ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಎಲ್ಲ ದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರೌಢ ಎಂದು ಎರಡು ಹಂತಗಳಾಗಿ ಏರ್ಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ .
ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಹಂತವೂ ಏರ್ಪಟ್ಟಿದೆ .
ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ 5-7 ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಂಭವಾಗುತ್ತದೆ .
ಏಷ್ಯದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲೂ ಇದೇ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ .
ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈ ಶಿಕ್ಷಣ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವುದು 6 ವರ್ಷಕ್ಕೆ 5 ವರ್ಷ 9 ತಿಂಗಳಿನ ಮಕ್ಕಳು ಬೌದ್ಧಿಕವಾಗಿ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಮೊದಲ ತರಗತಿಗೆ ಸೇರಲು ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆಂದು ಹಿಲ್‍ಡ್ರೆಸ್ ಎಂಬ ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ .
ಆ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಬರುವವರೆಗೆ ಮಕ್ಕಳು ಮನೆಯಲ್ಲೊ ನರ್ಸರಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲೊ ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯಬೇಕಾಗಿರುತ್ತದೆ .
ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಅಮೆರಿಕ ಮೊದಲಾದ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರೈಮರಿ ಶಿಕ್ಷಣದ ಅವಧಿ 6 ವರ್ಷ ಭಾರತದ ಅನೇಕ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ 5 ವರ್ಷ ಅವಧಿಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವೂ ಅನಂತರ ಮೂರು ವರ್ಷದ ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವೂ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ .
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಹಾಲಿ ಇರುವಂತೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ 7 ವರ್ಷ ಅವಧಿಯ ಒಂದು ಅಖಂಡ ಹಂತ .
ಈ ಶಿಕ್ಷಣ 6ರಿಂದ 12 ವರ್ಷದ ತನಕ ಇರತಕ್ಕದ್ದೆಂದು ಸೂಚಿಸಿದೆ .
ವರ್ಧಾ ಶಿಕ್ಷಣ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಲ ಶಿಕ್ಷಣದ ಅವಧಿಯನ್ನು 7 ವರ್ಷವೆಂದು ನಿಗದಿಮಾಡಿದೆ .
ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದ ವಿಶಾಲ ಧ್ಯೇಯವೇ ಈ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ .
ಓದುವುದು,ಬರೆಯುವುದು,ಗಣಿಸುವುದು _ ಇವನ್ನು ಕಲಿಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಸಮಾಜ ಜೀವನವನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಲು ಜನಾಂಗದ ಸಂಸ್ಕøತಿಯನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ , ಪುಷ್ಟಿಗೊಳಿಸಿ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಹಾಯವಾಗಿರಬೇಕು .
ಈ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿದ ಅನಂತರ ಅನೇಕ ಮಂದಿ ಪಾಠಶಾಲೆಯನ್ನು ಬಿಡುವರಾದ್ದರಿಂದ ಇದು ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಪೂರ್ಣವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ಹಂತದ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುವಂತೆಯೂ ಇರಬೇಕು .
ಆದ್ದರಿಂದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅಗತ್ಯವಾದ ಭಾಷೆ ,ಗಣಿತ ,ಭೂ ವಿವರಣೆ ,ಪ್ರಜಾಧರ್ಮ ,ಆರೋಗ್ಯ ಕೈಕೆಲಸಗಳು ,ಚಿತ್ರಕಲೆ ,ವಿಜ್ಞಾನ ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡುವುದು ಆವಶ್ಯಕ .
ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಸ್ಥಾನವಿಲ್ಲ .
ಮಕ್ಕಳು ಮೊದಲು ಮಾತೃಭಾಷೆಯನ್ನು ಕಲಿಯಬೇಕು .
ಶಿಕ್ಷಣ ಮಾಧ್ಯಮವು ಅದೇ ಆಗಿರಬೇಕು .
11 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನತನಕವೂ ಅವರ ಮೇಲೆ ಪರಭಾಷೆಯ ಹೊರೆ ಹೊರಿಸಬಾರದು .
ಇದರ ಅನ್ವಯ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 5ನೇಯ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷಿನ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನೂ ಇತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೊಂದು ಪರಭಾಷೆಯ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನೂ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ .
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರ ಮೂಲಶಿಕ್ಷಣವನ್ನೂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನೂ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು .
ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಈಗ ಮೂಲಶಿಕ್ಷಣವನ್ನೇ ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿವೆ .
ಇತರ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲಶಿಕ್ಷಣ ಮಾದರಿಯ ಪಾಠಶಾಲೆಗಳು ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ .
ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಹೊಣೆ ಆಯಾ ಸರ್ಕಾರದ ಹೊಣೆ ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ಎಲ್ಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೂ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿವೆ .
ಮುಂದುವರೆದ ಎಲ್ಲ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಪೌರಸ್ತ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲೂ ಅದು ಉಚಿತವೂ ಕಡ್ಡಾಯವೂ ಆಗಿದೆ .
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಚಿತ ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣ 1961-62ರ ಸಾಲಿನಿಂದ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲೂ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ .
ಒಟ್ಟಾರೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ ವಿಷಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನೂ ಅವೇ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ .
ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ನಡೆಸುವ ಶಾಲೆಗಳು ಸರ್ಕಾರದ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದಿರಬೇಕೆಂದು ನಿಯಮವಿದೆ .
ಶಾಲಾದಿನದ ವೇಳೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೈವಿಧ್ಯ ಉಂಟು .
ದಿನಕ್ಕೆ 5 ಗಂಟೆ ಕೆಲಸ ಎಂಬುದನ್ನು ಬಹಳ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಒಪ್ಪಿವೆ .
ಪಾಠಶಾಲೆಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ಮಾನ್ಯತೆ ದೊರೆಯಲು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಶಾಲೆ ಕೆಲಸಮಾಡಬೇಕಾದ ದಿನಗಳ ಕನಿಷ್ಠಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿ ಸರ್ಕಾರ ನಿಗದಿಮಾಡುತ್ತದೆ .
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನ 5 ಗಂಟೆಯಂತೆ ವರ್ಷಕ್ಕೆ 220 ದಿನ ಕೆಲಸಮಾಡಬೇಕೆಂದು ನಿಯಮವಿದೆ .
ಕೆಳ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ 30 -35 ಮಕ್ಕಳೂ ಮೇಲಿನ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ 40 - 45 ಮಕ್ಕಳೂ ಇದ್ದು ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕ ಬೋಧಕ ಪ್ರಮಾಣ 1:40 ಇರಬಹುದು .
ಗಾತ್ರವೊಂದೇ ತರಗತಿಯ ದಕ್ಷತೆಗೆ ಆಧಾರ ಎನ್ನಲು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣಗಳಿಲ್ಲ .
ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರು ಹೆಂಗಸರಾಗಿರುವುದು ಉತ್ತಮ .
ಅವರು ಸ್ವಭಾವತಃ ಹೆಚ್ಚು ತಾಳ್ಮೆಯುಳ್ಳವರು .
ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮಾತೃಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವವರು .
ಪಾಶ್ಚತ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀ ಶಿಕ್ಷಕರೇ ಹೆಚ್ಚು .
ಈ ಧೋರಣೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈಗ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ .
ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ವೃತ್ತಿಗೆ ವಿಧಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಕನಿಷ್ಠ ಅರ್ಹತೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 7ನೇಯ ತರಗತಿ ಪರೀಕ್ಷೆಯೇ ಆಗಿತ್ತು .
ಈಗ ಅನೇಕ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಎಸ್.ಎಸ್.ಎಲ್.ಸಿ.ಯನ್ನೇ ಕನಿಷ್ಠ ಅರ್ಹತೆಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿವೆ .
ಜೊತೆಗೆ ವೃತ್ತಿಶಿಕ್ಷಣವೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇರಬೇಕಾದರ್ಹತೆ .
ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪದವೀಧರರಂಥ ಹೆಚ್ಚು ಅರ್ಹತೆಯುಳ್ಳವರೂ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಾಧ್ಯಾಯರಾಗಿರುವುದುಂಟು .
ಪ್ರಜೆಗಳ ಪ್ರಬುದ್ಧ ಬುದ್ಧಿಬಾಹುಗಳೇ ದೇಶದ ಸಂಪತ್ತು .
ಮಕ್ಕಳ ಪ್ರಚ್ಚನ್ನ ಶಕ್ತಿಸಾಮಥ್ರ್ಯಗಳು ವ್ಯರ್ಥವಾಗದೆ ಪ್ರಕಾಶಕ್ಕೆ ಬರಬೇಕಾದರೆ ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಅಗತ್ಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಒಪ್ಪಿರುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಂತೂ ಇದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ .
ಇದನ್ನರಿತ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆದಿಯಿಂದಲೂ ತಂತಮ್ಮ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದವು .
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣವು 1911ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು .
ಅಂದಿನಿಂದ 1961ರ ತನಕ ದೇಶದ ವಿವಿಧ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಆದರೆ ಪ್ರಗತಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿತ್ತು .
1961ರಿಂದ ರಾಜ್ಯಾಂಗದ 45ನೇಯ ವಿಧಿಯಂತೆ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳೂ ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣದ ಕಾನೂನನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿವೆ .
ಈ ಮಕ್ಕಳು ಸರ್ಕಾರ ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಗರಿಷ್ಠ ವಯೋಪರಿಮಿತಿಯವರೆಗೂ ಅಥವಾ ಕನಿಷ್ಠ ತರಗತಿಯವರೆಗೂ ತಮ್ಮ ವ್ಯಾಸಂಗವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲೇಬೇಕು .
ಪಾಠಶಾಲೆಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ದುಡಿಮೆಗೆ ಹಚ್ಚಲಾಗದು .
ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣದ ಅವಧಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 5-6 ವರ್ಷದಿಂದ 14-15 ವರ್ಷದ ತನಕವೂ ಇದ್ದು ಪ್ರೌಢ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ .
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈ ಅವಧಿ 6ನೇಯ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ 5 ವರ್ಷ ಅವಧಿಯದಾಗಿದ್ದು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಹಂತಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ .
ಈ ಅವಧಿ 6ರಿಂದ 14 ವಯಸ್ಸಿನತನಕ 8 ವರ್ಷದ್ದಾಗಿರಬೇಕೆಂದು ತಜ್ಞರ ಮತ .
ಕಡ್ಡಾಯ ಹಾಜರಿ ಯೋಜನೆ ಎಂಬುದು ಮೇಲಿನ ಯೋಜನೆಯ ಮಾರ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥೆ .
ಇದರ ಪ್ರಕಾರ ಎಲ್ಲ ಮಕ್ಕಳನ್ನೂ ಪಾಠಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಬೇಕೆಂಬ ಒತ್ತಾಯವಿಲ್ಲ .
ಆದರೆ ಪಾಠಶಾಲೆಗೆ ದಾಖಲಾದ ಮಕ್ಕಳು ಸರ್ಕಾರ ನಿಗದಿ ಮಾಡಿರುವ ಅವಧಿಯವರೆಗೂ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಬಿಡುವಂತಿಲ್ಲ .
ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಅಪವ್ಯಯವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವುದು ಬಹುಮುಖ್ಯ .
ಲಿನ್‍ಲಿತ್‍ಗೊ ಸಮಿತಿಯೂ ಹಾರ್ಟಾಗ್ ಸಮಿತಿಯೂ ಈ ರೀತಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿವೆ .
ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲ ದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಒಬ್ಬನೇ ಒಬ್ಬ ಶಿಕ್ಷಕನಿರುವ ಹಲವು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಗಳಿವೆ .
ಅನೇಕ ಪಾಠಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹಚ್ಚು ತರಗತಿಗಳಿದ್ದರೂ ಮಕ್ಕಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚುಮಂದಿ ಶಿಕ್ಷಕರನ್ನು ನಿಯಮಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ .
ಆದ್ದರಿಂದ ಇರುವ ಒಬ್ಬ ಶಿಕ್ಷಕನೇ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ತರಗತಿಗಳಿಗೆ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೋಧಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ .
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈಗ ಸುಮಾರು ಶೇಕಡಾ 40ರಷ್ಟು ಏಕಶಿಕ್ಷಕ ಪ್ರೈಮರಿ ಪಾಠಶಾಲೆಗಳಿವೆ .
ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲೂ ಇಂಥ ಶಾಲೆಗಳು ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿವೆ .
ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಕಡ್ಡಾಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣಯೋಜನೆಯ ಅನ್ವಯ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಣಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಎಲ್ಲ ದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಈ ಬಗೆಯ ಶಾಲೆಗಳು ಅಪೇಕ್ಷಣೀಯವಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿವೆ .
ಏಕಶಿಕ್ಷಕ ಪಾಠಶಾಲೆಗಳು ಸುಗಮವಾಗಿ ಕೆಲಸಮಾಡಲು
(1)ಮಕ್ಕಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ 40ಕ್ಕೆ ಮೀರಬಾರದು.
(2) ನಾಲ್ಕಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ತರಗತಿಗಳಿರಬಾರದು.
(3) ಶಿಕ್ಷಕರ ಅರ್ಹತೆ ಎಸ್.ಎಸ್.ಎಲ್.ಸಿ .ಗೆ ಕಡಿಮೆ ಇರಬಾರದು .
(4) ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೂ ಶಾಲಾತನಿಖಾಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೂ ಏಕಶಿಕ್ಷಕ ಪಾಠಶಾಲೆಗಳ ಸಂವಿಧಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಬಹುತರಗತಿಗಳ ಬೋಧನೆ - ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ತರಬೇತು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಕೊಡಬೇಕು,
