Biology_Tran_4-Release-4.csv

डीएनए आनुवंशिक पदार्थ है इसके बारे में सुस्पष्ट प्रमाण अल्फ्रेड हर्ष व मार्था चेस (1952) के प्रयोगों से प्राप्त हुआ। ,"ఆల్ఫ్రెడ్ హెర్ష్, మార్తా ఛేజ్ (1952) తమ ప్రయోగాల నుంచి డీఎన్‌ఎ జన్యు పదార్ధానికి సంబంధించిన స్పష్టమైన ఆధారాలు కనుగొన్నారు.",
इन्होंने उन विषाणुओं पर कार्य किया जो जीवाणु को संक्रमित करते हैं जिसे जीवाणुभोजी कहते है।,జీవులకు సంక్రమించే వైరస్‌లపై వీరు పరిశోధన చేశారు. దీనిని బాక్టీరియోఫేజ్ అంటారు.,
जीवाणुभोजी जीवाणु से चिपकते हैं अपने आनुवंशिक पदार्थ को जीवाणु कोशिका में भेजते हैं। ,బ్యాక్టీరియా మరో బ్యాక్టీరియాను అంటుకుని వాటి జన్యు పదార్థాన్ని బ్యాక్టీరియా కణానికి పంపుతుంది.,
जीवाणु कोशिका विषाणु के आनुवंशिक पदार्थ को अपना समझने लगते है,బ్యాక్టీరియా కణాలు వైరస్ జన్యు పదార్థాన్ని తమదిగా భావిస్తాయి.,
जिससे आगे चलकर अधिक विषाणुओं का निर्माण होता है। ,ఆ తరువాత వైరస్‌ ఉత్పత్తి అధికమవుతుంది.,
हर्ष व चेस ने इस बात का पता लगाने के लिए प्रयोग किया कि विषाणु से प्रोटीन या डीएनए निकल कर जीवाणु में प्रवेश करता है।,"వైరస్ నుంచి ప్రోటీన్లు లేదా డీఎన్‌ఎ బ్యాక్టీరియాలోకి ప్రవేశిస్తుందని గుర్తించడానికి హెర్ష్, చేజ్ ప్రయోగాలు చేశారు.",
उन्होंने कुछ विषाणुओं को ऐसे माध्यम पर पैदा किया जिसमें एक को विकिरण सक्रिय फॉस्फोरस व दूसरे विषाणुओं को विकिरण सक्रिय सल्फर पर वृद्धि किया था।,వారు కొన్ని వైరస్‌లను ఒక మాధ్యమంలో ఉత్పత్తి చేశారు. దీనిలో ఒకదాన్ని రేడియేషన్-యాక్టివేటెడ్ ఫాస్పరస్ పైన మరొక దాన్ని రేడియేషన్-యాక్టివేటెడ్ సల్ఫర్ మీద పెంచారు.,
जिस विषाणु को विकिरण सक्रिय फॉस्फोरस की उपस्थिति में पैदा किया। ,ఈ వైరస్‌ను రేడియేషన్ యాక్టివేటెడ్ ఫాస్పరస్ సమక్షంలో పుట్టించారు.,
उसमें विकिरण सक्रिय डीएनए पाया गया जबकि विकिरण सक्रिय प्रोटीन नहीं था क्योंकि डीएनए में फॉस्फोरस होता है; प्रोटीन नहीं। ,"రేడియేషన్ యాక్టివేటెడ్ డీఎన్‌ఎ ను అందులో కనుగొన్నారు, అయితే అందులో రేడియేషన్-యాక్టివేటెడ్ ప్రోటీన్ లేదు. డీఎన్‌ఎలో ఫాస్పరస్ ఉంటుంది, ప్రోటీన్ ఉండదు.",
"वंशागति के आणविक आधार की उपस्थिति में पैदा किया गया उनमें विकिरण सक्रिय प्रोटीन पाई गई, डीएनए विकिरण सक्रिय नहीं था; क्योंकि डीएनए में सल्फर नहीं मिलता है।",పరమాణు ప్రాతిపదికన అభివృద్ధిపరిచిన వంశవృక్షంలో రేడియేషన్-ఉత్తేజిత ప్రోటీన్లు ఉన్నట్టు గుర్తించడం జరిగింది. డీఎన్‌ఎ రేడియేషన్-యాక్టివేట్ కాలేదు. ఎందుకంటే డీఎన్‌ఎలో సల్ఫర్ ఉండదు.,
विकिरण सक्रिय जीवाणु भोजी ई.कोलाई जीवाणु से चिपक जाते हैं।,రేడియేషన్ యాక్టివేటెడ్ బ్యాక్టీరియా ఈ. కోలి బ్యాక్టీరియాతో అతుక్కుని ఉంటుంది.,
जैसे संक्रमण आगे बढ़ता है जीवाणु को संमिश्रक में हिलाने से विषाणु आवरण अलग हो जाता है।,సంక్రమణ పెరుగుతున్న కొద్దీ బ్యాక్టీరియా సమ్మేళనంలోకి తరలించడం ద్వారా వైరస్ పూత వేరు అవుతుంది.,
जीवाणुओं को अपकेंद्रणयंत्र में प्रचक्रण कराने से विषाणु कण जीवाणुओं से अलग हो जाते हैं।,సెంట్రిఫ్యూజ్‌లో బ్యాక్టీరియాను ప్రవేశపెట్టడం ద్వారా వైరస్ కణాలు బ్యాక్టీరియా నుంచి వేరవుతాయి.,
"जो जीवाणु विकिरण सक्रिय डीएनए रखने वाले विषाणु से संक्रमित हुए थे, वे विकिरण सक्रिय रहे।",రేడియేషన్ యాక్టివేటెడ్ డీఎన్ఎ కలిగి ఉన్న వైరస్ సోకిన బ్యాక్టీరియా రేడియేషన్ యాక్టివ్‌గా మిగిలిపోయింది.,
"इससे स्पष्ट है कि जो पदार्थ विषाणु से जीवाणु में प्रवेश करता है, वह डीएनए है। ",వైరస్ నుంచి బ్యాక్టీరియాలోకి ప్రవేశించే పదార్ధం డీఎన్‌ఎ అని స్పష్టమైంది.,
"जो जीवाणु उन विषाणुओं से संक्रमित थे जिनमें विकिरण सक्रिय प्रोटीन था, वे विकिरण सक्रिय नहीं हुए।",రేడియేషన్ యాక్టివేటెడ్ ప్రోటీన్లు కలిగిన వైరస్‌ల బారిన పడిన బ్యాక్టీరియా రేడియో యాక్టివ్‌ కాలేదు.,
इससे संकेत मिलता है कि प्रोटीन विषाणु से जीवाणु में प्रवेश नहीं करता है। ,ఇది ప్రోటీన్ వైరస్ నుంచి బ్యాక్టీరియాలోకి ప్రవేశించదని సూచిస్తుంది.,
इस कारण से आनुवंशिक पदार्थ डीएनए ही है जो विषाणु से जीवाणु में जाता है ।,ఈ కారణంగా జన్యు పదార్ధం డీఎన్‌ఎ వైరస్ నుంచి బ్యాక్టీరియాకు వెళుతుంది.,
पिछली चर्चाओं से यह स्पष्ट है कि प्रोटीन बनाम डीएनए के बीच जो विवाद आनुवंशिक पदार्थ को लेकर था वह अब स्पष्ट रूप से हर्ष व चेस के प्रयोग से सुलझ चुका है।,"ప్రోటిన్‌, డీఎన్‌ఎకు సంబంధించి జన్యు పదార్థం గురించి గతంలో జరిగిన సంవాదాలన్నీ హెర్ష్‌, ఛేజ్‌ ప్రయోగంతో పరిష్కారమయ్యాయి.",
अब यह सर्वमान्य हो चुका है कि डीएनए आनुवंशिक पदार्थ के रूप में कार्य करता है। ,డీఎన్‌ఎ జన్యు పదార్ధంగా పనిచేస్తుందని ఇప్పుడు అంతా అంగీకరిస్తున్నారు.,
"फिर भी यह स्पष्ट हो गया कि कुछ विषाणुओं में आरएनए (उदाहरण -टोबैको मोज़ेक वाइरस, क्यूबीटा बैक्टिरीयोफेज आदि) आनुवंशिक पदार्थ है। ","అయినప్పటికీ కొన్ని వైరస్లలో ఆర్‌ఎన్‌ఎ (ఉదా. పొగాకు మొజాయిక్ వైరస్, క్యూబిటా బాక్టీరియోఫేజ్, మొదలైనవి) జన్యు పదార్థం ఉందని స్పష్టమైంది.",
"कुछ प्रश्नों के उत्तर आपको देने है जैसे - क्‍यों डीएनए प्रमुख आनुवंशिक पदार्थ है, जबकि आरएनए दूत व अनुकूलन जैसे सक्रिय कार्य करता है दोनों न्यूक्लिक अम्ल अणुओं की रासायनिक संरचना में अंतर बताइए।","మీరు కొన్ని ప్రశ్నలకు సమాధానాలు ఇవ్వాలి.- డీఎన్‌ఎ ఎందుకు జన్యు పదార్థం, అదే సమయంలో ఆర్‌ఎన్‌ఎ వాహకంగా, అనుకూలమైన పనులు నిర్వరిస్తుంది. రెండింటి న్యూక్లిక్‌ ఆమ్ల అణువుల మధ్య రసాయనిక నిర్మాణంలో తేడాను వివరించండి.",
क्या आप डीएनए व आरएनए के बीच दो रासायनिक अतरों को बता सकते हो?,"డీఎన్‌ఎ, ఆర్‌ఎన్‌ఎ మధ్య రెండు రసాయన తేడాలను మీరు చెప్పగలరా?",
एक अणु जो आनुवंशिक पदार्थ के रूप में कार्य कर सकता है वह निम्न मानदंडों को अवश्य पूर्ण करता है।,జన్యు పదార్ధంగా పనిచేయగల అణువు ఈ కింది ప్రమాణాలకు లోబడి ఉండాలి.,
यह अपना प्रतिकृति बनाने में सक्षम है इसे रचना व रासायनिक संगठन के आधार पर स्थिर होना चाहिए।,"అది దాని సొంత ప్రతిరూపాన్ని తయారు చేయగలదు. ఇది నిర్మాణం, రసాయనపరంగా స్థిరంగా ఉండాలి.",
इनमें धीमें परिवर्तनों (उत्परिवर्तन) की संभावना होती है जो विकास के लिए आवश्यक है।,ఇవి అభివృద్ధికి అవసరమైన నెమ్మదైన పరివర్తనలు (ఉత్పరివర్తనలు) కలుగజేసే అవకాశం ఉంది.,
इसे स्वयं 'मेंडल के लक्षण के अनुरूप अभिव्यक्त होना चाहिए।,ఇవి మెండెల్ లక్షణాలకు అనుగుణంగా వ్యక్తీకరించాలి.,
"यदि कोई क्षार युग्मन पूरकता के सिद्धांत को ध्यान में रखते हुए परीक्षण करता है, तब वह पाएगा कि दोनों न्यूक्लिक अम्लों (डीएनए व आरएनए) में स्वयं प्रतिकृति की क्षमता होती है। ","పరిపూర్ణత సూత్రం ఆధారంగా ఎవరైనా క్షారన్ని కలిపి పరీక్షించినట్లయితే న్యూక్లియిక్ ఆమ్లాలు (డీఎన్‌ఎ, ఆర్‌ఎన్‌ఎ) రెండూ స్వీయ-ప్రతిరూప సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉన్నాయని కనగొనబడింది.",
