Law_Tran_1-Release-1.csv

गौरतलब है कि इस डायरी को बनाये रखने का मुख्य उद्देश्य यह होता है कि इसके जरिये सबूतों से छेड़छाड़ को और अन्वेषण के कालक्रम/घटनाक्रम को मनचाहे ढंग से बदलने जैसी घटनाओं को रोका जा सके।,గమనించాల్సింది ఈ డైరీ రూపొందిన ముఖ్య ఉద్దేశం ఏమిటంటే. దీని ద్వారా సాక్ష్యాలు తారుమారు కాకుండా చూడటం మరియు దర్యాప్తు/సంఘటనల క్రమాన్ని నచ్చినట్టు మార్చకుండా అడ్డుకట్ట వేయవచ్చు. 
"भगवंत सिंह बनाम कमिश्नर ऑफ़ पुलिस (1983) 3 SCC 344 मामले के अनुसार, बेतरतीब ढंग से तैयार की गयी केस डायरी उस उद्देश्य को ही पराजित कर देती है, जिसके लिए उसे तैयार करना/किया गया होता है।","భగవంత్ సింగ్ వర్సెస్‌ కమిషనర్ ఆఫ్ పోలీస్ (1983) 3 SCC 344 కేసు ప్రకారం యాదృచ్ఛికంగా తయారుచేసిన కేసు డైరీలు ఆ ప్రయోజనాన్ని ఓడిస్తాయి, అట్టి ప్రయోజనార్థం/రూపొందించిన దాని కోసమే మాత్రమే దానిని ఉపయోగించాలి."
इस बात को अच्छी तरह से ध्यान में रखा जाना चाहिए कि केस डायरी स्वयं में कोई सबूत नहीं है और इसका उपयोग केवल न्यायालय या पुलिस अधिकारी द्वारा बहुत ही सीमित उद्देश्य के लिए किया जा सकता है।,"బాగా గుర్తుంచుకోవాల్సింది ఏమిటంటే కేసు డైరీ అన్నది ఎటువంటి సాక్ష్యం కాదు, కోర్టు లేదా పోలీసు అధికారుల కోసం పరిమిత ప్రయోజనం కోసం మాత్రమే అది ఉపయోగపడుతుంది."
इसके जरिये पुलिस अन्वेषण में पारदर्शिता सुनिश्चित की जाती है।,దీని ద్వారా పోలీసుల దర్యాప్తులో పారదర్శకత తప్పకుండా వస్తుంది.
गौरतलब है कि केस डायरी के बारे में हम विस्तार से एक अन्य लेख में चर्चा कर चुके हैं।,గమనించాల్సింది ఏమిటంటే కేసు డైరీ గురించి మనం ఇంతకు ముందు వ్యాసంలో ఓసారి సుదీర్ఘంగా చర్చించాం.
आपराधिक मामलों की 'केस डायरी' क्या होती है और कौन कर सकता है इसका उपयोग? मौजूदा लेख में हम यह जानेंगे कि आखिर किस हद तक अभियुक्त पक्ष को केस डायरी देखने या इस्तेमाल करने/निरिक्षण की अनुमति दी जा सकती है।,"నేర వ్యవహారాల్లో 'కేసు డైరీ' ఎలా ఉంటుంది, దీన్ని ఎవరూ ఉపయోగిస్తారనేది ఈ వ్యాసం ద్వారా అది తెలుసుకుందాం. కేసు డైరీని చూడటానికి లేదా ఉపయోగించడానికి/పరిశీలించడానికి నిందిత పార్టీని ఏ మేరకు అనుమతించవచ్చో తెలుసుకుందాం."
"अभियुक्त को किस हद तक है केस डायरी इस्तेमाल करने या देखने/निरिक्षण का अधिकार? यदि हम सीआरपीसी की धारा 172 की उपधारा (3) को ध्यानपूर्वक पढेंगे तो हम यह पाएंगे कि न तो आरोपी व्यक्ति और न ही उसका कोई भी प्रतिनिधि, डायरी में वर्णित विवरण की मांग कर सकता है।",కేసు డైరీని ఉపయోగించడానికి లేదా చూడటానికి/పరిశీలించడానికి నిందితులకు ఏ మేరకు హక్కు ఉంటుంది? సిఆర్‌పిసి సెక్షన్ 172 సబ్ సెక్షన్ (3)ను మనం జాగ్రత్తగా చదివితే నిందితుడు లేదా అతని ప్రతినిధులు ఎవరూ డైరీలో పేర్కొన్న వివరాలను అడగలేరని మనం గ్రహిస్తాం.
"दूसरे शब्दों में, ऐसी 2 ही परिस्थितियां होती हैं, जहाँ अभियुक्त पक्ष को केस डायरी के निरीक्षण की सीमित अर्थों में अनुमति दी जाती है। यह दोनों ही परिस्थितियों का वर्णन सीआरपीसी की धारा 172 की उपधारा (3) में दिया गया है, जिसे अभी-अभी हमने समझा।","మరో మాటలో చెప్పాలంటే, కేసు డైరీని పరిమిత కోణంలో పరిశీలించడానికి నిందిత పార్టీకి అనుమతించేందుకు 2 సందర్భాలు మాత్రమే ఉన్నాయి. ఈ రెండు సందర్భాలు సీఆర్‌పీసీ సెక్షన్ 172లోని సబ్‌ సెక్షన్ (3)లో వివరించబడ్డాయి, దాన్ని మనం ఇప్పుడిప్పుడే తెలుసుకుంటున్నాం."
"आइये अब इन दोनों ही परिस्थितयों को हम अलग-अलग शीर्षकों के अंतर्गत समझ लेते हैं, जिससे हमे इन दोनों परिस्थितियों के विषय में सम्पूर्ण रूप से ज्ञान हो जाए।","రండీ ఇప్పుడు ఈ రెండు సందర్భాలను వేర్వేరు శీర్షికల ద్వారా అర్థం చేసుకుందాం, తద్వారా ఈ రెండు సందర్భాలపై మనకు పూర్తి అవగాహన లభిస్తుంది."
[प्रथम परिस्थिति] साक्ष्य देने के दौरान पुलिस अधिकारी द्वारा अपनी स्मृति को ताज़ा करने के लिए केस डायरी का उपयोग अक्सर ऐसा होता है कि एक पुलिस अधिकारी एक साक्षी के रूप में अदालत के समक्ष साक्ष्य देते समय अपनी स्मृती को ताज़ा करने हेतु केस डायरी का उपयोग करता है।,[మొదటి సందర్భం] సాక్ష్యం ఇచ్చేటప్పుడు పోలీసు అధికారి తన జ్ఞాపకశక్తిని పునరుద్ధరించుకునేందుకు కేసు డైరీని తరచుగా ఉపయోగిస్తారు. ఒక పోలీసు అధికారి సాక్షిగా కోర్టు ఎదుట సాక్ష్యం చెప్పేటప్పుడు తన జ్ఞాపకశక్తిని రిఫ్రెష్ చేసుకునేందుకు కేస్‌ డైరీ ఉపయోగిస్తారు.
"साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 159 के अंतर्गत इस प्रकार स्मृति को ताज़ा करने की गुंजाईश मौजूद है।","ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 సెక్షన్ 159 కింద జ్ఞాపకశక్తిని రిఫ్రెష్ చేసుకునేందుకు ఇది వెసులుబాటు కల్పిస్తుంది."
इस मामले में उच्चतम न्यायालय ने कहा था कि वह पुलिस अधिकारी अपनी स्मृति को ताज़ा करने के लिए ऐसा करने का हकदार था।,తన స్మృతిని జ్ఞప్తికి తెచ్చుకునేందుకు పోలీసు అధికారికి ఆ హక్కు ఉందని ఈ కేసులో సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది.
इसी प्रकार धारा 159 के तहत पुलिस अधिकारी अपनी स्मृति को ताज़ा करने के लिए केस डायरी का इस्तेमाल कर सकता है।,సెక్షన్ 159 ప్రకారం ఒక పోలీసు అధికారి తన జ్ఞాపకశక్తిని రిఫ్రెష్ చేయడానికి కేస్ డైరీని ఉపయోగించుకోవచ్చు.
"अब जब भी वह (पुलिस अधिकारी) केस डायरी का इस प्रकार से इस्तेमाल करता है तो अभियुक्त पक्ष, केस डायरी की उस प्रासंगिक एंट्रीज़ को देख सकता है और उसका इस्तेमाल पुलिस ऑफिसर की प्रति-परीक्षा करने के लिए कर सकता है (जैसा कि साक्ष्य अधिनियम, 1860 की धारा 161 में दिया गया है)।","ఎప్పుడైతే వారు (పోలీసు అధికారి) కేసు డైరీని ఈ విధంగా ఉపయోగిస్తారో అప్పుడు ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న పక్షం కేసు డైరీలో సంబంధిత ఎంట్రీలు చూడవచ్చు మరియు పోలీసు అధికారిని తిరిగి ప్రశ్నించేందుకు ఉపయోగించుకోవచ్చు. (ఎవిడెన్స్ చట్టం, 1860 సెక్షన్ 161 ఈ మేరకు వెసులుబాటు కల్పిస్తోంది)."
"चलिए अब धारा 161 साक्ष्य अधिनियम, 1860 को बहुत संक्षेप में समझ लेते हैं।","ఎవిడెన్స్ చట్టం, 1860, సబ్‌ సెక్షన్‌ 161ను క్లుప్తంగా అర్థం చేసుకుందాం."
"गौरतलब है कि भले ही अभियुक्त, केस डायरी देखने का अधिकार आम तौर पर नहीं रखता हो लेकिन यदि पुलिस अधिकारी द्वारा उसका उपयोग अपनी स्मृति को ताजा करने के लिए गया है तो जिस सीमा तक उसका उपयोग किया गया है, उस सीमा तक केस डायरी को देखने का अधिकार अभियुक्त पक्ष को भी मिल जाता है।","కేసు డైరీ పరిశీలనకు నిందితుడికి సాధారణంగా హక్కు లేకపోయినా, జ్ఞాపకశక్తిని రిఫ్రెష్ చేసుకునేందుకు పోలీసు అధికారి దాన్ని ఉపయోగించినట్లయితే, దాన్ని ఏ మేరకు వారు ఉపయోగించుకుంటారో ఆ మేరకు కేసు డైరీ చూసే హక్కు నిందితుడికి కూడా లభిస్తుంది."
"[द्वितीय परिस्थिति] अदालत द्वारा, पुलिस अधिकारी की बातों का खंडन करने के प्रयोजन के लिए, केस डायरी का उपयोग सीआरपीसी की धारा 172 की उपधारा (2) से यह स्पष्ट है कि ट्रायल कोर्ट को अन्वेषण अधिकारी द्वारा बनाए गए केस डायरी में प्रविष्टियों की जांच करने और उसे तलब करने की शक्ति प्राप्त है।","[రెండవ సందర్భం] పోలీసు అధికారి మాటలను తిరస్కరించే ఉద్దేశ్యంతో కోర్టు కేసు డైరీని ఉపయోగించడం, దర్యాప్తు అధికారి నిర్వహించే కేసు డైరీలో ఎంట్రీలు ఇవ్వడానికి ట్రయల్ కోర్టు అవసరమని సిఆర్పిసిలోని సెక్షన్ 172లోని సబ్ సెక్షన్ (2) నుండి స్పష్టమైంది. దానిని పరిశోధించి పిలిచే అధికారం ఉంది."
यह एक बहुत ही महत्वपूर्ण सुरक्षा उपाय है। विधायिका ने अदालत में पूर्ण विश्वास दिखाया है जो जांच या मुकदमे का संचालन कर रही है।,ఇది ఒక కీలకమైన రక్షణ బంధం. విచారణ లేదా వాదనను కొనసాగిస్తున్న న్యాయవ్యవస్థపై శానసవ్యవస్థపై సంపూర్ణ విశ్వాసం కనబరచడం.
"यदि साक्ष्य में किसी प्रकार की असंगतता या अंतर्विरोध उत्पन्न हो रहा है, तो न्यायालय, पुलिस अधिकारी के विरोधाभास के प्रयोजनों के लिए डायरी में बनाई गई प्रविष्टियों का उपयोग कर सकता है (साक्ष्य अधिनियम, 1860 की धारा 145 के अनुसार), जैसा कि सीआरपीसी की धारा 172 की उप-धारा (3) में प्रदान किया गया है।","సాక్ష్యాలలో అసంబద్ధత లేదా ఏదైనా తేడా చోటుచేసుకుంటే పోలీసు అధికారిపై ఉల్లంఘనను కోర్టు చేపట్టవచ్చు, అట్టి దాని కోసం డైరీలో చేసిన ఎంట్రీలను కోర్టు ఉపయోగించవచ్చు (ఎవిడెన్స్ చట్టం, 1860, సెక్షన్ 145 ప్రకారం), సిఆర్పిసి సెక్షన్ 172 సబ్ సెక్షన్ (3) లో పొందుపరిచినట్టు."
"लेकिन ऐसे मामले में अभियुक्त को केस डायरी देखने का अधिकार नहीं मिल जाता है, क्योंकि अदालत उसका प्रयोग पुलिस अधिकारी का विरोधाभास करने अथवा पुलिस अधिकारी स्वयं उसका प्रयोग अपनी स्मृति को ताज़ा करने के लिए नहीं कर रहे होते हैं।","కాని ఇలాంటి సందర్భాల్లో నేరస్తులకు కేస్‌ డైరీ చూసే హక్కు ఉండదు. ఎందుకంటే న్యాయస్థానం దాన్ని పోలీసు అధికారికి వ్యతిరేకంగా ప్రయోగిస్తుంది కాబట్టి. అంతే కాదు, అట్టి పోలీసు అధికారి దానిని తన స్మృతిని గుర్తుకు తెచ్చుకునేందుకు ఉపయోగించుకునే వీలు కూడా ఉండదు."
गौरतलब है कि यहाँ सीआरपीसी की धारा 172 की उपधारा (2) एवं (3) का अंतर स्पष्ट भी हमारे पाठकों के लिए स्पष्ट हो जाता है कि जब धारा 172 की उपधारा (2) के अंतर्गत केस डायरी को तलब किया जाता है तो अभियुक्त को केस डायरी के निरिक्षण करने का कोई अधिकार नहीं होता है।,"సిఆర్పిసి సెక్షన్ 172, సబ్‌సెక్షన్‌ (2) మరియు (3) మధ్య తేడాను పాఠకులు పరిశీలించవచ్చు. సెక్షన్‌ 172, సబ్‌ సెక్షన్‌ (2) కింద కేసు డైరీని పిలిచినప్పుడు అట్టిదానిని పరిశీలించే అధికారం నిందితుడికి ఉండదు."
"हालाँकि, जब धारा 172 की उपधारा (3) के अंतर्गत केस डायरी का उपयोग अदालत द्वारा किया जाता है, तो अभियुक्त को सीमित प्रयोजनों के लिए केस डायरी के निरिक्षण का अधिकार प्राप्त हो जाता है जिससे पुलिस अधिकारों को क्रॉस एग्जामिन किया जा सके।","అయితే, ఇప్పుడు సెక్షన్ 172, సబ్‌సెక్షన్‌ (3) ప్రకారం డైరీని కోర్టు ఉపయోగించినప్పుడు, పరిమిత ప్రయోజనాల కోసం అట్టి కేసు డైరీని పరిశీలించే హక్కు నిందితుడికి లభిస్తుంది, తద్వారా పోలీసుల అధికారాన్ని క్రాస్‌ ఎగ్జామిన్‌ చేయవచ్చు."
क्या अभियुक्त को सम्पूर्ण केस डायरी दिखाई जा सकती है? इसका सीधा सा जवाब 'नहीं' है।,నిందితులకు కేసు డైరీని పూర్తిగా చూపించవచ్చా? దీని సూటి జవాబు “లేదు.”
"दरअसल, यदि पूरे मामले की केस डायरी आरोपी को उपलब्ध कराई जाती है, तो यह उन लोगों के लिए गंभीर पूर्वाग्रह पैदा कर सकता है और यहां तक कि उन लोगों की सुरक्षा और सुरक्षा को भी प्रभावित कर सकता है, जिन्होंने पुलिस को बयान दिए होंगे।","ఎందుకంటే, కేసుకు సంబంధించి కేసు డైరీనీ ఆరోపణలకు ఎదుర్కొంటున్న వ్యక్తికి అందిస్తే పోలీసులకు సాక్ష్యమిచ్చిన వ్యక్తులపై ఆగ్రహం చోటుచేసుకోవడమే కాదు అట్టి వారి భద్రతను కూడా ప్రభావితం చేయవచ్చు."
"अंत में, यह ध्यान में रखा जाना चाहिए कि एक केस डायरी, एक गोपनीय दस्तावेज है जिसकी गोपनीयता बरक़रार रखी जानी चाहिए, अन्वेषण अधिकारी ने किस गवाह से क्या जाना, उससे क्या पूछा और उसका निष्कर्ष क्या हो सकता है यह सभी बातें गोपनीय ही रखी जानी।","కేసు డైరీ అనేది ఒక రహస్య పత్రం, దీని గోప్యతను పరిరక్షించాలి, దర్యాప్తు అధికారి ఏ సాక్షి నుంచి ఏం తెలుసుకున్నారు, ఏం ప్రశ్నించారు, దాని ఫలితం ఎలా ఉంటుంది అనే విషయాలు పూర్తి రహస్యంగా ఉంచాలి."
जब कभी कोई व्यक्ति अपराध करता है तो न्यायालय में उस व्यक्ति पर अभियोजन चलाया जाता है।,ఏ వ్యక్తి అయినా నేరానికి పాల్పడితే అట్టి వ్యక్తిపై న్యాయస్థానంలో విచారణ జరుగుతుంది.
जिस व्यक्ति के ऊपर आयोजन चलाया जाता है उस व्यक्ति को अभियुक्त कहा जाता है।,ఏ వ్యక్తి అయితే విచారణను ఎదుర్కొంటారో అట్టి వారిని నిందితులు అంటారు.
पुलिस रिपोर्ट पर संस्थित मामले में न्यायालय में अभियुक्त का विचारण होता है।,పోలీసులు సమర్పించే నివేదిక ఆధారంగా న్యాయస్థానంలో నిందితులపై విచారణ జరుగుతుంది.
विचारण के उपरांत अभियुक्त की दोषमुक्ति या दोषसिद्धि तय होती है।,విచారణ సందర్భంగా నిందితులను నిర్దోషి లేదా దోషిగా ప్రకటించడం జరుగుతుంది.
परंतु अभियुक्त के पास विचारण के पूर्व ही मामले में उन्मोचित ( डिस्चार्ज) हो जाने का अवसर होता है।,అయితే విచారణకు ముందే నిందితులు కేసు నుంచి విముక్తి పొందే అవకాశాలు ఉంటాయి.
उन्मोचन ( डिस्चार्ज) दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 227 उन्मोचन का उल्लेख करती है।,విముక్తికు సంబంధించి ప్రస్తావన క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్‌ కోడ్‌ సెక్షన్‌ 227లో చూడవచ్చు
यह दंड प्रक्रिया संहिता की इस धारा के शब्दों के आकलन से यह ज्ञान होता है कि अभियुक्त विचारण के पूर्व ही उन्मोचित हो सकता है तथा ऐसा उन्मोचन न्यायालय पर निर्भर करता है।,క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్‌ కోడ్‌లోని ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న వ్యక్తి విచారణను ముందే విముక్తి పొందవచ్చు. అయితే ఇట్టి విముక్తి న్యాయస్థానంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
"जब कभी अभियुक्त पर विचारण किया जाता है तो वह सत्र न्यायालय या मजिस्ट्रेट द्वारा किया जाता है, यह धारा 227 सत्र न्यायालय द्वारा विचारण किए जाने के संबंध में है।",నిందితులపై విచారణ అన్నది సెషన్‌ కోర్టు లేదా మేజిస్ట్రేట్ ద్వారా జరుగుతుంది. సెషన్‌ కోర్టులో విచారణకు వివరణను సెక్షన్‌ 227 తెలియజేస్తుంది.
इस धारा में वर्णित उपबंधों के अनुसार मामले के रिकॉर्ड और उसके साथ किए गए दस्तावेजों पर विचार करने के पश्चात इस संबंध में अभियुक्त एवं अभियोजन की दलीलों को सुनकर न्यायाधीश समझता है कि अभियुक्त के विरुद्ध कार्यवाही के लिए पर्याप्त आधार नहीं है तो अभियुक्त को उन्मोचित कर देगा।,"ఈ సెక్షన్‌లో పొందుపరిచిన నిబంధనల ప్రకారం, కేసు రికార్డులు, దాంతో సంబంధం ఉన్న పత్రాలు పరిశీలించిన తరువాత, నిందితులు, ప్రాసిక్యూషన్ వాదనలు ఆలకించి దానిని బట్టి నేరారోపణ ఎదుర్కొంటున్న వ్యక్తిపై విచారణ కొనసాగించాలా లేదా కేసు నుంచి విముక్తి చేయాలా అన్నది న్యాయమూర్తి నిర్ణయిస్తారు."
ऐसा करने के अपने कारणों को लेखबद्ध करेगा।,ఇలా చేసేటప్పుడు దానికి సంబంధించి తన కారణాలను లిఖితపూర్వకంగా తెలియపరచాల్సి ఉంటుంది.
जगदीश चंद्र बनाम एस के शर्मा एआईआर 1999 उच्चतम न्यायालय (217) के मामले में उच्चतम न्यायालय ने अभिनिर्धारित किया कि यदि तथ्यों और परिस्थितियों के आधार पर मामला सिविल प्रकृति का बनता हो तो अभियुक्त को आपराधिक आरोपों से उन्मोचन किया जा सकता है।,"వాస్తవాలు,పరిస్థితులను బట్టి కేసు సివిల్‌ స్వభావంతో కూడినది అయితే అట్టి నిందితులను నేరారోపణల నుంచి విముక్తి కల్పించవచ్చని జగదీష్ చంద్ర వర్సెస్‌ ఎస్.కె.శర్మ ఎఐఆర్ 1999 (217) కేసులో సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది. పౌర స్వభావంతో కేసు జరిగితే నిందితులను క్రిమినల్ ఆరోపణల నుండి విడుదల చేయవచ్చని సుప్రీంకోర్టు నిర్ణయించింది."
इस वाद में कंपनी के अधिकारी को कंपनी ने सेवा के दौरान रहने के लिए कंपनी का घर दिया था। बाद में वह अधिकारी कंपनी की सेवा में नहीं रहा फिर भी उसने कंपनी का आवास खाली नहीं किया।,ఈ కేసులో కంపెనీలో పనిచేస్తున్న కారణంగా అధికారికి సంస్థ ఉండేందుకు నివాసాన్ని కేటాయించింది. ఆ తర్వాత ఆ అధికారి ఆ కంపెనీ నుంచి వైదొలిగినా ఆ ఇంటిని ఖాళీ చేయలేదు.
"उसके विरुद्ध कंपनी अधिनियम 1956 की धारा 630 एवं भारतीय दंड संहिता की धारा 406, 408 तथा 409 के अंतर्गत परिवाद प्रस्तुत किया गया। न्यायालय ने इस प्रकरण को सिविल प्रकृति का मानते हुए आपराधिक आरोपों से अभियुक्त को उन्मोचित कर दिया।","దీనికి సంబంధించిన ఆయనపై  కంపెనీ చట్టం 1956, సెక్షన్ 630, ఇండియన్ పీనల్ కోడ్ సెక్షన్ 406, 408, 409 కింద ఆయనపై ఫిర్యాదు నమోదైంది. ఈ కేసు సివిల్‌ స్వభావం గలదని భావించిన న్యాయస్థానం నిందితులను క్రిమినల్ ఆరోపణల నుంచి విముక్తి కల్పించింది."
"पीड़ित पक्षकार कभी-कभी सिविल प्रकृति के मामलों को आपराधिक प्रवृत्ति के मामलों में परिवर्तित कर देता है, जबकि प्रकरण सिविल प्रकृति का होता है।",కొన్ని సందర్భాల్లో బాధిత పక్షం సివిల్‌ స్వభావం ఉన్న కేసులను క్రిమినల్‌ కేసులుగా మార్చుతూ ఉంటుంది. అయినప్పటికీ అవి సివిల్‌ స్వభావాన్నే కలిగి ఉంటాయి.
"सिविल प्रकरण के संचालन एवं उसके संस्थित किए जाने की प्रक्रिया आपराधिक प्रकरणों से थोड़ी कठिन होती है, इस कठिनाई से बचने हेतु व्यक्ति आपराधिक प्रकरण संस्थित करवाने का प्रयास करता है।","నేర నిబంధనలతో పోల్చితే సివిల్‌ వివాదాలు అమలు కొంత కఠినంగంటుంది, ఆ కాఠిన్యం నుంచి బయటపడేందుకు క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్ ప్రకారం కేసు నడిచేలా కొందరు ప్రయత్నిస్తూ ఉంటారు."
महाराष्ट्र राज्य बनाम सलमान खान 2004 के मामले में यह बात कही गयी है कि-आपराधिक प्रकरणों में विचारण संबंधी विधि में यह व्यवस्था दी गयी है कि उपलब्ध साक्ष्य के अनुसार कार्यवाही के किसी भी चरण में आरोपों में परिवर्तन किया जा सकता है।,"క్రిమినల్ కేసుల విచారణలో అందుబాటులో ఉండే సాక్ష్యాల ప్రకారం, విచారణ ఏ దశలో ఉన్నా అభియోగాలు మార్చవచ్చని మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం వర్సెస్‌ సల్మాన్‌ ఖాన్‌ 2004 కేసులో చెప్పడం జరిగింది. "
अतः यदि विचारण के किसी भी चरण में साक्ष्य के आधार पर मजिस्ट्रेट यह अनुभव करता है कि प्रकरण का विचारण वरिष्ठ न्यायालय द्वारा किया जाना चाहिए तो वह मामले को संबंधित न्यायालय को सुपुर्द कर देगा।,"అంటే, విచారణ ఏ దశలోనైనా సాక్ష్యాల ఆధారంగా కేసును ఉన్నత కోర్టు పరిశీలించాలని మేజిస్ట్రేట్ భావిస్తే, వారు అట్టి కేసును సంబంధిత కోర్టుకు సూచిస్తారు."
सुम्मन बनाम मध्य प्रदेश राज्य के वाद में न्यायालय ने यह तय किया कि एक बार मजिस्ट्रेट द्वारा मामला सत्र न्यायालय को कमिट करने के पश्चात उस पर सत्र न्यायालय के अधिकारिता होगी।,కేసు సెషన్స్ కోర్టుకు అప్పగించాలని మేజిస్ట్రేట్‌ నిర్ణయించిన తర్వాత ఆ కేసు అధికార పరిధి సెషన్స్ కోర్టుకే ఉంటుందని సుమన్ వర్సెస్‌ మధ్యప్రదేశ్ కేసులో స్పష్టం చేయడమైనది.
विचारण के दौरान यह पता लगता है कि मामला सत्र न्यायालय द्वारा विचारणीय नहीं है फिर भी उस मामले में सत्र न्यायालय की अधिकारिता बनी रहेगी और उसके विचारण से वंचित नहीं होगा।,విచారణ సమయంలో ఈ కేసు సెషన్స్ కోర్టు విచారణార్హం కాదని తేలినా ఆ కేసులో సెషన్స్ న్యాయస్థానం అధికారపరిధిలోనే ఉంటుందని అక్కడ పరిశీలనను కొల్పోదని తేల్చిచెప్పడం జరిగింది.
नीलोफर बनाम गुजरात राज्य 2004 के मामले में अभियुक्त के विरुद्ध वेश्यावृत्ति के निवारण के लिए बनाए गए अनैतिक देह व्यापार निवारण अधिनियम 1956 की धारा 4 तथा 9 के अंतर्गत आरोप था कि अभियुक्त इस अपराध की शिकार हुई लड़कियों को एक स्थान पर ले जाकर उन्हें वेश्यावृत्ति के लिए दुष्प्रेरित एवं प्रलोभित किया।,"నిలోఫర్ వర్సెస్‌ గుజరాత్ రాష్ట్రం 2004 విషయంలోవ్యభిచార నివారణ కోసం రూపొందించిన అనైతిక దేహ వ్యాపార చట్టం, 1956 సెక్షన్‌ 4, 9 ప్రకారం నేరారోపణ ఎదుర్కొంటున్న బాలికలను ఒక ప్రదేశానికి తీసుకెళ్లి అక్కడ ప్రేరేపించడం, ప్రలోభపరచడం వంటి పనులు వారితో చేయించడం జరిగింది."
उन्हें वेश्यावृत्ति करने के लिए लालच दिया गया।,వారిని వ్యభిచార రొంపిలోకి లాగేందుకు ఆశ చూపారు.
इन लड़कियों को किसी ऐसी जगह पर रखा गया जहां से उनकी मांग होने पर आपूर्ति की जा सके।,డిమాండ్‌ వచ్చినప్పుడు సరఫరా చేసేందుకు వీలుగా ఈ అమ్మాయిలను ఒక ప్రదేశంలో ఉంచారు. 
ग्राहक इन लड़कियों की मांग करते थे तथा इस स्थान से यह लड़कियां सप्लाई कर दी जाती थी।,అమ్మాయిలు కావాలని వినియోగదారులు కోరిన వెంటనే అమ్మాయిలను ఆ స్థలం నుంచి సరఫరా చేసేవారు. 
न्यायालय ने इस धारा 6 के अधीन निरोध मानते हुए अभियुक्तों को दोषसिद्धि माना तथा उन्हें उन्मोचित किए जाने से इनकार कर दिया।,ఈ చట్టంలోని సెక్షన్ 6 కింద వారిని దోషులుగా కోర్టు భావించి వారి విడుదలను నిరాకరించింది.
मजिस्ट्रेट को प्राप्त उन्मोचन करने की शक्ति के अंतर्गत अभियुक्त उस समय भी उन्मोचित हो सकता है जब उसका विचारण मजिस्ट्रेट के न्यायालय द्वारा किया जा रहा है।,న్యాయస్థానంలో ఈ కేసు విచారణ జరుగుతున్న సమయంలో మేజిస్ట్రేట్‌ తనకున్న అధికార పరిధి మేరకు ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న వారికి విముక్తి కల్పించవచ్చు.
जब पुलिस ने अपना अंतिम प्रतिवेदन मजिस्ट्रेट के न्यायालय में प्रस्तुत कर दिया हो तथा मजिस्ट्रेट ऐसा विचारण करने के लिए सशक्त है तो मजिस्ट्रेट विचारण के पूर्व ही समस्त साक्षी एवं दस्तावेज़ी साक्ष्यों पर विचार कर लेने के पश्चात अभियुक्त को विचारण के पूर्व भी उन्मोचित कर सकता है।,"పోలీసులు తమ తుది నివేదికను మేజిస్ట్రేట్ కోర్టుకు సమర్పించినప్పుడు, అట్టి కేసు విచారణ చేపట్టేందుకు మేజిస్ట్రేట్‌ అధికారం కలిగి ఉండి, విచారణకు ముందేసాక్షులు, పత్రాల పరిశీలన జరిపి విచారణకు ముందే నిందితులను విడుదల చేయవచ్చు."
जैसे यदि किसी मजिस्ट्रेट के न्यायालय में किसी व्यक्ति के ऊपर मारपीट का कोई मामला संस्थित है तथा प्रथमिक साक्ष्य जैसे धारा 161 के साक्ष्य जिसे पुलिस द्वारा अपने अंतिम प्रतिवेदन में प्रस्तुत किया जाता है।,"ఉదాహరణకు, మేజిస్ట్రేట్‌ కోర్టులో ఒక వ్యక్తిపై దాడి కేసు విచారణ జరుగుతోంది. సెక్షన్ 161 ప్రకారం ప్రాథమికమైన ముఖ సాక్ష్యాలను పోలీసులు తమ తుది నివేదికలో సమర్పించారు."
मजिस्ट्रेट ऐसे साक्ष्य पर विचार नहीं कर सकेगा जो अभी प्रस्तुत न किए गए हों।,అయితే తనకు సమర్పించని సాక్ష్యాలపై మేజిస్ట్రేట్‌ విచారణ జరపడానికి వీల్లేదు.
यदि अभियुक्त के विरुद्ध कोई प्रथमदृष्टया मामला बनता हो तो ही मजिस्ट्रेट उसके विरुद्ध आरोप परिचित करेगा।,నిందితులపై ప్రైమా ఫేసీ కేసు ఉంటేనే అట్టి వాటిపై వ్యతిరేక ఆరోపణలను మేజిస్ట్రేట్‌ పరిశీలిస్తారు..
इस प्रकार का उन्मोचन मजिस्ट्रेट द्वारा आरोपित किए जाने के पूर्व में ही हो जाता है।,ఇటువంటి విముక్తి అన్నది మేజిస్ట్రేట్‌ అభియోగాలు ఖరారు చేయడానికి ముందే జరగాలి.
मजिस्ट्रेट पाता है कि प्रथमदृष्टया अभियुक्त के विरुद्ध कोई मामला बन रहा है तो ही वह आरोप परिचित करने की अगली प्रक्रिया के लिए कोई कदम उठाता है।,నిందితుడిపై ప్రైమా ఫేసీ కేసు ఉన్నట్టు మేజిస్ట్రేట్ గుర్తిస్తే ఆ తర్వాత నేరారోపణల అభియోగం నుంచి నిందితులను నిర్దోషులుగా ప్రకటించే తదుపరి ప్రక్రియ కోసం ఏదైనా చర్య చేపడతారు.
बिहार राज्य बनाम बैजनाथ प्रसाद एआरआई 2002 के वाद में एकत्रित किए गए प्रथमिक साक्ष्य के आधार पर अभियुक्त के विरुद्ध आरोप विचरित किया जाना उचित था। उच्च न्यायालय इस आधार पर अभियुक्त को उमोचित दिया था कि उसका प्रकरण 7 वर्षों से लंबित पड़ा था।,"బిహార్ స్టేట్ వర్సెస్‌ బైజనాథ్‌ ప్రసాద్ ఎఆర్ఐ 2002 కేసులో సేకరించిన ప్రైమా ఫేసీ సాక్ష్యాల ఆధారంగా, నిందితులపై అభియోగం సమర్థించబడింది. కాని ఈ కేసు 7 సంవత్సరాలుగా పెండింగ్‌లో ఉందన్న కారణంతో నిందితుడిని విడుదల చేయాలని హైకోర్టు ఆదేశించింది."
उच्चतम न्यायालय ने उच्च न्यायालय के इस निर्णय को अनुचित मानते हुए इसको उन्मोचन के प्रावधानों के प्रतिकूल माना।,హైకోర్టు తీర్పును సరికాదని ఈ కేసులో సుప్రీంకోర్టు భావించింది. విముక్తి కల్పించిన నిబంధనలను ప్రతికూలంగా ఉన్నాయని పరిగణించింది.
"केवल 7 वर्ष के बाद के आधार पर उन्मोचन उचित नहीं था क्योंकि उसके विरुद्ध आरोप विचरित हो चुके थे उसका विचारण आवश्यक था, आरोप विचरित हो जाने के पश्चात उन्मोचन नहीं हो सकता।","7 సంవత్సరాలుగా పెండింగ్‌లో ఉందన్న కారణంతో నిందితుడికి విముక్తి కల్పించడం సబబు కాదని, అతనిపై విచారణ జరిగిందని, విచారణ అవసరమని, ఆరోపించిన అభియోగాల విచారణ జరిగిన తర్వాత విడుదల చేయడం సరికాదని హైకోర్టు తేల్చిచెప్పింది."
जब अभियुक्त के पर आरोप विचरित कर दिए जाते हैं तो फिर किसी भी परिस्थिति में अभियुक्त का विचारण किया ही जाएगा।,"నిందితులపై వచ్చిన ఆరోపణలపై విచారణ జరిగినప్పుడు, ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ నిందితులపై విచారణ జరిగి తీరాల్సిందే."
"कुछ परिस्थितियां ऐसी होती हैं, जिनमें शांति बनाए रखे जाना नितांत आवश्यक हो जाता है।",కొన్ని పరిస్థితులు ఎలా ఉంటాయంటే శాంతి భద్రతలు కాపాడటం అత్యవసరం అవుతుంది.
"समाज में कुछ ऐसे व्यक्ति होते हैं, जिनके कार्यों से समाज के भीतर परिशांति भंग हो जाने का खतरा होता है।","సమాజంలో కొంతమంది వ్యక్తులు ఉంటారు, వారి చర్యలు సమాజంలో శాంతికి విఘాతం కలిగించేలా ఉంటాయి. "
समय-समय पर राज्य प्रशासन ऐसे लोगों से प्रतिभूति सहित या रहित बंधपत्र लेता है।,ఇలాంటి వ్యక్తులపై ఎప్పటికప్పుడు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు ష్యూరిటీతో లేదా ష్యూరిటీ లేకుండా బైండోవర్లు తీసుకుంటాయి.
प्रशासन का मुख्य उद्देश्य राज्य में शांति की स्थापना करना होता है।,ప్రభుత్వాల ముఖ్య ఉద్దేశం రాష్ట్రంలో శాంతిభద్రతలు పరిరక్షించడం.
इस शांति की स्थापना हेतु ही प्रतिभूति ली जाती है।,శాంతి నెలకొల్పేందుకే ఆంక్షలు విధించడం జరుగుతుంది.
समाज में ऐसे कई अभ्यस्त अपराधी होते हैं जो बार बार अपराध करते हैं तथा अपराध का दोहराव करते हैं।,సమాజంలో అనేక మంది అలవాటు పడిన నేరగాళ్లు ఉంటారు. వారు పదే పదే నేరాలు చేస్తుంటారు. చేసిన అపరాధాలు మళ్లీ మళ్లీ చేస్తుంటారు.
इनके अपराधों से समाज के साधारण लोगों में भय उत्पन्न होता है तथा संकटकारी परिस्थितियां जन्म लेती हैं।,వీరి నేరాల కారణంగా సమాజంలోని సాధారణ ప్రజలు భయకంపితులవుతారు. అంతే కాదు సంకటకరమైన పరిస్థితులు తలెత్తుతాయి.
ऐसी परिस्थितियों के कारण समाज में साधारण लोगों का जीवन संकटमय और भयाक्रांत हो जाता है।,ఇలాంటి పరిస్థితుల కారణంగా సమాజంలోని సాధారణ ప్రజల జీవితం సమస్యలమయంగా మారి వారు భయభ్రాంతులకు గురవుతారు.
इस उद्देश्य की पूर्ति हेतु भारत के कानून में दंड प्रक्रिया संहिता 1973 के अंतर्गत पुलिस शक्ति का समावेश किया गया है तथा या शक्ति राज्य के कार्यपालक मजिस्ट्रेट को सौंपी गयी है।,ఈ ఉద్దేశంతోనే భారత చట్టంలో క్రిమినల్‌ ప్రోసీజర్‌ కోడ్‌ 1973లో పోలీసుల అధికారాన్ని చేర్చారు. ఈ అధికారాన్ని రాష్ట్ర ఎగ్జిక్యూటివ్‌ మేజిస్ట్రేట్‌కు అప్పగించారు.
कार्यपालक मजिस्ट्रेट समाज में परिशांति बनाए रखने के प्रयास करता है।,సమాజంలో శాంతిభద్రతలు నెలకొల్పేందుకు ఎగ్జిక్యూటివ్‌ మేజిస్ట్రేట్‌ కృషి చేస్తారు.
"वह व्यक्ति जिनसे ऐसी प्रतिभूति ली जाती है दंड प्रक्रिया सहिंता के अध्याय -8 में ऐसे व्यक्तियों का उल्लेख किया गया है, जिनसे ऐसी प्रतिभूति ली जा सकती है।",ఏ వ్యక్తుల నుంచి అయితే ష్యూరిటీ తీసుకోవాలో అట్టి వ్యక్తులకు సంబంధించిన వివరణ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ చాప్టర్ -8లో పొందుపరచబడింది.
"वह व्यक्ति निम्न हैं- दोषसिद्ध होने पर दोषी से प्रतिभूति ली जाना अनेक ऐसे अपराधिक प्रकरण होते हैं, जिनमें दोषी सिद्ध हो जाने पर सत्र न्यायालय या प्रथम वर्ग मजिस्ट्रेट के न्यायालय द्वारा प्रतिभूति ली जाती है।",అట్టి వ్యక్తిపై మోపిన నేరారోపణల్లో దోషిగా రుజువైతే దానికి సంబంధించిన ష్యూరిటీ తీసుకోవడం వంటి క్రిమినల్‌ కేసులవంటివి ఉంటాయి. నేరం రుజువైన పక్షంలో సెషన్‌ కోర్టు లేదా ఫస్ట్ క్లాస్‌ మేజిస్ట్రేట కోర్టు ష్యూరిటీ తీసుకుంటుంది.
किसी व्यक्ति के दोषी सिद्ध हो जाने पर सेशन न्यायालय या प्रथम वर्ग मजिस्ट्रेट प्रतिभूति लेता है तथा यह प्रतिभूति में इन शर्तो का समावेश होता है कि दोषसिद्ध हो जाने के पश्चात दोषी द्वारा कोई ऐसा कार्य नहीं किया जाएगा जिससे परिशांति भंग हो।,"ఏ వ్యక్తిపైన నేరారోపణ చేసి అట్టిది రుజువైతే వారి నుంచి ష్యూరిటీని సెషన్‌ కోర్టు లేదా ఫస్ట్ క్లాస్‌ మేజిస్ట్రేట్‌ కోర్టు కోరుతుంది. నేరం రుజువైన తర్వాత అట్టి నేరాలు మళ్లీ చేయకుండా, పరిస్థితికి భంగం కలిగించకుండా ష్యూరిటీలో షరతులు ఉంటాయి."
न्यायालय प्रतिभूति का ऐसा आदेश 3 वर्ष से कम अवधि के लिए दे सकता है।,3 సంవత్సరాల కన్నా తక్కువ సమయానికి ష్యూరిటీ కోరుతూ న్యాయస్థానం ఆదేశాలు జారీ చేయవచ్చు
"धारा 106 के अंतर्गत जैसे विशेष अपराध बताए गए हैं, जिन अपराधों में व्यक्ति के दोष सिद्ध हो जाने के पश्चात न्यायालय द्वारा प्रतिभूति की मांग की जा सकती है।",సెక్షన్‌ 106లో నేరాల వివరణ ఉంది. ఇందులో రుజువయ్యే నేరాలకు సంబంధించి అట్టి దోషుల నుంచి ష్యూరిటీని కోర్టులు కోరవచ్చు.
इस धारा के अनुसार प्रतिभूति सहित या रहित बंधपत्र निष्पादन आदेशित करने के लिए मामले में कुछ तत्वों का होना आवश्यक है।,"ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం, ష్యూరిటీ సహితంగా లేదా రహితంగా బైండోవర్‌ అమలు చేసేందుకు తగిన ఆదేశాలు జారీ చేసేందుకు ఈ కేసులో కొన్ని అంశాలు ఉండటం అవసరం."
"1) कार्यपालक मजिस्ट्रेट के पास इस बात की सूचना होना चाहिए कि कोई व्यक्ति परिशांति भंग करेगा या लोक शांति विक्षुब्ध करेगा या कोई ऐसा ऐसा कार्य करेगा, जिससे परिशांति भंग होने या लोक शांति विक्षुब्ध होने की संभावना है।","1) ఏ వ్యక్తి అయినా శాంతి భద్రతలకు భంగం కలిగిస్తారని లేదా సమాజంలో అశాంతికి కారణమవుతారని, లేదా పరిస్థితి అదుపు తప్పేలా, సమాజంలో శాంతికి భంగం వాటిల్లే పనులు చేపడతారనే సమాచారం ఎగ్జిక్యూటివ్‌ మేజిస్ట్రేట్‌కు అంది ఉండాలి."
2) कार्यपालक मजिस्ट्रेट की राय में उस व्यक्ति के विरुद्ध जिसके बारे में इत्तिला मिली हो कार्यवाही करने का पर्याप्त आधार हो।,2) ఏ వ్యక్తికి సంబంధించి సమాచారం అందిందో అట్టి వ్యక్తిపై చర్య తీసుకునేందుకు ఎగ్జిక్యూటివ్‌ మేజిస్ట్రేట్‌ దగ్గర తగిన ఆధారాలు ఉండాలి.
3) वह स्थान जहां पर शांति भंग होने या लोक शांति विक्षुब्ध (डिस्टर्ब) होने की आशंका हो उसकी स्थानीय अधिकारिता के अंदर होना चाहिए या वह व्यक्ति उसकी अधिकारिकता अंदर हो जिसके द्वारा उस मजिस्ट्रेट की अधिकारिता से परे लोक शांति भंग किए जाने की आशंका हो।,"3) ఏ ప్రదేశంలో అయితే శాంతికి భంగం వాటిల్లుతుందని, లేదా శాంతి భద్రతకు విఘాతం కలుగుతుందనే అనుమానం ఉంటుందో అట్టి ప్రదేశం ఆ మేజిస్ట్రేట్‌ అధికార పరిధిలో ఉండాలి, దాన్ని అమలు చేసేందుకు తగిన అధికారం వారికి ఉండాలి."
अपील या पुनरीक्षण के बाद बंधपत्र निष्पादित करना होगा।,అప్పీల్ లేదా పునర్విచారణ తర్వాత తప్పనిసరిగా బైండోవర్‌ అమలు చేయాలి.
"रामचंद्र दास बनाम कैलाश चंद्र 1993 के वाद में उच्चतम न्यायालय ने विनिश्चय किया की धारा 107 के अधीन जांच के आधार पर की गयी कार्यवाही ठीक थी, किंतु 6 माह की अवधि सीमा बीत चुकी होने के कारण कार्यपालक मजिस्ट्रेट द्वारा विशेष कारणों का अभी लेखन किया जाना आवश्यक था।","రామచంద్ర దాస్‌ వర్సెస్‌ కైలాస్‌ చంద్‌ 1993 కేసులో సెక్షన్ 107 కింద దర్యాప్తు ఆధారంగా తీసుకున్న చర్యలు సమంజసమేనని, కాని 6 నెలల గడువు ముగిసిన తర్వాత ప్రత్యేక కారణాలను లిఖితపూర్వకంగా పేర్కొనడం తప్పనిసరని సుప్రీంకోర్టు విస్పష్టంగా పేర్కొంది."
मूसा मोहम्मद बनाम अमीन एआरआई 1967 केरल के मामले में अभिनिर्धारित किया गया है कि इस धारा के प्रयोजन के लिए सदोष कार्यवाही होगी जो विधि के अनुसार गलत हो।,"మూసా మహమ్మద్‌ వర్సెస్‌ అమీన్‌ ఎఐఆర్ 1967 కేరళకు చెందిన కేసులో ఈ సెక్షన్‌ను ప్రయోగించడం కోసం తప్పుడు చర్యలు చేపట్టడం చట్ట ప్రకారం తప్పు, లోపభూయిష్టమని స్పష్టం చేసింది."
राजद्रोह की बातें फैलाने वाले व्यक्ति से बंधपत्र लेना दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 108 के अंतर्गत वर्तमान परिदृश्य में बड़ी महत्वपूर्ण बात रखी गयी है।,రాజద్రోహాన్ని వ్యాప్తి చేసే వ్యక్తితో బైండోవర్‌ చేయించడం ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 108 ప్రకారం చాలా ముఖ్యమైన విషయం.
यह आज हमें राजनीतिक धरने प्रदर्शनों या फिर सरकार के विरुद्ध बोलने वाले व्यक्तियों के संदर्भ में रूप से देखने को मिलती है।,"నేటి పరిస్థితుల్లో నిర్వహించే రాజకీయ ధర్నాలు, ప్రదర్శనలు, ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా మాట్లాడే వ్యక్తులను మనం ఈ రూపంలో చూడవచ్చు."
समय-समय पर सरकार की नीतियों से आहत लोग या सरकार विरोधी लोग धरने इत्यादि समागम करते है।,"ప్రభుత్వ విధానాలతో ఇబ్బందులకు గురయ్యే వ్యక్తులు ఎప్పటికప్పుడు ధర్నాలు, నిరసనలకు దిగుతారు."
वहां अनेक बातें राजद्रोह से संबंधित हो जाती है।,అలాంటి చర్యలు రాజద్రోహం కిందకు వస్తాయి.
"वहां पर कार्यपालक मजिस्ट्रेट को यह शक्ति प्राप्त है कि उसकी स्थानीय अधिकारिता के भीतर कोई व्यक्ति मौखिक या लिखित रूप से कोई ऐसी बात का प्रकाशन कर रहा है जो भारतीय दंड संहिता की धारा 124 ए, 153ए, 153बी और 295 ए के अधीन दंडनीय है।","ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ తన స్థానిక పరిధిలో ఎవరైనా భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని 124ఎ, 153ఎ, 153బి, 295ఎ సెక్షన్ల ప్రకారం శిక్షార్హమైన మౌఖికంగా లేదా లిఖితపూర్వకంగా ఏదైనా ప్రచురిస్తున్నట్లు తెలిసి ఉంటే దాన్ని అడ్డుకునే అధికారం వారు కలిగి ఉంటారు."
"या फिर न्यायपालिका की मानहानि करता है या अश्लील वस्तुओं का विक्रय करता है या विक्रय करने के लिए बनाता है उनको आयात करता है उनको भाड़े पर चलाता है, ऐसे कोई भी कार्य करने वाले व्यक्ति या व्यक्तियों से कार्यपालक मजिस्ट्रेट धारा 108 के अंतर्गत सदाचार के लिए प्रतिभूति मांग सकता है।","లేదా న్యాయవ్యవస్థ పరువు తీయడం లేదా అశ్లీల వస్తువులను విక్రయించడం లేదా విక్రయించడానికి వాటిని తయారు చేయడం, దిగుమతి చేసుకోవడం, అద్దెకు తీసుకోవడం వంటి పనులకు పాల్పడే వ్యక్తి లేదా వ్యక్తుల నుంచి సెక్షన్‌ 108 ప్రకారం ష్యూరిటీ కోరే అధికారం ఎగ్జిక్యూటివ్‌ మేజిస్ట్రేట్‌కు ఉంటుంది."
संदिग्ध व्यक्तियों से प्रतिभूति दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 109 के अंतर्गत कार्यपालक मजिस्ट्रेट अपने क्षेत्राधिकार के भीतर किसी संदिग्ध व्यक्ति से प्रतिभूति मांग सकता है।,క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్‌ కోడ్‌ సెక్షన్‌ 109 ప్రకారం అనుమానిత వ్యక్తికి సంబంధించి తనకు అధికార పరిధి లేకపోయినా అట్టి వ్యక్తి నుంచి ష్యూరిటీని ఎగ్జిక్యూటివ్‌ మేజిస్ట్రేట్‌ కోరవచ్చు.
ऐसा संदिग्ध व्यक्ति अपनी उपस्थिति छिपाने में चालाकी बरत रहा हो या फिर संदिग्ध व्यक्ति अपनी उपस्थिति को किसी संज्ञेय अपराध को कारित करने की नियत से छुपा रहा हो तो कार्यपालक मजिस्ट्रेट धारा 109 के अंतर्गत ऐसे संदिग्ध व्यक्ति से प्रतिभूति प्राप्त करने का अधिकारी होता है।,అట్టి అనుమానిత వ్యక్తి తమ ఉనికి రహస్యంగా ఉంచే ప్రయత్నం చేస్తున్నా లేదా ఏదైనా రహస్యంగా నేరానికి పాల్పడతారనే అనుమానం ఉన్నా అట్టి అనుమానిత వ్యక్తి నుంచి ష్యూరిటీ కోరే అధికారం ఎగ్జిక్యూటివ్‌ మేజిస్ట్రేట్ర్‌ కలిగి ఉంటారు.
राज्य बनाम अमूल कुमार के एक पुराने मामले में विनिश्चय हुआ है यदि कोई व्यक्ति गिरफ्तारी से बचने के लिए स्वयं को छिपाता है तो इस धारा के अंतर्गत कार्यवाही नहीं की जा सकती।,ఏ వ్యక్తి అయితే అరెస్టును తప్పించుకునేందుకు అజ్ఞాతంలో ఉంటారో అట్టి వారిపై ఈ సెక్షన్‌ ఆధారంగా చర్యలు చేపట్టడం కుదరదని స్టేట్‌ వర్సెస అమూల్‌ కుమార్‌ అనేక ఒక పాత కేసులో నిర్ణయించడమైనది.
इस धारा की कार्यवाही ऐसे संदिग्ध व्यक्ति के प्रति की जाएगी जो कोई संज्ञेय अपराध करने की टोह में बैठा हो।,నేరం చేసేందుకు ఓ వ్యక్తి సిద్ధంగా ఉన్నారనే అనుమానం కలిగినప్పుడు ఈ సెక్షన్‌ ప్రయోగించవచ్చు.
कुछ सीमा तक यह दंड प्रक्रिया सहिंता की धारा 151 के प्रकार की है परन्तु अंतर यह है कि उस धारा में अपराध रोकने के लिए पुलिस द्वारा गिरफ्तार किया जाता है।,"కొద్ది మేరకు ఇది క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్‌ కోడ్‌ సెక్షన్‌ 151ను పోలి ఉంటుంది కాని, ఇందులో నేరాన్ని నిలువరించేందుకు పోలీసులు అరెస్టు కూడా చేయవచ్చు."
अभ्यस्त अपराधियों से प्रतिभूति कुछ व्यक्ति आदतन या अभ्यस्त अपराधी होते है जो बार-बार कोई अपराध करते है।,కొందరు అలవాటుపడిన నేరగాళ్లు పదేపదే అదే అపరాధాన్ని చేస్తూ ఉంటారు.
ऐसे अपराधियों का समाज में बगैर प्रतिभूति के स्वतंत्र रूप से रहना घातक होता है।,ఇలాంటి నేరస్తులు ఎటువంటి భద్రత లేకుండా సమాజంలో ఉండటం ప్రాణాంతకం అవుతుంది.
कार्यपालक मजिस्ट्रेट को ऐसे अभ्यस्त अपराधियों से सदाचार के लिए प्रतिभूति लेने की शक्ति प्राप्त है।,ఇలాంటి అలవాటుపడిన నేరగాళ్లలో పరివర్తన తెచ్చేందుకు వారి నుంచి ష్యూరిటీ తీసుకునే అధికారం ఎగ్జిక్యూటివ్‌ మేజిస్ట్రేట్‌కు ఉంది.
"जब कार्यपालक मजिस्ट्रेट को ऐसे किसी अभ्यस्त अपराधिक की जानकारी मिलती है जो उसकी स्थानीय अधिकारिता के भीतर है तथा जो बार-बार कोई विशेष प्रकार के अपराध जैसे लूट, गृहभेदन, चोरी, कूटरचना, छल, चुराई हुई संपत्ति को ठिकाने लगाना या अपहरण, धमकी, रिष्टि जैसे गंभीर अपराधों में बार-बार संलिप्त रहता है।","ఒక మేజిస్ట్రేట్ కు తమ స్థానిక న్యాయపరిధిలో ఎవరైనా నేరములు చేయడానికి అలవాటు పడిన ఒక నేరస్థునికి సంబంధించిన సమాచారము అందినప్పుడు మరియు అతను ఏదైనా ప్రత్యేక నేరములు అంటే దోపిడీ, ఇళ్ళు కొల్లగొట్టటము, దొంగతనము, కుట్రలు చేయడము, మోసము, దొంగతనము చేసిన సంపదను అమ్మటము లేదా అపహరించడము, బెదిరించడము, రిష్టి వంటి తీవ్రమైన నేరములలో పలుమార్లు పాల్గొనడము చేస్తూ ఉంటాడు. "
ऐसे अपराधी अभ्यस्त अपराधी होते है।,ఇలాంటి నేరగాళ్లు అలవాటుపడిన నేరగాళ్లుగా ఉంటారు.
दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 110 के अंतर्गत कार्यपालक मजिस्ट्रेट ऐसे अपराधियों से सदाचार के लिए प्रतिभूति सहित या रहित बंधपत्र लेकर उनसे समाज का संरक्षण करता है।,క్రిమినల్‌ ప్రోసిజర్‌ కోడ్‌ సెక్షన్‌ 110 ప్రకారం మేజిస్ట్రేట్ అటువంటి నేరస్థుల నుండి సత్ప్రవర్తన కోసము వారి నుంచి పూచీకత్తుతో కానీ లేదా పూచీకత్తు లేకుండా కానీ ఒక బంధన పత్రమును తీసుకొని అతని నుండి సమాజమును కాపాడతారు. 
अभ्यस्त अपराधियों का समाज में स्वतंत्र विचरण समाज के लिए घातक सिद्ध हो जाता है।,అలవాటుపడిన నేరస్థులను స్వతంత్రంగా విచారణ జరపడం సమాజానికి హానికరం.
इसके लिए यह प्रतिभूति नितांत आवश्यक है।,"దీని కోసం, ఈ భద్రత ఖచ్చితంగా అవసరం."
"मैसूर राज्य बनाम शिवप्पा के मामले में अभ्यस्त शब्द के अंतर्गत मजिस्ट्रेट अपराधी के पूर्व आचरण एवं उसके पूर्व में किए गए अपराध कृत्य, उसकी दुष्ट प्रवृत्तियों आदि को ध्यान में रखेगा।","స్టేట్ ఆఫ్ మైసూర్ వర్సెస్ శివప్ప విషయంలో, అలవాటు అనే పదం కింద, మేజిస్ట్రేట్ అపరాధి యొక్క మునుపటి ప్రవర్తన మరియు గతంలో చేసిన నేరం, అతని దుష్ట ధోరణులు మొదలైన వాటిని పరిగణనలోకి తీసుకుంటాడు."
इन बातों को ध्यान में रखकर ही धारा 110 की कार्यवाही की जाती है।,ఈ విషయాలను దృష్టిలో ఉంచుకునే సెక్షన్ 110ను అమలు పరచడమవుతుంది.
गोपालचारी बनाम केरल राज्य के एक पुराने मामले में मद्रास उच्च न्यायालय ने यह कहा है कि धारा 110 को संविधानिकता तब ही मिल पाएगी जब संविधान के अनुच्छेद 21 का उल्लंघन नहीं होता है।,రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 21 ను ఉల్లంఘించనప్పుడు మాత్రమే గోపాలచారి వర్సెస్ కేరళ రాష్ట్రం కేసులో మద్రాస్ హైకోర్టు సెక్షన్ 110 కు రాజ్యాంగబద్ధత ఇస్తుందని పేర్కొంది.
संविधान के अनुच्छेद 21 के दायरे में रहते हुए दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 110 के अंतर्गत कार्यवाही की जाती है।,రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 21 పరిధిలో క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 110 కింద చర్యలు తీసుకుంటారు.
धारा 107 धारा 110 के अधीन किसी व्यक्ति को बंधित करने के पूर्व उसे मजिस्ट्रेट द्वारा कारण बताओ नोटिस दिया जाना आवश्यक है ताकि वह आदेश में विनिर्दिष्ट सूचना के बारे में अपनी सफाई प्रस्तुत कर सकें।,"సెక్షన్ 107 సెక్షన్ 110 ప్రకారం, ఒక వ్యక్తిని బంధించే ముందు, అతనికి మేజిస్ట్రేట్ షో కాజ్ నోటీసు ఇవ్వవలసి ఉంటుంది, తద్వారా అతను ఆర్డర్‌లో పేర్కొన్న సమాచారానికి సంబంధించి తన వివరణను సమర్పించవచ్చు."
बगैर कारण बताओ नोटिस जारी किए यह कार्यवाही विधि के अनुकूल नहीं होगी।,ఎలాంటి కారణం చూపకుండా షో కాజ్ నోటీసు ఇవ్వకుండా ఈ చర్య చట్టానికి అనుగుణంగా ఉండదు.
धारा 107 एवं 108 के अंतर्गत किसी व्यक्ति को जब गिरफ्तार किया जाता है तो धारा 111 दंड प्रक्रिया संहिता के अंतर्गत आदेश दिया जाता है।,"సెక్షన్ 107 మరియు 108 కింద ఒక వ్యక్తిని అరెస్టు చేసినప్పుడు, సెక్షన్ 111 క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ కింద ఆర్డర్ ఇవ్వబడుతుంది."
ऐसा आदेश दिए जाने के पूर्व आदेश को जारी करने वाले न्यायालय या कार्यपालक मजिस्ट्रेट को कारण बताओ नोटिस जारी करना होता है।,"అటువంటి ఉత్తర్వు ఇవ్వడానికి ముందు, కోర్టు లేదా ఉత్తర్వు జారీ చేసే న్యాయస్థానం లేదా ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ షో కాజ్ నోటీసు ఇవ్వాలి."
कारण बताओ नोटिस के आधार पर अभियुक्त प्रतिभूति क्यों नहीं दिए जाने के अपने कारणों को प्रस्तुत करता है।,షోకాజ్‌ నోటీసు ఆధారముగా నేరస్థుడు తాను ఎందుకు పూచీకత్తును ఇవ్వలేకపోతున్నాను అనే కారణములను తెలియజేస్తాడు.
"(यूनियन ऑफ इंडिया बनाम राम समुझ व अन्य 1999) (9) SCC 429) एनडीपीएस एक्ट की धारा 37 नारकोटिक ड्रग्स एंड साइकोट्रॉपिक सब्स्टंस एक्ट, 1985 (एनडीपीएस एक्ट) मादक दवाओं से संबंधित कानूनों में संशोधन करने के लिए बनाया गया एक कठोर कानून है।","(యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా వర్సెస్ రామ్ సముజ్ మరియు ఇతరులు 1999) (9) SCC 429) ఎన్డిపిఎస్ చట్టంలోని సెక్షన్ 37 అనేది మాదకద్రవ్యాలకు సంబంధించిన చట్టాలను మరియు సైకోట్రోపిక్ పదార్ధాల చట్టం, 1985 (ఎన్డిపిఎస్ చట్టం) కు సంబంధించిన చట్టాలను సవరించడానికి రూపొందించిన కఠినమైన చట్టం."
यह मादक दवाओं और साइकोट्रोपिक पदार्थों से संबंधित ऑपरेशनों के नियंत्रण और विनियमन के लिए सख्त प्रावधानों का निर्माण करता है।,ఇది మాదకద్రవ్యాల మందులు మరియు సైకోట్రోపిక్ పదార్ధాలకు సంబంధించిన కార్యకలాపాల నియంత్రణ మరియు వాడకం కోసం కఠినమైన నిబంధనలు చేస్తుంది.
"धारा 37, एनडीपीएस एक्ट के अध्याय IV के तहत आती है, इसमें अपराधों के संज्ञेय और गैर-जमानती होने की चर्चा की गई है।","సెక్షన్ 37, ఎన్డిపిఎస్ చట్టం యొక్క అధ్యాయం IV కింద వస్తుంది, దీనిలో నేరస్థులకు కాగ్నిజబుల్ అపరాధం (గుర్తించదగిన) మరియు నాన్-బెయిలబుల్ నేరాల గురించి చర్చించబడింది."
"एनडीपीएस एक्ट की धारा 37 संसद द्वारा तैयार किया गया एक उपकरण है, जो बाजार में नशीले पदार्थों की आवक के खतरे पर नियंतत्रण लगाती है, और एनडीपीएस अधिनियम के तहत अभियुक्तों की जमानत के मामले में एक गैर-योग्यता है।","ఎన్డిపిఎస్ చట్టంలోని సెక్షన్ 37 మార్కెట్లో మాదకద్రవ్యాల రాకపోకలను నియంత్రించడానికి పార్లమెంట్ రూపొందించిన పరికరం, మరియు ఎన్డిపిఎస్ చట్టం ప్రకారం నిందితుల బెయిల్ పరంగా అర్హత లేనిది."
धारा 37 का विस्तार इस प्रकार है- -इस धारा में कहा गया है कि अधिनियम के तहत दंडनीय प्रत्येक अपराध संज्ञेय होगा।,సెక్షన్ 37 యొక్క విస్తరణ ఇలా ఉంది- - ఈ విభాగం చట్టం ప్రకారం శిక్షార్హమైన ప్రతి నేరం గుర్తించదగినదిగా (కాగ్నిజబుల్) ఉంటుందని.
(ii) जमानत दिए जाने पर वह ऐसे किसी अपराध में शामिल नहीं होगा।,(ii) బెయిల్ మంజూరు చేస్తే అతను అలాంటి నేరానికి పాల్పడకూడదు.
"केरल राज्य बनाम राजेश मामले में सुप्रीम कोर्ट ने कहा था कि धारा 37 की योजना से पता चलता है कि जमानत देने की शक्ति का प्रयोग न केवल सीआरपीसी की धारा 439 के तहत शामिल सीमाओं के अधीन है, बल्कि यह धारा 37 द्वारा रखी गई सीमा के भी अधीन है..।","కేరళ వర్సెస్ రాజేష్ కేసులో, సెక్షన్ 37 యొక్క పరిధి వల్ల తెలిసిన సంగతి ఏమంటే బెయిల్ మంజూరు చేసే అధికార ప్రయోగాన్ని కేవలం సిఆర్పిసి సెక్షన్ 439 కింద ఉన్న పరిమితులకు లోబడి ఉండటమే కాకుండా, సెక్షన్ 37 నిర్దేశించిన పరిమితులకు లోబడి ఉంటుందని సుప్రీంకోర్టు అభిప్రాయపడింది...."
"उक्त धारा का क्रियाकारी भाग नकारात्मक रूप में है, यह अधिनियम के तहत अपराध के आरोपी किसी भी व्यक्ति के जमानत के विस्तारण की संस्तुति करता है, जब तक कि दोनों शर्तों को संतुष्ट नहीं किया जाता है।","ఆ విభాగం యొక్క కార్యాన్వయ భాగం ప్రతికూల రూపంలో ఉంది, ఈ అధినియమం ప్రకారం రెండు షరతులనూ పాటించేరని సంతృప్తి చెందే వరకు, చట్టం ప్రకారం నేరం ఆపాదించబడిన ఏ వ్యక్తికైనా బెయిల్ పొడిగించాలని ఇది సిఫార్సు చేస్తుంది."
"पहली शर्त यह है कि अभियोजन पक्ष को आवेदन का विरोध करने का अवसर दिया जाना चाहिए, और दूसरी यह है कि न्यायालय को संतुष्ट होना चाहिए कि यह मानने के उचित आधार हैं कि वह इस तरह के अपराध का दोषी नहीं है।","మొదటి షరతు ఏమిటంటే, ప్రాసిక్యూషన్‌కు దరఖాస్తును వ్యతిరేకించే అవకాశం ఇవ్వాలి, మరియు రెండవది, అతను అలాంటి నేరానికి పాల్పడలేదని నమ్మడానికి సహేతుకమైన కారణాలు ఉన్నాయని న్యాయస్థానం సంతృప్తి చెందాలి."
"यदि इन दोनों शर्तों में से कोई भी संतुष्ट नहीं होती है, तो जमानत देने पर प्रतिबंध लागू होता है।","ఒకవేళ ఈ రెండు షరతులలో దేని విషయంలోనైనా సంతృప్తి చెందకపోతే, బెయిల్ మంజూరుపై నిషేధం వర్తిస్తుంది."
"वाणिज्यिक मात्रा क्या है? जैसा कि ऊपर उल्लेख किया गया है, एनडीपीएस एक्ट की धारा 37 अधिनियम के तहत हर अपराध को संज्ञेय मानती है।","వాణిజ్య పరిమాణం ఎంత? పైన చెప్పినట్లుగా, ఎన్డిపిఎస్ చట్టంలోని సెక్షన్ 37 చట్టం క్రింద ప్రతి నేరాన్ని గుర్తించదగిన (cognizable) అపరాధంగా పరిగణించింది."
और यह एनडीपीएस एक्ट की धारा 19 या 24 या 27-ए के तहत उल्लिखित अपराधों और वाणिज्यिक मात्रा के संबंध में किसी भी अपराध के लिए जमानत से इनकार करती है।,మరియు ఎన్డిపిఎస్ చట్టంలోని సెక్షన్ 19 లేదా 24 లేదా 27-ఎ ఇక్కడ పేర్కొన్న నేరాలు మరియు వాణిజ్య పరిమాణాలకు సంబంధించి ఏదైనా నేరానికి బెయిల్ ఇవ్వడాన్ని నిరాకరిస్తుంది.
"वाणिज्यिक मात्रा एनडीपीएस अधिनियम की धारा 2 (vii-a) के तहत अच्छी तरह से परिभाषित की गई है, जिसका अर्थ है-वह मात्रा, जो अनुसूची में निर्दिष्ट मात्रा से अधिक है।","వాణిజ్య పరిమాణాలు ఎన్ డిపిఎస్ చట్టం యొక్క సెక్షన్ 2 (vii-a) క్రింద బాగా నిర్వచించబడ్డాయి, అంటే - షెడ్యూల్‌లో పేర్కొన్న పరిమాణాన్ని మించిన పరిమాణం."
"धारा 2 (vii-a) परिभाषित करती है: ""वाणिज्यिक मात्रा"", मादक दवाओं और साइकोट्रॉप‌िक्स पदार्थों के संबंध में, केंद्र सरकार द्वारा अधिसूच‌ित आधिकारिक गैजेट में निर्दिष्ट मात्रा से अधिक मात्रा है।","సెక్షన్ 2 (vii-a) ఇలా నిర్వచిస్తున్నది: మాదక ద్రవ్యాలు మరియు సైకోట్రోపిక్స్ పదార్థాలకు సంబంధించి ""వాణిజ్య పరిమాణం"", ఇది కేంద్ర ప్రభుత్వం నోటిఫై చేసిన అధికారిక గెజిట్‌లో పేర్కొన్న పరిమాణానికి మించిన పరిమాణం."
"अधिनियम द्वारा प्रदान किया गया एक और स्पष्टीकरण, प्रासंगिक लगता है ""छोटी मात्रा"" के बारे में है।","చట్టం అందించిన మరొక వివరణను చెప్పడం అవసరం అనిపిస్తున్నది. అది ""చిన్న మొత్తాల"" కు సంబంధించినది."
"धारा 2 (xxiii-a)""छोटी मात्रा"", को उस मात्रा के रूप में व्याख्याय‌ित करता है, जो एनडीपीएस एक्ट की अनुसूची में निर्दिष्ट मात्रा से कम है।","సెక్షన్ 2 (xxiii-a) ""చిన్న పరిమాణం"" ను ఎన్ డిపిసి చట్టానికి షెడ్యూల్‌లో పేర్కొన్న పరిమాణం కంటే తక్కువగా ఉన్న పరిమాణంగా వ్యాఖ్యానిస్తుంది."
"धारा 2 (xxiii-a) मादक दवाओं और साइकोट्रॉपिक पदार्थों के संबंध में ""छोटी मात्रा"", केंद्र सरकार द्वारा अधिसूचना आधिकारिक गैजेट में निर्दिष्ट मात्रा से कम मात्रा है।","సెక్షన్ 2 (xxiii-a) మాదకద్రవ్యాల మందులు మరియు సైకోట్రోపిక్ పదార్ధాలకు సంబంధించి ""చిన్న పరిమాణాలు"", కేంద్ర ప్రభుత్వం ద్వారా నోటిఫై చేయబడిన అధికారిక గెజిట్లో పేర్కొన్న పరిమాణం కంటే తక్కువగా ఉంటే."
धारा 37 की शर्तें धारा 37 के तहत उल्लिखित पहली शर्त लोक अभियोजक को एक अवसर प्रदान करना और जमानत आवेदन पर अपना रुख साफ करना है।,"సెక్షన్ 37 యొక్క షరతు, సెక్షన్ 37 ఇక్కడ పేర్కొన్న మొదటి షరతు పబ్లిక్ ప్రాసిక్యూటర్‌కు అవకాశం కల్పించడం మరియు బెయిల్ దరఖాస్తుపై తన వైఖరిని తేటతెల్లం చేయడం."
दूसरी शर्त यह है कि न्यायालय को इस बात पर संतुष्ट होना चाहिए कि यह मानने के लिए उचित आधार मौजूद हैं कि अभियुक्त ऐसे अपराध का दोषी नहीं है और जमानत पर रहते हुए वह कोई अपराध करने की संभावना नहीं रखता है।,"రెండవ షరతు ఏమిటంటే, నిందితుడు అలాంటి నేరానికి పాల్పడలేదని మరియు బెయిల్‌పై ఉన్నప్పుడు ఎటువంటి నేరానికి పాల్పడే అవకాశం లేదని నమ్మడానికి సహేతుకమైన కారణాలు ఉన్నాయని కోర్టు సంతృప్తి చెందాలి."
"यदि इन दोनों में से कोई भी शर्त पूरी नहीं होती है, तो जमानत देने पर प्रतिबंध लागू होता है।","ఈ రెండు షరతులలో ఏ ఒక్కటి పాటించకపోయినా, బెయిల్ మంజూరుపై నిషేధం వర్తిస్తుంది."
इसलिए एनडीपीएस एक्ट की धारा 37 की कठोरता से संबंधित कानून को संक्षेप में प्रस्तुत किया जा सकता है: a) जमानत देने की सीमाएं तभी आती हैं जब मेरिट जमानत देने का प्रश्न पर उठता है।,"అందువల్ల, ఎన్‌డిపిఎస్ చట్టంలోని సెక్షన్ 37 యొక్క కఠోరతకు సంబంధించిన చట్టాన్ని ఈ క్రింది విధంగా సంగ్రహించవచ్చు: ఎ) మెరిట్ బెయిల్ ఇవ్వవలసి వచ్చినప్పుడే బెయిల్ హాద్దుల ప్రశ్నఉత్పన్నమౌతుంది."
"[कस्टम, नई दिल्ली बनाम अहमदलीवा नोदिरा, (2004) 3 एससीसी 549]।","[కస్టమ్, న్యూఢిల్లీ వర్సెస్ అహ్మద్ లీవా నోదిరా, (2004) 3 ఎస్సిసి 549]."
b)यदि अदालत ने जमानत देने का प्रस्ताव किया है तो सीआरपीसी या किसी अन्य अधिनियम के प्रावधानों की मानक आवश्यकताओं के अलावा दो शर्तें का संतुष्‍ट होना अनिवार्य है।,"b) బెయిల్ మంజూరు చేయాలని కోర్టు ప్రతిపాదించినట్లయితే, సిఆర్పిసి లేదా ఇతర చట్టాల యొక్క నిబంధనల యొక్క ప్రామాణిక అవసరాలు కాకుండా రెండు షరతులను సంతృప్తి పరచడం తప్పనిసరి."
"[यूनियन ऑफ इंडिया बनाम नियाजुद्दीन व अन्‍य, (2018) 13 एससीसी 738]।","[యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా వర్సెస్ నియాజుద్దీన్ మరియు ఇతరులు., (2018) 13 ఎస్.సిసి 738]."
"c)लो क अभियोजक को अवसर प्रदान करने के अलावा, दूसरी शर्त जो वास्तव में प्रासंगिक है, अदालत की संतुष्टि है कि यह मानने के लिए उचित आधार हैं कि अभियुक्त कथित अपराध का दोषी नहीं है।","c) పబ్లిక్ ప్రాసిక్యూటర్‌కు అవకాశం కల్పించడమే కాకుండా, ఆరోపించిన నేరానికి నిందితుడు దోషి కాడని నమ్మడానికి సహేతుకమైన కారణాలు ఉన్నాయని కోర్టు సంతృప్తి చెందడం రెండవది."
"[एनआर मोन बनाम मोहम्‍मद नसीमुद्दीन, (2008) 6 एससीसी 721]।","[ఎన్ఆర్ మోన్ వర్సెస్ మహ్మద్ నసిముద్దీన్, (2008) 6 ఎస్ సిసి 721]."
"d)अभियुक्त के दोषी न होने के संबंध में किया गया चिंतन प्रथम दृष्टया आधार से अधिक होना है, यह मानने और उचित ठहराए जाने के पर्याप्त संभावित कारणों पर विचार करना है कि अभियुक्त कथित अपराध का दोषी नहीं है।","d) నిందితుడు దోషి కాదన్న సందర్భంలో చేసిన ఆలోచన మొదటి ఆధారం దృష్ట్యా దాని కంటే ఎక్కువగా ఉండాలి, ఆరోపించిన నేరానికి నిందితుడు దోషి కాదని నమ్మడానికి మరియు సమర్థించడానికి తగిన కారణాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి."
"[कस्‍टम, नई दिल्ली बनाम अहमदलीवा नोदिरा, (2004) 3 एससीसी 549]।","[కస్టమ్, న్యూఢిల్లీ వర్సెస్ అహ్మద్ లీవా నోదిరా, (2004) 3 ఎస్ సిసి 549]."
e) धारा 37 की दोनों शर्तें संचयी हैं और वैकल्पिक नहीं हैं।,e) సెక్షన్ 37 యొక్క రెండు నిబంధనలు సంచితమైనవి మరియు ఐచ్ఛికం కాదు.
"f) जमानत के समय, अदालत देख सकती है कि अभियोजन पक्ष के सभी गवाहों के बयान, यदि विश्वसनीय हैं, तो उन्हें सजा तो नहीं होगी।","f) బెయిల్ సమయంలో, ప్రాసిక్యూషన్ సాక్షులందరి వాంగ్మూలాలు నమ్మదగినవి అయినప్పుడు అతనికి శిక్ష పడదు అని కోర్టు చూడగలగాలి."
"[बबुआ बनाम उड़ीसा राज्य, (2001) 2 एससीसी 566]।","[బబువా వర్సెస్ స్టేట్ ఆఫ్ ఒరిస్సా, (2001) 2 ఎస్ సిసి 566]."
"g) इस स्तर पर, यह न तो आवश्यक है और न ही वांछनीय है कि इस नतीजे पर पहुंचने के लिए साक्ष्य को तौला जाए कि क्या आरोपी ने एनडीपीएस एक्ट के तहत अपराध किया है या नहीं और जमानत पर रहते हुए उक्त अधिनियम तहत आगे अपराध करने की संभावना है या नहीं।","g) ఈ దశలో, నిందితుడు ఎన్డిపిఎస్ చట్టం ప్రకారం నేరం చేశాడా లేదా అని నిర్ధారించడానికి సాక్ష్యం తూకం వేయడం అవసరమా లేదా అని కాదు, బెయిల్‌పై ఉన్నప్పుడు ఆ చట్టం ప్రకారం మరిన్ని నేరాలు చేసే అవకాశం ఉంది లేదా అని చూడాలి."
"[यूनियन ऑफ इंडिया बनाम रतन मल्लिक @ हबुल, (2009) 2 एससीसी 624]।","[యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా వర్సెస్ రతన్ మల్లిక్ @ హబుల్, (2009) 2 ఎస్ సిసి 624]."
"h) धारा 37 के संबंध में जमानत के लिए आवेदन पर विचार करते समय, न्यायालय को दोषी न होने की नतीजे को दर्ज करने के लिए नहीं बुलाया जाता है।","h) సెక్షన్ 37 కు సంబంధించి బెయిల్ కోసం దరఖాస్తును పరిశీలిస్తున్నప్పుడు, దోషి కాడని ఫలితాన్ని నమోదు చేయడానికి న్యాయస్థానము పిలవదు."
"[यूनियन ऑफ इंडिया बनाम शिव शंकर केसरी, (2007) 7 एससीसी 798]।","[యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా వర్సెస్ శివశంకర్ కేసరి, (2007) 7 ఎస్ సిసి 798]."
"i) असंगति की स्थिति में, एनडीपीएस एक्ट की धारा 37, धारा 439 सीआरपीसी पर प्रभावी होगी।","i) అసంగత పరిస్థితిలో, ఎన్‌డిపిఎస్ చట్టంలోని సెక్షన్ 37, సెక్షన్ 439 సిఆర్‌పిసి మీద ప్రభావం చూపుతుంది."
"[नारकोटिक्स कंट्रोल ब्यूरो बनाम किशन लाल, 1991 (1) एससीसी 705]।","[నార్కోటిక్స్ కంట్రోల్ బ్యూరో వర్సెస్ కిషన్ లాల్, 1991 (1) ఎస్ సిసి 705]."
J) जमानत कठोर शर्तों के अधीन होनी चाहिए।,j) బెయిల్ కఠినమైన షరతులకు లోబడి ఉండాలి.
हिमाचल प्रदेश हाईकोर्ट ने सतीश सिंह बनाम हिमाचल प्रदेश राज्य के मामले में दिए गए एक उल्लेखनीय फैसले में उपर्युक्त अवलोकन दिए हैं।,హిమాచల్ ప్రదేశ్ హైకోర్టు సతీష్ సింగ్ వర్సెస్ హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రం కేసులో ఇచ్చిన ముఖ్యమైన తీర్పులో పై అవలోకన ఇచ్చింది.
न्यायालय ने एनडीपीएस एक्ट के तहत विचाराधीन कैदी को जमानत देने के उपरोक्त पहलूओं को संक्षेप में प्रस्तुत किया था।,ఎన్‌డిపిఎస్‌ చట్టం కింద పరిశీలనలో ఉన్న ఖైదీకి బెయిల్‌ ఇవ్వడానికి పైన పేర్కొన్న అంశాలను కోర్టు క్లుప్తంగా పేర్కొంది.
"""उचित आधार"" का मतलब शब्‍द ""उचित आधार"" का धारा 37 (1) (बी) (ii) के तहत उचित वेटेज है, जिसका अर्थ है कि प्रथम दृष्टया आधार से कुछ अधिक है।","""సహేతుకమైన ఆధారాలు"" అనే పదానికి ""సహేతుకమైన ఆధారాలు"" అనే పదం యొక్క సెక్షన్ 37 (1) (బి) (ii) కింద తగిన వెయిటేజ్ అని అర్ధం, దీని అర్థం ప్రాధమిక దృష్ట్యా ఆధారాల కంటే ఎక్కువ."
"धारा 37 (1) (बी) (ii) के तहत शर्त भाग निम्नानुसार व्यक्त किया गया हैः जहां सरकारी वकील आवेदन का विरोध करता है, न्यायालय इस बात से संतुष्ट होती है कि इस बात के लिए उचित आधार हैं कि वह ऐसे अपराधों का दोषी नहीं है और जमानत पर रहते हुए वह कोई अपराध करने की संभावना नहीं रखता है।","సెక్షన్ 37 (1) (బి) (ii) కింద షరతు భాగం ఈ క్రింది విధంగా వ్యక్తీకరించబడింది: పబ్లిక్ ప్రాసిక్యూటర్ దరఖాస్తును వ్యతిరేకిస్తున్న చోట, ఈ విషయంలో నేరాలకు పాల్పడకుండా ఉండుటకు కి సహేతుకమైన కారణాలు ఉన్నాయని మరియు బెయిల్‌పై ఉన్నప్పుడు అతను ఎటువంటి నేరానికి పాల్పడే అవకాశం లేదని న్యాయస్థానం సంతృప్తి చెందాలి."
"दिल्ली नगर निगम बनाम मेसर्स जगननाथ अशोक कुमार और अन्य, (1987) 4SCC 497 में अदालत ने कहा था: ""उचित"" शब्द का कानून में प्रथम दृष्टया उन परिस्थितियों के संबंध में उचित अर्थ है, जिनमें कर्ता को यथोचित कार्य करने के लिए कहा जाता है..।","ఢిల్లీ పురపాలక సంస్థ వర్సెస్ మెస్సర్స్ జగన్నాధ అశోక కుమార్ మరియు ఇతరులు (1987) 4SCC 497 కేసులో కోర్టు అన్నది: ""ఉచితం""అన్న పదానికి చట్టంలో మొదటి దృష్టాంతము కర్తను యధోచిత కార్యము చేయమని ఆ పరిస్థితుల సందర్భంలో చెప్పడం అని సహేతుకమైన అర్ధము."
"""उचित"" शब्द को सटीक परिभाषा देना मुश्किल है।","""ఉచితము"" అనే పదానికి ఖచ్చితమైన నిర్వచనం ఇవ్వడం కష్టం."
"स्ट्रॉड्स ज्यूडिशियल डिक्शनरी, चौथा संस्करण, पेज 2258 में कहा गया है कि ""उचित"" शब्द की सटीक परिभाषा की उम्मीद करना अनुचित होगा।","""ఉచితము” అనే పదానికి ఖచ్చితమైన నిర్వచనాన్ని ఆశించడం సరికాదని స్ట్రోడ్స్ జ్యుడిషియల్ డిక్షనరీ, ఫోర్త్ ఎడిషన్, పేజీ 2258లో పేర్కొంది."
""" वाक्य ""उचित आधार"" का अर्थ प्रथम दृष्टया आधार से कुछ अधिक है।","""ఉచిత ఆధారం"" అనే వాక్యం యొక్క అర్ధం ప్రైమా ఫేసీ ప్రాతిపదిక కంటే ఎక్కువ."
यह मानने के लिए पर्याप्त संभावित कारणों पर विचार करता है कि अभियुक्त कथित अपराध का दोषी नहीं है।,నిందితుడు చెప్పబడిన నేరం చేసిన దోషి కాడు అని నమ్మడానికి భావించబడిన కారణాల విషయమై ఆలోచిస్తుంది.
"हो सकता है कि यह हो, अगर अदालत इस तरह के नतीजे पर पहुंचती है, तो यह अभियुक्त को मुक्ति का प्रमाण पत्र देने के बराबर है।","బహుశా, కోర్టు అలాంటి నిర్ణయానికి వచ్చినట్లైతే, అది నిందితుడికి స్వేచ్ఛా ధృవీకరణ పత్రాన్ని ఇవ్వడంతో సమానం."
"यहां तक ​​कि शर्तों में से एक को पूरा करने पर, जमानत की अवधि के दौरान यह विश्वास करने के लिए उचित आधार हो कि, अभियुक्त इस तरह के अपराध के लिए दोषी नहीं है, अदालत यह नतीजा या आश्वासन नहीं दे सकती है कि अभियुक्त ऐसे अपराध नहीं करेगा।","ఎంతవరకూ అంటే, షరతులలో ఏ ఒకటి నెరవేర్చినా, బెయిల్ మీద ఉన్నప్పుడు నిందితుడు ఇటువంటి నేరము చేయగల దోషి కాడని నేరస్థుడు తప్పు చెయ్యడని న్యాయస్థానం తీర్పు లేదా హామీ ఇవ్వలేదు"
"इस प्रकार, वाणिज्यिक मात्रा रखने के लिए जमानत या जमानत से इनकार करना प्रत्येक मामले के तथ्यों पर निर्भर करेगा।","ఈ విధంగా, వాణిజ్య పరిమాణాలను కలిగి ఉండటానికి బెయిల్ ఇవ్వడం లేదా బెయిల్ నిరాకరించడం ప్రతి కేసు వాస్తవాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది."
"(सतीश सिंह, सुप्रा) तो संक्षेप में, 'उचित' का अर्थ ""तर्क के अनुसार"" होगा।","(సతీష్ సింగ్, సుప్రా) కాబట్టి క్లుప్తంగా, 'ఉచితం' అంటే ""తర్కం ప్రకారం"" సరైనది అని అర్ధం."
अततः यह तथ्यों के प्रश्न के सा‌थ निहित है।,అందువల్ల ఇది వాస్తవాల ప్రశ్నతో ముడిపడి ఉంటుంది.
और अधिनियम की तर्कशीलता संदर्भ और परिस्थितियों पर अत्यधिक निर्भर है।,మరియు చట్టం యొక్క సహేతుకత సందర్భం మరియు పరిస్థితులపై ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉంటుంది.
"""यह मानना कि अभियुक्त अपराधों की दोषी नहीं है"" एनडीपीएस एक्ट की धारा 37 (1) (बी) (ii) उपर्युक्त पहलू को व्यक्त करती है, "".. यह मानते हुए कि अभियुक्त ऐसे अपराधों का दोषी नहीं है""।","""నిందితుడు నేరాలకు పాల్పడలేదని నమ్మడం"" ఎన్డిపిఎస్ చట్టంలోని సెక్షన్ 37 (1) (బి) (ii) పై అంశాన్ని వ్యక్తపరుస్తుంది, "".. అటువంటి నేరాలకు నిందితుడు దోషి కాదని"" నమ్ముతూ."
एनडीपीएस एक्ट की धारा 37 के तहत जमानत के लिए आवेदन पर विचार करते समय अदालत का अंतिम उद्देश्य प्रारंभिक स्तर पर भी दोषी नहीं होने का अवलोकन दर्ज नहीं करना है।,"ఎన్డీపీఎస్ చట్టంలోని సెక్షన్ 37 కింద బెయిల్ కోసం దరఖాస్తును పరిశీలిస్తున్నప్పుడు, కోర్టు యొక్క అంతిమ లక్ష్యం ప్రారంభ దశలోనే దోషి కాదని పరిశీలన చేయకూడదు."
यह सीमित उद्देश्य के लिए अनिवार्य रूप से आरोपी को जमानत पर रिहा करने के सवाल तक सीमित है कि अदालत को यह तय करना होता है कि क्या यह मानने के लिए उचित आधार हैं कि अभियुक्त दोषी नहीं है और अदालत ऐसे आधारों पर अपनी संतुष्टि दर्ज करती है।,"ఈ పరిమిత ప్రయోజనం నిందితుణ్ణి అనివార్యంగా బెయిల్‌పై విడుదల చేసేవరకే పరిమితం, నిందితుడు దోషి కాదని నమ్మడానికి సహేతుకమైన కారణాలు ఉన్నాయా అని కోర్టు నిర్ణయించాల్సి ఉంది మరియు అలాంటి కారణాలపై కోర్టు తన సంతృప్తిని దాఖలు చెయ్యాల్సి ఉంటుంది."
लेकिन अदालत को यह विचार नहीं करना है जैसे कि वह दोषमुक्त होने का फैसला सुना रही है और दोषी नहीं होने की जांच कर रही है।,కానీ కోర్టు దోషుడు కాడని తీర్పు చెప్తున్నట్లు మరియు దోషి కాడన్న విషయంలో దర్యాప్తు చేస్తున్నదని కోర్టు ఆలోచించకూడదు.
"(सतीश सिंह, सुप्रा) यूनियन ऑफ इंडिया बनाम रतन मल्लिक @ हबुल, (2009) 2 एससीसी 624 में कहा गया है- हालांकि, हम इसे जोड़ने की जल्दबाजी करते हैं, जबकि नारकोटिक ड्रग्स एंड साइकोट्रॉपिक सब्स्टंस एक्ट की धारा 37 के संदर्भ में जमानत के लिए आवेदन पर विचार करते समय, न्यायालय को 'दोषी नहीं है' का अवलोकन दर्ज नहीं करना होता है।","(సతీష్ సింగ్, సుప్రా) యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా వర్సెస్ రతన్ మల్లిక్ @హబుల్, (2009) 2 ఎస్ సిసి 624లో ఇలా చెప్పబడింది - మనం దీనిని జోడించడానికి తొందర పడుతున్నప్పటికీ, నార్కోటిక్ డ్రగ్స్ ఎండ్ సైకోట్రోపిక్ సబ్-స్టెన్సు చట్టం యొక్క 37వ సెక్షన్ సందర్భంలో బెయిల్ పిటిషన్ పై విచారణ జరుగుచున్నప్పుడు, న్యాయస్థానం ’దోషి కాడు’ అన్న అవలోకన ప్రవేశపెట్టనక్కరలేదు."
"इस स्तर पर, यह न तो आवश्यक है और न ही वांछनीय है कि साक्ष्य को एक सकारात्मक निर्णय पर पहुंचने के लिए तौला जाए कि क्या आरोपी ने नारकोटिक ड्रग्स एंड साइकोट्रॉपिक सब्स्टंस एक्ट के तहत अपराध किया है या नहीं।","ఈ దశలో, నార్కోటిక్ డ్రగ్స్ అండ్ సైకోట్రోపిక్ సబ్‌స్టాన్సెస్ యాక్ట్ కింద నిందితుడు నేరం చేశాడా అనే దానిపై ధృవీకరించే తీర్పు రావడానికి సాక్ష్యాలు ఒక సకారాత్మక తీర్మానానికి వచ్చుటకోసం తూకం వేయడం వాంఛనీయమూ కాద, అవసరం కూడా లేదు."
यह देखा जाना चाहिए कि क्या यह मानने के लिए उचित आधार है कि अभियुक्त अपराध का दोषी नहीं है और जमानत पर रहते हुए उक्त अधिनियम के तहत अपराध करने की संभावना नहीं है।,నిందితుడు నేరానికి పాల్పడలేదని మరియు బెయిల్‌పై ఉన్నప్పుడు చెప్పబడిన చట్టం ప్రకారం నేరం చేసే అవకాశం లేదని నమ్మడానికి సహేతుకమైన కారణాలు ఉన్నాయా అని చూడాలి.
उक्त दोनों शर्तों के अस्तित्व के बारे में न्यायालय की संतुष्टि एक सीमित उद्देश्य के लिए है और आरोपी को जमानत पर रिहा करने के सवाल तक ही सीमित है।,పైన పేర్కొన్న రెండు షరతుల ఉనికికి సంబంధించి కోర్టు సంతృప్తి పరిమిత ప్రయోజనం కోసం మరియు నిందితులను బెయిల్‌పై విడుదల చేసే ప్రశ్నకు పరిమితం.
"शर्तें संचयी हैं, वैकल्‍पिक नहीं हैं- गुरबख्श सिंह सिब्बिया और अन्य बनाम पंजाब राज्य, 1980 (2) SCC 565 में सुप्रीम कोर्ट की संवैधानिक पीठ ने तय किया था कि जमानत देने या न देने का सवाल उत्तर के लिए विभिन्न परिस्थितियों पर निर्भर है, जिनका संचयी प्रभाव न्यायिक फैसले में दर्ज करना चाहिए।","షరతులు సంచితమైనవి, ఐచ్ఛికం కాదు - గుర్బక్శ్ సింగ్ సిబ్బియా మరియు ఇతరులు వర్సెస్ పంజాబ్ రాష్ట్రం, 1980 (2) SCC 565 కేసులో బెయిల్ ఇవ్వడమో మానడమో అన్న ప్రశ్నకు జవాబు విభిన్నా పరిస్థితులమీద ఆధారపడి ఉంటుంది మరియు వాటి సంచిత ప్రభావపు వాదన న్యాయపరమైన నిర్ణయమప్పుడు ప్రవేశపెట్టాలి అని సుప్రీమ్ కోర్టు యొక్క కాన్స్-టిట్యూషనల్ బెంచ్ రూఢి పరిచింది."
किसी भी एक परिस्थिति को सार्वभौमिक वैधता के रूप में या आवश्यक औचित्य रूप से जमानत देने या इनकार करने के लिए इस्तेमाल नहीं किया जा सकता है।,సార్వభౌమిక ప్రామాణికత రూపంలో లేదా అవసరమైన ఔచిత్య రూపంలో బెయిల్ మంజూరు చేయడానికి గానీ తిరస్కరించడానికి గానీ అవసరమైన సమర్థనగా ఏ ఒక్క పరిస్థితిని ఉపయోగించలేరు.
"एनआर सोम बनाम एमडी नसीमुद्दीन, (2008) 6 एससीसी 721, सुप्रीम कोर्ट कहा है- जमानत देने की सीमाएं तभी आती हैं जब जमानत देने का प्रश्न मेरिट पर उठता है।","ఎన్ఆర్ సోమ్ వర్సెస్ ఎండి నసీముద్దీన్, (2008) 6 ఎస్సిసి 721, సుప్రీంకోర్టు పేర్కొంది - బెయిల్ మంజూరు చేసే పరిమితులు మెరిట్ మీద బెయిల్ మంజూరు చేసే ప్రశ్న వచ్చినప్పుడు మాత్రమే వస్తుంది."
"लोक अभियोजक को अवसर प्रदान करने के अलावा, अन्य दोनों शर्तों, जो वास्तव में अब तक प्रासंगिक है, जहां वर्तमान अभियुक्त-प्रतिवादी का संबंध है, ये हैं: अदालत की संतुष्टि कि यह विश्वास करने के उचित आधार हैं, कि अभियुक्त कथित अपराध का दोषी नहीं है और उसे जमानत पर रहते हुए कोई अपराध करने की संभावना नहीं है।","పబ్లిక్ ప్రాసిక్యూటర్‌కు అవకాశం కల్పించడమే కాకుండా, వాస్తవానికి ప్రస్తుత నిందితుడు-ప్రతివాదికి సంబంధించి ఇప్పటి వరకూ ప్రాసంగికంగా ఉన్న ఇతర రెండు షరతులూ ఇవి: నిందితుడు చెప్పబడిన నేరానికి పాల్పడ్డ దోషి కాడు మరియు అతడు బెయిల్ మీద ఉన్నప్పుడుయు ఎటువంటి నేరము చేసే అవకాశము లేదు అని న్యాయస్థానం నమ్ముటకు తగు ఆధారం ఉన్నది."
"ये शर्तें संचयी हैं, वैकल्पिक नहीं हैं।","ఈ షరతులు సంచితమైనవి, ఐచ్ఛికం కాదు."
"अभियुक्तों के दोषी न होने के संबंध में विचार किया गया संतुष्टि का आधार, उचित आधारों पर आधारित है।",నిందితుడి శిక్షకు సంబంధించి పరిగణించబడిన సంతృప్తి యొక్క ఆధారం సహేతుకమైన కారణాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
"अभिव्यक्ति ""उचित आधार"" का अर्थ प्रथम दृष्टया आधारों से कुछ अधिक है..।","""సరైన ఆధారం"" అనే వ్యక్తీకరణ అంటే ప్రైమా ఫేసీ ఆధారాల కంటే ఎక్కువ."
किसी स्थावर संपत्ति जैसे भूमि या जल को लेकर विवाद उत्पन्न होते रहते हैं।,ఏదైనా భూమి లేదా నీరు వంటి ఏదైనా నిజమైన ఆస్థిపై వివాదాలు తలెత్తుతూ ఉంటాయి.
इससे उत्पन्न विवादों से समाज के भीतर शांति भंग होने और लोक व्यवस्था भंग होने का खतरा होता है।,"వీటివల్ల తలెత్తే వివాదాలు సమాజంలో శాంతిని భంగపరచే, సామాజిక వ్యవస్థను భంగపారచే ప్రమాదము ఉంటుంది."
"ऐसे खतरे से निपटने के लिए दंड प्रक्रिया संहिता में धारा 145, 146, 147 का प्रावधान किया गया है।","అటువంటి ప్రమాదాన్ని ఎదుర్కోవటానికి సెక్షన్ 145, 146, 147ను క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌లో అందించారు."
"इस धारा में स्थावर संपत्ति विषयक विवादों के संबंध में जिससे लोक शांति भंग होने की संभावना हो, निस्तारण की प्रक्रिया का उल्लेख है।",ఈ విభాగం ప్రజాశాంతికి విఘాతం కలిగించే నిజమైన ఆస్థికి సంబంధించిన వివాదాలకు సంబంధించిన పరిష్కార ప్రక్రియతో ముడిపడి ఉంటుంది.
धारा 145 की उपधारा (1) के अनुसार इस संबंध में रिपोर्ट पर या किसी अन्य प्रकार से प्राप्त इत्तिला के आधार पर स्वयं का समाधान हो जाने पर कार्यपालक मजिस्ट्रेट को रिपोर्ट/सूचना दी जा सकेगी।,"సెక్షన్ 145 లోని సబ్ సెక్షన్ (1) ప్రకారం, ఈ విషయంలో రిపోర్ట్ ఆధారంగా లేదా మరేదైనా అందుకున్న సమాచారం ఆధారంగా రిపోర్ట్/సమాచారం ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ కు ఇవ్వవచ్చు."
"इस धारा के अधीन कार्यवाही करने के लिए यह आवश्यक होगा कि भूमि या जल से संबंधित कोई विवाद ऐसा हो, जिससे लोक शांति भंग होने की संभावना है।","ఈ సెక్షన్‌ కింద చర్యలు తీసుకోవటానికి, భూమి లేదా నీటికి సంబంధించిన ఏదైనా వివాదం జరగడం అవసరం ఆ కారణంగా శాంతి భద్రతలకు విఘాతం ఏర్పడే ముప్పు ఉండాలి."
"कार्यपालक मजिस्ट्रेट अपनी शक्ति का उपयोग उस समय ही कर सकता है, जिस समय उस भूमि या जल से संबंधित किसी विवाद के कारण लोक शांति भंग हो जाने का बड़ा खतरा है।","ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ తన తెలివితేటలు, అధికారాన్ని ఉపయోగించి భూమి లేదా నీటికి సంబంధించిన ఏదైనా వివాదం కారణంగా ప్రజా శాంతికి విఘాతం కలిగించే ప్రమాదం ఉన్న సమయంలో మాత్రమే తన అధికారాన్ని ఉపయోగించవచ్చు."
"ऐसे मामले में कार्यपालक मजिस्ट्रेट द्वारा कोई न्यायिक निर्णय नहीं दिया जाता है, वास्तव में यह एक निवारक कार्य है, जिसके माध्यम से कार्यपालक मजिस्ट्रेट विवाद के कारण उत्पन्न होने वाली अशांति और लोक व्यवस्था के खराब होने के दुष्परिणाम से बचने के लिए उपयोग करता है।","అటువంటి సందర్భంలో ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ ఎటువంటి న్యాయ నిర్ణయాన్ని ఇవ్వరు, వాస్తవానికి ఇది నివారణ చర్య, దీని ద్వారా ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ వివాదం నుంచి తలెత్తే అశాంతి, శాంతిభద్రతలు క్షీణించడం వల్ల కలిగే చెడు ప్రభావాలను నివారించడానికి ఉపయోగిస్తారు."
धारा 145 दंड प्रक्रिया संहिता- फकीर चंद्र बनाम मानाराम एआईआर 1957 पंजाब 304 के मामले में कहा है -इस धारा का मूल उद्देश्य ऐसे विवादों का शीघ्रता से निपटारा करने के लिए प्रक्रिया निर्धारित करना है जो कि भूमि या जल से संबंधित है तथा जिनसे लोक शांति भंग होना संभव है।,"సెక్షన్ 145 శిక్షా విధానం కోడ్ - ఫకీర్ చంద్ర వర్సెస్ మానారామ్‌ ఎఐఆర్ 1957 పంజాబ్ 304 విషయంలో, ఈ సెక్షన్‌ ప్రాథమిక ఉద్దేశం భూమి లేదా నీటికి సంబంధించిన వివాదాలను త్వరగా పరిష్కరించడానికి, శాంతి భద్రతల ఉల్లంఘనను నివారించడానికి సంబంధించిన విధానాన్ని నిర్దేశించడం మాత్రమే."
इस धारा के प्रयोजन के लिए दो मुख्य कारण हैं 1) विवाद किसी स्थावर संपत्ति भूमि या जल से संबंधित होना चाहिए।,ఈ సెక్షన్‌ ప్రయోజనం కోసం రెండు ప్రధాన కారణాలు ఉన్నాయి 1) వివాదం నిజమైన ఆస్థి భూమి లేదా నీటికి సంబంధించినది అయి ఉండాలి.
2) उस विवाद से लोक शांति भंग होने की संभावना हो।,2) ఆ వివాదంతో శాంతి భద్రతలకు విఘాతం కలిగే ప్రమాదం ఉండాలి.
"यदि कोई विवाद ऐसा है, जिसमें लोक शांति भंग होने की संभावना नगण्य है तो ऐसी परिस्थिति में धारा 145 का उपयोग नहीं किया जा सकता।","శాంతి భద్రతలను ఉల్లంఘించే అవకాశం చాలా తక్కువగా ఉన్న వివాదం ఉంటే, అటువంటి పరిస్థితిలో సెక్షన్ 145 ను ఉపయోగించలేము."
"धारा 145 का उपयोग तब ही किया जा सकता है, जब किसी भूमि या स्थावर संपत्ति के विवाद से प्रबल लोक शांति भंग हो जाने का खतरा है।",భూమి లేదా స్థిరాస్థిపై వివాదం ద్వారా ప్రస్తుత శాంతి భద్రతలకు భంగం కలిగే ప్రమాదం ఉన్నప్పుడు మాత్రమే సెక్షన్ 145 ను ఉపయోగించవచ్చు.
"समाज में किसी स्थावर संपत्ति को लेकर अनेक ऐसे विवाद सामने आते हैं, जिनके कारण लोक शांति भंग हो जाने की प्रबल संभावना होती है।","సమాజంలో ఏదైనా నిజమైన ఆస్థి గురించి ఇలాంటి అనేక వివాదాలు తలెత్తుతాయి, ఈ కారణంగా లోక శాంతి భద్రతలకు భంగం కలిగే బలమైన అవకాశం ఉంది."
जैसे किसी खेत के कब्जे को लेकर दो पक्षकार आपस में भिड़ गए और भिड़ंत से समाज में भय फैल जाना तथा हिंसा हो जाना तय है तो ऐसी विपत्ति से निपटने के लिए ही कार्यपालक मजिस्ट्रेट को यह शक्ति दी गई है।,"ఉదాహరణకు, ఒక పొలం స్వాధీనంపై రెండు పార్టీలు పరస్పరం గొడవపడి సమాజంలో భయం, హింసను వ్యాపింపజేయడం ఖాయమైతే, అటువంటి విపత్తును ఎదుర్కోవటానికి ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్‌కు ఈ అధికారం ఇవ్వబడింది."
महंत राम सुमेर पूरी बनाम उत्तर प्रदेश राज्य एआईआर 1985 उच्चतम न्यायालय 477 के मामले में यह कहा गया है कि यदि विवाद किसी स्थावर संपत्ति से संबंधित है परंतु उससे लोक शांति भंग होने की कोई संभावना नहीं है तो ऐसी परिस्थिति में धारा 145 की कार्यवाही नहीं की जा सकेगी।,"మహంత్ రామ్ సుమేర్ పూరి వర్సె్స్‌ ఉత్తరప్రదేశ్ రాష్ట్రం ఏఐఆర్ 1985 సుప్రీంకోర్టు, 477 విషయంలో వివాదం ఏదైనా స్థిరాస్తికి సంబంధించినది అయి ఉండి శాంతి భద్రతలకు విఘాతం కలిగించే అవకాశం లేకపోతే అటువంటి పరిస్థితుల్లో సెక్షన్ 145 ఉపయోగించలేరు."
भारत संघ बनाम अजीमुन्निसा खातून एआईआर 2001 गुवाहाटी के मामले में गुवाहाटी उच्च न्यायालय ने धारा 145 की व्याख्या करते हुए स्पष्ट किया है कि इस धारा के अंतर्गत चलायी जाने वाली कार्यवाही का मुख्य उद्देश्य शांति भंग के खतरे का निवारण करना है न कि स्वामित्व (टाइटल) के प्रश्न को तय करना है।,"యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా వర్సెస్‌. అజిమున్నిసా ఖాతూన్ ఎఐఆర్ 2001 గువాహటి కేసులో గువాహటి హైకోర్టు సెక్షన్ 145 ను వివరిస్తూ, ఈ సెక్షన్‌ కింద నిర్వహించాల్సిన చర్యల ముఖ్య ఉద్దేశ్యం శాంతి భద్రతల ఉల్లంఘన ముప్పును నివారించడమే తప్ప టైటిల్‌కు సంబంధించిన ప్రశ్న కాదని తేల్చి చెప్పింది."
कोई भी कार्यपालक मजिस्ट्रेट के पास यदि किसी विवाद से संबंधित कोई ऐसी सूचना जाती है जो भूमि या किसी अन्य अचल संपत्ति से संबंधित से है तो ऐसी परिस्थिति में कार्यपालक मजिस्ट्रेट यदि कोई आदेश पारित करता है तो यह उसका न्यायिक निर्णय नहीं होता है।,"భూమి లేదా ఇతర స్థిరాస్తుల వివాదాలకు సంబంధించి ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ నుంచి ఏదైనా సమాచారం వస్తే, అటువంటి పరిస్థితిలో, ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ ఒక ఉత్తర్వు జారీ చేస్తే, అది వారి న్యాయ నిర్ణయం కాదు."
इसका अर्थ यह नहीं है कि इस आदेश की शक्ति किसी सिविल न्यायालय के आदेश की शक्ति के बराबर है।,ఈ ఉత్తర్వు శక్తి అన్నది సివిల్ కోర్టు జారీ చేసే ఉత్తర్వు అధికారానికి సమానం కాదని దీని అర్థం.
"किसी भूमि से संबंधित विवाद का निपटारा सिविल कोर्ट द्वारा ही किया जाएगा, परंतु तत्कालीन परिस्थिति में शांति भंग होने से रोकने के लिए कार्यपालक मजिस्ट्रेट अपनी शक्ति का उपयोग करता है।","ఏదైనా భూమికి సంబంధించి వివాదాలు సివిల్ కోర్టుచే పరిష్కరించబడతాయి, కాని ప్రస్తుత పరిస్థితులలో శాంతి భద్రతల ఉల్లంఘనను నివారించడానికి ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ తన అధికారాన్ని వినియోగించుకుంటారు."
"कुंज बिहारी दास बना खेत्रपाल सिंह के मामले में कहा गया है कि इस धारा के अधीन मजिस्ट्रेट द्वारा पारित किया गया आदेश केवल अस्थाई प्रकृति का होता है तथा तब तक अस्तित्व में रहता है, जब तक कि सक्षम अधिकार क्षेत्र वाले न्यायालय द्वारा विवाद का निस्तारण नहीं किया जाता है।","కుంజ్ బిహారీ దాస్ వర్సెస్‌ ఖేత్రపాల్ సింగ్ కేసులో ఈ సెక్షన్‌ కింద మేజిస్ట్రేట్ జారీ చేసిన ఉత్తర్వు తాత్కాలిక స్వభావం మాత్రమేనని, సమర్థ న్యాయస్థానం ద్వారా ఈ వివాదం పరిష్కరించబడే వరకు అది ఉనికిలో ఉంటుందని తెలియజేయడమైనది."
संपत्ति के कब्जे को लेकर इस धारा के अंतर्गत कार्यवाही की जाती है।,ఆస్థి స్వాధీనం విషయంలో ఈ విభాగం కింద చర్యలు తీసుకుంటారు.
केशव सिंह बनाम जगपाल सिंह एआईआर 1972 इलाहाबाद उच्च न्यायालय के मामले में यह कहा गया है कि जहां पर विवाद कब्जे से संबंधित ना होकर मात्र उपभोग से संबंधित हो तो इस धारा के अधीन कार्यवाही ना कि जाकर धारा 147 के अधीन की जाएगी।,"కేశవ్ సింగ్ వి. జగపాల్ సింగ్ ఎఐఆర్ 1972 కేసులో అలహాబాద్ హైకోర్టు, వివాదం స్వాధీనానికి సంబంధించినది కాకుండా వినియోగానికి సంబంధించినది అయినప్పుడు, ఈ సెక్షన్ కింద చర్యలు చేపట్టడం జరగదు. సెక్షన్ 147 కింద చర్యలు చేపట్టడం జరుగుతుంది."
"सुखलाल शेख बनाम ताराचंद के वाद में यह बात कही गयी है कि सीआरपीसी की धारा 145 के अधीन की जाने वाली कार्यवाही वस्तुतः दीवानी प्रकृति की है, इसे सिविल तथा दीवानी कार्यपालिकिय कार्य माना जा सकता है।","సుఖ్‌లాల్‌ షేక్ వర్సెస్ తారాచంద్‌లో, సీఆర్‌పీసి సెక్షన్ 145 కింద తీసుకున్న చర్య వాస్తవంగా సివిల్‌ స్వభావం కలిగి ఉందని, దీనిని సివిల్ మరియు సివిల్ ఎగ్జిక్యూటివ్‌ పరిధిగా పరిగణించవచ్చని చెప్పబడింది."
इस धारा 145 के अधीन पारित आदेश केवल पुलिस आदेश होता है तथा इसके अधीन टाइटल (हक़) विषय स्थिति का विनिश्चय नहीं किया जाता है।,"సెక్షన్ 145 కింద జారీ చేసిన ఉత్తర్వు పోలీసు ఆర్డర్ మాత్రమే, టైటిల్ (హక్కు) సబ్జెక్ట్ పొజిషన్ దాని కింద నిర్ణయించబడదు."
"उड़ीसा राज्य का एक महत्वपूर्ण मामला है, जिसे कुमार प्रधान तथा अन्य बनाम हाराभोई एवं अन्य का मामला कहा जाता है।","ఒరిస్సా రాష్ట్రానికి సంబంధించి ఒక ముఖ్యమైన కేసు ఉంది, దీనిని కుమార్ ప్రధాన్, ఇతరులు వర్సెస్ హరభోయ్, ఇతరుల కేసుగా సూచిస్తారు."
यह 1971 का मामला है।,ఇది 1971 నాటి కేసు.
इस मामले में भूमि से संबंधित एक ही परिवार के वारिसों के बीच विवाद था।,ఈ సందర్భంలో భూమికి సంబంధించి ఒకే కుటుంబ వారసుల మధ్య వివాదం నెలకొంది.
इस प्रकरण में धारा 145 के संदर्भ में कुछ विधि के सिद्धांत प्रतिपादित किए गए हैं।,"ఈ సందర్భంలో, సెక్షన్ 145 కు సంబంధించి కొన్ని చట్ట సూత్రాలు రూపొందించబడ్డాయి."
धारा 145 के अधीन जांचकर्ता कार्यपालक दंडाधिकारी को स्पष्ट रूप से तय करना चाहिए कि प्रथमिक आदेश के दिन यह प्राथमिक आदेश पारित किए जाने के पूर्व के 2 माह की अवधि में कौन सा पक्षकार आधिपत्य में था।,"సెక్షన్ 145 ప్రకారం, ఇన్వెస్టిగేటింగ్ ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ మొదటి ఆర్డర్ రోజున ఈ ప్రాథమిక ఉత్తర్వు ఆమోదించడానికి 2 నెలల వ్యవధిలో ఏ పార్టీ ఆధీనంలో ఉందో స్పష్టంగా నిర్ణయించుకోవాలి."
आधिपत्य का प्रश्न अधिपत्य धारण करने के अधिकार की वैधता से परे हटकर वास्तविक आधिपत्य होने के आधार पर हल किया जाना चाहिए।,అధిపత్యపు ప్రశ్న: ఎవరి స్వాధీనంలో ఉందనే దానితో సంబంధం లేకుండా వాస్తవంగా ఎవరికి దానిపై అధికారం ఉండాలో అనే దానిపై నిర్ణయం చేయాల్సి ఉంటుంది.
धारा 145 की जांच में कार्यपालक दंडाधिकारी को प्रकरण में प्रस्तुत सभी दस्तावेजों एवं शपथ पत्रों का अच्छे से परीक्षण अपने विवेक का पूर्ण प्रयोग करते हुए करना चाहिए।,"సెక్షన్ 145 దర్యాప్తులో, ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ కేసుకు సంబంధించిన తనకు సమర్పించిన అన్ని పత్రాలు అఫిడవిట్లను క్షుణ్ణంగా, వివేకంతో పరీక్షించాల్సి ఉంటుంది.."
"जहां विवादित भूमि या जल के संबंध में पक्षकारों के मध्य कोई विवाद सिविल न्यायालय में लंबित हो, ऐसी दशा में धारा 145 के अधीन कार्यवाही कार्यपालक मजिस्ट्रेट द्वारा करने का कोई औचित्य नहीं रह जाता है।","వివాదాస్పదమైన భూమి లేదా నీటికి సంబంధించి పార్టీల మధ్య ఏదైనా వివాదం సివిల్ కోర్టులో పెండింగ్‌లో ఉంటే, అటువంటి సందర్భంలో ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ సెక్షన్ 145ను కొనసాగించడంలో ఎటువంటి ఔచిత్యం ఉండదు."
जहां अचल संपत्ति के कब्जे के बारे में पक्षकारों में कोई विवाद किसी न्यायालय में लंबित हो तो उस दशा में दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 145 के अधीन कार्यवाही विधि के अनुकूल नहीं है।,"స్థిరాస్తిని కలిగి ఉండటానికి సంబంధించి పార్టీల మధ్య ఏదైనా వివాదం ఏ కోర్టులో అయినా పెండింగ్‌లో ఉంటే, ఆ సందర్భంలో క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌లోని సెక్షన్ 145 కింద విచారణ చట్టానికి అనుకూలంగా ఉండదు."
इस सिद्धांत का अर्थ यह है कि अचानक से उत्पन्न होने वाले विवाद में ही कार्यपालक मजिस्ट्रेट ऐसे किसी आदेश को धारा 145 के अंतर्गत जारी करें।,"ఈ సూత్రం అర్ధం ఏమిటంటే, ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ అకస్మాత్తుగా తలెత్తే వివాదంలో మాత్రమే సెక్షన్ 145 కింద అలాంటి ఉత్తర్వులను జారీ చేయాలి."
यदि कोई विवाद पहले से ही न्यायालय में चल रहा है और उसके लिए सिविल प्रकरण लंबित है तो ऐसी परिस्थिति में कार्यपालक मजिस्ट्रेट को धारा 145 की कार्यवाही करना ठीक नहीं है।,"ఇప్పటికే కోర్టులో వివాదం జరుగుతుంటే, దానిపై సివిల్ కేసు పెండింగ్‌లో ఉంటే, అటువంటి పరిస్థితిలో ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ సెక్షన్ 145 కింద చర్యలు తీసుకోవడం సరైనది కాదు."
यदि फिर भी वह वैसी कार्यवाही करता है तो यह विधि के अनुकूल नहीं होगी।,"అతను ఇంకా అలాంటి చర్య తీసుకుంటే, అది చట్టానికి అనుగుణంగా ఉండదు."
धारा 145 के अंतर्गत जारी आदेश को न्यायालय में चुनौती- दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 145 के अंतर्गत पारित किसी आदेश को किसी भी सेशन कोर्ट में अथवा हाईकोर्ट में चुनौती दी जाती है तो ऐसी चुनौती पुनरीक्षण के लिए रखी जाएगी।,"సెక్షన్ 145 కింద జారీ చేసిన ఆర్డర్ సవాలు- క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 145 కింద జారీ చేసిన ఏదైనా ఉత్తర్వు ఏదైనా సెషన్ కోర్టులో లేదా హైకోర్టులో సవాలు చేయబడితే, అటువంటి సవాలు పునర్విమర్శ కోసం ఉంచబడుతుంది."
पीड़ित पक्षकार सिविल न्यायालय में सिविल वाद दायर करके भी उपचार प्राप्त कर सकता है।,సివిల్ కోర్టులో సివిల్ దావా వేయడం ద్వారా బాధిత పార్టీ కూడా ఉపశమనం పొందవచ్చు.
संपत्ति पर रिसीवर नियुक्त करना- किसी स्थावर संपत्ति के विवाद में कभी-कभी ऐसी परिस्थिति का जन्म होता है कि कार्यपालक मजिस्ट्रेट के लिए यह तय कर पाना मुश्किल होता है की पक्षकारों में धारा 145 की शक्ति का उपयोग करते समय कब्जा किसका था।,"ఆస్థిపై స్వీకర్తను నియమించడం- రియల్ ఎస్టేట్ వివాదంలో, సెక్షన్ 145 అధికారాన్ని వినియోగించుకుంటూ ఏ పార్టీకి స్వాధీనత అప్పగించాలనే విషయంలో నిర్ణయం తీసుకోవడంలో ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్‌కు కొన్నిసార్లు కష్టమైన పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది."
कार्यपालक मजिस्ट्रेट कब्जे के हकदार व्यक्तियों के बारे में कोई विनिश्चय नहीं कर पाता है।,స్వాధీనం చేసుకునే అధికారం ఉన్న వ్యక్తుల గురించి ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్‌కు ఎటువంటి నిర్ణయం తీసుకోలేరు.
यह धारा 146 धारा 145 की अनुपूरक है।,ఈ విభాగం 146 సెక్షన్ 145 కు అనుబంధంగా ఉంది.
तब ऐसी परिस्थिति में धारा 146 से काम लिया जाता है।,"అటువంటి పరిస్థితిలో, సెక్షన్ 146 ఉపయోగించబడుతుంది."
धारा 146 के अंतर्गत कार्यपालक मजिस्ट्रेट किसी स्थावर संपत्ति पर रिसीवर नियुक्त कर देता है।,"సెక్షన్ 146 ప్రకారం, ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ స్థిరాస్తిపై రిసీవర్‌ను నియమిస్తాడు."
"कार्यपालक मजिस्ट्रेट द्वारा नियुक्त किए गए रिसीवर को वही शक्तियां प्राप्त होती हैं, जो सिविल प्रक्रिया संहिता 1908 के अधीन रिसीवर को प्राप्त होती हैं।",ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ నియమించిన రిసీవర్ సివిల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ 1908 ప్రకారం రిసీవర్ మాదిరిగానే అధికారాలు కలిగి ఉంటారు.
रिसीवर नियुक्त करने के कुछ आधार है जो निम्न हो सकते हैं- यदि मामला आकस्मिक हो (Emergent) मजिस्ट्रेट इस बात का विनिश्चय करे कि विषय वस्तु पक्षकार कब्जे में नहीं है।,"రిసీవర్‌ను నియమించడానికి కొన్ని కారణాలు ఉన్నాయి, అవి ఈ కిందవి కావచ్చు - కేసు అకస్మాతుగా వెలుగులోకి వస్తే, విషయం పార్టీ ఆధీనంలో లేదని మేజిస్ట్రేట్ నిర్ణయించాలి."
या मजिस्ट्रेट यह भी निश्चित नहीं कर पाता है कि कौन व्यक्ति संपत्ति पर काबिज है।,లేదా ఏ వ్యక్తి ఆస్థి ఆక్రమించారో కూడా మేజిస్ట్రేట్ గుర్తించలేకపోతున్నారు.
इस तथ्य को रूपा जीना बनाम तपाई स्वपन जैन के मामले में माना गया है।,రూప జీనా వర్సెస్ తపాయి స్వాపన్ జైన్ కేసులో ఈ వాస్తవాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోవడం జరిగింది.
कार्यपालक मजिस्ट्रेट संपत्ति को कुर्क कर लेता है।,ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ ఆస్థిని అటాచ్ చేస్తారు.
संपत्ति को कुर्क करने के बाद वह उस पर किसी रिसीवर की नियुक्ति कर देता है।,"ఆస్థిని అటాచ్ చేసిన తరువాత, అతను దానిపై రిసీవర్‌ను నియమిస్తాడు."
धारा 146 की उपधारा (2) के अधीन मजिस्ट्रेट को धारा 146 की उपधारा (2) के अधीन मजिस्ट्रेट को यह शक्ति प्रदान की गयी है कि वह इस तरह से क्रुक की गयी संपत्ति के बाबत रिसीवर की नियुक्ति कर सकता है।,సెక్షన్ 146 ఉపసెక్షన్(2) ప్రకారము అటువంటి ఆక్రమిత ఆస్తికి రిసీవరును నియమించే అధికారము మేజిస్ట్రేట్ కు ఇవ్వబడింది.
इस प्रकार नियुक्त किए गए रिसीवर को वह सभी शक्तियां प्राप्त होंगी जो दीवानी प्रक्रिया संहिता के आदेश 40 एवं नियम (1) के अधीन नियुक्त रिसीवर को प्राप्त होगी।,"అలా నియమించబడిన రిసీవర్‌కు సివిల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ ఆర్డర్ 40, రూల్ (1) కింద నియమించిన రిసీవర్‌కు అన్ని అధికారాలు ఉంటాయి."
मथुरा लाल बनाम भंवरलाल के वाद में एक मकान का विवाद था।,మధుర లాల్ వర్సెస్ భన్వర్‌లాల్‌ విషయంలో ఒక ఇంటి వివాదం ఉంది.
इस मामले में न्यायालय ने कहा है कि कुर्की के बाद भी मामले में मजिस्ट्रेट की अधिकारिता समाप्त नहीं होती है तथा उसके द्वारा जांच की कार्यवाही की जाना उचित है।,"ఈ కేసులో అటాచ్‌మెంట్‌ తర్వాత కూడా, ఈ కేసులో మేజిస్ట్రేట్ అధికార పరిధి ముగియదని, దర్యాప్తుతో ముందుకు సాగడం సముచితమని కోర్టు పేర్కొంది."
कोई भी कार्यपालक मजिस्ट्रेट कुर्की के बाद भी जांच की कार्यवाही कर सकता है तथा धारा 145 के अधीन फिर कोई निर्णय पारित कर सकता है।,"ఏదైనా ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ అటాచ్‌మెంట్‌ తర్వాత కూడా విచారణను కొనసాగించవచ్చు, సెక్షన్ 145 కింద నిర్ణయం తీసుకోవచ్చు."
धारा 146 के अधीन किसी संपत्ति को कुर्क कर लेने के कारण धारा 145 का अधिकार कार्यपालक मजिस्ट्रेट के पास से समाप्त नहीं होता है व धारा 146 के अंतर्गत संपत्ति को कुर्क करके उस पर रिसीवर की नियुक्ति करने के बाद अपनी जांच को जारी रख कर धारा 145 के अंतर्गत आदेश पारित कर सकता है।,"సెక్షన్ 146 కింద ఏదైనా ఆస్థి అటాచ్‌మెంట్‌ కారణంగా, సెక్షన్ 145 అధికారం ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ నుంచి నిలిచిపోదు, సెక్షన్ 146 కింద ఆస్థిని అటాచ్ చేసి, దానిపై రిసీవర్‌ను నియమించిన తరువాత, దాని దర్యాప్తు కొనసాగించేలా ఆర్డర్‌ పాస్ చేయవచ్చు."
"हालांकि जवाहरलाल बनाम अवध बिहारी के वाद में कार्यपालक मजिस्ट्रेट द्वारा कार्यवाही प्रारंभ करने के पश्चात 2 वर्ष बाद कुर्की का आदेश दिया गया, इस आदेश को कोर्ट ने अनुचित माना।","జవహర్‌లాల్ వర్సెస్‌ అవధ్ బిహారీ కేసులో ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ విచారణ ప్రారంభించిన 2 సంవత్సరాల తరువాత అటాచ్‌మెంట్ ఆదేశించింది, ఈ ఉత్తర్వు అనుచితమైందని కోర్టు భావించింది."
कुर्की का आदेश इतना शीघ्र होना चाहिए कि धारा 145 के आदेश पारित करने के लिए कार्यपालक मजिस्ट्रेट कोई समय ले रहा हो।,"అటాచ్‌మెంట్ ఆర్డర్ చాలా త్వరగా ఉండాలి, ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ సెక్షన్ 145 ఉత్తర్వులు 
ఆమోదించడానికి కొంత సమయం పడుతుంది."
किसी भी अपराध के घटित होने के बाद व्यथित पक्षकार के पास आरोपी के विरुद्ध आपराधिक कार्यवाही चलाने के दो मार्ग हैं।,ఏదైనా నేరం జరిగిన తరువాత నిందితులపై నేరారోపణలు ప్రారంభించడానికి బాధిత పార్టీకి రెండు మార్గాలు ఉన్నాయి.
इन दोनों रास्तों से कोई भी व्यथित पक्षकार न्याय प्राप्त कर सकता है।,బాధపడుతున్న ఏ పార్టీ అయినా ఈ రెండు మార్గాల నుంచి న్యాయం పొందవచ్చు.
किसी भी संज्ञेय अपराध के मामले में दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 154 के अंतर्गत पुलिस को सूचना देकर एफआईआर दर्ज करवाने का अधिकार पीड़ित पक्षकार को प्राप्त है।,"ఏదైనా గుర్తించదగిన నేరం జరిగితే, పోలీసులకు సమాచారం ఇవ్వడం ద్వారా బాధిత పార్టీకి క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 154 కింద ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చేసే హక్కు ఉంది."
हालांकि अपराध की रिपोर्ट पक्षकार ही दर्ज करवाए यह आवश्यक नहीं है।,పార్టీలు క్రైమ్ రిపోర్ట్ దాఖలు చేయడం అవసరం లేదు.
"जब FIR दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 154 के अंतर्गत दर्ज नहीं की जाती है, तब व्यथित पक्षकार के पास मजिस्ट्रेट के समक्ष निजी परिवाद के माध्यम से न्याय हेतु गुहार लगाना होती है।","కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 154 కింద ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చేయనప్పుడు, బాధిత పార్టీ వ్యక్తిగత విజ్ఞాపన ద్వారా న్యాయం కోసం మేజిస్ట్రేట్ ముందు విజ్ఞప్తి చేయాలి."
यह मजिस्ट्रेट को प्राप्त एक अद्भुत शक्ति है तथा पीड़ित को प्राप्त एक अद्भुत अधिकार भी है जो न्याय के सिरे को संभाले हुए है।,"ఇది మేజిస్ట్రేట్‌కు ఉన్న అద్భుతమైన శక్తి, న్యాయం పొందేందుకు బాధిత పక్షానికి ఉన్న అద్భుతమైన అధికారం. ఇది న్యాయాన్ని కాపాడుతుంది."
"इस लेख में मजिस्ट्रेट को कौन सी धाराओं के अंतर्गत परिवाद किया जाता है तथा उसके बाद की क्या प्रक्रिया होती है, इस संबंध में विस्तारपूर्वक चर्चा की जा रही है।","ఈ వ్యాసంలో ఏ విభాగాల కింద ఫిర్యాదుకు మేజిస్ట్రేట్ లోబడి ఉంటాడు, అనుసరించాల్సిన విధానం ఏమిటి, ఇది వివరంగా చర్చింద్దాం."
मजिस्ट्रेट से परिवाद (Complaint) दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 200 के अंतर्गत मजिस्ट्रेट को निजी परिवाद का आवेदन पीड़ित पक्षकार द्वारा दिया जाता है।,కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 200 ప్రకారం మేజిస్ట్రేట్‌కు ఫిర్యాదు: మేజిస్ట్రేట్‌కు వ్యక్తిగత ఫిర్యాదును బాధిత పార్టీ చేస్తుంది.
"ऐसा आवेदन उस परिस्थिति में दिया जाता है, जब पुलिस सीआरपीसी की धारा 154 के अंतर्गत किसी संज्ञेय अपराध एवं धारा 155 के अंतर्गत किसी असंज्ञेय अपराध की रिपोर्ट दर्ज नहीं करती है।","సీఆర్‌పీసీ సెక్షన్ 154 కింద పోలీసులు గుర్తించదగిన నేరం, సెక్షన్ 155 కింద గుర్తించలేని నేరపు నివేదికను దాఖలు చేయని పరిస్థితులలో ఇటువంటి దరఖాస్తు చేయవచ్చు"
"यह आवश्यक नहीं है ऐसा आवेदन तभी प्रस्तुत किया जाए, जब पुलिस रिपोर्ट लिखने से इनकार कर दे एवं उसका अन्वेषण करने से इनकार कर दे, सहिंता में कहीं भी इस तरह का ज़िक्र नहीं है।","పోలీసులు నివేదిక రాయడానికి నిరాకరించి, దర్యాప్తు చేయడానికి నిరాకరిస్తేనే అటువంటి దరఖాస్తును సమర్పించాల్సిన అవసరం లేదు, కోడ్‌లో ఎక్కడా అలాంటి ప్రస్తావన లేదు."
"दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 200 के अंतर्गत परिवाद संस्थित किए जाने पर अनुरोध किया जाता है, ऐसा अनुरोध परिवाद को लाने वाला परिवादी करता है।","కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 200 కింద ఫిర్యాదు చేసినప్పుడు ఒక అభ్యర్థన చేయబడుతుంది, ఫిర్యాదుదారుడు ఫిర్యాదును తీసుకురావడం ద్వారా అటువంటి అభ్యర్థన చేయబడుతుంది."
धारा 200 परिवादी को यह अधिकार देती है संहिता की धारा 200 परिवादी को परिवाद पेश करने के अधिकार देने के साथ ही अपराध के संज्ञान के पश्चात परिवादी के विचारण की प्रक्रिया भी उल्लेख करती है।,"సెక్షన్ 200 ఫిర్యాదుదారునికి ఈ హక్కు ఇస్తుంది. కోడ్‌లోని సెక్షన్ 200 ఫిర్యాదుదారునికి ఫిర్యాదును సమర్పించే హక్కు ఇస్తుంది, అలాగే నేరాన్ని గుర్తించిన తరువాత ఫిర్యాదుదారుని విచారించే విధానాన్ని తెలియజేస్తుంది."
"इस धारा में वर्णित उपबंधों के अनुसार परिवाद की आवश्यक शर्तें भी बतायी गयी है, वह निम्नलिखित हैंं- 1) यह कि परिवाद के आधार पर अपराध का संज्ञान करने वाला मजिस्ट्रेट परिवादी की ओर से उपस्थित साक्षी यदि कोई हो तो उसका शपथ पर परीक्षण करें।","ఈ విభాగంలో వివరించిన నిబంధనల ప్రకారం, ఫిర్యాదుకు అవసరమైన షరతులు ప్రస్తావించబడ్డాయి, అవి ఈ విధంగా ఉన్నాయి: 1) ఫిర్యాదు ఆధారంగా, నేరాన్ని గుర్తించిన మేజిస్ట్రేట్, ఏదైనా ఉంటే, ఫిర్యాదుదారుడి తరపున ప్రమాణం చేయాలి."
2) यह कि ऐसे परीक्षण का सारांश लेखबद्ध (रिकॉर्ड) किया जाए।,2) అటువంటి పరీక్ష సారాంశం నమోదు చేయబడాలి.
3) यह कि मजिस्ट्रेट द्वारा ऐसे लेखबद्ध सारांश पर परिवादी तथा साक्षियों के हस्ताक्षर ले लिए जाएं।,"3) అటువంటి రాతపూర్వక సారాంశంపై ఫిర్యాదుదారు, సాక్షుల సంతకాన్ని మేజిస్ట్రేట్ తీసుకోవాలి."
अपराध का संज्ञान जब दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 200 के अंतर्गत मजिस्ट्रेट को परिवाद कर दिया जाता है तो मजिस्ट्रेट परिवादी की परीक्षा के पश्चात दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 190 के अंतर्गत अपराध का संज्ञान कर लेता है।,"నేరాన్ని గుర్తించడం: క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 200 కింద ఒక మేజిస్ట్రేట్‌కు ఫిర్యాదు చేసినప్పుడు, ఫిర్యాదుదారుని పరిశీలించిన తరువాత, మేజిస్ట్రేట్, క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 190 కింద నేరాన్ని తెలుసుకుంటాడు."
चरण सिंह बनाम शांति देवी के वाद में इलाहाबाद उच्च न्यायालय ने अभिकथन किया कि दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 200 एवं धारा 202 के अंतर्गत जांच दोनों प्रकार के मामलों अर्थात मजिस्ट्रेट द्वारा वारंट के अधीन विचारणीय मामले तथा सेशन न्यायालय द्वारा विचारणीय मामलों में की जा सकती है।,"చరణ్ సింగ్ వర్సెస్‌ శాంతి దేవి కేసులో అలహాబాద్ హైకోర్టు ఈ రెండు కేసులలో సెక్షన్ 200, సెక్షన్ 202 కింద దర్యాప్తు జరపవచ్చని ధ్రువీకరించింది, అంటే వారెంట్ కింద మేజిస్ట్రేట్, సెషన్స్‌ కోర్టు పరిగణించిన కేసులు.."
मजिस्ट्रेट यह उचित समझता है कि किसी प्रकार किसी प्रकरण सेशन को सुपुर्द करना न्याय के हित में नहीं होगा तो उसे परिवाद को खारिज करने की अधिकार शक्ति प्राप्त है।,ఒక సెషన్‌లో విచారణ నిర్వహించి అందజేయడమన్నది న్యాయ హితంలో లేదని మేజిస్ట్రేట్‌ గనక భావిస్తే అట్టి ఫిర్యాదును కొట్టిపారేసే అధికారం మేజిస్ట్రేట్‌కు ఉంది.
परिवाद प्राप्त होने पर मजिस्ट्रेट के कर्तव्य दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 202 के अधीन कोई परिवाद प्राप्त होने पर मजिस्ट्रेट के कर्तव्यों का वर्णन किया गया है।,ఫిర్యాదును పరిగణనలోకి తీసుకున్న మేజిస్ట్రేట్‌ కర్తవ్యం ఏంటో క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్‌ కోడ్‌ సెక్షన్‌ 202లో వివరించబడింది.
धारा 202 के अधीन जांच की परिधि बहुत ही सीमित होती है यह एक परिवाद द्वारा उसके समक्ष रखी गयी विषय वस्तु के आधार पर निश्चय करने तथा आदेशिका(समन और वारंट इत्यादि) जारी करने के लिए प्रथम दृष्टया मामला बनता है या नहीं।,"సెక్షన్ 202 కింద దర్యాప్తు పరిధి చాలా పరిమితం, న్యాయమూర్తి తన ముందు ఉంచిన విషయాలను ఆధారంగా చేసుకొని ఉత్తర్వులు జారీ (సమన్లు, వారెంట్ మొదలైనవి) చేస్తారు."
इस स्तर पर अभियुक्त को मामले में सुने जाने का कोई अधिकार नहीं है और न ही वह इस प्रश्न पर कि उसके विरुद्ध आदेशिका जारी होनी चाहिए या नहीं पर सुने जाने के लिए पात्र है।,ఈ దశలో నిందితుడికి తన వాదనను వినిపించుకునే అధికారం లేదు. అంతే కాదు తనకు వ్యతిరేకంగా ఉత్తర్వులు జారీ చేస్తారనే అనే ప్రశ్నకు విచారణ అర్హత లేదు.
परिवाद का खारिज किया जाना दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 203 के अंतर्गत मजिस्ट्रेट को शक्ति प्रदान की गयी है कि उचित आधार के अभाव में वह परिवाद खारिज कर सकता है।,"అపవాదును తొలగించడం: క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 203 ప్రకారం, సరైన కారణాలు లేనప్పుడు ఫిర్యాదును కొట్టివేయడానికి మేజిస్ట్రేట్‌కు అధికారం ఉంది."
"सीआरपीसी की धारा 203 के उपबंध तब तक ही लागू होते है जब तक आदेशिका जारी नहीं की जाती अर्थात परिवाद में आरोप लगाए गए व्यक्ति को समन, वारंट इत्यादि जारी नहीं कर दिया जाता।","సీపీఆర్‌పీసి సెక్షన్ 203 లోని నిబంధనలు ఉత్తర్వులు జారీ అయ్యే వరకు మాత్రమే వర్తిస్తాయి, అంటే ఫిర్యాదులో అభియోగాలు మోపిన వ్యక్తికి సమన్లు, వారెంట్ మొదలైనవి జారీ చేయబడతాయి."
मजिस्ट्रेट जिसे मामला अंतरित किया गया हो इस धारा के अधीन आदेश पारित करने के लिए सक्षम होगा।,కేసు విచారణ జరుపుతున్న మేజిస్ట్రేట్‌కు ఈ సెక్షన్‌ కింద ఉత్తర్వులు జారీ చేయడానికి అధికారం ఉంది.
परिवादी के अधिवक्ता को सुनवाई का अवसर दिए बिना परिवाद को निरस्त करता है तो इस कार्य को अनुचित माना जाएगा।,ఫిర్యాదిదారు తరపు న్యాయవాది వాదనలు వినకుండా ఫిర్యాదును కొట్టివేయడమన్నది అనుచితంగా పరిగణించడం జరుగుతుంది.
धारा 200 से 203 को एक साथ पढ़ा जाना चाहिए।,200 నుండి 203 సెక్షన్లు కలిపి చదవాలి.
धारा 203 के अनुसार मजिस्ट्रेट निम्नलिखित आधारों में से किसी भी आधार पर मामले को नष्ट कर सकता है तथा आदेशिका जारी करने से इनकार कर सकता।,"సెక్షన్ 203 ప్రకారం, మేజిస్ట్రేట్ ఈ క్రింది కారణాలలో ఏదైనా కేసును రద్దు చేయవచ్చు ఉత్తర్వు ఇవ్వడానికి నిరాకరించవచ్చు."
1) यदि वह परिवादी के लिखित कथन के आधार पर यह पाता है कि अभियुक्त के विरुद्ध कोई अपराध नहीं बनता है।,1) నిందితులు ఎటువంటి నేరం చేయలేదని ఫిర్యాదుదారుడు రాతపూర్వక ప్రకటన ఆధారంగా అతను కనుగొంటే.
2) यदि वह परिवादी के अभिकथनो को अविश्वसनीय मानता है।,2) అతను ఫిర్యాదుదారుడి ప్రకటనలను నమ్మదగనివిగా భావిస్తే.
3) यदि वह परिवादी के साक्षियों को विश्वास करने योग्य नहीं समझता लेकिन ऐसे अविश्वास के लिए उसके पास कोई पर्याप्त कारण नहीं है तो धारा 200 के अधीन आगे जांच का निर्देश दे सकता है।,"3) అతను ఫిర్యాదుదారుడి సాక్ష్యాలను నమ్మదగినవిగా పరిగణించకపోతే, అలాంటి అపనమ్మకానికి తగిన కారణం లేకపోతే, అతను సెక్షన్ 200 కింద తదుపరి దర్యాప్తును నిర్దేశించవచ్చు."
"यदि मजिस्ट्रेट द्वारा धारा 203 के अंतर्गत परिवाद खारिज कर दिया जाता है, वैसे परिवाद खारिज होने के बाद सेशन कोर्ट और हाईकोर्ट के समक्ष अपील की जा सकती है।","సెక్షన్ 203 కింద ఫిర్యాదును మేజిస్ట్రేట్ కొట్టివేస్తే, ఫిర్యాదు కొట్టివేసిన తరువాత అప్పీల్‌ను సెషన్స్ కోర్టు, హైకోర్టు ముందు దాఖలు చేయవచ్చు."
जब भी कोई अपराध होता है तो उस अपराध के होने के बाद उसका अन्वेषण किया जाता है तथा अन्वेषण के पश्चात उस पर जांच या विचारण न्यायालय द्वारा किया जाता है।,"ఒక నేరం జరిగినప్పుడు, నేరం జరిగిన తరువాత దర్యాప్తు చేయబడుతుంది, దర్యాప్తు తరువాత దానిని కోర్టు విచారిస్తుంది లేదా పరిశీలిస్తుంది."
बड़ा तात्विक प्रश्न है कि ऐसी जांच और विचारण कौन से न्यायालय द्वारा किया जाएगा? दंड प्रक्रिया संहिता के अध्याय 13 में जांच और विचारण का स्थान बताया गया है।,"పెద్ద ప్రశ్న ఏమిటంటే, ఏ కోర్టు అటువంటి దర్యాప్తు, విచారణ చేస్తుంది? కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ 13 వ అధ్యాయం దర్యాప్తు, విచారణ స్థాయిని తెలియజేస్తుంది."
इस अध्याय में लगभग उन सभी प्रश्नों को हल कर दिया गया है जो किसी विचारण के स्थान के संबंध में उत्पन्न होते हैं।,ఈ అధ్యాయంలో విచారణ స్థాయికి సంబంధించి దాదాపు అన్ని ప్రశ్నలు తలెత్తాయి.
"विचारण कौन से न्यायालय द्वारा किया जाएगा, यह महत्वपूर्ण और बुनियादी प्रश्न है, क्योंकि इस प्रश्न का उत्तर आगे की प्रक्रिया को तय करता है तथा जब इस प्रश्न का उत्तर मिलता है तो यह तय कर लिया जाता है कि विचारण कौन से न्यायालय द्वारा किया जाएगा।","ఇది ఏ కోర్టు నిర్ణయించాలనేది ఒక ముఖ్యమైన ప్రాథమిక ప్రశ్న, ఈ ప్రశ్నకు సమాధానమే ముందుకు వెళ్ళే ప్రక్రియను నిర్ణయిస్తుంది. ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం దొరికినప్పుడు ఏ కోర్టు విచారణ నిర్వహిస్తుందో తేటతెల్లమవుతుంది."
इस लेख के माध्यम से भारत में या भारतीय नागरिकों द्वारा भारत के बाहर किए जाने वाले अपराधों के विचारण के स्थान के संबंध में विस्तृत चर्चा की जा रही है।,ఈ వ్యాసం ద్వారా భారతదేశంలో లేదా భారతదేశం వెలుపల ఉన్న భారతీయ పౌరులు చేసిన నేరాల విచారణ స్థలం గురించి వివరణాత్మక చర్చ జరుగుతోంది.
"इस धारा के अनुसार किसी अपराध में जांच अथवा विचारण के लिए उस न्यायालय को अधिकारिता होगी, जिसकी स्थानीय अधिकारिता के अंदर अपराध किया गया है।","ఈ విభాగం ప్రకారం, స్థానిక అధికార పరిధిలో దర్యాప్తు జరిపిన న్యాయస్థానం ఒక నేరంలో దర్యాప్తు లేదా విచారణకు అధికార పరిధిని కలిగి ఉంటుంది."
इस धारा में वर्णित उपबंधों के अनुसार कोई भी मजिस्ट्रेट किसी ऐसे मामले में विचारण के लिए अधिकृत नहीं है जो उसकी स्थानीय अधिकारिता से परे घटित हुआ है।,"ఈ విభాగంలో వివరించిన నిబంధనల ప్రకారం, తన స్థానిక అధికార పరిధికి ఆవల జరిగిన కేసులో విచారణ జరపడానికి ఏ మేజిస్ట్రేట్‌కు అధికారం లేదు."
शाम आलम खान बनाम भारत संघ 1982 के एक मामले में इलाहाबाद उच्च न्यायालय ने निर्णय दिया है कि यदि अभियुक्त ने दिल्ली संघ क्षेत्र में कोई अपराध किया है तो उस अपराध के लिए उसका गाजियाबाद के न्यायालय में विचारण नहीं किया जा सकता।,"1982 లో షామ్ ఆలం ఖాన్ వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా కేసులో అలహాబాద్ హైకోర్టు, నిందితుడు కేంద్రపాలిత ప్రాంతమైన ఢిల్లీ నేరం చేసినట్లయితే, ఆ నేరానికి అతన్ని ఘజియాబాద్ కోర్టులో విచారించలేమని తీర్పు ఇచ్చింది."
"अनेक मामले इस तरह के होते हैं, जिनके संबंध में मामूली स्थान का निर्धारण कर पाना थोड़ा कठिन होता है।","ఇలాంటి సందర్భాలు చాలా ఉన్నాయి, దీనికి సంబంధించి స్థాయిని నిర్ణయించడం కొంచెం కష్టమే."
इस तरह के अपराध के मामलों में स्थान के निर्धारण के लिए ही अध्याय 13 को दंड प्रक्रिया संहिता का हिस्सा बनाया गया है।,అటువంటి నేరాల కేసులలో స్థాయిని నిర్ణయించడానికి 13 వ అధ్యాయం క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌లో భాగంగా చేయబడింది.
"धारा 177 विचारण का मामूली स्थान बता रही है, परंतु अनेक ऐसे मामले है, जिनका विचारण केवल इस आधार पर नहीं किया जा सकता कि जहां अपराध हुआ है वही विचारण कर दिया जाए।","సెక్షన్ 177 సాధారణ విచారణ స్థలాన్ని పేర్కొంది, అయితే ఇలాంటి కేసులు చాలా ఉన్నాయి, నేరం ఎక్కడ జరిగిందో దాని ఆధారంగా మాత్రమే ప్రయత్నించకూడదు."
अनेक क्षेत्रों में किए गए किसी एक अपराध का विचारण कभी-कभी अपराध अनेक क्षेत्रों में किए जाते हैं या फिर ऐसे अपराध होते हैं जो चालू रहते हैं और अलग-अलग स्थान में क्षेत्रों में होते रहते हैं।,"అనేక ప్రాంతాలలో చేసిన ఒకే నేరాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోవడం: కొన్నిసార్లు చాలా ప్రాంతాలలో నేరం జరుగుతుంది లేదా కొనసాగుతుంది, అలాగే వివిధ ప్రాంతాలలో నేరాలు జరుగుతుంటాయి."
इस प्रकार के अपराधों के विचारण के संबंध में दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 178 अत्यंत महत्वपूर्ण है।,అటువంటి నేరాల విచారణకు సంబంధించి క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 178 చాలా ముఖ్యమైనది.
धारा 178 में पूर्ववर्ती धारा 177 के कतिपय वादों का उल्लेख है अर्थात जब धारा 177 के आधार पर विचारण के न्यायालय का निर्धारण नहीं हो पाता है तो धारा 178 से काम लिया जाता है।,"సెక్షన్ 178 మునుపటి సెక్షన్ 177 కొన్ని వాగ్దానాలను పేర్కొంది, అంటే, సెక్షన్ 177 ఆధారంగా విచారణ కోర్టును నిర్ణయించలేనప్పుడు, సెక్షన్ 178 ఉపయోగించవచ్చు."
इस धारा में महत्वपूर्ण उपबंध दिया है कि कौन सी परिस्थितियों में विचारण न्यायालय अपराध के स्थानीय सीमा के बाहर भी हो सकता है।,ఈ విభాగం ట్రయల్ కోర్టు నేరం స్థానిక పరిమితులకు వెలుపల ఏ పరిస్థితులలో విచారణ జరపవచ్చో అనే ముఖ్యమైన నిబంధనలను తెలియజేస్తుంది.
1) जब अपराध कारित किए जाने का स्थान क्षेत्र अनिश्चित हो।,1) నేరాన్ని రద్దు చేసే స్థాయి విషయంలో అనిశ్చితి ఉన్నప్పుడు
2) जब अपराध का कुछ हिस्सा स्थानीय क्षेत्र तथा कुछ हिस्सा दूसरे क्षेत्र में किया गया हो।,2)నేరం జరిగిన ప్రదేశంలో కొంత భాగం స్థానిక పరిధిలో మరికొంత భాగం వేరే ప్రదేశంలో ఉన్నప్పుడు
3) जब अपराध निरंतर चालू रहने वाले स्वरूप का हो तथा एक से अधिक स्थान में क्षेत्रों में चालू रहता है जैसे कि अपहरण।,"3) నేరస్తుడు నిరంతరం తిరుగుతూ ఉండటం, ఒకటి కంటే ఎక్కువ ప్రదేశాల్లో తిరుగుతూ ఉండటం, ఉదాహరణకు అపహరణ వంటివి"
4) जब अपराध का निर्माण विभिन्न स्थान क्षेत्रों में किए गए अनेक कार्यों से होता है।,4) అపరాధమన్నది రకరకాల ప్రదేశాల్లో అనేక రూపాల్లో జరిగి ఉండటం
मध्य प्रदेश राज्य बनाम केपी घियारा के वाद में आपराधिक न्यास भंग का अपराध किया गया था।,మధ్యప్రదేశ్‌ రాష్ట్రం వర్సెస్‌ కె.పి.దియారా కేసులో నేరస్తుడు నమ్మక ద్రోహం అనే నేరానికి పాల్పడ్డారు.
संपत्ति अ नामक स्थान पर प्राप्त की गयी थी तथा अभियुक्तों द्वारा उसका बेईमानी से दुर्विनियोग ब नामक स्थान पर किया गया था।,"ఆస్థిని ఎ అనే స్థలంలో స్వాధీనం చేసుకున్నారు, బి అనే స్థలంలో నిందితులు నమ్మక ద్రోహానికి పాల్పడినట్టు గుర్తించారు."
इस दशा में निर्णय दिया गया कि मामले की जांच या विचारण का कार्य किसी भी ऐसे न्यायालय द्वारा किया जा सकता है जिसे अ और ब नामक स्थान पर स्थानीय अधिकारिता प्राप्त है।,"ఈ సందర్భంలో, A - B అనే ప్రదేశంలో స్థానిక అధికార పరిధి ఉన్న ఏ కోర్టు అయినా కేసు దర్యాప్తు లేదా విచారణ చేపట్టవచ్చు అని తీర్పు వెలువరించడమైనది."
"महिला अपराध से जुड़ा एक महत्वपूर्ण मामला श्रीमती सुजाता मुखर्जी बनाम प्रशांत कुमार मुखर्जी के मामले में अपीलार्थी सुजाता मुखर्जी को दहेज की मांग के लिए उसको ससुराल रायगढ़ में सास, ससुर और पति ने प्रताड़ित किया।","మహిళల నేరానికి సంబంధించిన ఒక ముఖ్యమైన కేసు: శ్రీమతి సుజాతా ముఖర్జీ వర్సెస్ ప్రశాంత్ కుమార్ ముఖర్జీ విషయంలో అప్పీలుదారు సుజాతా ముఖర్జీని ఆమె అత్త, మామ, భర్త రాయ్‌గఢ్‌లో హింసించారు."
"जब वह रायपुर अपने मायके में आ गयी, तब उसका पति उसके घर आया और उस पर प्रहार किया।","ఆమె తన పుట్టిల్లు రాయ్‌పూర్‌కు వెళ్లినప్పుడు, ఆమె భర్త తన ఇంటికి వచ్చి ఆమెపై దాడి చేశాడు."
इस प्रकार भारतीय दंड संहिता की धारा 498ए तथा 506बी तथा 323 के अंतर्गत अपराध दोनों स्थानों अर्थात रायगढ़ तथा रायपुर होते रहे।,"ఈ విధంగా, భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని 498 ఎ, 506 బి, 323 సెక్షన్ల కింద నేరాలు రాయ్‌గడ్ మరియు రాయ్‌పూర్ అనే రెండు ప్రదేశాలలో జరిగాయి."
इस वाद में उच्चतम न्यायालय ने अभिनिर्धारित किया है कि दोनों स्थानों में से किसी भी स्थान के मजिस्ट्रेट को इन अपराधों के विचारण की अधिकारिता है।,ఈ దావాలో ఈ నేరాలను విచారించడానికి రెండు చోట్ల ఏదైనా మేజిస్ట్రేట్‌కు అధికార పరిధి ఉందని సుప్రీంకోర్టు నిర్ణయించింది.
कही गई बातों द्वारा अपराध कभी-कभी अपराध कही गयी बातों द्वारा भी किए जाते हैं।,చెప్పిన విషయాల ద్వారా నేరాలు కొన్నిసార్లు చెప్పిన విషయాల ద్వారా కూడా జరుగుతాయి.
जैसे कि किसी व्यक्ति को विचारण के माध्यम से किसी अपराध को करने के लिए उकसाया जा रहा है तो यह कही गयी बातों द्वारा अपराध है।,ఒక వ్యక్తి విచారణ ద్వారా నేరానికి ప్రేరేపించబడుతున్నట్టు అయితే అది చెప్పిన విషయాల ద్వారా జరిగిన నేరంగా పరిగణించవచ్చు.
मान लीजिए कि कोई व्यक्ति टेलीफोन के माध्यम से किसी व्यक्ति को हत्या करने के लिए उकसा रहा है।,ఎవరైనా టెలిఫోన్ ద్వారా హత్యకు ప్రేరేపిస్తున్నారని అనుకుందాం.
यह टेलीफोन के माध्यम से कही गयी बातों द्वारा अपराध है।,టెలిఫోన్‌ ద్వారా చెప్పిన మాటలు నేరంగా పరిగణించడం జరుగుతుంది.
ऐसी परिस्थिति में दुष्प्रेरण के अपराध का विचारण किस न्यायालय द्वारा किया जाएगा? दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 179 इस संबंध में विस्तृत चर्चा करती है।,ఏ కేసులో దుష్‌ప్రేరణకు సంబంధించిన విచారణను ఏ కోర్టు పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి? కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 179 ఈ విషయంలో వివరణను అందిస్తోంది.
"इस धारा के अनुसार जब कोई कार्य किसी कही गयी बात द्वारा और उस कही गयी बात के निकले हुए परिणाम के कारण अपराध है, तब ऐसे अपराध की जांच या विचारण ऐसे न्यायालय द्वारा किया जा सकता है जिसकी स्थानीय अधिकारिता के अंदर ऐसी बात कही गयी है या ऐसा परिणाम निकला है।","ఈ విభాగం ప్రకారం, ఒక చర్య చెప్పిన విషయం ద్వారా, అట్టి చెప్పిన విషయం ఆధారంగా నేరం జరిగినప్పుడు అటువంటి నేర దర్యాప్తు లేదా విచారణను ఏ న్యాయాలయ పరిధిలో అయితే ఆ మాటలు చెప్పబడ్డాయో, దాని ద్వారా చోటు చేసుకున్న పరిణామం ఏదైతో ఉందో అట్టి న్యాయస్థానం విచారించవచ్చు."
सम्राज्ञी बनाम शिवदयाल मल का एक बड़ा पुराना मामला है।,సామ్రాజ్ఞి వర్సెస్‌ శివదయాళ్‌ మల్‌కు సంబంధించి ఒక పాత కేసు ఉంది.
"इसमें निर्णय दिया गया है कि जहां कोई व्यक्ति अपने द्वारा कही गयी बातों से अपराध करता है, उस अपराध करवाने हेतु कोलकाता से गोरखपुर पत्र भेजता है और उस पत्र को एजेंट गोरखपुर में प्राप्त कर लेता है।",చెప్పిన మాటలను బట్టి ఎవరైనా వ్యక్తి అపరాధానికి పాల్పడితే ఆ అపరాధం చేయించేందుకు కోల్‌కతా నుంచి గోరఖ్‌పూర్‌కు లేఖ పంపిస్తారు. ఆ లేఖను ఏజెంట్‌ గోరఖ్‌పూర్‌లో అందుకుంటారు.
दुष्प्रेरण का अपराध पूर्ण हो जाएगा अतः अपराध का विचारण कोलकाता या गोरखपुर में किया जा सकेगा।,నేరం చేసేందుకు దుష్ప్రేరణ ఘట్టం పూర్తయింది. అంటే నేర విచారణ అన్నది కోల్‌కతాలో లేదా గోరఖ్‌పూర్‌లో ఎక్కడైనా చేయవచ్చు.
डकैतों के एक गिरोह का गठन 'अ' नामक जिले के भीतर किया जाता है तथा उस गिरोह दौरान डकैती का अपराध ब नामक जिले में किया जाता है।,"ఎ' అనే జిల్లాలో బందిపోటు ముఠా ఏర్పడుతుంది. అదే సమయంలో, బి అనే జిల్లాలో డాకాయిటీ నేరం జరుగుతుంది."
उक्त दशा में भारतीय दंड संहिता की धारा 400 के अधीन अपराध का विचारण अ और ब जिले में स्थानीय अधिकारिता रखने वाले न्यायालय में से किसी भी न्यायालय द्वारा किया जा सकता है।,ఈ కేసులో భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 400 కింద నేరాన్ని ఎ అండ్ బి జిల్లాలో స్థానిక అధికార పరిధి ఉన్న కోర్టుల్లో దేనిలోనైనా ఒక కోర్టులో దాఖలు చేయవచ్చు.
"रेखा बाई बनाम दत्तात्रेय के वाद में बॉम्बे हाईकोर्ट ने अभिनिर्धारित किया कि मानहानि के अपराध के लिए विचारण उस स्थान के न्यायालय में किया जा सकेगा, जहां मानहानि जनक पत्र लिखकर उसे पत्र पेटी में डाला गया था, यह जहां पत्र प्राप्त हुआ और पढ़ा गया था।","రేఖబాయి వర్సెస్‌ దత్తాత్రేయ కేసులో బొంబాయి హైకోర్టు ఏం తీర్పు చెప్పిందంటే, పరువు నష్టానికి సంబంధించిన నేరంపై విచారణ పరువు నష్టం లేఖ రాసిన, అందుకున్న కోర్టు, ఆ లేఖను చదివిన లేఖ చేర్చిన ప్రదేశంలోని కోర్టులో చేయవచ్చు."
"ई-मेल पत्र और दूरसंचार के माध्यम से किए गए अपराध अनेक अपराध ऐसे होते हैं जो ईमेल, टेलीफोन या पत्र के माध्यम से होते हैं।","ఈ-మెయిల్ లెటర్‌ ఇంకా టెలికమ్యూనికేషన్ ద్వారా జరిగే నేరాలు: ఈ-మెయిల్, టెలిఫోన్ లేదా లెటర్‌ ద్వారా అనేక నేరాలు జరుగుతుంటాయి."
"ऐसे अपराधों का विचारण दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 182 के माध्यम से उन स्थानों पर किया जा सकता है, जिसकी स्थानीय अधिकारिता के अंदर ऐसे पत्र या संदेश भेजे गए है या फिर ऐसे पत्र या संदेश प्राप्त किए गए है।",ఇటువంటి నేరాలను స్థానిక అధికార పరిధిలో అటువంటి లేఖలు లేదా సందేశాలు పంపినా లేదా అందుకున్న ప్రదేశాలలో క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 182 ద్వారా ప్రయత్నించవచ్చు.
"छल और धोखाधड़ी के मामले में विचारण ऐसे न्यायालय में किया जाता है, जिसकी स्थानीय अधिकारिता के भीतर छल व धोखाधड़ी में किसी संपत्ति का परिधान किया गया।","మోసం, మోసం విషయంలో ఏ కోర్టు స్థానిక అధికార పరిధిలోని ఆస్థి పరాధీనమవుతుందో అట్టి కోర్టులో కేసు వేయవచ్చు."
"जैसे कि कोई व्यक्ति द्वारा किसी व्यक्ति से कोई धनराशि जो नोटों में है छल द्वारा प्राप्त कर लेता है, ऐसी परिस्थिति में जिस स्थान पर नोटों को प्राप्त किया गया है उस स्थान पर विचारण किया जाएगा।","ఉదాహరణకు ఒక వ్యక్తి మరొక వ్యక్తి నుంచి డబ్బును పొందినట్లయితే, అటువంటి పరిస్థితులలో డబ్బు తీసుకున్న స్థలంలోనే విచారణ చేపడతారు."
यात्रा के दौरान होने वाले अपराधों का विचारण अनेक बार यह भी होता है कि कई अपराध यात्रा के दौरान घट जाते हैं।,ప్రయాణ సమయంలో జరిగే నేరాల విచారణ: ప్రయాణాల్లో అనేకసార్లు అనేక నేరాలు జరుగుతాయి.
जैसे किसी जलयान में या फिर किसी हवाई जहाज में कोई अपराध घट गया।,"ఉదాహరణకు, ఓడలో లేదా విమానంలో నేరాలు జరిగాయి."
यहां प्रश्न उठता है कि अब ऐसी परिस्थिति में अपराध का विचारण किस न्यायालय की अधिकारिता में होगा? धारा 183 के अंतर्गत विचारण उसी स्थान पर किया जाएगा जिस स्थान पर से यात्रा के दौरान गुजरा जा रहा था या फिर जहां से वाहन चला था।,అటువంటి పరిస్థితిలో నేర విచారణ ఏ అధికార పరిధిలోని కోర్టు విచారణ జరపాలి? సెక్షన్ 183 ప్రకారం ప్రయాణ సమయాల్లో వాహనం ప్రయాణిస్తున్న ప్రదేశం లేదా వాహనం ఏ ప్రాంతం నుంచి బయలుదేరిందో ఆ ప్రాంతంలో విచారణ జరపాలి.
एक साथ आरोप लगाए जाने वाले अपराधों का विचारण कुछ अपराध ऐसे होते हैं जो अनेक होते है परंतु अपराधों से मिलकर कोई एक ही अपराध बनता है।,ఒక వ్యక్తి మీద అరోపింపబద్ద పలు అరొపనలన్నిటిని కలిపి ఒకే తప్పుగా పరిగనిస్తారు మరియు తదనుగుణంగ జరిమాన విధిస్తారు
इन अनेकों अपराधों का एक ही विचारण किया जाता है।,ఇలాంటి నేరాలన్నింటికి ఒకే విచారణ చేపడతారు.
एक ही आरोप तय किए जाते है ऐसे अपराधों का विचारण उस न्यायालय द्वारा किया जा सकता है जो न्यायालय इन अपराधों में से किसी भी एक अपराध का विचारण करने के लिए सक्षम है।,ఒకే ఆరోపణను నిర్ణయిస్తారు. ఇలాంటి నేరాలలో ఏ ఒక్క నేరాన్నైనా విచారించేందుకు అర్హత కలిగి ఉన్న కోర్టులో విచారణ జరుపుతారు.
"जैसे बीस लोग मिलकर मुंबई में डकैती करने का प्लान दिल्ली में बनाते है और हथियार इंदौर से खरीद कर मुंबई में डकैती करते हैं, डकैती के दौरान हत्या भी कारित कर देते हैं।",20 మంది కలిసి ముంబైలో దోపిడి చేయడానికి ఢిల్లీలో ప్లాన్‌ చేశారు.. ఇంకా ఇండోర్‌ నుంచి ఆయుధాలు కొనుగలు చేసి ముంబైలో దోపిడి చేస్తారు. దోపిడి సమయంలో హత్య కూడా చేశారు.
"ऐसे में आरोपी अनेक हैं और अपराध भी अनेक है, आपराधिक षणयंत्र, डकैती, अवैध हथियार खरीदना, और हत्या का अपराध है।","ఈ కేసులో నిందితులు చాలా మంది ఉన్నారు, ఇంకా నేరాలు కూడా చాలా ఉన్నాయి, నేరపూరిత కుట్ర, దోపిడీ, అక్రమ ఆయుధాల కొనుగోలు ఇంకా హత్య."
इन सब अपराधों और अपराधियों के लिए एक विचारण होगा।,ఈ నేరాలు ఇంకా నేరస్థులందరిపై విచారణ జరుగుతుంది.
"इंदौर, मुंबई और दिल्ली कहीं भी विचारण किया जा सकता है परन्तु साधारण रूप से विचारण वहीं किया जाता है, जहां मुख्य अपराध घटा है और पुलिस द्वारा एफ आई आर दर्ज़ की गयी है अर्थात मुंबई में डकैती और हत्या का मुख्य अपराध हुआ है इसलिए विचारण भी वहीं किया जाएगा।","ఇండోర్, ముంబై ఇంకా ఢిల్లీలలో ఎక్కడైనా విచారణ జరుపవచ్చు. కాని సాధారణంగా పోలీసులు ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చేసిన చోట మాత్రమే విచారణ జరుగుతుంది, ప్రధాన నేరమైన దోపిడీ ఇంకా హత్య ముంబైలో జరిగింది."
