल्लेख करो।,ఏవైనా రెండు అలింగక్రోమోజోముల జన్యురూపం రుగ్మతలను లక్షణాలతో పాటు పేర్కొనండి.
पिछले अध्याय में आपने वंशागति प्रतिरूपों के आनुवंशिक आधार के बारे में पढ़ा हैं। ,మునుపటి అధ్యాయంలో మీరు అనువంశిక నమూనాల జన్యు ప్రాతిపదిక గురించి చదివారు.
"मेंडल के नियमों के प्रतिपादन तक वे कारक जो वंशागति के प्रतिरूप को नियंत्रित करते हैं, उनके बारे में कोई जानकारी नहीं थी। ","మెండల్ నియమాలను రూపొందించే వరకు, అనువంశిక నమూనాను నియంత్రించే కారకాల గురించి  ఎటువంటి సమాచారము లేదు."
सौ वर्षों बाद अनुमानित आनुवंशिक पदार्थ का पता चल पाया। ,అంచనా వేసిన జన్యు పదార్థం వంద సంవత్సరాల తరువాత కనుగొనబడింది.
अधिकतर जीवों में यह आनुवंशिक पदार्थ डीएनए - डीआक्सीराइबो-न्यूक्लिक अम्ल था। ,అత్యధిక జీవులలో ఈ జన్యు పదార్ధము డీఎన్ఎ - డీ ఆక్సీ రైబో-న్యూక్లియిక్ ఆమ్లం
कि न्यूक्लिक अम्ल न्यूक्लिओटाइड का बहुलक है।,ఆ న్యూక్లియిక్ ఆమ్లం న్యూక్లియోటైడ్ల యొక్క పాలిమర్.
सजीवों में दो प्रकार के न्यूक्लिक अम्ल मिलते हैं डीआक्सीराइबो-न्यूक्लिक अम्ल (डीएनए) व राइबोन्यूक्लिक अम्ल (आरएनए) अधिकतर जीवों में आनुवंशिक पदार्थ डीएनए होता है। ,రెండు రకాల న్యూక్లియిక్ ఆమ్లాలు జీవులలో కనిపిస్తాయి డీఎన్ఎ - డీ ఆక్సీ రైబో-న్యూక్లియిక్ ఆమ్లంమరియు రిబోన్యూక్లియిక్ ఆమ్లం (ఆర్ఎన్ఎ) చాలా జీవులలో జన్యు పదార్ధం DNA ఉంటుంది.
"कुछ विषाणुओं में आरएनए आनुवंशिक पदार्थ के रूप में मिलता है, लेकिन यह अधिकतर वाहक के रूप में कार्य करता है। ","కొన్ని వైరస్లలో ఆర్ఎన్ఎ ఒక జన్యు పదార్ధంగా కనుగొనబడింది, అయితే ఇది ఎక్కువగా వాహకముగా పనిచేస్తుంది."
आरएनए के अन्य और भी अतिरिक्त कार्य हैं। ,ఆర్ఎన్ఎ కి ఇతర అదనపు విధులు కూడా ఉన్నాయి
"यह अनुकूलक, सरंचनात्मक व कुछ स्थितियों में उत्प्रेके अणु का कार्य करता है। ","ఇది అనుకూల, నిర్మాణాత్మక మరియు కొన్ని సందర్భాల్లో ఉత్ప్రేరక అణువుగా పనిచేస్తుంది."
न्यूक्लिओटाइड्स की सरंचना व एकल ईकाईयों से जुड़कर न्यूक्लिक अम्ल बहुलक बनने के बारे में आप पहले ही पढ़ चुके हैं। ,ఏక విభాగము లోనికి చేరడం ద్వారా న్యూక్లియోటైడ్ల నిర్మాణం మరియు న్యూక్లియిక్ యాసిడ్ పాలిమర్ల నిర్మాణం గురించి మీరు ఇప్పటికే చదివి యున్నారు.
"इस अध्याय में डीएनए की संरचना, इसकी प्रतिकृति, डीएनए से आरएनए के निर्माण की विधि (अनुलेखन), आनुवंशिक कूट (कोड) जो प्रोटीन्स में अमीनो अम्लों के क्रम को निर्धारित करते हैं प्रोटीन संश्लेषण (स्थानांतरण) प्रक्रिया व इनके नियंत्रण के प्रारंभिक आधार के बारे में पढ़ेंगे।! ","ఈ అధ్యాయంలో డిఎన్ ఎ యొక్క నిర్మాణం, దాని ప్రతిరూపం, డిఎన్ ఎ (జన్యు కోడ్) నుండి ఆర్ఎన్ఎ యొక్క అనులేఖన పద్ధతి (ట్రాన్స్ స్క్రిప్షన్), ప్రోటీన్లలోని అమైనో ఆమ్లాల క్రమాన్ని నిర్ణయించే జన్యు కోడ్ (కోడ్), ప్రోటీన్ సంశ్లేషణ (బదిలీ) ప్రక్రియ యొక్క ప్రారంభ ఆధారం మరియు వాటి నియంత్రణ వంటి అంశముల గురించి అధ్యయనము చేస్తారు."
पिछले दशक में मानव जीनोम में स्थित पूर्ण न्यूक्लियोराइड्स क्रमों के निर्धारण से जीनोमीक्स के नए महाकल्प को आरंभ हुआ। ,"గత దశాబ్దంలో, మానవ జన్యువులో ఉన్న పూర్తి న్యూక్లియోయిడ్ శ్రేణుల నిర్ధారణ జన్యుశాస్త్రం యొక్క కొత్త జన్యుశాస్త్రం ప్రవేశపెట్టడానికి దారితీసింది."
इस अध्याय के अंतिम खंड में मानव जीनोम अनुक्रम की आवश्यक पहलुओं एवं इसके परिणामों के बारे में वर्णन किया जाएगा।,ఈ అధ్యాయం యొక్క చివరి విభాగం మానవ జన్యు శ్రేణి యొక్క ముఖ్యమైన అంశాలను మరియు దాని పర్యవసానాలను వివరిస్తుంది.
अपनी चर्चा की शुरुआत सबसे पहले सजीवों में मिलने वाले सर्वाधिक रुचिकर अणु डीएनए की संरचना के अध्ययन से करें। ,జీవులలో కనిపించే అత్యంత ఆసక్తికరమైన అణువు అయిన డీఎన్ఎ యొక్క నిర్మాణాన్ని అధ్యయనం చేయడం ద్వారా మొదట మీ చర్చను ప్రారంభించండి.