सजीव तंत्र के अन्य अणुओं में जैसे - प्रोटीन स्वयं प्रथम मापदंड को पूर्ण करने में असफल है।,జీవజాలంలోని ఇతర జీవులలో మొదటి ప్రమాణ పరీక్షల్లో ప్రోటిన్లు విఫలమవుతాయి.,
"आनुवंशिक पदार्थ इतना स्थायी होना चाहिए कि जीवन चक्र की विभिन्‍न अवस्थाओं, उम्र या जीव की शरीरक्रिया में परिवर्तन से इसमें परिवर्तन नहीं होना चाहिए। ","జన్యు పదార్ధం ఎంత స్థిరంగా ఉండాలంటే అది జీవితకాలం, వయస్సు లేదా జీవి శరీరంలో చోటుచేసుకునే మార్పులను తట్టుకుంటూ ఏ మార్పు చెందకుండా ఉండాలి.",
"पदार्थ का स्थायित्व उसकी एक प्रमुख विशेषता है जो ग्रिफिथ के रूपांतरित कारक' से स्पष्ट है जिसमें ताप से जीवाणु की मृत्यु हो जाती है, लेकिन आनुवंशिक पदार्थ की कुछ विशेषताएँ नष्ट नहीं हो पाती हैं। ","పదార్ధం స్థిరత్వం అనేది దాని ముఖ్య లక్షణాలలో ఒకటి, ఇది గ్రిఫిత్‌ 'పరివర్తన కారకం' నుంచి స్పష్టంగా తెలుస్తుంది, దీనిలో వేడి వల్ల బ్యాక్టీరియా చనిపోతుంది, జన్యు పదార్ధంలోని కొన్ని లక్షణాలు నాశనం కావు.",
डीएनए के परिपेक्ष में इस बात को और अच्छे ढंग से समझ सकते हैं कि डीएनए की दोनों रूज्जुक एक दूसरे के पूरक होते हैं ,డీఎన్‌ఎ పరంగా చూస్తే డీఎన్‌ఎ రెండు తంతువులు ఒకదానికొకటి సంపూర్ణంగా ఉన్నాయని మనం మరింత స్పష్టంగా అర్థం చేసుకోవచ్చు.,
जो गर्म करने पर एक दूसरे से अलग हो जाते हैं; लेकिन पुनः उचित स्थिति के आने पर एक दूसरे से जुड़ जाते हैं। ,వేడి కారణంగా ఇవి ఒకదానికొకటి వేరవుతాయి. మళ్లీ సరైన స్థానానికి వచ్చినప్పుడు అవి ఒకదానితో ఒకటి అనుసంధానమవుతాయి.,
आरएनए के प्रत्येक न्यूक्लियोटाइड पर 2 हाइड्रॉक्सिल समूह मिलता है यह क्रियाशील समूह है जिससे आरएनए अस्थिर व आसानी से विखंडित हो जाता है।,"ఆర్‌ఎన్‌ఎ ప్రతి న్యూక్లియోటైడ్‌లో 2 హైడ్రాక్సిల్ సమూహాలు కనిపిస్తాయి. ఇది క్రియాత్మక సమూహం, ఇది ఆర్‌ఎన్‌ఎ అస్థిరం చేస్తుంది, సులభంగా విచ్ఛిన్నమవుతుంది.",
इस कारण से डीएनए रासायनिक संगठन की दृष्टि से कम सक्रिय व संरचनात्मक दृष्टि में अधिक स्थायी होता है।,ఈ రసాయన చర్యపరంగా డీఎన్‌ఎ ఎక్కువ చురుకుగా ఉండదు. నిర్మాణపరంగా స్థిరంగా ఉంటుంది.,
इस कारण दोनों न्यूक्लिक अम्लों में डीएनए एक अच्छा आनुवंशिक पदार्थ माना गया है।,ఈ కారణంగా రెండు న్యూక్లియిక్ ఆమ్లాలలో డీఎన్‌ఎ మంచి జన్యు పదార్ధంగా పరిగణించబడుతుంది.,
वास्तव में डीएनए में यूरेसील की जगह थाइमिन होने से उनमें एक अधिक स्थायीत्व मिलता है।,"వాస్తవానికి థైమిన్ డీఎన్‌ఎలో యురేసిల్‌ను భర్తీ చేస్తుంది, వాటికి మరింత స్థిరత్వాన్ని ఇస్తుంది.",
"इसके बारे में विस्तृत चर्चा हेतु हमें डीएनए में होने वाले मरम्मत की प्रक्रिया को समझना होगा, और आप इस प्रक्रिया के बारे में उच्च कक्षाओं में अध्ययन करेंगे।","దీని గురించి వివరణాత్మక చర్చ, డీఎన్‌ఎలో చోటుచేసుకునే మార్పులను మనం అర్థం చేసుకోవాలి. దీనికి సంబంధించి మరిన్ని వివరాలు పై తరగతుల్లో తెలుసుకుంటారు..",
दोनों आरएनए व डीएनए उत्परिवर्तित हो सकते हैं। ,"ఆర్‌ఎన్‌ఎ, డీఎన్‌ఎ రెండూ కూడా మార్పులకు లోను కావచ్చు.",
वास्तव में आरएनए अस्थायी व तीत्र गति से उत्परिवर्तित होता है। ,వాస్తవానికి ఆర్‌ఎన్‌ఎ తీవ్రమైన వేగంతో తాత్కాలికంగా మార్పులకు లోనవుతుంది.,
"परिणामस्वरूप, विषाणुओं में आरएनए जीनोम मिलता है उसकी जीवन अवधि छोटी ब तेजी से उत्परिवर्तित व विकसित होने वाली होती है।",ఫలితంగా వైరస్‌లలో కనిపించే ఆర్‌ఎన్‌ఎ జన్యువు స్వల్ప ఆయుష్షును కలిగి వేగంగా మార్పులకు గురువుతూ ఉంటుంది.,
"आरएनए प्रोटीन संश्लेषण के लिए सीधे कूटलेखन करते हैं, इसलिए वे आसानी से लक्षण व्यक्त करते हैं। ",ఆర్‌ఎన్‌ఎలు ప్రోటీన్లను గ్రహించేందుకు నేరుగా ఎన్‌కోడ్ అవుతాయి. కాబట్టి వాటి లక్షణాలు సులభంగా వెల్లడవుతాయి.,
"डीएनए, प्रोटीन संश्लेषण के लिए आरएनए, पर निर्भर है। ",ప్రోటీన్ గ్రహించేందుకు ఆర్‌ఎన్‌ఎ పై డీఎన్‌ఎ ఆధారపడుతుంది.,
प्रोटीन संश्लेषण की सारी व्यवस्था आरएनए से विकसित हुई। ,ప్రోటీన్ సంశ్లేషణ మొత్తం విధానం ఆర్‌ఎన్‌ఎ నుంచి ఉద్భవించింది.,
उपरोक्त चर्चाओं से स्पष्ट है कि दोनों डीएनए व आरएनए आनुवंशिक पदार्थ के रूप में कार्य करते हैं। ,డీఎన్‌ఎ ఇంకా ఆర్‌ఎన్‌ఎ రెండూ జన్యు పదార్ధంగా పనిచేస్తాయని పై చర్చల ద్వారా స్పష్టమైంది.,
"डीएनए के अधिक स्थायी होने से वह आनुवंशिक सूचनाओं के संचय हेतु सबसे उपयोगी है, ",డీఎన్‌ఎ చాలా స్థిరంగా ఉంటుంది కాబట్టి జన్యు సమాచారాన్ని నిల్వ చేయడానికి ఇది చాలా ఉపయోగపడుతుంది.,
आनुवंशिक सूचनाओं के स्थानांतरण हेतु आरएनए उपयुक्त है।,జన్యు సమాచార బదిలీకి ఆర్‌ఎన్‌ఎ అనుకూలంగా ఉంటుంది.,
पूर्ववर्ती चर्चाओं से तत्काल एक प्रश्न उठता है कि प्रथम आनुवंशिक पदार्थ कौन सा है?,మునుపటి చర్చల ద్వారా మొదటి జన్యు పదార్థం ఏమిటి? అనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది.,
इस अध्याय में रासायनिक विकास के बारे में विस्तृत रूप से वर्णन किया जाएगा; ,రసాయన అభివృద్ధి గురించి ఈ అధ్యయంలో వివరంగా తెలుసుకుందాం.,
लेकिन संक्षेप में कुछ तथ्यों व बिंदुओं को हम अवश्य उजागर करेंगे।,"క్లుప్తంగా కొన్ని వాస్తవాలు, ఇతర అంశాలు హైలైట్ చేస్తాము.",
आरएनए पहला आनुवंशिक पदार्थ था। ,ఆర్‌ఎన్‌ఎ మొదటి జన్యు పదార్థం.,
"अब बहुत पर्याप्त प्रमाण है कि जीवन के आवश्यक प्रक्रमों (जेसे-उपापचयी, स्थानांतरण, संबंधन आदि) का विकास आरएनए से हुआ। ","జీవితంలోని ముఖ్యమైన ప్రక్రియల(ఉదా. జీవక్రియ, మార్పులు, సంబంధాలు మొదలైనవి) అభివృద్ధి ఆర్‌ఎన్‌ఎ ద్వారా జరుగుతుంది.",
आरएनए आनुवंशिक पदार्थ के साथ एक उत्प्रेक जैविक तंत्र में कुछ ऐसी महत्त्वपूर्ण जैव रासायनिक अभिक्रियाएँ हैं जो आरएनए उत्प्रेरक द्वारा उत्प्रेरित की जाती है प्रोटीन एंजाइम का इसमें कोई योगदान नहीं है।,ఆర్‌ఎన్‌ఎ జన్యు పదార్ధంతో ఉత్ప్రేరక జీవ వ్యవస్థలో కొన్ని ముఖ్యమైన జీవరసాయన ప్రతిచర్యలు ఉంటాయి. ఇవి ఆర్‌ఎన్‌ఎ ఉత్ప్రేరకాలచే ఉత్ప్రేరకమవుతాయి. ప్రోటీన్ ఎంజైమ్‌కు దీనిలో ఎటువంటి పాత్ర ఉండదు.,
आरएनए उत्प्रेक के रूप में क्रियाशील लेकिन अस्थायी है। ,ఆర్‌ఎన్‌ఎ ఉత్ప్రేరకంగా పనిచేస్తుంది కాని అది తాత్కాలికమే.,
"इस कारण से आरएनए के रासायनिक रूपांतरण से डीएनए का विकास हुआ, जिससे यह अधिक स्थायी है। ","ఆర్‌ఎన్‌ఎ రసాయన మార్పిడి ద్వారా డీఎన్‌ఎ అభివృద్ధి చెందుతుంది, ఇది మరింత స్థిరంగా ఉంటుంది.",
डीएनए के द्विस्ज्जुकों व पूरक रज्जुकों के कारण तथा इनमें मरम्मत प्रक्रियाओं के विकास से अपने में होने वाले परिवर्तनों के प्रति प्रतिरोधी है।,డీఎన్‌ఎలో జంటగా ఉంటే తాళ్ల కారణంగా ఇందులో తనంతట తానుగా జరిగే మార్పుల ప్రక్రియ అభివృద్ధికి వారి అటంకంగా ఉంటాయి.,
डीएनए के द्विकुंडली रचना के प्रतिवादन के साथ ही वॉटसन व क्रिक ने तत्काल डीएनए की प्रतिकृति की योजना प्रस्तुत की। ,"డీఎన్‌ఎ ద్వికుండలీ నిర్మాణ ప్రతిరూపంతో పాటు తక్షణ డీఎన్‌ఎ ప్రతిరూప ప్రణాళికను వాట్సన్‌, క్రిక్‌ రూపొందించారు.",