भारत से बाहर किए गए अपराधों का विचारण भारतीय दंड संहिता भारत से बाहर अपराध करने वाले भारतीय नागरिकों पर भी लागू होती है।,భారతదేశం వెలుపల నేరాలకు పాల్పడే భారతీయ పౌరులకు కూడా భారతీయ శిక్షాస్మృతి వర్తిస్తుంది.
ऐसी परिस्थिति में दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 188 भारत से बाहर किए गए अपराधों के विचारण के संबंध में न्यायालय का निर्धारण करती है।,అటువంటి పరిస్థితిలో భారతదేశం వెలుపల చేసిన నేరాల విచారణకు సంబంధించి క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 188 కోర్టును నిర్ధారిస్తుంది.
"इस धारा के अनुसार जब कोई अपराध भारत से बाहर भारत के किसी नागरिक द्वारा किया जाता है, अब चाहे वह अपराध खुले समुंद्र या किसी अन्य जगह पर हो।","ఈ విభాగం ప్రకారం, భారతదేశం వెలుపల భారతదేశ పౌరుడు నేరం చేసినప్పుడు, అది సముద్రం లేదా మరేదైనా ప్రదేశం కావచ్చు"
"ऐसे अपराधों का विचार है उस न्यायालय द्वारा किया जाता है, जिसकी स्थानीय अधिकारिता के भीतर वह व्यक्ति पकड़ाया गया है या पाया गया है।","ఇటువంటి నేరాల విచారణ ఆ స్థానిక పరిధికి ఆవల, ఆ వ్యక్తి పట్టుబడిన చోట చేపడతారు."
ओम हेमराजानी बनाम उत्तर प्रदेश राज्य के वाद में उच्चतम न्यायालय ने दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 188 के उद्देश्य को स्पष्ट करते हुए अभिकथन किया है कि कोई व्यक्ति जिसने भारत के बाहर किसी देश में अपराध किया हो और फरार हो गया हो।,"ఓం హేమరజని వర్సెస్‌. ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్రం కేసులో, భారతదేశం వెలుపల ఉన్న దేశంలో నేరానికి పాల్పడి ఆ వ్యక్తి తప్పించుకున్నాడని పేర్కొంటూ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 188 ఉద్దేశ్యాన్ని సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది."
यह आपत्ति उठा कर दांडिक कार्यवाही से स्वयं को बचा नहीं सकेगा कि भारत के न्यायालय को उसके अपराध के विचारण की अधिकारिता नहीं है।,తన నేరాన్ని విచారించడానికి భారతదేశ న్యాయస్థానానికి అధికార పరిధి లేదని అభ్యంతరం వ్యక్తం చేయడం ద్వారా నేరారోపణల నుంచి ఆ వ్యక్తి తనను తాను రక్షించుకోలేరు.
यदि ऐसा व्यक्ति भारत में कहीं भी पाया जाता है तो उसके विरुद्ध विचारण कार्यवाही उस ही स्थान पर होगी जहां वह पाया जाता है या फिर जहाँ पीड़ित व्यक्ति उसके विरुद्ध कार्यवाही चलाना चाहता है।,"అలాంటి వ్యక్తి భారతదేశంలో ఎక్కడైనా దొరికితే, అతనిపై విచారణ చర్యలు అతను దొరికిన చోటనే లేదా బాధిత వ్యక్తి అతనిపై చర్యలు తీసుకోవాలనుకునే చోట జరుగుతాయి."
परंतु भारत के बाहर किए गए अपराध के विचारण के लिए केंद्रीय सरकार की पूर्व मंजूरी की आवश्यकता होती है।,"అయితే, భారతదేశం వెలుపల చేసిన నేరాలను పరిగణనలోకి తీసుకోవడానికి కేంద్ర ప్రభుత్వ ముందస్తు అనుమతి అవసరం."
किसी भी पूर्व मंजूरी के अभाव में इस प्रकार का कोई विचारण नहीं चलाया जा सकता है।,"ముందస్తు అనుమతి లేనప్పుడు, అటువంటి విచారణ నిర్వహించబడదు."
"यह काफी नहीं कि शरीर में रोग या दुर्बलता का अभाव हो तो उसे एक स्वस्थ शरीर कहा जा सकता है, बल्कि स्वास्थ्य (Health) सम्पूर्ण शारीरिक, मानसिक, आध्यात्मिक और सामाजिक आरोग्यढ की अवस्था् को माना जाता है।","శరీరంలో ఏ వ్యాధి లేకపోయినా లేదా బలహీనత లేకపోయినా అట్టి వ్యక్తిని ఆరోగ్యవంతులు అనరు. ఆరోగ్యవంతులుగా పరిగణించాలంటే వారు శారీరకంగా, మానసికంగా ఆధ్యాత్మికంగా, సామాజికంగా సంపూర్ణ ఆరోగ్యంతో ఉండటం అవసరం."
"यह तथ्य भी जगजाहिर है कि स्वास्थ्य, किसी भी देश के विकास के महत्वपूर्ण मानकों में से एक है।",ఏ దేశ అభివృద్ధిలోనై ముఖ్యమైన ప్రమాణాలలో ఆరోగ్యం ఒకటి అని అందరికీ తెలుసు.
"कोरोना-काल में जहाँ स्वास्थ्य के ऊपर खतरा कई गुना बढ़ा है, वहीँ दुनिया भर के देश और उसके नागरिक इस खतरे से जूझ रहे हैं, इसके चलते सम्पूर्ण विश्व की अर्थव्यवस्था भी ध्वस्त हो चुकी है और मानव जीवन के हर पहलू को इस महामारी ने अपनी चपेट में ले लिया है।","ఆరోగ్య ముప్పు అనేక రెట్లు పెరిగిన కరోనా కాలంలో, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న దేశాలు వాటి పౌరులు ఈ ప్రమాదాన్ని ఎదుర్కొంటున్నారు, ఈ కారణంగా మొత్తం ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థ కుప్పకూలిపోయింది. మానవ జీవితంలోని ప్రతి అంశం ఈ అంటువ్యాధితో ప్రభావితమైంది. అంతా దాని ఉచ్చులో బిగుసుకుపోయారు."
"जब हॉस्पिटल से लेकर स्वास्थ्य सेवाएं हर जगह बुरी तरह से प्रभावित हुई हैं, ऐसे में स्वास्थ्य के अधिकार के प्रति जागरूकता भी बढ़नी चाहिए।","ఆసుపత్రుల నుండి ఆరోగ్య కేంద్రాల వరకు ప్రతిచోటా ఆరోగ్య సేవలు తీవ్రంగా ప్రభావితమైనప్పుడు, ఆరోగ్య హక్కుపై అవగాహన కూడా పెరుగుతుంది."
"हाल ही में, एक विवाद भी काफी चर्चा में रहा जब दिल्ली सरकार ने अपने सरकारी अस्पतालों में स्वास्थ्य देखभाल/सेवाओं को केवल दिल्ली शहर के निवासियों तक सीमित करने के फैसले की घोषणा की।",ఇటీవల ఢిల్లీ ప్రభుత్వం తన ప్రభుత్వ ఆసుపత్రులలో ఆరోగ్య సంరక్షణ/సేవలను ఢిల్లీ నివాసితులకు మాత్రమే పరిమితం చేసే నిర్ణయాన్ని ప్రకటించినప్పుడు దానిపై విస్తత చర్చ జరిగింది.
प्रेस कॉन्फ्रेंस में दिल्ली की मुख्यमंत्री अरविन्द केजरीवाल ने कहा था कि निजी अस्पतालों को भी दिल्लीवासियों के लिए बेड आरक्षित करने होंगे।,విలేకరుల సమావేశంలో ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి అరవింద్ కేజ్రీవాల్ మాట్లాడుతూ ప్రైవేటు ఆసుపత్రులు కూడా ఢిల్లీ ప్రజలకు పడకలను కేటాయించాల్సి ఉంటుందని అన్నారు.
"हालाँकि, तुरंत ही दिल्ली के उपराज्यपाल अनिल बैजल ने दिल्ली सरकार के आदेश को प्रभावी रूप से रद्द करते हुए एक आदेश दिया था कि राजधानी के सभी सरकारी और निजी अस्पतालों और नर्सिंग होम में निवास के आधार पर बिना किसी भेदभाव के सभी COVOD -19 रोगियों को चिकित्सा सुविधा दी जाएगी।","అయితే, వెంటనే ఢిల్లీ లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ అనిల్ బైజాల్ ఢిల్లీ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వులను రద్దు చేశారు. రాజధానిలోని అన్ని ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ ఆసుపత్రులు, నర్సింగ్ హోమ్స్‌లో నివాస ప్రాంతాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోకుండా COVID-19 రోగులపై ఎటువంటి వివక్ష చూపరాదని, వారికి వైద్య సదుపాయం ఇవ్వాలని తెలిపారు."
"स्वास्थ्य का अधिकार, एक मौलिक अधिकार? एक कल्याणकारी राज्य में यह सुनिश्चित करना राज्य का ही दायित्व होता है कि अच्छे स्वास्थ्य के लिए परिस्थितियों का निर्माण किया जाए और उनकी निरंतरता को सुनिश्चित किया जाए।","ఆరోగ్య హక్కు ప్రాథమిక హక్కు? ఒక సంక్షేమ రాజ్యంలో మంచి ఆరోగ్యం కోసం తగిన పరిస్థితులు ఏర్పాటు చేయడం, వాటికొనసాగింపు ఉండేలా చూడటం రాష్ట్ర బాధ్యత."
"यह भी सत्य है कि जीवन का अधिकार, जो सबसे कीमती मानव अधिकार है और जो अन्य सभी अधिकारों की संभावना को जन्म देता है, उसकी व्याख्या एक व्यापक और विस्तृत प्रकार से की जानी चाहिए और उच्चतम/उच्च न्यायालय द्वारा अपने तमाम निर्णयों में ऐसा किया भी गया है।","జీవన హక్కు, ఇది అత్యంత విలువైన మానవ హక్కు. ఇది మిగతా అన్ని హక్కులకు అవకాశం కల్పిస్తుంది, దీనిని సమగ్రంగా, వివరంగా అర్థం చేసుకోవాలి. సుప్రీంకోర్టు/హైకోర్టు తమ అన్ని నిర్ణయాలలోనూ అది ప్రతిబింబించేలా చూడాలి."
"यह हम सभी जानते हैं कि संविधान का अनुच्छेद 21, जीवन और व्यक्तिगत स्वतंत्रता के अधिकार की गारंटी देता है।",రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 21 జీవన హక్కు వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛకు హామీ ఇస్తుందని మనందరికీ తెలుసు.
यहाँ पाठकों को इस बात को ध्यान में रखना चाहिए कि अनुच्छेद 21 में निहित जीवन के अधिकार को केवल पशु समान अस्तित्व तक सीमित नहीं किया जा सकता है।,ఆర్టికల్ 21 లోని జీవన హక్కు జంతువులకు మాత్రమే ఉనికికి పరిమితం కాదని ఇక్కడ పాఠకులు గుర్తుంచుకోవాలి.
इसका मतलब सिर्फ शारीरिक उत्तरजीविता से कहीं अधिक होता है और यह उच्चतम न्यायालय के तमाम निर्णयों में साफ़ किया जा चुका है।,ఇది భౌతిక మనుగడ కంటే ఎక్కువ. సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన అన్ని తీర్పుల్లో దీన్ని స్పష్టం చేయడం జరిగింది.
"वास्तव में, जीवन के अधिकार में मानव गरिमा के साथ जीने के अधिकार से जुडी अन्य चीज़ें भी शामिल है अर्थात्, जीवन की अन्य आवश्यकताएं, जैसे पर्याप्त पोषण, कपड़े और आश्रय, और विविध रूपों में पढ़ने, लिखने और स्वयं को व्यक्त करने की सुविधा एवं साथी मनुष्यों के साथ घुलना-मिलना और रहना इत्यादि।","వాస్తవానికి, జీవన హక్కులో మానవుడు గౌరవంతో జీవించే హక్కుకు సంబంధించిన ఇతర విషయాలు ఉన్నాయి, అనగా, తగినంత పోషకాహారం, దుస్తులు, నివాసం వంటి జీవితంలోని ఇతర అవసరాలు, విభిన్న రూపాల్లో తమను తాము చదవడం, రాయడం మరియు వ్యక్తీకరించే సామర్థ్యం. తోటి మానవులతో కలవడం, జీవించడం మొదలైనవన్నీ అందులో ఇమిడి ఉన్నాయి."
"इसके लिए, अदालत द्वारा इस मामले में बंधुआ मुक्ति मोर्चा बनाम भारत संघ [1984] 3 SCC 161 का जिक्र भी किया गया था।",ఇందుకోసం కోర్టు ఈ కేసులో బంధు ముక్తి మోర్చా వర్సెస్‌ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా [1984] 3 ఎస్సిసి 161 ను కూడా సూచించింది.
"यहाँ तक अदालत द्वारा मुख्य रूप से कामगार/मजदूरों के स्वास्थ्य के अधिकार को मुख्य रूप से रेखांकित किया गया था, हालाँकि इन मामलों के बाद अदालत ने इस अधिकार को सामान्य रूप से आम लोगों के लिए मौलिक अधिकार के रूप में देखने की शुरुआत कर दी थी।",కార్మికుల/కార్మికుల ఆరోగ్య హక్కును కూడా ప్రధానంగా కోర్టు అండర్‌ లైన్‌ చేసింది. ఈ కేసుల తరువాత కోర్టు ఈ హక్కును సాధారణ ప్రజలకు ప్రాథమిక హక్కుగా చూడటం ప్రారంభించింది.
राज्य की जिमेदारियां पश्चिम बंग खेत मजदूर समिति बनाम पश्चिम बंगाल राज्य एवं अन्य 1996 SCC (4) 37 के मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा यह साफ़ किया गया था कि इस तथ्य को नजरअंदाज नहीं किया जा सकता है कि लोगों को पर्याप्त चिकित्सा सेवाएं प्रदान करना राज्य का संवैधानिक दायित्व है।,"పశ్చిమ బెంగాల్‌ ఖేత్‌ మజ్దూర్ సమితి వర్సెస్‌ పశ్చిమ బెంగాల్ రాష్ట్రం, ఇతరుల కేసులో 1996 ఎస్.సి.సి (4) 37 లో ప్రజలకు తగిన వైద్య సేవలు అందించడమనే విషయాన్ని రాజ్యం విస్మరించలేనిదని సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది. అది రాజ్యాంగ బాధ్యత కూడా అని తెలియజేసింది."
इस उद्देश्य के लिए जो भी आवश्यक है उसे किया जाना चाहिए।,ఈ లక్ష్యం కోసం ఏది అవసరమో అది చేయాలి.
"अदालत ने इस मामले में यह साफ़ किया था कि एक गरीब व्यक्ति को मुफ्त स्वास्थ्य सहायता प्रदान करने के संवैधानिक दायित्व के संदर्भ में, वित्तीय बाधाओं के कारण राज्य उस संबंध में अपने संवैधानिक दायित्व से बच नहीं सकता है।","ఒక పేద వ్యక్తికి ఉచిత ఆరోగ్య సహాయం అందించడమన్నది రాజ్యాంగా బాధ్యత అని, ఆ క్రమంలో ఆర్థిక పరిస్థితి బాగాలేదని చెప్పి ఆ బాధ్యత నుంచి తప్పించుకునే అవకాశం రాజ్యానికి లేదని ఈ కేసులో కోర్టు స్పష్టం చేసింది."
चिकित्सा सेवाओं के लिए धन के आवंटन के मामले में राज्य की संवैधानिक बाध्यता को ध्यान में रखा जाना चाहिए।,వైద్య సేవలకు నిధుల కేటాయింపు విషయంలో రాజ్యం రాజ్యాంగబద్ధమైన బాధ్యతను పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి
पंजाब राज्य बनाम मोहिंदर सिंह चावला (1997) 2 SCC 83 के मामले में भी उच्चतम न्यायालय द्वारा यह साफ़ किया जा चुका है कि स्वास्थ्य सुविधाएं प्रदान करना सरकार का एक संवैधानिक दायित्व है।,పంజాబ్ రాష్ట్రం వర్సెస్‌ మొహిందర్ సింగ్ చావ్లా (1997) 2 ఎస్.సి.సి 83 విషయంలో ఆరోగ్య సదుపాయాలు కల్పించడం ప్రభుత్వాల రాజ్యాంగబద్ధమైన బాధ్యత అని సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది.
यह तो हम जान चुके हैं कि यह राज्य की जिम्मेदारी है कि राज्य अपने प्राथमिक कर्तव्य के रूप में अपने नागरिकों का बेहतर स्वास्थ्य सुनिश्चित करे।,పౌరులకు మెరుగైన ఆరోగ్యాన్ని అందించడం రాజ్యపు ప్రాథమిక కర్తవ్యం అనే విషయాన్ని మనమంతా గ్రహించాం.
"इसमें कोई संदेह नहीं है कि सरकार, सरकारी अस्पतालों और स्वास्थ्य केंद्रों को खोलकर इस दायित्व का निर्वाह करती भी है, लेकिन इसे सार्थक बनाने के लिए, यह जरुरी है यह अस्पताल और स्वास्थ्य केंद्र लोगों की पहुँच के भीतर भी होने चाहिए।","ప్రభుత్వ ఆసుపత్రులు, ఆరోగ్య కేంద్రాలను తెరవడం ద్వారా ప్రభుత్వం ఈ బాధ్యతను నెరవేరుస్తుందనడంలో సందేహం లేదు, కానీ వాటిని సార్థకం చేసేందుకు ఈ ఆసుపత్రులు ఆరోగ్య కేంద్రాలు ప్రజలకు అందుబాటులో ఉండాలి."
"विशेष रूप से, एसोसिएशन ऑफ़ मेडिकल सुपरस्पेशलिटी अस्पिरंट्स एवं रेसिडेंट्स बनाम भारत संघ के मामले में (2019) 8 SCC 607 में उच्चतम न्यायालय द्वारा यह कहा गया था कि भारत के संविधान का अनुच्छेद 21, प्रत्येक व्यक्ति के जीवन के अधिकार की रक्षा के लिए राज्य पर एक दायित्व को लागू करता है।","ముఖ్యంగా, అసోసియేషన్ ఆఫ్ మెడికల్ సూపర్‌స్పెషాలిటీ యాస్పిరెంట్స్ అండ్ రెసిడెంట్స్ వర్సెస్‌ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా (2019) 8 ఎస్‌సిసి 607 విషయంలో, అధికరణ 21 ద్వారా రాజ్యాంగం ప్రతీ వ్యక్తికి జీవించే హక్కును పదిలపరిచింది. దీన్ని అమలు చేయాల్సిన బాధ్యత రాజ్యంపై ఉంటుంది."
मानव जीवन का संरक्षण इस प्रकार सर्वोपरि है।,మానవ జీవిత పరిరక్షణ అన్నది సర్వోన్నతమైనది.
इसी मामले में आगे कहा गया कि राज्य द्वारा संचालित सरकारी अस्पताल और उसमें कार्यरत चिकित्सा अधिकारी मानव जीवन के संरक्षण के लिए चिकित्सा सहायता देने के लिए बाध्य हैं।,"ఈ కేసులో ప్రభుత్వ ఆసుపత్రి, అక్కడ పనిచేసే వైద్య అధికారులు మానవ జీవిత రక్షణ కోసం వైద్య సహాయం అందించాల్సిన అవసరం ఉందని పేర్కొన్నారు."
"पिछले वर्ष, अश्विनी कुमार बनाम भारत संघ (2019) 2 एससीसी 636, के मामले में उच्चतम न्यायालय ने जोर देकर कहा था कि ""राज्य यह सुनिश्चित करने के लिए बाध्य है कि ये मौलिक अधिकार (स्वास्थ्य सम्बन्धी) न केवल संरक्षित हैं बल्कि लागू किए गए हैं और सभी नागरिकों के लिए उपलब्ध हैं।","గత సంవత్సరం, అశ్విని కుమార్ వర్సెస్‌ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా (2019) 2 ఎస్‌సీసీ 636 విషయంలో సుప్రీంకోర్టు ""ఈ ప్రాథమిక హక్కులు (ఆరోగ్యానికి సంబంధించినవి) రక్షించడమే కాకుండా వాటి అమలుకు కూడా రాజ్యం బాధ్యత వహించాలని” అని చెప్పింది. ఈ సదుపాయాలు పౌరులందరికీ అందుబాటులో ఉంచాలి."
न्यायमूर्ति एम. एस. रामचंद्र राव और न्यायमूर्ति के. लक्ष्मण की खंडपीठ ने इस आदेश को अपने फैसले में ख़ारिज कर दिया।,"జస్టిస్ ఎం.ఎస్. రామ్‌చంద్రరావు, జస్టిస్ కె. లక్ష్మణ్‌తో కూడిన ధర్మాసనం ఈ ఆదేశాలను తమ తీర్పులో కొట్టేశారు."
"अदालत ने कहा कि सरकार का यह आदेश, लोगों को जांच के लिए निजी अस्पतालों में जाने की इजाज़त नहीं देता है, जबकि इन अस्पताओं को आईसीएमआर को जांच करने की अनुमति मिली है।","ఈ ప్రభుత్వ ఉత్తర్వు ప్రజలను పరీక్షల కోసం ప్రైవేట్ ఆసుపత్రులకు వెళ్ళడానికి అనుమతించదని, ఈ ఆసుపత్రులను ఐసిఎంఆర్ దర్యాప్తు చేయడానికి అనుమతించామని కోర్టు తెలిపింది."
इस मामले में न्यायालय ने अनुच्छेद 21 के तहत स्वास्थ्य के अधिकार की व्याख्या करते हुए अपने लिए चिकित्सीय देखभाल को चुनने के अधिकार के दायरे का विस्तार किया।,ఈ కేసులో ఆర్టికల్ 21 ప్రకారం ఆరోగ్య హక్కును వివరించడం ద్వారా కోర్టు తనకు వైద్య సంరక్షణను ఎంచుకునే హక్కు పరిధిని విస్తరించింది.
"यह अभिनिर्णित किया गया कि इस अधिकार के अंतर्गत, अपनी पसंद की प्रयोगशाला में परीक्षण करने की स्वतंत्रता शामिल है और सरकार उस अधिकार को नहीं ले सकती है।","ఈ హక్కులో తనకు నచ్చిన ప్రయోగశాలలో పరీక్షలు నిర్వహించుకునే స్వేచ్ఛ ఇమిడి ఉందని, దాన్ని ప్రభుత్వం తీసుకోలేదని స్పష్టం చేసింది."
"अदालत ने ख़ास तौर पर कहा कि, राज्य विशेष रूप से व्यक्ति की पसंद को सीमित करके उसे अक्षम नहीं कर सकता है जब एक ऐसी बीमारी की बात आती है जो उसके या उसके परिजनों के जीवन/ स्वास्थ्य को प्रभावित करती है।",ఒక వ్యక్తి తన కుటుంబం జీవితాన్ని/ఆరోగ్యాన్ని ప్రభావితం చేసే ఒక వ్యాధి విషయానికి వస్తే అతని లేదా ఆమె ఎంపికను రాజ్యం పరిమితం చేయజాలదని కోర్టు ప్రత్యేకంగా పేర్కొంది.
"अंत में, मरीजों के उन कुछ मूलभूत अधिकारों के बारे में अधिक जानकारी के लिए आप एक लेख पढ़ सकते हैं, जो अधिकार आज कोविड-19 महामारी के दौरान महत्वपूर्ण प्रतीत हो रहे हैं।","చివరగా, రోగులకున్న ప్రాథమిక హక్కుల గురించి: ఈ రోజు కొవిడ్ -19 మహమ్మారి సమయంలో ముఖ్యమైనవిగా అనిపించే హక్కుల గురించి మరింత తెలుసుకోవడానికి మీరు ఒక కథనాన్ని చదవవచ్చు."
"""कानून द्वारा शासित एक सभ्य समाज में कस्टडी में मौत सबसे बुरे अपराधों में से एक है।",చట్టపరిధిలో ఉంటూ కస్టడీ మరణం అన్నది అత్యంత ఘోరమైన నేరాల్లో ఒకటి.
"जब एक पुलिसकर्मी किसी नागरिक को गिरफ्तार करता है, तब क्या उसके जीवन के मौलिक अधिकार समाप्त हो जाते हैं? क्या नागरिक के जीवन के अधिकार को उसकी गिरफ्तारी के बाद निलंबित किया जा सकता है? वास्तव में, इन सवालों का जवाब ठोस तरीके से ""नहीं"" होना चाहिए।","ఒక పౌరుడిని పోలీసు అరెస్టు చేసినప్పుడు, అతని ప్రాథమిక జీవిత హక్కులు నిలిచిపోతాయా? అరెస్టు చేసిన తరువాత పౌరుడి జీవన హక్కును నిలిపివేయవచ్చా? వాస్తవానికి, ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానం ""కాదు"" గా ఉండాలి."
"हिरासत में मौत/ यातना के मामलों में स्वतंत्र जांच, कम से कम प्रारंभिक चरणों में, एक बड़ी समस्या रही है, कारण यह तथ्य है कि पुलिस को खुद अपने ही खिलाफ जांच करने के लिए कहा जाता है।","కస్టడీ మరణం/హింస కేసుల ప్రారంభ దశలో పోలీసులే తమపై దర్యాప్తు చేయమని కోరడం వల్ల స్వతంత్ర దర్యాప్తు ఒక పెద్ద సమస్యగా ఉంది,"
"उच्चतम न्यायालय पुलिस के आपसी 'भाईचारे' पर टिप्पणी कर चुका है, जो हिरासत में हुई हिंसा के मामलों में परिणामदायी जांच में बाधा बनती है: "".. पुलिस अत्याचार या हिरासत में मौत के मामलों में, शायद ही कभी पुलिस कर्मियों की संलिप्तता का सीधा ‌‌दिख सकने योग्य सबूत उपलब्ध होगा।","పోలీసుల సోదరభావం గురించి మాట్లాడుతూ అత్యుత్తమ న్యాయస్థానం, “కస్టడీ మరణాల విషయంలో సమగ్ర విచారణకు అటంకాలు ఉన్నాయని” చెప్పింది. అలాగే పోలీసు అత్యాచారాలు, కస్టడీ మరణాలకు సంబంధించి బహుశా పోలీసుల ప్రత్యక్ష ప్రమేయానికి సంబంధించిన ఆధారాలు ఎప్పటికీ దొరకవని వ్యాఖ్యానించింది."
"आम तौर पर, केवल पुलिस अधिकारी ही होगा, जो उस परिस्थिति को समझा सकता है, जिसमें किसी व्यक्ति की अपनी हिरासत में मौत हुई है।","సాధారణంగా, పోలీసుల అదుపులో ఒక వ్యక్తి మరణించినప్పుడు అక్కడి పరిస్థితిని వివరించే వ్యక్తి పోలీసు అధికారి అయి ఉంటారు."
"भाईचारे के बंधनों से बंधे होने के नाते, यह अज्ञात नहीं है कि पुलिस कर्मी चुप रहना पसंद करते हैं और प्रायः अपने सहयोगियों को बचाने के लिए सच्चाई से हट जाते हैं।","సోదర బంధాలకు కట్టుబడి ఉండటంతో, పోలీసు సిబ్బంది తమ మిత్రులను రక్షించుకోవడానికి నిశ్శబ్దంగా ఉండటానికి ఇష్టపడతారు, తరచూ సత్యాన్ని చెప్పేందుకు వెనకడుగు వేస్తారు."
"""(राज्य मंत्री बनाम श्यामसुंदर त्रिवेदी, 1997)।","""(రాష్ట్ర మంత్రి వర్సెస్‌. శ్యామ్‌సుందర్ త్రివేది, 1997)."
"कई मामलों में, जांच बाद में सीबीआई, या विशेष जांच टीमों जैसी स्वतंत्र एजेंसियों को सौंप दी जाती है, ज्यादातर मामलों में ऐसा पीड़ितों के रिश्तेदारों द्वारा लड़े गए मुकदमों के कारण होता है।",అనేక సందర్భాల్లో బాధితుల బంధువులు పోరాడటం లేదా వ్యాజ్యాల కారణంగా దర్యాప్తు బాధ్యత సిబిఐ లేదా ప్రత్యేక దర్యాప్తు బృందాల వంటి స్వతంత్ర ఏజెన్సీలకు అప్పగించబడుతుంది.
"हालांकि बाद में जांच को ऐसी एजेंसियों को देना किसी ठोस परिणाम का आश्वासन नहीं दे सकता है, अगर सबूत जुटाने के शुरुआती महत्वपूर्ण चरणों में जैसे कि पोस्टमार्टम, पूछताछ आदि में हेरफेर की गई है।","ఏదేమైనా, పోస్ట్‌మార్టం, విచారణ, సాక్ష్యాల సేకరణ వంటి ప్రారంభ క్లిష్టమైన దశలలో అవకతవకలు జరిగితే, తదుపరి దర్యాప్తు కోసం ఏజెన్సీలకు అప్పగించినా దాని వలన ఎటువంటి ఫలితాలు లభించవు."
"इस समस्या का ध्यान रखते हुए, घटना के तुरंत बाद समानांतर मैजिस्ट्रियल जांच की एक प्रक्रिया की परिकल्पना की गई है।","ఈ సమస్యను దృష్టిలో ఉంచుకుని, సంఘటన జరిగిన వెంటనే సమాంతర మేజిస్టీరియల్ దర్యాప్తు ప్రక్రియ చేపడతారు."
"यह दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 176 (1 ए) के अनुसार है, जिसे 2005 में संशोधन के बाद सीआरपीसी में डाला गया है।","ఇది క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 176 (1 ఎ) ప్రకారం, 2005 లో సవరణ తర్వాత సీఆర్‌పీసీలో చేర్చబడింది."
"धारा 176 (1) सीआरपीसी में कहा गया है कि एक मजिस्ट्रेट, जिसे अप्राकृतिक मौत के मामलों में पूछताछ करने का अधिकार है, वह पुलिस अधिकारी द्वारा की जा रही जांच के अलावा मौत के कारणों की जांच कर सकता है।","సెక్షన్ 176 (1) సిఆర్‌పిసి ప్రకారం, అసహజ మరణ కేసులను విచారించే హక్కు ఉన్న మేజిస్ట్రేట్, పోలీసు అధికారి నిర్వహిస్తున్న దర్యాప్తుకు అదనంగా మరణానికి గల కారణాలను కూడా విచారించవచ్చు."
"यह एक सामान्य, सशक्तीकरण का प्रावधान है, जो मजिस्ट्रेट को इस प्रकार की जांच करने का विवेक देता है।","ఇది సాధారణ, సాధికారిక నిబంధన, ఇది అటువంటి దర్యాప్తు నిర్వహించడానికి మేజిస్ట్రేట్‌కు విచక్షణను ఇస్తుంది."
एक अन्य तथ्य यह है कि ऐसी पूछताछ या जांच कार्यकारी मजिस्ट्रेट या न्यायिक मजिस्ट्रेट द्वारा की जा सकती है।,"ఇంకొక వాస్తవం ఏమిటంటే, అటువంటి విచారణ లేదా దర్యాప్తును ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ లేదా జ్యుడిషియల్ మేజిస్ట్రేట్ చేయవచ్చు."
"दूसरी ओर, पुलिस हिरासत में मौत, लापता होने या बलात्कार के मामलों से निपटने के लिए धारा 176 (1 ए) एक विशेष प्रावधान है।","మరోవైపు, సెక్షన్ 176 (1 ఎ) పోలీసు కస్టడీలో మరణం, అదృశ్యం లేదా అత్యాచారం కేసులు పరిష్కరించడానికి ఒక ప్రత్యేక నిబంధన."
"प्रावधान में कहा गया है कि ऐसे मामलों में, न्यायिक मजिस्ट्रेट या मेट्रोपॉलिटन मजिस्ट्रेट, जिनके स्थानीय अधिकार क्षेत्र में अपराध किया गया है, पुलिस द्वारा की गई पूछताछ या जांच के अलावा एक पूछताछ करेंगे।","అటువంటి సందర్భాల్లో, జ్యుడిషియల్ మేజిస్ట్రేట్ లేదా మెట్రోపాలిటన్ మేజిస్ట్రేట్, స్థానిక అధికార పరిధిలో నేరం జరిగిందని, పోలీసులు నిర్వహించిన విచారణ లేదా దర్యాప్తుకు అదనంగా విచారణ నిర్వహించాలని ఈ నిబంధన పేర్కొంది."
अनुभाग को निम्नानुसार समझा जा सकता है: -यह पूछताछ हिरासत में मौत/ बलात्कार/ लापता होने की पुलिस जांच के समानांतर है।,ఈ సెక్షన్‌ను ఈ విధంగా అర్థం చేసుకోవచ్చు:- విచారణ కస్టడీలో మరణం/అత్యాచారం/అదృశ్యం గురించి పోలీసుల దర్యాప్తుకు సమాంతరంగా ఉంటుంది.
-यह जांच कार्यकारी मजिस्ट्रेट द्वारा नहीं की जा सकती है और इसे न्यायिक मजिस्ट्रेट द्वारा किया जाना चाहिए।,"-ఈ దర్యాప్తు ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ చేయలేరు, అట్టి దర్యాప్తు జ్యుడిషియల్ మేజిస్ట్రేట్ చేపట్టాలి.."
"-यह जांच अनिवार्य है (धारा 176 (1) में ""करेगा"" शब्द के उपयोग से प्रकट होता है, जो कि ""हो सकता है"" शब्द से अलग है।","-ఈ పరిశోధన తప్పనిసరి (సెక్షన్ 176 (1) లో ""చేయాలి "" అనే పదాన్ని ఉపయోగించడం కనిపిస్తుంది, ఇది ""చేయవచ్చు"" అనే పదానికి భిన్నంగా ఉంటుంది)."
") 2005 के संशोधन के बाद डाली गई धारा 176 (5) में मजिस्ट्रेट को इस तरह की जांच का अध‌िकार देती है, व्यक्ति की मृत्यु के 24 घंटे के भीतर, शरीर को निकटतम सिविल सर्जन के पास जांच के लिए भेज दिया जाए।","2005 సవరణ తర్వాత చేర్చబడిన సెక్షన్ 176 (5) అటువంటి దర్యాప్తు జరిపేందుకు మేజిస్ట్రేట్‌కు అధికారం ఇస్తుంది, వ్యక్తి మరణించిన 24 గంటలలోపు, మృతదేహాన్ని పరీక్ష కోసం సమీప సివిల్ సర్జన్‌కు పంపుతారు."
"यदि ऐसा करना संभव नहीं है, तो लिखित रूप में कारण दर्ज किए जाने चाहिए।","అలా చేయలేకపోతే, కారణాలను లిఖితపూర్వకంగా నమోదు చేయాలి."
"1994 में, विधि आयोग ने हिरासत में हिंसा के मामलों में दोष सिद्ध होने की बेहद खराब दर पर गौर करते हुए अपनी 152 वीं रिपोर्ट में - धारा 176 (1A) और 176 (5) - को सम्मिलित करने की सिफारिश की थी।","1994 లో, లా కమిషన్, కస్టడీ హింస కేసులలో చాలా తక్కువ శిక్షను పరిగణనలోకి తీసుకుని, తన 152 వ నివేదికలో 176 (1A), 176 (5) సెక్షన్లు చేర్చాలని సిఫారసు చేసింది."
उन्हें एक दशक बाद 2005 के संशोधन के रूप में डाला गया।,ఒక దశాబ్దం తరువాత వాటిని 2005 సవరణగా చేర్చారు.
"राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग ने मजिस्ट्रियल जांच के लिए दिशानिर्देश भी जारी किए हैं, जिसके अनुसार निम्नलिखित पहलुओं को शामिल करना चाहिए।","జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషన్ మెజిస్టీరియల్ దర్యాప్తు కోసం మార్గదర్శకాలను కూడా జారీ చేసింది, దాని ప్రకారం ఈ అంశాలను చేర్చాలి."
"-मौत के हालात -घटनाओं का तरीका और उनका घटनाओं का क्रमवार ब्योरा, जिनकी वजह से मौत हुई -मौत का कारण -मौत के लिए जिम्‍मेदार कोई व्यक्ति, या पूछताछ के दौरान सामने आनी वाली किसी बेईमानी का संदेह।","- మరణ పరిస్థితులు - సంఘటనల తీరు మరియు మరణానికి దారితీసిన సంఘటనల క్రమం - మరణానికి కారణం - మరణానికి కారణమైన ఏ వ్యక్తి అయినా, లేదా ప్రశ్నించేటప్పుడు ఎదురైన ఏదైనా అనుమానం."
-मृत्यु के लिए जिम्‍मेदार लोक सेवकों की चूक -मृतक को दी गई चिकित्सा की पर्याप्तता।,- మరణానికి కారణమైన ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు మినహాయింపు. – మృతునికి ఇచ్చిన వైద్య చికిత్స
एनएचआरसी ने मजिस्ट्रेट द्वारा जांच पूरी करने के लिए दो महीने की समय सीमा भी निर्धारित की है।,మేజిస్ట్రేట్ దర్యాప్తు పూర్తి చేయడానికి ఎన్‌హెచ్‌ఆర్‌సి రెండు నెలల కాలపరిమితిని కూడా నిర్ణయించింది.
"धारा 176 (1 ए) का गैर-अनुपालन प्रावधान की अनिवार्य प्रकृति के बावजूद, इसका अनुपालन बहुत कम होता है।","సెక్షన్ 176 (1 ఎ) సమ్మతి లేని నిబంధన తప్పనిసరి స్వభావం ఉన్నప్పటికీ, దాన్ని పాటించడం చాలా తక్కువ ఉంది."
"जनवरी 2020 में, सुप्रीम कोर्ट ने एक जनहित याचिका पर नोटिस जारी किया था, जिसमें सभी राज्यों/ केंद्रशासित प्रदेशों को धारा 176 (1A) के सख्त कार्यान्वयन का निर्देश देने की मांग की गई थी।",సెక్షన్ 176 (1 ఎ) ను కఠినంగా అమలు చేయాలని అన్ని రాష్ట్రాలు/యుటిలకు ఆదేశాలు జారీ చేయాలని కోరుతూ దాఖలైన పిల్‌పై 2020 జనవరిలో సుప్రీంకోర్టు నోటీసు జారీ చేసింది.
मानवाधिकार कार्यकर्ता सुहास चकमा द्वारा दायर जनहित याचिका में कहा गया था कि 2005 से 2017 के बीच पुलिस हिरासत में लोगों की मौत या गुमशुदगी के 827 मामलों में से न्यायिक जांच केवल 166 मामलों में हुई थी यानी कुल मामलों का 20%।,"మానవ హక్కుల కార్యకర్త సుహాస్ చక్మా దాఖలు చేసిన పిల్, 2005 మరియు 2017 మధ్య పోలీసు కస్టడీలో మరణించిన లేదా తప్పిపోయిన 827 కేసులలో, న్యాయ విచారణ కేవలం 166 కేసులలో మాత్రమే జరిగింది, అంటే మొత్తం కేసులలో 20%."
"याचिका में कहा गया था कि धारा 176 (1 ए) के लागू होने के बाद से ही इसे इस्तेमाल नहीं किय गया है, यह केवल कानून की किताबों तक सीमित है, और. इसे जमीन पर लागू नहीं किया गया है।","సెక్షన్ 176 (1 ఎ) చట్టం ఉపయోగించబడనందున, ఇది చట్ట పుస్తకాలకు మాత్రమే పరిమితం చేయబడిందని పిటిషన్లో పేర్కొనబడింది. ఇది వాస్తవంలో అమలు కావడం లేదు."
"तमिलनाडु के सथानकुलम के हिरासत में हुई मौतों के जयराज-बेनिक्स मामलों में, मद्रास हाईकोर्ट को कोविलपट्टी न्यायिक मजिस्ट्रेट को जांच का आदेश देने के लिए सुओ मोटो हस्तक्षेप करना पड़ा।",తమిళనాడు సాతంకుళంలో పోలీసుల అదుపులో మరణించిన జయరాజ్-బెనిక్స్ కేసులో మద్రాస్ హైకోర్టు సుమో మోటోతో జోక్యం చేసుకొని కోవిల్‌పట్టి జ్యుడిషియల్ మేజిస్ట్రేట్‌ విచారణ జరపాలని ఆదేశించింది.
एफआईआर का पंजीकरण हिरासत में हुई मौत के मामले में एफआईआर दर्ज करना अनिवार्य है।,ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు: కస్టడీలో ఉన్న వ్యక్తి మరణిస్తే ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చేయడం తప్పనిసరి.
"सुप्रीम कोर्ट ने ललिताकुमारी बनाम स्टेट ऑफ यूपी (2014) 2 एससीसी 1 के मामले में दिए निर्णय में स्पष्ट किया है कि 'एफआईआर का पंजीकरण' संहिता की धारा 154 के तहत अनिवार्य है, यदि सूचना संज्ञेय अपराध का खुलासा करती है और इस तरह की परिस्थिति में कोई प्रारंभिक जांच स्वीकार्य नहीं है'।","సమాచారం గుర్తించదగిన నేరాన్ని బహిర్గతం చేస్తే, కోడ్ సెక్షన్ 154 ప్రకారం 'ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు' తప్పనిసరి అని లలితకుమారి వర్సెస్‌ స్టేట్ ఆఫ్ యుపి (2014) 2 ఎస్సిసి 1 విషయంలో సుప్రీంకోర్టు తన తీర్పులో స్పష్టం చేసింది. అటువంటి పరిస్థితులలో ప్రాథమిక దర్యాప్తు ఆమోదయోగ్యం కాదు'."
"यहां तक ​​कि धारा 176 (1 ए) में कस्टोडियल मौत के मामलों में नियमित पुलिस जांच की बात की जाती है, और पुलिस जांच के अलावा मजिस्ट्रियल जांच की भी परिकल्पना की गई है।",సెక్షన్ 176 (1 ఎ) కూడా కస్టోడియల్ మరణ కేసులలో రెగ్యులర్ పోలీసు దర్యాప్తు ప్రస్తావన ఉంది. పోలీసు దర్యాప్తుతో పాటు మెజిస్టీరియల్ దర్యాప్తునకు కూడా ఇది వెసులుబాటు కల్పిస్తుంది.
"जैसा कि सथानकुलम मामले में, पुलिस ने आलेख लिखे जाने तक हिरासत में हुई मौतों के संबंध में प्राथमिकी दर्ज नहीं की है।","సాతంకుళం కేసులో మాదిరిగా, వ్యాసం రాసే వరకు పోలీసులు అదుపులో ఉన్న మరణాలకు సంబంధించి ఎఫ్ఐఆర్ దాఖలు చేయలేదు."
"भारत के विधि आयोग ने हिरासत में हुई मौतों के मामलों में एफआईआर दर्ज करने में पुलिस की इस समस्या से वाकिफ है, और इस संबंध में 152 वें प्रावधान में सुझाव दिया था कि किसी भी व्यक्ति को एफआईआर दर्ज करने में पुलिस की विफलता के मामले में न्यायिक प्राधिकरण से संपर्क करने का अधिकार दिया जाए।",కస్టోడియల్ మరణాల కేసులలో ఎఫ్ఐఆర్ దాఖలు చేయడంలో పోలీసులకు ఎదురయ్యే సమస్య లా కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియాకు తెలుసు. ఈ విషయంలో 152 వ నిబంధన ప్రకారం పోలీసులు ఏదైనా ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చేయడంలో విఫలమైతే జ్యుడీషియల్ అథారిటీని సంప్రదించే అధికారం ఇవ్వాలి.
"(बी) सेशन जज के समक्ष, हिरासत में पीड़ित की मौत से जुड़े अपराधों के मामलों में।",(బి) సెషన్స్ జడ్జి ముందు కస్టడీలో ఉన్న బాధితుడి మరణానికి సంబంధించిన నేరాల కేసులు
"(3) उप-धारा (2) के तहत की गई शिकायत पर दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 190 में निहित किसी भी चीज के बावजूद, सक्षम न्यायालय अपराध का संज्ञान लेगा और उसी का ट्रायल करेगा।","(3) ఉప-సెక్షన్ (2) కింద చేసిన ఫిర్యాదుపై క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 190 లో ఏదైనా ఉన్నప్పటికీ, నేరం గురించి సమర్థ న్యాయస్థానం తెలుసుకోవాలి, అదే విచారణను చేయాలి."
(4) मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट या सेशन जज किसी भी लोक सेवक या प्राधिकरण की सहायता प्राप्त कर सकते हैं क्योंकि वे उप-धारा (2) के तहत जांच कराने में उपयुक्त हो सकते हैं।,"(4) చీఫ్ జ్యుడిషియల్ మేజిస్ట్రేట్ లేదా సెషన్స్ జడ్జి ఏదైనా ప్రభుత్వ ఉద్యోగి లేదా అధికారం సహాయం కోరవచ్చు, ఎందుకంటే వారు ఉప-సెక్షన్ (2) కింద విచారణ నిర్వహించడానికి తగినట్లుగా భావిస్తారు."
""" भारत के विधि आयोग की सिफारिशों का पालन करते हुए इस प्रावधान को शामिल करने से पीड़ित व्यक्ति या किसी जन सहयोगी पक्ष के कहने पर न्याय‌िक हस्तक्षेप से एफआईआर दर्ज करने में देरी की समस्या का समाधान होगा।","""ఈ నిబంధనను చేర్చడం, భారతదేశ లా కమిషన్ సిఫారసులను అనుసరించి, బాధిత వ్యక్తి లేదా ఏదైనా ప్రజా భాగస్వామి ఆదేశాల మేరకు న్యాయపరమైన జోక్యంతో ఎఫ్ఐఆర్ దాఖలు చేయడంలో ఆలస్యమనే సమస్యను పరిష్కరిస్తుంది."
"मानवाधिकार आयोग को सूचना राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग ने 1993 में सामान्य निर्देश जारी किए थे कि हिरासत में मृत्यु होने के 24 घंटों के भीतर, आयोग को इसके बारे में सूचना दे दी जानी चाहिए।","మానవ హక్కుల కమిషన్‌ సూచనలు: జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషన్ 1993 లో సాధారణ సూచనలను జారీ చేసింది, కస్టడీ మరణం సంభవించిన 24 గంటలలోపు, దాని గురించి కమిషన్‌కు తెలియజేయాలి."
"-घटना के दो महीने के भीतर पोस्टमार्टम, वीडियोग्राफ और मजिस्ट्रियल जांच रिपोर्ट सहित सभी रिपोर्ट भेजी जानी चाहिए।","సంఘటన జరిగిన రెండు నెలల్లో పోస్టుమార్టం, వీడియోగ్రాఫ్, మెజిస్టీరియల్ విచారణ నివేదికతో సహా అన్ని నివేదికలను పంపాలి."
-पोस्‍टामॉर्टम कार्यवाही के वीडियो रिकॉर्ड और फोटोग्राफी निर्देश एनएचआरसी ने सभी राज्यों को कस्टोडियल मौतों के मामलों में पोस्टमार्टम की वीडियोग्राफी करने और आयोग को कैसेट भेजने के लिए दिशा-निर्देश जारी किए हैं।,"- పోస్ట్‌మార్టం విచారణల వీడియో రికార్డ్, ఫోటోగ్రఫీ సూచనలు: కస్టోడియల్ మరణాల కేసులలో పోస్ట్‌మార్టం వీడియోగ్రఫీ, కమిషన్‌కు క్యాసెట్లు పంపడం కోసం ఎన్‌హెచ్‌ఆర్‌సి అన్ని రాష్ట్రాలకు మార్గదర్శకాలను జారీ చేసింది."
"पोस्टमॉर्टम की वीडियोग्राफी और फोटोग्राफी इस प्रकार होनी चाहिए: - i) पोस्टमार्टम के विस्तृत निष्कर्षों को दर्ज किया जाए, विशेष रूप से चोट और हिंसा के निशान को, जो हिरासत में यातना का सुझाव दे सकते हैं।","పోస్టుమార్టం వీడియోగ్రఫీ ఫోటోగ్రఫీ ఈ విధంగా ఉండాలి: - i) పోస్టుమార్టం ద్వారా వివరణాత్మక ఫలితాలను నమోదు చేయాలి, ముఖ్యంగా గాయం, హింసకు సంబంధించిన గుర్తులు, ఇది నిర్బంధంలో హింసను తెలియజేస్తాయి."
"ii) वीडियो ग्राफिक साक्ष्यों द्वारा पोस्टमार्टम परीक्षण (पोस्टमॉर्टम रिपोर्ट में दर्ज) के निष्कर्षों को पु‌ष्‍ट किया जाए, ताकि किसी भी अनुचित प्रभाव या सामग्री की जानकारी के छुपाने का पता लगाया जा सके।","ii) వీడియో గ్రాఫిక్ సాక్ష్యం ఏదైనా అనవసరమైన ప్రభావాన్ని లేదా భౌతిక సమాచారాన్ని దాచడాన్ని గుర్తించడానికి, పోస్టుమార్టం పరీక్ష (పోస్టుమార్టం నివేదికలో నమోదు చేయబడినది) ఫలితాలను నిర్ధారించాలి."
iii) यदि आवश्यक हो तो बाद में पोस्टमार्टम रिपोर्ट की एक स्वतंत्र समीक्षा की जाए।,"iii) అవసరమైతే, పోస్ట్-మార్టం నివేదికపై స్వతంత్ర సమీక్ష తరువాత జరుగుతుంది."
"आयोग ने राज्यों की राय, क्षेत्र के विशेषज्ञों के साथ चर्चा करने और यूएन मॉडल ऑटोप्सी प्रोटोकॉल को ध्यान में रखते हुए हिरासत में मृत्यु के मामलों के लिए एक मॉडल ऑटोप्सी फॉर्म तैयार किया है।","రాష్ట్రాల అభిప్రాయాలు, ఈ రంగంలోని నిపుణులతో చర్చలు యుఎన్ మోడల్ శవపరీక్ష ప్రోటోకాల్ దృష్ట్యా కస్టోడియల్ మరణ కేసుల కోసం కమిషన్ ఒక మోడల్ శవపరీక్ష రూపాన్ని సిద్ధం చేసింది."
"इस मामले में, न्यायमूर्ति वी गोपाला गौड़ा और अरुण मिश्रा की एक पीठ ने कहा है कि फर्जी मुठभेड़ और हिरासत में यातना के मामलों में मुकदमा चालने के लिए अभियोजन के लिए मंजूरी आवश्यक नहीं है।","ఈ కేసులో, జస్టిస్ వి గోపాల గౌడ, అరుణ్ మిశ్రా ధర్మాసనం నకిలీ ఎన్‌కౌంటర్, కస్టడీలో హింసించిన కేసుల్లో ప్రాసిక్యూషన్‌కు అనుమతి అవసరం లేదని అభిప్రాయపడ్డారు."
"पीठ ने कहा, ""मंजूरी का संरक्षण एक ईमानदार अधिकारी को अपने कर्तव्य को ईमानदारी से निभाने और सार्वजनिक कर्तव्य को पूरा करने की उसकी क्षमता के लिए एक आश्वासन है।","""అనుమతి ఇవ్వడమన్నది నిజాయితీ గల అధికారి నిజాయితీగా తన కర్తవ్యాన్ని నిర్వర్తించడం, ప్రజల పట్ల తన కర్తవ్యాన్ని పూర్తి చేయడంలో వారికున్న సామర్ధ్యాన్ని తెలియపరుస్తుందని” ధర్మాసనం వ్యాఖ్యానించింది."
""" शीर्ष अदालत ने कहा है कि ""लोक सेवक को आपराधिक गतिविधियों में लिप्त होने का अधिकार नहीं है"", और यह कि धारा 197 सीआरपीसी के तहत संरक्षण ""संकीर्ण रूप से और प्रतिबंधित तरीके से"" होना है।","""ప్రభుత్వ ఉద్యోగికి నేర కార్యకలాపాలకు పాల్పడే హక్కు లేదు"", సెక్షన్ 197 Cr.P.C. కింద రక్షణ ""ఇరుకుగా, పరిమితం"" గా ఉండాలని ""సుప్రీంకోర్టు"" పేర్కొంది."
"अदालत ने कहा कि धारा 197 सीआरपीसी के तहत सुरक्षा का दावा करने के लिए, यह साबित करना होगा कि कृत्य आधिकारिक कर्तव्यों से जुड़ा था।","సెక్షన్ 197 Cr.P.C. కింద రక్షణ పొందాలంటే, ఆ పని అధికారిక విధులతో ముడిపడి ఉందని నిరూపించాల్సి ఉంటుందని కోర్టు తెలిపింది."
""" हालांकि 152 वीं रिपोर्ट में की गई सिफारिश पर कार्रवाई नहीं की गई है।","""152 వ నివేదికలో చేసిన సిఫారసుపై చర్యలు తీసుకోలేదు."
आपराधिक विधि में ज़मानत अत्यधिक प्रचलन में आने वाला शब्द है।,క్రిమినల్ చట్టంలో బెయిల్‌ అన్నది విస్తృతంగా ఉపయోగించే పదం.
दंड प्रक्रिया संहिता के अध्याय 33 में ज़मानत से संबंधित प्रावधान दिए गए हैं।,క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌ 33 వ అధ్యాయం జామీనుకు సంబంధించిన నిబంధనలను అందిస్తుంది.
"ज़मानत का अर्थ विस्तृत है, परंतु आपराधिक विधि में ज़मानत से तात्पर्य है- 'किसी अपराध में किसी व्यक्ति को न्यायालय में पेश कराने की जिम्मेदारी लेना।","జామీను అనే మాటకున్న అర్థం విస్తృతమైనది, కానీ క్రిమినల్ చట్టంలో, జామీను అంటే 'ఒక నేరానికి ఒక వ్యక్తిని కోర్టులో హాజరుపరిచే బాధ్యతను తీసుకోవడం."
' इससे सरल शब्दों में ज़मानत को परिभाषित नहीं किया जा सकता है।,జామీనుకు సంబంధించిన అర్థాన్ని సాధారణ పదాల్లో చెప్పడం సాధ్యం కాదు.
"अदालत में अभियुक्त को समय-समय पर पेश कराने एवं जब भी न्यायालय अभियुक्त को न्यायालय में प्रस्तुत होने के लिए आदेश करें, तब उसके प्रस्तुत होने की गारंटी लेने वाले व्यक्ति को जमानतदार अर्थात प्रतिभू (Surety) कहा जाता है।","ఎప్పటికప్పుడు నిందితులను కోర్టులో హాజరుపరుస్తానని హామీ ఇచ్చే వ్యక్తి, నిందితులు కోర్టుకు హాజరుకావాలని కోర్టు ఆదేశించినప్పుడల్లా హాజరుపరిచే వ్యక్తిని జామీనుదారు (ష్యూరిటీ) అంటారు."
आपराधिक विधि में किसी अपराध में किसी अभियुक्त की जमानत लेने पर कुछ दायित्व ज़मानतदार व्यक्ति पर भी होते हैं।,నేరానికి పాల్పడిన నిందితుడికి బెయిల్ తీసుకోవటానికి నేర చట్టంపై కొన్ని బాధ్యతలు జామీను ఇచ్చే వ్యక్తిపై కూడా ఉంటాయి.
यह लेख विधि के छात्रों के साथ आम साधारण व्यक्ति के लिए भी सार्थक जानकारी है तथा उन्हें भी इस पर ध्यान देना चाहिए क्योंकि जीवन में कभी ना कभी एक साधारण व्यक्ति अपने मित्र या रिश्तेदार की जमानत ले ऐसा समय भी आ ही जाता है।,"ఈ వ్యాసం న్యాయ విద్యార్థులతో పాటు సాధారణ ప్రజలకు కూడా అర్ధవంతమైన సమాచారం అందించేందుకు ఉద్దేశించినది, ఎందుకంటే జీవితంలో ఏదో ఒక సమయంలో ఒక సాధారణ వ్యక్తి తన స్నేహితుడు లేదా బంధువుకు జామీను ఇవ్వాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడవచ్చు."
"दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 436, 437, 438 और धारा 439 के अंतर्गत न्यायालय द्वारा बंदी व्यक्ति को ज़मानत पर छोड़े जाने के प्रावधान है।","నిర్బంధంలో ఉన్న వ్యక్తిని జామీనుపై కోర్టు విడుదల చేసే అంశాలు క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌లోని 436, 437, 438, సెక్షన్ 439 సెక్షన్లలో ఉన్నాయి."
ज़मानत पुलिस अधिकारियों द्वारा भी दी जाती है।,పోలీసు అధికారులు కూడా జామీను మంజూరు చేయవచ్చు.
"जो ज़मानती अपराध जो होते हैं, उनमें पुलिस अधिकारियों द्वारा भी जमानत दी जाती है परंतु गैर ज़मानतीय अपराध की दशा में न्यायालय अभियुक्त को ज़मानत देता है।","బెయిలబుల్ నేరాలలో పోలీసు అధికారులు బెయిల్ మంజూరు చేయబడుతుంది, కాని బెయిల్ ఇవ్వలేని నేరాల విషయంలో బెయిల్‌ ఇచ్చే అధికారం కోర్టుకే ఉంటుంది."
न्यायालय द्वारा ज़मानत दिए जाते समय व्यक्तिगत मुचलका जो आरोपी स्वयं देता है या फिर ज़मानतदार की ओर से कोई बंधपत्र दिया जाता है।,ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న వ్యక్తి అందించే స్వీయ బాండ్‌ లేదా జామీనుదారు ఇచ్చే బాండ్‌ ఆధారంగా న్యాయస్థానం బెయిల్‌ మంజూరు చేస్తుంది.
प्रतिभू (Surety) प्रतिभू का अर्थ है ज़मानतदार अर्थात ऐसा व्यक्ति जो अभियुक्त के न्यायालय में पेश होने की जिम्मेदारी ले रहा है।,జామీనుదారు: జామీనుదారు అంటే ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న వ్యక్తిని కోర్టులో ప్రవేశపెట్టేందుకు బాధ్యత తీసుకుంటున్నారని అర్థం.
जब कोई व्यक्ति इस तरह का दायित्व लेता है तो न्यायालय उससे किसी एक निश्चित धनराशि का बंधपत्र न्यायालय मांगता है।,"ఒక వ్యక్తి అటువంటి బాధ్యత తీసుకున్నప్పుడు, కోర్టు అతని నుంచి కొంత మొత్తంలో బాండ్ అడుగుతుంది."
"प्रतिभू दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 441(ए) के अंतर्गत यह घोषणा करता है की वह अभियुक्त को जब भी आवश्यक हो या न्यायालय द्वारा बुलाया जाए, तब न्यायालय में पेश करेगा।",క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 441 (ఎ) కింద అతను కోర్టుకు అవసరమైనప్పుడు లేదా పిలిచినప్పుడు నిందితుడిని కోర్టులో హాజరుపరుస్తానని హామీ ఇవ్వాలి.
ऐसी घोषणा के अंतर्गत प्रतिभू का दायित्व होता है की वह अभियुक्त को लाकर अदालत में पेश करे।,"అటువంటి డిక్లరేషన్ కింద, నిందితులను తీసుకువచ్చి కోర్టులో హాజరుపరచాల్సిన బాధ్యత జామీనుదారుపై ఉంటుంది."
न्यायालय द्वारा निश्चित की गई एक धनराशि का बंधपत्र प्रतिभू द्वारा प्रस्तुत कर दिया जाता है।,కోర్టు నిర్ణయించిన మొత్తానికి బాండును జామీనుదారు సమర్పించాలి.
"बंधपत्र के ज़ब्त कर लिए जाने के परिणाम इस मामले में दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 446 सबसे महत्वपूर्ण धारा है, जो यह उल्लेख करती है कि ज़मानतदार के दायित्वों से क्या परिणाम होते हैं।",బాండ్‌ను జప్తు చేయడం దాని ప్రభావాలు: దీనికి సంబంధించి కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 446 చాలా ముఖ్యమైన సెక్షన్‌ ఇది జామీనుదారు బాధ్యతల వలన ఎలాంటి పరిణామాలు సంభవిస్తాయో తెలియజేప్తుంది.
"धारा 446 के अंतर्गत यदि बंधपत्र को ज़ब्त कर लिया जाता है तो ऐसे बंधपत्र में जितनी धनराशि का उल्लेख होता है, इतनी धनराशि की वसूली के लिए न्यायालय को ऐसा अधिकार मिल जाता है जैसा अधिकार जुर्माना वसूल करने के लिए होता है।",సెక్షన్ 446 కింద బాండ్ స్వాధీనం చేసుకుంటే ఆ బాండ్‌లో పేర్కొన్న మొత్తాన్ని కోర్టు స్వాధీనం చేసుకుంటుంది. జరిమానా వసూలు చేయడానికి ఎలాంటి అధికారం ఉంటుందో ఇది కూడా అలాంటిదే.
समाधानप्रद रूप से यह साबित हो जाता है कि बंधपत्र ज़ब्त हो चुका है तो ऐसी परिस्थिति में न्यायालय बंधपत्र की जो राशि है उसकी वसूली के एक नवीन वाद की रचना करती है।,"బాండ్ జప్తు చేయబడిందని రుజువైతే, అటువంటి పరిస్థితిలో, బాండ్ మొత్తాన్ని తిరిగి పొందటానికి కోర్టు కొత్త దావాను సృష్టిస్తుంది."
"यदि ज़मानतदार द्वारा जितनी धनराशि का बंधपत्र अपने ज़मानत पत्र में दिया था, उसे शास्ति के रूप में जमा नहीं करता है तो ऐसी परिस्थिति में न्यायालय द्वारा 6 माह तक का कारावास जमानतदार को दिया जा सकता है।","ఒకవేళ అతను తన జ్యూరీ లేఖలో ఇచ్చిన బాండ్ మొత్తాన్ని పెనాల్టీగా సమర్పించకపోతే, అటువంటి పరిస్థితిలో, కోర్టు 6 నెలల జైలు శిక్షను విధించవచ్చు."
"न्यायालय किन्हीं विशेष कारणों से बंधपत्र की राशि को कम कर सकता है या फिर उसको आधा कर सकता है, परंतु ऐसे कारणों का स्पष्ट वर्णन किया जाना होगा।","ఏదైనా నిర్దిష్ట కారణంతో కోర్టు బాండ్ మొత్తాన్ని తగ్గించవచ్చు లేదా తగ్గించవచ్చు, కాని అలాంటి కారణాలను స్పష్టంగా చెప్పాల్సి ఉంటుంది."
ज़मानतदार के जीवित होते हुए ही केवल संपदा पर दायित्व रहता है।,జామీనుదారు సజీవంగా ఉన్నప్పుడు మాత్రమే ఆస్థిపై బాధ్యత ఉంటుంది.
यदि ज़मानतदार की मृत्यु हो जाती है तो ऐसी परिस्थिति में ज़मानतदार की संपदा पर दायित्व नहीं होगा।,"జామీనుదారు మరణిస్తే, అటువంటి పరిస్థితిలో ఆస్థి బాధ్యత ఉండదు."
अभियुक्त को न्यायालय द्वारा पुनः नया ज़मानतदार न्यायालय के समक्ष प्रस्तुत किए जाने का आदेश किया जाता है यदि अभियुक्त नया ज़मानतदार नहीं पेश कर पाता है तो उसे गिरफ्तारी वारंट जारी कर कारावास भेज दिया जाता है।,నిందితుడిని కొత్త జ్యూరీ ముందు కోర్టుకు హాజరుపరచాలని కోర్టు ఆదేశించింది. ప్రధాన నిందితుడు కొత్తగా జామీనుదారును సమర్పించలేకపోతే అరెస్ట్ వారెంట్ జారీ చేసి జైలుకు పంపిస్తారు.
मोहम्मद कुंजू तथा अन्य बनाम कर्नाटक राज्य के मामले में उच्चतम न्यायालय ने अभिनिर्धारित किया है की ज़मानत बंधपत्र के संबंध में प्रतिभूओ का महत्वपूर्ण दायित्व है कि जब भी अपेक्षा की जाए न्यायालय में अभियुक्त की उपस्थिति सुनिश्चित करें।,మహమ్మద్ కుంజు ఇతరులు వర్సెస్‌ కర్ణాటక రాష్ట్రం కేసులో అవసరమైనప్పుడు కోర్టులో నిందితుల ఉనికిని నిర్ధారించడానికి జామీను బాండ్‌కు సంబంధించి ఒక ముఖ్యమైన బాధ్యత ఉందని సుప్రీంకోర్టు నిర్ణయించింది.
बंधपत्र का मूल तत्व अभियुक्त की उपस्थिति कराना है।,బాండ్ ప్రాథమిక అంశం నిందితుల ఉనికి.
"बंधपत्र के आदेश में अन्य शर्तें भी होती है यदि ज़मानत आदेश (बैल ऑर्डर) में किसी शर्त में परिवर्तन किया जाता है तो प्रतिभू उसका लाभ नहीं ले सकता, यदि प्रतिभू परिवर्तित शर्तों से सहमत नहीं होता है तो उसे संहिता की धारा 444 के अधीन अपने उन्मोचन के लिए आवेदन प्रस्तुत करना चाहिए।","బాండ్ ఆర్డర్‌లో ఇతర షరతులు కూడా ఉన్నాయి, బెయిల్ ఆర్డర్‌లో ఒక షరతు మార్చబడితే, జామీనుదారు దాన్ని సద్వినియోగం చేసుకోలేరు, మార్చబడిన నిబంధనలకు జామీనుదారు అంగీకరించకపోతే, అది కోడ్ సెక్షన్ 444 ప్రకారం దాని నిబంధనలకు లోబడి ఉండాలి. ఉత్సర్గ కోసం దరఖాస్తు సమర్పించాలి."
"ज़मानतदार और अभियुक्त के बीच कोई मित्रता या रिश्ता नाता होना आवश्यक नहीं है, केवल आवश्यक यह है कि ज़मानतदार अभियुक्त को न्यायालय में पेश करवाने की गारंटी ले रहा है और इसके बदले कोई बंधपत्र न्यायालय के समक्ष अपनी संपदा से जुड़ा हुआ रख रहा है।","జామీనుదారు, నిందితుల మధ్య ఎటువంటి స్నేహం లేదా సంబంధం ఉండవలసిన అవసరం లేదు, ఏకైక అవసరం ఏమిటంటే నిందితుడిని కోర్టుకు హాజరుపర్చడానికి హామీ ఇవ్వడం మాత్రమే. దానికి బదులుగా అతని ఆస్థికి అనుసంధానించబడిన బాండ్‌ను కోర్టు ముందు ఉంచాలి."
अब यदि वह न्यायालय में अभियुक्त को पेश नहीं कर पाता है तो न्यायालय उस बंधपत्र में उल्लेखित धनराशि को जुर्माने की तरह वसूल कर सकता है।,"ఇప్పుడు అతను నిందితుడిని కోర్టులో హాజరుపరచలేకపోతే, కోర్టు ఆ బాండ్‌లో పేర్కొన్న మొత్తాన్ని జరిమానాగా తిరిగి పొందవచ్చు."
"ज़मानतदार द्वारा अपनी उल्लेख की गयी धनराशि को न्यायालय में जमा कर दिया जाता है तो भार मुक्त हो जाता है तथा न्यायालय उस अपराध के लिए ज़मानतदार को दोषी नहीं ठहरा सकती तथा यह कदापि नहीं होता है कि जिस अपराध में अभियुक्त को अभियोजित किया गया था, उसका दंड ज़मानतदार को भोगना पड़े।","ఒకవేళ డబ్బును కోర్టులో జమచేస్తే, భారం నుండి ఉపశమనం లభిస్తుంది మరియు కోర్టు నేరానికి పాల్పడినట్లు నిర్ధారించలేము మరియు నిందితుడిపై విచారణ జరిపిన కేసు ఇది కాదు. బెయిల్ పొందిన వ్యక్తి తన జరిమానాను భరించాలి."
"ज़मानतदार केवल उस धनराशि तक ही दायित्व रखता है, जिसका उल्लेख उसने अपने बंधपत्र में किया है, जिस संपत्ति को बंधपत्र में उल्लेखित करता है उस संपत्ति को अपनी स्वतंत्रता से व्ययन कर पाने में असफल हो जाता है।","అతను తన బాండ్‌లో పేర్కొన్న మొత్తానికి మాత్రమే జ్యూరీ బాధ్యత వహిస్తుంది, బాండ్‌లో పేర్కొన్న ఆస్థి అతని స్వేచ్ఛను ఉపయోగించడంలో విఫలమవుతుంది."
"ज़मानत वापस लेना कोई भी ज़मानतदार यदि किसी व्यक्ति की ज़मानत लेता है और वह ज़मानत पर छोड़ दिया जाता है, परंतु बाद में उस व्यक्ति के लिए दी ज़मानत वापस लेना चाहता है या फिर उसे इस बात का विश्वास नहीं रहा उसके कहने पर या उसके लाने पर अभियुक्त व्यक्ति न्यायालय में उपस्थित होगा।","హామీని ఉపసంహరించుకోవడం :ఒక వ్యక్తి కి జామీను ఇప్పించిన జామీనుదారు,తరువత ఆ వ్యక్తి చెప్పిన మాటల మీద విశ్వాసం కోల్పోయినాట్లైతే, జామీను ఉపసమ్హరించుకుని ఆ వ్యక్తి ని న్యాయలయం లొ ప్రవేశపెటవచ్హు"
ऐसी परिस्थिति में दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 444 के अंतर्गत एक आवेदन संबंधित न्यायालय में ज़मानतदार द्वारा प्रस्तुत करना होगा तथा ज़मानत प्रभाव से मुक्त हो जाती है।,"అటువంటి పరిస్థితిలో, క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 444 కింద ఒక దరఖాస్తును సంబంధిత కోర్టులో జామీనుదారు సమర్పించాలి. దీంతో వారు జామీను ప్రభావం నుంచి విముక్తి పొందుతారు."
किसी भी समय मजिस्ट्रेट से ऐसा आवेदन किया जा सकता है।,అలాంటి దరఖాస్తు ఎప్పుడైనా మేజిస్ట్రేట్‌కు చేయవచ్చు.
जब ज़मानत वापस ले ली जाती है तो अभियुक्त को कोई अन्य ज़मानतदार प्रस्तुत करना होता है।,"జామీనుదారు ఉపసంహరించుకున్నప్పుడు, నిందితుడు మరో బాండ్‌ సమర్పించాలి."
प्रतिभू द्वारा बंधपत्र खारिज किए जाने हेतु आवेदन प्रस्तुत किए जाते ही मजिस्ट्रेट का यह कर्तव्य हो जाता है कि वह अभियुक्त की गिरफ्तारी का वारंट जारी करें।,బాండ్‌ను కొట్టివేయాలని జామీనుదారు దరఖాస్తు దాఖలు చేసిన వెంటనే నిందితులను అరెస్టు చేయడానికి వారెంట్ జారీ చేయడం మేజిస్ట్రేట్ విధి.
ज़मानत कौन ले सकता है कोई भी स्वास्थ्यचित्त और वयस्क व्यक्ति ज़मानत ले सकता है।,ఎవరు బెయిల్ తీసుకోవచ్చు? ఆరోగ్యంగా ఉన్నవయోజనులు ఎవరైనా బెయిల్ తీసుకోవచ్చు.
न्यायालय जितनी धनराशि बंधपत्र में उल्लेख करती है।,కోర్టు బాండ్‌లో సూచించే డబ్బు.
इतनी धनराशि की कोई संपदा ज़मानतदार को न्यायालय ने बताना होती है तथा यह सिद्ध करना होता है कि वह इतनी हैसियत रखता है कि ज़मानत में बंधपत्र में निश्चित की गई धनराशि यदि जब्त की जाए तो वह न्यायालय में इतनी राशि डिपॉजिट कर सकता है।,"ఇంత డబ్బులో ఏదైనా జ్యూరీని కోర్టు తెలియజేయాలి మరియు బాండ్‌లోని జ్యూరీని జప్తు చేస్తే, అతను అలాంటి మొత్తాన్ని కోర్టులో జమ చేయగలడని అతను అలాంటి పదవిని కలిగి ఉన్నాడని నిరూపించాలి."
इसके लिए ज़मानतदार को किसी संपत्ति का मालिक होना आवश्यक होता है।,"దీని కోసం, ఏదైనా ఆస్థిని కలిగి ఉండటానికి జ్యూరీ అవసరం."
"जब तक मामला न्यायालय में चलता है, जब तक ज़मानत प्रभावशाली रहती है, तब तक उस संपत्ति को स्वतंत्रता पूर्वक उसका मालिक व्ययन नहीं कर पाता है।","కేసు కోర్టుకు వెళ్ళినంత కాలం, జ్యూటిటీ అమలులో ఉన్నంత వరకు, యజమాని ఆస్థిని స్వేచ్ఛగా పారవేయలేరు."
जैसे यदि किसी भूखंड कि कोई रजिस्ट्री न्यायालय के समक्ष प्रस्तुत की जाती है तो जिस समय तक ज़मानत प्रभावशाली रहती है उस समय तक उस भूखंड को किसी अन्य व्यक्ति को नामांतरण नहीं किया जा सकता।,"ఉదాహరణకు, ఒక ప్లాట్ యొక్క రిజిస్ట్రీని కోర్టు ముందు ప్రదర్శిస్తే, జ్యూరీ అమలులో ఉన్నంతవరకు ప్లాట్‌ను వేరే వ్యక్తికి బదిలీ చేయలేరు."
"जिस समय ज़मानत प्रभाव मुक्त हो जाती है, केवल उसी समय भूखंड को बेचा जा सकेगा या उसका नामांतरण किया जा सकेगा।","జ్యూటిటీ ఎఫెక్ట్ విముక్తి పొందిన సమయంలో, అప్పుడు మాత్రమే ప్లాట్‌ను అమ్మవచ్చు లేదా పేరు మార్చవచ్చు."
न्यायालय साधारण तौर पर जमीन की पावती या बैंक का 50% फिक्स डिपॉज़िट तथा मकान की कोई रजिस्ट्री या भूखंड की कोई रजिस्ट्री इत्यादि को ही ज़मानत के तौर पर हैसियत मानता है तथा स्वीकार करता है।,కోర్టు సాధారణంగా భూమి రసీదు లేదా బ్యాంకు 50% స్థిర డిపాజిట్ ఇంటి రిజిస్ట్రీ లేదా ప్లాట్ రిజిస్ట్రీ మొదలైనవాటిని ష్యూరిటీగా పరిగణిస్తుంది.
एफआईआर (FIR) एक साधारण और आम शब्द है।,FIR ఒక సాధారణ పదం.
आम जीवन में पुलिस और उससे जुड़े शब्द एफआईआर को काफी सुना जाता है।,"సాధారణ జీవితంలో, పోలీసులు ఎఫ్ఐఆర్ అనే పదం విస్తృతంగా వింటారు."
अपराध विधि में आम और दैनिक जीवन में सर्वाधिक चर्चाओं में रहने वाला शब्द एफआईआर ही है।,"ఎఫ్ఐఆర్ అనేది నేర చట్టంలో సాధారణ పదం, రోజువారీ జీవితంలోనూ దీనిపై చర్చ జరుగుతుంది."
इस आलेख के माध्यम से एफआईआर पर विस्तारपूर्वक चर्चा की जा रही है।,ఈ వ్యాసం ద్వారా ఎఫ్ఐఆర్ గురించి వివరంగా చర్చిద్దాం.
"FIR शब्द दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 154 से निकल कर आता है, जिसका पूरा नाम फर्स्ट इनफॉर्मेशन रिपोर्ट है।","ఎఫ్ఐఆర్ అనే పదం క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 154 నుండి ఉద్భవించింది, దీని పూర్తి పేరు మొదటి సమాచార నివేదిక."
हिंदी में इसे प्राथमिकी भी कहा जाता है।,హిందీలో కూడా దీనిని ఎఫ్ఐఆర్ అని అంటారు.
दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 154 के अंतर्गत इसे संज्ञेय मामलों की इत्तिला कहा गया है।,"కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 154 ప్రకారం, దీనిని కాగ్నిజబుల్ కేసులు అంటారు."
"दंड प्रक्रिया संहिता के अंतर्गत अपराधों को दो प्रकार में बांटा गया है, संज्ञेय और असंज्ञेय।","కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కింద నేరాలు రెండు రకాలుగా విభజించబడ్డాయి, ఇవి గుర్తించదగినవి, గుర్తించలేనివి."
इसके आधार पर ही संज्ञेय अपराधों की रिपोर्ट के लिए दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 154 को रखा गया है।,"దీని ఆధారంగా, గుర్తించదగిన నేరాలను నివేదించడానికి కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 154 ఉంచబడింది."
धारा 154 के शाब्दिक अर्थों में FIR को कुछ यूं कहा गया है 'संज्ञेय अपराध के किए जाने से संबंधित प्रथम इत्तिला यदि पुलिस थाने के भारसाधक अधिकारी को मौखिक दी गयी है तो उसके द्वारा या उसके निर्देशन में लेखबद्ध कर ली जाएगी और इत्तिला देने वाले को पढ़कर सुनाई जाएगी।,"సెక్షన్ 154 సాహిత్యపరమైన అర్థంలో, ఎఫ్ఐఆర్ 'ఒక అభిజ్ఞా నేరం కమిషన్‌కు సంబంధించిన మొదటి నోటీసు పోలీస్ స్టేషన్ ఇన్‌ఛార్జి అధికారికి మౌఖికంగా ఇవ్వబడితే, అది అతనిచే లేదా అతని ఆదేశాల మేరకు రికార్డ్ చేయబడుతుంది నోటీసు ఉండాలి."
"प्रत्येक ऐसी इत्तिला पर चाहे वह लिखित रूप में दी गयी हो या मौखिक रूप में लेखबद्ध कर उस व्यक्ति के द्वारा हस्ताक्षर किए जाएंगे, जो उसे दे रहा है उसका सार ऐसी पुस्तक में जो उस भारसाधक अधिकारी द्वारा ऐसे रूप में रखी जाएगी जिसे राज्य सरकार इस निमित्त विहित करें, प्रविष्ट किया जाएगा।","అటువంటి ప్రతి నోటీసు, వ్రాతపూర్వకంగా ఇచ్చినా లేదా మాటలతో వ్రాసినా, దానిని ఇచ్చే వ్యక్తి సంతకం చేయవలసి ఉంటుంది, ఒక పుస్తకంలో, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం బాధ్యత వహించే అధికారి అటువంటి రూపంలో ఉంచాలి. ప్రయోజనం కోసం నమోదు చేయబడుతుంది."
"' धारा के इन शब्दों से मालूम होता है के इन शब्दों में प्रथम इत्तिला को किस प्रकार से अभिलिखित किया जाएगा तथा उसके लिए प्रक्रिया क्या होगी, परंतु धारा इस पर विशेष चर्चा नहीं करती है के प्रथम सूचना रिपोर्ट अर्थात FIR का मूल अर्थ क्या है।","విభాగం ఈ పదాలు ఈ పదాలలో మొదటి సమాచారం ఎలా నమోదు చేయబడుతుందో దాని విధానం ఏమిటో తెలుపుతుంది, కాని మొదటి సమాచార నివేదిక యొక్క అసలు అర్ధం అంటే ఎఫ్ఐఆర్ అంటే ఏమిటో ఈ విభాగం ప్రత్యేకంగా చర్చించలేదు."
उच्च न्यायालय तथा उच्चतम न्यायालय और विधि के महान जानकारों से निकलकर कुछ विशेष बातें सामने आती है जो प्रथम सूचना रिपोर्ट से संबंधित है।,"హైకోర్టు మరియు సుప్రీంకోర్టు మరియు గొప్ప న్యాయ నిపుణుల నుండి, మొదటి సమాచార నివేదికకు సంబంధించిన కొన్ని ప్రత్యేక విషయాలు బయటకు వస్తాయి."
इस लेख में लेखक प्रथम सूचना रिपोर्ट को अपने शब्दों में समझाने का प्रयास कर रहा है।,ఈ వ్యాసంలో రచయిత మొదటి సమాచార నివేదికను తన మాటల్లోనే వివరించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు.
संज्ञेय मामलों में इत्तिला सीआरपीसी की धारा 154 के अधीन अभिलिखित की गयी सूचना को प्रथम इत्तिला रिपोर्ट कहा जाता है जो अपराध के बारे में प्रथम इत्तिला होती है।,"గుర్తించదగిన కేసులలో, ఐటిసిపి సిఆర్పిసి యొక్క సెక్షన్ 154 కింద నమోదు చేయబడిన సమాచారాన్ని మొదటి సమాచార నివేదిక అంటారు, ఇది నేరం యొక్క మొదటి నోటీసు."
इसलिए इसे प्रथम सूचना रिपोर्ट कहा जाता है।,అందువల్ల దీనిని మొదటి సమాచార నివేదిక అంటారు.
यह धारा किसी संज्ञेय अपराध के घटित होने की प्रथम सूचना अधिकारी को दिए जाने से संबंधित है ताकि पुलिस इसके आधार पर अन्वेषण की कार्यवाही कर सकें।,"ఈ విభాగం అధికారికి గుర్తించదగిన నేరం సంభవించిన మొదటి సమాచారాన్ని ఇవ్వడానికి సంబంధించినది, తద్వారా పోలీసులు దాని ప్రాతిపదికన దర్యాప్తుతో ముందుకు సాగవచ్చు."
प्रथम सूचना रिपोर्ट के बारे में निम्न बातें हैं धारा 154 के अनुसार इत्तिला उस पुलिस थाने के भारसाधक अधिकारी को दी जाएगी जिसे मामले में अन्वेषण करने की शक्ति है।,"మొదటి సమాచార నివేదికకు సంబంధించిన విషయాలు ఈ క్రిందివి: సెక్షన్ 154 ప్రకారం, ఈ విషయంపై దర్యాప్తు చేసే అధికారం ఉన్న పోలీస్ స్టేషన్ ఇన్‌ఛార్జి అధికారికి సమాచారం ఇవ్వబడుతుంది."
प्रथम सूचना रिपोर्ट वही पुलिस थाने का भारसाधक अधिकारी अभिलिखित करता है जिसे मामले में अन्वेषण करने की शक्ति हो।,మొదటి సమాచార నివేదిక ఈ విషయంపై దర్యాప్తు చేసే అధికారం ఉన్న పోలీస్ స్టేషన్ ఇన్‌ఛార్జి అధికారిని నమోదు చేస్తుంది.
"प्रथम सूचना रिपोर्ट को अन्वेषण का प्रारंभिक चरण मान लिया जाए, कोई भी पुलिस अधिकारी जो किसी मामले में अन्वेषण करने की शक्ति रखता है वह अपना अन्वेषण प्रारंभ करने के पूर्व एफआईआर दर्ज करता है।","మొదటి సమాచార నివేదికను దర్యాప్తు ప్రారంభ దశగా పరిగణించనివ్వండి, ఒక కేసులో దర్యాప్తు చేసే అధికారం ఉన్న ఏ పోలీసు అధికారి అయినా, దర్యాప్తు ప్రారంభించే ముందు ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చేస్తారు."
यदि इत्तिला लिखित रूप में दी गयी हो तो उसे उपयुक्त रीति से लेखबद्ध किया जाएगा तथा उस पर इत्तिला देने वाले व्यक्ति के हस्ताक्षर करा लिए जाएंगे।,"నోటీసును లిఖితపూర్వకంగా ఇస్తే, అది సరిగా డాక్యుమెంట్ చేయబడుతుంది మరియు అది ఇచ్చే వ్యక్తి సంతకం చేయబడుతుంది."
जहां मौखिक इत्तिला दी गयी और लेखबद्ध की गयी हो उसे इत्तिला देने वाले को पढ़कर सुनाया जाएगा।,"నోటి నోటీసు ఇవ్వబడిన మరియు వ్రాసిన చోట, అది ఇన్ఫార్మర్కు చదవబడుతుంది."
पुलिस अधिकारी द्वारा इत्तिला का सार ऐसी पुस्तक में प्रविष्ट किया जाएगा जो उस हेतु राज्य सरकार द्वारा विहित की गई हो।,నోటీసు సారాంశాన్ని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం సూచించిన పుస్తకంలో పోలీసు అధికారి నమోదు చేస్తారు.
इत्तिला देने वाले व्यक्ति को इत्तला की एक प्रतिलिपि मुफ्त दी जाएगी।,నోటీసు ఇచ్చిన వ్యక్తికి ఇట్టాలా కాపీని ఉచితంగా ఇస్తారు.
हरियाणा राज्य बनाम चौधरी भजनलाल एआरआई 1993 उच्चतम न्यायालय 604 के वाद में कहा गया है जब किसी व्यक्ति द्वारा पुलिस अधिकारी को कोई संज्ञेय अपराध घटित होने की प्रथम सूचना दी जाती है तो पुलिस अधिकारी को ऐसी सूचना को अभिलिखित करना ही होगा।,"హర్యానా రాష్ట్రంలో వి. చౌదరి భజన్ లాల్ ARI 1993 సుప్రీంకోర్టు 604, ఒక పోలీసు అధికారి చేత గుర్తించదగిన నేరం గురించి ఒక వ్యక్తికి మొదటి నోటీసు ఇచ్చినప్పుడు, పోలీసు అధికారి అటువంటి సమాచారాన్ని తప్పక నమోదు చేయాలి."
अरविंद कुमार बनाम बिहार राज्य के मामले में एक बहुत सारवान बात कही गयी है।,"అరవింద్ కుమార్ వర్సెస్ స్టేట్ ఆఫ్ బీహార్ విషయంలో, చాలా ముఖ్యమైన విషయం చెప్పబడింది."
"इस मुकदमे में प्रथम इत्तिला रिपोर्ट के साक्ष्य के मूल्य पर प्रकाश डालते हुए अभिमत प्रकट किया गया है कि- प्रथम इत्तिला रिपोर्ट स्वयं मौलिक साक्ष्य के रूप में स्वीकार नहीं होती है, क्योंकि प्रथम सूचना रिपोर्ट प्राप्त होने के बाद ही पुलिस को अपराध का अन्वेषण करना होता है।","ఈ వ్యాజ్యంలో, మొదటి సమాచార నివేదిక యొక్క సాక్ష్యాల విలువను ఎత్తిచూపి, మొదటి సమాచార నివేదికను అసలు సాక్ష్యంగా అంగీకరించలేదని వ్యక్తీకరించబడింది, ఎందుకంటే మొదటి సమాచార నివేదికను స్వీకరించిన తర్వాత మాత్రమే పోలీసులు ఈ నేరాన్ని విచారించాలి. అది జరుగుతుంది."
इसका उपयोग केवल इत्तिला करने वाले व्यक्ति के कथनों के खंडन या अनुसमर्थन हेतु किया जा सकता है।,ఇది గమనించబోయే వ్యక్తి యొక్క ప్రకటనలను తిరస్కరించడానికి లేదా ఆమోదించడానికి మాత్రమే ఉపయోగించబడుతుంది.
धारा 154 के अंतर्गत प्रथम सूचना रिपोर्ट को लेकर एक महत्वपूर्ण बात कही गयी है।,సెక్షన్ 154 కింద మొదటి సమాచార నివేదిక గురించి ఒక ముఖ్యమైన విషయం చెప్పబడింది.
यदि पुलिस अधिकारी प्रथम सूचना रिपोर्ट को अभिलिखित करने से इनकार कर देता है तो दंड विधि का क्रियान्वयन ही प्रारंभ नहीं होगा इसलिए ऐसी दशा में धारा 154 में उपधारा 3 के भीतर यह व्यवस्था की गयी है।,"ఒకవేళ పోలీసు అధికారి మొదటి సమాచార నివేదికను రికార్డ్ చేయడానికి నిరాకరిస్తే, అప్పుడు శిక్షా చట్టం అమలు ప్రారంభం కాదు, కాబట్టి అలాంటి సందర్భంలో సెక్షన్ 154 లోని సబ్ సెక్షన్ 3 లో ఈ ఏర్పాటు జరిగింది."
इत्तिला देने वाला व्यक्ति इत्तिला का सार लिखित रूप में प्रत्याक्षतः अथवा डाक द्वारा संबंधित पुलिस अधीक्षक को दे सकता है या भेज सकता है।,నోటీసు ఇచ్చిన వ్యక్తి సంబంధిత పోలీసు సూపరింటెండెంట్‌కు వ్రాతపూర్వకంగా లేదా మెయిల్ ద్వారా సమాచారం యొక్క సారాంశాన్ని లిఖితపూర్వకంగా ఇవ్వవచ్చు లేదా పంపవచ్చు.
पुलिस अधीक्षक यह समाधान कर लेने के पश्चात कि वास्तव में कोई संज्ञेय अपराध घटित हुआ है स्वयं मामले का अन्वेषण करेगा या अपने किसी अधीनस्थ पुलिस अधिकारी को अन्वेषण करने हेतु निर्देशित करेगा।,"వాస్తవానికి గుర్తించదగిన నేరం జరిగిందని పరిష్కరించిన తరువాత, పోలీసు సూపరింటెండెంట్ ఈ విషయాన్ని స్వయంగా దర్యాప్తు చేస్తారు లేదా అతని అధీన పోలీసు అధికారులలో ఒకరిని దర్యాప్తు చేయమని నిర్దేశిస్తారు."
बाबा जी उर्फ बृजेश कुमार मोहंती बनाम उड़ीसा राज्य के वाद में उच्च न्यायालय द्वारा यह निर्णय लिया गया है कि यदि पुलिस थाने के भारसाधक अधिकारी ने डॉक्टरी रिपोर्ट प्राप्त करने के बाद रिपोर्ट लिखी हो तो यह रिपोर्ट प्रथम सूचना रिपोर्ट के अधीन नहीं आएगी।,"బాబా జీ అలియాస్ బ్రిజేష్ కుమార్ మొహంతి వర్సెస్‌ ఒరిస్సా రాష్ట్రం కేసులో మెడికల్ రిపోర్ట్ వచ్చిన తరువాత పోలీస్ స్టేషన్ ఇన్‌ఛార్జి అధికారి నివేదిక రాస్తే, ఈ నివేదిక మొదటి సమాచార నివేదిక పరిధిలోకి రాదని హైకోర్టు నిర్ణయించింది."
इस पर पीड़िता ने धारा 156 (3) के अंतर्गत मजिस्ट्रेट के पास गुहार लगायी और जब मजिस्ट्रेट द्वारा निर्देश दिए जाने पर पीड़िता की एफआईआर रजिस्टर की गयी।,దీనిపై బాధితుడు సెక్షన్ 156 (3) కింద మేజిస్ట్రేట్‌కు విజ్ఞప్తి చేశాడు. మేజిస్ట్రేట్ ఆదేశించిన తర్వాత బాధితురాలి ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చేయబడింది.
इस कारण पीड़िता के प्रकरण में चिकित्सकीय एविडेंस जुटाने में 6 माह का विलंब हुआ।,"ఈ కారణంగా, బాధితురాలి కేసులో వైద్య ఆధారాలు సేకరించడంలో 6 నెలల ఆలస్యం జరిగింది."
न्यायालय ने अभिकथन किया कि पुलिस लापरवाही के कारण इस प्रकरण में मूल्यवान समय नष्ट हो गए जिसके लिए दोषी पुलिस अधिकारी की जितनी निंदा की जाए वह कम है।,"పోలీసుల నిర్లక్ష్యం కారణంగా, ఈ కేసులో విలువైన సమయం పోయిందని, దీని కోసం దోషిగా ఉన్న పోలీసు అధికారిని ఎంత నిందించినా తక్కువేనని కోర్టు తెలిపింది."
पंजाब राज्य बनाम गुरमीत सिंह के वाद में उच्चतम न्यायालय ने अभिकथन किया है कि बलात्कार जैसे लैंगिक अपराध के मामले में दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 154 के अधीन प्रथम सूचना रिपोर्ट फाइल करने में देरी की जाना आम बात है।,"పంజాబ్ రాష్ట్రం వర్సెస్‌ గుర్మీత్ సింగ్ విషయంలో, అత్యాచారం వంటి లైంగిక నేరాల కేసులలో క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 154 కింద మొదటి సమాచార నివేదికను దాఖలు చేయడంలో ఆలస్యం జరుగుతోందని సుప్రీంకోర్టు పేర్కొంది."
यदि परिवादिनी के पास इसके लिए पर्याप्त कारण हो तो इस पर विशेष महत्व नहीं दिया जाना चाहिए।,"ఫిర్యాదుదారునికి దీనికి తగిన కారణం ఉంటే, దానికి ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యత ఇవ్వకూడదు."
"इसका कारण यह है कि ऐसे मामले में पीड़ित महिला तथा उसके परिवारजन संकोच, लज्जा या परिवार के सम्मान को ध्यान में रखते हुए यह सोचने में काफी समय गवा देते है कि प्रथम सूचना रिपोर्ट दायर की जाए अथवा नहीं।","దీనికి కారణం, అలాంటి సందర్భంలో, బాధిత స్త్రీ, ఆమె కుటుంబం కుటుంబపు సంకోచం, సిగ్గు లేదా గౌరవాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని, మొదటి సమాచార నివేదికను దాఖలు చేయాలా వద్దా అనే విషయాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోవడంలో చాలా సమయం కోల్పోతారు."
पुलिस थाने का भारसाधक अधिकारी FIR में पुलिस थाने के भारसाधक अधिकारी की महत्वपूर्ण भूमिका होती है।,పోలీస్ స్టేషన్ ఇన్‌ఛార్జి: పోలీస్ స్టేషన్‌కు ఇన్‌ఛార్జిగా వ్యవహరించే అధికారికి ముఖ్యమైన పాత్ర ఉంటుంది.
किसी भी कांस्टेबल से ऊपर की रैंक के अधिकारी को पुलिस थाने का भारसाधक अधिकारी माना गया है।,కానిస్టేబుల్ కంటే ఎక్కువ ర్యాంక్ ఉన్న అధికారిని పోలీస్ స్టేషన్ ఇన్‌ఛార్జిగా పరిగణిస్తారు.
हेड कांस्टेबल भी पुलिस थाने का भारसाधक अधिकारी नहीं होता है।,హెడ్ ​​కానిస్టేబుల్ కూడా పోలీస్ స్టేషన్ బాధ్యత వహించే అధికారి కాదు.
हेड कांस्टेबल भी उसी समय प्रथम सूचना रिपोर्ट को अभिलिखित कर सकता है जिस समय थाने में हेड कांस्टेबल से ऊंची रैंक का कोई अधिकारी उपस्थित नहीं हो।,హెడ్ ​​కానిస్టేబుల్ కంటే ఉన్నత హోదాలో ఉన్న అధికారి ఎవరూ పోలీస్ స్టేషన్‌లో లేనప్పుడు హెడ్ కానిస్టేబుల్ మొదటి సమాచార నివేదికను కూడా రికార్డ్ చేయవచ్చు.
विशेषतः तब जब सूचना देने वाली महिला अपने युवा पुत्र और देवर को मृत लाशें देखकर गहरे सदमे में हो और उसे अन्य परिवारजनों के घायल होने के बारे में भी बताया गया है।,ముఖ్యముగా సమాచారాన్ని ఇవ్వవలసిన మహిళ తన చిన్న కొడుకు మరియు మరిది మృతదేహాలను చూచి తీవ్రదిగ్భ్రాంతికి గురై ఉండగా ఆమెను మిగతా కుటుంబసభ్యులు గాయపడడమును గురించి కూడా ప్రశ్నించారు.
टेलीफोन के माध्यम से एफआईआर धारा 154 में यह दर्शाया गया है कि किसी सूचना को प्रथम सूचना रिपोर्ट माने जाने के लिए आवश्यक होता है कि वह सूचना देने वाले व्यक्ति द्वारा हस्ताक्षरित हो।,టెలీఫోన్ ద్వారా ఎఫ్ ఐ ఆర్ ఏదైనా సూచనను ప్రాథమిక సూచన నివేదిక గా భావించడానికి ఆ సూచనను ఇచ్చిన వ్యక్తి సంతకము ఉండాలి అని సెక్షన్ 154 లో చెప్పబడింది.
इस दृष्टिकोण से टेलीफोन पर दी गयी सूचना धारा 154 की हस्ताक्षरित होने वाली शर्त पूरा नहीं करती परंतु इसे केवल एक औपचारिकता मात्र मानते हुए दूरभाष से पुलिस अधिकारी को दी गयी सूचना इत्तिला को प्रथम सूचना रिपोर्ट माना गया है।,ఈ దృష్టిలో టెలెఫోన్ ద్వారా ఇచ్చిన సమాచారము సెక్షన్ 154 లో సంతకము ఉండాలి అనే షరతును పాటించుట లేదు కాని దీనిని కేవలము ఒక సాంప్రదాయముగా తీసుకొని పోలీసు అధికారులకు టెలిఫోను ద్వారా సమాచారమును తెలియపరచటమును ప్రాథమిక సమాచార నివేదికగా భావించడమైనది.
"इस संबंध में उच्चतम न्यायालय ने तपेंद्र सिंह बनाम पंजाब राज्य के बाद में विनिश्चय किया कि दूरभाष द्वारा दी गयी इत्तिला को प्रथम सूचना रिपोर्ट माना जाए अथवा नहीं यह तथ्य का प्रश्न है, परंतु इसमें किसी संज्ञेय अपराध घटित होने के निश्चित साक्ष्य नहीं मिलते हैं तो उसे प्रथम सूचना रिपोर्ट नहीं माना जाएगा।","ఈ సంబంధములో అత్యున్నత న్యాయస్థానము తపేంద్రసింగ్ వర్సెస్ పంజాబ్ రాష్ట్రము కేసులో టెలీఫోను ద్వారా ఇవ్వబడ్డ సూచనను ప్రాథమిక సమాచార నివేదికగా భావించవచ్చా లేదా ఇది వాస్తవికప్రశ్న, కాని దీనిలో ఏదైనా తీవ్ర నేరము జరిగినట్లుగా ఎటువంటి ఆధారములు లభించక పోతే దానిని ప్రాథమిక సమాచార నివేదికగా భావించలేరు."
इसी प्रकार सूचना में कोई संदिग्धता हो तो उस स्थिति में भी उसे प्रथम सूचना रिपोर्ट नहीं माना जाएगा।,ఇదే విధముగా సమాచారము అనుమానాస్పదముగా ఉన్నాదానిని ప్రాథమిక సమాచార నివేదిక గా పరిగణించలేరు.
उच्चतम न्यायालय ने एक बहुत महत्वपूर्ण फैसले वेंकटस्वामी बनाम लोक अभियोजक आंध्र प्रदेश के वाद में अभिनिर्धारित किया है कि जहां पुलिस थाने के भारसाधक अधिकारी को टेलीफोन पर यह सूचना दी गयी हो कि एक जीप पर बम फेंका गया है जिसके कारण 2 व्यक्ति मारे गए है अन्य कई घायल हुए है।,"ఉన్నత న్యాయస్థానము వేంకట స్వామి వర్సెస్ ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ న్యాయవాది కేసులో ఒక అతి ముఖ్యమైన విషయాన్ని గుర్తించారు, అదే మిటంటే పోలీసు స్టేషన్లో అధికారికి ఒక జీపుపై బాంబు విసరబడిందని దాని కారణముగా ఇద్దరు వ్యక్తులు చనిపోయారని మరియు అన్య వ్యక్తులు చాలామంది గాయపడ్డారని టెలీఫోన్ ద్వారా సమాచరమును అందించారు."
पुलिस अधिकारी ने रिपोर्ट दर्ज न करते हुए इसकी सूचना अपने वरिष्ठ अधिकारी को भेज दी उस अधिकारी के आने के बाद सूचना देने वाले इत्तिलाकार ने एक लिखित शिकायत दर्ज करायी।,పోలీసు అధికారి కేసును దాఖలు చేస్తూ ఈ సమాచారాన్ని తనపై అధికారులకు అందించారు అధికారి వచ్చిన తరువాత సమాచారము ఇచ్చిన వ్యక్తి ఒక వ్రాత పూర్వకమైన ఫిర్యాదును నమోదు చేశారు.
उच्चतम न्यायालय ने निश्चित किया है- यह कहना उचित नहीं होगा की उक्त लिखित शिकायत प्रथम इत्तिला रिपोर्ट नहीं थी और रिपोर्ट लिखवाने में उस पुलिस अधिकारी ने कोई अनावश्यक रुचि दर्शायी थी।,పైన ఇవ్వబడ్డ వ్రాత పూర్వకమైన ఫిర్యాదునును ప్రాథమిక సమాచార నివేదిక గాభావించలేమని మరియు ఫిర్యాదును వ్రాయించడములో ఆ పోలీసు అధికారి అత్యుత్సాహాన్ని చూపించారని హైకోర్ట్ స్పష్టము చేసింది.
प्रथम सूचना रिपोर्ट को तत्काल मजिस्ट्रेट के पास भेजा जाना चाहिए प्रथम सूचना रिपोर्ट तत्काल मजिस्ट्रेट के पास भेजी जाती है।,ప్రాథమిక సమాచార నివేదికను తక్షణమే మేజిస్ట్రేట్ వద్దకు పంపించాలి ప్రాథమిక సమాచార నివేదిక తక్షణమే మేజిస్ట్రేట్ వద్దకు పంపించబడుతుంది.
धारा 157 (1) में प्रयुक्त तत्काल शब्द स्पष्टता दर्शाता है कि पुलिस द्वारा मामला दर्ज कर प्रथम इत्तिला रिपोर्ट संबंधित मजिस्ट्रेट को अविलंब अग्रेषित कर दी जानी चाहिए।,సెక్షన్ 157(1) లో ప్రస్తావించిన ’తక్షణమ” అనే పదము పోలీసు వారి ద్వారా ఫిర్యాదు దాఖలు చేసిన ప్రాథమిక సమాచార నివేదికను సంబంధిత మేజిస్ట్రేట్ వద్దకు ఆలస్యము లేకుండా వెంటనే పంపించాలి అనే విషయముపై స్పష్టతను ఇస్తుంది.
"इससे अभियोजन का प्रकरण स्वयं में संदेह का पत्र नहीं बन जाता, पुलिस द्वारा मजिस्ट्रेट को प्रथम सूचना रिपोर्ट शीघ्र से शीघ्र भेजी जानी चाहिए।","దీని వలన ప్రాసిక్యూషన్ స్వయము గా సందేహాస్పద లేఖగా మారదు,పోలీసు ద్వారా మేజిస్ట్రేట్కు ప్రాథమిక సమాచార నివేదిక ను వీలైనంత త్వరగా పంపాలి."
"ज़ीरो एफआईआर ज़ीरो FIR का साधारण यह अर्थ होता है कि वह किसी भी थाने पर दर्ज करायी जा सकती है, जिसका अभिलेखन किसी भी थाने के अधिकारी द्वारा किया जा सकता है।","జీరో (శూన్య)FIR శూన్య ప్రాథమిక సమాచార నివేదిక అంటే అది ఏ పోలీసు స్టేషన్లో నైనా నమోదు చేయవచ్చు, దీనిని ఏ పోలీసు స్టేషన్ అధికారి ద్వారా నైనా రికార్డింగ్ చేయవచ్చు."
"इस प्रकार की FIR को पूर्ण रूप से तो मान्यता नहीं दी गयी है परंतु बलात्कार इत्यादि के मामलों में इस प्रकार की एफआईआर को मान्यता दी गयी है तथा बलात्कार से पीड़िता किसी भी थाना क्षेत्र में जो उसके निकट है, वहां जाकर अपने साथ घटित हुई घटना की जानकारी पुलिस थाने के भारसाधक अधिकारी को दे सकती है।","ఇటువంటి ప్రాథమిక సమాచార నివేదికకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడలేదు, కాని బలాత్కారము వంటి విషయాలలో ఇటువంటి ప్రాథమిక సమాచార నివేదికకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడింది మరియు బలాత్కారము చేయబడ్డ పీడిత వ్యక్తి, దగ్గరలో ఉన్న ఏ పోలీస్ స్టేషను కైనా వెళ్ళి, తనకు జరిగిన ఘటనను పోలీస్ స్టేషనులో ఉన్న ఏ అధికారికైనా సమాచారము ఇవ్వవచ్చు."
"वह अधिकारी प्रारंभिक सूचना को रजिस्टर करके मामले को संबंधित थाने में अग्रेषित कर देगा, अधिकांश मामलों में एफआईआर उस ही थाना क्षेत्र द्वारा अभिलिखित की जाती है जिस थाना क्षेत्र में अपराध घटित हुआ है, इसका उपयोग अत्यंत विरलतम मामलों में ही किया जाता है।","అక్కడ అధికారి ఆ ప్రాథమిక సమాచారాన్ని నమోదు చేసి ఆ విషయాన్ని సంబంధిత పోలీస్ స్టేషన్‌కు బదిలీ చేస్తారు, చాలావరకు ప్రాథమిక సమాచార నివేదిక ఏ పోలీస్ స్టేషన్ పరిధిలో అయితే ఆ సంఘటన జరిగిందో ఆ పోలీస్ స్టేషన్ లోనే నమోదు చేయబడుతుంది దీనిని చాలా తీవ్రమైన పరిస్థితుల లోనే చేస్తారు."
"भारतीय दंड विधान में केवल मानव जीवन के प्रति होने वाले अपराधों को ही अपराध नहीं माना है, अपितु पशुओं के प्रति होने वाले अपराधों को भी अपराध माना है।","భారతీయ శిక్షా చట్టములో కేవలము మానవ జీవితములో జరిగే నేరములను మాత్రమే నేరములుగా అభిప్రాయ పడలేదు, జంతువుల పట్ల జరిగే నేరములు కూడా నేరములుగా భావించారు."
इस मामले में भारतीय दंड विधान अत्यंत उदार है तथा वह भारत की सीमा के भीतर रहने वाले पशुओं की भी सुरक्षा करता है और भारत की सीमा में रहने वाले पशुओं को भी अधिकार प्रदान करता है।,ఈ విషయములో భారతీయ శిక్షా చట్టము చాలా ఉదారము గా వ్యవహరించింది మరియు భారత దేశపు సరిహద్దులలో జీవించే వారు జంతువులను కూడా రక్షిస్తారు మరియు భారత దేశపు సరిహద్దుల్లో జీవించే జంతువులకు కూడా కొన్ని హక్కులు ఇవ్వబడ్డాయి.
"हालांकि भारतीय दंड विधान में अलग-अलग अधिनियम एवं विशेषतः भारतीय दंड संहिता के भीतर पशुओं को संपत्ति माना गया है, लेकिन संपत्ति के संबंध में ही दंड भी रखा गया है।",అయితే భారతీయ శిక్షా స్మృతిలో వేరు వేరు చట్టములలో ముఖ్యముగా భారతీయ శిక్షా స్మృతిలో జంతువులను కూడా ఆస్థిగా భవించారు కాని ఆస్థికి సంబంధము గానే శిక్షను కూడా ఉంచారు.
ऐसा नहीं है कि भारत की सीमा के भीतर कोई भी व्यक्ति किसी भी पशु को परेशान कर सकता है या किसी पशु का वध कर सकता है।,అంటే భారత దేశములో ఉన్న జంతువులను ఏ వ్యక్తియైనా బాధపెట్టవచ్చు లేదా ఏ జంతువునైనా వధించవచ్చు అని కాదు.
अभी हाल ही के मामले में एक गर्भवती हथिनी को बारूद खिलाकर मारा गया और एक गाय के मुंह में भी बारूद रखा गया।,ప్రస్తుత కాలములో జరిగిన విషయములో ఒక గర్భవతిగా ఉన్న ఏనుగు కు ప్రేలుడు పదార్ధమును తినిపించి దానిని చంపివేశారు మరియు ఒక ఆవు నోటిలో కూడా ప్రేలుడు పదార్ధము పెట్టబడింది.
"इस तरह की घटनाएं आए दिन देखने को मिलती हैं, इन घटनाओं से निपटने के लिए ही भारतीय दंड संहिता और कुछ अन्य अधिनियमों के माध्यम से पशुओं के अधिकारों को भी सुरक्षित किया गया है।",ఇటువంటి ఘటనలు ప్రతి రోజు ఎక్కడో దగ్గర జరుగుతూనే వుంటాయి.ఇటువంటి ఘటనలను ఎదుర్కోవడానికి భారతీయ శిక్షాస్మృతిలో కొన్ని ఇతర చట్టముల ద్వారా జంతువుల హక్కులను పరిరక్షించారు.
"लेखक इस लेख के माध्यम से पशुओं के वध और पशु क्रूरता के संबंध में होने वाले अपराधों के लिए प्रावधान एवं प्रावधानों में कितने दंड की व्यवस्था की गई है, इसके संबंध में विस्तृत चर्चा कर रहा है।","రచయిత ఈ వ్యాసము ద్వారా జంతువులను చంపడము మరియు జంతువుల పట్ల క్రూరత్వమునకు సంబంధించి జరిగే నేరముల కోసము నిబంధనలు మరియు ఆ నిబంధనలో ఎన్ని శిక్షలు ఇవ్వబడ్డాయి, వాటి కోసము కూడా వివరముగా చర్చించారు."
भारतीय संविधान द्वारा पशुओं की रक्षा भारतीय संविधान के अनुच्छेद 51(क) के अंतर्गत मूल कर्तव्य दिए गए हैं।,భారత రాజ్యాంగము ద్వారా జంతువుల రక్షణభారత రాజ్యాంగములో ఆర్టికల్ 51(క) లో ప్రాథమిక కర్తవ్యములు ఇవ్వబడ్డాయి.
"इन मूल कर्तव्यों में प्रत्येक नागरिक पर कुछ कर्तव्य रखे गए हैं, ये कर्तव्य भारत राष्ट्र के प्रति एक नागरिक के कर्तव्य हैं।","ఈ ప్రాథమిక కర్తవ్యములలో ప్రతీ పౌరునికీ కొన్ని కర్తవ్యములు ఇవ్వబడ్డాయి, ఈ కర్తవ్యములన్నీ భారత దేశము పట్ల ప్రతీ పౌరునికీ ఉన్న కర్తవ్యములు."
"हालांकि ये कर्तव्य न्यायालय द्वारा प्रवर्तन नहीं कराए जा सकते, परंतु इन कर्तव्य से प्रेरणा लेकर भारत की संसद नवीन विधानों की रचना अवश्य कर सकती है, जो विधान इन कर्तव्यों को पूरा करने में सहायक हों।",అయితే ఈ కర్తవ్యములు న్యాయస్థానము ద్వారా అమలు పరచలేము. కాని ఈ కర్తవ్యములను ప్రేరణగా తీసుకొని భారత పార్లమెంట్ కొన్ని క్రొత్త విధానములను తప్పక తయారు చేయవచ్చు.
भारत के संविधान में मूल कर्त्तव्य एक महत्वपूर्ण भाग है।,భారత రాజ్యాంగములో ప్రాథమిక కర్తవ్యము ఒక అత్యంత ముఖ్యమైన భాగము.
"अनुच्छेद 51(क) (छ) में एक प्रावधान किया गया है जिसके अंतर्गत प्राकृतिक पर्यावरण जिसमें झील,नदी, वन्यजीव की रक्षा करने का कर्तव्य दिया गया है।","ఆర్టికల్ 51(క) (ఛ) లో ఒక చట్టము చేయబడింది దానిలో భాగముగా ప్రకృతి పర్యావరణము దానిలో సరస్సులు, నదులు, వన్యప్రాణుల రక్షణ వంటి కర్తవ్యములు ఇవ్వబడ్డాయి."
"वन्यजीवों की रक्षा करनी है, उनका संवर्धन भी करना है।","వన్యప్రాణులను రక్షించడము, మరియు వాటి పెంపకము కూడా చెయ్యలి."
प्राणिमात्र के प्रति दयाभाव भी रखना है।,ప్రాణికోటి పట్ల దయా భావముతో ఉండాలి.
"संविधान में दी गयी इस व्यवस्था से प्रेरणा लेकर भारत की संसद में पशुओं के प्रति क्रूरता अधिनियम 1960, वन्यजीव (संरक्षण) अधिनियम 1972 और स्लाटर हाउस रूल्स 2001 का निर्माण किया है।","రాజ్యాంగములో ఇవ్వబడినఈ పద్ధతి నుండి ప్రేరణ పొంది భారత పార్లమెంట్‌లో జంతువుల పట్ల కౄరత్వ చట్టము 1960, వన్యప్రాణుల సంరక్షణా చట్టము, చట్టము 1972 మరియు స్లాటర్ హౌస్ నియమములు వంటి చట్టముల నిర్మాణము జరిగింది."
भारतीय दंड संहिता के अध्याय 17 में संपत्ति के विरुद्ध अपराधों के संबंध में प्रावधान है।,భారతీయ శిక్షా స్మృతిలో 17 వ అధ్యాయములో ఆస్థికి విరుద్ధముగా నేరములకు సంబంధించి నియమము కలదు.
"इन प्रावधानों में एक प्रावधान रिष्टि है, जिसे अंग्रेजी में मिशचीफ कहते हैं।","ఈ నియమములలో ఒక నియమ రిష్టి కూడా ఉంది, దీనినే ఆంగ్లములో మిశ్చీఫ్ అని కూడా అంటారు."
"किसी व्यक्ति को उसकी संपत्ति से वंचित करना ही नहीं, अपितु उस को क्षति पहुंचाना भी एक अपराध है, क्योंकि ऐसी क्षति या तो उसकी उपयोगिता नष्ट कर देती है या उसमें ऐसा परिवर्तन आ जाता है जो स्वामी एवं उपभोक्ताओं के उद्देश्य को पूरा नहीं कर पाती है।","ఎవరైనా వ్యక్తిని ఆస్థి నుండి దూరము చేయడమే కాదు, వారికి హాని కలిగించడము కూడా ఒక నేరమే, ఎందువలనంటే అటువంటి హాని అతని ప్రయోజనములను నష్టపరుస్తుంది లేదా అతనిలో యజమాని మరియు వినియోగదారుల ఉద్దేశ్యాలను పూర్తి చేయలేని మార్పులను తెస్తుంది."
"यह अपराध पूर्व अपराधों से कम गंभीर प्रकृति का हो सकता है फिर भी अपराध तो अपराध है, चाहे वह कैसा भी हो और ऐसे अपराध के लिए दंड की व्यवस्था है।",ఈ నేరము గత నేరముల కన్న తక్కువ తీవ్రత కలిగి ఉండవచ్చు కాని ఎటువంటి నేరమైనా అది నేరమే మరియు అటువంటి నేరములను శిక్షించే వ్యవస్ఠ కూడా ఉంది.
इस ही रिष्टि के भीतर पशुओं से संबंधित अपराधों की व्यवस्था की गयी है।,ఈ రిష్టిలోనే జంతువులకు సంబంధించిన నేరముల కోసము కూడా ఒక వ్యవస్థ ఏర్పాటు చేయబడింది.
पशुओं के प्रति क्रूरता एवं उनके वध किए जाने को रिष्टि का गंभीर स्वरूप माना गया है।,జంతువుల పట్ల క్రూరత్వము మరియు వాటిని చంపడము వంటి వాటిని తీవ్రమైన వాటిగా భావించారు.
"इस धारा के भीतर किसी भी पशु का नाम नहीं बताया गया है, केवल मूल्य बताया गया है।","ఈ సెక్షన్ లో ఏ జంతువు పేరును వెల్లడించలేదు,కేవలము దాని విలువను మాత్రమే వెల్లడించారు."
"इस मूल्य के किसी जीव जंतु के प्रति कोई इस प्रकार का कृत्य किया जाता है जिससे वह जीव जंतु मर जाए, विकलांग हो जाए या फिर ऐसा हो जाए की वह कोई उपयोग का नहीं रहे।","ఈ విలువ కలిగిన ఏ జంతువుల పట్ల అయినా ఇటువంటి కృత్యములు చేస్తే దాని వలన ఆ జంతువు మరణించినా, వైకల్యము పొందినా లేదా అది ఎటువంటి ఉపయోగము లేకుండా పోయినా."
ऐसा कृत्य करने वाले के लिए 2 साल तक का कारावास रखा गया है।,అటువంటి కృత్యములు చేసినవారికి 2 సంవత్సరముల కారాగారవాసము విధించబడుతుంది.
धारा 429 भारतीय दंड संहिता की धारा 429 किसी भी मूल्य के मवेशी या फिर ₹50 से ज्यादा के मूल्य के किसी जीव जंतु का वध करना या उसे विकलांग करने से संबंधित है।,సెక్షన్ 429 భారతీయ శిక్షా స్మృతిలో సెక్షన్ 429 ఏ ధర కలిగిన జంతువైనా లేదా ₹50 కన్నా ఎక్కువ ధర కలిగిన ఏ జంతుప్రాణిని అయినా చంపటము లేదా దానికి వైకల్యము కలిగించడముతో సంబంధము కలిగి ఉంటుంది.
"इस धारा में हाथी, ऊंट, घोड़े, खच्चर, भैंस, गाय,सांड, या बेल को उसका जो भी मूल्य हो या ₹50 से अधिक मूल्य का कोई जीव जंतु हो ऐसे जीव जंतु को जहर देने उसे विकलांग करने या फिर ऐसा बनाने जिससे कोई उपयोगी नहीं रहे यह गंभीर रिष्टि है।","ఈ సెక్షనులో ఏనుగు, ఒంటె, గుర్రములు, మ్యూల్, గేదె, ఆవు, ఎద్దు లేదా బుల్ వాటి ధర ఏదైనా గాని లేదా ₹50 కన్నా ఎక్కువ ధర కలిగిన ఏ జంతు ప్రాణి అయినా అటువంటి జంతు ప్రాణికి విషమును ఇచ్చి వాటిని వికలాంగులను చేయటము లేదా దానిని ఎటువంటి ఉపయోగము లేకుండా చేసినా అది గంభీరమైన తప్పిదము."
इसके लिए 5 साल तक का कारावास और दोनों से दंडित किया जा सकता है।,దీని కోసము 5 సంవత్సరముల వరకు కారాగార వాసము మరియు రెండు శిక్షలూ విధింప బడ వచ్చు.
गोपाल कृष्ण बनाम कृष्ण भट्ट एआईआर 1960 केरल 74 के मामले में यह भी निर्धारित किया गया है किया धारा पशु को स्थाई क्षति पहुंचाए जाने से संबंधित है।,గోపాలకృష్ణ వర్సెస్ కృష్ణభట్ట్ ఎ ఐ ఆర్ 1960 కేరళ 74 కేసులో నిర్ధారింపబడ్డ ఈ సెక్షన్ జంతువునకు శాశ్వత హాని చేయడానికి సంబంధించినది.
जैसा कि हाल ही में अभी हमने एक हथिनी को बारूद खिलाकर मारे जाने की घटना को देखा है तो ऐसी परिस्थिति में धारा 429 प्रयोज्य होगी।,ఉదాహరణకు ఇటీవల మనము చూసిన ఏనుగు సంఘటన ఒక గర్భముతో ఉన్న ఏనుగుకు ప్రేలుడు పదార్ధము తినిపించి చంపి వేసిన ఘటనలో సెక్షన్ 429 ను వర్తింపజేస్తారు.
"दंड प्रक्रिया संहिता 1973 के अंतर्गत धारा को संज्ञेय अपराध बनाया गया है अर्थात जैसे ही पुलिस को इसका संज्ञान मिलता है, वह वैसे ही गिरफ्तारी भी कर सकती है और अन्वेषण प्रारंभ कर सकती है।","శిక్షా స్మృతి సంహితములో 1973 లో భాగముగా దీనిని చాలా తీవ్రమైన నేరముగా పరిగణించారు అంటే పోలీసులకు ఎప్పుడైతే దీని గురించి సమాచారము అందిందో, తక్షణమే వారిని అరెస్టు చేస్తారు మరియు దర్యాప్తును ప్రారంభిస్తారు."
हालांकि दंड प्रक्रिया संहिता में ही इस अपराध को जमानतीय भी रखा गया है परंतु भारतीय दंड संहिता इस अपराध में 5 साल तक का कठोर कारावास दिए जाने का प्रावधान करती है।,అయితే శిక్షా స్మృతిలో ఈ నేరమును బెయిలబుల్ నేరములో ఉంచారు కాని భారతీయ శిక్షాస్మృతి సంహితలో ఈ అపరాధమునకు 5 సంవత్సరముల కారాగారవాసము విధించాలని చట్టము చేయబడింది.
"यह धारा धार्मिक प्रयोजन हेतु किसी पशु को बलि दिए जाने पर प्रयुक्त नहीं होती है, परंतु ऐसी बलि भी धार्मिक रीति अनुसार होना चाहिए।","ఈ సెక్షన్ ధార్మిక ప్రయోజనముల కోసము ఏదైనా ఒక జంతువును బలి ఇవ్వడముపై ప్రయోగింపబడదు, కాని అటువంటి బలులు కూడా ధార్మిక సంప్రదాయము ప్రకారము జరగాలి."
"भारत में वन्य जीव संरक्षण अधिनियम1972 के अंतर्गत हाथी, ऊंट, घोड़े इत्यादि की बलि नहीं दी जा सकती तथा बैल और सांड गोवंश संरक्षण अधिनियम के अंतर्गत अलग अलग राज्यो में संरक्षित कर दिए गए हैं।","భారత దేశములో వన్యప్రాణుల సంరక్షణా చట్టము1972 వ అధికరణము ప్రకారము ఏనుగు, ఒంటె, గుర్రము మొదలగు వాటిని బలి ఇవ్వకూడదు మరియు ఎద్దు మరియు బుల్ గో వంశ సంరక్షణ చట్టము ప్రకారము వేరు వేరు రాష్ట్రములలో వాటి సంరక్షణ చేయ బడుతుంది."
"अब केवल कुछ चुने हुए पशु रह गए हैं, जिनकी बलि दी जाती है, जैसे बकरा, भैंस, भेड़ और मुर्गा।","బలి ఇచ్చే జంతువులలో ఇప్పుడు కొన్ని ఎంపిక చేయబడ్డ జంతువులు మాత్రమే మిగిలాయి, అవి మేక, ఎద్దు, గొర్రెలు మరియు కోడి."
"धारा 429 स्पष्ट हाथी, ऊंट, घोड़े, खच्चर, भैंस, सांड गाय, बैल इनका नाम लेकर उल्लेख करती है।","సెక్షన్ 429 లో ఏనుగు, ఒంటె, గుర్రములు, మ్యూల్, గేదె, ఆవు, ఎద్దు లేదా బుల్ వంటి పేర్లను ప్రస్తావించారు."
इस धारा में पशु को संपत्ति बताया गया है।,ఈ సెక్షన్‌లో జంతువులు ఆస్తులుగా చెప్పబడ్డాయి.
सलास्टर हाउस रूल्स 2001 के अंतर्गत ही इन पशुओं का वध किया जा सकता है।,స్లాటర్ హౌస్ నియమములు 2001 ప్రకారము ఈ జంతువులను వధించవచ్చు.
पशुओं के प्रति क्रूरता का निवारण अधिनियम 1960 पशु क्रूरता से निपटने के उद्देश्य से पशुओं के प्रति क्रूरता का निवारण अधिनियम 1960 का निर्माण भारत की संसद द्वारा किया गया है।,"జంతువుల పట్ల కౄరత్వమును నివారించడము చట్టము 1960. జంతువుల పట్ల కౄరత్వము ను ఎదుర్కొనే ఉద్దేశ్యముతో ,జంతువుల పట్ల కౄరత్వమును నివారించడము కోసము 1960 చట్టము నిర్మాణము భారత పార్లమెంట్ ద్వారా చేయబడింది."
इस अधिनियम के माध्यम से पशुओं के प्रति होने वाली क्रूरता को रोकने के संपूर्ण प्रयास किए गए हैं।,ఈ చట్టము ద్వారా జంతువుల పట్ల జరిగే ఆకృత్యాలను ఆపడానికి సంపూర్ణ ప్రయత్నము జరిగింది.
"अधिनियम की धारा 11पशुओं के प्रति क्रूरता के व्यवहार का उल्लेख करती है जो साधारण शब्दों में निम्न है- 1) किसी पशु को पीटना, ठोकर मारना, बहुत ज्यादा सवारी लगाना, बहुत अधिक बोझ लाद देना उसे यातना देना या फिर उसके साथ में कोई भी ऐसा व्यवहार करना जिससे उसे अनावश्यक पीड़ा हो।","అధికరణము యొక్క 11 వ చట్టము జంతువుల పట్ల కౄరత్వము అనే వ్యవహారము యొక్క ప్రస్తావన చేస్తుంది, వాడుక భాషలో ఈ విధముగా ఉంది-1) ఏదైనా జంతువును కొట్టటము, కాలితో తన్నటము, చాలా ఎక్కువగా దానిపై సవారీ చేయడము, దానిపై చాలా ఎక్కువ భారము మోపడము లేదా దానికి అత్యధికము గా బాధను కలిగించే అవసరము లేని పనిని చేయడము వంటివి."
"2) कोई पशु अपनी उम्र, कोई अंग के शिथिल हो जाने, कोई घाव, किसी फोड़े के कारण कोई कार्य कर पाने में असमर्थ है, उस पशु को फिर भी उस कार्य में लगाया जाए।","2) ఏదైనా జంతువు తన వయస్సు,ఏదైనా అవయవము పాడై పోవటము, ఏదైనా గాయము, ఏదైనా పగిలి పోవటము వలన ఏ పని చేయలేక పోయినా సరే ఆ జంతువుతో పనిచేయించటము వంటివి."
3) किसी भी पशु को कोई भी नुकसान पहुंचाने वाली दवाई या फिर क्षति कारक पदार्थ जानबूझकर देगा या खिलाएगा या खिलवाएगा।,3) ఏ జంతువుకైనా నష్టాన్నికలిగించే మందు లేదా హాని కలిగించే పదార్ధము అని తెలిసి కూడా ఆ జంతువుకు ఇవ్వడము లేదా తినిపించడము.
4) किसी पशु या पशुओं को कोई ऐसी रीति से किसी गाड़ी मोटर यान में लेकर जाना जिस रीति से ले जाने में पशु को यातना पहुंचे।,4)ఏ జంతువు లేదా జంతువులకు భాధ కలిగించే విధముగా మోటారు బండిపై ప్రయాణము చేయించడము.
5) किसी पशु को किसी ऐसे पिंजरे में रखना जिसकी लंबाई चौड़ाई छोटी हो और पशु को यातना पहुंचे।,5)ఏదైనా జంతువును పొడవు వెడల్పు తక్కువగా ఉన్నటువంటి పంజరములో ఉంచి దానికి భాధను కలిగించడము.
6) किसी पशु को अनुचित या छोटी रस्सी या जंजीर से बांध के रखना या फिर कोई भारी वस्तु से बांध के रखना।,6) ఏదైనా జంతువును అనుచితముగా లేదా చాలా చిన్న త్రాడు లేదా గొలుసులతో బంధించి ఉంచటము లేదా ఒక భారీ వస్తువుకు కట్టిఉంచటము.
7) पशु का मालिक होने के बाद भी पशु को खाना पानी नहीं देना।,"7) జంతువు యజమాని అయినా దానికి ఆహారము,నీళ్ళు ఇవ్వకపోవడము."
8) बिना कोई उचित कारण किसी पशु को ऐसी जगह छोड़ देना जहां पर उसको दाना पानी खाना नहीं मिले और वह भूखा मर जाए।,"8)సరైన కారణము లేకుండా ఏదైనా జంతువును అహారము, నీళ్ళు దొరకని ప్రదేశములో వదిలి వేయడము మరియు దాని వలన అది ఆకలితో చనిపోవడము."
"9) कोई विकलांग, भूखा, बीमार और प्यासा ऐसा पशु बिक्री के लिए बाजार में रखना।","9) ఏదైనా వైకల్యము, బాగా ఆకలితో మరియు దాహముతో ఉన్నటువంటి జంతువును అమ్మకమునకు మార్కెట్‌కు తీసుకువెళ్ళడము."
10) दो पशुओं को आपस में लड़ा कर लड़ाई का मनोरंजन लेना।,10) రెండు జంతువులు గొడవపడుతుంటే వాటి గొడవను చూసి ఆనందించడము.
11) गोली चला कर निशाना लगाकर पशुओं को मारना।,11)బుల్లెట్‌తో గురి చూసి జంతువును కాల్చి చంపడము.
यह सभी बातें क्रूरता की श्रेणी में रखी गयी हैं और इन्हें अपराध बनाया गया है और इस अपराध के लिए यदि प्रथम बार यह अपराध किया जाता है तो कम से कम ₹25000 का जुर्माना है और जो ₹100000 तक का हो सकता है।,12)ఈ విషయములన్నీ కౄరత్వము వర్గములో చేర్చబడ్డాయి మరియు వీటిని నేరములుగా పరిగణించారు మరియు ఈ నేరము కోసము ఒకవేళ ఆ నేరము మొదటి సారి చేయబడినదైతే దానికి తక్కువలో తక్కువ ₹25000ల జరిమాన మరియు ఒక్కోసారి అది ₹100000ల వరకూ ఉండవచ్చు.
दूसरी बार फिर या अपराध किया जाता है तो इसमें तीन महीने तक की सजा का प्रावधान रखा गया है।,రెండవ సారి ఈ నేరము చేసినట్లయితే మూడు నెలల వరకూ కారాగారవాసము విధించబడుతుంది అని చట్టములో ఉంది.
"इन पशुओं की सुरक्षा के लिए एक बोर्ड का गठन किया गया है, जो कि केंद्रीय बोर्ड होता है।","ఈ జంతువుల రక్షణ కోసము ఒక సంస్థ ఏర్పాటు చేయబడింది, అది కేంద్ర ప్రభుత్వము ఆధ్వర్యములో నడపబడుతున్న సంస్థ."
"इसका गठन केंद्र सरकार द्वारा किया जाता है, जिसका अध्यक्ष केंद्र सरकार का वन महानिरीक्षक होता है।","ఈ సంస్థ కేంద్ర ప్రభుత్వము ఆధ్వర్యములో నడపబడుతున్న సంస్థ, ఆ సంస్థకు అధ్యక్షులుగా
అటవీ ఇన్స్పెక్టర్ జనరల్ ఉంటారు."
यह बोर्ड अलग-अलग राज्यों में अलग-अलग समितियां बनाता है।,ఈ సంస్థ వేరు-వేరు రాష్ట్రాలలో వేరు-వేరు సమితులను ఏర్పాటు చేసింది.
ये समितियां नगर निगम और नगर निकाय के अंतर्गत संचालित होती है।,ఈ సమితులు నగర పాలక మరియు మున్సిపల్ బాడీల ఆధ్వర్యములో నడపబడతాయి.
इन समितियों द्वारा जो कार्यवाही की जाती है वह इस अधिनियम के अंतर्गत की जाती है।,ఈ సమితుల ద్వారా జరిగే దర్యాప్తులు చట్టప్రకారము జరుగుతాయి.
यह क्रांतिकारी अधिनियम है जो भारत की सीमा के भीतर पशुओं की सुरक्षा के लिए अत्यंत कारगर है।,ఇది భారత దేశము హద్దులలో ఉండే జంతువుల రక్షణ కోసము చేయబడిన అతి ప్రభావవంతమైన విప్లవాత్మకమైన చట్టము.
"इस अधिनियम के अंतर्गत मनुष्य से भिन्न किसी भी जीव को पशु कहा गया है, अर्थात सारी धरती के जीवित प्राणी भारत की सीमा के भीतर सुरक्षित कर दिए गए हैं।","మానవులకన్నా భిన్నముగా ఉన్న ప్రాణులు జంతువు లని పిలవబడ్డాయి,అనగా భూమిపై ఉండే జీవించి ఉండే జీవులలో భారత దేశము హద్దులలో జీవించి ఉండే ప్రాణులు అన్నింటికీ రక్షణ ఈ చట్టము ప్రకారము కల్పించబడింది."
हालांकि जैसे आवारा कुत्तों को मारने और चिड़ियाघर चलाने के लिए कुछ नियम तय किए गए हैं।,అయితే వీధి కుక్కలను చంపడము మరియు జంతు ప్రదర్శనశాలలను నడిపించడానికి కొన్ని నియమములు నిర్ణయింపబడ్డాయి.
चिड़ियाघर केवल वैज्ञानिक अनुसंधान एवं जानकारी के लिहाज से चलाया जाता है।,జంతు ప్రదర్శనశాలలు కేవలము సాంకేతిక అనుసంధానము మరియు అందిన వివరములకు అనుగుణముగా నడపబడుతుంది.
चिड़ियाघर का उद्देश जानवरों की नुमाइश कर उन से धन कमाना नहीं होता है।,జంతు ప్రదర్శనశాలల ముఖ్య ఉద్దేశ్యము జంతువులను సంరక్షిస్తూ వాటితో ధనమును సంపాదించడము కాదు.
"जैसा कि भारत में बंदरिया को नचाकर मदारी खेल दिखाया करते थे, सांपों को नचा कर सपेरे खेल दिखाया करते थे।","భారత దేశములో కోతుల చేత నాట్యము చేయించి కోతులనాడించేవాడు చూపిస్తాడు, పాములను ఆడించే పాములవాడు పాములాటను చూపిస్తాడు."
इसे भी इस अधिनियम के अंतर्गत प्रतिबंधित किया गया है।,ఈ చట్టముతో వీటిని కూడా నిషేధించారు.
कोई सर्कस इत्यादि में कोई प्रशिक्षण देकर जानवरों से काम लिया जाता है तो ऐसे परीक्षण के लिए केंद्र सरकार द्वारा बनाए गए इस बोर्ड के अंतर्गत रजिस्ट्रेशन लेना होता है।,ఏదైనా సర్కస్ మొదలగు వాటి లోజంతువులకు ప్రత్యేకముగా శిక్షణను ఇచ్చి వాటి చేత పనులు చేయిస్తారు అటువంటి శిక్షణలకు కేంద్ర ప్రభుత్వము ద్వారా నిర్మించబడ్డసంస్థలలో రెజిస్ట్రేషన్ చేయించుకోవలసి వస్తుంది.
यह बोर्ड इसकी निगरानी करता है।,ఈ సంస్థ వాటిని పర్యవేక్షిస్తూ ఉంటుంది.
पशुओं के प्रति क्रूरता का निवारण अधिनियम 1960 ही रजिस्ट्रेशन की प्रक्रिया का भी उल्लेख करता है।,జంతువుల పట్ల కౄరత్వమును నివారించడానికి 1960 చట్టము ఈ రిజిస్ట్రేషన్ ప్రక్రియ గురించి ప్రస్తావించింది.
पुलिस द्वारा न्यायालय में पेश किया जाने वाला चालान एक सामान्य सा शब्द है और नए लॉ छात्रों के लिए यह शब्द कभी-कभी कठिनाई का विषय बन जाता है।,పోలీసు వారి ద్వారా న్యాయస్థానములో ప్రవేశ పెట్టబడ్డ చలానా ఒక మామూలు పదము మరియు క్రొత్తగా న్యాయ శాస్త్రము చదివే విద్యార్ధులకు ఈ పదము ఒక్కో సారి కష్టమైన విషయముగా అనిపించవచ్చు.
इस आलेख के माध्यम से दंड प्रक्रिया संहिता (सीआरपीसी) की धारा 173 के अंतर्गत 'चालान' पर प्रकाश डाला जा रहा है।,ఈ వ్యాసము ద్వారా శిక్షా స్మృతి సంహిత (సి ఆర్ పి సి) 173 వ సెక్షన్ ప్రకారము”చలానా’ అనే పదము వెలుగు లోనికి వచ్చింది.
'चालान' अंतिम प्रतिवेदन पुलिस अपने अन्वेषण में अलग-अलग स्तर पर रिपोर्ट प्रेषित करती है।,’చలానా’ తుది నివేదిక పోలీసువారు తమ దర్యాప్తు లో వివిధ దశలలో రిపోర్టులను సమర్పిస్తుంది.
"पुलिस अन्वेषण के चरणों में तीन प्रकार की रिपोर्ट भेजती है, सीआरपीसी की धारा 157 के अधीन पुलिस थाने का भारसाधक अधिकारी मामले की प्रारंभिक रिपोर्ट मजिस्ट्रेट को प्रेषित करता है।","పోలీసు వారి దర్యాప్తు దశలలో మూడు రకములైన నివేదిక లను పంపిస్తుంది, సి ఆర్ పి సి 157 వ సెక్షన్ అధీనములో పోలీస్ స్టేషన్ లో ఇన్ చార్జ్ అధికారి కేసు యొక్క ప్రాథమిక నివేదిక ను మెజిస్ట్రేట్ కు అందజేస్తారు."
दूसरी रिपोर्ट उसे कहा जाता है जो इस संहिता की धारा 168 में यह अपेक्षित है कि अधीनस्थ पुलिस अधिकारी द्वारा अपराध के मामले की रिपोर्ट संबंधित थाने के भारसाधक पुलिस अधिकारी को भेजी जानी चाहिए।,"శిక్షా స్మృతి సంహిత యొక్క 168 వ సెక్షన్లో ఒక ఇన్ చార్జ్ పోలీస్ అధికారి తయారు చేసిన నేరము యొక్క నివేదికను సంబంధిత పోలీస్ స్టేషన్ అధికారికి పంపించవలసి ఉంటుంది అని చెప్పబడింది, ఇదే రెండవ నివేదికగా చెప్పబడింది."
तीसरी रिपोर्ट जिसे चालान कहा जाता है उसे सीआरपीसी की धारा 173 के अंतर्गत अन्वेषण की समाप्ति हो जाने के पश्चात पुलिस द्वारा मामले की अंतिम रिपोर्ट मजिस्ट्रेट को भेजी जाती है।,"సి ఆర్ పి సి 173 వ సెక్షన్ ప్రకారము దర్యాప్తు పూర్తయిన తరువాత పోలీసువారిద్వారా చివరి నివేదిక మెజిస్ట్రేట్కు అందజేయబడుతుంది.ఇది మూడవ నివేదికగా పరిగణించబడుతుంది,దీనినే చలానా అని అంటారు."
एक प्रकार से अंतिम प्रतिवेदन भी कहा जाता है।,ఒక రకముగా దీనినే తుది నివేదిక అని కూడా అంటారు.
यह पुलिस द्वारा की गयी समस्त अन्वेषण की कार्यवाही का एक ब्योरा होता है जो कि मजिस्ट्रेट के समक्ष प्रस्तुत किया जाता है।,"ఇదిపోలీసువారిద్వారా చేయబడ్డ మొత్తము దర్యాప్తు యొక్క సమగ్ర నివేదిక, దీనిని మెజిస్ట్రేట్ సమక్షములో అందజేస్తారు."
इसे दो नामों से जाना जाता है।,ఇది రెండు పేర్లతో పిలవబడుతుంది.
"साधारण भाषा में इसे पुलिस चालान कहा जाता है, परंतु विधि के संदर्भ में यहां पर अंतिम प्रतिवेदन अर्थात अंग्रेजी में फाइनल रिपोर्ट कहा जाता है।","మామూలు పదాలలో దీనిని ’పోలీస్ చలాన” అని అంటారు,కాని పద్ధతి ప్రకారము దీనిని ఇక్కడ ’తుది నివేదిక” అని కూడా పిలుస్తారు, ఆంగ్లములో దీనిని”ఫైనల్ రిపోర్ట్’ అని కూడా అంటారు."
"हरदीप सिंह बनाम पंजाब राज्य एआईआर 2009 उच्चतम न्यायालय 483 के वाद में पुलिस द्वारा अन्वेषण की अंतिम रिपोर्ट मजिस्ट्रेट न्यायालय को सौंपी जाने को आपराधिक कार्यवाही का एक महत्वपूर्ण चरण मानते हुए अभिकथन किया गया- "" इसे अन्वेषण पूर्ण होते ही मजिस्ट्रेट को प्रेषित किया जाना आवश्यक है।",హరదీప్ సింగ్ వర్సెస్ పంజాబ్ రాష్ట్రము ఎ ఐ ఆర్2009 అత్యున్నత న్యాయస్థానము 483 దావాలో పోలీసు వారి ద్వారా దర్యాప్తు యొక్క అంతిమనివేదిక ను మెజిస్ట్రేట్ న్యాయ స్థానమునకు పంపించడాన్ని నేర విచారణలొ ఒక చాలా ప్రాముఖ్యమైన దశగా భావిస్తూ చెప్పిన దేమిటంటే దర్యాప్తు పూర్తి అయిన వెంటనే దీనిని మెజిస్ట్రేట్ కు పంపించడము చాలా అవసరమైన పని.
यह रिपोर्ट निर्धारित प्रपत्र में प्रेषित की जानी चाहिए तथा इसमें सीआरपीसी की धारा 173 की धारा दो का मजबूती से पालन किया जाना चाहिए।,"ఈ నివేదికను నిర్ధారిత ఆధారపత్రములతో సహా సమర్పించవలసి ఉంటుంది, మరియు దీనిలో 173వ సెక్షన్లో ఉప సెక్షన్ 2 ను బలముగా పాటించవలసి ఉంటుంది."
""" सीआरपीसी की धारा 173 के अंतर्गत पुलिस की अंतिम रिपोर्ट के संदर्भ में संपूर्ण जानकारियां दी गई हैं।",సి ఆర్ పి సి 173 వ సెక్షన్ లో భాగముగా పోలీసు వారి తుది నివేదిక సందర్భముగా పూర్తి వివరములు అందజేయబడ్డాయి.
वह संपूर्ण प्रावधान रखे गए हैं कि पुलिस की अंतिम रिपोर्ट में कौन सी चीजों को शामिल किया जाएगा और क्या रिपोर्ट में स्थान होगा तथा रिपोर्ट कब प्रस्तुत की जाएगी।,పోలీసు వారి తుది నివేదికలో ఎటువంటి అంశాలు చేర్చబడ్డాయి? నివేదికలో వాటి స్థానము మరియు నివేదిక ఎప్పుడు సమర్పించబడుతుంది అనే అంశములపై పూర్తిగా నిబంధనలు ఉన్నాయి.
अनावश्यक विलंब के बिना अन्वेषण का पूरा किया जाना सीआरपीसी की धारा 173 उपधारा (1) इस बात का उल्लेख करती है कि बगैर विलंब के अन्वेषण पूरा किया जाना चाहिए तथा अन्वेषण शीघ्र पूरा होते ही यह रिपोर्ट मजिस्ट्रेट या न्यायालय के समक्ष प्रस्तुत की जानी चाहिए।,"అనవసరమైన ఆలస్యము లేకుండా దర్యాప్తును పూర్తి చేయడము సి ఆర్ పి సి 173 వ సెక్షన్ లో ఉపసెక్షన్ (1) ఈ విషయమును స్పష్టము చేస్తుంది, అదేమిటంటే ఆలస్యము లేకుండా దర్యాప్తును పూర్తి చేయాలి మరియు దర్యాప్తు వేగము గా ముగిసిన వెంటనే ఆ నివేదికను మెజిస్ట్రేట్ లేదా న్యాయస్థానము సమక్షములో సమర్పించాలి."
आरोप के संदर्भ में संपूर्ण जानकारी सीआरपीसी की धारा 173 उपधारा (2) इस धारा की महत्वपूर्ण उप धारा है।,ఆరోపణా సమయములో ఈ మొత్తము సమాచారము సి ఆర్ పి సి 173 వ సెక్షన్ లో ఉపసెక్షన్ (2) ఈ సెక్షన్ యొక్క ముఖ్యమైన ఉపసెక్షను.
"इस धारा के अंतर्गत वह समस्त बातें दी गयी हैं, जिसका उल्लेख पुलिस अपनी रिपोर्ट में करेगी।",పోలీసువారు నివేదికలో ప్రస్తావించిన అన్ని విషయాలుఈ సెక్షనులో భాగముగా ఉన్నాయి.
उन बातों का स्पष्ट उल्लेख दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 173 की उपधारा 2 के अंतर्गत कर दिया गया है।,ఆ విషయాల స్పష్టమైన ప్రస్తావన శిక్షా స్మృతి సంహితలో 173 వ సెక్షన్ లో ఉప సెక్షన్ (2)లో ఇవ్వబడింది.
पुलिस अपना अंतिम प्रतिवेदन धारा 173 (2) के अंतर्गत ही मजिस्ट्रेट या न्यायालय के समक्ष प्रस्तुत करती है।,పోలీసువారు తమ అంతిమ నివేదికలో 173 వ సెక్షన్ లో ఉప సెక్షన్ (2) ప్రకారమే మెజిస్ట్రేట్ లేదా న్యాయస్థానము సమక్షములో సమర్పిస్తారు.
पुलिस रिपोर्ट पर संस्थित प्रत्यक्ष कार्यवाही में धारा 207 के अंतर्गत मजिस्ट्रेट से यह उपेक्षा की जाती है कि वह उपधारा में उल्लेखित सभी दस्तावेजों की प्रतियां अभियुक्त को उपलब्ध कराएं।,పోలీసురిపోర్టుపై ఉన్న ప్రత్యక్ష విచారణలో సెక్షన్ 207 ప్రకారము మెజిస్ట్రేట్ ఉప సెక్షన్లో ప్రస్తావించిన అన్ని దస్తావేజుల ప్రతులు నిందితునికి అందుబాటులో ఉంచకుండా మెజిస్ట్రేట్ ద్వారా ఉపేక్షించబడతాయి.
इन दस्तावेजों में वह दस्तावेज भी शामिल थे।,ఈ దస్తావేజులలో ఆ దస్తావేజు కూడా వుంటుంది.
धारा 173 (5) में उल्लेखित है सुविधा की दृष्टि से वह धारा साथ में यह व्यवस्था की गयी है कि यदि अन्वेषण करने वाला पुलिस अधिकारी अभियुक्तों को धारा 5 में दर्शाए गए सभी दस्तावेजों को देना सुविधाजनक समझता है ऐसा कर सकता है।,ఒకవేళ దర్యాప్తు చేసే పోలీసు అధికారి నిందితులకు సెక్షన్ 5 లో ప్రస్తావించబడ్డ అన్ని దస్తావేజులను ఇవ్వడము సౌకర్యవంతము అని అనుకుంటే అలాగే చేయవచ్చునని ఆ సెక్షన్ తో పాటు సౌలభ్యము కోసము ఏర్పాటు చేయబడిందని సెక్షన్ 173(5) లో ప్రస్తావించబడింది.
धारा 173 की उपधारा (5) स्पष्ट इस बात का उल्लेख कर रही है के अभियोजन जिन साक्ष्य के आधार पर चलेगा जिनमें कोई वस्तुएं भी हो सकती है।,"సెక్షన్ 173,ఉపసెక్షన్ (5) లో స్పష్టముగా చెప్పబడిన విషయము ఏమిటంటే ప్రాసిక్యూషన్ ఏ ఆధారముల అధారముపై ముందుకు వెళుతుందో వాటిలో ఏవైనా వస్తువులు కూడా ఉండవచ్చు."
यदि उन्हें मजिस्ट्रेट के समक्ष पेश नहीं किया गया है तो धारा 173 के अंतिम प्रतिवेदन के साथ धारा 161 के बयान जो पुलिस के समक्ष दिए जाते हैं उन्हें भी अंतिम प्रतिवेदन के साथ लगा दिया जाए।,ఒక వేళ మెజిస్ట్రేట్ సమక్షములో ప్రవేశపెట్టకపోతే సెక్షన్ 173 యొక్క తుదినివేదికతో పాటు సెక్షన్ 161 ప్రకారము పోలీసుల సమక్షములో ఇవ్వబడ్డ ప్రకటనను కూడా తుది నివేదికతో పాటూ పెట్టబడుతుంది.
"सीआरपीसी की धारा 173 की उपधारा (8) महत्वपूर्ण धारा सीआरपीसी की 173 धारा की उपधारा (8) के अंतर्गत अन्वेषण को अधिकृत करती है कि अंतिम रिपोर्ट फाइल कर दी गयी है, इसके पश्चात भी यदि आवश्यक हो तो अन्वेषण कार्यवाही जारी रह सकती है।","సి ఆర్ పి సి సెక్షన్ 173 లో ఉపసెక్షన్ (8) ఇది ఒక చాలాన్ ముఖ్యమైన సెక్షన్, సి ఆర్ పి సి సెక్షన్ 173 లో ఉపసెక్షన్ (8) కింద తుది నివేదిక దాఖలు చేసినతరువాత కూడా ఒక వేళ అవసరమైతే దర్యాప్తు విచారణను కొనసాగించే అధికారమును ఇస్తుంది."
पुलिस की भले ही उस रिपोर्ट के आधार पर न्यायालय ने अपराध का संज्ञान कर लिया हो।,పోలీసులు సమర్పించిన నివేదిక ఆధారముగా న్యాయస్థానము ఆ నేరము గురించి పూర్తిగా తెలుసుకుంది.
उच्चतम न्यायालय ने यह भी स्पष्ट किया है कि जब तक अनवेषण अधिकारी द्वारा धारा 173 (2) के अंतर्गत अंतिम रिपोर्ट न्यायालय को प्रेषित नहीं कर दी जाती है यह माना जाएगा कि अन्वेषण कार्रवाई जारी है।,సెక్షన్ 173(2) ప్రకారము ఎంత వరకు తుది నివేదిక దర్యాప్తు అధికారి ద్వారా న్యాయస్థానమునకు సమర్పించబడదో అంతవరకూదర్యాప్తు కొనసాగుతూ ఉందని న్యాయస్థానము భావిస్తుందని హైకోర్ట్ స్పష్టం చేసింది.
"कतिपय परिस्थितियों में इस धारा की उपधारा 8 के अंतर्गत अंतिम रिपोर्ट न्यायालय को प्रेषित कर दी जाने के पश्चात भी आगे अन्वेषण अनुज्ञ है, भले ही मजिस्ट्रेट ने अपराध का संज्ञान कर लिया हो।","ఈ సెక్షన్ యొక్క ఉపసెక్షన్ 8 కింద కొన్ని పరిస్థితులలో తుదినివేదిక న్యాయస్థానమునకు సమర్పించిన తరువాత,మెజిస్ట్రేట్ నేరమును పూర్తిగా అవగాహన చేసుకున్నప్పటికీ దర్యాప్తు కొనసాగించడానికి అనుమతి ఉంటుంది."
अन्वेषण अधिकारी की अन्वेषण करने की शक्ति समाप्त नहीं होती है।,దర్యాప్తు అధికారికి దర్యాప్తును కొనసాగించే అధికారము అంతము కాదు.
"यदि कोई आरोपी फरार है, जिनके नाम अभियोजन में है तो ऐसे फरार आरोपियों के संदर्भ में धारा 173 की उपधारा 8 का प्रयोग किया जाता है और अन्वेषण को जारी रखा जाता है।","ఎవరైనా నిందితుడు పరారీలో ఉన్నా,అతని పేరు ప్రాసిక్యూషన్లో ఉంటే అటువంటి నిందితులపై సెక్షన్ 173 ఉపసెక్షన్(8) ప్రయోగించబడుతుంది మరియు దర్యాప్తు కొనసాగించబడుతుంది."
अन्वेषण अधिकारी जो आरोपी उपस्थित होते है उनके लिए अंतिम प्रतिवेदन पेश कर देता है।,దర్యాప్తు అధికారి హాజరైన నిందితుల కోసము తుదినివేదికను సమర్పిస్తారు.
कारी चौधरी बनाम श्रीमती सीता देवी एआरआई 2002 सुप्रीम कोर्ट 441 के वाद में मृतका की हत्या के बारे में एफआईआर उसकी सास द्वारा दर्ज करायी गयी जिसके आधार पर अन्वेषण प्रारंभ किया गया।,"కారీ చౌదరీ వర్సెస్ శ్రీమతి సీతాదేవి ఎ ఆర్ ఐ 2002 అత్యున్నత న్యాయస్థానము 441 దావాలో మృతురాలి హత్య విషయములో ప్రాథమిక సమాచార నివేదిక ఆమె అత్తగారి ద్వారా నమోదు చేయబడింది, దాని ఆధారముగా దర్యాప్తు ప్రారంభించబడుతుంది."
अन्वेषण के दौरान पुलिस ने पाया कि सास द्वारा दर्ज करायी गयी प्राथमिकी झूठी थी और वास्तव में हत्या के लिए सास ही दोषी थी।,దర్యాప్తులో పోలీసుల ద్వారా తేలినది ఏమిటంటే అత్తగారి ద్వారా నమోదు చేయబడిన ప్రాథమిక సమాచార నివేదిక అబద్ధపు దని మరియు నిజానికి ఆ హత్యకు సంబంధించి అత్తగారే దోషి.
"उसने यह हत्या नियोजित षड्यंत्र पूर्वक की थी, अतः पुलिस ने मजिस्ट्रेट को सूचित किया कि सास द्वारा दायर की गयी प्रथम सूचना रिपोर्ट झूठी थी।","ఆమె ఈ హత్యను ఒక ప్రణాళిక ప్రకారము కుట్ర పన్ని చేసింది, అందువలన పోలీసులు అత్తగారి ద్వారా నమోదు చేయబడ్డ ప్రాథమిక సమాచార నివేదిక అబద్ధపుదని మేజిస్ట్రేటుకు సూచించారు."
मजिस्ट्रेट ने उक्त रिपोर्ट स्वीकार कर ली परंतु अभियुक्ता द्वारा इसके विरुद्ध उच्च न्यायालय में पुनरीक्षण आवेदन किया जाने पर उच्च न्यायालय ने मजिस्ट्रेट द्वारा दिया गया आदेश रद्द कर दिया।,మేజిస్ట్రేట్ చెప్ప్పబడిన ఆ నివేదికను స్వీకరించారు కాని నిందితుల ద్వారా దీనికి వ్యతిరేకముగా హైకోర్టులో కేసు యొక్క పునర్విచారణకు అభ్యర్ధనను చేసుకోవడము వలన హైకోర్ట్ మేజిస్ట్రేట్ ద్వారా ఇవ్వబడిన ఆదేశాలను రద్దు చేసింది.
पुलिस ने अपनी अन्वेषण कार्यवाही जारी रखते हुए न्यायालय को सूचित किया कि उसने दूसरी प्राथमिकी दर्ज कर ली है।,పోలీసులు తమ దర్యాప్తును కొనసాగిస్తూ ఆమె రెండవ ప్రాథమిక సమాచార నివేదికను నమోదు చేసిందని న్యాయస్థానమునకు తెలియపరచారు.
इस आधार पर सास के विरुद्ध आरोपपत्र दाखिल किया गया।,ఈ ఆధారముపై అత్తగారికి వ్యతిరేకముగా ఛార్జి షీట్ దాఖలు చేయడమైనది.
सास के विरुद्ध प्रारंभ की गयी दांडिक कार्यवाही को उच्च न्यायालय ने रद्द कर दिया।,అత్తగారిపై చేయబడ్డ నేరారోపణలన్నీ హైకోర్ట్ రద్దు చేసింది.
"अतः हत्या जैसे जघन्य अपराध के मामले में पुलिस द्वारा दूसरी प्राथमिकी दर्ज करके अन्वेषण कार्यवाही की जाना उचित था, अपील स्वीकार की गयी।","ఎందువల్లనంటే హత్య వంటి ఘోరమైన నేరముల విషయములో పోలీసులు రెండవ ప్రాథమిక సమాచార నివేదికను నమోదు చేసి వారి దర్యాప్తుని కొనసాగించడము సముచితము, అప్పీలు స్వీకరించబడినది."
ऐसी दशा में न्यायालय मामले का तीसरी बार फिर से अन्वेषण किए जाने का आदेश नहीं दे सकेगा।,అటువంటి పరిస్థితిలో న్యాయస్థానము కేసును మూడవసారి దర్యాప్తు చేయమని ఆదేశించదు.
इसका कारण स्पष्ट करते हुए न्यायालय ने कथन किया है कि पुलिस द्वारा मामले के पुनः अन्वेषण से इंकार ना किया जाना तथा ऐसे अन्वेषण के पश्चात अपने पूर्ववर्ती निष्कर्ष पर कायम रहना यह दर्शाता है कि पुलिस ने प्रकरण का भली-भांति अन्वेषण कर लिया है और किसी नए आधार के बिना उसका तृतीय बार अन्वेषण कराया जाना व्यर्थ होगा।,ఈ కారణమును స్పష్టము చేస్తూ న్యాయస్థానము చెప్పినదేమిటంటే పోలీసులు కేసును తిరిగి దర్యాప్తు చేయడానికి తిరస్కరించకపోవడము మరియు అటువంటి దర్యాప్తు తరువాత వారు పూర్వ ముగింపు పైనే స్థిరచిత్తముతో ఉండడము పోలీసు వారు ఈ కేసును చాలా బాగా దర్యాప్తు చేసారని మరియు ఎటువంటి కొత్త ఆధారముల అవసరము లేకుండానే మూడవ సారి దర్యాప్తును కొనసాగించడము వ్యర్థమని చూపిస్తుంది.
"ऐसा इसलिए किया जाता है क्योंकि संहिता की धारा 226 के अनुसार, एक अभियोजक अपने मामले का कथन, अभियुक्त के विरुद्ध लगाये गए आरोप का वर्णन करते हुए और यह बताते हुए आरम्भ करता है कि वह अभियुक्त के दोष को किस साक्ष्य से साबित करेगा।","ఆ విధముగా ఎందుకు చేయబడుతుందంటే సంహితలో సెక్షన్ 226 ప్రకారము,ఒక ప్రాసిక్యూటర్ తన కేసు కథనమును,నిందితునికి వ్యతిరేకముగా వేయబడ్డ ఆరోఫణలను వర్ణిస్తూ మరియు వివరిస్తూ నిందితుని యొక్క నేరమును ఏ సాక్ష్యము లతో నిరూపిస్తారు అనే విషయములను చెబుతారు."
"जैसा कि हम जानते हैं कि आपराधिक न्याय प्रशासन की एडवरसेरियल प्रणाली में, आरोप पत्र से अभियुक्त के खिलाफ सामग्री को बाहर निकालना ट्रायल कोर्ट का कार्य नहीं होता है, क्योंकि इस प्रणाली में, जिस भारत में लागू किया गया है, न्यायालय एक तटस्थ मध्यस्थ के तौर पर कार्य करता है।","క్రిమినల్ జస్టిస్ పరిపాలనా వ్యవస్థ యొక్క పటిష్ఠమైన ప్రణాళికలో, చార్జి షీట్ నుండి నిందితునికి వ్యతిరేకముగా ఉన్న సామగ్రిను బహిర్గతము చేయడము విచారణ న్యాయస్థానము పని కాదని మనకు తెలుసు, ఎందుకంటే భారత దేశములో వర్తింప జేసిన ఈ ప్రణాళికలో న్యాయస్థానము ఒక తటస్థ మాధ్యమము వలె పని చేస్తుంది."
"यही कारण है कि यह अभियोजक का कार्य होता है कि वह एक अभियुक्त के खिलाफ मामला अदालत में शुरू करे, न कि न्यायाधीश स्वयं ऐसा करता है।","ఇది ఒక ప్రాసిక్యూషన్ చేసే పని,ఒక నిందితునికి వ్యతిరేకముగా న్యాయ్యస్థానములొక దావాను మొదలుపెట్టడము అనేది ప్రాసిక్యూషన్ వారు చేసే పని,న్యాయమూర్తి స్వయముగా అలా చేయరు."
"इसके अंतर्गत, यदि न्यायाधीश को ऐसा उचित लगता है, तो वह अभियुक्त को आरोपों से उन्मोचित (Discharge) करदेता है।",ఒకవేళ న్యాయమూర్తికి సరిఐనది అనిపిస్తే వారు నిందితుడిని ఆ ఆరోపణ నుండి విడుదల చేయగలరు.
यानी कि अब उसपर अभियोजन द्वारा बताये गए आरोपों के तहत मामला नहीं चलेगा।,అంటే ఇప్పుడు అతనిపై ప్రాసిక్యూషన్ ద్వారా వేయబడ్డ ఆరోపణలకు సంబంధించి ఎటువంటి కేసు నడవదు.
"अब यह उन्मोचन कब किया जाता है, इसे समझने से पहले हमे इस धारा को पढ़ लेना चाहिए।",మరి ఇప్పుడు ఎక్కడ విడుదల చేయబడతారు అనేది అర్థము చేసుకోవడానికి మనముఈ సెక్షన్ను చదవవలసి ఉంటుంది.
""" दंड प्रक्रिया संहिता, 1973 की धारा 227, जोकि एक लाभकारी प्रावधान है, इसका मुख्य उद्देश्य अभियुक्त को लंबे समय तक उत्पीड़न से बचाना है जोकि स्वाभाविक रूप से होगा यदि मामले की सुनवाई लम्बी चलेगी।","శిక్షా సంహితము, 1973 సెక్షన్ 227,ఒక లాభదాయకమైన నిబంధన దీని ముఖ్య ఉద్దేశ్యము సాధారణముగా దావా విచారణ ధీర్ఘ కాలము కొనసాగుతున్నప్పుడు కలిగే మానసిక ఒత్తిడి నుండి నిందితుడిని రక్షించడము."
"इसीलिए, संहिता में यह व्यवस्था की गयी है कि असल परिक्षण/ट्रायल शुरू होने से पहले अभियुक्त को उन्मोचित होने का एक मौका दिया जाए।","అందువలన, అసలు విచారణ మొదలయ్యే ముందు విడుదల కావడానికి ఒక అవకాశము ఇచ్చే పద్ధతి సంహితలో చేయబడింది."
"अब यहाँ एक मुख्य सवाल यह उठता है कि आखिर इस स्तर पर अभियुक्त को किस प्रकार की दलील देने की अनुमति होती है और क्या अभियुक्त पक्ष भी, अभियोजन पक्ष के सामान, दस्तावेज अदालत के समक्ष प्रस्तुत कर सकता है जिससे उसे उन्मोचित किया जा सके? इन सवालों का जवाब हमे आगे इस लेख में मिलेगा।",అసలు ఈ స్థాయిలో నిందితుడిని ఏ విధముగా విడుదల చేయడానికి అనుమతి ఉంటుందా లేదా మరియు నిందితుని పక్షము ఎదురుగాకూడా ప్రాసికూషన్ పక్షము ఎదురుగా దస్తావేజులను కోర్ట్ సమక్శములో ఇస్తారు దీనివలన అతడిని విడుదల చేయగలరు? ఇటువంటి ప్రశ్న జవాబులు మనకు ముందున్న వ్యాసములో లభిస్తాయి.
"हमारे लिए यह जानना जरुरी है कि आखिर संहिता की धारा 227 में उपयोग की गयी अभिव्यक्ति ""मामले के अभिलेख"" से संहिता/कानून का क्या तात्पर्य है? हालांकि शब्द 'मामले' को संहिता में परिभाषित नहीं किया गया है, लेकिन संहिता की 'धारा 209' उक्त शब्द पर रौशनी अवश्य डालती है।","మనకు ముందుగా ఇది తెలుసుకోవడము చాలా అవసరము ఏమిటంటే అసలు ఈ సెక్షన్227 లో ఉపయోగించబడిన వ్యక్తీకరణము”కేసు యొక్క రికార్డు""తో సంహితము లేదా చట్టము యొక్క తాత్పర్యము ఏమిటి?అయితే ’కేసు’ అనే పదము నకు సంహితములో నిర్వచనము ఇవ్వబడలేదు, కాని సంహితము యొక్క'సెక్షన్ 209’ లో సరైన పదముపై వెలుగునివ్వాల్సిన అవసరము తప్పక ఉంది."
"अब यहाँ से यह बात स्पष्ट की जा सकती है कि जिस 'मामले के अभिलेख और दस्तावेज' की बात धारा 227 में की गयी है वे वही 'रिकॉर्ड और दस्तावेज' हैं जो धारा 209 के अंतर्गत, मजिस्ट्रेट द्वारा सेशन न्यायलय को भेजे गए हैं।","ఇప్పుడు ఇక్కడి నుండి ఒక విషయము స్పష్టము చేయబడుతుంది అది”కేసు రికార్డు మరియు దస్తావేజు’ సెక్షన్ 209 క్రింద మేజిస్ట్రేట్ ద్వారా సెషన్ న్యాయస్థానమునకు పంపబడుతుంది.,"
"अब चूँकि यही अभिलेख एवं दस्तावेज, सेशन अदालत को मिलेंगे तो जाहिर है उसके पास गौर करने को यही अभिलेख एवं दस्तावेज दस्तावेज मौजूद होंगे।",ఇప్పుడు ఈ రికార్డులు మరియు దస్తావేజులు సెషన్ న్యాయస్థానమునకు ఇవ్వబడతాయి అందువలన వారి దగ్గర దృష్టి సారించడానికి ఇదే రికార్డు మరియు దస్తావేజులు ఉంటాయి.
"इस प्रकार से, धारा 227 का स्पष्ट अर्थ है कि इसे धारा 209 के साथ पढ़ा जाना चाहिए।","ఈ విధముగా, సెక్ష్న్ 227 యొక్క స్పష్టమైన అర్థము దీనిని సెక్షన్ 209 తో పాటుగా చదవవలసి ఉంటుంది."
"और इसी से सीधा मतलब यह निकलता है कि धारा 227 के अंतर्गत, और 228 के दौरान भी, चार्ज फ्रेम करने के चरण में, अभियुक्त को किसी भी सामग्री/अभिलेख या दस्तावेज को दाखिल करने का अधिकार संहिता में प्रदान नहीं किया गया है।","మరియు దీని వలన సూటిగా అర్థము అయ్యేదేమిటంటే సెక్షన్227 కింద,మరియు 228 సందర్భముగా,చార్జ్ ను వేసే దశలో, నిందితునికి ఏదైనా సామగ్రి/రికార్డు లేదా దస్తావేజును దాఖలు చేసే అధికారము సంహితములో ఇవ్వబడలేదు."
"वह अधिकार, अभियुक्त को केवल ट्रायल के चरण में दिया गया है।","ఆ అధికారము,నిందితునికి కేవలము విచారణ దశలోనే ఇవ్వబడింది."
"अब सवाल यह उठता है कि आखिर धारा 227 में अभिव्यक्ति ""अभियुक्त और अभियोजन के निवेदन की सुनवाई"" का क्या तात्पर्य है? तो यह साफ़ है कि अभियोजन के निवेदन से तात्पर्य 226 में लोक अभियोजक द्वारा मामला खोलने के दौरान दिए गए निवेदन (Submission) से है।",ఇప్పుడు వచ్చే ప్రశ్న ఏమిటంటే అసలు సెక్షన్227 లో వ్యక్తీకరణము “ నిందితుడు మరియు ప్రాసిక్యూషన్ వారి సమర్పణ విచారణ “ అనే దాని తాత్పర్యము ఏమిటి? ప్రాసిక్యూషన్ సమర్పణ అంటే 226 లో పబ్లిక్ ప్రాసిక్యూటర్ ద్వారా కేసు ను తెరిపించే సందర్భములో ఇవ్వబడ్డ సమర్పణతో ఉంది.