आगे के खंडों में इस बात को समझने का प्रयास करेंगे कि यह बहुतायत से मिलने वाला आनुवंशिक पदार्थ क्‍यों है व इसका आएएनए के साथ क्‍या संबंध हे।,"కింది విభాగాలలో, ఇది ఎందుకు సమృద్ధిగా ఉన్న జన్యు పదార్ధం మరియు దానికి ఐ ఎన్ ఎ తో ఏమి సంబంధం ఉందో అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తాము."
डीएनए-डीआक्सीराइबोन्यूक्लिओटाइड्स का एक लंबा बहुलक है - डीएनए की लंबाई सामान्यतया इसमें मिलने वाले न्यूक्लियोटाइड्स (न्यूक्लियोटाइड्स युग्म का संबंध क्षार युग्म से है) पर निर्भर है। ,డీఎన్ఎ అనేది డీ ఆక్సీ రైబో న్యూక్లియక్ ఆమ్లము యొక్క పొడవైన పాలిమర్ - డిఎన్ ఎ యొక్క పొడవు సాధారణంగా అది కలిగి ఉన్న న్యూక్లియోటైడ్లపై ఆధారపడి ఉంటుంది (న్యూక్లియోటైడ్ల జత క్షార జతకి సంబంధించినది).
यह किसी भी जीव की विशेषता है। ,ఇది ఏదైనా జీవి యొక్క లక్షణం.
अब इस लंबे बहुलक की संरचना का वर्णन करेंगे।,ఈ పొడవైన పాలిమర్ యొక్క నిర్మాణాన్ని ఇప్పుడు వివరిద్దాం.
पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखला (डीएनए या -आरएनए) की रासायनिक संरचना संक्षेप में निम्न है। ,పాలిన్యూక్లియోటైడ్ శ్రేణులు (డీఎన్ఎ లేదా -ఆర్ఎన్ఎ) యొక్క రసాయన నిర్మాణం క్రింద ఇవ్వబడింది.
"न्यूक्लियोटाइड के तीन घटक होते हैं - नाइट्रोजनी क्षार, पेंटोस शर्करा (आरएनए के मामले में रिबोस तथा डीएनए में डीऑक्सीरिबोज) और एक फॉस्फेट ग्रुप। ","న్యూక్లియోటైడ్లకు మూడు భాగాలు ఉన్నాయి - నత్రజని క్షార, పెంటోస్ చక్కెరలు (ఆర్‌ఎన్‌ఎ విషయంలో రైబోస్ మరియు డిఎన్‌ఎలో డియోక్సిరైబోస్) మరియు ఫాస్ఫేట్ సమూహం.గాను"
"नाइट्रोजनी क्षार दो प्रकार के होते है - प्यूरीन्स (एडेनीन व ग्वानीन) व पायरिमिडीन (साइटोसीन, यूरेसिल व थाइमीन)। ","నత్రజని క్షారములు రెండు రకాలు - ప్యూరిన్స్ (అడెనిన్ మరియు గ్వానైన్) మరియు పిరిమిడిన్ (సైటోసిన్, యురాసిల్ మరియు థైమిన్)."
साइटोसीन डीएनए व आरएनए दोनों में मिलता है जबकि थाइमीन डीएनए में मिलता है। ,సైటోసిన్ డీఎన్ఎ మరియు ఆర్ఎన్ఎ రెండింటి లోనూ లభిస్తుంది. అయితే థైమీన్ డిఎన్ ఎ లో కనిపిస్తుంది.
थाइमीन के स्थान पर यूरेसील आरएनए में मिलता है। ,ఆర్ఎన్ఎలో థైమిన్ స్థానంలో యురేసిల్ కనిపిస్తుంది.
"नाइट्रोजनी क्षार नाइंट्रोजज ग्लाइकोसिडिक बंध द्वारा पेंटोस शर्करा 1'C हाइड्रॉक्सिल (OH) से जुड़कर न्यूक्लियोसाइड बनाता है जैसे - एडीनोसीन या डीऑकक्‍्सी एडीनोसीन, ग्वानोसीन या डीऑकक्‍्सी ग्वानोलीन, साइटीडीन या डीऑकक्‍्सीसाइटीडीन व यूरीडीन या डीऑक्सी थाइमीडीन। ","నత్రజని క్షార నత్రజని గ్లైకోసిడిక్ బంధం ద్వారా పెంటోస్ చక్కెరలు 1'C హైడ్రాక్సిల్ (OH) తో బంధించి అడెనోసిన్ లేదా డీఆక్సీ అడెనోసిన్, గ్వానోసిన్ లేదా డీఆక్సీ గ్వానోలిన్, సిటిడిన్ లేదా డీఆక్సీసైటిడిన్ మరియు యురిడిన్ లేదా డీఆక్సీ థైమిడిన్ వంటి న్యూక్లియోసైడ్లను ఏర్పరుస్తుంది."
जब फॉस्फेट समूह फॉस्फोएस्टर बंध द्वारा न्‍्यूक्लीयोसाइड के 5'C के हाइड्रॉक्सील समूह से जुड़ जाता है तब संबंधित न्यूक्लियोटाइड्स (डीऑकक्‍्सी न्यूक्लियोटाइड्स उपस्थित शर्करा के प्रकार पर निर्भर है) का निर्माण होता है। ,ఫాస్ఫేట్ సమూహం న్యూక్లియోసైడ్ యొక్క 5'C హైడ్రాక్సిల్ సమూహంతో ఫాస్ఫోఎస్టర్ బంధం ద్వారా బంధింపబడినప్పుడు సంబంధిత న్యూక్లియోటైడ్లు (డీఆక్సీ న్యూక్లియోటైడ్లు చక్కెరల రకము పై ఆధారపడి ఉంటాయి) నిర్మాణము జరుగుతుంది.
दो -न्यूक्लियोटाइड्स 3 '-5' 'फॉस्फोडाइस्टर बंध द्वारा जुड़कर डाईन्यूक्लियोटाइड का निर्माण करता है। ,రెండు-న్యూక్లియోటైడ్లు 3 '-5' 'ఫాస్ఫోడైస్టర్ బంధంతో కలిసి డైన్యూక్లియోటైడ్లను ఏర్పరుస్తాయి.