यदि उनके मूल कथनों को उद्धृत किया जाए तो वह इस प्रकार हैं- विशिष्ट युग्मन की जानकारी के बाद आनुवंशिक पदार्थ के नए रूप के निर्माण की प्रक्रियाओं के बारे में तत्काल प्रतिपादन करने से बचा नहीं जा सकता था।,వారి అసలు మాటలను ప్రస్తావిస్తే ఇలా ఉంటాయి: నిర్దిష్ట కలయిక సమాచారం తరువాత కొత్త రకాల జన్యు పదార్ధాల రూపకల్పన ప్రక్రియలను నిలువరించడం సాధ్యం కాదు.,
उपरोक्त योजना से स्पष्ट है कि दोनों रज्जुक अलग होकर टेम्पलेट के रूप में कार्यकर नए पूरक रज्जुकों का निर्माण करते हैं।,పై ప్రణాళికను బట్టి రెండు తంతువులు విడిగా ఒక మూసగా పనిచేసి కొత్త పరిపూర్ణమైన తంతువులు సృష్టిస్తాయి.,
प्रतिकृति के पूर्ण होने के बाद जो डीएनए अणु बनता है उसमें एक पैतृक व एक नई निर्मित लड़ी रज्जुक होती है।,ప్రతిరూపం పూర్తయిన తర్వాత ఏర్పడే డీఎన్‌ఎ అణువులో పితృ ఇంకా కొత్తగా ఏర్పడిన గొలుసు ఉంటుంది.,
डीएनए प्रतिकृति की यह योजना अर्धसरंक्षी (सेमीकंजरवेटिव) कहलाती है। ,డీఎన్‌ఎ ప్రతిరూపానికి సంబంధించిన ఈ ప్రణాళికను సెమీ కన్సర్వేటివ్ అంటారు.,
अब यह सिद्ध हो चुका है कि डीएनए का अर्धसरंक्षी प्रतिकृतियन होता है। ,డీఎన్‌ఎ ఒక సెమీ కన్సర్వేటివ్‌ ప్రతిరూపమని ఇప్పుడు నిరూపితమైంది.,
इसके बारे में सर्वप्रथम जानकारी इस्चेरिचिया कोलाई से प्राप्त हुई और आगे जाकर उच्च जीवों जैसे पौधों व मानव कोशिकाओं में पता लग पाया।,"దీని గురించి మొదటి సమాచారం ఇస్చెరిచియా కోలి నుంచి గ్రహించడం జరిగింది. ఆ తరువాత మొక్కలు, ఉన్నత జీవులైన మానవుల కణాల్లో కనుగొనబడింది.",
मैथ्यूमेसेल्सन व फ्रैंकलिन स्टाल ने 1958 में निम्न प्रयोग किया -- अमोनिया क्लोराइड कई पीढ़ियों तक केवल नाइट्रोजन का स्त्रोत है। ,"1958లో మాథ్యూ మెసెల్సన్, ఫ్రాంక్లిన్ స్టాల్ దిగువ తెలిపిన ప్రయోగము చేశారు.-- అనేక తరాల వరకు అమ్మోనియా క్లోరైడ్ ఒక్కటే నైట్రోజన్‌ వనరు.",
जिसके परिणामस्वरूप नवनिर्मित डीएनए एवं अन्य दूसरे नाइट्रोजन युक्त यौगिकों में (15नाइट्रोजन) 15N व्यवस्थित हो जाता है। ,ఫలితంగా కొత్తగా ఏర్పడిన డీఎన్‌ఎ ఇంకా ఇతర నైట్రోజన్‌ కలిగిన సమ్మేళనాలు (15 నైట్రోజన్‌) 15Nకు స్థిరపడతాయి.,
इस भारी डीएनए अणु को सामान्य डीएनए से सोडियम क्लोराइड के घनत्व प्रवणता में अपकेंद्रीकरण करने से अलग कर सकते हैं।,సాంద్రత ప్రవణతలో సోడియం క్లోరైడ్ సెంట్రిఫ్యూజేషన్ ద్వారా ఈ భారీ డీఎన్‌ఎ అణువును సాధారణ డీఎన్‌ఎ నుంచి వేరు చేయవచ్చు.,
"कृपया ध्यान दें कि नाइट्रोजज एक विकिरण सक्रिय समस्थानिक नहीं है, और यह अनाइट्रोजज से घनत्व के आधार पर अलग किया जा सकता है।",నైట్రోజన్‌ అనేది రేడియో యాక్టివ్ ఐసోటోప్‌ కాదని గుర్తుంచుకోవాలి. దీని సాంద్రత ద్వారా అనాట్రోజనేస్ నుంచి వేరు చేయవచ్చు.,
इसके बाद कोशिकाओं को ऐसे संवर्धन में स्थानांतरित किया जिसमें साधारण 14NH4C1 था व निश्चित समयांतराल पर गुणित कोशिकाओं के नमूनों को लेने पर व इससे डीएनए निष्कर्षण करने पर पाया कि यह हमेशा द्विस्ज्जुक कुंडलियों के रूप में मिलता है। ,"ఆ తర్వాత జరిగిన ప్రయత్నాల్లో కణాలు సరళమైన 14NH4C1 కలిగిన సంస్కృతికి బదిలీ చేయబడ్డాయి. కణనమూనాలను ఒక నిర్దిష్ట మయంలో గుణించి, దాని నుంచి డీఎన్ఎ ను తీసిన తరువాత అది ఎప్పుడూ రెండు తంత్రుల రూపంలో ఉంటుందని కనుగొనడం జరిగింది.",
डीएनए के घनत्वों के बारे में जानकारी प्राप्त करने हेतु विभिन्‍न नमूनों को स्वतंत्र रूप से सीजिएम CSC1 ग्रेडिएंट की प्रवणता पर अलग किया गया ।,"డీఎన్‌ఎ సాంద్రత గురించి సమాచారం పొందడానికి, సీజీఎం CSC1 గ్రేడియంట్‌ ప్రవణత ఆధారంగా వేర్వేరు నమూనాలను స్వతంత్రంగా వేరు చేశారు.",
क्या तुम अपकेंद्रबल के बारे में बता सकते हो? और सोचो क्‍यों एक अणु जो अधिक द्रव्यमान घनत्व का है तेजी से अवछाद बनाता है?,సెంట్రిఫ్యూజ్ గురించి మాకు చెప్పగలరా? ఎక్కువ ద్రవ్యరాశి సాంద్రత కలిగిన అణువు ఎందుకు వేగంగా అవపాతం చెందుతుందో ఆలోచించండి?,
"इस प्रकार, संवर्धन जिसको 15N से 14N माध्यम पर एक पीढ़ी तक स्थानांतरित किया गया था, ",ఈ విధంగా ఒక తరం కోసం 15N నుంచి 14N మాధ్యమానికి సంస్కృతి బదిలీ చేయబడింది.,
इससे डीएनए निष्कर्षित करने पर पाया गया कि इसका घनत्व संकरित या मध्य था (20 मिनट बाद प्रथम पीढ़ी; ई.कोलाई 20 मिनट में विभाजित होता है)। ,"దాని నుంచి డీఎన్‌ఎ ను తీయడం ద్వారా, దాని సాంద్రత హైబ్రిడైజ్ చేయబడిందని లేదా మధ్యస్థంగా ఉందని కనుగొనబడింది (20 నిమిషాల తరువాత మొదటి తరం; ఇ. కోలిని 20 నిమిషాలుగా విభజించారు).",
डीएनए जो दूसरी पीढ़ी (40 मिनट बाद; द्वितीय पीढ़ी) के संवर्धन से निष्कर्षित किया गया कि समान मात्रा में संकरित डीएनए हल्के डीएनए से मिलकर बना होता है।,రెండవ తరం (40 నిమిషాల తరువాత; రెండవ తరం) నుంచి సేకరించిన డీఎన్‌ఎ అదే మొత్తంలో హైబ్రిడైజ్డ్ డీఎన్‌ఎ తేలికపాటి డీఎన్‌ఎ ను కలిగి ఉందని తెలియజేసింది.,
ई.कोलाई के 80 मिनट बाद वृद्धि से प्राप्त डीएनए में हल्के व संकरित डीएनए घनत्व का अनुपात होगा?,"ఈ.కోలిని 80 నిమిషాల తర్వాత పెరుగుదల నుంచి అభివృద్ధి చెందిన డీఎన్‌ఎ కాంతి, హైబ్రిడ్ డీఎన్ఎ సాంద్రత నిష్పత్తిని కలిగి ఉంటుందా?",
ठीक -इसी तरह का प्रयोग टेलट व उनके सहयोगियों ने 1958 में विसिया फाबा (फाबा सेम) पर नवनिर्मित डीएनए का गुणसूत्र में वितरण का पता लगाने के लिए विकिरण सक्रिय थाइमीडिन का प्रयोग किया। ,విసియా ఫాబా (ఫాబా బీన్స్) క్రోమోజోమ్‌లో కొత్తగా ఏర్పడిన డీఎన్‌ఎ పంపిణీని గుర్తించడానికి రేడియో యాక్టివేటెడ్ థైమిడిన్‌ను ఉపయోగించి టెల్ట్ అతని సహచరులు 1958 లో కచ్చితమైన ప్రయోగం చేశారు.,
इस प्रयोग से यह सिद्ध हो गया कि गुणसूत्र में डीएनए अर्ध संरक्षकीय तरह से प्रतिकृति करता है।,ఈ ప్రయోగం క్రోమోజోమ్‌లోని డీఎన్‌ఎ పాక్షిక సంరక్షించబడిన పద్దతికి ప్రతిరరూపమని నిరూపించ బడింది.,
सजीव कोशिकाओं जैसे ई.कोलाई में प्रतिकृति हेतु उत्प्रेरकों (एंजाइम) के समूहों की आवश्यकता होती है।,ఇ. కోలి వంటి జీవన కణాలలో ప్రతిరూపం కోసం ఉత్ప్రేరకాల సమూహాలు (ఎంజైములు) అవసరం.,
"मुख्य एंजाइम जो डीएनए पर निर्भर है, वह डीएनए पॉलीमरेज है।",డీఎన్‌ఎ పై ఆధారపడే ప్రధాన ఎంజైమ్ డీఎన్‌ఎ పాలిమరేజ్‌.,
यह डीएनए टेम्प्लेट का उपयोग डीऑक्सीन्युक्लियोराइड के बहुलकन को उत्प्रेरित करता है।,ఇది డీఎన్‌ఎ టెంప్లేట్ ఉపయోగించి డియాక్సి న్యూక్లియోరైడ్‌కు చెందిన పాలిమరైజేషన్‌ను ఉత్ప్రేరకపరుస్తుంది.,
"यह एंजाइम काफी प्रभावी है, क्योंकि बहुत ही कम समय में अधिक सख्या में न्युक्लियाटाइडस के बहुलकन को उत्प्रेरित करता है। ",ఈ ఎంజైమ్ చాలా ప్రభావవంతంగా ఉంటుంది. ఎందుకంటే ఇది చాలా తక్కువ సమయంలో న్యూక్లియాటిడేస్‌ల పాలిమరైజేషన్‌ను ఉత్ప్రేరకపరుస్తుంది.,
कल्पना करो की ई.कोलाई मे 4.6x10^6 क्षारयुग्मक मिलते हैं (इसकी तुलना मानव के द्विगुणित संख्या 6.6x10^9 क्षारयुग्मक से करो) जिनमें प्रतिकृति प्रक्रिया के पूर्ण होने में 18 मिनट लगते हैं।,"ఇ. కోలిలో 4.6x10^6 ఆల్కాలిస్ ఉన్నాయని ఊహించుకోండి (దీనిని మానవ డిప్లాయిడ్ సంఖ్య 6.6x10^9 ఆల్కలాయిడ్‌తో పోల్చండి), ఈ ప్రతిరూప ప్రక్రియ పూర్తవడానికి 18 నిమిషాలు పడుతుంది.",
