Upload New File

Data Collected/Odia/IIIT-BH/Monolingual-corpora/odiasahitya.com/sent_odiasahitya_prachada_5

+ଦୋଳ ଯାତ୍ରା : ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ
+  ଡଃ. ସତ୍ୟପ୍ରିୟ ମହାଳିକ, ଭୁବନେଶ୍ବର
+ତା: ମାର୍ଚ୍ଚ୍ ୧୮, ୨୦୧୧  
+ମୂଳ ପୃଷ୍ଠା → ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି →
+ଲୀଳାମୟ ଭଗବାନ ଦୁଷ୍ଟ ବିନାଶ ଓ ସାଧୁର ପରିତ୍ରାଣ ପାଇଁ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଅବତାର ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି ।
+ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ବିଷୟରେ ଐତିହାସିକ ତଥ୍ୟର ଆଲୋଚନା କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ, ଯଥାର୍ଥରେ ୧୦ମ ଶତାବ୍ଦୀ ବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ସେ ରାଷ୍ଟ୍ରଦେବତା ରୂପେ ପରିଚିତ ହୋଇ ସାରିଥିଲେ ।
+ଡଃ. ବାସୁଦେବ ସାହୁଙ୍କ ମତରେ “ ଦଶମ ଶତାବ୍ଦୀ ବେଳକୁ ଓଡ଼ିଶାର ରାଷ୍ଟ୍ରଦେବତାଙ୍କ ନାମ ଅନୁସାରେ ଲୋକମାନେ ପୁଅମାନଙ୍କର ନାମକରଣ ଆରମ୍ଭ କଲେଣି ।
+” ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ଧର୍ମଧାରା ଆଲୋଚନାକରି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚି ହୁଏ ଯେ, ଓଡ଼ିଶାର ଜଗନ୍ନାଥ ପୀଠ ସର୍ବଧର୍ମ ସମନ୍ବୟ ସ୍ଥଳ ଏବଂ କାଳକ୍ରମେ ଜୈନ, ବୈଦ୍ଧ, ବୈଷ୍ଣବ ଇତ୍ୟାଦି ଧର୍ମ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମିଶି ଯାଇଛି ।
+ଚୈତନ୍ୟଙ୍କ ଆଗମନ (୧୫୦୯-୧୦) ପରେ ଯେଉଁ ଶୁଦ୍ଧ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମର ପ୍ରଚାର ଓଡ଼ିଶାରେ ଘଟିଥିଲା ତାହା କ୍ରମଶଃ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଭିତରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ପଡ଼ିଲା ।
+ଫଳତଃ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଅବତାରୀ ଓ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଅବତାର ଭାବେ ପରିକଳ୍ପନା କରାଗଲା ।
+ ୧୬ଶ ଶତାବ୍ଦୀର କବି ଦିବାକର ଦାସ ଏ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଲେଖିଛନ୍ତି-
+ଯେହୁ ଗୋଲକ ନିତ୍ୟ ସ୍ଥଳ ।
+ ସେଇଟି ଗିରି ନୀଳାଚଳ  ।
+କୋଟିଏ ଯୁଗ ଯେବେ ଯାଇ ।
+ ଏଥିରେ ଲୀଳା ନସରଇ  ।
+ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଷୋଳକଳା ।
+ ଏଥୁ କଳାଏ ନନ୍ଦବଳା  ।
+କଳାକ ଷୋଳ କଳା ହୋଇ ।
+ ଘେନି ଜନ୍ମିଲେ ଗୋପେ ଯାଇ  ।
+ସୂତରାଂ ଓଡ଼ିଶୀ ବୈଷ୍ଣବର ଜଗନ୍ନାଥପ୍ରାଣତା ଓ ଗୌଡ଼ୀୟ ବୈଷ୍ଣବର କୃଷ୍ଣ ଚେତନାର ଏକ ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ବୟ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ।
+ସେହି ସମୟଠାରୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ନିଯୋଗ, ଆଚାର ଓ ଯାନିଯାତ୍ରାର କିଛି କୃଷ୍ଣତ୍ବ ଓ ବୈଷ୍ଣବତ୍ବର ଆରୋପ ହେଲା ଏବଂ ଜଗନ୍ନାଥ ଓ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅଭେଦ ପରିକଳ୍ପନା କରାଗଲା ।