इस तरह से कई न्यूक्लियोटाइड्स जुड़कर एक पॉलीन्यूक्लियोटाइड्स श्रृंखला का निर्माण करते हैं। ,ఈ విధంగా అనేక న్యూక్లియోటైడ్లు ఒక పాలిన్యూక్లియోటైడ్స్ శృంఖలమును ఏర్పరుస్తాయి.
इस तरह से निर्मित बहुलक के राइबोज शर्करा के 5' किनारे पर स्वतंत्र फॉस्फेट समूह मिलता है जिसे पॉलीन्यूक्लियोटाइडश्रृंखला का 5' किनारा कहते हैं।,ఈ విధంగా ఏర్పడిన పాలిమర్‌లో పాలిన్యూక్లియోటైడ్ శృంఖలము యొక్క 5 'అంచు అని పిలువబడే రైబోస్ చక్కెర యొక్క 5' అంచు వద్ద స్వతంత్ర ఫాస్ఫేట్ సమూహం ఉంటుంది.
ठीक इसी तरह से बहुलक के दूसरे किनारे पर शर्करा मुक्त 3' - हाइड्रॉक्सिल समूह से जुड़ा होता है। ,ఇదే విధంగా పాలిమర్ యొక్క మరొక వైపు చక్కెర లేని 3' అంచు- హైడ్రాక్సిల్ సమూహానికి జతచేయబడుతుంది.
पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखला का 3' किनारा कहते हैं। ,పాలిన్యూక్లియోటైడ్ శృంఖలము యొక్క 3' అంచు అంటారు.
पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखला के आधार का निर्माण शर्करा व फॉस्फेट्स से होता है। ,పాలీ న్యూక్లియోటైడ్ శృంఖలము యొక్క ఆధారం చక్కెరలు మరియు ఫాస్ఫేట్ల నుండి ఏర్పడుతుంది.
नाइट्रोजनी क्षार शर्करा अंश से जुड़ा होता है जो आधार से प्रक्षेपित होता है। ,ఆధారముతో ప్రక్షేపితమైన నత్రజని క్షారము గ్లూకోజ్ అంశముతో జతచేయబడుతుంది.
आरएनए में प्रत्येक न्यूक्लियोटाइड अवशेष के राइबोज की 2' जगह पर एक अतिरिक्त हाइड्रॉक्सील समूह स्थित होता है। ,ఆర్ఎన్ఎ లోని ప్రతి న్యూక్లియోటైడ్ అవశేషాల రైబోస్ యొక్క 2 వ స్థానము వద్ద ఒకఅదనపు హైడ్రాక్సిల్ సమూహం ఉంది.
आरएनए में थाइमीन (5'-मथिल यूरेसील थाइमीन का दूसरा रासायनिक नाम है) की जगह पर यूरेसील मिलता है।,ఆర్‌ఎన్‌ఏలో థైమిన్ స్థానంలో యురేసిల్ కనుగొనబడింది (5'-మిథైల్ యురాసిల్ థైమిన్‌కు రెండవ రసాయన పేరు).
फ्रेडरीच मेस्चर ने 1869 में केंद्रक में मिलने वाले अम्लीय पदार्थ डीएनए की खोज की थी। ,1869లో ఫ్రెడరిక్మేషర్ కేంద్రకములో కనిపించే ఆమ్ల పదార్ధం డీఎన్ఎ ను కనుగొన్నాడు.
उसने इसका नाम 'न्यूक्लिन' दिया। ,దానికి 'న్యూక్లియిన్' అని పేరు పెట్టారు.
"ऐसे लंबे संपूर्ण बहुलक को तकनीकी कमियों के कारण विलगित करना कठिन था, इस कारण से बहुत लंबे समय तंक डीएनए की संरचना के बारे में स्पष्ट जानकारी नहीं थी। ","ఇటువంటి పొడవైన మొత్తం పాలిమర్‌లను సాంకేతిక లోపాల కారణంగా వేరుచేయడం కష్టమైంది, ఈ కారణంగా చాలా కాలం పాటు డీఎన్ఎ నిర్మాణం గురించి స్పష్టమైన జ్ఞానం లేదు."
मौरिस विल्किन्स व रोजलिंड फ्रेंकलिन द्वारा दिए गए एक्स-रे निवर्तन आंकड़े के आधार पर 1953 में जेम्स वाट्सन-व फ्रॉन्सिस क्रीक ने डीएनए की संरचना का द्विकुंडली नमूना प्रस्तुत किया। ,"మారిస్ విల్కిన్స్ మరియు రోసలిండ్ ఫ్రాంక్లిన్ ఇచ్చిన ఎక్స్-రే డిటెక్షన్ డేటా ఆధారంగా 1953 లో, జేమ్స్ వాట్సన్-మరియు ఫ్రాన్సిస్ క్రీక్ డీఎన్ఎ నిర్మాణము యొక్క డబుల్ స్ట్రాండెడ్ నమూనాను సమర్పించారు."
उनके प्रस्तावों में पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखलाओं के दो लड़ियों के बीच क्षार युग्मन की उपस्थिति एक बहुत प्रमाणित श्रृंखला (चेन) थी। ,వారి ప్రతిపాదనలలో రెండు తంతువుల పాలిన్యూక్లియోటైడ్ శ్రుంఖలముల మధ్య క్షారము సంయోగము చెందడము వలన ఏర్పడిన చాలా స్పష్టమైన శ్రుంఖలములు (చైన్).
उपरोक्त प्रस्ताव द्विकुंडली डीएनए के इर्विन चारगाफ़ के परीक्षण के आधार पर भी था जिसमें इसने बताया कि एडनिन व थाइमिन तथा ग्वानिन व साइटोसीन के बीच अनुपात स्थित व एक दूसरे के बराबर रहता है।,"ద్వితంతు డీఎన్ఎ పై ప్రతిపాదన ఎర్విన్ చార్గాఫ్ యొక్కపరీక్షపై కూడా ఆధారపడింది, దీనిలో అడెనైన్ మరియు థైమిన్ మరియు గ్వానైన్ మరియు సైటోసిన్ మధ్య నిష్పత్తి ఉన్నట్లు మరియు సమానంగా ఉందని నివేదించబడింది."