इसका मतलब बहुलीकरण की औसत दर लगभग 2000 क्षारयुग्मक प्रति सेकंड है। ,అంటే బహుళీకరణ సగటు రేటు సెకనుకు 2000 ఆల్కలాయిడ్.,
"ये केवल बहुलीकरण को तेज नहीं करते, बल्कि अधिक शुद्धता के साथ अभिक्रिया को उत्प्रेरित भी करते है।",ఇవి బహుళీకరణను వేగవంతం చేయడమే కాకుండా అధిక స్వచ్ఛతతో ప్రతిచర్యను ఉత్ప్రేరకపరుస్తుంది.,
प्रतिकृति में किसी भी तरह की गलती के परिणामस्वरूप उत्परिवर्तन होता है।,ప్రతిరూపంలో ఏదైనా పొరపాటు పరివర్తనకు దారితీస్తుంది.,
अत: डीऑक्सीराइबोन्यूक्लियोसाइड ट्राइफॉस्फेट दोहरे उद्देश्य की पूर्ति करता है।,అందువల్ల డియాక్సిరిబో న్యూక్లియోసైడ్ ట్రైఫాస్ఫేట్ ద్వంద్వ ప్రయోజనానికి ఉపయోగపడుతుంది.,
डीएनए पर निर्भर डीएनए पॉलीमरेज के साथ अन्य एंजाइम कीआवश्यकता होती है।,డీఎన్‌ఎ ఆధారిత డీఎన్‌ఎ పాలిమరేస్‌కు ఇతర ఎంజైమ్‌లు అవసరం.,
"लंबे डीएनए अणुओं के दोनों रूजजुक एक साथ पृथक नहीं होते (क्योंकि इसके लिए अधिक ऊर्जा की आवश्यकता होती है), ","పొడవైన డీఎన్‌ఎ అణువుల రెండు తంత్రులు ఒకేసారి విడదీయలేం (ఎందుకంటే దీనికి ఎక్కువ శక్తి అవసరం),",
प्रतिकृति हेतु डीएनए कुंडलिनी छोटे-छोटे भाग में खुलते हैं जिसे प्रतिकृति द्विशाख कहते हैं।,ప్రతిరూపం డీఎన్‌ఎ కుండలిని రెప్లికేషన్ బైసెక్టర్ అని పిలిచే చిన్న భాగంలో తెరుచుకుంటుంది.,
डीएनए पॉलीमरेज बहुलकन केवल एक दिशा 5' से 3 (5'->3') की ओर उत्प्रेरित करता है।,డీఎన్‌ఎ పాలిమరేస్ పాలిమరైజేషన్ 5' నుంచి 3 (5'->3') దిశలో మాత్రమే ఉత్ప్రేరకమవుతుంది.,
"यह प्रतिकृति द्विशाख पर कुछ जटिलता पैदा करती है फलस्वरूप, श्रुवता वाली टेम्प्लेट की लड़ी पर प्रतिकृत सतत्‌ होता रहता है जबकि दूसरी लड़ी 3' -> 5 श्रुवता वाले टेम्प्लेट पर यह असतत्‌ होता है।","ఈ ప్రతిరూపం ద్వితంతువులపై కొంత సంక్లిష్టతను సృష్టిస్తుంది. ఫలితంగా ధృవణత కలిగిన టెంప్లేట్ (పోచ) పై ప్రతిరూపం నిరంతరంగా ఉంటుంది, అయితే 3'->5 ధృవణత కలిగిన రెండవ (పోచ) టెంప్లేట్‌లో ఇది నిరంతరముగా ఉండదు.",
तत्पश्चात यह असतत्‌ रूप से संश्लेषित खंड एंजाइम डीएनए लाइगेज द्वारा आपस में जुड़ जाते है,ఈ వివేచనతో సంశ్లేషణ పొందిన విభాగాలు ఎంజైమ్ డీఎన్ఎ లైగేజ్‌ ద్వారా పరస్పరం కలిసిపోతాయి.,
डीएनए पॉलीमरेज स्वयं प्रतिकृति प्रक्रम की शुरुआत नहीं कर सकते हैं। ,డీఎన్‌ఎ పాలిమరేస్ ప్రతిరూప ప్రక్రియను ప్రారంభించదు.,
प्रतिकृति डीएनए के किसी भी जगह पर प्रतिकृति क्रमहीन प्रारंभ नहीं होती है। ई.कोलाई के डीएनए में कुछ निश्चित स्थान होते हैं। ,ప్రతిరూప డీఎన్‌ఎ ఏ ప్రదేశంలోనైనా ప్రతిరూపం యాదృచ్ఛికంగా ప్రారంభం కాదు. ఇ. కోలి డీఎన్‌ఎ కొన్ని ప్రదేశాలను కలిగి ఉంటుంది.,
जहाँ से प्रतिकृति की शुरुआत होती है।,ఎక్కడ నుంచి అయితే ప్రతిరూపం ప్రారంభమవుతుంది.,
इन जगहों को प्रतिकृति का स्थल नामकरण दिया गया है।,ఈ ప్రదేశాలకు ప్రతిరూప స్థలం అని పేరు పెట్టారు.,
इस कारण से प्रतिकृति की शुरुआत के लिए आवश्यक डीएनए खंडों की प्राप्ति पुनर्योगज डीएनए विधि के द्वारा होती है,ఈ కారణంగా ప్రతిరూప ప్రారంభానికి అవసరమైన డీఎన్‌ఎ తంత్రులు పునర్వినియోగ డీఎన్‌ఎ ద్వారా జరుగుతుంది.,
जिसमें संवाहक की आवश्यकता होती है।,దీనికి వాహకాలు తప్పనిసరి.,
संवाहक से प्रतिकृति की शुरुआत होती है।,వాహకం నుంచి ప్రతిరూపం మొదలవుతుంది.,
मूल की प्रकृति और इस जगह पर होने वाले प्रक्रमों के बारे में आप विस्तृत रूप से उच्च कक्षाओं में पढ़ेंगे।,"మూల స్వభావం, ఈ ప్రదేశంలో జరిగే ప్రక్రియల గురించి మీరు పై తరగతుల్లో వివరంగా తెలుసుకుంటారు.",
प्रतिकृति के बारे में अभी विस्तृत रूप से पूर्ण जानकारी नहीं है।,ప్రతిరూపము గురించి ఇంతవరకూ విస్తృతముగా పూర్తి సమాచారము లేదు.,
ससीमकेंद्रकी सुकेंद्रकी में डीएनए की प्रतिकृति कोशिका चक्र के एस-प्रावस्था में होती है।,"కేంద్రపూర్వకకణములు, నిజకేంద్రకకణములలో డీఎన్ఎ ప్రతికృతి కణచక్రములో ఎస్- దశలో జరుగుతుంది.",
डीएनए की प्रतिकृति व कोशिका विभाजन चक्र काफी संभावित ढंग से होती है। ,డీఎన్ఎ యొక్కప్రతికృతి మరియు కణవిభజన చక్రము చాలా సంభావిత పద్ధతిలో జరుగుతుంది.,
गुणसूत्री समानता उत्पन्न होती है। ,క్రోమోజోముల సమానత ఉత్పన్నమౌతుంది.,
इनमें से कुछ प्रक्रमों के बारे में विस्तृत रूप से आप उच्च कक्षाओं में पढ़ेंगे।,వీటిలో కొన్నిప్రక్రియలకోసము మీరు తదుపరి తరగతులలో చదువుతారు.,
डीएनए की एक रज्जुक से आनुवंशिक सूचनाओं का आरएनए में प्रतलिपीकरण करने की प्रक्रिया को अनुलेखन कहते हैं।,డీఎన్ఎ యొక్క ఒక పోచ నుండి జన్యుసమాచారమును ఆర్ఎన్ఎలో ప్రతిలిపీకరణ చేసే ప్రక్రియను అనులేఖనము అని అంటారు.,
यहाँ भी पूरकता का सिद्धांत अनुलेखन प्रक्रम को नियंत्रित करता है जिसमें एडिनोसिन थाइमिन की जगह पर यूरेसिल के साथ क्षारयुग्म बनाता है। ,"ఇక్కడ కూడా పరిపూరకత సిద్ధాంతము అనులేఖనప్రక్రియను నియంత్రిస్తుంది, దీనిలో అడెనోసిన్ థైమిన్ స్థానంలో యురేసిల్‌తో కలిసి క్షారయుగ్మమును ఏర్పరుస్తుంది.",
यद्यपि प्रतिकृति प्रक्रम के विपरीत किसी जीव के कुल डीएनए द्विगुणित होकर अनुलेखन के दौरान अपना एक रज्जुक आरएनए के साथ मिलाकर उसी का रूप ले लेता है।,ఏదేమైనా ప్రతికృతి ప్రక్రియకు వ్యతిరేకముగా ఒక జీవి యొక్క మొత్తము డీఎన్ఎ రెట్టింపు అయ్యి అనులేఖనము సందర్భముగా తన తంతువులలో ఒకదానిని ఆర్‌ఎన్‌ఎతో కలిపి దాని రూపమును పొందుతుంది.,
इससे डीएनए की लड़ी व जगहों का पता चलता है जो अनुलेखन में भाग लेते है।,దీనివలన అనులేఖనములో పాల్గొన్న డీఎన్ఎ పోచలు గల మరియు వాటి స్థానముల గురించి తెలుస్తుంది.,
अनुलेखन के दौरान दोनों रज्जुकों की प्रतिलिपीकरण क्‍यों नहीं होती है। ,అనులేఖన సందర్భముగా రెండు పోచల యొక్క లిప్యంతరీకరణ ఎందుకు జరగదు?,
इसका साधारण सा उत्तर है। ,దీని సమాధానము చాలా సరళమైనది.,
"प्रथम, दोनों रज्जुक टेम्प्लेट के रूप में कार्य करते हैं तब उनसे विभिन्‍न अनुक्रमों वाले आरएनए, अणुओं का अनुलेखन होता है।","మొదటిది, రెండు పోచలూ టెంప్లేట్ రూపములో పని చేస్తాయి, అప్పుడు వాటి వలన వేర్వేరు వరుసలలో ఉన్న ఆర్ఎన్ఎ, అణువుల యొక్క అనులేఖనము చేస్తుంది.",
याद रखो -पूरकता का मतलब समानता नहीं है।,పూరకత అనగా సమరూపత కాదు అని గుర్తుంచుకోవాలి.,
यदि प्रोटीन का कूटलेखन करते हैं तब प्रोटीन में मिलने वाले एमीनो अम्लों का अनुक्रम भिन्‍न होगा।,ఒకవేళ ప్రోటీనులు లిప్యంతరీకరణ చేస్తే అప్పుడు ప్రోటీనులలో ఉండే అమైనో ఆమ్లముల క్రమము వేరేవిధముగా ఉంటుంది.,
यदि इसी डीएनए का एक भाग दो भिन्न प्रोटीनों का कूटलेखन करता है तब आनुवंशिक सूचना स्थानांतरण तंत्र द्वारा जटिलता उत्पन्न करती है। ,ఒక వేళ ఇదే డీఎన్ఎ యొక్క ఒక భాగము రెండు వేర్వేరు ప్రోటీనుల లిప్యంతరీకరణ చేస్తే అప్పుడు బదిలీ తంత్రుల ద్వారా జన్యు సమాచారము క్లిష్టముగా ఉంటుంది.,