"इस मामले में उच्चतम न्यायलय ने यह साफ़ किया था कि आरोप तय करने (चार्ज फ्रेम करने) के चरण में, अभियुक्त को केवल यह इजाजत होती है कि वह पुलिस द्वारा पेश की गयी सामग्री तक सीमित रहकर ही अपनी दलीलें दे।","ఈ కేసులో హైకోర్ట్ ఈ విషయమును స్పష్టము చేసింది అది ఏమిటంటే ఆరోపణ నిర్ధారించబడిన (ఛార్జ్ ఫ్రేమ్ చేయబడిన ) దశలో, నిందితునికి కేవలము పోలీసు వారి ద్వారా సమర్పించబడిన విషయములను ఉపయోగించుకొని మాత్రమే తన వాదనలు వినిపించే అనుమతి ఇవ్వబడుతుంది."
"अंत में, यह भी देखा जा सकता है कि चूँकि धारा 227 एक लाभकारी प्रावधान है, जहाँ न्यायाधीश को यह निर्णय लेना होता है कि अभियोजन द्वारा बताये गए मामले/अभिलेख/दस्तावेज के आधार पर अभियुक्त के खिलाफ मामला बनता है या नहीं।","చివరగా సెక్షన్ 227 ఒక లాభదాయకమైన నిబంధన,అక్కడ ఆరోపణ ద్వారా చెప్పబడ్డ విషయములు/రికార్డు/దస్తావేజు ల ఆధారముగా నిందితునికి వ్యతిరేకముగా కేసు అవుతుందా లేదా అని న్యాయమూర్తి నిర్ణయము తీసుకోవలసి ఉంటుంది అనేది మనము చూస్తాము."
"और क्या अभियुक्त को उन्मोचित कर दिया जाना उचित होगा या नहीं, तो यह आवश्यक भी नहीं कि अभियुक्त को इस स्तर पर कोई दस्तावेज प्रस्तुत करने, अथवा लम्बी चौड़ी दलीलें देने का अधिकार दिया जाए, क्योंकि अदालत स्वयं उसके मामले में बेहतर ढंग से निर्णय ले सकती है।","మరియు నిందితుడినివిడుదల చేయడముసరైనదా కాదా, అయితే ఈ దశ లో ఏదైనా దస్తావేజును సమర్పించడము అవసరమా కాదా, లేదా సుదీర్ఘమైన,విస్తృతమైన వాదనలు ఇచ్చే హక్కు ఇవ్వాలి, ఎందుకంటే కోర్ట్ స్వయముగా ఈ కేసు విషయములో ఉతామముగా నిర్ణయము తీసుకోగలదు."
"यह भी गौरतलब है कि इस स्तर पर बहुत गहराई से जाकर साक्ष्य देखे जाने की उम्मीद नहीं होती क्योंकि यह परिक्षण/ट्रायल की स्टेज नहीं होती है, बल्कि यहाँ केवल यह देखा जाता है कि अभियुक्त के खिलाफ प्रथम दृष्टया मामला बनता है अथवा नहीं और उसी के आधार पर अदालत अपना निर्णय लेती है।","ఈ స్తాయిలో చాలా లోతుగా సాక్ష్యములను చూస్తారని ఆశించలేము ఎందుకంటే ఈ విచారణ ట్రయల్ దశలో లేదు, బదులుగా నిందితుల పై మాఫీ కేసు చేయబడిందా లేదా మరియు ఈ ఆధారముల పైనే న్యాయస్థానము ఇక్కడ నిర్ణయము తీసుకుంటుంది."
किसी भी पर्सनल विधि में संरक्षता अत्यंत महत्वपूर्ण विषय है।,ఏదైనా వ్యక్తిగత పద్ధతిలో సంరక్షించుకోవడము చాలా ముఖ్యమైన విషయము.
"अवयस्क का संरक्षक कौन होगा और किन मामलों में संरक्षक की नियुक्ति की जाएगी, यह एक तात्विक प्रश्न बनता है।","మైనర్ యొక్క సంరక్షకులు ఎవరు మరియు ఏ విషయములలో సంరక్షకులను నియమిస్తారు, ఇది ఒక తాత్వికమైన ప్రశ్న అవుతుంది."
"भारत में गार्जियनशिप अधिनियम के साथ मुस्लिम पर्सनल विधि भी है जो भारत के मुसलमानों पर लागू होती है, इसके नियम मुसलमानों के व्यक्तिगत अवयस्क के संरक्षण के लिए इस्तेमाल होते हैं।",భారత దేశములో గార్డియన్ షిప్ చట్టముతో పాటు ముస్లిం వ్యక్తిగత పద్ధతి కూడా ఉంటుంది అది భారత దేశములో ఉన్న ముస్లింసోదరులకు వర్తిస్తుంది. దీని నియమములు ముసల్మాను వ్యక్తిగత మైనర్ల సంక్షేమము కోసము ఉపయోగపడుతుంది.
इसमें एक महत्वपूर्ण विषय शरीर की संरक्षता है जिसे हिज़ानात कहते हैं।,దీనిలో ఉన్న చాలా ముఖ్యమైన విషయము శరీర సంరక్షణ దానినే ’హిజానాత్’ అని అంటారు.
"कई बार पति पत्नी के बीच विवाद होने, संबंध विच्छेद हो जाने पर अवयस्क बच्चे की संरक्षता प्रश्न खड़ा होता है तथा यह विवाद हो जाता है कि जो अवयस्क संतान है उसका संरक्षक माता या पिता में से कौन होगा? यदि दोनों नहीं हो तो संरक्षक कौन होगा? इस विषय को मुस्लिम विधि के अंतर्गत विस्तारपूर्वक रखा गया है।","చాలా సార్లు భార్యా భర్తల మధ్య వివాదముల వలన,వారి సంబంధము విఛ్చిన్నము అయినప్పుడు మైనరు పిల్లల సంరక్షణ ప్రశ్న తలెత్తుతుంది మరియు వివాదములు కూడా జరుగుతాయి, ఆ పిల్లల సంరక్షకులు తల్లా లేక తండ్రా ఎవరు అవుతారు? ఈ విషయములో ముసల్మాను పద్ధతి ప్రకారము విస్తారముగా ఉంచబడింది."
इस आलेख के माध्यम से शरीर की संरक्षता (हिज़ानत) पर चर्चा की जा रही है।,ఈ వ్యాసము ద్వారా శరీరము యొక్క సంరక్షణ (హిజానాత్) పై చర్చ జరుగుతుంది.
अवयस्क लड़के और अवयस्क लड़कियों के शरीर को संरक्षता का अधिकार हिज़ानात कहलाता है।,మైనరు బాలురు మరియు మైనర్ బాలికల శరీర సంరక్షణ యొక్క హక్కులను హిజానాత్ అంటారు.
इस अरबी शब्द का अर्थ होता है बच्चे के भरण-पोषण के लिए उसका संरक्षण।,ఈ అరబ్బీ పదము అర్థము ఏమిటంటే పిల్లల భరణ- పోషణ కోసము వారి సంరక్షణ.
"मां हनफी विधि के अंतर्गत मां तब तक अभिरक्षा की हकदार होती है, जब तक कि पुत्र 7 वर्ष का नहीं हो जाता या पुत्री यौनावस्था की आयु प्राप्त नहीं कर लेती।",హనఫీ చట్టము ప్రకారము కుమారునికి 7 సంవత్శరములు మరియు కుమార్తెకు యుక్తవయసుకు వచ్చేంత వరకు వారి సంరక్షణా హక్కులు తల్లికి మాత్రమే ఉంటాయి.
शाफ़ई और मलिकी विधि के अंतर्गत तो मां लड़की के विवाह तक उसके संरक्षक का अधिकार रख सकती है।,షాఫయీ మరియుమలికీ చట్టము ప్రకారము తల్లి కుమార్తె వివాహము వరకూ సంరక్షణా హక్కులను కలిగి ఉండవచ్చు.
""" मुस्लिम विधि के अंतर्गत मां को बच्चे की अभिरक्षा का अधिकार उस समय तक ही दिया गया है जिस समय तक वह किसी अन्य व्यक्ति से विवाह नहीं करती है।",ముస్లిం చట్టము ప్రకారము తల్లి వేరొక వ్యక్తిని వివాహము చేసుకోనంత వరకూ మాత్రమే ఆమెకు పిల్లలసంరక్షణా హక్కులు ఇవ్వబడ్డాయి.
"यदि किसी अन्य व्यक्ति से विवाह कर लेती है, कोई ऐसे व्यक्ति से विवाह कर लेती है जो बच्चे के खून के रिश्ते में नहीं होता है तो ऐसी परिस्थिति में मां अभिरक्षा का अधिकार खो देती है।",మరొక వ్యక్తిని వివాహము చేసుకున్న యెడల అనగా పిల్లలతో రక్తసంబంధము లేని వ్యక్తిని వివాహము చేసుకుంటే అటువంటి పరిస్థితులలో ఆమె తన పిల్లల సంరక్షణా హక్కులు కోల్పోతుంది.
"बच्चे से खून का रिश्ता उस पुरुष का होना आवश्यक है जिससे मां निकाह करेगी, इस्लाम में अजनबी से निकाह करने के बाद बच्चे की अभिरक्षा का अधिकार मां को नहीं होता है।","పిల్లలకు తల్లి వివాహము చేసుకున్న వ్యక్తితో రక్త సంబంధము ఉండటము అవసరము, ఇస్లాములో అపరిచిత వ్యక్తితో వివాహము జరిగిన తరువాత ఆమె తన పిల్లల సంరక్షణా హక్కులు కోల్పోతుంది."
"इम्तियाज बानो बनाम मसूद अहमद जाफ़री एआरआई 1979 इलाहाबाद हाईकोर्ट 125 का फैसला है, जिसमें श्रीमती इम्तियाज बानो का विवाह 4 जुलाई 1967 को मसूद अहमद जाफरी से संपन्न हुआ।","ఇంతియాజ్ బానో వర్సెస్ మసూద్ అహమద్ జాఫరీ ఎ ఆర్ ఐ 1979 అలహాబాద్ హైకోర్ట్ 125 కేసు యొక్క తీర్పు,దీనిలో శ్రీమతిఇంతియాజ్ బానో వివాహము జులై 4 1967న మసూద్ అహమద్ జాఫరీతో జరిగినది."
"विवाह से 3 पुत्र हुए, जिनमें से सबसे छोटे पुत्र की मृत्यु हो गयी।","వివాహము వలన ఆమెకు ముగ్గురు కుమారులు కలిగారు, వారిలో కనిష్ఠ పుత్రుడు మరణించినాడు."
दो पुत्रों में से एक की आयु 5 वर्ष दूसरे की आयु 3 वर्ष थी।,ఇద్దరు కుమారులలో ఒకరి వయసు 5 సంవత్సరములు మరియు రెండవకుమారుని వయసు 3 సంవత్సరములు.
पति पत्नी के बीच संबंध खराब होने का कारण तलाक दे दिया गया।,భార్య భర్తల మధ్య సంబంధములు పాడవడము వలన వారికి విడాకులు మంజూరయ్యాయి.
यह निर्णय लिया गया कि माता दोनों अवयस्क बच्चों की अभिरक्षा के लिए हकदार है।,పిల్లలిద్దరి సంరక్షణా హక్కులు తల్లికి చెందాలని తీర్పు లభించింది.
इस मुकदमे में फैसले का मुख्य आधार बच्चों का कल्याण है।,పిల్లల శ్రేయస్సే ఈ కేసు తీర్పుకు ముఖ్యమైన ఆధారము.
न्यायालय सर्वप्रथम नियम बच्चे के कल्याण का रखता है।,న్యాయస్థానము అన్నిటి కన్నా ముఖ్యముగా పిల్లల శ్రేయస్సును దృష్టిలో ఉంచుకుంటుంది.
मां के धर्म परिवर्तन पर भी उसका संतान को अपने पास रखने का अधिकार समाप्त नहीं होता है।,తల్లి తన మతమును మార్చుకున్నప్పటికీ ఆమెకు తన సంతానాన్ని తన వద్ద ఉంచుకునే హక్కును కోల్పోదు.
"रहीमा खातून बनाम सबरुननिशा एआईआर 1996 गुवाहाटी 33 के नवीन मुकदमे में गुवाहाटी उच्च न्यायालय ने अभिनिर्धारित किया कि माता अपनी अवयस्क पुत्री की संरक्षता का अधिकार नहीं रखेगी, यदि वह किसी ऐसे व्यक्ति से पुनर्विवाह कर लेती है जो इस पुत्री के खून के रिश्तेदारों में नहीं आता हो।",రహీమా ఖాతూన్ వర్సెస్ సబరున్నిషా ఎ ఐ ఆర్1996 గువాహటీ 33 కొత్త కేసులో గువాహటీ హైకోర్ట్ తల్లి తన కుమార్తెతో రక్త సంబంధము లేని వ్యక్తిని పునర్వివాహము చేసుకుంటే అప్పుడు ఆమె తన మైనరు కుమార్తె సంరక్షణా హక్కులు కోల్పోతుంది.
इस वाद में न्यायालय ने लड़की की दादी को माता के होते हुए भी प्रमाणिक संरक्षक नियुक्त किया।,ఈ కేసులో న్యాయస్థానము ఆ బాలిక నాన్నమ్మను ప్రామాణిక సంరక్షకురాలిగా నియమించింది.
न्यायालय का मुस्लिम विधि के अंतर्गत माता को संरक्षता का अधिकार देने के मामले में केवल इस बात पर ध्यान दिया जाता है कि माता ने किसी अनजान व्यक्ति से निकाह तो नहीं किया जिससे बच्चे के कल्याण पर कोई विपरीत प्रभाव पड़ेगा।,"ఇస్లాము చట్టము ప్రకారము తల్లికి సంరక్షణా హక్కులు ఇచ్చే విషయములో కేవలము ఆమె ఎవరైనా అపరిచిత వ్యక్తిని వివాహము చేసుకుందా, ఆ వివాహము పిల్లల పై ఏదైనా వ్యతిరేక ప్రభావమును చూపిస్తుందా అనే విషయములపై ఎక్కువగా దృష్టి పెడతారు."
मां के नहीं होने पर अन्य स्त्री संबंधी मां के ना होने पर 7 वर्ष से कम आयु के बालक और यौनावस्था प्राप्त नहीं हुई बालिका की अभिरक्षा का अधिकार निम्नलिखित स्त्री संबंधियों को नीचे दिए गए क्रम में पहुंचता है।,"తల్లి లేనప్పుడు మరొక తల్లి వంటి సంబంధీకురాలు కూడా లేకపోతే 7 సంవత్సరముల కన్నా తక్కువ వయసు ఉన్న బాలుడు,యుక్తవయసుకు చేరని బాలికల సంరక్షణా బాధ్యతలు స్త్రీ సంబంధీకులకు ఈ క్రింది క్రమములో చేరుతాయి."
इन लोगों का अधिकार जब प्राप्त होता है जब मां नहीं होती है।,వీరికి ఈ హక్కులు తల్లి లేనప్పుడు మాత్రమే ప్రాప్తిస్తాయి.
माता और माता के संबंधियों में संरक्षण प्राप्त करने के लिए कुछ अयोग्यता भी हैं।,తల్లి లేదా తల్లి సంబంధీకులకు సంరక్షణహక్కులు లభించడానికి కొంత అనర్హత కూడా ఉంది.
यदि माता और उसके संबंधी निम्न अयोग्यता के अंदर आते हैं तो न्यायालय बच्चे की संरक्षता उन्हें नहीं देता है।,తల్లి లేదా తల్లి సంబంధీకులకు క్రింద ఇవ్వబడిన అనర్హతలు ఉంటే న్యాయస్థానము పిల్లల సంరక్షణహక్కులు వారికి ఇవ్వదు.
यदि विवाह के कायम रहते हुए वह पिता के स्थान से बहुत दूर रहने लगे।,వివాహ బంధములో కొనసాగుతూ ఉండగా పిల్లలు తండ్రికి దూరముగా నివసిస్తున్నారు.
"पुलक्कल आइसा कुट्टी बनाम पारत अब्दुल समद एआईआर 2005 केरल 68 के वाद में शिशु की माता ने आत्महत्या कर ली थी, इसलिए यह शिशु अपनी नानी के पास रहता था जो स्वयं डायबिटीज की मरीज थी तथा अपनी दूसरी पुत्री के ऊपर निर्भर थी।","పులక్కల్ ఐసాకుట్టీ వర్సెస్ పారత్ అబ్దుల్ సమద్ ఎ ఐ ఆర్ 2005 కేరళ 68 కేసులో శిశువు తల్లి ఆత్మహత్య చేసుకుంది,అందువలన ఆ శిశువు తన అమ్మమ్మ వద్ద ఉండేది అయితే ఆమె మధుమేహ వ్యాధిగ్రస్తురాలు మరియు ఆమె తన రెండవ కుమార్తెపై ఆధారపడి ఉంది."
पिता ने दूसरा विवाह कर लिया था तथा उससे बच्चे भी थे।,తండ్రి రెండవ వివాహము చేసుకున్నాడు మరియు అతనికి ఆ వివాహము వలన సంతానము కూడా ఉన్నారు.
पिता ने न्यायालय में अपने इस बच्चे की संरक्षता का दावा किया।,తండ్రి ఈ శిశువు సంరక్షణ కోసము న్యాయస్థానమును ఆశ్రయించాడు.
इस वाद में न्यायालय ने निर्धारित किया कि पिता का दूसरा विवाह कोई ऐसा आचरण नहीं है जिसके आधार पर उसे अपने बच्चे की संरक्षता के दावे से वंचित किया जाए बच्चे का कल्याण सर्वोपरि है।,"ఈ కేసులో పిల్లల సర్వ శ్రేయస్సు చాలా ముఖ్యమని, తండ్రి రెండవ వివాహమును ఆధారముగా చేసుకుని ఆ శిశువును తండ్రి ప్రేమకు దూరము చేయలేమని న్యాయస్థానము నిర్ధారించింది."
नानी की भावुकता का आदर करते हुए न्यायालय का मत था कि बच्चे के कल्याण को ध्यान में रखते हुए उसे पिता के साथ रहना चाहिए।,"అమ్మమ్మ భావాలను గౌరవిస్తూ, మరియు పిల్లవానిశ్రేయస్సును దృష్టిలో ఉంచుకొని పిల్లవాడు తండ్రి తోనే ఉండాలని న్యాయస్థానము అభిప్రాయపడింది."
बच्चे का भविष्य क्या होगा परंतु इस नियम को कदापि नहीं पलटा जा सकता कि 7 वर्ष के पूर्व किसी पुत्र को उसकी माता से छीन कर उसके पिता को दिया जा सके और यौनावस्था प्राप्त करने के पूर्व पुत्री को छीन कर उसके पिता को दिया जा सके।,"పిల్లల భవిష్యత్తు ఏమవుతుంది బాలునికి 7 సంవత్సరముల వయసు వచ్చేవరకు అతనిని తల్లి వద్ద నుండి విడదీసి పిల్లవాని తండ్రికి ఇవ్వలేము మరియు బాలికకు యుక్తవయసు వచ్చేవరకు ఆమెను తల్లి సంరక్షణ నుండి విడ దీసి తండ్రికి ఇవ్వలేము, ఈ నియమమును మనము ఎట్టిపరిస్థితి లోనూ మార్చలేము."
परंतु यदि स्त्री अयोग्यता के मापदंड को पूरा कर रही है और वह बच्चे की संरक्षता के लिए योग्य नहीं है तो उसे संरक्षता नहीं दी जाएगी।,కాని ఒకవేళ స్త్రీ అనర్హతా ప్రమాణాలను పూర్తి చేస్తే అప్పుడు ఆమె పిల్లల సంరక్షణకు యోగ్యురాలు కాదు మరియు ఆమెకు పిల్లల సంరక్షణ ఇవ్వబడదు.
पिता मेडिकल रिप्रेजेंटेटिव था और ₹450 महीना कमाता था।,తండ్రి మెడికల్ రిప్రజెంటేటివ్‌గా ఉన్నారు మరియు నెలకు ₹450 లు సంపాదిస్తారు.
माता टेलीफोन विभाग में कार्य करती थी और ₹300 प्रतिमाह कमाती थी।,తల్లి టెలిఫోన్ విభాగములో పని చేస్తుంది మరియు ప్రతీ నెలా ₹300 సంపాదిస్తుంది.
1994 में पक्षकारों का विवाह विच्छेद हो गया और 1995 में पति ने दूसरा विवाह कर लिया।,1994 లో వీరిద్దరి వివాహము రద్దయినది.
1995 में पत्नी ने अपने पुत्र की अभिरक्षा के लिए आवेदन दिया।,1995లో భార్య తన కుమారుని సంరక్షణ కోసము ఒక అభ్యర్ధనను సమర్పించారు.
उसने कहा कि मुस्लिम विधि के अंतर्गत उसे पुत्र के 7 वर्ष होने तक तथा पुत्री के अवयस्क होने तक अभिरक्षा का अधिकार है।,ఇస్లాము చట్టము ప్రకారము కుమారునికి 7 సంవత్శరములు మరియు కుమార్తెకు యుక్తవయసుకు వచ్చేంత వరకు వారి సంరక్షణా హక్కులు తల్లికి మాత్రమే ఉంటాయి అని ఆమె అన్నది.
पति ने न्यायालय के समक्ष आग्रह किया कि पत्नी की आय उसकी आय से कम है इसलिए पुत्र को माता की अभिरक्षा में रखना उसके कल्याण में नहीं होगा।,తన భార్య సంపాదన తన కన్నా తక్కువని కుమారుడిని తల్లి సంరక్షణలో ఉంచడము పిల్లవానికి మంచిది కాదని భర్త తన వాదనను న్యాయస్థానము ముందు వినిపించారు.
उच्च न्यायालय ने अपना निर्णय देते हुए कहा कि इसमें कोई संदेह नहीं कि पर्सनल मुस्लिम विधि के अंतर्गत पुत्र की अभिरक्षा का अधिकार माता को होगा परंतु हमें सर्वप्रथम अवयस्क के कल्याण के बारे में देखना होगा।,హైకోర్ట్ తన తీర్పును వినిపిస్తూ దీనిలో తమకు ఎటువంటి సందేహమూ లేదని ఇస్లాము చట్టము ప్రకారము కుమారునికి 7 సంవత్శరములు వచ్చేంతవరకు అతని సంరక్షణా బాధ్యతలు తల్లికి మాత్రమే ఉంటాయని కాని తమకు మైనరు పిల్లల సరక్షణ అత్యంత ముఖ్యమని తెలిపింది.
केवल अधिका आय होना ही बच्चे के कल्याण का आधार नहीं हो सकता।,కేవలము ఎక్కువ ఆదాయము కలిగి ఉండడము పిల్లల సంరక్షణా హక్కుల ప్రాప్తికి ఆధారము కాదని న్యాయమూర్తి అభిప్రాయపడ్డారు.
"यहां पिता ने दूसरा विवाह कर लिया और उसके व्यापार की प्रकृति ऐसी है कि उसे दिनभर घूमना होता है, कई दिनों तक घर नहीं आता दूसरी ओर माता भले ही कम कमाती है परंतु प्रत्येक शाम अपने घर बच्चों के पास आती है।","ఇక్కడ తండ్రి రెండవ వివాహము చేసుకున్నాడు మరియు అతను వృత్తి పరముగా రోజంతా తిరుగుతూ ఉంటారు. చాలా రోజుల వరకూ అతను ఇంటికి కూడా రాలేడు,అదే తల్లి ఆదాయము తక్కువ అయినప్పటికీ ఆమె రోజూ సాయంత్రము ఇంటికి వచ్చి తన పిల్లల సంరక్షణ చూసుకుంటుంది."
उनका पूरा ख्याल रखती है ऐसी परिस्थिति में पुत्र का माता की अभिरक्षा में ही रहना बच्चे का कल्याण होगा क्योंकि किसी भी परिस्थिति में जन्म देने वाली मां कल्याणी होती है ना कि वह मां जिसे सौतेली कहा जाता है।,"అతని పూర్తి బాధ్యతను తీసుకుంటుంది.అటువంటి పరిస్థితులలో కుమారుడు తల్లి సంరక్షణలో నే ఉండడము అతనికి శ్రేయస్సును కలిగిస్తుంది,ఎందుకంటే ఏ పరిస్థితి లో నైనా కన్నతల్లే తన పిల్లల శ్రేయస్సును కోరుతుంది సవతి తల్లి కాదు."
जन्म देने वाली मां का प्रेम और स्नेह सर्वमान्य है सर्वोत्तम है।,జన్మనిచ్చిన తల్లి ప్రేమ మరియు వాత్సల్యము అన్నివిధ్హాల గొప్పది మరియు సర్వోత్తమమైనది.
कुछ परिस्थितियां ऐसी है जिनमें माता से अभिरक्षा का अधिकार लिया जा सकता है।,కొన్ని పరిస్థితులలో తల్లి నుండి సంరక్షణా బాద్యతలు తిరిగి తీసుకోబడతాయి.
"वे निम्न हैं- यदि वह अनैतिक हो अर्थात उसने परपुरुष गमन किया हो या खुली अनैतिकता से कोई दंडनीय अपराध किया हो, गाना गाने वाली या मातम करने वाली स्त्री का पेशा अपना लिया हो।","అవి ఈ క్రింది విధముగా ఉన్నాయి- ఒక వేళ ఆమె అనైతికమైనది అయితే అంటే ఆమె పర పురుషునితో కలిసి ఉంటే లేదా ఏదైనా శిక్షార్హమైన అనైతిక నేరమును చేసినా,పాటలు పాడే లేదా శోక వృత్తి ని స్వీకరించినా,"
"यदि वह ऐसे व्यक्ति से विवाह कर ले जो निषिद्ध असत्तियो के भीतर अवयस्क का रिश्तेदार ना हो, जैसे किसी अजनबी से शादी कर ले।","నిషేధిత సంస్థలలో పని చేస్తున్న, మైనరుకు రక్తసంబంధీకులు కాని అపరిచిత వ్యక్తిని వివాహము చేసుకున్నా,"
यदि वह विवाहिता अवस्था में होकर अवयस्क के पिता के निवास स्थान के इतनी दूर रहने लगे कि अक्सर उसके बच्चों के पास ना आ सके।,"ఒక వేళ వివాహ బంధములో ఉండి కూడా ఆమె ఆ మైనరు బాలుని తండ్రికి దూరముగా నివసిస్తూ, తరచుగా పిల్లల వద్దకు రాలేకపోయినా."
यदि वह उपेक्षा करें या बच्चों की उचित देखभाल करने में असमर्थ हो उनका खानपान तक कर पाने में असमर्थ हो।,"తన పిల్లలను సరిగ్గా చూసుకోలేకపోతే, వారి బాగోగులు చూడటములో అసమర్థురాలైనా,వారికి అన్నపానీయములు కల్పించలేకున్నా"
पिता नैसर्गिक संरक्षक होता है परंतु अवयस्क पुत्र कि 7 वर्ष तक के और अवयस्क की पुत्री जब तक वह यौनावस्था प्राप्त कर ले तब तक संरक्षक किसी भी सूरत में मुस्लिम विधि के अंतर्गत माता ही होगी।,తండ్రి నైసర్గిక సంరక్షకుడౌతారు కాని ఇస్లామ్ చట్టము ప్రకారము కుమారునికి 7 సంవత్శరములు మరియు కుమార్తెకు యుక్తవయసుకు వచ్చేంత వరకు వారి సంరక్షణా హక్కులు తల్లికి మాత్రమే ఉంటాయి.
हालांकि इसमें यह शर्त है कि माता को संतान का संरक्षण प्राप्त करने के लिए यह आवश्यक है कि उसे निर्योग्य घोषित नहीं किया गया हो।,అయితే దీనికి ఉన్న షరతు ఏమిటంటే తల్లికి సంతాన సంరక్షణ హక్కులు ప్రాప్తించడానికి ఆమె అనర్హురాలిగా ప్రకటించబడు ఉండకూడదు.
"सुप्रीम कोर्ट ने 19-मई-2020 (मंगलवार) को रिपब्लिक टीवी के एडिटर-इन-चीफ अर्नब गोस्वामी द्वारा दाखिल याचिका, जिसमे उन्होंने अपने केस को महाराष्ट्र पुलिस से सीबीआई को हस्तांतरित करने की मांग की थी, उसे खारिज कर दिया।","అత్యున్నత న్యాయస్థానము మే 19-2020 (మంగళ వారము) నాడు రిపబ్లిక్ టి.వి ఎడిటర్ -ఇన్-ఛీఫ్ ద్వారా దాఖలు చేయబడిన పిటీషన్, దానిలో ఆయన తన కేసును మహారాష్ట పోలీస్ వారి నుండి సి బి ఐ కు బదిలీ చేయమని చేసిన అభ్యర్ధనను తోసిపుచ్చడమైనది."
"जांच के तरीके से आरोपी का नाराजगी जांच CBI को ट्रांसफर करने का आधार नहीं बन सकती : सुप्रीम कोर्ट दरअसल, गोस्वामी ने मुंबई पुलिस की निष्पक्षता पर संदेह जताते हुए सीबीआई को अपने मामले का अन्वेषण स्थानांतरित करने की मांग इस याचिका में की थी।",దర్యాప్తు విధానము పై అసంతృప్తి కేసును సిబి ఐ కు బదిలీ చేయడానికి తగిన అధారము కాలేదు. గోస్వామి ముంబయి పోలీసుల నిష్పక్షపాతముపై సందేహమును వ్యక్తము చేస్తూ తన కేసును సిబి ఐ కు బదిలీ చేయమని సుప్రీం కోర్ట్ లో పిటీషన్ వేశారు.
"जस्टिस डी. वाई. चंद्रचूड़ और जस्टिस एम. आर. शाह की पीठ ने यह कहा कि इस तरह का ट्रांसफर, ""असाधारण रूप से"" और ""असाधारण परिस्थितियों में"" इस्तेमाल की जाने वाली एक ""असाधारण शक्ति"" है।","జస్టిస్ డి.వై. చంద్ర చూడ్ మరియు జస్టిస్ ఎమ్.ఆర్,షాలతో కూడిన ధర్మాసనము ఇటువంటి బదిలీలు అసాధారణ పరిస్థితులలో మరియు అసాధారణ రూపాలలో,అసాధారణ అధికారములను వినియోగించినప్పుడే జరుగుతుందని వ్యాఖ్యానించారు."
पीठ ने कहा कि सीबीआई को मामले का अन्वेषण स्थानांतरित करना कोई नियमित बात नहीं है।,సిబిఐ విషయములో దర్యాప్తును బదిలీ చేయటము సామాన్య విషయము కాదని ధర్మాసనము అభిప్రాయ పడింది.
"उल्लेखनीय है कि भारत में सीबीआई एक विशेष अन्वेषण एजेंसी के रूप में स्थापित की गयी है, और सीबीआई, DSPE (दिल्ली विशेष पुलिस स्थापना) अधिनियम, 1946 से किसी अपराध का अन्वेषण करने के लिए अपनी कानूनी शक्तियां प्राप्त करती है।","భారత దేశములో సి బి ఐ ఒక ప్రత్యేకమైన దర్యాప్తు సంస్థ వలె స్థాపించబడింది, మరియు సి బి ఐ, DSPE(దిల్లీ ప్రత్యేక పోలీస్ స్థాపన) 1947 వ చట్టము ద్వారా ఏదైనా దర్యాప్తును కొనసాగించడానికి తమ అధికారములను కలిగి ఉంటుంది."
"एक पिछले लेख में, हम सीबीआई के बारे में विस्तार से जानकारी प्राप्त कर चुके हैं।",గత వ్యాసములో మనము సి బి ఐ గురించి విస్తారమైన వివరములను తెలుసుకున్నాము.
उस लेख में हमने यह जाना था कि आखिर CBI किसी मामले का अन्वेषण कब करती है? और क्या हैं वह परिस्थितियां अब सीबीआई अन्वेषण के आदेश दिए जा सकते हैं।,ఆ వ్యాసములో మనము అసలు సి బి ఐ ఏదైనా కేసు విషయములో ఎప్పుడు దర్యాప్తు చేస్తుంది? అటువంటి పరిస్థితులు ఏమిటి ? అనే వాటి కోసము తెలుసుకున్నాము.
"इसके अलावा, उच्चतम न्यायालय ने अर्नब गोस्वामी के मामले में यह भी साफ़ कर ही दिया है कि अन्वेषण के तरीके से आरोपी की नाराजगी, मामले के अन्वेषण को CBI को ट्रांसफर करने का आधार नहीं बन सकती है।",ఇంతే కాకుండా హైకోర్ట్ అర్నబ్ గోస్వామి విషయములో దర్యాప్తు విధానము పై ఫిర్యాదుదారుని కోపము కేసును సిబిఐ బదిలీ చేయడానికి తగిన కారణము కాదను స్పష్టము చేసింది.
"ध्यान रखा जाना चाहिए कि एक अन्वेषण एजेंसी के पास अन्वेषण के सम्बन्ध में निर्देश देने का विवेक निहित है, जो सवाल और पूछताछ के तरीके की प्रकृति का निर्धारण करता है।","ఒక దర్యాప్తుకు సంబంధించి సూచనలు ఇవ్వడానికి ఆ సంస్థ వద్ద తగిన వివేకము ఉంది, ప్రశ్నలు మరియు విచారణ విధానము ఆ స్వభావముపై ఆధారపడి ఉంటుంది."
यह स्थिति पी. चिदंबरम बनाम प्रवर्तन निदेशालय (2019) 9 SCC 24 के मामले में भी साफ़ की गयी थी।,ఈ స్థితి పీ.చిదంబరం వర్సెస్స్ డైరెక్టర్ ఆఫ్ ఎన్ఫోర్స్మెంట్ (2019) 9 ఎస్ సిసి 24కేసులో ఇది స్పష్టము చేయబడింది.
"दूसरे शब्दों में, दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 156 (3), किसी भी संज्ञेय मामले की जांच करने के लिए एक मजिस्ट्रेट को पुलिस स्टेशन के प्रभारी अधिकारी को निर्देशित करने का अधिकार देती है, जिस पर ऐसे मजिस्ट्रेट का अधिकार क्षेत्र है।","శిక్షా స్మ్రుతి సంహితములోసెక్షన్ 156(3), ఏదైనా తీవ్ర నేరముల ను దర్యాప్తు చేయడానికి ఒక మేజిస్ట్రేట్ కు పోలిస్ స్టేషన్ కు బాధ్యత వహించే అధికారిని ఆదేశించే అధికారము ఉంది, అది మేజిస్ట్రేట్ యొక్క అధికార పరిధిలో ఉండాలి."
"हाँ, यह अवश्य है कि जब एक मजिस्ट्रेट, धारा 156 (3) के तहत अन्वेषण का आदेश देता है, तो वह केवल ऐसा अन्वेषण करने के लिए एक पुलिस स्टेशन के प्रभारी अधिकारी को ही निर्देशित कर सकता है, न कि एक वरिष्ठ पुलिस अधिकारी को।","ఒక మేజిస్ట్రేట్, సెక్షన్ 156(3),ప్రకారము దర్యాప్తుకు ఆదేశిస్తారు.అయితే అతను కేవలము ఒక పోలిస్ స్టేషన్కు బాధ్యత వహించే అధికారిని ఆదేశించే అధికారము ఉంది, కాని ఒక ప్రత్యేక పోలీస్ అధికారి ఆదేశించే అధికారము లేదు."
"हालांकि, यहाँ यह बात साफ़ तौर पर समझ ली जानी चाहिए कि ऐसा वरिष्ठ पुलिस अधिकारी, सीआरपीसी की धारा 36 के आधार पर अपनी शक्तियों का प्रयोग कर सकता है और स्वयं भी ऐसे किसी मामले का अन्वेषण कर सकता है, जिस मामले का अन्वेषण करने को उस अधिकारी के अधीनस्थ कार्यरत किसी अधिकारी को निर्देशित किया गया है।","అయితే ఇక్కడ మనము ఒక విషయమును అర్థము చేసుకోవలసి ఉంటుంది. అటువంటి ఒక ప్రత్యేక పోలీస్ అధికారి సి ఆర్ పి సి సెక్షన్ 36 ప్రకారము తన అధికారములను ప్రయోగించ వచ్చు మరియు స్వయముగా ఏదైనా దర్యాప్తును చేయవచ్చు, ఏ కేసునైతే దర్యాప్తు చేయమని అతనికి ఇవ్వబడిందో అది ఆ అధికారి తన క్రింద పని చేసే అధికారికి ఇవ్వవచ్చు."
"दरअसल इस मामले में मजिस्ट्रेट ने धारा 156 (3) सीआरपीसी के तहत, सीबीआई को एक मामले का अन्वेषण करने का निर्देश दिया था।","నిజానికి ఈ కేస్‌లో మేజిస్ట్రేట్ సెక్షన్ 156(3) సి ఆర్ పి సి ప్రకారముగా, సిబిఐకు ఒక కేసు విషయములో దర్యాప్తు చేయమని ఆదేశము ఇవ్వబడింది."
"इसी निर्देश को इस मामले में, गुजरात उच्च न्यायालय ने अवैध और अनुचित माना था।",ఈ కేసులో ఈ సూచనను గుజరాత్ హైకోర్ట్ దీనిని చట్టవిరుద్ధము గాను అనుచితము గాను భావించింది.
"इसी मामले में अदालत ने यह देखा था कि एक मजिस्ट्रेट के पास, अपने अधिकार क्षेत्र से बाहर के किसी भी पुलिस अधिकारी को, जिसमें सीओडी या सीबीआई शामिल है, निर्देश देने की न तो अनुमति है और न ही अधिकार क्षेत्र।",ఇదే విషయములో ఒక మేజిస్ట్రేట్కు తన అధికార పరిధిని దాటి ఎవరైనా సిఒడి లేదా సిబిఐ పోలీసు అధికారికి బదిలీ చేసే అధికారము లేదని కోర్టు అభిప్రాయపడింది.
"इसी क्रम में, सीबीआई बनाम गुजरात राज्य, (2007) 6 SCC 156 के मामले में सुप्रीम कोर्ट ने उपरोक्त सिद्धांत को दोहराया है कि सीआरपीसी की धारा 156 (3) के तहत मजिस्ट्रियल पावर को बढ़ाया नहीं जा सकता।","ఇదే క్రమములో సిబిఐ వర్సెస్ గుజరాత్ రాష్ట్రము, (2007) 6 ఎస్ సిసి 156 కేసు విషయములో సుప్రీం కోర్ట్ పైన చెప్పిన సిద్ధాంతమును మరలా చెప్పిందిఏమిటంటే సిఆర్ పి సి ప్రకారముగా, మెజిస్టీరియల్ అధికారములను పెంచడానికి వీలు లేదు."
एक थाने के प्रभारी अधिकारी को जांच का निर्देश देने से परे और ऐसा कोई निर्देश सीबीआई को नहीं दिया जा सकता है।,ఒక పోలీస్ స్టేషన్ ఇన్ ఛార్జి అధికారికి దర్యాప్తును కొనసాగించమని సూచనలు ఇవ్వడముతప్ప మేజిస్ట్రేట్కు మరొక అధికారము లేదు.
"दरअसल, सीबीआई बनाम गुजरात राज्य मामले में एक मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट ने सीबीआई को एक मामले का अन्वेषण करने का आदेश दे दिया था, जिसे बाद में उच्चतम न्यायालय ने अनुचित ठहराया था।","నిజానికి, సీబిఐ వర్సెస్ గుజరాత్ రాష్ట్రము కేసు విషయములోఒక ఛీఫ్ జుడీషియల్ మేజిస్ట్రేట్ సీబీఐకు ఒక కేసును దర్యాప్తు చేయమని ఆదేశించారు, దీనిని తరువాతి క్రమములోహైకోర్ట్ తప్పు పట్టింది."
"अंत में, जैसा कि तमाम मामलों से साफ़ है, एक मजिस्ट्रेट, धारा 156 (3) सीआरपीसी के अंतर्गत अपनी शक्तियों के प्रयोग में किसी मामले के अन्वेषण को सीबीआई को नहीं सौंप सकता है।","చివరగా అటువంటి చాలా కేసులలో సెక్షన్ 156(3) సి ఆర్ పి సి ప్రకారముగా, తన అధికారములను ప్రయోగిస్తూ ఏదైనా కేసును సిబిఐకు దర్యాప్తు చేయమని ఇవ్వరాదు."
वह केवल एक पुलिस स्टेशन के प्रभारी अधिकारी (अपने अधिकार क्षेत्र के भीतर) को अन्वेषण करने का आदेश दे सकता है।,మేజిస్ట్రేట్ కేవలము పోలీస్ స్టేషన్ ఇన్ ఛార్జి అధికారికి ( తన అధికార పరిధి లో ) దర్యాప్తు చేయమని ఆదేశించగలరు.
यह एक प्रकार का ऐसा अधिकार है जो किसी अचल संपत्ति से निकट का संबंध रखने वाले को उसके क्रय करने के संबंध में प्राप्त होता है।,"ఏదైనా స్థిరాస్థికి దగ్గరగా సంబంధము ఉన్నప్పటికీ దాని అమ్మకము విషయములోఉండే అధికారము వంటిది,ఈ అధికారము కూడా అటువంటిదే."
मुस्लिम विधि में अग्रक्रय भी एक अधिकार बताया गया है।,ముస్లిమ్ చట్టములోప్రథమ విక్రయము కూడా ఒక అధికారముగా చెప్పబడింది.
यदि कोई व्यक्ति अपनी संपत्ति को विक्रय करता है तो ऐसी स्थिति में उस संपत्ति को क्रय करने का प्रथम अधिकार किसके पास होगा।,ఎవెరైనా ఒక వ్యక్తి తన ఆస్థిని అమ్మితే అప్పుడు అటువంటి పరిస్థితిలో తన ఆస్థిని అమ్ముకునే మొదటి అధికారము అతనికి మాత్రమే ఉంటుంది.
आधुनिक विधियां यह कहती हैं कि कोई भी व्यक्ति अपनी संपत्ति किसी को भी विक्रय कर सकता है और कोई भी उसे क्रय कर सकता है।,ఏ వ్యక్తి అయినా తన ఆస్థిని ఎవరికైనా అమ్మవచ్చు లేదా కొనుగోలు చేయవచ్చు అని ఆధునిక చట్టము చెబుతుంది.
संविधान के मूल अधिकारों में 44 वें संशोधन के पहले तक यह एक मूल अधिकार था परंतु संशोधन के उपरांत इसको मूल अधिकार से समाप्त कर दिया गया।,రాజ్యాంగములో ఉన్న ప్రాథమిక అధికారములలో 44వ సవరణకు ఇది ప్రాథమిక హక్కు కాని సవరణ తరువాత దీనిని ప్రాథమిక హక్కు నుండి తీసివేశారు.
कोई व्यक्ति अपनी संपत्ति को विक्रय तो कर सकता है परंतु उस संपत्ति को खरीदने का प्रथम हक़ कुछ व्यक्तियों को दिया गया है तथा वह व्यक्ति यदि उस संपत्ति में कोई हित रखते हैं तो ऐसी परिस्थिति में प्रथम रूप से उनके अधिकार रखने वाले व्यक्तियों को संपत्ति खरीदने का हुक्म दिया गया है।,ఒక వ్యక్తి తన ఆస్థిని అమ్ముకోగలడు కాని ఆ ఆస్థిని కొనగలిగే మొదటి హక్కు కొంతమందికి ఇవ్వబడింది మరియు వారికి ఆ ఆస్థిని కొనాలనే అసక్తి ఉంటే అటువంటి పరిస్థితులలో ఆసక్తి ఉన్న వ్యక్తులను అస్తి కొనుక్కోమని ఆదేశించవచ్చు.
पैगंबर साहब ने अपनी हदीस में अपनी संपत्ति को प्रथम अपने पड़ोसी या उस संपत्ति के हिस्सेदार को बेचने का हुक्म दिया है।,పైంగర్ సాహెబ్ తన హదీసులో తన ఆస్థిని మొదటగా తన పొరుగు వానికి లేదా ఆ అస్తిలో వాటాదారునికి అమ్మమని ఆదేశించారు.
पैगंबर साहब ने अपनी हदीस में मुसलमानों को यह एक प्रकार का नियम बताया है।,పైంగర్ సాహెబ్ తన హదీసులో ముస్లిములకు ఇటువంటి నియమము చెప్పారు.
आधुनिक परिक्षेप में हम इसको इस तरह समझ सकते हैं जैसे किसी कॉलोनी में कुछ व्यक्ति रहते हैं।,ఆధునిక విశ్లేషణలో మనము దీనిని ఒక కాలనీలో కొందరు వ్యక్తులు గాభావించవచ్చు.
उस कॉलोनी में कोई रहवासी संघ बना हुआ है तथा कॉलोनी संघ के लोग चाहते हैं कॉलोनी के भीतर कोई बाहर का अनजान व्यक्ति आकर नहीं बस जाए तो ऐसी परिस्थिति में वह लोग भी आपस में समझौते कर लेते हैं कि यदि हम में से कोई संपत्ति बेचता है तो आपस में ही संपत्ति का क्रय विक्रय कर लें।,"ఆ కాలనీలో ఉండే వారికి ఒక సంఘము ఉంది, కాలనీ సంఘము వారు కాలనీ లోపలకు ఎవరో బయటి వారు వచ్చి నివాసము ఉండటానికి ఇష్టపడటము లేదు అటువంటి పరిస్థితిలో కాలనీ వాసులే ఎవరైనా అస్తిని అమ్మాలనుకుంటే ఆ క్రయవిక్రయాలు తమ మధ్యలోనే సాగాలని వారు ఒప్పందము చేసుకున్నారు."
"मुस्लिम विधि में हक शुफ़ा के नियम को उसी परिस्थिति में प्रवर्तन में लाया जा सकता है जब हक़ शुफ़ा का दावा करने वाला उन शर्तों पर जो शर्ते संपत्ति के विक्रय के संव्यवहार में रखी गयी है, संपत्ति खरीदने को तैयार हो।","ముస్లిం చట్టములో హక్ షఫా నియమమును అటువంటి పరిస్థితిలో కూడా ఇదే మార్పును తీసుకురావచ్చు ఒక హక్ షఫా హక్కుదారుడు ఆస్థి అమ్మకము పై ఉన్న షరతులను అంగీకరించి,ఆస్థిని కొనుగోలు చేయడానికి సిద్ధముగా ఉన్నప్పుడు."
गोविंद दयाल बनाम इनायतुल्लाह के वाद में न्यायमूर्ति महमूद के अवलोकन के अनुसार विधि में शुफ़ा किसी अचल संपत्ति के शांतिपूर्ण उपभोग के लिए इस अचल संपत्ति के स्वामी का अपनी संपत्ति के अलावा किसी अन्य अचल संपत्ति पर उन्हीं निर्बंधनो पर जिन पर दूसरे व्यक्ति को बेची गई हो क्रेता को प्रतिस्थापित करके मालिकाना कब्जा पाने का अधिकार है।,గోవింద దయాళ్ వర్సెస్ ఇనాయతుల్లాహ్ కేసులో న్యాయమూర్తి పరిశీలన ప్రకారము చట్టములోషఫా ఏదైనా స్థిరాస్తిని శాంతియుతముగా వినియోగించుకోవడానికి ఈ స్థిరాస్తి యజమాని తన ఆస్థిని కాకుండా మరొక స్థిరాస్తిపై అదే నిబంధనలతో మరొకరికి విక్రయము చేసినప్పుడు తన కొనుగోలును వర్తింపచేసి ఆ ఆస్థిని స్వాధీనము చేసుకొనే అధికారము ఉంది.
हक शुफ़ा का औचित्य हक शुफ़ा के अधिकार के दो औचित्य हैं 1) शुफ़ा की विधि उन सुविधाओं और कठिनाइयों को रोकती है जो कि किसी अजनबी द्वारा सह स्वामी या पड़ोसी के रूप में आगमन से परिवारों को उत्पन्न हो सकती है।,హక్ షఫా ఔచిత్యము హక్ షఫా అధికారములకు రెండు ఔచిత్యములు ఉన్నాయి 1) షఫా చట్టము అవరైనా అపరిచిత సహ యజమాని లెదా పొరుగువారి రూపములో ఇతర కుటుంబాలకు ఉత్పన్నమయ్యే సమస్యలను మరియు అసౌకర్యములను ఆపుతుంది.
2) उत्तराधिकार की मुस्लिम विधि पारिवारिक संपत्ति का विखंडन करने वाली प्रकृति की है और शुफ़ा विधि इसे काफी रोकती है।,2) షఫా చట్టము ఈ ముస్లిమ్ వారసత్వ పద్ధతి కుటుంబ ఆస్తులను విచ్చిన్నము చేసే స్వభావమును నిరోధిస్తుంది.
शुफ़ा का अधिकार कब उत्पन्न होता है विक्रय होने पर शुफ़ा का अधिकार उत्पन्न होता है।,షఫా అధికారములు ఎప్పుడు ఉత్పన్నమౌతాయి అమ్మకము జరిగిన తరువాత షఫా అధికారములు ఉత్పన్నమౌతాయి.
"कोई भी संपत्ति जो शुफ़ा की विषय वस्तु है, उसका विक्रय होने के उपरांत ही शुफ़ा का अधिकार उत्पन्न होता है और ऐसी परिस्थिति में ही कोई शुफ़ा का अधिकार रखने वाला व्यक्ति शुफ़ा का दावा कर सकता है।","షఫా విషయములకు సంబంధించిన ఏదైనా ఆస్థి, దాని విక్రయము జరిగిన తరువాత దానికి షఫా అధికారములు ప్రాప్తిస్తాయి మరియు అటువంటి పరిస్థితిలో ఎవరైనా షఫా హక్కులను కలిగి ఉన్న వ్యక్తి షఫా యొక్క దావాను వేయవచ్చు."
जिस परिस्थिति में शुफ़ा से संबंधित वस्तु का विक्रय कर दिया गया है।,ఏ పరిస్థితిలో షఫా చట్టమునకు లోబడి ఉన్న వస్తువు అమ్మకము జరిగింది.
केवल विक्रय की परिस्थिति में ही हक शुफ़ा का अधिकार उत्पन्न होगा किसी अन्य परिस्थिति में नहीं हक़ शुफ़ा से संबंधित कोई विषय वस्तु का यदि विक्रय किया जाता है तो ही ऐसी परिस्थिति में हक शुफ़ा का दावा किया जा सकता है।,"కేవలము అమ్మకము జరిగినప్పుడే ఈ హక్ షఫా అధికారములు ఉత్పన్నమౌతాయి వేరే ఏ పరిస్థితిలో కాదు షఫా విషయములకు సంబంధించిన ఏదైనా ఆస్థి, దాని విక్రయము జరిగిన తరువాత అటువంటి పరిస్థితిలో హక్ షఫా యొక్క దావాను వేయవచ్చు."
इस परिस्थिति के अलावा किसी भी अन्य परिस्थिति में हक शुफ़ा का दावा नहीं किया जाएगा।,ఈ పరిస్థితులే కాకుండాఇతర పరిస్థితులలో కూడా షఫా దావాను చేయలేము.
यदि संपत्ति का स्वामी निम्न परिस्थिति में संपत्ति का अंतरण करता है तो ऐसी परिस्थिति में शुफ़ा का दावा उत्पन्न नहीं होगा।,ఒకవేళ ఆస్థి యజమాని క్రింది పరిస్థితులలో ఆస్థిని బదిలీ చేస్తే అటువంటి పరిస్థితులలో షఫా దావా ఉత్పన్నము కాదు.
दान (हिबा) सदका वक़्फ़ उत्तराधिकार वसीयत पट्टा (चाहे स्थाई हो) बंधक चाहे वह सशर्त विक्रय के रूप में ही हो किंतु इस स्थिति में विक्रय होने पर शुफ़ा का उदय होता है।,దానము ( హిబా) సదకా వ్క్ఫ్ వారసత్వ వీలునామా చట్టము లేకుండా షరతులతో కూడిన అమ్మకము రూపములో అయినా కాని ఈ స్థితిలో అమ్మకము జరిగినప్పుడు షఫా వర్తిసుంది.
विक्रय कब पूर्ण होता है हक़ शुफ़ा संबंधी नियमों में विक्रय का होना महत्वपूर्ण है।,అమ్మకము ఎప్పుడు పూర్తౌతుంది. హక్ షఫా నియమములకు లోబడి అమ్మకము జరగటము ముఖ్యము.
विक्रय संबंधी मुस्लिम विधि भारत वर्ष में लागू नहीं होती है।,అమ్మకములకు సంబంధించి ముస్లిం చట్టములు భారతదేశములోవర్తించవు.
विक्रय संपत्ति अंतरण अधिनियम 1882 के द्वारा निर्मित होता है।,అమ్మకపు ఆస్థి బదిలీ 1882 వ చట్టము ద్వారా నిర్మించబడింది.
इस अधिनियम की धारा 54 यह उपबंधित करती है कि ₹100 अधिक मूल्य की अचल संपत्ति का अंतरण रजिस्ट्रेशन के पूर्व पूर्ण नहीं होगा अर्थात किसी संपत्ति का रजिस्ट्रेशन हो जाने पर उसका विक्रय मान लिया जाता है।,ఈ చట్టము ద్వారా 54 వ సెక్షన్ ద్వారా ₹100 ల కన్న ఎక్కువ విలువ కలిగి ఉన్న స్థిరాస్తి యొక్క బదిలీ రిజిస్ట్రేషన్కు ముందు జరుగదు అనగా రిజిస్ట్రేషన్ అయిన తరువాత మాత్రమే దాని అమ్మకము జరినట్లని 54 వ సెక్షన్ ద్వారా చెప్పబడింది.
राधाकिशन लक्ष्मीनारायण बनाम श्रीधर के वाद में उच्चतम न्यायालय ने अभिनिर्धारित किया है कि जहां अंतरण पर संपत्ति अंतरण अधिनियम लागू हो वहां संपत्ति का अंतरण उसी अधिनियम के प्रावधानों के अनुसार होगा तथा मुस्लिम विधि या कोई अन्य व्यक्तिगत विधि अधिनियम पर अधिमान नहीं हो सकती।,రాధా కిషన్ లక్ష్మీ నారాయణ వర్సెస్ శ్రీధర్ కేసులో హైకోర్ట్ నిర్ధారించినదేమిటంటే ఆసి బదిలీ జరిగినప్పుడు ఎక్కడైతే ఆస్థి బదిలీ చట్టము అమలౌతుందో అక్కడ ఆస్థి బదిలీ ఆ చట్టము నిబంధనలకు అనుగుణముగా జరుగుతుంది కాని ముస్లిం చట్టము లేదా వ్యక్తిగత చట్టముల ప్రకారము కాదు.
अतः जब तक की अचल संपत्ति का स्वामित्व संपत्ति अंतरण अधिनियम के अनुसार क्रेता को अंतरित ना हो जाए तब तक शुफ़ा के अधिकार का प्रवर्तन का प्रश्न नहीं उठता है।,అంటే ఎప్పటి వరకూ స్థిరాస్తి యాజమాన్యము ఆస్థి బదలాయింపు చట్టము ప్రకారము కొనుగోలు దారునికి బదిలీ కాబడదో అంతవరకూ షఫా హక్కులు దానిపై వర్తించడమనే ప్రశ్నే ఉదయించదు.
शुफ़ा का दावा कौन कर सकता है मुस्लिम विधि में स्पष्ट किया गया है कि शुफ़ा का दावा किन व्यक्तियों द्वारा किया जा सकता है।,షఫా దావా నుఎవరుచేయగలరు.షఫా యొక్క దావాను ఏ వ్యక్తులు చేయగలరు అనేది ముస్లిం చట్టములో స్పష్టము చేశారు.
"ऐसा दावा करने वाले तीन व्यक्तियों को मुस्लिम विधि के अंतर्गत बताया गया है जो निम्न हैं- शफ़ी ए शरीक़ (सह अंशधारी) शफी ए शरीक का तात्पर्य होता है, संपत्ति में सह अंशधारी व्यक्ति जो सामान्य पूर्वज की संपत्तियों को उत्तराधिकार में प्राप्त करते है।","అటువంటి దావానుచేయగలిగే ముగ్గురువ్యక్తులను ముస్లిము చట్టములోచెప్పబడినది అవి ఈ క్రింద చెప్పబడ్డాయి- షఫీ-ఎ-షరీఖ్( సహ వాటాదారుడు) షఫీ-ఎ-షరీఖ్ తాత్పర్యము ఏమిటంటే, ఆస్థిలో సహ వాటాదారుడు అనగా ఆ ఆస్థిని పూర్వీకుల వారసత్వముగా పొందినవాడు."
ऐसी संपत्ति में सह अंशधारी होते हैं।,అటువంటి ఆస్థిలో ఇతరవాటాదారులు కూడా ఉంటారు.
यदि कोई सह अंशधारी संपत्ति को बेचता है तो दूसरा सह अंशधारी ऐसी संपत्ति पर शुफ़ा के अधिकार का दावा कर सकता है और एक से अधिक सह अंशधारी संयुक्त रूप से दवा कर सकते हैं।,ఒకవేళ ఎవరైనా సహ వాటాదారుడు ఆస్థిని అమ్మితే రెండవ సహవాటాదారుడు అటువంటి ఆస్థిపై షఫా హక్కు దావాను వేయవచ్చుమరియు ఎక్కువ కన్నా సహ వాటాదారులు గనుక ఉంటే ఉమ్మడిగా దావా వేయవచ్చును.
पैगंबर साहब की तालीम के मुताबिक किसी भी व्यक्ति को संपत्ति में सह अंशधारी है उसे ही प्रथम रूप से संपत्ति को बेचा जाना चाहिए।,పైగంబర్ సాహబ్ ప్రకారము ఎవరైనా వ్యక్తికి ఆస్థిలో సహవాటాదారుడు ఉంటే అతనికే మొదటిగా ఆస్థిని అమ్మాలి.
शफ़ी ए ख़लीत यदि कोई व्यक्ति सुखाधिकार का अधिकार रखता है तो ऐसी संपत्ति पर शुफ़ा का अधिकार प्राप्त होता है।,షఫీ ఎ ఖలీత్ కాపీరైట్ హక్కులను కలిగి ఉంటే అటువంటి ఆస్థిపై అప్పుడు ఆ అస్తిపై షఫా అధికారములు ప్రాప్తిస్తాయి.
लादूराम बनाम कल्याण सहाय ए आर आई 1963 राजस्थान 195 के मामले में राजस्थान उच्च न्यायालय ने अवलोकन किया है कि शफ़ी ए ख़लीत खरीद के रूप में शुफ़ा के अधिकार का दावा प्रकाश और हवा के आधार पर नहीं किया जा सकता और ऐसा अधिकार केवल मार्ग और जल के सुख अधिकार तक ही सीमित है।,లాదూరామ్ వర్సెస్ కల్యాణ్ సహాయ్ ఎ ఆర్ ఐ 1963 రాజస్తాన్ 195 కేసు విషయములోరాజస్థాన్ హైకోర్ట్ షఫీ ఎ ఖలీత్ ఖరీదు రూపములోషఫా హక్కు దావాను వెలుతురు మరియు గాలి ఆధారముగా చేయలేము మరియు అటువంటి అధికారములు కేవలము రోడ్లు మరియు నీటి వరకే ఈ హక్కులు పరిమితమై ఉంటాయి.
यदि किसी व्यक्ति को किसी संपत्ति के मार्ग या जल से संबंधित है तो ही शफी ए ख़लीत का दवा कर सकता है।,ఒకవేళ ఎవరైనా వ్యక్తికి ఏదైనా ఆస్థి యొక్క దారి మరియు నీటికి సంబంధింనది అయితే షఫీ ఎ ఖలీత్ దావా వేయవచ్చు.
"शफी ए ज़ार शफ़ी ए जार का तात्पर्य होता है कि ऐसा व्यक्ति जो मिली हुई अचल संपत्ति का स्वामी हो, परंतु मिली अचल संपत्ति का किराएदार या ऐसा व्यक्ति जो की बिना वैध अधिकार के ऐसी संपत्ति पर कब्जा हो शफ़ी ए ज़ार की श्रेणी में नहीं आता।","షఫీ ఎ జార్ షఫీ ఎ జార్ తాత్పర్యము ఏమిటంటే ఎవరికైనా లభించిన స్థిరాస్తి కి యజమాని అయితే, కానిఆ లభించిన ఆస్థిలో అద్దెకు ఉన్నవారు లేదా చట్టప్రకారము అధికారములు లేని వ్యక్తి గనుక ఉంటే అప్పుడు ఆ అస్తిపై ఆక్రమణ షఫీ ఎ జార్ వర్గము లోనికి రాదు."
वक़्फ़ संपत्ति का मुतावली शुफा का दावा नहीं कर सकता क्योंकि वह वक़्फ़ संपत्ति का स्वामी नहीं होता है।,వఖ్ఫ్ ఆస్థి ముతావలీ షఫా దావాను వేయలేడు ఎందుకంటే వఖ్ఫ్ ఆస్థి యజమాని కాలేడు.
प्रथम श्रेणी के दावेदार रहते हुए दूसरी श्रेणी के दावेदारों को अपवर्जित करते हैं।,మొదటి తరగతి వారసుడు ఉండగా రెండవ తరగతి వారసులను అంగీకరించరు.
और दूसरी श्रेणी के अग्रक्रेता तीसरी श्रेणी के दावेदारों को अपवर्जित करते है।,మరియు రెండవ తరగతి వారి మొదటి అమ్మకము దారులు మూడవతరగతి వారసులను మినహాయిస్తారు.
परंतु विधि किसी एक श्रेणी के दावेदारों के बीच आपस में कोई ऐसी असमानता नहीं देती है।,కాని చట్టము ఏ ఒక వర్గము వారసుల మధ్యా ఎటువంటి అసమానత్వమూ చూపించదు.
वह सभी समान रूप से शुफ़ा का दावा कर सकते हैं।,వారందరూ సమానముగా షఫా దావాను వేసుకోవచ్చు.
"शिया विधि के अंतर्गत केवल शफ़ी ए शरीक ही शुफ़ा के अधिकार का दावा कर सकते है, और वह भी तब जब दो से अधिक दावेदार न हो।",షియా చట్టము ప్రకారము కేవలము షఫీ ఎ షరీఖ్ మాత్రమే షఫా హక్కుల దావాను వేయవచ్చు మరియు అది కూడా ఇద్దరు కన్నా ఎక్కువ వారసులు లేనప్పుడు మాత్రమే.
हक शुफ़ा में संप्रदाय और धर्म का भेद हक़ शुफ़ा का सिद्धांत और यह विधि एक मुस्लिम विधि है।,హక్ షఫా లో సాంప్రదాయము మరియు మతముల బేధము హక్ షఫాయొక్క సిద్దాంతములు మరియు ఈ చట్టము ఒక ముస్లిం చట్టము.
इस विधि को मानने के लिए केवल मुस्लिम धर्म के लोग बाध्य हैं और शुफ़ा का दावा भी केवल मुस्लिम ही कर सकता है।,ఈ చట్టమును పాటించడానికి కేవలము ఇస్లామ్ మతస్థులు మాత్రమే బాధ్యులు మరియు షఫా దావా కూడా కేవలము ఇస్లామ్ మతస్థులు మాత్రమే చేయగలరు.
"हक शुफ़ा का दावा उस परिस्थिति में हो सकता है, जिस परिस्थिति में दोनों पक्षकार मुस्लिम हो और मुस्लिम ही नहीं दोनों पक्षकारों का सुन्नी होना भी नितांत आवश्यक है।","హక్ షఫా దావా ఆ పరిస్థితులలో జరగవచ్చు, ఏ పరిస్థితులలో ఇరుపక్షముల వారూ ముస్లిమ్లు అయి ఉండటమే కాకుండా ఇరుపక్షముల వారు సున్నీ ముస్లిము లై ఉండాలి."
केवल शफ़ी ए ज़ार के अंतर्गत दावा शिया और सुन्नी दोनो पर समान रूप से किया जा सकता है।,కేవలము షఫీ ఎ జార్ ప్రకారము కేవలము షియా లేదా సున్నీ ఇద్దరూ సమానముగా దావా చేయవచ్చు.
भारतीय संविधान के अंतर्गत शुफ़ा की संवैधानिक वैधता संविधान में शुफ़ा के अधिकार को मुस्लिम पर्सनल लॉ में मान्यता प्राप्त है।,భ్హారతీయ రాజ్యాంగము ప్రకారము షుఫా రాజ్యాంగ ప్రామాణికత రాజ్యాంగములోషుఫా హక్కులు ముస్లిం వ్యక్తిగత చట్టములోగుర్తించబడ్డాయి.
"दो मुसलमानों को आपस में शुफ़ा का अधिकार प्राप्त होता है, परंतु शफ़ी ए ख़लीत और शफ़ी ए ज़ार गैरसंवैधानिक घोषित कर दिया गया।","ఇద్దరు ముస్లిముల మధ్యలో షఫా హక్కులు ప్రాప్తించబడతాయి, షఫీ ఎ ఖలీత్ మరియు షఫీ ఎ జార్లు రాజ్యాంగబద్ధమైనవి కావు అని ప్రకటించారు."
अर्थात अब पड़ोसी और किसी मिली हुई अचल संपत्ति वाले शुफ़ा का दावा नहीं कर सकते।,అనగా ఇప్పుడు పొరుగువారు మరియు లభించిన స్థిరాస్తి కలిగిన వారు షఫాను దావా వేయలేరు.
कुछ कंडीशन में ही यह दावा स्वीकार है।,కొన్ని పరిస్థితులలో ఈ దావా స్వీకరింపబడుతుంది.
रज्जाक बनाम इब्राहिम के मुकदमे में शफ़ी ए ख़लीत के आधार पर शुफ़ा के दावे को गैरसंवैधानिक बताया गया है।,రజ్జాక్ వర్సెస్ ఇబ్రాహీమ్ కేసులో షఫీ ఎ ఖలీత్ ఆధారముగా షఫాను దావా వేయటము రాజ్యాంగబద్ధమైనవి కాదు అని చెప్పబడింది.
कोई भी व्यक्ति अब इस आधार पर दावा नहीं कर सकता के संपत्ति उसके मोहल्ले में है और वह संपत्ति में हित रखता है तो संपत्ति को खरीदने का अधिकार रखता है।,"ఏ వ్యక్టి అయినా ఆస్థి తన వీధిలో ఉందని,దానిని తనకు కొనుక్కోవలెనని ఉందని మరియు తనకు దానిని కొనే అధికారము ఉందని ఇటువంటి ఆధారములతో దావాను వేయలేరు."
इस आधार पर अब हक शुफ़ा का दावा नहीं किया जा सकता।,ఈ ఆధారముతో ఇప్పుడు హక్ షఫా దావాను వేయలేరు.
अब केवल सह अंशधारी ही किसी संपत्ति में हक शुफ़ा का दावा कर सकते हैं तथा हक शुफ़ा के दावे को सीमित कर दिया गया है।,ఇప్పుడు కేవలము సహవాటాదారులు మాత్రమే ఏదైనా ఆస్థి విషయములో హక్ షఫా దావాను వేయగలరు మరియు హక్ షఫా దావాను పరిమితము చేశారు.
अब कोई मुस्लिम परिवार में यदि कोई संपत्ति है और वह विरासत की संपत्ति है उसमें अलग-अलग सह अंशधारी हैं तो ऐसी परिस्थिति में यदि कोई सह अंशधारी किसी अन्य व्यक्ति को अपना अंश बेच कर चला जाता है तो बाकी के सभी उस बेचने वाले के विरुद्ध शुफ़ा का दावा ला कर सकते हैं।,ఇప్పుడు ఏ ముస్లిం కుటుంబములో అయినా ఏదైనా ఆస్థి ఉంటే మరియు అది వారసత్వముగా సంక్రమించినది అయితే దానికి వేరు వేరుగా సహ వాటాదారులు ఉంటే అటువంటి పరిస్థితులలో ఒకవేళ ఎవరైనా సహవాటాదారులు మరెవరైనా వ్యక్తికి తన వాటాను అమ్మి వెళ్ళిపోతే అప్పుడూ మిగిలిన వారందరూ అమ్మినవారికి వ్యతిరేకముగా షఫా దావాను వేయగలరు.
वक़्फ़ का मुस्लिम लॉ के अंतर्गत एक महत्वपूर्ण स्थान है।,వక్ఫ్కు ముస్లిం చట్టములో ఒక ముఖ్యమైన స్థానము ఉంది.
वक़्फ़ के माध्यम से भी संपत्तियों का अंतरण किया जाता है।,వక్ఫ్ ద్వారా అస్తులను బదిలీ చేయవచ్చు.
"वक़्फ़ का नाम आते ही सर्वप्रथम हमारे मस्तिष्क में खैरात, ज़कात, दान इत्यादि शब्द कौंधने लगते हैं।","వక్ఫ్ పేరు వస్తూనే మొట్ట మొదటగా మనకు వారసత్వము, ఆర్థిక ఆరాధన మరియు విరాళముగా వచ్చిన అనే పదాలు మెలగుతాయి."
वक़्फ़ का संबंध दान से तो है परंतु यह दान अल्लाह के वास्ते दिया जाता है।,వక్ఫ్ సంబంధము దానముతో అయితే ఉంది కాని ఈ దానము అల్లా కోసము చేస్తారు.
"इस दान का लाभ जनसाधारण को होता है, परंतु इस दान का मालिक अल्लाह को बनाया जाता है।",ఈ దానము వలన లాభము సాధారణ ప్రజలకు కలుగుతుంది. కాని ఈ దానము యొక్క యజమానిగా అల్లాను చేస్తారు.
"आवश्यक नहीं कि लोक वक़्फ़ अर्थात समस्त जनता के लिए ही वक़्फ़ हो, कोई वक़्फ़ निजी कुछ लोगो के लिए भी बनाया जा सकता है।",ప్రజావక్ఫ్ అంటే ప్రజలందరి కోసము అవ్వాల్సిన అవసరము లేదు కొన్ని వక్ఫ్ లు వ్యక్తిగతముగా కొందరి కోసము కూడా చేయబడతాయి.
वक़्फ़ का स्थान मुस्लिम विधि में हिबा के स्थान से भिन्न है।,వక్ఫ్ స్థానము ముస్లిం చట్టములో హిబా స్థానము కన్నా వేరుగా ఉంటుంది.
संपत्ति से लाभ जनसाधारण को होता है परंतु वह जनसाधारण उस संपत्ति का मालिक नहीं होता है।,ఆస్థి వలన లాభము సాధారణ ప్రజలకు ఉంటుంది కాని ఆ ప్రజలు ఆ ఆస్థికి యజమానులు కారు.
कुरान शरीफ के अंदर यह हुक्म दिया गया है कि जो भी संपत्ति हमारे पास है उसमें एक हिस्सा भिखारियों और गरीबों का भी है।,ఖురాన్ షరీఫ్‌లో ఏ ఆస్థి మన వద్ద ఉందో అందులో ఒక భాగము బీదవారికి మరియు అడుక్కునే వారికీ కూడా ఉంటుందని ఆదేశము ఇవ్వబడింది.
कुरान में स्पष्ट वक़्फ़ का नियम तो नहीं मिलता है परंतु ऐसी बहुत सी आयत हैं जिन आयत को वक़्फ़ से संबंधित माना जाता है।,ఖురాన్‌లో స్పష్టముగా వక్ఫ్ నియమము దొరకకపోవచ్చుకాని అటువంటి చాలా ఆయతులు ఉన్నాయి వాటీని వక్ఫ్‌తో సంబంధము కలిగిన వాటిగా భావిస్తారు.
भारत में वक़्फ़ संबंधी नियमों में अबू यूसुफ की वक़्फ़ पर दी गयी अवधारणा को हनफ़ी विधि में मान्य किया गया है।,భారత దేశములో వక్ఫ్ సంబంధ నియమములలో ఇప్పుడు యూసఫ్ వక్ఫ్‌పై ఇవ్వబడిన గుర్తింపుకు హనఫీ చట్టములో గుర్తింపు ఇవ్వబడింది.
"एक जगह पर अबू यूसुफ लिखते हैं कि- "" संपत्ति को सर्वशक्तिमान ईश्वर के स्वामित्व के अंतर्गत स्थित कर देना तथा उसके लाभ या उत्पादों को मानव जाति के लाभ के लिए लगाना यह वक़्फ़ है।",ఒక చోట అబూ యూసఫ్ “ఆస్థి ని సర్వశక్తిమంతుడైన అల్లా యొక్క యాజమాన్యము క్రింద ఉంచాలి మరియు దాని లాభమను లేదా ఉత్పత్తిని మానవ జాతి ప్రయోజనము కోసము ఉపయోగించాలి అదే వక్ఫ్ “ అని వ్రాసారు.
""" वक़्फ़ का स्वामित्व ईश्वर में निहित हो जाता है।",“వక్ఫ్ యొక్క యజమానత్వము అల్లాలో ఉంటుంది”
"वक़्फ़ का अधीक्षक, प्रबंधक या रक्षक मुतवल्ली कहलाता है।",వకఫ్ఫ్ ను తన అధీనములో ఉంచుకొనేవారు నిర్వాహకులు లేదా రక్షకుడిని ముత్వల్లీ అంటారు.
वक़्फ़ के आवश्यक तत्व किसी संपत्ति का स्थाई समर्पण मान्य वक़्फ़ का पहला आवश्यक तत्व यह की संपत्ति का स्थाई समर्पण होना चाहिए।,వక్ఫ్ యొక్క అవసరమైన అంశములు ఏదైనా అస్థి యొక్క శాశ్వత అధీనము వక్ఫ్ యొక్క ప్రథమ్ అవసరమైన ఆంశము ఏమిటంటే ఆస్థి శాశ్వత అధీనములో ఉండాలి.
कोई भी संपत्ति स्थाई तौर पर ईश्वर को समर्पित कर देना चाहिए।,ఏదైనా ఆస్థి శాశ్వతముగా అల్లాకు సమర్పించాలి.
मुस्लिम विधि में धार्मिक पवित्र और खैराती समझे जाने वाले प्रयोजनों के लिए संपत्ति के उपभोग का एक सारवान समर्पण होना वक़्फ़ का एक आवश्यक तत्व है।,ముస్లిం చట్టములో మత పవిత్రతను మరియు అంకితభావముతో అర్థము చేసుకొనే ప్రయోజనముల కోసము ఆస్థి వినియోగమునకు ఒక గణనీయమైన అంకిత భావము ఉండడము చాలా ముఖ్యమైన అంశము.
अबू यूसुफ के अनुसार किसी भी संपत्ति को वक़्फ़ करने के लिए उस संपत्ति के लिए मुतवल्ली की नियुक्ति आवश्यक नहीं है।,అబూ యూసఫ్ ప్రకారము ఏదైనా ఆస్థిని వక్ఫ్ చేయడానికి ఆ ఆస్థికి ముతవల్లీని నియమించడము అవసరము లేదు.
केवल वक़्फ़ की नीयत (इरादा) कर लेना भर ही वक़्फ़ को पूर्ण कर देगा।,కేవలము వక్ఫ్ చేయాలి అనుకోవడమే వక్ఫ్‌ను పూర్తి చేస్తుంది.
छेदीलाल मिश्रा बनाम सिविल जज (2007) का एक मामला है।,ఛేదీ లాల్ మిశ్రా వర్సెస్ సివిల్ జడ్జి (2007) కేసు.
इस वाद में सुप्रीम कोर्ट ने निर्धारित किया कि यदि एक बार वक़्फ़ उत्पन्न कर दी जाती है तो वह हमेशा वक़्फ़ रहती है।,ఈ దావాలో సుప్రీంకోర్ట్ ఒకసారి వక్ఫ్ ఉత్పన్నము కాబడింది అంటే అది ఎల్లప్పుడూ వక్ఫ్ గానే ఉంటుంది.
उसकी प्रकृति में मुतवल्ली के लिए अथवा किसी अन्य व्यक्ति द्वारा बदलाव नहीं लाया जा सकता।,దాని స్వభావములో ముతవల్లీ కోసము కాని లేదా మరో వ్యక్తి కోసము కాని మార్పులు చేయడము జరుగదు.
वक़्फ़ में वाकिफ की स्वामित्व समाप्त होकर ईश्वर में निहित हो जाती है।,వక్ఫ్ లో వాకిఫ్ యొక్క యజమానత్వము అంతమయ్యి అల్లాలో కలిసి పోతుంది.
वक़्फ़ की वैधता पर प्रश्न उठाया जा सकता है यदि यह सिद्ध कर दिया जाए कि वाकिफ़ वक़्फ़ के द्वारा अपने दायित्व से भागना चाहता है।,వక్ఫ్ యొక్క ప్రామాణికతను ప్రశ్నించవచ్చు. ఒకవేళ వాకిఫ్ వక్ఫ్ ద్వారా వచ్చిన బాధ్యతలనుండి పారిపోవాలనుకుంటున్నాడని నిరూపిస్తే
इस्लाम धर्म में अकीदत रखने वाला व्यक्ति केवल इस्लाम धर्म में अकीदत रखने वाला व्यक्ति ही वक़्फ़ कर सकता है।,"ఇస్లామ్ మతమును పాటించేవారు, కేవలము ఇస్లామ్ మతమును పాటించే వ్యక్తి మాత్రమే వక్ఫ్ చేయగలరు."
"कोई भी ऐसा व्यक्ति इस्लाम धर्म में अकीदत नहीं रखता है और इस्लाम धर्म का अनुसरण करने वाला नहीं है तो उसके द्वारा दिया गया दान, खैरात वक़्फ़ की श्रेणी में नहीं आता है।","ఇస్లామ్ మతమును పాటించని వ్యక్తి, ఇస్లామ్ ధర్మమును అనుసరించని వ్యక్తి ద్వారా ఇవ్వబడ్డ దానము వక్ఫ్ క్రింద రాదు."
"वक़्फ़ के लिए व्यक्ति का मुसलमान होना आवश्यक है, क्योंकि वक़्फ़ में संपत्ति को ईश्वर के समर्पण में रख दिया जाता है और संपत्ति का स्वामित्व ईश्वर को सौंप दिया जाता है।",వక్ఫ్ చేయాలంటే వ్యక్తి ఇస్లామ్ మతస్థుడై ఉండాలి ఎందుకంటే వక్ఫ్ లో ఆస్థి అల్లా సమర్పణలో ఉంచబడుతుంది మరియు దాని యజమానత్వము అల్లాకు ఇవ్వబడుతుంది.
मुस्लिम विधि द्वारा मान्य किसी प्रयोजन के लिए वक़्फ़ का यह आवश्यक तत्व है कि वह मुस्लिम विधि के अंतर्गत किसी मान्य प्रयोजन के लिए किया जाना चाहिए।,"ముస్లిమ్ చట్టము ద్వారా ఆమోదింపబడిన, ఏదైనా ప్రయోజనము కోసము వక్ఫ్ యొక్క అవసరమైన అంశము ఏమిటంటే అది ముస్లిం చట్టము ప్రకారము ఏదైనా గొప్ప ప్రయోజనముల కోసము చేయబడినదై ఉండాలి."
कोई भी वक़्फ़ ऐसे काम के लिए नहीं किया जा सकता जिसे इस्लाम द्वारा निषिद्ध किया गया है।,ఇస్లామ్ ద్వారా నిషేధింపబడిన ఏ పనినైనా చేయడానికి వక్ఫ్‌ను చేయలేము.
वक़्फ़ मान्यकारी अधिनियम 1913 की धारा (3) वक़्फ़ के कुछ प्रावधानों का उल्लेख करती है।,వక్ఫ్ ధృవీకరణ చట్టము 1913లో సెక్షన్ (3) వక్ఫ్ యొక్క కొన్ని నిబంధనలను ప్రస్తావించడము జరిగింది.
"इस धारा के अनुसार मुस्लिम विधिवेत्ताओ ने कुछ मद बताए हैं, जिनके प्रायोजन के लिए वक़्फ़ किया जा सकता है।","ఈ సెక్షన్‌ను అనుసరించి ఇస్లామ్ చట్ట కారులు కొన్ని అభిప్రాయములను వ్యక్త పరచారు,వాటి ప్రయోజనముల కోసము వక్ఫ్ చేయబడుతుంది."
मस्जिद और नमाज के संचालन के लिए इमामो का उपबंध।,మసీదు మరియు నమాజులను సక్రమముగా నడపడానికి ఇమాముల సదుపాయము కల్పించడము.
अली मुर्तुज़ा का जन्म उत्सव।,అలీ ముర్తజా జన్మదినోత్సవము జరిపించడము.
सार्वजनिक स्थानों और निजी मकानों में कुरानखानी।,బహిరంగ ప్రదేశాలలో మరియు వ్యక్తిగత నివాసములలో ఖురాన్ ఖానీని నిర్మించడము.
गरीब रिश्तेदारों आश्रितों का भरण पोषण।,బీదవారి మరియు ఆశ్రితుల సంరక్షణ మరియు భరణ పోషణ
कालेजों को दान और कॉलेजों में शिक्षा देने के लिए अध्यापकों के लिए उपबंध।,కళాశాలలకు విరాళములు ఇవ్వడము మరియు పాటములు చెప్పడానికి అధ్యాపకులను ఏర్పాటు చేయడము.
"मक्का, हज करने जाने के लिए गरीबों की मदद।","మక్కా, హజ్ యాత్ర కోసము వెళ్ళే బీదవారికి సాయము చేయడము."
मोहर्रम के महीने में ताज़िए रखना और मोहर्रम में धार्मिक जुलूस के लिए ऊंट और दुलदुल का उपबंध।,మొహర్రం మాసములో తాజా ఆహారమును అందించడము మరియు మొహర్రంలో ధార్మిక ఊరేగింపు కోసము ఒంటె మరియు దుల్దుల్‌ను ఏర్పాటు చేయడము.
संस्थापक और उसके वंश के लोगों का मृत्यु दिवस बनाना।,సంస్థాపకులు మరియు వారి వంశమునకు సంబంధించిన వారి సంస్మరణ దినములను జరిపించడము.
(यहां पर वक़्फ़ के संस्थापक का जिक्र है) कदम शरीफ की रस्म अदा करना।,(ఇక్కడ వక్ఫ్‌ను స్థాపించిన వారి గురించి ప్రస్తావన్ ఉంది.) కదమ్ షరీఫ్ కర్మను నిర్వహిస్తున్నారు.
मक्का में यात्रियों के लिए कोबेटो यानी कि बिना पैसे के भोजनालय बनवाना या सराय खाने बनवाना।,మక్కాలో యాత్రికుల కోసము కోబాటో అనగా రుసుము లేకుందా భోజన సదుపాయము కల్పించడము లేదా భోజనశాలల నుఏర్పాటు చేయడము.
संस्थापक और उसके परिवार के सदस्यों का वार्षिक फ़ातिहा करना।,సంస్థాపకుడు మరియు వారి కుటుంబములకు ఫాతిహా చేయడము.
"दीर्घकाल तक लोगों जहां ज़ियारत के लिए जाते हैं, उस पीर की दरगाह पर मजार के लिए संपत्ति लगाना और उर्स करना।","జియారాత్ కోసము వెళ్ళిన ప్రజలకు,ఆ ప్రాంతంలో దర్గా వద్ద మజార్ కోసము ఆస్థి ఉంచడము మరియు ఉర్సు ఉత్సవము చేయడము."
वक़्फ़ का पंजीयन भारतीय रजिस्ट्रेशन अधिनियम 1908 के अधीन 100 रुपए या उससे अधिक मूल्य की स्थावर संपत्ति का वक़्फ़ दस्तावेज द्वारा किया जाना चाहिए।,100 రూపాయల కన్నా ఎక్కువ ఆస్థి ఉన్న యెడల భారతీయ రిజిస్ట్రేషన్ చట్టము 1908 క్రింద వక్ఫ్ రిజిస్ట్రేషన్ ను చేయాలి.
मोहम्मद रुस्तम अली बनाम मुश्ताक हुसैन 1920 के मामले में यह तय हुआ है कि कोई भी वक़्फ़ रजिस्ट्रेशन के माध्यम से होना चाहिए।,మొహమ్మద్ రుస్తుమ్ అలీ వర్సెస్ ముష్తాక్ హుసైన్ 1920 కేసులో నిర్ణయింపబడినది ఏమిటంటే ఏదైనా వక్ఫ్ రిజిస్ట్రేషన్ ద్వారా జరగాలి.
"वर्तमान में कोई भी स्थावर संपत्ति का वक़्फ़ पंजीयन के माध्यम से ही होता है, जो पंजीयन तैयार किया जाता है उसे वक़्फ़नामा कहते है।","ప్రస్తుతము ఏదైనా స్థిరాస్తి వక్ఫ్ పంజీయన్ ద్వారా జరుగుతుంది, ఆ విధముగా చేయబడ్డ రిజిస్ట్రేషన్ను వక్ఫ్నామా అంటారు."
वक़्फ़ कैसे किया जाता है मुस्लिम विधि में वक़्फ़ के अलग-अलग रीतियां बतायी हैं और चार रीति के आधार पर वक़्फ़ किया जाता है।,వక్ఫ్ ఏ విధముగ చేయబడుతుంది? ముస్లిమ్ చట్టము వక్ఫ్ కు వేరు వేరు పద్ధతులు చెప్పబడ్డాయి మరియు నాలుగు పద్ధతుల ప్రకారము వక్ఫ్ చేయబడుతుంది.
1) जीवित लोगों के बीच किसी कार्य के द्वारा।,1)జీవించి ఉన్నవ్యక్తుల మధ్య ఏదైనా పని ద్వారా.
3) मृत्यु कारक रोग के पैदा होने पर (मर्ज़ उल मौत) 4) स्मरणातीत उपयोग के द्वारा।,3)ప్రాణాంతకమైన వ్యాధి కలిగినప్పుడు (మర్జ్ ఉల్ మౌత్) 4)అనూహ్యమైన ఉపయోగము ద్వారా.
स्मरणातीत का अर्थ यह है कि कोई स्पष्ट वक़्फ़ नहीं किया गया है परंतु कोई संपत्ति एक लंबे समय से अनिश्चितकाल से वैसे समय से जिसका याद किया जाना संभव नहीं है वक़्फ़ के मान्य प्रयोजन में काम आ रही है।,అనూహ్యమైన అంటే స్పష్టమైన వక్ఫ్ చేయబడలేదు కాని ఏదైనా ఆస్థి గుర్తు తెచ్చుకోలేనంత కాలము నుండి ఆ వక్ఫ్ గొప్ప ప్రయోజనముల కోసము పని చేస్తూ ఉంది.
जैसे कोई संपत्ति कब्रिस्तान के रूप में उपयोग लायी जा रही है तो ऐसी संपत्ति को वक़्फ़ मान लिया जाता है।,ఏదైనా ఆస్థి శ్మశానవాటికగా ఉపయోగపడబడు తుంటే అటువంటి ఆస్థిని వక్ఫ్గా భావిస్తారు.
मुतवल्ली मुस्लिम विधि में वक़्फ़ की अवधारणा में मुतवल्ली का महत्वपूर्ण रोल है।,ముతవల్లీ ముస్లిం చట్టములో వక్ఫ్ ప్రక్రియలో ముతవల్లీ పాత్ర చాలా ప్రధానమైనది.
वक़्फ़ के प्रबंधक या अधीक्षक को मुतवल्ली कहते है।,వక్ఫ్ రక్షకుడు లేదా వక్ఫ్‌ను తన అధీనములో ఉంచుకుకే వ్యక్తిని ముతవల్లి అంటారు.
मुतवल्ली वक़्फ़ का मालिक नहीं होता है वह केवल प्रबंधक या अधीक्षक होता है।,"ముతవల్లీ వక్ఫ్ యజమాని కాదు, అతను కేవలము రక్షకుడు లేదా నిర్వాహకుడు మాత్రమే."
मुस्लिम लॉ के अंतर्गत वक़्फ़ की गयी संपत्ति के स्वामित्व का अधिकार मुतवल्ली में नहीं रहता है।,ముస్లిమ్ న్యాయము ప్రకారము వక్ఫ్ చేయబడిన ఆస్థి యొక్క యాజమాన్య హక్కులు ముతవలీకు ఉండవు.
"मुतवल्ली को वक़्फ़ की संपत्ति में स्वामित्व नहीं प्राप्त होता है, अधीक्षक या प्रबंधक मात्र होता है।","ముతవల్లికు వక్ఫ్ ఆస్థిపై యాజమాన్య హాఉ లభించదు,అతను కేవలము రక్షకుడు లేదా నిర్వాహకుడు మాత్రమే."
"उसका वक्फ संपत्ति में कोई लाभ नहीं होता है, वह केवल अल्लाह की रज़ा और मज़हब ए इस्लाम की खिदमत की नीयत से काम करता है।","అతనికి వక్ఫ్ ఆస్థిలో ఎటువంటి ఇఆభము లభించదు,అతను కేవలము అల్లా అనుమతిని మరియు ఇస్లామ్ ధర్మము యొక్క సేవను నిజాయితీగా చేస్తారు."
"मोहम्मद साहब गफ्फार साहब बनाम दीन गनी मोहम्मद के मामले में निर्धारित हुआ है कि- "" यदि कोई व्यक्ति सम्मिलित रूप से मुतवल्ली हो तो विपरीत परस्थिति में हलफनामे में पर्याप्त निर्देश के अभाव में एक मुतवल्ली की मृत्यु होने पर उसका पद शेष मुतवल्ली लेंगे।",మొహమ్మద్ సాహబ్ గఫ్ఫార్ సాహబ్ వర్సెస్ దీన్ గనీ మొహమ్మద్ కేసులో ఎవరైనా సంయుక్తమగా ముతవల్లి అయితే ప్రతికూల పరిస్థితులలో హలఫ్నామాలో తగిన సూచనలు లేనప్పుడు ఒక ముతవల్లి మరణము తరువాత ఆ పదవిని మరొక ముతవల్లీ తీసుకుంటారు.
""" मुतवल्ली कौन हो सकता है कोई भी व्यक्ति जो स्वास्थ्य चित्त तथा वयस्क हो और किसी विशेष वक़्फ़ के अंतर्गत आवश्यक कर्तव्यों का पालन कर सकता हो मुतवल्ली नियुक्त किया जा सकता है।",ముతవల్లిగా ఎవరు కాగలరు? ఎవరైనా వ్యక్తి మంచి మనసు కలిగి ఉండి వయసులో పెద్దవారైన వారుకాగలరు మరియు ప్రత్యేకముగా వక్ఫ్ లో ఉండే అవసరమయిన కర్తవ్యములను నిర్వర్తించే వ్యక్తి ముతవల్లీగా నియమితులౌతారు.
मुतवल्ली पद के लिए कोई लिंग या धर्म कोई अवरोध उत्पन्न नहीं करता है।,ముతవల్లీ పదవి కోసము లింగ బేధము మరియు మతము ఎటువంటి అడ్డంకులు కాలేవు.
किसी भी धर्म की स्त्री या पुरुष मुतवल्ली नियुक्त किए जा सकते हैं।,ఏ మతమునకు చెందినవారైనా స్త్రీ లేదా పురుషులైనా ముతవల్లిగా నియమితులు కావచ్చు.
"मुतवल्ली को वक़्फ़ के अंतर्गत विशेष कर्तव्य का पालन करने में समर्थ होना आवश्यक है, जैसे कोई गैर मुस्लिम और स्त्री कुछ धार्मिक कर्तव्य का पालन नहीं कर सकते।","ముతవల్లి వక్ఫ్ కార్యకలాపములను చేయడానికి తగిన సమర్థత కలిగి ఉండాలి, వేరే మతమునకు చెందిన వారు మతపరమైనాచారములను సరిగ్గా పాటించలేరు."
"सज्जादानशीन, दरगाह में मुजावर का कार्य, मस्जिद में इमाम का कार्य आदि इस प्रायोजना के लिए किसी वक़्फ़ में कोई गैर मुस्लिम या स्त्री मुतवल्ली नहीं नियुक्त किए जा सकते क्योंकि सज्जादानशीन, मुजावर और इस्लाम की शिक्षा में इमाम कोई मर्द ही हो सकता है।","మంచి దానశీలురైన, దర్గాలో ముజావర్ పనులు మసీదులో ఇమామ్ పనులు మొదలుగునవి ఈ పనులన్నింటి కోసము ఎవరైనా ముస్లిమేతర స్త్రీ పురుషులు నియమితులు కాలేరు, ఎందువలనంటే దానత్వము, ముజావర్ మరియు ఇస్లామ్ సాంప్రదాయములను పాటించడము కేవలము పురుషులు మాత్రమే చేయగలరు."
भारत में एक विदेशी वक़्फ़ संपत्ति का मुतवल्ली नियुक्त नहीं किया जा सकता।,భారత్ దేశములో ఒక ప్ర దేశ వ్యక్తి వక్ఫ్ ఆస్థి యొక్క ముతవల్లీ కాలేరు.
मुतवल्ली की नियुक्ति वक़्फ़ में मुतवल्ली की नियुक्ति महत्वपूर्ण होती है।,ముతవల్లీ నియామకము వక్ఫ్ లో ముతవల్లీ నియామకము చాల ముఖ్యమైనది.
तात्विक प्रश्न यह है कि ऐसी नियुक्ति किसके द्वारा की जाएगी।,తాత్వికమైన ప్రశ్న ఏమిటంటే ఏ నియామకము ఎవరి ద్వారా జరుగుతుంది.
"मुस्लिम विधि में कुछ ऐसी मद बताई हैं, जिनसे मुतवल्ली की नियुक्ति कर सकते हैं, वे निम्न हैं- 1) संस्थापक।","ఇస్లామ్ చట్టములో కొన్ని అటువంటి అంశములు చెప్పబడ్దాయి, వాటి ద్వారా ముతవల్లిని నియమించవచ్చు.అవి కింద ఉన్నాయి- 1)సంస్తాపకులు"
2) संस्थापक की वसीयत के द्वारा।,2) సంస్థాపకుని వీలునామా ద్వారా.
3) अपनी मृत्यु शैया पर मुतवल्ली जिसे नियुक्ति दे।,3) ముతవల్లీ తన చివరి ఘడియలలో ఎవరిని నియమిస్తే వారు.
यह पांच मद मुतवल्ली की नियुक्ति करते हैं।,ఈ ఐదు అంశములు ముతవల్లి నియామకము జరిపిస్తాయి.
इसमें महत्वपूर्ण बात यह है कि नियुक्ति का सबसे पहला अधिकार पहली मद के व्यक्ति अर्थात संस्थापक को है यदि संस्थापक नहीं है तो फिर दूसरी मद नियुक्ति का अधिकार अर्जित करती है यदि पहली मद का व्यक्ति है तो दूसरी अपवर्जित हो जाती है।,"వీటిలో ముఖ్యమైన విషయము ఏమిటంటే ముతవల్లి నియామక మొట్టమొదటి అధికారము మొదటి అంశములో ఉన్న సంస్థాపకునిది అయితే ఆయన లేకపోతే రెండవ అంశము ప్రకారము ముతవల్లి నియామకము జరగుతుంది, మొదటి అంశపు వ్యక్తి వ్యక్తి ఉంటే రెండవ అంశపు వ్యక్తి ని మినహాయిస్తారు."
"वर्तमान में जो प्राचीन वक़्फ़ है, पुराने राजा महाराजाओं के समय की संपत्तियां है, ऐसी सभी संपत्तियों को वक्फ बोर्ड के अधीन कर दिया गया है।",పూర్వ కాలపు రాజులు మహరాజుల సమయములో వక్ఫ్ కోసము ఇవ్వబడ్డ ఆస్తులు ప్రస్తుత కాలములో వక్ఫ్ బోర్డుకు అప్పగించడము జరిగింది.
"जैसे पुराने कब्रिस्तान, पुराने मज़ार, पुरानी दरगाह, पुरानी मस्ज़िद, पुरानी खानकाह इत्यादि ऐसी परिस्थिति में इन संपत्तियों का प्रबंधन वक्फ बोर्ड के हाथ में आ गया है।","పురాతన శ్మశాన వాటిక, ప్రాతనమజర్,పురాతన దర్గా, పురాతన మసీదు,పురాతన ఖాన్ కాహ్ మొదలుగునవి.ఈ ఆస్తులన్నీ వక్ఫ్ బోర్డు ఆధీనములో ఉంటాయి."
वक़्फ़ बोर्ड लोकतांत्रिक रूप से चुनी गई सरकार के अधीन नियुक्त किया जाता है तो ऐसे पुराने वक़्फ़ में वक्फ बोर्ड द्वारा ही मुतवल्ली की नियुक्ति की जाती है।,"వక్ఫ్ బోర్డు ప్రజాస్వామికముగా ఎన్నుకోబడి, ప్రభుత్వము ద్వారా నియమించ బడుతుంది.పూర్వకాలపు వక్ఫ్ ల లో వక్ఫ్ బోర్డు ద్వారానే ముతవల్లి నియామకము జరుగుతుంది."
वर्तमान में वक्फ अधिनियम 1995 के प्रावधान वक़्फ़ से संबंधित मामलों में लागू हो रहे है।,ప్రస్తుతము వక్ఫ్ చట్టము ప్రకారము 1995 నిబంధన వక్ఫ్‌కు సంబంధించిన విషయములపై వర్తిస్తుంది.
यह अधिनियम भारत में वक़्फ़ संबंधी विधि का सर्वोत्तम अधिनियम है।,ఈ చట్టము భారత దేశములో వక్ఫ్‌కు సంబంధించిన చట్టమునకు సర్వోత్తమమైన చట్టము ఉంది.
वर्तमान में इसी अधिनियम के माध्यम से केंद्रीय वक्फ बोर्ड और राज्यों के वक़्फ़ बोर्ड इत्यादि की नियुक्तियां की जा रही है तथा वक़्फ़ की संपत्तियों को सुरक्षित किया जा रहा है।,ప్రస్తుతము ఈ చట్టము ద్వారా కేంద్ర ప్రభుత్వ వక్ఫ్ బోర్డు రాష్ట్ర వక్ఫ్ బోర్డులు మొదలుగున నియామకములు చేయబడుతున్నాయి మరియు వక్ఫ్ ఆస్తులు సంరక్షింపబడుతున్నాయి.
"एक बेहद दर्दनाक हादसे में, बीते 8 मई 2020 को नांदेड़ डिवीजन में बदलापुर और करमद स्टेशनों के बीच 16 प्रवासी मज़दूर एक माल गाड़ी की चपेट में आकर मारे गए थे।",ఒక చాలా బాధాకరమైన ప్రమాదములో గత మే 8 2020వ తేదీన నాందేడ్ డివిజనులో బదలాపుర్ మరియు కర్ మద్ స్టేషన్‌ల మధ్యలో 16 మంది వలస కార్మికులుఒక గూడ్సుబండి క్రింద నలిగి చనిపోయారు.
यह दर्दनाक हादसा तब हुआ जब रेलवे लाइन पर ये श्रमिक सो रहे थे।,రైల్వే లైనుపై ఈ కార్మికులు నిద్రించి ఉండగా ఈ బాధాకరమైన ప్రమాదము సంభవించింది.
"मीडिया रिपोर्ट्स के मुताबिक, जहाँ चौदह मजदूरों की मौके पर ही मौत हो गई थी वहीँ दो अन्य मजदूरों ने बाद में दम तोड़ दिया था।","మాధ్యమముల కథనముల ప్రకారము,14 మంది కార్మికులు ఘఠన జరిగినప్పుడు అక్కడిక్కక్కడే మరణించారు మరో ఇద్దరు తరువాత ప్రాణములు కోల్పోయారు."
"ये मज़दूर मध्यप्रदेश लौटने के लिए ""श्रमिक स्पेशल"" ट्रेन में सवार होने के लिए जालौन से भुसावल की ओर जा रहे थे।",ఈ కార్మికులు మధ్యప్రదేశ్ తిరిగి చేరుకోవడానికి “ శ్రామికస్పెషల్ “ రైలులో ప్రయాణించడానికి జాలౌన్ నుండి భుసావల్ వైపు ప్రయాణిస్తున్నారు.
"कथित तौर पर, लगभग 20 श्रमिक, जालना से भुसावल तक पैदल जा रहे थे, जो लगभग 150 किलोमीटर दूर है।","కథనము ప్రకారము, సుమారు గా 20 మంది శ్రామికులు, జాలౌనా నుండి సుమారుగా 150 కిలో మీటర్ల దూరం లో ఉన్న భుసావల్ కు నడిచి వెళుతున్నారు."
कुछ आराम करने के लिए लगभग 45 किलोमीटर चलने के बाद वे रुक गए और रेलवे पटरियों पर ही सो गए।,సుమారుగా 45 కిలో మీటర్లు నడిచిన తరువాత కొంత విశ్రాంతి తీసుకోవడము కోసము వారు ఆగారు మరియు రైలు పట్టాల పైనే నిద్రించారు.
इसके बाद यह दर्दनाक हादसा हुआ जब सुबह करीब 5:15 बजे एक मालगाड़ी उनके ऊपर से गुजरी जिससे इनकी मृत्यु हो गयी।,"దాని తరువాత ఈ భయానక ప్రమాదము జరిగింది, తెల్లవారుఝామున సుమారు 5:15 నిముషముల ప్రాంతములో ఒక గూడ్సు రైలు వారిపై నుండి వెళ్ళింది మరియు దాని వలన వీరందరూ ప్రాణములను కోల్పోయారు."
"राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग ने लिया था मामले पर स्वतः संज्ञान इसके हादसे के पश्च्यात, राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग (एनएचआरसी) ने मामले पर स्वतः संज्ञान लेते हुए मुख्य सचिव, महाराष्ट्र सरकार और जिला मजिस्ट्रेट, औरंगाबाद को नोटिस जारी किया।","జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషన్ ఈ విషయమును స్వయముగా తెలుసుకుంది, ఈ ఘఠన తరువాత జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషన్ (ఎన్ హెచ్ ఆర్ సి) ముఖ్య అధికారి ఈ విషయముపై స్వయముగా తెలుసుకొని మహరాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి మరియు జిల్లా మేజిస్ట్రేట్, ఔరంగాబాద్లకు నోటీసులు జారీ చేశారు."
"NHRC ने यह भी कहा कि, ""उनकी (श्रमिकों की) थका देने वाली यात्रा के दौरान उनके आश्रय या पड़ाव के लिए कुछ व्यवस्था की जा सकती थी और दर्दनाक त्रासदी को रोका जा सकता था।",ఈ సందర్భముగా జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషన్ మాట్లాడుతూ “ ఆ శ్రామికుల శ్రమ మరియు అలసటతో కూడుకున్న ప్రయాణములో వారికి ఆశ్రయము గాని నిద్రించడానికి గాని సరిఅయిన ఏర్పాట్లు చేసి ఉంటే ఇంత ఘోర ప్రమాదము జరిగి ఉండేది కాదని” ఆయన వ్యాఖ్యానించారు.
""" हालाँकि, वह बात जिसपर यहाँ गौर किया जाना चाहिए वह यह है कि राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग (एनएचआरसी) ने इस मामले में रेल प्रशासन को नोटिस न जारी करते हुए मुख्य सचिव, महाराष्ट्र सरकार और जिला मजिस्ट्रेट, औरंगाबाद को नोटिस जारी किया।","ఇక్కడ గమనించవలసిన ముఖ్య విషయము జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషన్ ఈ కేసునకు సంబంధించి రైల్వే యంత్రాంగానికి నోటీసులు పంపిస్తూహరాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి మరియు జిల్లా మేజిస్ట్రేట్, ఔరంగాబాద్లకు నోటీసులు జారీ చేశారు."
"इसका कारण बेहद स्पष्ट है कि यह हादसा, रेल अधिनियम, 1989 एवं सम्बंधित नियमों के मुताबिक, न तो रेल प्रशासन के कारण हुआ, और न ही रेल प्रशासन ऐसी दुर्घटनाओं के मामलों में प्रतिकर (Compensation) देता है।","దీనికి కారణము ఈ ప్రమాదము రైల్వే చట్టము ప్రకారము, 1989 మరియు సంబంధిత నియమముల ప్రకారము,ఇది రైల్వే యంత్రాంగము వలన జరుగలేదు మరియు ఇటువంటి దుర్ఘటన లకు ఎటువంటి నష్ట పరిహారము ఇవ్వదు."
"यही कारण है कि महाराष्ट्र सरकार ने पीड़ितों के परिवारों के लिए मुआवजे की घोषणा की है, न कि रेल प्रशासन ने।",అందువలనే చనిపోయినవారికి నష్ట పరిహారము మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వము ప్రకటించింది కాని రైల్వేశాఖ కాదు.
"इंडियन एक्सप्रेस अख़बार के मुताबिक, सूत्रों ने उन्हें बताया है कि पीएम राष्ट्रीय राहत कोष से यह प्रतिकर/मुआवजा दिया जाएगा।","ఇండియన్ ఎక్స్ప్రెస్ పత్రిక ప్రకారము, ప్రధానమంత్రి విపత్తు సహాయనిధి నుండి ఈ పరిహారము అందజేయబడింది."
"वहीँ, गंभीर रूप से चोटिल लोगों को 50,000-50,000 रुपये दिए जाएंगे।","అదే తీవ్రముగా గాయపడిన వారికి 50,000-50,0000 రూపాయలు ఇవ్వబడుతుంది."
"हालाँकि, ऐसी कोई भी घोषणा रेल प्रशासन की तरफ से नहीं की गयी है।",అయితే రైల్వే శాఖ నుండి ఎటువంటి ప్రకటనా విడుదల కాలేదు.
मौजूदा लेख में हम यह जानेंगे कि आखिर रेल प्रशासन कब रेल-दुर्घटना के मामलों में प्रतिकर (Compensation) देता है।,అసలు రైల్వేశాఖ రైల్వే దుర్ఘఠనలు జరిగినప్పుడు ఎప్పుడు నష్ట పరిహారమును ఇస్తుంది అనే విషయము ఈ వ్యాసములో తెలుసుకుందాము.
"हम यह भी समझेंगे कि रेल अधिनियम, 1989 के अंतर्गत 'दुर्घटना' किसे कहा जाता है, जिसके चलते रेल प्रशासन पर प्रतिकर देने का दायित्व पैदा होता है।","రైల్వే చట్టము 1989. లో దుర్ఘటన అని దేనిని అంటారు, దేని ప్రకారము రైల్వే శాఖ నష్ట పరిహారమును ఇచ్చే బాధ్యతను వహిస్తుంది."
तो चलिए इस लेख की शुरुआत करते हैं।,"రండి, ఈ వ్యాసమును మొదలుపెడదాము."
"रेल प्रशासन किन मामलों को मानता है दुर्घटना? यदि हम रेल अधिनियम, 1989 पर नजर डालें तो हम यह पाएंगे कि इस अधिनियम का 'अध्याय 13', 'दुघर्टना के कारण यात्रियों की मृत्यु और क्षति के लिए रेल प्रशासन के दायित्व' के विषय में बात करता है।","రైల్వేశాఖ ఎటువంటీ విషయములను దుర్ఘటన గా భావిస్తుంది,మనము ఈ రైల్వే చట్టముపై దృష్టి సారించినట్లయితే ఈ చట్టములో “13 వ అధ్యాయము”, దుర్ఘటన కారణముగా ప్రయాణీకుల మృత్యువు లేదా గాయపడటము కోసము రైల్వే శాఖ బాధ్యత అనే దాని కోసము చర్చిద్దాము."
"इस अध्याय की प्रथम धारा, धारा 123 है, जो परिभाषाओं के सम्बन्ध में प्रावधान करती है।","ఈ అధ్యాయములో మొదటి సెక్షన్, సెక్షన్ 123లు ఈ నిర్వచనములకు సంబంధించిన ప్రస్తావనను కలిగి ఉన్నాయి."
"यानी कि इस धारा का खंड (क) केवल इतना कहता है कि 'दुर्घटना', उन मामलों को कहा जायेगा जो धारा 124 में वर्णित हैं।","అనగా ఈ సెక్షన్ లో (క) భాగము, కేవలము దుర్ఘటన అంటే ఏమిటి,సెక్షన్ 124 లో చెప్పబడ్డ విషయములను ఏమంటారు."
अब धारा 124 यह बताती है कि रेल रेल प्रशासन के दायित्व की सीमा क्या होगी।,"ఇప్పుడు సెక్షన్ 124 లో రైల్వే శాఖ బాధ్యతలకు పరిమితులు ఏమిటి అనేది చెబుతుంది,"
इन मामलों में भी रेलवे प्रतिकर देने के लिए बाध्य है।,ఈ విషయములలో కూడా రైల్వే నష్ట పరిహారమును ఇవ్వడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది.
दुर्घटना के किन मामलों में रेलवे यह प्रतिकर देगा इसे हम ऊपर समझ ही चुके हैं।,దుర్ఘటన ఏ విషయము లలో రైల్వే నష్ట పరిహారమును ఇస్తుంది అనేవిషయమును పైన తెలుసుకున్నాము.
""" कब रेल प्रशासन प्रतिकर देने के लिए नहीं होगा दायित्वाधीन? गौरतलब है कि, धारा 124 के अंतर्गत तो रेल प्रशासन प्रतिकर देने के लिए दायित्वाधीन होगा (यदि उस धारा की समस्त शर्तें पूरी हो जाएँ)।",“ ఎప్పుడు రైల్వే శాఖ నష్ట పరిహారమును ఇవ్వడానికి బాధ్యత వహించదు ? సెక్షన్ 124 లో ఎప్పుడు రైల్వే శాఖ నష్ట పరిహారము ఇవ్వడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది (ఒక వేళ సెక్షన్ లో ఉన్న షరతులన్నింటినీ పూర్తి చేస్తే).
"वास्तव में, श्रमिकों द्वारा रेल पटरियों पर चलना, रेल अधिनियम, 1989 की धारा 147 के अनुसार एक अपराध है।","వాస్తవమునకు, శ్రామికులు రైలు పట్టాలపై నడవడము సెక్షన్147, 1989రైల్వే చట్టము ప్రకారము ఒక నేరముగా పరిగణించబడింది."
"यह धारा किसी व्यक्ति के, किसी रेल पर या उसके किसी भाग में विधिपूर्ण अधिकार के बिना प्रवेश करने के कृत्य को छह मास तक के कारावास से या जुर्माने या दोनों से दण्डित करती है।",ఈ సెక్షన్ ప్రకారము ఒక వ్యక్తి రైలుపై భాగమున కాని లేదా ఏదైనా రైలు భాగములోనికి ఎటువంటి చట్టబద్ధమైన అధికారము లేకుండా ప్రవేశించినట్లయితే ఆరునెలెల కారాగార వాసము మరియు జరిమానా లేదా రెండింటి తోనూ శిక్షిస్తారు.
"यही नहीं, पटरियों पर सोने के मामले और उसके पश्च्यात हुई दुर्घटना, रेलवे अधिनियम या उसके नियमों के अंतर्गत, रेलवे की गलती से होते हुए नहीं माने जाते और न ही ऐसे मामलों में रेलवे प्रशासन की ओर से कोई प्रतिकर देय होता है।","ఇంతే కాదు, రైల్వే పట్టాలపై కార్మికులు పడుకోవడము,ఆ తరువాత జరిగిన దుర్ఘటన,రైల్వే చట్టము ప్రకారము రైల్వే తప్పిదము కారణముగా జరిగినదిగా భావించలేము మరియు రైల్వే నష్ట పరిహారము ను ఇవ్వడానికి బాధ్యత వహించదు."
"आंध्र प्रदेश के वाइजैग जिले में बीते गुरुवार (07-मई-2020) को तड़के हुए 'स्टाइरीन गैस' के रिसाव से अबतक 12 लोगों की मौत हो गई है, और 5,000 से अधिक लोगों के बीमार होने की आशंका है।","ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో విశాఖపట్టణము జిల్లాలో గత గురువారము (07-05-2020) న స్టైరీన్ గ్యాస్ విస్ఫోటనము వలన ఇప్పటికి 12 మంది మృతి చెందారు, మరియు 5000 కన్నా ఎక్కువ మంది అనారోగ్యము పాలయ్యారని అంచనా."
"मीडिया रिपोर्टों के मुताबिक, गैस रिसाव से लगभग 3 किलोमीटर के दायरे में लोग प्रभावित हुए हैं।","టి.వి మాధ్యమముల కథనముల ప్రకారము, గ్యాస్ రిజర్వాయరు నుండి సుమారుగా3 కిలోమీటర్ల మేరకు ఉన్న ప్రాంతములో దీని ప్రభావము కనిపించింది."
"गैस रिसाव के ठीक बाद कई लोगों को सड़कों पर पड़े हुए देखा गया, जबकि कुछ को सांस लेने में कठिनाई हुई और उनके शरीर पर चकत्ते पड़ने के मामले भी सामने आये।","గ్యాస్ రిజర్వాయరుకు ప్రక్కనే ఉన్న ప్రాంతములో చాలా మంది ప్రజలు నేలపై పడి కనిపించారు, మరియు కొంతమందికి ఊపిరి తీసుకోవడములో ఇబ్బంది మరియు శరీరముపై దద్దుర్లు వేసే అవకాశము కూడా కనిపించాయి."
"इसके ठीक बाद, आंध्र प्रदेश हाईकोर्ट ने इस घटना पर स्वत: संज्ञान लिया और तमाम प्रकार के निर्देश जारी किये।",సరిగ్గా ఈ ఘటన తరువాత ఆంధ్రప్రదేష్ హైకోర్ట్ ఈ ఘటనపై పూర్తి సమాచారమును సంగ్రహించింది మరియు చాలా కీలకమైన ఆదేశాలను జారీ చేసింది.
"वहीं राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग ने भी इस मामले की मीडिया रिपोर्टों पर स्वतः संज्ञान लिया और मुख्य सचिव, आंध्र प्रदेश सरकार, पुलिस महानिदेशक, आंध्र प्रदेश और केंद्रीय कारपोरेट मामलों के मंत्रालय को भी विभिन्न बिन्दुओं पर नोट‌िस जारी किया।","జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషన్ కూడా ఈ విషయముపై మాధ్యమాల కథనముల ద్వారా సమాచారమును సేకరించి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ముఖ్య కార్యదర్శి,ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ పోలీస్ జనరల్ డైరెక్టర్ మరియు కేంద్ర కార్పొరేట్ వ్యవహారముల మంత్రిత్వశాఖలకు వివిధ అంశములపై నోటీసులను జారీ చేసింది."
"एनजीटी ने एलजी पॉलिमर्स को दिया 50 करोड़ रुपए जमा करने का निर्देश गौरतलब है कि 08-मई-2020 (शुक्रवार) को नेशनल ग्रीन ट्रिब्यूनल ने भी वाईजैग की रासायनिक गैस रिसाव की घटना के खिलाफ दर्ज एक सुओ मोटो मामले में, घटनास्थल के निरीक्षण के लिए 5 सदस्यीय समिति का गठन किया।","నేషనల్ గ్రీన్ ట్రిబ్యునల్ ఎల్.జి పాలిమర్స్‌కు 50 కోట్ల రూపాయలను జమ చేయమని ఆదేశమును ఇచ్చింది, 08-05-2020( శుక్రవారము) నాడునేషనల్ గ్రీన్ ట్రిబ్యునల్ విశాఖపట్టణములో జరిగిన రసాయన గ్యాస్ విస్ఫోఠనముపై ఒక సుమోటోను జారీ చేసింది, ఘటనాస్థలమును పరిశీలించడానికి 5 మంది సభ్యులతో కూడిన కమిటీని ఏర్పాటు చేసింది."
इस समिति को 10 दिनों के भीतर रिपोर्ट प्रस्तुत करने को निर्देश दिया गया है।,ఈ కమిటీ 10 రోజులలోగా నివేదికను అందజేయాలని ఆదేశములు జారీ చేసింది.
"जस्टिस आदर्श कुमार गोयल की अध्यक्षता वाली पीठ, जिसके सदस्य जस्टिस श्यो कुमार सिंह (न्यायिक सदस्य) और डॉ नागिन नंदा (विशेषज्ञ सदस्य) हैं, ने एलजी पॉलीमर्स इंडिया प्राइवेट लिमिटेड को जिलाधिकारी, विशाखापट्टनम के पास 50 करोड़ रुपए की राशि जमा करने का निर्देश दिया।",జస్టిస్ ఆదర్శ్ కుమార్ గోయల్ అధ్యక్షతన ఉన్న ధర్మాసనములో జస్టిస్ ష్యో కుమార్ సింగ్( న్యాయ నిపుణుడు)మరియు డాక్ట్ర్ నాగిన్ నందా (విషయ నిపుణులు) తో కూడిన బృందం ఎల్జీ పాలిమర్స్ ఇండియా ప్రేవేట్ లిమిటెడ్కు విశాఖపట్టణం కలెక్టర్ 50 కోట్ల రూపాయలను జమ చేయాల్సిందిగా అదేశాలు జారీ చేశారు.
"संक्षेप में, इस सिद्धांत के अंतर्गत बिना किसी दोष के भी दायित्व उत्पन्न होता है।",సంక్షిప్తముగా ఈ సిద్ధాంతము ప్రకారము ఎటువంటి నేరమూ చేయక పోయినా ఆ తప్పిదమునకు బాధ్యత వహించ వలసి వస్తుందని తెలుస్తుంది.
"मसलन, यदि उसके कार्य की प्रकृति खतरनाक है, तो उसपर इस सिद्धांत को लागू किया जाता है।",ఒకవేళ ఆ పని స్వభావము ప్రమాదకరమైనది అయితే అప్పుడు దాని పై ఈ సిద్ధాంతము వర్తింప జేయబడుతుంది.
ऐसी कई गतिविधियाँ हैं जो इतनी खतरनाक हैं कि वे किसी व्यक्ति या दूसरे की संपत्ति के लिए खतरा बन सकती हैं।,అటువంటి చాలా చర్యలు ఉన్నాయి అవి ఎవరైనా వ్యక్తికి లేదా మరో వ్యక్తి ఆస్తులకు గాని ప్రమాదకారి కావచ్చు.
"हालाँकि, प्रतिवादी द्वारा कुछ डिफेन्स (बचाव के आधार) लिए जा सकते हैं जिसके आधार पर वह कठोर दायित्व से बच सकता है।","అయితే, ప్రతివాది ద్వారా కొంత డిఫెన్స్ (రక్షణకోసము) తీసుకోవచ్చు దాని ద్వారా కొంత కఠిన బాధ్యత నుండి తప్పించుకోవచ్చు."
"उदाहरण के लिए, ""कठोर दायित्व सिद्धांत"" के तहत, एक पक्ष तब उत्तरदायी नहीं होगा जब कोई खतरनाक पदार्थ, दुर्घटना से या अन्य परिस्थितियों में ""एक्ट ऑफ गॉड"" के चलते उसके परिसर से बाहर निकल जाए और लोगों को क्षति पहुंचाए।","ఉదాహరణకు “కఠినమైన బాధ్యతా సిద్దాంతము” ప్రకారము ఏదైనా ఒక ప్రమాదకరమైన పదార్ధము,దుర్ఘటన వలన లేదా ఇతర పరిస్థితుల లో “ఆక్ట్ ఆఫ్ గాడ్” (భగవంతుని ద్వారా జరిగిన చర్యగా ) వారి పరిసరముల నుండి బయటకు విడుదల కాబడి ప్రజలను గాయపరిస్తే దానికి ఆ పక్షము వారు బాధ్యులు కారు."
ऐसी परिस्थति में उसे पीड़ित पक्ष को मुआवजे का भुगतान करने की आवश्यकता नहीं होती है।,అటువంటి పరిస్థితులలో పీడిత పక్షమునకు నష్ట పరిహారము చెల్లించనవసరము లేదు.
"इसके अलावा, यदि क्षति या नुकसान, वादी की स्वयं की गलती से हुआ या उस नुकसान या क्षति या उसके परिणाम सहने के लिए वादी ने स्वयं सहमती दी थी, या किसी तीसरे पक्ष के द्वारा की गयी गलती के चलते भी कठोर दायित्य से छूट प्रतिवादी द्वारा मांगी जा सकती है।","ఇంతే కాకుండా ఒకవేళ ఏదైనా ప్రాణ నష్టము గాని, మరేదైనా నష్టము గాని ఎవరి తప్పిదము వలనైనా జరిగితే ఆయా నష్టాలను భరించడానికి అంగీకరించినా లేదా మూడవ పక్షము ద్వారా జరిగిన తప్పిదము వలన జరిగిన నష్టమునకు కఠిన బాధ్యత నుండి మినహాయింపు కోరవచ్చు."
"राइलैंड्स बनाम फ्लेचेर के वाद से निकला है कठोर दायित्व का सिद्धांत खतरनाक गतिविधियों के लिए कठोर दायित्व का सिद्धांत, ब्रिटिश उच्च न्यायालय के जस्टिस ब्लैकबर्न के ऐतिहासिक फैसले राइलैंड्स बनाम फ्लेचेर 1866 एलआरआई पूर्व 265 से उत्पन्न हुआ था।","ఈ “కఠినమైన బాధ్యతా సిద్దాంతము” రైలాండ్స్ వర్సెస్ ఫ్లేచర్ కేసు నుండి వచ్చింది.ప్రమాదకరమైన చర్యల వలన కఠినమైన బాధ్యతా సిద్దాంతము, బ్రిటిష్ ఉన్నత న్యాయస్థానము యొక్క జస్టిస్ బ్లేక్బర్న చెప్పిన చారిత్రక తీర్పురైలాండ్స్ వర్సెస్ ఫ్లేచర్ 1886 ఎల్ ఆర్ ఐ 265 నుండి ఉద్భవించింది."
"इस मामले में तथ्य यह थे कि प्रतिवादी, जो एक मिल के मालिक थे, ने मिल को पानी की आपूर्ति करने के लिए एक जलाशय (Reservoir) का निर्माण किया।","ఈ కేసులో వాస్తవము ఏమిటంటే ప్రతివాది,ఒక మిల్లు యజమాని,మిల్లులో నీటి సదుపాయము కోసము ఒక జలాశయమును నిర్మించారు."
"इस जलाशय का निर्माण, पुरानी कोयला खदानों पर (के ऊपर) किया गया था, और मिल मालिक के पास यह संदेह करने का कोई कारण नहीं था कि इन पुरानी सुरंगों से होते हुए वादी की एक कार्यशील कोयले की खान जुडी हुई है।","ఈ జలాశయము నిర్మాణము ఒక పురాతనమైన బొగ్గు గనుల పై చేయబడింది, మరియు మిల్లు యజమానికి ఈ పురాతన సొరంగముల నుండి వెళుతున్న దారి ఒక పని చేసే బొగ్గుగనికి దారి తీస్తుందని తెలియదు."
"गौरतलब है कि, इस जलाशय को स्वतंत्र कॉन्ट्रैक्टर्स ने बनाया था (जिन्होंने मिल मालिक को सुरंग वाली बात नहीं बताई थी)।","విశేషించి ఈ జలాశయమును స్వతంత్ర కాంట్రాక్టర్లు చేసి ఉన్నారు, (వారు మిల్లు యజమానికి ఈ సొరంగము గురించి ఎటువంటి సమాచారము ఇవ్వలేదు)."
जब इस जलाशय में पानी भरा गया तो पानी नीचे चला गया और सुरंग से होते हुए वादी की खदानों में बाढ़ आ गई।,ఎప్పుడైతే ఈ జలాశయములో నీళ్ళు నిండాయో అప్పుడు నీళ్ళు క్రిందకి చేరుకున్నాయి మరియు సొరంగము ద్వారా బొగ్గు గనులలో వరద వచ్చింది.
यानी कि यहाँ प्रतिवादी ने चूँकि जलाशय ऐसी जगह बनाया था जो एक जलाशय बनाने के लिए उचित जगह नहीं तो यह एक गैर-प्राकृतिक उपयोग हुआ।,"అంటే ఇక్కడ ప్రతివాది జలాశయమును, జలాశయమును నిర్మించడానికి తగని ప్రదేశములో నిర్మించాడు దాని వలన అసహజమైన నష్టము జరిగింది."
"कठोर दायित्व सिद्धांत से पूर्ण दायित्व सिद्धांत की ओर भारत में भी अदालतों द्वारा कठोर दायित्व का सिद्धांत उपयोग में लिया जाता था, जहाँ पर उद्योगों के मालिकों द्वारा गैर प्राकृतिक चीज़ों के अपने भूमि पर उपयोग पर यह सिद्धांत लागू किया जाता और उन्हें जवाबदेह बनाया जाता था, भले ही उनकी कोई गलती रही हो या नहीं।","కఠినమైన బాధ్యతా సిద్దాంతము నుండి పూర్తి బాధ్యతా సిద్ధాంతమును భారత దేశములో అన్ని న్యాయస్థానములు ఉపయోగించాయి, అక్కడ పరిశ్రమల యాజమన్యముల ద్వారా అసహజమైన వస్తువులు వారి నేలపై ఉపయోగించడముపై ఈ సిద్ధాంతమును వర్తింప జేశారు, మరియు వారి తప్పిదము ఏమీ లేకపోయినా వారే జవాబుదారీ అని తీర్పును ఇచ్చారు."
"जैसा कि ओलियम लीक मामले में अदालत ने कहा था, कि एक खतरनाक उद्यम का ""समुदाय के लिए प्रति पूर्ण कर्तव्य"" होता है, वह यह दिखाता है कि एक खतरनाक उद्योग को किसी भी छूट का दावा करने की इजाजत नहीं दी जा सकती है।","ఓలియం లీక్ ఘటన విషయములో ఒక ప్రమాదకరమైన పరిశ్రమకు “సమాజము పట్ల సంపూర్ణ బాధ్యత” ఉంటుంది అని కోర్ట్ స్పష్టము చేసింది, దీని వలన మనకు తెలిసినది ఏమిటంటే ప్రమాదకరమైన పరిశ్రమలకు ఎటువంటి మినహాయింపులకు అనుమతిని ఇవ్వడము జరుగదు."
"उसे अनिवार्य रूप से मुआवजे का भुगतान करना ही चाहिए, चाहे आपदा/नुकसान/क्षति उसकी लापरवाही के कारण हुई हो या नहीं।","వారు తప్పనిసరిగా నష్టపరిహారమును చెల్లించవలసి ఉంటుంది,అది ప్రమాదమైనా/నష్టమైనా/గాయాలైనా వారి నిర్లక్ష్యము కారణముగా జరుగకపోయినా వారు చెల్లించవలసి ఉంటుంది."
"अदालत ने ओलियम गैस लीक मामले में साफ़ कहा था कि, ""यदि इस तरह की गतिविधि के कारण कोई नुकसान होता है, तो उद्यम को, इस तथ्य की परवाह किए बिना इस नुकसान की भरपाई करने के लिए पूरी तरह उत्तरदायी बनाया जाना चाहिए, कि उद्यम ने सभी उचित देखभाल की थी और यह नुकसान बिना किसी लापरवाही के हुआ।",ఓలియం గ్యాస్ లీకేజి ఘటన పై మాట్లాడుతూ “ ఒక వేళ ఇటువంటి చర్యల వలన ఎటువంటి నష్టమైనా జరిగితే పరిశ్రమలకు వాస్తవాలను లెక్క చేయకుండా జరిగిన నష్టమును పూడ్చ డానికి పూర్తిగా బాధ్యత వహించవలసి వుంటుంది. వాస్తవానికి పరిశ్రమ అన్ని జాగ్రత్తలూ తీసుకుంది మరియు ఈ నష్టము ఎటువంటి నిర్లక్ష్యము జరగకుండానే సంభవించింది” అని కోర్ట్ అభిప్రాయ పడింది.
बीते 27 अप्रैल 2020 (सोमवार) को सुप्रीम कोर्ट ने सुओ मोटो कंटेम्प्ट पिटीशन (क्रिमिनल) नंबर 2 ऑफ 2019 RE. विजय कुर्ले एवं अन्य के मामले में तीन व्यक्तियों को जजों के खिलाफ 'अपमानजनक और निंदनीय' आरोपों के लिए अवमानना का दोषी ठहराया।,"గత 27-04-2020(సోమవారము) నాడు సుప్రీం కోర్ట్ సుమొటో కంటెంట్ పిటీషన్ (క్రిమినల్) నంబరు 2 ఆఫ్ 2019 ఆర్ ఇ,విజయ్ కుర్లె మరియి ఇతరుల కేసులో ముగ్గురు వ్యక్తులకు జడ్జి లకు వ్యతిరేకముగా ’అవమానకరముగా మరియు నిందించినందుకు నిందితులను ధిక్కారణమునకు దోషులుగా భావించినారు."
"न्यायमूर्ति दीपक गुप्ता और न्यायमूर्ति अनिरुद्ध बोस की पीठ ने विजय कुरले (राज्य अध्यक्ष, महाराष्ट्र और गोवा, इंडियन बार एसोसिएशन), राशिद खान पठान (राष्ट्रीय सचिव, मानवाधिकार सुरक्षा परिषद) और नीलेश ओझा (राष्ट्रीय अध्यक्ष, इंडियन बार एसोसिएशन) को अवमानना का दोषी ठहराया।","న్యాయమూర్తి దీపక్ గుప్తా మరియు న్యాయమూర్తి అనిరుద్ధ్ బోస్‌తో కూడిన ధర్మాసనము విజయ్ కుర్లె( రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు,మహరాష్ట్ర మరియు గోవా, ఇండియన్ బార్ అసోసియేషన్), రాషిద్ ఖాన్ పఠాన్(రాష్ట్ర కార్యదర్శి, మానవ హక్కుల భద్రతా మండలి మరియు నీలేష్ ఓఝా (జాతీయ అధ్యక్షుడు, ఇండియన్ బార్ అసోసియేషన్) లను ధిక్కారణముకు దోషులుగా నిర్ధారించింది."
"दरअसल, मार्च 2019 में वकील मैथ्यूज नेदुम्परा को अवमानना का दोषी ठहराने के आदेश पर जस्टिस आर. एफ. नरीमन और जस्टिस विनीत सरन के खिलाफ 'घिनौने और निंदनीय 'आरोपों के लिए उन्हें दोषी ठहराया है।",మార్చి 2019లో అడ్వకేట్ మేథ్యూస్ నేదుంపరాని ధిక్కారమునకు దోషిగా నిర్ధారించే ఆదేశములపై జస్టిస్ ఆర్.ఎఫ్ నర్మీన్ మరియు జస్టిస్ వినీత్ సరన్‌ల ధర్మాసనము”అసహ్యకర నిందారోపణలకు ’వారిని దోషులుగా నిర్ధారించింది.
"दायर शिकायतों की सामग्री पर विस्तार से चर्चा करने के बाद, पीठ ने उन्हें अवमानना पाया।",దాఖలు అయిన ఫిర్యాదును సమగ్రముగా పరిశీలించిన తరువాత ధర్మాసనము వారిని ధిక్కారులుగా నిర్ధారించింది.
मौजूदा लेख में हम सुप्रीम कोर्ट के इस निर्णय के प्रकाश में संक्षेप में जानेंगे कि आखिर उच्चतम न्यायालय को अपने अवमान (Contempt) के लिए दंड देने की शक्ति कहाँ से प्राप्त होती है? तो चलिए इस लेख की शुरुआत करते हैं।,ప్రస్తుత వ్యాసములో మనం సుప్రీం కోర్ట్ చేసిన ఈ తీర్పు తెలుసుకొనేందుకు ప్రయత్నిద్దాము మరియు అసలు అత్యున్నత న్యాయస్థానము తనను అవమానించినందుకు శిక్షించే అధికారములు ఎక్కడి నుండి ప్రాప్తిస్తాయి? కాబట్టి ఇక ఈ వ్యాసమును ఆరంభిద్దాము.
"अनुच्छेद 129 यह कहता है कि, [उच्चतम न्यायालय का अभिलेख न्यायालय होना] - उच्चतम न्यायालय अभिलेख न्यायालय होगा और उसको अपने अवमान के लिए दंड देने की शक्ति सहित ऐसे न्यायालय की सभी शक्तियाँ होंगी।",129 వ ఆర్టికల్ [అత్యున్నత న్యాయస్థానము రికార్డు న్యాయస్థానముగా ఉండాలి] సుప్రీం కోర్ట్ రికార్డు న్యాయస్థానముగా ఉండాలి మరియు కోర్టుకు తనకు జరిగిన అవమానమునకు తగిన శిక్షను విధించే అధికారము ఉంది.
"गौरतलब है कि यह एक संवैधानिक शक्ति है, जिसे किसी भी तरह से या किसी क़ानून द्वारा निरस्त नहीं किया जा सकता है।","ఇది ఒక రాజ్యాంగ బద్ధమైన అధికారము, దీనిని ఏవిధముగా గాని ఏ చట్టము ద్వారా గాని నిర్వీర్యము చేయలేము."
"इसके अलावा, संविधान का अनुच्छेद 142 (2) यह प्रदान करता है कि उच्चतम न्यायालय, किसी भी व्यक्ति को स्वयं की अवमानना के लिए दंडित और उस अवमान के लिए इन्वेस्टीगेशन तो कर सकता है, लेकिन सुप्रीम कोर्ट की यह शक्ति, संसद द्वारा बनाए गए किसी भी कानून के प्रावधानों के अधीन होगी।","ఇంతే కాకుండా, రాజ్యాంగములో 142వ ఆర్టికల్(2) సుప్రీంకోర్ట్ ఏ వ్యక్తికైనా తనను అవమానము చేసినందుకు శిక్షించే మరియు ఆ అవమానము కోసము దర్యాప్తు కూడా చేయగలదని దానిలో ఉంది. కాని సుప్రీం కోర్టుకు ఉన్న ఈ అధికారము పార్లమెంట్ ద్వారా చేయబడినచట్టముల నిబంధనలకు లోబడి ఉండాలి."
इस दुविधा का जवाब हमे सुओ मोटो कंटेम्प्ट पिटीशन (क्रिमिनल) नंबर 2 ऑफ 2019 RE. विजय कुर्ले एवं अन्य के मामले में सुप्रीम कोर्ट द्वारा स्वयं दिया गया है।,ఈ ద్వంద్వమునకు జవాబు మనకు సుమొటో కంటెంట్ పిటీషన్ (క్రిమినల్) నంబరు 2 ఆఫ్ 2019 RE. విజయ్ కుర్లె మరియు ఇతరుల కేసులో సుప్రీం కోర్టు ద్వారా ఇవ్వబడింది.
"इस मामले में यह माना गया है कि उच्चतम न्यायालय को कोर्ट ऑफ रिकॉर्ड होने की प्राइमरी शक्ति संविधान के अनुच्छेद 142 के खंड (2) से नहीं मिलती है, बल्कि यह शक्ति तो सुप्रीम कोर्ट को अनुच्छेद 129 से प्राप्त होती है।","ఈ కేసులో అత్యున్నత న్యాయస్థానముకు కోర్ట్ ఆఫ్ రికార్డ్‌గా ఉండే ప్రాథమిక అధికారము రాజ్యాంగములో 142 వ ఆర్టికల్ భాగము(2లో మనకు లభించదు, కాని ఈ అధికారము సుప్రీంకోర్టుకు 129వ ఆర్టికల్ ద్వారా లభించింది."
"वहीँ, अनुच्छेद 142 (2) एक कदम आगे बढ़कर उच्चतम न्यायालय को किसी भी अवमानना की जांच (Investigation) करने में सक्षम बनाता है।","అదే,ఆర్టికల్142(2) ఒక అడుగు ముందుకు వేసి అత్యున్నత న్యాయస్థానమునకు జరిగే ఏ అవమానమునకైనా దర్యాప్తు చేసే సామర్ధ్యాన్ని ఇచ్చింది."
उच्चतम न्यायालय द्वारा वर्ष 1954 में तय किये गए इस मामले से इन दोनों अनुच्छेदों के बीच की दुविधा को दूर करने में पाठकों को मदद मिल सकती है।,అత్యున్నత న్యాయస్థానము ద్వారా 1954వ సంవత్సరములో నిర్ణయింపబడిన ఈ రెండు ఆర్టికల్‌ల మధ్య ఉన్న ద్వంద్వమును దూరము చేయడానికి పాఠకులకు సహాయము లభిస్తుంది.
"हालाँकि, उच्चतम न्यायालय की शक्ति इस कानून के अधीन नहीं है।",అయితే అత్యున్నత న్యాయస్థానము యొక్క ఈ అధికారము ఈ చట్టము యొక్క అధీనములో లేదు.
"हाँ, यह जरुर है कि इस कानून की धारा 15 में सर्वोच्च न्यायालय द्वारा आपराधिक अवमानना का संज्ञान लेने के लिए प्रक्रियात्मक मोड को अवश्य निर्धारित किया गया है।","అవును, ఇది తప్పకుండా ఉంది ఈ చట్టములో 15 వ సెక్షన్‌లో అత్యున్నత న్యాయస్థానము ద్వారా ధిక్కార నేరమునకు సంబంధించిన పూర్తి సమాచారమును తీసుకోవడానికి ప్రక్రియాత్మకమైన ఒక మలుపును తప్పక నిర్ధారించింది."
"लेकिन उसके बावजूद भी, धारा 15 को अवमानना के लिए उच्चतम न्यायालय द्वारा नोटिस जारी करने की शक्ति का स्रोत नहीं कहा जा सकता है।","కాని అది కాకపోయినా కూడా, 15 వ సెక్షనుకు ధిక్కారణ కోసము అత్యున్నత న్యాయస్థానము ద్వారా నోటీసులు జారీ చేయడానికి మూలము అని మాత్రము చెప్పలేము."
"यह धारा, केवल उस प्रक्रिया को प्रदान करती है, जिसमें ऐसी अवमानना शुरू की जानी है और यह धारा यह बताती है कि अवमानना शुरू करने के 3 तरीके हैं।","ఈ సెక్షన్, కేవలము ధిక్కారము ను ప్రారంభించాల్సిన ప్రక్రియ ను ప్రదానము చేస్తుంది మరియు ధిక్కారమును ప్రారంభించడానికి 3 పద్ధతులు ఉన్నాయని ఈ సెక్షన్ చెబుతుంది."
इसके पहले हमने इस लेख में यह साफ़ तौर पर जाना ही है कि अनुच्छेद 129 में इस तरह का कोई प्रतिबंध मौजूद नहीं है कि सुप्रीम कोर्ट की यह शक्ति संसद द्वारा बनाये गए कानून के अधीन होगी।,దీనికన్నా ముందు మనము ఈ వ్యాసములో ఆర్టికల్129 లో అత్యున్నత న్యాయస్థానమునకు ఈ అధికారము పార్లమెంట్ ద్వారా తయారు చేయబడ్డ చట్టము అధీనములో ఉంటుందని సుస్పష్టముగా తెలుసుకున్నాము.
"और चूँकि, उच्चतम न्यायालय को कोर्ट ऑफ रिकॉर्ड होने की प्राइमरी शक्ति संविधान के अनुच्छेद 142 के खंड (2) से नहीं मिलती है, बल्कि यह शक्ति तो सुप्रीम कोर्ट को अनुच्छेद 129 से प्राप्त होती है तो यह जाहिर है कि सुप्रीम कोर्ट की अपने अवमान (Contempt) के लिए दंड देने की शक्ति संसद के कानून के अधीन नहीं है।","మరియు ఎందుకంటే అత్యున్నత న్యాయస్థానముకు కోర్ట్ ఆఫ్ రికార్డ్‌గా ఉండే ప్రాథమిక అధికారము రాజ్యాంగములో 142వ ఆర్టికల్ భాగము(2)లో మనకు లభించదు, కాని ఈ అధికారము సుప్రీంకోర్టుకు 129వ ఆర్టికల్ ద్వారా లభించింది. దీని తో స్పష్టమయ్యేది ఏమిటంటే అత్యున్నత న్యాయస్థానానికి తనకు జరిగిన అవమానమునకు శిక్షీంచే అధికారము పార్లమెంట్ చట్టముల ఆధీనములో లేదు."
"यह बात अपने आप में तार्किक भी है कि उच्चतम न्यायालय द्वारा स्वयं की अवमानना के लिए दंडित करने की शक्ति, एक संवैधानिक शक्ति है, और इस तरह की शक्ति को एक विधायी अधिनियम द्वारा समाप्त नहीं किया जा सकता है या शक्ति को सीमित नहीं किया जा सकता है।","ఈ విషయము నకు కొంత తర్కము కూడా ఉంది, అదేమిటంటే అత్యున్నతన్యాయస్థానము తనకు స్వయముగా జరిగిన అవమానమునకు శిక్షించే అధికారము,ఒక రాజ్యాంగబద్ధమైన అధికారము మరియు ఇటువంటి అధికారమును ఒక చట్టము ద్వారా ముగించలేము లేదా ఆ అధికారములను పరిమితము చేయలేము."
"सुप्रीम कोर्ट बार एसोसिएशन बनाम भारत संघ एवं अन्य (1998) 4 SCC 409 के मामले में भी उच्चतम न्यायालय ने यह साफ़ किया था कि संसद और राज्य विधानमंडल की विधायी शक्ति का इस्तेमाल, उच्चतम न्यायालय या उच्च न्यायालय द्वारा अवमानना से जुड़े मामलों के संबंध में कानून बनाने के लिए किया जा सकता है।",సుప్రీం కోర్ట్ బార్ అసోషియేషన్ వర్సెస్ భారత సంఘము మరియు ఇతరులు (1998)4 ఎస్ ఎస్ సి కేసులో పార్లమెంట్ ద్వారా లేదా విధాన మండలి చట్టముల అధికారమును ఉపయోగించి సుప్రీంకోర్ట్ లేదా హైకోర్ట్ ధిక్కారములతో సంబంధము కలిగిన విషయముల చట్టముల కోసము చేయవచ్చని సుప్రీం కోర్ట్ స్పష్టము చేసింది.
"हालांकि, इस तरह के कानून का इस्तेमाल, अनुच्छेद 129 के तहत अवमानना के लिए दंडित करने की सर्वोच्च न्यायालय की शक्ति को निरस्त करने, छीनने या अभिनिषेध करने के लिए नहीं किया जा सकता है, या किसी अन्य अदालत को यह शक्ति नहीं सौंपी जा सकती है।","అయితే, ఇటువంటి చట్టములను ఉపయోగించడము ఆర్టికల్ 129 ప్రకారము ధిక్కారమునకు శిక్ష విధించే సుప్రీం కోర్ట్ అధికారమును నిస్తేజము చేయడము గాని లేదా లాక్కోవడము గాని లేదా నిషేధించడము గాని ఛేయడము కుదరదు లేదా వేరొక న్యాయస్థానమునకు ఈ అధికారములను ఇవ్వడము జరుగదు."
"रिकॉर्ड की अदालत में अवमानना के लिए दंडित करने की शक्ति का निहित होना, यह जाहिर करता है कि संसद का कोई भी अधिनियम, अवमानना के लिए दंडित करने की कोर्ट ऑफ़ रिकॉर्ड की अंतर्निहित शक्ति को छीन नहीं सकता है।","ధిక్కారమునకు శిక్షించే అధికారము రికార్డు న్యాయస్థానము కలిగి ఉంది, దీని ద్వారా మనకు తెలిసినదేమిటంటే పార్లమెంట్‌లో ఏ చట్టము, కోర్ట్ ఆఫ్ రికార్డులో ఉన్న ధిక్కారణకు శిక్షించే అధికారమును హరించలేదు."
"हालांकि इस तरह का कानून, सजा की प्रकृति के निर्धारण के लिए एक मार्गदर्शक के रूप में कार्य अवश्य कर सकता है।","అయితే ఇటువంటి చట్టములు, శిక్ష యొక్క స్వభావమును నిర్ధారించడానికి ఒక మార్గదర్శకముగా తప్పక పని చేస్తాయి."
"हालाँकि, संसद ने अपनी सर्वोच्च न्यायालय की स्वयं के अवमानना की जांच और सजा के संबंध में शक्तियों से निपटने वाला कोई कानून अभी तक नहीं बनाया है - सुप्रीम कोर्ट बार एसोसिएशन बनाम भारत संघ एवं अन्य (1998) 4 SCC 409।","అయితే, పార్లమెంట్ తన అత్యున్నత న్యాయస్థానమునకు జరిగిన ధిక్కారణకు దర్యాప్తు మరియు శిక్షకు సంబంధించిన అధికారములను చక్కదిద్దేటటువంటి చట్టమును ఇంతవరకూ చేయలేదు- సుప్రీం కోర్ట్ బార్ అసోషియేషన్ వర్సెస్ భారత సంఘము మరియు ఇతరులు (1998)4 ఎస్ ఎస్ సి కేసు 409 ఐ"
"इसलिए, अदालत के लिए केवल एक आवश्यकता यह है कि उसके द्वारा ऐसी प्रक्रिया का पालन किया जाए, जो न्यायसंगत है, न्यायपूर्ण है और इस न्यायालय द्वारा तय किए गए नियमों के अनुसार है।","అందువలన,దాని ద్వారా ఎటువంటి ప్రక్రియ పాటించాలంటే, అది న్యాయముతో కూడి ఉన్నది,న్యాయబద్ధమైనది మరియు న్యాయస్థానము ద్వారా నిర్ణయింపబడిన నియమము లను అనుసరించాలి న్యాయస్థానమున కు కెవలముఇదే అవసరము."
लगभग सभी प्राचीन राष्ट्रों में विवाह विच्छेद दांपत्य अधिकारों का स्वाभाविक परिणाम समझा जाता है।,సుమారుగా అన్ని పురాతన దేశములలో వివాహము విచ్చిన్నము కావడము అనేది దాంపత్య హక్కులలో వచ్చిన సాధారణ మార్పులు గా అర్థము చేసుకోబడుతుంది.
"रोम वासियों, यहूदियों, इसरायली आदि सभी लोगों में विवाह विच्छेद किसी न किसी रूप में प्रचलित रहा है।","రోమను వాసులు, యూదులు, ఇజ్రాయిల్ వాసులు మొదలగువారందరిలో విడాకులు ఏదో ఒక రూపములో ప్రచారములో ఉన్నాయి."
इस्लाम आने के पहले तक पति को विवाह विच्छेद के असीमित अधिकार प्राप्त थे।,ఇస్లామ్ రాక ముందు వరకు వరకు భర్త కు వివాహమును విచ్చిన్నము చేయడానికి అపరిమితమైన అధికారములు ఉండేవి.
मुस्लिम विधि में तलाक को स्थान दिया गया है परंतु स्थान देने के साथ ही तलाक को घृणित भी माना गया है।,"ఇస్లాము మత చట్టములో విడాకులకు స్థానము ఇవ్వబడింది కాని , విడాకులను 
అసహ్యకరమైనది భావించేవారు."
"पैगंबर साहब का कथन है कि जो मनमानी रीति से पत्नी को अस्वीकार करता है, वह खुदा के शाप का पात्र होगा।",పైగ్ంబర్ సాహెబ్ కథనము ప్రకారము తన ఇష్టము వచ్చినట్లుగా భార్యను వదిలి వేసే వాడు అల్లా శాపమునకు పాత్రుడౌతాడు.
पैगम्बर के निकट मनमाना तलाक अत्यंत बुरे कार्यों में से एक है।,పైగంబర్‌కు సంబంధించి ఈ ఏక పక్ష విడాకులు చాలా అసహ్యకరమైన పనులలో ఒకటి.
"मुस्लिम विधि में तलाक देने का अधिकार पुरुष के पास है, परंतु मुस्लिम स्त्री को भी तलाक मांगने का अधिकार है, वह न्यायालय में जाकर अपने विवाह को विघटित करवाने हेतु पति से तलाक मांग सकती है।","ముస్లిం చట్టము ప్రకారము, విడాకులు ఇచ్చే అధికారము కేవలము పురషులకు మాత్రమే ఉన్నది, కాని ముస్లిం స్త్రీకి కూడా విడాకులను కోరే హక్కు ఉన్నది, ఆమె న్యాయస్థానము నకు వెళ్ళి తన వివాహమును రద్దు చేసి భర్త నుండి విడాకులు ఇప్పించమని కోరుకోవచ్చు."
इस लेख के माध्यम से एक मुस्लिम स्त्री के तलाक मांगने के अधिकारों पर चर्चा की जा रही है. कोई मुस्लिम पुरुष किसी मुस्लिम स्त्री को आकारण भी तलाक देने का अधिकार रखता है।,"ఈ వ్యాసము ద్వారా ఒక ముస్లిం మహిళ విడాకులను కోరుకోవడానికి కావలసిన హక్కులను గూర్చి చర్చిద్దాము, ఎవరైనా ముస్లిం స్త్రీ నుండి విడాకులు తీసుకునే హక్కు పురుషునికి కూడా ఉంది."
"मुस्लिम विवाह में तलाक यदि पुरुष का अधिकार है तो 'मेहर' स्त्री का अधिकार है, परंतु इतना होने के बाद भी शरीयत के विधान के अधीन भारतीय संसद का बनाया हुआ कानून एक भारतीय मुस्लिम स्त्री को अपने पति से तलाक मांगने का अधिकार देता है।","ముస్లిం వివాహములో విడాకులు పురుషుని హక్కు అయితే ’మెహర్’ అనేది స్త్రీల హక్కు, కాని ఇంత జరిగిన తరువాత కూడా షరియత్ చట్టము క్రింద భారత పార్లమెంట్ చేసిన చట్టము భారతీయ ముస్లిమ్ స్త్రీ తన భర్తకు విడాకులు నుండి కోరే హక్కుఇస్తుంది."
तलाक ए ताफवीज़ ताफ़वीज़ का अर्थ होता है- प्रत्यायोजन।,తలాఖ్ ఎ తాఫ్ వీజ్ తాఫ్ వీజ్ ఈ పదమునకు అర్థము-ప్రత్యాయోజనము
प्रत्यायोजन का अर्थ यह है कि कोई भी मुस्लिम पुरुष किसी शर्त के अधीन अपने तलाक दिए जाने के अधिकार को मुस्लिम स्त्री को प्रत्यायोजित कर सकता है।,ప్రత్యాయోజనము అనగా ఎవరైనా ముస్లిం పురుషుడు ఏదైనా షరతుకు లోబడి తాను విడాకులు ఇచ్చే అధికారమును ముస్లిం స్త్రీకి అర్పించవచ్చు.
अपना तलाक देने का अधिकार व मुस्लिम स्त्री को सौंप सकता है।,తాను విడాకులు ఇచ్చే అధికారమును ముస్లిం స్త్రీ కి అర్పించవచ్చు.
बफातन बनाम शेख मेमूना बीवी ए आई आर (1995) कोलकाता (304 )के मामले में पति पत्नी के बीच में करार किया गया कि यदि उनके बीच में असहमति होती है तो पत्नी को अलग रहने का अधिकार होगा और पति भरण पोषण देने के लिए बाध्य होगा।,బఫాతన్ వర్సెస్ షేక్ మేమూనా బీవీ ఎ ఐ ఆర్ (1995) కలకత్తా(304 ) కేసులో భార్యా భర్తల మధ్య ఒప్పందము ఉంటే భార్యకు విడిగా ఉండే హక్కు లభిస్తుంది మరియు భర్తకు భరణము ఇవ్వవలసిన బాధ్యత ఉంటుంది.
निर्णीत किया गया कि यदि पति अपनी पत्नी के भरण पोषण प्रदान करने में असमर्थ होता है तो पत्नी विवाह विच्छेद प्राप्त करने की हकदार होगी।,ఒకవేళ భర్త ఆమెకు భరణము ఇవ్వలేక పోతే అప్పుడు భార్యకు తన వివాహమును రద్దు చేసుకొనే హక్కు ప్రాప్తిస్తుంది.
इस पर यह भी कहा गया कि इस प्रकार का करार सार्वजनिक नीति के विरुद्ध नहीं था।,ఈ విధముగా ఒప్పందము చేసుకోవడము ప్రజావిధానములకు వ్యతిరేకము కాదని కూడా చెప్పింది.
महराम अली बनाम आयशा खातून के वाद में पति ने पत्नी को अधिकार प्रदान किया गया था कि यदि वह पत्नी की सहमति के बिना दूसरा विवाह करेगा तो पत्नी ताफ़वीज़ का प्रयोग करके उसे तलाक देगी।,మహరామ్ ఆలీ వర్సెస్ ఆయెషా ఖాతూన్ కేసులో భర్త తాను భార్య అనుమతి లేకుండా రెండవ వివాహము గనుక చేసుకుంటే అతని భార్యకు తాఫ్ వీజును ప్రయోగించి విడాకులు తీసుకునే హక్కు ఉంటుంది
निर्मित किया गया है कि इस अधिकार का प्रयोग करके पत्नी द्वारा अपने को दिया गया तलाक वैध व मान्य है।,"ఈ ఆధారమును ప్రయోగించి భార్య ద్వారా అతనికి ఇవ్వబడిన విడాకులు చట్టపరమైనవి, గుర్తింపు కలిగినవి."
खुला इस्लाम धर्म के आगमन के पूर्व एक पत्नी को किसी भी आधार पर विवाह विच्छेद की मांग का अधिकार नहीं था।,ఖులా ఇస్లాం మతము రాక ముందు భార్యకు ఎటువంటి ఆధారము పైన విడాకులను కోరే హక్కు లేదు.
कुरआन द्वारा पहली बार पत्नी को तलाक प्राप्त करने का अधिकार प्राप्त हुआ था।,ఖురాన్ ద్వారా మొట్టమొదటి సారి భార్యకు విడాకులు తీసుకునే హక్కు కలిగింది.
फतवा ए आलमगीरी जो कि भारत में मुसलमानों की मान्यता प्राप्त पुस्तक है उसमें कहा गया है कि जब विवाह के पक्षकार राज़ी हैं और इस प्रकार की आशंका हो कि उनका आपस में रहना संभव नहीं है तो पत्नी प्रतिफल स्वरूप कुछ संपत्ति पति को वापस करके स्वयं को उसके बंधन से मुक्त कर सकती है।,"ఫత్వా ఎ ఆలమ్ గిరీ భారత దేశములో ముస్లింల గుర్తింపు పొందిన పుస్తకము, వివాహము చేసుకున్న పక్షదారులు రాజీపడినప్పుడు,వారిరువురూ కలిసి ఉండలేమని అనుకున్నప్పుడు భార్య అతనికి ఆస్థిలో కొంత భాగమును ఇచ్చి ఆ బంధము నుండి విముక్తురాలు కావచ్చు."
खुला मुस्लिम विवाह में पारस्परिक विवाह को कहा जाता है।,ఖులా ముస్లిం వివాహములో పరస్పర వివాహమును అనవచ్చు.
"यह एक प्रकार का पारस्परिक सम्मति के द्वारा विवाह विच्छेद होता है, जिसमें पति पत्नी दोनों की इच्छा से विवाह विच्छेद कर दिया जाता है।","ఇది ఒక రకమైన పరస్పర సమ్మతి ద్వారా వివాహ విచ్చిన్నము అవుతుంది, దీనిలో భార్య భర్త ఇద్దరి సమ్మతితోనూ వివాహము విచ్చిన్నమౌతుంది.."
ऐसे मामले में पति और पत्नी आपस में करार करके शर्ते निश्चित कर सकते हैं और पत्नी प्रतिफल के स्वरूप में अपने मेहर को और अधिकारों को छोड़ सकती है अथवा पति के लाभ के लिए कोई दूसरा करार कर सकती है।,అటువంటి విషయములలో భార్య భర్త తమలో తాము ఒప్పందము చేసుకొని షరతులను విధించుకోవచ్చు మరియు భార్య ప్రతిఫలమగా తన మెహరును మరియు హక్కులను వదులుకోవచ్చు మరియు భర్త లాభము కోసము మరొక ఒప్పందమును చేసుకోవచ్చు.
' खुला में पत्नी द्वारा तलाक का प्रस्ताव रखा जाता है।,ఖులాలో భార్య ద్వారా విడాకుల ప్రస్తావన ఉంచబడుతుంది.
असल में खुला पत्नी द्वारा पति से खरीदा गया तलाक का अधिकार है।,నిజానికి ఖులా భార్య ద్వారా భర్త చేత కొనబడ్డ విడాకుల హక్కు.
इस्लाम में तलाक देने का अधिकार केवल पति के पास है।,ఇస్లాం లో విడాకులు ఇచ్చే అధికారము కేవలము భర్త వద్దనే ఉంది.
पत्नी तलाक मांग सकती है।,భార్య విడాకులు కోరవచ్చు.
मुबारत (पारस्परिक छुटकारा) मुबारत का शाब्दिक अर्थ होता है पारस्परिक छुटकारा।,ముబారత్ (పరస్పర విడుదల) ముబారత్ అనే పదానికి అర్థము పరస్పర విడుదల.
मुबारत में प्रस्ताव चाहे पत्नी की ओर से आए या पति की ओर से उसकी स्वीकृति तलाक कर देता है।,ముబారత్‌లో ముందుగా ప్రతిపాదన భార్యచేసినా లేదా భర్త చేసినా అతని సమ్మతితో భార్య విడాకులు తీసుకుంటుంది.
पत्नी का इद्दत काल का पालन करना अनिवार्य हो जाता है।,భార్య యొక్క ఇద్దత్‌ను పాటించడము తప్పనిసరి.
मुबारत भी विवाह विच्छेद का एक तरीका है।,ముబారత్ కూడా ఒక వివాహ విచ్చిన్న పద్ధతి.
यह वैज्ञानिक दावों से पारस्परिक निर्मुक्ति प्रदर्शित करता है।,ఈ శాస్త్రీయ వాదనల నుండి పరస్పర విడుదలను ప్రదర్శిస్తుంది.
"मुबारत में अरुचि पारस्परिक होती है, पति पत्नी दोनों अलग होना चाहते हैं, इस कारण इसमें पारस्परिक सम्मति का तत्व निहित रहता है।","ముబారత్‌లో ఇష్టము లేకపోవడము అనేది పరస్పరముగా ఉంటుంది, భార్యా భర్తలు విడిపోవాలనుకుంటున్నారు, ఈ కారణముల వలన పరస్పర అంగీకారము అనే తత్వము అంతర్లీనముగా ఉంటుంది."
दोनों ओर से सहमति होने पर मुबारत तलाक हो जाता है।,రెండు వైపుల నుండి అంగీకారము ఉన్నాప్పుడు ముబారత్ విడాకులుగా మారిపోతుంది.
खुला और मुबारत में सबसे महत्वपूर्ण अंतर यह है कि मुबारक दोनों पक्षकारों में से कहीं से भी किया जा सकता है परंतु खुला का प्रस्ताव केवल स्त्री द्वारा रखा जाता है।,"ఖులా మరియు ముబారత్‌లో అన్నింటి కన్నా ముఖ్యముగా ఉన్న తేడా ఏమిటంటే ముబారత్ ఇరుపక్షములవారిలో ఏ పక్షము నుండైనా మొదలుకావచ్చు, కాని ఖులాలో ప్రతిపాదన కేవలము స్త్రీ ద్వారా ఉంచబడుతుంది."
मुबारत में किसी पक्षकार को कोई धनराशि किसी भी पक्षकार को नहीं देना होती है।,ముబారత్‌లో ఏ పక్షము వారు మరో పక్శమునకు ధనమును ఇవ్వాలి అని అనుకోరు.
खुला का प्रस्ताव पति के तैयार नहीं होने की स्थिति में रखा जाता है परंतु मुबारत में दोनों सहमत होते हैं।,ఖులా ప్రతిపాదన భర్త సిద్ధముగా లేనప్పుడు తీసుకురాబడుతుంది కాని ముబారత్‌లో ఇద్దరూ అంగీకరిస్తారు.
भारतीय मुसलमानों में वर्तमान में सबसे अधिक इस ही तलाक का प्रचलन है।,భారతీయ ముస్లింలలో ప్రస్తుతము అన్నింటికన్నా ఎక్కువగా ఈ పద్ధతే ప్రాచుర్యములో ఉంది.
लिएन जब कोई पति अपनी पत्नी पर व्यभिचार का आरोप लगाए किंतु आरोप झूठा हो वहां पत्नी का अधिकार हो जाता है कि वह दावा करके विवाह विच्छेद कर ले।,"కాని ఎప్పుడైతే ఒక భర్త తన భార్యపై వ్యభిచార ఆరోపణలు వేసారు, కాని ఆ ఆరోపణలు అబద్ధమైతే అప్పుడు భార్య కేసు వేసి విడాకులు పొందవచ్చు."
"कोई भी वयस्क और स्वास्थ्यचित पति अपनी पत्नी पर कोई व्यभिचार का आरोप लगाता है, पति कहता है कि पत्नी ने किसी अन्य पुरुष के साथ सेक्स किया है तो ऐसे आरोप में यदि आरोप झूठा निकलता है तो स्त्री इस आधार पर तलाक मांग सकती है।","ఎవరైనా పెద్దవారు మరియు మంచి మనసు కలిగిన భర్త భార్య పై వ్యభిచార ఆరోపణ చేస్తే, తన భార్య ఇతర పురుషులతో లైంగిక సంబంధము పెట్టుకున్న దని ఆరోపణలు చేస్తే, ఆ ఆరోపణలు అబద్ధమైతే స్త్రీ ఈ ఆధారముల పై విడాకులు కోరవచ్చు."
मुस्लिम विवाह विच्छेद अधिनियम 1939 किसी समय तक एक मुस्लिम स्त्री को केवल दो आधारों पर न्यायालय में तलाक मांगने का अधिकार था।,ముస్లిం వివాహ విచ్చేద చట్టము1939 కొంత సమయము వరకు ఒక ముస్లిం స్త్రీకు కేవలము రెండు ఆధారములపై న్యాయస్థానములో విడాకులు కోరే హక్కు ఉంటుంది.
(1) पति की नपुंसकता (2) परपुरुष गमन का झूठा आरोप (लिएन) इस पर मुस्लिम महिलाओं से संबंधित बहुत विसंगतियां मुस्लिम विवाह में जन्म लेने लगीं।,(1) భర్త నపుంస కత్వము (2)అక్రమ సంబంధమనే ఆరోపణలు( కాని) దీనిపై ముస్లిం మహిళలకు సంబంధించి చాలా అతిక్రమణలు ముస్లిం వివాహ చట్టములో జన్మించాయి.
"ऐसी परिस्थितियों का उदय हुआ, जिनके होने पर एक मुस्लिम महिला तलाक मांग सकती थी, परंतु मजबूरी में तलाक नहीं मांग पा रही थी।","అటువంటి పరిస్థితులు ఉద్భవించడము మొదలు పెట్టాయి, వాటి వలన ఒక ముస్లిం మహిళ విడాకులు కోరవచ్చు, కాని ఒక బలహీనత వలన విడాకులు."
"हनफ़ी विधि में मुस्लिम स्त्री को अपने विवाह को समाप्त करने का अधिकार नहीं था, परंतु हनफ़ी विधि में या व्यवस्था है कि यदि हनफी विधि के पालन में कठिनाई हो रही है तो मालिकी, शाफ़ई या हनबली विधि का प्रयोग किया जा सकता है।","హన్ఫీ చట్టములో ముస్లిం మహిళకు తన వివాహమును అంతము చేసుకోవడానికి అధికారము లేదు, కాని హన్ఫీ చట్టమును అమలు పరచటములో కష్టము ఉంటే మాలీకీ, ష్ఫాయీ లేదా హన బలీలను ఉపయోగించవచ్చు."
"इसी को आधार बनाकर इस्लामिक शरीयत के दायरे में मुस्लिम विवाह विच्छेद अधिनियम 1939 पारित किया गया, जिसे सभी मुसलमानों पर चाहे वह किसी भी स्कूल से संबंधित हो लागू किया गया है।","దీనిని ఆధారము చేసుకొనే ఇస్లామిక్ షరీయత్ నీడ లో ముస్లిం వివాహ విచ్చేద చట్టము1939 జారీ చేయబడింది, దానిని ముస్లిములందరి పై వారు ఏ వర్గము వారైనా వారందరి పై వర్తింప బడుతుంది."
इस अधिनियम की धारा 2 के अंतर्गत कोई भी मुस्लिम स्त्री निम्न आधारों पर न्यायालय में जाकर अपने विवाह को विघटित करवाने की डिक्री पारित करवा सकती है।,ఈ చట్టములో సెక్షన్ 2 లో ఎవరైనా ముస్లిం మహిళ క్రింది ఆధారముల పై న్యాయ స్థానమునకు వెళ్ళి తన వివాహమును రద్దు చేసే పిటీషన్‌ను జారీ చేయించుకోవచ్చు.
(1) पति की अनुपस्थिति यदि पति 4 साल तक अनुपस्थित रहता है तो ऐसी परिस्थिति में एक मुस्लिम महिला अपने विवाह को विघटन करने के लिए न्यायालय में आवेदन देकर डिक्री ले सकती है।,(1)భర్త తన దగ్గర ఉండకపోవడము ఒక వేళ భర్త నాలుగు సంవత్సరము ల వరకు తనతో లేకపోతే ఒక ముస్లిం మహిళ న్యాయ స్థానమునకు వెళ్ళి తన వివాహము ను రద్దు చేసే పిటీషన్ ను జారీ చేయించుకోవచ్చు.
यह डिक्री इसके पारित होने के 6 महीने के भीतर प्रभावी होती है।,ఈ పిటీషన్ జారీ చేయబడిన తరువాత6 నెలల వరకూ పని చేస్తుంది.
यदि 6 महीने के भीतर पति वापस लौट आता है तो डिक्री को वापस रद्द करना होता है।,ఒక వేళ ఆరు నెలల లోగా భర్త తన వద్దకు తిరిగి వస్తే అప్పుడు ఆ పిటీషన్ ను రద్దు చేయవలసి వస్తుంది.