क्षार युग्मन पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखलाओं की एक खास विशेषता है। ,పాలీన్యూక్లియోటైడ్ శృంఖలముల యొక్క ప్రత్యేక లక్షణం ఆల్కలీను కలపడం.
ये श्रृंखलाएँ एक दूसरे के पूरक है इसलिए एक रज्जुक में स्थित क्षार क्रमों के बारे जानकारी होने पर दूसरी रज्जुक के क्षार क्रमों की कल्पना कर सकते हैं। ,"ఈ శృంఖలములు ఒకదానికొకటి పరిపూరకరమైనవి, కాబట్టి ఒక తంతువు‌లోని క్షార శ్రేణుల గురించి తెలుసుకున్నప్పుడు రెండవ స్ట్రాండ్ యొక్క క్షార శ్రేణులను హించవచ్చు."
यदि डीएनए (इसे पैतृक डीएनए कहते हैं) की प्रत्येक रज्जुक नए रज्जुक के संश्लेषण हेतु टेम्पलेट का कार्य करते हें।,డీఎన్ఎ యొక్క ప్రతి తంతువు (జనక డీఎన్ఎ అని పిలుస్తారు) కొత్త తంతువుల సంశ్లేషణ కోసం ఒక టెంప్లేట్‌గా పనిచేస్తుంది.
इस तरह से दो द्विर्ज्जुकीय डीएनए (जिसे संतति डीएनए कहते हैं) का निर्माण होता है जो पैतृक डीएनए अणु के समान होते हैं। ,ఈ విధంగా తల్లిదండ్రుల డీఎన్ఎ అణువుతో సమానమైన రెండు ద్విధృవాత్మక డీఎన్ఎ లు (ప్రొజెని డీఎన్ఎ అని పిలుస్తారు) ఏర్పడతాయి.
इस कारण से आनुवंशिक डीएनए की संरचना के बारे में बहुत स्पष्ट जानकारी मिल सकी।,"ఈ కారణంగా, జన్యు డీఎన్ఎ యొక్క నిర్మాణం గురించి చాలా స్పష్టమైన సమాచారం కనుగొనబడింది."
द्विकुंडली डीएनए की संरचना की खास विशेषताएँ निम्न हैं ,ద్వితంతు డీఎన్ఎ నిర్మాణం యొక్క ప్రత్యేక లక్షణాలు క్రిందివి.
(क) यह दो पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखलाओं का बना होता है जिसका आधार 107 शर्करा-फॉस्फेट का बना होता है व क्षार भीतर की ओर प्रक्षेपी होता है।,"ఎ) ఇది రెండు పాలిన్యూక్లియోటైడ్ శృంఖలముల తో రూపొందించబడింది, ఇది 107 చక్కెరలు-ఫాస్ఫేట్‌లతో రూపొందించబడింది మరియు క్షారము లోపలి వైపుకు జోడించబడి ఉంటుంది."
(ख) दोनों श्रृंखलाएँ प्रति समानांतर ध्रुवणता रखती है। इसका मतलब एक श्रृंखला को ध्रुवणता 5' से 3 की ओर हो तो दूसरे की ध्रुवणता 3' से 5 की तरह होगी।,"(బి) రెండు శ్రేణులకూ సమాంతర ధ్రువణత ఉంటుంది. అంటే ఒక శృంఖలము యొక్క ధ్రువణత 5' నుండి 3 వరకు ఉంటుంది, మరొక శృంఖలము యొక్క ధ్రువణత 3' నుండి 5' వరకు ఉంటుంది."
"(ग) दोनों रज्जुकों के क्षार आपस में हाइड्रोजन बंध द्वारा युग्मित होकर क्षार युग्मक बनाते हैं। एडेनिन व थाइमिन जो विपरीत रज्जुकों में होते हैं। आपस में दो हाइड्रोजन बंध बनाते हैं। ","సి) రెండు తంతువుల స్థావరాలు హైడ్రోజన్ బంధంతో కలిసి క్షార గామేట్‌లను ఏర్పరుస్తాయి. వ్యతిరేక తంతువులలో సంభవించే అడెనిన్ మరియు థైమిన్. రెండు హైడ్రోజన్ బంధాలను ఏర్పరుస్తాయి. "
"ठीक इसी तरह से ग्वानीन साइटोसलीन से तीन-हाइड्रोजन बंध द्वारा बँधा रहता है जिसके फलस्वरूप सदैव यूरीन के विपरीत दिशा में पीरीमिडन होता है। इससे कुंडली के दोनों र्जुकों के बीच लगभग समान दूरी बनी रहती है।","అదే విధంగా గ్వానైన్ మూడు-హైడ్రోజన్ బంధం ద్వారా సైటోసిన్‌తో కట్టుబడి ఉంటుంది, ఇది ఎల్లప్పుడూ మూత్రానికి ఎదురుగా పిరిమిడాన్‌కు దారితీస్తుంది. ఇది జాతకం యొక్క రెండు తంతువుల మధ్య సుమారు సమాన దూరాన్ని నిర్వహిస్తుంది."
(घ) दोनों श्रृंखलाएँ दक्षिणवर्ती कुंडलित होती हें।,(డి) రెండు శ్రేణులూ దక్షిణావర్తముగా మెలి తిరిగి ఉంటాయి.
कुंडली का पिच 3.4 नैनोमीटर (एक नैनोमीटर एक मीटर का 10 करोड़्वाँ भाग होता है वह 10? मीटर ग्वानीन साइटोसीन के बराबर है) व प्रत्येक घुमाव में लगभग 10 क्षार युग्मक मिलते हैं। ,మెలి తిరిగిన తంతువుల యొక్కస్థాయి 3.4 నానోమీటర్లు (ఒక నానోమీటర్ మీటర్ యొక్క 10 మిలియన్లు 10 కి సమానం? గ్వానైన్ సైటోసిన్ మీటర్లు) మరియు ప్రతి మలుపులో సుమారు 10 క్షారయుగ్మకములు కనిపిస్తాయి.
परिणामस्वरूप एक कुंडली में शर्करा फॉस्फेट एक क्षार युग्मक के बीच लगभग 0.34 नेनोमीटर आधार (बैक बोन) की दूरी होती है।,"ఫలితముగా ఒక తంతువులో చక్కెర, ఫాస్ఫేట్ క్షారయుగ్మకముల మధ్య సుమారు 0.34 నానోమీటర్ బేస్ (వెనుక ఎముక) దూరం ఉంటుంది."