दूसरा साथ-साथ दो आरएनए अणुओं जो एक दूसरे के पूरक है। इनके निर्माण से द्विज्जुक आरएनए का निर्माण होगा।,"రెండవది, కలిసి ఉన్న రెండు ఆర్ఎన్ఎ అణువు ఒకదానికొకటి పూరకములుగా ఉంటాయి, వీటి నిర్మాణము వలన ద్వితంత్రు ఆర్ఎన్ఎ ఏర్పడుతుంది.",
इससे आरएनए के प्रोटीन में अनुलेखन नहीं हो पाता है और अनुलेखन का प्रयास व्यर्थ जाता है।,ఈ ఆర్ఎన్ఎ అణువులలో ప్రోటీనుల యొక్క అనులేఖనము జరుగదు మరియు అనులేఖనా ప్రయత్నము కూడా వ్యర్థమే.,
डीएनए में अनुलेखन इकाई के मुख्यतया तीन भाग होते हैं,డీఎన్ఎలో అనులేఖన విభాగము ప్రధానంగా మూడు భాగాలను కలిగి ఉంటుంది.,
अनुलेखन इकाई के संरचनात्मक जीन डीएनए के द्विर्ज्जुक का ही भाग है। ,అనులేఖన విభాగము యొక్క నిర్మాణ జన్యువు డీఎన్ఎ యొక్క ద్వితంత్రువుల యొక్క భాగమే.,
चूँकि रज्जुक विपरीत श्रुवत्व की ओर होते हैं ,తంతువులు వ్యతిరేక ధృవము వైపు ఉండడం వలన,
इसलिए डीएनए - निर्भर आरएनए पॉलीमरेज बहुलकन केवल एकदिशा 5' से 3! (5'->3') की ओर उत्प्रेरित होते हैं।,అందువలన డీఎన్ఎ ఆధారిత ఆర్ఎన్ఎ పాలిమరేస్ల బహురూపత కేవలము ఒకే దిశ నుండి 5' నుండి 3' నుండి (5'->3') ప్రేరేపితమవుతుంది.,
रज्जुक जिसमें ध्रुवत्व 3 से 5 (3'->5') की ओर है। वह टेम्पलेट के रूप में कार्य करते हैं इसलिए यह टेम्पलेट रज्जुक कहलाता है।,ధ్రువణత 3 నుండి 5 వరకు ఉన్న తంత్రువులు (3'-> 5'). అవి మూసగా పనిచేస్తాయి కాబట్టి వీటిని మూసతంత్రులు అంటారు.,
दूसरी लड़ी जिसमें ध्रुवत्व (5->3') व अनुक्रम आरएनए जैसा होता है (थाइमीन के अलावा इस जगह पर यूरेसिल होता है)। ,రెండవ తంత్రిలో ధ్రువణత (5->3') మరియు క్రమము ఆర్ఎన్ఎ మాదిరిగా ఉంటుంది (ఈ ప్రదేశములో థైమిన్ మాత్రమే కాకుండా యురేసిల్ కూడా ఉంటుంది.,
अनुलेखन के दौरान स्थानांतरित हो जाता है। ,అనులేఖన సమయములో దీని బదిలీ జరుగుతుంది.,
यह रज्जुक (जो किसी भी चीज़ के लिए कूटलेखन नहीं करता है) कूटलेखन रज्जुक कहलाता है।,ఈ పోచ (దేని యొక్క లిప్యంతరీకరణ చేయదు)ను లిప్యంతరీకరణ పోచ అని అంటారు.,
सभी उपर्युक्त बिंदु जो अनुलेखन इकाई के भाग है कूटलेखन रज्जुक से बने होते हैं।,అనులేఖనలో భాగమైన అన్ని బిందువులూ లిప్యంతరీకరణ తంతువులతో రూపొందించబడ్డాయి.,
उन बिंदुओं की व्याख्या के लिए अनुलेखन ईकाई के परिकल्पित अनुक्रमों को नीचे दिखाया गया है।,ఆ బిందువులను వివరించడానికి అనులేఖన విభాగము యొక్క ఉల్లేఖిత క్రమము క్రింద ఇవ్వబడింది.,
उपरोक्त डीएनए से अनुलेखित आरएनए के अनुक्रमों को कया आप लिख सकते हो?,పై డీఎన్ఎ నుండి లిప్యంతరీకరించబడిన ఆర్ఎన్ఎ యొక్క శ్రేణిని మీరు వ్రాయగలరా?,
उन्‍नायक व समापक तथा किनारे पर स्थित संरचनात्मक जीन अनुलेखन ईकाई बनाते हैं। ,"ప్రారంభక, సమాపక మరియు అంచుల వద్ద ఉన్న నిర్మాణాత్మక జన్యువులు అనులేఖనా విభాగములను ఏర్పరుస్తాయి.",
संरचनात्मक जीन के 5'- किनारे पर (इसका संदर्भ कूटलेखन रज्जुक केध्रुवत्व के संबंध में है) उन्‍नायक स्थित होता है।,నిర్మాణాత్మక జన్యువు యొక్క 5'- అంచు వద్ద (దీని సంబంధము లిప్యంతరీకరణ తంత్రువుకు సంబంధించి ఉంటుంది) ప్రారంభక జన్యువు ఉంటుంది.,
यह डीएनए अनुक्रम है जिससे आरएनए पॉलीमरेज जुड़ता है और अनुलेखन ईकाई में स्थित उन्‍नायक टेम्प्लेट व कूटलेखन रज्जुक का निर्धारण करता है।,"ఇది ఆర్ఎన్ఎ పాలిమరేస్తో జోడింపబడిన డీఎన్ఎ అనుక్రమము, అనులేఖన విభాగములో ఉన్న ప్రారంభక టెంప్లేట్ మరియు లిప్యంతరీకరణ పోచ‌ను నిర్ణయిస్తుంది.",
समापक कूटलेखन रज्जुक के 3 किनारे (अनुप्रवाह) पर स्थित होता है और इससे अनुलेखन प्रक्रम की समाप्ति का निर्धारण होता है । ,సమాపన లిప్యంతరీకరణ తంత్రువు యొక్క మూడు వైపులా (దిగువ) ఉంటుంది మరియు ఇది అనులేఖన ప్రక్రియ యొక్క ముగింపును నిర్ణయిస్తుంది.,
इसके अतिरिक्त उन्‍नायक के प्रतिप्रवाह व अनुप्रवाह की तरफ नियामक अनुक्रम होते हैं।,"అదనంగా, ఎంజైమ్ యొక్క ఎగువ మరియు దిగువ నియంత్రణ శ్రేణులు ఉన్నాయి.",
"इन अनुक्रमों की कुछ विशेषताओं के बारे में जब जीन अभिव्यक्ति नियमन के बारे में वर्णन होगा, तब जानकारी दी जाएगी।","ఈ శ్రేణుల యొక్క కొన్ని ప్రత్యేకతలకు సంబంధించి జన్యు వ్యక్తీకరణ నియంత్రణ యొక్క వివరణ ఇచ్చినప్పుడు, సమాచారము ఇవ్వబడుతుంది.",
जीन वंशागति की क्रियात्मक इकाई है। ,జన్యువు వారసత్వం యొక్క క్రియాత్మక ప్రమాణము.,
इसमें कोई संदेह नहीं है कि जीन डीएनए पर स्थित होते हैं। ,జన్యువులు డీఎన్ఎపై పైనే ఉంటాయని చెప్పడములో ఎటువంటి సందేహము లేదు.,
जीन को डीएनए अनुक्रम के शब्दों में साहित्यिक रूप से परिभाषित करना कठिन है।,జన్యువును డీఎన్ఎ శ్రేణుల పదాల భాషలో సాహిత్యపరముగా నిర్వచించడము చాలా కష్టము.,
टीआरएनए अथवा आरआरएनए अणु डीएनए अनुक्रम अंतरण के लिए कार्य करते हैं।,టీ ఆర్ఎన్ఎ లేదా ఆర్ఆర్ఎన్ఎ అణువులు డీఎన్ఎ శ్రేణుల బదిలీ కోసము పనిచేస్తాయి.,
उनसे भी जीन परिभाषित होता है।,వాటి ద్వారా జన్యువు కూడా నిర్వచించబడుతుంది.,
"परिभाषा के अनुसार समपार (सीस्ट्रान) डीएनए का वह खंड है जो पॉलीपेप्टाइड का कूटलेखन करता है, ","నిర్వచనం ప్రకారం, సిస్ట్రాన్ అనేది పాలీపెప్టైడ్‌ను లిప్యంతరీకరణము చేసే డీఎన్ఎ యొక్క భాగము.",
अनुलेखन ईकाई में संरचनात्मक जीन मोनोसीस्ट्रानीक (अधिकतर सुकेंद्री में) या पॉलीसीस्ट्रानिक (अधिकतर जीवाणु में या असीमकेंद्री में) हो सकता हैं।,నిర్మాణ జన్యువులు మోనోసిస్ట్రానిక్ (ఎక్కువగా నిజకేంద్రక జీవులలో) లేదా పాలిసిస్ట్రానిక్ (ఎక్కువగా బాక్టీరియంలో లేదా అసింప్టోట్‌లో) అనులేఖన విభాగములు ఉండవచ్చు.,
सुकेंद्रकी में मोनोसिस्ट्रानिक संरचनात्मक जीन मिलती है जिसमें अंतरापित कूटलेखन अनुक्रम पाए जाते है ,"నిజకేంద్రక కణములలో మోనోసిస్ట్రానిక్ నిర్మాణ జన్యువులు లభిస్తాయి, దీనిలో అంతర్గత కోడానుల శ్రేణుల లిప్యంతరీకరణము కనిపిస్తుంది.",
सुकेंद्री में जीन विखंडित होते हैं। ,నిజ కేంద్రక జీవులలో జన్యువులు విచ్ఛిన్నమవుతాయి.,
कूटलेखन अनुक्रम या अभिव्यक्त अनुक्रमों को व्यक्तेक (एक्जान) कहते हैं।,లిప్యంతరికరణ శ్రేణులు లేదా వ్యక్తీకరించిన శ్రేణులను ఎక్జానులు అని అంటారు.,
व्यक्तेक वे अनुक्रम हैं जो परिपक्व या संसाधित आरएनए में मिलते है।,పరిపక్వమైన లేదా క్రమబద్ధీకరించబడిన ఆర్ఎన్ఎలో కలిసిపోయే శ్రేణులే ఎక్జానులు.,
"व्यक्तेक, अव्यक्तेक (इंट्रान) द्वारा अंतरापित होते हैं।","ఎక్జానులు, ఇంట్రానుల ద్వారా నిరోధించబడతాయి.",
अव्यक्तेक या मध्यवर्ती अनुक्रम परिपक्व या संसाधित आरएनए में नहीं मिलते हैं। ,పరిపక్వమైన లేదా క్రమబద్ధీకరించబడిన ఆర్ఎన్ఎలో విభజించబడని లేదా మధ్యంతరీకరింపబడిన శ్రేణులు కనుగొనబడలేదు.,
डीएनए खंड के अर्थ में अंतरापित जीन व्यवस्था जीन की परिभाषा को जटिल बना देती है।,డీఎన్ఎ శకలం యొక్క అర్థంలో పొందుపరిచిన జన్యు అమరిక జన్యువు యొక్క నిర్వచనాన్ని క్లిష్టతరం చేస్తుంది.,