(2) भरण पोषण करने में पत्नी की असफलता यदि पति 2 साल तक पत्नी के भरण पोषण के संबंध में उपेक्षा करे या असफल रहे तो भी मुस्लिम विधि के अंतर्गत विवाहिता स्त्री विवाह विच्छेद की डिक्री की हकदार हो जाती है।,(2) భరణ పోషణ చేయడములో భర్త విఫలము కావడము ఒకవేళ భర్త రెండు సంవత్సరముల వరకూ భార్య యొక్క భరణ పోషణ చేయడములో నిర్లక్ష్యము చేసినా లేక చేయలేక పోయినా ముస్లిం చట్టము ప్రకారము వివాహిత మహిళ వివాహవిఛ్ఛేధ పిటీషన్ హక్కుదారు అవుతుంది.
"पति वाद का केवल इस आधार पर प्रतिवाद नहीं कर सकता कि वह अपनी निर्धनता, अस्वस्थता, बेरोजगारी या कारावास या अन्य किसी आधार पर उसका भरण पोषण नहीं कर सकां।","ప్రతివాది కేవలము తన పేదరికము, అనారోగ్యము నిరుద్యోగము లేదా కారాగారవాసము వేరే ఇంకేదైనా కారణాంతరముల వలన ఆమె భరణ పోషణ చేయల్లేక పోయినా ఈ ఆధారములతో అతను ప్రతివాదన చేయలేడు."
मुस्लिम विधि में एक पति को अपनी पत्नी का भरण पोषण करने का परम कर्तव्य सौंपा गया है।,ముస్లిం చట్టములో ఒక భర్తకు తన భార్య యొక్క భరణ పోషణ చేయాలి అనే పరమ కర్తవ్యము ఇవ్వబడింది.
यदि वह कर्तव्य को भलीभांति पूरा नहीं करता है तो पत्नी को यह अधिकार है कि वो उससे तलाक मांग ले।,ఒక వేళ ఆ కర్తవ్యమును సరిగ్గా పూర్తి చేయలేని పక్షములో భార్యకు అతని నుంచి విడాకులు కోరే హక్కు ఉంది.
"विवाह विच्छेद के लिए पत्नी का वाद खारिज कर दिया गया, क्योंकि पाया गया कि वह अपने पति के प्रति वफादार नहीं थी।","వివాహ విచ్చేధన కోసము భార్య వాదనను రద్దు చేయడము జరిగింది, ఎందువల్ల నంటే ఆమె తన భర్త పట్ల నిజాయితీ గా లేదు."
पत्नी का वफादार होना आवश्यक है यदि पुरुष पत्नी के वफादार होते हुए भी उसका भरण पोषण नहीं कर रहा है तो इस आधार पर तलाक मांगा जा सकता।,"భార్య నిజాయితీ గా ఉండటము చాలా అవసరము, ఒకవేళ భర్త భార్య పట్ల నిజాయితీగా ఉన్నా గాని అతను భరణ పోషణ చేయ లేకపోతే ఆ ఆధారము పై ఆమె విడాకులు కోరవచ్చు."
'मोहम्मद नूर बीबी बनाम पीर बख्श' के वाद में यह निर्णीत हुआ कि यदि पति वाद दायर करने के 2 वर्ष तुरंत पूर्व की अवधि तक पत्नी को भरण-पोषण देने में असफल रहता है तो पत्नी इस अधिनियम की धारा 2 (2) के अंतर्गत विवाह विच्छेद के लिए हकदार है।,మొహమ్మద్ నూర్ బీబీ వర్సెస్ పీర్బఖ్ష్ కేసులో ఒక వేఅ భర్త కేసును దాఖలు చేసిన రెండు సంవత్సరముల ముందు వరకూ ఆమె భరణ పోషణను ఇవ్వడములో విఫలము ఐతే భార్య ఈ చట్టములో సెక్షన్ 2 (2) ప్రకారము వివాహ విచ్చేధము నకు హక్కుదారు అవుతుంది.
(3) पति का कारावास यदि पति को 7 साल तक का कारावास दे दिया जाता है।,(3) భర్త కారాగారవాసము ఒక వేళ భర్త కు 7 సంవత్సరముల వరకు కారాగారవాసము ఇవ్వ బడితే
दंडादेश अंतिम हो गया है तथा इस दंडादेश के विरुद्ध किसी भी न्यायालय में कोई अपील नहीं की जा सकती है तो ऐसी परिस्थिति में पत्नी न्यायालय से तलाक की डिक्री मांग सकती है।,తుది శిక్షాదేశము మరియు శిక్షాదేశమునకు వ్యతిరేకముగా న్యాయస్థానములో ఎటువంటి అప్పీలు వేయలేము మరియు అటువంటి పరిస్థితులలో భార్య న్యాయస్థానము నుండి విడాకులకు పిటీషన్‌ను కోరవచ్చు.
(4) दांपत्य दायित्व के पालन में असफलता यदि बिना उचित कारण के पति ने 3 साल तक दांपत्य दायित्व का पालन नहीं किया है तो पत्नी विवाह विच्छेद की डिक्री प्राप्त करने की हकदार है।,(4) దాంపత్య బాధ్యత లనుపాటించడములో విఫలము కావడము ఏదైనా సరైన కారణము లేకుండా భర్త మూడు సంవత్సరముల వరకు దాంపత్య బాధ్యతలను పాటించకపోతే అప్పుడు భార్య న్యాయస్థానము నుండి విడాకులకు పిటీషన్‌ను కోరవచ్చు.
मुस्लिम विवाह विच्छेद अधिनियम 1939 के अंतर्गत पति के दांपत्य दायित्व की परिभाषा नहीं दी गई है।,ముస్లిం వివాహ విచ్చేద చట్టము1939 ప్రకారము భర్త యొక్క దాంపత్య బాధ్యతకు నిర్వచనము ఇవ్వబడలేదు..
न्यायालय इस धारा के प्रयोजन के लिए पति के केवल ऐसे दांपत्य दायित्व का अवलोकन करेगा जिनको इस अधिनियम की धारा (2 )के किसी उपखंड में सम्मिलित नहीं किया गया है।,న్యాయస్థానము ఈ సెక్షన్ యొక్క ప్రయోజనాల కోసము భర్త కేవలము అటువంటి దాంపత్య బాధ్యతలను పాటిస్తాడు ఈ చట్టములో సెక్షన్ (2 ) లో ఏ ఉప సెక్షన్‌లో కూడా కలపబడలేదు.
(5) पति की नपुंसकता यदि पति विवाह के समय नपुंसक था और अब भी है तो पत्नी विवाह विच्छेद की न्यायिक डिक्री प्राप्त करने की हकदार है।,(5) భర్త యొక్క నపుంసకత్వము ఒకవేళ భర్త వివాహసమయమునకు నపుంసకుడైతే మరియు ఇప్పుడు కూడా అయితే అప్పుడు భార్య న్యాయస్థానము నుండి విడాకులకు పిటీషన్ను కోర వచ్చు.
"डिक्री पारित करने से पूर्व न्यायालय पति के आवेदन पर उससे अपेक्षा करते हुए यह आदेश पारित करेगा कि ऐसे आदेश पाने के 1 साल के अंदर वह न्यायालय को इस बारे में आश्वस्त कर दे कि वह नपुंसक नहीं रह गया है, यदि वैसा कर दे तो डिक्री प्रभावी नहीं की जाएगी।","పిటీషన్ జారీ చేయడానికి ముందు న్యాయస్థానము భర్త అభ్యర్ధన మేరకు, అతని విన్నపాన్ని గౌరవిస్తూ పిటీషన్‌ను జారీ చేయబడ్డ సంవత్సరము లోపల అతను న్యాయస్థానమునకు తాను నపుంసకుని గా లేనని నమ్మకమును కలిగిస్తే అప్పుడు ఆ పిటీషన్ ఎటువంటి ప్రభావమూ చూపదు."
नपुंसक से पूर्ण और संबंधित नपुंसक दोनों को लिया जाता है।,నపుంసకుడు అనగా పూర్తిగా నపుంసకత్వము మరియు సంబంధిత నపుంసకత్వము రెండిటినీ తీసుకోబడుతుంది.
पूर्ण नपुंसक प्रत्येक स्त्री के प्रति नपुंसक होता है और संबंधित नपुंसक किसी निर्धारित स्त्री के प्रति नपुंसक होता है।,పూర్తిగా నపుంసకత్వము అంటే ప్రతీ స్త్రీ పట్ల నపుంసకత్వము కలిగి ఉండడము మరియు సంబంధిత నపుంసక త్వము అనగా ఒక నిర్ధారిత స్త్రీ ల పట్ల నపుంసకత్వము కలిగి ఉండడము.
यदि पति अपनी पत्नी के प्रति नपुंसक है उसके साथ सहवास नहीं कर पाता है तो ऐसी परिस्थिति में पत्नी द्वारा तलाक मांगा जा सकता है और इस आधार पर न्यायालय डिक्री पारित कर सकता है।,ఒక వేళ భర్త తన భార్య పట్ల న్నపుంసకత్వము కలిగి ఉండి ఆమె తో కలిసి జీవించలేక పోతే అటువంటి స్థితి లో భార్య విడాకులు కోరవచ్చు మరియు ఈ ఆధారము పై న్యాయస్థానము పిటీషను ను జారీ చేయవచ్చు.
(6) पति का पागलपन पति यदि पागल हो गया है या फिर कुष्ठ रोग से पीड़ित हो गया है या फिर ऐसे रोग से पीड़ित हो गया है जिसका संक्रमण एक से दूसरे में फैलता है।,"(6) భర్త కు మతిస్థిమితము లేక పోవడము ఒకవేళ భర్త పిచ్చివాడయితే లేదా కుష్టు వ్యాధిగ్రస్తుడయితే లేదా ఏదైనా ఒకరి నుండి ఒకరికి సంక్రమించే సాంక్రమిక వ్యాధి తో బాధపడుతూ ఉంటే,"
"जैसे कोई मुस्लिम स्त्री का पति एचआईवी एड्स से पीड़ित हो गया है, एड्स यौन संबंधों से होने वाली बीमारी है।","ఎవరైనా ముస్లిం మహిళ భర్త హెచ్ ఐ వి ఎయిడ్స్ తో బాధ పడుతూ ఉంటే, ఎయిడ్స్ అనేది లైంగిక సంబంధము వలన సంక్రమిస్తుంది."
"ऐसे में उसका पति उस महिला के साथ संभोग करेगा, उस महिला को भी एचआईवी एड्स होने की प्रबल संभावना है।","అటువంటి పరిస్థితి లో ఆమె భర్త ఆ మహిళ తో సంభోగిస్తే, ఆ మహిళకు కూడాహెచ్ ఐ వి ఎయిడ్స్ సంక్రమించే అవకాశము ఉంటుంది."
ऐसी परिस्थिति में महिला न्यायालय में तलाक की डिक्री मांग सकती है।,ఆ స్థితి లో ఆ మహిళ న్యాయస్థానము నుండి విడాకుల కు పిటీషన్ ను కోర వచ్చు.
(8) पति की निर्दयता अधिनियम की धारा 2(8 ) के अनुसार पति द्वारा निर्दयता या क्रूरता करने पर भी पत्नी द्वारा न्यायालय से तलाक की डिक्री मांगी जा सकती है।,(8) భర్త కౄరత్వము చట్టములో 2(8 ) ప్రకారము భర్త నుండి నిరాదరణ లేదా కౄరత్వముల కారణముగా కూడా ముస్లిం మహిళ న్యాయస్థానము నుండి విడాకులకు పిటీషన్‌ను కోరవచ్చు.
"पति पत्नी के साथ मारपीट करता है, अनैतिक औरतों के साथ संबंध रखता है, तवायफ के कोठे पर जाता है, दहेज की मांग करता है, पत्नी के माता-पिता को गाली देता है तो ऐसी परिस्थिति में पति से पत्नी तलाक मांग सकती है।","భర్త భార్యను కొట్టటము చేసినా, అనైతిక మహిళలతో సంబంధము పెట్టుకున్నా,వ్యభిచార గృహాలకు వెళుతున్నా, కట్నము అడుగుతున్నాభార్య తల్లితండ్రులను తూల నాడినా అటువంటి పరిస్థితులలో ముస్లిం మహిళ న్యాయస్థానము నుండి విడాకులకు పిటీషన్‌ను కోరవచ్చు."
न्यायालय को इस आधार पर डिक्री प्रदान करनी होगी।,న్యాయస్థానము ఈ ఆధారముల పై పిటీషన్‌ను జారీ చేస్తుంది.
इतवारी बनाम मुसममात असगरी के महत्वपूर्ण वाद में पति ने अपनी पहली पत्नी के विरुद्ध दांपत्य अधिकारों की पुनर्स्थापना का वाद दायर किया था।,కీలకమైన ఇత్వారీ వర్సెస్ ముసమ్మత అస్గరి దావాలో భర్త తన మొదటి భార్యకు వ్యతిరేకంగా వివాహ హక్కులు పునరుద్ధరించాలని దావా వేశారు.
इस पर पत्नी ने पति द्वारा दूसरी पत्नी लाए जाने को निर्दयता के आधार पर अपने माता-पिता के साथ रहने का निवेदन किया।,ఈ సమయంలో మరొక భార్యను తీసుకురావడంతో ఆమె తల్లిదండ్రులతో కలిసి ఉండేందుకు అభ్యర్థించింది.
मुंसिफ ने इसे पत्नी द्वारा निर्दयता के सबूत न दे सकने के कारण पति का वाद डिक्री कर दिया।,భార్య క్రూరత్వానికి ఆధారాలు ఇవ్వలేనందున మున్సిఫ్ భర్త దావాను డిక్రీ చేశాడు.
पत्नी द्वारा जिला न्यायालय के समक्ष अपील करने पर मुंसिफ ने अपने निर्णय को पलट दिया।,అతని భార్య జిల్లా కోర్టులో అప్పీల్ చేయడంతో మున్సిఫ్ తన నిర్ణయాన్ని మార్చుకున్నారు.
पति द्वारा उच्च न्यायालय में अपील करने पर न्यायमूर्ति एस० एस० धवन ने अपील खारिज करते हुए कहा की दूसरी पत्नी लाने वाले को साबित करना चाहिए कि उसके द्वारा दूसरी पत्नी लाना पहली पत्नी का अपमान नहीं है।,హైకోర్టుకు భర్త చేసిన విజ్ఞప్తిని జస్టిస్ ఎస్ఎస్ ధావన్ తోసిపుచ్చారు. తాను తీసుకువచ్చిన రెండవ భార్య కారణంగా మొదటి భార్యను అవమానించలేదని నిరూపించాలని అన్నారు.
'के मोहम्मद लतीफ बनाम निशाद' के वाद में न्यायालय ने यह माना है कि दूसरा विवाह क्रूरता की श्रेणी में तब आता है जब वह पहली स्त्री की आज्ञा के बगैर किया गया है।,కె మొహమ్మద్ లతీఫ్ వర్సెస్ నిషాద్' కేసులో రెండో వివాహం మొదటి మహిళ అనుమతి లేకుండా జరిగినప్పుడు క్రూరత్వం అనే వర్గంలోకి వస్తుందని కోర్టు అభిప్రాయపడింది.
"पहली पत्नी ने आज्ञा नहीं दी और दूसरा निकाह कर लिया गया, ऐसी परिस्थिति में दूसरा निकाह कुरआन सम्मत नहीं होगा तथा ऐसे निकाह को क्रूरता माना जाएगा।","మొదటి భార్య అంగీకారం లేకుండానే రెండో నిఖా చేసుకున్నారు, అలాంటి పరిస్థితిలో రెండో నిఖాను ఖురాన్ అంగీకరించదు, అలాంటి నిఖాను క్రూరంగా పరిగణిస్తారు."
कुरान सम्मत निकाह तभी होगा जब पहली पत्नी के साथ न्याय होगा और पहली पत्नी विवाह की आज्ञा देती है तो ही न्याय का प्रश्न खड़ा होता है।,మొదటి భార్యకు న్యాయం జరిగినప్పుడు మాత్రమే ఖురాన్ అంగీకరిస్తుంది. ఇంకా మొదటి భార్య వివాహానికి అనుమతి ఇస్తేనే న్యాయం అనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది.
"दरअसल इस मामले में, याचिकाकर्ता आर. धनासेकरण ने यह मांग की थी कि चूंकि लोग COVID-19 लॉकडाउन के कारण शराब का सेवन न करने के आदी हो गए हैं, इसलिए सरकार को इस अवसर का उपयोग, शराब के उपभोग और सेवन पर पूरी तरह से प्रतिबंध लगाने के लिए करना चाहिए।","ఈ కేసులో పిటిషనర్ ఆర్. ధనశేఖరన్‌ ఏమన్నారంటే COVID-19 లాక్‌డౌన్ కారణంగా ప్రజల్లో మద్యం సేవించే అలవాటు క్రమంగా తగ్గిపోయిందని, దీన్ని అసరాగా చేసుకొని ప్రభుత్వం మద్యం తయారీ, వినియోగాన్ని పూర్తిగా నిషేధించడానికి ఉపయోగించుకోవాలని డిమాండ్ చేశారు."
"उन्होंने अपनी याचिका में विशेष रूप से यह तर्क दिया कि शराब की दुकानों को फिर से खोलना, आम जनता के हित में नहीं है और संविधान के अनुच्छेद 47 के तहत सरकार इस तरह के कदम उठाने के लिए बाध्य है, जो बेहतर सार्वजनिक स्वास्थ्य के मानकों के अनुरूप हैं।","మద్యం దుకాణాల పునఃప్రారంభం సాధారణ ప్రజల ప్రయోజనాల కోసం కాదని, రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 47 ప్రజారోగ్య ప్రమాణాలను మెరుగుపరిచేందుకు ఇలాంటి చర్యలు తీసుకోవాలని ప్రభుత్వాన్ని నిర్దేశిస్తుందని ఆయన తన పిటిషన్‌లో ప్రత్యేకంగా వాదించారు."
"अनुच्छेद 47 यह कहता है कि, राज्य, अपने लोगों के पोषाहार स्तर और जीवन स्तर को ऊँचा करने और लोक स्वास्थ्य के सुधार को अपने प्राथमिक कर्तव्यों में मानेगा और राज्य, विशिष्टतया, मादक पेयों और स्वास्थ्य के लिए हानिकर ओषधियों के, औषधीय प्रयोजनों से भिन्न, उपभोग का प्रतिषेध करने का प्रयास करेगा।","ఆర్టికల్ 47 ప్రకారం, ప్రజల పోషక స్థాయి, జీవన ప్రమాణాలు మెరుగుపరచడం రాజ్యపు ప్రాధమిక విధుల్లో భాగమని. ప్రజారోగ్యాన్ని మెరుగుపరచడం వంటివి పరిగణించాలి మరియు రాష్ట్రం ముఖ్యంగా, మద్య పానీయాలు మరియు ఆరోగ్య ప్రమాదాలను use షధ ప్రయోజనాల కోసం కాకుండా వినియోగించాలి. నిషేధించడానికి ప్రయత్నిస్తుంది."
"यदि शराब-बंदी की बात की जाए तो अनुच्छेद 47 को पढने पर यह साफ़ हो जाता है कि यह अनुच्छेद, शराब पर (उसके उपभोग पर) सीधे तौर पर प्रतिबंध नहीं लगाता है, यह केवल राज्य को उस दिशा में प्रयास करने के लिए कहता है।","మనం మద్యపాన నిషేధం గురించి మాట్లాడితే, ఆర్టికల్ 47 చదివినప్పుడు ఈ వ్యాసం నేరుగా (దాని వినియోగంపై) మద్యపానాన్ని నిషేధించదని స్పష్టమవుతుంది. అది ఆ దిశలో ప్రయత్నించమని రాష్ట్రానికి చెబుతుంది."
यह अनुच्छेद सिर्फ इतना ही कहता है कि राज्य द्वारा मादक पेयों और स्वास्थ्य के लिए हानिकर ओषधियों (औषधीय प्रयोजनों से भिन्न) के उपभोग का प्रतिषेध करने के लिए 'प्रयास' या प्रयत्न किया जायेगा (यानी ऐसा करना उसके लिए बाध्यकारी रूप से आवश्यक नहीं है)।,ఈ వ్యాసం మత్తు పానీయాలు ఇంకా ఆరోగ్యానికి హానికరమైన ఔ షధాల (ఔషధ ప్రయోజనాలకు భిన్నమైనవి) వినియోగాన్ని నిషేధించడానికి ప్రయత్నిస్తుందని మాత్రమే తెలిపింది. (అంటే అలా చేయటం తప్పనిసరి కాదు).
"दूसरे शब्दों में, यह प्रावधान राज्य पर ऐसा कोई बाध्यकारी कर्तव्य नहीं डालता है कि वह शराब या अन्य मादक पदार्थों के उपभोग को प्रतिबंधित कर ही दे, बल्कि यह अनुच्छेद केवल राज्य को ऐसा प्रयास करने के लिए कहता है।","మరో మాటలో చెప్పాలంటే, మద్యం లేదా ఇతర మాదకద్రవ్యాల వినియోగాన్ని నిషేధించమని ఈ నిబంధన రాష్ట్రానికి చెప్పదు, కానీ అలాంటి ప్రయత్నం చేయమని మాత్రమే రాష్ట్రానికి సూచిస్తుంది."
गौरतलब है कि यह प्रयास राज्य द्वारा इसलिए किया जाना चाहिए क्योंकि यह राज्य का कर्त्तव्य है कि वह अपने लोगों के पोषाहार स्तर और जीवन स्तर को ऊँचा करने और लोक स्वास्थ्य के सुधार को अपने प्राथमिक कर्तव्यों में माने (अनुच्छेद 47 के अनुसार)।,"ఈ ప్రయత్నం రాష్ట్రం చేయాలి. ఎందుకంటే ప్రజల పోషకాహార స్థాయి, జీవన ప్రమాణాలను మెరుగుపరచడం ఇంకా ప్రజారోగ్యాన్ని మెరుగుపరచడం దాని ప్రాథమిక విధి. (ఆర్టికల్ 47 ప్రకారం)."
स्टेट ऑफ़ बॉम्बे एवं अन्य बनाम एफ. एन. बलसारा [1951] S.C.R. 682 के मामले में उच्चतम न्यायालय ने अनुच्छेद 47 का उल्लेख करते हुए कहा था कि मादक पेयों और स्वास्थ्य के लिए हानिकर ओषधियों के उपभोग का प्रतिषेध करने का विचार सार्वजनिक स्वास्थ्य से जुड़ा हुआ है।,"బాంబే ప్రభుత్వం ఇంకా ఇతరులు వర్సెస్ F. N. బల్సారా [1951]SCR 682 కేసులో, సుప్రీంకోర్టు ఆర్టికల్ 47 ను ప్రస్తావించింది, మాదకద్రవ్యాలు ఇంకా ఆరోగ్యానికి హాని చేసే ఔషధాల వినియోగాన్ని నిషేధించాలనే ఆలోచన ప్రజారోగ్యంతో ముడిపడి ఉందని పేర్కొంది."
"हाँ, यह जरुर है कि यदि किसी राज्य को ऐसा करना उचित लगे तो वह अपने राज्य में मादक पेयों और स्वास्थ्य के लिए हानिकर ओषधियों के उपभोग का प्रतिषेध (औषधीय प्रयोजनों से भिन्न) करने के लिए कदम उठा सकता है।",ఒక రాష్ట్రం అలా చేయడం సరైనదని భావిస్తే రాష్ట్రంలో మద్యపానీయాలు ఇంకా ఆరోగ్యానికి హాని చేసే ఔషధాలు (ఔషధ ప్రయోజనాలకు భిన్నమైనవి)నిషేధించడానికి చర్యలు తీసుకోవచ్చు.
जैसा कि बिहार राज्य ने वर्ष 2016 में संविधान के अनुच्छेद 47 को ध्यान में रखते हुए अपने राज्य में शराब-बंदी को लागू किया था।,రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 47 ను దృష్టిలో పెట్టుకుని బీహార్ రాష్ట్రం 2016 లో మద్య నిషేధాన్ని అమలు చేసింది.
"इसके अलावा, केरल राज्य ने वर्ष 2014 में शराब पर प्रतिबंध लगाया था, हालाँकि वर्ष 2017 में इस प्रतिबंध को राज्य सरकार द्वारा वापस ले लिया गया था।",కేరళ రాష్ట్రం 2014 సంవత్సరంలో మద్యపాన నిషేధాన్ని విధించింది. 2017 లో ఈ నిషేధాన్ని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఉపసంహరించుకుంది.
"इसके पश्च्यात, मसौदा समिति के अध्यक्ष, डॉक्टर बी. आर. आम्बेडकर ने सभा के सदस्यों को यह याद दिलाया था कि यह अनुच्छेद (अनुच्छेद 47) राज्य के नीति के निदेशक सिद्धांतों का एक हिस्सा है।",ముసాయిదా కమిటీ అధ్యకుడు డాక్టర్ బి.ఆర్. అంబేడ్కర్ ఈ ఆర్టికల్ (ఆర్టికల్ 47) రాష్ట్ర విధాన నిర్ధేశిత సూత్రాల్లో ఒక భాగమని సభ సభ్యులకు గుర్తు చేశారు.
"उन्होंने यह साफ़ किया था कि यह अनुच्छेद, एक गैर-बाध्यकारी अनुच्छेद है, जिसे भविष्य में राज्यों द्वारा लागू किए जाने योग्य बनाया जा सकता है (तमाम परिस्थितियों का आंकलन करते हुए)।","ఈ అధికరణ కట్టుబడాల్సిన ఉండాల్సిన అధికరణ కాదని, కాని భవిష్యత్‌లో రాష్ట్రాలు దీన్ని అమలు చేసేలా దీన్ని రూపొందించవచ్చని ( పరిస్థితులన్నీ అంచనా వేసి) స్పష్టం చేశారు."
"हालाँकि, इसको लेकर उनपर कोई दबाव नहीं डाला जा सकता है।",అయినప్పటికీ దీని కారణంగా వాటిపై ఎలాంటి ఒత్తిడి ఉండదు.
"गौरतलब है परमादेश रिट को जारी करने का आदेश, उच्चतम न्यायालय या उच्च न्यायालय द्वारा ही दिया जा सकता है (अनुच्छेद 32 या 226 के अंतर्गत)।",విశేషమేమిటంటే రిట్ ను జారీ చేసే ఉత్తర్వును సుప్రీంకోర్టు లేదా హైకోర్టు మాత్రమే ఇవ్వగలదు (ఆర్టికల్ 32 లేదా 226 కింద).
"और यह रिट तब जारी की जाती है जब सरकार, निगम या अधिकरण या लोक प्राधिकरण पर सार्वजनिक या वैधानिक कर्तव्य तो डाले गए हैं, लेकिन वे उन्हें निभा पाने में विफल रहते हैं।","ప్రభుత్వం, కార్పొరేషన్ లేదా ట్రిబ్యునల్ లేదా ప్రజా అధికారంపై ప్రజా లేదా చట్టబద్ధమైన విధులు నిర్వహించనప్పుడు ఈ రిట్ జారీ చేయబడుతుంది, కాని వాటి అమలులో అవి విఫలమవుతాయి."
भारत में वसीयत एक आम शब्द है जिसे संपत्ति के संबंध में इस्तेमाल किया जाता है।,భారతదేశంలో వీలునామా అనేది ఆస్థికి సంబంధించి ఉపయోగించే ఒక సాధారణ పదం.
इस शब्द को अंग्रेजी में विल कहते हैं।,ఈ పదాన్ని ఇంగ్లీష్‌లో విల్ అంటారు.
वसीयत एक वैधानिक दस्तावेज होता है जो किसी संपत्ति के मालिक द्वारा उसके मर जाने के बाद संपत्ति का उत्तराधिकार तय करता है।,వీలునామా అనేది ఆస్థికి సంబంధించిన యజమాని మరణించిన తరువాత దాని వారసత్వాన్ని నిర్ణయించే చట్టబద్ధమైన పత్రం.
भारतीय कानून में वसीयत संबंधी प्रावधानों को हम इस लेख के माध्यम से समझेंगे।,ఈ వ్యాసం ద్వారా భారతీయ చట్టంలో వీలునామాకు సంబంధించిన నిబంధనలు మనం అర్థం చేసుకుందాం.
चल एवं अचल दोनों संपत्ति की की जा सकती है वसीयत वसीयत चल और अचल दोनों संपत्ति की जा सकती है।,"స్థిర,చరాస్తులు రెండింటికి సంబంధించి వీలునామా రాయవచ్చు."
"अचल संपत्ति में भूमि मकान मुख्य होता है, चल संपत्ति में कोई वाहन पशु इत्यादि होते हैं।","స్థిర ఆస్తుల్లో భూమి, ఇల్లు ముఖ్యమైనవి, చరాస్తుల్లో వాహనాలు, పశువుల వంటివి ఉంటాయి."
वसीयत किसी भी व्यक्ति द्वारा इन दोनों संपत्तियों के लिए की जा सकती है।,ఈ రెండు ఆస్తులకు సంబంధించి ఏ వ్యక్తి అయినా వీలునామా రాయవచ్చు.
वसीयत कौन कर सकता है भारतीय उत्तराधिकार अधिनियम 1925 में वसीयत संबंधित योग्यताओं का वर्णन किया गया है।,భారతీయ వారసత్వ చట్టం 1925 వీలునామా ఎవరు రాయగలరో వారి అర్హతలు వివరిస్తుంది.
इस अधिनियम में वसीयत करने वाले व्यक्ति को निम्न परिस्थितियों में योग्य बताया गया है।,ఈ చట్టం ప్రకారం వీలునామా రాసే వ్యక్తి దిగువ పేర్కొన్న పరిస్థితులలో అర్హత పొందుతాడు.
अधिनियम की धारा 59 में बताया गया है कि कोई भी स्वास्थ्यचित और वयस्क व्यक्ति अपने द्वारा अर्जित की गयी संपत्ति को वसीयत कर सकता है।,ఆరోగ్యకరమైన ఇంకా మేజర్ అయిన వ్యక్తి తను సంపాదించిన ఆస్థికి వీలునామా రాయవచ్చని ఈ చట్టంలోని సెక్షన్ 59 తెలుపుతోంది.
वसीयत के प्रावधानों में सबसे अधिक महत्व इस बात का है कि व्यक्ति केवल वही संपत्ति वसीयत कर सकता है जो उसने स्वयं अर्जित की है।,"వీలునామా నిబంధనలలో అతి ముఖ్యమైనదేమిటంటే, వ్యక్తి తాను సంపాదించిన ఆస్థిని మాత్రమే వీలునామా రాయగలడు."
वह अपनी पैतृक संपत्ति को वसीयत नहीं कर सकता है।,పూర్వీకుల నుంచి పొందిన ఆస్థికి వీలునామా రాయలేరు.
ऐसी संपत्ति को वसीयत कर सकता है जो संपत्ति यह वसीयत करने वाले व्यक्ति को उत्तराधिकार में मिलने वाली है।,తాను వారసత్వంగా ఇవ్వాల్సిన ఆస్థికి సంబంధించి మాత్రమే వీలునామా రాయవచ్చు.
"यदि कोई व्यक्ति उन्मत्त है, यदि उसे उन्मत्ता के दौरे बार-बार आते हैं तो जिस समय वह व्यक्ति स्वस्थचित होगा उस समय वह अपनी संपत्ति को वसीयत कर सकता है।","ఒక వ్యక్తి పిచ్చివాడైనా, అతను లేదా ఆమెకు పదే పదే మూర్ఛలు వస్తూ ఉన్నా, అట్టి వ్యక్తి ఆరోగ్యంగా ఉన్న సమయంలో తన ఆస్థికి సంబంధించి వీలునామా రాయవచ్చు.."
कोई भी स्त्री अपनी स्वयं अर्जित की गई संपत्ति को वसीयत कर सकती है।,ఏ స్త్రీ అయినా తను సొంతంగా సంపాదించిన ఆస్థిపై వీలునామా రాయవచ్చు.
"वसीयत के संदर्भ में स्त्री और पुरुष का कोई भेद नहीं है, केवल महत्व इस बात का है कि संपत्ति स्वयं द्वारा अर्जित होना चाहिए।","వీలునామా విషయంలో స్త్రీ, పురుషుల తేడాలు ఉండవు, ఏకైక ప్రాముఖ్యత ఏంటంటే ఆస్థిని స్వయంగా సంపాదించాలి."
वसीयत को वसीयतकर्ता किसी भी समय वापस भी ले सकता है।,వీలునామాను రాసిన వ్యక్తి ఎప్పుడైనా దానిని ఉపసంహరించుకోవచ్చు.
एक बार वसीयत करने के बाद यदि वह चाहे तो वसीयत का रिवोकेशन भी कर सकता है और अपने द्वारा की गई वसीयत को पुनः वापस ले सकता है।,వీలునామా రాశాక దానిని కావాలనుకుంటే మార్చుకోవచ్చు ఇంకా వెనక్కి తీసుకోవచ్చు.
कोई भी वसीयत उस समय ही निष्पादित होती है जब उसे करने वाला व्यक्ति मृत्यु को प्राप्त हो जाता है।,ఏ వీలునామా అయినా అది రాసిన వ్యక్తి మరణానంతరమే అమలవుతుంది.
किसी भी वसीयत को करने वाले व्यक्ति के जीवित रहते उस व्यक्ति की वसीयत निष्पादित नहीं हो सकती।,వీలునామా రాసిన వ్యక్తి జీవించి ఉన్నప్పుడు ఆ వీలునామాను అమలు చేయలేరు.
क्या वसीयत का रजिस्ट्रेशन आवश्यक है? भारतीय उत्तराधिकार अधिनियम में वसीयत का रजिस्ट्रेशन या इसको नोटराइज करवाना आवश्यक नहीं बताया गया है।,వీలునామా రిజిస్ట్రేషన్ అవసరమా? భారతీయ వారసత్వ చట్టం వీలునామా నమోదు లేదా నోటరీ చేయటం అవసరం లేదని తెలిపింది.
एक कागज का टुकड़ा भी वसीयत हो सकता है।,కాగితం ముక్క కూడా వీలునామా కావచ్చు.
यदि कोई व्यक्ति अपनी अर्जित की गई संपत्ति को वसीयत करना चाहता है तो उस वसीयत करने वाले व्यक्ति के आशय को देखा जाता है यहां तक वसीयत में लिखे गए शब्दों पर भी कोई खास ध्यान नहीं दिए जाने का प्रावधान है।,"ఒక వ్యక్తి తన సంపాదించిన ఆస్థిని వీలునామా రాయాలనుకుంటే, ఆ వీలునామాను రాసే వ్యక్తి ఉద్దేశం ఏంటో చూస్తారు, అంతేకానీ వీలునామాలో రాసిన పదాలపై ప్రత్యేక శ్రద్ధ ఉండదు."
शब्द कैसे भी हो भाषा कैसी भी हो मूल विषय वसीयत को लिखने वाले का आशय स्पष्ट होना चाहिए।,"పదాలు, భాష ఎలా ఉన్నా అసలు విషయం, వీలునామా ఉద్దేశం స్పష్టంగా ఉండాలి."
वसीयत में कोई संशय नहीं रहना चाहिए।,వీలునామాలో ఎలాంటి సందేహం ఉండకూడదు.
विधि तो वसीयत के संबंध में कोई विशेष रजिस्ट्रेशन की प्रक्रिया का उल्लेख नहीं करती है और ना ही इसकी कोई बाध्यता है परंतु मेरा निजी परामर्श है कि वसीयत को रजिस्ट्रेशन करवा लेना चाहिए।,"వీలునామాకు సంబంధించి ఏదైనా ప్రత్యేక రిజిస్ట్రేషన్ ను చట్టం ప్రస్తావించలేదు, ఇంకా ఎలాంటి బాధ్యత తీసుకోదు కానీ నా వ్యక్తిగత సలహా ఏటంటే వీలునామాను రిజిస్ట్రేషన్ చేసుకోవాలి."
"ऐसी परिस्थिति में मुकदमेबाजी से बचा जा सकता है, क्योंकि यहां पर उत्तराधिकारी के पास यह तर्क होता है कि जो वसीयत संपत्ति को अर्जित करने वाले व्यक्ति ने लिखी है उसे सरकार द्वारा तय किए गए आदमी के पास जाकर हस्ताक्षर करवायी गयी है और उसके लिए तयशुदा शुल्क अदा किया गया है।",వీలునామా రాసిన వ్యక్తి ప్రభుత్వం నిర్ణయించిన వ్యక్తి దగ్గరకు వచ్చి వారి సమక్షంలో సంతకం చేసి దాని కోసం నిర్ణీత రుసుమును చెల్లించి ఉంటే అట్టి వాటికి సంబంధించి వ్యాజ్యాలను నివారించవచ్చు.
वसीयत और पर्सनल लॉ भारतीय उत्तराधिकार पर्सनल लॉ के अंतर्गत आने वाला विषय है।,వీలునామా ఇంకా పర్సనల్ లా భారత వారసత్వ వ్యక్తిగత చట్టం పరిధిలోకి వచ్చే విషయాలు.
हिंदू के लिए हिंदू उत्तराधिकार अधिनियम और मुसलमानों के लिए शरीयत का कानून है।,హిందువులకు హిందూ వారసత్వ చట్టం ఇంకా ముస్లింలకు షరియత్‌ చట్టం ఉన్నాయి.
हिन्दू लॉ में वसीयत हिंदू उत्तराधिकार अधिनियम के अंतर्गत उन लोगों की संपत्ति का बंटवारा किया जाता है जो लोग बगैर कोई वसीयत किए गए मर गए।,హిందూ వారసత్వ చట్టం ప్రకారం వీలునామా రాయకుండా మృతి చెందిన వారిని ఆస్థి పంపిణీ చేస్తారు.
ऐसे व्यक्ति को निर्वसीयती कहा जाता है।,అలాంటి వ్యక్తిని వీలునామా రాయని వ్యక్తి అంటారు.
कोई भी हिंदू व्यक्ति अपने द्वारा अर्जित की गई संपत्ति को जिसे चाहे उसे वसीयत कर सकता है।,ఏ హిందూ వ్యక్తి అయినా తాను సంపాదించిన ఆస్థిని తనకు నచ్చిన వారి పేరు మీద వీలునామా రాయవచ్చు.
केवल वह व्यक्ति अपनी पैतृक संपत्ति को वसीयत नहीं कर सकता है।,ఆ వ్యక్తి తన పూర్వీకుల ఆస్థిని వీలునామా రాయలేడు.
जो संपत्ति उसके द्वारा अर्जित की गयी है और उस व्यक्ति के नाम पर रजिस्टर है।,తాను సంపాదించిన ఆస్థి ఇంకా తన పేరుపై రిజిస్ట్రర్ అయిన ఆస్థిని మాత్రమే వీలునామాలో రాయగలడు.
वसीयत करने वाला व्यक्ति संपत्ति का स्वामी है तो वसीयत करने वाला व्यक्ति ऐसी ही संपत्तियों को वसीयत कर सकता है।,వీలునామా రాసే వ్యక్తి ఆస్థి యజమాని అయినప్పుడు మాత్రమే ఆ ఆస్తులకు సంబంధించిన వీలునామా రాయగలడు.
एक कागज के टुकड़े पर लिखी गयी वसीयत भी वसीयत मानी जाएगी।,కాగితంపై వ్రాసిన వీలునామా కూడా వీలునామాగా పరిగణిస్తారు.
केवल दो गवाहों की आवश्यकता होती है।,ఇద్దరు సాక్షుల అవసరం మాత్రమే ఉంటుంది.
मुस्लिम लॉ में वसीयत मुस्लिम लॉ में वसीयत जैसा कोई विशेष प्रावधान तो नहीं है और एक मुसलमान व्यक्ति को अपने द्वारा अर्जित संपत्ति को शरई तौर पर बंटवारा करने का आदेश है।,ముస్లిం చట్టంలో వీలునామా వంటి ప్రత్యేక నిబంధనలు లేవు. ఒక ముస్లిం వ్యక్తి అతను సంపాదించిన ఆస్థిని సాధారణంగా విభజించాలనే ఆదేశం ఉంది.
शरीयत में इस विषय पर बल दिया गया है कि एक मुसलमान व्यक्ति अपने द्वारा अर्जित संपत्ति को वसीयत करने के बजाए उस संपत्ति को शरीयत के अनुसार बांटे।,ఒక ముస్లిం వ్యక్తి తాను సంపాదించిన ఆస్థిని వీలునామా చేసుకోకుండా పంపిణీ చేయాలని షరియాత్‌లో నొక్కి చెప్పారు.
उसे अपनी संपत्ति को अपनी इच्छा के अनुसार बांटने का अधिकार नहीं है।,తన ఇష్టానికి అనుగుణంగా తన ఆస్థిని పంపిణీ చేసే హక్కు అతనికి లేదు.
शरीयत में उन व्यक्तियों को बताया है जिन्हें संपत्ति का उत्तराधिकार मिलता है।,షరియాలో ఆస్థిని వారసత్వంగా పొందే వ్యక్తుల గురించి చెప్పారు.
उनमें विशेष रुप से व्यक्ति के पति पत्नी माता पिता बच्चे भाई बहन है।,"వారిలో ఆ వ్యక్తి భర్త, భార్య, తల్లిదండ్రులు, పిల్లలు, తోబుట్టువులు ఉంటారు."
प्रथम हक संतानों का ही रखा गया है परंतु मुस्लिम लॉ में भी एक तिहाई संपत्ति को वसीयत किया जा सकता है।,"మొదటి హక్కు పిల్లలకు మాత్రమే ఉంటుంది, కాని ముస్లిం చట్టంలో మూడో వంతు ఆస్థిని వీలునామా చేసుకోవచ్చు."
शेष संपत्ति को शरीयत के अनुसार ही बांटा जाए।,మిగిలిన ఆస్థిని షరియా ప్రకారం విభజించాలి.
भारतीय उत्तराधिकार अधिनियम 1925 में वसीयत संबंधी प्रावधानों का स्पष्ट उल्लेख किया गया है।,"భారత వారసత్వ చట్టం, 1925 లో వీలునామాకు సంబంధించిన నిబంధనలు స్పష్టంగా ప్రస్తావించారు."
हालांकि अधिनियम के अंतर्गत उन्हीं व्यक्तियों की संपत्ति का उत्तराधिकार होता है जिन व्यक्तियों पर पर्सनल लॉ के नियम लागू नहीं होते।,ఈ అధికరణ ప్రకారం వ్యక్తిగత చట్టాల నిబంధనలకు ఎవరికైతే వర్తించవో అట్టి వారు మాత్రమే సంపదకు ఉత్తరాధికారి అవుతారు.
विशेष विवाह अधिनियम के अंतर्गत विवाह किए जाने पर संपत्ति का उत्तराधिकार इस अधिनियम के अनुसार होता है।,వివాహం కారణంగా ఆస్థికి వారసత్వం ఏర్పడటం ప్రత్యేక వివాహ చట్టం ప్రకారం జరుగుతుంది.
धर्म छोड़ने की आधिकारिक घोषणा पर भी उत्तराधिकार इस अधिनियम के अंतर्गत होता है।,మతాన్ని విడిచిపెట్టినట్లు అధికారికంగా ప్రకటిస్తే ఈ చట్టం ప్రకారం వారసుడిని కూడా గుర్తిస్తారు.
"छल, कपट, मिथ्या और असम्यक असर इत्यादि से प्राप्त की गई वसीयत को चुनौती दी जा सकती है।","ట్రిక్కులు, మోసం, అబద్ధం ఇంకా మరే ఇతర ప్రభావాలు మొదలైన వాటి ద్వారా పొందిన ఆలోచనలతో వీలునామాను సవాలు చేయవచ్చు."
मुकदमेबाजी से बचने के लिए वसीयत को रजिस्ट्रेशन करवाया जाता है।,వ్యాజ్యాన్ని నివారించడానికి వీలునామాను రిజిస్ట్రేషన్ చేస్తారు.
"अपने आदेश में कर्नाटक उच्च न्यायालय ने बीते गुरुवार (30-04-2020) को बेंगलुरु पुलिस को 35,000 वाहनों को छोड़ने की अनुमति दी, जिन्हें उनके द्वारा लॉकडाउन मानदंडों के उल्लंघन के चलते जब्त किया गया था।","లాక్‌డౌన్ నిబంధనలు ఉల్లంఘించినందుకు వారు స్వాధీనం చేసుకున్న 35,000 వాహనాలను విడుదల చేయాలని కర్ణాటక హైకోర్టు గురువారం (30-04-2020) బెంగళూరు పోలీసులను అనుమతించింది."
"अब वाहनों के मालिक, सीधे तौर पर पुलिस से संपर्क कर सकते हैं, और COVID-19 दिशानिर्देशों के उल्लंघन के लिए जब्त किए गए वाहनों की कस्टडी प्राप्त करने के लिए उन्हें मजिस्ट्रेट से संपर्क करने की आवश्यकता नहीं है।",ఇప్పుడు వాహనాల యజమానులు నేరుగా పోలీసులను సంప్రదించవచ్చు ఇంకా కొవిడ్ -19 మార్గదర్శకాలను ఉల్లంఘించినందుకు స్వాధీనం చేసుకున్న వాహనాలను తిరిగి తీసుకోవడానికి వారు మేజిస్ట్రేట్‌ను సంప్రదించవలసిన అవసరం లేదు.
"दरअसल, इस मामले में कर्नाटक उच्च न्यायालय के समक्ष राज्य सरकार ने यह प्रार्थना की थी कि क्षेत्राधिकार पुलिस अधिकारी को सीआरपीसी की धारा 102 (3) और मोटर वाहन अधिनियम के संबंधित प्रावधानों के तहत अपनी शक्ति का प्रयोग करने की अनुमति दी जाए और वाहनों को बांड या किसी अन्य सुरक्षा की प्रस्तुति पर रिलीज (छोड़) करने दिया जाए।",వాస్తవానికి ఈ కేసులో కర్ణాటక హైకోర్టు ముందు సీఆర్‌పీసీ సెక్షన్ 102 (3) ఇంకా మోటారు వాహనాల చట్టంలోని సంబంధిత నిబంధనల ప్రకారం అధికార పరిధిలోని పోలీసు అధికారి తన అధికారాన్ని ఉపయోగించేందుకు అనుమతించాలని ఇంకా వాహనాలను ఆపడానికి లేదా ఏదైనా ఇతర భద్రత కారణాల కారణంగా విడుదల చేయడానికి అనుమతి ఉంది.
मौजूदा लेख में हम कर्नाटक उच्च न्यायालय के आदेश के सम्बन्ध में सीआरपीसी की धारा 102 (3) को सीमित रूप में समझेंगे और यह जानेंगे कि यह प्रावधान क्या कहता है।,ఈ వ్యాసంలో కర్ణాటక హైకోర్టు ఆదేశానికి సంబంధించి సీఆర్‌పీసీ సెక్షన్ 102 (3) పరిమితిని మనం అర్థం చేసుకుందాం. ముందు ఈ నిబంధన ఏమి చెబుతుందో తెలుసుకుందాం.
"धारा 102 के बारे में ख़ास बातें यह बात ध्यान में रखने योग्य है कि दंड प्रक्रिया संहिता, 1973 की धारा 102, सिर्फ वाहनों को जब्त करने की शक्ति से सम्बंधित नहीं है।","సెక్షన్ 102 గురించి ప్రత్యేక విషయాలు, కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్, 1973 లోని సెక్షన్ 102 వాహనాలను స్వాధీనం చేసుకునే శక్తికి సంబంధించినది మాత్రమే కాదు."
इस धारा के अंतर्गत किसी भी प्रकार की संपत्ति का अभिग्रहण (Seizure) किया जा सकता है।,ఈ విభాగం కింద ఎలాంటి ఆస్థినైనా స్వాధీనం చేసుకోవచ్చు.
हालाँकि यह जरुर है कि यह केवल और केवल पुलिस अधिकारी की शक्ति से सम्बंधित धारा है।,ఇది ఒక పోలీసు అధికారి శక్తికి సంబంధించిన సెక్షన్‌ మాత్రమే.
"इसके अनुसार, एक पुलिस अधिकारी द्वारा किसी ऐसी संपत्ति को अभिगृहीत (Seize) किया जा सकता है जिसके बारे में यह अभिकथन या संदेह है कि वह चुराई हुई है, अथवा जो ऐसी परिस्थितियों में पाई जाती है, जिनसे किसी अपराध के किए जाने का संदेह हो [धारा 102 (1)]।",దొంగిలించారని ఆరోపించిన లేదా అనుమానించినా లేదా నేరానికి పాల్పడినట్లు అనుమానిస్తున్న పరిస్థితుల్లో [సెక్షన్ 102 (1)] లభించినా దీని ప్రకారం ఒక పోలీసు అధికారి అట్టి ఆస్థిని స్వాధీనం చేసుకోవచ్చు.
"यह निर्णय तत्कालीन मुख्य न्यायाधीश रंजन गोगोई, जस्टिस दीपक गुप्ता, और संजीव खन्ना की पीठ ने सुनाया था।","ఈ తీర్పును అప్పటి ప్రధాన న్యాయమూర్తి రంజన్ గొగోయ్, జస్టిస్ దీపక్‌గుప్తా, సంజీవ్‌ ఖన్నాతో కూడిన ధర్మాసనం వెలువరించింది."
"हालांकि, पुलिस के पास आरोपियों की चल संपत्तियों को फ्रीज़ करने का अधिकार है, पीठ ने यह स्पष्ट किया था।",నిందితుల చర ఆస్తులను ఫ్రీజ్ చేసే హక్కు పోలీసులకు ఉందని ధర్మాసనం స్పష్టం చేసింది.
"यदि हम बात धारा 102 (3) की करें तो हम देखेंगे कि इस धारा के अंतर्गत, धारा 102 की उपधारा (1) के अधीन कार्य करने वाले प्रत्येक पुलिस अधिकारी को, अधिकारिता रखने वाले मजिस्ट्रेट को अभिग्रहण (Seizure) की रिपोर्ट तुरन्त देने का निर्देश दिया गया है।","సెక్షన్ 102 (3) గురించి మాట్లాడితే ఈ సెక్షన్ కింద, సెక్షన్ 102 లోని సబ్ సెక్షన్ (1) కింద పనిచేసే ప్రత్యేక పోలీసు అధికారికి స్వాధీనం చేసుకున్న నివేదికను వెంటనే ఆ పరిధిలో ఉన్న మేజిస్ట్రేట్ కు ఇవ్వమని ఆదేశాలు ఉన్నాయి."
"यानी कि जैसे ही किसी भी संपत्ति का अभिग्रहण (Seizure) किया जाए, इसकी सूचना तुरंत ही अधिकारिता रखने वाले मजिस्ट्रेट को दी जानी आवश्यक है।","అంటే, ఏదైనా ఆస్థిని స్వాధీనం చేసుకున్న వెంటనే ఆ అధికార పరిధిలో ఉన్న మేజిస్ట్రేట్‌కు వెంటనే తెలియజేయడం అవసరం."
""" यदि आसान भाषा में धारा 102 (3) को समझने का प्रयास किया जाए तो यह धारा महज इतना ही कहती है कि जहाँ भी पुलिस अधिकारी किसी संपत्ति को अभिग्राहित (seize) करे [धारा 102 (1) कि शर्तों को ध्यान में रखते हुए] वहां सबसे पहले तो वह सम्बंधित मजिस्ट्रेट को इस बाबत सूचना दे दे।","""సెక్షన్ 102 (3) ను సులభమైన భాషలో అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నం చేస్తే, ఈ విభాగం పోలీసు అధికారి ఏదైనా ఆస్థిని స్వాధీనం [సెక్షన్ 102 (1) పరిస్థితులను దృష్టిలో ఉంచుకుని ] చేసుకున్న చోట ఈ విషయాన్ని సంబంధిత మేజిస్ట్రేట్‌కు తెలియజేయాలని చెబుతుంది."
आवेदन में अदालत से यह निर्देश प्राप्त करने की मांग की गयी कि अधिकार क्षेत्र के पुलिस अधिकारियों को जब्त वाहनों की कस्टडी को सौंपने के लिए सीआरपीसी की धारा 102 की उप-धारा (3) के तहत शक्ति का उपयोग करने के लिए स्वीकृति दी जाए।,జప్తు చేసిన వాహనాలను తిరిగి వాటి యజమానులకు అప్పగించేందుకు సిఆర్‌పిసి సెక్షన్ 102 లోని సబ్ సెక్షన్ (3) కింద అధికారాన్ని ఉపయోగించేందుకు పోలీసు అధికారులను అనుమతించాలని ప్రభుత్వం కోర్టును కోరింది.
"इस आवेदन में यह कहा गया था कि 25-03-2020 से लेकर आवेदन दायर करने की तारिख तक, लगभग 35,000 वाहनों को भारतीय दंड संहिता, 1860 की धारा 188 और आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 की धारा 51 (1) (b) के उल्लंघन के लिए बेंगलुरु सिटी की सीमा के भीतर जब्त कर लिया गया है।","ఈ దరఖాస్తులో 25-03-2020 నుండి దరఖాస్తు చేసిన తేదీ వరకు, భారత శిక్షాస్మృతి, 1860 లోని సెక్షన్ 188 ఇంకా ట్రాఫిక్ మేనేజ్ మెంట్ యాక్ట్, 2005 లోని సెక్షన్ 51 (1) (బి) ను ఉల్లంఘిస్తూ సుమారు 35,000 వాహనాలను బెంగళూరు పరిధిలో స్వాధీనం చేసుకున్నారు."
"आम तौर पर जब इस तरह की जब्ती की जाती है तो वाहनों को छुड़ाने के लिए, उल्लंघनकर्ताओं/वाहन मालिकों को सीआरपीसी के संबंधित प्रावधानों (धारा 451 या 457) के तहत संबंधित मजिस्ट्रेट के समक्ष आवेदन दाखिल करना होता है।",సాధారణంగా అలాంటి వాహనాలను స్వాధీనం చేసుకున్నప్పుడు వాటిని విడిపించడానికి ఉల్లంఘించినవారు/వాహన యజమానులు సంబంధిత మేజిస్ట్రేట్ ముందు సిఆర్‌పిసి (సెక్షన్ 451 లేదా 457) లోని నిబంధనల ప్రకారం దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
"अब चूँकि COVID-19 के खतरे के बीच, न्यायिक मजिस्ट्रेटों को ऐसे आवेदनों से जूझना न पड़े, और न्यायालयों को भीड़ भाड़ से बचाया जा सके, इसलिए सरकार ने उच्च न्यायालय के समक्ष यह आवेदन दायर किया।","ఇప్పుడు కొవిడ్‌-19 ప్రమాదం కారణంగా కోర్టుల ముందు ఇట్టి దరఖాస్తులు రాకుండా చూసేందుకు, న్యాయస్థానాల్లో రద్దీని నివారించేందుకు ప్రభుత్వం హైకోర్టును ఆశ్రయించింది."
"राज्य सरकार की ओर से धारा 102 सीआरपीसी की उप-धारा (3) की ओर इंगित करते हुए यह प्रस्तुत किया गया कि इतनी बड़ी संख्या में वाहनों को न्यायालयों में आसानी से नहीं ले जाया जा सकता है, और दूसरी बात, ऐसे वाहनों की सुरक्षित कस्टडी के लिए एक उचित स्थान प्राप्त करना सुनिश्चित करना मुश्किल है।","సెక్షన్ 102 సిఆర్‌పిసిలోని సబ్ సెక్షన్ (3) ను రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ప్రస్తావిస్తూ, ఇంత పెద్ద సంఖ్యలో వాహనాలను కోర్టు ముందుకు తీసుకురాలేమని, రెండోది అలాంటి వాహనాల సురక్షితంగా ఉంచడానికి సరైన స్థలం లభించడం కష్టమని పేర్కొంది."
"इसके पश्च्यात, कर्नाटक उच्च न्यायालय ने गुरुवार को बेंगलुरु पुलिस को 35,000 वाहनों को छोड़ने की अनुमति दी, जिन्हें लॉकडाउन मानदंडों के उल्लंघन के लिए जब्त किया गया था।","లాక్‌డౌన్ నిబంధనలను ఉల్లంఘించినందుకు స్వాధీనం చేసుకున్న 35,000 వాహనాలను విడుదల చేయడానికి కర్ణాటక హైకోర్టు గురువారం బెంగళూరు పోలీసులకు అనుమతి ఇచ్చింది."
वाहनों के मालिक अब पुलिस से सीधे संपर्क कर सकते हैं (सम्बंधित मजिस्ट्रेट से संपर्क करने के बजाय) और एक जमा राशि पर वाहन की वापसी कर सकते हैं।,వాహనాల యజమానులు ఇప్పుడు నేరుగా పోలీసులను సంప్రదించవచ్చు (సంబంధిత మేజిస్ట్రేట్‌ను సంప్రదించడానికి బదులుగా) ఇంకా డిపాజిట్ మొత్తాన్ని చెల్లించి వాహనాన్ని తిరిగి పొందవచ్చు.
यह भी आदेश जारी किया गया कि उनके द्वारा जमा करायी गयी राशि को न्यायिक मजिस्ट्रेट के सामने वाहन स्वामी के खिलाफ शुरू किए गए अभियोजन के अंतिम परिणाम के अधीन समायोजित कर लिया जायेगा।,వాహన యజమానిపై ప్రారంభించిన ప్రాసిక్యూషన్ తుది తీర్పుకు లోబడి వారు జమ చేసిన మొత్తాన్ని జ్యుడిషియల్ మేజిస్ట్రేట్ ముందు సర్దుబాటు చేయాలని ఆదేశించారు.
"अदालत ने अपने आदेश में यह भी कहा कि, COVID-19 के संबंध में निर्देशों के उल्लंघन से संबंधित अपराधों के लिए वाहनों को जब्त करने के मामलों में, अधिकारिता पुलिस अधिकारियों के लिए, सीआरपीसी की धारा 102 की उप-धारा (3) के तहत शक्तियों का प्रयोग करना खुला रहेगा।","COVID-19 కు సంబంధించి సూచనల ఉల్లంఘనకు సంబంధించిన స్వాధీనం చేసుకున్న వాహన కేసులలో అధికార పరిధి ఉన్న పోలీసు అధికారులకు, CRPC లోని సెక్షన్ 102 లోని ఉప-సెక్షన్ (3) దాని కింద ఉన్న అధికారాలను ఉపయోగించడానికి ఇది అనుమతినిస్తుందని కోర్టు తన ఆదేశాల్లో తెలిపింది."
मुस्लिम लॉ में कोई भी मुस्लिम व्यक्ति अपनी संपत्ति का एक तिहाई हिस्सा ही वसीयत कर सकता है।,ముస్లిం చట్టంలో ఏ ముస్లిం వ్యక్తి అయినా తన ఆస్థిలో మూడింట ఒక వంతును వీలునామా చేయవచ్చు.
"ऐसा हिस्सा वह किसी बाहरी व्यक्ति को वसीयत कर सकता है, जो उत्तराधिकारी शरीयत द्वारा तय किए गए हैं, उन्हें वसीयत अन्य उत्तराधिकारियों की सहमति द्वारा ही की जा सकती है, परंतु मुस्लिम लॉ में हिबा नाम की एक व्यवस्था रखी गई है, जिसे दान या गिफ्ट कहा जाता है।","అట్టి భాగాన్ని బయటి వ్యక్తికి వీలునామా ద్వారా ఇవ్వవచ్చు కాని దాన్ని వారసుడు షరియా ద్వారా నిర్ణయించాల్సి ఉంటుంది. ఇతర వారసుల సమ్మతితో మాత్రమే దాన్ని అమలు చేయవచ్చు, కాని ముస్లిం చట్టంలో హిబా అని పిలువబడే ఒక ఏర్పాటు ఉంది, దీనిని ఛారిటీ లేదా గిఫ్ట్ అని పిలుస్తారు."
मुस्लिम लॉ में संपत्ति को हिबा के माध्यम से दान किया जा सकता है।,ముస్లిం చట్టంలో ఆస్థిని హిబా ద్వారా దానం చేయవచ్చు.
"हिबा क्या है- हिबा, दान और गिफ्ट का ही एक रूप है जिसमें कोई व्यक्ति अपनी संपत्ति को किसी अन्य को दान करता है।","హిబా అంటే ఏమిటి - హిబా అనేది ఒక రకమైన దానం ఇంకా బహుమతి, దీనిలో ఎవరైనా తన ఆస్థిని మరొకరికి దానం చేస్తారు."
कोई भी व्यक्ति अपने द्वारा अर्जित की गयी संपत्ति को किसी अन्य को जितनी चाहे उतनी हिबा कर सकता है।,ఏ వ్యక్తైనా తాను సంపాదించిన ఆస్థిని మరొకరికి అతనికి నచ్చినట్టుగా హిబాగా ఇవ్వవచ్చు.
एक मुसलमान व्यक्ति को अपनी संपत्ति को हिबा करने के अनियंत्रित अधिकार दिए गए हैं।,ఒక ముస్లిం వ్యక్తి తన ఆస్థిని హిబా చేయడానికి అనియంత్రిత హక్కులు ఉన్నాయి..
हिबा की परिभाषा देते हुए मुल्ला ने कहा है कि- हिबा असल में संपत्ति का हस्तांतरण है।,ముల్లాల ప్రకారం హిబా అంటే ఆస్థి బదిలీ.
मुल्ला की परिभाषा से मालूम होता है कि वे केवल हिबा को एक संपत्ति का हस्तांतरण बता रहे हैं।,హిబా అంటే ఆస్థి బదిలీ మాత్రమే అని ముల్లాలు తమ పరిభాషలో చెబుతున్నారు.
हिबा में किसी प्रकार का कोई प्रतिफल नहीं होता है।,హిబాలో ఎలాంటి ప్రతిఫలం ఉండదు.
वी पी कथेसा उम्मा बनाम नारायन्नाथ कुम्हासा के मामले में निर्णय देते हुए माननीय न्यायधीश जस्टिस हिदायतुल्लाह ने हिबा की परिभाषा करते हुए यह मत व्यक्त किया है कि हिबा किसी विशिष्ट वस्तु पर बिना एवज के अधिकार प्रदान करने को कहा जाता है।,హిబాను నిర్వచించేటప్పుడు హిబా ఒక నిర్దిష్ట వస్తువు బదులుగా ఏమి ఇవ్వకుండానే అధికారాన్ని కల్పిస్తుందని వి.పి.కాతెసాఉమ్మా వర్సెస్‌ నారాగణనాథ్‌కుమ్సాహా కేసులో గౌరవ న్యాయమూర్తి జస్టిస్‌ హిదయతుల్లా తీర్పు చెప్పారు.
"हिबा शब्द का शाब्दिक अर्थ होता है किसी वस्तु का दान, जिससे दानग्राहीता को लाभ हो।","హిబా అనే పదానికి దానం అని అర్ధం, ఇందులో దానం తీసుకున్న వారికి ప్రయోజనం దక్కుతుంది."
इस प्रकार अंतरण तुरंत एवं पूर्ण 'तमलिक उल एन' होता है।,ఈ ప్రకారం బదిలీ అన్నది సంపూర్ణంగా తమ్లికౌలాన్‌ అవుతుంది.
हिबा के आवश्यक तत्व- मुस्लिम विधि में हिबा अवधारणा के कुछ आवश्यक तत्व निकल कर सामने आते हैं।,హిబాలో ముఖ్యమైన అంశాలు - ముస్లిం చట్టంలో హిబా భావనకు సంబంధించి కొన్ని అవసరాలు తప్పనిసరిగా ఉండాలి.
हिबा में दो पक्षकार होते हैं।,హిబా రెండు రకాలుగా ఉంటుంది.
एक वह जो हिबा करता है और दूसरा वह जो हिबा को स्वीकार करता है।,ఒకరు హిబాను ఇచ్చేవారు ఇంకా రెండోది హిబాను స్వీకరించేవారు.
"कोई भी वह मुसलमान व्यक्ति जो 18 वर्ष की आयु पूरी कर चुका है, वह हिबा कर सकता है।",18 ఏళ్లు నిండిన ఏ ముస్లిం వ్యక్తి అయినా హిబా అమలు చేయవచ్చు.
स्वास्थ्यचित- कोई भी स्वस्थ चित्त मुसलमान व्यक्ति हिबा कर सकता है।,మంచి మనస్సు గల ముస్లిం వ్యక్తి ఎవరైనా హిబా చేయవచ్చు.
वह ऐसे समय हिबा कर सकता है जब वह स्वास्थ्यचित का हो।,అతను ఆరోగ్యంగా ఉన్న సమయంలో హిబా చేయవచ్చు.
स्वतंत्रता- उपहारदाता की स्वतंत्र इच्छा से दिया जाए तब ही वैध होगा।,స్వేచ్ఛ- దానం చేసే వ్యక్తి ఇష్టానుసారం దానం చేస్తే మాత్రమే చెల్లుతుంది.
"दबाव, असम्यक असर या मिथ्या व्यापदेशन से प्रभावित उपहार मान्य नहीं होगा।","ఒత్తిడి, పరిస్థితుల ప్రభావం లేదా తప్పుడు ప్రచారాల ద్వారా ప్రభావితమై ఇచ్చే బహుమతి అంగీకరించబడదు."
महबूब खां बनाम अब्दुल रहीम ए आई आर 1964 के मामले में यह बात कही गयी है कि कोई भी हिबा पूर्ण रूप से स्वतंत्र होना चाहिए।,మహబూబ్ ఖాన్ వర్సెస్ అబ్దుల్ రహీమ్ AIR 1964 విషయంలో ఏదైనా హిబా పూర్తిగా స్వతంత్రంగా ఉండాలని చెప్పారు.
"अंतरण की विषय वस्तु का स्वामित्व- कोई व्यक्ति केवल उसी संपत्ति को उपहार में दे सकता है, जिसका वह स्वामी हो।",ఒక వ్యక్తి తన వద్ద ఉన్న ఆస్తులను మాత్రమే బహుమతిగా ఇవ్వగలరు.
ऐसी संपत्ति जो किसी दूसरे के स्वामित्व में है उपहार की वस्तु नहीं बन सकती है।,వేరొకరికి సంబంధించిన ఆస్థి బహుమతి వస్తువుగా మారదు.
किसी मकान का किराएदार उस किराए के मकान का दान नहीं कर सकता है।,ఇంట్లో అద్దెకు ఉండేవారు ఇంటిని దానం చేయలేరు.
हिबा की विषय वस्तु- सामान सिद्धांत यह है कि उस वस्तु का दान हो सकता है- जिस पर स्वामित्व संपत्ति के अधिकार का प्रयोग किया जा सके।,హిబాలోని అంశాలు - సాధారణ సూత్రం ఏమిటంటే ఏ వస్తువు అయితే వారి ఆధీనంలో ఉంటుందో అట్టి దానిని మాత్రమే దానంగా ఇవ్వగలరు.
जिस पर कब्जा किया जा सके।,దేనినైతే స్వాధీనం చేసుకోవచ్చు.
जिसका अस्तित्व किसी विशिष्ट वस्तु निष्पादन अधिकार के रूप में हो।,అట్టి నిర్దిష్ట వస్తువు అమలు హక్కు రూపంలో ఉండాలి..
जो माल शब्द के भीतर आती हो।,ఇది వస్తువు అనే దానికి ఆవల ఉండాలి.
इस्लाम में चल और अचल संपत्ति जैसा कोई विभेद नहीं रखा गया है सभी प्रकार की संपत्तियों को वहां माल कहा जाता है।,"ఇస్లాంలో స్థిర, చర ఆస్థికి తేడా లేదు. అన్ని రకాల ఆస్తులను వస్తువులుగానే పరిగణిస్తారు."
"हिबा और वसीयत में अंतर- हिबा और वसीयत में सबसे मूल अंतर यह है कि हिबा कोई भी मुसलमान व्यक्ति अनियंत्रित अधिकार के साथ कर सकता है, परंतु वसीयत केवल एक तिहाई संपत्ति के लिए कर सकता है।","హిబా ఇంకా వీలునామా మధ్య వ్యత్యాసం – హిబా- వీలునామా మధ్య ఉన్న ప్రాథమిక వ్యత్యాసం ఏమిటంటే, ఒక ముస్లిం వ్యక్తి హిబాను అనియంత్రిత అధికారంతో చేయగలడు, కాని వీలునామా ఆస్థిలో మూడింట ఒక వంతు మాత్రమే చేయగలడు."
हिबा जीवित रहते करना होता है और हिबा के जो परिणाम आते हैं वह जीवित रहते ही हैं।,హిబాను సజీవంగా ఉన్నప్పుడు సజీవంగా ఉన్నవారికి మాత్రమే చేయాలి.
"वसीयत में वसीयत के परिणाम वसीयत करने वाले की मृत्यु के बाद आते हैं जैसे वसीयत को तभी निष्पादित करवाया जा सकता है, जब वसीयत करने वाला मर गया हो जबकि हिबा को तुरंत प्रभाव में दिया जाता है।","వీలునామాలోని అంశాలు వీలునామా రాసిన వ్యక్తి మరణించిన తరువాత వస్తాయి, హిబాలో అది చేసిన తక్షణమే ప్రభావంలోకి వస్తుంది"
हिबा में तुरंत संपत्ति का अंतरण कर दिया जाता है उसकी उसका परिदान कर दिया जाता है।,హిబాలో ఆస్థిని వెంటనే బదిలీ చేసి ఇవ్వాల్సిన వ్యక్తికి ఇస్తారు.
मौखिक भी हो सकता है हिबा- मुस्लिम विधि में हिबा के प्रारूप में हिबा को मौखिक भी बताया है।,మౌఖికంగా కూడా హిబా ఇవ్వొచ్చు- ముస్లిం చట్టాల్లో హిబాను మౌఖిక రూపంలో పేర్కొన్నారు.
कोई व्यक्ति अपनी संपत्ति का हिबा मौखिक भी कर सकता है।,ఓ వ్యక్తి తన ఆస్థి మొత్తాన్ని మౌఖికంగా హిబా ఇచ్చేయచ్చు.
जी मुज़ीर अहमद बनाम मोहम्मद जफरउल्लाह के वाद में इस बात को स्वीकार किया गया है कि मौखिक हिबा मुस्लिम विधि का अहम हिस्सा है।,"జి. ముజీర్ అహ్మద్ వర్సెస్ మహమ్మద్ జఫారుల్లా విషయంలో, ముస్లిం చట్టంలో మౌఖికమైన హిబా ఒక ముఖ్యమైన భాగం అని అంగీకరించారు."
कोई भी मुसलमान व्यक्ति अपनी संपत्ति को मौखिक तौर पर भी हिबा कर सकता है।,ఏ ముస్లిం వ్యక్తి అయినా తన ఆస్థిని మౌఖికంగా హిబా చేయవచ్చు.
कुछ मुस्लिम धर्म गुरुओं के अनुसार धार्मिक हिबा मौखिक किया जा सकता है परंतु सेकुलर हिबा का रजिस्ट्रेशन आवश्यक है।,"కొంతమంది ముస్లిం మత పెద్దల ప్రకారం, మతపరమైన హిబాను మౌఖికంగా చేయవచ్చు. కాని లౌకికంగా చేసే హిబాకు రిజిస్ట్రేషన్ అవసరం."
सेकुलर हिबा उसे कहा जाता है जैसे एक व्यक्ति द्वारा किसी अन्य व्यक्ति को कोई भूमि का टुकड़ा दान कर देना और धार्मिक हिबा उसे कहा जाता है जिसमें एक व्यक्ति अपने स्वामित्व की कोई संपत्ति किसी धार्मिक कामकाज में दान कर रहा है।,లౌకికమైన హిబా అంటే ఓ వ్యక్తి మరొక వ్యక్తికి కొంత భూమిని దానం చేయడం ఇంకా మతపరమైన హిబా అంటే ఓ వ్యక్తి తన సొంత ఆస్థిని మతపరమైన పనికి విరాళంగా ఇవ్వడంగా చెబుతారు.
इंडियन रजिस्ट्रेशन एक्ट 1908 में हिबा को रजिस्ट्रेशन से छूट दी गयी है।,ఇండియన్ రిజిస్ట్రేషన్ చట్టంలో హిబాకు రిజిస్ట్రేషన్ నుంచి మినహాయింపు ఇచ్చారు.
"कमरुन्निसा बीबी बना हुसैनी बीबी के मुकदमे में इस बात को स्वीकार किया गया है कि हिबा में रजिस्ट्रेशन की आवश्यकता नहीं है, परंतु बाद में अचल संपत्ति के हिबा में हस्तांतरण का रजिस्ट्रेशन आवश्यक कर दिया गया।",కమ్రున్నీసా బీబీ వర్సెస్‌ హుస్సేని బీబీ కేసులో హిబాకు రిజిస్ట్రేషన్ అవసరం లేదని అంగీకరించడం జరిగింది. కానీ తరువాత స్థిరమైన ఆస్థిని హిబా చేస్తే రిజిస్ట్రేషన్ చేయాల్సిన అవసరం ఉంటుంది.
"हिबा करने का क्रम- मुस्लिम विधि में हिबा करने की क्रिया में एक व्यवस्थित क्रम दिया गया है या फिर इसे भी हिबा के आवश्यक तत्व माने जा सकते हैं, जिसमें निम्न क्रम है- हिबा की घोषणा- दाता का हिबा करने का स्पष्ट आशय होना चाहिए।","హిబా చేసే విధానం- ముస్లిం పద్ధతిలో హిబా చేయడానికి క్రమబద్ధమైన విధానం ఇచ్చారు లేదా దీనిని హిబా ముఖ్యమైన అంశంగా కూడా పరిగణిస్తారు, ఇందులో ఈ కింద క్రమం ఉంటుంది. హిబా ప్రకటన - హిబా చేయడానికి దాత ఉద్దేశం."
जब हिबा करने वाले की ओर से वास्तविक या सद्भावनापूर्ण आशय है न हो तो हिबा शून्य माना जाएगा।,హిబాకు నిజమైన లేదా మంచి ఉద్దేశం లేనప్పుడు ఆ హిబాను శూన్యంగా పరిగణిస్తారు.
यह बात वाटसन एंड कंपनी बनाम रामचंद्र दत्त के मामले में कही गयी है।,వాట్సన్ అండ్ కంపెనీ వర్సెస్ రామచంద్ర దత్ విషయంలో ఈ విషయం చెప్పారు.
महबूब साहब बनाम सैयद इस्माइल के मामले में उच्चतम न्यायालय ने अपने निर्णय में कहा है कि 'मुस्लिम विधि द्वारा किए गए दान का लिखित होना और फलस्वरुप उसका पंजीकरण होना आवश्यक नहीं है।,మహబూబ్ సాహబ్ వర్సెస్ సయ్యద్ ఇస్మాయిల్ విషయంలో సుప్రీంకోర్టు తన తీర్పులో 'ముస్లిం చట్టానికి అనుగుణంగా చేసిన విరాళాలను రాసి నమోదు చేయవలసిన అవసరం లేదని తెలిపింది.
"वैध दान के लिए दान करता द्वारा घोषणा दानग्रहिता द्वारा या उसके नाम पर दान को प्रत्यक्ष या परोक्ष रूप से स्वीकार किया जाना, कब्जा देना आवश्यक है।","చెల్లుబాటు అయ్యే విరాళాన్ని దానమిచ్చే వ్యక్తి దానాన్ని అందుకునే వ్యక్తికి లేదా ఆయన పేరున ఇచ్చే దానాన్ని ప్రత్యక్షంగా లేదా పరోక్షంగా స్వీకరించడం, స్వాధీనంలోకి తీసుకోవడం అవసరం."
दानग्रहिता संपत्ति का कब्जा वास्तव में यहां पर लिखित रूप में ग्रहण कर सकता है यदि उक्त आवश्यक तत्व सिद्ध हो जाते हैं तो दान वैध होगा।,"వాస్తవానికి రాతపూర్వకంగా దానం చేసిన ఆస్థిని స్వాధీనం చేసుకోవచ్చు, పై ముఖ్యమైన అంశాలు నిరూపితమైతే విరాళం చెల్లుతుంది."
हिबा की स्वीकृति या उसे कबूल किया जाना- यह हिबा के क्रम में दूसरा क्रम माना जाता है।,హిబాను అంగీకరించడం - ఇది హిబా క్రమంలో రెండోదిగా పరిగణిస్తారు.
कमरुन्निसा बनाम हुसैनी बीबी के वाद में दानग्रहीता द्वारा या उसकी ओर से हिबा की स्वीकृति होना आवश्यक है।,దాత లేదా వారి పక్షాన హిబాను ఎవరైనా అంగీకరించడం అవసరమని కమ్రన్నీసా వర్సెస్ హుస్సేనీబీబీ కేసులో తెలిపారు.
जहां किसी पिता या अन्य संरक्षक ने अपने पुत्र या किसी प्रतिपाल्य के पक्ष में दान किया हो वहां स्वीकृति आवश्यक नहीं है।,తండ్రి లేదా ఇతర సంరక్షకుడు తన కొడుకు లేదా వంశంలోని వారికి విరాళం ఇచ్చిన చోట అంగీకారం అవసరం లేదు.
यह बात ऊपर वर्णित मुकदमे में कही गयी है।,ఇది పైన తెలిపిన దావాలో పేర్కోన్నారు.
यदि दान की घोषणा तथा स्वीकृति शब्दों में ना किए जाएं परंतु पक्षकारों के आचरण से स्पष्ट हो तो भी यही बाकी मान्यता के लिए पर्याप्त होता है।,"దాన ప్రకటన, అంగీకారం అన్నది మాటలలో చెప్పకపోయినా లబ్ధిదారుల ప్రవర్తన స్పష్టంగా ఉంటే దానికి గుర్తింపు లభిస్తుంది."
हिबा का कबूल किया जाना नितांत आवश्यक होता है यदि हिबा कबूल नहीं किया जाता है तो वह शून्य होगा।,"హిబాను అంగీకరించడం ఖచ్చితంగా అవసరం, హిబాను అంగీకరించకపోతే అది వ్యర్థమవుతుంది."
"कब्जे का परिदान- यह हिबा का महत्वपूर्ण पक्ष है, जिसमें हिबा की जाने वाली संपत्ति का परिदान आवश्यक होता है।","స్వాధీనం చేసుకోవడం - ఇది హిబాలోని ఒక ముఖ్యమైన అంశం, ఇందులో హిబా కింద ఇస్తున్న ఆస్థిని అందించడం అవసరం."
यह हिबा की मान्यता के लिए तीसरा आवश्यक तत्व है।,హిబా గుర్తింపుకు ఇది మూడో ముఖ్యమైన అంశం.
यदि हिबा करते समय उसका कब्जा नहीं दिया गया है तो हिबा मान्य नहीं होगा।,హిబా చేసేటప్పుడు దానిని స్వాధీనం చెయ్యకపోతే అప్పుడు ఆ హిబా చెల్లుబాటు కాదు.
इस स्थान पर ध्यान देने योग्य बात यह है कि हिबा संबंधी मुस्लिम विधि के अंतर्गत कब्जा शब्द का अर्थ केवल ऐसा कब्जा है जिसे की विषय वस्तु की प्रकृति के अनुसार संभव हो।,ఇక్కడ గమనించదగ్గ విషయం ఏమిటంటే హిబా ముస్లిం చట్టం ప్రకారం స్వాధీనం అనే పదం అర్ధం వస్తువు స్వభావం ప్రకారం సాధ్యమైనంతవరకు మాత్రమే కలిగి ఉంది.
इस प्रकार कब्जे के परिदान की वास्तविक परीक्षा यह देखने में है कि दाता या दानग्रहिता में से कौन दान की संपत्ति का लाभ उठाता है।,దీని ప్రకారం స్వాధీనతకు నిజమైన పరీక్ష ఏమిటంటే దాతలు లేదా లబ్దిదారుల్లో ఎవరు ఆస్థిని పొందుతారో చూడటం ముఖ్యం.
यदि दाता लाभ उठाता है तो कब्जे का अंतरण नहीं हुआ यदि दानग्रहीता ऐसा लाभ उठाता है तो उसका अंतरण हो गया और हिबा पूर्ण हो गया।,"దాతకు లాభం ఉంటే స్వాధీనం చేసుకోవడం ఉండదు. లబ్దిదారు ఆ బదిలీని పొందుతున్నట్టుఅయితే, అది బదిలీ చేస్తారు దాంతో హిబా పూర్తవుతుంది."
यहां पर एक अपवाद है और मुस्लिम विधि में छूट दी गयी है कि नजदीकी नातेदारों में यदि कोई हिबा किया जाता है तो संपत्ति का परिधान आवश्यक नहीं है।,"ఇక్కడ ఒక మినహాయింపు ఉంది, సమీప బంధువుల మధ్య ఏదైనా హిబా జరిగినప్పుడు ఆస్థి పత్రాలు అవసరం లేదని ముస్లిం చట్టంలో మినహాయింపు ఇచ్చారు."
"जैसे कोई मां अपने पुत्र को हिबा करती है और मां वह हिबा करने वाली वस्तु का उपयोग भी कर रही है, ऐसी परिस्थिति में हिबा पूर्ण माना जाएगा क्योंकि दोनों साथ ही रहते हैं।","ఒక తల్లి తన కొడుకుకు ఇంకా తల్లి ఆ వస్తువును ఉపయోగిస్తున్నట్లయితే ఆ హిబా సంపూర్ణమైనట్లే, ఎందుకంటే వారిద్దరూ ఇద్దరూ కలిసి జీవిస్తున్నారు కాబట్టి."
हिबा का रद्द किया जाना (Revocation)- मुस्लिम विधि में सभी स्वेच्छा से किए गए संव्यवहार प्रतिसंहरणीय होते है।,హిబాను ఉపసంహరించుకోవడం - ముస్లిం చట్టంలో స్వచ్ఛంద లావాదేవీలన్నీ స్వచ్ఛందంగా జరుగుతాయి.
सुन्नी हनफी विधि में हिबा को रद्द किया जा सकता है जबकि पैगंबर मोहम्मद साहब की परंपरा के कारण इसे घृणित काम माना गया है।,"సున్నీ హనాఫీ పద్ధతి హిబాను నిర్మూలించగలదు, అయితే ఇది ప్రవక్త మొహమ్మద్ సంప్రదాయంలో వాటిని అసహ్యకరమైన పనిగా పరిగణిస్తారు."
कोई भी दान देखकर वापस लिया जाना पैगंबर मोहम्मद साहब की नजर में अत्यंत घृणित काम है।,ఏదైనా విరాళం ఇచ్చి వెనక్కి తీసుకోవడం మహమ్మద్ ప్రవక్త దృష్టిలో అసహ్యకరమైన పని.
शिया विधि में दान को रद्द करना घृणित नहीं माना जाता है और घोषणा मात्र से दाता दान को वापस ले सकता है या दान को निरस्त कर सकता है।,షియా చట్టంలో విరాళాలు రద్దు చేయడం అసహ్యంగా పరిగణించరు ఇంకా డిక్లరేషన్‌ పత్రం నుంచి దాత విరాళాన్ని ఉపసంహరించుకోవచ్చు లేదా విరాళాన్ని రద్దు చేయవచ్చు.
हनफ़ी सुन्नी विधि के अनुसार एक दान को न्यायालय द्वारा निरस्त किया जा सकता है।,హనాఫీ సున్నీ చట్టం ప్రకారం విరాళాన్ని కోర్టు రద్దు చేయవచ్చు.
हनफी विधि केवल घोषणा के आधार पर दान को निरस्त करने की आज्ञा नहीं देती है।,కేవలం డిక్లరేషన్ ఆధారంగా విరాళాలను రద్దు చేయడానికి హనాఫీ పద్ధతి అనుమతించదు.
वह इसमें न्यायालय के हस्तक्षेप को महत्वपूर्ण मानती है।,కోర్టు జోక్యం ఇందులో ముఖ్యమని భావించవచ్చు.
"परिदान के पहले हिबा को रद्द करना- परिदान के पहले कभी भी हिबा को रद्द किया जा सकता है, क्योंकि अभी हिबा पूर्ण ही नहीं हुआ है।","స్వాధీనానికి ముందు హిబాను రద్దు చేయడం- స్వాధీనానికి ముందు ఎప్పుడైనా హిబాను తగ్గించవచ్చు, ఎందుకంటే హిబా అప్పటికీ ఇంకా పూర్తికాదు కాబట్టి."
परिदान होने के बाद ही हिबा पूर्ण होता है।,స్వాధీనం చేసిన తర్వాతే హిబా పూర్తవుతుంది.
कब्जे के परिदान के बाद- कब्जे के परिधान के बाद भी दाता को हिबा के प्रतिसंहरण का अधिकार होता है।,స్వాధీనం చేసుకున్న తరువాత - స్వాధీనం చేసుకున్న తరువాత కూడా దాతకు హిబాను ఉపసంహరించుకునే హక్కు ఉంది.
केवल इस अंतर के साथ कि उस स्थिति में उसे दान ग्रहिता की सहमति या न्यायालय में यथा विधि डिक्री प्राप्त करनी होगी।,"చట్టపరమైన డిక్రీ వలె, ఆ సందర్భంలో దానగ్రహీత కోర్టు నుంచి తాత్కాలిక హక్కు సమ్మతిని పొందవలసి ఉంటుంది."
न्यायालय सिवाय निम्नलिखित अवस्थाओं के डिक्री प्रदान कर देगा कुछ दशाएं ऐसी है जिसमें हिबा को रद्द नहीं किया जा सकता है वह निम्न में हैं- जब दाता की मृत्यु हो गई हो।,హిబా రద్దు చేయలేని కొన్ని కేసులు ఈ కింది విధంగా ఉన్నాయి - దాత మరణించినప్పుడు కోర్టు ఈ క్రింది దశల డిక్రీని మంజూరు చేస్తుంది.
जब दानग्रहिता की मृत्यु हो गई हो।,దానం తీసుకునే వ్యక్తి మరణించినప్పుడు.
जब दानग्रहिता का दाता से रिश्ता निषिद्ध आसक्ति के भीतर हो जैसे भाई और बहन।,దానం తీసుకునే వారికి దానం ఇచ్చేవారితో సోదరుడు ఇంకా సోదరి లాంటి సంబంధం ఉన్నప్పుడు.
जब दाता और दानग्रहिता का वैवाहिक संबंध हो जैसे पति और पत्नी के रूप में।,"భార్యాభర్తలు, దాత మరియు దానంతీసుకున్న వ్యక్తి వివాహం చేసుకున్నప్పుడు"
"जब दानग्रहिता ने विषय वस्तु का विक्रय, हिबा या अन्य रूप में अंतरण कर दिया हो।","దానగ్రహీత స్వాధీనం చేసుకున్న వస్తువును అమ్మకం, హిబా లేదా ఇతర రూపంలో బదిలీ చేసినప్పుడు."
जब विषय वस्तु खो गयी हो नष्ट हो गयी हो या उसमें ऐसा परिवर्तन हो गया हो कि उसकी पहचान ना हो सके।,"ఆ వస్తువు పోయినప్పుడు, నాశనమైనప్పుడు లేదా అది గుర్తించలేనంతగా మార్పు చెందినప్పుడు."
जब विषय वस्तु के मूल्य में वृद्धि हो और वह वस्तु से अलग न की जा सके।,వస్తువు విలువలో పెరుగుదల ఉన్నప్పుడు ఇంకా దానిని వస్తువు నుండి వేరు చేయలేనప్పుడు.
जब बदले में कोई चीज स्वीकार कर ली गयी हो।,ప్రతిఫలంగా ఏదైనా అంగీకరించబడినప్పుడు.
हिबा अवस्थाओं से मालूम होता है कि कोई भी दान करने वाला व्यक्ति केवल स्वयं ही दान दी गयी वस्तु को प्राप्त कर सकता है और दान को रद्द कर सकता है परंतु उसमें भी अनेक विकृतियां होती है।,ఏదైనా దానం చేసిన వ్యక్తి తనంతట తానుగా దానం చేసిన వస్తువును మాత్రమే పొందగలడు ఇంకా విరాళాన్ని రద్దు చేయగలడు. కాని అందులో అనేక వికృతులు ఉన్నాయి.
हिबा संबंधी मुस्लिम विधि के दूसरे प्रावधानों पर अगले लेख में चर्चा की जाएगी तथा हिबा के विशेष प्रकार बताए जाएंगे।,హిబాకు సంబంధించి ముస్లిం చట్టంలోని ఇతర నిబంధనలు తదుపరి వ్యాసంలో చర్చిద్దాం. ప్రత్యేక రకాల హిబా గురించి తెలుసుకుందాం.
"अभी हाल ही में, केंद्रीय मंत्री प्रकाश जावड़ेकर ने राष्ट्रीय लॉकडाउन के बीच ""रामायण"" धारावाहिक देखने की खुद की एक तस्वीर को ट्वीट किया था।","ఇటీవల కేంద్ర మంత్రి ప్రకాష్ జవదేకర్ జాతీయ లాక్ డౌన్ మధ్య తాను ""రామాయణం"" సీరియల్ చూస్తున్న చిత్రాన్ని ట్వీట్ చేశారు."
"इस ट्वीट पर वकील प्रशांत भूषण द्वारा ट्विटर पर ही कथित रूप से एक आलोचनात्मक टिपण्णी की गयी थी, जिसके चलते उनके खिलाफ एक एफआईआर दर्ज की गई थी।","ఈ ట్వీట్‌పై న్యాయవాది ప్రశాంత్ భూషణ్ ట్విట్టర్‌లో ట్వీట్ చేసినట్లు ఆరోపణలు వచ్చాయి, దీనిపై ఆయనపై ఎఫ్‌ఐఆర్ నమోదైంది."
इस शिकायत में उन पर धार्मिक भावनाओं को आहत करने का आरोप लगाया गया है।,ఈ ఫిర్యాదులో ఆయన మత మనోభావాలను దెబ్బతీశారని ఆరోపించారు.
"हालाँकि, शुक्रवार (01 मई 2020) को सुप्रीम कोर्ट ने प्रशांत भूषण को गुजरात पुलिस द्वारा उनके खिलाफ दर्ज FIR पर गिरफ्तारी से अंतरिम सुरक्षा प्रदान कर दी थी।","అయితే శుక్రవారం (01, మే 2020), గుజరాత్ పోలీసులు ఆయనపై నమోదు చేసిన ఎఫ్ఐఆర్ ప్రశాంత్ భూషణ్ అరెస్ట్ నుంచి సుప్రీంకోర్టు మధ్యంతర రక్షణ కల్పించింది."
न्यायमूर्ति अशोक भूषण और न्यायमूर्ति संजीव खन्ना की पीठ ने गुजरात सरकार को नोटिस जारी करते हुए दो सप्ताह के बाद मामले को सूचीबद्ध किया है।,"జస్టిస్ అశోక్ భూషణ్, సంజీవ్ ఖన్నా ధర్మాసనం గుజరాత్ ప్రభుత్వానికి నోటీసు జారీ చేస్తూ రెండు వారాల తర్వాత కేసును జాబితాలో చేర్చింది.."
"मौजूदा लेख में हम यह जानेंगे कि आखिर भारतीय दंड संहिता, 1860 की धारा 295 ए क्या है, इसकी मुख्य सामग्री क्या है और किन मामलों में इस धारा के तहत किसी के विरुद्ध अपराध बनता है।","ప్రస్తుత వ్యాసంలో భారతీయ శిక్షాస్మృతి, 1860 లోని సెక్షన్ 295(ఎ) ఏంటి, దాని ప్రధాన కంటెంట్ ఏంటి ఇంకా ఏ సందర్భాల్లో ఇది ఈ సెక్షన్‌ కింద ఒకరిపై నేరంగా పరిగణిస్తారో తెలుసుకుందాం."
"दूसरे शब्दों में, अनिच्छुक और अनपेक्षित अभिव्यक्ति से हुए अपमान के मामलों में यह धारा को लागू नहीं किया जा सकता है।",మరో మాటలో చెప్పాలంటే ఇష్టపడని ఇంకా ఊహించని వ్యక్తీకరణల వల్ల కలిగే అవమానాల సందర్భాలలో ఈ నిబంధన వర్తించదు.
आइये आगे बढ़ने से पहले हम धारा 295A को पढ़ लेते हैं।,కొనసాగడానికి ముందు సెక్షన్ 295(ఎ) చదవండి.
"धारा 295A के अंतर्गत अपराध बनाने के लिए आवश्यक सामग्री जैसा कि हमने जाना, इस धारा का मुख्य हिस्सा/सामग्री, भारत के नागरिकों के किसी वर्ग की धार्मिक भावनाओं या धर्म को अपमानित करना या करने का प्रयास करना है।","సెక్షన్ 295 ఎ కింద అపరాధం మోపడానికి అవసరమైన విషయం ఈ విభాగంలో ప్రధాన భాగం/కంటెంట్, భారత పౌరుల్లో ఏ వర్గానికి చెందిన మతపరమైన భావాలు లేదా మతాన్ని కించపరచడం లేదా అపఖ్యాతి పాలు చేసే ప్రయత్నం చేయడం."
लेकिन हम संक्षेप में यह जान लेते हैं कि इस धारा के अंतर्गत अपराध बनाने के लिए आवश्यक सामग्री क्या है:- 1- आरोपी को भारत के किसी वर्ग के व्यक्तियों के धर्म या धार्मिक भावनाओं का अपमान करना चाहिए या ऐसा करने का प्रयत्न करना चाहिए।,ఈ సెక్షన్‌ కింద నేరాలు చేయడానికి అవసరమైన పదార్థం ఏమిటో క్లుప్తంగా మాకు తెలియజేయండి: 1- నిందితులు భారతదేశంలోని ఏ వర్గానికి చెందిన మతాన్ని లేదా మతపరమైన భావాలను అవమానించాలి లేదా అలా చేయడానికి ప్రయత్నించాలి.
"दूसरे शब्दों में, आरोपी का यह ठोस इरादा होना चाहिए कि उसके कृत्य से, एक वर्ग की धार्मिक भावनाएं आहत हों और फिर जब उसके द्वारा धर्म या धार्मिक भावना आहत की जाती हैं या ऐसा करने का प्रयत्न किया जाता है तो यह धारा लागू होती है।","మరో మాటలో చెప్పాలంటే తన చర్యలు ఒక వర్గం మత మనోభావాలను దెబ్బతీస్తాయని నిందితుడికి ధృడ మైన ఉద్దేశం ఉండాలి, అది మతం లేదా మత మనోభావాలను దెబ్బతీసినప్పుడు లేదా అలా చేయడానికి ప్రయత్నించినప్పుడు ఈ సెక్షన్‌ వర్తిస్తుంది."
"अनजाने में या लापरवाही के चलते धर्म का अपमान किया जाना, बिना धार्मिक भावनाओं को ठेस पहुंचाने के ठोस एवं विद्वेषपूर्ण आशय से, इस धारा के अंतर्गत दण्डित नहीं किया जा सकता है।",మత భావాలను కించపరిచే బలమైన మరియు హానికరమైన ఉద్దేశంతో అనుకోకుండా లేదా నిర్లక్ష్యంగా మతాన్ని అవమానించడం ఈ విభాగం కింద శిక్షార్హం కాద
"इलाहाबाद उच्च न्यायालय ने इसी (बाबा खलील अहमद) मामले में यह तय किया था कि अभियोजन के लिए यह साबित करना आवश्यक नहीं है कि, आरोपी की किसी ख़ास वर्ग के व्यक्तियों (जिनकी भावनाएं आहत हुई हैं) से कोई दुश्मनी थी।",అలహాబాద్ హైకోర్టు అదే (బాబా ఖలీల్ అహ్మద్) కేసులో నిందితుడికి ఒక నిర్దిష్ట తరగతి వ్యక్తులతో శత్రుత్వం ఉందని నిరూపించాల్సిన అవసరం లేదని (వారి భావాలు దెబ్బతిన్నాయి) నిర్ణయించింది.
"बल्कि, यदि किया गया कृत्य, स्वेच्छिक था और बिना किसी कानूनी समर्थन/औचित्य के किया गया, तो विद्वेष (MALICE) का अनुमान लगाया जा सकता है।",చేసిన పని స్వచ్చందంగా చట్టపరంగా ఎటువంటి సమర్థన/ఔచిత్యం లేనిది అయి ఉన్నప్పుడు అట్టి చర్యను విద్వేషం (MALICE) గా అనుమానించవచ్చు.
"इसके अलावा, व्यक्ति के आशय को उसकी भाषा और परिस्थितियों के अनुसार आँका जाना चाहिए, हालाँकि उस सम्बन्ध में अलग से साक्ष्य पर भी गौर किया जा सकता है।","వ్యక్తి ఉద్దేశ్యం, అతని భాష ఇంకా పరిస్థితుల ప్రకారం తీర్పు చెప్పాలి, అయినప్పటికీ ఆ విషయంలో ప్రత్యేక సాక్ష్యాలను కూడా పరిగణించవచ్చు."
"यदि भाषा की प्रकृति ऐसी है, जो दुश्मनी या घृणा की भावनाओं को उत्पन्न करने या बढ़ावा देने का कार्य करती है, तो लेखक के सापेक्ष अदालत द्वारा यह माना जा सकता है कि उसे यह पता था कि उसके कार्य के क्या परिणाम होंगे।","భాష స్వభావం శత్రుత్వం లేదా ద్వేష భావాలను ప్రేరేపించడానికి లేదా ప్రోత్సహించడానికి పనిచేస్తుంటే, రచయితకు తన చర్య పరిణామాలను తెలుసునని కోర్టు భావించవచ్చు."
"दरअसल, इस मामले में याचिकाकर्ता एक मासिक पत्रिका 'गौरक्षक' का संपादक-प्रकाशक था, जिसे भारतीय दंड संहिता, 1860 की धारा 295 ए के तहत अपनी पत्रिका में छपे एक लेख के चलते सेशन अदालत द्वारा दोषी ठहराया गया था (दोषसिद्धि को अपील पर इलाहाबाद उच्च न्यायालय ने बरक़रार रखा था)।","వాస్తవానికి ఈ కేసులో పిటిషనర్ 'గో రక్షక్' అనే నెలవారీ పత్రికకు సంపాదకుడు,ప్రచురణకర్త. దీనిని ఇండియన్ పీనల్ కోడ్, 1860 సెక్షన్ 295(ఎ) కింద తన పత్రికలో ముద్రించిన వ్యాసం కారణంగా సెషన్స్ కోర్టు దోషిగా తేల్చింది. (అప్పీల్‌పై అలహాబాద్ హైకోర్టు ఈ శిక్షను సమర్థించింది)."
"इसके बाद याचिकाकर्ता उच्चतम न्यायालय पहुंचा, उसकी यह दलील थी कि यह धारा संविधान के अनुच्छेद 19 (1) (a) के अंतर्गत गारंटी किये गए मूल अधिकार 'वाक्-स्वातंत्र्य' के खिलाफ है।","దీని తరువాత పిటిషనర్ సుప్రీంకోర్టుకు వెళ్లారు, ఈ సెక్షన్ రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 19 (1) (ఎ) ప్రకారం హామీ ఇచ్చిన ప్రాథమిక హక్కుకు వ్యతిరేకంగా ఉందని వాదించారు."
"अदालत ने इस दलील को ख़ारिज करते हुए कहा था कि:- ""यह धारा, केवल धर्म के अपमान के गंभीर रूप को दण्डित करती है, जब वह अपमान किसी वर्ग की धार्मिक भावनाओं को आहत करने के विमर्शित और विद्वेषपूर्ण आशय से किया जाता है।","ఈ వాదనను కోర్టు తిరస్కరించింది: ""ఒక వర్గ మత మనోభావాలను దెబ్బతీసే ఉద్దేశపూర్వక ఇంకా హానికరమైన ఉద్దేశంతో ఆ అవమానం జరిగినప్పుడు మాత్రమే ఈ సెక్షన్ మతాన్ని తీవ్రంగా అవమానించడాన్ని శిక్షిస్తుంది."""
"अपमान के इस उग्र रूप की गणना की प्रवृत्ति स्पष्ट रूप से लोक व्यवस्था को बाधित करना होती है और यह धारा, इस तरह की गतिविधियों को दंडित करती है।",ఈ తీవ్ర అవమానం లెక్కింపు ధోరణి స్పష్టంగా ప్రజా వ్యవస్థను దెబ్బతీస్తుంది ఇంకా ఈ సెక్షన్ అలాంటి చర్యలను శిక్షిస్తుంది.
"इसलिए इस धारा को संविधान के अनुच्छेद 19 (2) का संरक्षण अच्छी तरह से प्राप्त है, जोकि अनुच्छेद 19 (1) (a) द्वारा गारंटीकृत अभिव्यक्ति की स्वतंत्रता के अधिकार के अभ्यास पर उचित प्रतिबंध लगाने वाले कानून को संरक्षण देता है।","అందువల్ల ఈ సెక్షన్ రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 19 (2) రక్షణను పొందుతుంది, ఇది ఆర్టికల్ 19 (1) (ఎ) ద్వారా హామీ ఇవ్వబడిన భావ ప్రకటనా స్వేచ్ఛను వినియోగించుకోవటానికి సహేతుకమైన ఆంక్షలు విధించే చట్టాన్ని రక్షిస్తుంది."
"कोरोना महामारी के बीच जैसे कि हम जानते ही हैं कि देश में तमाम जगहों पर शासन/प्रशासन द्वारा अधिसूचना जारी/प्रख्यापित करते हुए तमाम प्रकार के ऐसे आदेश जारी किये जा रहे हैं या किये जा चुके हैं, जिससे इस महामारी से लड़ने में हमे मदद मिले।","కరోనా మహమ్మారి మధ్య, మనకు తెలిసినట్లుగా, దేశంలోని వివిధ ప్రదేశాలలో ప్రభుత్వం/పరిపాలన ద్వారా ఇలాంటి ఉత్తర్వులన్నీ జారీ చేస్తారు లేదా ప్రకటిస్తారు, ఇలా తెలియజేయడం/ప్రకటించడం ఈ అంటువ్యాధితో పోరాడటానికి మాకు సహాయపడింది."
"ऐसे किसी आदेश, जिसे एक लोकसेवक द्वारा प्रख्यापित किया गया है और यदि ऐसे आदेश की अवज्ञा की जाती है तो अवज्ञा करने वाले व्यक्ति को भारतीय दंड संहिता, 1860 की धारा 188 के अंतर्गत दण्डित किया जा सकता है।","ప్రభుత్వ అధికారి ప్రకటించిన ఏదైనా ఉత్తర్వును ధిక్కరించినట్లయితే, ఆ వ్యక్తిని భారత శిక్షాస్మృతి 1860 సెక్షన్ 188 ప్రకారం శిక్షించవచ్చు."
एक पिछले लेख में हम विस्तार से इस बारे में जान चुके हैं कि आखिर आईपीसी की धारा 188 क्या कहती है और क्या हो सकते है प्रशासन के आदेश की अवज्ञा के परिणाम।,ఇంతకు ముందు వ్యాసంలో ఐపిసి సెక్షన్ 188 ఏమి చెబుతుందో ఇంకా పరిపాలన క్రమాన్ని ధిక్కరిస్తే కలిగే పరిణామాలు ఏమిటో వివరంగా తెలుసుకున్నాము.
"मौजूदा लेख में हम केवल इस बात पर गौर करेंगे कि आखिर आईपीसी की धारा 188 के तहत किये गए अपराध का संज्ञान, अदालतों द्वारा किस प्रकार से लिया जाता है।",ప్రస్తుత వ్యాసంలో ఐపిసి సెక్షన్ 188 కింద కోర్టులు నేరాన్ని ఎలా గుర్తిస్తాయో మాత్రమే పరిశీలిస్తాము.
"इस धारा के अंतर्गत किये गए अपराध के संज्ञान लेने के सम्बन्ध में प्रावधान, दंड प्रक्रिया संहिता, 1973 की धारा 195 (1) (क) में दिया गया है।",ఈ సెక్షన్ కింద చేసిన నేరాన్ని గుర్తించడానికి సంబంధించిన నిబంధనను 1973 క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ 195 (1) (ఎ) లో ఇచ్చారు.
इस धारा को भी हम धारा 188 आईपीसी को समझने के उद्देश्य से इस लेख में जानने का प्रयास करेंगे।,ఈ వ్యాసంలో ఐపిసి సెక్షన్ 188ని అర్థం చేసుకోవటానికి ప్రయత్నిద్దాం.
"ध्यान रहे कि यह लोक सेवक वही होना चाहिए जिस लोक सेवक की बात भारतीय दंड संहिता, 1860 की धारा 172 से धारा 188 के अंतर्गत की गयी है।","భారత శిక్షాస్మృతిలోని, 1860 సెక్షన్ 172 నుంచి సెక్షన్ 188 వరకు తెలిపిన వారు మాత్రమే ప్రభుత్వ సేవకుడిలా ఉండాలని గుర్తుంచుకోండి."
"यदि हम बात केवल दंड संहिता की धारा 188 की करें, तो लिखित परिवाद ऐसे लोक सेवक द्वारा न्यायालय के सामने दाखिल किया जायेगा जिसके द्वारा कोई आदेश प्रख्यापित किया गया था (और जिसकी अवज्ञा की गयी है और जिसके चलते किसी व्यक्ति के विरुद्ध धारा 188 के अंतर्गत मामला बना है)।","ఒకవేళ మనము కేవలం శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 188 గురించి మాట్లాడితే, న్యాయస్థానంకు ఒక వ్రాతపూర్వక ఫిర్యాదు ఏదైనా ఆదేశమును ప్రఖ్యాపితము చేసిన ఒక ప్రభుత్వ అధికారి ద్వారా దాఖలు చేయబడుతుంది (మరియు ఆ అదేశము ధిక్కరించబడింది మరియు దీని పరముగా ఆ వ్యక్తికి విరుద్ధముగా సెక్షన్ 188 ప్రకారం కేసు దాఖలు చేయబడింది.) "
"हाँ, यह जरुर है कि धारा 195 (1) (क) के अंतर्गत ""लोक सेवक"" अभिव्यक्ति के अर्थ में, उस समय के लिए लोक सेवक का पद धारण करने वाला व्यक्ति शामिल होगा, जिसने कोई आदेश प्रख्यापित किया था।","సెక్షన్ 195 (1) (ఎ) కింద ""ప్రజా సేవకుడు"" అనే వ్యక్తీకరణ ప్రకారం ఆ సమయంలో ప్రభుత్వ ఉద్యోగి పదవి కలిగి ఉండి, అలా ఉండమని ఆదేశాలు కలిగి ఉండటం అవసరం."
"इसके अलावा, इसके अंतर्गत उस लोक सेवक के कार्यालय का उत्तराधिकारी भी शामिल होगा, यानी कि उस पद को धारित करने वाला कोई भी अन्य व्यक्ति भी लिखित परिवाद दाखिल कर सकता है, भले उसने स्वयं ऐसा कोई आदेश नहीं जारी किया था बल्कि उसके पद पर उससे पहले बने रहने वाले व्यक्ति ने ऐसा आदेश जारी किया था।","అంతేకాకుండా, ఆ ప్రభుత్వ ఉద్యోగి కార్యాలయం వారసుడిని కూడా కలిగి ఉంటుంది, అనగా, ఆ పదవిని కలిగి ఉన్న ఏ ఇతర వ్యక్తి అయినా రాతపూర్వక ఫిర్యాదు చేయవచ్చు, అతను అలాంటి ఉత్తర్వులు జారీ చేయకపోయినా, ఆయనకు ముందు ఉన్న వ్యక్తి అలాంటి ఉత్తర్వులు జారీ చేసి ఉండవచ్చు."
आगे बढ़ने से पहले आइये धारा 195 (1) (क़) पढ़ लेते हैं।,"కొనసాగడానికి ముందు, సెక్షన్ 195 (1) (q) చదవండి."
और यही धारा 195 (1) (क) का सार भी है।,ఇది సెక్షన్ 195 (1) (ఎ) సారాంశం కూడా.
"यानी कि उच्चतम न्यायालय द्वारा तय किया गया एमएस अहलावत मामला भी यह साफ़ करता है कि एक पुलिस रिपोर्ट के आधार पर धारा 188 के अंतर्गत किये गए अपराध का संज्ञान, अदालत द्वारा नहीं लिया जा सकता है और उसका संज्ञान केवल लोक सेवक के लिखित परिवाद पर ही लिया जा सकता है।",సుప్రీంకోర్టు నిర్ణయించిన ఎంఎస్ అహ్లవత్ కేసు కూడా పోలీసు రిపోర్ట్ ఆధారంగా సెక్షన్ 188 కింద చేసిన నేరాన్ని గుర్తించలేమని కోర్టు స్పష్టం చేస్తుంది. ప్రభుత్వ ఉద్యోగి రాతపూర్వక ఫిర్యాదును మాత్రమే దాని పరిగణనలోకి తీసుకుంటారు.
"धारा 195 (1) (क़) सीआरपीसी का उद्देश्य इस धारा का उद्देश्य व्यक्तियों के खिलाफ, दुर्भावनापूर्ण तरीके से अपर्याप्त सामग्री या अपर्याप्त आधार पर अभियोग चलाने से बचना है।","సెక్షన్ 195 (1) (q) CRPC ప్రకారం ఉద్దేశించిన వ్యక్తికి వ్యతిరేకంగా దురుద్దేశం పద్ధతులు లేదా 
హానికరమైన విధానాలకు వ్యతిరేకంగా వ్యక్తులను విచారించకుండా ఉండటానికి ఈ సెక్షన్‌ ఉద్దేశించబడింది."
सी मुनियप्पन बनाम स्टेट ऑफ टीएन (2010) 9 एससीसी 567 के मामले में भी माननीय सुप्रीम कोर्ट ने यह माना है कि सीआरपीसी की धारा 195 (1) (क) के प्रावधान अनिवार्य हैं और इनका गैर-अनुपालन अभियोजन और अन्य सभी परिणामी आदेशों को नष्ट कर देगा।,సి. మునియప్పన్ వర్సెస్‌ స్టేట్ ఆఫ్ టిఎన్ (2010) 9 ఎస్‌సీసీ 567 విషయంలో సీఆర్‌పీసీ సెక్షన్ 195 (1) (ఎ) లోని నిబంధనలు తప్పనిసరి అని గౌరవ సుప్రీంకోర్టు అభిప్రాయపడింది.
इस मामले में आगे यह कहा गया है कि अदालत इस तरह की मामलों में परिवाद के बिना संज्ञान नहीं ले सकती है और ऐसे परिवाद के अभाव में ट्रायल और दोषसिद्धि बिना अधिकार क्षेत्र के निरर्थक हो जाएगा।,"అటువంటి కేసులలో అపవాదు లేకుండా కాగ్నిజెన్స్ తీసుకోలేమని, అలాంటి అపవాదు లేనప్పుడు న్యాయస్థానంలో విచారణ, నేరారోపణలు రద్దు చేయబడతాయి."
"इस मामले में, मामले के तथ्यों का संज्ञान सीआरपीसी की धारा 173 (2) के तहत प्रस्तुत पुलिस रिपोर्ट के आधार पर मजिस्ट्रेट द्वारा लिया गया था और मौजूद अपीलकर्ता के खिलाफ मुकदमा चला कर उसे दोषी ठहराया गया था।",ఈ కేసులో సీఆర్‌పీసీ సెక్షన్ 173 (2) కింద సమర్పించిన పోలీసు రిపోర్ట్ ఆధారంగా మేజిస్ట్రేట్ దాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకొని అప్పీలుదారుని విచారించి దోషిగా నిర్ధారించారు.
"गौरतलब है संबंधित लोक सेवक, तहसीलदार ने कोई भी लिखित परिवाद अदालत में दाखिल नहीं किया था, जबकि अपीलकर्ता के खिलाफ आरोप ऐसा था, जिसके लिए लोकसेवक द्वारा लिखित परिवाद दाखिल करना अनिवार्य था।",సంబంధిత ప్రభుత్వోద్యోగి తహశీల్దార్ కోర్టులో ఎటువంటి లిఖితపూర్వక ఫిర్యాదు చేయలేదు. అయితే అప్పీలుదారుపై అభియోగాన్ని ప్రభుత్వ సేవకుడు రాతపూర్వక దాఖలు చేయడం తప్పనిసరి.
"अपील का निर्णय करते समय, सुप्रीम कोर्ट ने यह आयोजित किया कि मजिस्ट्रेट द्वारा मामले का संज्ञान इसलिए गलत तरीके से लिया गया था क्योंकि अदालत में लोक सेवक, अर्थात तहसीलदार द्वारा कोई लिखित परिवाद दाखिल नहीं किया गया था।",అప్పీల్‌ను నిర్ణయించేటప్పుడు సుప్రీంకోర్టు ఈ కేసు మేజిస్ట్రేట్‌ తప్పుగా అవగాహరన చేసుకున్నారని ఎందుకంటే ప్రభుత్వ ఉద్యోగి అంటే తహశీల్దార్ కోర్టులో ఎటువంటి రాతపూర్వక ఫిర్యాదు నమోదు చేయలేదని విషయాన్ని ప్రస్తావించింది..
"इसके चलते मुकदमे को बिना वैध क्षेत्राधिकार के माना गया, आरोपी की दोषसिद्धि को बनाए नहीं रखा जा सकता था, इसलिए अपील को अनुमति दी गई और अपीलकर्ता को सुनाई गई सजा को उच्चतम न्यायालय ने खारिज कर दिया।",ఇది చెల్లుబాటయ్యే అధికార పరిధి లేకుండా విచారణకు దారితీసింది. నిందితులను దోషులుగా నిర్ణయించడం కుదరదు కాబట్టి అప్పీల్‌ను అనుమతించారు. ఇంకా అప్పీలుదారుకు విధించిన శిక్షను సుప్రీంకోర్టు కొట్టివేసింది.
"मौजूदा परिदृश्य हाल ही में लॉकडाउन दिशानिर्देशों के कथित उल्लंघन के लिए भारतीय दंड संहिता की धारा 188 के तहत प्रथम सूचना रिपोर्ट के पंजीकरण को अवैध बताते हुए, उत्तर प्रदेश के पूर्व पुलिस महानिदेशक डॉ विक्रम सिंह ने सुप्रीम कोर्ट का दरवाजा खटखटाया है।",ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో లాక్‌ డౌన్‌ మార్గదర్శకాలను ఉల్లంఘించినందుకు భారత శిక్షాస్మృతి సెక్షన్ 188 ప్రకారం మొదటి సమాచార నివేదిక చట్టవిరుద్ధమని ఉత్తర ప్రదేశ్ మాజీ డీజీపీ డాక్టర్ విక్రమ్ సింగ్ సుప్రీంకోర్టును ఆశ్రయించారు.
"अंत में, मैं आपको ऐश्वर्य प्रताप सिंह के इसी सम्बन्ध में लेख के साथ छोड़ जाता हूँ, जोकि कानुपर नगर में अतिरिक्त मुख्य मेट्रोपॉलिटन मजिस्ट्रेट हैं।","చివరగా, కికానుపర్ నగర్ అదనపు చీఫ్ మెట్రోపాలిటన్ మేజిస్ట్రేట్ అయిన ఐశ్వర్య ప్రతాప్ సింగ్ కు సంబంధించిన ఒక కథనాన్ని మీకు తెలియజేస్తున్నాను."
इस लेख में वे आईपीसी की धारा 188 के तहत दर्ज एफआईआर की वैधता पर बात कर रहे हैं और यह चर्चा कर रहे हैं कि क्या COVID 19 को नियंत्रित करने के लिए पुलिस के पास पर्याप्त कानूनी प्रावधान हैं?,ఈ వ్యాసంలో వారు ఐపిసి సెక్షన్ 188 కింద నమోదు చేసిన ఎఫ్ఐఆర్ చెల్లుబాటు గురించి మాట్లాడారు. ఇంకా COVID 19 ను నియంత్రించడానికి పోలీసులకు తగిన చట్టపరమైన నిబంధనలు ఉన్నాయా? అని చర్చించారు.
"भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 में साक्षियों की संख्या को लेकर प्रावधान एक अलग धारा में प्रदान किया गया है।","ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోసాక్షుల సంఖ్యకు సంబంధించిన ప్రత్యేక ప్రస్తావన ఉంది."
अधिनियम की धारा 134 इस विषय में प्रावधान करती है कि आखिर किसी मामले में साक्षियों की संख्या क्या होनी चाहिए।,ఒక కేసులో సాక్షుల సంఖ్య ఎంత ఉండాలో చట్టంలోని సెక్షన్‌ 134 తెలుపుతుంది.
इसी धारा को मौजूदा लेख में हम समझने का प्रयास करेंगे और यह जानेंगे कि किसी मामले में साक्षियों (Witnesss) की संख्या पर क्या कानून है।,ప్రస్తుత వ్యాసంలో ఈ సెక్షన్‌ను అర్థం చేసుకోవడానికి మనం ప్రయత్నిద్దాం. ఒక కేసులో సాక్షుల (Witnesss) సంఖ్యపై చట్టం ఏమిటో తెలుస్తుంది.
"वास्तव में, यह धारा एक प्रकार का स्पष्टीकरण देती है कि किसी भी मामले में किसी तथ्य को साबित करने के लिए साक्षियों की कोई विशिष्ट संख्या अपेक्षित नहीं होगी।",వాస్తవాన్ని నిరూపించడానికి ఏ సందర్భంలోనైనా నిర్దిష్ట సంఖ్యలో సాక్షులు అవసరం లేదని ఈ సెక్షన్ వివరణ ఇస్తుంది.
जैसा कि हम सभी जानते हैं कि ऐसा अक्सर होता है कि एक अपराध केवल एक ही साक्षी की उपस्थिति में किया गया होता है।,మనందరికీ తెలిసినట్లుగా కొన్ని సందర్బాల్లో కేవలం ఒకే సాక్షి సమక్షంలో నేరం జరుగుతుంది..
"यदि हमारा कानून साक्षियों की बहुलता (Plurality) पर जोर देता, तो ऐसे मामले, जहां केवल एक ही साक्षी की गवाही, अपराध के सबूत में उपलब्ध हो सकती है, उसको अदालत द्वारा साबित करने की इजाजत नहीं दी जाती और वहां न्याय नहीं हो पाता, पर ऐसा हमारा कानून नहीं है।","ఒకవేళ సాక్షుల బహుళత్వం(Plurality) పై మన చట్టం పట్టుబడితే, ఒక నేరానికి సంబంధించి ఒకే ఒక్క సాక్షి లభ్యమయ్యే కేసులలో దానిని నిరూపించడానికి కోర్టు అనుమతించదు, న్యాయం జరగదని మన చట్టంలో లేదు."
"वडिवेलु थेवर बनाम मद्रास राज्य 1957 AIR 614 के मामले में भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 134 के मद्देनजर यह देखा गया था कि प्रत्येक मामले को उसकी परिस्थितियों और एकल गवाह (जहाँ सिर्फ एक साक्षी ही है) के साक्ष्य की गुणवत्ता पर निर्भर होना चाहिए जिसकी गवाही, अदालत द्वारा या तो स्वीकार या अस्वीकार की जानी है।","వడివేలు థెవర్ వర్సెస్ మద్రాస్ ప్రభుత్వం 1957 AIR 614 విషయంలో, భారతీయ అభ్యాసకుల చట్టం, 1872 లోని సెక్షన్ 134 ను దృష్టిలో ఉంచుకుని ప్రతి కేసు దాని పరిస్థితులపై ఇంకా ఒకే సాక్షి నాణ్యతపై ఆధారపడి ఉండాలని గమనించారు (ఇక్కడ ఒక సాక్షి మాత్రమే ఉన్నారు) ఈ సాక్ష్యాన్ని కోర్టు అంగీకరించాలి లేదా తిరస్కరించాలి."
"यदि इस तरह की गवाही/testimony अदालत द्वारा पूरी तरह से विश्वसनीय पाई जाती है, तो इस तरह के सबूत पर आरोपी व्यक्ति की सजा के लिए कोई कानूनी बाधा मौजूद नहीं है।","అటువంటి సాక్ష్యాన్ని కోర్టు పూర్తిగా విశ్వసిస్తే, ఆ సాక్ష్యాల ఆధారంగా నిందితుడిని శిక్షించటానికి చట్టపరమైన అడ్డంకులు ఉండవు."
"क्या है भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 134 का महत्व? जैसा कि हमने समझा, भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 134 के अंतर्गत साक्षियों की संख्या या मात्रा पर नहीं बल्कि उनकी गुणवत्ता पर जोर दिया जाता है और उसी से अदालत का लेना-देना होता है।","ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని సెక్షన్ 134 ప్రాముఖ్యత ఏమిటి? మేము అర్థం చేసుకున్నది ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని సెక్షన్ 134, సాక్షుల సంఖ్య లేదా పరిమాణంపై కాకుండా వారి నాణ్యతపై నొక్కి చెబుతుంది ఇంకా కోర్టు కూడా అదే విధంగా వ్యవహరించాలి."
"इस धारा का मूल सिद्धांत ही यह है कि सबूतों को उनकी गुणवत्ता के मुताबिक तौला जाना चाहिए, न कि उन्हें उनकी मात्रा/संख्या के हिसाब से गिना जाना चाहिए।","ఈ సెక్షన్ ప్రాథమిక సూత్రం ఏంటంటే, సాక్ష్యాలను వాటి నాణ్యత పరంగా తూకం వేయాలి తప్ప వాటి పరిమాణం/సంఖ్యను బట్టి కాదు."
"भारतीय कानूनी प्रणाली, साक्षियों की बहुलता पर जोर नहीं देती है।",భారతీయ న్యాయ వ్యవస్థ సాక్షుల బహుళత్వాన్ని నొక్కి చెప్పలేదు.
"न तो विधायिका (भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 134) और न ही न्यायपालिका का कोई ऐसा निर्णय है कि आरोपियों के खिलाफ सजा का आदेश दर्ज करने के लिए साक्षियों की कोई विशेष संख्या मौजूद होनी चाहिए।","నిందితులపై శిక్షార్హత ఉత్తర్వులు దాఖలు చేయడానికి చట్టసభకు (ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని సెక్షన్ 134) లేదా హైకోర్టుకు నిర్దిష్ట సంఖ్యలో సాక్షులు హాజరుకావాలని నిర్ణయం తీసుకోలేదు."
"हमारी कानूनी प्रणाली ने हमेशा मात्रा या साक्षियों की बहुलता के बजाय प्रमाणों के मूल्य, वजन और गुणवत्ता पर जोर दिया है और यह अदालत के तमाम निर्णयों में साफ़ होता आया है - नामदेव बनाम महाराष्ट्र राज्य (2007) 14 SCC 150।","సాక్షుల సంఖ్య లేదా బహుళత్వంతో సంబంధం లేకుండా న్యాయ వ్యవస్థ ఎల్లప్పుడూ సాక్ష్యం విలువ, గొప్పతనం ఇంకా నాణ్యతను నొక్కి చెప్పింది. ఇది అన్ని కోర్టు తీర్పులలో స్పష్టంగా ఉంది - నామ్‌దేవ్ వర్సెస్ మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం (2007) 14 SCC 150."
"इस प्रकार, एकमात्र साक्षी की गवाही पर भी दोषसिद्धि आधारित हो सकती है, अगर उसकी गवाही अदालत के आत्मविश्वास को प्रेरित करती है।",ఈ విధంగా అతని సాక్ష్యం కోర్టు విశ్వాసాన్ని పొందితే ఒక్క సాక్షి ఆధారంగా నేరాన్ని నిర్దారించవచ్చు.
"अदालत का मुख्य परिक्षण क्या होना चाहिए? सुनील कुमार बनाम एनसीटी ऑफ़ डेल्ही राज्य सरकार (2003) 11 SCC 367 के मामले में यह आयोजित किया गया था कि किसी भी मामले में अदालत के लिए परीक्षण यह होना चाहिए कि क्या साक्षी और उसके साक्ष्य में सच्चाई मौजूद है, एवं क्या वह ठोस, विश्वसनीय और भरोसेमंद है या नहीं।","కోర్టు ముఖ్యంగా దేన్ని పరీక్షించాలి? సునీల్‌ కుమార్‌ వర్సెస్‌ ఎన్‌సీఆర్‌ ఢిల్లీ ప్రభుత్వం (2003) 11 SCC 367 వ్యవహారంలో కోర్టు పరీక్ష అన్నది సాక్షికి అతను చెప్పే సాక్ష్యంలో సత్యం ఉదా, అతని సాక్ష్యంలో బలం ఉందా, సదరు వ్యక్తి నమ్మదగినవాడా అన్నది పరిశీలన జరపాలి."
"और जहाँ भी साक्षी को लेकर अदालत के मन में किसी प्रकार का कोई संदेह उत्पन्न होता है, वहां अदालत द्वारा संपुष्टि पर जोर दिया जाता है।",ఇంకా సాక్షి విషయంలో కోర్టుకు ఎక్కడైనా సందేహం తలెత్తితే దాన్ని ధ్రువీకరించుకునేందుకు బలమైన ప్రాధాన్యత ఉంది.
"वह महिला आरोपियों को जानती थी, उसने यह सब अपनी आँखों के सामने होते देखा था।","నిందితుల గురించి మహిళకు తెలుసు, ఆమె తన కళ్ళతో మొత్తం చూసింది."
"उसने अदालत को विस्तार से यह बताया कि किस आरोपी ने क्या किया, और मृतक की हत्या करने में किसने क्या-क्या भूमिका निभाई।","నిందితుడు ఏమి చేశాడో, మృతుడిని చంపడంలో ఎవరు ఏ పాత్ర పోషించారో ఆమె కోర్టుకు వివరించారు."
"इसके अलावा, अदालत को उस महिला की हत्या के स्थान पर उपस्थिति भी स्वाभाविक लगी।",అంతేకాకుండా హత్య జరిగిన ప్రదేశంలో కూడా మహిళ ఉన్నట్లు కోర్టు నిర్థారించుకుంది.
अदालत ने अकेले महिला की गवाही पर आरोपियों की दोषसिद्धि की।,ఒక మహిళ సాక్ష్యంతో కోర్టు నిందితుడిని దోషిగా తేల్చింది.
"एकल साक्षी का साक्ष्य है मान्य अब तक हम इस लेख में यह समझ चुके हैं कि जहाँ पर किसी मामले में केवल एक साक्षी भी मौजूद है, वहां उसके साक्ष्य पर भी भरोसा अदालत द्वारा किया जा सकता है और उसके आधार पर फैसला (दोषसिद्धि या अन्यथा) सुनाया जा सकता है।",ఒకే సాక్షి సాక్ష్యం చెల్లుతుంది. కేసులో ఒక సాక్షి మాత్రమే ఉన్నచోట కోర్టు ఆ సాక్ష్యంపై ఆధారపడుతుందని ఇంకా దాని ఆధారంగా తీర్పు (శిక్ష లేదా ఇతరత్రా) వెలువరించవచ్చని ఈ వ్యాసంలో ఇప్పటివరకు మనం అర్థం చేసుకున్నాము.
"हालाँकि, उसका साक्ष्य विश्वास करने योग्य होना आवश्यक है।",అయితే వారి సాక్ష్యం నమ్మదగినదిగా ఉండాలి.
"यह बात भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 134 के अंतर्गत भी साफ़ की गयी है कि किसी भी मामले में किसी तथ्य को साबित करने के लिए साक्षियों की कोई विशिष्ट संख्या अपेक्षित नहीं होगी।","ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని సెక్షన్ 134 ప్రకారం, ఏ సందర్భంలోనైనా వాస్తవాన్ని నిరూపించడానికి నిర్దిష్టమైన సంఖ్యలో సాక్షులు అవసరం లేదని స్పష్టం చేశారు."
"गवाहों की बहुलता पर अदालत का नहीं रहा है जोर जैसा कि भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 134 साफ़ भी करती है, अदालातों द्वारा कभी भी किसी मामले में साक्षियों की बहुलता पर जोर नहीं दिया जाता रहा है।","భారతీయ సాక్షి చట్టం, 1872 లోని సెక్షన్ 134 లో కూడా సాక్షుల బహుళత్వంపై కోర్టు పట్టుబట్టలేదు, ఏ సందర్భంలోనైనా సాక్షుల బహుళత్వంపై కోర్టు ఎప్పుడూ పట్టుబట్టలేదు."
"हाँ, अदालत के सामने मौजूद साक्षियों के साक्ष्य पर जब-जब अदालत को संदेह होता है उसकी संपुष्टि अवश्य अदालत द्वारा की जाती है, जिसे हमने समझा भी।",సాక్షుల సాక్ష్యాలను అనుమానించినప్పుడల్లా వారిని కోర్టు ముందు హాజరుపరిచి వారి నుంచి న్యాయస్థానం ధ్రువీకరించుకోవడం అవసరం.
इसी प्रकार अन्य तमाम मामलों में भी अदालत द्वारा ठोस और भरोसेमंद साक्षियों को अधिक तरजीह दी जाती रही है क्योंकि यदि वे मामले को ठीक तौर से सच्चाई के साथ अदालत के सामने बता सकते हैं तो आखिर अदालत को क्या आवश्यकता कि वह तमाम साक्षियों का परिक्षण करे।,"అదేవిధంగా, మిగతా అన్ని కేసులలో నమ్మదగిన సాక్షులకు కోర్టు ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తుంది ఎందుకంటే వారు కేసులో నిజాలను కోర్టు ముందు సమర్పించగలిగితే సాక్షులందరినీ పరిశీలించాల్సిన అవసరం ఏముంటుంది."
"आखिर अदालत का काम किसी भी मामले की तह तक जाकर उसकी सच्चाई ही तो उजागर करना है, और इसके पश्च्यात पीड़ित पक्ष के साथ न्याय करना है, और यदि यह कार्य करने में एक भरोसेमंद साक्षी द्वारा अदालत की मदद की जा रही तो उससे बेहतर कुछ भी नहीं है।","అన్నింటికంటే కోర్టు పని ఏంటంటే ఏదైనా కేసు లోతుల్లోకి వెళ్లి నిజాలు బహిర్గతం చేయడం, ఆపై బాధిత పక్షానికి న్యాయం చేయడం ఇంకా కోర్టు ఈ పనిలో విశ్వసనీయ సాక్షి సహాయం చేస్తుంటే అంతకన్నా మంచిది ఏమీ లేదు."
"बीते बुधवार (22 अप्रैल, 2020) को केंद्रीय मंत्रिमंडल ने देश के स्वास्थ्य कर्मचारियों के खिलाफ हमलों के लिए कड़ी सजा का प्रावधान करने के लिए महामारी रोग अधिनियम, 1897 में संशोधन करने के लिए एक अध्यादेश को मंजूरी दी थी।","దేశ ఆరోగ్య కార్యకర్తలపై దాడులకు కఠినమైన శిక్ష విధించేలా 1897 అంటువ్యాధుల నివారణ చట్టాన్ని సవరించడానికి ఆర్డినెన్స్‌ను బుధవారం (ఏప్రిల్ 22, 2020) కేంద్ర కేబినెట్ ఆమోదించింది."
"उसी दिन (22 अप्रैल, 2020) राष्ट्रपति रामनाथ कोविंद ने इस अध्यादेश पर हस्ताक्षर करते हुए इसे अपनी मंजूरी दी और यह कानून बन गया।","అదే రోజు (ఏప్రిల్ 22, 2020) రాష్ట్రపతి రామ్‌నాథ్‌ కోవింద్ ఈ ఆదేశంపై సంతకం చేసి దానికి ఆమోదం తెలిపారు. అది చట్టంగా మారింది."
"गौरतलब है कि संविधान के अंतर्गत, अनुच्छेद 123 के तहत भारत के राष्ट्रपति को, संसद के सत्र में न होने की स्थिति में एक अध्यादेश जारी करने की शक्ति प्राप्त है।",పార్లమెంటు సెషన్‌లో లేనట్లయితే ఆర్టికల్ 123 ప్రకారం భారత రాష్ట్రపతికి ఆర్డినెన్స్ జారీ చేసే అధికారం ఉందని గమనించాలి.
एक अध्यादेश पर राष्ट्रपति के हस्ताक्षर के साथ ही वह संसद द्वारा बनाए गए कानून के बराबर मूल्य का हो जाता है।,"ఆర్డినెన్స్‌ పై రాష్ట్రపతి సంతకంతో, పార్లమెంటు రూపొందించిన చట్టానికి సమాన విలువ అవుతుంది."
"अब, राष्ट्रपति के हस्ताक्षर के साथ महामारी रोग अधिनियम, 1897 में संशोधन किया जा चुका है और वह तत्काल प्रभाव से लागू हो चुका है और यह अध्यादेश अब कम से कम 6 महीने तक अवश्य लागू रहेगा।","రాష్ట్రపతి సంతకంతో అంటువ్యాధుల నివారణ చట్టం, 1897 ను సవరించడంతో ఇది తక్షణమే అమల్లోకి వచ్చింది ఇంకా ఈ ఆర్డినెన్స్ ఇప్పుడు కనీసం 6 నెలల వరకు అమలులో ఉంటుంది."
"च्युइंग-गम और पान-मसाला बैन: जानिए खाद्य पदार्थों की बिक्री पर रोक को लेकर क्या है कानून? मौजूदा लेख में हम यह जानेंगे कि आखिर इस अध्यादेश की ख़ास बातें क्या हैं, इसमें दण्ड के क्या-क्या प्रावधान है एवं और भी अन्य महत्वपूर्ण बातों को हम इस लेख में समझने का प्रयास करेंगे।","చూయింగ్ గమ్ ఇంకా పాన్ మసాలాపై నిషేధం: ఆహార పదార్థాల అమ్మకాలకు సంబంధించిన చట్టం ఏమిటి? ప్రస్తుత వ్యాసంలో ఈ ఆర్డినెన్స్ ప్రత్యేకతలు ఏంటీ, ఈ శిక్ష నిబంధనలు ఏంటీ ఇంకా మరిన్ని ముఖ్యమైన విషయాలు ఈ వ్యాసం ద్వారా అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిద్దాం."
तो चलिए शुरू करते हैं।,ఇక ప్రారంభిద్దాం.
"यही नहीं, अध्यादेश के अनुसार, स्वास्थ्य सेवा कर्मियों की परिभाषा में ऐसे सभी लोगों को भी शामिल किया गया है, जिन्हें इस महामारी के प्रकोप को रोकने या इसके प्रसार को रोकने के लिये अधिनियम के तहत अधिकार प्राप्त हैं।","ఆర్డినెన్స్ ప్రకారం, ఆరోగ్య సంరక్షణ కార్మికుల నిర్వచనం: ఈ అంటువ్యాధి వ్యాప్తి చెందకుండా నిరోధించడానికి లేదా దాని వ్యాప్తిని నివారించడానికి చట్టం క్రింద అధికారం పొందిన వారందరూ కలిగి ఉంటారు."
"इसके अलावा, आधिकारिक गजट में राज्य सरकार द्वारा नोटिफिकेशन के जरिये किसी अन्य वर्ग के व्यक्तियों को भी इसके अंतर्गत शामिल किया जा सकता है।","ఇది కాకుండా, అధికారిక గెజిట్‌లో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఈ నోటిఫికేషన్ కింద ఇతర వర్గాల ప్రజలను కూడా చేర్చవచ్చు."
"हिंसा पर रोक और सजा का प्रावधान अध्यादेश के अनुसार इस अधिनियम में जोड़ी गयी एक नई धारा '2A', स्वास्थ्य सेवा कर्मियों के खिलाफ हिंसा को और संपत्ति को नुकसान पहुँचाने को प्रतिबंधित करती है।","హింసను నివారించడం, శిక్షించడం: ఈ ఆర్డినెన్స్ ప్రకారం ఈ చట్టానికి జోడించిన కొత్త విభాగం '2A' ఆరోగ్య సంరక్షణ కార్మికులపై హింస, ఆస్థి నష్టాన్ని నిషేధిస్తుంది."
"धारा 3 (2) के तहत, एक स्वास्थ्य सेवा कर्मी के खिलाफ हिंसा की गतिविधि करने वाले व्यक्ति या उस कृत्य का दुष्प्रेरण करने वाले व्यक्ति या संपत्ति (Property) को नुकसान पहुँचाने वाले या उस कृत्य का दुष्प्रेरण करने वाले व्यक्ति के लिए कम से कम 3 महीने की सजा का प्रावधान है।","సెక్షన్ 3 (2) ప్రకారం, ఆరోగ్య సంరక్షణ కార్మికుడిపై హింసకు పాల్పడే వ్యక్తికి లేదా ఆ చర్యకు పాల్పడుతున్న వ్యక్తికి లేదా ఆస్థికి నష్టం కలిగించే లేదా ఆ చర్యకు పాల్పడిన వ్యక్తికి కనీసం 3 నెలలు శిక్ష విధించాలని నిబంధన ఉంది."
"हालाँकि इस सजा को 5 वर्ष तक कैद तक बढाया जा सकता है और 50,000 रुपए से लेकर 200000 रुपए तक जुर्माने की सज़ा दी जा सकती है।","ఈ శిక్షను 5 సంవత్సరాల జైలు శిక్ష ఇంకా రూ.50,000 నుంచి 200000 వరకు జరిమానా విధించవచ్చు."
"अध्यादेश के अनुसार [धारा 3E (1)], सजा के अतिरिक्त एक अपराधी को पीड़ित को मुआवजे का भुगतान भी (अदालत द्वारा तय किया गया) करना होगा।","ఆర్డినెన్స్ [సెక్షన్ 3 ఇ (1)] ప్రకారం, శిక్షతో పాటు నేరస్తుడికి (కోర్టు నిర్ణయించినట్లు) పరిహారం కూడా చెల్లించాల్సి ఉంటుంది."
"इसके अलावा, संपत्ति के नुकसान के मामले में, मुआवजा नुकसानग्रस्त संपत्ति के बाज़ार मूल्य का दोगुना होगा [धारा 3E (2)]।","ఇంకా ఆస్థి కోల్పోయినట్లయితే, నష్టపరిహారం కింద దెబ్బతిన్న ఆస్థి మార్కెట్ విలువ కంటే రెట్టింపు అవుతుంది [సెక్షన్ 3 ఇ (2)]."
"दण्ड प्रक्रिया संहिता, 1973 का अध्याय 18 (XVIII) सेशन न्यायालय के समक्ष विचारण के बारे में प्रावधान करता है।","కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్, 1973 లోని చాప్టర్ 18 (XVIII) సెషన్స్ కోర్టు ముందు విచారణకు సంబంధించిన నిబంధనలు రూపొందిస్తుంది."
इस अध्याय के अंतर्गत धाराएँ 225 से 237 आती हैं।,225 నుంచి 237 సెక్షన్లు ఈ అధ్యాయం క్రింద ఉన్నాయి.
"इसके अंतर्गत, यदि अभियुक्त दोषसिद्ध किया जाता है तो न्यायाधीश, दण्ड (Sentence) के प्रश्न पर अभियुक्त की सुनवाई करता है, और उसके पश्च्यात ही विधि के अनुसार दण्ड पारित करता है।","దీని కింద నిందితుడు దోషిగా తేలితే న్యాయమూర్తి శిక్షకు సంబంధించిన ప్రశ్నలపై నిందితుడి వాదన వింటాడు, ఆపై చట్టం ప్రకారం శిక్ష విధిస్తారు."
"हालाँकि, वह ऐसा तब करने के लिए बाध्य नहीं है जब वह धारा 360 के उपबंधों के अंतर्गत कार्यवाही करता है।","ఏదేమైనా, సెక్షన్ 360 లోని నిబంధనల ప్రకారం అతను చర్యలు తీసుకునేటప్పుడు అతను అలా చేయవలసిన అవసరం లేదు."
"दण्ड प्रक्रिया संहिता, 1973 की धारा 235 (2) क्या कहती है? जैसा कि हम जानते ही हैं, सत्र अदालत के समक्ष हर मुकदमे में पहले अभियुक्त की दोषसिद्धि के रूप में निर्णय होना चाहिए।","క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్, 1973 లోని సెక్షన్ 235 (2) ఏమి చెబుతుంది? మనకు తెలిసినట్లుగా సెషన్స్ కోర్టు ముందు ప్రతి కేసులో మొదట నిందితుడిని శిక్షించడానికి ఒక నిర్ణయం ఉండాలి."
अदालत को प्रथम दृष्टया आरोपियों को दोषी ठहराने या बरी करने का फैसला देना होता है।,నిందితులను దోషులుగా లేదా నిర్దోషులుగా ప్రకటించడానికి ముందు కోర్టు ఓ నిర్ణయం తీసుకోవాలి.
"यदि आरोपी, उसपर लगाये गए आरोपों से बरी हो जाता है, तो कोई और सवाल नहीं उठता है।","తనపై మోపిన అభియోగాలపై నిందితుడిని నిర్దోషిగా ప్రకటించినట్లయితే, ఇంకా ఎటువంటి ప్రశ్న తలెత్తదు."
"लेकिन अगर उसे उसपर लगाये गए आरोपों का दोषी पाया जाता है, तो अदालत को अभियुक्त को दिए जाने वाले दण्ड के सवाल पर सुनवाई करनी होती है, और फिर कानून के अनुसार उसके बारे में दण्डादेश देना होता है।","తనపై మోపిన అభియోగాలకు అతడు దోషిగా తేలితే, నిందితుడికి విధించాల్సిన శిక్షకు సంబంధించిన ప్రశ్నలను కోర్టు వినాలి, ఆపై చట్టం ప్రకారం శిక్షించాలి."
"यही बात दण्ड प्रक्रिया संहिता, 1973 की धारा 235 (2) कहती है।","క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్, 1973 లోని సెక్షన్ 235 (2) ఇదే చెబుతుంది."
"यह हम सभी जानते हैं कि किसी व्यक्ति की दोषसिद्धि के पश्च्यात, न्यायाधीश को विधि के अनुसार दण्ड भी देना होता है।",ఒక వ్యక్తి దోషిగా తేలిన తరువాత న్యాయమూర్తి చట్టం ప్రకారం శిక్షించవలసి ఉంటుందని మనందరికీ తెలుసు.
इसे ट्रायल/परिक्षण की एक अलग स्टेज के रूप में समझा जा सकता है।,దీనిని ట్రయల్/విచారణలో ప్రత్యేక దశగా అర్థం చేసుకోవచ్చు.
धारा 235 (2) इसी स्टेज के सम्बन्ध में प्रावधान करती है।,సెక్షన్ 235 (2) ఈ దశకు సంబంధించిన నిబంధనలు ఉన్నాయి.
"एक प्रकार से, इस धारा के अंतर्गत एक अलग ट्रायल का प्रावधान है जो दोषी व्यक्ति को अपनी सजा से पहले सुनवाई का अवसर देती है कि वह दण्ड के प्रश्न पर अदालत के समक्ष अपना पक्ष रख सके।","ఈ సెక్షన్ కింద ప్రత్యేక విచారణ కోసం ఒక నిబంధన ఉంది, ఇది శిక్షార్హమైన వ్యక్తికి శిక్షకు ముందు విచారణ జరపడానికి వీలు కల్పిస్తుంది, దీంతో అతను తన కేసును కోర్టు ముందుంచవచ్చు."
इससे अदालत को यह निर्णय लेने में सहायता मिलती है कि दोषी के लिए कितना और क्या दण्ड उपयुक्त रहेगा और दोषी व्यक्ति के साथ उसकी दोषसिद्धि के पश्च्यात कैसा बर्ताव किया जाना चाहिए।,"దోషులకు ఎంతకాలం ఇంకా ఏ శిక్ష విధించాలో, దోషిగా తేలిన తర్వాత దోషితో ఎలా వ్యవహరించాలో నిర్ణయించడానికి ఇది కోర్టుకు సహాయపడుతుంది."
"इस धारा के अंतर्गत, अभियुक्त को मिले अधिकार के जरिये वह अपने दण्ड के सम्बन्ध में अदालत के समक्ष उदारता बरतने के लिए तमाम प्रकार के आधार प्रस्तुत कर सकता है।",ఈ సెక్షన్ కింద నిందితులకు ఇచ్చిన అధికారం ద్వారా అతను తన శిక్షకు సంబంధించి సానుకూలంగా ఉండటానికి అన్ని రకాల కారణాలను కోర్టుకు సమర్పించవచ్చు.
"वह यह दिखाने का प्रयास कर सकता है कि कैसे वह घर में अकेला कमाने वाला है, और कैसे उसे यदि कम दण्ड मिले तो उसका/उसके बच्चों और परिवार का जीवन बर्बाद होने से बच जायेगा और वो जल्दी जेल से बाहर आकर अपने परिवार के लिए कुछ कर सकेगा।","అతను ఇంట్లో ఒక్కడే ఎలా సంపాదిస్తున్నాడో చూపించడానికి అతను ప్రయత్నించవచ్చు, ఇంకా అతనికి తక్కువ శిక్ష విధిస్తే అతడు/ ఆమె పిల్లలు ఇంకా కుటుంబం ఇబ్బందుల నుంచి ఎలా తప్పించుకుంటారో, ఇక జైలు నుంచి బయటికి వచ్చి తన కుటుంబం కోసం ఏదైనా చేయగలడు.."
इसके अलावा वह अदालत को यह भी दिखा सकता है कि इससे पहले उसकी अपराध में कोई संलिप्तता नहीं रही है या कैसे यह उसका प्रथम अपराध था या कैसे अभी उसकी उम्र कम है इत्यादि।,ఇది కాకుండా అతను ఇంతకుముందు ఏ నేరానికి పాల్పడలేదని లేదా అది తన మొదటి నేరమని లేదా అతను ఇంకా చిన్నవయస్సులో ఉన్నాడని కోర్టుకు తెలపవచ్చు.
"संता सिंह बनाम पंजाब राज्य 1976 AIR 2386 के मामले में यह आयोजित किया गया था कि धारा 235 (2) के अनुसार 'सुनवाई' का अर्थ, दोषी व्यक्ति की केवल मौखिक प्रस्तुतियाँ सुनने तक ही सीमित नहीं है।","సంతా సింగ్ వర్సెస్ పంజాబ్ ప్రభుత్వం 1976 AIR 2386 విషయంలో, సెక్షన్ 235 (2) ప్రకారం 'వాదన'ను అర్ధం చేసుకోవడమంటే దోషి మౌఖిక ప్రాతినిధ్యాలను మాత్రమే వినడానికి పరిమితం కాదు."
"बल्कि इसका मतलब अभियोजन और अभियुक्तों को अदालत के समक्ष उन तथ्यों और सामग्री को रखने का अवसर देना है, जो दण्ड के प्रश्न पर असर डालते हैं।","ప్రాసిక్యూషన్, నిందితులకు వాస్తవాలు, విషయాలు కోర్టు ముందు ఉంచడానికి అవకాశం ఇవ్వడం అంటే శిక్షను ప్రభావితం చేయడమే."
इसी मामले में आगे कहा गया था कि यदि उन तथ्यों और सामग्री पर किसी भी पक्ष की ओर से संदेह किया जाता है तो उसको स्थापित करने के उद्देश्य से साक्ष्य प्रस्तुत करने का अवसर भी अदालत द्वारा दिया जा सकता है।,"అదే కేసులో ఆ వాస్తవాలు ఇంకా విషయాలను ఏ పక్షమైన అనుమానిస్తే, దానిని నిరూపించేందుకు సాక్ష్యాలను సమర్పించే అవకాశాన్ని కూడా కోర్టు ఇస్తుంది."
"बेशक, अदालत को यह ध्यान रखना होगा कि दण्ड के प्रश्न पर इस सुनवाई का दुरुपयोग नहीं किया जाए।",శిక్షను ప్రశ్నించడంపై విచారణ దుర్వినియోగం కాకుండా కోర్టు జాగ్రత్త తీసుకోవాలి.
कार्यवाही के शीघ्र निपटान की आवश्यकता पर अदालत द्वारा हमेशा ही बल दिया जाना चाहिए और यह देखा जाना चाहिए कि दोषी पक्ष द्वारा कार्यवाही को लम्बा खींचने का प्रयास तो नहीं किया जा रहा है।,"విచారణను త్వరగా జరపాల్సిన అవసరాన్ని కోర్టు ఎల్లప్పుడూ బలోపేతం చేయాలి, దోషి తరపు పక్షం విచారణను పొడిగించేందుకు ప్రయత్నిస్తుందో గమనించాలి."
"इसी प्रकार, इस धारा के अंतर्गत दण्ड के प्रश्न पर अभियुक्त/दोषी को सुनने का यह मतलब नहीं कि अभियुक्त/दोषी से बस एक औपचारिक प्रश्न पूछ लिया जाए कि उसे दण्ड के प्रश्न पर क्या कहना है।","అదేవిధంగా, ఈ సెక్షన్ కింద శిక్షకు సంబంధించి నిందితుడు/దోషి చెప్పేది వినడం అంటే, శిక్ష సంబంధించి అతను ఏమి చెప్పాడనే దానిపై నిందితుడు/దోషిని కేవలం ఒక అధికారిక ప్రశ్న మాత్రమే అడగాలి."
"बल्कि, न्यायाधीश को दोषी से उन सभी बातों के बारे में जानकरी हासिल करने की सच्ची कोशिश करनी चाहिए जो अंततः दण्ड के सवाल से सम्बंधित होगी - मुनियप्पन बनाम तमिलनाडु राज्य 1981 AIR 1220।",శిక్షపై సంబంధించి అన్ని విషయాలు తెలుసుకోవడానికి న్యాయమూర్తి అన్ని ప్రయత్నాలు చేయాలి - మునియప్పన్ వర్సెస్ తమిళనాడు ప్రభుత్వం 1981 AIR 1220.
यानी कि अदालत ने जिस दिन दोषसिद्धि का निर्णय सुनाया उसी दिन दण्ड के प्रश्न पर सुनवाई भी कर दी।,అనగా దోషి అని కోర్టు తీర్పు వెలువరించిన రోజే శిక్షకు సంబంధించిన వాదనలు వినాలి.
जिसको लेकर यह दलील दी गयी थी कि यह सीआरपीसी की धारा 235(2) का उल्लंघन है।,దీనికి సంబంధించి ఇది సిఆర్‌పిసి సెక్షన్ 235 (2) ఉల్లంఘన అని వాదించారు.
"अंत में, यह ध्यान में रखा जाना चाहिए कि धारा 235(2) के तहत सार्थक सुनवाई का मतलब सामान्य स्थिति में सुनवाई के लिए दिए गए समय या दिन की संख्या से नहीं होता है।","చివరగా, సెక్షన్ 235 (2) కింద అర్ధవంతమైన వాదనలు అంటే సాధారణ కేసులో వాదనలకు ఇచ్చినంత సమయం లేదా రోజులు ఇవ్వాలని గుర్తుంచుకోవాలి."
"इसकी गुणवत्ता को देखा जाना चाहिए, न कि मात्रात्मक रूप में।",దానిని పరిమాణాత్మకంగా కాకుండా నాణ్యతను చూడాలి.
निचली अदालत को सीआरपीसी की धारा 235(2) के अनुरूप काम करने का हमेशा ही भरसक प्रयत्न करना चाहिए।,సిఆర్పిసి సెక్షన్ 235 (2) ప్రకారం పనిచేయడానికి దిగువ కోర్టు ఎల్లప్పుడూ ప్రయత్నించాలి.
"भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 का अध्याय 9, 'साक्षियों के विषय में' प्रावधान करता है।","ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని 9 వ అధ్యాయం 'సాక్షుల విషయాలను' తెలుపుతుంది."
"इसके अंतर्गत धारा 118 यह बताती है कि कौन व्यक्ति टेस्टिफाई करने/गवाही देने या साक्ष्य देने में सक्षम है, हालाँकि, इस धारा के अंतर्गत किसी ख़ास वर्ग के व्यक्तियों की सूची नहीं दी गयी है जिन्हें साक्ष्य देने में सक्षम कहा गया हो।","ఈ సెక్షన్ 118 ప్రకారం, ఏ వ్యక్తి సాక్ష్యమివ్వడానికి లేదా సాక్ష్యాలను ఇవ్వగలడో తెలిపింది. ఈ సెక్షన్‌లో సాక్ష్యం ఇవ్వగల సామర్థ్యం ఉన్నవారు అని చెప్పబడే ఏ ప్రత్యేక వర్గానికి చెందిన వ్యక్తుల జాబితా లేదు."
"गौरतलब है कि इस धारा के अंतर्गत, ऐसी कोई आयु या व्यक्तियों के वर्ग का उल्लेख नहीं किया गया है, जो गवाह के गावही/बयान/साक्ष्य देने की योग्यता के प्रश्न को निर्धारित करते हों।",ఈ సెక్షన్‌ కింద అలాంటి వయస్సు లేదా వ్యక్తుల వర్గాన్ని ప్రస్తావించలేదు. ఇది సాక్షి/స్టేట్‌మెంట్‌కు గల అర్హత ప్రశ్నను నిర్ణయిస్తుంది.
"वह रेप के पश्च्यात, अपने पति सहित समाज और अपने निकट संबंधियों द्वारा शर्मिंदा होने के डर और शर्म की भावना का लगातार सामना करती है।",అత్యాచారం తరువాత సమాజం మరియు ఆమె భర్తతో సహా ఆమె సమీప బంధువులు ఇబ్బంది పెడతారనే భయం మరియు అవమానాన్ని ఆమె ఎదుర్కొంటూనే ఉంది.
"अक्सर ही ऐसा भी होता है कि ऐसी महिला के साथ, जो एक अपराध की पीड़िता है, दया और समझदारी के साथ व्यवहार करने के बजाय, समाज उसे पाप की भागी के रूप में मानता है, जोकि हैरान करने वाला है।","అలాంటి మహిళల విషయంలో నేర బాధితురాలిగా, కరుణతో, అవగాహనతో వ్యవహరించే బదులు సమాజం ఆమెను పాపానికి పాల్పడినట్టుగా భావిస్తుంది. ఇది ఆందోళన కలిగిస్తుంది."
"इसलिए, न्यायालय द्वारा अपने तमाम निर्णयों में यह महसूस किया गया है कि एक महिला, जो यौन-हिंसा की शिकार हुई है, वह हमेशा अपनी दुर्दशा का खुलासा करने के बारे में झिझकती होगी।",అందువల్ల లైంగిక హింసకు గురైన మహిళ తన పరిస్థితిని తెలపడానికి ఎప్పుడూ వెనుకాడవద్దని కోర్టు తన అన్ని తీర్పులలో తెలిపింది.
"अदालत को, इसी पृष्ठभूमि में उसके साक्ष्य का मूल्यांकन करना चाहिए।",ఈ నేపథ్యానికి వ్యతిరేకంగా కోర్టు తన సాక్ష్యాలను మూల్యాంకనం చేయాలి.
"भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 118 के अनुसार, वह निश्चित रूप से एक सक्षम गवाह है, और उसके बयान को शारीरिक हिंसा के पीड़ित एक घायल गवाह के बराबर माना जाना चाहिए।","ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని సెక్షన్ 118 ప్రకారం అతను ఖచ్చితంగా సమర్థుడైన సాక్షి, ఇంకా అతని సాక్ష్యాన్ని శారీరక హింస కారణంగా గాయపడిన సాక్షితో సమానంగా పరిగణించబడాలి."
"उसके बयान को भी उसी सावधानी और एहतियात से देखा जाना चाहिए, जिस सावधानी और एहतियात से एक घायल गवाह के बयान को देखा जाता है, उसे इससे अधिक सावधानी की आवश्यकता नहीं है।","గాయపడిన సాక్షి చెప్పినప్పుడు తీసుకునే జాగ్రత్త మరియు ముందు జాగ్రత్తతో అతని ప్రకటనను కూడా జాగ్రత్తగా మరియు ముందు జాగ్రత్తతో చూడాలి,. ప్రత్యేక శ్రద్ధ అవసరం లేదు."
"हालांकि यह नियम उस मामले में लागू नहीं होगा, जहां न्यायाधीश के मुताबिक, परिस्थितियां ऐसी बनती हैं कि संपुष्टि की आवश्यकता न हो।",ఏదేమైనా న్యాయమూర్తి నిర్ణయం ప్రకారం ధృవీకరణ అవసరం లేని పరిస్థితులలో ఈ నియమం వర్తించదు.
"कानूनी नियम यह है कि दोषसिद्धि पर निर्णय लेते समय जज को सावधानी आधारित इस नियम के प्रति सजग होना चाहिए, यह नियम नहीं है कि दोष-सिद्धि के लिए हर मामले में संपुष्टि की ही जाये।",ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం దోషిని నిర్థారించిన వ్యక్తి విషయంలో నిర్ణయం వెలువరించేటప్పుడు న్యాయమూర్తి అప్రమత్తంగా ఉండాలి. దోష నిర్థారణకు సంబంధించి ప్రతీ విషయాన్ని ధ్రువీకరించుకోవాల్సిన అవసరమేమి లేదు.
"गौरतलब है कि, भरवाड़ा भोगिनभाई हीरजीभाई बनाम गुजरात राज्य (1983 (3) SCC 217) के मामले में सुप्रीम कोर्ट द्वारा यह साफ़ तौर पर कहा गया था कि भारतीय परिस्थितियों में सम्पुष्टि के बिना पीड़ित महिला की गवाही पर एक्शन लेने से मना करना, पीड़िता के जख्मों को और अपमानित करने जैसा है।","భార్వాడ భోగిన్ భాయ్ హిర్జీ భాయ్ వర్సెస్ గుజరాత్ ప్రభుత్వం (1983 (3) SCC 217), భారత పరిస్థితులలో ధృవీకరణ కోసం బాధితురాలి సాక్ష్యంపై చర్యలు తీసుకోకపోవడం అంటే బాధితురాలిని మరింత అవమానపరచడమేనని సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది."
"अदालत ने इस मामले में कहा था कि एक महिला या लड़की जो यौन अपराध की शिकायत करती है उसे क्यों शक, अविश्वास और संशय की नज़रों से देखा जाये? ऐसा करना एक पितृसत्तात्मक व्यवस्था के दुराग्रहों को उचित ठहरना होगा।","ఈ కేసులో కోర్టు లైంగిక నేరాలపై ఫిర్యాదు చేసే స్త్రీ లేదా బాలికను అనుమానం, అపనమ్మకం ఇంకా అనుమానంతో ఎందుకు చూడాలి? అలా చేయడం పితృస్వామ్య వ్యవస్థ దుశ్చర్యలను సమర్థించడమేనని వ్యాఖ్యానించింది."
"इसलिए ज्यादा से ज्यादा, विवेक के एक नियम के रूप में, अदालत द्वारा रेप पीड़िता के बयान के अलावा कुछ अन्य सबूतों की तलाश की जा सकती है जो उसकी गवाही को भरोसेमंद बनाते हैं।","అందువల్ల, విచక్షణా నియమం ప్రకారం, అత్యాచారం బాధితురాలి సాక్ష్యం కాకుండా ఇతర సాక్ష్యాల కోసం అన్వేషించవచ్చు. అది ఆమె సాక్ష్యానికి బలం చేకూర్చేలా ఉండాలి."
"यदि न्यायालय इस बात को ध्यान में रखता है और स्वयं को संतुष्ट महसूस करता है कि वह अभियोजन पक्ष के साक्ष्य पर कार्रवाई कर सकता है, तो कानून के तहत ऐसा कोई नियम या प्रथा शामिल नहीं है संपुष्टि की मांग करे।",న్యాయస్థానం దీనిని పరిగణనలోకి తీసుకొని ప్రాసిక్యూషన్ సాక్ష్యాధారాలపై చర్య తీసుకోవచ్చని సంతృప్తి చెందితే ధృవీకరణ కోరాలనే నియమం లేదా నిబంధన చట్టంలో లేదు.
इसलिए यहाँ हमे इस बात को लेकर अपना संदेह कर लेना चाहिए कि एक रेप पीड़िता के साक्ष्य की संपुष्टि के बिना किसी आरोप की दोष-सिद्धि नहीं हो सकती।,అత్యాచార బాధితుల సాక్ష్యాల ధ్రువీకరణ జరగకుండా ఎలాంటి అభియోగాలు మోపలేరనే విషయాన్ని గమనించాలి.
"पीड़िता का साक्ष्य भरोसे लायक होना है आवश्यक सुप्रीम कोर्ट ने राजू बनाम मध्य प्रदेश राज्य (2008 (15) SCC 133) में यह कहा था कि सामान्यत: पीड़ित महिला की गवाही को संदेहास्पद न मान कर, उस पर भरोसा किया जाना चाहिए।","బాధితురాలి సాక్ష్యం నమ్మదగినదిగా ఉండాలి. నీరజ్ వర్సెస్ మధ్యప్రదేశ్ ప్రభుత్వం (2008 (15) ఎస్.సి.సి 133) లో సుప్రీంకోర్టు- సాధారణంగా బాధితురాలి సాక్ష్యాన్ని అనుమానాస్పదంగా పరిగణించకూడదు, దానిని విశ్వసించాలని తెలిపింది."
"उसके बयान को एक पीड़ित गवाह के बराबर मानना चाहिए, अगर उसका बयान भरोसे के लायक है तो उसके बयान की सम्पुष्टि करवाना जरुरी नहीं है।","ఆ స్టేట్‌మెంట్‌ను బాధితురాలి సాక్ష్యంతో సమానంగా పరిగణించాలి, ఆ స్టేట్‌ మెంట్‌ నమ్మదగినదిగా ఉంటే దానిని ధృవీకరించాల్సిన అవసరం లేదు."
"परन्तु, यदि किसी कारण से न्यायालय, अभियोजन पक्ष की गवाही पर निर्भरता रखने से हिचकिचाता है तो वह ऐसे साक्ष्य की तलाश कर सकता है जो किसी सह-अपराधी (Accomplice) के मामले में आवश्यक गवाही जितना गंभीर तो नहीं, पर अदालत की संतुष्टि के लिए आवश्यक आश्वासन दे सके।","కానీ, ఏ కారణం చేతనైనా ప్రాసిక్యూషన్ యొక్క సాక్ష్యంపై ఆధారపడటానికి కోర్టు సంశయించినట్లయితే, అది ఒక సహచరుడి విషయంలో అవసరమైన సాక్ష్యం వలె తీవ్రంగా లేని సాక్ష్యాలను కోరవచ్చు, కేవలం ఆ సాక్ష్యం కోర్టుకి సంతృప్తికరమైన హామీ ఇస్తె చాలు"
अभियोजन पक्ष की गवाही के प्रति आश्वासन देने के लिए आवश्यक सबूतों की प्रकृति को प्रत्येक मामले के तथ्यों और परिस्थितियों पर आधारित होना चाहिए।,ప్రాసిక్యూషన్ సాక్ష్యానికి హామీ ఇవ్వడానికి అవసరమైన సాక్ష్యాల స్వభావం ప్రతి కేసులోని వాస్తవాలు ఇంకా పరిస్థితుల ఆధారంగా ఉండాలి.
"गौरतलब है कि तमाम मामलों में अदालत द्वारा यह अच्छी तरह से तय किया गया है कि यदि पीड़िता एक वयस्क महिला है और पूरी समझ रखती है, तो अदालत उसकी गवाही पर दोष सिद्ध करने की हकदार होती है, जब तक कि उसके साक्ष्य के सम्बन्ध में यह नहीं दिखाया जाता है कि वह भरोसेमंद नहीं है।",బాధితుడు మహిళ వయోజనురాలు అయి పూర్తి తెలివితేటలతో ఉంటే అట్టి మహిళ చెప్పే సాక్ష్యాన్ని బట్టి దోషిని నిర్థారించేందుకు న్యాయస్థానానికి అధికారం ఉంటుంది. అది ఎప్పటి వరకు అంటే వారు చెప్తున్న సాక్ష్యం నమ్మదగినది కాదు అని రుజువు చేసేంత వరకు.
"यदि रिकॉर्ड पर मौजूद परिस्थितियों की समग्रता यह बताती है कि अभियोजन पक्ष के पास आरोपित व्यक्ति को गलत तरीके से फंसाने का मजबूत मकसद नहीं है, तो अदालत को सामान्य तौर पर उसके सबूतों को स्वीकार करने में कोई हिचक नहीं होनी चाहिए।","నిందితులను తప్పుగా ఇరికించడానికి ప్రాసిక్యూషన్ పార్టీకి బలమైన ఉద్దేశం లేదని రికార్డుల్లో ఉన్న పరిస్థితులు సూచిస్తే, కోర్టు సాధారణంగా అట్టి సాక్ష్యాలను అంగీకరించడానికి ఏమాత్రం సంకోచించకూడదు."
"राय संदीप उर्फ दीपू बनाम राज्य (एनसीटी ऑफ़ डेल्ही) 2012 8 SCC 21 के मामले में भी यह आयोजित किया गया था कि वास्तविक (स्टर्लिंग) गवाह बहुत उच्च गुणवत्ता का होना चाहिए, जिसका बयान अखंडनीय होना चाहिए।","రాయ్ సందీప్ అలియాస్ దీపూ వర్సెస్ ప్రభుత్వం(ఎన్‌సీటీ ఆఫ్ ఢిల్లీ) 2012 8 SCC 21 విషయంలో కూడా ఇది జరిగింది. అసలు (స్టెర్లింగ్) సాక్ష్యం చాలా నాణ్యమైనదిగా ఉండాలి, దాన్ని ఎవరూ తిరస్కరించకుండా ఉండాలి."
ऐसे गवाह के बयान पर विचार करने वाली अदालत इस स्थिति में होनी चाहिए कि वह बिना किसी संदेह के इसके बयान स्वीकार कर ले।,అలాంటి సాక్షి వాంగ్మూలాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకునే కోర్టు తన విచారణను ఎటువంటి సందేహం లేకుండా అంగీకరించే స్థితిలో ఉండాలి.
"एफआईआर में देरी के परिणाम भारत में, यदि अभियोजन पक्ष एक विवाहिता है, तो वह अपने पति को सूचित करने से अक्सर हिचकिचाती है।",భారతదేశంలో ఎఫ్ఐఆర్‌ నమోదులో ఆలస్యం జరిగితే అట్టి పరిణామాలు ప్రాసిక్యూషన్ తరపున వివాహిత మహిళ ఉంటే ఆమె తన భర్తకు తెలియజేయడానికి తరచు సంకోచిస్తారు.