(ड) द्विकुंडली में एक क्षार युग्म की सतह के ऊपर दूसरे स्थित होते हैं। ,"(ఇ) క్షారంలో, ఒక క్షారం జత యొక్క ఉపరితలం పైన ఉంటుంది."
इसके अतिरिक्त हाइड्रोजन बंध कुंडलिनी संरचना को स्थायित्व प्रदान करते हें।,ఇంతే కాకుండా హైడ్రోజన్ బంధాలు తంతువుల నిర్మాణానికి స్థిరత్వాన్ని అందిస్తాయి.
प्यूगेन व पीरिमीडीन की संरचनात्मक तुलना द्विकुंडली डीएनए से करो। ,ప్యూగెన్ మరియు పిరిమిడిన్ యొక్క నిర్మాణాన్ని ద్వితంతు డీఎన్ఎ తో పోల్చండి.
क्‍या आप बता सकते हैं कि डीएनए में दो पॉलीन्यूक्लियोटाइड श्रृंखलाओं के बीच की दूरी हमेशा लगभग समान क्‍यों रहती है?,డీఎన్ఎ లోని రెండు పాలిన్యూక్లియోటైడ్ ల మధ్య దూరం ఎప్పుడూ ఒకేలా ఎందుకు ఉంటుందో మీరు చెప్పగలరా?
डीएनए की द्विकुंडली संरचना का प्रस्ताव यू परिक्रमी है कि आनुवाशिक उलझाव को सरल तरीके से व्याख्या करने में सक्षम है। ,"డీఎన్ఎ యొక్క ద్వితంతు నిర్మాణం యొక్క ప్రతిపాదన U- చుట్టుకొలత, జన్యు చిక్కును సరళమైన రీతిలో అర్థం చేసుకోగలదు."
शीघ्र ही आणविक जीव विज्ञान में फ्रांसिस क्रिक ने मूल सिद्धांत (सेंट्रल डोग्मा) का विचार प्रस्तुत किया जिससे स्पष्ट है कि कुछ विषाणुओं में उपरोक्त बहाव विपरीत दिशा आरएनए से डीएनए की तरफ भी होता है। ,"పరమాణు జీవశాస్త్రంలో ఫ్రాన్సిస్ క్రిక్ ప్రాథమిక సూత్రం (సెంట్రల్ డాగ్మా) యొక్క ఆలోచనను ప్రవేశపెట్టాడు, ఇది కొన్ని వైరస్లలో పైన చెప్పబడిన ప్రవాహం ఆర్ఎన్ఎ నుండి డీఎన్ఎ వరకు వ్యతిరేకదిశలో ఉందని స్పష్టం చేస్తుంది."
क्‍या तुम इस प्रक्रम के लिए एक साधारण नाम का सुझाव कर सकते हो?,ఈ ప్రక్రియకు మీరు సాధారణ పేరును సూచించగలరా?
लगातार दो क्षार युग्मों के बीच की दूरी 0.34 नैनोमीटर मान ली जाए और यदि एक प्रारूपी स्तनधारी कोशिका में डीएनए द्विकुंडली की लंबाई की गणना (साधारणतया सभी क्षार युग्म की संख्या को लगातार दो क्षार युग्मः के बीच की दूरी से गुणा करने पर दूरी की गणना कर सकते हैं) की जाए तो यह लगभग 2.2 मीटर के बराबर होगी। ,"వరుసగా రెండు క్షార జతల మధ్య దూరం 0.34 నానోమీటర్లుగా భావించబడితే, మరియు ఒక సాధారణ క్షీరద కణంలో డీఎన్ఎ తంతువు యొక్క పొడవును లెక్కిస్తే (సాధారణంగా అన్ని క్షార జతల సంఖ్యను వరుసగా రెండు క్షార జతల మధ్య దూరం ద్వారా గుణించాలి) ఇది సుమారు 2.2 మీటర్లకు సమానంగా ఉంటుంది."
यह लंबाई प्रारूपी केंद्रक की लंबाई-चौड़ाई (लगभग 10% डीएनए मीटर) से काफी अधिक है इस तरह एक लंबा बहुलक एक कोशिका में कैसे पेकेज्ड होता है?,"ఈ పొడవు నమూనా కేంద్రకం యొక్క పొడవు-వెడల్పు (డీఎన్ఎ మీటర్‌లో సుమారు 10%) కంటే చాలా ఎక్కువ, కాబట్టి పొడవైన పాలిమర్ కణంలోకి ఏ విధముగా బంధించబడుతుంది."
यदि ई-कोलाई डीएनए की लंबाई 1.36 मिलीमीटर है तो क्या आप ईशकोलाई में क्षार युग्मों की संख्या की गणना कर सकते हैं?,"ఇ-కోలి డిఎన్‌ఎ యొక్క పొడవు 1.36 మిల్లీమీటర్లు ఉంటే, మీరు ఎష్రీషియా కోలీ లో క్షార యుగ్మముల సంఖ్యను లెక్కించగలరా?"
असीमकेंद्रकी जेसी ई.कोलाई जिसमें स्पष्ट केंद्रक नहीं मिलता है इसके बावजूद भी डीएनए पूरी कोशिका में नहीं फैला होता है।,"కేంద్రక పూర్వ కణమైన ఎష్రీషియా కోలీ, దీనిలో స్పష్టమైన కేంద్రకం లేనప్పటికీ, మొత్తం కణంలో డీఎన్ఎ వ్యాపించి ఉండదు."
डीएनए (ऋणात्मक आवेशित) कुछ प्रोटीन्‍्स (धनात्मक आवेशित) से बँधकर एक जगह पर स्थित होते हैं जिसे केंद्रकाभ (न्यूक्लिआएड) हिस्टोन अणु का सारभाग कहते हैं। ,"డీఎన్ఎ (ప్రతికూల ఆవేశము కలిగినది) కొన్ని ప్రోటీన్లతో బంధించబడి (ధనావేశముతో) జోడించబడి ఒక ప్రదేశములో ఉంటాయి, దీనిని కేంద్రకాణువులు( న్యూక్లియైడ్) హిస్టోన్ అణువు యొక్క సారభాగము అని అంటారు."