+ଦୋଳଯାତ୍ରା ବା ଚାଚେରୀ ଯାତ୍ରା ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ସେହି କୃଷ୍ଣତ୍ବର ଏକ ଚରମ ନିଦର୍ଶନ ।
+ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ‘ବାର ମାସରେ ତେରଯାତ’ ହୁଏ ବୋଲି ଲୋକ ମୁଖରେ ପ୍ରଚାରିତ ଅଛି ।
+ମାତ୍ର ପ୍ରକୃତରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଯାତ୍ରାମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ବହୁତ ବେଶୀ ।
+ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଦ୍ବାଦଶ ଯାତ୍ରା ହେଉଛି ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ମୁଖ୍ୟଯାତ୍ରା ।
+ସେ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା- (୧) ସ୍ନାନ ଯାତ୍ରା (୨) ରଥ ଯାତ୍ରା (୩) ଶୟନ (୪) ଦକ୍ଷିଣାୟନୀ (୫) ପାର୍ଶ୍ବପରିବର୍ତ୍ତନ (୬) ଉତ୍‌ଥାପନ (୭) ପ୍ରାବରଣ ଷଷ୍ଠୀ (୮) ପୁଷ୍ୟପୂଜା (୯) ଉତ୍ତରାୟଣ (୧୦) ଦୋଳଯାତ୍ରା (୧୧) ଦମନକ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ (୧୨) ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ।
+ଏହି ଲୀଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଦୋଳଯାତ୍ରାରେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ନିଜେ ମଦନଗୋପାଳ (ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ହୋଇ ଫଗୁ ଖେଳ ବା ଚାଚେରୀ ଲୀଳା କରନ୍ତି) ।
+ ଏହି ଯାତ୍ରାର ଐତିହାସିକ ଉତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ‘ମାଦଳା ପାଞ୍ଜି’ରେ ନିମ୍ନମତେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି-
+‘ଗଉଡ଼ିଆ ଗୋବିନ୍ଦ ଦେବ ରାଜା ହେଲେ ଚାରି ବର୍ଷ, ସନ. ୧୪୮୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।
+ଏ ରାଜାଙ୍କ ଦିନରେ ଦୋଳବେଦି ଉପରେ ଦୋଳି ଛିଡ଼ି ପଡ଼ିଲା ।
+ବଡ଼ଠାକୁରଙ୍କ ଭୂଜ ଭାଙ୍ଗିଗଲା ।
+ଦେଉଳ ଭିତରେ ବିଜେକଲା ଉତ୍ତାରୁ ଶ୍ରୀଭୂଜ ନିର୍ମାଣ ମହାସ୍ନାନ ହୋଇ ଏହିଠାରୁ ଦୋଳଯାତ୍ରାକୁ ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ ବିଜେ କଲେ ।
+ଏଥିରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ୧୫୭୩ (୧୪୮୩ ଶକାବ୍ଦ) ଖ୍ରୀ.ରେ ତତ୍‌କାଳୀନ ରାଜନୈତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସତ୍ତ୍ବେ କୃଷ୍ଣ ଉପାସନାର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହି ଉତ୍ସବ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଡ଼ମ୍ବର ସହିତ ପାଳିତ ହେଉଥିଲା ।
+ଏ ଯାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ପୁରାଣରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ରହିଛି ।
+ଯଥା ସ୍କନ୍ଦ ପୁରାଣ, ଯାତ୍ରା ଭାଗବତ, ନୀଳାଦ୍ରି ମହୋଦୟ, ବାମଦେବ ସଂହିତା ଆଦିରେ ଏ ଯାତ୍ରା ଫାଲ୍‌ଗୁନ ଶୁକ୍ଳଦଶମୀ ତିଥିରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ।
+ ୧୨ଶ ଶତାବ୍ଦୀର କବି ଜୟଦେବଙ୍କ ‘ଗୀତ ଗୋବିନ୍ଦ’ରେ ନିମ୍ନମତେ ବସନ୍ତ ରାସର ବର୍ଣ୍ଣନା ରହିଛି-
+‘ବସନ୍ତେ ବାସନ୍ତୀ କୁସୁମ ସୁକୁମାରୈ ରଚୟବୈ
+ର୍ଭମନ୍ତୀ କାନ୍ତାରେ ବହୁ ବିହିତ କୃଷ୍ଣାନ୍ବସରଣାମ୍‌;
+ଅମଳଂ କନ୍ଦର୍ପଜ୍ବର ଜନିତ ଚିନ୍ତାକୁଳତୟା