लक्षण की वंशागति संरचनात्मक जीन के उन्‍नायक व नियामक अनुक्रमों द्वारा प्रभावित होते हैं। ,నిర్మాణ జన్యువుల యొక్క ఆకృతీకరణ మరియు నియంత్రణ శ్రేణుల ద్వారా లక్షణాల వారసత్వం ప్రభావితమవుతుంది.,
"चूँकि कभी-कभी नियामक अनुक्रम अस्पष्ट रूप से नियामक जीन कहलाते हैं,","అయితే నియంత్రణ శ్రేణులను కొన్నిసార్లు నియంత్రక జన్యువులు అని అంటారు కాబట్టి,",
इसके बावजूद ये अनुक्रम किसी आरएनए या प्रोटीन का कूटलेखन नहीं करते है।,ఇంతే కాకుండా ఈ శ్రేణులు ఏదైనా ఆర్ఎన్ఎ లేదా ప్రోటీనుల లిప్యంతరీకరణము చేయలేవు.,
जीवाणु में मुख्यतया तीन प्रकार के आरएनए होते हैं ,బ్యాక్టీరియాలో ప్రధానంగా మూడు రకాల ఆర్‌ఎన్‌ఎ లు ఉన్నాయి.,
"दूत आरएनए (आरआरएनए; मेसेंजर आरएनए) अंतरण आरएनए (टीआरएनए; ट्रांसफर आरएनए), व राइबोसोमल आरएनए (आरआरएनए) ए सभी तीन आरएनए कोशिका में प्रोटीन संश्लेषण के लिए आवश्यक है। ","కణాలలో ప్రోటీన్ సంశ్లేషణ కోసం వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ( ఎమ్ఆర్ఎన్ఎ; మెసెంజర్ ఆర్ఎన్ఎ) బదిలో ఆర్ఎన్ఎ (టిఆర్ఎన్ఎ, ట్రాన్స్ఫర్ ఆర్ఎన్ఎ) రైబోసోమల్ ఆర్ఎన్ఎ అనే ఈ మూడు ఆర్ఎన్ఎలు చాలా అవసరము.",
"एमआरएनए टेम्पलेट प्रदान करता है, टी आरएनए एमीनो अम्लों के लाने व आनुवंशिक कूट को पढ़ने का काम व आरआरएनए स्थानांतरण के दौरान संरचनात्मक व उत्प्रेक की भूमिका निभाता है। ","వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ టెంప్లేట్ ను అందిస్తుంది, బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ అమైనో ఆమ్లంను తీసుకురావడము మరియు జన్యుసంకేతమును చదివే పని మరియు రైబోసోమల్ ఆర్ఎన్ఎ బదిలీ సమయంలో నిర్మాణాత్మక మరియు ప్రేరేపించే పాత్రను పోషిస్తుంది.",
जीवाणु में डीएनए पर निर्भर केवल एक आरएनए पॉलीमरेज होता है जो सभी प्रकार के आरएनए के अनुलेखन को उत्प्रेरित करता है।,"బ్యాక్టీరియాలో డీఎన్ఎ పై ఆధారపడిన ఆర్ఎన్ఎ కేవలము పాలీమెరేజ్ మాత్రమే, ఎందుకంటే ఇది అన్ని రకములైన ఆర్ఎన్ఎ ల అనులేఖనమును ప్రేరేపిస్తుంది.",
आरएनए पॉलीमरेज उन्‍नायक से जुड़कर अनुलेखन की शुरुआत (प्रारंभन) करते हैं। ,ఆర్‌ఎన్ఎ పాలిమెరేజ్ ఎంజైమ్ తో కలిసి అనులేఖనమును ప్రారంభిస్తుంది.,
यह ट्राइफॉस्फेट को क्रियाधार के रूप में प्रयोगकर पूरकता के नियम का अनुपालन करते हुए टेम्प्लेट में बहुलकित हो जाता है। ,ఇది ట్రైఫాస్ఫేట్ ను క్రియాధారముగా ఉపయోగించి పూరకతా నియమమును పాటిస్తూ టెంప్లేట్ తో పాలిమరైజ్ చెందుతుంది.,
यह कुंडली को आगे खुलने व उसकी दीर्घीकरण में सहायता करता है। ,ఇది కుండలి ముందుకు తెరుచుకోవడము మరియు దాని పొడవును పెంచడములో సహాయము చేస్తుంది.,
केवल छोटी लंबाई वाला आरएनए एंजाइम से जुड़ता है।,తక్కువ పొడవు గల ఆర్ఎన్ఎ మాత్రమే ఎంజైమ్‌తో కలుస్తుంది.,
जब आरएनए पॉलीमरेज समापक किनारे पर पहुँच जाता है तब नवनिर्मित आरएनए व आरएनए पॉलीमरेज अलग हो जाते हैं।,"ఆర్ఎన్ఎ పాలిమరేస్ సమాపక అంచుకు చేరుకున్నప్పుడు, కొత్తగా ఏర్పడిన ఆర్ఎన్ఎ మరియు ఆర్ఎన్ఎ పాలిమెరేజ్ వేరుచేయబడతాయి.",
इसके परिणामस्वरूप अनुलेखन का समापन हो जाता है।,ఇది అనులేఖనము యొక్క ముగింపుకు దారితీస్తుంది.,
"यह एक जिज्ञासापूर्ण प्रश्न है कि आरएनए पॉलीमरेज किस तरह से उन तीनो चरणों प्रारंभन, दीर्घीकरण व समापन को उत्प्रेरित करता है। ","ఆరంభము, పొడిగింపు మరియు ముగింపు అనే మూడు దశలను ఆర్ఎన్ఎ పాలిమెరేజ్ ఏ విధముగా ప్రేరేపిస్తుందనేది ఒక ఆసక్తికరమైన ప్రశ్న.",
केवल आरएनए पॉलीमरेज ही दीर्घीकरण प्रक्रिया को उत्प्रेरित करने में सक्षम है। ,ఆర్‌ఎన్‌ఎ పాలిమరేస్ మాత్రమే పొడిగింపు ప్రక్రియను ప్రేరేపించగలదు.,
यह अस्थायी रूप से प्रारंभभ कारक व समापन कारक से जुड़ जाता है। ,ఇది తాత్కాలికంగా ప్రారంభ కారకం మరియు ముగింపు కారకంతో అనుసంధానించబడి ఉంది.,
अनुलेखन की शुरुआत पॉलीमरेज के साथ जुड़ने से उसकी विशिष्टता में परिवर्तन के साथ होती है जिससे या तो प्रारंभभ या समापन होता है ।,అనులేఖన ప్రారంభ లేదా ముగింపుకు దారితీసే పాలిమరేస్‌తో కలవడము ద్వారా దాని విశిష్టతలో మార్పులతో ప్రారంభమవుతుంది.,
जीवाणु में सक्रिय दूत आरएनए के निर्माण में संसाधन की आवश्यकता नहीं होती है,బ్యాక్టీరియా లో చురుకుగా ఉండే వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ యొక్క నిర్మాణములో వనరుల అవసరము ఉండదు.,
"व अनुलेखन तथा स्थानांतरण एक कक्ष (जीवाणु में कोशिका विलेय व केंद्रक में कोई अलगाव नहीं होता है) में होता है, इसलिए कई बार स्थानांतरण दूत आरएनए के पूर्ण रूप से अनुलेखित होने के पहले ही प्रारंभ हो जाता है। ",మరియు అనులేఖనము మరియు బదిలీ ఒకే కణము (బ్యాక్టీరియా కణము నందు కణద్రవ్యము మరియు కేంద్రకము వేరువేరుగా ఉండవు) అందువలన బదిలీ ప్రక్రియ వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ పూర్తిగా అనులేఖనము జరుగక ముందే ప్రారంభమైపోతుంది.,
फलस्वरूप अनुलेखन व स्थानांतरण जीवाणु में साथ-साथ संपन्न हो सकता है।,ఫలితముగా అనులేఖనము మరియు బదిలీ బ్యాక్టీరియా కణములో ఒకేసారి ప్రారంభమవుతాయి.,
सुकेंद्रकी में दो अतिरिक्त जटिलताएँ हैं। ,నిజకేంద్రక జీవులలో మరో రెండు క్లిష్టతలు ఉన్నాయి.,
केंद्रक (अंगकों में मिलने वाले पॉलीमरेज के अतिरिक्त) में कम-से-कम तीन प्रकार के आरएनए पॉलीमरेज मिलते हैं। ,కేంద్రకంలో (అవయవాలలో కనిపించే పాలిమరేస్‌ కాకుండా) కనీసం మూడు రకాల ఆర్‌ఎన్‌ఎ పాలిమరేస్‌లు ఉన్నాయి.,
इनमें कार्यों का स्पष्ट विभाजन है। ,వీటిలో విధుల యొక్క స్పష్టమైన విభజన ఉంది.,
"आरएनए पॉलीमरेज I राइबोसोमल आर आरएनए (rRNA) (28s, 18s,व 5.8s) को अनुलेखित करता है,","ఆర్ఎన్ఎ పాలిమరేస్, రైబోసోమల్ ఆర్ఎన్ఎ( ఆర్ ఆర్ఎన్ఎ) (28 ఎస్, 18ఎస్ మరియు 5.8ఎస్)లు లిప్యంతరీకరించబడతాయి.",
"जबकि आरएनए पॉलीमरेज गा अंतरण आरएनए, 5 एस आर आरएनए व एस एन आरएनए (छोटा केंद्रकी आरएनए) के अनुलेखन के लिए जिम्मेदार है। ","బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ, 5ఎస్ బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ మరియు ఎస్ఎన్ ఆర్ఎన్ఎ (చిన్నకేంద్రక ఆర్ఎన్ఎ) యొక్క లిప్యంతరీకరణకు ఆర్ఎన్ఎ పాలిమరేస్ బాధ్యత వహిస్తుంది.",
आरएनए पॉलीमरेज तर दूत आरएनए के पूर्ववर्ती रूप विषमांगी केंद्रकीय आरएनए का अनुलेखन करते है।,వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ పూర్వగామి యొక్క ఆర్ఎన్ఎ పాలిమెరేజ్ విషమ కేంద్రక ఆర్ఎన్ఎ యొక్క అనులేఖన చేద్దాము.,
दूसरी जटिलता यह है कि प्रारंभिक अनुलेखन में व्यक्तेक व अव्यक्तेक दोनों मिलते हैं और वह असक्रिय होते हैं। ,"రెండవ సమస్య ఏమిటంటే, ప్రారంభ లిప్యంతరీకరణలో ఎక్జాన్ మరియు ఎంట్రాన్ రెండూ కనుగొనబడతాయి మరియు అవి క్రియారహితంగా ఉంటాయి.",
चूँकि यह एक प्रक्रम से गुजरता है जिसे समबंधन (स्पलाइसिंग) कहते हैं जिसमें अव्यक्तेक अलग हो जाता है व व्यक्तेक एक निश्चित क्रम में आपस में जुड़ जाते हैं। ,"ఇది స్ప్లైసింగ్ అని పిలువబడే ఒక ప్రక్రియ ద్వారా జరుగుతుంది, దీనిలో ఇంట్రాను వేరు చేయబడి, ఎక్జానులు ఒక నిర్దిష్ట క్రమంలో ఒకదానితో ఒకటి కలిసిపోతాయి.",