न्यूक्लीआएड में डीएनए बड़े लूपों में व्यवस्थित होता है जो प्रोटीन से जुड़े होते हें।,"న్యూక్లియైడ్‌లో, డీఎన్ఎ ప్రోటీన్‌లతో అనుసంధానించబడిన పెద్ద చుట్టలుగా జోడించబడి ఉంటాయి."
ससीमकेंद्रकी/सुकेंद्रकी में यह संरचना और काफी जटिल होती है। ,ఈ నిర్మాణం క్లేంద్రక పూర్వ కణములు మరియు నిజకేంద్రక కణములలో మరింత క్లిష్టంగా ఉంటుంది.
धनात्मक आवेशित क्षारीय प्रोटीन का समूह होता है जिसे हिस्टोन्स कहते हैं। ,సానుకూలంగా ఆవేశితమైన క్షారము హిస్టోన్ లు అని పిలువబడే ప్రోటీన్ల సమూహం.
"इस प्रोटीन्स का आवेश, आवेशित पार्श्व श्रृंखलाओं में स्थित एमीनो अम्लों की बहुलता पर निर्भर करता है। ","ఈ ప్రోటీన్ల యొక్క ఆవేశము, ఆవేశిత పార్శ్వ శృంఖలములలో ఉన్న అమైనో ఆమ్లాల బ్పహుళతల పై ఆధారపడి ఉంటుంది."
हिस्टोन्स में क्षारीय एमीनो अम्लीय लाइसीन व आरजीनीन अधिक मात्रा में मिलते हैं।,"హిస్టోన్లలో, ఆల్కలీన్ అమైనో ఆమ్లాలు, ఆమ్ల లైసిన్ మరియు రిజినైన్ అధిక మొత్తంలో కనిపిస్తాయి."
दोनों एमीनो अम्ल की पार्श्व श्रृंखलाओं पर धनात्मक आवेश होता है। ,రెండు అమైనో ఆమ్లాలు వాటి పార్శ్వ శృంఖలముల పై సానుకూల ఆవేశమును కలిగి ఉంటాయి.
हिस्टोन व्यवस्थित होकर आठ हिस्टोन अणुओं की एक ईकाई बनाता है जिसे हिस्टोन अष्टक कहते है। ,హిస్టోన్లు ఎనిమిది హిస్టోన్ అణువుల యొక్క విభాగమును హిస్టోన్ అష్టకము అని పిలుస్తారు.
धनात्मक आवेशित हिस्टोन अष्टक चारो तरफ से ऋणात्मक आवेशित डीएनए से सटा होता है जिसे न्‍्यूक्लियोसोम कहते हैं। ,"సానుకూలంగా ఆవేశము చేయబడిన హిస్టోన్ అష్టకములు నాలుగువైపులా ఋణాత్మక ఆవేశమును కలిగి ఉన్న డీఎన్ఎ ను చుట్టిముట్టి ఉంటాయి, వాటినే న్యూక్లియోజోములు అని అంటారు."
एक प्रारूपी न्‍्यूक्लियोसोम 200 क्षार युग्म की डीएनए कुंडली होती है। ,ఒక సాధారణ న్యూక్లియోజోమ్ 200 క్షార జతలు కలిగిన డీఎన్ఎ చుట్ట.
केंद्रक में मिलने वाली एक संरचना जिस पर न्यूक्लियोसोम्स एक के बाद एक मिलते है उसे क्रोमेटीन कहते हैं - जो केंद्रक में अभिरंजित धागे की तरह की संरचना होती है। ,న్యూక్లియోజోమ్‌లు ఒకదానితో ఒకటి కలిసి కేంద్రకములో కనిపించే నిర్మాణాన్ని క్రోమాటిన్ అంటారు - కేంద్రకములో దారపుపోగుల వంటి నిర్మాణము ఉంటుంది.
इलेक्ट्रॉन सूक्ष्मदर्शी द्वारा देखने पर न्यूक्लियोसोम्स क्रोमेटीन जिस तरह से 'डोरी पर बीड्स' की तरह से दिखाई पड़ते हैं।,ఎలక్ట్రాన్ సూక్ష్మదర్శినిని ఉపయోగించి చూసినప్పుడు న్యూక్లియోజోమ్ లు క్రోమాటిన్‌ పై 'పూసలు పూసలుగా కనిపిస్తాయి.
सैद्धांतिक रूप से तुम सोच सकते हो कि एक स्तनधारी कोशिका में ऐसे दाने (न्यूक्लियोसोम) की तरह की रचना की संख्या क्या हो सकती हे?,సిద్ధాంతపరంగా క్షీరద కణంలో ఇటువంటి పూసల వంటి న్యూక్లియోజోమ్‌ల సంఖ్య ఎంత ఉంటుంది?
डोरी पर बीड्स सदृश संरचना क्रोमेटीन में कोष्ठित होकर एम दृश्य “डोरी पर बीड्स' क्रोमेटीन धागों (सूत्रों) का निर्माण करती है जो आगे कुंडलित व संघनित होकर कोशिका विभाजन की मध्यावस्था में गुणसूत्र का निर्माण करते हैं। ,"దారముపై పూసలాంటి నిర్మాణం క్రోమాటిన్‌తో కలిసి ఎం విజువల్ ""బీడ్ ఆన్ లానియార్డ్"" క్రోమాటిన్ థ్రెడ్‌లు (సూత్రాలు) ను నిర్మాణము చేస్తుంది, ఇవి కణ విభజన సమయములో మధ్యకు చేరుకొని క్రోమోజోమ్‌ నిర్మాణమును చేస్తాయి"
"उच्च स्तर पर क्रोमेटीन के पेकेजिंग हेतु अतिरिक्त प्रोटीन की आवश्यकता होती है जिसे सामूहिक रूप से गैर-हिस्टोन गुणसूत्रीय प्रोटीन ( नान-हिस्टोन क्रोमोसोमल प्रोटीन, एन एस सी ) कहते हैं। ","అధిక స్థాయిలో క్రోమాటిన్ యొక్క ప్యాకేజింగ్ కోసం అదనపు ప్రోటీన్ అవసరం, దీనిని సమిష్టిగా హిస్టోన్ కాని క్రోమోజోమల్ ప్రోటీన్లు (హిస్టోన్ కాని క్రోమోజోమల్ ప్రోటీన్లు, ఎన్ఎస్సి) అని పిలుస్తారు."