+ଚଳନ୍‌ ବାଧାଂ ରାଧାଂ ସରସମି ଦମ୍ବଚେ ସହଚରୀ  ।’
+ଜୟଦେବଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣିତ ବସନ୍ତ ରାସ ଏହି ଦୋଳଯାତ୍ରାର ପ୍ରତୀକ ଅଟେ ।
+ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଏହି ଉତ୍ସବଟି ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ପାଳିତ ହୁଏ ।
+ଦୋଳବେଦୀ ନାମକ ଗୋଟିଏ ମନ୍ଦିର ଐଶାନ୍ୟ ଭାଗରେ ଅଛି ।
+ସେହିଠାରେ ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ, ଲଷ୍ମୀ ଓ ସରସ୍ବତୀଙ୍କ ସହିତ ଦୋଳିରେ ବିଜେ କରନ୍ତି ।
+ସେଠାରେ ଫୁଲଛତ୍ର ଓ ଫୁଲ ଚାନ୍ଦୁଆ ଟଣାଯାଏ ।
+ଅବିର ଲାଗି ଚଣା ସାକର ପ୍ରଭୃତି ଭୋଗ ଓ ଅନେକ ନୀତି ହୋଇଥାଏ ।
+ଦୋଳ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀର ପାଞ୍ଚଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଜଗନ୍ନାଥ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କର ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଗ ପରେ ଚାଚେରୀ ବେଶ କରାଯାଏ ଏବଂ ଚାଚେରୀ ଭୋଗ ନାମକ ଗୋଟିଏ ଅଧିକ ଭୋଗ ଲାଗି କରାଯାଏ ।
+ତାହାପରେ ଠାକୁର ଦୋଳଗୋବିନ୍ଦ, ଲଷ୍ମୀ ଓ ସରସ୍ବତୀଙ୍କ ସହ ବିଜେ କରି ଚାଚେରୀ ଭ୍ରମଣ ପାଇଁ ବାହାରନ୍ତି ।
+ଏଥିରେ ଫଗୁଲାଗି ମଧ୍ୟ ହୁଏ ।
+ଏହିପରି ପାଞ୍ଚଦିନ ଧରି ଉତ୍ସବ ପାଳିତ ହୁଏ ।
+କବି ଶ୍ରୀହର୍ଷଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ଏହି ମହିମାମୟ ଦୋଳ ବା ଚାଚେରୀ ଯାତ୍ରାର ମହତ୍ତ୍ବ ନିମ୍ନ ଶ୍ଳୋକରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ।
+‘ଦୋଳେଚ ଦୋଳ ଗୋବିନ୍ଦଂ
+ଚାପେଚ ମଧୁସୂଦନଂ
+ରଥତୁ ବାମନଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା
+ପୁନର୍ଜନ୍ମ ନ ବିଦ୍ୟତେ  ।’
+ଏହି ଦୋଳଯାତ୍ରା ବା ବସନ୍ତ ଉତ୍ସବକୁ ଚାଚେରୀ ବେଶ ଚାଚେରୀ ଯାତ୍ରା ବା ଚାଚେରୀ ଲୀଳା କୁହାଯାଏ ।
+ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ୟ କବିତାରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଦୋଳଯାତ୍ରା ଓ ଚାଚେରୀ ଲୀଳାର ଉଦାହରଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
+ଏହି ଦୋଳଯାତ୍ରା ବା ଚାଚେରୀ ଯାତ୍ରା ଉପରେ ଚାଚେରୀ ଲୀଳା ଏକ ପ୍ରାମାଣିକ ଇତିହାସ ।
+କାଳ୍ପନିକ କାହାଣୀ ଓ ପୌରାଣିକ ଘଟଣା ଅବତାରଣାର ଏକ ସମନ୍ବୟ ରକ୍ଷାକରି ଚାଚେରୀ ଲୀଳାର କାରଣ, ବିଧି, ପ୍ରସଙ୍ଗ ଓ ବର୍ଣ୍ଣନା ଇତ୍ୟାଦି- ଉପାଖ୍ୟାନ ଓ ଚମତ୍କାର କଥନ ଶୈଳୀରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ।
+ସ୍ବତରାଂ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଯାତ୍ରା ବା ଲୀଳାପରି ଦୋଳଯାତ୍ରାର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଏବଂ ଲୀଳା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଚମତ୍କାର ଭାବ ଓ ଚେତନାର ସ୍ପର୍ଶ ଦିଏ ।
+ବି.ଦ୍ର.:- ଉକ୍ତ ଲେଖା ନିମନ୍ତେ ଜଗନ୍ନାଥ ଚେତନାର ଉଦ୍ଭବ ଓ ବିକାଶ, ମାଦଳା ପାଞ୍ଜି, ଗୀତ ଗୋବିନ୍ଦ, ରହସ୍ୟମଞ୍ଜରୀ, ବିଚିତ୍ର ରାମାୟଣ ପୁସ୍ତକ ସହିତ “ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପତ୍ରିକା” ବିଭିନ୍ନ ସଂଖ୍ୟାର ସହାୟତା ନିଆଯାଇଛି ।