hn आरएनए दो अतिरिक्त प्रक्रियाओं आच्छादन व पुच्छन से होकर गुजरता है।,hn ఆర్ఎన్ఎ క్యాపింగ్ మరియు టైలింగ్ అనబడేటటువంటి అదనపు ప్రక్రియలకు లోనవుతుంది.,
आच्छादन में एक असाधारण न्यूक्लियोराइड (मेथिल ग्वानोसीन ट्राइफास्फेट) एचएनआरएनए के 5' किनारे पर जुड़ता है। ,క్యాపింగ్‌లో అసాధారణమైన న్యూక్లియోటైడ్ (మిథైల్ గ్వానోసిన్ ట్రిఫాస్ఫేట్) హెచ్ఎన్ ఆర్ఎన్ఎ యొక్క 5' అంచుతో బంధిస్తుంది.,
प्रकूट त्रिक होता है। 61 प्रकूट अमीनो अम्ल का कूट लेखन करते हैं व तीन प्रकूट का कूट लेखन नहीं करते हैं इस कारण से यह रोध प्रकूट के रूप में कार्य करता है।,"ఒక కోడానులో త్రికములు ఉంటాయి. 61 త్రికములు అమైనో అమ్లము యొక్క లిప్యంతరీకరణము చేస్తాయి మరియు మూడు త్రికములు లిప్యంతరీకరణము చేయవు, కాబట్టి అవి అవరోధ కోడానులుగా వ్యవహరిస్తాయి.",
एक प्रकूट केवल एक अमीनो अम्ल का कूट लेखन करता है इस कारण से यह असंदिग्ध व विशिष्टि होता है।,"ఒక కోడాన్ ఒక అమైనో ఆమ్లం కోసం మాత్రమే లిప్యంతరీకరణము చేస్తుంది, ఈ కారణంగా ఇది అసందిగ్ధము మరియు ప్రత్యేకమైనదిగా ఉంటుంది.",
"कुछ अमीनो अम्ल का कूट लेखन एक से अधिक प्रकूटों द्वारा होता है, ","కొన్ని అమైనో ఆమ్లాలు ఒకటి కంటే ఎక్కువ కోడానుల ద్వారా లిప్యంతరీకరణము చేయబడతాయి,.",
इस कारण से इन्है अपहासित कूट कहते है।,"ఈ కారణంగా, వాటిని అర్థరహిత త్రికములు అని అంటారు.",
प्रकूट दूत आरएनए में लगातार पढ़े जाते हैं।,కోడానులు వార్తాహర ఆర్‌ఎన్‌ఎలో నిరంతరం చదవబడుతూనే ఉంటాయి.,
ये बीच में रुके हुए नहीं होते हैं।,ఇవి మధ్యలో ఆగబడవు.,
"कूट लगभग सार्वभौमिक होते हैं,","కోడ్ లు దాదాపు సార్వత్రికమైనవి,",
उदाहरणार्थ -- जीवाणु से मनुष्य में यू यू यू (UUU) फेनिलएलेनीन (पीएचइ) का कूटलेखन करता है।,"ఉదాహరణకు, బ్యాక్టీరియా నుండి మానవులకు యూయూయూ (UUU) ఫెనిలేఎలినిన్ (పిహెచ్ఇ)ను లిప్యంతరీకరణము చేస్తుంది.",
इस नियम के कुछ अपवाद सूचकणिका प्रकूट व कुछ आदि जंतुओं (प्रोटोजोआ) में मिलता है।,ఈ నియమానికి కొన్ని మినహాయింపులు మైటోకాండ్రియా మరియు కొన్ని ప్రోటోజోవా జీవులలో కనిపిస్తాయి.,
AUG दोहरा कार्य करते हैं। यह मीथियोनीन का कूट लेखन करता है। यह एक प्रारंभक प्रकूट के रूप में कार्य करता है।,AUGలు ద్వంద్వ విధులను నిర్వర్తిస్తాయి. ఇది మెథియోనిన్ ను లిప్యంతరీకరణమును చేస్తుంది. ఇది ప్రారంభకముగా పనిచేస్తుంది.,
यदि एक दूत आरएनए में निस्‍्न न्युक्योटाइड अजुक्रम है तो इनके द्वारा कूटलेखित अमीनो अम्ल के अनुक्रमों की कल्पना करो (चेकरबोर्ड की सहायता लीजिए)।,"ఒక వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎలో తక్కువ న్యూక్లియోటైడ్ క్రమం ఉంటే, వాటి ద్వారా కోడ్ చేయబడిన అమైనో ఆమ్లాల శ్రేణులను ఊహించుకోండి (పట్టిక సహాయం తీసుకోండి).",
अब इसके विपरीत के बारे में बताओ। ,ఇప్పుడు వ్యతిరేకముగా ప్రయత్నించండి.,
नीचे दिए गए दूत आरएनए द्वारा कूटलेखित अमीनो अम्ल के अनुक्रम हैं। ,క్రింద ఉన్న మెసెంజెర్ ఆర్ఎన్ఎ చేత లిప్యంతరీకరణము చేయబడిన అమైనో ఆమ్లాల శ్రేణులు.,
"क्या आप अब आनुवशिक कूट की दो विशेषताओं के बारे सामंजस्य बिठा सकते हैं,","మీరు ఇప్పుడు జన్యు సంకేతం యొక్క రెండు ప్రత్యేకతల మధ్య సామరస్యతను చూపగలరా,",
जिसके बारे में आप पढ़ चुके हैं?,గతములో మీరు దాని గురించి నేర్చుకొని ఉన్నారు?,
जीन व डीएनए के बीच आपसी संबंधों को उत्परिवर्तन द्वारा अच्छे ढंग से समझा जा सकता है। ,జన్యువు మరియు డీఎన్ఎల మధ్య పరస్పర సంబంధమును ఉత్పరివర్తనము ద్వారా బాగా అర్ధము చేసుకోవచ్చు.,
तुम उत्परिवर्तन और इसके प्रभाव के बारे में विस्तृत रूप से अध्याय 5 में पढ़ चुके हो।,ఉత్పరివర్తనము మరియు దాని ప్రభావములు అనే అంశము గురించి విస్తృతముగా 5వ అధ్యాయములో చదువుకొని ఉన్నారు.,
एक डीएनए के खंड में अधिक लोपन व पुनर्योजन के प्रभाव के बारे में आसानी से समझ सकते हो। ,ఒక డీఎన్ఎ భాగములో ఎక్కువ తొలగింపులూ మరియు పునఃసంయోజనముల గురించి సులభముగా అర్థము చేసుకోవచ్చు.,
इसके परिणाम स्वरूप जीन के कार्य की क्षति या वृद्धि होती है।,దీని పరిణామ ఫలితముగా జన్యువు యొక్క విధినిర్వహణలో తగ్గుదలగాని పెరుగుదలగాని ఉండవచ్చు.,
बिंदु उत्परिवर्तन का एक प्रतिष्ठित उदाहरण बीटा ग्लोबिन श्रृंखला के जीन में एक क्षार युग्म में परिवर्तन के परिणामस्वरूप अमीनो अम्ल अवशिष्ट ग्लूटामेट से वैलीन में परिवर्तित होता है।,బిందు ఉత్పరివర్తనముల యొక్క ఒక ప్రతిష్టాకరమైన ఉదాహరణ బీటాగ్లోబిన్ శ్రుంఖలము యొక్క జన్యువులో ఒక క్షారయుగ్మములో మార్పుకు ఫలితముగా అమినో ఆమ్లముల అవశేషము గ్లుటామేట్ ను వాలీన్ గా మారుస్తుంది.,
इसके परिणाम स्वरूप होने वाले रोग को दात्र कोशिका सुरक्‍तता (सिकिल सेल एनीमिया) कहते हैं।,దీని ఫలితముగా కణ రక్తహీనత (సికిల్ సెల్ అనీమియా) అనే వ్యాధి సోకుతుంది.,
बिंदु उत्परिवर्तन के कारण संरेचनात्मक जीन में एक क्षार के प्रवेश या विलोपन के बारे में नीचे दिए गए साधारण उदाहरण के द्वारा अच्छी तरह से समझ सकते है।,బిందు ఉత్పరివర్తనము కారణముగానిర్మాణాత్మక జన్యువులో ఒక క్షారము యొక్క ప్రవేశము లేక జోడింపు లేదా తొలగింపుల కోసము క్రింద ఇవ్వబడిన ఉదాహరణల ద్వారా సులభముగా తెలుసుకుంటారు.,
इस कथन पर ध्यान दो जो निम्न शब्दों से बना है जिनमें तीन वर्ण (अक्षर) आनुवंशिक कूट की-तरह मिलते हैं।,క్రింద ఇవ్వబడిన మూడు అక్షరముల జన్యుసంకేతముల మాదిరిగా ఏర్పడిన పదాలను గమనించండి.,
उपर्युक्त अभ्यास को (शर्म) अक्षरों को एक के बाद एक विलोपित कर दोहरा सकते हैं और यह त्रिक अक्षरों का वाक्य निम्नवत्‌ बनेगा।,పైన ఇవ్వబడిన అభ్యాసము యొక్క అక్షరములను ఒకదాని తరువాత ఒకటి తొలగించడము ద్వారా దాన్ని పునరావృతము చేయవచ్చు మరియు త్రిక అక్షరములు కలిగిన వాక్యములు క్రింది విధముగా ఏర్పడతాయి.,
उपर्युक्त अभ्यास से निष्कर्ष बहुत स्पष्ट है। ,పైన ఇవ్వబడిన అభ్యాసము యొక్క నిష్కర్ష చాలా స్పష్టముగా ఉంది.,
एक या दो क्षारों के निवेशन या विलोपन से निवेशन या विलोपन बिंदु के पढ़ने के प्राधार (रीडिंग फ्रेम) में परिवर्तन होता है।,ఒకటి లేదా రెండు క్షారములను జోడించడము లేదా తొలగించడము వలన జోడింపు లేదా తొలగింపు స్థానముల యొక్క పఠన పరిధిలో మార్పుకు కారణము అవుతుంది.,
यद्यपि ऐसे परिवर्तन का उल्लेख वाचन प्राधार निवेशन या विलोपन के रूप में किया जाता हैं। ,అటువంటి ఉత్పరివర్తనమును పఠనపరిధిని జోడించడము లేదా తొలగింపు ఉత్పరివర్తనము అని పిలుస్తారు.,
तीन या तीन क्षारों के गुणित निवेशन अथवा विलोपन से एक अथवा अनेक कोड तदनुसार एक अथवा अनेक एमीनो अम्ल के वाचन प्राधार इस बिंदु के आगे अपरिवर्तित रहते है।,మూడు లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ క్షారములను జోడించడము లేదా తొలగించడము వలన ఒకటి లేదా ఎక్కువ సంకేతములు తదనుగుణముగా ఒకటి లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ అమైనో ఆమ్లముల యొక్క పఠన పరిధిలో ఈ బిందువు నుండి ఎటువంటి మార్పులూ ఉండవు.,