एक प्रारूपी केंद्रक में कुछ जगहों पर क्रोमेटीन ढीले-ढाले बँधे (हल्के अभिरंजित) होते हैं जिसे “यूक्रोमेटीन' कहते हैं।,"ఒక సాధారణ కేంద్రకంలో, కొన్ని ప్రదేశాలలో వదులుగా కట్టబడిన(తేలికగా అభిరంజితమైనది నిర్మాణములు ఉంటాయి, వాటిని ""యుక్రోమాటిన్"" అని పిలుస్తారు."
क्रोमेटीन जो काफी अच्छे ढंग से बँधे होते हैं ब गाढ़े रंग के दिखायी पड़ते हैं उसे हेटोरोक्रोमेटीन' कहते हैं।,"క్రోమాటిన్ చాలా బాగా బంధించబడి ఉంటాయి మరియు మందపాటి రంగులో కనిపిస్తుంది, దీనిని హెటెరోక్రోమాటిన్ అంటారు."
मेस्चर द्वारा-न्यूक्लिन व मेंडल के वंशागति सिद्धांतों तथा एक लंबे समय के बाद यह सिद्ध व ज्ञात हो सका कि डीएनए आनुवंशिक पदार्थ के रूप में कार्य करता है।,"మేషర్ చేత - న్యూక్లియిన్ మరియు మెండల్ యొక్క అనువంశికత సిద్ధాంతాలు, మరియు చాలా కాలం తరువాత డీఎన్ఎ జన్యు పదార్ధంగా పనిచేస్తుందని నిరూపించబడింది."
आनुवंशिक वंशागति के आणविक आधार की खोज 1926 में हुई। ,జన్యు వారసత్వం యొక్క పరమాణు ఆధారం 1926 లో కనుగొనబడింది.
"ग्रेगर मेंडल, वाल्टर सटन; थामस हंट मार्गन व अन्य दूसरे वैज्ञानिकों की पूर्व खोजों के आधार पर स्पष्ट हो गया कि गुणसूत्र अधिकतम कोशिकाओं के केंद्रक से मिलता है। ","గ్రెగర్ మెండల్, వాల్టర్ సుటన్; థామస్ హంట్ మోర్గాన్ మరియు ఇతర శాస్త్రవేత్తల మునుపటి ఆవిష్కరణల ఆధారంగా, క్రోమోజోమ్ కణాల కేంద్రకాలను చాలా దగ్గరగా పోలి ఉంటుందని స్పష్టమైంది."
लेकिन इस प्रश्न का उत्तर नहीं मिल सका कि कौन-सा अणु वास्तव में आनुवंशिक पदार्थ है।,"కానీ ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం దొరకలేదు, ఏ అణువు వాస్తవానికి జన్యు పదార్ధం అని కనుగొనబడలేదు."
रूपांतरीय सिद्धांत - वर्ष 1928 में फ्रेडेरिक ग्रिफीथ ने स्ट्रेप्पेफोकस नीमोनी (जीवाणु जो निमोनिया के लिए जिम्मेदार है) के साथ कई प्रयोगों से रूपांतरण की अच्छे ढंग से व्याख्या थी। ,రూపాంతర సిద్ధాంతం - 1928 లో ఫ్రెడెరిక్ గ్రిఫిత్ స్ట్రెప్టోకోక్కస్ నెమోనీ (న్యుమోనియాకు కారణమైన బాక్టీరియం) తో అనేక ప్రయోగాలతోరూపాంతరతను బాగా అర్థం చేసుకున్నాడు.
उनके प्रयोगों के दौरन एक सजीव जीव (जीवाणु) के प्राकृतिक रूप में परिवर्तन हो गया।,అతని ప్రయోగాలు ఒక జీవించిఉన్న బ్యాక్టీరియా యొక్క సహజ రూపానికి మార్చాయి.
जब स्ट्रेप्पमेफकोकस नीमोनी (न्यूमोकोकस) जीवाणु की संवर्धन प्लेट पर वृद्धि करता है तब इसकी कुछ चिकनी चमकीली कालोनी व दूसरी सक्ष कालोनी का निर्माण होता है। ,"బ్యాక్టీరియా యొక్క రంజక పలకపై స్ట్రెప్టోకోక్కస్ నెమోని (న్యుమోకాకస్) పెరిగినప్పుడు, దాని మృదువైన మెరిసే సమూహము మరియు ఇతర రక్షణ సమూహములు ఏర్పడతాయి."
यह एस प्रभेद के जीवाणु में श्लेष्मा (बहुशर्कराइड) युक्त आवरण होता है जबकि आर प्रभेद में यह आवरण नहीं होता है। ,"ఎస్ జాతి యొక్క ఈ బాక్టీరియం శ్లేష్మ పొర (పాలిసాఖరైడ్)) ను కలిగి ఉంటుంది, అయితే ఇది ఆర్ జాతిలో ఉండదు."
"एस प्रभेद (उग्र) से संक्रमित चूहे नीमोनिया संक्रमण से मर जाते हैं, जबकि आर प्रभेद द्वारा नीमोनिया नहीं होता है।","ఎస్ రంజకము (వైరస్) సోకిన ఎలుకలు న్యుమోనియా ఇన్‌ఫెక్షన్‌తో చనిపోతాయి, అయితే ఆర్ స్ట్రెయిన్ ద్వారా న్యుమోనియా కలుగదు."
ग्रीफिथ ने जीवाणु को गर्म करने पर उन्हें मृत पाया। ,గ్రిఫిత్ అనే శాస్త్రవేత్త బ్యాక్టీరియాను వేడిచేసినప్పుడు అవి చనిపోయినట్లుగా కనుగొన్నారు
उसने पाया कि गर्म करने पर मृत एस प्रभेद जीवाणु को चूहे में प्रवेश कराने से उसकी मृत्यु नहीं हो पायी। ,ఎలుకలోకి ప్రవేశించడం ద్వారా చనిపోయిన S. స్ట్రెయిన్ బ్యాక్టీరియాను వేడి చేయడం ద్వారా అది చనిపోలేదని అతను కనుగొన్నాడు.
लेकिन जब उसमें गर्म करने से मृत एस व सजीव आर जीवाणु के मिश्रण को चूहे में प्रवेश कराया तब चूहे की मृत्यु हो गयी। ,కానీ వేడి చేసినప్పుడు చనిపోయిన ఎస్ మరియు జీవించి ఉన్న ఆర్ బ్యాక్టీరియా మిశ్రమం ఎలుకలోనికి ప్రవేశించినప్పుడు ఎలుక చనిపోయింది.
इस मृत चूहे से उसने सजीव एस जीवाणु को विलगित किया।,ఈ చనిపోయిన ఎలుక నుండి అతను జీవించి ఉన్న ఎస్ బ్యాక్టీరియాను వేరు చేశాడు.
ग्रीफिथ ने बताया कि आर-प्रभेद जीवाणु ताप मृत एस-प्रभेद जीवाणु द्वारा रूपांतरित किए गए। ,R- స్ట్రెయిన్ బ్యాక్టీరియా వేడి వలన-చనిపోయిన ఎస్- స్ట్రెయిన్ బ్యాక్టీరియా చేత రూపాంతరత చెందబడిందని గ్రిఫిత్స్ తెలిపారు.
यह रूपांतरित कारक ताप मृत एस-प्रभेद से आर-प्रभेद में स्थानांतरित होने से इसमें चिकनी बहुशर्कराइड आवरण का निर्माण होता है जिससे यह उग्र रूप में परिवर्तन हो जाता है। ,"ఈ రూపాంతరం చెందే కారకం వేడి వలన-చనిపోయిన ఎస్- జాతి నుండి ఆర్- జాతికి బదిలీ చేయబడుతుంది, ఇది మృదువైన పాలిసాకరైడ్ పూతను సృష్టిస్తుంది తద్వారా ఇది రాడికల్ రూపానికి మారుతుంది."
यह निश्चित ही आनुवंशिक पदार्थ के स्थानांतरण के कारण हो पाता है। ,జన్యు పదార్ధాల బదిలీ కారణంగా ఇది ఖచ్చితంగా జరుగుతుంది.
इन प्रयोगों से आनुवंशिक पदार्थ के जीव रासायनिक प्रकृति के बारे में नहीं बताया जा सकता है।,"ఈ ప్రయోగాల నుండి, జన్యు పదార్ధం యొక్క జీవరసాయన స్వభావాన్ని చెప్పలేము."
"रूपांतरित सिद्धांत के जीव रासायनिक लक्षण - ओसवाल्ड एबेरी, कोलीन मैकलिओड व मैक्लीन मैककार्टी (1933-44) के कार्य के पहले ऐसा समझा जाता था कि आनुवंशिक पदार्थ प्रोटीन है। ","రూపాంతరత సిద్ధాంతం యొక్క జీవరసాయన లక్షణం - ఓస్వాల్డ్ ఎబెరీ, కొలీన్ మెక్లియోడ్ మరియు మెక్లీన్ మెక్కార్టీ (1933-44) యొక్క పరిశోధనకు ముందు - ఇది ఒక జన్యు పదార్ధంగా భావించబడింది."
ग्रीफिथ के सभी प्रयोगों के आधार पर रूपांतरित सिद्धांत की जीव रासायनिक प्रकृति के बारे में पता चला।,"గ్రిఫిత్ చేసిన అన్ని ప్రయోగాల ఆధారంగా, రూపాంతరత సిద్ధాంతం యొక్క జీవరసాయన స్వభావం వెల్లడైంది."
"ताप मृत एस कोशिकाओं से जैव रासायनों (प्रोटीन, डीएनए, आरएनए आदि) को अलग कर यह पता लगाने के किए शोधित किया कि इनमें से कौन आर कोशिका को एस कोशिका में रूपांतरित करने में सहायक होता है। ","జీవరసాయనాలు (ప్రోటీన్లు, డిఎన్‌ఎ, ఆర్‌ఎన్‌ఎ, మొదలైనవి) వేడి-చనిపోయిన ఎస్ కణాల నుండి వేరుచేయబడి, వీటిలో ఏ కణాలను ఎస్ కణాలుగా మార్చడంలో సహాయపడతాయో తెలుసుకోవడానికి పరిశోధనలు చేశారు."
उन्होंने इस बात का पता लगाया कि एस जीवाणु का केवल डीएनए ही आर जीवाणु को रूपांतरित कर सकता है।,ఎస్ బాక్టీరియం యొక్క డీఎన్‌ఏ మాత్రమే ఆర్ బాక్టీరియాను మార్చగలదని వారు కనుగొన్నారు.
"उन्होंने इस बात का भी पता लगाया कि प्रोटीन पाचक एंजाइम (प्रोटीएजिज) व आरएनए पाचक एंजाइम (आरएनेज) इस रूपांतरण को प्रभावित नहीं करते हैं, इसलिए रूपांतरित पदार्थ प्रोटीन या आरएनए नहीं है। ","ప్రోటీన్ జీర్ణ ఎంజైములు (ప్రోటీయేజెస్) మరియు ఆర్‌ఎన్‌ఏ డైజెస్టివ్ ఎంజైమ్‌లు (ఆర్‌నేసెస్) ఈ మార్పిడిని ప్రభావితం చేయవని వారు కనుగొన్నారు, కాబట్టి రూపాంతరం చెందిన పదార్థం ప్రోటీన్ లేదా ఆర్‌ఎన్‌ఏ కాదు."
डीएनएज से पाचन के बाद रूपांतरण प्रक्रिया बंद हो जाती है। ,డీఎన్‌ఎల నుండి జీర్ణమైన తరువాత మార్పిడి ప్రక్రియ ఆగిపోతుంది.
इससे स्पष्ट है कि डीएनए ही रूपांतरण के लिए जिम्मेदार है। ,మార్పిడికి డీఎన్‌ఏ కారణమని స్పష్టమైంది.
"इससे उन्होंने निष्कर्ष निकाला कि आनुवंशिक पदार्थ डीएनए है, लेकिन इस बात से सभी जीव विज्ञानी सहमत नहीं थे।","దీని నుండి అతను జన్యు పదార్ధం డీఎన్‌ఏ అని తేల్చిచెప్పాడు, కాని అన్ని జీవశాస్త్రవేత్తలు అంగీకరించలేదు."