"यदि वह दूरदराज इलाके में रहती है और विवाहिता नहीं भी है तो भी वह अपने घरवालों को कुछ भी कहने से बचती है, क्योंकि वह डरती है कि उसे घृणा की दृष्टि से देखा जायेगा या उसे ही ग़लत समझा जायेगा।","ఆమె మారుమూల ప్రాంతంలో నివసిస్తున్నట్టు అయితే, వివాహితురాలు కాకపోయినా ఆమె తన కుటుంబంతో ఏమీ మాట్లాడకుండా ఉంటుంది, ఎందుకంటే ఆమెను కోప్పడతారని లేదా తప్పుగా అర్ధం చేసుకుంటారనే భయం దానికి కారణం."
"इसलिए तमाम प्रकार की वजहों के चलते, एक रेप पीड़िता की ओर से रेप के सम्बन्ध में एफआईआर दर्ज करने में देरी की जा सकती है।",అందువల్ల రకరకాల కారణాల వల్ల అత్యాచార బాధితులు అత్యాచారానికి సంబంధించి ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చేయడంలో ఆలస్యం చేయవచ్చు.
"पुलिस के पास जाने की अनिच्छा का कारण, ऐसी महिलाओं के प्रति समाज का दुर्भाग्यपूर्ण रवैया होता है।",సమాజం తప్పుగా చూస్తుందనే భయంతో చాలా మంది పోలీసులను ఆశ్రయించేందుకు ఇష్టపడరు.
हमारा समाज अक्सर ही उनपर संदेह करता है और उनके साथ सहानुभूति रखने के बजाय उनके साथ बुरा बर्ताव करता है।,మన సమాజం తరచూ వారిని అనుమానిస్తుంది ఇంకా వారిపై సానుభూతి చూపకుండా వారిని చెడుగా చూస్తుంది.
"इसलिए, ऐसे मामलों में शिकायत दर्ज करने में देरी होना यह नहीं दर्शाता कि महिला का आरोप झूठा है।",అందువల్ల ఇలాంటి కేసులలో ఫిర్యాదులు దాఖలు చేయడంలో ఆలస్యమైనా మహిళ ఆరోపణ అబద్ధమని సూచించదు.
"निष्कर्ष अंत में, यह साफ़ है कि एक रेप पीड़िता के साक्ष्य पर दोषसिद्धि की जा सकती है।","చివరగా, అత్యాచార బాధితురాలి సాక్ష్యంపై దోషులుగా నిర్ధారించవచ్చని స్పష్టమైంది."
बस उसका साक्ष्य भरोसे लायक होना चाहिए और यदि अदालत को जरुरत लगे तो विवेक के एक नियम के रूप में उसकी संपुष्टि के लिए आवश्यक सबूत तलाशे जा सकते हैं।,"వారి సాక్ష్యం నమ్మదగినదిగా ఉండాలి, కోర్టు అవసరమనుకుంటే విచక్షణా నియమం ప్రకారం దాని నిర్ధారణకు అవసరమైన సాక్ష్యాలు కోరవచ్చు."
"न्यायमूर्ति अशोक भूषण और न्यायमूर्ति एमआर शाह की खंडपीठ ने इस मामले में फैसला सुनाते हुए यह साफ़ किया था कि पीड़िता के एकमात्र साक्ष्य के आधार पर किसी अभियुक्त को दोषी ठहराने के लिए सबूत बिल्कुल भरोसेमंद, बेदाग और वास्तविक गुणवत्ता वाले होने चाहिए।","జస్టిస్ అశోక్ భూషణ్, జస్టిస్ ఎమ్ఆర్ షాతో కూడిన సుప్రీంకోర్టు ధర్మాసనం తన తీర్పులో, బాధితురాలి ఏకైక సాక్ష్యం ఆధారంగా నిందితుడిని శిక్షించాలంటే ఆ సాక్ష్యం కచ్చితంగా నమ్మదగినది, తప్పుపట్టలేనిది ఇంకా నిజమైనదై ఉండాలని స్పష్టం చేసింది."
"राष्ट्रीय सुरक्षा अधिनियम 1980 भी ऐसी ही एक निवारक विधि है, जो केंद्रीय और राज्य सरकार को तथा उसके अधीन रहने वाले अधिकारियों को असीमित शक्तियां प्रदान करती है।","జాతీయ భద్రతా చట్టం, 1980 అలాంటి ఓ నివారణ నిబంధం ఉంది. ఇది కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి ఇంకా దాని క్రింద ఉన్న అధికారులకు అపరిమిత అధికారాలు కల్పిస్తుంది."
राज्य एवं केंद्र सरकार किसी भी व्यक्ति को राज्य और देश की सुरक्षा बनाए रखने के लिए निरुद्ध कर सकती है।,"రాష్ట్ర, దేశ భద్రతను కాపాడుకోవడానికి రాష్ట్ర, కేంద్ర ప్రభుత్వం ఎవరినైనా నిర్బంధించవచ్చు."
"अनेक बार इस अधिनियम की आलोचना की गई है, क्योंकि यह अधिनियम एक प्रकार से नागरिकों के विरुद्ध तथा नागरिकों से हटकर समस्त धरती के मनुष्य के विरुद्ध किसी भी राज्य के सरकार को असीमित शक्तियां प्रदान करता है।",ఈ చట్టం చాలాసార్లు విమర్శలకు లోనైంది. ఎందుకంటే ఈ చట్టం పౌరులకు వ్యతిరేకంగానే కాదు ఈ భూమిపై ఉన్న మనుష్య జాతి మొత్తానికి సంబంధించి రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు అపరిమిత అధికారాలు కట్టబెడుతుంది.
ए के राय बनाम भारत संघ ए आर आई 1982 उच्चतम न्यायालय 710 के मामले में इस अधिनियम को संविधान के संगत बताया गया है और यह निर्देश दिए गए हैं कि सरकारें इस अधिनियम को सावधानी से उपयोग में लाएं और बड़े ऐतिहासिक अपराधियों के लिए ही इस कानून का उपयोग करें।,"ఎకె రాయ్ వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా వారి 1982, సుప్రీంకోర్టు 710 కేసులో ఈ చట్టం రాజ్యాంగానికి అనుకూలంగా ఉందని వర్ణించారు. ఇంకా ప్రభుత్వం ఈ చట్టాన్ని జాగ్రత్తగా ఉపయోగించుకోవాలని, ఈ చట్టాన్ని పెద్ద నేర చరిత్ర ఉన్న నేరస్థులపై మాత్రమే ఉపయోగించాలని ఆదేశించారు."
"इस प्रकार का कानून शोषणकारी हो सकता है, यदि उस कानून को उसके गलत अर्थों में उपयोग किया जाए।","ఇలాంటి చట్టాలను తప్పుడు పద్ధతిలో ఉపయోగించినట్టు అయితే అవి వేధింపులకు కారణమవుతాయి,"
इस लेख के माध्यम से राष्ट्रीय सुरक्षा अधिनियम के कुछ विशेष प्रावधानों पर चर्चा की जा रही है।,జాతీయ భద్రతా చట్టంలోని కొన్ని ప్రత్యేక నిబంధనలను ఈ వ్యాసం ద్వారా చర్చిద్దాం.
केंद्रीय और राज्य दोनों को शक्तियां इस अधिनियम के अंतर्गत किसी भी व्यक्ति को निरुद्ध करने के लिए केंद्र और राज्य सरकार दोनों को शक्तियां दी गई हैं।,"ఈ చట్టం ప్రకారం ఏ వ్యక్తినైనా నిర్బంధించే అధికారం కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు కల్పించారు."
केंद्रीय एवं राज्य सरकारों के अधीन रहने वाले पदाधिकारी इस अधिनियम के अंतर्गत उचित आधार पाए जाने पर व्यक्तियों को निरुद्ध कर सकते हैं।,"కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల పరిధిలో పనిచేసే అధికారులు, సరైన కారణాలు ఉన్నట్లు తేలితే ఈ చట్టం కింద వ్యక్తులను అనర్హులుగా ప్రకటించవచ్చు."
निरुद्ध करने के आधार निरूद्ध करने के आदेश अधिनियम की धारा 3 के अंतर्गत दिए गए हैं।,నిర్బంధానికి కారణాలను రద్దు చేసే ఆదేశాలు చట్టంలోని సెక్షన్ 3 కింద ఇచ్చారు.
केंद्र एवं राज्य सरकार किसी भी नागरिक को एवं विदेशी व्यक्ति को इस अधिनियम के अंतर्गत विरुद्ध कर सकती हैं।,"ఈ చట్టం ప్రకారం ఏ పౌరుడు ఇంకా విదేశీయుడి పైనైనా కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు విరుద్ధంగా వ్యవహరించగలవు"
"कोई भी ऐसा कार्य जिससे देश की सुरक्षा को ख़तरा हो, ऐसा कोई कार्य कोई विदेशी कर रहा हो या भारत में निरंतर रहने वाला कोई विदेशी किसी घटना को अंजाम देने के बाद भारत से भागने का निरंतर प्रयास कर रहा है।","దేశ భద్రతకు ముప్పు కలిగించే ఏ పని అయినా, అలాంటి చర్యకు పాల్పడే ఏ విదేశీయుడైనా లేదా భారతదేశంలో నివసిస్తున్న ఏ విదేశీయుడైనా, ఏదైనా ఘటనకు పాల్పడిన తరువాత భారతదేశం నుండి తప్పించుకోవడానికి నిరంతరం ప్రయత్నిస్తున్నారు."
राज्य सरकार किसी ऐसे स्थान पर किसी जिला दंडाधिकारी एवं पुलिस कमिश्नर को इस प्रकार से आदेश जारी करने के लिए निर्देश दे सकती है।,"అలాంటి పరిస్థితుల్లో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం జిల్లా మేజిస్ట్రేట్, పోలీసు కమిషనర్‌లను ఉత్తర్వులు జారీ చేయమని ఆదేశించగలదు."
"अधिनियम की धारा 3 की उपधारा 3 के अंतर्गत यदि आदेश जारी किया जाता है तो पुलिस अधिकारी,जिला दंडाधिकारी को सरकार को रिपोर्ट भेजनी होगी एवं 12 दिन के भीतर ऐसी रिपोर्ट भेजनी ही होगी।","ఈ చట్టంలోని సెక్షన్ 3 లోని సబ్ సెక్షన్ 3 కింద ఉత్తర్వులు జారీ చేస్తే, పోలీసు అధికారి, జిల్లా మేజిస్ట్రేట్ ప్రభుత్వానికి 12 రోజుల్లో నివేదిక పంపాల్సి ఉంటుంది"
यदि 12 दिन के भीतर ऐसी रिपोर्ट नहीं भेजी जाती है तो सरकार द्वारा दिया गया निर्देश प्रभावहीन हो जाएगा।,"12 రోజుల్లోపు అలాంటి నివేదిక పంపకపోతే, ప్రభుత్వం ఇచ్చిన సూచనలు పనికిరావు."
निरूद्ध किए गए व्यक्ति को निरूद्ध किये जाने के आधार बताना निरूद्ध किए गए व्यक्ति को जिस दिनांक को निरूद्ध किया जाता है उस दिन से 5 दिन के भीतर निरूद्ध के आधार बताया जाए।,"అదుపులోకి తీసుకున్న వ్యక్తిని నిర్బంధించిన ప్రాతిపదిక, అదుపులోకి తీసుకున్న వ్యక్తికి అతన్ని నిర్బంధించిన తేదీ నుండి 5 రోజులలోపు నిర్బంధించినందుకు ఆధారాలు తెలపాలి."
यदि कोई युक्तियुक्त कारण है ऐसी परिस्थिति में 15 दिन के भीतर निरूद्ध किए गए व्यक्ति को निरुद्ध करने के आधार बताए जाएंगे तथा उसको उचित कार्यवाही करने के परामर्श दिए जाए।,సరైన కారణం ఉన్నపరిస్థితిలో 15 రోజుల్లోపు అదుపులోకి తీసుకున్న వ్యక్తికి నిర్బంధానికి కారణాలు ఇవ్వాలి ఇంకా తగిన చర్యలు తీసుకోవాలని సలహా ఇవ్వాలి.
सलाहकार बोर्ड अधिनियम की धारा 9 के अनुसार केंद्र और राज्य सरकार सलाहकार बोर्ड का गठन करती है।,"సలహా బోర్డు చట్టంలోని సెక్షన్ 9 ప్రకారం కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు సలహా మండలిని కలిగి ఉంటాయి."
सलाहकार बोर्ड में उच्च न्यायालय के न्यायाधीश या फिर ऐसे न्यायाधीश होने की पात्रता रखने वाले व्यक्ति सदस्य होते हैं।,సలహా బోర్డులో హైకోర్టు న్యాయమూర్తులు లేదా అలా న్యాయమూర్తులుగా ఉండటానికి అర్హత ఉన్న సభ్యులు ఉంటారు.
अलग-अलग राज्यों के लिए अलग-अलग सलाहकार बोर्ड होते हैं।,వివిధ రాష్ట్రాలకు ప్రత్యేక సలహా బోర్డులు ఉన్నాయి.
कोई राज्य एक से अधिक सलाहकार बोर्ड भी बना सकता है।,ఒక రాష్ట్రం ఒకటి కంటే ఎక్కువ సలహా బోర్డులను ఏర్పాటు చేసుకోవచ్చు.
इस अधिनियम के अंतर्गत सलाहकार बोर्ड की महत्वपूर्ण भूमिका है।,ఈ చట్టం క్రింద సలహా మండలిది ముఖ్యమైన పాత్ర.
राज्य सरकार सलाहकार बोर्ड को नियुक्त किए गए व्यक्तियों की रिपोर्ट प्रेषित करता है।,సలహా మండలిలో నియమించిన వ్యక్తులకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నివేదికను పంపుతుంది.
सलाहकार बोर्ड के समक्ष ऐसी रिपोर्ट 3 सप्ताह के भीतर सरकारों को पेश करनी होती है।,ఇలాంటి నివేదికలను ప్రభుత్వాలు 3 వారాల్లో సలహా బోర్డుకు సమర్పించాల్సి ఉంటుంది.
सलाहकार बोर्ड ऐसी रिपोर्ट के ऊपर अपनी जांच बैठाता है तथा उस पर अपना निर्णय भी देता है।,సలహా బోర్డు అటువంటి నివేదికను పరిశీలించి దానిపై నిర్ణయం ఇస్తుంది.
सलाहकार बोर्ड के समक्ष किसी निरूद्ध व्यक्ति की ओर से अधिवक्ता द्वारा पैरवी किए जाने का का प्रावधान इस अधिनियम में नहीं रखा गया है।,నిర్బంధంలోకి తీసుకున్న వ్యక్తి తరపున బోర్డు ముందు వాదించేందుకు న్యాయవాది ఏర్పాటు చేసుకునే నిబంధన ఈ చట్టంలో లేదు.
निरुद्ध के जाने की अधिकतम अवधि अधिनियम की धारा 13 के अनुसार किसी भी निरूद्ध किए गए व्यक्ति को निरूद्ध किए जाने के आदेश देने से 12 महीने तक के लिए निरूद्ध रखे जाने का आदेश दिया जा सकता है।,"నిర్బంధంలో ఉంచే గరిష్ట కాలం చట్టంలోని సెక్షన్ 13 ప్రకారం, నిర్బంధించిన ఏ వ్యక్తినైనా నిర్బందించిన నాటి నుంచి 12 నెలల వరకు అదుపులోఉంచవచ్చు."
समुचित सरकार किसी भी समय अपने द्वारा दिए गए किसी भी आदेश को वापस भी ले सकती है या पुनः नवीन कोई आदेश दे सकती है।,ప్రభుత్వం ఎప్పుడైనా ఇచ్చిన ఏ ఉత్తర్వును ఉపసంహరించుకోవచ్చు లేదా కొత్త ఉత్తర్వు ఇవ్వవచ్చు.
समुचित सरकार द्वारा दिए गए कोई आदेश को चुनौती इस अधिनियम के अंतर्गत यदि किसी व्यक्ति के विरुद्ध समुचित सरकार धारा 3 के अंतर्गत कोई आदेश जारी करती है तो वह व्यक्ति जिसके विरुद्ध आदेश जारी किया गया है वह सलाहकार बोर्ड के दिए निर्णय को उच्च न्यायालय में चुनौती दे सकता है।,"ఈ చట్టం ప్రకారం ప్రభుత్వం ఇచ్చిన ఏ ఉత్తర్వునైనా సవాలు చేయవచ్చు. ప్రభుత్వం ఒక వ్యక్తికి వ్యతిరేకంగా సెక్షన్ 3 కింద ఉత్తర్వులు జారీ చేస్తే, ఆ వ్యక్తి సలహా బోర్డు నిర్ణయాన్ని కోర్టులో సవాలు చేయవచ్చు."
रिट याचिका के माध्यम से धारा 3 के अंतर्गत जारी किए गए आदेश को भी चुनौती दे सकता है या फिर दंड प्रक्रिया सहिंता की धारा 482 के अंतर्गत उच्च न्यायालय में आदेश को चुनौती दे सकता है।,రిట్ పిటిషన్ ద్వారా సెక్షన్ 3 కింద జారీ చేసిన ఉత్తర్వులను కూడా సవాలు చేయవచ్చు లేదా క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 482 కింద హైకోర్టులో ఇచ్చిన ఉత్తర్వులను సవాలు చేయవచ్చు.
"यदि एक अदालत को न्याय देने में एक प्रभावी साधन के तौर पर उभारना है, तो पीठासीन न्यायाधीश को महज़ एक दर्शक और एक रिकॉर्डिंग मशीन नहीं होना चाहिए कि वह मामले को बस सुने और एक टाइपिस्ट की तरह अपना निर्णय सुना दे।","న్యాయం అందించడంలో న్యాయస్థానం సమర్థవంతమైన సాధనంగా ఉండాలంటే ప్రిసైడింగ్ జడ్జి కేవలం ప్రేక్షకుడిగా ఇంకా రికార్డింగ్ యంత్రంగా ఉండకూడదు. అంటే కేసును విని, టైపిస్ట్ లాగా తన నిర్ణయాన్ని వెలువరించరాదు."
"उसे मामले में सत्य का पता लगाने हेतु स्वतंत्र रूप से गवाहों से सवाल करते हुए अपनी बुद्धिमत्ता, सक्रियता एवं रुचि का परिचय देना चाहिए।","కేసులో నిజాలను తెలుసుకోవడానికి సాక్షులను ప్రశ్నించడంలో తన తెలివితేటలు, క్రియాశీలత ఇంకా ఆసక్తిని చూపాలి."
"इसके जरिये न केवल सत्य की जीत होगी, बल्कि न्यायालय, मामले के परीक्षण में स्वयं भागीदार भी बन सकेगा और न्याय विजयी हो सकेगा।","దీని ద్వారా, సత్యం గెలవడమే కాదు కోర్టు కూడా ఈ కేసు విచారణలో భాగస్వామిగా పాల్గొనవచ్చు, తద్వారా న్యాయాన్ని గెలిపించవచ్చు."
"यह आम तौर पर कहा भी जाता है कि ""प्रत्येक आपराधिक परीक्षण, खोज रूपी एक सफ़र है, जिसका मकसद या अंतिम पड़ाव सत्य की खोज है।","""ప్రతి నేర విచారణ అనేది ఆవిష్కరణ యొక్క ప్రయాణం, దీని ఉద్దేశ్యం లేదా చివరి స్టాప్ సత్యం కోసం అన్వేషణ"" అని కూడా సాధారణంగా చెప్పబడింది."
सत्य की खोज करने और न्याय के कारण को आगे बढ़ाने के लिए प्रत्येक मौजूद तरीके का पता लगाना ही एक पीठासीन न्यायाधीश का कर्तव्य होता है।,"సత్యాన్ని అన్వేషించేందుకు, న్యాయం వైపు నిలబడేందుకు అందుబాటులో ఉన్న అన్ని మార్గాల ద్వారా పరిశీలన జరపడం న్యాయపీఠంపై కూర్చున్న న్యాయమూర్తి కర్తవ్యం."
""" लॉर्ड डेनिंग ने भी यह कहा था कि सत्य की खोज करना, एक न्यायाधीश का कर्तव्य है और इस उद्देश्य के लिए वह किसी भी रूप में, किसी भी समय, किसी भी साक्षी या पक्षकारों से, किसी सुसंगत या विसंगत तथ्य के बारे में कोई भी प्रश्न, जो वह चाहे, पूछ सकता है।","“సత్యాన్ని శోధించడం న్యాయమూర్తి కర్తవ్యం అని, ఈ ప్రయోజనం కోసం, ఏ రూపంలోనైనా, ఏ సమయంలోనైనా, ఏ సాక్షి లేదా పార్టీల నుంచి, ఏదైనా స్థిరమైన లేదా అస్థిరమైన వాస్తవం గురించి ఏదైనా ప్రశ్న, తాను కోరుకున్నది అడగవచ్చు” అని లార్డ్ డెన్నింగ్‌ స్పష్టం చేశారు."
"इसी क्रम में, भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की यह बेहद ही महत्वपूर्ण धारा यानी की धारा 165, अदालत में बैठे न्यायाधीश को न्यायतंत्र के अंतर्गत एक बहुमूल्य शक्ति प्रदान करती है।","ఈ క్రమంలో, ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని సెక్షన్ 165 ముఖ్యమైనది. న్యాయస్థానంలో కూర్చున్న న్యాయమూర్తికి న్యాయవ్యవస్థ విలువైన అధికారాన్ని ఇస్తుంది."
"यह धारा, पीठासीन न्यायधीश को गवाहों एवं पक्षकारों से सवाल करने का अधिकार सौंपती है।","ఈ విభాగం న్యాయమూర్తికి సాక్షులు, పార్టీలను ప్రశ్నించే హక్కును ఇస్తుంది."
इसलिए यह आवश्यक हो जाता है कि न्यायाधीश को किसी भी प्रश्न को पूछकर सच्चाई पर पहुंचने के लिए पूरी शक्ति के साथ निहित किया जाए।,అందువల్ల న్యాయమూర్తి ఏదైనా ప్రశ్న అడగడం ద్వారా సత్యాన్ని తెలుసుకునేందుకు పూర్తి శక్తితో ఉండాలి.
इस लेख में हम इस धारा को सीमित मायनों में समझेंगे और यह जानेंगे कि आखिर न्यायाधीश को इस धारा के अंतर्गत गवाह से सवाल पूछने से सम्बंधित क्या शक्तियां प्राप्त है।,"ఈ వ్యాసంలో, మేము ఈ విభాగాన్ని పరిమిత మార్గంలో అర్థం చేసుకుంటాం. ఈ విభాగం కింద సాక్షిని ప్రశ్నించడానికి సంబంధించిన అధికారాలు న్యాయమూర్తికి ఉన్నాయని తెలుస్తుంది."
"क्या है भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 165? भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 165 का उद्देश्य, जैसा कि हमने जाना, किसी मामले में न्यायाधीश को सच्चाई की गहराई तक जाने के उद्देश्य से सबसे व्यापक शक्ति प्रदान करना है।","ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని సెక్షన్ 165 అంటే ఏమిటి? మనకు తెలిసినట్లుగా, ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని సెక్షన్ 165 ఉద్దేశం, ఒక కేసులో న్యాయాన్ని అన్వేషించేందుకు న్యాయమూర్తికి విశాలమైన అధికారాన్ని ఇది కల్పిస్తుంది."
"इस धारा के अंतर्गत न्यायाधीश, किसी गवाह या पक्षकार से प्रश्न पूछने या किसी भी दस्तावेज या चीज को पेश करने का आदेश देने के लिए स्वतन्त्र है।","ఈ సెక్షన్‌ కింద, ఏ సాక్షిని లేదా పార్టీని ప్రశ్నలు అడగడానికి లేదా ఏదైనా పత్రం లేదా వస్తువును సమర్పించాలని ఆదేశించే స్వేచ్ఛ న్యాయమూర్తికి ఉంది."
"यह न्यायाधीश के रूप में उसकी स्वयं की शक्ति है, जिसके लिए किसी पक्ष को आवेदन देने की आवश्यकता नहीं होती है।",న్యాయమూర్తిగా ఇది తన సొంత అధికారం. దీని కోసం ఏ పార్టీ సమ్మతి కోరాల్సిన అవసరం లేదు.
"आगे बढ़ने से पहले, आइये इस धारा को पढ़ लेते हैं और इसके बाद हम इस धारा से सम्बंधित अपनी चर्चा को जारी रखेंगे।","మరింత ముందుకు వెళ్ళే ముందు, ఈ విభాగాన్ని చదువుదాం, తరువాత ఈ విభాగానికి సంబంధించి మా చర్చ కొనసాగిద్దాం."
"यह धारा इसलिए भी आवश्यक है क्योंकि प्रत्येक मामले में, न्यायाधीश से यह उम्मीद की जाती है कि वह अपने पास मौजूद हर तरीके से सच्चाई को खोजने की कोशिश करेगा और इसके लिए वह गवाहों से मामले के सम्बन्ध में प्रश्न कर सकता है।","ఈ విభాగం అవసరం ఎందుకంటే ప్రతి కేసులో, న్యాయమూర్తి తన దగ్గరున్న విధానాల ద్వారా సత్యాన్ని కనుగొనడానికి ప్రయత్నిస్తారని భావిస్తున్నాం. దాని కోసం వారు కేసుకు సంబంధించి సాక్షులను ప్రశ్నించవచ్చు."
"वह उन बिन्दुओं पर भी प्रश्न कर सकता है, जिन्हें या तो पक्षों ने या उनके वकीलों ने नहीं छुआ या अनदेखा कर दिया।",పార్టీలు లేదా అతని న్యాయవాదులు స్పృశించని లేదా విస్మరించిన అంశాలను కూడా ఆయన ప్రశ్నించవచ్చు.
"यदि न्यायाधीश को यह लगे कि मामले का परिक्षण इस प्रकार से नहीं हो रहा, जिससे सच्चाई का पता चल सके तो वह अधिकार-पूर्वक, स्वयं से सवाल पूछ सकता है, जैसा भी वह ठीक समझे।","నిజం తెలిసే విధంగా కేసు పరీక్షించబడటంలేదని న్యాయమూర్తి భావిస్తే, అతను తగినట్లుగా భావించినట్లు, అధికారంతో ప్రశ్నలు అడగవచ్చు."
राम चंदर बनाम हरियाणा राज्य 1981 AIR 1036 के मामले में उच्चतम न्यायालय ने धारा 165 के अंतर्गत न्यायाधीश द्वारा इस शक्ति का इस्तेमाल करते हुए कुछ बातों को ध्यान में रखने की बात को रेखांकित किया था।,"రామ్ చందర్ వి. హర్యానా రాష్ట్రం 1981 AIR 1036 విషయంలో, సెక్షన్ 165 కింద సుప్రీంకోర్టు ఈ అధికారాన్ని వినియోగించుకుంటూ న్యాయమూర్తి దృష్టిలో ఉంచుకోవలసిన కొన్ని అంశాలను వివరించింది."
"अदालत ने कहा था कि धारा 165 के अंतर्गत, न्यायाधीश को, लोक अभियोजक और बचाव पक्ष के अधिवक्ताओं के साथ अन्यायपूर्ण व्यवहार किये बिना, किसी प्रकार के पक्षपात के बगैर और बिना गवाहों को डराए हुए अपनी शक्तियों का प्रयोग करना चाहिए।","సెక్షన్ 165 ప్రకారం, పబ్లిక్ ప్రాసిక్యూటర్ మరియు డిఫెన్స్ న్యాయవాదులతో అన్యాయంగా వ్యవహరించకుండా, ఎలాంటి పక్షపాతం లేకుండా సాక్షులను బెదిరించకుండా న్యాయమూర్తి తన అధికారాలను వినియోగించుకోవాలని కోర్టు పేర్కొంది."
"अदालत ने इस मामले में आगे यह भी कहा था कि न्यायाधीश को धारा 165 के अंतर्गत शक्तियों का प्रयोग करते हुए, अपने साथ अभियोजन और बचाव पक्ष को साथ लेकर चलना चाहिए।","సెక్షన్ 165 కింద అధికారాలను వినియోగించుకుంటూ న్యాయమూర్తి ప్రాసిక్యూషన్, డిఫెన్స్‌ను తనతో తీసుకెళ్లాలని కోర్టు ఈ కేసులో పేర్కొంది."
"न्यायालय, अभियोजन और बचाव को एक टीम के रूप में काम करना चाहिए, जिसका लक्ष्य न्याय की प्राप्ति होना चाहिए और उस टीम का कप्तान एक न्यायाधीश होता है।","న్యాయస్థానాలు, ప్రాసిక్యూషన్ మరియు రక్షణ ఒక జట్టుగా పనిచేయాలి, సాక్ష్యం దాని లక్ష్యం న్యాయం కల్పించడమై ఉండాలి మరియు ఆ జట్టు కెప్టెన్ ఒక న్యాయమూర్తి."
"हालांकि, इस धारा के अंतर्गत किसी भी विशेष समय का उल्लेख नहीं मिलता है कि आखिर कब एक न्यायाधीश को कोई भी प्रश्न गवाह या पक्षकार से करना चाहिए।","ఏదేమైనా, న్యాయమూర్తి సాక్షి లేదా పార్టీని ఏదైనా ప్రశ్న అడిగినప్పుడు ఈ విభాగం కింద నిర్దిష్ట సమయం పేర్కొనబడలేదు."
"अर्थात, वह कभी भी गवाहों या पक्षकारों से कोई भी प्रश्न पूछ सकता है और इसके लिए उसे किसी स्टेज का इंतजार करने की आवश्यकता नहीं है।","అంటే, అతను ఎప్పుడైనా సాక్షులను లేదా పార్టీలను ఏ ప్రశ్న అయినా అడగవచ్చు, దీని కోసం అతను ఏ దశ కోసం వేచి ఉండాల్సిన అవసరం లేదు."
"लेकिन यह जरुर है कि आमतौर पर, न्यायाधीश द्वारा प्रश्न पूछे जाने के लिए उचित समय वह समय माना जाता है, जब पार्टियों के वकीलों ने अपने सवालों को खत्म कर दिया हो या कम से कम जब वकील, जो मौजूदा समय में गवाह की जांच/परीक्षा कर रहा हो, वह एक नए विषय पर जा रहा हो।","అయితే, సాధారణంగా, న్యాయమూర్తి ప్రశ్నించడానికి తగిన సమయం పార్టీల న్యాయవాదులు తమ ప్రశ్నలను పూర్తి చేసిన సమయం లేదా కనీసం సాక్షిని పరిశీలిస్తున్న/పరీక్షిస్తున్న సమంయలో లేదా ఏదైనా కొత్త విషయం వైపు వెళ్తున్నప్పుడు న్యాయమూర్తి ప్రశ్నించవచ్చు."
"काउंसिल द्वारा परीक्षा/जांच के दौरान, न्यायाधीश हमेशा हस्तक्षेप कर सकता है।",కౌన్సిల్ పరీక్ష/పరిశీలన సమయంలో న్యాయమూర్తి ఎప్పుడైనా జోక్యం చేసుకోవచ్చు.
"वह ऐसा हस्तक्षेप, एक स्पष्ट रूप में एक प्रश्न डालने या एक अस्पष्ट उत्तर को स्पष्ट करने के लिए या एक गवाह को गलत तरीके से गुमराह होने से रोकने के लिए कर सकता है।","అతను జోక్యం చేసుకోవడానికి, ప్రశ్నను స్పష్టమైన రూపంలో ఉంచడానికి లేదా అస్పష్టమైన జవాబును స్పష్టం చేయడానికి లేదా సాక్షిని తప్పుదారి పట్టించకుండా నిరోధించడానికి న్యాయమూర్తి ప్రశ్నించవచ్చు."
"लेकिन अगर वह ऐसा बार बार करता है और काउंसिल को बार-बार रोकता है, या वह अपने स्वयं के प्रश्नों की एक लंबी श्रृंखला रखता है तो वह एक प्रभावी एग्जामिनेशन या क्रॉस-एग्जामिनेशन को असंभव बना देता है और अपने प्राकृतिक कोर्स से परीक्षण को विचलित कर सकता है, जिसे होने से हमेशा रोका जाना चाहिए।","అతను దీన్ని పదేపదే చేసి, కౌన్సెల్‌ను పదేపదే ఆపేసినా, లేదా అతను తన స్వంత ప్రశ్నలను వరుసగా వేస్తూ పోయిననట్టు అయితే సమర్థవంతమైన పరీక్ష లేదా క్రాస్ ఎగ్జామినేషన్‌ అసాధ్యం అవుతుంది. పరీక్ష దాని సహజ రూపు మారిపోతుంది. ఇది జరగకుండా నిరోధించాలి."
"अंत में, सैद्धांतिक रूप से न्यायाधीशों की शक्तियां असीम और अपरिवर्तित हैं, परन्तु अदालतों द्वारा तय किये गए तमाम मामलों द्वारा कुछ सिद्धांतों को मान्यता अवश्य दी गई है, जिसका उन्हें उस तरीके से पालन करना चाहिए, जिस तरीके से इस शक्ति का सुचारू रूप से प्रयोग हो सके।","చివరగా, సూత్రప్రాయంగా న్యాయమూర్తుల అధికారాలు అపరిమితమైనవి కావు, కాని కేసుల విచారణ ద్వారా న్యాయస్థానాలు కొన్ని సూత్రాలు నిర్ణయించాయి. ఈ అధికారాన్ని సజావుగా ఉపయోగించుకునే పద్ధతి పాటించాలి."
यह अवश्य इंगित किया जाना चाहिए कि धारा 165 के अंतर्गत शक्तिओं का प्रयोग करते हुए न्यायाधीश को कभी भी किसी का पक्ष नहीं लेना चाहिए।,"సెక్షన్ 165 కింద అధికారాలను వినియోగించుకోవడంలో, న్యాయమూర్తి ఎప్పుడూ ఒక వైపు తీసుకోకూడదు."
"अक्सर ऐसा देखा जाता है कि समाज में लोग एक दूसरे को आपसी रंजिश, मतभेद, विवाद या अन्य कारणों के चलते, कानूनी दांव पेंच में फंसाने के लिए कानून का दुरुपयोग करते हैं।","పరస్పర వైరుధ్యాలు, విభేదాలు, వివాదాలు లేదా ఇతర కారణాల వల్ల సమాజంలో ప్రజలు ఒకరినొకరు చుట్టుముట్టడానికి చట్టాన్ని దుర్వినియోగం చేయడం తరచుగా కనిపిస్తుంది."
"वे कानून का सहारा लेकर किसी दूसरे पक्ष पर निराधार आरोप लगाते हैं, जिसके परिणाम-स्वरुप कभी-कभार उस व्यक्ति की पुलिस अफसर द्वारा गिरफ्तारी हो जाती है।","వారు చట్టాన్ని ఆశ్రయించడం ద్వారా మరొక పార్టీపై నిరాధారమైన ఆరోపణలు చేస్తారు, ఇది కొన్నిసార్లు పోలీసు అధికారి ద్వారా అరెస్టుకు కూడా దారితీయిస్తుంది."
"ऐसे मामलों में गिरफ्तार किये गए पक्ष को काफी परेशानी एवं बिना वजह की समस्याओं से जूझना पड़ता है, ऐसे में यह जरुरी हो जाता है कि कानून द्वारा ऐसे गिरफ्तार किये गए व्यक्ति को कथित तौर पर निराधार गिरफ्तार करवाने वाले व्यक्ति की ओर से कुछ राहत या प्रतिकर (Compensation) दिलाया जाए।","ఇటువంటి సందర్భాల్లో, అరెస్టు అయిన పార్టీ చాలా ఇబ్బందులు అకారణమైన సమస్యలు ఎదుర్కోవలసి ఉంటుంది, అటువంటి పరిస్థితిలో చట్టం ద్వారా నిరాధారంగా, కక్షతో అరెస్టు చేసినట్టు అయితే అట్టి వ్యక్తికి కొంత ఉపశమనం (పరిహారం) ఇప్పించాల్సి ఉంటుంది."
"दंड प्रक्रिया संहिता, 1973 की धारा 358 इसी सम्बन्ध में प्रावधान करती है।","కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్, 1973 లోని సెక్షన్ 358 ఈ విషయంలో నిబంధనలు ఉన్నాయి."
"मौजूदा लेख में हम इस धारा को गहराई से समझेंगे और यह जानेंगे कि आखिर कब, निराधार गिरफ्तार किये गए व्यक्ति को प्रतिकार (Compensation) प्राप्त करने का अधिकार है? इसके अलावा हम धारा 358 के बारे में अन्य महत्वपूर्ण बातों पर भी गौर करेंगे।",ప్రస్తుత వ్యాసంలో మనం ఈ విభాగాన్ని లోతుగా అర్థం చేసుకుందాం. నిరాధారంగా అరెస్ కాబడిన వ్యక్తికి ఏ సమయంలో పరిహారం కోరే హక్కు లభిస్తుంది? సెక్షన్ 358 గురించి ఇతర ముఖ్యమైన విషయాలను కూడా పరిశీలిద్దాం.
"क्या है दंड प्रक्रिया संहिता, 1973 की धारा 358? धारा 358, दंड प्रक्रिया संहिता, 1973 के अनुसार, अदालत को यह शक्ति प्रदान की गयी है कि वह किसी एक पक्ष को यह आदेश दे सके कि वह, किसी दूसरे पक्ष को, जिसकी उसने पुलिस द्वारा गिरफ्तारी सदोषता पूर्वक करवाई, प्रतिकर (Compensation) दे।","కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్, 1973 లోని సెక్షన్ 358 ఏమిటి? సెక్షన్ 358, కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్, 1973 ప్రకారం, ఎటువంటి తప్పులేకుండా ఒక వ్యక్తిని అరెస్టు చేసినట్టు అయితే అట్టి ఒక పార్టీకి మరొక పార్టీ నుంచి పరిహారం చెల్లించమని ఆదేశించే అధికారం కోర్టుకు ఉంది,"
"(2) ऐसे मामलों में यदि एक से अधिक व्यक्ति गिरफ्तार किए जाते हैं तो मजिस्ट्रेट उनमें से प्रत्येक के लिए उसी रीति से एक हजार रुपए से अनधिक उतना प्रतिकर अधिनिर्णीत कर सकेगा, जितना ऐसा मजिस्ट्रेट ठीक समझे।","(2) అటువంటి సందర్భాల్లో, ఒకటి కంటే ఎక్కువ మందిని అరెస్టు చేస్తే, మేజిస్ట్రేట్ వారిలో ప్రతి ఒక్కరికి వెయ్యి రూపాయలకు పైగా అవార్డు ఇవ్వవచ్చు."
"जाहिर है, महज़ अपराध की सूचना दिए जाने से कुछ अधिक पाया जाना चाहिए।","స్పష్టంగా, కేవలం నేరం కంటే ఎక్కువ ఏదో నివేదించబడాలి."
"ऐसी अपेक्षा तब की जाती है जब मजिस्ट्रेट द्वारा, जिसके द्वारा मामला सुना जा रहा था, अभियुक्तों को या उनमे से किसी को उन्मोचित या दोषमुक्त कर दिया जाता है और उसकी यह राय होती है कि उनके या उनमे से किसी के विरुद्ध अभियोग लगाने का कोई उचित कारण नहीं था।",కేసును విచారించిన మేజిస్ట్రేట్ నిందితుడి నుండి లేదా వారిలో ఎవరినైనా విడుదల చేసినప్పుడు మరియు అతనిపై లేదా వారిలో ఎవరినైనా విచారించడానికి సరైన కారణం లేదని అభిప్రాయపడినప్పుడు అలాంటిది ఆశించబడింది ఉంది.
कानून के प्रावधानों को सुचारू रूप से प्रभाव देने के लिए यह आवश्यक है कि कारण दिखाने का एक अवसर दिया जाना चाहिए जिससे सामने वाला पक्ष मजिस्ट्रेट को इस बात को लेकर संतुष्ट करने की कोशिश करें कि गिरफ्तारी के लिए पर्याप्त आधार वास्तव में मौजूद था।,"చట్టం యొక్క నిబంధనలను అమలు చేయడానికి, కారణాన్ని చూపించడానికి ఒక అవకాశం ఇవ్వాల్సిన అవసరం ఉంది, తద్వారా సమర్థుడైన అరెస్టుకు తగిన కారణాలు ఉన్నాయని ఈ విషయాన్ని సంతృప్తి పరచడానికి ప్రయత్నిస్తారు."
"जैसा कि हम जानते ही हैं, भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 का अध्याय 9, 'साक्षियों के विषय में' प्रावधान करता है।","మనకు తెలిసినట్లుగా, ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని 9 వ అధ్యాయం 'సాక్షుల విషయంలో' అందిస్తుంది."
"इसके अंतर्गत धारा 118 यह बताती है कि कौन व्यक्ति टेस्टिफाई करने में सक्षम है, हालाँकि, इस धारा के अंतर्गत किसी ख़ास वर्ग के व्यक्तियों या श्रेणी के व्यक्तियों की सूची नहीं दी गयी है।","ఈ విభాగం కింద సెక్షన్ 118 ఎవరు పరీక్షించగలరో తెలుపుతుంది, అయితే, ఈ విభాగం కింద ఏదైనా ప్రత్యేక వర్గం లేదా వర్గానికి చెందిన వ్యక్తుల జాబితా ఇవ్వబడలేదు."
"गौरतलब है कि इस धारा के अंतर्गत, ऐसी कोई आयु भी नहीं दी गयी है, जो गवाह के गावही/बयान/साक्ष्य देने की योग्यता के प्रश्न को निर्धारित करती हो।","ఈ విభాగం కింద, అటువంటి వయస్సు కూడా ఇవ్వబడలేదు, ఇది సాక్షి/స్టేట్‌మెంట్/సాక్ష్యం అర్హత ప్రశ్నను నిర్ణయిస్తుంది."
"पर आगे बढ़ने से पहले, आइये भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 118 को पढ़ लेते हैं।","మరింత ముందుకు వెళ్ళే ముందు, ఇండియన్ ఎవిడెన్స్ యాక్ట్, 1872 లోని సెక్షన్ 118 చదువుదాం."
"हालाँकि, यह जरुर है कि उसके पास अदालत द्वारा उसके समक्ष रखे गए प्रश्नों को समझने और उसका तर्कसंगत उत्तर देने की बौद्धिक क्षमता मौजूद होनी चाहिए।","ఏదేమైనా, కోర్టు అతని ముందు ఉంచిన ప్రశ్నలను అర్థం చేసుకోవడానికి, సహేతుకమైన సమాధానం ఇవ్వడానికి అతనికి మేధో సామర్థ్యం ఉండాలి."
"इसलिए, यदि न्यायालय इस बात को लेकर संतुष्ट है कि 12 वर्ष से कम उम्र का बच्चा एक सक्षम गवाह है, तो न्यायालय द्वारा, इस तरह के गवाह की शपथ या सत्योक्ति लिए बिना, उसकी जांच की जा सकती है - दत्तू रामराव सखारे बनाम महाराष्ट्र राज्य (1997) 5 SCC 341।","అందువల్ల, 12 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న పిల్లవాడు సమర్థ సాక్షి అని కోర్టు సంతృప్తి చెందితే, అటువంటి సాక్షిని ప్రమాణం లేదా అఫిడవిట్ తీసుకోకుండా కోర్టు పరిశీలించవచ్చు – దత్తురామారావు సఖారే వర్సెస్‌ మహారాష్ట్ర రాష్ట్రం (1997) 5 ఎస్‌సీసీ 341."
"क्या संपुष्टि (Corroboration) है आवश्यक? इस बारे में शीर्ष अदालत की एक साफ़ राय यह रही है कि एक बाल-गवाह की गवाही पर भरोसा किया जा सकता है, अगर अदालत को यह पता चलता है कि उसके पास शपथ के दायित्व की पर्याप्त बुद्धिमत्ता और समझ है।","ధృవీకరణ అవసరమా? ప్రమాణాన్ని నిర్వర్తించేందుకు తగిన బుద్ధి, అర్థం చేసుకునే శక్తి ఉందని న్యాయస్థానం గ్రహిస్తే అట్టి బాల సాక్ష్యం న్యాయస్థానం పరిగణనలోకి తీసుకోవచ్చని సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది."
"सावधानी के रूप में, अदालत को बाल-गवाह की गवाही/बयान के लिए पर्याप्त पुष्टि (Corroboration) प्राप्त करनी चाहिए।","జాగ్రత్త పరంగా, న్యాయస్థానంలో బాల-సాక్షి యొక్క వాంగ్మూలం/ప్రకటన కొరకు అవసరం మేరకు బలపరుస్తున్నట్లు నిర్ధారణ సంపాదించాలి."
"यदि बाल-गवाह की गवाही/बयान को विश्वसनीय और सत्य पाया जाता है, और रिकॉर्ड पर अन्य साक्ष्य द्वारा उसकी पुष्टि की जाती है, तो इसे बिना किसी हिचकिचाहट के स्वीकार किया जा सकता है।","ఒకవేళ బాల-సాక్షి యొక్క వాంగ్మూలం/ప్రమాణం నమ్మదగ్గది మరియు నిజమని తేలితే, మరియు రికార్డులో ఇతర సాక్షుల ద్వారా అది బలపరచడం జరిగినప్పుడు, దానిని ఎటువంటి సందేహం లేకుండా దానిని స్వీకరించవచ్చును."
"गौरतलब है इस नियम को अदालत द्वारा कानून के नियम के बजाय, एक व्यवहारिक नियम के तौर पर देखा गया है।","విశేషమేమిటంటే, ఈ నియమాన్ని న్యాయస్థానం ఒక నియమంలా కాకుండా ఆచరణాత్మక నియమం వలె చూసింది."
दत्तू रामराव सखारे बनाम महाराष्ट्र राज्य (1997) 5 SCC 341 के मामले में यह आयोजित किया गया था कि इस बात का कोई नियम नहीं है कि केवल बाल गवाह की गवाही के आधार पर किसी को दोषी नहीं ठहराए जा सकता है।,దత్తూ రామ్‌రావ్ సఖారే vs. మహారాష్ట్ర రాష్ట్రం (1997) 5 ఎస్‌సిసి 341 కేసులో కేవలం బాల-సాక్షి సాక్ష్యం ఆధారంగా మాత్రమే ఎవరినీ దోషులుగా పరిగణించ కూడదు అని ప్రమాణితమైనది.
"हालांकि, समझदारी के एक नियम के रूप में, न्यायालय का यह मानना है कि अन्य भरोसेमंद सबूतों से बाल-गवाह की गवाह की संपुष्टि वांछनीय है।","ఏదేమైనా, బుద్ధికి న్యాయమనిపించిన ఒక నియమ రూపంగా, బాల-సాక్షి సాక్ష్యాన్ని ఇతర నమ్మకమైన సాక్ష్యం బలపరచడం వాంఛనీయము అని కోర్టు అభిప్రాయపడింది."
"वहीँ, पंछी एवं अन्य बनाम उत्तर प्रदेश राज्य [1998 (7) SCC 177] के मामले में यह माना गया था कि एक बाल-गवाह की गवाही/साक्ष्य का अधिक सावधानी के साथ, मूल्यांकन किया जाना चाहिए।","అది అలాగుంటే, పంచీ మరియు ఇతరులు వర్సెస్ ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్రం [1998 (7) SCC 177] విషయంలో బాల సాక్షి యొక్క సాక్ష్యం/సాక్ష్యాలను మరింత జాగ్రత్తగా పరిశీలించాలని తేలింది."
"बाल गवाह की गवाही को पर्याप्त पुष्टि (Corroboration) प्राप्त होनी चाहिए, और यह नियम कानून के नियम से अधिक, व्यावहारिक ज्ञान का नियम है।","పిల్ల-సాక్షి యొక్క సాక్ష్యం తగినంత ధృవీకరణను పొందుట అవసరం, మరియు ఈ నియమం చట్టం యొక్క నియమం కంటే కూడా ఆచరణాత్మక పరిజ్ఞానపు నియమమై ఉన్నది."
"बाल गवाह के साक्ष्य की करीबी से जांच है आवश्यक इसके अलावा, सूर्यनारायण बनाम कर्नाटक राज्य 2001 Cri।","బాల సాక్షి సాక్ష్యాల దగ్గరి పరిశీలన అవసరం.మరియు, సూర్యనారాయణ వి. కర్ణాటక రాష్ట్రం 2001"
"एक बाल गवाह की गवाही की अदालत द्वारा गंभीरता से जांच की जानी इसलिए भी आवश्यक हो जाती है क्योंकि, चूँकि एक बच्चा अतिसंवेदनशील होता है और इसलिए वह दूसरों के बहकावे में आ सकता है, और इस प्रकार से वह ट्यूटरिंग का एक आसान शिकार हो सकता है।","ఒక బాల-సాక్షి యొక్క సాక్ష్యం న్యాయస్థానం ద్వారా తీవ్రంగా పరిశోధించ వలసి వచ్చిందెందుకంటే, పిల్లలు ఎంతో సున్నితమైన వారవడం చేత ఇతరులు సులభంగా వారిని తప్పుదోవ పట్టించగలరు, మరియు ఇలా వారు ట్యూటరింగుతో సుళువుగా వారిని వేటాడవచ్చు."
इस बात को पंछी एवं अन्य बनाम उत्तर प्रदेश राज्य [1998 (7) SCC 177] के मामले में भी रेखांकित किया गया था।,పంచీ మరియు ఇతరులు వర్సెస్ ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్రం [1998 (7) SCC 177] విషయంలో కూడా ఇది నొక్కి వక్కాణించడమైనది.
"अदालत ने यह भी माना था कि यह वांछनीय है कि प्रारंभिक जांच के बाद, न्यायालय द्वारा इस बाबत रिकॉर्ड बनाया जाए जिसमें यह राय रखी जाये कि मौजूदा बाल-गवाह, सच बोलने के कर्तव्य को समझता है।","ప్రాథమిక విచారణ తరువాత, న్యాయస్థానం ఒక రికార్డు తయారు చేయటం కోరదగినదని, ప్రస్తుతం ఉన్న బాల సాక్షి నిజం చెప్పవలసిన అవసరాన్ని అర్థం చేసుకుంటాడని కోర్టు అభిప్రాయపడింది."
यह बात ध्यान में रखी जानी चाहिए कि एक बाल गवाह की योग्यता का निर्धारण करने के लिए न्यायाधीश को अपनी एक स्वतंत्र राय बनानी होती है।,ఒక బాల-సాక్షి యోగ్యతను నిర్ణయించుటకు న్యాయమూర్తికి తనదంటూ ఒక స్వతంత్ర అభిప్రాయం ఏర్పరచుకోవలసి ఉంటుందన్న విషయాన్ని గుర్తుంచుకోవాలి.
"न्यायाधीश, बाल-गवाह की क्षमता का परीक्षण करने की स्वतंत्रता रखता है और कोई भी सटीक नियम बाल गवाह के विवेक और ज्ञान को निर्धारित करने के लिए नहीं बनाया जा सकता।",బాల సాక్షి సామర్థ్యాన్ని పరీక్షించడానికి న్యాయమూర్తికి స్వేచ్ఛ ఉన్నది మరియు బాల సాక్షి యొక్క విచక్షణ మరియు జ్ఞానాన్ని నిర్ణయించడానికి ఖచ్చితమైన నియమం ఏదీ చేయలేము.
"इस सवाल पर निर्णय, कि क्या एक बाल गवाह के पास पर्याप्त मानसिक स्तर/बुद्धि/मानसिक परिपक्वता मौजूद है, मुख्य रूप से ट्रायल जज के द्वारा लिया जाता है, जो बाल-गवाह के शिष्टाचार, बुद्धिमत्ता या उसकी कमी को नोटिस करता है - निव्रुति पांडुरंग कोकाटे बनाम महाराष्ट्र राज्य (2008) 12 एससीसी 565।","బాల-సాక్షికి తగినంత మానసిక స్థాయి/తెలివితేటలు/మానసిక పరిపక్వత ఉందా అనే ప్రశ్నపై నిర్ణయం ప్రధానంగా ట్రయల్ జడ్జి తీసుకుంటారు, అతను కోర్టు సాక్షి యొక్క బుద్ధి, తెలివితేటలు లేదా అది లేకపోవడం గమనిస్తాడు - నివృతి పాండురంగ్ కోకటే వర్సెస్ మహారాష్ట్ర రాష్ట్రం (2008) 12 SCC 565."
"उक्त न्यायाधीश द्वारा ऐसा निर्णय लेने के लिए, किसी भी प्रकार की परीक्षा (बाल-गवाह की) का सहारा लिया सकता है, जो उस बाल-गवाह की क्षमता और बुद्धिमत्ता का खुलासा करे।","ఆ న్యాయమూర్తి అటువంటి నిర్ణయం తీసుకోవటానికి, ఏ రకమైన పరీక్షనైనా (బాల సాక్షి) ఆశ్రయించవచ్చు, ఇది ఆ బాల-సాక్షి యొక్క సామర్థ్యాన్ని మరియు తెలివితేటలను తెలుపుతుంది."
साथ ही ऐसी परीक्षा से शपथ के दायित्व के बारे में उसकी समझ भी उजागर हो - रतनसिंह दलसुखभाई नायक बनाम गुजरात राज्य (2004) 1 SCC 64।,"అలాగే, అటువంటి పరీక్షలో ప్రమాణ స్వీకారం యొక్క బాధ్యతపై అతని అవగాహన బయటపడాలి - రతన్ సింగ్ దల్సుఖ్భాయ్ నాయక్ వి. గుజరాత్ రాష్ట్రం (2004) 1 ఎస్సిసి 64."
कम आयु के एक बच्चे को भी गवाही देने की अनुमति दी जा सकती है यदि उसके पास प्रश्नों को समझने और तर्कसंगत उत्तर देने के लिए बौद्धिक क्षमता है।,తక్కువ వయస్సు ఉన్న పిల్లవాడు ప్రశ్నలను అర్థం చేసుకోవడానికి మరియు హేతుబద్ధమైన సమాధానాలు ఇచ్చే మేధో సామర్థ్యం కలిగి ఉంటే సాక్ష్యమివ్వడానికి కూడా అనుమతించబడవచ్చు.
"एक बाल-गवाह केवल तभी अक्षम हो सकता है, जब अदालत यह मानती है कि बच्चा प्रश्नों को समझने और उनका सुसंगत जवाब देने में असमर्थ है।","పిల్లవాడు ప్రశ్నలను అర్థం చేసుకోలేకపోతున్నారని, సుసంగతమైన జవాబు చెప్పడానికి అసమర్ధుడని కోర్టు గుర్తిస్తే అటువంటి బాల-సాక్షి సమాధానం ఇవ్వడానికి అసమర్ధుడౌతాడు."
"अंत में, यह कहा जा सकता है कि यदि बाल-गवाह, अदालत द्वारा उससे किये किए गए प्रश्नों को समझता है, और उन सवालों के तर्कसंगत जवाब देता है तो यह माना जा सकता है कि वह एक सक्षम गवाह है जिसकी अदालत द्वारा जांच की जा सकती है।","చివరగా, బాల-సాక్షి కోర్టు అడిగిన ప్రశ్నలను అర్థం చేసుకుని, ఆ ప్రశ్నలకు హేతుబద్ధమైన సమాధానాలు ఇవ్వగలిస్తే, అతడు న్యాయస్థానం విచారించడానికి వీలైన సమర్థ సాక్షి అని అనుకోవచ్చు."
"एक बाल-गवाह केवल तभी गवाही/साक्ष्य देने में अक्षम माना जायेगा जब अदालत को यह लगे कि बाल-गवाह, अदालत के सवालों को समझने और उनका एक सुसंगत और समझदार तरीके से जवाब देने में असमर्थ है।",బాల-సాక్షి కోర్టు ప్రశ్నలను అర్థం చేసుకోలేకపోతున్నాడని మరియు వాటికి స్థిరమైన మరియు వివేకవంతమైన రీతిలో సమాధానం ఇవ్వలేడని కోర్టు కనుగొంటేనే బాల సాక్షి ఋజువు/సాక్ష్యం ఇవ్వడానికి అసమర్ధుడుగా పరిగణించబడుతుంది.
"COVID-19 संक्रमण के बढ़ते मामलों को देखते हुए हाल ही में चंडीगढ़ प्रशासन ने एहतियात के तौर पर, चंडीगढ़ में च्युइंग-गम, बबल-गम, पान-मसाला और अन्य संबद्ध उत्पादों की बिक्री और इनके थूकने पर प्रतिबन्ध लगा दिया।","COVID-19 సంక్రమణ కేసులు పెరుగుతున్న దృష్ట్యా, చండీగర్ పురపాలక యంత్రాంగం ఇటీవల ముందుచూపుగా చండీగర్‌లో చూయింగ్-గమ్, బబుల్-గమ్, పాన్-మసాలా మరియు ఇతర అనుబంధ ఉత్పత్తుల అమ్మకం మరియు వాటిని ఉమ్మివేయడానికి ఆంక్షలు విధించింది."
"केंद्र शासित प्रदेश, चंडीगढ़ में प्रधान गृह सचिव, अरुण गुप्ता, जो इस केंद्र शासित प्रदेश के खाद्य सुरक्षा आयुक्त का प्रभार भी संभालते हैं, ने 6 अप्रैल (सोमवार) को ये आदेश जारी किए।","కేంద్ర పాలిత చండీగర్‌లో, ఈ కేంద్రపాలిత ప్రాంత ఆహార భద్రత కమిషనర్‌గా కూడా ఉన్న ప్రిన్సిపల్ హోం కార్యదర్శి అరుణ్ గుప్తా ఏప్రిల్ 6 (సోమవారం) న ఈ ఉత్తర్వు జారీ చేశారు."
"उनके मुताबिक, ऐसा इसलिए किया गया कि चूँकि यह वायरस मनुष्य के लार (सैलाइवा) में मौजूद हो सकता है, और च्यूइंग-गम और अन्य संबद्ध उत्पादों के थूके जाने से फैल सकता है, इसलिए बेहतर यह होगा कि न ही इन उत्पादों की बिक्री की जाये और न ही इनका उपभोग करके इन्हें थूका जाए।","అతని ప్రకారం, ఈ వైరస్ మానవుల లాలాజలం (సెలైవా) లో ఉండగలదు, మరియు చూయింగ్ గమ్, ఇతర అనుబంధ ఉత్పత్తులను ఉమ్మివేయడం ద్వారా అది వ్యాప్తి చెందుతుంది, కాబట్టి ఈ ఉత్పత్తులను అమ్మకపోవడం అలాగే వాటిని తిన్న తర్వాత ఉమ్మివేయకుండా ఉండడం మంచిది."
"इसी प्रकार, इससे पहले उत्तर प्रदेश सरकार ने भी बीते 25 मार्च को देश भर में लगाए गए 21 दिनों के लॉकडाउन के दौरान, पान मसाला के उत्पादन, वितरण और बिक्री पर अगले आदेश तक रोक लगा दी थी।","అదేవిధంగా, ఇంతకుముందు ఉత్తర ప్రదేశ్ ప్రభుత్వం మార్చి 25 న దేశవ్యాప్తంగా విధించిన 21 రోజుల లాక్డౌన్ సందర్భంగా తదుపరి ఉత్తర్వుల వరకు పాన్ మసాలా ఉత్పత్తి, పంపిణీ మరియు అమ్మకాలపై నిషేధం విధించింది."
"इसी क्रम में हाल ही में हरियाणा में भी 30 जून, 2020 तक राज्य में च्युइंग-गम और बबल गम की बिक्री और उपयोग पर प्रतिबंध लगाने का आदेश दिया गया था।","ఇదే క్రమంలో, ఇటీవల హర్యానాలో 2020 జూన్ 30 నాటికి రాష్ట్రంలో చూయింగ్ గమ్ మరియు బబుల్ గమ్ అమ్మకం మరియు వాడకాన్ని నిషేధిస్తూ ఆదేశించారు."
यह आदेश बीते 2 अप्रैल से प्रभावी हुआ था।,ఈ ఉత్తర్వు గత ఏప్రిల్ 2 నుంచి అమల్లోకి వచ్చింది.
"गौरतलब है कि यह सभी आदेश, राज्यों के खाद्य सुरक्षा आयुक्त द्वारा जारी किये गए हैं।",ఈ ఉత్తర్వులన్నీ రాష్ట్రాల ఆహార భద్రత కమిషనర్ జారీ చేయడం గమనార్హం.
"इसलिए चबाने वाले उत्पादों, खासकर च्युइंग-गम, बबल-गम और पान-मसाला की बिक्री पर प्रतिबंध लगाने का उद्देश्य, एहतियातन, इसे खाकर थूकने की संभावना को कम करते हुए कोरोनावायरस के प्रसार को रोकना है।","అందువల్ల, నమలే ఉత్పత్తుల, ముఖ్యంగా చూయింగ్-గమ్, బబుల్-గమ్ మరియు పాన్-మసాలా, అమ్మకాలను నిషేధించే ఉద్దేశ్యం ముందు జాగ్రత్త చర్య, కరోనావైరస్ వ్యాప్తి చెందకుండా నిరోధించడం, తినడం మరియు ఉమ్మివేయడం వంటి అవకాశాలను తగ్గించడానికి ముందుజాగ్రత్త చర్య."
"हालाँकि, च्युइंग-गम निर्माताओं का यह कहना है कि COVID-19, च्युइंग-गम को थूकने के माध्यम से फैलता है, इस दावे का समर्थन करने के लिए कोई वैज्ञानिक प्रमाण मौजूद नहीं है और वे सभी हरयाणा सरकार के आदेश (राज्य में च्युइंग-गम और बबल गम की बिक्री और उपयोग पर प्रतिबंध लगाने) का विरोध कर रहे हैं।","అయితే, COVID-19 చూయింగ్-గమ్ ఉమ్మివేయడం ద్వారా వ్యాపిస్తుందని పేర్కొన్నప్పటికీ, ఈ వాదనకు మద్దతు ఇవ్వడానికి శాస్త్రీయ ఆధారాలు లేవు మరియు అవన్నీ హర్యానా ప్రభుత్వం (రాష్ట్రంలో చ్యూయింగ్ గమ్ మరియు బాబుల్ గమ్ అమ్మకాలు మరియు వాడకం మీద ఆంక్ష విధించడం) ఆదేశాలే అంటూ చూయింగ్-గమ్ తయారీదారులు దానిపై విరోధాన్ని ప్రకటిస్తున్నారు."
"गौरतलब है कि चंडीगढ़ प्रशासन द्वारा दिए गए आदेश में, खुले में थूकने को अलग से प्रतिबंधित नहीं किया गया है, बल्कि केवल इन उत्पादों की बिक्री पर रोक लगायी गयी है और इन वस्तुओं का उपोग करके थूकने पर रोक लगायी गयी है।","గమనించదగ్గ విషయమేమంటే చందీగర్ ప్రశాసనం ద్వారా ఇవ్వబడిన ఆదేశాలలో బహిరంగ స్థలాలలో ఉమ్మడాన్ని ప్రత్యేకంగా వేరుగా నిషేధించలేదు గానీ, కేవలం ఈ ఉత్పత్తుల అమ్మకాలపై ఆంక్ష విధించబడింది మరియు ఈ పదార్ధాలను వాడి ఉమ్మడం మీద ఆంక్ష విధించడమైనది."
"हालाँकि, चंडीगढ़ प्रशासन में प्रधान गृह सचिव, अरुण गुप्ता ने यह अवश्य कहा है कि, ""आदर्श रूप से लोगों को खुले में नहीं थूकना चाहिए।","అయితే, చండీగఢ్ పాలకమండలి ప్రిన్సిపల్ హోం సెక్రటరీ అరుణ్ గుప్తా ఇలా అన్నారు, “ఆదర్శంగా ప్రజలు బహిరంగంగా ఉమ్మివేయకూడదు."""
"लोग थूकते समय मुंह ढंकने के लिए नैपकिन, टिश्यू पेपर या हैंकी का उपयोग कर सकते हैं।","ప్రజలు ఉమ్మి వేసేటప్పుడు నోరు కప్పడానికి న్యాప్‌కిన్లు, టిష్యూ పేపర్ లేదా హాంకీలను ఉపయోగించవచ్చు."
"ऐसा आदेश, सम्पूर्ण राज्य में या उसके किसी क्षेत्र या भाग में 1 वर्ष तक की अवधि के लिए लागू किया जा सकता ह, यानी ऐसे आदेश की अवधि 1 वर्ष से अधिक की नहीं हो सकती है।","ఇటువంటి ఆర్డర్ మొత్తం రాష్ట్రంలో లేదా ఏ ప్రాంతంలో లేదా దానిలో భాగంలో అయినా 1 సంవత్సరం వరకు వర్తించవచ్చు, అనగా అటువంటి ఆర్డర్ యొక్క వ్యవధి 1 సంవత్సరానికి మించకూడదు."
"वहीँ, अधिनियम की धारा 30 (1) के अनुसार, खाद्य सुरक्षा आयुक्त की नियुक्ति राज्य सरकार द्वारा की जाती है।","అదే సమయంలో, చట్టంలోని సెక్షన్ 30 (1) ప్రకారం, ఆహార భద్రత కమిషనర్‌ను రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నియమిస్తుంది."
"यह धारा यह कहती है कि, राज्य सरकार, खाद्य सुरक्षा और मानकों तथा इस अधिनियम और इसके अधीन बनाए गए नियमों और विनियमों के अधीन अधिकथित अन्य अपेक्षाओं के दक्ष कार्यान्वयन के लिए राज्य के लिए खाद्य सुरक्षा आयुक्त नियुक्त करेगी।",ఈ చట్టం ప్రకారం ఆహార భద్రత మరియు ప్రమాణాలు మరియు ఇతర అవసరాలు మరియు ఈ నిబంధనల ప్రకారం నిర్దేశించిన ఇతర అవసరాలు మరియు దానిపై రూపొందించిన నియమ నిబంధనలను సమర్థవంతంగా అమలు చేయడానికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం రాష్ట్రానికి ఆహార భద్రత కమిషనర్‌ను నియమిస్తుందని పేర్కొంది.
और बिक्री के लिए खतरनाक है।,మరియు అమ్మకానికి ప్రమాదకరమైనది.
"इसके अलावा, धारा 38 के ही अनुसार, खाद्य सुरक्षा आयुक्त जब्त किये गए उत्पादों की एक रसीद दुकानदार को देगा।","ఇవి కాక, సెక్షన్ 38 ప్రకారం, స్వాధీనం చేసుకున్న ఉత్పత్తులకు ఒక రశీదును ఆహార భద్రత కమిషనర్ దుకాణదారునికి ఇస్తారు."
"तत्पश्च्यात, आगे की कानूनी कार्यवाही के लिए संबंधित न्यायालयों में एक विस्तृत रिपोर्ट/चालान पेश किया जाएगा।","ఆ తరువాత, తదుపరి చట్టపరమైన చర్యల కోసం సంబంధిత కోర్టులలో వివరణాత్మక నివేదిక/చలాన్ ప్రవేశపెట్టబడుతుంది."
स्थानीय अदालत इन आदेशों के उल्लंघन करने वाले के खिलाफ कारावास के साथ जुर्माना भी लगा सकती हैं।,ఈ ఉత్తర్వులను ఉల్లంఘించినవారికి వ్యతిరేకంగా స్థానిక కోర్టులు జైలు శిక్షతోపాటు జరిమానా కూడా విధించవచ్చు.
"जैसा कि हम सभी जानते हैं, प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने 24 मार्च, रात 12 बजे से अगले 21 दिनों के लिए देशव्यापी लॉकडाउन की घोषणा की थी।",మార్చి 24 న మధ్యాహ్నం 12 గంటల నుండి వచ్చే 21 రోజులు ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోడీ దేశవ్యాప్తంగా లాక్డౌన్ ప్రకటించారన్న విషయం మనందరకూ తెలిసిందే.
पीएम ने यह घोषणा करते हुए कहा था कि कोरोना-वायरस को आम-जन के बीच फैलने से रोकने के लिए यह उपाय नितांत आवश्यक है।,కరోనా-వైరస్ సాధారణ ప్రజలలో వ్యాప్తి చెందకుండా ఉండటానికి ఈ చర్య ఖచ్చితంగా అవసరమని ప్రధాని ప్రకటించారు.
"प्रधानमंत्री की इस घोषणा के पश्च्यात, गृह मंत्रालय (एमएचए) ने 24 मार्च को ही आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 को सम्पूर्ण देश में लागू कर दिया था, ताकि देश में फैलते COVID -19 के प्रभाव को रोकने के लिए सोशल डिसटैन्सिंग (या फिजिकल डिसटैन्सिंग) के उपायों को प्रभावी ढंग से लागू किया जा सके।","ప్రధానమంత్రి ఈ ప్రకటన తరువాత, హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ (ఎంహెచ్ఏ) మార్చి 24 న దేశవ్యాప్తంగా విపత్తు నిర్వహణ చట్టం 2005 ను అమలు చేసింది, దేశంలో COVID-19 వ్యాప్తి చెందకుండా నిరోధించడానికి సామాజిక దూరం (లేదా శారీరక దూరం) లాంటి ఉపాయాలను సమర్థవంతంగా అమలు చేయడానికి వీలుగా ఇలా చేసింది."
"इस आदेश के जरिये पहली बार देश को आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 के प्रावधानों के तहत बंद किया गया है।","ఈ ఉత్తర్వు ద్వారా, మొదటిసారిగా విపత్తు నిర్వహణ చట్టం, 2005 లోని నిబంధనల ప్రకారం మూసివేయబడింది."
यह भी पहली बार है जब केंद्र सरकार ने राज्यों को इस परिमाण के निर्देश जारी किए हैं।,కేంద్ర ప్రభుత్వం ఈ పరిమాణంలో సూచనలను రాష్ట్రాలకు జారీ చేయడం ఇదే మొదటిసారి.
"आदेश के अंतर्गत इस अधिनियम की धाराओं, 51 से 60 को पूरे देश में लागू कर दिया गया है।",ఈ ఉత్తర్వు ప్రకారం ఈ చట్టంలోని 51 నుంచి 60 సెక్షన్లు దేశవ్యాప్తంగా అమలు చేయబడ్డాయి.
"जैसे कि हम जानते ही हैं, आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 की वस्तु और उद्देश्य के अनुसार इसका मकसद, आपदाओं का प्रबंधन करना है, जिसमें शमन रणनीति, क्षमता-निर्माण और अन्य चीज़ें शामिल है।","సామర్థ్యం పెంపొందించడం మరియు ఇతర విషయాలు. మనకు తెలిసినట్లుగా, విపత్తు నిర్వహణ చట్టం, 2005 యొక్క లక్ష్యం మరియు ఉద్దేశ్యం ఉపశమన వ్యూహంతో సహా విపత్తులను నిర్వహించడం,"
"आमतौर पर, एक आपदा को एक प्राकृतिक आपदा जैसे कि चक्रवात या भूकंप से समझा जा सकता है।","సాధారణంగా, ఒక విపత్తును తుఫాను లేదా భూకంపం వంటి ప్రకృతి విపత్తుగా అర్థం చేసుకోవచ్చు."
"इसके अलावा, इस अधिनियम की धारा 2 (डी) में ""आपदा"" की परिभाषा में यह कहा गया है कि आपदा का अर्थ है, ""किसी भी क्षेत्र में प्राकृतिक या मानवकृत कारणों से या उपेक्षा से उद्भूत कोई महाविपत्ति..""।","ఇంకా, చట్టం యొక్క సెక్షన్ 2 (డి) లోని ""విపత్తు"" యొక్క నిర్వచనం ప్రకారం విపత్తు అంటే ""సహజమైన లేదా మానవీకరించిన కారణాల వల్ల ఉత్పన్నమయ్యే ఏదైనా విపత్తు లేదా ఏ ప్రాంతంలోనైనా నిర్లక్ష్యం..""."
"मौजूदा लेख में हम आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 की धारा 56 (अधिकारी की कर्तव्य पालन में असफलता या उसकी ओर से इस अधिनियम के उपबंधों के उल्लंघन के प्रति मौनानुकूलता) के बारे में बात करेंगे, जिसके अंतर्गत किसी अधिकारी की कर्त्तव्य-पालन में असफलता के विषय में प्रावधान किया गया है।","ప్రస్తుత వ్యాసంలో, మనం విపత్తు నిర్వహణ చట్టం, 2005 లోని సెక్షన్ 56 గురించి మాట్లాడుకుందాం. (ఈ చట్టం యొక్క నిబంధనలను ఉల్లంఘించినందుకు అధికారి విధిని నిర్వర్తించడంలో వైఫల్యం లేదా సహకారం), దీని కింద ఒక అధికారి తన విధులను నిర్వర్తించడంలో విఫలమైతే తగు ఏర్పాటు చేయడమైనది."
"हम इस लेख में यह जानेंगे कि यदि एक अधिकारी, जिसे आपदा अधिनियम के अधीन कुछ कर्तव्यों को करने का निर्देश दिया गया है, और वह उन्हें करने से मना कर देता है, या उन्हें करने से विमुख रहता है तो उसके परिणाम क्या होंगे।",విపత్తు చట్టం ప్రకారం కొన్ని విధులను నిర్వర్తించమని ఆదేశిస్తే వాటిని చేయడానికి నిరాకరించిన లేదా వాటిని చేయకుండా ఉన్నట్లైతే దాని పర్యవసానం ఏమిటో ఈ వ్యాసంలో నేర్చుకుంటాము.
तो चलिए इसी के साथ इस लेख की शुरुआत करते हैं।,"అయితే పదండి, దీనితో ఈ కథనాన్ని ప్రారంభిద్దాం."
"गौरतलब है कि इस धारा के अंतर्गत, दोषी सिद्ध ठहराए जाने पर व्यक्ति को 1 साल तक की कैद या जुर्माना हो सकता है।","విశేషమేమిటంటే, ఈ సెక్షన్ కింద, దోషిగా తేలితే, ఒక వ్యక్తిని 1 సంవత్సరం వరకు జైలు శిక్ష లేదా జరిమానా విధించవచ్చు."
इस प्रावधान को और बेहतर ढंग से समझने के लिए आइये इसको पहले पढ़ लेते हैं।,"ఈ నిబంధనను బాగా అర్థం చేసుకోవడానికి, మొదట దాన్ని చదువుదాం."
"अब यदि ऐसा अधिकारी, अपने इस कर्त्तव्य से स्वयं को विमुख कर लेता है, या इसका पालन नहीं करता है, तो यह ऐसा ही होगा जैसे वह इस अधिनियम के अधीन अधिरोपित कर्तव्य से स्वयं को विमुख कर रहा है और इसलिए वह इस धारा के अंतर्गत दोषी ठहराया जा सकता है।","ఇప్పుడు అటువంటి అధికారి ఈ విధి నుండి తనంత తాను తప్పుకుంటే, లేదా దానికి కట్టుబడి ఉండకపోతే, అతను ఈ చట్టం క్రింద విధించిన విధి నుండి తనను తాను తప్పుదోవ పట్టిస్తున్నట్లుగా ఉంటుంది మరియు అందువల్ల అతను ఈ విభాగం కింద దోషిగా నిర్ధారించబడవచ్చు."
"हाँ, यदि उसके पास कर्तव्यों का पालन न करने एवं दिए गए कर्तव्यों से विमुख रहने के उचित कारण मौजूद हैं, या यह तो वह अपने से वरिष्ठ अधिकारी की अभिव्यक्त लिखित अनुमति प्राप्त कर चुका है, तो वह इस धारा के अंतर्गत अपना बचाव पेश कर सकता है।","కానీ, ఒకవేళ కర్తవ్య పాలన చెయ్యకుండా ఉండుటకు మరియు కేటాయించిన పనికి విముఖత చూపుటకు సహేతుకమైన కారణం ఉంటే, లేదా అతడు తన పై అధికారియొక్క అభివ్యక్తమైన వ్రాతపూర్వక అనుమతి పొంది ఉంటే అప్పుడు అతడు ఈ సెక్షను అధీనంలో తనను తాను రక్షించుకొనే వాదనను సమర్పించవచ్చు."
"इस प्रावधान की क्या है आवश्यकता? आपके मन में यह सवाल अवश्य उठ सकता है कि आखिर इस धारा एवं इस प्रावधान का प्रमुख मकसद क्या है? जैसा कि हम जानते हैं, बाढ़, भूकंप या हाल ही में आई कोरोना महामारी, ये सभी ऐसी आपदाएं हैं, जिनसे आम-जन का जीवन तहस नहस हो जाता है।","ఈ నిబంధన యొక్క అవసరం ఏమిటి? ఈ ప్రశ్న ఖచ్చితంగా మీ మనస్సులో తలెత్తుతుంది, ఈ విభాగం యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశ్యం మరియు ఈ నిబంధన ఏమిటి? వరదలు, భూకంపాలు లేదా ఇటీవలి కరోనా మహమ్మారి, మనకు తెలిసినట్లుగా, సామాన్య ప్రజల జీవితాలను నాశనం చేసే విపత్తులు."
"यह बात किसी से छुपी नहीं कि इन आपदाओं के चलते, सब कुछ बर्बादी के कगार पर पहुँच जाता है, और न जाने कितनों लोगों का सबकुछ बर्बाद भी हो जाता है।","ఈ విపత్తుల వల్ల, ప్రతిదీ నాశనపు అంచుకు చేరుకుంటుందని, ఎంతమంది ప్రజలు నాశనమవుతారో తెలియకుండా ఎవరి నుండి దాచబడలేదు."
"अब यदि हम कोरोना महामारी का ही उदाहरण ले लें, तो हम यह पाएंगे कि इसके कारण, आम जन का जीवन पूर्ण रूप से थम गया है, हम नहीं जानते कि यह आपदा और कितने दिन तक अपना कहर बरपाती रहेगी।","ఇప్పుడు, మనము కరోనా మహమ్మారి యొక్క ఉదాహరణను తీసుకుంటే, ఈ కారణంగా, సామాన్య ప్రజల జీవితం పూర్తిగా స్థంబించిపోయిందని, ఈ విపత్తు ఎంతవరకు నాశనాన్ని కొనసాగిస్తుందో మనకు తెలియదు."
"ऐसे में, उन लोगों की जिम्मेदारियां बढ़ जाती हैं, जिनके ऊपर इस आपदा से निपटने के लिए विशेष रूप से कर्तव्य अधिरोपित किया गया है।","అటువంటి పరిస్థితిలో, ఈ విపత్తును ఎదుర్కోవటానికి ప్రత్యేకంగా కర్తవ్యం ఉన్నవారి బాధ్యతలు పెరుగుతాయి."
"अब यदि ऐसे लोग (अधिकारी) अपने कर्तव्यों का पालन नहीं करेंगे, या पालन करने से इंकार करेंगे या स्वयं को उससे विमुख करेंगे, तो फिर इस आपदा से निपटने में गंभीर समस्या खड़ी हो जाएगी।","ఇప్పుడు అలాంటి వ్యక్తులు (అధికారులు) తమ విధులను నిర్వర్తించకపోతే, లేదా తమను తాము నిర్వర్తించటానికి నిరాకరిస్తే, ఈ విపత్తును ఎదుర్కోవడంలో తీవ్రమైన సమస్య తలెత్తుతుంది."
"इसीलिए, ऐसी ही स्थिति से निपटने के लिए, इस प्रावधान को अधिनियमित किया गया है, और लॉकडाउन के दौरान इसे लागू किया गया है।","అందువల్ల, ఇటువంటి పరిస్థితిని ఎదుర్కోవటానికి, ఈ నిబంధన అమలు చేయబడింది మరియు లాక్డౌన్ సమయంలో అమలు చేయబడింది."
"अंत में, यह कहना आवश्यक है कि इस लेख का मकसद आप सभी पाठकगण को सजग एवं सतर्क बनाना है, जिससे आप इस महामारी से बचने के लिए अपने आप को न केवल शारीरिक रूप से सुरक्षित रखें, बल्कि आप मानसिक रूप से भी इस महामारी से लड़ने के लिए तैयार रहें।","ముగింపులో, ఈ వ్యాసం యొక్క ఉద్దేశ్యం మీ పాఠకులందరికీ అవగాహన మరియు అప్రమత్తత కలిగించడం అని చెప్పడం అవసరం, తద్వారా మీరు ఈ అంటువ్యాధిని నివారించడానికి శారీరకంగానే కాకుండా మానసికంగా కూడా మిమ్మల్ని మీరు రక్షించుకోవచ్చు. పోరాడటానికి సిద్ధంగా ఉండండి."
"यह बात हम सभी जानते हैं कि वैसे तो फर्जी खबर को फैलाना एवं इसके फैलने में अपना योगदान देना अपने आप में बिलकुल भी उचित नहीं है, परन्तु आपदा के दौरान फर्जी ख़बरों का वितरण, बेहद खतरनाक साबित हो सकता है।","నకిలీ వార్తలను వ్యాప్తి చేయడం మరియు దాని వ్యాప్తికి తోడ్పడటం సరైంది కాదని మనందరికీ తెలుసు, కానీ విపత్తు సమయంలో నకిలీ వార్తల పంపిణీ చాలా ప్రమాదకరమని రుజువు చేస్తుంది."
इसके दुष्परिणाम शायद किसी से भी छुपे नहीं हैं।,దీని దుష్ప్రభావం బహుశా ఎవరి నుండి దాచబడలేదు.
"पीठ का कहना था कि, ""हमें उन लोगों को शांत करने की जरूरत है, जो दहशत की स्थिति में हैं।","పీఠం అంటున్నదేమంటే, ""ఆందోళన, వ్యాకుల స్థితిలో ఉన్నవారిని మనం శాంతింపజేయుట అవసరం"" అని."
""" इसी क्रम में, पिछले लेख में हमने आपदा संबंधी फर्जी ख़बर को फ़ैलाने के दुष्परिणाम पर चर्चा की थी और यह भी जाना था कि इसको लेकर भारतीय कानून क्या कहता है।","""అదే క్రమంలో, మునుపటి వ్యాసంలో మనం విపత్తుకు సంబంధించిన నకిలీ వార్తలను వ్యాప్తి చేయడం వల్ల కలిగే దుష్ప్రభావాలను చర్చించాము మరియు దాని గురించి భారత చట్టం ఏమి చెబుతుందో కూడా తెలుసుకున్నాం."
"यह धारा यह कहती है कि जो कोई, किसी आपदा या उसकी गंभीरता या उसके परिणाम के सम्बन्ध में आतंकित करने वाली मिथ्या संकट – सूचना या चेतावनी देता है, तो वह दोषसिद्धि पर कारावास से, जिसकी अवधि एक वर्ष तक की हो सकेगी या जुर्माने से दंडनीय होगा।","విపత్తు లేదా దాని తీవ్రత లేదా దాని పర్యవసానాల గురించి ఉగ్రవాద సమాచారం లేదా తప్పుడు హెచ్చరికలు ఎవరైనా ఇస్తే, ఒక సంవత్సరం వరకు లేదా జరిమానాతో జైలు శిక్ష విధించబడే. శిక్షార్హమైనది అని ఈ నిబంధన తెలుపుచున్నది."
"इस धारा के अंतर्गत, यदि कोई व्यक्ति ऐसा प्रयास करता है कि किसी आपदा या उसकी गंभीरता के सम्बन्ध में आम जनता के बीच आतंक का फैलाव हो तो उसे इस धारा के अंतर्गत दण्डित किया जा सकता है।","ఈ విభాగం కింద, ఒక వ్యక్తి విపత్తు లేదా దాని తీవ్రతకు సంబంధించి సాధారణ ప్రజలలో భీభత్సం వ్యాప్తి చేయడానికి ప్రయత్నిస్తే, అతన్ని ఈ విభాగం కింద శిక్షించవచ్చు."
उपखंड (b)/(ख) को मौजूदा लेख में हम समझेंगे।,ప్రస్తుత వ్యాసంలో ఉపవిభాగం (b)/(ఖ) లో ప్రస్తుతించబడిన వ్రాతను మనం అర్ధం చేసుకుందాం.
"इस लेख में, जैसा कि हमने जाना, हम सिर्फ धारा 505 (1) के उपखंड (ख) या (b) के विषय में चर्चा करेंगे।","ఈ వ్యాసంలో, మనకు తెలిసినట్లుగా, సెక్షన్ 505 (1) లోని సబ్ డివిజన్ (బి) లేదా (బి) అంశాన్ని మాత్రమే చర్చిస్తాము."
"गौरतलब है कि इस कानून के तहत दोषी ठहराए जाने पर व्यक्ति को अधिकतम तीन साल के कारावास और जुर्माने, अथवा दोनों से दंडित किया जा सकता है।","విశేషమేమిటంటే, ఈ చట్టం ప్రకారం దోషిగా తేలితే, ఒక వ్యక్తికి గరిష్టంగా మూడు సంవత్సరాల జైలు శిక్ష మరియు జరిమానా లేదా రెండూ విధించవచ్చు."
"शिवमोगा (कर्नाटक) का हालिया मामला [NOTE - हालाँकि, इस मामले के तथ्यों को हम सत्यापित नहीं कर रहे हैं, पर इस लेख को समझने के लिए हम न्यूज़ रिपोर्ट्स में आये तथ्यों का इस्तेमाल भर कर रहे हैं।","శివమోగ్గ (కర్ణాటక) యొక్క ఇటీవలి కేసు [గమనిక - మేము ఈ కేసు వాస్తవాలను ధృవీకరించనప్పటికీ, ఈ కథనాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి, మేము వార్తా నివేదికలలోని వాస్తవాలను ఉపయోగిస్తున్నాము."
"पुलिस अधीक्षक के. एम. शांताराजू के मुताबिक, अभियुक्त नागराज ने व्हाट्सएप के जरिए कोविड-19 पर फर्जी संदेश फैलाकर लोगों में तनाव पैदा किया।","పోలీసు సూపరింటెండెంట్ కె.ఎమ్. శాంతారాజు కధనం ప్రకారం, వాట్సాప్ ద్వారా కోవిడ్ -19 గురించి నకిలీ సందేశాలను వ్యాప్తి చేయడం ద్వారా నిందితుడు నాగ్రాజ్ ప్రజల్లో ఉద్రిక్తతకు కారణమయ్యాడు."
"संदेश में यह लिखा था कि कुछ कोविड-19 पॉजिटिव मरीज, शिवमोगा में हैं, और जब तक वे ट्रेस नहीं हो जाते, तब तक लोगों को इलाज के लिए किसी भी अस्पताल में नहीं जाना चाहिए।","కొంతమంది కోవిడ్ -19 పాజిటివ్ రోగులు శివమొగ్గలో ఉన్నారని, వారిని గుర్తించే వరకు ప్రజలు చికిత్స కోసం ఏ ఆసుపత్రికి వెళ్లరాదని సందేశంలో వ్రాయబడింది."
"न्यू अलीपोर (पश्चिम-बंगाल) का हालिया मामला [NOTE - हालाँकि, इस मामले के तथ्यों को हम सत्यापित नहीं कर रहे हैं, पर इस लेख को समझने के लिए हम न्यूज़ रिपोर्ट्स में आये तथ्यों का इस्तेमाल भर कर रहे हैं।","న్యూ అలిపూర్ (పశ్చిమ బెంగాల్) యొక్క ఇటీవలి కేసు [గమనిక - మేము ఈ కేసు వాస్తవాలను ధృవీకరించనప్పటికీ, ఈ కథనాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి, మేము వార్తా నివేదికలలోని వాస్తవాలను ఉపయోగిస్తున్నాము."
"] दी इंडियन एक्सप्रेस की खबर के मुताबिक, इसी प्रकार, न्यू अलीपोर (पश्चिम बंगाल) की एक महिला ने एक व्हाट्सएप ग्रुप पर संदेशों की एक श्रृंखला में यह दावा किया कि उसके पड़ोस में 15 लोग, और उसके घर के पास 2, COVID-19 पॉजिटिव पाए गए थे।","అదేవిధంగా, న్యూ అలిపూర్ (పశ్చిమ బెంగాల్) కు చెందిన ఒక మహిళ, ఒక వాట్సాప్ గ్రూపులో వరుస సందేశాలలో, తన ఇరుగుపొరుగు వారిలో 15 మంది, మరియు తన ఇంటి సమీపంలో ఇద్దరు, COVID-19 పోజిటివ్ గా ఉన్నట్లు కనుగొనబడిందని చెప్పింది అని ఇండియన్ ఎక్స్‌ప్రెస్ నివేదించింది."
"गौरतलब है कि, इस व्हाट्सएप ग्रुप के सदस्यों के बच्चे, एक स्थानीय प्री-स्कूल में पढने जाते हैं।","విశేషమేమిటంటే, ఈ వాట్సాప్ గ్రూపు సభ్యుల పిల్లలు చదువుకోవడానికి స్థానిక ప్రీస్కూల్‌కు వెళతారు."
महिला ने व्हाट्सएप ग्रुप सदस्यों से यह आग्रह किया कि वे किराने का सामान खरीदने के लिए अपने परिवार को बाहर न भेजें।,కిరాణా సామాగ్రి కొనడానికి తమ కుటుంబ సభ్యులని బయటకు పంపవద్దని ఆ మహిళ వాట్సాప్ గ్రూప్ సభ్యులను కోరింది.
"यहाँ इस बात को नोट करना अत्यंत महत्वपूर्ण है कि जबतक ऊपर लिखी इस बात को सबित नहीं किया जायेगा, इस धारा के अंतर्गत अभियुक्त की दोषसिद्धि नहीं हो सकती है।","ఇక్కడ గమనించవలసిన విషయం ఏమిటంటే, పైన పేర్కొన్న విషయాన్ని ఋజువు చేసేవరకూ, ఈ సెక్షన్ కింద నిందితులను దోషులుగా నిర్ధారించలేము."
"अंत में, यह कहना आवश्यक है कि इस लेख का मकसद आप सभी पाठकगण को सजग एवं सतर्क बनाना है, जिससे आप इस महामारी से बचने के लिए अपने आप को न केवल शारीरिक रूप से सुरक्षित रखें, बल्कि आप मानसिक रूप से भी इससे लड़ने के लिए तैयार रहें।","ముగింపులో, ఈ వ్యాసం యొక్క ఉద్దేశ్యం మీ పాఠకులందరికీ అవగాహన మరియు అప్రమత్తం చేయడమే అని చెప్పాల్సిన అవసరం ఉంది, తద్వారా ఈ మహమ్మారిని నివారించడానికి, మీరు మిమ్మల్ని శారీరకంగా రక్షించుకోవడమే కాదు, మానసికంగా కూడా పోరాడడానికి సిద్ధంగా ఉండండి."
"हम सभी अबतक यह जान ही चुके हैं कि कैसे कोरोना-वायरस पूरी दुनिया को अपनी चपेट में ले चुका है, और अब यह भारत में भी अपने पाँव तेज़ी पसार रहा है।","కరోనా-వైరస్ ప్రపంచం మొత్తాన్ని ఎలా ముంచెత్తిందో మనమందరం ఇప్పటికే తెలుసుకున్నాము, ఇప్పుడు అది భారతదేశంలో కూడా వేగంగా తన కాళ్ళను వ్యాపింప జేస్తున్నది."
"इसी के मद्देनजर, प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने भी मंगलवार (24 मार्च) रात 12 बजे से अगले 21 दिनों के लिए तीन सप्ताह के देशव्यापी लॉकडाउन की घोषणा कर दी।","ఈ దృష్ట్యా, ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ మంగళవారం (మార్చి 24) మధ్యాహ్నం 12 గంటల నుండి వచ్చే 21 రోజులు మూడు వారాల దేశవ్యాప్త లాక్డౌన్ ప్రకటించారు."
पीएम ने कहा था कि COVID-19 वायरस को फैलने से रोकने के लिए यह उपाय नितांत आवश्यक था।,COVID-19 వైరస్ వ్యాప్తి చెందకుండా ఉండటానికి ఈ చర్య ఖచ్చితంగా అవసరమని ప్రధాని చెప్పారు.
"दरअसल, COVID-19 महामारी को फैलने से रोकने के लिए केंद्र सरकार ने आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 के तहत शक्तियों का उपयोग करते हुए 21 दिनों के देशव्यापी लॉकडाउन की घोषणा की है।","వాస్తవానికి, COVID-19 మహమ్మారి వ్యాప్తి చెందకుండా నిరోధించడానికి విపత్తు నిర్వహణ చట్టం 2005 ప్రకారం అధికారాలను ఉపయోగించి 21 రోజుల దేశవ్యాప్తంగా లాక్డౌన్ ప్రకటించింది."
"जहाँ पिछले एक लेख में हम भारतीय दंड संहिता, 1860 की धारा 269 और धारा 270 को संक्षेप में समझ चुके हैं, वहीँ इसे लेख में हम इस संहिता की धारा 271 को समझने का प्रयास करेंगे।","మునుపటి వ్యాసంలో, భారత శిక్షాస్మృతి 1860 లోని సెక్షన్ 269 మరియు సెక్షన్ 270 ను క్లుప్తంగా అర్థం చేసుకున్నాము, ఈ వ్యాసంలో ఈ కోడ్ యొక్క సెక్షన్ 271 ను అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిద్దాము."
"यह एक वह प्रावधान है, जो जब लॉकडाउन ऑपरेशन में हो, तब लागू हो सकता है।",లాక్డౌన్ అమలులో ఉన్నప్పుడు వర్తించే నిబంధన ఇది.
"इस प्रावधान के तहत, छह महीने तक का कारावास या जुर्माने या दोनों से दण्डित किया जा सकता है।","ఈ నిబంధన ప్రకారం, ఆరు నెలల వరకు జైలు శిక్ష లేదా జరిమానా లేదా ఈ రెండిటి వల్ల శిక్షించవచ్చు."
"[जानकारी के लिए बता दें कि आमतौर पर करन्तीन (Quarantine) का तात्पर्य, एक अवधि, या अलगाव के एक स्थान से है, जिसमें लोग या जानवर, जो कहीं और से आए हैं, या संक्रामक रोग के संपर्क में आए हैं, उन्हें रखा जाता है।","(భోగట్టా కోసం చెప్పవలసినదేమంటే, సాధారణంగా క్వారంటీన్ అంటే ఒక నిర్ధారిత గడువు, లేక ఎక్కడికైతే ఏ మనుషులు లేక జంతువులు రాకుండా ఉంటాయో, వేరు ప్రాంతాన్నించి వచ్చిన, లేదా అంటువ్యాధి రోగులతో సంపర్కంలోకి రాని చోటు లేక ప్రదేశములో ఉంచడం.)"
"] भारतीय दंड संहिता, 1860 की धारा 271 के अंतर्गत यह कहा गया है कि, यदि कोई व्यक्ति जानबूझकर उस नियम की अवज्ञा करता है, जिसके तहत, कुछ स्थानों को, जहाँ कोई इन्फेक्शस रोग फैला है, उसे अन्य सभी स्थानों से अलग किया जाता है, तो ऐसा व्यक्ति, इस प्रावधान के तहत दोषी ठहराया जा सकता है।","భారతీయ శిక్షాస్మృతి, 1860 లోని సెక్షన్ 271లో ఇలా చెప్పబడింది: సంక్రామక రోగాలు ప్రబలిన కొన్ని ప్రదేశాలను ఇతర అన్ని స్థానాలనించి వేరుపరచబడినప్పుడు తెలిసి తెలిసి ఈ నిబంధనను ఉద్దేశపూర్వకంగా ఏ వ్యక్తి అయినా ఉల్లంఘిస్తే, అలా ఉల్లంఘించిన వ్యక్తి ఈ నిబంధన ప్రకారం దోషిగా పరిగణించబడతాదు."
चलिए आगे बढ़ने से पहले हम इस धारा को पढ़ लेते हैं।,మరింత ముందుకు వెళ్ళే ముందు ఈ విభాగాన్ని చదువుదాం.
इस धारा के अंतर्गत जलयान वाली बात पर हम लेख में गौर नहीं करेंगे क्योंकि वो हमारे लिए बिलकुल भी प्रासंगिक नहीं।,ఈ సెక్షన్ కింద జలయానాల గురించిన విషయాన్ని మేము పరిగణించడము లేదుఎందుకంటే వీటితో మాకు ఏ మాత్రమూ నిమిత్తము లేదు.
"बल्कि, हम इस धारा की केवल उस बात पर गौर करेंगे, और समझेंगे जहाँ यह कहा गया है कि जहाँ कोई व्यक्ति ""ऐसे स्थानों के, जहां कोई संक्रामक रोग फैला हो और अन्य स्थानों के बीच समागम विनियमित करने के लिए सरकार द्वारा बनाए गए और प्रख्यापित किसी नियम को जानते हुए अवज्ञा करेगा""।","""సంక్రామక రోగాలు ప్రబలి ఉన్నప్రదేశం మరియు ఇతర ప్రదేశాల మధ్య రాకపోకలను కట్టుదిట్టం చేయడానికి ప్రభుత్వం ద్వారా ఏర్పరచబడి ప్రకటించబడిన ఎటువంటి నియమాల యెడ తెలిసి తెలిసి అవిధేయత ప్రదర్శించువారు"" మనం ఈ సెక్షనులో పైన చెప్పిన విషయాన్ని మాత్రమే పరిగణనలోకి తీసుకుందాం."
"दूसरे शब्दों में, इस धारा के अंतर्गत जो कोई व्यक्ति करन्तीन नियमों की अवज्ञा करेगा उसे इस धारा के अंतर्गत दण्डित किया जा सकता है।","మరో మాటలో చెప్పాలంటే, ఈ విభాగం కింద ప్రస్తుత నిబంధనలను ధిక్కరించే ఎవరైనా ఈ విభాగం కింద శిక్షించబడతారు."
"करन्तीन नियम का अर्थ यह होगा जहाँ किसी क्षेत्र को किसी अन्य क्षेत्र से अलग करके रखा गया हो, जिससे कोई इन्फेक्शस रोग का फैलाव न हो।",క్వారెంటీన్ చట్టం అంటే ఒక ప్రాంతం తద్వారా సంక్రమణ వ్యాధి వ్యాప్తి చెందకుండా వేరుగా ఉంచబడిందో అటువంటి ప్రాంతం.
"[काल्पनिक उदाहरण] पटना में एक शादी-शुदा जोड़े को होम-करन्तीन मानदंडों/नियमों के तहत पटना के एक हॉस्पिटल में रखा गया था, वे सऊदी-अरब से लौटे थे और यह माना जा रहा था कि वे कोरोना संक्रमित हो सकते हैं।","[ఊహాత్మక ఉదాహరణ] పాట్నాలో ఒక వివాహిత జంటను హోమ్-క్వారెంటీన్ కొలమానాలు/ నిబంధనల ప్రకారం పాట్నాలోని ఒక ఆసుపత్రిలో ఉంచారు, వారు సౌదీ-అరేబియా నుండి తిరిగి వచ్చారు మరియు వారు కరోనా బారిన పడి ఉండవచ్చని నమ్మి ఆ పని చేసేరు."
"इस नियम का उल्लंघन करते हुए, वे उस हॉस्पिटल से बाहर निकल कर घूमते हुए पाए गए।","ఈ నిబంధనను ఉల్లంఘిస్తూ, వారు ఆ ఆసుపత్రి బయట తిరుగుతూ పట్టుబడ్డారు."
वे इस धारा के अंतर्गत दण्डित किये जा सकते हैं।,ఈ విభాగం కింద వారిని శిక్షించవచ్చు.
"कोरोना एवं भारतीय दंड संहिता, 1860 की धारा 271 कोरोना के बढ़ते प्रकोप के बीच सरकारों द्वारा यह प्रयास किया जा रहा है कि लोगों के बीच भौतिक संपर्क कम से कम हो।","కరోనా మరియు భారత శిక్షాస్మృతి, 1860 లోని సెక్షన్ 271: కరోనా విజృంభణ మధ్య ప్రభుత్వాలచే మనుష్యుల మధ్య భౌతిక సంపర్కం అతి తక్కువగా ఉండాలని ప్రయత్నాలు చెయ్యబడుచున్నవి."
"वहीँ, विदेश से आने वाले लोगों और कोरोना संदिग्ध लोगों को करन्तीन नियमों के अंतर्गत रहने का आदेश दिया जा रहा है।","అదే సమయంలో, విదేశాల నుండి వచ్చే ప్రజలు మరియు కరోనాతో ఉన్నారని అనుమానించబడిన వ్యక్తులు క్వారెంటైన్ నిబంధనల ప్రకారం జీవించాలని ఆదేశాలు ఇవ్వబడుచున్నవి."
"आमतौर पर अस्पतालों को करन्तीन केंद्र बनाया गया है, जिसमे लोगों को रखा जा रहा है, जिससे कि वो अन्य लोगों के संपर्क में न आयें और कोरोना वायरस का फैलाव न हो सके।","సాధారణంగా ఆసుపత్రులను క్వారెంటీన్ కేంద్రాలుగా చేస్తున్నారు, అలా చేసి మనుష్యులను అక్కడ ఉంచుతున్నారు, దాని ద్వారా వారు ఇతర మనుష్యులతో సంపర్కం ఉంచుకోకుండా ఉండడమౌతుంది మరియు కరోనా వైరస్ వ్యాప్తిచెందకుండా ఉంటుంది."
इस नियम के तहत ऐसे लोगों को अलग-थलग रहने के लिए कहा गया है।, ఈ నియమం ప్రకారం అలాంటి వ్యక్తులు వేర్వేరుగా ఉండాలని చెప్పడం జరుగుతుంది.
"परंतु, इन सभी मामलों में ऐसे आदेश की अवज्ञा के मामले भी सामने आ रहे हैं, इन्ही मामलों में धारा 271 लागू होगी।","కానీ, అన్ని సందర్భాల్లో అలాంటి ఆదేశాల ఉల్లంఘన కేసులు కూడా వస్తున్నాయి, ఈ కేసులకు సెక్షన్ 271 వర్తిస్తుంది."
"उदाहरण केरल के एक हालिया मामले में, अमेरिका से लौटने के बाद, एक व्यक्ति ने सरकारी मानदंडों के अनुसार होम करन्तीन के लिए पंजीकरण किया था।"," ఉదాహరణకు ఇటీవల కేరళలో జరిగిన కేసులో, యుఎస్ నుండి తిరిగి వచ్చిన తరువాత ఓ వ్యక్తి ప్రభుత్వ నిబంధనల ప్రకారం ఇంటి కరెంట్‌ కోసం నమోదు చేసుకున్నాడు."
"हालांकि, यह व्यक्ति करन्तीन दिशानिर्देशों का पालन नहीं कर रहा था और जोखिम भरा व्यवहार कर रहा था।","అయితే, ఈ వ్యక్తి ప్రస్తుతమున్న మార్గదర్శకాలను పాటించలేదు, అంతేగాక ప్రమాదకరంగా ప్రవర్తించారు."
"स्वास्थ्य विभाग से सूचना मिलने के बाद, पुलिस ने सत्यापन किया और यह पाया कि व्यक्ति बाजार स्थानों में घूम रहा था।",ఆరోగ్య శాఖ నుంచి సమాచారం అందుకున్న తరువాత పోలీసులు ఈ విషయాన్ని ధృవీకరించారు. ఆ వ్యక్తి మార్కెట్ ప్రాంతంలో తిరుగుతున్నట్లు కనుగొన్నారు.
"इसके पश्च्यात, IPC की धारा 188/269/270 एवं धारा 271 के तहत इस व्यक्ति के खिलाफ मामला दर्ज किया गया है और इस व्यक्ति को संस्थागत करन्तीन केंद्र में स्थानांतरित कर दिया गया है।","ఆ వ్యక్తిపై IPC సెక్షన్ 188/269/270,271 కింద కేసు నమోదు చేయడం జరిగింది. ఆ వ్యక్తిని సంస్థాగత క్వారెంటైన్‌ సెంటర్‌కు తరలించారు."
"हालाँकि, इस मामले के तथ्यों को हम सत्यापित नहीं कर रहे हैं पर इस लेख को समझने के लिए हम न्यूज़ रिपोर्ट्स में आये तथ्यों का इस्तेमाल भर कर रहे हैं।","మనం ఈ కేసు వాస్తవాలను ధృవీకరించడం లేదు, కానీ ఈ కథనాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి, న్యూస్‌ రిపోర్ట్ లలోని కథనాలను ఉపయోగిస్తున్నాము."
प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने मंगलवार (24 मार्च) रात 12 बजे से अगले 21 दिनों के लिए तीन सप्ताह के देशव्यापी लॉकडाउन की घोषणा की थी।,ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ మంగళవారం (మార్చి 24) రాత్రి 12 గంటల నుంచి వచ్చే 21 రోజులకు అనగా మూడు వారాల పాటు దేశవ్యాప్త లాక్‌డౌన్‌ను ప్రకటించారు.
"दरअसल, COVID-19 महामारी के फैलने से रोकने के लिए केंद्र सरकार ने आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 के तहत शक्तियों का उपयोग करते हुए 21 दिनों के देशव्यापी लॉकडाउन की घोषणा की है।","వాస్తవానికి, COVID-19 మహమ్మారి వ్యాప్తి చెందకుండా ఉండటానికి, 2005 విపత్తు నిర్వహణ చట్టం ప్రకారం అధికారాలను ఉపయోగించి కేంద్ర ప్రభుత్వం 21 రోజుల దేశవ్యాప్తంగా లాక్ డౌన్‌ ప్రకటించింది."
"हालाँकि, 21 दिन के देशव्यापी लॉकडाउन के दौरान कुछ आवश्यक सामग्री और सेवाएं बंद से मुक्त रहेंगी, आप उनकी जानकारी नीचे दिए गए लिंक पर क्लिक करके प्राप्त कर सकते हैं।","ఏదేమైనా, 21 రోజుల దేశవ్యాప్త లాక్‌డౌన్ సమయంలో, కొన్ని ముఖ్యమైన వస్తువులు, సేవలు కొనసాగుతాయి, మీరు ఈ క్రింది లింక్‌పై క్లిక్ చేసి వాటి సమాచారాన్ని పొందవచ్చు."
"इसके अंतर्गत इस अधिनियम की धाराओं, 51 से 60 को पूरे देश में लागू कर दिया गया है।",ఈ చట్టంలోని 51 నుంచి 60 సెక్షన్లు దేశవ్యాప్తంగా అమల్లో ఉంటాయి. 
"आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 जैसे कि हमने एक पिछले लेख में जाना, आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 की वस्तु और उद्देश्य के अनुसार इसका मकसद, आपदाओं का प्रबंधन करना है, जिसमें शमन रणनीति, क्षमता-निर्माण और अन्य चीज़ें शामिल है।","విపత్తు నిర్వహణ చట్టం, 2005, మునుపటి వ్యాసంలో మనకు తెలుసుకున్నట్లుగా, విపత్తు నిర్వహణ చట్టం, 2005 లక్ష్యం, ఉద్దేశం, నివారణోపాయాలు, సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించడం, ఇతర విషయాలు సహా విపత్తులను ఎదుర్కోవడం."
"वर्तमान महामारी के प्रकोप को दूर करने के लिए, केंद्र सरकार ने COVID -19 प्रकोप को ""गंभीर चिकित्सा स्थिति या महामारी की स्थिति"" के रूप में ""अधिसूचित आपदा"" के रूप में शामिल किया है।","ప్రస్తుత మహమ్మారి వ్యాప్తిని అరికట్టడానికి, కేంద్ర ప్రభుత్వం COVID-19 వ్యాప్తిని ""హెల్త్ ఎమర్జెన్సీ లేదా అంటువ్యాధి పరిస్థితి"" ""నోటిఫైడ్ విపత్తు"" గా చేర్చింది."
"आगे इस लेख में हम आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 के उन प्रावधानों के बारे में संक्षेप में बात करेंगे, जिन्हें मौजूदा समय में देश भर में लागू किया गया है।",ఇక ముందు ఈ వ్యాసంలో ప్రస్తుతం దేశవ్యాప్తంగా అమలులో ఉన్న విపత్తు నిర్వహణ చట్టం 2005 లోని నిబంధనల గురించి క్లుప్తంగా తెలుసుకుందాం.
"इसके अलावा, मिथ्या दावे (धारा 52) एवं मिथ्या चेतावनी (धारा 54) के लिए दंड की व्यवस्था के बारे में हम पिछले लेख में बात कर चुके हैं।","ఇది కాకుండా, తప్పుడు వాదనలు (సెక్షన్ 52), తప్పుడు హెచ్చరిక (సెక్షన్ 54) కు శిక్షా విధానం గురించి ఇంతకు ముందు వ్యాసంలో మాట్లాడాం."
तो चलिए इस अधिनियम की अन्य धाराओं (धारा 51-60) को संक्षेप में समझने की शुरुवात करते हैं।,కాబట్టి ఈ చట్టంలోని ఇతర విభాగాలను (సెక్షన్ 51-60) క్లుప్తంగా అర్థం చేసుకోవడం ద్వారా మొదలుపెడతాం.
"आपदा प्रबंधन अधिनियम, 2005 (धाराएँ 51-60) बाधा डालना (धारा 51) यदि कोई व्यक्ति किसी सरकारी कर्मचारी को उनके कर्तव्यों को पूरा करने से रोकता या बाधा डालता है, या केंद्र/राज्य सरकारों या एनडीएमए द्वारा जारी किए गए निर्देशों का पालन करने से इनकार करता है तो वह व्यक्ति इस धारा के अंतर्गत दण्डित किया जा सकता है।","విపత్తు నిర్వహణ చట్టం, 2005 (సెక్షన్లు 51-60), అడ్డుకోవడం (సెక్షన్‌ 51) ఎవరైనా వ్యక్తి ఒక ప్రభుత్వ ఉద్యోగిని వారి కర్తవ్యం నిర్వర్తించకుండా అడ్డుకోవడం, సమస్యలు సృష్టించడం, లేదా కేంద్ర/రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు లేదా ఎన్‌డిఎంఎ జారీ చేసిన సూచనలను పాటించడానికి నిరాకరిస్తే అట్టి వారిని ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం శిక్షించవచ్చు."
"उदाहरण के लिए, इस धारा के अंतर्गत, दिशानिर्देशों का कोई भी उल्लंघन, जिसमें पूजा स्थल पर जाना, सामाजिक कार्यक्रम का आयोजन करना आदि शामिल हैं, सभी को इस धारा के तहत अपराध माना जाएगा।","ఉదాహరణకు, ఈ నిబంధన కింద ప్రార్థనా స్థలాన్ని సందర్శించడం, సామాజిక కార్యక్రమాలు నిర్వహించడం, మొదలైన పనులు మార్గదర్శకాల ఉల్లంఘన కింద నేరంగా పరిగణించబడతాయి."
"इस धारा के अंतर्गत, 1 साल तक की कैद एवं जुर्माना।",ఈ విభాగం కింద 1 సంవత్సరం వరకు జైలు శిక్ష ఇంకా జరిమానా విధించబడుతుంది.
"हालाँकि, यदि उस व्यक्ति के कार्यों से जानमाल का नुकसान होता है, तो 2 साल तक की कैद एवं जुर्माना हो सकता है।","ఏదేమైనా, వ్యక్తి చేసే చర్యల వలన ప్రాణ, ఆస్థి నష్టం జరిగితే, అప్పుడు 2 సంవత్సరాల వరకు జైలు శిక్ష ఇంకా జరిమానా విధించవచ్చు."
"COVID-2019: जानिए क्या है सीआरपीसी की धारा 144 और आईपीसी की धारा 188 के मध्य सम्बन्ध? इस धारा के अंतर्गत, दोषसिद्धि पर, कारावास से, जिसकी अवधि दो वर्ष तक की हो सकेगी और जुर्माने से भी, दंडनीय होगा।","కొవిడ్ -2019: సిఆర్‌పిసి సెక్షన్ 144, ఐపిసి సెక్షన్ 188 మధ్య సంబంధం ఏమిటో తెలుసుకోండి? ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం నేరం రుజువు అయితే రెండు సంవత్సరాల వరకు జైలుశిక్షతో పాటు జరిమానా కూడి విధించవచ్చు."
"धन/सामग्री का दुरुपयोजन (धारा 53) यदि कोई व्यक्ति राहत कार्यों/प्रयासों के लिए किसी भी पैसे या सामग्री का दुरुपयोग, अपने स्वयं के उपयोग के लिए करता है, या उन्हें ब्लैक में बेचता है तो वह इस धारा के अंतर्गत दोषी ठहराया जा सकता है।",డబ్బు/సామగ్రిని దుర్వినియోగపరచడం (సెక్షన్ 53) ఒక వ్యక్తి ఏదైనా డబ్బు లేదా సామగ్రిని సొంత ప్రయోజనాల కోసం/ప్రయత్నాల కోసం దుర్వినియోగం చేసినా లేదా వాటిని బ్లాక్‌లో విక్రయించినా అతడు ఈ సెక్షన్ కింద దోషిగా నిర్ధారించబడతాడు.
इस धारा के अंतर्गत 2 साल तक की कैद एवं जुर्माना हो सकता है।,"ఈ విభాగం కింద, 2 సంవత్సరాల వరకు జైలు శిక్ష ఇంకా జరిమానా ఉండవచ్చు."
"मिथ्या चेतावनी (धारा 54) यदि कोई व्यक्ति एक झूठा अलार्म या आपदा के बारे में चेतावनी देता है, या इसकी गंभीरता के बारे में चेतावनी देता है, जिससे घबराहट फैलती है जोकि वह जानता है कि झूठी है, तो उसका यह कृत्य इस धारा के अंतर्गत दंडनीय होगा।","తప్పుడు హెచ్చరిక (సెక్షన్ 54) ఒక వ్యక్తి తప్పుడు అలారం లేదా విపత్తు గురించి హెచ్చరించినా లేదా దాని తీవ్రత గురించి హెచ్చరించినా, ఆ కారణంగా భయాందోళనలు కలుగుతాయని తెలిసి, ఉద్దేశపూర్వకంగా తప్పు చేస్తే ఈ సెక్షన్‌ కింద అతని చర్యలు శిక్షార్హమవుతాయి."
"इस धारा के अंतर्गत, यदि कोई व्यक्ति ऐसा प्रयास करता है कि इस आपदा या उसकी गंभीरता के सम्बन्ध में आम जनता के बीच आतंक का फैलाव हो तो उसे इस धारा के अंतर्गत दण्डित किया जा सकता है।",ఏదైనా విపత్తు లేదా దాని తీవ్రతకు సంబంధించి ఒక వ్యక్తి సాధారణ ప్రజలలో భయం సృష్టించడానికి ప్రయత్నిస్తే అతన్ని ఈ సెక్షన్‌ కింద శిక్షించవచ్చు.
"इस धारा के अंतर्गत, एक वर्ष तक का कारावास या जुर्माना हो सकता है।",ఈ సెక్షన్‌ కింద ఒక సంవత్సరం వరకు జైలు శిక్ష లేదా జరిమానా విధించవచ్చు.
"इसके अलावा, धारा 55, सरकार के विभागों द्वारा अपराध से सम्बंधित है।",సెక్షన్ 55 ప్రభుత్వ విభాగాల వారీగా నేరాలకు సంబంధించినది.
"अधिकारी की कर्त्तव्य-पालन में असफलता (धारा 56) यदि एक सरकारी अधिकारी, जिसे लॉकडाउन से संबंधित कुछ कर्तव्यों को करने का निर्देश दिया गया है, और वह उन्हें करने से मना कर देता है, या बिना अनुमति के अपने कर्तव्यों को पूरा करने से पीछे हट जाता है तो वह इस धारा के अंतर्गत दोषी ठहराया जा सकता है।","అధికారి తన విధులు నిర్వర్తించడంలో వైఫల్యం (సెక్షన్ 56) ప్రభుత్వ అధికారి లాక్ డౌన్ కు సంబంధించిన కొన్ని విధులను నిర్వర్తించాలని ఆదేశించిన తర్వాత వాటిని చేయడానికి నిరాకరిస్తే, లేదా అనుమతి లేకుండా తన విధులు నిర్వర్తించకుండా ఉంటే అతన్ని ఈ విభాగం కింద దోషిగా నిర్ధారించవచ్చు."
"इस धारा के अन्तर्गतं, 1 साल तक की कैद या जुर्माना हो सकता है।",ఈ విభాగం కింద 1 సంవత్సరం వరకు జైలు శిక్ష లేదా జరిమానా ఉండవచ్చు.
"इसी सम्बन्ध में, धारा 57 के अंतर्गत, यदि कोई व्यक्ति इस तरह के अपेक्षित आदेश का पालन करने में विफल रहता है, तो वह इस धारा के अंतर्गत दोषी ठहराया जा सकता है।","సెక్షన్ 57 కింద ఒక వ్యక్తి అటువంటి ఆదేశాలను పాటించడంలో విఫలమైతే, అతన్ని ఈ సెక్షన్ కింద దోషిగా నిర్ధారించవచ్చు."
"इस धारा के अंतर्गत, 1 साल तक की कैद एवं जुर्माना हो सकता है।","ఈ విభాగం కింద, 1 సంవత్సరం వరకు జైలు శిక్ష ఇంకా జరిమానా విధించవచ్చు."
"अधिनियम की अन्य धाराएँ (धाराएँ 58-60) इस अधिनियम की धारा 58, कंपनियों द्वारा अपराध से सम्बंधित है।","ఈ చట్టంలోని ఇతర సెక్షన్లు (సెక్షన్లు 58-60), ఈ చట్టంలోని సెక్షన్ 58 కంపెనీల నేరాలకు సంబంధించినది."
"इसके अलावा, जहाँ धारा 59 अभियोजन के लिए पूर्व मंजूरी (धारा 55 और धारा 56 के मामलों में) से सम्बंधित है, वहीँ धारा 60 न्यायालयों द्वारा अपराधों के संज्ञान से सम्बंधित है।","అంతే కాదు, సెక్షన్‌ 59, అభియోగాలు మోపేందుకు (సెక్షన్ 55, సెక్షన్‌ 56 విషయంలో) అనుమతికి సంబంధించినది, సెక్షన్‌ 60 అన్నది నేరాలను న్యాయస్థానాలు గుర్తించడానికి సంబంధించినది."
उपभोक्ता संरक्षण अधिनियम में उपभोक्ता कौन है? इसको लेकर समय-समय पर विवाद रहे हैं।,వినియోగదారుల రక్షణ చట్టం ప్రకారం వినియోగదారుడు అంటే ఎవరు? దీనిపై అనేక వివాదాలున్నాయి.
"न्यायालय अनेक मामलों में उपभोक्ता कौन है, इसकी परिभाषा स्पष्ट करता रहा है।",అనేక సందర్భాల్లో వినియోగదారుడు ఎవరనే నిర్వచనాన్ని కోర్టు స్పష్టం చేసింది.
अनेक मामलों में हमें यह मालूम हुआ है कि इस अधिनियम के अंतर्गत उपभोक्ता किसे माना जा सकता है।,ఈ చట్టం ప్రకారం వినియోగదారునిగా ఎవరిని పరిగణించవచ్చో చాలా సందర్భాల్లో తెలుసుకున్నాం.
उपभोक्ता संरक्षणअधिनियम 1986 भारत भर के उपभोक्ताओं के अधिकारों को सुरक्षित करने के लिए बनाया गया है।,"భారతదేశం అంతటా వినియోగదారుల హక్కులను పరిరక్షించడానికి వినియోగదారుల రక్షణ చట్టం, 1986 ను రూపొందించారు."
"अधिनियम तो उपभोक्ता के अधिकारों को सुरक्षित कर भी रहा है, परंतु अधिकांश मामलों में यह तय करना मुश्किल होता है कि उपभोक्ता है कौन? इस लेख के माध्यम से उपभोक्ता शब्द को समझने का प्रयास किया जा रहा है।","ఈ చట్టం వినియోగదారుల హక్కులను కాపాడుతోంది, అయితే చాలా సందర్భాలలో వినియోగదారుడు ఎవరు అని నిర్ణయించడం కష్టం? ఈ వ్యాసం ద్వారా వినియోగదారు అనే పదాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నం చేద్దాం."
अधिनियम में बताए गए उपभोक्ता की परिभाषा को भी समझने का प्रयास किया जा रहा है।,ఈ చట్టంలో పేర్కొన్న వినియోగదారు యొక్క నిర్వచనాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిద్దాం.
"उपभोक्ता संरक्षण अधिनियम की धारा 2 (घ) में परिभाषा खंड में उपभोक्ता की विस्तृत परिभाषा दी गयी है जिसके अनुसार, ""उपभोक्ता वह है जो किसी प्रतिफल के बदले कोई वस्तु खरीदता है, परंतु उस वस्तु का पुनः विक्रय वाणिज्यिक उद्देश्य से नहीं करता ऐसी परिस्थिति में वस्तु खरीदने वाला व्यक्ति उपभोक्ता कहलाता है।","వినియోగదారుల రక్షణ చట్టం సెక్షన్ 2 (డి)- వినియోగదారుడు అంటే ఎవరు అనే దాని గురించి వివరణాత్మక నిర్వచనాన్ని ఇచ్చింది. దీని ప్రకారం, ""వినియోగదారుడు అంటే ప్రతిఫలంగా ఒక వస్తువు కొనుగోలు చేసేవాడు, కానీ వాణిజ్య ప్రయోజనాల కోసం సరుకును తిరిగి అమ్మడు."" ఇలా వస్తువును కొన్న వ్యక్తిని వినియోగదారు అంటారు."
""" उपभोक्ता से सीधा सा अर्थ वस्तु या सेवा के उपभोग से लिया जाना चाहिए।",వినియోగదారునికి ప్రత్యక్ష అర్ధం వస్తువులు లేదా సేవల వినియోగం నుండి తీసుకోవాలి.
"लेख में परिभाषा को छोटा करके सरल शब्दों में समझाने का प्रयास किया गया है अन्यथा अधिनियम में बतायी गई परिभाषा अधिक विस्तृत और विषाद है, परंतु उस परिभाषा का अर्थ यही है।",ఈ వ్యాసం ద్వారా ఆ నిర్వచనాన్ని సాధారణ పదాలతో అర్థం చేసుకునేందుకు ప్రయత్నిస్తుంది. ఇతర సెక్షన్లలో పేర్కొన్న పరిభాష మరింత విస్తృతంగా ఉన్నప్పటికీ మొత్తంగా చూస్తే అవన్నీ ఇవే అర్థాన్ని సూచిస్తాయి.
न्यायालय ने समय-समय पर अपने निर्णय के माध्यम से उपभोक्ता की परिभाषा को और अधिक विस्तृत कर दिया है और अब भविष्य तथा वर्तमान के न्याय निर्णय में यह पूर्व में दिए निर्णय दलील बन रहे।,"కోర్టులు ఎప్పటికప్పుడు తమ తీర్పుల ద్వారా వినియోగదారుని అనే పద నిర్వచనాన్ని మరింత విస్తృత చేశాయి. ప్రస్తుతం, మరియు భవిష్యత్‌ కోర్టు తీర్పుల్లో ఇంతకు ముందు చెప్పుకున్న తీర్పులే ఆధారంగా ఉంటాయి."
कुछ महत्वपूर्ण निर्णय निम्नानुसार हैं उपभोक्ता होने के लिए शर्तें कंज़्यूमर यूनिटी एंड ट्रस्ट बनाम स्टेट ऑफ राजस्थान व अन्य 1991 (सीपीआर) स्टेट कमीशन जयपुर के मामले में यह बताया गया है कि उपभोक्ता के रूप में दावा करने के लिए होने वाली अपेक्षित शर्तें निम्न हैं।," కొన్ని కీలక తీర్పులు, వినియోగదారులకు సంబంధించి వర్తించే నిబంధనల గురించి తెలుసుకుందాం: కన్సూమర్‌ యూనిటీ అండ్‌ ట్రస్ట్‌ వర్సెస్‌ స్టేట్‌ ఆఫ్‌ రాజస్థాన్‌, ఇతరులు 1991 (CPR), స్టేట్‌ కమిషన్‌ జైపూర్‌ కేసులో వినియోగదారుని రూపంలో కేసు వేయాలంటే దిగువ పేర్కొన్న నిబంధనలకు లొబడి ఉండాలని స్పష్టం చేయడమైనది. "
1) उसको सेवा प्रदान की जानी चाहिए।,1) అతనికి సేవ అందించాలి
2) उसके द्वारा सेवा को भाड़े पर लिया जाना चाहिए 3) सेवा के भाड़े के लिए उसे अधिनियम की धारा 2(1) (डी) (2) के अनुसार प्रतिफल का भुगतान करना चाहिए।,2) అట్టి సేవను అతను అద్దె చెల్లించాలి 3) సేవ కోసం జరిపిన చెల్లింపుకు అతను చట్టంలోని సెక్షన్ 2 (1) (డి) (2) ప్రకారం ప్రతిఫలాన్ని అందించాలి.
सतीश कुमार बनाम मैसर्स ऑफ अल्फा ऑटोमोबाइल्स 1992 सी पी जे 202 स्टेट कमीशन हिमाचल प्रदेश के मामले में यह कहा गया है कि माल विक्रय हेतु एक स्थान से दूसरे स्थान पर भेजने वाला उपभोक्ता नहीं है।,"సతీష్ కుమార్ వర్సెస్ M/S ఆల్ఫా ఆటోమొబైల్స్, 1992 సిపిజె 202 హిమాచల్ ప్రదేశ్ స్టేట్ కమిషన్ ఏం చెప్పిందంటే సరుకులను ఒక ప్రదేశం నుండి మరొక ప్రదేశానికి అమ్మకానికి రవాణా చేసేవారు వినియోగదారులుగా పరిగణించబడరని తెలిపింది. "
इस मामले में परिवादी ने एक ट्रक खरीदा था जो ट्रक माल को एक स्थान से दूसरे स्थान पर ले जाने के लिए प्रयोग किया जाना था।,ఈ సందర్భంలో ఫిర్యాదుదారుడు సామాగ్రిని ఒక ప్రదేశం నుంచి మరొక ప్రదేశానికి తరలించడానికి ఉపయోగించాల్సిన ట్రక్కును కొనుగోలు చేశాడు.
न्यायालय ने इस मामले में परिवादी को उपभोक्ता नहीं माना।,ఈ కేసులో ఫిర్యాదుదారుని వినియోగదారుడిగా కోర్టు పరిగణించలేదు.
प्रतिफल पर चिकित्सा परिवादी उपभोक्ता है मैसर्स कॉस्मोपॉलिटन हॉस्पिटल बनाम बसंत नैयर 1992 (1) सी पी जे 302 नेशनल कमीशन के मामले में परिवादी द्वारा प्रतिफल पर चिकित्सा प्राप्त की गयी थी।, ప్రతిఫలం ఇచ్చి చికిత్స పొందేవారు వినియోగదారుడు అవుతారు. మెసర్స్‌ కాస్మోపాలిటన్‌ హాస్పిటల్‌ వర్సెస్‌ నయ్యర్‌ 1992 (1) సి పి జె 302 ప్రకారం ఫిర్యాదుదారు ప్రతిఫలాన్ని చెల్లించి ప్రతిగా చికిత్స పొందారని నేషనల్‌ కమిషన్‌ ప్రకటించింది.
परिवादी उपभोक्ता की कोटि में आता है उसके द्वारा अस्पताल के विरुद्ध प्रस्तुत परिवाद प्रचलनशील है।,"ఫిర్యాదుదారుడు వినియోగదారుడి కిందకు వస్తాడు, ఆసుపత్రిపై అతను చేసిన ఫిర్యాదు పరిశీలనార్షమేనని తెలిపింది. "
एक अन्य मामले में परिवादी बीमार था।,మరో సందర్భంలో ఫిర్యాదుదారుడు అనారోగ్యంతో ఉన్నాడు.
परिवादी ने प्राइवेट अस्पताल में प्रतिफल देकर चिकित्सा सेवाएं प्राप्त की थी।,ప్రతిఫలం చెల్లించి ఫిర్యాదుదారుడు ప్రైవేట్ ఆసుపత్రిలో వైద్య సేవలు పొందాడు.
अस्पताल को परिवादी ने दस हजार रुपए दिए थे।,ఫిర్యాదుదారుడు ఆసుపత్రికి పదివేల రూపాయలు ఇచ్చాడు.
अस्पताल ने सुझाव दिया था की विशेषज्ञ की सेवाएं प्राप्त करना चाहिए।,ప్రత్యేక సేవలు పొందాలని ఆసుపత్రి సూచించింది.
परिवादी ने प्रतिवादी को विशेषज्ञ की सेवाएं प्राप्त करने के लिए शुल्क भुगतान किया था।,ప్రత్యేక సేవలను పొందడానికి ఫిర్యాదుదారుడు ప్రతివాదికి రుసుము చెల్లించాడు.
अस्पताल में शुल्क संबंधित विशेषज्ञ को दे दिया।,ఆసుపత్రిలో ఫీజును సంబంధిత అధికారికి ఇచ్చారు.
इन परिस्थिति में परिवादी की उपभोक्ता परिस्थिति पर विचार किया जाना था।,ఈ పరిస్థితులలో ఫిర్యాదుదారు వినియోగదారుడిగా పరిస్థితిని పరిశీలించాల్సి ఉంటుంది.
परिवादी अस्पताल व संबंधित विशेषज्ञ दोनों के विरुद्ध परिवाद प्रस्तुत करने की दशा में उपभोक्ता की प्रस्थिति रखने वाला माना गया।,"ఈ సందర్భంలో ఫిర్యాదిదారు ఆస్పత్రి, స్పెషలిస్ట్‌ వైద్యుడిపై ఫిర్యాదు దాఖలు చేశారు. అట్టి ఫిర్యాదు వినియోగదారుడి పరిధిలోకి వస్తుందని తేల్చడం జరిగింది."
राज्य आयोग द्वारा निर्धारित किया कि हम पाते है कि विवाद प्रश्नगत वाहन क्रय करने में वित्त सेवा प्रदान करने के संबंध में है।,వివాదాస్పదమైన వాహనాన్ని కొనుగోలు చేయడంలో ఫైనాన్స్ సేవలు అందించడానికి సంబంధించి వివాదం ఉందని స్టేట్ కమిషన్ కనుగొంది..
परिवादी की प्रस्थिति उपभोक्ता के रूप में मानी गयी।,ఫిర్యాదుదారుడిని వినియోగదారుడిగా పరిగణించబడింది.
इस संबंध में नेशनल कमीशन के द्वारा निर्णय हरसोलिया मोटर्स विरुद्ध नेशनल इंश्योरेंस कंपनी 2005 एक सी पी जे 27 नेशनल कमीशन पर निर्भरता व्यक्त की गयी।,ఈ విషయంలో నేషనల్‌ ఇన్సూరెన్స్‌ కంపెనీ హర్‌సోలియా మోటర్స్‌కు వ్యతిరేకంగా ఫిర్‌యాదు చేసింది 2005 1 సి పి జె 27. ఇది ఆధారపడి ఉంటుందని నేషనల్‌ కమిషన్‌ తెలిపింది.
परिवादी के उपभोक्ता नहीं होने संबंधी आपत्ति अमान्य कर दी गयी।,ఫిర్యాదుదారుడు వినియోగదారుడు కాదనే అభ్యంతరం చెల్లదు.
निगम उपभोक्ता नहीं है पंजाब लैंड डेवलपमेंट बनाम महेंद्र जीत सिंह 2004 (3) 156 सीपीजे यूनियन टेरिटरी आयोग चंडीगढ़ के मामले में निगम ने परिवाद प्रस्तुत किया था।,కార్పొరేషన్ అనేది వినియోగదారుడు కాదు. పంజాబ్ ల్యాండ్ డెవలప్‌మెంట్ వర్సెస్ మహేంద్ర జీత్ సింగ్ 2004 (3) 156 సిపిజె యూనియన్ టెరిటరీ కమిషన్ చండిగఢ్‌ విషయంలో కార్పొరేషన్ ఫిర్యాదు చేసింది.
निगम की प्रस्थिति उपभोक्ता कि नहीं मानी गयी।,కార్పొరేషన్ స్థానాన్ని వినియోగదారుడిగా పరిగణించలేదు.
इसका कारण यह बताया गया है कि प्रश्नगत सेवाएं प्राप्त करने वाला निगम सेवाओं को वाणिज्यिक रूप में उपयोग में लाता है इसलिए उसे उपभोक्ता नहीं माना जा सकता।,సేవలను స్వీకరించే కార్పొరేషన్ ఆ సేవలను వాణిజ్యపరంగా ఉపయోగిస్తుంది. అందువల్ల వినియోగదారునిగా పరిగణించలేమని ప్రకటించింది.
निशुल्क ऑपरेशन में परिवादी उपभोक्ता नहीं माना गया है सी व्ही मधुसूदन बनाम डायरेक्टर जयदेव इंस्टीट्यूट ऑफ कार्डियोलॉजी 1992 (2) सीपीजे 519 स्टेट कमीशन पंजाब के मामले में परिवादी से धान के रूप में राशि वसूल की गई परंतु ऑपरेशन शुल्क पेटे कुछ भी वसूल नहीं किया गया।,"ఉచిత ఆపరేషన్‌ల విషయంలో ఫిర్యాదుదారుడిని వినియోగదారులుగా పరిగణించలేదు. సివిఇ మధుసూదన్ వర్సెస్‌ డైరెక్టర్ జయదేవ ఇనిస్టిట్యూట్‌ ఆఫ్ కార్డియాలజీ 1992 (2) సిపిజె 519 స్టేట్ కమిషన్ పంజాబ్ విషయంలో, ఫిర్యాదుదారుడి నుంచి డబ్బును వసూలు చేశారు, కాని ఆపరేషన్ కోసం ఎటువంటి ఫీజు వసూలు చేయలేదు."
ऐसी दशा में परिवादी उपभोक्ता की कोटि में नहीं आता है।,అలాంటి పరిస్థితిలో ఫిర్యాదుదారు వినియోగదారు పరిధిలోకి రాడు.
दान पेटे प्रदत राशि को इस संबंध में सेवा के प्रतिफल के रूप में नहीं माना गया।,ఈ విషయంలోనగదును సేవక ప్రతిఫలంగా పరిగణించలేదు.
राव सहिद देवराज बनाम उल्लासनगर नगर पालिका 1993 के एक मामले में परिवादी द्वारा नगर पालिका के विरुद्ध परिवाद प्रस्तुत किया गया।,"రావు సాహెబ్‌ దేవరాజ్ వర్సెస్ ఉల్లాస్‌ నగర్ మునిసిపాలిటీ 1993 కేసులో, ఫిర్యాదుదారుడు మునిసిపాలిటీపై ఫిర్యాదు చేశారు."
परिवादी यह कह रहा था कि नगरपालिका द्वारा निर्मित शौचालय का उचित रखरखाव नहीं है।,మునిసిపాలిటీ నిర్మించిన మరుగుదొడ్డి సరిగా నిర్వహించడం లేదని ఫిర్యాదుదారుడు తెలిపాడు.
राज्य आयोग महाराष्ट्र ने परिवादी की पीड़ा से सहमति व्यक्त की परंतु परिवादी को सहायता प्रदान करने में असमर्थता व्यक्त की क्योंकि परिवादी जो कि कर भुगतान करता था उपभोक्ता नहीं माना गया।,"మహారాష్ట్ర రాష్ట్ర కమిషన్ ఫిర్యాదుదారుడి వాదనను అంగీకరించింది, కాని పన్ను చెల్లించిన ఫిర్యాదుదారుని వినియోగదారుడిగా పరిగణించనందున ఫిర్యాదుదారునికి సహాయం అందించలేకపోయింది."
संतोष वर्सेस चीफ जनरल मैनेजर टेलीकम्युनिकेशन के मामले में टेलीफोन विभाग में रजिस्ट्रेशन आवेदन को जयपुर से पूना के एक्सचेंज में अंतरित नहीं किया था।,సంతోష్ వర్సస్ చీఫ్ జనరల్ మేనేజర్ టెలికమ్యూనికేషన్ విషయంలో టెలిఫోన్ విభాగంలో రిజిస్ట్రేషన్ దరఖాస్తు జైపూర్ నుంచి పూణే ఎక్స్ఛేంజ్ కు బదిలీ చేయలేదు.
यह कृत्य सेवा में कमी माना गया और प्रतिकार ब्याज सहित मंजूर किया गया।,"దీన్ని సేవా లోపంగా పరిగణించడమైనది, దీనిపై వడ్డీ సహితంగా చెల్లింపులు జరపాలనే ఆదేశాలు జారీ అయ్యాయి."
पी नागभूषण राव बनाम यूनियन बैंक ऑफ़ इंडिया 1991 सीपीआर 197 स्टेट कमिशन हैदराबाद बैंक का ग्राहक अधिनियम में परिभाषित उपभोक्ता की कोटि में आता है।,పి నాగభూషణ్ రావు వర్సెస్‌ యూనియన్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా 1991 సిపిఆర్ 197 స్టేట్ కమిషన్ ఆఫ్ హైదరాబాద్ కస్టమర్ యాక్ట్ లో నిర్వచించిన విధంగా వినియోగదారు నిర్వచనం పరిధిలోకి బ్యాంకు వస్తుంది.
बैंक द्वारा सेवा में कमी होने के आधार पर ग्राहक द्वारा परिवाद प्रस्तुत की जा सकती है।,బ్యాంక్ సేవలందించకపోవడం ఆధారంగా కస్టమర్ ఫిర్యాదులు చేయవచ్చు.
बैंक परिवादी द्वारा जमा राशि पर मात्र 5% ब्याज का भुगतान करती थी जबकि बैंक द्वारा यह राशि अधिक ब्याज दर पर अन्य उधार देने वालों को प्रदान की जाती थी।,"ఫిర్యాదుదారు జమ చేసిన మొత్తానికి బ్యాంక్ 5% వడ్డీని మాత్రమే చెల్లించేది, అయితే ఈ మొత్తాన్ని ఇతర రుణదాతలకు అధిక వడ్డీ రేటుతో బ్యాంక్ అందించింది."
इसी दशा में परिवादी द्वारा बैंक से सेवा प्रतिफल पर प्राप्त होना माना गया तथा परिवादी उपभोक्ता को उपभोक्ता की कोटि में रखा गया।,ఈ పరిస్థితిలోనే వినయోగదారుడు బ్యాంక్‌ సేవలను పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి. ఫిర్యాదుదారును తన ఫిర్యాదును వినియోగదారుల కోర్టులో సమర్పించారు. 
सेवा की कमी के आधार पर बैंक के विरुद्ध परिवाद प्रस्तुत किया जा सकता है।,సేవలు పొందలేకపోవడం ఆధారంగా బ్యాంకుపై ఫిర్యాదులను సమర్పించవచ్చు.
चेतन प्रकाश राजपुरोहित बनाम जैन विश्व भारती इंस्टीट्यूट 2006 एक सी पी जे 33 राज्य आयोग राजस्थान के मामले में यह माना गया है कि विद्यार्थी उपभोक्ता की श्रेणी में आते है।,చేతన్ ప్రకాష్ రాజ్‌పురోహిత్ వర్సెస్ జైన విశ్వ భారతి ఇనిస్టిట్యూట్‌ 2006 సిపిజె 33 రాష్ట్ర కమిషన్ రాజస్థాన్‌ విషయంలో భావించిందేంటంటే విద్యార్థులు వినియోగదారుల విభాగంలోకి వస్తారని.
अमृतलाल बनाम इंटरनेट ग्रोथ फंड लिमिटेड 1992 (2) सी पी जे 463 स्टेट कमिशन दिल्ली के मामले में चेक अनादर होने पर चेक प्राप्त करने वाला व्यक्ति उपभोक्ता माना गया है।,"అమృత్‌లాల్ వర్సెస్‌ ఇంటర్నెట్ గ్రోత్ ఫండ్ లిమిటెడ్ 1992 (2) సిపిజె 463 స్టేట్ కమిషన్ ఢిల్లీ విషయంలో, చెక్కు బౌన్స్ అయితే చెక్ అందుకున్న వ్యక్తిని వినియోగదారుడిగా పరిగణిస్తారు."
वाहन बुकिंग के समय अग्रिम राशि देने वाला उपभोक्ता है उपभोक्ता शब्द में क्रेता के अलावा वस्तु का उपयोगकर्ता भी शामिल है- मैसर्स वाणिज्य भंडार बनाम उमेश चरण 1992 (2) सी पी आर 330 स्टेट कमिशन उड़ीसा।,వాహనాన్ని బుక్ చేసే సమయంలో ముందస్తు మొత్తాన్ని ఇచ్చే వ్యక్తి వినియోగదారుడు. వినియోగదారుడు అనే పదం కొనుగోలుదారుతో పాటు వస్తువు వినియోగం కూడా కలిగి ఉంటుంది - మైసర్స్ వాణిజ్య భండార్‌ వర్సెస్ ఉమేష్ చరణ్ 1992 (2) సిపిఆర్ 330 స్టేట్ కమిషన్ ఒరిస్సా.
"इस मामले में उपभोक्ता से आशय वस्तु के क्रेता से है, परंतु इसका अर्थ यह नहीं है की वस्तु का क्रेता ही उपभोक्ता माना जाएगा तथा उस उस वस्तु को उपयोग करने वाला उपभोक्ता नहीं माना जाएगा।"," ఈ సందర్భంలో వినియోగదారుడు వస్తువు కొనాలని ఆశిస్తారు. కాని, వస్తువు కొనుగోలు చేసే వ్యక్తి మాత్రమే వినియోగదారుడి పరిధిలోకి వస్తారు తప్ప వస్తువు ఉపయోగించేవారు కాదు."
प्रकरण में वस्तु क्रय करने वाले के अलावा इसका उपयोगकर्ता भी उपभोक्ता माना जाता है यदि वह उस वस्तु को क्रय करने वाले व्यक्ति के अधिकार से या अनुमोदन से वस्तु का उपयोग करता है।,చట్టంలో వస్తువు కొనుగోలు చేసిన వ్యక్తే కాదు దాన్ని ఉపయోగించే వ్యక్తి కూడా వినియోగదారుడి పరిధిలోకి వస్తారు. అయితే అట్టి వస్తువును వారు ఉపయోగించేందుకు దాన్ని కొనుగోలు చేసిన వ్యక్తి వారికి అధికారం ఇచ్చి ఉండాలి లేదా ఉపయోగించేందుకు అనుమతి ఇచ్చి ఉండాలి.
प्रस्तुत प्रकरण में एक व्यक्ति ने सीमेंट खरीदी थी तथा सीमेंट का उपयोग उसके दामाद द्वारा किया गया था।,ఓ కేసులో ఒక వ్యక్తి సిమెంట్ కొన్నాడు ఇంకా ఆ సిమెంటును అతని అల్లుడు ఉపయోగించాడు.
इस प्रकरण में यह माना गया कि सीमेंट खरीदने वाले व्यक्ति का दामाद जिसने उस सीमेंट का उपयोग किया था वह भी उपभोक्ता माना जाएगा।,ఈ సందర్భంలో సిమెంట్ కొన్న వ్యక్తి అల్లుడు కూడా వినియోగదారుడిగా పరిగణించబడ్డాడు
एक अन्य मामले में एक व्यक्ति ने कुछ दवाइयां खरीदी तथा दवाइयां अपनी स्त्री को उपयोग करने हेतु दी वही स्त्री भी उपभोक्ता मानी गयी तथा उसे परिवाद प्रस्तुत करने का अधिकार है।,"మరొక సందర్భంలో ఒక వ్యక్తి కొన్ని మందులు కొని తన ఇంట్లోని మహిళకు ఉపయోగించుకునేందుకు ఇచ్చాడు, ఇప్పుడా స్త్రీని కూడా వినియోగదారుగా పరిగణిస్తారు ఆమెకు ఫిర్యాదు చేసే హక్కు ఉంది."
सभी प्रकरण अंत में इस बात पर लौट कर आते है कि वस्तु को क्रय करना या सेवाओं को क्रय करना या उसके बदले कोई प्रतिफल देना उपभोक्ता होने की पहचान है।,తుదిగా వస్తువులు కొనుగోలు చేసినా లేదా డబ్బు చెల్లించి సేవలు పొందిన వారు వినియోగదారు నిర్వచనంలోకి వస్తారు.
वस्तु को खरीदने के बाद पुनः विक्रय उसका वाणिज्य उपयोग करने के आशय से नहीं होना चाहिए या फिर बहुत बड़ी मात्रा में वस्तु को बेचने के आशय से नहीं खरीदा जाना चाहिए जिससे ऐसी खरीदी बेची में कोई लाभ कमाने का लक्ष्य रखा गया हो।,వస్తువు కొనుగోలు చేసిన తరువాత తిరిగి అమ్మడం అనేది వ్యాపార ఉద్దేశంగా ఉండకూడదు. లేదా అమ్మకంలో లాభం పొందాలనే లక్ష్యంతో పెద్ద మొత్తంలో వస్తువులు విక్రయించడానికి ఉద్దేశించకూడదు.
"कोरोना वायरस के बढ़ते असर को देखते हुए देश में तमाम जगहों पर प्रशासन द्वारा अधिसूचना जारी करते हुए यह आदेश जारी कर दिया गया है/किया जा रहा है कि तमाम दुकाने (आवश्यक वस्तुओं को बेचने वाली दुकानों को छोड़कर), रेस्तरां, पब, म्यूजियम, डिस्को, पर्यटन स्थल इत्यादि बंद कर दिए जाएँ।","కరోనా వైరస్ ప్రభావం పెరుగుతున్న నేపథ్యాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని, దేశంలోని అన్ని ప్రాంతాల్లో పరిపాలన ఈ ఉత్తర్వులు జారీ చేస్తూ అన్ని దుకాణాలు (అత్యవసర వస్తువులను విక్రయించే దుకాణాలు తప్ప), రెస్టారెంట్లు, పబ్బులు, మ్యూజియంలు, డిస్కోలు, పర్యాటక ప్రదేశాలు మొదలైనవి మూసివేయాలని తెలిపారు."
यह आदेश इस वायरस के प्रभाव को कम करने के लिए जारी किये जा रहे हैं।,ఈ వైరస్ ప్రభావాన్ని తగ్గించడానికి ఈ ఆదేశాలు జారీ చేయబడుతున్నాయి.
हम सभी अबतक यह जान ही चुके हैं कि कैसे यह वायरस पूरी दुनिया को अपनी चपेट में ले चुका है और अब यह भारत में भी अपने पाँव तेज़ी पसार रहा है।,"ఈ వైరస్ ప్రపంచం మొత్తాన్ని ఎలా ముంచెత్తిందో మనందరికీ ఇప్పటికే తెలుసు, ఇప్పుడు ఇది భారతదేశంలో కూడా వేగంగా విస్తరిస్తోంది."
"इस आदेश के साथ यह भी सख्त हिदायत दी जा रही है कि पुलिस और जिले के अधिकारी, इलाकों में गश्त करेंगे और यदि इन आदेशों की अवज्ञा/अवहेलना की जाएगी तो उल्लंघन करने वालों पर आईपीसी की धारा 188 (सरकारी अधिकारी की अवज्ञा) के तहत मामला दर्ज किया जाएगा,जिसमें एक महीने की कैद और 1,000 रुपये का जुर्माना है।","ఈ ఉత్తర్వుతో పాటు, పోలీసులు ఇంకా జిల్లా అధికారులు ఈ ప్రాంతాలలో పెట్రోలింగ్ చేస్తారని, ఈ ఉత్తర్వులను పాటించకుండా ఉల్లంఘించిన వారిపై ఐపిసి సెక్షన్ 188 (ప్రభుత్వ అధికారి అవిధేయత) కింద అభియోగాలు మోపుతారు. కేసు నమోదు చేయబడుతుంది, ఇందులో ఒక నెల జైలు శిక్ష ఇంకా రూ.1,000 జరిమానా విధించబడుతుంది."
"इसी क्रम में हम मौजूदा लेख में भारतीय दण्ड संहिता, 1860 की धारा 188 के विषय में बात करेंगे और जानेंगे कि इसके अंतर्गत क्या प्रावधान दिए गए हैं।","ప్రస్తుత వ్యాసంలో భారత శిక్షాస్మృతి, 1860 సెక్షన్ 188 గురించి మాట్లాడుతాము ఇంకా దాని క్రింద ఏ నిబంధనలు ఇవ్వబడ్డాయి అని తెలుసుకుంటాము."
"इसके पहले हम कोविड-2019 के सन्दर्भ में भारतीय दण्ड संहिता, 1860 की धारा 269 एवं 270 के बारे में एक लेख में बात कर चुके हैं।","అంతకుముందు, కోవిడ్ -2019 సందర్భంగా మేము భారత శిక్షాస్మృతి, 1860 లోని 269 ఇంకా 270 సెక్షన్ల గురించి ఒక వ్యాసంలో మాట్లాడాము."
"376 के मामले में यह कहा गया था कि केवल एक लोक सेवक द्वारा प्रख्यापित किसी आदेश की अवज्ञा करने भरने से किसी व्यक्ति को इस धारा के अंतर्गत दण्डित नहीं किया जायेगा, बल्कि यह दिखाया जाना जरुरी है कि आदेश की अवज्ञा के परिणामस्वरूप इस धारा के अंतर्गत बताये गए परिणाम कारित हो जाएँ।", 376 విషయంలో ఒక ప్రభుత్వ ఉద్యోగి జారీ చేసిన ఉత్తర్వును ఉల్లంఘించినందుకు ఈ సెక్షన్ ప్రకారం ఏ వ్యక్తిని దండించరాదు. అయితే ఈ నిబంధన ప్రకారం ఉల్లంఘనకు ఎలాంటి పరిణామాలు ఉంటాయో ఈ సెక్షన్‌ ద్వారా వెల్లడించాల్సి ఉంటుంది. 
"यह ध्यान में रखा जाना चाहिए कि (अ) और (ब) दोनों ही मामलों के लिए, अलग-अलग सजाओं का प्रावधान है।",(ఎ) మరియు (బి) రెండు కేసులకు ప్రత్యేకమైన నేరారోపణలు ఉన్నాయని గుర్తుంచుకోవాలి.
आगे बढ़ने से पहले चलिए इस धारा को पढ़ लेते हैं।,కొనసాగడానికి ముందు ఈ సెక్షన్‌ను చదువుదాం.
स्पष्टीकरण-- यह आवश्यक नहीं है कि अपराधी का आशय क्षति उत्पन्न करने का हो या उसके ध्यान में यह हो कि उसकी अवज्ञा करने से क्षति होना संभाव्य है ।,వివరణ - అపరాధి నష్టాన్ని కలిగించే ఉద్దేశంతో ఉండవలసిన అవసరం లేదు లేదా అతనికి ఆజ్ఞలను పాటించకపోవడం ద్వారా నష్టం జరిగే అవకాశం ఉందని అతని మనస్సులో ఉండాలి.
"यह पर्याप्त है कि जिस आदेश की वह अवज्ञा करता है, उस आदेश का उसे ज्ञान है, और यह भी ज्ञान है कि उसके अवज्ञा करने से क्षति उत्पन्न होती या होनी संभाव्य है।"," అతను అవిధేయత చూపే క్రమం గురించి అతనికి జ్ఞానం ఉంటే సరిపోతుంది, అంతే కాదు దాన్ని పాటించకపోవడం వలన ఏర్పడే స్థితి లేదా తలెత్తే పరిణామాల గురించి తెలిసి ఉండాలి."
महामारी अधिनियम 1897 और धारा 188 महामारी अधिनियम की धारा 3 के अनुसार विहित की गयी किसी भी प्रक्रिया का उल्लंघन करने पर भारतीय दंड संहिता की धारा 188 के प्रावधान रखे गए हैं।,"విపత్తుల చట్టం 1897, సెక్షన్ 3 ఇంకా సెక్షన్ 188 ప్రకారం నిర్దేశించిన ఏదైనా విధానాల ఉల్లంఘనకు ఇండియన్‌ పీనల్‌ కోడ్‌ సెక్షన్ 188 లోని నిబంధనలు రూపొందించబడ్డాయి."
इस अधिनियम के अधीन बनाए गए किसी भी आदेश की अवज्ञा करने पर भारतीय दंड संहिता की धारा 188 का मुकदमा दर्ज होगा।," ఈ చట్టం ప్రకారం చేసిన ఏదైనా ఉత్తర్వులను తిరస్కరిస్తే, భారత శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 188 కింద కేసు నమోదు చేయబడుతుంది."
हालाँकि सोशल मीडिया के ज़माने में ऐसा मुश्किल ही है कि ऐसा कोई आदेश जनता तक न पहुँच सके।,సోషల్ మీడియా యుగంలో అలాంటి ఆదేశం ప్రజలకు చేరడం కష్టమేమి కాదు.
"हालाँकि, जब कोई आदेश किसी खास व्यक्ति या किसी विशिष्ट समूह के लोगों को निर्देशित किया जाता है तो यह जरुरी हो जाता है कि यह सुनिश्चित किया जाए कि वह आदेश उस व्यक्ति या समूह तक पहुंचे।"," ఏదేమైనా ఒక వ్యక్తికి లేదా ఒక నిర్దిష్ట సమూహానికి ఒక ఆదేశం నిర్దేశించినప్పుడు,ఆ ఆదేశం ఆ వ్యక్తి లేదా సమూహానికి చేరుకుంటుందని నిర్ధారించుకోవాలి."
इस धारा के अंतर्गत अभियुक्त को दोषी ठहराने के लिए यह दिखाया जाना जरुरी है कि अभियुक्त को यह ज्ञान था कि लोक अधिकारी ने ऐसा कोई आदेश दिया था जिस आदेश की अवज्ञा का दोष उसके ऊपर है।," ఈ సెక్షన్ కింద నిందితులను దోషులుగా నిర్ధారించడానికి, ప్రభుత్వ అధికారి అలాంటి ఉత్తర్వులు ఇచ్చినట్లు, వాటిని అతను ఉల్లంఘించినట్లు నిందితుడికి తెలుసని చూపించాల్సిన అవసరం ఉంది."
"अभियुक्त का कहना था कि उसे पुलिस आयुक्त के उन आदेशों का ज्ञान नहीं था, जिनकी अवज्ञा का उसपर आरोप है।", అవిధేయత ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న నిందితుడు పోలీసు కమిషనర్ ఆదేశాలు తనకు తెలియదని చెప్పాడు.
"यह दिखाने के लिए कि पुलिस आयुक्त की अधिसूचना को व्यापक रूप से प्रचारित किया गया था, और आम जनता के ज्ञान में लाया गया था और याचिकाकर्ताओं को भी उसके विषय में ज्ञान हुआ होगा, कुछ हैण्डबिल एवं न्यूज़क्लिपिंग को अदालत में पेश किया गया।"," పోలీసు కమిషనర్ నోటిఫికేషన్ విస్తృతంగా ప్రచారం అయిందని అది సాధారణ ప్రజలకు తెలిసిందని, పిటిషనర్లకు కూడా దాని గురించి తెలిసి ఉందని నిరూపించడానికి, కొన్ని హ్యాండ్‌క్లిప్‌లు, న్యూస్‌క్లిప్పింగ్స్‌ కోర్టులో ప్రవేశపెట్టారు."
"किसी भी समाज,देश के लिए महामारी एक विकराल रूप हो सकती है।","ఏ సమాజం, దేశంలోనైనా అంటువ్యాధులు తీవ్రరూపం దాల్చే అవకాశం ఉంది. "
"इस समय विश्व भर में कोरोना वायरस जैसी एक विकराल महामारी फैल रही है,जो मनुष्य के लिए अभिशाप बन कर आयी है।"," ప్రస్తుతం ప్రపంచవ్యాప్తంగా కరోనా వైరస్ వంటి విస్తృతమైన అంటువ్యాధి వ్యాప్తి చెందుతోంది, ఇది మనుషులకు శాపంగా మారింది."
विश्व भर में इस महामारी से निपटने के प्रयास किए जा रहे हैं।, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఈ అంటువ్యాధిని కట్టడి చేయడానికి ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి.
20 मार्च 2020 तक यह बीमारी भारत में भी फैल चुकी है तथा यह संक्रमण भारत भर में तेजी से फेल रहा है।, 20 మార్చి 2020 నాటికి ఈ వ్యాధి భారతదేశంలో కూడా వ్యాపించి ఇప్పుడు దేశమంతటా వేగంగా విస్తరిస్తోంది.
भारत की सरकार इस संक्रमण से निपटने के हर संभव प्रयास कर रही है।, ఈ వ్యాప్తిని అడ్డుకోవడానికి భారత ప్రభుత్వం అన్ని ప్రయత్నాలు చేస్తోంది.
सरकार की सहायता हेतु भारतीय विधि विधान में भी महामारी से निपटने हेतु संपूर्ण व्यवस्था है।," భారతదేశ చట్టాలు, విధానాల్లోనూ ఈ మహమ్మారిని ఎదుర్కోవడానికి వ్యవస్థ ఉంది."
भारतीय दंड संहिता की धारा 269 और 270 के अधीन संक्रमण को फैलाना एक दंडनीय अपराध है तथा यह संज्ञेय अपराध है।, భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 269 ఇంకా 270 ప్రకారం సంక్రమణ వ్యాప్తి చెందించడం శిక్షార్హమైన నేరం ఇంకా తీవ్రమైన నేరం కూడా.
पुलिस इस अपराध पर दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 154 के अंतर्गत एफ आई आर दर्ज करने का अधिकार रखती है।," క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్, సెక్షన్ 154 కింద ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చేసే అధికారం పోలీసులకు ఉంది."
धारा के अंतर्गत अपराधी को 2 वर्ष तक का कारावास दिया सकता है।,ఈ  సెక్షన్ కింద అపరాధిని 2 సంవత్సరాల వరకు జైలులో పెట్టవచ్చు.
"कोविड-19 और कनिका कपूर मामले के सन्दर्भ में आईपीसी की धारा 269 एवं 270 को समझिए भारतीय दंड संहिता की यह धारा ही नहीं अपितु एक अधिनियम जो 123 वर्ष पुराना अधिनियम है वह भी भारतीय विधि में उपलब्ध है, जिस अधिनियम को महामारी अधिनियम 1897 कहा जाता है।","కొవిడ్‌-19, కనికా కపూర్‌ వ్యవహారంలో ఐపీసీ సెక్షన్‌ 269, 270ను అర్థం చేసుకోండి. ఇండియన్‌ పీనల్‌ కోడ్‌లో ఈ సెక్షన్లే కాదు ఈ 123 సంవత్సరాల నాటి సెక్షన్లు అనేకం భారతీయ చట్టాల్లో ఉన్నాయి.ఈ సెక్షన్లను 1897 మహమ్మారి చట్టంగా పేర్కొంటారు."
महामारी अधिनियम 1897 अधिनियम का विस्तार यह अधिनियम संपूर्ण भारतवर्ष पर लागू होता है तथा इसके प्रावधान भारत के सभी राज्यों पर लागू होते हैं।," అంటువ్యాధుల చట్టం, 1897 మొత్తం భారతదేశానికి వర్తిస్తుంది ఇంకా దాని నిబంధనలు భారతదేశంలోని అన్ని రాష్ట్రాలకు వర్తిస్తాయి."
इस अधिनियम का उपयोग विकराल समस्या में किया जाता है।, ఈ చట్టాన్ని భయంకరమైన పరిస్థితుల్లో మాత్రమే ఉపయోగిస్తారు.
यह अधिनियम मात्र 4 धाराओं का अधिनियम है।, ఈ చట్టంలో కేవలం నాలుగు సెక్షన్లు ఉన్నాయి.
इन 4 धाराओं में ही सरकार को संपूर्ण अधिकार दे दिए गए हैं।,ఈ 4 సెక్షన్లు ప్రభుత్వానికి సంపూర్ణ అధికారాన్ని ఇస్తున్నాయి.
महामारी अधिनियम की धारा 2 के अनुसार- अधिनियम की धारा दो राज्य एवं केंद्र सरकार दोनों को शक्तियां प्रदान कर रही है।," అంటువ్యాధుల నివారణ చట్టం సెక్షన్ 2 ప్రకారం - చట్టంలోని సెక్షన్ రెండు అంటే కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు రెండింటికీ అధికారాలు ఇస్తున్నాయి."
"ऐसी स्थिति में राज्य सरकार प्रथम तो उन उपबंधों का सहारा लेगी जो साधारण उपबंद हैं, जिनके माध्यम से वह किसी राज्य का संचालन करती है।", ఇటువంటి పరిస్థితుల్లో రాష్ట్రం మొదట ఇందులో ఉండే సాధారణ నిబంధనల సాయం తీసుకుంటుంది. వీటిని రాష్ట్రంలో అమలు చేస్తుంది.
"वह साधारण उपबंध जहां पर्याप्त नहीं हैं, वहां पर राज्य सरकार इस अधिनियम का भी उपयोग कर सकती है।", సాధారణ నిబంధనలు సరిపోని చోట రాష్ట్ర ప్రభుత్వం కూడా ఈ చట్టాన్ని ఉపయోగించవచ్చు.
इस अधिनियम के माध्यम से राज्य सरकार समस्त राज्य में किसी भी व्यक्ति से ऐसी अपेक्षा कर सकती है या उसे सशक्त कर सकती है कि वह ऐसे उपाय करे जिससे राज्य में उस संक्रमण का संचार होना बंद हो जाए।,రాష్ట్రంలో వ్యాధి వ్యాపించకుండా చూసేందుకు తగిన ఆలోచనలు చేయడమే కాదు ప్రతీ వ్యక్తి కూడా దానికి అనుగుణంగా ఉండేలా చూసేందుకు తగిన అధికారం ఈ చట్టం రాష్ట్రాలకు ఇస్తుంది.
राज्य द्वारा जनता को बीमारी की रोकथाम के लिए अस्थाई विनियम बना देने का भी अधिकार है।, వ్యాధిని నిరోధించేందుకు ప్రజలపై తాత్కాలిక నిబంధనలు విధించే అధికారం రాష్ట్రానికి లభిస్తుంది. 
ऐसे समस्त विनियम बना सकती है जो बीमारी की रोकथाम में कारगर हैं।, వ్యాధి నివారణకు ఎలాంటి నిబంధనలైనా అమలు చేయవచ్చు.
जैसे कि वर्तमान हालात को देखते हुए दिल्ली राज्य सरकार ने महामारी अधिनियम का इस्तेमाल किया है।, ఉదాహరణకు ప్రస్తుత పరిస్థితిని దృష్టిలో ఉంచుకుని ఢిల్లీ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అంటువ్యాధి నివారణ చట్టాన్ని ఉపయోగించుకుంది.
"COVID 19 महामारी फैलने की आशंका के मद्देनजर दिल्ली राज्य सरकार ने 31 मार्च तक सामाजिक, सांस्कृतिक, राजनीतिक, धार्मिक, शैक्षणिक, खेल, पारिवारिक प्रकृति के किसी भी आयोजन पर प्रतिबंध लगाने के लिए महामारी रोग अधिनियम 1897 और दिल्ली महामारी रोग विनियम लागू किया है।"," COVID 19 అంటువ్యాధి వ్యాప్తి చెందే అవకాశం ఉన్నందున, ఢిల్లీ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం మార్చి 31 వరకు సాంఘిక, సాంస్కృతిక, రాజకీయ, మత, విద్యా, క్రీడలు, కుటుంబ సంబంధ కార్యక్రమాలు నిషేధించేందుకు అంటువ్యాధుల నివారణ చట్టం 1897 ఢిల్లీ ఎపిడెమిక్ డిసీజ్ రెగ్యులేషన్స్‌ ను అమలు చేసింది."
"केजरीवाल सरकार ने जिम, एसपीए, नाइट क्लबों, थिएटरों, साप्ताहिक बाज़ारों को 31 मार्च से बंद करने का आदेश दिया है।"," మార్చి 31 నుంచి జిమ్‌లు, స్పాలు, నైట్‌క్లబ్‌లు, థియేటర్లు, వీక్లీ మార్కెట్లను మూసివేయాలని కేజ్రీవాల్ ప్రభుత్వం ఆదేశించింది."
स्वास्थ्य और कल्याण विभाग के सचिव द्वारा जारी आदेश में यह भी निर्देश दिया गया है कि दिल्ली के एनसीटी में सभी शॉपिंग मॉल को रोजाना कीटाणुरहित किया जाना चाहिए और आगंतुकों के लिए मुख्य प्रवेश द्वार और व्यक्तिगत दुकानों पर पर्याप्त संख्या में हैंड सैनिटाइज़र रखने का प्रावधान करना चाहिए।," ఆరోగ్య మరియు సంక్షేమ శాఖ కార్యదర్శి జారీ చేసిన ఉత్తర్వుల్లో ఢిల్లీలోని ఎన్‌సిటిలోని అన్ని షాపింగ్ మాల్స్‌ లో ప్రతిరోజూ శానిటైజ్‌ చేయాలి. ఇంకా సందర్శకులు వచ్చే ప్రధాన ద్వారాల దగ్గర, దుకాణాల వద్ద తగిన సంఖ్యలో హ్యాండ్ శానిటైజర్లు ఉంచడానికి సదుపాయం కల్పించాలని ఆదేశించింది."
"राज्य सरकार व्यय वसूल सकती है महामारी अधिनियम की धारा 2 के ही अनुसार राज्य सरकार कोई भी व्यय वसूल सकती है, जो रोकथाम में लगते हैं।","అంటువ్యాధి చట్టం సెక్షన్ 2 ప్రకారం రాష్ట్ర ప్రభుత్వం చేసిన ఖర్చులు తిరిగి పొందవచ్చు, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నివారణకు చేసే ఖర్చులను తిరిగి పొందవచ్చు."
वह व्यय कौन चुकाएगा और किस रीति से चुकाए जाएंगे यह भी सरकार तय कर सकती है अर्थात राज्य सरकार बीमारी की रोकथाम में अधिक व्यय होता है तो उसकी प्रतिपूर्ति भी कर सकती है।,"ఆ ఖర్చును ఎవరు చెల్లించాలి, ఇంకా ఎలా చెల్లించాలో ప్రభుత్వం నిర్ణయించవచ్చు. అంటే రాష్ట్ర ప్రభుత్వం వ్యాధి నివారణకు ఎక్కువ ఖర్చు చేస్తే దాన్ని కూడా పరిహారంగా తిరిగి పొందవచ్చు."
यात्रियों का निरीक्षण करने का अधिकार अधिनियम की धारा 2 की उप धारा 2 के अनुसार राज्य सरकार हर तरह की यात्रा से आने वाले यात्रियों का निरीक्षण करने में जैसी चाहे वैसी प्रक्रिया विकसित कर सकती है तथा वह निरीक्षक नियुक्त कर सकती है।," ప్రయాణీకులను తనిఖీ చేసే అధికారం- సెక్షన్ 2 సబ్ సెక్షన్ 2 ప్రకారం, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఎలాంటి ప్రక్రియనైనా రూపొందించి వివిధ మాధ్యమాల ద్వారా ప్రయాణించే ప్రయాణీకులను తనిఖీ చేసేందుకు ఒక అధికారిని నియమించవచ్చు."
"ऐसे निरीक्षक उन लोगों को गिरफ्तार करके ऐसे स्थान पर ले जा सकते हैं जो अस्पताल या अस्थाई केंद्र हैं, जिन लोगों पर निरीक्षक को यह संदेह होता है की वह लोग संक्रमित रोग से पीड़ित हैं।",వ్యాధితో బాధపడుతున్నారని అనుమానం కలిగితే ఆ వ్యక్తులను ఈ అధికారులు అరెస్టు చేసి ఆసుపత్రి లేదా తాత్కాలిక ప్రదేశానికి తీసుకెళ్లవచ్చు.
अधिनियम की धारा 2(ए) केंद्र सरकार को शक्ति देती है कि केंद्र सरकार सभी बंदरगाह और हवाई अड्डों पर आने वाले यात्रियों का निरीक्षण कर सकती है।, ఈ చట్టం సెక్షన్ 2 (ఎ) అన్ని ఓడరేవులు ఇంకా విమానాశ్రయాలకు వచ్చే ప్రయాణీకులను తనిఖీ చేయడానికి కేంద్ర ప్రభుత్వానికి అధికారం కల్పిస్తుంది.
बीमारी की रोकथाम के लिए जैसी चाहे जैसी प्रक्रिया विहित करके व्यक्तियों को निरोध भी कर सकती है।, వ్యాధి నివారణకు ఎలాంటి విధానాన్నైనా సూచించి ప్రజలను సోకకుండా నివారించవచ్చు.
परंतु केंद्र सरकार इस अधिनियम के अंतर्गत अपनी शक्ति का प्रयोग उस समय ही करेगी जब तत्समय प्रवृत्त विधि के अधीन बीमारी की रोकथाम की जाना पर्याप्त नहीं है।, ఆ సమయంలో అమలులో ఉన్న చట్టం ప్రకారం వ్యాధి నివారణ అరికట్టలేని పక్షంలో మాత్రమే కేంద్ర ప్రభుత్వం ఈ చట్టం ప్రకారం తనకు కలిగిన అధికారాన్ని వినియోగించుకుంటుంది.
दंड अधिनियम की धारा 3 के अनुसार इस अधिनियम के अनुसार विहित की गयी किसी भी प्रक्रिया का उल्लंघन करने पर भारतीय दंड संहिता की धारा 188 के प्रावधान रखे गए हैं।,"చట్టంలోని సెక్షన్ 3 ప్రకారం, ఈ చట్టం సూచించిన ఏదైనా విధానాన్ని ఉల్లంఘిస్తే ఇండియన్‌ పీనల్‌ కోడ్‌ సెక్షన్ 188 లో నిబంధనలు అమలు చేస్తారు."
भारतीय दंड संहिता की धारा 188 के अंतर्गत लोक सेवक द्वारा सम्यक रूप से अपेक्षित आदेश की अवज्ञा संबंधी नियम है।,"ఇండియన్‌ పీనల్‌ కోడ్‌ సెక్షన్ 188 ప్రకారం, ప్రభుత్వ ఉద్యోగికి అవసరమైన ఆదేశాల ఉల్లంఘనకు సంబంధించినది."
इस धारा के अंतर्गत 6 मास तक की अवधि का कारावास और जुर्माना भी है।,"ఈ సెక్షన్ కింద 6 నెలల వరకు జైలుశిక్ష, జరిమానా విధించవచ్చు."
इस धारा के अंतर्गत जुर्माना और कारावास दोनों से दंडित किया जा सकता है।,"ఈ సెక్షన్ కింద 6 నెలల వరకు జైలుశిక్ష, జరిమానా రెండూ విధించవచ్చు."
अधिनियम की धारा 4 के अंतर्गत इस अधिनियम के अंतर्गत सदभावना पूर्वक किए गए किसी भी कार्य के विरुद्ध कोई भी वाद या विधिक कार्यवाही नहीं हो सकेगी अर्थात इस अधिनियम के अंतर्गत दिए गए आदेशों को सदभावना पूर्वक पालन करवाते समय किसी भी निरीक्षक या अधिकारी के विरुद्ध कोई वाद या विधिक कार्यवाही नहीं हो सके।," ఈ చట్టంలోని సెక్షన్ 4 ప్రకారం, ఈ చట్టాన్ని అనుసరించి, నమ్మకంతో చేసిన ఏదైనా చర్యకు వ్యతిరేకంగా ఎటువంటి దావా లేదా చట్టపరమైన చర్యలు చేపట్టడం జరగదు. అనగా, ఈ చట్టాన్ని అనుసరించి సదుద్దేశంతో ఏదైనా పనిచేస్తే అట్టిదానిపై ఇన్‌స్పెక్టర్‌ లేదా అధికారిపై ఏదైనా కేసు పెట్టడం లేదా చట్టప్రకారం చర్యలు తీసుకోవడం వంటివి జరగవు."
महामारी अधिनियम केंद्र सरकार को सभी हवाई अड्डे और बंदरगाह तथा भारत में प्रवेश प्रतिबंधित कर दिए जाने का अधिकार प्राप्त है व समस्त भारत में रेल इत्यादि को भी बंद कर देने का अधिकार रखती है।,"దేశంలోకి ప్రవేశించే అన్ని విమానాశ్రయాలు, నౌకాశ్రయాలను మూసివేసే హక్కు ఇంకా దేశంలో అన్ని రైళ్లను నిలిపివేసే అధికారం  అంటువ్యాధుల నివారణ చట్టం కేంద్ర ప్రభుత్వానికి కల్పిస్తుంది."
गिरफ्तारी शब्द आपराधिक विधि में अत्यंत महत्वपूर्ण स्थान रखता है।, అరెస్ట్ అనే పదానికి క్రిమినల్ చట్టంలో చాలా ముఖ్యమైన స్థానం ఉంది.
आपराधिक विधि में पीड़ित पक्षकार को न्याय देने हेतु आरोपी को गिरफ्तार किया जाना आवश्यक है।,బాధిత పార్టీకి న్యాయం చేయడానికి నిందితులను అరెస్టు చేయడం అవసరమని క్రిమినల్ చట్టంలో ఉంది.
पुलिस तथा मजिस्ट्रेट को आपराधिक विधि में गिरफ्तार करने संबंधी शक्तियां दी गई हैं।,"వారిని అరెస్టు చేసేందుకు పోలీసులు, న్యాయాధికారులకు చట్టం అధికారం కల్పించింది."
पुलिस और मजिस्ट्रेट न्याय प्रशासन संबंधी दो महत्वपूर्ण कड़ियां हैं।, పోలీసులు ఇంకా న్యాయాధికారులు న్యాయపాలనకు సంబంధించిన రెండు ముఖ్యమైన లింకులు.
इन दोनों को ही व्यक्तियों की गिरफ्तारी करने संबंधी अधिकार दिए गए हैं।,వ్యక్తులను అరెస్టు చేయడానికి వారిద్దరికీ అధికారం ఉంది.
गिरफ्तारी कब की जा सकती है दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 41 के अंतर्गत यह बताया गया है कि गिरफ्तारी किस समय की जा सकती है।,"ఎప్పుడు అరెస్ట్ చేయవచ్చు, ఏ సమయంలో అరెస్ట్ చేయవచ్చన్నది  కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 41 లో పొందుపరచబడింది."
इस धारा के अंतर्गत किसी पुलिस अधिकारी को बगैर वारंट के गिरफ्तार करने संबंधी अधिकार दिए गए हैं।,ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం వారెంట్ లేకుండా అరెస్టు చేసే హక్కు పోలీస్ అధికారికి ఉంది.
इस धारा के अंतर्गत पुलिस अधिकारी बिना किसी प्राधिकृत मजिस्ट्रेट के आदेश के बिना व्यक्तियों को गिरफ्तार कर सकता है।,ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం ఓ పోలీసు అధికారి మేజిస్ట్రేట్ ఆదేశాలు లేకుండా వ్యక్తులను అరెస్టు చేయవచ్చు.
"इस धारा के अंतर्गत कुछ कारण दिए गए हैं, कुछ शर्ते रखी गई हैं, जिन कारणों के विद्यमान होने पर पुलिस अधिकारी किसी व्यक्ति की गिरफ्तारी कर सकता है, वह भी किसी प्राधिकृत मजिस्ट्रेट के आदेश के बिना और कोई प्राधिकृत मजिस्ट्रेट द्वारा जारी किए गए वारंट7 के बिना ऐसी गिरफ्तारी कर सकता है।"," ఈ సెక్షన్‌లో కొన్ని కారణాలు, కొన్ని షరతులు పొందుపరచబడ్డాయి. ఒకవేళ పోలీసు అధికారి ఒక వ్యక్తిని అరెస్టు చేయడానికి తగిన కారణాలు ఉండి, అట్టిదానికి ఏ అధీకృత మేజిస్ట్రేట్ ఆదేశాలు లేకున్నా లేదా అధీకృత మేజిస్ట్రేట్ నుంచి వారెంట్ లేకున్నా కూడా అరెస్ట్ చేయవచ్చు."
1) पुलिस अधिकारी की उपस्थिति में यदि गिरफ्तार होने वाला व्यक्ति कोई संज्ञेय अपराध करता है तो पुलिस अधिकारी ऐसे व्यक्ति को गिरफ्तार कर सकता है।,"1) ఒక పోలీసు అధికారి సమక్షంలో అరెస్టు చేసిన వ్యక్తి గుర్తించదగిన నేరానికి పాల్పడితే, పోలీసు అధికారి ఆ వ్యక్తిని అరెస్టు చేయవచ్చు. "
2) पुलिस अधिकारी ऐसे व्यक्ति को भी गिरफ्तार कर सकता है जिसके विरुद्ध कोई परिवाद मिला है और विश्वसनीय सूत्रों से जानकारी मिली है।," 2) ఎవరికి వ్యతిరేకంగా ఫిర్యాదు వచ్చినా, విశ్వసనీయ వర్గాల నుంచి వచ్చిన సమాచారం ప్రకారం ఆ వ్యక్తిని పోలీసు అధికారి అరెస్ట్ చేయవచ్చు."
उस व्यक्ति द्वारा कोई ऐसा अपराध कारित किए जाने की जानकारी है जिस अपराध में 7 वर्ष से कम का कारावास है तो पुलिस अधिकारी ऐसे व्यक्ति को गिरफ्तार कर सकता है।,"ఓ వ్యక్తి నేరం చేశాడని తెలిసి, ఆ నేరానికి 7 ఏళ్లలోపు జైలు శిక్ష విధించే అవకాశముందన్న సమయంలోనూ ఆ వ్యక్తిని పోలీస్‌ అధికారి అరెస్ట్‌ చేయవచ్చు. "
3) पुलिस अधिकारी को परिवाद की जानकारी पर संदेह होता है तो वह संदेह के आधार पर ऐसे व्यक्ति की गिरफ्तारी कर सकता है।," 3) పోలీసు అధికారి ఫిర్యాదుదారుడు ఇచ్చిన సమాచారంపై అనుమానముంటే, అతను అలాంటి వ్యక్తిని అనుమానం ఆధారంగా అరెస్టు చేయవచ్చు."
पुलिस अधिकारी को यह समाधान हो गया है कि ऐसी गिरफ्तारी किसी दूसरे अपराध को करने से निवारित करने के लिए है।,అలాంటి అరెస్టు అతన్ని వేరే నేరం చేయకుండా నిరోధించడమేనని పోలీసు అధికారి భావించినప్పుడు.
4) पुलिस अधिकारी को यह विश्वास होता है कि अपराध के समुचित अन्वेषण के लिए ऐसी गिरफ्तारी नितांत आवश्यक है।, 4) నేరానికి సంబంధించి సరైన దర్యాప్తు కోసం ఇలాంటి అరెస్ట్ ఖచ్చితంగా అవసరమని పోలీసు అధికారి భావించినప్పుడు.
5) पुलिस अधिकारी को या विश्वास होता है कि यदि उसी गिरफ्तारी नहीं की गई तो साक्ष्य से छेड़छाड़ हो जाएगी।,5) ఆ అరెస్టు చేయకపోతే సాక్ష్యాలు దెబ్బతింటాయని పోలీసు అధికారి అభిప్రాయపడినప్పుడు
यह कहना अतिशयोक्ति नहीं होगी कि दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 41 के अंतर्गत पुलिस अधिकारी को गिरफ्तारी करने संबंधी अभूतपूर्व शक्तियां दी गई हैं।," క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌ సెక్షన్ 41 ప్రకారం, పోలీసు అధికారులకు అరెస్టులు చేయడానికి అపూర్వమైన అధికారాలు ఉన్నాయని చెప్పడం అతిశయోక్తి కాదు."
गिरफ्तारी के संबंध में ऐसी कोई भी रोक नहीं लगाई गई है जिस पर पुलिस अधिकारी को किसी को गिरफ्तारी करने में कोई भी परेशानी हो।,"ఎవరినైనా అరెస్టు చేసేందుకు ఎటువంటి ఇబ్బందులు, ఆంక్షలు పోలీసు అధికారికి లేవు."
पुलिस अधिकारी को गिरफ्तारी करने संबंधी सारी छूट दे दी गई हैं।, అరెస్టు చేయడానికి పోలీసు అధికారికి అన్ని విధాలా అనుమతి ఉంటుంది.
जंगी सिंह वर्सेस सम्राट के मामले में इलाहाबाद उच्च न्यायालय ने यह भी मत प्रकट किया कि धारा में प्रयुक्त पुलिस अधिकारी शब्द से आशय पुलिस विभाग के किसी भी कर्मचारी से है जिसमे सिपाही से लेकर सर्वोच्च अधिकारी तक सम्मलित है।," ఝంగి సింగ్ వర్సెస్ సామ్రాట్ విషయంలో, అలహాబాద్ హైకోర్టు కూడా ఈ సెక్షన్‌లో ఉపయోగించిన పోలీసు అధికారి అనే పదం పోలీస్ శాఖలోని కానిస్టేబుల్ నుంచి ఉన్నతాధికారి వరకు ఏ ఉద్యోగినైనా సూచిస్తుందని అభిప్రాయపడింది."
एक सिपाही भी गिरफ्तारी कर सकता है वह भी पुलिस अधिकारी शब्द के दायरे में आता है।,"ఒక సైనికుడు కూడా అరెస్ట్ చేయవచ్చు, అతను కూడా పోలీసు అధికారి అనే పదం కిందకు వస్తాడు."
परंतु गिरफ्तारी से दैहिक स्वतंत्रता प्रभावित होती है अतः गिरफ्तारी सदैव विधि द्वारा स्थापित सम्यक प्रक्रिया के अनुसार ही की जानी चाहिए।,"కానీ అరెస్ట్ వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛను ప్రభావితం చేస్తుంది, కాబట్టి చట్టం ద్వారా ఏర్పాటు చేసిన తగిన ప్రక్రియ ప్రకారమే అరెస్టులు ఎల్లప్పుడూ జరగాలి."
गिरफ्तारी तथा संविधान के अनुच्छेद 21 एवं 22 के उपबंध एक पूर्व के लेख में बताए जा चुके हैं।,"రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 21, 22, అరెస్టుకు సంబంధించిన నిబంధనలు ఇంతకుముందు వ్యాసంలో వివరించబడ్డాయి."
मजिस्ट्रेट द्वारा गिरफ्तारी दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 44 के अंतर्गत मजिस्ट्रेट को गिरफ्तार करने संबंधी शक्तियां दी गई हैं।,మేజిస్ట్రేట్ ద్వారా చేసే అరెస్టులకు క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 44 కింద మేజిస్ట్రేట్‌కు అరెస్టు చేయడానికి అధికారాలు కల్పించబడ్డాయి.
इन शक्तियों के अधीन मजिस्ट्रेट गिरफ्तारी कर सकता है।,ఈ అధికారాల కింద మేజిస్ట్రేట్ అరెస్ట్ చేయవచ్చు.
धारा 44 में वर्णित उपबंध के अधीन कार्यपालक मजिस्ट्रेट तथा न्यायिक मजिस्ट्रेट को गिरफ्तारी करने के लिए विशेष रूप से अधिकृत किया गया है।,"సెక్షన్ 44 లో వివరించిన నిబంధన ప్రకారం అరెస్టు చేయడానికి ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్, జ్యుడిషియల్ మేజిస్ట్రేట్ ప్రత్యేక అధికారం కలిగి ఉన్నారు."
"धारा 44 की उपधारा 1 के अनुसार मजिस्ट्रेट की उपस्थिति में कोई कार्यपालक मजिस्ट्रेट या न्यायिक मजिस्ट्रेट अपराधी को स्वयं गिरफ्तार कर सकते हैं या किसी अन्य व्यक्ति को गिरफ्तार करने का निर्देश दे सकते हैं, बशर्ते कि उक्त अपराधी ने अपराध उसकी उपस्थिति में उसकी स्थानीय अधिकारिता के अंतर्गत किया हो।","సెక్షన్ 44 సబ్ సెక్షన్ 1 ప్రకారం, అపరాధి తన స్థానిక అధికార పరిధిలో తన సమక్షంలోనే నేరానికి పాల్పడితే ఒక మేజిస్ట్రేట్ సమక్షంలో, ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్ లేదా జ్యుడిషియల్ మేజిస్ట్రేట్ నేరస్థుడిని స్వయంగా అరెస్టు చేయవచ్చు లేదా మరో వ్యక్తిని అరెస్టు చేయమని ఆదేశించవచ్చు."
"धारा के अंतर्गत मजिस्ट्रेट को गिरफ्तार करने के लिए अपराध के स्थान पर उपस्थित होने की बाध्यता नहीं है, क्योंकि धारा का अगला ही वाक्य मजिस्ट्रेट को यह भी शक्ति दे रहा है कि यदि कोई अपराध उसकी स्थानीय अधिकारिता के भीतर होता है तो भी वह गिरफ्तारी करने के लिए प्राधिकृत होगा।",ఈ సెక్షన్ ప్రకారం నేరం జరిగిన ప్రదేశంలో మేజిస్ట్రేట్ హాజరు అవసరం లేదు. ఎందుకంటే ఈ సెక్షన్‌ తరువాతి సెక్షన్లు నేరం తన స్థానిక పరిధిలో ఉంటే అతన్ని అరెస్టు చేయడానికి అధికారం ఇవ్వడానికి మేజిస్ట్రేట్‌కు అధికారం కల్పిస్తుంది.
मजिस्ट्रेट किसी ऐसे व्यक्ति को भी गिरफ्तार कर सकेंगे या गिरफ्तार करने का निर्देश दे सकेंगे जिसकी गिरफ्तारी के लिए वारंट जारी करने के लिए अधिकृत हैं।,ఏ వ్యక్తినైనా అరెస్టు చేసేందుకు వారెంట్‌ జారీ చేసే అధికారం కలిగినప్పుడు అట్టి వ్యక్తిని మేజిస్ట్రేట్‌ అరెస్టు చేయవచ్చు లేదా అరెస్టు చేయమని ఆదేశించవచ్చు.
उल्लेखनीय की इस धारा के अंतर्गत की जाने वाली गिरफ्तारी की कार्रवाई प्रशासकीय तथा न्यायिक कार्य है।,"ఈ సెక్షన్‌ కింద జరిపే అరెస్టులు ప్రభుత్వ, న్యాయపరంగా ఉంటాయి."
शैलजा नंद पांडे बनाम सुरेश चंद्र गुप्ता ए आई आर 1969 पटना 1947 के मामले में यह कहा गया है कि किसी कानूनी कार्यवाही के लंबित रहने की दशा में गिरफ्तारी की शक्ति का प्रयोग किया जा सकता है।,శైలజానంద్ పాండే వర్సెస్ సురేష్ చంద్ర గుప్తా AIR 1969 పట్నా 1947 కేసులో ఏదైనా చట్టపరమైన చర్యలు పెండింగ్‌లో ఉన్న సందర్భంలో అరెస్టు చేసే అధికారాన్ని ఉపయోగించవచ్చని చెప్పారు.
शक्ति का प्रयोग करने के लिए पुलिस द्वारा प्रारंभ में की गई गिरफ्तारी आवश्यक नहीं है।,అధికారాన్ని ప్రయోగించడానికి పోలీసులు మొదట్లోనే అరెస్టు చేయాల్సిన అవసరం లేదు.
बाद में मजिस्ट्रेट के संज्ञान में कोई मामला जाता है तो भी वह गिरफ्तारी कर सकता है।,"తరువాత, ఆ కేసు మేజిస్ట్రేట్ దృష్టికి వెళితే అతను అరెస్టు చేయవచ్చు."
गिरफ्तारी में मजिस्ट्रेट की स्थानीय अधिकारिता का महत्व है।,అరెస్టులో మేజిస్ట్రేట్ స్థానిక అధికార పరిధి ముఖ్యమైనది.
मजिस्ट्रेट उसी स्थानीय अधिकारिता में गिरफ्तारी कर सकता है जो उसका क्षेत्राधिकार है।,మేజిస్ట్రేట్ తన స్థానిక అధికార పరిధిలో అరెస్టులు చేయవచ్చు. ఇది వారి అధికార పరిధి.
क्षेत्राधिकार से बाहर जाकर की गई गिरफ्तारी अवैध मानी जाएगी।,అధికార పరిధి వెలుపల అరెస్టులు చట్టవిరుద్ధంగా పరిగణిస్తారు.
संहिता के अंतर्गत उच्च न्यायालय के आदेश से सत्र न्यायाधीश द्वारा क्षेत्राधिकार प्रदान किया जाता है तथा मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट अपने से अधीन मजिस्ट्रेट को क्षेत्राधिकार प्रदान कर देता है।,కోడ్ కింద హైకోర్టు ఆదేశాల మేరకు సెషన్స్ జడ్జి అధికార పరిధిని నిర్ణయిస్తారు. చీఫ్ జ్యుడీషియల్ మేజిస్ట్రేట్ తన పరిధిలోని సబార్డినేట్ మేజిస్ట్రేట్‌ అధికారాన్నినిర్ణయిస్తారు.
"अमूमन नगर, कस्बों और ग्रामीण के थाना क्षेत्रों के न्यायालय जिला एवं सत्र न्यायालय के भीतर होते है।","సాధారణంగా నగరం, పట్టణాలు ఇంకా గ్రామీణ పోలీస్ స్టేషన్ ప్రాంతాల కోర్టులు, జిల్లా మరియు సెషన్స్ కోర్టులో ఉంటాయి."
इन थाना क्षेत्रों के अलग अलग पीठासीन अधिकारी होते हैं।,ఈ పోలీస్ స్టేషన్లలో వేర్వేరు ప్రిసైడింగ్ అధికారులు ఉన్నారు.
यही पीठासीन अधिकारी मजिस्ट्रेट होते है।, ఈ ప్రిసైడింగ్ అధికారులు న్యాయాధికారులు.
"कोई भी मजिस्ट्रेट गिरफ्तारी तभी कर सकता है, जब अपराध उसको दिए गए थाना क्षेत्र के अंतर्गत किया जाता है।",తన అధికార పరిధిలో నేరం జరిగినప్పుడు మాత్రమే మేజిస్ట్రేట్ అరెస్ట్ చేయవచ్చు.
किसी व्यक्ति द्वारा गिरफ्तारी दंड प्रक्रिया संहिता 1973 में केवल मजिस्ट्रेट या पुलिस अधिकारी को ही गिरफ्तार करने संबंधी शक्तियां नहीं दी गई हैं अपितु मजिस्ट्रेट एवं पुलिस से अलग हटकर कोई अन्य व्यक्ति भी गिरफ्तारी कर सकता है।,"క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ 1973 లో ఒక వ్యక్తి అరెస్టుకు మేజిస్ట్రేట్ లేదా పోలీసు అధికారికి మాత్రమే అరెస్టు చేయడానికి అధికారం ఇవ్వలేదు. మేజిస్ట్రేట్, పోలీసులే కాదు ఇతరులు కూడా అరెస్టు చేయవచ్చు."
अन्य व्यक्ति गिरफ्तारी करता है तो प्राइवेट व्यक्ति द्वारा गिरफ्तारी कहा जाता है जिसका उल्लेख दंड प्रक्रिया धारा 43 के अंतर्गत किया गया है।,వేరే వ్యక్తి అరెస్ట్ చేస్తే దానిని ప్రైవేట్ వ్యక్తి ద్వారా చేసిన అరెస్ట్ అంటారు. ఇది సెక్షన్ 43 క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కిందకు వస్తుంది. 
धारा 43 के अंतर्गत प्राइवेट व्यक्ति द्वारा की जाने वाली गिरफ्तारी एवं अपनायी जाने वाली प्रक्रिया के बारे में उपबंध किए गए है।,"సెక్షన్ 43 ప్రకారం, ఓ ప్రైవేట్ వ్యక్తి అరెస్ట్ చేయడం ఇంకా అనుసరించాల్సిన విధానం గురించి నిబంధనలు రూపొందించారు."
यदि इस प्रकार गिरफ्तार किया गया व्यक्ति संहिता की धारा 41 के अंतर्गत गिरफ्तार किए जाने योग्य है तो पुलिस अधिकारी उसे उक्त धारा के अधीन गिरफ्तार करेगा या धारा 42 के उपबंधों के अधीन आने की दशा में उसका नाम पता और निवास स्थान निश्चित करने के लिए उसे गिरफ्तार कर सकेगा।,"అరెస్టు చేసిన వ్యక్తిని సెక్షన్ 41 కింద అరెస్టు చేయడానికి అర్హత ఉంటే, పోలీసు అధికారి అతన్ని ఆ సెక్షన్ కింద అరెస్టు చేయాలి లేదా సెక్షన్ 42 లోని నిబంధనల ప్రకారం అయితే, అతని పేరు, చిరునామా మరియు నివాస స్థలాన్ని నిర్ధారించుకొని అతన్ని అరెస్ట్ చేయవచ్చు. "
इस धारा के अधीन कोई भी व्यक्ति केवल ऐसे व्यक्ति को ही गिरफ्तार कर सकेगा जिसने कोई संज्ञेय अजमानतीय अपराध किया हो।, ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం కాగ్నిజబుల్‌ నాన్‌ క్రిమినల్‌ నేరానికి పాల్పడిన వ్యక్తిని మాత్రమే ఇతరులు అరెస్టు చేయగలుగుతారు.
कोई भी प्राइवेट व्यक्ति किसी व्यक्ति को केवल सूचना मात्र के आधार पर गिरफ्तार नहीं कर सकता यदि उसने सूचना मात्र के आधार पर किसी व्यक्ति को गिरफ्तार किया है तो ऐसी गिरफ्तारी पूर्णतः अवैध और दोषपूर्ण होगी।,"ఓ ప్రైవేట్‌ వ్యక్తి ఇచ్చిన సమాచారం ఆధారంగా ఒక వ్యక్తిని అరెస్టు చేయలేరు, సమాచారం ఆధారంగా మాత్రమే ఒక వ్యక్తిని అరెస్టు చేస్తే ఆ అరెస్ట్ చట్టవిరుద్ధం, లోపభూయిష్టంగా ఉంటుంది."
अपराध गिरफ्तार करने वाले व्यक्ति के सामने घटित होना चाहिए उस समय वह व्यक्ति उस स्थान पर उपस्थित होना चाहिए।,"నేరం అరెస్టు చేసే వ్యక్తి సమక్షంలో జరిగి ఉండాలి, ఆ సమయంలో వారు అక్కడ ఉండి తీరాలి. "
परंतु गोरी प्रसाद बनाम चार्टर्ड बैंक आफ इंडिया का एक वाद है।, కానీ గోరి ప్రసాద్ వర్సెస్ చార్టర్డ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియాలో ఒక వాదన ఉంది
इस वाद में अभिनिर्धारित किया गया है कि आवश्यक नहीं है कि गिरफ्तार करने वाला पहला व्यक्ति संज्ञेय तथा अजमानतीय होते समय भौतिक रूप से घटनास्थल पर उपस्थित हो।,అరెస్టు చేసిన మొదటి వ్యక్తి భౌతికంగా ఘటన జరిగిన ప్రాంతంలో ఉండాల్సిన అవసరం లేదని ఈ దావాలో ప్రతిపాదించారు.
यदि उसके समक्ष ऐसा अपराध किया जाता है तो ऐसे अपराधी व्यक्ति को किसी अन्य व्यक्ति के द्वारा भी गिरफ्तार करवा सकता है अर्थात ऐसा व्यक्ति सूचना देकर किसी अन्य व्यक्ति से गिरफ्तार करवा सकता है।,"అలాంటి నేరం అతని ముందు జరిగితే, అటువంటి నేరస్థుడిని వేరే వ్యక్తి ద్వారా కూడా అరెస్టు చేయించవచ్చు, అలాంటి వ్యక్తికి సమాచారం ఇచ్చి మరొక వ్యక్తి ద్వారా అరెస్టు చేయించవచ్చు."
बजिंदर सिंह बनाम मध्यप्रदेश राज्य 2012 का एक महत्वपूर्ण मामला है।,బజిందర్ సింగ్ వర్సెస్ మధ్యప్రదేశ్ రాష్ట్రం 2012 ముఖ్యమైన కేసు.
इस वाद में अभियुक्त के विरुद्ध आरोप था कि वह मध्य प्रदेश के मेडिकल कॉलेजों में प्रवेश हेतु व्यवासिक परीक्षा मंडल द्वारा आयोजित प्री मेडिकल एंट्रेंस में किसी अन्य की जगह उसका प्रतिरूपण करते हुए परीक्षा दे रहा था।, ఈ దావాలో మధ్యప్రదేశ్‌లోని మెడికల్ కాలేజీల్లో ప్రవేశం కోసం ప్రొఫెషనల్‌ పరీక్ష బోర్డ్‌ ఏర్పాటు చేసిన ప్రీ-మెడికల్ సెంటర్‌లో వేరొకరి స్థానంలో మోసం చేసి పరీక్ష రాస్తున్నట్లు నిందితుడిపై ఆరోపణలు వచ్చాయి.
उसे व्यवासिक परीक्षा मंडल के परीक्षा हाल में ड्यूटी कर रहे हैं वीक्षक ने प्रतिरूपण करते हुए पकड़ा था।,ప్రొఫెషనల్‌ పరీక్ష బోర్డ్‌ ఎగ్జామినేషన్ హాల్‌లో ఎగ్జామినర్‌గా డ్యూటీ చేస్తున్నట్లు అతను నటించాడు.
उसका कहना था कि वह वही परीक्षार्थी है जिसके नाम से परीक्षा दे रहा था उसके द्वारा कोई अपराध नहीं किया गया है।,ఎవరిపేరు అయితే ఉందో తాను అదే అభ్యర్థినని తాను ఎలాంటి నేరం చేయలేదని అతను అన్నాడు.
आरोपी का फोटो विधि विज्ञान प्रयोगशाला परीक्षण हेतु भेजा गया।, నిందితుడి ఫొటోను పరీక్ష కోసం ఫోరెన్సిక్ సైన్స్ లాబొరేటరీకి పంపారు.
इस जांच के दौरान अभियुक्त को मेडिकल कॉलेज में कक्षा में उपस्थित रहने की अस्थाई अनुमति इस शर्त के साथ दी गई कि यदि वह प्रतिरूपण के अपराध का दोषी पाया गया तो उसे कक्षा में हाजिरी की पात्रता नहीं होगी और उसके विरुद्ध आपराधिक कार्यवाही की जाएगी।,"ఈ దర్యాప్తులో నిందితుడికి మెడికల్ కాలేజీలో క్లాసులు హాజరు కావడానికి తాత్కాలిక అనుమతి ఇచ్చారు, అతను మోసం చేసినట్టు, నేరానికి పాల్పడినట్లు తేలితే అతను తరగతికి హాజరు కావడానికి అర్హత లేదని ఇంకా అతనిపై తగిన చర్యలు తీసుకుంటారు."
फॉरेंसिक परीक्षण में विलंब को देखते हुए उच्चतम न्यायालय ने इस प्रकरण में तीन लोगो की एक समिति बना दी जिसमें एक प्रोफेसर एनाटॉमी का होना आवश्यक था तथा समिति की रिपोर्ट को अनुमति दी गयी।,"ఫోరెన్సిక్ పరీక్షలో ఆలస్యం దృష్ట్యా హైకోర్టు ముగ్గురు వ్యక్తులతో కమిటీ ఏర్పాటు చేసింది, ఇందులో అనాటమీ ప్రొఫెసర్ తప్పనిసరిగా ఉండాలి. నివేదిక సమర్పించేందుకు కమిటీని అనుమతించారు."
"इस मामले में प्राइवेट व्यक्ति द्वारा गिरफ्तारी का महत्वपूर्ण रोल है, क्योंकि गिरफ्तार करने वाला वीक्षक ना तो मजिस्ट्रेट और ना ही पुलिस अफसर था।", ఈ కేసులో ఒక ప్రైవేట్ వ్యక్తి ద్వారా జరిపిన అరెస్టుది ముఖ్యమైన పాత్ర. ఎందుకంటే అరెస్ట్ చేసింది మేజిస్ట్రేట్ లేదా పోలీసు అధికారి కాదు.
गिरफ्तार करने के बाद शिक्षक द्वारा अभियुक्तों को पुलिस के हवाले कर दिया गया।,అరెస్టు చేసిన తరువాత నిందితులను ఆ టీచర్ పోలీసులకు అప్పగించారు.
इस धारा का प्रावधान यही है कि यदि कोई प्राइवेट व्यक्ति किसी को गिरफ्तार करता है तो उसमें केवल दो शर्त महत्वपूर्ण हैं।,"ఈ సెక్షన్‌ నిబంధన ఏమిటంటే, ఒక ప్రైవేట్ వ్యక్తి ఎవరినైనా అరెస్ట్‌ చేసినప్పుడు, అందులో రెండు నిబంధనలు తప్పనిసరిగా ఉండాలి. "
पहली शर्त यह है कि ऐसा प्राइवेट व्यक्ति केवल संज्ञेय अजमानतीय अपराध की दशा में ऐसी गिरफ्तारी कर सकता है।, మొదటి నిబంధన ఏంటంటే గుర్తించదగిన నేరానికి పాల్పడుతున్న సమయంలో మాత్రమే ఒక ప్రైవేట్‌ వ్యక్తి అరెస్టు చేయవచ్చు.
दूसरी शर्त यह है कि गिरफ्तारी के तुरंत बाद निकटतम पुलिस थाने के भारसाधक अधिकारी के समक्ष गिरफ्तार किए गए व्यक्ति को सौंपा जाए।,"రెండో షరతు ఏమిటంటే, అరెస్టు చేసిన వెంటనే, సమీప పోలీస్ స్టేషన్‌లో బాధ్యుడైన అధికారి ముందు అరెస్టు చేసిన వ్యక్తిని అప్పగించాలి."
यदि गिरफ्तारी धारा 41 के उपबंध के अंतर्गत आती है तो पुलिस अधिकारी फिर से गिरफ्तारी करता है।,అరెస్టు సెక్షన్ 41 లోని నిబంధన పరిధిలోకి వస్తే పోలీసు అధికారి మళ్లీ అరెస్టు చేస్తారు.
दंड प्रक्रिया सहिंता के अध्याय 5 के गिरफ्तारी संबंधी अन्य प्रावधान अन्य लेख में दिए जाएंगे।,క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ 5 వ అధ్యాయం అరెస్టుకు సంబంధించిన ఇతర నిబంధనలు ఇతర వ్యాసాలలో అందజేయడం జరుగుతుంది.
दंड प्रक्रिया संहिता 1973 ने न्यायालय को उद्घोषणा और कुर्की जैसी अमूल्य शक्ति प्रदान की है।,ప్రకటించడం ఇంకా అటాచ్‌మెంట్ వంటి విలువైన అధికారాలను క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌ 1973 కోర్టులకు ఇచ్చింది.
उद्घोषणा एवं कुर्की किसी भी फरार व्यक्ति को न्यायालय में हाजिर करवाने को बाध्य कर देने के उपयोग में लायी जाती है।,పరారీలో ఉన్న ఏ వ్యక్తినైనా కోర్టులో హాజరుపరచడానికి ప్రకటన మరియు అటాచ్‌మెంట్‌ ఉపయోగించబడతాయి.
"उद्घोषणा के माध्यम से जिस व्यक्ति के विरुद्ध वारंट जारी किया जाता है उस व्यक्ति को उस स्थिति में फरार घोषित किया जाता है, जब न्यायालय को यह समाधान हो जाता है तथा यह विश्वास कर लिया जाता है कि ऐसा व्यक्ति जिसके विरुद्ध वारंट जारी किया गया है, वह गिरफ्तारी से बच रहा है।"," ప్రకటన ద్వారా, వారెంట్ జారీ చేయబడిన వ్యక్తిని కోర్టుకు హాజరుకాని పక్షంలో అట్టి వ్యక్తి పరారీలో ఉన్నట్లు న్యాయస్థానం విశ్వసిస్తుంది. అతను అరెస్టు నుంచి తప్పించుకునే ప్రయత్నం చేస్తున్నారనే విషయం రూఢీ అవుతుంది. "
ऐसी स्थिति में न्यायालय व्यक्ति को उद्घोषणा के माध्यम से फरार घोषित कर देता है।,అలాంటి పరిస్థితుల్లో కోర్టు ప్రకటన ద్వారా ఆ వ్యక్తి పరారీలో ఉన్నాడని ప్రకటిస్తుంది.
उसके बाद कुर्की के माध्यम से उसकी जंगम तथा स्थावर संपत्ति को कुर्क कर लिया जाता है।,"ఆ తర్వాత అతని స్థిర, చర ఆస్తులను అటాచ్‌మెంట్ ద్వారా స్వాధీనం చేసుకుంటారు."
भारत के किसी भी आपराधिक न्यायालय के पास उद्घोषणा एवं कुर्की सबसे अंतिम हथियार है।,భారతదేశంలోని ఏ క్రిమినల్ కోర్టుకైనా ప్రకటన ఇంకా అటాచ్‌మెంట్‌ అనేది అంతిమ ఆయుధం.
इस हथियार के माध्यम से न्यायालय फरार व्यक्ति को न्यायालय के समक्ष हाजिर होने के लिए बाध्य करता है।,ఈ ఆయుధం ద్వారా పరారీలో ఉన్న వ్యక్తిని కోర్టుకు హాజరుకావాలని కోర్టు ఒత్తిడి చేస్తుంది.
"जब न्यायालय इस निर्णय पर पहुंच जाता है कि अब जिस व्यक्ति को न्यायालय में बुलाया जा रहा है वह व्यक्ति न्यायालय में नहीं आना चाहता है और वह सदा के लिए फरार हो चुका है, ऐसी स्थिति में न्यायालय उद्घोषणा और कुर्की का सहारा लेता है।"," కోర్టు పిలిచే వ్యక్తి కోర్టుకు రావటానికి ఇష్టపడని సందర్భంలో ఇంకా నెలల తరబడి పరారీలో ఉన్నాడనే నిర్ణయానికి కోర్టు వచ్చినప్పుడు, ప్రకటన ఇంకా అటాచ్ మెంట్ సహాయాన్ని కోర్టు తీసుకుంటుంది."
उद्घोषणा (ऐलान) भारतीय दंड संहिता की धारा 82 के अंतर्गत फरार व्यक्ति के लिए उद्घोषणा की जाती है।,ప్రకటన (డిక్లరేషన్) భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 82 కింద పరారీలో ఉన్నప్పుడు ప్రకటిస్తారు.
इस तथ्य से समझा जा सकता है कि उद्घोषणा तभी की जा सकती है जब व्यक्ति को फरार घोषित कर दिया है।,వ్యక్తి పరారీలో ఉన్నాడని భావించినప్పుడు ప్రకటన చేయవచ్చని అర్థమవుతుంది.
(ब) न्यायालय ऐसे फरार व्यक्ति की संपत्ति को कुर्क कर सकता है।, (బి) పరారీలో ఉన్న వ్యక్తి ఆస్థిని కోర్టు అటాచ్ చేయవచ్చు.
यदि अभियुक्त फिर भी न्यायालय के समक्ष उपस्थित नहीं होता है तो कुर्क की गई संपत्ति राज्य सरकार के अधीन रहेगी तथा राज्य द्वारा उसे विक्रय भी जा सकता है।,"నిందితుడు అప్పటికీ కోర్టుకు హాజరు కాకపోతే, అటాచ్‌ చేసిన ఆస్థి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఆధీనంలోనే ఉంటుంది ఇంకా ప్రభుత్వం దానిని విక్రయించవచ్చు."
उल्लेखनीय है कि उद्घोषणा के प्रकाशन की पूर्ववर्ती शर्त के रूप में वारंट का जारी किया जाना आवश्यक है अर्थात वारंट जारी किए बिना उद्घोषणा प्रकाशित नहीं की जा सकती है यदि कोई न्यायालय वारंट जारी करने के लिए प्राधिकृत नहीं है तो उद्घोषणा भी प्रकाशित नहीं कर सकता है।,"ప్రకటన జారీ చేయడానికి ముందస్తు అవసరంగా వారెంట్ జారీ చేయాల్సిన అవసరం ఉందని గమనించాలి, అంటే వారెంట్‌ జారీ చేయకుండా ప్రకటనను ప్రచురించలేం. వారెంట్ జారీ చేయడానికి కోర్టుకు అధికారం లేకపోతే అది ప్రకటనను ప్రచురించదు."
(स) जहां कोई व्यक्ति समन जारी होने के पूर्व ही भारत छोड़ देता है तो यह नहीं कहा जा सकता कि वह न्यायिक प्रक्रिया से बचने के लिए भागा है।,(సి) సమన్లు ​​జారీ చేయడానికి ముందే ఓ వ్యక్తి భారతదేశాన్ని విడిచిపెట్టినప్పుడు అతను న్యాయ ప్రక్రియ నుంచి తప్పించుకున్నాడని చెప్పలేము.
ऐसी दशा में उस व्यक्ति के विरुद्ध की गयी उद्घोषणा संबंधी कार्यवाही अपास्त किए जाने योग्य होगी।,అలాంటప్పుడు ఆ వ్యక్తికి విరుద్ధంగా చేసిన ప్రకటన చర్యలు సమర్థించబడతాయి.
इसके पश्चात अपनाई गई उत्तरावर्ती कार्यवाही भी अपास्त होगी।, తదనుగుణంగా చేపట్టిన చర్యలు కూడా రద్దు చేయబడతాయి.
"फरार होने के तात्पर्य नहीं है कि व्यक्ति किसी एक दिन अपने आवास से अनुपस्थित रहे, उसे फरार तभी माना जाएगा यदि वह सदा के लिए अपने आवास पर नहीं रहता है।","పరారీలో ఉండటం అంటే, ఏ రోజైనైనా ఆ వ్యక్తి తన నివాసానికి రావడం లేదని కాదు, అతను ఎప్పటికీ తన నివాసంలో ఉండకపోతే మాత్రమే అతను పరారీలో ఉన్నట్టు భావిస్తారు."
पुलिस अभियुक्त के घर जाती है परंतु अभियुक्त नहीं मिल पाता है तो यह नहीं कहा जाता कि अभियुक्त फरार हो गया है।,పోలీసులు నిందితుడి ఇంటికి వెళ్లినప్పుడు నిందితుడు లేని పక్షంలో నిందితుడు తప్పించుకున్నాడని చెప్పలేం.
उद्घोषणा प्रकाशित करने की रीति संहिता की धारा 82 की उपधारा 2 के अंतर्गत उद्घोषणा प्रकाशित करने की रीति का उल्लेख है।, ప్రకటన ఎలా జారీ చేయాలన్న విధానాన్ని ప్రకటనల సెక్షన్ 82 సబ్ సెక్షన్ 2 లో ప్రస్తావించారు.
धारा के अनुसार- (1) उस नगर या ग्राम के जिसमें ऐसा व्यक्ति मामूली तौर पर निवास करता है किसी सहज दृश्य स्थान में सार्वजनिक रूप से पढ़ी जाएगी।, ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం (1) ఆ వ్యక్తి మామూలుగా నివసించే నగరం లేదా పల్లెలో ఏదైనా వీలుగా ఉండే ప్రదేశంలో అందరికీ వినిపించేలా చదవాలి.
(2) उस ग्रह या अवस्थान में जिसमें ऐसा व्यक्ति मामूली तौर पर निवास करता है किसी सहज दृश्य भाग पर या ऐसे नगर या ग्राम के किसी सहज दृश्य स्थान पर लगाई जाएगी।, (2) సదరు వ్యక్తి నివసించే ఇల్లు లేదా ఆవాసంలో సహజంగా కనిపించేలా లేదా ఆ నగరం లేదా గ్రామంలో అందరికీ కనిపించేలా దాన్ని ఉంచాలి.
(3) उसकी एक प्रति न्याय सदन के किसी सहज दृश्य भाग पर लगाई जाएगी जिसके द्वारा ऐसी उद्घोषणा जारी की गयी है।,"(3) దాని కాపీని న్యాయస్థానంలో సులభంగా కనిపించే ప్రదేశంలో అతికించాలి, అలా ప్రకటనను జారీ చేస్తారు."
यदि न्यायालय ठीक समझता है तो वह यह निर्देश भी दे सकता है कि उद्घोषणा की एक प्रति किसी प्रसिद्ध दैनिक समाचार पत्र में प्रकाशित की जाए जहां ऐसा व्यक्ति मामूली तौर पर निवास करता है।,న్యాయస్థానం దానిని సరైనదిగా భావిస్తే ప్రకటన కాపీని ఒక ప్రముఖ దినపత్రికలో ప్రచురించాలని కూడా ఆదేశించవచ్చు.
कोई उद्घोषणा तभी वैध मानी जा सकती है जब धारा 82 की उपधारा 2 के अंतर्गत बतायी गयी रीति को न्यायालय द्वारा सम्यक रूप से अपनाया जाता है।,సెక్షన్ 82 సబ్ సెక్షన్ 2 కింద నిర్దేశించిన విధానాన్ని కోర్టు సక్రమంగా అవలంబిస్తేనే ఆ ప్రకటన చెల్లుబాటు అయ్యేదిగా పరిగణిస్తారు. 
कुर्की फरार व्यक्ति के लिए उद्घोषणा हो जाने के पश्चात न्यायालय द्वारा कुर्की की कार्यवाही की जाती है।, పరారీలో ఉన్న వ్యక్తి ఆస్థిని అటాచ్‌మెంట్‌ చేసిన తర్వాత ఆ అటాచ్‌మెంట్‌ ప్రక్రియనుకోర్టు కొనసాగిస్తుంది.
दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 83 के अंतर्गत फरार व्यक्ति की संपत्ति के कुर्की के प्रावधान दिए गए है।,క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 83లో పరారీలో ఉన్న వ్యక్తి ఆస్థిని అటాచ్ చేయడానికి నిబంధనలు ఉన్నాయి.
धारा 83 के अनुसार धारा 82 के अधीन उद्घोषणा जारी करने वाला न्यायालय ऐसे कारणों से जो लेखबद्ध किये जायेंगे।,సెక్షన్‌ 83 ప్రకారం సెక్షన్ 82 కింద ప్రకటనలు జారీ చేయడానికి గల కారణాలను కోర్టు నమోదు చేస్తుంది. 
उद्घोषणा जारी किए जाने के पश्चात विधि द्वारा निर्धारित अवधि में उद्घोषित व्यक्ति की जंगम या स्थावर अथवा दोनों प्रकार की किसी भी संपत्ति की कुर्की का आदेश दे सकता है।,ప్రకటన జారీ చేశాక వ్యక్తి చర లేదా స్థిర లేదా రెండు రకాలైన ఆస్తులను అటాచ్ చేయమని ఆదేశించవచ్చు.
"उन परिस्थितियों में, जहाँ वह व्यक्ति जिसके सम्बन्ध में अदालत द्वारा उद्घोषणा की गयी है, वह नियत समय पर अदालत में उपस्थित नहीं होता है, तो उसकी संपत्ति राज्य सरकार के व्ययनाधीन हो जाती है (धारा 85, दंड प्रक्रिया संहिता, 1973 के अनुसार), हालाँकि इस संपत्ति को 6 माह तक नहीं बेचा जा सकता है।"," ఆ పరిస్థితుల్లో కోర్టు ప్రకటించిన వ్యక్తి నిర్ణీత సమయంలో కోర్టులో హాజరైనప్పుడు అతని ఆస్థి రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ఆధీనంలో ఉంటుంది (సెక్షన్ 85, క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్, 1973) ఆస్థిని 6 నెలలు అమ్మలేము."
संहिता की इस धारा के अंतर्गत एक परंतु दिया गया है।,కోడ్‌లోని ఈ సెక్షన్‌ కింద ఒక మినహాయింపు ఇవ్వబడింది.
जिस जिले में संपत्ति को कुर्क किया जाएगा उसके मजिस्ट्रेट द्वारा पृष्ठांकन किया जाना जिस भी जिले में कुर्क की जाने वाली संपत्ति स्थित है उस जिले के मजिस्ट्रेट द्वारा पृष्ठांकन किया जाना आवश्यक है।,"జప్తు చేసే ఆస్థి జిల్లా మేజిస్ట్రేట్ చేత ధృవీకరించబడాలి, ఏ జిల్లాలో అయితే ఆస్థి ఉంటుందో ఆ జిల్లాకు చెందిన మేజిస్ట్రేట్‌ దాన్ని ధ్రువీకరించాలి. "
संपत्ति को कुर्क करने वाला न्यायालय संपत्ति को कुर्क करने के लिए प्राधिकृत ही उस स्थिति में हो सकता है जब संपत्ति जिस जिले में स्थित है उस जिले का मजिस्ट्रेट पृष्ठांकन करे।,ఆస్థి ఉన్న జిల్లాలో మేజిస్ట్రేట్ ఆమోదించినప్పుడే ఆస్థిని అటాచ్ చేసే కోర్టుకు ఆస్థిని అటాచ్ చేయడానికి మాత్రమే అధికారం ఉంటుంది.
कुर्क की जाने वाली संपत्ति यदि जंगम संपत्ति है तो ऐसी स्थिति में रीति कुर्क की जाने वाली संपत्ति यदि जंगम संपत्ति है तो ऐसी स्थिति में अधिग्रहण द्वारा कुर्क की जाएगी या रिसीवर की नियुक्ति द्वारा की जाएगी।, జప్తు చేయాల్సిన ఆస్థి చరాస్తి అయితే అటువంటి సందర్భంలో జప్తు చేయాల్సిన చరాస్తిని అటాచ్‌మెంట్‌ ద్వారా తీసుకునేందుకు రిసీవర్ నియామకం ద్వారా ఉంటుంది.
या उद् घोषित व्यक्ति को या उसके निमित्त किसी को भी उस संपत्ति का परिधान करने का प्रतिषेध करने वाले लिखित आदेश द्वारा की जाएगी।,అట్టి ఆస్థిని పరాధీనం చేసేందుకు  ప్రకటించబడిన వ్యక్తి లేదా వారి ప్రతినిధికి లిఖితపూర్వకంగా ఆదేశాలు అంది ఉండాలి.
या फिर निम्न रीति में से सब या किन्हीं दो से की जाएगी जैसा न्यायालय ठीक समझे।,లేదా కోర్టు సరిపోతుందని భావించినందున అన్ని లేదా ఈ దిగువ పద్ధతులతో చేయబడుతుంది.
कब्जा लेकर की जाएगी रिसीवर की नियुक्ति द्वारा की जाएगी उद्घोषित व्यक्ति को या उसके निमित्त किसी को भी संपत्ति का किराया देने से उस संपत्ति का प्रदान करने का प्रतिषेध करने वाले लिखित आदेश द्वारा की जाएगी।," రిసీవర్ నియామకం ద్వారా, ఆస్థి అద్దెను ఎవరికైనా చెల్లించకుండా లేదా ఆ విషయం కోసం ప్రకటించడాన్ని నిషేధించే వ్రాతపూర్వక ఉత్తర్వు ద్వారా స్వాధీనం అవుతుంది."
"जो रीति बतायी गयी है इनमें से किन्हीं दो प्रकार से या फिर न्यायालय जैसा ठीक समझे, इन रीतियों में से किसी रीति से कुर्क की जाएगी पर कोई भी कुर्की मनमानी नहीं होगी।",చెప్పిన రెండు పద్దతుల్లో లేదా కోర్టు అంగీకరించిన ఏదైనా ఒక పద్దతిలో కాని అటాచ్‌మెంట్‌ చేస్తారు. కానీ అటాచ్‌మెంట్‌ ఏకపక్షంగా ఉండదు.
कुर्क की गयी संपत्ति की वापसी संहिता की धारा 85 बताती है कि यदि कुर्क की गयी संपत्ति में जिस व्यक्ति के विरुद्ध उद्घोषणा की गई है यदि व्यक्ति बताए गए समय के भीतर उपस्थित हो जाता है तो ऐसी स्थिति में न्यायालय संपत्ति को कुर्की से निर्मुक्ति करने का आदेश देगा।,అటాచ్డ్ ప్రాపర్టీ రిటర్న్ కోడ్ సెక్షన్ 85 ఏం చెబుతుందంటే ఎవరికైతే వ్యతిరేకంగా ఆస్థిని అటాచ్ చేస్తామో ఆ వ్యక్తి ప్రకటించిన నిర్ణీత సమయంలో హాజరైతే అలాంటి సందర్భంలో కోర్టు ఆ ఆస్థిని అటాచ్‌మెంట్‌ నుంచి విడుదల చేయాలని ఆదేశిస్తుంది.
यहां पर न्यायालय को यह स्पष्ट आदेश दिए गए है कि यदि व्यक्ति उद्घोषणा के लिए समय के भीतर हाजिर हो जाता है तो ऐसी परिस्थिति में उसकी कुर्क की गयी संपत्ति को निर्मुक्ति दे दी जाएगी।,"ప్రకటనలో ఇచ్నిన సమయానికి ఆ వ్యక్తి హాజరైతే, ఆ పరిస్థితిలో ఆ ఆస్థిని అటాచ్మెంట్ నుంచి విడుదల చేయాలని కోర్టుకు స్పష్టమైన ఉత్తర్వులు ఇచ్చారు."
राज्य सरकार किसी भी कुर्क की गई संपत्ति का विक्रय तभी करता है जब विक्रय करना उद् घोषित व्यक्ति के हित में है अन्यथा उसकी संपत्ति को यथास्थिति में रहने दिया जाता है।,అటాచ్ చేసిన ఆస్థిని సదరు వ్యక్తి మంచి కోసం మాత్రమే రాష్ట్ర ప్రభుత్వం విక్రయిస్తుంది. లేదంటే ఆ ఆస్థిని యథాతథ స్థితిలో ఉంచడానికి అనుమతిస్తారు.
संपत्ति के स्वामी के हित में संपत्ति का विक्रय किया जाता है तो ऐसा विक्रय कुर्की की तारीख से 6 माह बीत जाने के बाद ही किया जा सकता है पर जीवधन इत्यादि विक्रय किए जा सकते है या फिर वह संपत्ति जो विनाश्वर है।, ఆస్థిని యజమాని తన ప్రయోజనార్థం విక్రయిస్తే అటాచ్‌మెంట్‌ తేదీ నుంచి 6 నెలలు గడిచిన తరువాత జీవనోపాధి కోసం వాటిని విక్రయించవచ్చు లేదా పాడైపోయేవాటిని అమ్ముకోవచ్చు.
यदि कोई धारा 85 के अंतर्गत दिए गए किसी आदेश से व्यथित है तो वह आदेश के विरुद्ध उस न्यायालय में अपील कर सकता है जहां ऐसी आपराधिक अपील की जाती है।,"సెక్షన్ 85 కింద ఇచ్చిన ఏదైనా ఉత్తర్వులతో ఎవరైనా బాధపడుతుంటే, అతను ఇచ్చిన ఉత్తర్వులకు వ్యతిరేకంగా కోర్టులో అప్పీల్ చేయవచ్చు. అక్కడ క్రిమినల్‌ అప్పిల్ చేసుకోవచ్చు."
नए अधिवक्ता और विधि के छात्रों को न्यायालय में हाजिर होने को विवश करने के लिए आदेशिकाओ के संबंध में अत्यंत दुविधा रहती है तथा वे समन एवं वारंट इत्यादि शब्दों की अवधारणा में उलझ जाते हैं।,"కొత్త న్యాయవాదులు ఇంకా న్యాయ విద్యార్ధులు కోర్టులో హాజరుకావాలని నిర్బంధ నిబంధనలకు సంబంధించి చాలా గందరగోళంలో ఉన్నారు, వారు సమన్లు ఇంకా వారెంట్లు వంటి పదాలలో చిక్కుకుంటారు."
"इन लेख के माध्यम से वारंट, समन और उद्घोषणा तथा कुर्की के संबंध में कुछ विशेष जानकारियां प्रस्तुत की जा रही हैं।","ఈ వ్యాసం ద్వారా వారెంట్లు, సమన్లు ఇంకా డిక్లరేషన్, అటాచ్మెంట్ గురించి కొంత ప్రత్యేక సమాచారం ఇవ్వబోతున్నాం."
यह लेख उन जानकारियों में से एक है।, ఈ వ్యాసం ఆ  సమాచారంలో ఒకటి.
समन दंड प्रकिया संहिता 1973 की धारा 61 से लेकर 70 तक में समन संबंधी प्रावधान किए गए हैं।,కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ 1973 లోని 61 నుంచి 70 సెక్షన్లలో సారాంశ నిబంధనలు ఉన్నాయి.
इन प्रावधानों में समन का जारी किया जाना और समन की तामील से संबंधित समस्त प्रावधान रख दिए गए।,ఈ నిబంధనలలో సమన్లు ​​జారీ చేయడం ఇంకా సమన్ల సేవకు సంబంధించిన అన్ని నిబంధనలు ఇచ్చారు.
किसी भी स्वस्थ विचारण के लिए यह आवश्यक है कि उससे संबंधित सभी कार्यवाही अभियुक्त की उपस्थिति में हो।,ఆరోగ్యకరమైన విచారణ కోసం దీనికి సంబంధించిన అన్ని చర్యలు నిందితుల సమక్షంలో ఉండాల్సిన అవసరం ఉంది.
इसका कारण यह है कि अभियुक्त को प्रतिरक्षा का पूर्ण अवसर प्रदान करना ही आपराधिक न्याय प्रशासन का प्रमुख उद्देश्य है।, దీనికి కారణం ఏమిటంటే నిందితులకు తమకు తాము రక్షించుకోవడానికి పూర్తి అవకాశం కల్పించడం నేర న్యాయ పరిపాలన ప్రధాన లక్ష్యం.
मामले के विचारण के समय यदि अभियुक्त न्यायालय में उपस्थित नहीं होता है तो उसकी उपस्थिति समन के द्वारा सुनिश्चित की जाती है।,"కేసు విచారణ సమయంలో నిందితుడు కోర్టుకు హాజరు కాకపోతే, అతని/ఆమె ఉనికిని సమన్లు ​​నిర్ణయిస్తాయి."
संहिता की धारा 61 में समन के प्रारूप के बारे में आवश्यक उल्लेख है।,కోడ్ లోని సెక్షన్ 61లో సమన్ల ఫార్మాట్ గురించి ప్రస్తావించారు.
इस धारा के अनुसार दंड प्रक्रिया सहिंता के अधीन जारी किया गया प्रत्येक समन लिखित रूप में दो प्रतियों में होगा तथा उस न्यायालय के पीठासीन अधिकारी द्वारा या अन्य ऐसे अधिकारी द्वारा जिससे कि उच्च न्यायालय समय-समय पर निर्दिष्ट करें हस्ताक्षरित होगा तथा उस पर न्यायालय की मुहर भी अंकित होगी।," ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం, క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ క్రింద జారీ చేయబడిన ప్రతి సమన్‌ లిఖితరూపంలో, రెండు కాపీలతో ఉండాలి. వాటిపై కోర్టు ప్రిసైడింగ్ ఆఫీసర్ లేదా హైకోర్టు నిర్దేశాల ప్రకారం అధికారం కలిగిన ఇతర అధికారి ఎవరైనా సంతకం చేసి దానిపై కోర్టు స్టాంప్‌ కూడా వేయాలి. ఉంటుంది."
समन मामले में अभियुक्त की हाजिरी सुनिश्चित करने के लिए मजिस्ट्रेट द्वारा समन जारी किया जाता है तथा वारंट मामले में अभियुक्त की गिरफ्तारी के लिए वारंट जारी किया जाता है।,సమన్లు ​​కేసులో నిందితులు హాజరయ్యేలా మేజిస్ట్రేట్ సమన్లు ​​జారీ చేస్తారు. ఇక నిందితులను అరెస్ట్‌ చేయడానికి వారెంట్లను జారీ చేస్తారు.
किंतु मजिस्ट्रेट निश्चित रूप से इस नियम का अनुपालन करने के लिए बाध्य नहीं है तथा वह स्वविवेक से मामले की गंभीरता के अनुसार समन मामले में वारंट जारी कर सकता है तथा वारंट मामले में समन जारी कर सकता है।,కానీ మేజిస్ట్రేట్ ఖచ్చితంగా ఈ నిబంధనను పాటించాల్సిన అవసరం లేదు ఇంకా అతని అభీష్టానుసారం సమన్ల కేసులో వారెంట్ ఇంకా కేసు తీవ్రత ప్రకారం వారెంట్ కేసులో సమన్లు ​​జారీ చేయవచ్చు.
अभियुक्त के अलावा अन्य व्यक्तियों के विरुद्ध भी समन जारी किए जाते हैं।,నిందితులు కాకుండా ఇతర వ్యక్తులకు కూడా సమన్లు ​​జారీ చేస్తారు.
धारा 61 से लेकर 69 के प्रावधानों के अलावा भी दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 91 में दस्तावेज या वस्तु न्यायालय में प्रस्तुत किए जाने हेतु भी समन जारी किया जाता है।,"క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌లోని 61 నుంచి 69 సెక్షన్ల నిబంధనలు కాకుండా, 91 సెక్షన్‌లో కోర్టులో పత్రాలు లేదా వస్తువులను సమర్పించడానికి కూడా సమన్లు జారీ చేస్తారు."
धारा 145 (9) के मामले में संबंधित साक्षी को दस्तावेज या वस्तु पेश करने हेतु समन जारी किया जाता है।,సెక్షన్ 145 (9) విషయంలో డాక్యుమెంట్‌ లేదా వస్తువును సమర్పించడానికి సంబంధిత సాక్షికి సమన్లు ​​జారీ చేస్తారు.
धारा 204 के अंतर्गत अभियुक्त को समन जारी किया जाता है।,సెక్షన్ 204 కింద నిందితులకు సమన్లు ​​జారీ చేస్తారు.
धारा 244 (2) के अंतर्गत साक्षी को सम्मन जारी किया जाता है।,సెక్షన్ 244 (2) కింద సాక్షికి సమన్లు ​​జారీ చేస్తారు.
"समन एक फॉर्मेट होता है, जिसका उल्लेख दंड प्रक्रिया संहिता की दूसरी अनुसूची के अंतर्गत किया गया है।",సమన్లు ​​అంటే క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌కు రెండవ షెడ్యూల్ కింద పేర్కొన్న ఫార్మాట్.
इस फॉर्मेट के अनुसार जिस व्यक्ति को न्यायालय के समक्ष हाजिर करना होता है उस व्यक्ति को आदेशात्मक रूप से न्यायालय के पीठासीन अधिकारी द्वारा समन जारी कर न्यायालय के समक्ष हाजिर होने का आदेश दिया जाता है।,"ఈ ఫార్మాట్ ప్రకారం, కోర్టుకు హాజరు కావాల్సిన వ్యక్తికి కోర్టు ప్రిసైడింగ్ అధికారి ఆదేశాల రూపంలో కోర్టుకు హాజరు కావాలని ఆదేశిస్తారు."
समन में जिस व्यक्ति को न्यायालय में हाजिर होने का आदेश किया जाता है उसका संपूर्ण उल्लेख होता है।,కోర్టులో హాజరు కావాలని ఆదేశించిన వ్యక్తికి సంబంధించిన పూర్తి వివరణ సమన్లలో ఉంటుంది.
"उसका नाम, पता, पिता का नाम आयु धंधा तथा वह किस मामले में न्यायालय में बुलाया जा रहा है उस मामले का भी उल्लेख किया जाता है।","అతని పేరు, చిరునామా, తండ్రి పేరు, వయస్సు, వ్యాపారం ఇంకా ఏ కేసులో అతన్ని కోర్టుకు పిలుస్తున్నారు, ఆ కేసు వివరాలు కూడా ఉంటాయి."
समन को न्यायलय का एक उदारतापूर्वक निमंत्रण भी माना जा सकता है क्योंकि न्यायालय आदर पूर्वक किसी व्यक्ति को न्यायालय में है हाजिर होने के लिए आदेश करता है।,సమన్లు ​​కోర్టుకు ఉదార ​​ఆహ్వానం అని కూడా పరిగణించవచ్చు ఎందుకంటే కోర్టుకు హాజరు కావాలని ఎవరినైనా కోర్టు గౌరవంగా ఆదేశిస్తుంది.
ऐसे आदेश में व्यक्ति की किसी स्वतंत्रता का हनन नहीं होता है वह गिरफ्तार नहीं किया जाता है।,"ఆ ఆదేశాల్లో వ్యక్తి స్వేచ్ఛను ఉల్లంఘించరు, అతన్ని అరెస్టు చేయరు."
न्यायालय द्वारा न्यायालय में न्याय हेतु जिस व्यक्ति को हाजिर किया जाना है उस व्यक्ति को आदेश तो दिया जाता है किंतु उसे किसी प्रकार से बाध्यकर न्यायालय में नहीं लाया जाता है।,"న్యాయస్థానంలో న్యాయస్థానం ద్వారా న్యాయం కోసం ఎవరినైనా హాజరుపరచాలని ఆదేశం జారీ చేసినట్టు అయితే, అట్టి వ్యక్తిని బాధ్యతారహితంగా కోర్టుకు తీసుకురాకూడదు."
वारंट के मामले में गिरफ्तारी के माध्यम में व्यक्ति की स्वतंत्रता का हनन कर उसे गिरफ्तार कर न्यायालय के समक्ष पेश किया जाता है।,వారెంట్ విషయంలో అరెస్ట్ ద్వారా స్వేచ్ఛను ఉల్లంఘించి వ్యక్తిని అరెస్టు చేసి కోర్టు ముందు హాజరుపరుస్తారు.
समन की तामील समन के संदर्भ में एक शब्द समन की तामील अत्यंत चर्चा में रहता है।," సమన్ సందర్భంలో, సమన్ లోని ఒక పదం చాలా అర్థంలో వివరిస్తారు."
समन शब्द के साथ तामील शब्द का उपयोग किया जाता है।, సమన్లు అనే మాటతో పాటు వాటిని అందజేయడం అనే మాట కూడా ఇమిడి ఉంటుంది.
समन की तामील के विषय पर संहिता की धारा 62 दी गई है।, సమన్లు జారీ చేసి విధానం కోడ్‌లో సెక్షన్‌ 62లో వివరించడమైనది.
इस धारा के अंतर्गत समन की तामील कैसे की जाए इस पर विस्तृत प्रावधान किया गया है।, ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం సమన్లు ఎలా అందజేయాలో తెలిపేందుకు విస్తృతమైన ఏర్పాట్లు ఉన్నాయి.
"समन की तामील का मतलब यह है कि समन के प्रारूप में जो जानकारी दी गई है तथा जिस व्यक्ति को न्यायालय के समक्ष हाजिर होने के लिए न्यायालय के पीठासीन अधिकारी द्वारा आदेश दिया गया है उस व्यक्ति को इस आदेश की जानकारी हो जाना, इसे ही समन की तामील कहा जाता है।", సమన్లు అందజేయడమంటే సమన్ల రూపంలో ఉన్న సమాచారం ప్రకారం అట్టి వ్యక్తి కోర్టు ముందు హాజరుకావాలని న్యాయస్థానపు ప్రిసైడింగ్‌ అధికారి జారీ చేసిన ఆదేశాలను తెలుసుకోవడం. దీన్నే సమన్లు జారీ చేయడం అటారు.
समन की तामील का मूल अर्थ यही है कि बुलाए गए व्यक्ति के संसर्ग में यह आदेश आ जाए।, ఎవరినైతే హాజరుకావాలని ఆదేశాలు జారీచేస్తారో అట్టి వ్యక్తి హాజరుకావడమే సమన్లు అందజేయడం అనే మాటకు అర్థం.
धारा 62 के अंतर्गत समन की तामील की विधि बताई गई है।, సెక్షన్‌ 62లో సమన్లు అందజేసే విధానాన్ని వివరించడం జరిగింది.
रीति के अनुसार प्रत्येक समन की तामील पुलिस अधिकारी द्वारा या फिर राज्य सरकार द्वारा निर्मित नियमों के अधीन समन जारी करने वाले न्यायालय के किसी अधिकारी द्वारा किसी अन्य लोक सेवक द्वारा की जाएगी।,"నిబంధనల ప్రకారం, ప్రతి సమన్లు ​​ఒక పోలీసు అధికారి లేదా ఇతర ప్రభుత్వ ఉద్యోగులచే రాష్ట్ర ప్రభుత్వం చేసిన నిబంధనల ప్రకారం సమన్లు ​​జారీ చేసే అధికారం కోర్టు అధికారికి అందించబడింది."
उपधारा 2 के अनुसार समन की तामील यथासंभव अभियुक्त को निजी रूप से समन की एक प्रतिलिपि दी जाएगी।, సబ్‌ సెక్షన్‌ 2 ప్రకారం వీలైనంతవరకూ నిందితులకు ప్రైవేట్ సమన్ల ​​కాపీని అందించాలి.
उपधारा 3 के अनुसार अधिकारी अपेक्षा करें तो समन में नामित व्यक्ति समन की दूसरी प्रति के पृष्ठांकन भाग पर रसीद के रूप में अपने हस्ताक्षर कर देगा।,"సబ్ సెక్షన్ 3 ప్రకారం, అధికారి ఆశించినట్లయితే సమన్లలో పేరు ఉన్న వ్యక్తి సమన్ల రెండో కాపీలోని ఎండార్స్ మెంట్ భాగంలో తన సంతకం చేయాలి."
समन की तामील के लिए गिरफ्तारी वारंट की भांति अभियुक्त के भवन में नहीं घुसा जा सकता तथा अभियुक्त को आदेश देकर समन की तामील नहीं करवाई जा सकती है।,అరెస్ట్ వారెంట్ తరహాలో నిందితుడి ఇంట్లోకి చొరబడటం లేదా నిందితులను ఆదేశించడం ద్వారా సమన్లు ​​ఇవ్వలేము.  
समन की तामील से बचने के परिणाम किसी व्यक्ति को जो समन जारी किया जाता है और वह व्यक्ति समन की तामील से बच रहा है।, సమన్లు జారీ చేయకుండా తప్పించుకోవడం: ఏ వ్యక్తి పై అయితే సమన్లు జారీ అవుతాయో అట్టి వ్యక్తి తప్పించుకు తిరగడం.
जानबूझकर बचता है या फिर वह न्यायालय को बताना चाहता है की न्यायालय द्वारा दिए गए किसी भी आदेश की जानकारी उस तक नहीं पहुंची है।, ఉద్దేశపూర్వకంగా తప్పించుకొని తిరగడం లేదా కోర్టు జారీ చేసిన ఏ ఉత్తర్వు గురించిన సమాచారం తనకు చేరలేదని కోర్టుకు చెప్పాలనుకోవడం.
ऐसी परिस्थिति में दंड प्रक्रिया संहिता में समन की तामील के प्रकार बताए हैं।, అటువంటి పరిస్థితుల్లో సమన్లు ఎలా అందజేయాలో క్రిమినల్‌ ప్రోసీజర్‌ కోడ్‌లో వివరించబడింది.
धारा 64 के अंतर्गत समन की तामीली की प्रक्रिया में जब समन तामीली अधिकारी द्वारा सम्यक तत्परता बरत जाने के बाद भी समन किया गया व्यक्ति नहीं मिल पा रहा है तो ऐसी परिस्थिति में समन की तामील उस व्यक्ति के घर के किसी ऐसे वयस्क पुरुष पर व्यक्तिगत रुप से की जा सकेगी जो उसके साथ रहता है।," సెక్షన్ 64 కింద సమన్లు ​​అందించే ప్రక్రియలో ఎవరి పేరుపై అయితే సమన్లు జారీ చేయబడ్డాయో అట్టి వ్యక్తి అందుబాటులో లేనప్పుడు, అతన్ని వెదికేందుకు తగిన ప్రయత్నాలు చేసిన తర్వాత కూడా కనుగొనలేకపోయిన పక్షంలో ఆ వ్యక్తి ఇంటిలో నివసిస్తున్న ఏ వయోజన పురుషుడికి సమన్లు ​​వ్యక్తిగతంగా అందించవచ్చు. "
ऐसे पुरुष वयस्क सदस्य को समन की एक प्रति देकर दूसरी प्रति के पिछले भाग पर उसके हस्ताक्षर लिए जाएंगे।,అలాంటి పురుష సభ్యునికి సమన్ కాపీని ఇస్తారు ఇంకా అతని సంతకం రెండో కాపీ చివరి భాగంలో తీసుకుంటారు.
स्पष्ट है कि समन किए गए व्यक्ति के नौकर या उसके परिवार की किसी महिला सदस्य को समन की तामील नहीं की जानी चाहिए।, సమన్లలో పేర్కొన్న వ్యక్తికి మినహా వారి సేవకులు లేదా కుటుంబంలోని మహిళా సభ్యులకు సమన్లు ​​అందించరాదని ఈ సెక్షన్‌ స్పష్టంగా చెప్తోంది.
महिला सदस्यों से हस्ताक्षर ले लिए जाते है तो इसे समन की तामील नहीं माना जाएगा।, మహిళా సభ్యులతో సంతకం తీసుకున్నట్టు అయితే అట్టివి అందజేసినట్టుగా పరిగణించడం జరగదు.
दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 65 में प्रावधान है कि यदि कोई व्यक्ति जिसे समन न्यायालय द्वारा जारी किया गया है।,కోడ్ ఆఫ్ క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ సెక్షన్ 65లో ఒక వ్యక్తిని సమన్లు ​​కోర్టు ద్వారా జారీ చేయాలనే నియమం ఉంది.
वह तामील से बचने का प्रयास कर रहा है और ऐसे में धारा 63 में बताई गई प्रक्रिया को अपनाया जाना संभव नहीं तो ऐसी परिस्थिति में धारा 65 से काम लिया जा सकता है।,"సమన్లు అందుకోకుండా సదరు వ్యక్తి తప్పించుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నట్టైతే అటువంటి పరిస్థితిలో సెక్షన్ 63 లో వివరించిన విధానం సాధ్యం కాకపోతే, అప్పుడు, సెక్షన్ 65 అమలు చేయవచ్చు."
"धारा के अंतर्गत उस स्थिति में समन की तामीली की रीति बताई गई है जब समंद की तामील दंड प्रकिया संहिता की धारा 62, 63, 64 में विहित प्रक्रिया के अनुसार नहीं कराई जा सकती है।"," ఈ సెక్షన్‌లో సమన్లు అందజేసే విధానాన్ని పేర్కొన్నారు. సమన్ల జారీ ప్రక్రియ అన్నది క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ 62, 63, 64 సెక్షన్లలో సూచించిన విధానంలో పేర్కొన్న ప్రకారం చేయజాలరు."
इस धारा के अंतर्गत जिस व्यक्ति को समन जारी हुआ है उसके निवास स्थान पर जिस पते पर रहता है उस पते पर समन की एक प्रति चस्पा कर दी जाती है।,"ఈ సెక్షన్‌ కింద, సమన్లలో పేర్కొన్న వ్యక్తి ఏదైతే నివాసంలో నివసిస్తాడో ఆ నివసించే ఇంటికి సమన్ల కాపీని అతికిస్తారు."
यदि ऐसी जगह लगाई जाती है जहां से सदृश्य भाग हो सके।,చక్కగా కనిపించే ప్రదేశంలో దీన్ని అతికించాల్సి ఉంటుంది.
जिस युक्तियुक्त स्थान से सरलतापूर्वक चस्पा समन को देखा जा सकें जैसे घर के ठीक सामने मुख्य द्वार या कोई खिड़की।,ఇంటి ముందు ప్రధాన ద్వారం లేదా కిటికీ వంటి ప్రదేశాల్లో సమన్లు ​​ స్పష్టంగా సులభంగా కనిపించే సరైన స్థలంలో వాటిని అతికించాలి.
क्षेत्राधिकार से बाहर समन की तामील न्यायालय से क्षेत्र अधिकार के बाहर समन की तामील के मामले में समन उस संबंधित क्षेत्र के मजिस्ट्रेट को प्रेषित किया जाता है तथा उस मजिस्ट्रेट द्वारा नियत व्यक्ति द्वारा समन की तामीली ली जाती है।,"అధికార పరిధికి వెలుపల సమన్లు అందజేయడం, కోర్టు పరిధికి మించిన సమన్లు అందజేసే విషయంలో సమన్లు ​​ఆ ప్రాంత మేజిస్ట్రేట్‌కు పంపబడతాయి. అట్టి సమన్లు ​​ఆ మేజిస్ట్రేట్ నియమించిన వ్యక్తి ద్వారా అందజేయడం జరుగుతుంది."
साक्षी के मामले में डाक द्वारा समन की तामील संहिता की धारा 69 के अंतर्गत डाक द्वारा साक्षी को जारी किए गए समन की तामील की जा सकती है।,సాక్షి విషయంలో సమన్ల కోడ్ లోని సెక్షన్ 69 కింద సాక్షికి తపాలా ద్వారా సమన్లను అందించవచ్చు.
ऐसी डाक रजिस्ट्री डाक होगी।, ఇటువంటి పోస్టల్ రిజిస్ట్రీ పోస్ట్‌ అవుతుంది.
जब साक्षी समन की तामील स्वीकार करने से या पोस्ट पर हस्ताक्षर करने से इंकार कर देता है या डाक विभाग के अधिकारी से साक्षी ने समन लेने से इंकार कर दिया है या समन लौटा देता है तो उस स्थिति में समन जारी करने वाला न्यायलय समन के संबंध में तामीली की उद्घोषणा कर सकेगा।,సాక్షి సమన్లు ​​తీసుకోవడానికి నిరాకరించినప్పుడు లేదా పోస్టుపై సంతకం చేయడానికి నిరాకరించినపుడు లేదా సాక్షి పోస్టల్ డిపార్టుమెంట్‌ అధికారి నుంచి సమన్లు ​​తీసుకోవటానికి నిరాకరించినప్పుడు లేదా సమన్లు ​​తిరిగి ఇచ్చినప్పుడు సమన్లకు సంబంధించిన ప్రకటన చేయవచ్చు.
दंड प्रक्रिया संहिता 1973 में वारंट शब्द अत्यंत महत्वपूर्ण शब्द है।, క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ 1973 లో వారెంట్ అనేది చాలా ముఖ్యమైన పదం.
सहिंता में वारंट की परिभाषा प्राप्त नहीं होती है परंतु अध्याय 6 के भीतर वारंट से संबंधित धाराएं दी गई है।,"వారెంట్ నిర్వచనం కోడ్ లో పొందుపరచలేదు, కానీ 6 వ అధ్యాయంలో వారెంట్‌కు సంబంధించిన సెక్షన్‌లు ఇచ్చారు."
वारंट न्यायालय को प्राप्त ऐसी शक्ति है जो व्यक्ति को गिरफ्तार कर न्यायालय के समक्ष लाए जाने का प्रावधान करती है।,"వారెంట్ అనేది కోర్టుకు ఉన్న ఓ అధికారం, ఇది వ్యక్తిని అరెస్టు చేయడానికి, కోర్టు ముందుకు తీసుకువచ్చేలా చేయడంలో ఉపకరిస్తుంది."
वारंट शक्ति के बगैर न्यायालय को अपंग माना जा सकता है।, వారెంట్ అధికారం లేకుంటే కోర్టులను అవిటిగా పరిగణించవచ్చు.
"भारतीय दंड संहिता वारंट के माध्यम से न्यायालय को वह अस्त्र प्रदान करती है, जिसके सामने बड़ी बड़ी शक्तियों को पस्त किया जा सकता है।","భారతీయ శిక్షాస్మృతి ఆ శక్తిని కోర్టుకు వారెంట్ల ద్వారా కల్పించింది., దానితో గొప్పగొప్ప శక్తుల ఆటకట్టించవచ్చు."
न्यायाधीश और मजिस्ट्रेट को प्राप्त वारंट जारी करने की शक्ति न्यायाधीश को प्राप्त शक्तियों में सर्वाधिक सार्थक शक्ति है।,న్యాయమూర్తి ఇంకా మేజిస్ట్రేట్‌కు ఉన్న వారెంట్లు జారీ చేసే అధికారం న్యాయమూర్తికి లభించిన అధికారాలలో అత్యంత అర్ధవంతమైన అధికారం.
वारंट कब जारी किया जाता है सर्वप्रथम तो न्यायालय जिस व्यक्ति को हाजिर करवाना चाहता है उस व्यक्ति को सम्मन जारी करता है।, వారెంట్ ఎప్పుడు జారీ అవుతుందంటే తన ముందు ఏ వ్యక్తి హాజరుకావాలని కోర్టు భావిస్తుందో ఆ వ్యక్తికి కోర్టు సమన్లు ​​జారీ చేస్తుంది
सम्मन के माध्यम से न्यायालय में हाजिर करवाने का प्रयास किया जाता है परंतु यदि व्यक्ति सम्मन से बच रहा है और सम्मन तामील होने के उपरांत भी न्यायालय के समक्ष हाजिर नहीं होता है और न्याय में बाधा बनता है तो ऐसी परिस्थिति में न्यायालय को गिरफ्तार करके अपने समक्ष पेश किए जाने का वारंट जारी करता है।,"సమన్ల ​​ద్వారా కోర్టులో హాజరు పరచడానికి ప్రయత్నం జరుగుతుంది కాని సదురు వ్యక్తి సమన్లను ​​తప్పించుకుంటూ, సమన్లు ​​ఇచ్చిన తరువాత కూడా కోర్టుకు హాజరుకాకపోయినా లేదా విచారణను అడ్డుకున్నా, అలాంటి పరిస్థితిలో అతడిపై వారెంట్ జారీ చేసి అరెస్ట్ చేసి అతడిని కోర్టు ముందు హాజరుపరుస్తారు."
वारंट की अवधि दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 70 के अधीन वारंट की अवधि बताई गयी है।,వారెంట్ వ్యవధి క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ సెక్షన్ 70 కింద వారెంట్ కాలంగా పేర్కొన్నారు.
कोई भी वारंट जब किसी न्यायालय के पीठासीन अधिकारी द्वारा जारी कर दिया जाता है तो वह वारंट उस समय तक जब तक वह उसे जारी करने वाले न्यायालय द्वारा निरस्त नहीं कर दिया जाता है या उसका निष्पादन नहीं कर दिया जाता तब तक वह वारंट प्रवर्तन में रहेगा।,"కోర్టు ప్రిసైడింగ్ అధికారి వారెంట్ జారీ చేసినప్పుడు, దానిని జారీ చేసిన కోర్టు దాన్ని రద్దుపరిచేంత వరకు లేదా కోర్టు దాన్ని రీకాల్‌ చేసేంత వరకు ఆ వారెంట్‌ అమలులో ఉంటుంది."
कोई भी वारंट जब तक वापस नहीं ले लिया जाता निष्पादन नहीं कर दिया जाता तब तक वह वारंट प्रवर्तन में रहता है।,వారెంట్ అమలు చేయబడే వరకు లేదా దానిని ఉపసంహరించే వరకు వారెంట్ అమలులో ఉంటుంది.
वारंट और सम्मन में अंतर इन दोनों के मध्य मूल अंतर यह है कि सम्मन किसी भी व्यक्ति को न्यायालय में उपस्थित होने के लिए जारी किया जाता है जबकि वारंट गिरफ्तारी के लिए जारी किए जाते हैं।,"వారెంట్ ఇంకా సమన్ల మధ్య ప్రాథమిక వ్యత్యాసం ఏంటంటే, ఎవరినైన కోర్టులో హాజరుపరిచేందుకు సమన్లను జారీ చేస్తారు. ఎవరినైనా అరెస్ట్ చేయడానికి వారెంట్‌ జారీ చేస్తారు."
वह पुलिस अधिकारी या किसी अन्य व्यक्ति के नाम से निर्दिष्ट होता है।,ఇది పోలీసు అధికారి లేదా ఇతర వ్యక్తి పేరును సూచిస్తుంది.
"सम्मन उस व्यक्ति को निर्दिष्ट होता है तथा उस व्यक्ति के पते पर ही निर्दिष्ट होता है, जिस व्यक्ति के लिए जारी किया जाता है।",సమన్లు వ్యక్తికి కేటాయిస్తారు ఇంకా ఏ వ్యక్తికైతే సమన్లు జారీ అవుతాయో అవి అతని చిరునామాను సూచిస్తాయి.
"जिस व्यक्ति को न्यायालय में उपस्थित किया जाना है सम्मन उस व्यक्ति के पते पर ही जारी होता है, परंतु गिरफ्तारी वारंट उस व्यक्ति के नाम से तो जारी होता है परंतु निर्दिष्ट किसी अन्य को होता है।","కోర్టులో హాజరుకావాల్సిన వ్యక్తి చిరునామాపై సమన్లు ​​జారీ చేస్తారు, కాని అరెస్ట్ వారెంట్ వ్యక్తి పేరుతో జారీ చేస్తారు."
किसी अन्य को आदेश होता है कि वह उस व्यक्ति को जिसके लिए गिरफ्तारी वारंट जारी किया गया है उसे न्यायालय के समक्ष पेश करे।,అంటే ఎవరిపై అయితే అరెస్ట్ వారెంట్ జారీ అవుతుందో అతడిని కోర్టులో హాజరుపరచాలని మరో వ్యక్తిని ఆదేశించడం
इस धारा के आधार पर वारंट को दो प्रकार में बांटा जाता है।, ఈ సెక్షన్‌ ఆధారంగా వారెంట్లను రెండు రకాలుగా విభజించారు.
अर्थात न्यायालय जिस व्यक्ति को वारंट निर्दिष्ट करती है वह व्यक्ति बंधपत्र पर जमानत लेकर नियत तारीख को न्यायालय के समय उपस्थित होने का निर्देश मात्र उस व्यक्ति को दे देता है जिस व्यक्ति को न्यायालय ने वारंट जारी किया है।,వారెంట్‌ జారీ అయిన వ్యక్తి బాండ్‌పై బెయిల్ తీసుకున్న తరువాత సదుర వ్యక్తి నిర్దేశించిన సమయంలో కోర్టు ఎదుట హాజరుకావాలని న్యాయస్థానం ఆదేశిస్తుంది.
वारंट में तीन व्यक्तियों का महत्वपूर्ण रोल होता है।, వారెంట్‌లో ముగ్గురు వ్యక్తులకు ముఖ్యమైన పాత్ర ఉంటుంది.
पहला- वारंट को जारी करने वाला न्यायालय।, మొదటిది – వారెంట్‌ జారీ చేసే న్యాయస్థానం
दूसरा- जिस व्यक्ति को वारंट निर्दिष्ट किया गया है अर्थात जिस व्यक्ति को यह आदेश दिया गया है कि वह वारंट लेकर जाए।,"రెండోది – వారెంట్‌లో నిర్దేశించిన వ్యక్తి, అనగా వారెంట్ తీసుకోవాలని ఆదేశించిన వ్యక్తి."
वारंट में जिस व्यक्ति की जानकारी दी गई है उस व्यक्ति को गिरफ्तार करके न्यायालय के समक्ष पेश करे।,వారెంట్‌లో ఏ వ్యక్తి సమాచారం అయితే ఉంటుందో ఆ వ్యక్తిని అరెస్టు చేసి కోర్టులో హాజరుపరుస్తారు.
तीसरा- वह व्यक्ति जिस व्यक्ति के नाम पर वारंट को जारी किया गया है अर्थात वह व्यक्ति जिसे गिरफ्तार करके न्यायालय के समक्ष लाकर पेश करना है।,మూడోది- ఎవరి పేరుపై అయితే వారెంట్ జారీ అవుతుందో ఆ వ్యక్తిని అరెస్టు చేసి కోర్టుకు తీసుకురావలసిన వ్యక్తి.
कौन व्यक्ति वारंट निर्दिष्ट हो सकते हैं न्यायालय किन व्यक्तियों को वारंट निर्दिष्ट करेगा यह दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 72 एवं 73 के अंतर्गत स्पष्ट रूप से दिया गया है तथा उन व्यक्तियों को बताया गया है जो व्यक्ति को न्यायालय वारंट निर्दिष्ट कर सकता है।," వారెంట్లు ఎవరికి జారీ చేస్తారు. న్యాయస్థానాలు ఎవరికి వారెంట్లు జారీ చేయవచ్చు అనే వివరాలు క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ 72, 73 సెక్షన్లలో స్పష్టంగా వివరించబడింది. "
संहिता की धारा 72 बताती है कि न्यायालय गिरफ्तारी का वारंट मामूली तौर पर एक या एक से अधिक पुलिस अधिकारियों को निर्दिष्ट करेगा परंतु यदि वारंट का निष्पादन तुरंत करना है तो ऐसी परिस्थिति में कोई पुलिस अधिकारी मिल नहीं रहा है तो वारंट जारी करने वाला न्यायालय किसी अन्य व्यक्ति या व्यक्तियों को वारंट जारी कर सकता है।," ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మంది పోలీసు అధికారులకు అరెస్ట్ వారెంట్‌ను కోర్టు నామినేట్ చేస్తుందని కోడ్‌లోని సెక్షన్ 72 పేర్కొంది,. వారెంట్ వెంటనే అమలు కావాల్సి ఉండి అట్టి పరిస్థితిలో పోలీసు అధికారి ఎవరూ అందుబాటులో లేనప్పుడు ఆ వారెంట్ జారీ చేసిన కోర్టు మరొక వ్యక్తికి ఆ వారెంట్లు అమలు చేసే బాధ్యత అప్పగించవచ్చు. "
एक से अधिक पुलिस अधिकारियों को वारंट जारी किया जा सकता है तथा इसका निष्पादन जिन भी एक से अधिक को जारी किया गया है वह सभी कर सकते है।,ఒకరికంటే ఎక్కువ మంది పోలీసు అధికారులకు వారెంట్ జారీ చేయవచ్చు. వారందరూ దానిని అమలు చేయవచ్చు.
आवश्यक नहीं है कि पुलिस को ही गिरफ्तारी का वारंट जारी किया जाएगा न्यायालय अपने विवेक अनुसार किसी भी व्यक्ति को गिरफ्तारी वारंट जारी कर सकता है और ऐसा व्यक्ति गिरफ्तारी के लिए किसी भूमि या अन्य संपत्ति में प्रवेश करता है तो उसका वारंट निष्पादन करेगा।," పోలీసులకు మాత్రమే అరెస్ట్ వారెంట్ జారీ చేయవలసిన అవసరం లేదు. కోర్టు తన అభీష్టానుసారం ఏ వ్యక్తికైనా అరెస్ట్ వారెంట్ జారీ చేయవచ్చు, అలాంటి వ్యక్తి అరెస్ట్ కోసం ఏదైనా ప్రదేశం, లేదా ఇతర ఆస్థిలో ప్రవేశించి వారెంట్ అమలు చేయవచ్చు."
जब ऐसा व्यक्ति वारंट के विरुद्ध व्यक्ति को गिरफ्तार कर लेता है तो उसे फौरन वारंट जारी करने वाली न्यायालय के समक्ष या फिर निकटतम पुलिस अधिकारी के हवाले कर देगा।, వారెంట్‌ లేకుండా ఎవరైనా అరెస్టు చేయాల్సిన సందర్భం వస్తే అట్టి వారిని వెంటనే వారెంట్‌ జారీ చేయగల న్యాయస్థానం సమక్షంలో ప్రవేశపెట్టాలి లేదా సమీపంలోని పోలీసు స్టేషన్‌లో అధికారికి అప్పగించాలి.
यह न्यायालय की बड़ी शक्ति है।, ఇది కోర్టుకున్న గొప్ప శక్తి.
"इस शक्ति के माध्यम से न्यायालय किसी भी व्यक्ति को वारंट जारी करती है, निर्दिष्ट करती है तथा यहां पर पुलिस की आवश्यकता भी समाप्त हो जाती है तथा न्यायालय को एक ब्रह्मास्त्र जैसी शक्ति प्राप्त होती है।","ఈ అధికారం ద్వారా కోర్టు ఏ వ్యక్తికైనా వారెంట్లు జారీ చేస్తుంది, నిర్దేశిస్తుంది. ఇక్కడ పోలీసుల అవసరాన్ని కూడా తొలగిస్తుంది. కోర్టులకున్న బ్రహ్మస్త్రం లాంటి శక్తి ఇది. "
जो ब्रह्मास्त्र व्यक्तियों को भारत के किसी भी कोने से खोज कर ला कर पेश करने की शक्ति रखता है।, భారతదేశంలోని ఏ మూల దాక్కున్న వ్యక్తినైనా వెతికి తీసుకొచ్చి హాజరుపరిచే బ్రహ్మాస్తం ఇది.
न्याय के हितार्थ व्यक्ति को न्यायालय के समक्ष पेश किया जाना सबसे बड़ा प्रश्न है।,న్యాయం కోసం ఒక వ్యక్తిని కోర్టు ముందు హాజరుపరచడమనేది అతిపెద్ద ప్రశ్న.
"कार्यपालक मजिस्ट्रेट, जिला अधीक्षक या आयुक्त उस वारंट पर अपना नाम पृष्ठांकित करके उसका निष्पादन करता है।","ఎగ్జిక్యూటివ్ మేజిస్ట్రేట్, జిల్లా సూపరింటెండెంట్ లేదా కమిషనర్ ఆ వారెంట్‌పై అతని పేరును ఆమోదించి దానిని అమలు చేస్తారు."
रामप्रवेश सिंह बनाम जिला मजिस्ट्रेट देवरिया के मामले में कहा गया है कि- किसी भी मामले में धारा 80 के उपबंध तब लागू होंगे जब गिरफ्तार किए जाने वाला व्यक्ति जेल में निरोधक नहीं है।, అరెస్టు చేయబడిన వ్యక్తిని జైలులో నిర్బంధించకపోతే మాత్రమే సెక్షన్ 80 లోని నిబంధనలు వర్తిస్తాయని రాంప్రవేశ్ సింగ్ వర్సెస్ జిల్లా మేజిస్ట్రేట్ దేవరియా విషయంలో చెప్పారు.
यह उपबंध उस दशा में लागू नहीं होंगे यदि व्यक्ति पहले से ही जेल में बंद है।,సదరు వ్యక్తి ఇప్పటికే జైలులో ఉంటే ఈ నిబంధన వర్తించదు.
एक अन्य सम्राट बनाम करीम बख्श सिंध के मामले में यह भी कहा गया है कि धारा 78 में वर्णित उपबंधों की प्रकृति निदेशात्मक है ना कि आदेशात्मक।,"సామ్రాట్ వర్సెస్ కరీం బక్ష్ సింధ్ కేసులో, సెక్షన్ 78 లో వివరించిన నిబంధనలు నిర్దేశాత్మకమైనవే తప్ప ఆదేశాత్మకం కావు."
पुलिस थाने का भार साधक अधिकारी होना चाहिए तथा ऐसे पुलिस थाने के भारसाधक अधिकारी द्वारा वारंट का निष्पादन कर दिया जाता है।,పోలీస్ స్టేషన్‌లో ఒక అధికారికి బాధ్యత వహించాలి ఇంకా ఆ అధికారే వారెంట్‌ను అమలు చేస్తారు.
"साक्ष्य कानून का सामान्य सिद्धांत यह है कि प्रत्येक गवाह तथ्य का साक्षी होता है, राय का नहीं।","ఎవిడెన్స్‌ యాక్ట్‌ ప్రకారం సాధారణ సూత్రం ఏమిటంటే, ప్రతి సాక్షి జరిగిన దానికి సాక్షి, అభిప్రాయానికి కాదు."
"इसका मतलब यह है कि एक व्यक्ति, जो किसी अदालत के समक्ष गवाह के रूप में पेश होता है, वह न्यायालय को केवल उन तथ्यों के बारे में बताने का हकदार है, जिन तथ्यों के बारे में उसके पास उसका व्यक्तिगत ज्ञान है, न कि यह बताने का कि उन तथ्यों के बारे में उसकी राय क्या है।","అంటే సాక్షిగా కోర్టు ముందు హాజరయ్యే వ్యక్తి తనకు తెలిసిన వాస్తవాలను మాత్రమే కోర్టుకు చెప్పే అర్హత ఉంది, అంతేకాని ఆ వాస్తవాలకు సంబంధించి తన అభిప్రాయాలు కాదు."
"गौरतलब है कि साक्ष्य अधिनियम का यह सिद्धांत आपराधिक और सिविल, दोनों मामलों में लागू होता है।",ఎవిడెన్స్ యాక్ట్ లోని ఈ సూత్రం క్రిమినల్ ఇంకా సివిల్ కేసులు రెండింటికీ వర్తిస్తుందని గమనించాలి.
"जाहिर है, किसी मामले में एक न्यायाधीश के अलावा, जिसके द्वारा उस मामले में अंतिम निर्णय सुनाया जाना है, किसी भी व्यक्ति की राय को, एक नियम के रूप में, उस मामले के निर्णय के लिए अप्रासंगिक माना जाता है।","ఒక కేసులో న్యాయమూర్తి కాకుండా ఆ కేసులో ఇతర వ్యక్తులు తుది నిర్ణయానికి వచ్చినట్టు అయితే ఆ వ్యక్తి అభిప్రాయాన్ని, నిబంధనల రూపంలో అట్టి నిర్ణయాన్ని చెల్లనిదిగా పరిగణిస్తారు."
"हालांकि, इस सिद्धांत के अपवाद भी हैं, जिन्हें हम इस लेख में आगे समझेंगे।",అయితే ఈ సూత్రానికి మినహాయింపులు ఉన్నాయి. అవేంటో ఈ వ్యాసంలో లోతుగా తెలుసుకుందాం.
"आम तौर पर, जब किसी व्यक्ति को गवाह के रूप में गवाही देने के लिए अदालत में बुलाया जाता है, तो उससे यह अपेक्षा की जाती है कि वह केवल तथ्यों को बताए और अपनी राय न दे।", సాధారణంగా ఒక వ్యక్తిని సాక్షిగా సాక్ష్యమివ్వడానికి కోర్టుకు పిలిచినప్పుడు అతను వాస్తవాలు మాత్రమే తెలుపుతాడని ఇంకా తన అభిప్రాయాన్ని వ్యక్తం చేయడని ఆశిస్తాం.
मामले में एक राय बनाना अदालत का काम है।,కేసులో అభిప్రాయానికి రావడం కోర్టు పని.
"इसके अलावा, अगर किसी व्यक्ति को अपनी गवाही देने के लिए कहा जाता है, तो यह उम्मीद की जाती है कि व्यक्ति उस मामले से संबंधित होना चाहिए, न कि वह कोई तीसरा पक्ष होना चाहिए।",ఒక వ్యక్తి ఒక కేసులో తన వాంగ్మూలాన్ని ఇవ్వాలని కోరినప్పుడు ఆ వ్యక్తి ఆ కేసుకు సంబంధించినవారై ఉండాలి తప్ప మరో పక్షానికి చెందినవాడు కాదని భావిస్తారు.
"हालाँकि, कुछ ऐसे मामले भी होते हैं जहाँ अदालत कोई राय बनाने या किसी निर्णय पर पहुँचने में खुदको असमर्थ पाती है।","ఏదేమైనా, కొన్నిసార్లు కోర్టు ఒక అభిప్రాయానికి రాలేకపోతుంది. నిర్ణయం తీసుకునే విషయంలో స్వయంగా అసమర్థతను చూపుతుంది."
"ये वो मामले होते हैं, जहाँ अदालत या न्यायाधीश को किसी विषय पर राय बनाने के लिए किसी विशिष्ट प्रकार के ज्ञान अथवा कौशल की आवश्यकता महसूस होती है, जोकि, जाहिर है कि उसके पास मौजूद नहीं होता है।",ఆ విషయంపై నైపుణ్యం లేనపుడు కోర్టు లేదా న్యాయమూర్తి ఒక అంశంపై అభిప్రాయానికి రావడానికి కొంత జ్ఞానం లేదా నైపుణ్యం అవసరమనిపించే సందర్భాలు ఎదురవుతాయి.
"चलिए इसे एक उदाहरण से समझते हैं, मान लीजिये किसी मामले में एक व्यक्ति की मृत्यु हो जाती है।",దీనిని ఒక ఉదాహరణతో అర్థం చేసుకుందాం. ఒక వ్యక్తి మరణించిన సందర్భంలో అనుకుందాం.
अब एक न्यायाधीश द्वारा यह स्वतंत्र रूप से तय नहीं किया जा सकता है कि आखिर उस व्यक्ति की मृत्यु का कारण क्या था।,ఇప్పుడు న్యాయమూర్తి ఆ వ్యక్తి మరణానికి కారణం ఏమిటో స్వతంత్రంగా నిర్ణయించలేరు.
ऐसे मामलों में अदालत को किसी विशेषज्ञ की राय का सहारा लेना आवश्यक हो जाता है।,ఇలాంటి సందర్భాల్లో కోర్టు నిపుణుల అభిప్రాయాన్ని తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఏర్పడుతుంది.
"ऐसी आवश्यकता इसलिए पड़ती है क्योंकि ऐसे मामले में किसी विशेषज्ञ के विशिष्ट अनुभव, ज्ञान, कौशल एवं रिसर्च की आवश्यकता होगी, जिससे यह पता लगाया जा सके कि आखिर किसी व्यक्ति की मृत्यु का कारण क्या था।","అలాంటి సందర్భంలో ఒక నిపుణుడి ప్రత్యేక అనుభవం, జ్ఞానం, నైపుణ్యాలు ఇంకా పరిశోధన అవసరమవుతాయి, వీటిద్వారా ఒక వ్యక్తి మరణానికి కారణం ఏమిటో తెలుసుకోవచ్చు."
जाहिर है कि एक डॉक्टर या ऑटोप्सी या पोस्टमार्टम एक्सपर्ट यह बेहतर तरह से बता सकता है कि आखिर किसी व्यक्ति की मृत्यु का कारण क्या है।,సహజంగానే ఒక వైద్యుడు లేదా శవపరీక్ష లేదా పోస్ట్ మార్టమ్‌ ఎక్స్పర్ట్ ఒక వ్యక్తి మరణానికి కారణం ఏమిటో బాగా చెప్పగలరు.
"और इसलिए, अदालत द्वारा ऐसे व्यक्ति की मदद ली जाती है, जिससे यह पता लगाया जाता है कि किसी व्यक्ति की मृत्यु का कारण क्या था।",అందువల్ల ఒక వ్యక్తి మృతికి కారణం ఏంటో తెలుసుకోవడానికి కోర్టు అలాంటి వ్యక్తి సహాయం తీసుకుంటుంది.
ऐसे व्यक्ति विशेषज्ञ कहलाते हैंं।,అలాంటి వ్యక్తులను నిపుణులు అంటారు.
गौरतलब है कि केवल उपर्युक्त क्षेत्रों में विशेषज्ञता रखने वाले किसी व्यक्ति की राय को विशेषज्ञ की राय माना जाता है (धारा 45 के अनुसार)।,పైన పేర్కొన్న అంశాలలో ప్రత్యేకత ఉన్నవారి అభిప్రాయం మాత్రమే నిపుణుల అభిప్రాయంగా పరిగణించబడుతుంది (సెక్షన్ 45 ప్రకారం).
"ये विषय हैं, विदेशी कानून, विज्ञान और कला, हस्तलेख एवं अंगुली चिन्हों की अनन्यता।","విదేశీ చట్టం, సైన్స్, ఆర్ట్, చేతిరాత ఇంకా వేలిముద్రల అనేవి ఈ ప్రత్యేకతలు"
"यह ध्यान में रखा जाना चाहिए कि धारा 45 (एवं धारा 45-क़), एक विशेषज्ञ गवाह की सुनसंगतता एवं उपयोगिता को रेखांकित करती है।","సెక్షన్ 45 ( సెక్షన్ 45-క్యూ), నిపుణుల సాక్ష్యాన్ని ప్రామాణికంగా ఇంకా ఉపయోగాన్ని నొక్కి చెబుతుందని గుర్తుంచుకోవాలి."
"यह विशेषज्ञ कौन होगा, इसके लिए इसी धारा में आगे प्रावधान किया गया है कि ऐसा विशेषज्ञ, विदेशी कानून, विज्ञान या कला, या हस्तलिपि, या अंगुली की अनन्यता एवं इलेक्ट्रॉनिक साक्ष्य (धारा 45क के अनुसार) विषयक प्रश्नों का जवाब देने के लिए विशेष रूप से कुशल होना चाहिए।"," ఈ నిపుణులు ఎవరై ఉంటారు? విదేశీ నిపుణులు, విదేశీ చట్టం, విజ్ఞాన శాస్త్రం లేదా కళ, లేదా చేతిరాత లేదా అంగుళీ శాస్త్రం, ఎలక్ట్రానిక్ సాక్ష్యాలకు సంబంధించిన ప్రశ్నలకు (సెక్షన్ 45 ఎ ప్రకారం) సమాధానం ఇవ్వడానికి ప్రత్యేకంగా నైపుణ్యం ఉన్నవారికి ఈ సెక్షన్‌లో మరింత వెసులుబాటు కల్పించారు. "
"और यदि वो ऐसी कुशलता रखता है और जब वह इन विषयों के बारे में अपनी राय देता है, तो यह राय के बिंदु सुसंगत तथ्य होते हैं।", వారు అలాంటి నైపుణ్యం కలిగి ఉండిఈ విషయాల గురించి వారు తమ అభిప్రాయాన్ని తెలిపినప్పుడు ఈ అభిప్రాయాలు కేసు నిర్ణయంలో కీలకమవుతాయి.
"यह ध्यान में रखा जाना चाहिए कि इस धारा के अंतर्गत ऐसा कोई पैमाना नहीं तय किया गया है कि किस प्रकार के लोग विशेषज्ञ हो सकते हैं, इसलिए इस लेख में बताये गए तमाम निर्णयों की मदद से हम यह तय कर सकते हैं कि आखिर एक विशेषज्ञ कौन कहलायेगा।","ఈ సెక్షన్‌ కింద నిపుణులు ఎలాంటి వారై ఉండవచ్చనే దానిని నిర్ణయించలేదని గుర్తుంచుకోవాలి, కాబట్టి ఈ వ్యాసంలో తెలిపిన నిర్ణయాల సహాయంతో ఎవరిని నిపుణులు అని పిలుస్తారో మనం నిర్ణయించుకోవచ్చు."
चलिए इसके बारे में और गहराई से समझते हैं।, దీని గురించి మరింత లోతుగా తెలుసుకుందాం.
"विशेषज्ञ कौन कहलायेगा? किसी भी विज्ञान, कला या व्यापार के क्षेत्र में एक विशेषज्ञ वह है, जो अपने अभ्यास और अवलोकन से अनुभवी है।","నిపుణుడని ఎవరిని పిలుస్తారు? సైన్స్‌, కళ లేదా వ్యాపార రంగంలో అనుభవం ఇంకా అవగాహన ఉన్న వ్యక్తి."
"एक विशेषज्ञ का अर्थ वास्तव में एक ऐसे व्यक्ति से है जो अपने प्रशिक्षण या अनुभव के कारण एक राय व्यक्त करने के लिए योग्य बना है, जबकि एक सामान्य गवाह ऐसा करने के लिए सक्षम नहीं होता है।","నిపుణుడు అంటే అతని శిక్షణ లేదా అనుభవం కారణంగా అభిప్రాయాన్ని చెప్పడానికి అర్హత ఉన్నవాడని అర్ధం, అయితే సాధారణ సాక్షికి అలా చేయటానికి వీలు లేదు."
"कानूनी अर्थ में, एक विशेषज्ञ गवाह वह है जिसने उस विषय को लेकर, जिसके बारे में वह गवाही दे रहा है, विशेष अध्ययन, अभ्यास या अवलोकन किया है।",చట్టపరమైన కోణంలో నిపుణుడైన సాక్షి అంటే అతను సాక్ష్యమిస్తున్న అంశంపై ప్రత్యేక అధ్యయనం లేదా పరిశీలన చేసినవాడు.
यह जरुरी है कि ऐसे व्यक्ति को उस विषय का विशेष ज्ञान होना चाहिए।,అలాంటి వ్యక్తికి ఆ విషయంపై ప్రత్యేక జ్ఞానం ఉండాలి.
"इसलिए एक गवाह के सबूत को एक विशेषज्ञ के सबूत के रूप में लाने के लिए, यह दिखाना होगा कि उस व्यक्ति ने उस विषय का एक विशेष अध्ययन किया है, या उसमें एक विशेष अनुभव हासिल किया है या दूसरे शब्दों में कि वह उस विषय को लेकर उचित कौशल एवं पर्याप्त जानकारी रखता है।"," కాబట్టి సాక్షి సాక్ష్యాలను నిపుణుల సాక్ష్యంగా పరిగణించడానికి, ఆ వ్యక్తి ఆ విషయంపై ప్రత్యేక అధ్యయనం చేశారని, లేదా దానిలో ఒక ప్రత్యేక అనుభవాన్ని సంపాదించారని లేదా ఇతర మాటలలో చెప్పాలంటే, ఆ విషయ పరిశీలనకు వారికి సరైన నైపుణ్యం ఉన్నాయని చూపించాలి. "
गौरतलब है कि एक विशेषज्ञ के रूप में एक गवाह को योग्य बनाने के लिए कोई औपचारिक योग्यता आवश्यक नहीं है (धारा 45 एवं धारा 45क इस ओर कोई इशारा भी नहीं करती है)।,విశేషమేమిటంటే నిపుణుడిని సాక్షిగా పరిగణించడానికి అధికారిక అర్హత అవసరం లేదు. (సెక్షన్ 45 ఇంకా సెక్షన్ 45 ఎ దీనికి ఎటువంటి సూచనను సూచించవు).
"उदाहरण के लिए, मैसूर हाईकोर्ट के अब्दुल रहमान बनाम मैसूर राज्य (1972) Cr।","ఉదాహరణకు, అబ్దుల్ రెహ్మాన్ వర్సెస్ మైసూర్ రాష్ట్రం, మైసూర్ హైకోర్టు (1972) Cr."
"LJ 407 के फैसले में एक पेशेवर सुनार की राय को, सोने की शुद्धता जांचने हेतु एक विशेषज्ञ की राय के रूप में प्रासंगिक माना गया था, हालांकि उस सुनार के पास कोई औपचारिक योग्यता नहीं थी, उसकी एकमात्र योग्यता उसका अनुभव था।","బంగారం స్వచ్ఛతను పరీక్షించడానికి ఒక ప్రొఫెషనల్ స్వర్ణకారుడి అభిప్రాయం నిపుణుల అభిప్రాయంగా పరిగణించవచ్చు, స్వర్ణకారుడికి అధికారిక అర్హత లేనప్పటికీ అతని ఏకైక అర్హత అతని అనుభవమని LJ 407 తీర్పులో ఉంది."
विशेषज्ञ की विशेषता रमेश चंद्र अग्रवाल बनाम रीजेंसी अस्पताल लिमिटेड एवं अन्य (2009) 9 एससीसी 709) के मामले में अदालत ने यह अवलोकन किया था कि एक विशेषज्ञ गवाह एवं उसके साक्ष्य की विशेषता यह है कि वह अदालत के लिए अनजान एक विषय में उचित कौशल रखता है।," నిపుణుల లక్షణం అన్నది రమేష్ చంద్ర అగర్వాల్ వి. రీజెన్సీ హాస్పిటల్ లిమిటెడ్ & ఇతరులు (2009) 9 ఎస్.సి.సి 709) కోర్టు ముదుకు వచ్చింది. కోర్టుకు తెలియని ఒక సబ్జెక్టులో తగిన నైపుణ్యాలు ఉన్నాయని నిపుణులైన సాక్షి ప్రత్యేకత, వారి సాక్ష్యం కోర్టు గమనించింది."
"यही बात उच्चतम न्यायालय के एक पूर्व निर्णय, हिमाचल प्रदेश राज्य बनाम जय लाल एवं अन्य (1999) 7 SCC 280 के मामले में भी रेखांकित की गयी थी।",హిమాచల్ ప్రదేశ్ ప్రభుత్వం వర్సెస్ జై లాల్ ఇంకా ఇతరులు (1999) 7 SSC 280 కేసులో సుప్రీంకోర్టు ఇదే నిర్ణయాన్ని సమర్థించింది.
ऐसे व्यक्ति द्वारा उस विषय का विशेष अध्ययन किया गया होगा या उसमें विशेष अनुभव प्राप्त किया गया होगा।,ఆ విషయంలో ఆ వ్యక్తి ప్రత్యేకంగా అధ్యయనం చేసి ఉండాలి లేదా అందులో విశేషమైన అనుభవమైన కలిగి ఉండాలి.
"इस प्रकार एक विशेषज्ञ गवाह की गवाही स्वीकार्य होने से पहले, एक विशेषज्ञ के रूप में उसकी योग्यता दर्शायी जानी चाहिए, यह दिखाते हुए कि वह उस विषय में आवश्यक योग्यता रखता है या उसने अपने अनुभव द्वारा उस क्षेत्र में विशेष कौशल हासिल किया है।"," అందువల్ల, నిపుణులైన సాక్షి చెప్పే సాక్ష్యం ఆమోదయోగ్యంగా ఉండటానికి ముందు, నిపుణుడిగా వారు అర్హతలు చూడాలి, ఆ విషయంలో వారు అవసరమైన అర్హతలు కలిగి ఉన్నారా లేదా వారు అనుభవం ద్వారా ఆ రంగంలో ప్రత్యేక నైపుణ్యాలు సంపాదించారా అన్నది పరిశీలన జరపాలి. "
"विशेषज्ञ का कार्य एवं कर्त्तव्य अंत में, जैसा कि हमने इस लेख में जाना, एक विशेषज्ञ, तथ्य का गवाह नहीं होता है।","చివరగా నిపుణుల విధులు, కర్తవ్యాలపరంగా చూస్తే ఈ వ్యాసంలో మనం తెలుసుకున్నట్లుగా ఒక నిపుణుడు వాస్తవానికి సాక్షి కాదు."
उसके गवाही/राय का चरित्र वास्तव में एक सलाहकार का है।,వారి సాక్ష్యం/అభిప్రాయం అన్నది వాస్తవానికి సలహాదారుడి పాత్ర మాత్రమే.
"इस तरह के गवाह की विश्वसनीयता उसके निष्कर्षों के समर्थन में बताए गए कारणों, आंकड़ों और सामग्रियों पर निर्भर करती है, जो उसके निष्कर्ष का आधार बनते हैं।"," అటువంటి సాక్షి విశ్వసనీయత వారి మాటలకు మద్దతుగా పేర్కొన్న కారణాలు, గణాంకాలు, ఇతర పరిస్థితులపై ఆధారపడి ఉంటుంది. అవి వారి మాటలకు ఆధారంగా నిలవాలి."
एक विशेषज्ञ को न्यायाधीश या जूरी के रूप में कार्य नहीं करना होता है।,నిపుణుడు న్యాయమూర్తిగా లేదా జ్యూరీగా వ్యవహరించాల్సిన అవసరం లేదు.
भारतीय समाज के लिए दहेज एक अभिशाप है।, భారతీయ సమాజానికి కట్నం అనేది ఓ శాపం.
दहेज ने स्त्रियों के जीवन को दूभर कर दिया है।, వరకట్నం మహిళల జీవితాలను దుర్భరంగా చేసింది.
दहेज की प्रथा के खिलाफ संपूर्ण भारतवर्ष में समय-समय पर आंदोलन होते रहे हैं।,వరకట్న ఆచారానికి వ్యతిరేకంగా భారతదేశం అంతటా ఎప్పటికప్పుడు ఆందోళనలు జరుగుతున్నాయి.
नवाचार की क्रांति के माध्यम से दहेज का उन्मूलन करने तथा समाज से दहेज के समूल को नष्ट करने के प्रयास किए जाते रहे हैं।," కొత్త ఆలోచనల విప్లవం ద్వారా వరకట్నాన్ని నిర్మూలించి, సమాజం నుంచి దాన్ని సమూలంగా పారదోలేందుకు ప్రయత్నాలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి."
"दहेज की मांग, दहेज संबंधित कई अपराधों को जन्म देती है।",కట్నం కోసం డిమాండ్ చేయడమనేది కట్న సంబంధిత నేరాలకు దారితీస్తుంది.
भारतीय संसद ने भी समय-समय पर दहेज के खिलाफ विधि विधान का निर्माण किया है तथा समाज में दहेज समर्थक विचारों का अंत करने का प्रयास किया है।,భారత పార్లమెంటు వరకట్నానికి వ్యతిరేకంగా చట్టాన్ని రూపొందించింది. సమాజంలో వరకట్నానికి అనుకూలంగా ఉన్న ఆలోచనలను అంతం చేయడానికి ప్రయత్నించింది.
आवश्यक रूप से दहेज दिए जाने की प्रथा को नष्ट करने के अपने सारे प्रयास किए हैं।,కట్నం ఇచ్చే పద్ధతిని కట్టడి చేయడానికి పార్లమెంట్‌ తన వంతు కృషి చేసింది.
"घरेलू हिंसा अधिनियम, दहेज प्रतिषेध अधिनियम इत्यादि अधिनियम बनाकर भारत की संसद में दहेज जैसे अभिशाप से महिलाओं के संरक्षण के संपूर्ण प्रयास किए हैं।","గృహ హింస చట్టం, వరకట్న నిషేధ చట్టం వంటి చట్టాలను రూపొందించడం ద్వారా భారత పార్లమెంట్‌ శాపంలా మారిన కట్నం నుంచి మహిళలను రక్షించడానికి అన్ని ప్రయత్నాలు చేసింది."
दहेज मृत्यु दहेज संबंधी अपराधों में दहेज मृत्यु सबसे जघन्य अपराध है।,కట్నం సంబంధిత నేరాలలో వరకట్న మరణం అత్యంత ఘోరమైన నేరం.
दहेज मृत्यु दहेज की मांग के परिणाम स्वरूप उत्पन्न होती है।,కట్నం డిమాండ్ చేయడం ఫలితంగా వరకట్నచావు జరుగుతోంది.
भारतीय समाज के लिए यह एक विकराल समस्या है।,భారతీయ సమాజానికి ఇది చాలా పెద్ద సమస్య.
इस विकराल समस्या से निपटने हेतु भारतीय दंड संहिता के अधीन संपूर्ण प्रावधान किए गए हैं।,ఈ తీవ్రమైన సమస్యను పరిష్కరించడానికి భారత శిక్షాస్మృతి కింద నిబంధనలు రూపొందించారు.
भारतीय दंड संहिता की धारा 304 बी दहेज मृत्यु से संबंधित है।,భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 304 (బి) వరకట్న మరణానికి సంబంధించినది.
आगे इस लेख के माध्यम से दहेज मृत्यु के अपराध के संबंध में महत्वपूर्ण जानकारियां दी जा रही है।,ఈ వ్యాసం ద్వారా వరకట్న చావులకు సంబంధించి ముఖ్యమైన సమాచారం తెలుసుకుందాం
' इस धारा की सबसे बड़ी विशेषता यह है कि यह धारा हत्या नहीं अपितु मृत्यु के संबंध में उल्लेख कर रही है।," 'ఈ సెక్షన్ గొప్పతనం ఏమిటంటే ఈ సెక్షన్‌ హత్య కాదు, మరణాన్ని సూచిస్తుంది."
"यह धारा किसी ऐसी स्त्री को संरक्षण प्रदान कर रही है, जिसकी मृत्यु विवाह के दिनांक से 7 वर्ष की अवधि के भीतर किसी शारीरिक दाह या क्षति के कारण हो जाती है।",ఈ సెక్షన్ వివాహం జరిగిన తేదీ నుంచి 7 సంవత్సరాల వ్యవధిలో ఏదైనా శారీరక గాయం లేదా నష్టం కారణంగా మరణించిన మహిళకు రక్షణ కల్పిస్తుంది.
"दहेज की मांग के परिणाम स्वरूप ऐसी स्त्रियां सूली चढ़ा दी जाती हैं, जो दहेज लोभी को दहेज दे पाने में असमर्थ होती हैं।","వరకట్నం డిమాండ్ ఫలితంగా మహిళలు వేధింపులకు గురవుతున్నారు, అత్యాశగల వ్యక్తికి కట్నం ఇవ్వలేరు."
कई स्त्रियां बीमारियों से घिरकर मर जाती हैं या फिर आत्मदाह कर लेती हैं।, చాలామంది మహిళలు అనారోగ్యంతో మరణిస్తారు లేదా ఆత్మహత్యకు పాల్పడతారు.
स्त्रियों के संबंध में इस तरह की घटना घटती ही रहती हैं।, మహిళలకు సంబంధించి ఇలాంటి సంఘటనలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి.
इस धारा के माध्यम से ऐसे ही परिणामों पर अंकुश लगाने का प्रयास किया गया है।,ఈ సెక్షన్‌ ద్వారా ఇలాంటి ఫలితాలను అరికట్టే ప్రయత్నం జరిగింది.
दहेज मृत्यु के लिए आवश्यक बातें धारा 304 बी के अंतर्गत दहेज मृत्यु के अपराध के गठन के लिए मुख्य रूप से दो बातें आवश्यक होती हैं।,సెక్షన్ 304 బి ప్రకారం వరకట్న మృతికి రెండు విషయాలు ప్రధానంగా అవసరం.
1 दहेज की मांग का किया जाना 2 इसी मांग को लेकर स्त्री की मृत्यु से ठीक पूर्व उसे यातना दिये जाना किसी भी अभियुक्त के संदर्भ में जब यह दोनों बातें साबित हो जाती हैं तो दहेज मृत्यु के अपराध के लिए दोष सिद्ध मान लिया जाता है।,"1. కట్నం కోసం డిమాండ్ చేయడం, 2. ఈ డిమాండ్ వలన చనిపోయే ముందు స్త్రీని హింసించడం, ఈ రెండు విషయాలను నిందితుడి ఎదుట నిరూపించినప్పుడు వరకట్న మృతి నేరానికి దోషిగా పరిగణిస్తారు."
इन दोनों बातों के साबित होने के आधार पर ही दहेज मृत्यु जैसे जघन्य अपराध के अंतर्गत अभियुक्त को दंडित किया जाता है।,ఈ రెండు విషయాలను రుజువు చేసి దాని ఆధారంగా నిందితుడికి దారుణమైన నేరానికి శిక్ష పడుతుంది.
यदि किसी मामले में दहेज की मांग के बारे में कोई साक्ष्य नहीं है तो भी उसको धारा 304 बी के अंतर्गत घोषित नहीं किया जा सकता।,"వరకట్నం డిమాండ్ చేశారని ఆధారాలు లేకపోతే, సెక్షన్ 304 (బి) కింద దోషిగా ప్రకటించలేము."
यह बात स्टेट ऑफ उत्तर प्रदेश बनाम महेश चंद्र पांडे ए आई आर 2000 एस सी 3631 के मामले में कही गयी है।,ఉత్తర ప్రదేశ్ వర్సెస్ మహేష్ చంద్ర పాండే AIR 2000 SC 3631 విషయంలో ఈ విధంగా చెప్పారు.
बकसीसराम बनाम स्टेट ऑफ पंजाब एआईआर 2013 एस सी 1484 के मामले में दहेज मृत्यु के लिए उच्चतम न्यायालय द्वारा निम्न तथ्य आवश्यक माने हैं।,బక్సీసరమ్ వర్సెస్‌ పంజాబ్ రాష్ట్రం AIR 2013 SC 1484 కేసులో వరకట్న మృతికి కింది వాస్తవాలు అవసరమని ఉన్నత న్యాయస్థానం భావించింది.
1अप्राकृतिक मृत्यु का साक्ष्य 2 मृत्यु से ठीक पूर्व दहेज की मांग को लेकर परेशान किए जाने का साक्ष्य कश्मीर कौर बनाम स्टेट ऑफ़ पंजाब एआईआर 2013 एसी 1039 के मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा दहेज मृत्यु के निर्माण की आवश्यक बातें बताई गई हैं।,"1. అసహజ మరణానికి సాక్ష్యాలు 2. మరణానికి ముందు కట్నం కోసం వేధించారనడానికి సాక్ష్యాలు, కశ్మీర్ కౌర్ వర్సెస్ పంజాబ్ రాష్ట్రం AIR 2013 AC 1039 విషయంలో వరకట్న మృతికి అవసరమైన విషయాలను ఉన్నత న్యాయస్థానం తెలిపింది."
1 दहेज की मांग को लेकर मृत्यु से ठीक पूर्व मृतका को परेशान किया जाना।,1 కట్నం కోసం మరణానికి ముందు బాధితురాలిని వేధించడం.
2 मृतका की मृत्यु जलने से या किसी शारीरिक क्षति से अप्राकृतिक परिस्थितियों में होना।,2 కాలిన గాయాలు లేదా శరీర గాయాలతో మృతురాలు అసహజ పరిస్థితులలో మరణించడం.
3 ऐसी मृत्यु विवाह के 7 वर्ष के भीतर होना।,3. వివాహమైన 7 ఏళ్లలో ఇలా మృతి చెందడం.
4 मृतका को कष्ट उसके साथ क्रूरता का व्यवहार अथवा परेशान स्वयं उसके पति या पत्नी के नातेदार और द्वारा किया जाना।,4. మరణించినవారి పట్ల క్రూరత్వంతో ప్రవర్తించడం లేదా అతను/ఆమె జీవిత భాగస్వామి బంధువులు వేధించండం.
5 यह सब कुछ दहेज की मांग को लेकर किया जाना।,5 కట్నం డిమాండ్‌తో పాటు ఇవన్నీ చేయడం.
6 मृत्यु से ठीक पूर्व यातना दिया जाना अथवा परेशान किया जाना।,6 మరణానికి ముందు హింసించడం లేదా వేధించడం.
"एक बार फिर याद दिलाया जा रहा है, हत्या के विषय में चर्चा नहीं हो रही है, अपितु यहां पर दहेज मृत्यु के विषय में चर्चा हो रही है।","హత్య గురించి చర్చించడం లేదు, ఇక్కడ వరకట్న మృతి గురించి చర్చిస్తున్నామని మరోసారి గుర్తుచేస్తున్నాం."
ऐसी मृत्यु जो ऊपर वर्णित निम्न परिस्थितियों में होती है तो ही 304 बी का अपराध घटित होगा।,పైన పేర్కొన్న పరిస్థితులలో సంభవించే మరణాన్ని మాత్రమే 304 B కింద నేరంగా పరిగణిస్తారు.
"जहां तक मृत्यु से ठीक पूर्व का प्रश्न है, क्रूरता का आचरण मृत्यु के बीच सीधा संबंध होना तथा दोनों के बीच में अधिक अंतराल नहीं होना है।","మరణానికి ముందు, క్రూర ప్రవర్తన, మరణం మధ్య ప్రత్యక్ష సంబంధాన్ని కలిగి ఉంటుంది, ఈ రెండింటి మధ్య ఎక్కువ అంతరాలు ఉండవు."
क्रूरता और मृत्यु के बीच में इतना युक्तियुक्त अंतराल होना चाहिए कि यह माना जा सके की मृत्यु क्रूरता के परिणाम स्वरूप ही हुई है।,"క్రూరత్వం ఇంకా మరణం మధ్య సహేతుకమైన సంబంధం ఉంటే, క్రూరత్వం ఫలితంగానే మరణించారని అనుకోవచ్చు."
भारत के उच्चतम न्यायालय द्वारा यही मत मुस्तफा शहादल शेख़ बनाम स्टेट ऑफ महाराष्ट्र के मामले में दिया गया है।,మత్‌ముస్తాఫ షహదల్ షేక్ వర్సెస్ మహారాష్ట్ర కేసులో భారత ఉన్నతన్యాయస్థానం ఇదే తెలిపింది.
पवन कुमार बनाम स्टेट ऑफ हरियाणा एआईआर 1995 एससी 774 के मामले में माना गया कि दहेज मृत्यु के अपराध के गठन के लिए दहेज की मांग किए जाने के विषय में किसी करार का होना आवश्यक नहीं है।,పవన్ కుమార్ వర్సెస్‌ స్టేట్ ఆఫ్ హర్యానా AIR 1995 SC 774 విషయంలో వరకట్న మృతి విషయంలో కట్నం డిమాండ్‌కు సంబంధించి ఎలాంటి ఒప్పందం అవసరం లేదని తేలింది.
दहेज का अर्थ भारतीय दंड संहिता की धारा 304 बी के अंतर्गत दहेज की परिभाषा नहीं दी गई है परंतु भारतीय दहेज प्रतिषेध अधिनियम 1961 में जो दहेज की परिभाषा दी गई है वही दहेज इस धारा के अंतर्गत मानी जाएगी।,"భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 304 బి కింద వరకట్నానికి సంబంధించి ఎటువంటి నిర్వచనం లేదు, కానీ భారతీయ కట్నం నిషేధ చట్టం, 1961 లో నిర్వచించినట్లుగా వరకట్నం నిర్వచనం ఈ విభాగం కింద వరకట్నంగా పరిగణించబడుతుంది."
यह बात स्टेट ऑफ आंध्र प्रदेश बनाम राजगोपाल आसावा ए आई आर 2004 एस सी 1933 के मामले में कही गई है।,ఆంధ్రప్రదేశ్ వర్సెస్ రాజగోపాల్‌ అశ్వ AIR 2004 SC 1933 విషయంలోనూ ఇదే చెప్పారు.
मृत्यु से पूर्व दहेज मृत्यु से पूर्व घटने वाली घटनाओं पर चिंतन के बाद ही इस तरह के अपराध पर चिंतन किया जा सकता है।,వరకట్న మృతికి ముందు జరిగే సంఘటనలను ఆలోచించిన తరువాత మాత్రమే ఈ రకమైన నేరాల గురించి ఆలోచించవచ్చు.
एम श्रीनिवासुलू बनाम स्टेट ऑफ आंध्र प्रदेश के मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा यह भी निर्धारित किया गया है कि किसी मामले को धारा 304 बी की परिधि में मानने के लिए दहेज की मांग मृत्यु के बीच संबंध होना आवश्यक था।,"సెక్షన్ 304 బి ప్రకారం కేసును పరిగణనలోకి తీసుకోవటానికి కట్నం డిమాండ్ చేయడం, మరణానికి మధ్య సంబంధం అవసరమని ఎం. శ్రీనివాసులు వర్సెస్ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం కేసులో ఉన్నత న్యాయస్థానం నిర్ణయించింది."
मृत्यु दहेज़ की मांग के परिणामस्वरूप होना अपेक्षित है।,వరకట్నం డిమాండ్‌ వల్లే మరణం సంభవించి ఉండాలి.
घटना के कुछ दिनों पूर्व पत्नी को यातना देना भी धारा 304 बी की परिधि में आता है।,ఈ ఘటనకు కొన్ని రోజుల ముందు తన భార్యను హింసించడం కూడా సెక్షన్ 304 (బి) పరిధిలోకి వస్తుంది.
धारा 304 बी के अंतर्गत अपराध का गठन करते हैं।,సెక్షన్ 304 (బి) కింద ఇది నేరంగా పరిగణిస్తారు.
स्टेट ऑफ कर्नाटक बनाम एमवी मंजूनाथ का मामला।,కర్ణాటక ప్రభుత్వం వర్సెస్‌ ఎం.వి. మంజునాథ్ కేసు.
इस मामले में पत्नी की विवाह की 6 माह के भीतर मृत्यु हो गई थी।,ఈ కేసులో వివాహమైన 6 నెలల్లోనే భార్య మరణించింది.
मृत्यु से पूर्व उसे दहेज के लिए तंग किया गया था।,మరణానికి ముందు ఆమెను కట్నం కోసం వేధించారు.
"मृतक के भाई की गवाही से यह बात की पुष्टि होती थी, इसे दहेज हत्या माना गया।",మృతుదరాలి సోదరుడి సాక్ష్యం ఆధారంగా దీన్ని ధృవీకరించారు. దీని వరకట్న హత్యగా పరిగణించారు.
रामबदन शर्मा बनाम बिहार राज्य इस विषय पर एक अच्छा उदाहरण है।,ఈ విషయంలో రామ్‌బదన్ శర్మ వర్సెస్‌ బీహార్ ప్రభుత్వం మంచి ఉదాహరణ.
मामला यह है कि अभियुक्त द्वारा मृतका से निरंतर दहेज की मांग की जाती रही।,కేసు ఏంటంటే నిందితుడు మృతురాలి నుంచి కట్నం డిమాండ్ చేస్తూనే ఉన్నాడు.
दहेज को लेकर मृतक को परेशान किया जाता रहा।,కట్నం గురించి వేధిస్తూనే ఉన్నారు.
उसके साथ आमानवीय व्यवहार भी किया जाता रहा।,వారితో అమానవీయంగా ప్రవర్తించారు.
समय-समय पर उसे पीटा जाता रहा।,ప్రతీ రోజు ఆమెను కొట్టేవారు
अंत में उसे विष दिया गया जिससे उसकी मृत्यु हो गई।,చివరికి ఆమె విషం తాగడంతో అది మరణానికి దారితీసింది.
पवन कुमार बनाम स्टेट ऑफ हरियाणा का मामला।,పవన్ కుమార్ వర్సెస్ హర్యానా ప్రభుత్వం.
इस मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा यह अभिनिर्धारित किया गया है कि दहेज मृत्यु के मामले में दहेज के लिए करार का होना आवश्यक नहीं है।,ఈ కేసులో వరకట్న మృతి విషయంలో కట్నం కోసం ఒప్పందం అవసరం లేదని ఉన్నత న్యాయస్థానం అభిప్రాయపడింది.
मृतक और उसके पिता से निरंतर टीवी और स्कूटर की मांग करते रहना दहेज़ की परिधि में आता है।,మృతురాలు ఇంకా అతని తండ్రి నుంచి టీవీ ఇంకా స్కూటర్‌ను నిరంతరం డిమాండ్ చేయడం వరకట్నం పరిధిలోకి వస్తుంది.
दहेज की मांग के संबंध में कोई साक्ष्य नहीं मिलता है।,కట్నం డిమాండ్‌ చేశారడనడానికి ఎలాంటి ఆధారాలు దొరకవు.
ऐसी परिस्थिति में मामला खारिज भी किया जा सकता है।,అలాంటి సందర్భంలో కేసును కూడా కొట్టివేయచ్చు.
धीरज कुमारी बनाम स्टेट ऑफ हरियाणा के मामले में धारा 304 बी के अंतर्गत की गई दोष सिद्धि को इसलिए नहीं माना गया क्योंकि मृत्यु से ठीक पूर्व दहेज की मांग को लेकर मृतका को यातना देने अथवा परेशान करने वाले साक्ष्य का अभाव था।,ధీరజ్ కుమారి వర్సెస్ హర్యానా ప్రభుత్వం కేసులో సెక్షన్ 304 (బి) కింద శిక్షను పరిగణించలేదు ఎందుకంటే మరణానికి ముందు కట్నం డిమాండ్ చేస్తూ మరణించినవారిని హింసించడం లేదా వేధించడానికి సంబంధించి ఎలాంటి ఆధారాలు లేవు.
ध्यान देने योग्य है की दहेज की मांग का साक्ष्य इस मामले में अत्यंत महत्वपूर्ण है।,ఈ కేసులో వరకట్న డిమాండ్‌కు సంబంధించిన సాక్ష్యం చాలా ముఖ్యమైనదని గమనించాలి.
स्टेट ऑफ हिमाचल प्रदेश बनाम निक्कूराम एआईआर 1995 एससी 67 के मामले में उच्चतम न्यायालय ने धारा 304 बी के आवश्यक तत्व पर प्रकाश डाला है।,"హిమాచల్ ప్రదేశ్ ప్రభుత్వం వర్సెస్ నిక్కురామ్, AIR 1995 SC 67 లో, సెక్షన్ 304 (బి ) కి సంబంధించిన ముఖ్యమైన అంశాన్ని ఉన్నత న్యాయస్థానం హైలైట్ చేసింది."
उसमें एक मृतक रोशनी के पति राम उसकी माता वतथा बहन कमला देवी पर रोशनी की मृत्यु दहेज मृत्यु का आरोप था।,"అందులో మరణించిన రోష్ని భర్త రామ్, అతని తల్లి ఇంకా సోదరి కమలా దేవి రోష్నిపై వరకట్న మృతికి కారణమని ఆరోపించారు."
यह कहा गया कि दहेज की मांग को लेकर रोशनी के साथ क्रूरतापूर्ण व्यवहार किया जाता था।,కట్నం డిమాండ్ చేస్తూ రోష్నితో చాలా దారుణంగా ప్రవర్తించారని చెప్పారు.
उसे दरांती से चोट पहुंचाई गई।,ఆమెను కొడవలితో గాయపరిచారు.
अनंत रोशनी ने विषपान कर मृत्यु कारित कर ली।,రోష్ని విషం తాగి చనిపోయింది.
उच्चतम न्यायालय ने धारा 304 बी की परिधि में आने वाला अपराध नहीं माना क्योंकि ना तो रोशनी के शरीर पर से चोट पाई गई जो मृत्यु पारित करने वाली हो और ना ही दहेज के कारण निर्दयता पूर्वक व्यवहार करने की कोई साक्ष्य थी।,మరణించిన రోష్ని మృతదేహంపై ఎటువంటి గాయం లేదా వరకట్నం కారణంగా కనికరం లేకుండా ప్రవర్తించటానికి ఎటువంటి ఆధారాలు లేనందున సెక్షన్ 304 బి పరిధిలోకి వచ్చే నేరంగా సుప్రీంకోర్టు పరిగణించలేదు.
सरोजिनी बनाम स्टेट ऑफ मध्यप्रदेश एक महत्वपूर्ण मामला है।,సరోజిని వర్సెస్‌ మధ్యప్రదేశ్ ప్రభుత్వం ఒక ముఖ్యమైన కేసు.
उसमें मृतक का शव उसके सुसराल के मकान के स्टोर रूम में पूर्ण रूप से जली हुई अवस्था में पाया गया।,అందులో మృతురాలి మృతదేహం ఆమె అత్తగారి ఇంటిలోని స్టోర్ రూమ్‌లో పూర్తిగా కాలిపోయి ఉంది.
उसकी जीभ और आंखें बाहर निकल आयी थी और मुंह से खून रिस रहा था।,"ఆమె నాలుక, కళ్ళు బయటకు వచ్చాయి, ఇంకా నోటి నుండి రక్తం కారుతోంది."
पोस्टमार्टम रिपोर्ट और मेडिकल रिपोर्ट तथा अन्य प्रस्तुत साक्ष्य के आधार पर उच्चतम न्यायालय ने हत्या का मामला माना न कि आत्महत्या का।,"పోస్ట్ మార్టం రిపోర్ట్, మెడికల్ రిపోర్ట్ ఇంకా ఇతర సాక్ష్యాల ఆధారంగా దీనిని ఉన్నత న్యాయస్థానం ఆత్మహత్య కేసుగా కాకుండా హత్య కేసుగా పరిగణించింది."
इसी प्रकार हरबंस लाल बनाम स्टेट ऑफ हरियाणा के मामले में पति और सास ने बहू को एक 9 माह के शिशु के साथ इसलिए जलाकर मार डाला के दहेज में पर्याप्त संपत्ति ना मिलने से व्यथित थे।,"అదే విధంగా, హర్‌ బన్స్‌లాల్‌ వర్సెస్‌ హర్యానా రాష్ట్రంలో, భర్త, అత్త కలిసి కట్నం కింద కోడలు అడిగినంత ఆస్థి తేలేదేనని కారణంతో 9 నెలల శిశువుతో కోడలిని దహనం చేసి చంపారు."
उच्चतम न्यायालय ने उसे भी हत्या का मामला माना।,ఉన్నత న్యాయస్థానం కూడా హత్య కేసుగా పరిగణించింది.
के प्रेमा एस राव बनाम माई श्रीनिवास राव के मामले में यह कहा गया कि जहां पिता द्वारा अपनी पुत्री को विवाह के समय कुछ भूमि दी गई हो वहां अभियुक्त द्वारा पत्नी से भूमि को अपने नाम अंतरित कराने के लिए कहा जाना दहेज की मांग नहीं है।,"K ప్రేమా S రావు వర్సెస్ శ్రీనివాస రావు విషయంలో వివాహం సమయంలో తండ్రి తన కుమార్తెకు కొంత భూమి ఇచ్చాడు, నిందితుడు భార్యను కట్నం డిమాండ్ చేయకుండా ఆ భూమిని తన పేరుకు బదిలీ చేయమని భార్యను కోరినట్లు తెలిపారు."
ऐसे मामलों में भी न्याय 304 बी के अंतर्गत नहीं किया जा सकता।,ఇలాంటి సందర్భాల్లో కూడా 304(బి) కింద న్యాయం చేయలేం.
धारा 304 बी के अंतर्गत दंड धारा 304 बी के अंतर्गत न्यूनतम 7 वर्ष का कारावास और आजीवन कारावास तक का प्रावधान रखा गया है।,సెక్షన్ 304 బి కింద కనీసం కనిష్టంగా 7 ఏళ్ల జైలు శిక్ష ఇంకా జీవిత ఖైదు విధిస్తారు.
इसके साथ जुर्माने की व्यवस्था रखी गई है।,దానితో పాటు జరిమానా వేస్తారు.
"यह संज्ञेय अपराध है और गैर जमानती अपराध है, जिसे सत्र न्यायालय द्वारा विचारण किया जाता है।","ఇది గుర్తించదగిన నేరం ఇంకా నాన్ బెయిలబుల్ నేరం, దీనిని సెషన్స్‌ కోర్టు విచారింస్తుంది."
यह कानून का एक मूल सिद्धांत है कि एक शिकायत/समस्या के निवारण के लिए एक कानूनी कार्यवाही किसी भी व्यक्ति द्वारा शुरू की जा सकती है; यह स्वाभाविक है कि इस तरह की शिकायत/समस्या के सम्बन्ध में व्यक्ति उचित न्याय कि अदालत से राहत चाहता है।,ఫిర్యాదు/సమస్య పరిష్కరించడానికి చట్టపరమైన చర్యను ఏ వ్యక్తి అయినా ప్రారంభించవచ్చు. ఇది చట్టంలోని ప్రాథమిక సూత్రం; అటువంటి ఫిర్యాదు/సమస్యకు సంబంధించి ఒక వ్యక్తి న్యాయం కోసం న్యాయస్థానం నుంచి ఉపశమనం పొందడం సహజం.
"यह अदालत का कर्तव्य है कि वह व्यक्ति की समस्या का समाधान, कानून की सीमाओं के भीतर रहकर करे।",వ్యక్తి సమస్యను చట్టం పరిమితుల్లో పరిష్కరించడం కోర్టు విధి.
"चूँकि इस लेख में हम सिविल मामलों के बारे में चर्चा कर रहे हैं, तो हमारे लिए यह जान लेना आवश्यक है कि आखिर किस प्रकार के मामले सिविल मामले कहे जाते हैं।","మేము ఈ వ్యాసంలో పౌరుల సమస్యల గురించి చర్చిస్తున్నందున, ఏ విధమైన కేసులను సివిల్ కేసులు అని పిలుస్తారో తెలుసుకోవడం అవసరం."
"इस सबंध में हम एक लेख पहले ही प्रकाशित कर चुके हैं, जिसमे हमने इस बात पर चर्चा कि है कि आखिर सिविल प्रकृति के वाद क्या होते हैं।",ఈ విషయంలో మేము ఇప్పటికే ఒక కథనాన్ని ప్రచురించాము. ఇందులో సివిల్‌ కేసులు అంటే ఏమిటో వివరించాం
"यह जान लेने के बाद कि सिविल प्रकृति के वाद क्या होते हैं, हमारे लिए यह समझना भी आवश्यक है कि एक सिविल मामले को एक 'वाद' (Suit) के माध्यम से अदालत के संज्ञान में लाया जाता है।","సివిల్‌ స్వభావం ఏమిటో తెలుసుకున్న తరువాత, సివిల్‌ విషయాలను 'సూట్' ద్వారా కోర్టు దృష్టికి తీసుకువస్తామని మనం అర్థం చేసుకోవాలి."
"एक 'वाद' क्या होता है, इस सम्बन्ध में हमारे समक्ष कोई ठोस परिभाषा मौजूद नहीं है।",వాదన' అంటే ఏమిటనే దానిపై మనకు ఖచ్చితమైన నిర్వచనం లేదు.
"सिविल प्रक्रिया संहिता, 1908 में भी इस शब्द को परिभाषित नहीं किया गया है।","కోడ్ ఆఫ్ సివిల్ ప్రొసీజర్, 1908 కూడా ఈ పదాన్ని నిర్వచించలేదు."
"हालाँकि, हम अपनी सुविधा के लिए यह समझ सकते हैं कि एक वाद का अर्थ, न्याय की अदालत में चलने वाली उस कार्यवाही से है, जिसके द्वारा एक व्यक्ति उस उपाय/निवारण (अपनी शिकायत के सम्बन्ध में) की मांग करता है जो कानून द्वारा उसे दिया गया है।","ఏదేమైనా, మన సౌలభ్యం కోసం న్యాయస్థానంలో నిర్వహించే ప్రక్రియను సూట్ అంటారని అర్థం చేసుకోవావి. దీని ద్వారా ఒక వ్యక్తి చట్టం ద్వారా అతనికి ఇచ్చిన పరిహారం/పరిష్కారాన్ని (అతని ఫిర్యాదుకు సంబంధించి) కోరుకుంటాడని ఉంది."
"आम बोलचाल में, ""सूट"" (वाद) शब्द को एक न्यायिक या अर्ध-न्यायिक प्रकृति की सभी कार्यवाहियों को शामिल करने के लिए इस्तेमाल किया जाता है, जिसमें पीड़ित पक्षों के विवादों को निष्पक्ष मंच के समक्ष निपटाया जाता है - इथियोपिया एयरलाइंस बनाम गणेश नारायण साबू (2011) 8 एससीसी 539।","సాధారణ పరిభాషలో, ""సూట్"" (వాదన) అనే పదం న్యాయ లేదా సెమీ-జ్యుడిషియల్ స్వభావపు అన్ని చర్యలను కలిగి ఉండటానికి ఉపయోగించబడుతుంది, దీనిలో బాధిత పార్టీల వివాదాలు నిష్పాక్షిక ఫోరమ్ ముందు పరిష్కరించబడతాయి - ఇథియోపియా ఎయిర్‌ లైన్స్‌ వర్సెస్‌ గణేష్ నారాయణ్ సాబు (2011 ) 8 ఎస్‌సిసి 539."
"इसके अलावा, हम यह भी जानते हैं कि वाद का संस्थित किया जाना, वाद्पत्र को उपस्थित करते हुए संभव होता है।","ఇది కాకుండా, వాదనను వ్యక్తం చేయడం ద్వారా సూట్‌ను ఏర్పాటు చేయడం కూడా మనకు తెలుసు."
"सिविल प्रक्रिया संहिता, 1908 की धारा 26 इस सम्बन्ध में प्रावधान करती है।","కోడ్ ఆఫ్ సివిల్ ప్రొసీజర్ 1908, సెక్షన్ 26 దీనికి సంబంధించిన నిబంధనలు ఉన్నాయి.."
"वहीँ, हंसराज गुप्ता बनाम ऑफिसियल लिक्वीडेटर्स ऑफ़ दी देहरादून-मसूरी इलेक्ट्रिक ट्रामवे कंपनी लिमिटेड।",హన్స్ రాజ్ గుప్తా వర్సెస్ అఫీషియల్ లిక్విడేటర్ డెహ్రాడూన్-ముస్సోరీ ఎలెక్ట్రిక్‌ ట్రామ్‌వే కంపెనీ లిమిటెడ్.
", (1932-33) 60 IA 13 के मामले में यह कहा गया था कि, साधारणतः एक वाद, एक सिविल कार्यवाही है, जिसे वादपत्र के प्रस्तुतीकरण के जरिये संस्थित किया जाता है।",(1932-33) 69 IA 13 కేసులో ఈ విషయం తెలియజేయడమైనది. సాధారణంగా వాదన అన్నది సివిల్‌ వ్యవహారమవుతుంది. దీన్ని వాదన పత్రాలు సమర్పించడం ద్వారా ఏర్పాటు చేయడం జరుగుతుంది.
"गौरतलब है कि इस लेख में हम यह समझेंगे कि एक वाद में किन पक्षकारों का जोड़ा जाना आवश्यक है, और कौन होते हैं आवश्यक पक्षकार एवं कौन होते हैं उचित पक्षकार।","ఏ పార్టీలను సూట్‌లో చేర్చాలి, అవసరమైన పార్టీలు ఎవరు, సరైన పార్టీలు ఎవరు అనే విషయాన్ని ఈ వ్యాసం ద్వారా మనం అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నం చేద్దాం."
"दूसरे शब्दों में, 'आवश्यक पार्टी' वह है, जिसकी उपस्थिति के बिना विवाद का कोई प्रभावी और पूर्ण निर्धारण नहीं किया जा सकता है, और कोई राहत नहीं दी जा सकती है।",మరో మాటలో చెప్పాలంటే వాదనకు సంబంధించిన ఓ సంపూర్ణ తీసుకునేందుకు ఎవరి ప్రమేయం లేకుండా వాదనలు కొనసాగించలేమో అట్టి పార్టీని అవసరమైన పార్టీగా చెప్పుకోవచ్చు.
एक तरह से यह कहा जा सकता है कि एक आवश्यक पक्षकार वह है जिसकी उपस्थिति के बिना वाद आगे बढ़ ही नहीं सकता है।,ఒక విధంగా చెప్పాలంటే ముఖ్యమైన పార్టీ ఉనికి లేకుండా సూట్ ముందుకు సాగదని చెప్పవచ్చు.
"एक प्रसिद्ध मामले, कस्तूरी बनाम अय्यमपेरुमल (2005) 6 SCC 733 में यह आयोजित किया गया था कि एक आवश्यक पक्षकार कौन है, इस प्रश्न को निर्धारित करने के लिए 2 परीक्षण संतुष्ट किये जाने होंगे।","ప్రసిద్ధ కస్తూరి వర్సెస్ అయ్యంపెరుమాల్ (2005) 6 ఎస్ సిసి 733, కేసులో ముఖ్యమైన పార్టీ ఎవరు అంటే రెండు పక్షాలు సంతృప్తి చెందేలా ఉండటం."
ये परिक्षण हैं:- (1) कार्यवाही में शामिल विवादों के संबंध में ऐसे पक्षकार के खिलाफ कुछ राहत का अधिकार होना चाहिए; (2) ऐसे पक्षकार की अनुपस्थिति में कोई प्रभावी डिक्री पारित नहीं की जा सकती।,ఈ పరీక్షలు: - (1) విచారణా వివాదాలకు సంబంధించి అటువంటి పార్టీకి వ్యతిరేకంగా కొంత ఉపశమనం ఉండాలి; (2) అటువంటి పార్టీ లేనప్పుడు సమర్థవంతమైన డిక్రీని ఆమోదించలేము.
गौरतलब है कि किसी मामले में कोई व्यक्ति सिर्फ इसलिए एक आवश्यक पार्टी नहीं बन जायेगा कि उस मामले से सम्बंधित कुछ सवालों के जवाब देने के लिए उसके पास प्रासंगिक सबूत हैं; यह बात केवल उसे एक आवश्यक गवाह बना सकती है।,"ఒక వ్యక్తి ఒక వ్యక్తికి అవసరమైన పార్టీగా మారాడు, ఎందుకంటే ఆ కేసుకు సంబంధించిన కొన్ని ప్రశ్నలకు సమాధానం ఇవ్వడానికి వారి దగ్గర తగిన ఆధారాలు ఉన్నాయి; ఈ విషయం అతనికి అవసరమైన సాక్షిగా మాత్రమే చేయగలరు."
"इसके अलावा, केवल इसीलिए कि एक व्यक्ति के पास किसी सिविल मामले से सम्बंधित कुछ सवालों के जवाब हैं, या मामले के उचित उपाय/निवारण में उसकी रुचि है, या वह मामले में प्रासंगिक तर्क दे सकता है, कोई आवश्यक पक्षकार नहीं बन जाता है।","అంతే కాదు, ఒక వ్యక్తికి సివిల్‌ విషయానికి సంబంధించిన కొన్ని ప్రశ్నలకు సమాధానాలు తెలిసి ఉండటం లేదా కేసు న పరిష్కారం /నివారణపై ఆసక్తి కలిగి ఉండటం లేదా కేసులో సంబంధిత వాదనలు చేయగలగడం వల్ల, అవసరమైన పార్టీ ఏర్పడజాలరు."
"एकमात्र कारण जिसके चलते किसी व्यक्ति को सिविल कार्रवाई के लिए एक आवश्यक पक्षकार कहा जा सकता, वह यह है कि वह व्यक्ति कार्रवाई के परिणाम से बाध्य होना चाहिए।",ఒక వ్యక్తిని సివిల్‌ చర్యకు అవసరమైన పార్టీ అని పిలవడానికి ఏకైక కారణం ఏమిటంటే ఆ చర్య ఫలితంతో ఆ వ్యక్తికి సంబంధం ఉండాలి.
"किसी मामले में उचित पक्षकर वह है, जो यदि उपस्थित हो तो अदालत द्वारा मामले का निपटारा बेहतर ढंग से किया जा सकता है।","ఒక కేసులో తగిన పార్టీ, ఉన్నట్లయితే వారి సమక్షంలో కోర్టు కేసును సరైన రీతిలో పరిష్కరించగలదు."
"ऐसे पक्षकार जिसकी उपस्थिति को शिकायत के प्रभावी समायोजन के लिए उचित माना जा सकता है, एक सिविल कार्यवाही के लिए एक ""उचित पक्ष"" हैं।",సివిల్‌ కేసుల్లో ఫిర్యాదును సమర్థవంతంగా పరిష్కరించేందుకు ఏ పార్టీ హాజరు అవసరం అట్టి పార్టీని అవసరమైన పార్టీగా పిలవడం జరుగుతుంది.
"इसे उदाहरण से समझने के लिए, मान लीजिये किसी मामले में एक मकान मालिक अपने किरायेदार से कब्ज़ा हासिल करने के लिए अदालत पहुँचता है, अब यहाँ किरायेदार 'आवश्यक पक्षकार' होगा, परन्तु एक उप-किरायेदार/शिकमी किरायेदार (sub-tenant) केवल एक 'उचित पक्षकार' होगा।","ఉదాహరణకు ఒక ఇంటి యజమాని తన అద్దెదారు ఆక్రమించిన తన ఇల్లు స్వాధీనం చేసుకోవడానికి కోర్టును ఆశ్రయించాడని అనుకుందాం, ఇప్పుడు ఇక్కడ అద్దెదారు 'అవసరమైన పార్టీ' అవుతాడు, కాని ఉప అద్దెదారు/సబ్‌ టెనెంట్‌ కేవలం 'సహేతుకమైన పార్టీ' మాత్రమే అవుతుంది."
"इसी प्रकार, जहाँ बेटों द्वारा अपने पिता के विरुद्ध बंटवारे का वाद लाया जाता है, वहां पोते केवल 'उचित पक्षकार' होंगे न कि 'आवश्यक पक्षकार'।","అదే విధంగా ఆస్థి విభజనకు సంబంధించి కొడుకులు తమ తండ్రికి వ్యతిరేకంగా తీసుకువచ్చిన చోట, మనవళ్ళు 'సరైన పార్టీలు' మాత్రమే అవుతారు తప్ప 'ముఖ్యమైన పార్టీలు' కారు."
"एक व्यक्ति को एक उचित पार्टी के रूप में इसलिए जोड़ा जाता है, ताकि अंत में प्रभावी रूप से सूट का फैसला किया जा सके और भविष्य के अनावश्यक मुकदमों से भी बचा जा सके।","సూట్‌పై ప్రభావవంతమైన రీతిలో నిర్ణయం తీసుకునేందుకు, భవిష్యత్‌లో అనవసరమైన చర్యలు చేపట్టకుండా చూసేందుకు ఒక వ్యక్తిని సరైన పార్టీగా చేర్చడం జరుగుతుంది."
"यदि किसी पक्ष को एक उचित पक्ष के रूप में शामिल नहीं किया जाता है, तो संभावना यह होती है कि वाद के समापन के बाद, उक्त व्यक्ति अपने मामले के साथ अदालत से संपर्क कर सकता है कि उसे पिछले सूट में एक पार्टी के रूप में निहित नहीं किया गया था।","ఒక పార్టీని సరైన పార్టీగా చేర్చకపోతే, దావా ముగిసిన తరువాత ఆ వ్యక్తి మునుపటి కేసులో పార్టీగా నియమించలేదని మళ్లీ కోర్టును ఆశ్రయించే అవకాశం ఉంది. పోయింది."
"इसलिए, भविष्य में अनावश्यक मुकदमों से बचने के लिए, अदालतों द्वारा आमतौर पर एक उचित पक्षकार के रूप में एक सूट के साथ संबंधित सभी व्यक्तियों को शामिल करने के लिए उचित मौके दिए जाते हैं।","కాబట్టి, భవిష్యత్‌లో చోటుచేసుకునే అనవసరమైన చర్యలను నిరోధించేందుకు న్యాయస్థానాలు సరైన పక్షంగా ఒక సూట్‌లో సంబంధిత వ్యక్తులందరికీ సరైన అవసకాశాలు కల్పిస్తాయి."
अदालत द्वारा ऐसा किया जाना न्याय के हित में होता है।,కోర్టుల ద్వారా న్యాయం అందించేందుకే ఇలా జరుగుతుంది.
"वहीँ आवश्यक पार्टी वह है, जिसकी उपस्थिति के बिना विवाद का कोई प्रभावी और पूर्ण निर्धारण नहीं किया जा सकता है, और कोई राहत नहीं दी जा सकती है।","ముఖ్యమైన పార్టీల ఉనికి లేకుండా వివాదంపై పూర్తిస్థాయిలో సంపూర్ణ నిర్ణయం తీసుకోజాలం, ఇంకా ఉపశమనాన్ని అందించలేం."
"यह ध्यान में रखा जाना चाहिए कि एक आवश्यक पक्षकार की अनुपस्थिति में डिक्री नहीं पारित की जा सकती है, हालाँकि एक उचित पक्षकार की अनुपस्थिति में डिक्री पारित की जा सकती है (जहाँ तक वह डिक्री अदालत के समक्ष उपस्थित पक्षकारों से सम्बंधित हो) लेकिन यह बेहतर होता है यदि अदालत के समक्ष उचित पक्षकार भी उपस्थित हो।","ఒక అవసరమైన పక్షదారుడు గైర్హాజరు అయినప్పుడు డిక్రీని జారీ చేయడము సాధ్యము కాదు, అయితే ఒక సరైన పక్షదారుని గైర్హాజరీలో( ఒకవేళ జారీచేయలసిన డిక్రీ న్యాయస్థానము ముందు హాజరైన పక్షదారులకు సంబంధించినది అయితే) కూడా న్యాయస్థానము డిక్రీను జారీ చేయగలదు అని మనము గమనించాలి, కాని ఆ సమయములో ఇరుపక్షముల వారు హాజరయితే చాలా మంచిది. "
"जैसा कि हम जानते हैं, किसी व्यक्ति को न्याय तक उसकी पहुंच से केवल इसीलिए दूर नहीं किया जा सकता है क्योंकि उसके पास अदालत के लिए निर्धारित शुल्क (जिसे हम 'कोर्ट-फीस' कहते हैं) का भुगतान करने के लिए पर्याप्त साधन मौजूद नहीं है [ए. ए. हजा मुनिउद्दीन बनाम भारतीय रेलवे, (1992) 4 एससीसी 736]।","ఎవరైనా ఒక వ్యక్తి వద్ద న్యాయస్థానమునకు నిర్దేశించిన రుసుమును (దానిని మేము 'కోర్టు-రుసుము' అని పిలుస్తాము) చెల్లించడానికి తగిన మార్గాలు లేనందువలన అతను న్యాయము పొందడానికి అనర్హుడుగా భావించి అతనిని న్యాయమునకు దూరము చేయడము జరుగదు, ఉండలేము. [ఎ. ఎ. హజా మునియుద్దీన్ వర్సెస్ ఇండియన్ రైల్వేస్, (1992) 4 ఎస్ సి సి 736]."
"इसके अलावा, अधिवक्ता अधिनियम, 1961 भी एक अधिवक्ता को एक निर्धन व्यक्ति की, जो अपनी व्यक्तिगत क्षमता में एक वकील से संपर्क करता है, कानूनी सहायता प्रदान करने के लिए जिम्मेदारी सौंपता है।","ఇది కాకుండా, న్యాయవాదుల చట్టం, 1961, పేదలకు సాయపడేందుకు వారి కోసం న్యాయవాదిని నియమిస్తుంది, వారిని న్యాయం అందించే బాధ్యతను ఈ చట్టం వారిపై మోపుతుంది."
"लेकिन, ऐसे असंख्य व्यक्ति हमारे समाज में मौजूद हैं, जो अपनी गरीबी के कारण कोर्ट-फीस का भुगतान करने में असमर्थ हैं।",మన సమాజంలో పెద్ద సంఖ్యలో పేదలు ఉన్నారు. వారి తమ పేదరికం కారణంగా కోర్టు ఫీజు చెల్లించలేకపోతున్నారు.
गौरतलब है कि आदेश 33 के अंतर्गत 'निर्धन व्यक्तियों' द्वारा मुकदमा दायर करने के सम्बन्ध में प्रावधान दिया गया है।,"ఆర్డర్ 33 ప్రకారం, 'పేద వ్యక్తులు' కేసులను దాఖలు చేసేందుకు ఒక నిబంధన ఏర్పాటు చేయడం జరిగింది."
"यह आदेश ऐसे लोगों को अदालत में अपना मुक़दमा लाने में सक्षम बनाता है, जो अदालत की फीस का भुगतान करने में सक्षम नहीं हैं, क्योंकि वे अत्यंत गरीब हैं उनके पास कोर्ट-फीस देने के पर्याप्त साधन नहीं हैं।","ఎవరైతే న్యాయస్థాన రుసుమును చెల్లించడానికి తమ పేదరికము కారణముగా అశక్తులై ఉంటారో, అటువంటి బీదవారికి ఈ ఉత్తర్వు ద్వారా తమ కేసును న్యాయస్థాన సమక్షమునకు తీసుకురావడానికి అనుమతి లభిస్తుంది."
"यह ध्यान में रखा जाना चाहिए कि सिविल प्रक्रिया संहिता, 1908 आदेश 33 को मुख्यतः 3 उद्देश्यों की पूर्ती के लिए कानून में जगह दी गयी है।","సివిల్ ప్రొసీజర్ కోడ్, 1908 ఆర్డర్ 33 ప్రధానంగా 3 లక్ష్యాలను నెరవేర్చడము కోసం చట్టంలో ప్రకటించబడిందని గుర్తుంచుకోవాలి."
"पार्टी के लिए इस आशय को लेकर सिर्फ एक साधारण बयान दे देना एक पर्याप्त नहीं होगा कि उसे निर्धन व्यक्ति के तौर पर वाद संस्थित करने की अनुमति दे दी जाये, क्योंकि इस देश में दलीलों में झूठे कथन दर्ज करना आम बात है।","తాము పేదలమని తప్పుడు వాంగ్మూలాలతో అభ్యర్ధనలు దాఖలు చేయడం దేశంలో సర్వసాధారణం కాబట్టి, పేదవాడిగా కేసును పరిష్కరించడానికి అనుమతించబడాలని పార్టీ ఒక సాధారణ ప్రకటన ఇవ్వడం సరిపోదు."
इसलिए यह कानून की आवश्यकता है कि पार्टी द्वारा दिए गए बयान को कोर्ट की संतुष्टि के अनुसार पुष्ट किया जाना चाहिए।,సదరు పార్టీ చేసే ప్రకటన కోర్టుకు సంతృప్తి కలిగించాలి ఇంకా దాన్ని కోర్టు ధృవీకరించడం చట్టప్రకారం అవసరం.
"दोनों ही मामलों में, एक डिक्री के निष्पादन में संलग्नक से छूट प्राप्त संपत्ति और सूट के विषय-वस्तु को ऐसे निर्धन व्यक्ति की वित्तीय मूल्य या क्षमता की गणना करने के लिए अदालत द्वारा ध्यान में नहीं रखा जाएगा।","రెండు సందర్భాలలోనూ, ఒక డిక్రీని అమలు చేయడంలో అటాచ్మెంట్ నుండి మినహాయించబడిన ఆస్తి మరియు దావా యొక్క విషయము మరియు సమాచారమును అటువంటి పేద వ్యక్తి యొక్క సంపద విలువ లేదా సామర్థ్యాన్ని లెక్కించడానికి న్యాయస్థానము పరిగణనలోకి తీసుకోదు."
"इसलिए, सिविल प्रक्रिया संहिता के आदेश 33 नियम 1 में अभिव्यक्ति ""पर्याप्त साधन"" सामान्य रूप से किसी व्यक्ति द्वारा अदालत के शुल्क का भुगतान करने की क्षमता या अक्षमता के बारे में उपलब्ध वैध तरीकों से धन जुटाने के विचार करती है।","అందువల్ల, సివిల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ యొక్క ఆర్డర్ 33 రూల్ 1 లోని ""తగిన మార్గాలు"" అనే వ్యక్తీకరణ సాధారణంగా ఒక వ్యక్తి న్యాయస్థాన రుసుమును చెల్లించే చట్టబద్ధమైన మార్గాల్లో చెల్లించే సామర్థ్యం లేదా అసమర్థతను పరిగణిస్తుంది."
बलात्कार के अपराध के संबंध में पूर्व के आलेख में बलात्कार के अपराध की परिभाषा प्रस्तुत की गई थी।,అత్యాచార నేరానికి సంబంధించి మునుపటి కథనం అత్యాచారం యొక్క నిర్వచనాన్ని ప్రవేశపెట్టింది.
इस आलेख में बलात्कार के संबंध में भारतीय दंड संहिता में दंड के उपबंध पर चर्चा की जा रही है।,ఈ వ్యాసంలో అత్యాచారానికి సంబంధించి భారత శిక్షాస్మృతిలో శిక్ష విధించడం గురించి చర్చించబడుతోంది.
"बलात्कार भारतीय दंड संहिता का ऐसा अपराध है जिस पर अत्यंत विस्तृत उपबंध दंड संहिता के अंतर्गत किए गए हैं, जितनी विस्तृत इस अपराध की परिभाषा को रखा गया है, उतना ही विस्तृत अपराध के अधीन दंड दिए जाने का उपबंध किया गया है।","అత్యాచారం అనేది భారతీయ శిక్షాస్మృతి యొక్క నేరం, దీనికి శిక్షాస్మృతి క్రింద చాలా విస్తృతమైన నిబంధనలు చేయబడ్డాయి, ఈ నేరానికి మరింత వివరంగా నిర్వచించబడింది, నేరం యొక్క అంశాన్ని శిక్షించే నిబంధన మరింత వివరంగా ఉంది."
"यह ऐसा विशेष अपराध है, जिस अपराध के घटित होने पर दंड भी अलग अलग प्रकार से अलग-अलग पद एवं परिस्थितियों के अनुरूप दिया जाता है।","ఇది అటువంటి ప్రత్యేకమైన నేరం, దీనిలో వివిధ స్థానాలు మరియు పరిస్థితుల ప్రకారం నేరాన్ని కూడా వివిధ రకాలుగా శిక్షిస్తారు."
"दंड की अवधि अपराध की जघन्यता या विरलतम से विरल अपराध को देखते हुए तय की गई है तथा संपूर्ण समाज के भीतर जितनी भी भांति से जितने भी लोगों द्वारा बलात्कार के अपराध को कारित किया जाता है, उस परिस्थिति से निपटने के लिए संपूर्ण उपबंध इस दंड संहिता के अंतर्गत किए गए हैं।","నేర తీవ్రతను అత్యంత అరుదైన నేరంగా భావించి దానికి తగినట్టుగా శిక్ష ఖరారు చేయడం జరుగుతుంది. సమాజంలో ఎవరైనా అత్యాచారానికి పాల్పడితే, అటువంటి పరిస్థితిని ఎదుర్కోవడానికి ఈ శిక్షాస్మృతిలో నిబంధనల రూపకల్పన జరిగింది."
भारतीय दंड संहिता की धारा 376 के अंतर्गत बलात्कार के अपराध के लिए दंड रखा गया है।,అత్యాచార నేరానికి భారత శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 376 కింద శిక్ష విధిస్తారు.
"धारा 376, 376ए, 376बी, 376सी एवं 376डी, 376ई इन सभी धाराओं के अधीन बलात्कार के अपराध के लिए दंड की व्यवस्था रखी गई है।","సెక్షన్ 376, 376ఎ, 376బి, 376సి ఇంకా 376డి, 376 ఈ సెక్షన్ల కింద అత్యాచార నేరానికి శిక్ష విధిస్తారు."
धारा 376 धारा 376 में दो उपधाराएं दी गई हैं।,సెక్షన్ 376 రెండు ఉపవిభాగాలు ఉన్నాయి.
पहली उपधारा के अंदर साधारण मामलों में बलात्कार के लिए दंड की अवधि बताई गई है।,మొదటి దానిలో సాధారణ కేసులలో అత్యాచారానికి శిక్షా కాలం గురించి వివరిస్తుంది.
यदि कोई व्यक्ति साधारण मामलों में बलात्कार के अपराध का सिद्धदोष है तो वह कम से कम 7 वर्ष तक की अवधि का कारावास या फिर अधिकतम आजीवन कारावास तक दिया जा सकता है।,ఒక వ్యక్తి సాధారణ కేసులలో అత్యాచార నేరానికి పాల్పడితే అతనికి కనీసం 7 ఏళ్లు అంతకంటే ఎక్కువ లేదా జీవిత ఖైదు జైలు శిక్ష అనుభవించవచ్చు.
दंड के मामले में दंड और जुर्माना दोनों दिया जा सकता है।,శిక్ష విషయంలో శిక్షా ఇంకా జరిమానా రెండూ విధించవచ్చు.
स्टेट ऑफ मध्यप्रदेश बनाम महेश भूमिया ए आई आर 2006 एस सी 763 के मामले में यह कहा गया है कि यदि किसी मामले में न्यूनतम से कम दंड दिया जाता है तो प्रथमदृष्टया यह विधि के विपरीत होगा।,"మధ్యప్రదేశ్ రాష్ట్రం వర్సెస్ మహేష్ భూమియా ఎఐఆర్ 2006 ఎస్ సి 763 విషయంలో,ఏదైనా ఒక కేసుకు సంబంధించి కనీస శిక్షకన్నా తక్కువ శిక్ష విధించబడితే, అప్పుడు అది ప్రాథమికముగా చట్టానికి విరుద్ధమని చెప్పబడింది."
यदि इसके विशेष या पर्याप्त कारण नहीं बताए जाते हैं तो ऐसा दंडादेश अवैध माना जाएगा।,దానికి తగిన కారణాలు లేదా నిర్దిష్టన కారణాలు వెల్లడించకపోతే అట్టి తీర్పు చెల్లదు.
स्टेट ऑफ कर्नाटक बनाम राजू के मामले में अट्ठारह वर्षीय बालक द्वारा एक 10 वर्षीय बालिका के साथ बलात्कार किया गया था।,"కర్ణాటక ప్రభుత్వం వర్సెస్‌ రాజు విషయంలో, 10 ఏళ్ల బాలికపై 18 ఏళ్ల బాలుడు అత్యాచారం చేశాడు."
बालक की आयु के कारण उसे न्यूनतम से कम सजा से दंडित किया गया था।,బాలుడి వయస్సు కారణంగా అతనికి తక్కువ శిక్ష పడింది.
उच्चतम न्यायालय ने इसे अनुचित माना।,ఉన్నత న్యాయస్థానం ఇది సరైంది కాదని భావించింది.
साधारण बलात्कार के मामले में दोषसिद्धि पर न्यूनतम 7 वर्ष का कारावास तो किसी भी परिस्थिति में दिया ही जाएगा।,సాధారణ అత్యాచారం కేసులో దోషిగా తేలితే కనీసం 7 ఏళ్ల జైలు శిక్ష పడుతుంది.
अधिक से अधिक यह आजीवन कारावास तक हो सकता है।,గరిష్టంగా ఇది జీవిత ఖైదు వరకు ఉంటుంది.
बलात्कार के विशेष मामले धारा 376 की उपधारा दो में बलात्कार के विशेष मामले दिए गए हैं।,ప్రత్యేక అత్యాచారం కేసులు సెక్షన్ 376 లోని రెండో సబ్‌ సెక్షన్ ప్రత్యేక అత్యాచార కేసులతో వ్యవహరిస్తుంది.
यदि बलात्कार का अपराध इन विशेष परिस्थितियों में कार्य किया जाता है तो उपधारा 2 के अधीन मुकदमा दर्ज किया जाता है।,ప్రత్యేక సందర్భాల్లో అత్యాచార నేరాలపై విచారణ జరుపుతున్నట్టు అయితే అట్టి వాదనలను సబ్‌ సెక్షన్‌ 2 ప్రకారం చేపట్టాలి.
आजीवन कारावास भी दिया जाएगा तो उसका अर्थ संपूर्ण शेष जीवन के कारावास से लगाया जाएगा।,జీవిత ఖైదు కూడా విధిస్తారు అంటే జీవితాంతం జైలు శిక్ష అని దీని అర్ధం.
"धारा 376 बी पति द्वारा अपनी पत्नी के साथ पृथक्करण के दौरान मैथुन पति सहमति के बिना अपनी ऐसी पत्नी के साथ जो पृथक्करण की डिक्री के कारण अन्यथा पति से अलग रह रही है, उसके साथ मैथुन करता है तो ऐसी परिस्थिति में धारा 376 बी का अपराध कारित होगा।","సెక్షన్ 376 బి భర్త తన భార్యతో విడిపోయిన సందర్భంలో, భార్య సమ్మతి లేకుండా విడిపోయి డిక్రీ పొందిన భర్త వేరుగా ఉంటున్న భార్యతో సంభోగం జరిపితే అట్టి దాన్ని సెక్షన్ 376 బి కింద నేరంగా పరిగణిస్తారు."
इस अपराध में न्यूनतम 2 वर्ष का कारावास और अधिकतम 7 वर्ष तक के कारावास और उसके साथ जुर्माने से भी दंडित किया जा सकेगा।,ఈ నేరానికి కనీసం 2 ఏఎళ్ల నుంచి గరిష్టంగా 7 ఏళ్ల జైలు శిక్ష దాంతో పాటు జరిమానా కూడా విధించవచ్చు.
"हाल ही के कुछ मामलों में देखा गया कि पति के घर रह रही, पति के साथ रह रही पत्नी भी बलात्कार का मुकदमा पति पर दर्ज करवा सकती है, परन्तु बाद के प्रकरणों में उच्चतम न्यायालय ने अपने निर्णय को पलट दिया।",భర్త ఇంట్లో ఉంటూ భర్తతో నివసించే భార్య కూడా భర్తపై అత్యాచారం కేసు పెట్టడం ఇటీవల కొన్ని కేసుల్లో కనిపించింది. కాని ఆ తరువాత సుప్రీంకోర్టు తన నిర్ణయాన్ని వెనక్కి తీసుకుంది.
धारा 376डी सामूहिक बलात्कार सामूहिक बलात्कार इस समय भारत में नासूर के सामान सामने आया है।,సెక్షన్ 376డి గ్యాంగ్ రేప్: సామూహిక అత్యాచారమన్నది ఇటీవలి కాలంలో క్యాన్సర్‌లా విస్తరిస్తోంది.
पूरे समाज के लिए अत्यंत भयानक परिस्थिति है।,ఇది మొత్తం సమాజాన్ని భయపెట్టే పరిస్థితి.
इस परिस्थिति से निपटने के इंतजाम भारतीय दंड संहिता की धारा 376डी के अंतर्गत किए गए हैं।,ఈ పరిస్థితిని పరిష్కరించడానికి భారత శిక్షాస్మృతి సెక్షన్ 376డి కింద ఏర్పాట్లు జరిగాయి.
"जहां किसी स्त्री से एक या अधिक व्यक्तियों द्वारा एक समूह गठित करके सामान आशय से बलात्कार किया जाता है, वहां पर कठोर अवधि के कारावास, जिसकी अवधि कम से कम 20 वर्ष की होगी और जो आजीवन कारावास जिसे शेष जीवन का कारावास अभिप्रेत हो वह भी दिया जा सकता है।","ఒకరు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మంది వ్యక్తులు ఒక సమూహంగా ఏర్పడి ఒక ఉద్దేశంతో ఒక మహిళపై అత్యాచారం జరిపినప్పుడు ఒక పదానికి కఠినమైన జైలు శిక్ష ఉండవచ్చు, అది 20 సంవత్సరాల కన్నా తక్కువ ఉండకూడదు మరియు జీవిత ఖైదు అంటే జీవితాంతం జైలు శిక్ష ఉంది."
व्यक्तियों के सामूहिक बलात्कार का दोषी होने के परिणाम स्वरूप उन्हें न्यूनतम 20 वर्ष का कारावास दिए जाने का अधिकार सक्षम न्यायालय को भारतीय दंड संहिता की धारा के अंतर्गत प्राप्त है।,భారతీయ శిక్షాస్మృతి సెక్షన్ కింద వ్యక్తులపై సామూహిక అత్యాచారానికి పాల్పడిన ఫలితంగా కనీసం 20 సంవత్సరాల జైలు శిక్ష విధించే అధికారము సమర్థమైన న్యాయస్థానము కలిగింగచకుండా ఉంటుంది.
धारा 376ई धारा 376AB 12 वर्ष से कम की उम्र की स्त्री से बलात्कार- बारह वर्ष से कम की स्त्री से बलात्कार के दोषी को कम से कम 20 वर्ष और अधिकतम अंतिम सांस तक कारावास दिया जा सकता है।,"సెక్షన్ 376 ఇ, సెక్షన్ 376 AB: 12 ఏళ్లలోపు బాలికపై అత్యాచారం - 12 ఏళ్ల లోపు బాలికపై అత్యాచారం చేసిన దోషులకు కనీసం 20 ఏళ్ల జైలు శిక్ష విధించవచ్చు. ఇంకా అది గరిష్టంగా చివరి శ్వాస వరకు ఉండవచ్చు."
धारा 376DA 16 वर्ष से कम आयु की स्त्री से सामुहिक बलात्कार 16 वर्ष से कम आयु की स्त्री से सामुहिक बलात्कार के दोषियों को केवल अंतिम सांस तक का कारावास और जुर्माना दिए जाने का प्रावधान किया गया है या फिर मृत्युदंड इस मामले में दिया जाएगा।,"సెక్షన్ 376 DA 16 ఏళ్లలోపు బాలికపై సామూహిక అత్యాచారం: 16 సంవత్సరాల లోపు స్త్రీపై అత్యాచారానికి పాల్పడిన దోషులకు జీవిత ఖైదుతో పాటు జరిమానా విధించడంతో పాటు మరణ శిక్ష కూడా ఈ సెక్షన్‌ ప్రకారం విధించవచ్చు."
धारा 376DB 12 वर्ष से कम उम्र की स्त्री से सामुहिक बलात्कार के मामले में दोषियों को कम से कम अंतिम सांस तक कारावास या फिर मृत्युदंड का प्रावधान रखा गया है।,"సెక్షన్ 376 DB, 12 ఏళ్లలోపు బాలికపై గ్యాంగ్ రేపు చేసిన కేసులో దోషుల కనీసం జీవితాంతం జైలు శిక్ష లేదా మరణశిక్ష విధిస్తారు."
जुर्माना स्त्री को दिए जाने का प्रावधान है।,విధించిన జరిమానా స్త్రీకి అందించే వెసులుబాటు ఇందులో ఉంది.
दोबारा बलात्कार करना यदि किसी व्यक्ति द्वारा एक बार बलात्कार किया गया और उसे दोष सिद्ध कर दिया गया परंतु वही व्यक्ति पुनः बलात्कार करता है तो ऐसी परिस्थिति में दोषी को आजीवन कारावास जिसका अर्थ उस दोषी के शेष जीवन का कारावास माना जाएगा या फिर मृत्युदंड से दंडित किया जा सकेगा।,"రెండోసారి అత్యాచారానికి పాల్పడటం: ఓ వ్యక్తి ఒకసారి అత్యాచారం చేసి దోషిగా తేలాక అదే వ్యక్తి మళ్లీ అత్యాచారానికి పాల్పడితే అలాంటి పరిస్థితిలో ఆ దోషికి జీవిత ఖైదు విధిస్తారు. అంటే దోషి శేష జీవితం మొత్తం జైలులో గడపాలి, లేదా మరణశిక్ష కూడా విధించవచ్చు."
बलात्कार का अपराध संपूर्ण भारत को हिला चुका है तथा यह अपराध भारतीय समाज के लिए एक महामारी के रूप में सामने आया है।,"ఆ అత్యాచారం మొత్తం భారతదేశాన్ని కదిలించి, ఆ నేరం భారతీయ సమాజం ముందుకు ఓ మహమ్మారిలా కనిపిస్తే"
राज्य और भारतीय विधान द्वारा इस अपराध को रोके जाने के कई प्रयास किए जा रहे हैं।,అలాంటి నేరాలకు అడ్డుకట్టవేయడానికి ప్రభుత్వాలు ఇంకా భారతీయ చట్టాలు అనేక ప్రయత్నాలు చేస్తున్నాయి.
"सामाज में बलात्कार का अपराध एक अभिशाप बनकर आया है, विभिन्न सामाजिक स्तरों पर बलात्कार को रोकने के प्रयास किए जा रहे हैं।","అత్యాచార నేరాలు సమాజానికి శాపంగా మారాయి, వివిధ రూపాలలో సమాజంలో అత్యాచారాలు ఆపడానికి ప్రయత్నాలు జరుగుతునే ఉన్నాయి."
"बलात्कार जैसे अपराध से केवल वयस्क स्त्रियां ही पीड़ित नहीं हैं, अपितु दुधमुंही बच्चियां भी बलात्कार जैसे जघन्य अपराध से पीड़ित हो रही हैं।",అత్యాచారం వంటి నేరాలకు మహిళలు మాత్రమే పాలుతాగే పసికందులపై కూడా అత్యాచారాలు జరుగుతున్నాయి. 
अपराधी दुधमुंही बच्चियों के भी बलात्कार कर उनकी हत्याएं कारित कर रहे हैं।,పాలుతాగే పిల్లలపై కూడా అత్యాచారం చేసి నేరస్తులు వాళ్లను హత్య చేస్తున్నారు.
कुछ समय पूर्व एक वर्ष की बच्ची का बलात्कार किया गया तथा बलात्कार के उपरांत उसकी हत्या भी कर दी गई।,కొంతకాలం క్రితం ఏడాది బాలికపై అత్యాచారం జరిగింది. అత్యాచారం తరువాత బాలికను హత్య చేశారు.
श्री बुद्धिमान गौतम बनाम शुभ्रा चक्रवर्ती एआईआर 1996 एस सी 922 के मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा यह अभिनिर्धारित किया गया है कि बलात्कार का अपराध मानव अधिकारों के विरुद्ध अपराध है।,"శ్రీ బుద్ధిమాన్ గౌతమ్ వర్సెస్ శుభ చక్రవర్తి ఏఐఆర్ 1996 ఎస్ సి 922 కేసులో, అత్యాచారం మానవ హక్కులకు వ్యతిరేకంగా చేసిన నేరమని సుప్రీంకోర్టు అభిప్రాయపడింది."
इससे जीने के अधिकार का अतिलंघन होता है।,ఇది జీవించే హక్కును కాలరాయడమే అవుతుంది.
यदि कोई अध्यापक अपनी शिष्या के साथ भगवान के सामने विवाह कर उसके साथ संभोग करता है और गर्भपात कराता है तथा बाद में उसे पत्नी मानने से इंकार कर देता है तो यह घृणित कार्य है।,"ఓ టీచర్ తన స్టూడెంటును దేవుని ముందు వివాహం చేసుకుని, ఆమెతో లైంగిక సంబంధం పెట్టుకుని, గర్భస్రావం చేసి, తరువాత ఆమెను భార్యగా స్వీకరించడానికి నిరాకరిస్తే అది అసహ్యకరమైన చర్య."
उच्चतम न्यायालय ने इस मामले को अत्यंत गंभीरता से लिया तथा मामले में विचारण काल तक शिक्षक से ₹1000 प्रतिकर स्वरूप दिलाए जाने का आदेश दिया।,సుప్రీంకోర్టు ఈ విషయాన్ని చాలా సీరియస్‌గా తీసుకుంది. ఈ కేసులో విచారణ జరిగినంత కాలం టీచర్‌ను ₹1000 పరిహారాన్ని చెల్లించాలని ఆదేశించింది.
बलात्कार के अपराध के संबंध में भारतीय दंड संहिता में दो धाराओं को रखा गया है।,అత్యాచార నేరానికి సంబంధించి రెండు సెక్షన్‌లు భారత శిక్షాస్మృతిలో ఉన్నాయి.
धारा 375 और धारा 376 धारा 375 भारतीय दंड संहिता की धारा बलात्कार की परिभाषा के संबंध में है।,భారతీయ శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 375 ఇంకా సెక్షన్ 376లో అత్యాచారం నిర్వచనాలు ఉన్నాయి.
यह धारा बलात्कार की स्पष्ट व्याख्या प्रस्तुत करती है।,ఈ సెక్షన్ అత్యాచారానికి స్పష్టమైన వివరణ ఇస్తుంది.
बलात्कार ऐसा अपराध है जिसमें संभोग के साथ स्त्री की सहमति पर प्रश्न होता है।,"అత్యాచారం ఒక నేరం, ఇందులో లైంగిక సంపర్కం పెట్టుకున్న మహిళ సమ్మతిని ప్రశ్నిస్తారు."
संभोग की भी अपनी परिभाषा इस धारा के अंतर्गत दी गई है।,లైంగిక సంబంధాన్నికూడా ఈ సెక్షన్‌ కింద నిర్వచించారు.
"किसी समय लिंग का योनि में प्रवेश संभोग माना जाता था, परंतु समय के साथ इस परिभाषा में परिवर्तन किए गए।","పురుషాంగం యోనిలోకి ప్రవేశించడాన్ని లైంగిక సంపర్కంగా పరిగణించేవారు, అయితే కాలం మారుతున్న కొద్ది ఈ నిర్వచనంలో మార్పులు చేశారు."
सन 2013 में इस धारा के अंतर्गत क्रांतिकारी संशोधन किए गए हैं।,2013 లో ఈ సెక్షన్‌లో విప్లవాత్మక సవరణలు చేశారు.
संभोग की अलग परिभाषा दी गई है।,లైంగిక సంపర్కానికి భిన్నమైన నిర్వచనం ఇచ్చారు.
"इस तरह का कोई भी कार्य सात परिस्थितियों के अधीन करता है, जिनका उल्लेख दंड संहिता की धारा 375 के अधीन किया गया है तो ऐसा समझा जाता है कि उसने बलात्कार है।","శిక్షాస్మృతిలోని సెక్షన్ 375లో తెలిపిన ఏడు షరతుల ప్రకారం ఏదైనా చర్య జరిగితే, దాన్ని అత్యాచారంగా భావిస్తారు."
वे सात परिस्थितियां निम्न हैं- पहला-उस स्त्री की इच्छा के विरुद्ध।,ఆ ఏడు పరిస్థితులు- మొదటిది - స్త్రీ ఇష్టానికి వ్యతిరేకంగా
दूसरा-उस स्त्री की सहमति के बिना।,రెండవది- స్త్రీ అనుమతి లేకుండా.
"तीसरा-उस स्त्री की सम्मति से जब उसकी सम्मति उसे या ऐसे किसी व्यक्ति को जिससे वह हितबद्ध है, मृत्यु या उपहति के भय में डालकर अभिप्राप्त की गई है।",మూడోది- ఆమె లేదా ఆమెకు సంబంధించిన వ్యక్తిని చంపుతామని లేదా గాయపరుస్తామని చెప్పి ఆమెను ఒప్పించినపుడు
चौथा- उस स्त्री की सम्मति से जब कि वह पुरुष यह जानता है कि वह उसका पति नहीं है और उसने सम्मति इस कारण दी है कि वह यह विश्वास करती है कि ऐसा अन्य पुरुष है जिससे वह विधिपूर्वक विवाहित है या विवाहित होने का विश्वास करती है।,"నాలుగవది – ఆ స్త్రీ సమ్మతితో అంటే ఆ స్త్రీ తన భార్య కాదని ఆ పురుషుడికి తెలిసి ఉండటం, ఆమె కూడా అట్టి ఇతర పురుషుడితో తాను చట్టప్రకారం తనను వివాహం చేసుకున్నాడని లేదా వివాహం చేసుకుంటాడని నమ్మినప్పుడు"
"पांचवा- उस स्त्री की सम्मति से जब ऐसी सम्मति देने के समय वह विकृतचित्त या मत्तता के कारण या उस पुरुष द्वारा व्यक्तिगत रूप से किसी अन्य के माध्यम से कोई संज्ञाशून्यकारी या अस्वास्थ्यकर पदार्थ दिए जाने के कारण उस बात की जिसके बारे में वह सम्मति देती है, प्रकृति और परिणामों को समझने में असमर्थ है।","ఐదవది- స్త్రీ సమ్మతి: అటువంటి సమ్మతి ఇచ్చే సమయంలో ఆమె విచలితురాలై ఉండటం లేదా ఏదైనా వ్యవహారం ఉండటం లేదా ఆ పురుషుడి ద్వారా ఇతరులు ఎవరైనా అనారోగ్యకరమైన పదార్థాన్ని అందించడం వలన ఆమె దేనికైతే సమ్మతి ఇచ్చిందో అట్టి సమ్మతి స్వభావం, పరిణామాలు అర్థం చేసుకోలేని స్థితిలో ఉన్నప్పుడు. "
छठवां- उस स्त्री की सम्मति से या उसके बिना जब 18 वर्ष से कम आयु की है।,ఆరవది- స్త్రీ 18 ఏళ్లలోపు ఉన్నప్పుడు ఆమె అనుమతితో లేదా లేకుండా.
सातवा- जब स्त्री सम्मति संसूचित करने में असमर्थ है।,ఏడోది- స్త్రీ తన అభిమతాన్ని తెలియజేయలేకపోయినప్పుడు.
जब यह सात परिस्थितियों में किसी स्त्री के साथ ऊपर दी गई संभोग की परिभाषा के अनुसार संभोग किया जाता है तो बलात्कार का अपराध कारित हो जाता है।,పైన చెప్పిన ఏడు పరిస్థితులలో ఏ ఒక్క పద్ధతిలో అయిన స్త్రీతో లైంగిక సంపర్కం చేసినప్పుడు దానిని అత్యాచార నేరంగా పరిగణిస్తారు.
बलात्कार के अपराध के संबंध में परिभाषा बहुत विस्तृत है क्योंकि केवल सहमति नहीं होना ही अपराध नहीं माना गया है अपितु यह सहमति किस भांति ली गई है इस पर भी ध्यान दिया गया है।,"అత్యాచార నేరానికి సంబంధించిన నిర్వచనం చాలా విస్తృతమైనది, ఎందుకంటే అంగీకారం లేకపోవడమే నేరంగా పరిగణించడమే కాదు, ఈ అంగీకారం తీసుకునే విధానాన్ని కూడా పరిగణనలోకి తీసుకున్నారు."
"यह सहमति डरा धमका कर,नशा देकर,पति होने का विश्वास दिला कर या फिर विकृत चित्त स्त्री से या फिर सहमति दे पाने में असमर्थ स्त्री से ली गयी है तो ऐसे सहमति से संभोग बलात्कार हो जाता है।","ఈ సమ్మతిని బెదిరించడం, మత్తు ఇవ్వడం, భర్త అని ఆమెను ఒప్పించడం, లేదా అస్తవ్యస్తమైన మనస్సు ద్వారా లేదా సమ్మతి ఇవ్వలేని స్త్రీ నుండి తీసుకుంటే, అలాంటి సమ్మతి అత్యాచారానికి దారితీస్తుంది."
अवयस्क के संबंध में नाबालिग स्त्री जो 18 वर्षों से कम है उसके साथ भी संभोग को बलात्कार माना गया है।,"మైనర్ల విషయంలో, 18 ఏళ్ల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న మైనర్ బాలికతో లైంగిక సంపర్కం అత్యాచారంగా పరిగణిస్తారు."
"भले ही इनसे संभोग के लिए उसकी सहमति रही हो,उसने स्पष्ट रूप से ऐसी सहमति दे दी थी।","అతను ఆమె లైంగిక సంపర్కానికి అంగీకరించినప్పటికీ, అతను స్పష్టంగా అలాంటి సమ్మతిని ఇచ్చాడు."
"ऐसी सहमति के होने के बाद भी अभियुक्त बलात्कार का दोषी माना जाएगा,यदि वह किसी 18 वर्ष से कम की स्त्री के साथ संभोग करता है।","అటువంటి సమ్మతి తర్వాత కూడా, 18 ఏళ్లలోపు మహిళతో సంభోగం చేస్తే నిందితుడు అత్యాచారానికి పాల్పడినట్టుగా పరిగణిస్తారు."
इस मामले में लालता प्रसाद बनाम स्टेट ऑफ़ मध्य प्रदेश एआईआर 1997 एससी 1276 का इस प्रकरण है।,ఈ సందర్భంలో లాల్తా ప్రసాద్ వర్సెస్ స్టేట్ ఆఫ్ మధ్యప్రదేశ్ ఏఐఆర్ 1997 ఎస్ సి 1276 ఈ కేసును కలిగి ఉంది.
"इस बात का सबूत नहीं था कि लड़की की आयु 16 वर्ष से कम थी, उसके साथ उसकी सहमति के बिना लैंगिक संभोग किया गया था अतः यह धारण किया गया कि अभियुक्त बलात्कार का दोषी नहीं था।","బాలిక వయస్సు16 ఏళ్లలోపు ఉందని, ఆమె అనుమతి లేకుండా ఆమెతో లైంగిక సంబంధం పెట్టుకున్నట్లు ఎటువంటి ఆధారాలు లేవు, కాబట్టి నిందితుడు అత్యాచారానికి పాల్పడలేదని తేలింది."
बलात्कार के अपराध में क्या साक्ष्य हो सकते हैं बलात्कार के अपराध में प्रत्यक्ष साक्षी का अभाव होता है।,అత్యాచార నేరానికి ఏ ఆధారాలు ఉండవచ్చు? అత్యాచారం నేరంలో ప్రత్యక్ష సాక్ష్యులు ఉండరు.
"न्यायालय को बलात्कार के मामले में साक्ष्य के संबंध में अत्यंत सावधानी बरतनी होती है और सावधानी से ही मामले का मूल्यांकन, विश्लेषण करना होता है।","అత్యాచారం కేసులో సాక్ష్యాలకు సంబంధించి కోర్టు చాలా జాగ్రత్తలు తీసుకొని కేసు జాగ్రత్తగా పరిశీలించి, విశ్లేషించాల్సి ఉంటుంది."
"बलात्कार से व्यथित स्त्री की गुप्तांगों पर चोट के निशान होना, उसके कपड़ों पर खून के दाग होना तब घटना के तुरंत बाद अपने माता-पिता को इससे अवगत करा देना कुछ ऐसे तथ्य जो बलात्कार के अपराध को साबित करने में सहायक होते हैं अतः निर्णय के समय इन तथ्यों को ध्यान में रखा जाना चाहिए।","అత్యాచారానికి గురైన స్త్రీ జననేంద్రియాలపై గాయపు మచ్చలు, ఆమె వస్త్రాలపై రక్తపు మరకలు, ఈ సంఘటన జరిగిన వెంటనే ఆమె తల్లిదండ్రులకు తెలియజేయడం, అత్యాచార నేరాన్ని రుజువు చేయడంలో సహాయపడే కొన్ని వాస్తవాలు, కాబట్టి ఇవి వాస్తవాలని గ్రహించాలి."
"भूपेंद्र शर्मा बनाम स्टेट ऑफ हिमाचल प्रदेश के मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा यह भी निर्धारित किया गया है कि बलात्कार के मामलों में बलात्कार की शिकार महिला का साक्ष्य पर्याप्त हो सकता है, उसकी अभिपुष्टि आवश्यक नहीं है।","అత్యాచార కేసులో అత్యాచార బాధితురాలి సాక్ష్యం సరిపోతుందని, ఆమె ధృవీకరణ అవసరం లేదని భూపేంద్ర శర్మ వర్సెస్‌ హిమాచల్ ప్రదేశ్ కేసులో సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసింది."
"इसी प्रकार सुधांशु शेखर साहू बनाम स्टेट ऑफ उड़ीसा ए आई आर 2003 एसी 4684 के मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा यह कहा गया है कि केवल बलात्कार की शिकार महिला की साक्ष्य पर अभियुक्त को दोषसिद्ध किया जा सकता है, परन्तु वह सुरक्षित और विश्वसनीय योग्य हो।","అదేవిధంగా, సుధాంశు శేఖర్ సాహు వర్సెస్ ఒరిస్సా ఏఐఆర్ 2003 ఏసి 4684 కేసులో, అత్యాచార బాధితుడి సాక్ష్యాల ఆధారంగా మాత్రమే నిందితులను దోషులుగా నిర్ధారించవచ్చని సుప్రీంకోర్టు పేర్కొంది, కాని అతను సురక్షితంగా మరియు నమ్మదగినవాడు."
बलात्कार की एफआईआर बलात्कार के मामलों में प्रथम दृष्टया प्रथम सूचना रिपोर्ट अविलंब दर्ज कराए जाने की अपेक्षा की जाती है लेकिन या कोई कठोर नियम नहीं है।,"అత్యాచార కేసుల్లో ఎఫ్‌ఐఆర్ అనేది ప్రాథమిక కేసు ప్రథమ చికిత్స నివేదిక, వెంటనే దాఖలు చేయాల్సిన అవసరం ఉంటుందని కాని, కాని కఠినమైన నియమం లేదు."
कारणवश वे लंबित हो सकता है केवल विलंब के आधार पर अभियोजन पक्ष के मामले को अविश्वसनीय नहीं माना जा सकता।,"అవి పెండింగ్‌లో ఉండగలవు కాబట్టి, ఆలస్యం ఆధారంగా మాత్రమే, ప్రాసిక్యూషన్ కేసును నమ్మదగనిదిగా పరిగణించలేము."
इस संबंध में दिलदार सिंह बनाम स्टेट ऑफ पंजाब का एक अच्छा प्रकरण है।,ఈ విషయంలో దిల్దార్ సింగ్ వర్సెస్ స్టేట్ ఆఫ్ పంజాబ్ విషయంలో మంచి కేసు ఉంది.
इसमें एक अध्यापक द्वारा अपने आवेश में शिष्या के साथ बलात्कार किया गया था।,ఇందులో ఉపాధ్యాయుడు ఆవేశంలో తన శిష్యురాలిపై అత్యాచారం చేశాడు.
उसने भय के कारण यह बात किसी को नहीं बताई लेकिन जब उसे पता चला कि वह गर्भवती हो गई तो 3 माह बाद उसे सारी घटना अपनी माता को बताने के लिए विवश होना पड़ा।,"భయం వల్ల ఆమె ఈ విషయం ఎవరికీ చెప్పలేదు, కానీ ఆమె గర్భవతి అయిందని తెలిసి, 3 నెలల తరువాత, మొత్తం సంఘటనను తన తల్లికి చెప్పవలసి వచ్చింది."
इस प्रकार 3 माह बाद प्रथम सूचना रिपोर्ट दर्ज कराई गई उच्चतम न्यायालय ने इसे क्षम्य माना।,దీని ప్రకారం 3 నెలల తర్వాత ప్రథమ సమాచార నివేదిక దాఖలు చేయడం జరిగింది. దాన్ని సుప్రీంకోర్టు క్షమించింది.
बलात्कार की एफआई आर में किसी कारणवश विलंब हो सकता है तथा न्यायालय ऐसा युक्तियुक्त कारण मान सकता है और विलंब को अनदेखा किया जा सकता है।,అత్యాచారం వంటి కేసుల ఎఫ్ఐఆర్ కొన్ని కారణాల వల్ల ఆలస్యం కావచ్చు. కోర్టు దీనిని సహేతుకమైన కారణమని భావించి ఆలస్యాన్ని విస్మరించవచ్చు.
पत्नी के साथ बलात्कार अभी हाल ही के कुछ मामलों में पत्नी के साथ बलात्कार जैसा विषय भी निकल कर सामने आया है।,భార్యపై అత్యాచారం: ఇటీవల కొన్ని సందర్భాల్లో భార్యను బలత్కారించడం వంటి అంశాలు కూడా వెలుగులోకి వస్తున్నాయి.
"कुछ मामलों में उच्चतम न्यायालय ने पत्नी द्वारा बलात्कार की एफआईआर दर्ज करवाए जाने को वैध भी माना है, परंतु बाद के मामलों में उसे पलट दिया गया।","కొన్ని సందర్భాల్లో భార్య దాఖలు చేసిన అత్యాచారం ఎఫ్ఐఆర్ నమోదు చెల్లుబాటు కాదని సుప్రీంకోర్టు ప్రకటించింది, కాని తరువాత కేసుల్లో అది తారుమారు అయింది."
धारा 375 के दूसरे अपवाद में यह कहा गया है कि कोई भी स्त्री जो पुरुष की पत्नी है।,"సెక్షన్ 375 రెండవ మినహాయింపులో, ఏ స్త్రీ అయినా పురుషుడి భార్య అని చెప్పబడిందో"
यदि उसके साथ उसके पति द्वारा मैथुन किया जाता है या कोई और यौन क्रिया की जाती है तो ऐसी परिस्थिति में वह स्त्री बलात्कार का मुकदमा नहीं ला सकती।,"ఆమెను తన భర్త వేధింపులకు గురిచేసినా లేదా లైంగిక చర్యకు పాల్పడినా, అటువంటి పరిస్థితిలో ఆమె అత్యాచారం కేసు నమోదు చేయజాలదు."
यदि वह 15 वर्ष से कम आयु की है तो ऐसी परिस्थिति में वे बलात्कार का मुकदमा ला सकती है तथा 15 वर्षों से छोटी उम्र की स्त्री के साथ यदि मैथुन किया गया और उन निम्न सात परिस्थितियों में से कोई परिस्थिति रही तो बलात्कार का अपराध बन जाता है।,"ఆమె 15 ఏళ్లలోపు ఉంటే ఆమె అత్యాచారం కేసు పెట్టవచ్చు, 15 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న స్త్రీ పై అత్యాచారం జరిపితే పైన పేర్కొన్న ఏడు పరిస్థితులను బట్టి అత్యాచార నేరంగా పరిగణించడం జరుగుతుంది."
बलात्कार का अभियुक्त केवल पुरुष होगा भारतीय दंड संहिता की धारा 375 के अंतर्गत सबसे पहला शब्द पुरुष उपयोग किया गया है।,అత్యాచారానికి పాల్పడేది మగవాడు మాత్రమే అయు ఉంటాడు. భారత శిక్షాస్మృతి సెక్షన్ 375 కింద మొదట ఉపయోగించిన పదం పురుషుడు.
उसके बाद संपूर्ण धारा के अंतर्गत बलात्कार जैसे अपराध का उल्लेख किया गया है।,దీని తర్వాత మొత్తం సెక్షన్ కింద అత్యాచారం వంటి నేరాల గురించిన ప్రస్తావన ఉంది.
इस अपराध को बलात्संग भी कहा जाता है।,ఈ నేరాన్ని బలత్కారం అని కూడా ఉంటారు.
किसी भी परिस्थिति में बलात्कार जैसे अपराध में बलात्कार की मुख्य अभियुक्त स्त्री नहीं होती है।,ఎటువంటి పరిస్థితుల్లోనైనా బలత్కారం వంటి నేరాల్లో బలత్కారానికి మహిళయే గురవుతుంది.
स्त्री पर बलात्कार का अभियोजन कोई पुरुष को व्यथित बना कर नहीं चलाया जा सकता क्योंकि बलात्कार की परिभाषा के प्रारंभ में ही पुरुष शब्द का उपयोग होता है।,బలత్కారం అనే దాని వివరణ ప్రారంభంలోనే పురుషుడు అనే మాట ఉంది కాబట్టి స్త్రీ పై పురుషులు బలత్కారం అనే ఆరోపణలు చేయలేరు.
इस लेख में बलात्कार की परिभाषा है एवं धारा 375 का उल्लेख किया गया है।,"ఈ వ్యాసంలో అత్యాచారానికి సంబంధించిన వివరణ, సెక్షన్‌ 375కు సంబంధించిన ప్రస్తావన ఉంది."
इसके अगले भाग में बलात्कार से संबंधित मुख्य बातों में बलात्कार के लिए दंड का भी उल्लेख किया जाएगा।,"దీని తర్వాత భాగంలో అత్యాచారానికి సంబంధించిన ముఖ్యవిషయాలు, అత్యాచారానికి పాల్పడిన వారికి విధించే శిక్షలకు సంబంధించిన ప్రస్తావన ఉంది."
आपराधिक न्यास भंग भारतीय दंड संहिता में एक बड़ा अपराध माना गया है तथा समाज में विश्वास के नाते में दुर्विनियोग समाप्त करने हेतु आपराधिक न्यास भंग को एक बड़े अपराध के रूप में भारतीय दंड संहिता में डाला गया है।,నేర ఉల్లంఘనను భారతీయ శిక్షాస్మృతి తీవ్రమైన అపరాధంగా పరిగణిస్తుంది. అంతే కాదు సమాజంపై విశ్వాసాన్ని సన్నగిల్లేలా చేసి దాన్ని దుర్వినియోగపరచడాన్ని భారతీయ శిక్షాస్మృతి పెద్ద నేరంగా భావిస్తుంది.
कई बार हम आपराधिक न्यास भंग एवं चोरी के अपराध में स्पष्ट अंतर नहीं समझ पाते हैं।,"నేర ఉల్లంఘన, దొంగతనం మధ్య స్పష్టమైన వ్యత్యాసం చాలాసార్లు మనకు అర్థం కాదు."
"भारतीय दंड संहिता में आपराधिक न्यास भंग एक पृथक अपराध है तथा इस अपराध में आजीवन कारावास तक की सजा है, इसलिए इस अपराध को भारतीय दंड संहिता का बड़ा अपराध माना जा सकता है।",భారతీయ శిక్షాస్మృతి ప్రకారం క్రిమినల్ నమ్మకాన్ని ఉల్లంఘించడం ఒక ప్రత్యేక నేరం. ఈ నేరానికి జీవిత ఖైదు కూడా విధించవచ్చు. కాబట్టి ఈ నేరాన్ని భారత శిక్షాస్మృతి తీవ్రమైన అపరాధంగా పరిగణిస్తుంది.
कई मामलों में इस अपराध के कारित होने पर आजीवन कारावास तक की सजा का प्रावधान रखा गया है।,అనేక సందర్భాల్లో ఈ నేరం రుజువైన పక్షంలో జీవిత ఖైదు వరకు శిక్ష విధించే అధికారం ఇందులో ఉంది.
आपराधिक न्यास भंग इसे अंग्रेजी भाषा में 'क्रिमिनल ब्रीच ऑफ ट्रस्ट' कहते हैं।,క్రిమినల్ ట్రస్ట్ ఉల్లంఘనను ఇంగ్లీషులో 'క్రిమినల్‌ బ్రీచ్ ఆఫ్‌ ట్రస్ట్' అంటారు.
"न्यास सार्वजनिक जीवन का एक महत्वपूर्ण अंग है, अपने दैनिक जीवन में भिन्नतापूर्ण व्यवहार अथवा विश्वास के संबंधों के नाते में एक दूसरे की देखभाल अथवा व्यवस्था करने की परंपरा अत्यंत प्राचीन है।","ప్రజా జీవితంలో ట్రస్ట్ ఒక ముఖ్యమైన భాగం, ఒకరినొకరు చూసుకోవడం లేదా వారి రోజువారీ జీవితంలో భిన్నమైన ప్రవర్తన లేదా నమ్మకానికి సంబంధించి ఏర్పాట్లు చేసే సంప్రదాయం చాలా పురాతనమైనది."
आज भी यह एक सामान्य बात है।,ఇది నేటికి కూడా సామాన్య విషయమే.
"जब एक व्यक्ति दूसरे व्यक्ति को जिसमें कि वह विश्वास करता है, अपनी संपत्ति की देखरेख अथवा प्रबंध के लिए सौंपता है तो दूसरा व्यक्ति पूर्ण निष्ठा व ईमानदारी से अपने कर्तव्य और दायित्व का निर्वाह करता है।","ఒక వ్యక్తి రెండవ వ్యక్తికి అంటే తాను ఎవరిని ఎక్కువగా నమ్ముతాడో అతనికి, తన ఆస్థి పాస్తుల వ్యవహారాలు, కనీసం ఏర్పాటు కోసమని అప్పగిస్తాడు. అప్పుడు ఆ రెండవ వ్యక్తి పూర్తి విధేయత, నిష్ఠలతో తన కర్తవ్యాన్నిమరియు విధులను నిర్వహిస్తాడు."
"उसे करना भी चाहिए, लेकिन कभी-कभी इसके अलावा भी बात हो सकती है और होती आयी है।","అతను అలా చెయ్యాలి కూడా, కాని అప్పుడప్పుడు అలా కాకుండా మరో విధంగా కూడా జరుగుతుంది. జరుగుతూనే వచ్చింది."
जब ऐसा व्यक्ति कर्तव्य निष्ठा ईमानदारी से परे होकर विश्वास भंग करता है अर्थात उस न्यास संपत्ति का दुर्विनियोग करता है तो यह अपराध करता है।,"ఎప్ఫుడైతే అతను కర్తవ్య నిష్ఠ మరియు నిజాయితీలని ప్రక్క దారి పట్టించి, నమ్మక ద్రోహం చేస్తాడో, అంటే ఒక నమ్మకంతో అప్పగించబడిన ఆస్థిని దుర్వినియోగం చేస్తాడో అప్పుడది నేరము అవుతుంది."
ऐसा अपराध करने वाले व्यक्ति को अवश्य दंडित किया जाना चाहिए।,అటువంటి నేరము చేసిన వ్యక్తిని తప్పక శిక్షించాలి.
इस दंड के संबंध में ही भारतीय दंड संहिता में अपराधिक न्यास भंग को अपराध के रूप में पेश करके रखा गया है।,భారతీయ శిక్షా స్మృతిలో ఈ నేరాన్ని “ఒప్పంద భంగ నేరముగా పరిగణించి ఉంచారు.
""" सामान्य शब्दों में आपराधिक न्यास भंग को अमानत में खयानत भी कहा जाता है अर्थात विश्वास में रहकर किसी व्यक्ति ने यदि किसी अन्य के पास कोई अमानत रखी है और अगर वह अधिपत्य रखने वाला व्यक्ति अमानत में खयानत करता है तो वह आपराधिक न्याय भंग का दोषी होगा।","“వాగ్దాన భంగ నేరాన్నిమామూలు పదాలలో నమ్మక ద్రోహం అని కూడా అంటారు, అంటే ఎంతో నమ్మకముతో ఒక వ్యక్తి మరొక వ్యక్తికి తన ఆస్థిని అప్పగించినప్పుడు మరియు ఆస్థిపై ఆధిపత్యం చలాయించే రెండవ వ్యక్తి ఆ ఆస్థిని దుర్వినియోగం చేస్తే, అప్పుడది ఒప్పంద భంగ నేరము అవుతుంది.”"
आपराधिक न्यायालय के तत्व समय-समय पर न्यायालय द्वारा दिए गए निर्णय के आधार पर और भारतीय दंड संहिता की धारा 405 के अंतर्गत दी गई आपराधिक न्यास भंग की परिभाषा के अधीन इसके तत्व निकल कर आते है जो कि निम्न हैं।,క్రిమినల్ కోర్టు అంశాలు న్యాయస్థానం ఇచ్చే తీర్పులపై మరియు భారతీయ శిక్షా సృతి సెక్షన్ 405లో నేరస్తుని వాగ్దాన భంగ నేరమునకై ఆయొక్క నేర స్వభావము గురించి ఇవ్వబడిన నిర్వచనానికి లోబడి ఉంటాయి. ఆ అంశాలు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి.
"जसवंत लाल एआईआर 1968 एसी 700 के मामले में यह कहा गया है कि संपत्ति का न्यस्त होना तब कहा जाता है, जबकि एक व्यक्ति दूसरे व्यक्ति को अपनी संपत्ति का परिदान इसलिए करता है कि वह उसे अपनी अभिरक्षा में रखें तथा उसका प्रबंध करें और ऐसा विश्वास का संबंध हो जिसके अंतर्गत यह किया गया है।","జస్వంత్ లాల్ ఎ.ఐ.ఆర్ 1968 ఎసి 700 కేసు విషయములో సంపద నాశనము చేయబడింది అని ఎప్పుడు అంటారంటే, ఎవరైనా ఒక వ్యక్తి రెండవ వ్యక్తికి తన ఆస్థిని, తన సంరక్షణలో ఉంచుకొని బాగా చూసుకుంటాడని, లేదా చూసుకొనే ఏర్పాట్లు చేస్తాడనే నమ్మకముతో అప్పగిస్తారు మరియు ఇది కేవలము నమ్మకమునకు సంబంధించిన మరియు దాని అంతర్గతముగా జరిగిన సంఘటన."
विनोद कुमार सेठी बनाम स्टेट ऑफ पंजाब एआईआर 1982 पंजाब उच्च न्यायालय 372 के मामले में यह भी निर्धारित हुआ है कि विवाह के प्रतिफल स्वरूप दी गई संपत्ति इस धारा के अधीन न्यस्त शब्द की परिभाषा में नहीं आती है।,"ఎ ఐ అర్ 1982 పంజాబ్ హైకోర్టు 372 కేసు పంజాబ్ నివాసి అయిన వినోద్ కుమార్ సేథీ, విషయములో నిర్ధారించబడిన విషయము ఏమిటంటే, వివాహ సమయములో కానుక రూపములో ఇవ్వబడిన ఆస్థి లేదా సంపద, ఈ సెక్షన్ క్రింద చెప్పబడిన నమ్మకము అనే పద నిర్వచనము క్రిందకు రాదు."
सीए नारायण बनाम स्टेट एआईआर 1958 एस सी 478 के मामले में कहा गया है कि यह कोई अतिशयोक्ति नहीं होगी कि संपत्ति का बेमानीपूर्वक दुर्विनियोग अथवा बेमानीपूर्ण आशय इस अपराध का सार है।,సిఎ నారాయణ వర్సెస్ రాష్ట్ర ఎఐఆర్ 1953 ఎస్ సి 478 కేసు విషయంలో దురుద్దేశ పూర్వకముగా ఆస్థిని దుర్వినియోగము చేయడం లేదా దురుద్దేశ భావాలు ఈఅపరాధ సారాంశమని చెప్పడములో ఎటువంటి అతిశయోక్తి లేదని పేర్కొన్నది.
किसी व्यक्ति द्वारा वस्तुओं को प्रति वारित करना मात्र या अपराध घटित नहीं कर देता जब तक कि उसका आशय दुर्विनियोग करने का नहीं रहा हो।,"ఎవరైనా వ్యక్తి వస్తువుల అతిక్రమణచేసినంత మాత్రము చేత నేరం జరిగినట్టు కాదు, అతనికి దుర్వినియోగము చేయాలనే ఆలోచన రానంతవరకు."
फिर न्यस्त संपत्ति को अपने स्वयं के लिए उपयोग करना भी आपराधिक न्यास भंग है।,ఐనా నమ్మకముతో ఇచ్చిన ఆ ఆస్థిని తన స్వంతానికి ఉపయోగించడం ఒప్పంద భంగనేరం.
स्वेच्छा से किसी अन्य व्यक्ति को संपत्ति का उपयोग करने दिया जाना यदि अभियुक्त व्यक्ति किसी न्यस्त संपत्ति को अपनी जानकारी में होते हुए किसी अन्य व्यक्ति को उस संपत्ति का उपयोग करने दे रहा है तथा ऐसा उपयोग करने का अधिकार अभियुक्त व्यक्ति ने यदि अपनी स्वेच्छा से दिया है तो यह आपराधिक न्याय भंग का अपराध बनता है।,"స్వచ్ఛందంగా వేరే వ్యక్తికి ఆస్థిని ఉపయోగించుకోవటానికి ఇవ్వడం: ఒక వేళ నిందితుడు ఏదైనా తనకు అప్పగింపబడిన ఆస్థిని, తెలిసి తెలిసి వేరే వ్యక్తికి ఆ ఆస్థిని ఉపయోగించుకోమని ఇవ్వడం మరియు ఉపయోగించుకొనే అధికారాన్ని నిందితుడే స్వేచ్చగా మరొక వ్యక్తికి ఇవ్వడం కూడా ఒప్పంద వాగ్దాన భంగనేరం అవుతుంది."
यह आपराधिक न्यास भंग के अपराध का तीसरा प्रमुख तत्व है।,ఇది ఒప్పంద వాగ్దాన భంగనేరంలో మూడవ ప్రముఖ అంశము.
स्त्री धन के संबंध में भी आपराधिक न्यास भंग का मामला सिद्ध करने का अधिकार दिया जा सकता है।,స్త్రీ ధనం విషయంలో కూడా ఒప్పంద వాగ్దాన భంగనేరం విషయాన్ని నిరూపించడానికి అధికారాలు ఇవ్వవచ్చు.
संपत्ति अपराधिक न्याय भंग की परिभाषा में संपत्ति शब्द का प्रयोग किया गया है।,సంపద ఒప్పంద భంగనేరం నిర్వచనములో సంపద అనే పదాన్ని ఉపయోగించడం జరిగింది.
इस संपत्ति से अभिप्राय सभी प्रकार की चल व अचल संपत्तियों से है।,ఈ సంపద అంటే అన్ని రకాల స్థిర మరియు చరా ఆస్తులు అని అభిప్రాయము.
"संपत्ति में ऐसी कोई संपत्ति सम्मिलित है, जो इस धारा के अंतर्गत अपराध गठित करने के लिए योग्य हो।","ఆస్తులలో అలాంటి చాలా ఆస్తులు మిళితమై ఉన్నాయి, అవి ఈ సెక్షను క్రింద నేరము జరిగే యోగ్యతను కలిగి ఉన్నాయి."
"संपत्ति की योग्यता का अर्थ है, संपत्ति की कोई कीमत होनी चाहिए उसका कोई मूल्य होना चाहिए कोई ऐसा सारवान मूल्य होना चाहिए जो संपत्ति के महत्व को बढ़ाता है।","ఆస్థి యోగ్యత అంటే, ఆస్థికి ఏదైనా మూల్యం ఉండాలి, ఏదైనా విలువ ఉండాలి, ఏదైనా గణనీయమైన విలువఉండాలి అది ఆ ఆస్థి ప్రాముఖ్యతను పెంచేదిగా ఉండాలి."
आपराधिक न्यास भंग के लिए दंड धारा 406-यह धारा साधरण रूप से साधरण लोगों द्वारा आपराधिक न्यास भंग का अपराध कारित करने वालो के संदर्भ में है।,"406వ సెక్షన్ క్రింద అపరాధికిఅపరాధ భంగ నేరానికిగాను శిక్ష ఇవ్వబడింది. ఈ సెక్షన్ సాధారణంగా, సాధారణ ప్రజల ద్వారా ఒప్పంద భంగనేరం చేయించే వారికి సంబంధించినది."
इस धारा के अंतर्गत आपराधिक न्यास भंग के लिए तीन वर्ष का कारावास रखा गया है।,"ఈ సెక్షన్ ప్రకారం, అపరాధికి అపరాధ భంగ నేరానికి గాను మూడు సంవత్సరముల కారాగారవాసము విధించబడుతుంది."
भारतीय दंड संहिता के अंतर्गत आपराधिक न्यास भंग के लिए धारा 407 408 409 में विशेष लोगों के लिए दंड रखा गया है।,"భారతీయ శిక్షాస్మృతిలో ఒప్పంద భంగనేరానికి సెక్షన్ 407,408, 409లో ప్రత్యేక వ్యక్తుల కోసం శిక్షలు ఉంచబడ్డాయి."
"धारा 407 इस धारा के अंदर वाहक, घटवाल द्वारा आपराधिक न्यास भंग किए जाने पर दंड का प्रावधान रखा गया है।","సెక్షన్ 407: ఈ విభాగములో వాహకము, ఘట్వాల్ ద్వారా ఒప్పంద భంగనేరానికి శిక్షగా జరిమానా విధించబడింది."
"वाहक उसे कहा जाता है जो किसी एक संपत्ति को एक स्थान से दूसरे स्थान पर लेकर जाता है, ट्रांसपोर्ट का व्यवसाय करने वाले इस धारा की जद में आते है।",ఏదైనా సంపదను ఒక చోటి నుండి మరో చోటికి తీసుకొని వెళ్ళే దానిని వాహకము అంటారు. రవాణావృత్తిలో ఉన్న వారు విభాగములో ఉంచబడ్డారు.
इस धारा के अंतर्गत स्टॉकिस्ट भी आते हैं जो किसी संपत्ति को कुछ नियत की गई अवधि के लिए अपने पास न्यस्त रखते है।,నిర్ధారించిన కాల పరిమితిలో ఎవరి ఆస్థినైనా వారి వద్ద ఉంచుకొనే స్టాకిస్టులు కూడా ఈ పరిధిలోనికి వస్తారు.
यदि इन लोगों द्वारा इस प्रकार का अपराध किया जाता है तो इस धारा के अंतर्गत 7 वर्ष की अवधि का कारावास एवं जुर्माने दोनों से दंडित किया जा सकता है।,ఒక వేళ ఇటువంటి వ్యక్తుల ద్వారా ఇటువంటి నేరము జరిగినట్లైతే ఈ సెక్షన్ ప్రకారము 7 సంవత్సరముల కారాగారవాసము మరియు జరిమానా రెండూ విధించబడతాయి.
धारा 409 या धारा अपराधिक न्यास भंग के अपराध में अत्यंत भारी धारा है तथा इस धारा के अंतर्गत आजीवन कारावास तक का दंड रखा गया है।,ఒప్పంద నేర భంగం నేరములో సెక్షన్ 409 చాలా పెద్ద విభాగము మరియు ఈ సెక్షన్ ప్రకారం ఈ నేరమునకు జీవిత కాల కారాగారవాసము విధించబడుతుంది.
"इस धारा के अंतर्गत लोक सेवक,बैंकर व्यापारी या अभिकर्ता द्वारा आपराधिक न्यास भंग किए जाने पर दंड का प्रावधान रखा गया है।","ఎవరైనా ప్రజా నాయకుడు,బ్యాంకు అధికారి లేదా ఏజెంట్ ద్వారా ఈ నేరము గనుక జరిగినట్లైతే వారికి కూడా శిక్ష నిర్దారించడమైనది."
धारा के अंतर्गत आजीवन कारावास और जुर्माना दोनों प्रकार का दंड रखा गया है।,ఈ సెక్షన్ ప్రకారం జీవిత కాల కారాగారవాసము మరియు జరిమానా కూడా విధించబడుతుంది.
"लोक सेवक, बैंकर या व्यापारी या एजेंट है तो ऐसा अपराध चिन्हित अपराध की श्रेणी में रखा गया।","ప్రజా నాయకుడు, బ్యాంకు అధికారి లేదా ఏజెంట్ ఈ నేరం చేసినట్లయితే వారిని గుర్తింపు పొందిన నేరస్థుల వర్గములో ఉంచారు."
स्टेट ऑफ उड़ीसा बनाम नकुल साहू के मामले में अभियुक्त ने सप्लायर से घटिया दर्जे के वास बेसिंग स्वीकार कर प्रथम दर्जे के माल के भुगतान का आदेश पारित कर दिया तथा उनके भौतिक सत्यापन का झूठा प्रमाण पत्र दे दिया।,నకుల్ సాహు వర్సెస్ ఒరిస్సా రాష్ట్రం కేస్ లో నిందితుడు సరఫరా దారు నుండి నాసి రకపు నివాసాలు తీసుకొని ఉత్తమరకపు సరుకును ఇచ్చినట్టుగా ధృవీకరణ పత్రాన్ని ఇవ్వడమే కాకుండా అది భౌతికముగా ఉన్నట్టుగా కూడా ధృవీకరణ పత్రాన్ని జారీ చేసాడు.
यह धारण किया गया है कि अभियुक्त इस धारा के अंतर्गत दोषी था क्योंकि वे लोक सेवक था।,అతని నేరము ఈ సెక్షన్ క్రింద చేర్చబడింది ఎందుకంటే నిందితుడు అక్కడి ప్రజానాయకుడు.
जनेश्वर दास अग्रवाल बनाम स्टेट ऑफ यूपी ए आई आर 1981 एस सी 1946 इस मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा यह भी अभिनिर्धारित किया गया है की धारा 409 के अंतर्गत दोष सिद्धि के लिए अभियोजन पक्ष को दो बातें साबित करना चाहिए।,జనేశ్వర్ దాస్ వర్సెస్ ఉత్తర్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రం ఐ అర్ 1981 ఎస్ సీ 1946 ఈ కేస్ లో సుప్రీమ్ కోర్టులో ఈ విషయం కూడా సుస్పష్టం చేయబడింది అదేమిటంటే సెక్షన్ 409 ప్రకారం ప్రాసిక్యూషన్ పక్షం రెండువిషయాలను నిరూపించవలసి ఉంటుంది.
चोरी और आपराधिक न्याय भंंग में अंतर चोरी और आपराधिक न्यास भंग में अंतर होता है परंतु अनेक बार अंतर समझना थोड़ा मुश्किल होता है।,దొంగతనము మరియు ఒప్పంద న్యాయ భంగంలో తేడాలు : దొంగతనము మరియు ఒప్పంద న్యాయ భంగం నేరములలో తేడా ఉంటుంది కాని చాలా సార్లు ఆ తేడాను అర్థము చేసుకోవడం చాలా కష్టం.
चोरी के अपराध में अपराध कारित किए जाने के समय संपत्ति को किसी अन्य व्यक्ति के अधिपत्य से प्राप्त किया जाता है जबकि आपराधिक न्यास भंग में संपत्ति अभियुक्त के अधिपत्य में ही रहती है।,దొంగతనం అనే నేరంలో నేరం ధృవీకరించబడే సమయంలో ఆ సొత్తు వేరొకరి అధీనము నుండి తీసుకోబడుతుంది. కాని ఒప్పంద న్యాయ భంగంలో ఆ ఆస్థి నిందితుని అధీనములోనే ఉంటుంది.
चोरी में संपत्ति का हस्तांतरण स्वामी की सम्मति के बिना होता है परंतु आपराधिक न्यास भंग में संपत्ति का हस्तांतरण अभियुक्त एवं स्वामी की सम्मति से होता है।,దొంగతనంలో సొత్తు యజమాని సమ్మతి లేకుండానే చేతులు మారుతుంది. కాని ఒప్పంద న్యాయ భంగం నేరములో నిందితుడు లేదా యజమాని సమ్మతితోనే బదలాయింపు జరుగుతుంది.
चोरी केवल चल संपत्ति की जा सकती है पर आपराधिक न्यास भंग का अपराध चल व अचल दोनों संपत्ति के लिए हो सकता है।,"దొంగతనము కేవలం చిరాస్థుల కే చేయబడుతుంది కాని ఒప్పంద న్యాయ భంగం నేరములో స్థిర, చరాస్థులకు రెండింటికీ జరుగుతుంది."
"जहां तक भी संभव हो, अदालतों द्वारा द्वितीयक साक्ष्य का उपयोग करने से बचने की कोशिश की जाती है।","వీలైనంత వరకు, కోర్టులు రెండవ సాక్ష్యాన్ని ఉపయోగించకుండా ఉండేందుకు ప్రయత్నిస్తాయి."
"धारा 61 यह बताती है कि किसी दस्तावेज की सामग्री/अंतर्वस्तु, प्राथमिक या द्वितीयक साक्ष्य से साबित हो सकती है।","సెక్షన్ 61 ప్రకారం ఏదైనా దస్తావేజు పత్రము లేదా అందులో ఉన్న విషయాలు, మొదటి లేదా రెండవ సాక్ష్యం చేత నిరూపించబడగలదు."
"गौरतलब है कि भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 62 में प्राथमिक साक्ष्य क्या है यह बताया गया है, वहीँ धारा 63 में द्वितीयक साक्ष्य क्या हैं यह बताया गया है।",భారతీయ సాక్ష్యాల చట్టం. 1872వ సెక్షన్ 62వ విభాగములో మొదటి సాక్ష్యము అంటే ఏమిటి?అనేది మరియు 63వ విభాగములో రెండవ సాక్ష్యము అంటే ఏమిటి? అనేది ఇక్కడ చెప్పబడింది.
"वहीँ भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की धारा 64 में यह कहा गया है कि कुछ परिस्थितियों के अलावा, दस्तावेजों को प्राथमिक साक्ष्य द्वारा साबित किया जाना चाहिए ('सर्वश्रेष्ठ साक्ष्य नियम')।","భారతీయ సాక్ష్యాల చట్టం. 1872వ సెక్షన్ 64వ విభాగములో చెప్పబడినది ఏమిటంటే కొన్ని పరిస్థితులను మినహాయించి, దస్తావేజులను మొదటి సాక్ష్యంగా ప్రవేశపెట్టవచ్చు. (అత్యుత్తమ సాక్ష్య నియమం)."
इन परिस्थितियों/अवस्थाओं का उल्लेख हमे अधिनियम की धारा 65 में मिलता है।,ఇటువంటి పరిస్థితులు/పరిస్థితుల ప్రస్తావన ఈ అధికరణం 65వ విభాగములో దొరుకుతుంది.
"यह 'सर्वश्रेष्ठ साक्ष्य नियम' की अभिव्यक्ति भर है. यह नियम यह कहता है कि जहाँ प्राथमिक साक्ष्य उपलब्ध हों, वहां कुछ स्थितियों को छोड़कर, द्वितीयक साक्ष्य अदालत में नहीं दिया जाना चाहिए।",అత్యుత్తమ సాక్ష్య నియమం వ్యక్తీకరణ ఏమిటంటే ఎక్కడ మొదటి సాక్ష్యం ప్రవేశపెట్టబడి ఉంటుందో అక్కడ కొన్ని పరి స్థితులను మినహాయించి రెండవ సాక్ష్యాన్ని కోర్తులోనికి రానివ్వకూడదు.
"यह ध्यान में रखा जाना चाहिए कि धारा 65 के अंतर्गत उन आकस्मिकताओं का उल्लेख मिलता है, जहाँ द्वितीयक साक्ष्य दिए जाने की अनुमति दी गयी है।","సెక్షన్ 65లో అటువంటి ఆకస్మిక పరిస్థితుల గురించి కూడా ప్రస్తావించబడింది, ఎక్కడైతే రెండవ సాక్ష్యం కూడా ప్రవేశపెట్టడానికి అనుమతి ఇవ్వబడింది."
मौजूदा लेख में हम यह चर्चा करेंगे कि क्या द्वितीयक साक्ष्य देने के लिए कोर्ट में कोई आवेदन देने की आवश्यकता है अथवा नहीं।,ప్రస్తుత వ్యాసంలో రెండవ సాక్ష్యాలను ప్రవేశ పెట్టడానికి కోర్టుకు ఎటువంటి అభ్యర్దనను ఇవ్వాలా లేదా అనే విషయం గురించి మనం ఇక్కడ చర్చిద్దాము.
"साक्ष्य अधिनियम की धारा 65 क्या है और कब दिया जा सकता है द्वितीयक सबूत? इससे पहले कि हम धारा 65 को समझें, हमारे लिए यह जान लेना आवश्यक है कि इस धारा का स्वाभाव कैसा है।",భారతీయ సాక్ష్యాల చట్టంలో సెక్షన్ 65 ఏమిటి? మరియు ఎప్పుడు రెండవ సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశపెట్టవచ్చు? మనం సెక్షన్ 65 గూర్చి అర్థం చేసుకొనే ముందు అసలు దీని స్వభావం ఎటువంటిది అనేది తెలుసుకోవాలి?
"दरअसल, इस धारा के अंतर्गत उन अवस्थाओं/परिस्थितियों का जिक्र मिलता है जिनके अंतर्गत जब भी कोई मामला आये, तो वहां द्वितीयक साक्ष्य दिया जा सकता है।","నిజానికి ఈ సెక్షన్ లో ఏదైనా కేస్ వచ్చినప్పుడు ఆ కేస్ విషయంలో రెండవ సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశపెట్టవచ్చా, లేదా అనే పరిస్థితి/పరిస్థితుల ప్రస్తావన దొరుకుతుంది."
इन सभी अवस्थाओं में द्वितीयक साक्ष्य दिया जा सकता है।,ఈ అన్ని పరిస్థితులందురెండవ సాక్ష్యన్ని ప్రవేశపెట్టవచ్చు.
आइये अब हम धारा 65 को मूल रूप में पढ़ लेते हैं।,రండి మనం ఇప్పుడు సెక్షన్ 65 మూల రూపాన్ని చదువుకుందాము.
"दूसरे शब्दों में, द्वितीयक साक्ष्य देते समय, किसी पक्ष को पहले सेक्शन 65 में तय की गई आकस्मिकता या स्थिति के अस्तित्व, जैसा भी मामला हो, को दर्शाने के लिए साक्ष्य देना होगा, और इसके बाद उक्त दस्तावेज के प्रमाण में द्वितीयक साक्ष्य देना होगा।","ఇతర మాటల్లో చెప్పలంటే రెండవ సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశ పెట్టినప్పుడు, ఎటువంటి కేసైనా గాని ఏదైనా ఒక పక్షం సెక్షన్ 65లో ప్రస్తావించినట్టుగా ఒక ఆకస్మిక పరిస్థితిని కాని లేదా అటువంటి పరిస్థితి ఉనికిని కాని చూపించడానికి సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశపెట్టాలి, మరియు దాని తరువాత దానికి తగిన దస్తావేజులను కూడా సాక్ష్యాల రూపంలో ప్రవేశ పెట్టాలి."
"अदालत के सामने साक्ष्य आने के बाद ही अदालत यह राय बना सकेगी कि क्या वाकई धारा 65, भारतीय साक्ष्य अधिनियम के तहत निर्धारित की गई परिस्थितियां, जिनके अंतर्गत द्वितीयक साक्ष्य स्वीकार्य हैं, मौजूद हैं या नहीं।","భారతీయ సాక్ష్యాల చట్టంలో సెక్షన్ 65, ప్రకారము నిర్ధారిత పరిస్థితులను, దాని అంతర్గతముగా ప్రవేశ పెట్టబడిన రెండవ సాక్ష్యాలను పరిగణించవచ్చా లేదా అనేది కోర్టు ముందుకు ఆ సాక్ష్యాలు వచ్చిన తరువాతనే కోర్టు ఏదైనా ఒక అభిప్రాయానికి రాగలుగుతుంది."
"इसलिए, साक्ष्य को धारा 65 में बताये गए आधारों के अनुसार दिया जाना होगा, ताकि यह साबित हो सके कि वाकई में द्वितीयक साक्ष्य स्वीकार्य हैं।","అందువల్లనే సాక్ష్యాలను సెక్శన్ 65లో చెప్పిన ఆధారాలకు అనుగుణంగా కోర్టులో ప్రవేశపెట్టవలసి ఉంటుంది, అలా చేయడం వల్ల నిజంగానే రెండవ సాక్ష్యాలను కోర్టు పరిగణన లోనికి తీసుకుంటుంది."
"इसके पश्च्यात, इस तरह के सबूत को दस्तावेज़ के प्रमाण के रूप में होना चाहिए, जैसा कि धारा 65 एवं धारा 63 को एकसाथ पढ़े जाने पर आवश्यक है।","దీని తరువాత, ఇటువంటి సాక్ష్యాలకు సంబంధించిన పత్రాలను అధారాలుగా ప్రవేశ పెట్టాలి, ఎందుకంటే సెక్షన్ 65 మరియు సెక్ష్హన్ 63 కలిపి చదివినప్పుడు ఈ పత్రాల అవసరం ఉంటుంది."
"हालाँकि ऐसा करना आवश्यक नहीं है क्योंकि द्वितीयक साक्ष्य देने के लिए कोई निर्धारित प्रक्रिया भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 में मौजूद नहीं है।",నిజానికి అలా చేయవలసిన అవసరం లేదు ఎందుకంటే రెండవ సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశ పెట్టడములో ఎటువంటి నిర్ధారిత పద్ధతి భారతీయ సాక్ష్యాల చట్టం. 1872లో లేదు.
"न्यायालय में द्वितीयक साक्ष्य देने के लिए, लिखित रूप से किसी भी आवेदन को अदालत के समक्ष प्रस्तुत करने की कोई आवश्यकता नहीं होती है।",కోర్టులో రెండవ సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశ పెట్టడానికి లిఖిత రూపంలో ఏదైనా అభ్యర్ధనా పత్రాన్ని కోర్టు సమక్షంలో ప్రవేశ పెట్ట వలసిన అవసరం లేదు.
"इंडियन ओवरसीज बैंक बनाम ट्रोका टेक्सटाइल इंडस्ट्रीज, 2007 (AIR) (24), के मामले में बॉम्बे उच्च न्यायालय ने भी यह माना है कि द्वितीयक साक्ष्य देने की अनुमति हेतु, अलग से आवेदन देना आवश्यक नहीं है।","ఇండియన్ ఓవర్సీస్ బ్యాంక్ వెర్సెస్ టోకా టెక్సటైల్సు ఇండస్ట్రీస్, 2007 (AIR) (24), కేస్‌లో రెండవ సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశ పెట్టడానికి అనుమతి కోసం విడిగా ఎటువంటి ఆవేదనా పత్రాన్ని పెట్టవలవిన అవసరం లేదని ముంబయి హైకోర్ట్ అభిప్రాయ పడింది."
चैंबर समन या नोटिस ऑफ मोशन के माध्यम से एक स्वतंत्र आवेदन न तो आवश्यक है और न ही वांछनीय है।,చాంబర్ సమన్లు లేదా మోషన్ ఆఫ్ నోటీస్ ద్వారా ఒక స్వతంత్ర అభ్యర్ధన అవసరము లేదు మరియు కోరబడలేదు.
साक्ष्य दर्ज करने करने वाले/मामले को सुनने वाले न्यायाधीश के समक्ष इस तरह का आवेदन दिए बिना द्वितीयक साक्ष्य दिया जा सकता है बशर्ते धारा 65 की अवस्थाएं (शर्तों के रूप में) मौजूद हों।,సాక్ష్యాలను ప్రవేశపెట్టేవారు/కేస్ ను వినేవారు న్యాయమూర్తి సమక్షంలో ఇటువంటి అభ్యర్ధనాపత్రాన్ని ఇవ్వకుండానే రెండవ సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశపెట్టవచ్చు. ఇది సెక్షన్ 65 లో షరతులు లేని పరిస్థితులలో (షరతుల రూపంలో) అనే విభాగములో వుంది.
"इसी मामले में आगे कहा गया कि अदालत के समक्ष एक आवेदन का कोई सवाल पैदा नहीं होता है, चाहे वह अंतरिम आवेदन के रूप में हो या द्वितीयक साक्ष्य दिए जाने के लिए 'अनुमति' मांगने हेतु एक 'MARJI' आवेदन हो।","ఈ విషయం లో ఇంకా చెప్పబడినదేమిటంటేకోర్టులో మనము సమర్పించే అభ్యర్ధనా పత్రము కోసం ఎటువంటి ప్రశ్న వేయబడదు, అది మధ్యంతర ధరఖాస్తు ఐనా లేక రెండవ సాక్ష్యాన్ని ఇవ్వడానికి అనుమతి కోసం ఒక ’మర్జీ ’ అభ్యర్ధన ఐనా."
"न्यायालय उस अनुमति को अस्वीकार नहीं कर सकता है, और वह ऐसी किसी भी अनुमति के लिए आवेदन पर जोर नहीं दे सकता है।",కోర్టు ఆ అనుమతిని స్వీకరించదు మరియు అటువంటి అనుమతి కోసం అభ్యర్ధనా పత్రం కోసం ఎటువంటి బలవంతమూ చేయదు.
"बॉम्बे उच्च न्यायालय ने वर्ष 2018 के एक मामले कार्तिक गंगाधर भट बनाम निर्मला नामदेव वाघ एवं अन्य, 2018 (1) MHLJ 726 (जस्टिस जीएस पटेल) में ऐसे आवेदन को लेकर महत्वपूर्ण टिपण्णी की थी।","ముంబయి హైకోర్ట్ 2018వ సంవత్సరములో ఒక కేస్ విషయములో కార్తిక్ గంగాధర్ భట్ వర్సెస్ నిర్మలా నామ్ దేవ్ వాఘ్ మరియు ఇతరులు, 2018 (1) MHLJ 726(జస్టిస్ జీ ఎస్ పటేల్)లో అభ్యర్ధనా పత్ర విషయములో ఒక ముఖ్యమైన వ్యాఖ్యను చేసింది."
"अदालत ने कहा था कि, ""इस तरह के आवेदन के परिणाम, जिन्हें मैंने नोट किया है कि वे गलत हैं और बनाए रखने योग्य नहीं हैं, यह होते हैं कि अदालत द्वारा अत्यधिक अजीबोगरीब आदेश, या तो मांग की अनुमति देते हुए या उसे ख़ारिज करते हुए दिए जाते हैं।","కోర్టు చెప్పిన దేమిటంటే, “ఇటువంటి అభ్యర్ధనా పత్రాల దృష్ట్యా నేను పరిశీలించినదేమిటంటే అవి తప్పు మరియు తయారు చేసి ఉంచవలసిన యోగ్యతా వాటికి లేదు, ఇవి కోర్టు ద్వారా ఇవ్వబడిన అత్యంత చిత్ర విచిత్రమైన ఆదేశాలు, లేదా అనుమతిని కోరుతున్నప్పుడు లేదా వాటిని తిరస్కరించి ఇవ్వబడుతుంది."
"जब अनुमति दे दी जाती है, तो जाहिर तौर पर द्वितीयक साक्ष्य का नेतृत्व किया जाता है, लेकिन ऐसी अनुमति मांगना या दिया जाना, जैसा कि हमने देखा है, पूरी तरह से अनावश्यक है और एक पार्टी हमेशा ट्रायल कोर्ट के समक्ष द्वितीयक साक्ष्य रख सकती है, जैसा कि साक्ष्य अधिनियम द्वारा विचार किया गया है।",అనుమతి ఎప్పుడు ఇవ్వబడుతుందోఅప్పుడు సహజము గానే రెండవ సాక్ష్యాన్ని పరిగణిస్తారు. కాని మనం చూసినట్లుగా అటువంటి అనుమతిని ఇవ్వడం లేదా కోరడం పూర్తిగా అనవసరమైనది మరియు భారతీయ సాక్ష్యాల చట్టములో ఊహించినట్లుగా ఒక పక్షము ఎల్లప్పుడూ రెండవ సాక్ష్యాన్ని ట్రయల్ కోర్ట్ సమక్షములో ఉంచవచ్చు.
"ऐसे आवेदन को अस्वीकार करने का परिणाम और भी गंभीर है, क्योंकि वह साक्ष्य पूरी तरह से अदालत के परिक्षण से बाहर हो जाता है।",అటువంటి అభ్యర్ధన ను తిరస్కరించినట్లైతే పరిణామాలు చాలా తీవ్రము గాఉంటాయి.
""" इसके अलावा पिछले वर्ष सत्यम कुमार शाह बनाम नार्कोटिक कंट्रोल ब्यूरो, 2019 एससीसी ऑनलाइन डेल. 8409 के मामले में दिल्ली उच्च न्यायालय ने भी कहा कि, द्वितीयक साक्ष्य का नेतृत्व करने के लिए धारा 65 भारतीय साक्ष्य अधिनियम के तहत अनुमति मांगने वाली पार्टी द्वारा अदालत के समक्ष कोई आवेदन दायर करने की आवश्यकता नहीं है।","ఇంతే కాకుండా క్రిందటి సంవత్సరం సత్యమ్ కుమార్ షా వర్సెస్ నార్కోటిక్ కంట్రోల్ బ్యూరో,2019 ఎస్ సిసి 8409 కేస్ విషయంలో దిల్లీ సుప్రీమ్ కోర్ట్ రెండవ సాక్ష్యాన్ని పరిగణించటానికి భారతీయ సాక్ష్యాల చట్టంలో సెక్షన్ 65 ప్రకారము అనుమతిని కోరే పక్షము ద్వారా కోర్ట్ సమక్షమములో ఎటువంటి అభ్యర్ధనా పత్రాన్ని దాఖలు చేయాల్సిన అవసరం లేదని స్పష్టం చేసింది."
"इस मामले में यह आयोजित किया गया था कि केवल इसलिए कि धारा 65 के तहत एक आवेदन दायर किया गया था और इसकी अनुमति दे दी गई थी, द्वितीयक साक्ष्य स्वीकार्य नहीं हो जायेगा, जो अन्यथा अनुचित है।","ఈ విషయంలో సెక్షన్ 65 ప్రకారం ఒక అభ్యర్ధనను దాఖలు చేయబడింది అందువలన ఇది అనుమతింపబడింది, రెండవ సాక్ష్యం స్వీకరింపబడదు, అది ఎల్లప్పుడూ అసమంజసము."
"इसी मामले में कहा गया कि द्वितीयक साक्ष्य का नेतृत्व करने की अनुमति मांगे बिना यह पक्ष के लिए खुला है कि वह दूसरे पक्ष द्वारा आपत्ति के अधीन, भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 के धारा 65 के अनुसार ट्रायल कोर्ट के समक्ष द्वितीयक साक्ष्य का नेतृत्व करे।","ఈ విషయంలో చెప్ప బడినది ఏమిటంటే రెండవ సాక్ష్యాన్ని పరిగణించడానికి అనుమతిని కోరకుండానే మొదటి పక్షము రెండవ పక్షము ద్వారా వచ్చే అభ్యంతరాలకు లోబడి భారతీయ సాక్ష్యాల చట్టం, 1872 సెక్షన్ 65ను అనుసరించి ట్రయల్ కోర్ట్ సమక్షంలో రెండవ సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశపెట్టవచ్చు."
"इसके अलावा, अदालत को ऐसे साक्ष्य दिए जाने के समय, यदि दूसरे पक्ष द्वारा आपत्ति जताई जाए, तो उस आपत्ति पर विचार करना होगा।","అంతే కాకుండా అటువంటి సాక్ష్యాలను ప్రవేశపెట్టే సమయంలో ఒక వేళ రెండవ పక్షం ద్వారా ఏదైనా అభ్యంతరము వచ్చినట్లైతే, అప్పుడు ఆ అభ్యంతరముపై విచారణ జరగాల్సి ఉంటుంది."
अंत में यह समझा जाना चाहिए कि द्वितीयक साक्ष्य दिए जाने से पहले अनुमति मांगते हुए कोई आवेदन की आवश्यकता नहीं होती है।,చివరగా అర్థం చేసుకోవాల్సింది ఏమిటంటే రెండవ సాక్ష్యాన్ని ప్రవేశ పెట్టడానికి అనుమతి కోరుతూ ఎటువంటి అభ్యర్ధనను చేయాల్సిన అవసరం లేదు.
"हाँ, यह जरुर है कि एक अदालत के समक्ष द्वितीयक साक्ष्य देने की इच्छुक पार्टी को भारतीय साक्ष्य अधिनियम की धारा 65 में उल्लिखित शर्तों को पूरा करना होगा और केवल तभी जब धारा 65, भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 की शर्तें संतुष्ट होंगी, तो द्वितीयक साक्ष्य स्वीकार्य होंगे।",కోర్టు సమక్షంలో ఎవరైనా రెండోసారి సాక్షం చెప్పేందుకు ఆసక్తి చూపుతున్నట్టు అయితే అట్టి వారు ఇండియన్‌ ఎవిడెన్స్‌ యాక్ట్‌ సెక్షన్‌‌ 65లో పేర్కొన్న నిబంధనలు పూర్తి చేయాల్సి ఉంటుంది.  ఇండియన్‌ ఎవిడెన్స్‌ యాక్ట్ 1872 లోని సెక్షన్‌ 65 నిబంధనలు పూర్తి చేసిన తర్వాతే రెండో  సాక్షాన్ని స్వీకరించడం జరుగుతుంది.
"भारतीय विधि ने व्यक्ति पर अपनी पत्नी, संतान और वृद्ध माता-पिता के भरण-पोषण का दायित्व सौंपा है।","భారతీయ సాంప్రదాయం ఒక వ్యక్తి కి అతని భార్య, సంతానము మరియు వృద్ధ తల్లితండ్రుల భరణపోషణ మరియు సంక్షేమము చూడవలసిన బాధ్యతనుఇచ్చింది."
"भरण-पोषण के संबंध में अदालतों के कई ऐसे निर्णय हैं, जिनमें किसी व्यक्ति को अपने आश्रितों के भरण पोषण को सामाजिक दायित्व कहा है।","భరణ పోషణ సంక్షేమమునకు సంబంధించి న్యాయస్థానము నందు చాలారకాలైన నిర్ణయాలున్నాయి, దానిలో ఎవరైనా వ్యక్తి తన ఆశ్రయం లో ఉన్నవారి ఆలనా-పాలనా చూడటం అనేది సామాజిక సాంప్రదాయం అన్నారు."
जागीर कौन बनाम जसवंत कौर AIR 1963 सुप्रीम कोर्ट 1521 के मामले में यह कहा गया है कि यह केवल व्यक्ति का ही दायित्व नहीं अपितु सामाजिक दायित्व भी है।,"జాగీర్ కౌన్ వర్సెస్ జస్వంత్ కౌర్ AIR 1963 సుప్రీంకోర్ట్ 1521 కేస్ లో చెప్పబడినదేమిటంటే ఇది కేవలమూ వ్యక్తి బాధ్యత మాత్రమే కాద, సామాజిక బాధ్యతఅ కూడా."
किसी सामाजिक उद्देश्य की पूर्ति हेतु दंड प्रक्रिया संहिता में पत्नी संतान एवं वृद्ध माता-पिता के भरण पोषण संबंधी वैधानिक प्रावधान रखे गए हैं।,"ఒక సామాజిక ప్రయోజనాన్ని నెరవేర్చడానికి భారతీయ శిక్షాస్మృతి లో భార్య,సంతానము మరియు వృద్ధ తల్లితండ్రుల భరణపోషణ మరియు సంక్షేమము కోసం చట్టబద్ధమైన విధానాలు ఉంచబడ్డాయి."
प्रश्न यह है कि इस तरह के भरण-पोषण को प्रक्रिया विधि में क्यों रखा गया है? दंड प्रक्रिया संहिता के अध्याय 9 की धारा 125 से लेकर 128 तक के प्रायोजन का उद्देश्य व्यक्ति को दंडित करना कभी नहीं रहा है और न ही यह उपबंध दांडिक प्रावधान की श्रेणी में आते हैं।,అసలు ప్రశ్న ఏమిటంటే ఇటువంటి ఆలనా-పాలనా ప్రక్రియ చట్టం లో ఎందుకు పొందు పరచబడింది? శిక్షాస్మృతి 9వ అధ్యాయము సెక్షన్ 125 నుండి 128 వరకు ఉన్న నిబంధనల ఉద్దేశ్యము ఒక వ్యక్తిని శిక్షించాలి అని ఎప్పటికీ కాదు మరియు ఈ నిబంధనలు శిక్షా నిబంధనల వర్గములోనికి రావు.
कनियापन बनाम अकिलन्दामा AIR 1954 मद्रास 427 के मामले में न्यायालय ने कह है कि भरण पोषण कोई धार्मिक विधि नहीं है।,కనియాపన్ వర్సెస్ అకిలందామా AIR 1954 మద్రాస్ 427 కేస్ లో న్యాయాలయం చెప్పిన దేమిటంటే భరణ పోషణ మరియు సంక్షేమము ధార్మిక సంబంధమైన పని కాదు.
"इस विधि का मुख्य उद्देश्य व्यक्ति को स्वयं के परिवार के प्रति दायित्व का बोध कराना है और एक ऐसे समाज की स्थापना करना है, जहां व्यक्ति अपने आश्रित लोगों का भरण पोषण देने में चूक नहीं करे।",ఈ విధి యొక్క ముఖ్యవుద్దేశ్యం వ్యక్తి కి తన సొంత కుటుంబము బాధ్యతను బోధించడము మరియు వ్యక్తులు తమ ఆశ్రయంలో ఉన్న కుటుంబ సభ్యుల ఆలనా-పాలనా నిర్వహించడంలో ఎటువంటి లోటూ చేయని సమాజాన్ని స్థాపించడం.
उल्लेखनीय है कि हिंदू दत्तक ग्रहण एवं भरण पोषण अधिनियम 1956 की धारा 18 से 20 में भी पत्नी संतान तथा वृद्ध माता-पिता के भरण पोषण संबंधी प्रावधान दिए गए हैं।,"చెప్పుకోదగ్గ విషయం ఏమిటంటే హిందూ దత్తస్వీకారమరియు ఆలనా-పాలనా చట్టం 1956 సెక్షన్ 18 నుండి 20లో కూడా భార్య,సంతానము మరియు వృద్ధ తల్లితండ్రుల భరణ పోషణ మరియు సంక్షేమము నకు సంబంధించిన చట్టాలు ఇవ్వబడ్డాయి."
व्यक्ति पर अपने परिवार के आश्रित लोगों को भरण-पोषण दिए जाने का दायित्व प्रक्रिया विधि की इस धारा 125 के अंतर्गत सौंपा गया है।,వ్యక్తిపై తన ఆశ్రయంలో ఉన్న కుటుంబ సభ్యుల భరణ పోషణ నిర్వహించడమనే బాధ్యతను అప్పగించారు.
भरण पोषण पाने के हकदार कौन लोग होंगे दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 125 के अंतर्गत निम्न लोग भरण पोषण पाने के पात्र होते हैं।,భరణ పోషణను పొందే హక్కుఎవరికి వుంటుంది? శిక్షా స్మృతి సెక్షన్ 125లో క్రింది వారు భరణ పోషణ పొందడానికి అర్హులు.
पत्नी जो अपना भरण-पोषण कर पाने में असमर्थ है।,భార్య తన భరణ పోషణ చేసుకోవడంలో అసమర్ధురాలు.
"अवयस्क संतान जो भरण पोषण कर पाने में असमर्थ है, भले यह संतान धर्मज हो या अधर्मज हो या फिर विवाहित हो या अविवाहित हो।","చిన్నపిల్లలుగా వున్న సంతానం తన భరణ పోషణ చేసుకోవడంలో అసమర్ధులు. ఆ సంతానం క్రమ సంతానమైనా లేదా అక్రమ సంతానమైనా, వివాహితులైనా లేదా అవివాహితులైనా సరే."
यदि कोई संतान किसी शारीरिक या मानसिक अक्षमता के कारण या क्षति के कारण अपना भरण-पोषण करने में असमर्थ है।,ఎవరైనా సంతానం శారీరకమైన లేదా మానసికమైన అసమర్ధతతో వుండడం లేదా వైకల్యం ఉండటము వలన కూడా వారు తమ భరణ పోషణ చేసుకోవడంలో అసమర్థులుగా ఉంటారు.
व्यक्ति के माता-पिता जो अपना भरण-पोषण पर पाने में असमर्थ हैं।,వ్యక్తి తల్లితండ్రులు భరణ పోషణ చేసుకోవడంలో అసమర్థులుగా ఉంటారు.
"असमर्थता दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 125 के अंतर्गत एक शब्द असमर्थ बारंबार प्रयोग किया गया है, वह है असमर्थ।",శిక్షా స్మృతి సెక్షన్ 125లో తరచుగా ప్రయోగింపబడిన పదం”అసమర్థమైన’ అనే పదం.
"इस शब्द का अर्थ यह है कि कोई भी व्यक्ति जो अपना भरण-पोषण करने में असमर्थ है, केवल वही आश्रित, उस व्यक्ति से जिस पर वह आश्रित है, भरण पोषण मांग सकता है।",ఈ పదానికి అర్థము ఏమిటంటే ఎవరైనా వ్యక్తి భరణ పోషణ చేసుకోవడంలో అసమర్థులుగా ఉంటే వారు ఆశ్రితులుగా ఉంటారు. వారు ఎవరి ఆశ్రయంలో ఉన్నారో వారిని భరణ పోషణ కోరే హక్కు వారికి ఉంటుంది.
असमर्थ होना भरण पोषण का उत्तराधिकारी होने का सबसे महत्वपूर्ण पहलू होता है।,"అసమర్థులుగా ఉండటము అనేది, భరణ పోషణకు వారసులుగా వుండటం అనేది చాలా ముఖ్యమైన అంశం."
यदि कोई व्यक्ति असमर्थ है तो ही भरण पोषण का आदेश न्यायालय द्वारा दिया जाएगा।,ఒక వేళ ఎవరైనా వ్యక్తి అసమర్థముగా ఉంటే వారి భరణ పోషణకు ఆదేశం న్యాయాలయం ద్వారా ఇవ్వబడుతుంది.
वयस्क और अपना जीवन खुद चला पाने में समर्थ भरण पोषण पाने का हकदार नहीं होता है।,యుక్త వయస్సులో ఉన్నవారు మరియు జీవనోపాధి కలిగి ఉన్నవారికి భరణ పోషణ పొందే హక్కు ఉండదు.
जीवन जी पाने में असमर्थ लोगों के लिए राज्य की भी जिम्मेदारी बनती है कि वह उन्हें भरण पोषण दे परंतु राज्य से पहले याद यह दायित्व उस व्यक्ति का बनता है जिस व्यक्ति के अंतर्गत ऐसे लोग आश्रित है।,"జీవనోపాధి సంపాదించుకోవడము లోసమర్థులైన ప్రజలకు భరణ పోషణ భాద్యత ఆ రాష్ట్రం కూడా వహిస్తుంది, కాని రాష్ట్రం కన్నా ముందు ఆ వ్యక్తి ఎవరి ఆశ్రయంలో ఉన్నారో వారికి వారి భరణ పోషణ భాద్యత ఉంటుంది."
भारतीय समाज में विवाहित महिलाओं को कामकाजी नहीं होने दिया जाता है तथा महिलाओं का संसार बहुत संकुचित होता है।,భారతీయ సమాజములో వివాహిత మహిళలను పనిచేయటానికి బయటకు పోనిచ్చే వారు కాదు మరియు మహిళల వారి ప్రపంచం చాలా చిన్నదిగా ఉంటుంది.
उन्हें घर बार तक सीमित रखा जाता है जिससे उनके जीवन में कोई वित्तीय महत्व और वित्तीय स्रोत नहीं रहता है।,వారు కేవలము ఇంటిపనులకు మాత్రమే పరిమితం చేయబడ్డారు అందువలన వారి జీవితంలో ఆర్థిక ప్రాముఖ్యత మరియు ఆర్థిక వనరులు ఉండేవి కావు.
धन के मामले में वह अत्यंत पंगु होती है लगभग पूरी तरह पति पर आश्रित।,డబ్బుకు ఆమె చాలా ఇబ్బందులు ఎదుర్కొనేది మరియు సుమారుగా ఆమె తన భర్త పైనే ఆధారపడేది.
उसकी यह स्थिति होती है कि यदि जिस भी व्यक्ति पर आश्रित है वह व्यक्ति उसका साथ छोड़ दे तो वहां महिला रोटी कपड़ा मकान तक से वंचित हो जाएगी।,"ఆమె పరిస్థితి ఇలా ఉండగా, ఒకవేళ ఆమె భర్త ఆమెను వదిలి వేస్తే అప్పుడు ఆ మహిళకు ఆహారము,వస్త్రము మరియు నివాసము లేకుండాపోతుంది."
समाज में महिलाओं की स्थिति को इस तरह से कर दिया गया है कि वह स्वयं अपनी बुनियादी आवश्यकताओं को भी पूरा नहीं कर पाती हैं।,సమాజములో మహిళ పరిస్తితి ఏ విధముగా తయారయ్యింది అంటే ఆమె తన ప్రాథమిక అవసరములు కూడా తీర్చుకోలేని పరిస్థితిలో ఉండేది.
धारा 125 का उपयोग सर्वाधिक भारतीय विवाहित स्त्रियों द्वारा ही किया जाता है।,సెక్షన్ 125 ను ఎక్కువగా భారతీయ వివాహిత స్త్రీ లే ఉపయోగించుకుంటారు.
"पुरुष विवाह के उपरांत स्त्रियों का परित्याग कर देते हैं और किन्हीं अन्य स्त्रियों के संपर्क में लग जाते हैं, ऐसी परिस्थिति में उस पुरुष पर आश्रित पूर्व स्त्री दीन हीन हो जाती है।",పురుషుడు వివాహము చేసుకున్న తరువాత భార్యను వదిలిపెట్టి వేరే మహిళ సాంగత్యములోకి వెళ్ళిపోతాడు. అటువంటి పరిస్థితిలో ఆ పురుషుడిపై ఆధారపడిన మహిళ పరిస్థితి చాలా దీనముగా మారిపోతుంది.
इस भांति परित्याग की गई या तलाक दी गई स्त्रियों के लिए दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 125 ब्रह्मास्त्र का काम करता है।,ఈ విధముగా వదిలివేయబడిన లేదా విడాకులు ఇవ్వబడిన మహిళ ల కోసం శిక్షా స్మృతిలో ఈసెక్షన్ 125 బ్రహ్మాస్త్రము వలే పనిచేస్తుంది.
आशीष बनाम डीसी तिवारी के मामले में कहा गया है कि- दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 125 के उपबंध संविधान के अनुच्छेद 15(3) तथा 39 में वर्णित सामाजिक सुरक्षा संबंधी प्रावधानों के अनुरूप है।,"ఆశీష్ వర్సెస్ డీసీ తివారి విషయములో చెప్పబడిందేమిటంటే శిక్షా స్మృతి లో సెక్షన్ 125లో నిబంధనలు, రాజ్యాంగము లోఅధికరణము 15(3) మరియు 39లో వివరించినట్లుగా ఇవి సమాజ భద్రతకు సంబంధించిన నిబంధనలకు మారు రూపముగా వున్నాయి."
हिंदू पारिवारिक व्यवस्था में परिवार के मुखिया का यह नैतिक एवं धार्मिक कर्तव्य है कि वह अपनी पत्नी अपनी संतान तथा अपने माता-पिता के भरण-पोषण का दायित्व का निर्वहन करे।,"హిందూ కుటుంబ వ్యవస్థలో కుటుంబ యజమాని నైతిక మరియు ధార్మిక కర్తవ్యం ఏమిటంటే, అతను తన భార్య, సంతానము మరియు వృద్ధ తల్లి తండ్రుల భరణ పోషణ మరియు సంక్షేమము బాధ్యతను నిర్వహించాలి."
इस व्यवस्था को समाप्त कर दिया जाए तो समाज में पारिवारिक मजबूती समाप्त हो जाएगी तथा परित्यक्त पत्नी बच्चे और वृद्ध माता-पिता निराश्रित होकर समाज के लिए गंभीर समस्या उत्पन्न कर देंगे।,"ఈ వ్యవస్థను అంతం చేస్తే సమాజములో కుటుంబ బంధం కూడా మాయమైపోతుంది. అట్టి వ్యక్తి కారణంగా అతనిపై ఆధారపడిన భార్య, సంతానము, వృద్ధ తల్లిదండ్రులు నిరాశ్రయులై సమాజానికి పెనుభారంగా మారుతారు."
यही कारण है कि प्राचीन हिंदू विधि के मर्मज्ञ स्मृतिकार मनु ने प्रत्येक हिंदू व्यक्ति पर निरूपित किया था कि वह आबद्ध होकर अपने वृद्ध माता-पिता साध्वी पत्नी तथा संतानों का भरण पोषण करे।,"ఇదే కారణం వలన ప్రాచీన హిందూ ధర్మము యొక్క మను ధర్మ శాస్త్రము రచించిన మనువు, ప్రతీ హిందూ వ్యక్తికి సూచించిన దేమిటంటే, అతను తన వృద్ద తల్లి తండ్రుల మరియు అతని సాధ్వి భార్య మరియు సంతానం యొక్క భరణ పోషణ నిర్వహించడానికి కట్టుబడి ఉండాలి."
इस तरह के विचार धारा 125 के संबंध में आते रहे।,"ఇటువంటి అభిప్రాయాలు, సెక్షన్ 125లో వస్తూ ఉంటాయి."
इंदौर का एक मशहूर मामला मोहम्मद अहमद खान बनाम शाहबानो बेगम का रहा है।,ఇండోర్లో మొహమ్మద్ అహమద్ ఖాన్ వర్సెస్ షాహబానో బేగం వారి విషయము చాలా ప్రసిద్దమైనది.
यह मुकदमा उच्चतम न्यायालय तक गया है तथा धारा 125 की धर्मनिरपेक्षता पर बहस भी हुई।,ఈ వ్యాజ్యం సుప్రీమ్ కోర్ట్ వరకూ వెళ్ళింది మరియు సెక్షన్ 125 యొక్క లౌకిక వాదముపై కూడా వాదన జరిగింది.
देशभर में हंगामे भी हुए है तथा भारत की संसद में 'मुस्लिम स्त्री विवाह विच्छेद पर अधिकारों का संरक्षणअधिनियम 1986' पारित किया गया था।,దేశవ్యాప్తంగా ఆందోళనలు జరిగినా ‘ముస్లిమ్ మహిళల వివాహరద్దు అధికారాల సంరక్షణా చట్టం’ 1986ను పార్లమెంట్‌ ఆమోదించింది.
"इस तरह के प्रावधान महिलाओं बच्चों और वृद्ध के पक्ष में है तथा इस्लाम धर्म में भी महिलाओं बच्चों और वृध्दों को विशेष संरक्षण दिए जाने पर बल दिया गया है, यह प्रावधान उसी विशेष संरक्षण की तरह है।","ఈ విధమైన చట్టాలు మహిళలు, పిల్లలు మరియు వృద్ధుల సంరక్షణకు ప్రాధాన్యం ఇచ్చాయి. అంతే కాదు ముస్లిం మతానికి చెందిన మహిళలు, పిల్లలు, వృద్ధులకు ప్రత్గేక సంరక్షణ అందించేందుకు ఇది మద్దతుగా నిలుస్తుంది. ఆ నిబంధన ప్రత్యేక సంరక్షణను అందిస్తుంది."
चांद बेगम बनाम हैदरबेग के मामले में यह कहा गया है कि धारा 125 के अंतर्गत विचारण में पति पत्नी के दांपत्य के अधिकारों पर विचार नहीं किया जाता है।,చాంద్ బేగం వర్సెస్ హైదర్ బాగ్ విషయములో చెప్పబడిన దేమిటంటే భార్యా భర్తల దాంపత్య అధికారాల కోసం సెక్షన్ 125ను ఉపయోగించలేము.
क्योंकि धारा 125 का उद्देश्य केवल भरण पोषण का अधिकार दिलाने तक ही सीमित है।,"ఎందుకంటే, సెక్షన్ 125 ఉద్దేశ్యము కేవలము భరణ పోషణ అధికారాలను ఇప్పించడం వరకే పరిమితమయ్యింది."
इस धारा के अधीन मामले का निपटारा संक्षिप्त प्रक्रिया द्वारा होता है जिससे न्याय यथासंभव शीघ्र प्राप्त होता है।,ఈ సెక్షన్ అధీనములో సమస్య యొక్క పరిష్కారము సంక్షిప్త ప్రక్రియ ద్వారా సాగుతుంది దాని వలన న్యాయం వీలైనంత త్వరగా జరుగుతుంది.
हिंदुओं के लिए भरण पोषण के नियम हिंदू दत्तक ग्रहण भरण पोषण अधिनियम 1956 के प्रावधानों के अंतर्गत आते हैं।,హిందువుల భరణ పోషణ నియమములు హిందూ దత్తత స్వీకార చట్టము1956 యొక్క నిబంధనల అంతర్గతము గా వున్నాయి.
"यह कोडिफाई लॉ एक धार्मिक विधि है, जिसे भारत की संसद द्वारा एक धर्म विशेष के लोगों के लिए तैयार किया गया है।","ఈ కోడిఫైడ్ చట్టం, ఒక ధార్మిక ప్రక్రియ, ఇది భారత దేశం పార్లమెంట్ ద్వారా ఒక ధర్మానికి చెందిన ప్రజల కోసం ప్రత్యేకముగా చేయబడినది."
परंतु दंड प्रक्रिया संहिता तो समस्त भारतवर्ष के नागरिकों के लिए एक धर्मनिरपेक्ष विधि है जो समान रूप से सभी पर लागू होती है इसलिए धारा 125 के प्रावधान पूर्ण रूप से धर्मनिरपेक्ष है।,"కాని భారత శిక్షాస్మృతిలో సమస్త భారతావని యొక్క ప్రజలందరికీ ఒక లౌకిక వాద ప్రక్రియ, ఇది ప్రజలందరిపై ఒకే విధముగా అమలౌతుంది అందువలన సెక్షన్ 125 నిబంధనలు పూర్తిగా లౌకిక వాదమునకు చెందినవి."
पत्नी निम्न स्थिति में भरण पोषण की उत्तराधिकारी नहीं होती यदि पत्नी पर-पुरुषगामी है।,"ఒక వేళ స్త్రీ పర పురుషుని సాంగత్యములో ఉండి ఉంటే, ఆమె, భరణ పోషణ హక్కులను పొందడానికి అర్హురాలు కాదు."
यदि वह बिना किसी उचित कारण के अपने पति के साथ रहने से इंकार करती है।,ఒకవేళ ఆ స్త్రీ సరి ఐన కారణము లేకుండా తన భర్తతో కలిసి జీవించడమునకు నిరాకరించినా ఆమె భరణ పోషణ హక్కు లను పొందుటకు అర్హురాలు కాదు.
यदि पति पत्नी दोनों आपसी सहमति से अलग रह रहे है।,ఒకవేళ భార్యాభర్తలు తమ స్వీయ సమ్మతితో వేరువేరుగా ఉంటే ఆమె భరణ పోషణ హక్కులను పొందుటకు అర్హురాలు కాదు.
विवाहिता पुत्री की दशा में मजिस्ट्रेट द्वारा भरण पोषण का आदेश केवल उस अवधि के लिए दिया जा सकेगा जब तक पुत्री वयस्कता प्राप्त नहीं कर लेती है या उसके पति के पास भरण पोषण के लिए समुचित साधन उपलब्ध नहीं है।,"వివాహిత కుమార్తె పరిస్థితిలో మేజిస్ట్రేట్ ద్వారా భరణ పోషణ కేవలము, కొంత కాలము వరకే అంటే, ఎంతవరకయితే కుమార్తె యుక్తవయసుకు చేరుకోదో లేదా ఆమె భర్త వద్ద భరణ పోషణలకు కావలసిన సాధనాలు లేనప్పుడు మాత్రమే ఇవ్వబడుతుంది."
"इस धारा के अधीन भरण पोषण की मांग करने हेतु कोई परिसीमा अवधि निर्धारित नहीं की गई है, अतः एक लंबे समय तक भरण पोषण की मांग नहीं की जाने को पत्नी द्वारा इस अधिकार का त्यजन नहीं माना जा सकता।","ఈ సెక్షన్ ప్రకారము భరణ పోషణలను కోరుకోవడానికి ఎటువంటి హద్దులు లేవు మరియు నిర్థారిత కాలమూ లేదు,అంటే ఒక సుదీర్ఘ కాలము వరకు భరణ పోషణను కోరుకోనంత మాత్రాన భార్య ఈ అధికారాన్ని వదులుకుందని అనుకోలేము."
"जैसा कि हम जानते हैं कि एक लिखित कथन (या जवाबदावा), किसी मामले में वादी को प्रतिवादी की ओर से अदालत के जरिये दिया गया आधिकारिक उत्तर होता है, जिसमें प्रतिवादी, वादपत्र में दिए गए प्रत्येक आरोप या तथ्यों को या तो अस्वीकार या स्वीकार करता है।","మనకు తెలిసినట్లుగా ఒక లిఖిత కధనము, ఏదైనా ఒక విషయములో వాద,ప్రతివాదుల వైపు నుండి కోర్ట్ ద్వారా ఇవ్వబడిన అధికారిక జవాబు అవుతుంది. దానిలో ప్రతివాది, వాదపత్రములో ఇవ్వబడ్డ ప్రతీ ఆరోపణ లేదా వాస్తవములను ఐతే అంగీకరించ వచ్చు లేదా అనంగీకరించ వచ్చు."
"वादी द्वारा लगाए गए आरोप के खिलाफ प्रतिवादी का डिफेन्स क्या होगा, उसे यह अदालत को लिखित कथन के जरिये बताना होता है।",వాది ద్వారా వేయబడ్డ ఆరోపణలకు వ్యతిరేకముగా ప్రతివాది యొక్క రక్షణ ఏ విధముగా ఉంటుంది అనేది కోర్ట్ కు రాత పూర్వకమైన కథనము ద్వారా తెలియపరచవలసి ఉంటుంది.
"दूसरे शब्दों में, ""लिखित कथन"" प्रतिवादी का बचाव है।",వేరే పదముల లో చెప్పలంటే రాత పూర్వకమైన కథనము ప్రతివాది రక్షణ కోసము మాత్రమే.
"सिविल प्रक्रिया संहिता, 1908 के आदेश VIII नियम 1 के मुताबिक, जवाबदावा दाखिल करने के लिए प्रतिवादी को उसपर समन तामील होने से 30 दिनों तक का समय दिया जाता हैं, हालाँकि इस अवधि को अदालत की अनुमति के बाद कुल 90 दिनों (30+60) तक बढ़ाया जा सकता है।",సివిల్ ప్రక్రియ స్మృతిలో 1908 ఆదేశము VIII ఒకటవ నియమము ప్రకారము ప్రతివాదిపై జవాబు దావా నుప్రవేశ పెట్టడానికి ప్రతివాదికి దానిపై సమన్లు దాఖలు చేయడానికి కోర్ట్ నుండి అనుమతులు వచ్చినప్పటికీ మొత్తము 90 రోజుల (30+60) వరకూ పెంచవచ్చు.
मौजूदा लेख में हम यह जानेंगे कि आखिर इस समयाविधि को लेकर कानून क्या है और सुप्रीम कोर्ट के प्रमुख निर्णय इसके विषय में क्या कहते हैं।,ప్రస్తుత వ్యాసములో మనము ఈ సమయ ప్రక్రియ విషయములో చేయబడ్డ చట్టం ఏమిటి? మరియు సుప్రీం కోర్ట్ ఈ విషయములో తీసుకున్న ప్రముఖనిర్ణయాల గురించి ఏమి చెప్పగలము?
"क्या 30 दिनों के भीतर जवाबदावा दाखिल करना है अनिवार्य? जैसा कि हमने जाना, सिविल प्रक्रिया संहिता, 1908 के आदेश-VIII नियम 1 के अनुसार, प्रतिवादी पर समन तामील होने के 30 दिनों के भीतर, प्रतिवादी को अपने बचाव के लिए एक लिखित कथन (जवाबदावा) दर्ज करने की अनुमति दी गयी है।","30 రోజుల లోపు జవాబు దావాను ప్రవేశపెట్టడం తప్పని సరా? మనం ఇంతకు ముందు తెలుసుకున్నట్లుగా సివిల్ ప్రక్రియ స్మృతిలో 1908 ఆదేశము VIII ఒకటవ నియమము ప్రకారము ప్రతివాదిపై సమనులు దాఖలు చేసిన 30 రోజుల లోపల,ప్రతివాది తన రక్షణ కోసం ఒక రాత పూర్వక దావాను దాఖలు చేయడానికి అనుమతి ఇవ్వబడింది."
"गौरतलब है कि सिविल प्रक्रिया संहिता (संशोधन) अधिनियम, 2002 द्वारा इस नियम के अंतर्गत उल्लिखित 30 दिनों की अवधि को बढ़ाकर 90 दिनों (अधिकतम) के लिए किया गया है (हालाँकि इसके लिए कुछ शर्तों को पूरा होना आवश्यक है)।","చెప్పుకోదగ్గ విషయము ఏమిటంటే, సివిల్ ప్రక్రియ స్మృతిలో 2002 ద్వారా ఈ నియమములో స్పష్టము చేయబడినట్లుగా 30 రోజుల కాలపరిమితిని పెంచి 90 రోజులకు (గరిష్టముగా)పెంచబడింది (ఐతే వీటి కోసం కొన్ని షరతులు పాటించవలసి ఉంది)."
इसके लिए हम नियम 1 एवं इसमें जोड़े गए 'परन्तु' (Proviso) को देखते हैं।,దీని కోసం మనము ఒకటవ నియమాన్ని మరియు దీనిలో జోడించబడిన ’కాని’ (Proviso)ను చూడ వచ్చు.
] नियम 1 से यह स्पष्ट है कि आमतौर पर प्रतिवादी को 30 दिनों की अवधि के भीतर अपने बचाव के लिए लिखित कथन को दर्ज करने की आवश्यकता होती है।,"ఒకటవ నియమముతో స్పష్టమైన దేమిటంటే, సాధారణముగా ప్రతివాది 30 రోజులు వ్యవధిలో తన రక్షణ కోసం ఒక రాతపూర్వకమైన కథనాన్ని దాఖలు చేయవలసిన అవసరము ఉంది."
"हालाँकि, उक्त नियम के लिए मौजूद प्रोविज़ो के अंतर्गत प्रतिवादी के कारणों को लेखबद्ध करके, 90 दिनों की अधिकतम अवधि के भीतर लिखित कथन को दर्ज करने की अनुमति देने के लिए न्यायालय के पास शक्तियां मौजूद हैं।","అయితే పైన చెప్పబడిన నియమము కోసం ఉన్న అవకాశములకు అనుగుణంగా ప్రతివాది తన కారణములను లేఖ రూపములో రాసి, 90 రోజులు గరిష్ట కాలపరిమితి లోపల రాత పూర్వకము గా రాసిన కథనమును దాఖలు చేయడానికి అనుమతినివ్వడానికి కోర్ట్ వద్ద తగిన శక్తులు ఉన్నాయి."
"आदेश VIII, नियम 1 है निर्देशात्मक हमे यह ध्यान में रखना चाहिए कि यह प्रावधान अदालत की इस शक्ति को नहीं छीनता है कि यदि जवाबदावा, अधिकतम 90 दिनों की सीमा के भीतर दायर नहीं किया गया है तो न्यायालय रिकॉर्ड पर लिखित कथन स्वीकार न कर सके।","ఆదేశం VIII, నియమము 1 నిర్దేశాత్మకముగా మనము గుర్తుంచుకో వలసిన విషయము ఏమిటంటే ఈ నిబంధన కోర్ట్ నుండి ఎటువంటి శక్తిని లాక్కో దు కాని జవాబు దావా, గరిష్టముగా 90 రోజులు కాలము లోపల దాఖలు చేయలేని పక్షములో న్యాయాలయము రికార్డు పై రాత పూర్వక కథనాన్నిస్వీకరించకపోవచ్చు."
"इसके अलावा, ऑर्डर VIII, नियम 1 में निहित प्रावधान की प्रकृति प्रक्रियात्मक है।","ఇంతే కాకుండా ఆర్డరు VIII, నియమము 1 లో నిబంధనలో ఉన్నస్వభావము విధాన పరమైనది."
यह ठोस कानून का हिस्सा नहीं है और इसलिए जरुरी नहीं कि इसका पालन सख्ती से किया जाये।,ఇది చట్టములో ఉన్నకఠిన భాగము కాదు మరియు అందువలన దీనిని కఠినముగా పాటించవలసిన అవసరం లేదు.
"जिस प्रकार से ऑर्डर VIII नियम 1 अपनी मौजूदा स्थिति में है, वह प्रतिवादियों द्वारा मामले के निपटारे में देरी करने के अभ्यास को रोकने के लिए है।","ఏ విధముగా అయితే ఆర్డరు VIII, నియమము 1 తన ప్రస్తుత పరిస్థితిలో ఉందో, అది ప్రతివాదుల ద్వారా విషయమును పరిష్కరించటానికి ఆలస్యం జరగడాన్ని ఆపటము కోసము ఉంటుంది."
इस प्रावधान के जरिये यह सुनिश्चित किये जाने का प्रयास किया गया है कि न्याय की प्रक्रिया में तेजी लायी जा सके और निष्पक्षता को बनाये रखा जा सके।,ఈ నిబంధన ద్వారా ఒక విషయమును దృఢ పరచే విధముగా న్యాయ ప్రక్రియను వేగవంతము చేయడానికి మరియు నిష్పక్షపాతాన్ని కొనసాగించడము కోసము ప్రయత్నము చేయడము జరిగింది.
"हालाँकि, जहाँ आवश्यकता हो वहां इस नियम का सख्ती से पालन किया जान आवश्यक नहीं होता है।",అయితే ఎక్కడ అవసరము అవుతుందో అక్కడ ఈ నియమము లను కఠినముగా పాటించవలసిన అవసరము ఉండదు.
"यह भी ध्यान दिया जाना चाहिए कि यद्यपि ऑर्डर VIII नियम 1 में ""समन की तारीख से नब्बे दिन के बाद का नहीं होगा"" लिखा गया है, उससे यह जरुर प्रतीत होता है कि अधिकतम नब्बे दिन तक ही जवाबदावा दाखिल किया जा सकता है परन्तु वास्तविकता यह नहीं है।","మనము గుర్తుంచుకోవలసిన విషయము ఏమిటంటే ఒక వేళ ఆర్డర్ VIII నియమము 1 లో ""సమను ఇవ్వబడిన తొంబై రోజుల తరువాత ఏమీ జరగదు"" అని వ్రాయబడినది, దానితో మనకు తెలిసేది ఏమిటంటే, గరిష్ఠముగా జవాబు దావాను దాఖలు చేయడానికి 90 రోజులు కాలపరిమితి ఉంటుంది, కాని ఇది అమలులో నిజము కాదు."
"वास्तव में, यदि इस अवधि के उपरांत जवाबदावा दाखिल किया जाए तो इसके परिणाम क्या होंगे, यह संहिता में नहीं बताया गया, हालाँकि उसे संहिता के अन्य प्रावधानों के मद्देनजर समझा अवश्य जा सकता है।","నిజానికి ఒకవేళ ఈ కాల వ్యవధి తరువాత జవాబు దావా దాఖలు చేసినట్లయితే, దాని పరిణామము ఏమిటి, ఇది సంహితలో చెప్పబడ లేదు. అయితే ఆ సంహితలో ఉన్న ఇతర నిబంధనలను దృష్టిలో ఉంచుకొని మనము దీనిని అర్థము చేసుకోవాలి."
"सिर्फ इसलिए क्योंकि कानून का यह प्रावधान, नकारात्मक भाषा में है और अनिवार्य चरित्र को दर्शाता है, उसका यह मतलब नहीं कि यह अपवादों के बिना है।","చట్టములో ఈ నిబంధన ప్రతికూల భాషలో ఉంది మరియు తప్పనిసరి గుణాలు చూపిస్తుంది,అంటే దాని అర్థము ‘అది అపవాదాలతో లేదని’ కాదు."
"अदालतों को, जब इस प्रावधान की प्रकृति की व्याख्या करने के लिए कहा जाता है, तो, उस पूरे संदर्भ को ध्यान में रखते हुए, जिसमें यह प्रावधान लागू किया गया था, मामले को देखा जा सकता है।","న్యాయాలయాలకు, ఎప్పుడైనా ఈ నిబంధన గూర్చి వ్యాఖ్యానించమని చెప్పినప్పుడు, మొత్తము సందర్భమును గుర్తుంచుకొని, ఏ పరిస్థితులలో నిబంధన అమలు జరగబడిందో, ఆ విషయాన్ని చూడటం జరుగుతుంది."
"क्या 90 दिनों (30+60) की इस अधिकतम अवधि से आगे भी लिखित कथन दाखिल किया जा सकता है? हाँ, कुछ असाधारण परिस्थितियों में ऐसा किया जा सकता है।","90 రోజులలో (30+60) ఈ గరిష్ఠ వ్యవధి కన్నా ఎక్కువ కాల పరిమితిలో రాతపూర్వక కథనాన్ని దాఖలు చేయవచ్చా? అవును, కొన్ని అసాధారణ పరి స్థితులలో ఆ విధముగా చేయవచ్చు."
"आमतौर पर, आदेश VIII, नियम 1 द्वारा निर्धारित समय का प्रतिवादी द्वारा सम्मान किया जाना चाहिए।","సాధారణముగా ఆదేశము VIII, నియమము 1 ద్వారా నిర్ధారిత సమయములో ప్రతివాది ద్వారా సమను జారీ చేయవలసి ఉంటుంది."
"प्रतिवादी को सतर्क रहना चाहिए कि जैसे ही उसपर समन तामील हो, उसे अदालत में अपनी उपस्थिति के लिए समन में बताई गयी तिथि के आने की प्रतीक्षा किए बिना अपने बचाव का प्रारूप तैयार करके अपना लिखित कथन दाखिल करना चाहिए।","ప్రతివాది జాగ్రత్తగా ఉండాలి. ఎందుకంటే, ఎప్పుడైతే అతని పై సమను జారీ చేయబడుతుందో, అతను కోర్ట్ లో తన హాజరును నిరూపించుకోవటానికి సమనులో చెప్పబడిన తారీఖు రావడానికి ముందే తన రక్షణ కోసం అన్ని ఏర్పాట్లు చేసి కొని తన రాత పూర్వక కథనమును దాఖలు చేయాలి,"
कई मामलों में उच्चतम न्यायालय द्वारा यह कहा गया है कि प्रतिवादी द्वारा मांगे गए समय का विस्तार और उसे स्वीकार किया जाना अदालतों द्वारा दिनचर्या का मामला नहीं बनाया जाना चाहिए और बहुत ध्यानपूर्वक ही इस शक्ति का प्रयोग किया जाना चाहिए।,చాలా విషయములలో సుప్రీం కోర్టు ద్వారా చెప్పబడిన దేమిటంటే ప్రతివాది ద్వారా కోర బడిన సమయము పెంచడము లేదా స్వీకరించటము అనేది కోర్టుకు ఒక దినచర్యలా చేయకూడదు మరియు చాలా జాగ్రత్తగా ఈశక్తి ప్రయోగాన్ని చేయాలి.
"अब हम यह देख सकते हैं कि इस प्रावधान के तहत लिखित बयान दर्ज करने में विफल रहने पर, अदालत को यह विवेक दिया गया है कि वह प्रतिवादी के खिलाफ फैसला सुनाए या उसके संबंध में ऐसा कोई अन्य आदेश दे जो अदालत उचित समझे।","మనము ఇప్పుడు ఈ నిబంధన ప్రకారము రాతపూర్వక ప్రకటనను దాఖలు చేయడములో విఫలమైతే, ప్రతివాదికి విరుద్ధముగా తీర్పును చెప్పాలా లేదా దాని సంబంధముగా మరొక ఆదేశాన్ని ఇవ్వాలా, లేదా ఏది సముచితమో అది చేసే వివేకము కోర్టుకు ఉంది."
"इस प्रावधान के संदर्भ में, 'करेगा' शब्द के उपयोग के बावजूद, यह कहा जा सकता है कि अदालत को प्रतिवादी के खिलाफ निर्णय सुनाने या न सुनाने का विवेक दिया गया है, भले ही लिखित बयान समय के भीतर दायर न किया गया हो और इसके बजाय अदालत द्वारा ऐसा आदेश पारित किया जा सकता है जैसा न्यायाधीश उचित समझे।","ఈ నిబంధనలో `చేస్తారు’ అనే పదము ఉపయోగానికి బదులుగా, కోర్టుకు, ప్రతివాదికి వ్యతిరేకముగా తీర్పు చెప్పడము లేదా వినిపించడము అనే వివేకము ఇవ్వబడింది అని మరో విధముగా చెప్పవచ్చు, రాత పూర్వక ప్రకటన కాలవ్యవధిలో దాఖలు చేయ లేకపోయినా మరియు దానికి బదులుగా కోర్టు నుండి న్యాయమూర్తి సరియైనది అనుకున్న ఆదేశాన్ని జారీ చేయవచ్చు."
"ऑर्डर VIII नियम 10 में ऐसा कोई प्रतिबंध नहीं है जो कि 90 दिनों की समाप्ति के बाद, अदालत द्वारा प्रतिवादी को आगे समय देने से रोके।",ఆర్డరు VIII నియమము 10 లో 90 రోజులు గడచిపోయిన తరువాత కోర్టు ద్వారా ప్రతివాదికి మరికొంత గడువును పెంచడానికై ఎటువంటి ఆటంకమూ లేదు.
न्यायालय के पास सूट के संबंध में ऐसा आदेश देने की व्यापक शक्ति है जैसा न्यायाधीश उचित समझता है।,న్యాయమూర్తి సముచితము అని భావించి వ్యాజ్యానికి సంబంధించిన ఎటువంటి ఆదేశాన్నయినా ఇవ్వగలిగే విస్తృత అధికారము న్యాయస్థానమునకు ఉంది.
"स्पष्ट रूप से, लिखित बयान दर्ज करने के लिए 90 दिनों की ऊपरी सीमा के लिए आदेश VIII नियम 1 का प्रावधान निर्देशिका के तौर पर कार्य करता है न कि इसे एक अनिवार्य शर्त के रूप में देखा जाना चाहिए।","స్పష్టముగా రాతపూర్వక ప్రకటనను దాఖలు చేయడానికి 90 రోజులు కన్నా ఎక్కువ వ్యవధి కోసం ఆదేశము VIII నియమము 1 యొక్క నిబంధ సూచనల ప్రకారము పనిని చేస్తుంది కాని, ఒక తప్పనిసరి షరతుల రూపములో చూడరాదు."
"हालाँकि जैसा तमाम मामलों में कहा गया है, लिखित कथन दाखिल करने के लिए समय बढ़ाने के आदेश को नियमित तौर पर पारित नहीं किया जा सकता है।","అయితే చాలా ముఖ్యమైన విషయాలలో చెప్పినట్టుగా, రాత పూర్వక కథనమును దాఖలు చేసేటప్పుడు కాలవ్యవధిని పెంచడానికి చేసే ఆదేశాన్ని నియమిత పద్దతుల ప్రకారము జారీ చేయడము వీలు కాదు."
केवल असाधारण मामलों में ही यह समय बढ़ाया जा सकता है।,కేవలము అసాధారణ విషయాలలోనే ఈ కాలవ్యవధిని పెంచడము వీలు కలుగుతుంది.
"समय बढ़ाते समय, जैसा कि सलेम एडवोकेट के मामले में कहा गया है, यह ध्यान रखना होगा कि विधायिका ने जवाबदावा दाखिल करने के लिए 90 दिनों की ऊपरी समय सीमा तय की है।","కాలవ్యవధిని పెంచినప్పుడు, సేలం న్యాయవాది విషయములో చెప్పినట్టుగా జవాబును దాఖలు చేయడానికి పార్లమెంట్ 90 రోజులు కన్న ఎక్కువ కాలవ్యవధిని కేటాయించింది."
समय का विस्तार करने के लिए न्यायालय का विवेक इतनी बार और नियमित रूप से प्रयोग में नहीं लिया जायेगा कि आदेश VIII नियम 1 द्वारा तय की गई अवधि को वास्तव में समाप्त कर दिया जाये।,"కాలవ్యవధిని పెంచేందుకు కోర్టు తన విచక్షణను ఇన్నిసార్లు నియమిత రూపములో ప్రయోగించదు, నిజానికి ఆదేశము VIII నియమము 1 ద్వారా నిర్ణయింపబడిన కాలవ్యవధిని సమాప్తము చేసితీరాలి."
चेक बाउंस का प्रकरण अत्यंत साधारण प्रकरण होता है।,చెక్ బౌన్సు కేసు చాలా సాధారణంగా ఉంటుంది.
इस प्रकरण की किसी भी कोर्ट में अत्यधिक भरमार है।,ఈ కేసులు ఏ కోర్టులోనైనా చాలా ఎక్కువ గందరగోళంగా ఉంటాయి.
वर्तमान समय में अधिकांश भुगतान चेक के माध्यम से किए जा रहे हैं।,ప్రస్తుత కాలములో చెల్లింపులు ఎక్కువగా చెక్ ద్వారానే జరుగుతున్నాయి.
किसी भी व्यापारिक एवं पारिवारिक क्रम में लोगों द्वारा एक दूसरों को चेक दिए जा रहे हैं।,ఏదైనా వ్యాపార మరియు కుటుంబ లావాదేవీలలో ప్రజల ద్వారా ఒకరి నుండి మరొకరికి చెక్కులు ఇవ్వబడుతున్నాయి.
चेक के अनादर हो जाने के कारण चेक बाउंस जैसे मुकदमों की भरमार न्यायालय में हो रही है।,చెక్ పనిచేయకపోవటము వలన చెక్ రద్దు లాంటి వ్యాజ్యాలు పుష్కలముగా కోర్ట్ లోనికి వస్తున్నాయి.
"नए अधिवक्ताओं के लिए चेक बाउंस का मुकदमा संस्थित करना और कार्यवाही करना रोचक होता है और स्कूल के समान होता है, जहां नए अधिवक्ता इस चेक बाउंस के प्रकरण को संस्थित करवाने में बहुत सारे विधि के प्रश्न और प्रक्रियाओं को समझते हैं।","కొత్త అడ్వకేట్ లకు చెక్ రద్దు వ్యాజ్యము దాఖలు చేయడము మరియు దాని విచారణ చేయటమూ చాలా ఆసక్తికరముగా ఉంటాయి. వారికి ఇది పాఠశాలవలే వుంటుంది. ఎందుకంటే, కొత్త అధికారులు ఈ చెక్ రద్దు కేసులను దాఖలు చేసే ప్రక్రియ దగ్గరి నుండి చాలా రకములైన ప్రశ్నలు మరియు ప్రక్రియలను తెలుసుకుంటారు."
इस लेख के माध्यम से चेक बाउंस के केस को क्रमवार प्रक्रिया स्वरूप समझाया जा रहा है।,ఈ వ్యాసము ద్వారా చెక్ రద్దు కేసు స్వరూపాన్ని క్రమ పద్ధతిలో వివరించడం జరుగుతుంది.
"यह लेख एक दस्तावेज की भांति है, जिसे नए अधिवक्ता सहज के रख सकते हैं।","ఈ వ్యాసము దస్తావేజు వంటిది, దీనిని కొత్త అడ్వకేట్ లు జాగ్రత్తగా దాచి ఉంచుకోవచ్చు."
निगोशिएबल इंस्ट्रूमेंट एक्ट 1881 की धारा 138 चेक बाउंस का केस निगोशिएबल इंस्ट्रूमेंट एक्ट 1881 की धारा 138 के अंतर्गत संस्थित किया जाता है।,నెగోషియబుల్ ఇన్స్ట్రుమెంట్ ఆక్ట్ 1881 లో సెక్షన్ 138 ప్రకారము చెక్ రద్దు కేసు దాఖలు చేయబడుతుంది.
"जिस भी समय चेक प्राप्त करने वाला व्यक्ति खुद को भुगतान किए गए रुपए नकद या अपने बैंक खाते में प्राप्त करना चाहता है तो निर्धारित दिनांक को बैंक में चेक को भुनाने के लिए डालता है, परंतु कुछ कारणों से चेक बाउंस हो सकता है।","చెక్కును స్వీకరించిన వ్యక్తి తన నగదును తీసుకోవడం కోసం ఒక నిర్ధారిత తేదీ నాడు ఆ చెక్కును బ్యాంక్ లో జమ చేసి నగదును తీసుకోవాలనుకుంటారు, కాని అది కొన్ని కారణాల వలన రద్దు అవుతుంది."
"जैसे बैंक से खाता बंद कर दिया जाना, अकाउंट में पैसा नहीं होना, या फिर चेक को खाते में लगने से रोक दिया जाना।","బ్యాంక్లో ఖాతాను మూసి వేయటము, ఖాతాలో నగదు లేకపోవటము, లేదా చెక్కును ఖాతాలో వేయకుండా ఆపడము."
जब भी चेक अनादर होता है तो ऐसे अनादर पर चेक को प्राप्त करने वाले व्यक्ति के पास चेक बाउंस का प्रकरण दर्ज कराने का अधिकार होता है।,ఎప్పుడైనా చెక్కు తిరస్కరింపబడినప్పుడు ఆ చెక్కుకలిగిన వ్యక్తికి చెక్ బౌన్స్ కేస్ను దాఖలు చేసే అధికారము ఉంటుంది.
"चेक बाउंस एक आपराधिक प्रकरण चेक बाउंस का प्रकरण एक आपराधिक प्रकरण होता है, जिसका कार्यवाही एक आपराधिक न्यायालय मजिस्ट्रेट के न्यायालय द्वारा संपन्न की जाती है।","చెక్ రద్దు అనేది ఒక క్రిమినల్ కేస్, చెక్ రద్దు అనే నేరము క్రిమినల్ నేరము,దీని విచారణ క్రిమినల్ కోర్టు నందు మేజిస్ట్రేట్ కోర్ట్ నందు జరుగుతుంది."
"लेनदेन के मामले सिविल होते हैं, परंतु चेक बाउंस के प्रकरण को आपराधिक प्रकरण में रखा गया है।","ఇచ్చి పుచ్చుకునే విషయాలు సివిల్ పరిధి లోనికి వస్తాయి, కాని చెక్ రద్దు కేసును మాత్రం క్రిమినల్ కేస్ పరిధిలో ఉంచారు."
लीगल नोटिस चेक बाउंस के प्रकरण की शुरुआत लीगल नोटिस के माध्यम से की जाती है।,లీగల్ నోటీస్ చెక్ రద్దు కేసు ప్రక్రియ లీగల్ నోటిస్ ద్వారా మొదలవుతుంది.
जब चेक बाउंस होता है तो इसके बाउंस होने के 30 दिनों के भीतर चेक देने वाले व्यक्ति को एक लीगल नोटिस जिसे अधिकृत अधिवक्ता द्वारा भेजा जाता है।,"చెక్ రద్దు జరిగినప్పుడు అది రద్దు అయిన 30 రోజులు లోగా చెక్కు ఇచ్చిన వ్యక్తికి ఒక లీగల్ నోటిస్, దానికి సంబంధించిన అధికారి ద్వారా పంపబడుతుంది."
लीगल नोटिस में चेक बाउंस हो जाने के कारण और भुगतान नहीं हो पाने के कारण दिए जाते हैं तथा 15 दिवस के भीतर राशि चेक देने वाले व्यक्ति से वापस देने का निवेदन किया जाता है।,"చెక్కు రద్దు కావడము వలన లేదా చెల్లింపు కాక పోవడము వంటి కారణములు లీగల్ నోటిసులో ఇవ్వబడతాయి, మరియు 15 రోజులు లోగా నగదును ఇవ్వాల్సిందిగా చెక్కు ఇచ్చిన వ్యక్తికి సూచించబడుతుంది."
कोई भी चेक बाउंस के प्रकरण में लीगल नोटिस भेजने की अवधि चेक बाउंस होने की दिनांक से 30 दिन के भीतर करना होती है।,ఏదైనా చెక్ రద్దు కేసులో లీగల్ నోటిస్ పంపడానికి కాలవ్యవధి చెక్కు రద్దు అయిన దగ్గిర నుండి 30 రోజులు వ్యవధిలోగా ఉంటుంది.
30 दिन के बाद लीगल नोटिस भेजा जाता है तो न्यायालय में चेक बाउंस प्रकरण को संस्थित किए जाने का अधिकार चेक रखने वाला व्यक्ति खो देता है।,"30 రోజులు తరువాత లీగల్ నోటిసు పంపబడుతుంది, అయితే కోర్ట్ లో చెక్ రద్దు కేస్ను వేసే అధికారము చెక్కు ఉంచుకున్న వ్యక్తి కోల్పోతాడు."
जो 15 दिवस का समय भुगतान किए जाने के लिए या चेक बाउंस के संबंध में मध्यस्थता करने के लिए चेक देने वाले व्यक्ति को दिया जाता है।,నగదును చెల్లించవలసిన వ్యక్తికి మరియు చెక్కు రద్దు విషయములో మధ్యవర్తిత్వం చేయడానికి చెక్కు ఇచ్చిన వ్యక్తికి 15 రోజుల సమయం ఇవ్వబడుతుంది
उस समय के बीत जाने के बाद 30 दिवस के भीतर न्यायालय में चेक बाउंस का प्रकरण दर्ज कर दिए जाने का अधिकार चेक प्राप्त करने वाले पक्षकार को प्राप्त हो जाता है।,ఆ కాల వ్యవధి గడచిపోయిన తరువాత చెక్కు రద్దు కేసును కోర్టులో దాఖలు చేయడానికి చెక్కును స్వీకరించిన పక్షదారునికి ప్రాప్తిస్తుంది.
"किसी युक्तियुक्त कारण से न्यायालय इस 30 दिन की अवधि को बढ़ा भी सकता है, लेकिन कारण युक्तियुक्त होना चाहिए।",ఏదైనా ఒక సహేతుకమైన కారణముతో కోర్ట్ ఈ 30 రోజులు గడువును పెంచగలదు. కాని కారణము సహేతుకమైనదై ఉండాలి.
नोटिस कैसे दें लीगल नोटिस स्पीड पोस्ट या रजिस्टर एडी के माध्यम से भेजा जाता है तथा इससे जो रसीद प्राप्त होती है वह चेक बाउंस का प्रकरण लगाते समय दस्तावेज का काम करती है।,నోటిసు ఎలా ఇవ్వాలి? లీగల్ నోటిస్ స్పీడ్ పోస్టు ద్వారా లేదా రెజిస్టరు పోస్టు ద్వారా గాని పంపిస్తారు మరియు దీని ద్వారా అందే రసీదు చెక్ రద్దు కేస్లో దస్తావేజులా పని చేస్తుంది.
चेक देने वाले व्यक्ति का पता सही होना चाहिए और उसे उसी पते पर लीगल नोटिस दिया जाना चाहिए।,"చెక్కు ఇచ్చే వ్యక్తి యొక్క అడ్రసు సరిగ్గా ఉండాలి, మరియు అదే అడ్రసు పై లీగల్ నోటిసును పంపాలి."
"मजिस्ट्रेट के न्यायालय का निर्धारण जिस थाना क्षेत्र के अंतर्गत वह बैंक होती है, जिस बैंक में चेक को भुनाने के लिए लगाया गया है और चेक बैंक में अनादर हो गया है, उस थाना क्षेत्र के मजिस्ट्रेट के न्यायालय में इस चेक बाउंस के प्रकरण को संस्थित किया जाता है।","మెజిస్ట్రేట్ న్యాయస్థానము నిర్ధారణ ఏ పోలీస్ స్టేషన్ పరిధి లోనికి ఆ బ్యాంకు వుందో, ఏ బ్యాంకులో చెక్కును జమ చేసారో మరియు చెక్కు రద్దు కాబడిందో, ఆ పోలీస్ స్టేషన్ పరిధిలో ఉన్న మెజిస్ట్రేట్ న్యాయస్థానములో ఈ కేసు దాఖలు చేయబడుతుంది."
कोर्ट फ़ीस चेक बाउंस के प्रकरण में कोर्ट फीस महत्वपूर्ण चरण होता है।,"కోర్ట్ రుసుము చెక్కు రద్దు కేస్ లో కోర్ట్ రుసుము, చాలా ముఖ్యమైన దశ."
चेक बाउंस के प्रकरण में फीस के तीन स्तर दिए गए हैं।,చెక్కు రద్దు కేసులో రుసుము చెల్లింపుకు మూడు దశలు ఉంటాయి.
इन तीन स्तरों पर कोर्ट फीस का भुगतान स्टाम्प के माध्यम से किया जाता है।,"ఈ మూడు దశలలో కోర్టు రుసుము చెల్లింపు స్టాంప్ ద్వారా కాబడుతుంది,"
ये तीन स्तर निम्न हैं।,ఈ మూడు దశలు చిన్నవి.
₹100000 राशि तक के चेक के लिए चेक में अंकित राशि की 5% कोर्ट फीस देना होती है।,₹100000 నగదు వరకు ఉన్న చెక్కు కోసం చెక్కులో ఇవ్వబడ్డ నగదు రాశికి 5% కోర్ట్ రుసుము చెల్లించవలసి వస్తుంది.
₹100000 से ₹500000 तक के चेक के लिए राशि की 4% कोर्ट फीस देना होती है।,₹100000 నుండి ₹500000 వరకు ఉన్న చెక్కు కోసం చెక్కులో ఇవ్వబడ్డ నగదు రాశికి 4% కోర్ట్ రుసుము చెల్లించవలసి వస్తుంది.
₹500000 से अधिक राशि के चेक के लिए राशि की 3% कोर्ट फीस देना होती है।,₹500000 కన్న ఎక్కువ నగదు రాశి కోసం చెక్కులో ఇవ్వబడ్డ నగదు రాశికి 3% కోర్ట్ రుసుము చెల్లించవలసి వస్తుంది.
दस्तावेज- परिवाद पत्र परिवाद पत्र महत्वपूर्ण होता है।,దస్తావేజు-ఫిర్యాదు: పత్రము ఫిర్యాదు పత్రము చాల ముఖ్యమైనది.
चेक बाउंस के प्रकरण में परिवाद पत्र मजिस्ट्रेट के न्यायालय के नाम से तैयार किया जाता है।,చెక్కు రద్దు కేసులో ఫిర్యాదు పత్రము మెజిస్ట్రేట్ న్యాయస్థానము పేరుపై తయారు చేయబడుతుంది.
"इस परिवाद पत्र में भुगतान के संबंध में कुल लेनदेन का जो व्यवहार हुआ है, उस व्यवहार से संबंधित सभी बिंदुओं पर मजिस्ट्रेट को संज्ञान दिया जाता है तथा इस परिवाद पत्र में परिवादी का शपथ पत्र भी होता है जो शपथ आयुक्त द्वारा रजिस्टर होता है।","ఈ ఫిర్యాదు పత్రములో చెల్లింపులకు సంబంధించి జరిగిన మొత్తం లావాదేవీ వివరములు, ఆ వ్యవహారానికి సంబంధించిన మొత్తం అన్నిసూక్ష్మ వివరాలపై మెజిస్ట్రేట్ కు తెలియజేయడము జరుగుతుంది. మరియు ఫిర్యాదులో ఓ కమీషనర్ ద్వారా రిజిస్టర్ కాబడిన ఫిర్యాదు దారుని శపధ పత్రము కూడా ఉంటుంది."
"चेक की मूल प्रति अनादर रसीद लीगल नोटिस की प्रति लीगल नोटिस भेजे जाते समय एक रसीद प्राप्त होती है, जिसे सर्विस स्लिप कहा जाता है, जिसमें लीगल नोटिस भेजे जाने का दिनांक अंकित होता है।","చెక్కు నకలు, రద్దు కాబడిన నకలు, లీగల్ నోటీసు నకలు, లీగల్ నోటీసు పంపినపుడు అందిన రసీదు, దానిని సర్వీస్ స్లిప్ అంటారు, దానిలో లీగల్ నోటీస్ పంపిన తేదీ ఉంటుంది."
वह स्लिप दस्तावेजों में लगानी होती है।,ఆ స్లిప్ దస్తావేజులలో పెట్టవలసి ఉంటుంది.
गवाहों की सूची अगर प्रकरण में कोई गवाह है तो गवाहों की सूची भी डाली जाएगी।,సాక్షులు పట్టీ ఒక వేళ కేసులో ఎవరైనా సాక్షులు ఉంటే సాక్షుల సూచిని కూడా తయారు చేయవలసి ఉంటుంది.
प्रकरण रजिस्टर होना जब सारे दस्तावेज प्रस्तुत कर दिए जाते हैं तो केस न्यायालय द्वारा रजिस्टर कर दिया जाता है और एक केस नंबर न्यायालय द्वारा अलॉट कर दिया जाता है।,కేస్ రిజిస్టర్ కావడం అన్ని దస్తావేజులు సమర్పించిన తరువాత కేసు న్యాయాలయం ద్వారా నమోదు చేయ బడుతుంది మరియు కేస్ సంఖ్య న్యాయా స్థానము ద్వారా ఇవ్వబడుతుంది.
सम्मन प्रकरण के पक्षकारों को न्यायालय द्वारा सम्मन किया जाता है तथा न्यायालय में उपस्थित होने हेतु आदेश किया जाता है।,సమనుల ప్రక్రియ పక్షధారులకు న్యాయా స్థానము ద్వారా సమనులు ఇవ్వబడతాయి మరియు కోర్ట్ లో హాజరు కావడానికి ఆదేశము ఇవ్వబడుతుంది.
पुनः सम्मन यदि आरोपी न्यायालय में उपस्थित होकर प्रकरण में अपने लिखित अभिकथन नहीं कर रहा है तो ऐसी परिस्थिति में पुनः सम्मन न्यायालय द्वारा भेजा जाता है।,పునః సమను: ఒక వేళ నిందితుడు కోర్టులో హాజరు అయ్యి కేసులో తన రాత పూర్వక కథనాన్ని చేయకపోతే ఆ పరిస్థితులలో కోర్ట్ ద్వారా మరలా సమన్లు పంపబడతాయి.
"वारंट विदित रहे कि यह प्रकरण एक आपराधिक प्रकरण होता है, जिसे मजिस्ट्रेट के न्यायालय द्वारा सुना जाता है।",వారెంట్ ఈ కేసు క్రిమినల్ కేస్ పరిధి లోనికి వస్తుంది మరియు. దీనిని మెజిస్ట్రేట్ న్యాయస్థానము ద్వారా విచారిస్తారు.
इस प्रकरण में आरोपी को बुलाने के लिए वारंट भी किए जाते हैं।,ఈ కేసు లోన్ నిందితుడిని పిలవటానికి వారెంట్ ను జారీ చేస్తారు.
यदि आरोपी सम्मन के द्वारा न्यायालय में उपस्थित नहीं हो रहा है तो न्यायालय अपने विवेक के अनुसार जमानत या गैर जमानती किसी भी भांति का वारंट आरोपी के नाम संबंधित थाना क्षेत्र को जारी कर सकता है।,"ఒక వేళ సమనులు ద్వారా నిందితుడు హాజరు కాక పోతే, కోర్ట్ తన విచక్షణా ధికారము అనుసరించి, అతని పేరు మీద నిందితుని పరిధి పోలీస్ స్టేషనులో బెయిలులేని అరెస్టు వారెంట్ ను జారీ చేయవచ్చు."
उपधारणा करना इस प्रकरण में न्यायालय अवधारणा करता है कि चेक देने वाला व्यक्ति दोषी ही होगा अर्थात उसने चेक दिया ही है।,"ఉపధారణ చేయడం ఈ కేస్ లో చెక్కు ఇచ్చిన వ్యక్తిని, అతనే చెక్కును ఇచ్చాడు కాబట్టి అతనినే దోషిగా న్యాయస్థానం నిర్ధారిస్తుంది"
चेक प्राप्त करने वाला व्यक्ति कहीं ना कहीं सही है।,చెక్కు తీసుకున్న వ్యక్తి ఎక్కడో దగ్గర సరైన వాడే.
अब यहां पर आरोपी पक्षकार यह सिद्ध करेगा कि उसके द्वारा कोई चेक नहीं दिया गया है।,ఇప్పుడు ఇక్కడ నిందిత పక్ష దారుడు అతని ద్వారా ఎటువంటి చెక్కు ఇవ్వబడలేదని నిరూపించుకోవాలి.
यहां साबित करने का भार आरोपी पर होता है।,ఇది నిరూపించుకోవలసిన బాధ్యత నిందితుడి పైనే ఉంటుంది.
"समरी ट्रायल यह एक समरी ट्रायल होता है, जिसे न्यायालय द्वारा शीघ्र निपटाने का प्रयास किया जाता है।","సారాంశ విచారణ ఇది ఒక సారాంశ విచారణ, దీని ద్వారా న్యాయస్థానము తన విచారణను త్వరితముగా పూర్తి చేయడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. "
"इसमें बचाव पक्ष को बचाव के लिए साक्ष्य का उतना अवसर नहीं होता है, जैसा कि अवसर सेशन ट्रायल में होता है।",దీనిలో ప్రతివాదుల రక్షణకు సాక్ష్యాల అవసరము అంతగా ఉండదు. అటువంటి అవసరము సెషన్ విచారణలో ఉంటుంది.
समझौता योग्य यह अपराध समझौता योग्य होता है।,ఒప్పంద యోగ్యము: ఈ అపరాధము ఒప్పంద యోగ్యము అవుతుంది.
यदि दोनों पक्षकार आपस में समझौता कर न्यायालय से इस प्रकरण को खत्म करना चाहते हैं तो समझौता कर दिया जाता है तथा अपराध का शमन हो जाता है।,"ఒకవేళ ఇరు పక్షాల వారు తమలో తాము ఒప్పందము చేసికొని, కోర్టు ద్వారా ఈ ప్రక్రియకు ముగింపు చెప్పాలనుకుంటే, వారి ఒప్పందం వారు చేసుకుంటారు మరియు కేసు కొట్టివేయడము జరుగుతుంది."
2018 में संशोधन किया गया है।,2018 లో సవరించబడింది.
यह संशोधन धारा 143 ए है जो नेगोशिएबल इंस्ट्रूमेंट एक्ट की है।,"ఈ సవరణ నెగోషియబుల్ ఇన్స్ట్రుమెంట్, సెక్షన్ 143 ఎ కు చెందినది."
इस धारा के अंतर्गत परिवादी पक्षकार एक आवेदन के माध्यम से आरोपी से अपने संपूर्ण धनराशि जो चेक में अंकित की गई है उसका 20% हिस्सा न्यायालय द्वारा दिलवाए जाने के लिए निवेदन कर सकता है और न्यायालय अपने आदेश के माध्यम से आरोपी से ऐसी धनराशि परिवादी को दिलवा सकता है।,"ఈ సెక్షన్ ప్రకారము ఫిర్యాదు దారుడు, ఒక ఆవేదనా పత్రము ద్వారా నిందితుడి నుండి తన మొత్తము చెక్కు లో వ్రాయబడ్డ ధనములో తన 20% భాగాన్ని న్యాయాలయము ద్వారా ఇప్పించమని అభ్యర్ధించవచ్చు మరియు న్యాయస్థానము తన ఉత్తర్వుల ద్వారా నిందితుడి నుండి ఫిర్యాదుధారునికి ఇప్పించ గలదు."
अंतिम बहस यदि आरोपी प्रकरण में समझौता नहीं करता है और मुकदमे को आगे चलाना चाहता है।,"తుదివాదన ఒకవేళ నిందితుడు ఈ ఒప్పందానికి అంగీకరించడు, మరియు వ్యాజ్యాన్ని తదుపరి విచారణ కు ముందుకు సాగించాలని కోరుకుంటాడు."
ऐसी परिस्थिति में न्यायालय द्वारा आरोप तय कर मामले को अंतिम बहस के लिए रख दिया जाता है तथा दोनों पक्षकारों द्वारा आपस में अंतिम बहस होती।,"అటువంటి పరిస్థితిలో న్యాయస్థానము ద్వారా నిందితుడు నిర్ణయించుకొని, కేసు యొక్క తుది వాదనకు అభ్యర్ధిస్తాడు మరియు ఇరుపక్షాల వారి ద్వారా తుది వాదన జరుగుతుంది."
निर्णय अंत में मामला निर्णय पर आता है तथा कोर्ट इस प्रकरण में दोषसिद्धि होने पर आरोपी को 2 वर्ष तक का सश्रम कारावास दे सकती है।,"తీర్పు చివరగా కేసు తీర్పు వరకు వస్తుంది మరియు కోర్ట్ ఈ ప్రక్రియలో దోష నిర్ధారణ జరిగిన తరువాత, నిందితునికి 2 సంవత్సరాల వరకు కఠిన కారాగార శిక్షను విధించవచ్చు."
"जमानती अपराध यह एक जमानती अपराध है, जिसमें यदि आरोपी की दोषसिद्धि हो जाती है और उसे न्यायालय द्वारा कारावास कर दिया जाता है।","బెయిలబుల్ నేరము: ఇది ఒక బెయిలబుల్ నేరము, దీనిలో ఒక వేళ నిందితుని దోష నిర్ధారణ జరిగితే, మరియు అతనికి న్యాయస్థానము ద్వారా కారా గార శిక్షను విధింప బడవచ్చు"
ऐसी परिस्थिति में वह ऊपर के न्यायालय में अपील कर जमानत ले सकता है।,అటువంటి పరిస్థితిలో అతను పై కోర్టులో అప్పీలు చేసుకొని బెయిలును పొందవచ్చు.
इस अपराध में किसी भी स्तर पर समझौता किया जा सकता है।,ఈ నేరములో ఏ దశ లో నైనా ఒప్పందము చేసుకోవచ్చు.
किसी भी आपराधिक मामले में प्रति परीक्षण का अत्यधिक महत्व होता है।,ఏదైనా నేర విషయములో క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ ఎంతో ప్రాముఖ్యత ఉంటుంది.
साक्षी की परीक्षा के विषय में प्रति परीक्षण महत्वपूर्ण स्थान रखता है।,సాక్షి విచారణలో క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ కు చాలా ముఖ్యమైన స్థానము ఉంటుంది.
"प्रति परीक्षण को छलनी मानी जा सकता है, यह एक यात्रा है जिस यात्रा से गुजरने के बाद ही साक्षी के दिए कथन सत्यापित हो पाते हैं।","క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ ఒక చిల్లుల జల్లెడ వంటిది, ఇది ఒక యాత్ర వంటిది. ఈ యాత్రలో ప్రయాణము పూర్తయిన తరువాత మాత్రమే సాక్షి ద్వారా ఇవ్వబడిన కథనము దృవీకరింపబడుతుంది."
कथनों को न्यायालय में साबित या नासाबित हुआ तब ही माना जा सकता है जब वह प्रतिपरीक्षा से गुजर जाते हैं।,"కథనాలు క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ ద్వారా సాగినప్పుడే, ఆ కథనాలు నిర్ధారితమయ్యాయా లేదా అనేది మనకు తెలుస్తుంది."
इस परीक्षा में साक्षी से वही परीक्षा लेता है जो व्यक्ति साक्षी को बुलाता है।,"ఈ పరీక్షలో సాక్షిని ఎవరైతే పిలుస్తారో, వారే ఆ సాక్షిని పరీక్షిస్తారు."
परंतु न्यायालय साक्षी द्वारा दिए गए कथन को तब ही मान्यता देता है जब उसका प्रतिपरीक्षण (Cross-examination) कर लिया जाता।,ఈ క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ జరిగిన కథనాలనే న్యాయస్థానము పరిగణనలోనికి తీసుకుంటుంది.
भारतीय साक्ष्य अधिनियम में प्रतिपरीक्षा से संबंधित धारा 145 है।,భారతీయ సాక్షి చట్టములో ఈ క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ కు సంబంధించి సెక్షన్ 145లో ఉంది.
इस धारा के अंतर्गत विरोधी पक्षकार साक्षी से प्रतिपरीक्षा करते हैं।,ఈ సెక్షన్ ప్రకారము విరోధి పక్షధారులు సాక్షి యొక్క క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ చేస్తారు.
यह प्रति परीक्षण किसी भी स्तर पर हो सकता है और विचारण की किसी भी प्रक्रिया में यह प्रति परीक्षण हो सकता है।,ఈ క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ ఏ దశలో నైనా జరగవచ్చు మరియు విచారణలో కూడా ఏ ప్రక్రియలోనైనా ఈ క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ జరగవచ్చు.
मुख्यतः तो यह प्रतिपरीक्षा गवाहों के विचारण काल में ही होती है।,ముఖ్యముగా క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ సాక్ష్యులను విచారించే కాలములోనే జరుగుతుంది.
इस प्रति परीक्षण का मूल अर्थ यह है कि किसी साक्षी ने पूर्व में जो बात कही थी क्या अभी भी वह अपनी बात उन्हीं तथ्यों पर कायम है? वह अपनी कही हुई बात पर अटल है या नहीं।,"ఈ క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ యొక్క మూల అర్థము ఏమిటంటే, ఎవరైనా ఒక సాక్షి ముందుగా ఏ విషయము చెప్పాడో అతను ఇంకా అవే విషయాలపై నిలబడి ఉన్నాడా లేదా? అతను తాను చెప్పిన విషయము పై స్థిరచిత్తముతో ఉన్నాడా లేదా అనేది తెలుసుకోవడము."
प्रति परीक्षण को करने का अर्थ किसी साक्षी की विश्वसनीयता की जांच करना है।,"ఈ క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ అంటే, ఎవరైనా ఒక సాక్షి యొక్క విశ్వసనీయతను పరీక్షించడము."
किसी भी आरोपी के दोषसिद्ध या दोषमुक्त होने तक की यात्रा में प्रति परीक्षण की महती भूमिका होती है।,ఎవరైనా నిందితుని దోషనిర్ధారణ లేదా దోష విముక్తి జరిగేంతవరకు జరిగే ఈ యాత్ర లో క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ చాలా ముఖ్య పాత్రను పోషిస్తుంది
किसी भी साक्षी का बगैर प्रति परीक्षण किए किसी भी आरोपी को दोषसिद्ध नहीं किया जा सकता है।,ఎవరైనా సాక్షి క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ లేకుండా ఎవరైనా నిందితుని దోష నిర్ధారణ చేయడము జరుగదు.
' किसी भी साक्षी की उसी के पूर्ववर्तन लेखबद्ध कथनों के बारे में बिना उसको वह कथन दिखाए या साबित किए प्रतिपरीक्षा की जा सकती है।,ఎవరైనా సాక్షి ముందుగా తన చేత చేయబడిన లిఖిత కథనాల గురించి అతనికి ఆ కథనాలు చూపించకుండా లేదా నిరూపించడము కోసము ఈ క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ చేయబడుతుంది.
"भारतीय साक्ष्य अधिनियम की धारा 137 के अंतर्गत मुख्य परीक्षा, प्रतिपरीक्षा एवं पुणःपरीक्षा तीनों का उल्लेख किया गया है।","భారతీయ సాక్షి చట్టం, సెక్షన్ 137లో ముఖ్య పరీక్ష, క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ మరియు పునః పరీక్ష ఈ మూడింటి గురించి చెప్పబడింది."
किसी भी विचारण में सर्वप्रथम मुख्य परीक्षा की जाती है।,ఏదైనా విచారణలో ప్రప్రధమముగా ముఖ్య పరీక్ష చేయబడుతుంది.
मुख्य परीक्षा के बाद विरोधी पक्षकार साक्षी की प्रतिपरीक्षा करता है।,ముఖ్య పరీక్ష తరువాత విరోధి పక్షదారులు సాక్షిని క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ చేస్తారు.
यदि प्रतिपरीक्षा में कुछ प्रश्नों को जन्म मिलता है तो इन प्रश्नों के संबंध में साक्षी को बुलाने वाला जो साक्षी के मुख्य परीक्षा लेता है वही पुनः परीक्षा कर सकता है।,"ఒకవేళ క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ లో కొన్ని ప్రశ్నలు కొత్తగా పుడతాయి. అయితే ఈ ప్రశ్నలకు సంబంధించిన సాక్షిని పిలిచిన వారు, ఎవరైతే ఆ సాక్షి ముఖ్య పరీక్ష చేసారో వారు తిరిగి పునః పరీక్ష చేయవచ్చు."
ऐसी पुनःपरीक्षा न्यायालय के आदेश पर होती है।,అటువంటి పునః పరీక్ష న్యాయస్థానము ద్వారా వచ్చిన ఆదేశము ద్వారా జరుగుతుంది.
प्रतिपरीक्षा में क्या विधि पूर्ण प्रश्न पूछे जा सकते हैं प्रति परीक्षण विचारण की एक महत्वपूर्ण कड़ी है।,"క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ లో విధానపరమైన పూర్తి ప్రశ్నలు అడగవచ్చు, ఈ క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ ఒక ముఖ్యమైన భాగము."
प्रति परीक्षण में क्या प्रश्न विधि पूर्ण होंगे और किस तरह के प्रश्न पूछे जा सकते हैं यह भी भारतीय साक्ष्य अधिनियम की धारा 146 में बताया गया है।,క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ లో విధానపరమైన పూర్తి ప్రశ్నలు ఏమి వుంటాయి? ఎటువంటి ప్రశ్నలు అడగవచ్చు? ఇవి కూడా భారతీయ సాక్షి చట్టములో సెక్షన్ 146లో చెప్పబడింది.
"किसी भी परीक्षा में जो मुख्य परीक्षा होती है, उस मुख्य परीक्षा में साक्षी से केवल वही पूछा जा सकता है जो तथ्यों से संबंधित है परंतु प्रतिपरीक्षा का यह महत्व है कि उसमें जो मुख्य परीक्षा में कहा गया है उसके आधार पर ही प्रश्न किए जाने की कोई बाध्यता नहीं है।","ఏ పరీక్షలో నైనా ఒక ముఖ్య పరీక్ష ఉంటుంది, ఆ ముఖ్య పరీక్షలో సాక్షిని కేవలము వాస్తవాలతో సంబంధము ఉన్న ప్రశ్నలనే అడుగుతారు. కాని క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ ప్రాముఖ్యత ఏమిటంటే, ఈ పరీక్షలో ఏదయితే ముఖ్య పరీక్షలో చెప్పబడిందో దాని ఆధారము గానే ప్రశ్నలు వేయవలసిన బాధ్యత లేదు."
इस आधार से हटकर भी प्रतिपरीक्षा करने वाला साक्षी से प्रश्न कर सकता है परंतु इन प्रश्नों के लिए एक सीमा बांधी गई है निर्देश दिया गया है जिसमें यह बताया गया है कि क्या विधि पूर्ण प्रश्न हो सकते है।,ఈ అధారములు కాకుండా క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ చేసే వారు సాక్షిని ప్రశ్నలు అడుగవచ్చు. కాని ఈ ప్రశ్నల కోసము ఒక పరిమితి ఉంటుంది. ఇవ్వబడిన ఒక మార్గదర్శకములో విధాన పూర్ణ ప్రశ్నలు ఉండవచ్చా లేదా అని చెప్పబడింది.
किसी साक्षी की सत्यवादिता परखने का अर्थ यह है कि न्यायालय को दर्शाया जाए कि वह कितना ईमानदार है।,"ఏ సాక్షి యధార్థాన్నైనా పరీక్షించడానికి అర్థము ఏమిటంటే, అతను ఎంత నిజాయితీపరుడో న్యాయస్థానానికి చూపించడము."
यह कि वह कितने विश्वास का प्रतीक है ।,అతను ఎంత విశ్వాస పాత్రుడో తెలుసుకోవడానికి.
उसकी जीवन में स्थिति जानने के लिए भी प्रश्न किए जा सकते है अर्थात की वहां कौन है!क्या करता है! उसकी जीविका के साधन क्या है!यह की साक्षी है या कहीं कोई पेशेवर साक्षी तो नहीं है जो धन के या संपत्ति के प्रतिफल के रूप में कोई साक्ष्य दे रहा हो।,"అతని జీవన స్థితిగతులు తెలుసుకోవడానికి కూడా ప్రశ్నలు అడగబడతాయి. అంటే, అసలు అతను ఎవరు! అతని వృత్తి ఏమిటి! అసలు నిజముగా సాక్షియే నా లేక వృత్తి రీత్యా సాక్షి యా లేదా సాక్ష్యము చెప్పినందుకు అతనికి ఏదైనా ధనము గాని సంపద గాని ప్రతిఫలముగా అందుతుందా అనే వాటికి సంబంధించిన ప్రశ్నలు అడుగుతారు."
इन सब बातों से न्यायालय को साक्षी की विशेषता के बारे में ज्ञान मिलता है।,ఈ ప్రశ్నలన్నింటి వలన న్యాయస్థానానికి సాక్షికి సంబంధించిన సమగ్ర విషయాలు తెలుస్తాయి.
किसी साक्षी के शील को दोष लगाकर उसकी विश्वसनीयता को धक्का लगाने का मतलब है कि न्यायालय को दर्शाया जाए कि समाज में उसकी ख्याति क्या है अर्थात जिससे न्यायालय को यह पता लगे कि वह कुछ मान्यता रखता है या उसकी शील और आचरण ऐसा है कि न्यायालय उससे सत्य जानने की आशा नहीं कर सकता।,"ఎవరైనా సాక్షి ప్రవర్తనావిధానాన్ని నిందించడము ద్వారా అతని విశ్వసనీయతను దెబ్బ తీయడము, అంటే, సమాజములో అతని ఖ్యాతి ఏమిటి అనేది న్యాయస్థానానికి చూపించడము అంటే అతని ప్రవర్తనఎటువంటిది మరియు అతని ద్వారా నిజమును ఆశించవచ్చా లేదా అనేది న్యాయస్థానానికి తెలియటానికి ఈ ప్రశ్నలు వేస్తారు."
"स्टीफन डाइजेस्ट ऑफ द लॉ ऑफ एविडेंस के मुताबिक, एक ""पक्षद्रोही साक्षी/गवाह"" को एक ऐसे व्यक्ति के रूप में वर्णित किया जाता है, जो एक पार्टी के आग्रह पर, जिसके द्वारा वह बुलाया गया है, सत्य बताने या बोलने का इच्छुक नहीं है ""पक्षद्रोही"" या ""प्रतिकूल"" गवाह जैसे शब्द, भारतीय साक्ष्य अधिनियम के लिए विदेशी हैं।","స్టీఫెన్ డైజెస్ట్ ఆఫ్ ద లా ఆఫ్ ద ఎవిడెన్స్ ప్రకారము, “పక్ష ద్రోహి సాక్షి/సాక్షి” ని అటువంటి ఒక వ్యక్తి గా వర్ణిస్తారంటే, ఎవరైతే ఒక పక్షము వారు చెప్పడము వలన, ఎవరి ద్వారా వారు పిలవబడ్డారో, నిజము చెప్పడానికి లేదా చెప్పడానికి ఆసక్తి లేని వారు మరియు చూపించని వారు. “పక్షద్రోహి” లేదా “ప్రతికూల సాక్ష్యులు” లాంటి పదాలు, భారతీయ సాక్ష్య చట్టమునకు విదేశీయమైనవి."
"गवाह को साक्ष्य देने के लिए बुलाने वाले पक्ष को प्रति परीक्षण की अनुमति नहीं देने के नियम को ""पक्षद्रोही गवाह और प्रतिकूल गवाह"" जैसे शब्दों को विकसित करके सामान्य कानून के तहत शिथिल किया गया है।","సాక్షికి సాక్ష్యాన్ని ఇవ్వడానికి పిలిచే పక్షము క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ కు అనుమతి ఇవ్వకపోవడము అనే నియమాన్ని, “పక్ష ద్రోహి సాక్ష్యము’ మరియు ’ప్రతికూల సాక్షి” అనే పదాలను విస్తరింప చేసి సామాన్య చట్టము కోసము సడలించబడ్డాయి."
"केवल इसलिए कि साक्षी/गवाह सत्य बोल रहा है, जोकि उस पक्ष के अनुरूप नहीं है जिसके पक्ष में वह गवाही देने आया है बल्कि दूसरे पक्ष के अनुकूल है, संबंधित पक्ष को अपने स्वयं के गवाह का परिक्षण करने की अनुमति देने के विवेक का प्रयोग नहीं किया जा सकता है।","కేవలము ఇందు వల్లనే సాక్షి నిజము చెబుతున్నాడు, ఏ పక్షానికి సాక్ష్యము చెప్పటానికి వచ్చాడో ఆ పక్షమునకు అనుకూలముగా చెప్పకపోతే, ఆ సంబంధిత పక్షమునకు వారే స్వయముగా సాక్షిని పరీక్ష చేసే అనుమతి నిచ్చే వివేకాన్ని ఉపయోగించలేరు."
"वहीं सतपाल सिंह बनाम दिल्ली एडमिनिस्ट्रेशन के मामले में यह कहा गया था कि 'पक्षद्रोही गवाह' के मामले में न्यायाधीश, उसके मुख्य परिक्षण को उस सीमा तक उसके प्रति परीक्षण में तब्दील करने की अनुमति दे सकता है, जितना वह न्याय के हित में आवश्यक समझता है।","సప్తాల్ సింగ్ వర్సెస్ దిల్లీ ఎడ్మినిస్ట్రేషన్ కేసులో చెప్పబడిన దేమిటంటే, “పక్ష ద్రోహి సాక్ష్యము” అనే విషయములో అతని ముఖ్య పరీక్షను క్రాస్ ఎక్జామినేషన్ పరిమితి కి మార్చమని, అది ఎంత వరకు న్యాయము కోసము అవసరమో, అంతవరకూ అనుమతిని న్యాయమూర్తి ఇస్తారు,"
"इसके अलावा यदि वह व्यक्ति धारा 161 या धारा 164 दंड प्रकिया संहिता, 1973 के तहत कोई बयान दे चुका है और बाद में वह अपने पूर्व बयानों से पलटने या उसे अस्वीकार करने लगे तो भी उसे पक्षद्रोही करार देने की मांग की जा सकती है।","ఇంతే కాకుండా, ఒక వేళ ఆ వ్యక్తి సెక్షన్ 161 లేదా సెక్షన్ 164 శిక్షాస్మృతి ప్రకారము, 1973 ప్రకారము ప్రకటనను ఇచ్చి ఉంటే, మరియు అతను ముందుగా ఇచ్చిన ప్రకటనలను మార్చే ప్రయత్నము చేసినా, వాటిని తిరస్కరించి అతనిని పక్షద్రోహిగా నిర్ధారించమని కోరవచ్చు."
"इसके पूर्व के आलेख में दंड न्यायालय की दंड देने की शक्तियां में सत्र न्यायाधीश, उच्च न्यायालय की शक्तियों को समझा गया था।","ఇంతకుముందు వ్యాసములో శిక్షించే న్యాయస్థానము యొక్క అధికారాలలో సెషన్స్ జడ్జీ, హైకోర్ట్ అధికారాలు వివరించబడ్డాయి,"
इस लेख के माध्यम से मजिस्ट्रेट द्वारा दंड दिए जाने की शक्ति को समझने का प्रयास किया जा रहा है।,"ఈ వ్యాసము ద్వారా, మెజిస్ట్రేట్ ద్వారా శిక్షను ఇచ్చే అధికారాల ను అర్థము చేసుకొనే ప్రయత్నము చేస్తున్నాము."
दंड प्रक्रिया संहिता धारा 29 के अंतर्गत मजिस्ट्रेट को दंड देने की शक्तियां दी गई है तथा या उल्लेख किया गया है कि मजिस्ट्रेट कितना दंड दे सकेंगे।,"శిక్షా స్మృతిలో సెక్షన్ 29 లో మెజిస్ట్రేట్ కు శిక్షించే అధికారములు ఇవ్వబడ్డాయి, మరియు మెజిస్ట్రేట్ ఎంత శిక్షను ఇవ్వగలరు అనే విషయము గూర్చి చెప్పబడింది."
न्याय तंत्र की समस्त पदावली को दो भागों में बांटा गया है।,న్యాయ శాస్త్రములో ఉన్న మొత్తము పదములు రెండు భాగాలుగా విభజించబడ్డాయి.
मजिस्ट्रेट न्यायपालिका की अहम कड़ी है तथा यह प्रथम स्तर पर नागरिकों को न्याय प्रदान करता है।,మెజిస్ట్రేట్ న్యాయ పాలనకు చాలా కీలకమైన భాగము మరియు మొట్టమొదటి దశలో న్యాయాన్ని ఇస్తారు.
मजिस्ट्रेट का पद न्यायपालिका में अत्यंत महत्वपूर्ण पद है।,మెజిస్ట్రేట్ పదవి న్యాయ పాలకులలో అత్యంత ముఖ్యమైన పదవి.
दंड प्रक्रिया संहिता में मजिस्ट्रेट के पद को भी वर्ग में बांटा गया है तथा कोई भी मजिस्ट्रेट इस वर्ग के अनुसार ही दंड अधिरोपित कर पाता है।,శిక్షా స్మృతిలో మెజిస్ట్రేట్ పదవిని కూడా వివిధ వర్గములలో విభజించారు మరియు ఏ మెజిస్ట్రేట్ అయినా ఈ వర్గమును అనుసరించి శిక్షను విధించగలుగుతారు.
मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट के न्यायालय का महत्वपूर्ण न्यायालय होता है।,చీఫ్ జ్యూడీషియల్ మెజిస్ట్రేట్: చీఫ్ జ్యూడీషియల్ మెజిస్ట్రేట్ కోర్ట్ న్యాయాలయములలో ముఖ్యమైన న్యాయాలయము.
यह पद किसी भी जिले के मजिस्ट्रेट के पद का सर्वोच्च पद होता है तथा जिले के समस्त न्यायिक मजिस्ट्रेट को मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट नियंत्रित करता है।,ఈ పదవి ఏ జిల్లా మెజిస్ట్రేట్ పదవి అయినా అత్యున్నతమైన పదవి అవుతుంది మరియు అందరి జ్యూడీషియల్ మెజిస్ట్రేట్ ల ను ఒక చీఫ్ జ్యూడీషియల్ మెజిస్ట్రేట్ నియంత్రిస్తారు.
"दंड प्रक्रिया संहिता के अंतर्गत मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट मृत्युदंड,आजीवन कारावास एवं 7 वर्ष से अधिक की अवधि के कारावास के अलावा कोई भी ऐसा दंड दे सकता है जो विधि द्वारा प्राधिकृत है।","శిక్షా స్మృతి లో చీఫ్ జ్యూడీషియల్ మెజిస్ట్రేట్ మరణ శిక్షను, జీవిత ఖైదు మరియు 7 సంవత్సరముల కన్నా ఎక్కువ కారాగారవాసమునకు బదులుగా చట్టము ప్రకారము మరొక శిక్షను విధించగలరు."
मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट को केवल 3 तरह के दंडादेश नहीं देने से बाध्य किया गया है।,చీఫ్ జ్యూడీషియల్ మెజిస్ట్రేట్ కు కేవలము 3 రకము ల శిక్షాదేశాలను ఇచ్చే బాధ్యతను ఇవ్వలేదు.
"कोई भी मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट मृत्यु दंड नहीं दे सकता,आजीवन कारावास नहीं दे सकता और ऐसा दंड नहीं दे सकता जो 7 साल से ज्यादा की कारावास की अवधि का है पर वह सभी दंड दे सकता है जिसे विधि द्वारा प्राधिकृत किया गया है।","ఎవరైనా చీఫ్ జ్యూడీషియల్ మెజిస్ట్రేట్ మరణ శిక్షను విధించలేరు, జీవిత ఖైదు ను విధించలేరు మరియు 7 సంవత్సరముల కన్నా ఎక్కువ కారాగారవాసము కూడా విధించలేరు. కాని, చట్ట ప్రకారము విధించబడిన శిక్షలను విధించ గలరు."
मजिस्ट्रेट प्रथम श्रेणी मजिस्ट्रेट का यह पद समस्त न्यायपालिका को अपने कंधों पर लेकर चलता है।,"ప్రధమ శ్రేణి మెజిస్ట్రేట్ : ఈ పదవి కలిగిన మెజిస్ట్రేట్, సమస్త న్యాయపాలనాంశాలనులను తన భుజముల పై వేసుకుంటారు."
मजिस्ट्रेट प्रथम श्रेणी किसी भी मामले को प्रारंभिक रूप से सुनता है।,"ప్రధమ శ్రేణి మెజిస్ట్రేట్, ఏ కేసునైనా ప్రాథమిక రూపముగా వింటారు."
कोई भी मामला प्रारंभिक रूप से प्रथम श्रेणी मजिस्ट्रेट के पास ही जाता है।,ఏ కేసు లోనైనా ప్రాథమిక రూపము నుండి మెజిస్ట్రేట్ వద్దకు వెళుతుంది.
"यह न्यायालय भारतीय न्यायपालिका का अत्यंत अहम अंग है,यह न्यायालय न्यायपालिका के भार को संभाल रहा है।","ఈ న్యాయస్థానము భారత న్యాయ పాలక వ్యవస్థలో చాలా ముఖ్యమైన భాగము, ఈ న్యాయస్థానము న్యాయపాలన యొక్క మొత్తము భారమును నిర్వహిస్తుంది."
प्रथम श्रेणी मजिस्ट्रेट 3 वर्ष तक का कारावास ₹10000 का जुर्माना दे सकता है।,ప్రధమ శ్రేణి మెజిస్ట్రేట్ 3 సంవత్సరముల వరకు కారాగారవాసము ₹10000 వరకు జరిమానా విధించగలరు.
किसी भी मामले में यदि उसकी अदालत में कोई आरोपी से दोष सिद्ध होता है तो वह उस आरोपी को किसी भी अपराध के अंतर्गत 3 वर्ष तक का कारावास दे सकता है।,"ఏ కేసులో నైనా ఒక వేళ ఆయన కోర్ట్లో నిందితునికి నేర నిరూపణ జరిగితే, అప్పుడు ఆయన ఆ నిందితుని కి ఏదైనా నేరము క్రింద 3 సంవత్సరముల వరకు కారాగారవాసము విధించగలరు."
₹10000 तक का जुर्माना दे सकता है या दोनों को एक साथ भी दे सकता है।,₹10000 వరకు జరిమానా విధించగలరు లేదా రెండిటినీ కలిపి విధించగలరు.
कोई भी प्रथम श्रेणी मजिस्ट्रेट 3 वर्ष से अधिक का कारावास देने की अधिकारिता नहीं रखता है एवं 10 वर्ष से ₹10000 से अधिक के जुर्माना देने की अधिकारिता नहीं रखता है।,"ఎవరైనా ప్రధమ శ్రేణి మెజిస్ట్రేట్, 3 సంవత్సరముల కన్నా ఎక్కువ కారాగారవాసము విధించే అధికారాన్ని కలిగి ఉండరు, మరియు ₹10000 కన్నా ఎక్కువ జరిమానా విధించే అధికారాన్ని కలిగి ఉండరు."
मजिस्ट्रेट द्वितीय श्रेणी मजिस्ट्रेट वर्ग 2 भारतीय न्यायपालिका का सबसे निम्न पद है तथा इसी पद से न्यायपालिका के पदों की पदों का क्रम शुरू होता है।,రెండవ శ్రేణి మెజిస్ట్రేట్: మెజిస్ట్రేట్ వర్గము 2 భారత న్యాయ పాలక వ్యవస్థలో అన్నింటి కన్నా చిన్న పదవి మరియు ఈ పదవి నుండే న్యాయ పాలక వ్యవస్థలో పదవుల క్రమము ప్రారంభమౌతుంది.
यह न्यायालय न्यायपालिका का निम्न स्तर कहा जाता है एवं जब प्रारंभिक चरण भी कहा जा सकता है।,"ఈ న్యాయస్థానము, న్యాయ పాలక వ్యవస్థ యొక్క క్రింది దశగా చెప్ప బడుతుంది, మరియు ప్రాధమిక చరణముగా కూడా చెప్ప బడుతుంది."
कोई भी सिविल वाद सर्वप्रथम इसी न्यायालय में प्रस्तुत किया।,"ఏదైనా సివిల్ దావా, మొట్టమొదట ఈ న్యాయస్థానానికే వస్తుంది."
आपराधिक मामलों में द्वित्तीय श्रेणी मजिस्ट्रेट का न्यायायल 1 साल से अधिक अवधि के कारावास और ₹5000 तक का जुर्माना या इन दोनों को एक साथ किसी भी सिद्ध दोष आरोपी को दे सकता है।,"నేర దావాలలో రెండవ శ్రేణి మెజిస్ట్రేట్ న్యాయస్థానము, 1 సంవత్సరము కన్నా ఎక్కువ కారాగారవాసము మరియు ₹5000 వరకు జరిమానా లేదా ఈ రెండింటినీ ఒకేసారి నేర నిరూపణ జరిగిన నిందితునికి విదించవచ్చు."
मुख्य महानगर मजिस्ट्रेट और महानगर मजिस्ट्रेट भारत के महानगरों के लिए महानगर मजिस्ट्रेट जैसे पद रखे गए हैं।,చీఫ్ మెట్రోపాలిటన్ మెజిస్ట్రేట్ మరియు మెట్రోపాలిటన్ మెజిస్ట్రేట్: భారత దేశములో ఉన్న మహానగరముల న్యాయస్థానముల కోసము మెట్రోపాలిటన్ మెజిస్ట్రేట్ వంటి పదవులు ఉన్నాయి.
इन पदों में मुख्य महानगर मजिस्ट्रेट एवं महानगर मजिस्ट्रेट को रखा गया है।,ఈ పదవులలో చీఫ్ మెట్రోపాలిటన్ మెజిస్ట్రేట్ మరియు మెట్రోపాలిటన్ మెజిస్ట్రేట్ ఉన్నాయి.
"मुख्य महानगर मजिस्ट्रेट को वही सब शक्तियां प्राप्त होती है जो मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट को प्राप्त होती है, एवं महानगर मजिस्ट्रेट को वही सब शक्तियां प्राप्त होती हैं जो प्रथम श्रेणी मजिस्ट्रेट को प्राप्त होती हैं।","చీఫ్ మెట్రోపాలిటన్ మెజిస్ట్రేట్, చీఫ్ జ్యూడీషియల్ మెజిస్ట్రేట్కు ఉండే అన్ని అధికారములనూ కలిగి ఉంటారు, మరియు మెట్రోపాలిటన్ మెజిస్ట్రేట్ ప్రథమ శ్రేణి మెజిస్ట్రేట్కు ఉండే అధికారములన్నీ కలిగి ఉంటారు."
एक ही विचारण में अलग अलग अपराधों के लिए दंड जब दंड न्यायालय एक ही विचारण में अलग-अलग अपराधों के लिए दंड देता है तब ऐसी परिस्थिति में दंड की अवधि उसी समय में एक साथ चलेगी जिस परिस्थिति में मजिस्ट्रेट के द्वारा दंड की अवधि को एक साथ चलने का लिख दिया जाता है।,"ఒకే విచారణ లో వేరు వేరు నేరముల కోసము శిక్ష, శిక్షా న్యాయస్థానము ఒకే విచారణలో వేరు వేరు నేరముల కోసము శిక్షను విధిస్తుంది. అప్పుడు అటువంటి పరిస్థితిలో శిక్షా కాలము కూడా ఏక కాలములో అమలు పరచడము జరుగుతుంది. ఈ పరిస్థితిలో మెజిస్ట్రేట్ ద్వారా శిక్ష ఏక కాలములో అమలుపరచమని వ్రాయబడుతుంది."
यदि मजिस्ट्रेट या न्यायधीश अलग-अलग दंड अलग-अलग अपराधों में देता है तथा सभी दंड एक के बाद एक शुरू करने का निर्णय देता है तो ऐसी परिस्थिति में एक दंड खत्म होने के बाद दूसरे दंड की अवधी शुरू होगी।,"ఒకవేళ మెజిస్ట్రేట్ లేదా న్యాయమూర్తి, వేరు వేరు శిక్షలు వేరు వేరు నేరములకు విధిస్తే మరియు అన్ని శిక్షలు ఒక దాని తరువాత మరొకటి మొదలు పెట్టటానికి నిర్ణయిస్తారు. అప్పుడు అటువంటి పరిస్థితులలో, ఒక శిక్ష పూర్తయిన తరువాత వేరొక శిక్షా కాలము మొదలౌతుంది."
यह दंड का प्रकार कारावास होता है।,ఈ శిక్ష కారాగారవాసముగా ఉంటుంది.
एक कारावास काट लेने के बाद दूसरा कारावास प्रारंभ होता है परंतु ऐसी परिस्थिति में कोई भी कारावास 14 वर्ष से अधिक नहीं होगा अर्थात यदि कारावास की अवधि अलग-अलग चलने का निर्णय दिया गया है तो कोई भी कारावास 14 वर्षों से अधिक नहीं होगा।,"ఒక కారా గార వాసము అనుభవించిన తరువాత రెండవ కారాగారవాసము మొదలౌతుంది. కాని అటువంటి పరిస్థితులలో ఏ కారాగారవాసము అయినా 14 సంవత్సరముల కన్నా ఎక్కువగా ఉండదు. అనగా కారాగారవాసము యొక్క కాలము వేరు వేరుగా కొనసాగించడానికి నిర్ణయము ఇవ్వబడుతుంది. అప్పుడు ఏ కారాగారవాసము అయినా, 14 సంవత్సరముల కన్నా ఎక్కువగా ఉండదు."
अधिकांश दंड की अवधि को एक साथ चलने का निर्णय न्यायाधीश द्वारा दिया जाता है।,చాలా వరకు శిక్షలను ఏక కాలములో అమలుచేయాలని న్యాయమూర్తి నిర్ణయిస్తారు.
हम अक्सर देखते हैं कि जब कोई अपराध घटित होता है तो कोई व्यक्ति (कभी मामले का पीड़ित या उसके सम्बन्धी या अन्यथा कोई व्यक्ति) जाकर पुलिस के समक्ष उस अपराध के सम्बन्ध में प्रथम सूचना रिपोर्ट (FIR) दर्ज कराता है।,"మనము తరచుగా చూసే విషయము ఏమిటంటే ఎప్పుడైనా ఒక నేరము జరిగినప్పుడు ఎవరైనా ఒక వ్యక్తి (ఒక్కోసారి, జరిగిన విషయములో బాధితుడు లేదా వారి సంబంధీకులు లేదా మరొక వ్యక్తి) వెళ్ళి పోలీసుల సమక్షములో ఆనేరమునకు సంబంధించి ప్రథమ సమాచార ఫిర్యాదు (FIR)ను దాఖలు చేస్తారు."
पुलिस उस मामले में अन्वेषण करती है और इसके पश्च्यात वो किसी निष्कर्ष पर पहुँचती है।,"పోలీసువారు ఆవిషయమును దర్యాప్తు చేసి, మరియు దాని తరువాత వారు ఒక నిర్ణయానికి వస్తారు."
पुलिस द्वारा उस निष्कर्ष को एक रिपोर्ट के जरिये सम्बंधित मजिस्ट्रेट तक पहुँचाया जाता है।,పోలీసువారి ద్వారా ఆ నిర్ణయాన్ని ఒక నివేదికగా సంబంధిత మెజిస్ట్రేట్ వరకు చేర్చబడుతుంది.
इस रिपोर्ट में पुलिस FIR में नामजद व्यक्ति/व्यक्तियों के विरुद्ध या तो मामला बनाती है या नहीं बनाती है और मामला बंद करने के निष्कर्ष पर पहुंचती है।,ఈ నివేదికలో పోలీసువారు ప్రధమసమాచార ఫిర్యాదు (FIR) లో నమోదు చేయబడ్డ వ్యక్తి/వ్యక్తులకు వ్యతిరేకముగా అయితే వారి పై కేసు నమోదు చేయ బడుతుంది లేదా నమోదు చేయ బడదు మరియు కేసు ను మూసివేయాలనే నిర్ణయానికి రావచ్చు.
अंततः मजिस्ट्रेट को ही यह तय करना होता है कि वह पुलिस की रिपोर्ट को माने अथवा नहीं और मामले में आगे कार्यवाही करने के लिए बढे अथवा नहीं।,పోలీసు వారి రిపోర్టును నమ్మాలా లేక నమ్మకూడదా మరియు ఈ కేసులో ముందు ముందు విచారణ కొనసాగించాలా లేదా అని చివరగా మెజిస్ట్రేట్ నిర్ణయిస్తారు.
"जहाँ मजिस्ट्रेट द्वारा पुलिस की क्लोजर रिपोर्ट को मानते हुए मामले में आगे की कार्यवाही न करने का विचार किया जाता है, वहां उसे इस सबंध में एक न्यायिक मत को लागू करने से पहले informant/victim को इस बाबत सूचित करना होता है, जिससे ऐसा व्यक्ति यदि चाहे तो एक नाराजी याचिका मजिस्ट्रेट के समक्ष दाखिल कर सके।","ఎక్కడైతే మెజిస్ట్రేట్ ద్వారా మూసివేత నివేదికను ప్రమాణముగా చేసికొని తదుపరి విచారణ ఆపివేయడానికి నిర్ణయాన్నితీసుకోవడము జరుగుతుంది అక్కడ వారు ఒక న్యాయ సంబంధ ఉద్దేశ్యాన్ని అమలుపరచేముందు సమాచార/బాధితునికి ఈ విషయము గురించి తెలియజేయాలి, దీని వలన ఒకవేళ అతని కావాలనుకుంటే నిరసన పిటిషన్ను మెజిస్ట్రేట్ సమక్షములో దాఖలు చేయాలి."
नाराजी याचिका क्या होती है और कौन इसे दाखिल कर सकता है इस सम्बन्ध में हम पहले ही विस्तार से जानकारी हासिल कर चुके हैं।,నిరసన పిటిషన్ అంటే ఏమిటి? మరియు ఎవరు దీనిని దాఖలు చేయవచ్చు? అనే విషయములపై మనము ముందే వివరముగా తెలుసుకున్నాము.
"इसके अलावा मजिस्ट्रेट, नाराजी याचिका पर कार्रवाई करते हुए इसे परिवाद मान सकता है, लेकिन वह ऐसा तभी कर सकता है जब नाराजी याचिका में परिवाद की सभी सामग्री शामिल हों, जिसे दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 2 (डी) के तहत परिभाषित किया गया है।","ఇంతే కాకుండా మెజిస్ట్రేట్, నిరసనపిటిషన్ పై విచారణకు ఆదేశిస్తూనే దీనిని ఫిర్యాదుగా స్వీకరిస్తారు, కాని అలా జరగాలంటే శిక్షాస్మృతి లో సెక్షన్ 2(డి) లో నిర్వచించినట్టుగా నిరసన పిటిషన్ లో ఫిర్యాదుకు సంబంధించిన సమగ్ర సమాచారము ఉండాలి."
इसके अलावा ऐसा भी हो सकता है कि किसी कारण से मजिस्ट्रेट खुद ऐसी याचिका को एक शिकायत के रूप में माने और सीआरपीसी के अध्याय XVI में मौजूद प्रक्रिया का पालन करे।,"అంతే కాకుండా, ఏదయినా కారణము వలన మెజిస్ట్రేట్ తనంతట తానుగా ఆ పిటీషన్ను ఫిర్యాదుగా స్వీకరించినట్లయితే మరియు సి ఆర్ పి సి అధ్యాయము XVI లో చెప్పినట్లుగా పాటించాలి."
"हमे यह ध्यान में रखना चाहिए कि एक नाराजी याचिका, पुलिस द्वारा मजिस्ट्रेट को भेजी गयी क्लोजर रिपोर्ट की स्वीकृति के लिए केवल एक आपत्ति भर है।","మనము గుర్తుంచుకో వలసిన విషయాలు ఏమిటంటే, ఒక నిరసనపిటిషన్, పోలీసు వారి ద్వారా మెజిస్ట్రేట్ కు పంపబడిన మూసి వేత నివేదికను స్వీకరించడానికి ఒక ఆటంకము ఉంది."
"हालाँकि, इसके लिए दंड प्रक्रिया संहिता में कोई प्रावधान मौजूद नहीं है।","అయితే, దీని కోసము శిక్ష సంహితలో ఎటువంటి నిబంధన లేదు."
"इस याचिका में ऐसे तथ्य शामिल होने चाहिए, जो अपराध का गठन करते हैं, जिसके लिए, सम्बंधित मजिस्ट्रेट दंड प्रकिया संहिता, 1973 की धारा 190 (1) (ए) के तहत संज्ञान ले सके।","ఈ పిటీషన్ లో నేరమునకు సంబంధించిన వాస్తవములు ఉండాలి, దాని కోసము సంబంధిత మెజిస్ట్రేట్ శిక్షా సంహిత, 1973 లో సెక్షన్ 190 (1) (ఎ) ప్రకారము అవగాహన తీసుకోవచ్చు."
"इसके बजाय, यदि एक नाराजी याचिका को उन सभी आवश्यक विवरणों को शामिल किए बिना केवल एक नाराजी याचिका के रूप में स्टाइल किया जाता है, जिसमें एक सामान्य शिकायत शामिल है, तो, इसे दंड प्रकिया संहिता, 1973 की धारा 200 के तहत कार्यवाही के उद्देश्य के लिए एक परिवाद के रूप में नहीं माना जा सकता है।","ఇంతే కాకుండా, ఒక వేళ నిరసనపిటీషన్లో అన్ని అవసరమైన వివరములూ చేర్చకుండా కేవలము ఒక ఫిర్యాదును మాత్రమే జతచేసి నిరసన పిటీషన్ను దాఖలు చేస్తే, శిక్ష్హాస్మృతి,1973 సెక్షన్ 200 ప్రకారము విచారణ కోసము ఒక ఫిర్యాదులా దానిని స్వీకరించలేరు."
ऐसी स्थिति में एक नाराजी याचिका केवल केस डायरी में मौजूद अहम् सामग्री की ओर मजिस्ट्रेट का ध्यान आकर्षित करने का कार्य करती है और इसलिए यह नहीं कहा जा सकता है कि क्योंकि मामले में एक नाराजी याचिका दाखिल की गयी है तो उसे अनिवार्य रूप से परिवाद के रूप में स्वीकार कर लिया जायेगा।,"అటువంటి పరిస్థితులలో ఒక నిరసనపిటీషన్ కేవలము కేసు డైరీలో ఉన్న ముఖ్యమైన వివరములు మరియు సామగ్రి పై మెజిస్ట్రేట్ దృష్టి పడేలా చేస్తుంది. మరియు కేసు విషయములో ఒక నిరసనపిటీషన్ దాఖలు చేయబడింది కాబట్టి, దానిని తప్పనిసరిగా ఫిర్యాదు రూపములో స్వీకరించాలని చెప్పలేము."
"इसके अलावा देवकीनंदन एवं अन्य बनाम उत्तर प्रदेश राज्य एवं अन्य 1996 CriLJ 61 के मामले में इलाहाबाद उच्च न्यायालय द्वारा यह साफ़ किया गया था कि एक मजिस्ट्रेट, पुलिस द्वारा प्रस्तुत अंतिम रिपोर्ट को स्वीकार करने के लिए बाध्य नहीं है।","ఇది కాకుండా దేవకీనందన్ మరియు ఇతరులు వర్సెస్ ఉత్తర్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రము మరియు ఇతరులు 1996 సి అర్ ఐ ఎల్ ఐ 61 కేసు విషయములో స్పష్టము చేయబడినది ఏమిటంటే, ఒక మెజిస్ట్రేట్, పోలీసు వారి ద్వారా సమర్పించబడిన తుది నివేదికను స్వీకరించడానికి బాధ్యులు కారు."
"वह उस रिपोर्ट से असहमत हो सकता है और पुलिस द्वारा अपनी रिपोर्ट के साथ पेश किये गए कागजात के आधार पर, यदि कोई हो तो, मामले का संज्ञान भी ले सकता है।","అతను, పోలీసు వారి ద్వారా సమర్పించబడిన తుది నివేదికతో ఏకీభవించకపోవచ్చు మరియు పోలీసుల ద్వారా తననివేదికతో పాటూ సమర్పించిన దస్తావేజుల ఆధారముగా ఒక వేళ ఎవరైనా ఉంటే, విషయము యొక్క పూర్తి సమాచారాన్ని తీసుకోవచ్చు."
"जब एक अंतिम रिपोर्ट प्रस्तुत की जाती है और फिर एक नाराजी याचिका दायर की जाती है, तो मजिस्ट्रेट के पास यह विकल्प भी होगा कि वह अंतिम रिपोर्ट को स्वीकार भी कर ले (मामला बंद करते हुए) और विरोध याचिका को भी खारिज कर दे।","ఎప్పుడైతే ఒక తుది నివేదిక సమర్పిస్తారో అప్పుడు ఒక నిరసన పిటీషన్ కూడా దాఖలు చేయబడుతుంది, అయితే తుది నివేదికను స్వీకరించాలా (కేసును మూసివేసే క్రమములో) మరియు నిరసన పిటీషన్ ను కొట్టివేయాలా అనేది మెజిస్ట్రేట్ ఎంపిక చేసుకోవచ్చు."
"यह साफ़ है कि मजिस्ट्रेट के ऊपर एक नाराजी याचिका को एक परिवाद के रूप में मानने को लेकर कोई बाध्यता नहीं है, वह चाहे तो इसे परिवाद माने या चाहे तो न माने।","ఒక నిరసన పిటీషన్ ను ఒక ఫిర్యాదు రూపములో స్వీకరించే బాధ్యత మెజిస్ట్రేట్ పై లేదు అనేది స్పష్టమయ్యింది, దానిని ఫిర్యాదులా స్వీకరించాలా లేదా అనేది వారు నిర్ణయించుకోవచ్చు."
"लेकिन जैसा कि हमने ऊपर समझा, यदि मजिस्ट्रेट द्वारा नाराजी याचिका को परिवाद के रूप में स्वीकार किया जाता है तो यह जरुरी है कि ऐसी याचिका को दंड प्रकिया संहिता, 1973 की धारा 2 (डी) की शर्तों को पूरा करना होगा।","కాని మనము పైన అర్థము చేసుకున్న విధముగా, ఒకవేళ మెజిస్ట్రేట్ ద్వారా నిరసనపిటీషన్ ఫిర్యాదు రూపములో స్వీకరింపబడితే ఆ నిరసన పిటీషన్ శిక్షా స్మృతిసంహితము, 1973 సెక్షన్ 2(డి) లో ఉన్న షరతులను పూర్తి చేయాలి."
जब मजिस्ट्रेट नाराजी याचिका को परिवाद के रूप में स्वीकार न करे तो परिवादी के पास क्या है उपाय? इस सवाल का जवाब हमे विष्णु तिवारी बनाम उत्तर प्रदेश राज्य 2019 (8) SCC 27 के मामले में मिलता है।,"ఎప్పుడైతే నిరసన పిటీషన్ ఫిర్యాదు రూపములో స్వీకరింపబడకపోతే, అప్పుడు ఫిర్యాదు దారుడు ఏమి చేయాలి? ఈప్రశ్నకు సమాధానము మనకు, విష్ణు తివారీ వర్సెస్ ఉత్తర్ ప్రదేశ్ రాష్ట్రము 2019(8) ఎస్ సి సి 27 కేసు విషయములో దొరుకుతుంది."
"अंत में, निश्चित रूप से हम यह कह सकते हैं कि मजिस्ट्रेट को नाराजी याचिका को परिवाद के रूप में मानकर मामले का संज्ञान लेने के लिए बाध्य नहीं किया जा सकता है।","చివరగా, మనము నిశ్చయముగా చెప్పదగినదేమిటంటే, నిరసనపిటీషన్ ను ఫిర్యాదుగా స్వీకరించి విషయాన్ని పూర్తిగా అవగాహన చేసుకునేటందుకు మెజిస్ట్రేట్ ను బాధ్యులను చేయలేము."
"तथ्य यह है कि वह नाराजी याचिका को एक परिवाद के रूप में मानने का अधिकार क्षेत्र रख सकता है, पर अनिवार्य रूप से वह ऐसा करे यह जरुरी नहीं।","వాస్తవము ఏమిటంటే, ఆ నిరసనపిటీషన్ ను ఒక ఫిర్యాదు రూపములో తీసుకునేటటువంటి అధికారము ఆయనకు ఉండవచ్చు, కాని ఆయన తప్పనిసరిగా అలా చేయవలసిన అవసరము లేదు."
"निस्संदेह, अगर वह नाराजी याचिका को परिवाद के रूप में मानता है, तो उसे दंड प्रकिया संहिता, 1973 की धारा 200 और 202 के तहत निर्धारित प्रक्रिया का पालन करना होगा।","నిస్సందేహముగా, ఆ నిరసనపిటీషన్ ను ఫిర్యాదు రూపములో స్వీకరించినా, శిక్షా స్మృతి సంహిత, 1973సెక్షన్ 200మరియు 202 ప్రకారము, నిర్ధారిత ప్రక్రియను పాటించవలసిన అవసరము ఉంది."
"हम ने यह समझा कि ""प्रोटेस्ट पिटीशन"" (नाराजी याचिका) के सम्बन्ध में दंड प्रक्रिया संहिता, 1973, भारतीय दंड संहिता, 1860 या भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 या किसी अन्य अधिनियम में कोई प्रावधान नहीं दिया गया है।","మనము అర్థము చేసుకున్నది ఏమిటంటే, నిరసన పిటీషన్కు సంబంధించి శిక్షా స్మృతి సంహిత, 1973, శిక్షా స్మృతి సంహిత, 1860, లేదా భారతీయ చట్ట నియమము, 1872 లేదా ఏదైనా మరొక చట్టములో దీని కోసము ఎటువంటి నిబంధన ఇవ్వబడలేదు."
"हालाँकि, नाराजी याचिका की अवधारणा पीड़ित पक्ष या मामले की पुलिस को इत्तिला देने वाले पक्ष के लिए एक अहम् अधिकार के रूप में साबित हुई है।","అయితే, నిరసనపిటీషన్ ను ఉపయోగించడము బాధిత పక్షమునకు లేదా ఈ విషయమును పోలీసు వారికి తెలియపరచినవారి పక్షము నకు ఒక ముఖ్యమైన అధికారముగా నిరూపించబడింది."
ऐसा इसलिए है क्योंकि informant द्वारा शुरू किये गए मामले में अदालत आगे की कार्यवाही करने के लिए आगे बढती है और इसलिए इस स्तर पर उसको सुना जाना जरुरी नहीं होता है।,"ఆ విధముగా ఎందుకంటే సమాచారకర్త వలన ప్రారంభింపబడిన ఈ విషయమును, కోర్టు తదుపరి విచారణ చేయడము కోసము ముందుకు నడుస్తుంది. మరియు ఇందువలన ఈదశలో, దానిని విచారించటము అంత అవసరము కాజాలదు."
"हाल ही में पंजाब एवं हरियाणा उच्च न्यायालय ने आलोक जोशी बनाम हरियाणा राज्य एवं अन्य CRM-M- 40231- 2017 के मामले में भी इस तरह की आवश्यकता को प्राकृतिक न्याय के बुनियादी सिद्धांतों के अनुरूप बताया गया है और यह तय किया गया कि किसी भी प्रतिकूल आदेश को पारित करने से पहले, प्रभावित व्यक्ति को सुना जाना चाहिए।","ప్రస్తుతము పంజాబ్ మరియు హరియాణా హైకోర్ట్ లు ఆలోక్ జోషీ వర్సెస్ హరియాణా రాష్ట్రము మరియు ఇతరులు సి అర్ ఎమ్-ఎమ్- 40231-2017 కేసులో ఇటువంటి అవసరమును, ప్రాకృతిక న్యాయము యొక్క మూల సిద్ధాంతాలకు అనురూపము గా చెప్పబడ్డాయి. మరియు మరియు ఏదైనా ఒక వ్యతిరేక ఆదేశాన్ని జారీ చేసే ముందు, బాధిత వ్యక్తికి, అది వినిపించాల్సిన అవసరము ఉంది అని నిర్ణయింపబడింది."
"अंत में, यह साफ़ है कि नाराजी याचिका के अंतर्गत informant/अपराधिक मामले की पुलिस को इत्तिला देने वाला व्यक्ति, पुलिस रिपोर्ट के खिलाफ (यदि वे इससे संतुष्ट नहीं हैं) एक याचिका अदालत में दाखिल कर सकता है।","చివరిగా, నిరసన పిటీషన్ లో భాగముగా సమాచారకర్త/ నిందితుడు విషయాన్ని పోలీసులకు తెలియజేసే వ్యక్తి, పోలీసు నివేదికకు వ్యతిరేకముగా (ఒకవేళ వారు సంతృప్తి గా లేక పోతే ) ఒక పిటీషన్ ను కోర్టులో దాఖలు చేయవచ్చు."
"हालांकि, इस अनूठे प्रावधान (जिसका उल्लेख भारत के किसी अधिनियम में नहीं है) के बारे में जागरूकता की कमी जरुर है, परन्तु अब नाराजी याचिका दाखिल करने का मौका दिया जाना, अदालतों द्वारा अपनी एक जिम्मेदारी के रूप में देखा जाने लगा है।","అయితే ఈ విశిష్ఠ నిబంధన (దీని గురించి భారతదేశములో ఏ చట్టములో చెప్పబడలేదు) గురించి అవగాహన తక్కువగా ఉంది, కాని ఇప్పుడు నిరసన పిటీషన్ దాఖలు చేయడానికి అవకాశము ఇవ్వడము, న్యాయస్థానములు తమ బాధ్యతలా భావించడము ప్రారంభించాయి."
किसी समय राजा ही विधि का निर्माण करता था तथा राजा ही व्यक्तियों को अभियोजित करता था।,ఏ సమయములోనైనా రాజే విధానము లను నిర్మిస్తారు మరియు రాజే వ్యక్తులను నియమిస్తారు.
राजा ही न्यायाधीश का काम करता था।,రాజే న్యాయ మూర్తిలా వ్యవహరిస్తారు.
लोकतांत्रिक व्यवस्था के आने के बाद न्याय के कार्य न्यायपालिका को प्राप्त हो गए तथा राज्य ने विधि के माध्यम से न्यायपालिका को दोषियों को दंड देने हेतु सशक्त किया।,"ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థ వచ్చిన తరువాత, న్యాయమును చెప్పే బాధ్యత న్యాయమూర్తికి లభించింది. మరియు రాష్ట్రము విధానముల ద్వారా న్యాయపాలకులను దోషులను శిక్షించేందుకు సమర్థవంతు లనుగా చేసింది."
न्यायपालिका के भीतर अलग अलग दंड न्यायालय होते हैं तथा इन दंड न्यायालयों को शक्तियां दी गई हैं।,న్యాయపాలకులలో వేరువేరు శిక్షా న్యాయస్థానములు ఉంటాయి మరియు శిక్షా న్యాయస్థానము లకు అధికారములు ఇవ్వబడ్డాయి.
यह लोगों के अपराध में विचारण कर सकते हैं तथा इन व्यक्तियों को उस विचारण के परिणामस्वरूप दंड भी दे सकते हैं।,వీరు నేరస్థుల నేరముల కోసము విచారణ చేస్తారు మరియు వారి విచారణకు అనుగుణముగా వారికి శిక్షను కూడా విధిస్తారు.
दंड प्रक्रिया संहिता 1973 की धारा 5 के अंतर्गत यह बताने का प्रयास किया गया है कि दंड देने की शक्ति किसी मजिस्ट्रेट या न्यायाधीश को प्राप्त नहीं होती है अपितु शक्तियां न्यायालय को प्राप्त होती हैं तथा न्यायालय किसी व्यक्ति का विचारण करता है और उसे दंडादेश सुनाता है।,శిక్షా స్మృతి సంహితము 1973 సెక్షన్ 5 లో భాగముగా శిక్ష ను విఢించే అధికారము మెజిస్ట్రేట్కు గాని న్యాయమూర్తికి గాని లభించలేదు కాని ఆ అధికారములు న్యాయస్థానములకు లభిస్తాయి. మరియు న్యాయస్థానము ఏవరైనా వ్యక్తిని విచారించి వారికి శిక్షాదేశములను వినిపిస్తాయని చెప్పడానికి ప్రయత్నము చేయబడింది.
दंड प्रक्रिया संहिता 1973 के अंतर्गत न्यायालयों को शक्तियां दी गई हैं एवं अध्याय 3 में इसका उल्लेख किया गया है।,శిక్షా స్మృతి సంహితము 1973లో భాగములో న్యాయ స్థానములకు అధికారములు ఇవ్వబడ్డాయి మరియు 3వ అధ్యాయములో వీటిని గురించి చెప్పబడింది.
इस लेख के माध्यम से हम न्यायालयों की कुछ शक्तियों को समझने का प्रयास करेंगे।,ఈ వ్యాసము ద్వారా మనము న్యాయస్థానముల కొన్ని అధికారములను అర్థము చేసుకొనే ప్రయత్నము చేద్దాము.
कौन से न्यायालय किसी अपराध का विचारण कर सकते हैं दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 26 के अंतर्गत न्यायालय का उल्लेख किया गया है जो किसी अपराध का विचारण करते हैं तथा भारत में किसी अपराध के संबंध में विचारण करने की शक्ति इन्हें प्राप्त है।,"ఎటువంటి న్యాయస్థానములు ఎటువంటి నేరము లను విచారిస్తాయి? శిక్షా స్మృతి సంహితము సెక్షన్ 26 లో భాగముగా ఏ నేరమునకు విచారణ చేస్తారు, మరియు భారత దేశములో ఏ నేరమునకు సంబంధించి విచారణ చేసే అధికారములు వీటికి లభించాయి మొదలగు వాటి గూర్చి చెప్పబడింది."
यह अधिनियम की इस धारा के माध्यम से बताने का प्रयास किया गया है।,ఈ అధికరణములో ఈ సెక్షన్ ద్వారా దీని గురించి చెప్పడానికి ప్రయత్నము జరిగింది.
"दंड प्रक्रिया संहिता में प्रथम अनुसूची में भारतीय दंड संहिता के अपराधों का उल्लेख है तथा इस अनुसूची में कौन से अपराध संज्ञेय हैं और कौन से अपराध असंज्ञेय हैं, अपराध जमानती होंगे या अजमानतीय होंगे तथा कौन से न्यायालय द्वारा विचारण होगा, इसका उल्लेख किया गया है।","శిక్షా స్మృతి సంహితములో మొదట అనుసూచికలో భారతీయ శిక్షా స్మృతిలో నేరముల ప్రస్తావన కలదు మరియు అనుసూచికలో ఏ అపరాధములు గుర్తింపు కలిగి ఉన్నాయి, మరియు ఏ అపరాధములకు గుర్తింపు లేదు, ఏ అపరాధములకు బెయిల్ వస్తుంది ఏవి బెయిల్ లేని అపరాధములు మరియు ఏ న్యాయస్థానము ద్వారా విచారణ జరుగుతుంది ఇటువంటి విషయ ప్రస్తావన చేయబడింది."
इस धारा में कहीं भी विचारण के संबंध में उच्चतम न्यायालय का नाम नहीं आता है।,"ఈ సెక్షన్ లో ఎక్కడా విచారణ కు సంబంధించి అత్యున్నత న్యాయస్థానము పేరు, ఎక్కడా రాలేదు."
किसी भी विचारण को उच्च न्यायालय नहीं करता।,ఏ విచారణనూ అత్యున్నత న్యాయస్థానము చేపట్టదు.
अपराधों का विचारण दंड प्रक्रिया संहिता के अंतर्गत केवल इन्हीं न्यायालय द्वारा किया जाता है।,"నేరముల విచారణ శిక్షా స్మృతి సంహితములో భాగముగా కేవలము, ఈ న్యాయస్థానముల ద్వారా చేపట్టబడుతుంది."
किशोरों के मामले को सुनने की अधिकारिता किस न्यायालय की होगी दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 27 के अंतर्गत यह उल्लेख किया गया है कि किशोरों के मामले में कौन से न्यायालयों को विचारण करने की अधिकारिता होगी।,చిన్న పిల్లల కేసు విచారణను ఏ న్యాయస్ఠానములో విచారణ చేస్తారు శిక్షా స్మృతిసంహితము సెక్షన్ 27లో భాగము గా చిన్నపిల్లల కేసులు విచారణ చేయడానికి ఏ న్యాయస్థానము నకు అధికారము ఇవ్వబడింది అనే విషయాల ప్రస్తావన ఇవ్వబడింది.
बालकों के मामले में पृथक से बाल न्यायालय होते हैं।,చిన్నపిల్లల విషయాలకు ప్రత్యేకముగా చిన్నపిల్లల కోర్టులు ఉంటాయి.
अगर बाल न्यायालय नहीं हैं तो ऐसी परिस्थिति में मुख्य न्यायिक मजिस्ट्रेट द्वारा बालकों का विचारण किया जाता है।,"ఒకవేళ చిన్నపిల్లల కోర్టులు లేకపోతే, చీఫ్ జ్యూడీషియల్ మెజిస్ట్రేట్ ద్వారా పిల్లల విచారణ చేయబడుతుంది."
इस धारा का उपयोग केवल तब किया जा सकता है जब न्यायालय में उपस्थित किए गए व्यक्ति की उम्र 16 वर्ष से कम होगी परंतु उनके द्वारा किया गया अपराध मृत्युदंड या आजीवन कारावास से दंडनीय नहीं होना चाहिए।,"న్యాయస్థానములో హాజరు పరచ బడిన వ్యక్తుల వయస్సు 16 సంవత్సరముల కన్నా తక్కువగా ఉంటే వారికి ఈ సెక్షన్ ను ఉపయోగిస్తారు, కాని వారి ద్వారా చేయబడ్డ నేరము మరణ శిక్ష లేదా జీవిత ఖైదు వంటి శిక్షార్హము కారాదు."
रघुवीर बनाम हरियाणा राज्य एआईआर 1981 एस सी 2037 के मामले में सत्र न्यायालय द्वारा एक बाल अभियुक्त को तीन अन्य व्यक्तियों के साथ भारतीय दंड संहिता की धारा 302 के अधीन अभियोजित कर उसे उक्त अपराध के लिए सिद्धदोष किया गया।,రఘువీర్ వర్సెస్ హరియాణా రాష్ట్రము ఎఐఆర్ 1981 ఎస్ సి 2037 కేసు విషయములో సెషన్స్ న్యాయస్థానము ద్వారా నిందితుడైన ఒక చిన్నపిల్లవానితో పాటు ముగ్గురు వ్యక్తులను భారతీయ శిక్షా స్మృతి సెక్షన్ 302 ను విధించి ఆ నేరములో దోషులుగా నిర్ధారించారు.
किंतु सुप्रीम कोर्ट ने संहिता की धारा 27 के अनुसरण में कथित अपराध के विचारण को रद्द करते हुए उक्त विचारण को हरियाणा बाल अधिनियम 1974 के अधीन किए जाने के निर्देश दिए।,కాని అత్యున్నత న్యాయ స్థానము సుప్రీం కోర్ట్ సంహితములో సెక్షన్ 27 ను అనుసరించి చెప్పబడిన నేరము యొక్క విచారణను రద్దు చేస్తూ ఆ విచారణను హరియాణా బాలల చట్టము 1974 ప్రకారము చేయమని ఆదేశమును ఇచ్చింది.
"प्रताप सिंह बनाम झारखंड राज्य के वाद में उच्चतम न्यायालय निर्णय दिया कि जहां मजिस्ट्रेट को यह पता है कि अभियुक्त किशोर आयु का है अर्थात 18 साल से कम आयु का है, लड़का लड़की कुछ भी हो तो सबसे पहले अपराध की तारीख को अभियुक्त की निश्चित आयु क्या थी, इसका निर्धारण करना चाहिए।","ప్రతాప్ సింగ్ వర్సెస్ జార్ఖండ్ రాష్ట్రము దావాలో హైకోర్ట్ ఎక్కడైనా మెజిస్ట్రేట్ నిందితుడు బాల్యావస్థలో ఉన్నాడా అంటే అతని వయసు 18 కన్నా తక్కువగా ఉందా, బాలుడైనా బాలికైనా ఏది ఏమైనా ముందుగా నేరము జరిగిన తేదీ నాటికి నిందితుని వయసు ఎంత అనేది ముందుగా నిర్ధారణ చేసుకోవాలి."
"जन्म- मृत रजिस्टर में दर्ज तारीख,स्कूल रजिस्टर में लिखी तारीख विश्वसनीय आधार माना जाएगा।","జనన-మరణ రిజిస్టర్లో నమోదు కాబడిన తేదీ, పాఠశాల రిజిస్టర్లో నమోదు కాబడిన తేదీలను నమ్మదగ్గ ఆధారములుగా స్వీకరిస్తారు."
अभियुक्त को स्वयं को किशोर आयु का सिद्ध करने की भार नहीं होता है।,నిందితునికి తాను బాల్యావస్థలో ఉన్నానని నిరూపించుకోవాల్సిన అవసరము లేదు.
अपितु मजिस्ट्रेट ही अभिनिर्धारित करता है कि अभियुक्त किशोर आयु का है या नहीं।,అతను బాల్యావస్థలో ఉన్నాడని మెజిస్ట్రేట్ నిర్ణయిస్తారు.
उच्च न्यायालय और सत्र न्यायालय क्या दंड दे सकते हैं यह सबसे महत्वपूर्ण प्रश्न है कि उच्च न्यायालय एवं सत्र न्यायालय क्या दंड दे सकेंगे और कितनी कितनी अवधि के दंड दिए जाने की शक्ति इन दोनों न्यायालयों को प्राप्त है।,హైకోర్ట్ మరియు సెషన్సు కోర్ట్ ఎటువంటి శిక్షలను విధించవచ్చు? ఇది అన్నిటి కన్నా ముఖ్యమైన ప్రశ్న హైకోర్ట్ మరియు సెషన్సుకోర్ట్ ఎటువంటి శిక్లలను విధిస్తాయి మరియు ఎంత శిక్షా కాలము ఉన్న శిక్షలను విధించడానికి ఈ రెండు కోర్టులకు అధికారములు లభించాయి?
"इस प्रश्न का उत्तर हमें दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 28 में प्राप्त होता है, जहां यह बताया गया है कि उच्च न्यायालय एवं सत्र न्यायालय क्या दंड दे सकेंगे एवं दंड देने में इन दोनों न्यायालय को क्या शक्तियां प्राप्त है।",ఈ ప్రశ్నకు సమాధానము మనకు శిక్షా సంహితములో సెక్షన్ 28 లో దొరుకుతుంది. హైకోర్ట్ మరియు సెషన్సు కోర్ట్ ఎటువంటి శిక్షలను విధించవచ్చు మరియు శిక్షలను విధించడానికి ఈ రెండు కోర్టులకు అధికారములు లభించాయి? అనేది ఇక్కడ చెప్పబడింది.
दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 28 के अंतर्गत मुख्य तीन न्यायालयों का उल्लेख किया गया है जिनके द्वारा दंड दिया जाता है।,శిక్షా సంహితములో సెక్షన్ 28లో శిక్షలను విధించే మూడు ముఖ్య న్యాయస్థానముల ప్రస్తావన చేయబడింది
उच्च न्यायालय उच्च न्यायालय विधि द्वारा प्राधिकृत कोई भी दंड दे सकता है जिस दंड को भारतीय दंड विधि में भारतीय संसद द्वारा पारित अधिनियम के माध्यम से अधिनियमित किया गया है।,"హైకోర్ట్ హైకోర్ట్ భారత పార్లమెంట్ ద్వారా అమోదించబడి మరియు జారీ చేయబడి, భారతీయ శిక్షా స్మృతి సంహితములో పొందుపరచబడిన చట్టములలో దేనినైనా విధించగలదు."
वह दंड उच्च न्यायालय द्वारा दिया जा सकता है।,ఆ శిక్షలను హైకోర్ట్ విధించగలదు.
ऐसा दंड किसी भी प्रकार का हो सकता है।,ఆ శిక్షలు ఎటువంటివైనా కావచ్చు.
"दंड दिए जाने के संबंध में उच्च न्यायालय भारतीय दंड व्यवस्था की सर्वाधिक शक्तिशाली संस्था है, जो किसी भी भांति का दंड दे सकती है।","శిక్షలు విధించే విషయములో హైకోర్ట్ భారతీయ శిక్షా వ్యవస్థలో అన్నిటి కన్న ఎక్కువ అధికారములు ఉన్న సంస్థ, అందువలన అది ఎటువంటి శిక్షలనైనా విధించగలదు."
प्रवृत विधि में जो भी दंडो का उल्लेख किया गया है वह दंड उच्च न्यायालय द्वारा दिए जा सकेंगे।,చట్టముల లో పేర్కొన్న శిక్షలన్నీ హైకోర్ట్ న్యాయస్థానము ద్వారా విధించబడతాయి.
सत्र न्यायाधीश द्वारा दिया जाने वाला दंड दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 28 के अंतर्गत सत्र न्यायालय का उल्लेख किया गया है।,సెషన్సు న్యాయమూర్తి ద్వారా విధించబడే శిక్షలు భారతీయ శిక్షా స్మృతి సంహితములో సెక్షన్ 28లో సెషన్సు న్యాయస్థానము గురించి ప్రస్తావించబడింది.
सत्र न्यायालय को कितने भागों में बांटा जा सकता है एवं कौन-कौन से न्यायालय सेशन न्यायालय कहलाएंगे एवं जिन के पीठासीन अधिकारी न्यायाधीश कहलाएंगे।,సెషన్సు న్యాయస్థానము ఎన్ని భాగములుగా విభజింపగలము మరియు ఏ ఏ న్యాయస్థానము సెషన్సు న్యాయస్థానములుగా పిలవబడతాయి మరియు ఆ పీఠముపై ఆసీనులై ఉన్న అధికారులను న్యాయమూర్తులు అంటారు.
न्यायाधीशों को दंड देने की शक्ति कहां तक होगी।,న్యాయమూర్తులకు శిక్షలను విధించే అధికారములు ఎంతవరకూ ఉంటాయి?
"सत्र न्यायाधीश कोई भी सत्र न्यायाधीश का न्यायालय विधि द्वारा प्राधिकृत कोई भी दंडादेश दे सकता है,परन्तु सत्र न्यायालय द्वारा दिया जाने वाला मृत्युदंड उच्च न्यायालय द्वारा पुष्ट किए जाने की आवश्यकता होगी।","సెషన్సు న్యాయమూర్తి ఎవరైనా సెషన్సున్యాయమూర్తి న్యాయస్థాన చట్టముల ప్రకారము నిర్ధారించబడ్డ ఎటువంటి శిక్షలనైనా విధించగలరు, సెషన్సు న్యాయస్థానము ద్వారా విధింపబడిన మరణ శిక్ష హైకోర్ట్ ద్వారా నిర్ధారింపబడవలసిన అవసరము ఉంటుంది."
किसी भी सत्र न्यायाधीश द्वारा दिया गया मृत्युदंड उच्च न्यायालय द्वारा पुष्ट किया जाता है।,ఏదైనా సెషన్స్ న్యాయమూర్తి ద్వారా విధించబడ్డ మరణ శిక్ష హైకోర్ట్ ద్వారా నిర్ధారించబడుతుంది.
जब उच्च न्यायालय किसी भी सिद्धदोष को दिए मृत्युदंड को पुष्ट कर देता है तो ही वह मृत्युदंड मान्यता रखता है।,ఎవరైనా దోషిగా నిర్ధారింపబడిన వ్యక్తికి విధించబడ్డ మరణశిక్షను హైకోర్ట్ ధృవపరుస్తుంది. అప్పుడే ఆ శిక్ష గుర్తింపబడుతుంది.
अपर सत्र न्यायाधीश कोई भी अपर सत्र न्यायाधीश वह सभी दंड दे सकता है जो सत्र न्यायाधीश दे सकता है।,అదనపు సెషన్స్ న్యాయమూర్తి సెషన్స్ న్యాయమూర్తి విధించే శిక్షలన్నీ అదనపు సెషన్స్ న్యాయమూర్తి కూడా విధించగలరు.
"सहायक सत्र न्यायधीश सहायक सत्र न्यायधीश मृत्यु दंड, आजीवन कारावास या 10 वर्ष से अधिक की कारावास की अवधि के सिवाय कोई भी दंडादेश दे सकता है।","సహాయక (అసిస్టెంట్) సెషన్స్ న్యాయమూర్తి అసిస్టెంట్ సెషన్స్ న్యాయమూర్తి మరణ శిక్ష,జీవిత ఖైదు, 10 సంవత్సరముల కన్నా ఎక్కువ కారాగార శిక్షలను కాకుండా ఏదైనా శిక్షను విధించగలరు."
अर्थात सहायक सत्र न्यायाधीश मृत्युदंड आजीवन कारावास और 10 वर्ष के ऊपर का कारावास नहीं दे सकता है।,"అనగా అసిస్టెంట్ సెషన్స్ న్యాయమూర్తి మరణ శిక్ష, జీవిత ఖైదు, 10 సంవత్సరము ల కన్నా ఎక్కువ కారాగార శిక్ష లను విధించలేరు."
उसे केवल किसी भी सिद्धदोष को 10 वर्ष तक कारावास दिए जाने की शक्ति प्राप्त है।,ఆయనకు కేవలము ఏదైనా దోష నిర్ధారణకు 10 సంవత్సరముల కారాగార శిక్షను విధించే అధికారము మాత్రమే ఉంది.
"किसी भी मामले में न्यायाधीश कितना दंड देंगे, दंड की अवधि न्यायाधीश के विवेक पर निर्भर होगी।",ఏ కేసులో అయినా న్యాయమూర్తి ఎంత శిక్షను విధించగలరు ఎంత కాలము వరకు శిక్షను విధించగలరు అనేది న్యాయమూర్తి వివేకము పై అధారపడి ఉంటుంది.
उच्चतम न्यायालय ने मध्यप्रदेश राज्य बनाम घनश्याम सिंह के वाद में यह स्पष्ट किया है कि उस उद्देश्य को ध्यान में रखते हुए जिसके लिए किसी अभियुक्त को दंडित किया जाता है।,మధ్యప్రదేశ్ రాష్ట్రము వర్సెస్ ఘన శ్యామ్ సింగ్ కేసులో ఏదైనా ఒక ఉద్దేశ్యాన్ని దృష్టి లో ఉంచుకొని ఎవరైనా నిందితుడిని శిక్షించ వచ్చు అని అత్యున్నత న్యాయస్థానము ఈ కేసు విషయములో స్పష్టము చేసింది.
यह सर्वसाधारण नियम नहीं बनाया जा सकता कि विचारण में अत्यधिक विलंब के सभी मामलों में अभियुक्तों को न्यूनतम दंड से दंडित किया जाना उचित होगा।,విచారణ లో ఎక్కువ ఆలస్యము జరుగుతున్న అన్ని కేసులలో నిందితులకు తక్కువ శిక్షను విధించడము సరైనదే అని సర్వ సాధారణ నియమము ను చేయలేము.
दूसरे शब्दों में या कहा जा सकता है कि विचारण का लंबे समय तक लंबित रहना स्वयमेव अभियुक्त को कम दंड दिए जाने का उचित कारण नहीं माना जाना चाहिए।,వేరే మాటల లో చెప్పాలంటే విచారణ ఎక్కువ కాలము కొనసాగుతూ ఉండడము స్వయముగా నిందితునికి తక్కువ శిక్షను విధించడము సరైన కారణముగా తీసుకోలేము.
"किसी भी न्यायालय द्वारा दंड की अवधि न्यायाधीश के विवेक पर निर्भर करती है, परंतु ऐसा विवेक भी युक्तियुक्त होना चाहिए।","ఏదైనా న్యాయస్థానము ద్వారా విధించబడే శిక్షాకాలము న్యాయమూర్తి వివేకము పై ఆధారపడి ఉంటుంది, కాని ఆ వివేకము కూడా సహేతుకమైనదై ఉండాలి."
कोई भी अपराध में दंड अपराध की गंभीरता को देख कर दिया जाना चाहिए।,ఏదైనా నేరమునకు శిక్ష నేర తీవ్రత ఆధారముగా విధించబడాలి.
"कर्नाटक राज्य बनाम राजू के बाद में कुछ ऐसा ही मामला सामने आया था, जिसमें 10 वर्ष की बच्ची का बलात्कार करने वाले अभियुक्त को 7 वर्ष के कारावास से दंडित किया गया था, परंतु कर्नाटक उच्च न्यायालय की एकल पीठ में दंड को कम करके साढ़े 3 वर्ष का कर दिया था।","కర్నాటక రాష్ట్రము వర్సెస్ రాజు కేసులో ఇటువంటి విషయమే వెలుగులోనికి వచ్చింది, ఈ కేసులో 10 సంవత్సరముల బాలిక ను బలాత్కారము చేసిన నిందితునికి 7 సంవత్సరముల కారాగారశిక్ష విధించబడినది, కాని కర్నాటక హైకోర్ట్ సింగిల్ బెంచ్ కోర్టులో ఆ శిక్ష మూడున్నర సంవత్సరములకు తగ్గించబడింది."
उच्चतम न्यायालय ने इस निर्णय की भर्त्सना की थी तथा कम से कम 10 वर्ष तक का दंड इस अपराध में दिए जाने के संदर्भ में उल्लेख किया था।,అత్యున్నత న్యాయస్థానము ఈ తీర్పును ఖండిస్తూ తక్కువలో తక్కువగా ఈ నేరానికి 10 సంవత్సరముల శిక్షను విధించాలని ప్రస్తావించింది.
हालांकि बाद में बलात्कार जैसे अपराध में भारतीय दंड संहिता में संशोधन कर दिए गए तथा बलात्कार में मृत्युदंड तक का प्रावधान रख दिया गया है।,అయితే తరువాత కాలములో బలాత్కారము వంటి అపరాధానికి భారతీయ శిక్షా స్మృతిలో సవరణలు చేసిన తరువాత ఈ నేరమునకు మరణ శిక్షను చట్టముగా చేసారు.
इस कड़ी में केवल उच्च न्यायालय एवं न्यायाधीशों की दंड देने की शक्ति का उल्लेख किया गया है।,ఈ భాగములో కేవలము హైకోర్ట్ మరియ న్యాయమూర్తులకు మాత్రమే శిక్షను విధించే ప్రస్తావన చేసారు.
अगली कड़ी में मजिस्ट्रेट द्वारा दंड दिए जाने की शक्ति का उल्लेख किया जाएगा तथा दंड न्यायालय की अन्य शक्तियों के संबंध में भी चर्चा की जाएगी।,తదుపరి భాగములో మెజిస్ట్రేట్ ద్వారా శిక్షలు విధింపబడే అధికారముల ప్రస్తావన మరియు శిక్షా న్యాయస్థానం యొక్క ఇతర అధికారములకు సంబంధించిన చర్చ జరుగుతుంది.
सिविल प्रक्रिया संहिता 1908 के अंतर्गत जब पक्षकारों को समन किया जाता है तो आदेश 9 के अंतर्गत पक्षकारों की उपस्थिति या अनुपस्थिति के परिणाम दिए गए है।,సివిల్ ప్రక్రియ సంహితము 1908లో పక్షదారులకు సమనులు ఇచ్చినప్పుడు 9వ ఆదేశములో పక్షదారుల హాజరు లేదా గైర్హాజరుల పరిణామములు ఇవ్వబడ్డాయి.
एकपक्षीय आज्ञप्ति का अर्थ बुलाए गए पक्षकारों द्वारा अदालत में उपस्थित नहीं होने के कारण किसी एक पक्षकार को सुना जाना तथा जो पक्षकार अदालत में उपस्थित न होकर अपने लिखित अभिकथन नहीं करता है उस पक्षकार को वाद से एकपक्षीय कर दिया जाता है।,ఏకపక్షఉత్తర్వు అంటే పిలవబడిన పక్ష్దదారులు కోర్టు లో హాజరు కాక పోవడము వలన మరొక పక్ష్దదారుని కి వినిపించడము జరిగేది.ఏ పక్ష్దదారులు కోర్టు లో హాజరు కాలేదో హాజరు కాని పక్షదారులు తమ గైర్హాజరీకి తగిన కారణాలను లిఖిత పూర్వకము గా ఇవ్వకపోయినా ఆ వాదన ఏకపక్షవాదన గా చేయ బడుతుంది.
जो पक्षकार न्यायालय में वाद लेकर आता है केवल उसी के तर्क को सुनकर केवल उसी के साक्षियों को सुनकर न्यायालय द्वारा एक पक्षीय आदेश या आज्ञप्ति पारित कर दी जाती है।,"ఏ పక్షదారులైతే విచారణకు హాజరు అవుతారో కేవలము వారి వాదనను మాత్రమే,కేవలము వారి సాక్ష్యులను మాత్రమే విచారించి న్యాయస్థానము ఏకపక్షఉత్తర్వు ను జారీ చేస్తుంది."
"हालांकि एकपक्षीय आज्ञप्ति नैसर्गिक न्याय के सिद्धांत के विरुद्ध है, क्योंकि इस एकपक्षीय आज्ञप्ति या निर्णय में केवल एक ही पक्षकार को सुना जाता है, जिस प्रकार के विरुद्ध आदेश हैं, निर्णय पारित किया जाता है उस पक्षकार को सुना नहीं जाता है।","అయితే ఏకపక్షఉత్తర్వు నైసర్గిక న్యాయ సిద్ధాంతాలకు వ్యతిరేకము,ఎందుకంటే ఈ ఏకపక్షఉత్తర్వు లేదా తీర్పు చెప్పేటప్పుడు కేవలము ఒకే పక్షము ను విచారించటము జరుగుతుంది.ఎటువంటి వ్యతిరేక ఆదేశములు, ఆ పక్షము వారు వినకుండానే తీర్పు జారీ చేయబడుతుంది."
उसकी अनुपस्थिति में एकपक्षीय आज्ञप्ति पारित कर दी जाती है।,అతని గైర్హాజరీ లో ఏకపక్షడిక్రీ ని జారీ చేస్తారు.
एकपक्षीय आज्ञप्ति उसी स्थिति में पारित की जाती है जिस स्थिति में पक्षकार समन द्वारा सूचना प्राप्त होने पर भी न्यायालय में उपस्थित होकर लिखित अभिकथन नहीं करता है।,"సమను ద్వారా సూచన అందుకునప్పటికీ పక్షదారుడు న్యాయస్థానానికి హాజరు కాకపోతే, వ్రాత పూర్వక పత్రమును దాఖలు చేయక పోయినా అటువంటి పరిస్థితులలో ఏకపక్ష డిక్రీని జారీ చేస్తారు."
बाद में आगे की कार्यवाही में भाग नहीं लेता है तथा विचारण का भागीदार नहीं बनता है।,తరువాత వారు తదుపరి దర్యాప్తులో పాల్గొనరు మరియు విచారణ లో భాగస్థులు కాలేరు.
इस परिस्थिति में पक्षकार वाद से बचने का प्रयास करता है।,ఇటువంటీ పరిస్థితిలో పక్షదారుడు వాదన నుండి తప్పించుకునే ప్రయత్నము చేస్తారు.
"दीवानी प्रकरण में एकपक्षीय आज्ञप्ति दिया जाना भी एक आवश्यक कार्य है, क्योंकि पक्षकार मुकदमों से बचते है तथा जिन पक्षकारों के अधिकारों का अतिक्रमण हुआ है एवं पक्षकारों को व्यथित किया गया है वह पक्षकार जो किसी व्यक्ति विशेष के कार्यों द्वारा आहत हैं।","సివిల్ కేసులలో పక్షదారులు కేసు నుండి తప్పించుకోవడము,పక్షదారులు హక్కులను ఉల్లంఘిచడము మరియు పక్షదారులను బాధించడము ఒక పక్షదారుడు ఎవరైనా మరొక వ్యక్తి కారణముగా భయపడడము వంటి పరిస్థితులలో ఏకపక్ష డిక్రీని జారీ చెయ్యడము కూడా ఒక అత్యవసరమైన పనిగా ఉంది."
ये लोग ऐसी अनुपस्थित रहने वाले पक्षकार के कारण न्यायालय में उपस्थित होकर न्याय प्राप्त नहीं कर पाते हैं।,ఇటువంటి గైర్హాజరయ్యే వ్యక్తుల వలన న్యాయస్థానములో హాజరైనప్పటికీ న్యాయాన్ని అందుకోలేక పోతున్నారు.
न्याय के सिद्धांतों को गतिशील बनाने हेतु एक एकपक्षीय आज्ञप्ति दी जाती है तथा यह न्यायालय की विशेष शक्ति है।,న్యాయ సిద్దాంతముల వేగము పెంచడానికి ఏకపక్ష ఉత్తర్వును జారీ చేస్తారు మరియు ఇది న్యాయస్థానము యొక్క గొప్ప శక్తి.
"जहां समन सम्यक रूप से तामील किया गया हो और प्रतिवादी उपस्थित नहीं हों, वहां न्यायालय एकपक्षीय अग्रसर हो सकेगा।","ఎక్కడైతే సమను సమయ ప్రకారము అందజేయబడిందో మరియు ప్రతివాది హాజరు కాలేదో, అక్కడ న్యాయస్థానము ఏకపక్షముగా నిర్ణయము తీసుకోవచ్చు."
"एकपक्षीय आज्ञप्ति पारित कर सकेगा, इसी प्रकार यदि प्रतिवादी समन प्राप्ति के हस्ताक्षर करने से इंकार कर दे तथा रजिस्ट्रीकरण पत्र को भी लेने से मना कर दे तब ऐसे प्रतिवादी के विरुद्ध एकपक्षीय कार्रवाई की जा सकेगी।","ఏకపక్ష ఉత్తర్వును జారీ చేయగలదు, ఇదే విధముగా ప్రతివాది సమను స్వీకరించిన తరువాత తన సంతకము పెట్టడానికి నిరాకరించినా మరియు రిజిస్టర్ పత్రమును కూడా తీసుకోవడానికి నిరాకరించినా అప్పుడు అటువంటి ప్రతివాదికి వ్యతిరేకముగా ఏకపక్ష ఉత్తర్వును జారీ చేయగలదు."
यदि सुनवाई एकपक्षीय स्थगित कर दी गई हो तो प्रतिवादी उपसंजात हो सकेगा और उपसंजाति के लिए हेतु संरक्षित कर सकेगा।,ఒక వేళ ఏకపక్ష విచారణ వాయిదా వెయబడితే ప్రతివాది లొంగిపొవచ్హు మరియు లొంగిపోయిన వారికి రక్షణను కల్పించడము జరుగుతుంది.
न्यायालय खर्च दिलवाकर या अन्यथा सुने जाने और लिखित कथन संस्थित किए जाने का आदेश दे सकेगा।,న్యాయస్థానము ఖర్చులను ఇప్పించడము లేదా విన్న లేదా వ్రాసిన కథనములను దాఖలు చేయమని ఆదేశాలను ఇవ్వవచ్చు.
अगर सुनवाई पूरी गई हो और वाद को निर्णय के लिए रखा गया हो तो ऐसी परिस्थिति में आदेश 9 के नियम 7 के अंतर्गत एकपक्षीय आदेश को अपास्त नहीं किया जाना चाहिए।,"ఏదైనా కేసులో ఒకవేళ విచారణ పూర్తయ్యి మరియు తీర్పు కోసము పక్కన పెట్టినఫ్ఫుడు, అటువంటి పరిస్థితిలో ఆదేశము 9లో నియమము 7 ప్రకారము ఏకపక్ష డిక్రీను కొట్టివేయడము జరగకూడదు."
यह सुनील कुमार बनाम प्रवीणचंद्र के मामले में 2008 राजस्थान 179 में कहा गया है।,ఇది సునీల్ కుమార్ వర్సెస్ ప్రవీణ్ చంద్ కేసు విషయములో రాజస్థాన్ 179లో చెప్పబడింది.
जहां ऐसा प्रतिवादी जिसके विरुद्ध एकपक्षीय आज्ञप्ति पारित की गई है।,అక్కడ ప్రతివాదికి వ్యతిరేకముగా ఏకపక్ష డిక్రీ జారీ చేయబడింది.
न्यायालय का समाधान कर देता है कि- समन सम्यक रूप से तामील नहीं हुआ था।,న్యాయస్థానమునకు సమను సమయానికి అందింపబడలేదని జవాబు చెబుతారు.
"उसके उपस्थित नहीं होने का कोई पर्याप्त कारण है, वह ऐसे एकपक्षीय एकपक्षीय आज्ञप्ति को अपास्त किए जाने के लिए आवेदन कर सकेगा और न्यायालय ऐसे आवेदन पर खर्च देखकर या अन्यथा शर्त पर एकपक्षीय आज्ञप्ति को अपास्त करने का आदेश दे सकेगा।","అతను హాజరు కాక పోవటము అనేది సరిపడా కారణము కాదు, అతను అటువంటి ఏకపక్షడిక్రీను కొట్తివేయడానికి అభ్యర్ధన చేసుకోవచ్చు మరియు న్యాయస్థానము అటువంటి అభ్యర్ధనా పత్రము ల పై ఖర్చును చూసి లేదా వేరే షరతు పై ఏకపక్షడిక్రీను రద్దు చేయమని ఆదేశించవచ్చు."
वीके इंडस्ट्रीज बनाम मध्य प्रदेश इलेक्ट्रॉनिक बोर्ड के मामले में यह उल्लेख किया गया है कि एकपक्षीय आज्ञप्ति को अपास्त किए जाने के लिए जो शर्तें निर्धारित की जाएगी।,వీకే ఇండస్ట్రీస్ వర్సెస్ మధ్యప్రదేశ్ ఎలక్త్రానిక్ బోర్డ్ కేసు విషయములో ఏకపక్ష ఉత్తర్వును రద్దు చేయటానికి ఉండవలసిన షరతుల ప్రస్తావన చేయబడింది.
उन शर्तों को युक्तियुक्त होना चाहिए।,ఆ షరతులు సరిఅయినవి అయ్యి ఉండాలి.
कोई भी ऐसी शर्त जो युक्तियुक्त नहीं है उसे आज्ञप्ति अपास्त किए जाने के लिए न्यायालय द्वारा शर्तों में शामिल नहीं किया जाना चाहिए।,ఉత్తర్వులు రద్దుచేయటానికి ఏదైనా షరతు సరి అయినది కాకపోతే దానిని న్యాయస్థాన షరతులలో కలపకూడదు.
कोई भी एकपक्षीय आज्ञप्ति केवल इस आधार पर की समन की तामील में अनियमितता की गई थी अपास्त नहीं की जा सकेगी।,కేవలము సమనులు అందించడములో అవకతవకల కారణముగా ఏదైనా ఏకపక్ష డిక్రీను కొట్టివేయడము జరుగదు.
"समन की तामील में अनियमितता के साथ पक्षकार के पास कोई पर्याप्त युक्तियुक्त हेतु भी होना चाहिए,जिसके कारण वह न्यायालय में उपस्थित नहीं हो सका।",న్యాయస్థానములో హాజరు కాలేకపోవడానికి సమనును అందించడములో అవకతవకలతో పాటు పక్షదారుని వద్ద ఏదైనా సరైన కారణము కూడా ఉండాలి.
"किशोर कुमार अग्रवाल बनाम वासुदेव प्रसाद गुटगुटिया एआईआर 1977 पटना 131 के मामले में यह कहा गया है कि यहां कोई मामला एक न्यायालय से दूसरे न्यायालय को अंतरित कर दिया गया हो, लेकिन उसकी सूचना पक्षकारों को नहीं दी गई हो वहां किसी पक्षकार के विरुद्ध पारित एकपक्षीय आज्ञप्ति अपास्त किए जाने योग्य होगी।","కిషోర్ కుమార్ అగర్వాల్ వర్సెస్ వాసుదేవ ప్రసాద్ గుట్ గుటియా ఎ ఐ ఆర్ 1977 పాట్నా 131 కేసు విషయములో చెప్పబడిన దేమిటంటే ఇక్కడ ఏ విషయమైనా ఒక న్యాయస్థానము నుండి మరొక న్యాయస్థానము నకు బదిలీ చేయబడింది, కాని ఆ విషయము గురిచి సూచన పక్షదారులకు ఇవ్వబడలేదు అక్కడ ఏ పక్షదారునికి వ్యతిరేకముగా జారీ చేయబడ్డ ఏకపక్షడిక్రీ రద్దు చేయ తగినది."
एवी चार्ज बनाम एस एम आर ट्रेडर्स और अन्य ए आई आर 1980 केरल 100 के प्रकरण में यह कहा गया है कि जहां कोई तिथि प्रतिवादी के साक्ष्य के लिए नियत हो वह प्रतिवादी नियत तिथि को बीमारी के कारण उपस्थित नहीं हुआ हो एकपक्षीय आज्ञप्ति को अपास्त कराने वाद की पुनर्स्थापना के लिए प्रस्तुत आवेदन संधारण योग्य होगा।,ఎవి చార్జ్ వర్సెస్ ఎస్ ఎమ్ ఆర్ ట్రేడర్లు మరియు ఇతరులు ఎ ఐ ఆర్ 1980 కేరళ 100వ ప్రకరణలో చెప్పబడిన దేమిటంటే ఎక్కడైతే ప్రతివాది సాక్ష్యము కోసము నియమించబడ్డప్పుడు ఆ ప్రతివాది రోగగ్రస్థుడవటము వలన కోర్టుకు హాజరు కాలేకపోతే ఏకపక్ష డిక్రీని పక్కన పెట్టడానికి మరియు వాదనను తిరిగి మొదలు పెట్టడానికి సమర్పించిన ఆవేదనాపత్రము నిర్వహించదగినది.
एक अन्य मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा बीमारी को भी युक्तियुक्त बीमारी माना गया है।,మరొక కేసులో ఈ వ్యాధిని అత్యున్నత న్యాయస్థానము సరైన వ్యాధిగా పరిగణించబడింది.
पक्षकार किसी ऐसी बीमारी से पीड़ित हो जिस बीमारी के कारण वह न्यायालय तक आ पाने में असमर्थ हो तो ही इस कारण से डिक्री को अपास्त किए जाने हेतु आवेदन किया जा सकता है।,పక్షదారుడు ఏదైనా రోగముతో బాధ పడుతూ న్యాయస్థానమునకు రావడములో అసమర్థుడైనప్పుడు ఆ కారణము ను చూపిస్తూ ఉత్తర్వులను రద్దు చేయడానికి అభ్యర్థనా పత్రమును సమర్పించవచ్చు.
मैसर्स प्रेस्टिज लाइट्स लिमिटेड स्टेट बैंक ऑफ इंडिया के मामले में इलाहाबाद हाईकोर्ट द्वारा यह अभिनिर्धारित किया गया कि किसी एकपक्षीय आज्ञप्ति को अपास्त कराने हेतु प्रस्तुत आवेदन पत्र को इस आधार पर खारिज नहीं किया जाना चाहिए कि निर्णीत ऋणी द्वारा विषय से संबंधित कोई पूर्व निर्णय पेश नहीं किया गया।,మైర్సస్ ప్రెస్టీజ్ లైట్స్ లిమిటెడ్ స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా కేసు విషయములో అలహాబాదు హైకోర్ట్ ద్వారా నిర్ణీత ఋణ గ్రహీత ద్వారా విషయమునకు సంబంధించి ఎటువంటి పూర్వ నిర్ణయము సమర్పించబడనప్పుడు ఏదైనా ఏకపక్షడిక్రీని పక్కన పెట్టడానికి సమర్పించ బడిన అభ్యర్థనాపత్రమును ఈ అధారముల తో కొట్టివేయడానికి వీలు లేదని కోర్టు నిర్ధారించింది.
न्यायालय के लिए भी विधि की अज्ञानता क्षम्य (माफी योग्य) नहीं है।,న్యాయస్థానానము కూడా చట్టము పట్ల అజ్నానాన్ని మన్నించదు.
समय-समय पर भारत के उच्च न्यायालय एवं उच्चतम न्यायालय में एकपक्षीय आज्ञप्ति को अपास्त किए जाने हेतु आने वाले वादों में कुछ पर्याप्त और अपर्याप्त कारणों का वर्गीकरण किया गया है।,ప్రతీ సందర్భములోనూ భారత దేశపు ఉన్నత న్యాయస్థానము మరియు అత్యున్నత న్యాయస్థానము ఏకపక్షడిక్రీని పక్కన పెట్టడానికి అవసరమైన వాదనలలో కొన్నిసరిపోయే మరియు సరిపడని కారణములుగా వర్గీకరించబడ్డాయి.
सुनवाई की तिथि के संबंध में सद्भावनापूर्ण भूल।,వినికిడి తేదీ కి సంబంధించి గందరగోళపూర్వకమైన తప్పిదము.
गाड़ी का विलंब से पहुंचना।,బండి ఆలస్యముగా చేరుకోవటము.
अधिवक्ता का बीमार हो जाना।,న్యాయవాది రోగగ్రస్థుడవటము.
डायरी में सुनवाई की तारीख गलत अंकित कर दी जाना।,డైరీలో విచారణ తేదీ తప్పుగా నమోదుకాబడటము.
वाद मित्र अथवा संरक्षक की लापरवाही।,స్నేహితుడు లేదా మరియు సంరక్షకుని అజాగ్రత్త.
पक्षकार के संबंधी की मृत्यु हो जाना।,పక్షదారుని బంధువులు మరణించడము.
पक्षकार का कारवासित हो जाना।,పక్షదారునికి కారాగార శిక్ష విధింపబడటము.
विरोधी पक्षकार द्वारा निदेश नहीं मिलना।,విరోధి పక్షదారుల నుండి ఆదేశము లభించలేదు.
सिविल प्रक्रिया संहिता अंतर्गत कोई भी डिक्री किसी भी आवेदन पर तब तक अपास्त नहीं की जाएगी जब तक वाद के विरोधी पक्षकार को उसकी सूचना नहीं दी जाती।,"సివిల్ ప్రక్రియ సంహితలో చెప్పబడినట్టుగా ఎంతవరకు వాది యొక్క విరోధి పక్షిదారును నుండి ఎటువంటి సూచన లభించదో, అంతవరకూ ఏదైనా డిక్రీని ఏ దరఖాస్తుపైనా అంతవరకూ కేటాయించకూడదు."
वाद के विरोधी पक्षकार को सूचना देने के उपरांत ही एकपक्षीय डिक्री को अपास्त किया जा सकेगा।,"వాది యొక్క విరోధి పక్షదారుడు సూచన ఇచ్చిన తరువాత మాత్రమే, ఏక పక్షడిక్రీని కేటాయించడము జరుగుతుంది."
अनुपस्थिति के कारणों की पर्याप्तता का प्रश्न है या प्रत्येक मामले की परिस्थितियों पर निर्भर करता है।,గైర్ హాజరుకు గల కారణాల సమర్ధత యొక్క ప్రశ్న లేదా ప్రత్యేక విషయాలలో ఉన్న పరిస్థితులపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
चक्रधर चौधरी बना पदमालवदास के मामले में हाई ब्लड प्रेशर को अनुपस्थिति का पर्याप्त कारण माना है।,చక్రధర్ చౌదరి వర్సెస్ పద్మాలవదాస్ కేస్ విషయములో అధిక రక్తపోటు కారణమును గైర్ హాజరుకు సరిపోయే కారణముగా సమ్మతించారు.
यदि कोई पक्षकार हाई ब्लड प्रेशर से पीड़ित है तो इस आधार पर एकपक्षीय आज्ञप्ति को अपास्त किया जा सकता है ।,ఒకవేళ ఎవరైనా పక్ష దారుడు అధిక రక్తపోటుతో బాధ పడుతున్నట్టయితే ఈ ఆధారముతో ఏకపక్ష డిక్రీని కేటాయిస్తారు.
दिल्ली विकास प्राधिकरण बनाम शांति देवी एआरआई 1982 दिल्ली 159 का मामला है।,దిల్లీ డెవలప్మెంట్ అథారిటీ వర్సెస్ శాంతి దేవి ఎ అర్ ఐ 1982 దిల్లీ 159 కేసు విషయములో జరిగినవిషయము.
इस मामले में अधिवक्ता न्यायालय में दिए गए समय से लेट पहुंचे।,ఈ విషయములో అడ్వకేట్ కోర్ట్ ఇచ్చిన సమయము కంటే ఆలస్యముగా చేరుకున్నారు.
उन्होंने इसके लिए न्यायालय में एक शपथ पत्र भी पेश किया था।,"ఆయన దాని నిమిత్తము, ఒక అఫిడవిట్ ను కూడా దాఖలు చేసారు."
जब न्यायालय में पहुंचे तो उन्हें मालूम हुआ कि न्यायालय द्वारा मामले में एकपक्षीय कार्यवाही करने का आदेश दिया जा चुका है।,కోర్టుకు చేరుకోగానే కోర్టు అతని గైర్ హాజరీలో ఏక పక్ష విచారణకు అనుమతిC2389:G2510ని ఇచ్చినట్టుగా తెలిసింది.
जब अधिवक्ता द्वारा मामले में एकपक्षीय आदेश को अपास्त किए जाने का आवेदन दिया गया तो इसे पर्याप्त कारण माना गया तथा एकपक्षीय आदेश को अपास्त कर दिया गया।,ఏక పక్ష ఆదేశాన్ని తొలగించమని అడ్వకేట్ అభ్యర్ధించినప్పుడు దానిని తగిన కారణముగా సమ్మతించి ఆ ఏకపక్ష ఆదేశాన్ని తొలగించారు.
मधुबाला बनाम श्रीमती पुष्पा देवी के मामले में ऐसी एकपक्षीय आज्ञप्ति को अपास्त करने के आवेदन को ग्राह्य माना गया है जो- विवाह को शून्य एवं अकृत घोषित कराने से संबंधित थी।,మధుబాలా వర్సెస్ శ్రీమతి పుష్పాదేవి విషయములో వివాహాన్ని శూన్యము మరియు రద్దయిందని ప్రకటించడమునకు సంబంధించినటువంటి ఏకపక్ష డిక్రీని తొలగించమనే విన్నపాన్ని ఆమోదయోగ్యమని సమ్మతించారు.
पति द्वारा कपट के अधीन प्राप्त की गई थी।,భర్త ద్వారా మోసపూరితముగా పొందబడినది.
पत्नी द्वारा एकपक्षीय आज्ञप्ति की जानकारी होने की तारीख से 1 माह के भीतर अपास्त करने हेतु आवेदन कर दिया गया था।,భార్య ద్వారా ఏకపక్ష డిక్రీ విషయము తెలుసుకున్న ఆ తేదీ నుండి ఒక మాసము లోపల దానిని తొలగించడానికి అభ్యర్ధన పత్రాన్ని ఇవ్వడము జరిగింది.
विश्वनाथ सिंह बनाम गोपाल कृष्ण सिंघल का मामला है।,విశ్వనాధ్ సింగ్ వెర్సెస్ గోపాల్ కృష్ణ సింఘాల్ వారి కేస్
इस मामले में प्रतिवादी की बीमारी को अपास्त का एक अच्छा आधार माना गया।,"ఈ కేస్ విషయములో ప్రతివాది యొక్క అనారోగ్య విషయాన్ని, (ఏకపక్ష డిక్రీ) తొలగింపుకు తగిన కారణముగా సమ్మతించారు."
खासतौर से वहां जहां वादी ने इसका खंडन नहीं किया हो।,"ముఖ్యముగా అక్కడ వాది, దానికి ఎటువంటి అభ్యంతరాన్ని తెలుపలేదు."
आलोक साबू बनाम स्टेट बैंक ऑफ इंडिया के मामले में मध्य प्रदेश उच्च न्यायालय द्वारा अभिनिर्धारित किया गया है कि एकपक्षीय आदेश को अपास्त करने के लिए ऋण वसूली अधिकरण द्वारा एक पूर्वोक्त शर्त के तौर पर खर्चा अधिकृत किया जा सकता है लेकिन एक करोड़ रुपए जमा कराने जैसी कठोर शर्त नहीं लगा सकता।,"ఆలోక్సాబూ వర్సెస్ స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా కేస్ విషయములో మధ్యప్రదేశ్ హైకోర్ట్ చే ప్రతిపాదించబడిన విషయము ఏమిటంటే, ఏక పక్ష ఆదేశాన్ని తొలగించడానికి ఋణ వసూలు నిబంధన ద్వారా ముందస్తు షరతుగా ఖర్చులను అధీకృతము చేయవచ్చునని, అయితే, ఒక కోటి రూపాయలను జమ చేయాలనే కఠిన షరతులు విధించలేము."
सैयद हसनल्लाह अन्य बनाम अहमद बेग अन्य का मामला एकपक्षीय आज्ञप्ति को अपास्त करने के लिए निम्नांकित पर्याप्त आधार माना गया है- समन का अंग्रेजी में जारी किया जाना जबकि प्रतिवादी अंग्रेजी नहीं जानता हो।,"సయ్యద్ హసనల్లా మరియు ఇతరులు వర్సెస్ కేస్ విషయములో సమనులను ఆంగ్ల భాషలో జారీ చేశారు. కానీ, ప్రతివాదికి ఆంగ్లభాష తెలియదు అన్న కారణమును తగిన కారణముగా సమ్మతించి ఏక పక్ష డిక్రీని తొలగించారు."
निर्णय का आर्डर शीट पर ही लिखा जाना।,తీర్పును ఆర్డరు షీట్ పైనే రాసి ఉంచడం.
अर्थात निर्णय पृथक से विस्तृत नहीं लिखा गया था।,అంటే తీర్పు విస్తారముగా రాయబడలేదు.
गौरतलब है कि यह रिपोर्ट तब दाखिल की जाती है जब पुलिस को अपने अन्वेषण में FIR में अभियुक्त के तौर पर नामजद व्यक्ति/व्यक्तियों के खिलाफ कोई मामला बनता नहीं दिखता है।,"విశేషము ఏమిటంటే, పోలీసులు తమ దర్యాప్తులో FIR లో నిందితులుగా పేర్కొన్న వ్యక్తులు/వ్యక్తికి వ్యతిరేకముగా ఎటువంటి కేసును చూడనప్పుడు, వారి పై రిపోర్ట్ దాఖలు చేయబడుతుంది."
"इसके परिणामस्वरूप कई बार मजिस्ट्रेट द्वारा ऐसे व्यक्ति/व्यक्तियों को डिस्चार्ज कर दिया जाता है (हालाँकि, मजिस्ट्रेट ऐसा करने के लिए बाध्य नहीं है)।","దీని పరిణామ స్వరూపముగా, చాలాసార్లు మెజిస్ట్రేట్ ద్వారా ఇటువంటి వ్యక్తి/వ్యక్తులకు డిస్చార్జ్ చేయబడుతుంది. (మెజిస్ట్రేట్ ఆ విధముగా చేయడానికి బాధ్యులు కారు)."
जाहिर सी बात है कि ऐसे मामलों में victim/informant अवश्य ही अभियुक्त के डिस्चार्ज हो जाने से असंतुष्ट होगा।,ఇటువంటి విషయాలలో victim/informant నిందితుని విడుదలపై అసంతృప్తిగా ఉండడము చాలా సాధారణ విషయము.
"हम इस लेख के जरिये यह भी समझेंगे कि ऐसे समय में, जहां कई बार पुलिस या अभियोजन पक्ष, पीड़ित के सभी हितों की रक्षा करने में सक्षम नहीं है, वहां नाराजी याचिका जैसे उपायों के बारे में जागरूक होना, औसत नागरिक को वास्तविक न्याय के लिए उसकी तलाश में उसे कैसे सशक्त बनाता है।","మనము ఈ వ్యాసము ద్వారా ఇటువంటి విషయాలలో చాలా సార్లు పోలీస్ లేదా ప్రాసిక్యూషన్, బాధిత వ్యక్తి యొక్క హితును రక్షించే సమర్థత ఉండదు, అక్కడ కోపముతో ఉన్నా బిచ్చగాళ్ళు వంటి ఉపాయాలనుండి చాలా జాగ్రత్తగా ఉండాలి, సగటు నాగరికునికి నిజమైన న్యాయము కోసము దాని అన్వేషణలో అతను ఎలా సశక్తుడవుతారో తెలుసుకుంటాము."
"क्या होती है नाराजी याचिका और कौन कर सकता है इसे दाखिल? ""प्रोटेस्ट पिटीशन"" (नाराजी याचिका) के सम्बन्ध में दंड प्रक्रिया संहिता, 1973, भारतीय दंड संहिता, 1860 या भारतीय साक्ष्य अधिनियम, 1872 या किसी अन्य अधिनियम में कोई प्रावधान नहीं दिया गया है।","అసలు కోపముతో ఉన్నపిటిషనర్లు ఎవరు మరియు వారిని ఎవరు లోపలికి రానిస్తారు? “నిరసన పిటిషన్” (నిరసన పిటిషన్)కు సంబంధించి శిక్షా స్మృతిలో, 1973, భారతీయ శిక్షాస్మృతి, 1860 లేదా భారతీయ సాక్షి చట్టము, 1872 లేదా ఏదైనా మరొక చట్టములో ఎటువంటి నిబంధనా ఇవ్వబడలేదు."
"हम यह कह सकते हैं कि पुलिस द्वारा अन्वेषण पूरा होने के दौरान या बाद में victim/informant द्वारा अदालत में प्रस्तुत किया जाने वाला प्रतिनिधित्व, प्रोटेस्ट पिटीशन (नाराजी याचिका) के रूप में जाना जाता है।",పోలీస్ ద్వారా దర్యాప్తు పూర్తవుతున్నప్పుడు లేదా తరువాత బాధితుడు /సాక్షి ద్వారా కోర్టులో ఇవ్వబడిన ప్రతినిధిత్వాన్ని నిరసన పిటిషన్ (నిరసన పిటిషన్) అని భావిస్తారని మనము చెప్పవచ్చు.
ऐसा माना जाता है कि ऐसी याचिका को 'नाराजी याचिका' कहने का चलन कलकत्ता हाईकोर्ट से शुरू हुआ जहां कई मामलों में अदालत ने इस शब्द का जिक्र किया।,"పిటిషనర్లును నిరసన పిటిషన్ అని అనడము, కలకత్తా హైకోర్ట్ నుండి మెదలయ్యింది. అక్కడ చాలా కేసులలో కోర్ట్ ఈ పదాన్ని వాడింది అని నమ్ముతారు."
इन सभी मामलो में उच्च न्यायालय द्वारा प्रोटेस्ट याचिकाओं को पुलिस अन्वेषण का विरोध करने वाले किसी भी अभ्यावेदन के रूप में देखा जाता था।,ఈ అన్ని కేసులలో సుప్రీం కోర్టు ద్వారా ప్రొటెస్ట్ పిటిషన్ ను పోలీస్ దర్యాప్తును విరోధించే వారిని ప్రాతినిధ్యం వహించే వారిగా చూస్తారు.
"स्वाभाविक रूप से, यह आरोपी व्यक्तियों और परिवादियों/पीड़ितों, दोनों ही पक्षों के द्वारा दायर किया जाता था।","సాధారణముగా, ఇది నిందితులు మరియు ఫిర్యాదు దారులు/బాధితులు, రెండు పక్షాల వైపు నుండి దాఖలు చేయబడుతుంది."
"जहाँ एक अभियुक्त द्वारा प्रोटेस्ट याचिका केवल जांच के दौरान दायर की जाती थी, वहीं complainant/victim/informant द्वारा यह याचिका पुलिस अन्वेषण के समापन के बाद दायर की जाती थी।","ఎక్కడైతే ఒక నిందితుని ద్వారా నిరసన పిటిషన్ దర్యాప్తు సమయములో మాత్రమే దాఖలు చేయబడుతుందో, అక్కడే (complainant/victim/informant) ద్వారా ఈ నిరసన పోలీసుల దర్యాప్తు అనంతరం దాఖలు చేయబడుతుంది."
"इसके अलावा, जैसा कि भगवंत सिंह बनाम कमिश्नर ऑफ़ पुलिस एवं अन्य (1985) 2 SCC 537 के मामले में सुप्रीम कोर्ट द्वारा संकेत दिया गया है, इस याचिका को दाखिल करने का अधिकार मुखबिर (पुलिस को किसी अपराध की इत्तिला देने वाला व्यक्ति, जोकि मामले में पीड़ित भी हो सकता है) को ही दिया गया है और किसी को नहीं।","ఇదే కాకుండా, భగవ్ంత్ సింగ్ వర్సెస్ కమిషనర్ ఆఫ్ పోలీస్ మరియు ఇతరులు (1985) 2 SCC 537 కేసు విషయములో సుప్రీం కోర్టు ద్వారా ఈ విధముగా చెప్పబడింది, ఈ నిరసనను దాఖలు చేసే అధికారము ఇన్ఫార్మర్ (పోలీసులకు ఏదైనా నేరము యొక్క సమాచారమును ఇచ్చే వ్యక్తి, ఒక్కోసారి కేసులో బాధితుడు కూడా కావచ్చు)కు మాత్రమే ఇవ్వబడింది. అంతేకానీ, ఇంకెవరికీ కాదు."
क्या क्लोजर रिपोर्ट दाखिल होने से पहले किया जा सकता है नाराजी याचिका पर विचार? दिल्ली में वकालत करने वाले अधिवक्ता अभिनव सिकरी का यह मानना है कि क्लोजर रिपोर्ट को स्वीकार करने से पहले प्रोटेस्ट पिटीशन पर विचार करने पर कोई रोक नहीं है।,ముగింపు ప్రకటన దాఖలు చేయక ముందే ఈ నిరసన పిటిషను పై విచారణ చేయవచ్చా? దిల్లీలో వకాలత్ చేసే ముగింపు ప్రకటన నిరసన పిటిషను పై విచారణ చేయడము పై ఎటువంటి పరిమితి లేదు అని దిల్లీ లో వకాలత్ చేసే అడ్వకేట్ అభినవ్ సికరీ అన్నారు.
"मजिस्ट्रेट, क्लोजर रिपोर्ट से पहले ही नाराजी याचिका को अच्छी तरह से देख सकता है और फिर उसके बाद क्लोजर रिपोर्ट पर खुद ही संज्ञान ले सकता है।",మెజిస్ట్రేట్ ముగింపు ప్రకటనకు ముందే నిరసన పిటిషనును బాగా పరిశీలించగలరు మరియు దాని తరువాత ముగింపు ప్రకటన పై పూర్తి అవగాహనను తెచ్చుకోగలరు.
इसके अलावा एक विरोध याचिका प्राप्त करने के बाद मजिस्ट्रेट को धारा 156 (3) Cr.P.C के तहत आगे का अन्वेषण करने के निर्देश देने का भी अधिकार है।,"ఇంతే కాకుండా, ఒక విరోధ పిటీషన్ ను అందు కున్న తరువాత మెజిస్ట్రేట్ కు సెక్షన్ 156 (3) Cr.P.C ప్రకారము తదుపరి దర్యాప్తును నిర్దేశించే అధికారము కూడా ఉంది."
"इसी तरह, यह भी कई मामलों में तय किया गया है कि अगर मजिस्ट्रेट, प्रोटेस्ट पिटीशन पर संज्ञान लेने का निर्णय लेता है, तो उसे सीआरपीसी की धारा 2 (डी) के तहत एक 'परिवाद' (Complaint) के अवयवों को संतुष्ट करना होगा, और फिर शिकायतकर्ता का ओथ पर परिक्षण करना होगा इससे पहले कि अभियुक्तों को समन जारी किया जा सके।",ఇదే విధముగా చాలా కేసులలో మెజిస్ట్రేట్ నిరసన పిటీషన్ పై పూర్తి అవగాహన తెచ్చుకోవడానికి నిర్ణయము తీసుకున్నప్పుడు సి.అర్.పి.సి సెక్షన్ 2 (డి)ప్రకారము ఒక 'ఫిర్యాదు' (Complaint) యొక్క అంశాలను సంతృప్తి పరచాలని దానికి ముందుగానే నిందితులపై సమనులను జారీ చేయవచ్చు.
ऐसे व्यक्ति को ध्यान में रखते हुए ही नाराजी याचिका की अवधारणा को अदालतों द्वारा काफी तरजीह दी जाती है।,అటువంటి వ్యక్తులను దృష్టిలో ఉంచుకొని నిరసన పిటీషనర్ల నిబంధనకు కోర్టుల ద్వారా చాలా ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడుతుంది.
गौरतलब है कि अन्वेषण हो जाने के पश्च्यात जब पुलिस धारा 173 के तहत फाइनल रिपोर्ट को मजिस्ट्रेट को सौंपती है और मजिस्ट्रेट उसे स्वीकार करता है और अभियुक्त को डिस्चार्ज करने का विचार करता है तो यह अनिवार्य है कि वह नाराज़ी याचिका की विषय सामग्री पर विचार करने के बाद ही वह किसी निष्कर्ष पर पहुँचे।,"విశేషంగా దర్యాప్తు జరిగిన తరువాత పోలీసులు సెక్షన్ 173 ప్రకారము ముగింపు ప్రకటన ను మెజిస్ట్రేట్ కు అప్పచెబుతుంది, మరియు మెజిస్ట్రేట్ దానిని స్వీకరిస్తారు. మరియు నిందితుడిని విడుదల చేయడానికి విచారణ చేస్తారు. అయితే నిరసన పిటీషన్ యొక్క అన్ని విషయాల పై సమగ్ర విచారణ చేసిన తరువాత మాత్రమే ఎటువంటి నిర్ణయానికైనా వస్తారు."
"गौरतलब है कि अन्वेषण अधिकारी तो अपनी तरफ से फाइनल रिपोर्ट दायर करने के बाद मामले में विषय सामग्री को सम्पूर्ण मान सकता और यह सोच सकता है कि मामले में अब आगे अन्वेषण की आवश्यकता नहीं है, पर मजिस्ट्रेट का कर्तव्य यहीं खत्म नहीं होता।","విశేషము ఏమిటంటే దర్యాప్తు అధికారి తన వైపు నుండి ముగింపు ప్రకటన దాఖలు చేసిన తరువాత కేసులో విషయాలను పూర్తిగా నమ్మగలరు మరియు దర్యాప్తును ఇంకా కొనసాగించనవసరము అనుకుంటారు, కాని మెజిస్ట్రేట్ కర్తవ్యము ఇంతటితో ముగియదు."
उसका कार्य तुरंत फाइनल रिपोर्ट को स्वीकार कर लेना नहीं है।,"ఆయన పని, వెంటనే తుది నివేదికను స్వీకరించడము కాదు."
जाहिर है कि मजिस्ट्रेट नाराजी याचिका को देखकर यह आकलन लगाता है कि क्या पुलिस रिपोर्ट के चलते मामले में पीड़ित के साथ अन्याय हुआ है या हो सकता है।,"మెజిస్ట్రేట్ నిరసన పిటీషన్ ను చూసి, బాధిత వ్యక్తికి పోలీసు నివేదిక ప్రకారము ఎటువంటి అన్యాయమైనా జరిగిందా లేక జరగనుందా అని ఆకళింపు చేసుకుంటారు."
"हालांकि यदि मजिस्ट्रेट मामले को खोले रहने का फैसला करता है, तो दंड प्रक्रिया संहिता की धारा 200 के तहत, मजिस्ट्रेट पीड़ित या गवाह की जांच कर सकता है, जहां किसी को अपना मामला सुनाने का अवसर मिलता है।","అయితే ఒక వేళ మెజిస్ట్రేట్ కేసును తెరిచి ఉంచడానికి నిర్ణయించుకుంటే, శిక్షా స్మృతిలో సెక్షన్ 200 ప్రకారం, మెజిస్ట్రేట్ బాధిత లేదా సాక్షిని తిరిగి విచారించగలరు, అప్పుడు వారికి తమ విషయాలను వినిపించే అవకాశము లభిస్తుంది."
"यह पीड़ित को न्याय दिलाने के एक अवसर के तौर पर देखा जा सकता है, यदि अन्वेषण में आरोपी को गलत तरीके से डिस्चार्ज कर दिया गया है।","ఒక వేళ నిందితుడిని, తప్పుడు పద్ధతిలో విడుదల చేసి ఉంటే, ఇది బాధితుడికి న్యాయాన్ని ఇవ్వడానికి ఒక అవకాశంగా చూడవచ్చు."
"गौरतलब है कि एक बार जब मजिस्ट्रेट इस बात को लेकर संतुष्ट हो जाता है कि यह एक झूठा मामला नहीं था और पीड़ित/परिवादी वास्तव में पुलिस रिपोर्ट के चलते असंतुष्ट है, तो वह स्वयं मामले में परिक्षण कर सकता है, या किसी अधिकारी-प्रभारी, जिसे परिवाद अग्रेषित की जाती है, द्वारा अन्वेषण का आदेश दे सकता है।","విశేషముగా ఇది అబద్ధపు కేసు కాదు మరియు బాధిత/ఫిర్యాదుదారు వాస్తవముగా పోలీసు నివేదికతో అసంతృప్తిగా ఉంటే మెజిస్ట్రేట్ ఈ విషయముతో సంతృప్తి పడితే, అప్పుడు ఆయన స్వయముగా కేసు విషయములో పరీక్ష చేయగలరు, లేదా ఏ అధికారులకయితే ఈ కేసును బదిలీ చేయడం జరిగిందో వారిని దర్యాప్తుకు ఆదేశించవచ్చు."
"निर्णय, आदेश और डिक्री यह तीन शब्द आम धारणा में एक जैसे प्रतीत होते हैं, परंतु इन शब्दों में अत्यधिक भेद है।","నిర్ణయము, ఆదేశము మరియు డిక్రీ ఈ మూడు పదాలు సాధారణంగా ఒకే విధంగా అనిపిస్తాయి, కాని ఈ పదాలలో చాలా తేడాలు ఉన్నాయి."
इन शब्दों में भेद का वर्णन हमें सिविल प्रक्रिया संहिता 1908 में मिलता है।,ఈ పదాలలో తేడా మనకు సివిల్ ప్రక్రియ సంహిత 1908 లో దొరుకుతుంది.
"बहुत से लोग इन 3 शब्दों में ज्यादा कन्फ्यूज्ड होते हैं, क्योंकि प्रकृति से यह तीनों शब्द एक जैसे आभास होते हैं।","చాలా మంది ఈ మూడు పదాల విషయములో తికమక పడతారు, ఎందుకంటే స్వభావరీత్యా ఈ పదాలు ఒకేలా అనిపిస్తాయి."
न्यायालय कार्यवाही में निरंतर इन शब्दों का प्रयोग किया जाता है।,కోర్టు విచారణలలో ఈ పదాల ప్రయోగము చాలా ఎక్కువగా జరుగుతుంది.
विधि के इन शब्दों के संबंध में संपूर्ण जानकारी होनी चाहिए तथा इस बात का ज्ञान होना चाहिए यह तीनों शब्द अपने अपने अर्थों में क्या महत्व रखते हैं।,"ఈ మూడు పదాలు, వాటి వాటి అర్థాలలో ఎటువంటి ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉన్నాయో అనే విషయములో మనకు పూర్తి అవగాహన ఉండాలి."
निर्णय किसी भी सिविल वाद में विवाधक तथ्य निर्णय की बुनियाद होते हैं।,"తీర్పులు ఏ వైనా సివిల్ వ్యాజ్యాలలో చట్టపరమైన వాస్తవాలు, తీర్పులకు పునాదులవుతాయి."
वादपत्र पर सिविल न्यायालय की समस्त कार्यवाही निर्णय के लिए ही होती है।,వ్యాజ్య పత్రముపై సివిల్ కోర్ట్ యొక్క సమస్త విచారణ తీర్పు కోసము ఉంటుంది.
निर्णय किसी भी विवाद के बिंदु पर न्यायालय द्वारा दिया गया समस्त निचोड़ है।,తీర్పు ఏదైనా ఒక వివాద కేంద్ర అంశముపై కోర్ట్ ఇచ్చిన సమస్త సారాంశము.
"निर्णय बड़ा शब्द है, जिसके अंतर्गत आदेश और डिक्री दोनों समाहित होती है।","తీర్పు అనేది పెద్ద పదము. దీనిలో ఆదేశము మరియు డిక్రీ రెండూ కలిసి ఉంటాయి,"
किसी भी निर्णय में अनेक आदेश होते हैं और अंत में एक डिक्री अवश्य होती है।,"ఏదైనా ఒక తీర్పులో అనేక ఆదేశాలు ఉంటాయి, మరియు అంతిమముగా డిక్రీ అవసరము అవుతుంది."
"सिविल प्रक्रिया संहिता की धारा 2 की उपधारा धारा 9 के अनुसार, ""निर्णय से अभिप्राय आज्ञप्ति या आदेश के आधारों पर न्यायाधीशों द्वारा दिए गए कथन से है"" सिविल प्रक्रिया संहिता के अंतर्गत दी गई निर्णय की इस परिभाषा से यह सिद्ध होता है कि निर्णय में आदेश और डिक्री दोनों समाहित होती है।","సివిల్ ప్రక్రియ సంహితలో సెక్షన్ 2లో ఉప సెక్షన్ 9 ప్రకారముగా, “నిర్ణయముతో అభిప్రాయ డిక్రీ లేదా ఆదేశల ఆధారముపై న్యాయాధికారులు ద్వారా 9 ఇవ్వబడిన కథనముపై ఉంటుంది.” సివిల్ ప్రక్రియ సంహితలో ఇవ్వబడిన తీర్పు నిర్వచనము ద్వారా నిరూపించబడినదేమంటే, ఆదేశము మరియు డిక్రీ రెండూ కలిసి ఉంటాయి,"
किसी भी सिविल मामले में समय-समय पर न्यायालय को अनेक आदेश देना होते हैं तथा इन आदेशों को मिलाकर अंत में विवाधक तथ्यों को लेकर न्यायालय द्वारा अपना एक निचोड़ पेश किया जाता है।,"ఏదో ఒక సివిల్ విషయములో ప్రతీసారి న్యాయస్థానము చాలా ఆదేశాలను ఇవ్వడము జరుగుతుంది. మరియు ఈ ఆదేశాలన్నింటినీ కలిపి చివరలో వివాద అంశాలన్నింటినీ తీసుకొని, న్యాయస్థానము ద్వారా ఒక సారాంశమును నివేదికలా సమర్పించడము జరుగుతుంది."
"इस निचोड़ में विवाद के समस्त बिंदुओं पर न्यायाधीश अपने कथन रखते हैं जो तथ्य साबित हो जाते हैं, उन तथ्यों को साबित मानकर उनके पक्ष में निर्णय सुना दिया जाता है।",ఈ సారాంశములో సమస్త అంశాలపై జడ్జిగారు తమ కథనాన్ని ఉంచుతారు. అవి నిజమని నిరూపితమవుతాయి. ఆ వాస్తవాలను సాక్ష్యాలుగా నిరూపితమని నమ్మి అయన పక్షములో తీర్పు వెలువరిస్తారు.
"निर्णय पक्ष में होना नहीं होना इसका महत्व नहीं है, अपितु महत्व केवल इतना है कि न्यायालय तथ्यों के साथ साबित नासाबित के आधार पर अपना कथन करता है उस कथन को ही निर्णय कहा जाता है।",తీర్పు ఒక పక్షములో లేకపోవడము అంత ముఖ్యమైనది కాదు. కాని న్యాయస్థానము వాస్తవాలతో నిరూపితము లేదా అనిరూపితము యొక్క ఆధారము పై తన కథనాన్ని ఇస్తుంది అది ముఖ్యము. ఆ కథనాన్నే ‘నిర్ణయము’ అని అంటారు.
निर्णय के आवश्यक तत्व मामले का संक्षिप्त विवरण निर्णय में किसी भी मामले का संक्षिप्त विवरण रखा जाता है।,తీర్పుకు కావలసిన వాస్తవాలు కేసు యొక్క సంక్షిప్త వివరణ తీర్పులో ఏదైనా ఒక కేసు సంక్షిప్త వివరణను ఉంచవచ్చు.
जैसे जब वाद को न्यायालय में प्रस्तुत किया जाता है तो एक वाद पत्र भी होता है तथा बाद में प्रतिवादी द्वारा इस वाद पत्र पर लिखित अभिकथन किया जाता है।,"ఎప్పుడైతే వ్యాజ్యాలు న్యాయస్థానములో ఇవ్వబడతాయో, అప్పుడు ఒక వాద పత్రము కూడా ఉంటుంది. అది, తరువాత ప్రతివాది ద్వారా ఈ వాదపత్రము పై కథనముగా రాయించబడుతుంది."
किसी भी वाद में अनेक तथ्य होते हैं।,ఏదైనా ఒక వ్యాజ్యములో అనేక వాస్తవాలు ఉంటాయి.
"इन समस्त तथ्यों को लिख पाना असंभव सा है, इसलिए न्यायाधीश इन सभी तथ्यों को संक्षिप्त करके लिखते हैं और इसे निर्णय में लिखा जाता है।","ఈ అన్ని వాస్తవాలను రాయటం అనేది అసంభవము. అందుకే జడ్జిగారు, అన్ని వాస్తవాలను సంక్షిప్తము చేసి వ్రాస్తారు మరియు ఆ తీర్పులో కూడా రాస్తారు."
अवधारणा के लिए प्रश्न इसका अर्थ विवाधक तथ्य तय किया जाना है।,నిర్ధారణ కోసము ప్రశ్న: దీని అర్థము ఏమిటంటే వివాద వాస్తవాలు నిర్ణయింపబడటము.
"निर्णय में विवाधक तथ्य तय किए जाते हैं, जिन तथ्यों पर समस्त विचारण चलेगा।","తీర్పులో వివాద వాస్తవాలు నిర్ణయింపబడతాయి, ఆ వాస్తవాల ఆధారంగా మొత్తము విచారణ సాగుతుంది."
इन विवाधक तथ्यों का विवरण निर्णय में लिखा जाता है।,ఈ వివాద వాస్తవాల వివరణ తీర్పులో రాస్తారు.
विवाधक तथ्यों पर निर्णय निर्णय में किन्हीं दो पक्षकारों के बीच तय किए गए विवाधक तथ्यों पर न्यायालय द्वारा अपना निर्णय दिया जाता है।,వివాద వాస్తవాల పై నిర్ణయము నిర్ణయములో ఏదైనా ఇద్దరు పక్షదారుల మధ్యలో నిర్ణయింపబడ్డ వివాద వాస్తవాలపై న్యాయస్థానము ద్వారా నిర్ణయము ఇవ్వబడుతుంది.
निर्णय में इन तथ्यों से संबंधित अधिकार और दायित्व को तय किया जाता है।,నిర్ణయములో వాస్తవాలకు సంబంధించిన హక్కులు మరియు బాధ్యతలు నిర్ణయింపబడతాయి.
"इस निर्णय का कारण अथवा आधार न्यायालय द्वारा जो निर्णय दिया जाता है, उस निर्णय का कारण और उसका आधार भी लिखा जाता है तथा यह निर्णय का निष्कर्ष होता है, कौन से आधारों पर निर्णय दिया गया है।",ఈ తీర్పుకు కారణము లేదా న్యాయస్థానము ద్వారా తీసుకోబడిన నిర్ణయము. దానికి కారణము మరియు దాని ఆధారము కూడా వ్రాయబడుతుంది. మరియు ఈ తీర్పు నిష్కర్షగా కూడా ఉంటుంది. ఏ ప్రాతిపదికన నిర్ణయం ఇవ్వబడింది.
"निर्णय का एक प्रारूप होता है,जिस प्रारूप में वाद के संक्षिप्त विवरण से प्रारंभ होकर निष्कर्ष तक न्यायाधीशों द्वारा अपने कथन रखे जाते है,और अंत में एक डिक्री लिखी होती है,जिसमें पक्षकारों के अधिकारों को तय किया जाता है।","తీర్పు ఒక రూపేణా ఉంటుంది, ఈ ప్రారూప్యములో వాదన యొక్క సంక్షిప్త వివరణతో మొదలై నిష్కర్ష వరకు జడ్జీల ద్వారా వారి కథనాలు ఉంచబడతాయి, మరియు చివరలో ఒక డిక్రీ వ్రాయబడుతుంది, దానిలో పక్షదారుల హక్కులు నిర్ణయింపబడతాయి."
आज्ञप्ति (डिक्री) सिविल प्रक्रिया संहिता के अंतर्गत एक शब्द डिक्री है जिसे हिंदी में आज्ञप्ति कहा जाता है।,డిక్రీ సివిల్ ప్రక్రియ: సంహిత సివిల్ ప్రక్రియ సంహితలో డిక్రీ ఒక పదము దానిని తెలుగులో అనుమతి అని అంటారు.
"आम भाषा में डिक्री और निर्णय को एक समान समझ लिया जाता है, परंतु डिक्री किसी भी निर्णय का केवल एक भाग मात्र है, जो पक्षकारों के अधिकारों का विनिश्चय करता है।",మామూలు భాషలో డిక్రీ మరియు తీర్పు ఒకేలా అర్థము చేసుకుంటారు. కాని డిక్రీ అనేది ఏదైనా తీర్పులో ఒక భాగము మాత్రమే. అది పక్షధారుల అధికారాలను నిర్ణయిస్తుంది.
न्यायाधीश इस आज्ञप्ति के प्रारूप के माध्यम से पक्षकारों के अधिकारों के संबंध में अपने कथन करते हैं।,"జడ్జిగారి ఈ డిక్రీ యొక్క ప్రారూప మాధ్యమముతో, పక్ష దారుల హక్కుల సంబంధములో వారు తమ కథనాలను వివరిస్తారు."
इसे पक्षकारों के अधिकारों की घोषणा के रूप में समझा जाता सकता है।,దీనిని పక్షదారుల హక్కుల ప్రకటన రూపములో అర్థం చేసుకోవచ్చును.
सिविल प्रक्रिया संहिता की धारा 2 उपधारा 2 के अनुसार आज्ञप्ति की परिभाषा दी गई है।,సివిల్ ప్రక్రియ సంహితలో సెక్షన్ 2 ఉప సెక్షన్ 2 అనుసారముగా అనుమతికి నిర్వచనము ఇవ్వబడింది.
""" आज्ञप्ति से ऐसे न्याय निर्णय की औपचारिक अभिव्यक्ति अभिप्रेत है जो कि वाद के में सभी या किन्हीं विवादास्पद विषयों के संबंध में पक्षकारों के अधिकारों को वहां तक निश्चित रूप से आधारित करता है, जहां तक की उसे अभिव्यक्त करने वाले न्यायालय का संबंध है।",డిక్రీ అన్నది న్యాయనిర్ణయాన్ని తెలియజేసే వ్యక్తీకరణ. ఇది కేసుకు సంబంధించిన మొత్తం లేదా వివాదాస్పద విషయాలను సంబంధిత పక్షాల అధికారాలకు సంబంధించి న్యాయస్థానానికి ఏ మేరకు సంబంధం ఉందో అంత వరకు కచ్చితమైన రీతిలో వెల్లడిస్తుంది.
यह प्रारंभिक या अंतिम हो सकती है।,"ఇది ప్రాథమిక లేదా అంతిమమైనది కావచ్చు,"
डिक्री तब प्रारंभिक होती है जब बाद में पूर्ण रूप से निपटारा कर दिए जा सकने के पहले आगे और कार्यवाही की जानी है।,"డిక్రీ ప్రాధమిక మైనది కావచ్చు. కేసును పూర్తిగా పరిష్కరించినప్పటికీ, తిరిగి విచారణను కొనసాగిద్దామనుకుంటే, అప్పుడు డిక్రీ ప్రాధమిక మైనది అవుతుంది."
"अंतिम डिक्री वह होती है जो अंतिम रूप से अधिकारों को विनिश्चय कर दे, जब ऐसा न्यायनिर्णय वाद को पूर्ण रूप से निपटा देता है।",అంతిమ డిక్రీ అనేది అంతిమముగా దావా పరిష్కరింపబడిన తరువాత హక్కులను నిశ్చితము చేస్తుంది.
वह भागतः प्रारंभिक और भागतः अंतिम हो सकेगी।,ఇది పాక్షిక ఆరంభ మరియు పాక్షిక అంతిమము కావచ్చు.
""" किसी भी डिक्री में निम्न आवश्यक बातें होती है वाद का निस्तारण हो गया हो।",ఏదైనా డిక్రీలో వాదన పరిష్కరించిన తరువాత ఈ క్రింది అవసరమైన విషయాలు ఉంటాయి.
वाद का निस्तारण न्यायालय के द्वारा हुआ हो।,"వాద పరిష్కారము, న్యాయాలయము ద్వారా జరుగుతుంది."
यह निस्तारण किसी सिविल या राजस्व न्यायालय द्वारा अंतिम रूप से हुआ हो।,ఈ పరిష్కారము సివిల్ లేదా రెవెన్యూ కోర్ట్ ద్వారా జరుగుతుంది.
निश्चित रूप से पक्षकारों के अधिकारों का अवधारण हो गया हो।,నిశ్చిత రూపములో పక్షదారుల హక్కుల నిర్ధారణ జరిగింది.
व्यतिक्रम में वाद के खारिज होने के आदेश की अभिव्यक्ति ना हो।,వ్యక్తి క్రమములో దావాను కొట్టివేసే ఆదేశము ప్రకటింపబడదు.
"छोला राम बनाम मासक के मामले में राजस्थान उच्च न्यायालय द्वारा यह अभिनिर्धारित किया गया है कि वाद या अपील को अवधिरूद्ध करने वाला आदेश डिक्री नहीं है, क्योंकि इसमें पक्षकारों के अधिकारों का विनिश्चय नहीं होता है।","చోలా రామ్ వర్సెస్ మాసక్ కేసు విషయములో రాజస్థాన్ హైకోర్టు ద్వారా నిర్ధారింపబడినది ఏమిటంటే, వాదన లేదా అప్పీలు కాలాన్ని రద్దు చేసే ఆదేశము డిక్రీ కాదు. ఎందుకంటే, దీనిలో పక్షదారుల యొక్క హక్కుల నిర్ణయము జరుగదు."
रतन सिंह बनाम विजय सिंह के मामले में यह तय किया गया है कि विलंब को माफ करने के लिए प्रस्तुत किए गए आवेदन पत्र को अस्वीकार करते हुए विलंब के कारण अवधिरूद्ध अपील को खारिज किए जाने का आदेश डिग्री नहीं है।,"రతన్ సింగ్ వర్సెస్ విజయ్ సింగ్ కేసులో నిర్ధారింపబడినది ఏమిటంటే, ఆలస్యాన్ని క్షమించమని సమర్పించిన అభ్యర్ధనా పత్రాన్ని తిరస్కరిస్తూ, ఆలస్యము కారణముగా కాలవ్యవధిని రద్దు చేసే ఆదేశము డిక్రీ కాదు."
सिन्नामणि बनाम जी वेट्रीवेल के मामले में यह कहा गया है कि संविधान के अनुच्छेद 226 के अधीन उच्च न्यायालय द्वारा पारित आदेश डिक्री की परिभाषा में नहीं आता है।,"సిన్నమణి వర్సెస్ జీ వేట్రివేల్ కేసు విషయములో చెప్పబడినట్లుగా రాజ్యాంగములో 226వ అధికరణము ప్రకారము, ఉన్నత న్యాయస్థానము ద్వారా జారీ చేయబడ్డ ఆదేశము డిక్రీ నిర్వచనము లోనికి రాదు."
समय-समय पर भारत के उच्चतम न्यायालय एवं उच्च न्यायालय द्वारा डिक्री के संबंध में निर्णय दिए जाते रहे है।,"సమయ సమయాలలో భారత ఉన్నత న్యాయ స్థానము, మరియు హైకోర్టుల ద్వారా డిక్రీకి సంబంధించిన నిర్ణయాలు ఇవ్వబడుతున్నాయి."
किसी भी आज्ञप्ति के अनिवार्य तत्व आज्ञप्ति के लिए न्याय निर्णयन की औपचारिक अभिव्यक्ति आवश्यक है।,"ఏదైనా అనుమతి యొక్క తప్పనిసరి అంశము అనుమతి కోసము, న్యాయ అధికారిక వ్యక్తీకరణ అవసరము."
न्याय निर्णयन न्यायालय के समक्ष चलने वाले किसी वाद में किया जाना आवश्यक है।,"తీర్పు నిర్ణయము, న్యాయస్థానములో నడుస్తున్న ఏదైనా ఒక వ్యాజ్యములో చేయడము అవసరము."
न्याय निर्णयन का वाद में के विवादास्पद विषयों में से सब या किसी एक के बारे में पक्षकारों के अधिकारों का आधारित किया जाना आवश्यक है।,"వ్యాజ్యము తీర్పు నిర్ణయములో వివాదాస్పద విషయాలలో అన్నీ, లేదా ఏదైనా ఒక విషయానికి సంబంధించి, పక్షదారుల హక్కుల ను ఆధారము చేయడము అవసరము."
न्याय निर्णय का निश्चय होना आवश्यक है।,తీర్పు నిర్ణయము కావడము చాలా అవసరము.
ऐसे न्याय निर्णय का किसी सिविल अथवा राजस्व न्यायालय द्वारा किया जाना आवश्यक है।,"అటువంటి తీర్పులు, ఏదైనా సివిల్ లేదా రెవెన్యూ కోర్ట్ ద్వారా జరగడము అవసరము."
कोई भी डिक्री मुख्यतः तीन प्रकार की होती है।,ఎదైనా డిక్రీ మూడు రకాలుగా ఉంటుంది.
प्रारंभिक एवं अंतिम दोनों भांति की मिश्रित डिक्री।,ప్రాథమిక మరియు తుది రెండు రకాల మిశ్రిత డిక్రీ.
"प्रारंभिक बिक्री किसी भी मामले में ऐसी परिस्थितियां हो सकती हैं, जिसमें न्यायालय द्वारा प्रारंभिक हस्तक्षेप किया जाना नितांत आवश्यक हो जाता है।",ప్రాథమిక డిక్రీ ఏ కేసులోనైనా న్యాయాలయము ద్వారా ప్రారంభ జోక్యము అవసరము తప్పనిసరి అయ్యే పరిస్థితులు రావచ్చు.
ऐसी परिस्थितियों में न्यायालय द्वारा कुछ मामलों को तथा कुछ अधिकारों को तय करने हेतु प्रारंभिक डिक्री दे दी जाती है।,అటువంటి పరిస్థితులలో న్యాయస్థానము ద్వారా కొన్ని కేసుల విషయములో మరియు కొన్ని అధికారాలను నిర్ణయించడము కోసము ప్రాథమిక డిక్రీ ఇవ్వబడుతుంది.
"प्रारंभिक डिक्री में निर्णय हो यह आवश्यक नहीं है, प्रारंभिक डिक्री मामले की तत्काल परिस्थितियों से निपटने हेतु दी जाती है।","ప్రాథమిక డిక్రీలో తీర్పు ఉండడం తప్పనిసరికాదు, ప్రాధమిక డిక్రీ కేసులో ఆ సమయములో జరుగుతున్న పరిస్థితులను చక్కదిద్దడానికి ఇవ్వబడుతుంది."
"प्रारंभिक डिक्री उन मामलों में पारित की जाती है, जिनमें की न्यायालय को प्रथमतः पक्षकारों के अधिकारों पर न्याय निर्णयन करना होता है।","న్యాయాలయమునకు ముందుగా పక్షధారుల హక్కులపై నిర్ణయం చేయవలసి వచ్చినప్పుడు, అటువంటి కేసులలో ప్రాథమిక డిక్రీ జారీ చేయబడుతుంది."
"उसके बाद उसे अपने हाथों में तब तक कुछ समय के लिए रोकना पड़ता है, जब तक कि वह इस स्थिति में नहीं हो जाता कि वह वाद में अंतिम आज्ञप्ति पारित करे।",దావాలో తుది డిక్రీ జారీ చేసేటంత వరకూ దానిని వారు తమ అధీనములో కొంత కాలము వరకు ఉంచుకోవలసి వస్తుంది.
"सहिंता द्वारा किन मामलों में प्रारंभिक आज्ञप्ति पारित की जाएगी इसका विवरण दिया गया है, तथा उन मामलों को सूचीबद्ध किया गया है जिनमें प्रारंभिक डिक्री पारित की जा सकेगी।","సంహిత ద్వారా ఏ విషయాలలో ప్రాథమిక డిక్రీ జారీ చేయబడుతుందో ఈ వివరణ ఇవ్వబడింది, మరియు ఏ విషయాలలో ప్రాథమిక డిక్రీ జారీ చేయ బడుతుందో ఆ విషయాలు జాబితగా తయారు చేయబడ్డాయి."
कब्जा किराया या मध्यवर्ती लाभों के लिए वाद।,"కబ్జా, అద్దె లేదా మధ్యవర్తిత్వ లాభాల కోసం దావాలు."
भागीदारी की समाप्ति के लिए वाद।,భాగస్వామ్య ముగింపు కోసం దావా.
मालिक अभिकर्ता के बीच हिसाब के लिए वाद।,యజమాని మరియు భాగస్వాముల మధ్య వాటాల కోసం వాదన.
विभाजन और पृथक कब्जे के लिए वाद।,విభజన మరియు కబ్జాల కోసం వాదన.
बंधक संपत्ति के विक्रय का वाद।,తనఖాలో వున్న ఆస్థి అమ్మకము కేసు.
महेश चंद्र बनाम राम रतन यहां यह उल्लेखनीय है कि प्रारंभिक आज्ञप्ति केवल ऐसे मामलों में ही पारित की जा सकती है उनके बारे में संहिता में स्पष्ट रूप से व्यवस्था की गई है।,"మహేశ్ చంద్ర వర్సెస్ రామ్ రతన్ కేసులో చెప్పుకోదగ్గవిషయము ఏమిటంటే, సంహితలో స్పష్టముగా చెప్పబడిన విషయాలలోనే ప్రాథమిక డిక్రీ జారీ చేయబడుతుంది."
अंतिम आज्ञप्ति जहां न्याय निर्णय मामले का पूर्ण रूप से निपटारा करता है वहां न्यायायल की अंतिम आज्ञप्ति होती है।,"ఎక్కడైతే న్యాయ నిర్ణయము విషయములో పూర్తిగా పరిష్కరించబడుతుందో, అక్కడ తుది డిక్రీ జారీ చేయబడుతుంది."
"कोई आज्ञप्ति अंतिम आज्ञप्ति हो जाती है, वह सक्षम न्यायालय द्वारा पारित की गई है और उसके विरुद्ध कोई अपील संस्थित नहीं की गई हो।","ఏ డిక్రీ అయితే న్యాయాలయం ద్వారా జారీ చేయబడుతుందో మరియు దానికి విరుద్ధముగా ఎటువంటి అప్పీలు వేయబడదో, అదే తుది డిక్రీ."
किसी एक वाद में एकाधिक प्रारंभिक अथवा अंतिम आज्ञप्ति नहीं हो सकती अर्थात किसी भी मामले में केवल एक आज्ञप्ति अंतिम आज्ञप्ति होगी।,ఏదైనా ఒక దావాలో ప్రాథమిక మరియు తుది డిక్రీ ఉండదు. ఏదైనా ఒక దావాలో కేవలము ప్రాథమిక డిక్రీయే తుది డిక్రీ అవుతుంది.
निम्न दो परिस्थिति में कोई आज्ञप्ति अंतिम आज्ञप्ति हो जाती है।,క్రింది రెండు విషయాలలో ఏదైనా ఒక డిక్రీ తుది డిక్రీ అవుతుంది.
उसके विरुद्ध अपील के समय का अवसान बिना अपील संस्थित किए ही हो गया हो या उस विषय का विनिश्चय उच्चतम न्यायालय की आज्ञप्ति के द्वारा हो गया हो।,"అతనికి వ్యతిరేకముగా అప్పీలు వేయాలను కున్నా, అప్పీలు వేసే గడువు ముగిసి అప్పీలు వేయలేకపోయినా, ఆ విషయాన్ని ఉన్నత న్యాయస్థానము డిక్రీ ద్వారా నిర్ధారించడము జరిగింది."
आज्ञप्ति जहां तक उसे पारित करने वाले न्यायालय का संबंध है वाद का पूर्णरूपेण निपटारा कर देती है।,"డిక్రీ ఎంతవరకు దానిని జారీ చేసిన న్యాయస్థానముతో సంబంధము కలిగి ఉంటుందో, అక్కడ దావాను పూర్తిగా పరిష్కరిస్తుంది."
कोई भी आज्ञप्ति जब किसी बात का पूर्णरूपेण निपटारा करती है तथा उस आज्ञप्ति के विरुद्ध अपील संस्थित करने की शक्ति नहीं होती है तो ऐसी परिस्थिति में आज्ञप्ति की अंतिम आज्ञप्ति कहलाती है।,"ఏదైనా ఒక డిక్రీ ఏదైనా ఒక విషయాన్ని పూర్తిగా పరిష్కరిస్తుందో, మరియు ఆ డిక్రీకి వ్యతిరేకముగా అప్పీలు వేయడానికి సరిపోదో అటువంటి పరిస్థితులలో, ఆ డిక్రీ ‘అంతిమ డిక్రీ’ గా పిలవబడుతుంది."
"प्रारंभिक और अंतिम दोनों प्रकार की आज्ञप्ति कुछ मामले ऐसे होते हैं, जिन्हें प्रारंभिक और अंतिम विज्ञप्ति दोनों प्रकार की आज्ञप्ति जारी करना होती है।","ప్రాధమిక మరియు తుది డిక్రీ, ఈ రెండు రకాల డిక్రీలు కొన్ని కేసులలో ఏ విధముగా ఉంటాయి, వానిలో ప్రాథమిక డిక్రీ మరియు తుది డిక్రీ రెండూ జారీ చేయవలసి ఉంటుంది."
"यह होती तो एक ही आज्ञप्ति है, परंतु इसकी प्रकृति ऐसी होती है की यह अंतिम एवं प्रारंभिक भी होती है।",ఇది ఒక్కటే డిక్రీ అవుతుంది. కాని స్వభావరీత్యా ఇది ప్రాథమిక మరియు తుది డిక్రీ అవుతుంది.
एक उदाहरण के माध्यम से इसे समझा जा सकता है।,ఒక ఉదాహరణ ద్వారా అర్థం చేసుకోవచ్చు.
"कोई वाद किसी संपत्ति के कब्जे के संबंध में लगाया गया है, तथा संपत्ति का हिस्सा अलग अलग है।","ఒక దావా ఒక ఆస్థి కబ్జా సంబంధముగా వేయబడింది, మరియు ఆస్థి వాటా భిన్నంగా ఉంటుంది."
ऐसी परिस्थिति में किसी एक हिस्से के लिए कोई आज्ञप्ति पारित कर दी जाती है तथा आगे की कार्यवाही जारी रहती है।,"అటువంటి పరిస్థితులలో ఏదైనా ఒక భాగము కోసము, ఒక డిక్రీ జారీ చేయబడుతుంది మరియు తదుపరి విచారణ కొనసాగుతుంది."
"जिस हिस्से के लिए आज्ञप्ति पारित की गई है, यदि यह आज्ञप्ति अपील योग्य नहीं है तो अंतिम आज्ञप्ति हो जाएगी परंतु वाद की अंतिम आज्ञप्ति नहीं होगी क्योंकि वाद तो अभी जारी है।","ఏ వాటా కోసము డిక్రీ జారీ చేయబడిందో, ఆ డిక్రీ అప్పీలు వేయడానికి యోగ్యత లేకపోతే అదే తుది డిక్రీ అవుతుంది, కాని దావా యొక్క తుది డిక్రీ జరగదు. ఎందుకంటే, దావా ఇంకా కొనసాగుతూనే ఉంది కాబట్టి."
यह भागतः अंतिम है और भागतः प्रारंभिक है।,ఇది పాక్షికముగా తుది తీర్పు మరియు పాక్షికముగా ప్రాథమికమైనది.
आदेश डिग्री और निर्णय की तरह का एक शब्द और है जिसे आदेश कहा जाता है।,"ఆదేశ డిక్రీ మరియు తీర్పు అనే ఒక పదము లాంటి పదమే, దానిని ‘ఆదేశము’ అని అంటారు."
सिविल प्रक्रिया संहिता के अंतर्गत आदेश को भी परिभाषित किया गया है इसकी परिभाषा धारा 2 की उप धारा 14 के अंतर्गत दी गई है।,సివిల్ ప్రక్రియ సంహితలో ఉత్తర్వును కూడా నిర్వచించడము జరిగింది. దీని నిర్వచనము సెక్షన్ 2లో ఉప సెక్షన్ 14 ఏళ్లలోపు ఇవ్వబడుతుంది.
आदेश से अभिप्राय व्यवहार न्यायालय के निर्णय की औपचारिक अभिव्यक्ति से है जो आज्ञप्ति नहीं है।,ఉత్తర్వుతో అభిప్రాయ వ్యవహారము న్యాయస్థాన తీర్పు అధికారిక వ్యక్తీకరణముతో ఉంటుంది అది డిక్రీ కాదు.
इस परिभाषा से मालूम होता है कि कोई भी डिक्री नहीं होने वाला व्यवहार आदेश हो जाएगा।,"ఈ నిర్వచనముతో మనకు తెలిసేదేమిటంటే, ఏదైనా ఒక డిక్రీ ఏదైనా వ్యవహారము యొక్క ఉత్తర్వు అవుతుంది."
किसी भी वाद की कार्यवाही में समय-समय पर न्यायालय को आदेश करने होते है इन आदेशों के माध्यम से वाद का संचालन किया जाता है।,"ఏదైనా ఒక కేసు యొక్క విచారణ, వివిధ సమయములలో న్యాయస్థాన ఉత్తర్వుల ప్రకారము చేయవలసి ఉంటుంది, ఈ ఉత్తర్వుల ద్వారా ఈ కేసు పర్యవేక్షణ చేయబడుతుంది."
वाद में किसी भी आवेदन पर आदेश हो सकता है।,కేసులో ఏదైనా ఒక అభ్యర్ధనపై ఉత్తర్వులు ఉండవచ్చు.
वाद के संस्थित होने तथा वाद के निस्तारण होने तक आदेश किसी भी प्रक्रिया में हो सकता है।,"కేసును వేయడము దగ్గర నుండి పరిష్కారము జరిగేంతవరకు, ఉత్తర్వులు ఎటువంటి ప్రక్రియలోనైనా ఉండవచ్చు."
"किसी भी आवेदन पर आदेश किया जा सकता है,सभी आदेश की अपील नहीं होती है।","కేసులో ఏదైనా ఒక అభ్యర్ధనపై ఉత్తర్వులు ఇవ్వవచ్చు, అన్ని ఉత్తర్వుల ‘అప్పీలు’ జరుగదు."
"कुछ आदेश अपील योग्य होते है,केवल वही आदेश जो धारा 104 के अंतर्गत आदेश 43 के अंतर्गत नियम 1 में उल्लेखित है अपील योग होते है।",కొన్ని ఉత్తర్వులు మాత్రమే అప్పీలు యోగ్యముగా ఉంటాయి. కేవలము సెక్షన్ 104లో ఆర్డరు 43లో నియమము 1లో చెప్పబడినవి మాత్రమే అప్పీలు యోగ్యమైనవి.
न्यायालय द्वारा समय-समय पर आदेश किए जाते रहते है।,న్యాయస్థానము ద్వారా ప్రతీ సారీ ఉత్తర్వులు ఇవ్వబడతాయి.
"उदाहरण के लिए जैसे यदि किसी पक्षकार द्वारा कार्यवाही पर लगे वाद को किसी विशेष दिनांक पर बढ़ाने हेतु कोई आवेदन दिया जाता है तो ऐसे आवेदन पर न्यायालय उस वादको उस विशेष दिनांक पर डालने की आज्ञा देता है या नहीं देता है इस के संदर्भ में अपना आदेश देगा,इसे आदेश कहा जाएगा।","ఉదాహరణకు, ఎవరైనా ఒక పక్షధారుని నుండి కేసు విచారణకు ఒక ప్రత్యేక తేదీ వరకు పొడిగించడానికి అభ్యర్ధన ఇవ్వబడితే, అటువంటి అభ్యర్ధన పై న్యాయస్థానము ఆ కేసును, ఆ ప్రత్యేక తేదీపై వాయిదా వేయడానికై ఆజ్ణాపిస్తుంది. ఈ సందర్భములో ఇచ్చే ఆదేశాలను ‘ఉత్తర్వులు’ అంటారు."
विशेषकर आदेश वाद के संचालन के लिए न्यायालय द्वारा दिए जाते है।,"కేసు పర్యవేక్షణ కోసము, న్యాయస్థానము ద్వారా ‘ప్రత్యేకముగా ఆదేశము’ ఇవ్వబడుతుంది."
समय-समय पर दिए गए आदेशों का संकलन करने पर ही कोई एक निर्णय तैयार होता है।,ప్రతీ సమయములో ఇవ్వబడిన ఉత్తర్వులను కలిపితే తీర్పు అవుతుంది.
यह माना जा सकता है कि आदेशों का संकलन ही निर्णय है परंतु यह परिभाषा पूर्ण नहीं है।,"ఆదేశాల సంకలనమే ‘తీర్పు’ అనుకోవచ్చు కాని, ఈ నిర్వచనము పూర్తిగా లేదు."
आदेश बहुत छोटे तत्थों के लिए भी हो सकता है तथा कोई भी आदेश किसी एक वाद में किसी समय किसी एक पक्षकार के पक्ष में हो सकता है तथा किसी समय उसी पक्षकार के विरुद्ध हो सकता है।,ఉత్తర్వులు చాలా చిన్న చిన్న అంశాల కోసము కూడా ఉండవచ్చు. మరియు ఏదైనా ఒక ఉత్తర్వు ఒక కేసులో ఏదైనా సమయము నందు ఏదైనా ఒక పక్ష దారుని పక్షములో ఉండవచ్చు. మరియు అదే సమయములో అదే కక్షి దారునికి వ్యతిరేకముగా కూడా ఉండవచ్చు.
आदेश पक्षकारों के अधिकारों का अंतिम रूप से निर्धारण कर भी सकता है और नहीं भी करता है।,ఉత్తర్వులు కక్షి దారుని హక్కులను అంతిమముగా నిర్ధారణ చేయవచ్చు మరియు చేయకపోవచ్చు.
आदेश आज्ञप्ति की भांति प्रारंभिक और अंतिम प्रकार का नहीं होता है।,ఆదేశ డిక్రీ వలెనే ప్రాథమిక మరియు తుది డిక్రీ వలె ఉండవు.
भारत का संविधान अपने नागरिकों को (कुछ मामलों में गैर-नागरिकों को भी) कुछ मौलिक अधिकारों को लागू करने की गारंटी देता है।,భారత రాజ్యాంగము తన పౌరులు (కొన్ని విషయాలలో విదేశీ పౌరులకు కూడా)కొన్ని ప్రాథమిక హక్కులను అమలు పరచటానికి హామీ ఇస్తుంది.
"संविधान के अंतर्गत मौजूद मौलिक अधिकार, वैदिक काल से इस देश के लोगों द्वारा पोषित मूल्यों का प्रतिनिधित्व करते हैं।","రాజ్యాంగములో ఉన్న ప్రాథమిక హక్కులు, వైదిక కాలము నుండే దేశ ప్రజల ద్వారా ప్రతిష్ఠాత్మకమైన విలువలను ప్రతినిధిత్వము చేస్తుంది."
"ये अधिकार, मानवाधिकारों की बुनियादी संरचना के मद्देनजर कुछ मूलभूत गारंटियों का पैटर्न बुनते हैं।","ఈ హక్కులు, మానవ హక్కుల మూల నిర్మాణాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని కొన్ని ప్రాథమిక హామీల యొక్క నమూనాలను తయారు చేస్తాయి."
"इसके अलावा यह अधिकार, राज्य पर सम्बंधित नकारात्मक दायित्वों को लागू करते हैं, ताकि इसके विभिन्न आयामों में व्यक्ति की व्यक्तिगत स्वतंत्रता का अतिक्रमण न किया जा सके।","ఇంతే కాకుండా కొన్ని హక్కులు, రాష్ట్రాలపై సంబంధిత ప్రతికూల బాధ్యతలను అమలు పరుస్తాయి, దాని ద్వారా వ్యక్తి యొక్క వ్యక్తిగత స్వాతంత్రము ఉల్లంఘించబడదు."
"गौरतलब है कि यह मौलिक अधिकार हमे संविधान नहीं देता, बल्कि यह अधिकार हमारे अन्दर निहित हैं, संविधान में इन अधिकारों की मौजूदगी, इस बाबत एक घोषणा भर है।","విశేషముగా ఈ ప్రాథమిక హక్కులను మనకు రాజ్యాంగము ఇవ్వదు, కానీ ఈ హక్కులు మనలోనే నిక్షిప్తమై ఉన్నాయి, రాజ్యాంగములో ఈ హక్కుల ఉపస్థితియే ఒక ప్రకటన వంటిది."
"इन अधिकारों का उद्देश्य व्यक्ति को अपने स्वयं के दायित्व को खोजने में मदद करना है, अपनी रचनात्मकता को अभिव्यक्ति देना है और सरकारी और अन्य बलों को अपने रचनात्मक आवेगों से व्यक्ति को 'शोषित' करने से रोकना है।","ఈ హక్కుల ఉద్దేశ్యము వ్యక్తి తన స్వంత బాధ్యతను కనుగొనడములో సహాయము చేయడము, తన సృజనాత్మకతను వ్యక్తపరచడము మరియు ప్రభుత్వ మరియు మిగతా శక్తులను సృజనాత్మక ప్రేరణలతో ఒక వ్యక్తి పీడింపబడకుండా ఆపటము."
"ये मौलिक अधिकार व्यापक हैं और वे 6 शीर्षकों के अंतर्गत आते हैं, मसलन, समानता का अधिकार, स्वतंत्रता का अधिकार, शोषण के खिलाफ अधिकार, धर्म की स्वतंत्रता का अधिकार, सांस्कृतिक और शैक्षिक अधिकार और संवैधानिक उपचार का अधिकार।","ఈ ప్రాథమిక హక్కులు విస్తృతమైనవి. మరియు 6 శీర్షికలుగా విభజింపబడ్డాయి. ఉదాహరణకు, సమానత్వ హక్కు, స్వతంత్ర హక్కు, దోపిడీకి వ్యతిరేకముగా పోరాడే హక్కు, మతస్వాతంత్ర హక్కు, సాంస్కృతిక మరియు విద్యా హక్కు మరియు రాజ్యాంగ పరిష్కారాల హక్కు."
इन अधिकारों को संविधान के भाग III में स्थान दिया गया है।,ఈ హక్కులకు రాజ్యాంగములో III భాగములో స్థానము ఇవ్వబడింది.
"हालाँकि, ये अधिकार विभिन्न सीमाओं के अधीन हैं, जिसका अर्थ है कि ये अधिकार पूर्ण रूप से स्वतंत्र नहीं हैं बल्कि कुछ अपवादों के अधीन हैं।","అయితే ఈ హక్కులు, విభిన్న హద్దుల ఆధీనములో ఉన్నాయి, అంటే ఈ హక్కులు పూర్తిగా స్వతంత్రమైనవి కావు కాని కొన్నిమినహాయింపులకు లోబడి ఉంటాయి."
"इन अधिकारों में से अधिकांश अधिकार, राज्य के सापेक्ष लागू किये जाने योग्य हैं और यहां तक कि राज्य को किसी भी कानून के अनुसार इन अधिकारों को हटाने या इनका उल्लंघन करने का अधिकार नहीं है (संविधान के अनुच्छेद 13 के अनुसार)।","(రాజ్యాంగములో 13వ అధికరణము ప్రకారము) ఈ హక్కులలో చాలా వరకు హక్కులు, రాష్ట్రానికి సంబంధించి అమలు చేయబడతాయి. మరియు రాష్ట్రములో ఏ చట్టానికి, ఈ హక్కులను తొలగించే లేదా అతిక్రమించే అధికారాలు లేవు."
"हालाँकि, भारत में कोई भी व्यक्ति, संविधान में गारंटी किये गए अपने मूल अधिकारों का परित्याग/अधित्यजन (waive) नहीं कर सकता है, न ही राज्य इस तरह के परित्याग को स्वीकार कर सकता है और इसका नतीजा यह है कि नागरिकों को दिए गए मौलिक अधिकारों को लागू करने के अपने कर्तव्य से राज्य कभी मुक्त नहीं हो सकता है।","అయితే భారత దేశములో ఏ వ్యక్తి అయినా, రాజ్యాంగములో హమీ ఇవ్వబడిన తన ప్రాథమిక హక్కులను త్యజించడము/ సడలించడము చేయడానికి వీలులేదు, ఏ రాష్ట్రము కూడా ఇటువంటి హక్కులను త్యజించడానికి అంగీకరించదు. మరియు దాని ఫలితముగా పౌరులకు ఇవ్వబడిన ప్రాధమిక హక్కులను అమలు పరచే తన కర్తవ్యము నుండి రాష్ట్రము కూడా తప్పించుకోలేదు."
दोनों ही मामलों में यह साफ़ किया गया था कि मौलिक अधिकारों का परित्याग नहीं किया जा सकता है।,ఈ రెండు విషయాలలో ప్రాధమిక హక్కులను త్యజించడానికి వీలులేదు అని స్పష్టము చేయబడింది.
बहराम खुर्शीद पेसिकाका के मामले में बहुमत की राय यह थी कि मौलिक अधिकारों को केवल व्यक्तिगत लाभ के लिए संविधान में नहीं रखा गया था।,"బహ్రామ్ ఖుర్షీద్ పేసికాకా విషయములో చాలా మంది అభిప్రాయము ఏమిటంటే, ప్రాథమిక హక్కులు కేవలము, వ్యక్తిగత ప్రయోజనాల కోసమే రాజ్యాంగములో ఉంచబడలేదు."
"एक कार्यवाही में यदि किसी व्यक्ति द्वारा घोषणा/रियायत की जाती है, चाहे कानून की गलती के तहत या अन्यथा, कि वह किसी विशेष मौलिक अधिकार को लागू नहीं करेगा/करेगी तो उसके पश्च्यात, राज्य द्वारा इस घोषणा/रियायत को उसके खिलाफ एक एस्टोपेल के रूप में नहीं बनाया/देखा जा सकता है।","ఒక విచారణలో ఒక వేళ ఎవరైనా వ్యక్తి ద్వారా ప్రకటన/రాయితీ చేయబడితే చట్టము ద్వారా జరిగిన పొరపాటు వల్ల అయినా లేదా అతను ఏదైనా ఒక ప్రత్యేక ప్రాథమిక హక్కును అమలు పరచక పోయినా, దాని తరువాత రాష్ట్రము ద్వారా ప్రకటన/రాయితీ అతనికి వ్యతిరేకముగా ఎస్టోపెల్ లా చేయబడదు/చూడబడదు."
"इस तरह की रियायत/घोषणा को, यदि लागू किया जाता है, तो यह संविधान के उद्देश्य को पराजित करने जैसा होगा।","ఈ విధముగా ప్రకటన/రాయితీని అమలుపరచినట్లయితే, అప్పుడు అది రాజ్యాంగము యొక్క ఉద్దేశ్యమును ఓడించినట్లుగా ఉంటుంది."
"यदि एस्टोपेल के तर्क को मान्यता दे दी जाती है तो एक सर्व-शक्तिशाली राज्य, आसानी से किसी व्यक्ति को क्षणभंगुर, तत्काल लाभ के वादे पर अपनी कीमती व्यक्तिगत स्वतंत्रता को त्यागने के लिए लुभा सकता है।","ఒకవేళ ఎస్టోపెల్ తర్కము గుర్తింపబడితే అప్పుడు ఒక సర్వశక్తి మంత దేశము, చాలా సులభముగా ఒక వ్యక్తికి క్షణ భంగురమైన, తక్షణ లాభము అనే ప్రమాణముపై తన వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛను త్యాగము చేయడానికి ప్రలోభపెట్టవచ్చు."
"इसी क्रम में, शीर्ष अदालत ने नर सिंह पाल बनाम भारत संघ (2000) 3 SCC 588 के मामले में कहा कि, ""मौलिक अधिकारों का बार्टर किया/त्यागा जाना संभव नहीं है।","ఇదే క్రమములో అత్యున్నత న్యాయస్థానము నరసింహ పాల్ వర్సెస్ భారత్ సంఘ్ (2000) 3 SCC 588 కేసులో చెప్పినదేమిటంటే, ప్రాధమిక హక్కులను రద్దు/సడలించడము అసాధ్యము."
"मौलिक अधिकारों का समझौता नहीं किया जा सकता है, और न ही संविधान के तहत उपलब्ध मौलिक अधिकार के अभ्यास के खिलाफ कोई एस्टोपेल मौजूद है।","ప్రాథమిక హక్కులతో రాజీ పడటము సాధ్య పడదు, మరియు రాజ్యాంగము ద్వారా లభించే ప్రాథమిక హక్కులను పాటించే క్రమమునకు వ్యతిరేకముగా ఏదైనా ఒక ఎస్టోపెల్ ఉంది."
इस अधिनियम को बाद में सूरज मल मोहता एवं कंपनी बनाम विश्वनाथ शास्त्री एवं अन्य 1955 SCR 448 के मामले में अनुच्छेद 14 के उल्लंघन के रूप में मानते हुए स्ट्रक डाउन कर दिया गया।,"ఈ నిర్ణయము తరువాత, సూరజ్ మల్ మెహతా మరియు కంపెనీ వర్సెస్ విశ్వనాధ్ శాస్త్రి మరియు ఇతరులు, 1955 SCR 448 కేసు విషయములో, అధికరణ 14 ఉల్లంఘనగా నమ్ముతూ స్టాక్ డౌన్ చేయబడింది."
"हालाँकि, इस निर्णय के बाद भी, बशेशर नाथ कुछ समय तक पूर्व में हस्ताक्षरित उस निपटान (सेटलमेंट) योजना के तहत किस्तों का भुगतान करते रहे, लेकिन उसके बाद वो डिफाल्टर हो गए।","అయితే ఈ నిర్ణయము తరువాత కూడా, బషేషర్ నాథ్ కొంతకాలము ముందు వరకు తాను స్వయముగా సంతకము చేసిన ఉన్న ఒప్పంద పధకానికి వాయిదాలను చెల్లించడము జరిగింది, కాని దాని తరువాత, ఆయన విఫలమయ్యారు."
"इसके परिणामस्वरूप, जब उनकी संपत्तियों को किस्तों का भुगतान करने में डिफ़ॉल्ट करने के चलते संलग्न (attach) किया गया तो उन्होंने यह तर्क दिया कि वह सेटलमेंट अपने आप में अवैध था, क्योंकि आय पर कर (जांच आयोग) अधिनियम, 1947 को सूरज मल के मामले में उच्चतम न्यायालय द्वारा असंवैधानिक करार दिया गया था।","దీని ఫలితముగా ఆయన వాయిదాల చెల్లింపులలో విఫలమయ్యినందుకుగానూ, ఆయన ఆస్తులను ఆ చెల్లింపులకు అనుసంధానము చేయడము జరిగింది అయితే దానికి ఆయన ఆ ఒప్పందము అక్రమమైనదని వాదించారు. అతని ఆదాయముపై పన్ను (ఎంక్వైరీ కమిషన్) అధికరణము, 1947 సూరజ్ మల్ విషయములో హైకోర్ట్ దీనిని, రాజ్యాంగ విరుద్ధముగా భావించి కేసును కొట్టివేశారు."
"यद्यपि वर्ष 1954 में कानून को अमान्य घोषित कर दिया गया था, परन्तु बशेशर नाथ उसी कानून के तहत सेटलमेंट के तहत सितंबर, 1957 तक भुगतान करते रहे।","కాని 1954 వ సంవత్సరములో ఈ చట్టాన్ని చెల్లదని ప్రకటించినా బషేషర్ నాథ్ అదే చట్టాన్ని అనుసరించి ఒప్పందము ప్రకారము, 1957 వరకు చెల్లింపులు చేశారు."
इस मामले में अलग-अलग न्यायाधीशों ने अपनी राय रखी और अलग-अलग कारण दिए कि आखिर क्यों मौलिक अधिकार का परित्याग नहीं किया जा सकता है।,ఈ విషయములో ఎందుకు ప్రాథమిక హక్కులను పరిత్యజించరాదని వేరువేరు న్యాయమూర్తులు తమ అభిప్రాయాలను ఉంచారు మరియు వేరు-వేరు కారణాలను కూడా ఇచ్చారు.
"नतीजतन, सुप्रीम कोर्ट ने बशेशर नाथ की अपील को अनुमति दी और न केवल वर्ष 1958 में पारित अटैचमेंट आदेश को रद्द कर दिया, बल्कि जुलाई 1954 से शुरू हुई सभी कार्यवाही को भी रद्द कर दिया।","ఫలితముగా, సుప్రీం కోర్ట్ బషేషర్ నాథ్ అప్పీలు కు అనుమతి నిచ్చింది. మరియు కేవలము 1958వ సంవత్సరములో జారీ చేయబడ్డ అటాచ్ మెంట్ ఆదేశాన్ని రద్దు చేసింది. అంతే కాకుండా, జులై 1954 నుండి ప్రారంభమైన విచారణను కూడా రద్దు చేసింది."
"इस मामले में यह देखा गया कि अनुच्छेद 14 के तहत दिए गए अधिकार का अधित्यजन, इसलिए नहीं किया जा सकता क्योंकि यह अधिकार, समानता सुनिश्चित करने के उद्देश्य को लागू करने की दृष्टि से सार्वजनिक नीति के तहत राज्य के लिए एक निर्देश के तौर पर संविधान में मौजूद है।","ప్రతీ కేసు విషయములో మనము చూసిన దేమిటంటే, 14 వ అధికరణము ప్రకారము ఈ అధికారము, సమానము, సునిశ్చితము చేసే ఉద్దేశ్యాన్ని అమలు పరచే ఉద్దేశ్యముతో ప్రజలందరి నీతి ప్రకారము, రాష్ట్రానికి ఒక నిర్దేశకముగా రాజ్యాంగములో ఉంది. అందువలన ఇవ్వబడిన హక్కులను త్యజించరాదు."
"इसलिए, कोई भी व्यक्ति अपने कृत्य से या एक घोषणा करते हुए, संविधान द्वारा राज्य को सौंपे गए दायित्व को खत्म नहीं कर सकता है।","అందువల్లనే, ఏ వ్యక్తి కూడా తాను చేసే పనుల ద్వారా లేదా ప్రకటనలను చేస్తూ రాజ్యాంగము ద్వారా రాష్ట్రమునకు ఇవ్వబడిన బాధ్యతలను పూర్తి చేయలేము."
"इसी वाद में जस्टिस सुब्बा राव ने अपनी राय रखते हुए इस बात को रेखांकित किया था कि भारत में अधिकांश लोग आर्थिक रूप से गरीब हैं, शैक्षिक रूप से पिछड़े हैं और राजनीतिक रूप से अभी तक अपने अधिकारों के प्रति जागरूक नहीं हैं।","ఇదే కేసులో జస్టిస్ సుబ్బారావు తన అభిప్రాయాన్ని వెలిబుచ్చుతూ ఒక విషయాన్ని స్పష్టము చేసారు. అదేమిటంటే, భారత దేశములో చాలా మంది ప్రజలు ఆర్థికంగా చాలా పేద వారు, విద్యా పరముగా కూడా వెనుకబడు వున్నారు. మరియు రాజకీయ పరముగా కూడా ఇంతవరకు తమ హక్కుల విషయములో అవగాహన కూడా వారికి లేదు."
"व्यक्तिगत रूप से या सामूहिक रूप से, उन्हें राज्य के खिलाफ खड़ा नहीं किया जा सकता है और इसलिए यह न्यायपालिका का कर्तव्य है कि वे उनके अधिकारों की रक्षा स्वयं करें।","వ్యక్తిగతముగా గాని, సామూహికముగా గాని, వారిని రాష్ట్రానికి వ్యతిరేకముగా నిల్చోబెట్టలేము. మరియు అందువలన, వారు తమహక్కులను రక్షించుకొనేలాచేసే బాధ్యత న్యాయ పాలకులదే."
"चीफ जस्टिस एस. आर. दास और जस्टिस जीवनलाल कपूर ने अपने विचार रखते हुए कहा कि केवल अनुच्छेद 14 के अंतर्गत दिए गए अधिकार का परित्याग नहीं किया जा सकता है, वहीँ जस्टिस नटवरलाल एच. भगवती ने यह विचार व्यक्त किया कि एक नागरिक, भाग- III में मौजूद किसी भी मौलिक अधिकार का परित्याग नहीं कर सकता है।","ప్రధాన జస్టిస్ ఎస్.ఆర్.దాస్ మరియు జస్టిస్ జీవన్ లాల్ కపూర్ తమ అభిప్రాయాలను వ్యక్త పరుస్తూ, కేవలము అధికరణ 14 లో ఇవ్వబడిన హక్కులను త్యజించడము జరుగదు అని అన్నారు. అదే జస్టిస్ నట్వర్ లాల్ హెచ్.భగవతి చెప్పినదేమిటంటే, ఒక పౌరుడు భాగము- III లో ఉన్న ఏవైనా ప్రాథమిక హక్కులను జించలేరు."
यह बहराम के मामले में अल्पमत की राय की पुनरावृत्ति थी।,ఇది బహ్రామ్ విషయమై మైనారిటీ అభిప్రాయాల పునరుద్ఘాటన.
"हालांकी, हमारा संविधान किसी व्यक्ति के लाभ के लिए अधिनियमित मौलिक अधिकारों और सार्वजनिक हित में या सार्वजनिक नीति के आधार पर अधिनियमित किए गए अधिकारों के बीच कोई अंतर नहीं करता है, इसलिए यह राय बहुत हद तक उचित मालूम नहीं पड़ती है।","అయితే మన రాజ్యాంగములో ఎవరైనా వ్యక్తి యొక్క లాభము కోసము, చట్టపరమైన ప్రాథమిక అధికారాలు మరియు ప్రజలందరి శ్రేయస్సు లేదా ప్రజా విధానము అధారముగా చట్ట పరము చేసిన హక్కుల మధ్య, ఎటువంటి తేడా లేదు. అందువలన, ఈ అభిప్రాయము చాలా వరకు సరైనదిగా అనిపించలేదు."
"तमाम कानूनी विशेषज्ञों का ऐसा मानना है कि जैसा कि जस्टिस एस. के. दास ने बशेशर नाथ के मामले में कहा है, जहाँ किसी मौलिक अधिकार का स्वाभाव व्यक्तिगत है, वहां किसी व्यक्ति को अपने मामले हेतु उस अधिकार का अधित्यजन करने की स्वतंत्रता दी जानी चाहिए।","న్యాయ నిపుణులు అందరూ విశ్వసించేదేమిటంటే, జస్టిస్ ఎస్.కె.దాస్ బషేషర్ నాథ్ విషయములో చెప్పినదేమంటే ఎక్కడైతే, ఏదైనా ప్రాథమిక హక్కుల స్వభావము వ్యక్తిగతమౌతుందో, అక్కడ ఎవరైనా వ్యక్తికి తన విషయము గురించి ఆ హక్కులను త్యజించే స్వేచ్చ ఇవ్వబడాలి."
"इस मामले को लेकर कोई तय परिणाम नहीं निकल सका है, हालाँकि अदालतों ने विभिन्न निर्णयों के साथ यह साफ़ किया है कि मौलिक अधिकारों के अधित्यजन की स्वीकृति भारत में नहीं है, अर्थात कोई व्यक्ति अपने मौलिक अधिकारों का परित्याग नहीं कर सकता है।","ఈ విషయము గురించి ఎటువంటి తక్షణ పరిణామము రాలేదు, అయితే కోర్ట్‌లు విభిన్న అభిప్రాయాలతో స్పష్టము చేసిన దేమిటంటే, ప్రాథమిక హక్కులను త్యజించడాన్ని అంగీకరించడము అనేది, భారత దేశములో లేదు. అంటే, ఏ వ్యక్తి కూడా తన ప్రాథమిక హక్కులను త్యజించలేడు."
"वहीँ अमेरिका में बॉयकिन बनाम अलबामा, 395 U.S. 238 (1969) के मामले में यह अभिनिर्धारित किया गया था कि मौलिक अधिकारों का अधित्यजन किया जा सकता है।","అదే అమెరికాలో బాయ్ కిన్వర్సెస్ అలబామా, 395 U.S. 238 (1969) కేసు విషయములో ప్రాధమిక హక్కులను పరిత్యజించ వచ్చని నిర్ధారించబడింది."
"अंत में, हमे यह समझना होगा कि अमेरिका और भारतीय संविधानों की प्रस्तावना को पढने से यह पता चलता है कि दोनों ही देशों का निर्माण, पूरी तरह से अलग उद्देश्यों के लिए और बहुत ही अलग लक्ष्यों को हासिल करने के लिए किया गया था।","చివరగా మనము అర్థము చేసుకోవాల్సింది, అమెరికా మరియు భారత రాజ్యాంగాలను ముందు మాటను చదివితే, రెండు దేశాల నిర్మాణము పూర్తిగా వేరు వేరు ఉద్దేశ్యాల కోసము, మరియు చాలా విభిన్న లక్ష్యాలను సాధించడము కోసము చేయబడ్డాయని తెలుస్తుంది."
"इसके अलावा, जहाँ यूएस का संविधान उसकी भावी सरकार के लिए एक साधारण रूपरेखा भर प्रस्तुत करता है।","ఇంతే కాకుండా, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల రాజ్యాంగము వారి భవిష్య ప్రభుత్వాల కోసము ఒక సాధారణ రూపు రేఖలను సమర్పిస్తాయి."
"वहीँ भारत का संविधान एक विस्तृत संविधान है, जिसमें संविधान के अंतर्गत ही मौलिक अधिकारों और उन अधिकारों की सीमाओं का उल्लेख किया गया है।","అదే భారత రాజ్యాంగము, ఒక విస్తృత రాజ్యాంగము. దీనిలో రాజ్యాంగములోఉండే ప్రాథమిక హక్కులు మరియు ఆ హక్కుల పరిమితుల గురించి చెప్పబడింది."