"इसके अमीनो अम्ल से संबंध रखने वाली एक क्रियाविधि है,",దాని అమైనో ఆమ్లముతో సంబంధము కలిగిన ఒక క్రియావిధి.,
क्योंकि अमीनो अम्ल में कोई संरचनात्मक विशिष्ता नहीं होती जिससे कि यह कूट को विशेष ढंग से पढ़ सके। ,"ఎందుకంటే అమైనో ఆమ్లములో ఎటువంటి నిర్మాణాత్మక ప్రత్యేకతలు లేవు ఉండవు, తద్వారా అవి సంకేతమును‌ ప్రత్యేక విధానములో చదవగలవు.",
इसके अनुसार एक अनुकूलतम अणु जो एक तरफ से कूट को पढ़ता है,"దీని ప్రకారం, ఒక వైపు నుండి సంకేతమును‌ చదివే సరైన అణువు",
व दूसरे तरफ इससे विशिष्ट अमीनो अम्ल जुड़ जाते हैं। ,మరియు రెండవ వైపు దీనికి ప్రత్యేకమైన అమైనో ఆమ్లములు జోడించబడతాయి.,
"अंतरण आरएनए जिसे विलेय आरएनए (एसआरएनए) कहते हैं, ",బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ దీనినే కరిగే ఆర్ఎన్ఎ (ఎస్ఆర్ఎన్ఎ) అని కూడా అంటారు.,
फिर भी अनुकूलक अणु के रूप में इसकी भूमिका के बारे में बाद में जानकारी मिल पायी।,అయినప్పటికీ సానుకూల అణువు రూపములో దీని పాత్ర కు సంబంధించిన వివరములు తరువాత తెలిసాయి.,
अंतरण आरएनए में एक प्रति प्रकूट(एंटीकोडान ) फंदा होता है।,బదిలీ ఆర్ఎన్ఎలో ఒక వ్యతిరేక సంకేతము కలిగిన (వ్యతిరేక కోడాను) వలయము ఉంటుంది.,
जिसमें कूट के पूरक क्षार मिलते हैं। ,దీనిలో సంకేతమునకు సంబంధించిన పూరక క్షారములు లభిస్తాయి.,
व इसमें एक अमीनो अम्ल स्वीकार्य छोर होता है ,మరియు దీనిలో ఒక అమైనోఆమ్ల స్వీకరణ తలము ఉంటుంది.,
जिससे यह अमीनो अम्ल से जुड़ जाता है। ,దీని వలన ఇవి అమైనో ఆమ్లములతో జోడించబడతాయి.,
प्रारंभन हेतु दूसरा विशिष्ट अंतरण आरएनए होता है जिसे प्रारंभक अंतरण आरएनए कहते हैं।,ఆరంభము కోసము రెండవ ప్రత్యేక బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ ఉంటుంది దీనిని ఆరంభక బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ అని అంటారు.,
रोध प्रकूट के लिए. कोई अंतरण आरएनए नहीं होता है। ,నిరోధక సంకేతముల కోసము ఎటువంటి బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ ఉండదు.,
उपरोक्त चित्र में अंतरण आरएनए की द्वितीयक संरचना दर्शायी गयी है जो तिपतिया (क्लोवर) की पत्ती जैसी दिखायी देती है।,"పైన ఇవ్వబడిన రేఖాచిత్రములో బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ యొక్క ద్వితీయ నిర్మాణము చిత్రీకరించబడింది, ఇది లవంగపు మొగ్గవలె కనిపిస్తుంది.",
वास्तविक संरचना के अनुसार अंतरण आरएनए सघन अणु है जो उल्टे एल की तरह दिखाई देता है।,నిజానికి బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ యొక్క వాస్తవిక నిర్మాణము తిరగబడిన ఎల్ అక్షరము మాదిరిగా కనిపిస్తుంది.,
स्थानांतरण या रूपांतरण वह प्रक्रिया है जिसमें अमीनो अम्लों के बहुलकन से पॉलीपेप्टाइड का निर्माण होता है। ,బదిలీ లేదా రూపాంతరము అనేది అమైనో ఆమ్లముల పాలిమెరీకరణము నుండి పాలీపెప్టైడ్ ఏర్పడే ప్రక్రియ.,
अमीनो अम्लों के क्रम व अनुक्रम दूत आरएनए में पाए जाने वाले क्षारो के अनुक्रम पर निर्भर करता है। ,అమైనో ఆమ్లముల క్రమము మరియు శ్రేణి వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎలో కనిపించే క్షారముల శ్రేణి పై ఆధారపడి ఉంటుంది.,
बंध द्वारा जुड़े रहते हैं।,అవి బంధము ద్వారా జోడించబడి ఉంటాయి.,
पेप्टाइड बंध के निर्माण में ऊर्जा की आवश्यकता होती है। ,పెప్టైడ్ బంధము యొక్క నిర్మాణము కోసము శక్తి అవసరమౌతుంది.,
इस कारण से प्रथम प्रावस्था में अमीनो अम्ल स्वयं एटीपी के उपस्थिति में सक्रिय हो जाते है व सजातीय अंतरण आरएनए से जुड़ जाते हैं।,ఈ కారణముగా మొదటిదశలో ఉన్న అమైనో ఆమ్లములు స్వయముగా ఎటిపి సమక్షములో సక్రియము కాబడి సజాతి బదిలీ ఆర్ఎన్ఎతో జత చేయబడతాయి.,
इस प्रक्रिया को अधिक स्पष्ट रूप से अंतरण आरएनए का आवेशीकरण या अंतरण आरएनए एमीनोएसिलेशन कहते हैं। ,ఈ ప్రక్రియ యొక్క మరింత స్పష్టమైన రూపము నుండి బదిలీ ఆర్ఎన్ఎను ఆవేశీకరించడము లేదా బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ ఎమైలోఎసిలేషన్ అని అంటారు.,
इस तरह से आवेशित दो अंतरण आरएनए का एक दूसरे से काफी पास में आने से उनमें पेप्टाइड बंध का निर्माण होता है।,ఈ విధముగా రెండు ఆవేశిత ఆర్ఎన్ఎలు ఒకదానికొకటి చాలా దగ్గరగా రావడము వలన వాటి మధ్య పెప్టైడ్ బంధము ఏర్పడుతుంది.,
उत्प्रेरक की उपस्थिति में पेप्टाइड बंध बनने की दर बढ़ जाती है।,ఉత్ప్రేరితము యొక్క సమక్షములో పెప్టైడ్ బంధము ఏర్పడే అవకాశము ఎక్కువగా ఉంటుంది.,
कोशकीय कारखाना जो प्रोटीन संश्लेषण के लिए आवश्यक है वह राइबोसोम है।,కణపరిశ్రమ అనబడే రైబోసోములు ప్రోటీనుల సంశ్లేషణ కోసము అవసరము.,
राइबोसोम संरचनात्मक आरएनए व लगभग 80 विभिन्‍न प्रोटीनों से मिलकर बना होता है।,రైబోసోమ్ నిర్మాణాత్మక ఆర్ఎన్ఎ మరియు సుమారు 80 రకముల వివిధ ప్రోటీనులతో కలిసి ఏర్పడుతుంది.,
यह अपनी निष्क्रिय अवस्था में दो उप एकको-एक बड़ी उप एकक व एक छोटी उपएकक से मिलकर बना होता है।,ఇది తన నిష్క్రియావస్థలో రెండు ఉప విభాగములు-ఒక పెద్ద మరియు చిన్న ఉపవిభాగములతో రూపొందించబడింది.,
जब छोटा उपएकक दूत आरएनए में मिलता है तब दूत आरएनए का प्रोटीन में स्थानांतरण की प्रक्रिया शुरू हो जाती है।,"వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎలో ఒక చిన్న ఉపవిభాగము కనుగొనబడినప్పుడు, వార్తాహర ఆర్ఎ యొక్క ప్రోటీనులను బదిలీ చేసే ప్రక్రియ ప్రారంభమవుతుంది.",
बड़े उपएकक में दो स्थल होते हैं जिससे बाद में अमीनो अम्ल जुड़कर एक दूसरे के काफी पास में आ जाते हैं जिससे पॉली पेप्टाइड बंध बन जाता है।,"పెద్ద ఉపవిభాగములో రెండు ప్రదేశములు ఉంటాయి, అవి తరువాత అమైనో ఆమ్లములతో కలిసి ఒకదానితో ఒకటి బాగా దగ్గరగా రావడము వలన పాలీపెప్టైడ్ బంధములను ఏర్పరుస్తుంది.",
राइबोसोम पेप्टाइड बंध के निर्माण में उत्प्रेरकक (23 राइबोसोमल रएनए जीवाणु में एंजाइम - राइबोजाइम) का काम करता है।,రైబోసోములు పెప్టైడ్ బంధము యొక్క నిర్మాణములో ఉత్ప్రేరకముగా (23 రైబోసోమల్ ఆర్‌ఎన్‌ఎ ఎంజైములు-రిబోజోములు పనిచేస్తాయి.,
दूत आरएनए में स्थानांतरण इकाई आरएनए का अनुक्रम है।,వార్తాహర ఆర్‌ఎన్‌ఎలో బదిలీ విభాగము ఆర్‌ఎన్‌ఎ యొక్క శ్రేణి.,
जिसके किनारो पर रारंभक प्रकूट (AUG स्यर्ट कोडान) व रोध प्रकूट (स्टाप कोडान) मिलते है जो पॉलीपेप्टाइड का कूटलेखन करते हैं। ,వీటి అంచులపై ప్రారంభక కోడానులు (ఎయుజి కోడాను) మరియు నిరోధ కోడానులు పాలీ పెప్టైడ్ ను లిప్యంతరీకరణము చేస్తుంది.,
दूत आर एन में कुछ अतिरिक्त अनुक्रम होते है जो स्थानांतरित नहीं होते है,వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ కొన్ని ఇతర శ్రేణులు ఉంటాయి వాటిలో బదిలీలు జరగవు.,
"उन्है अस्थानातंरित स्थल (अनट्रांसलेटेड रीजन्स, यूटीआर) कहते हैं।","వాటి బదిలీ జరగని ప్రాంతములను అనులేఖనము జరగని ప్రాంతములు (అన్ ట్రాన్స్లేటేడ్ రీజియన్స్, యుటిఆర్) అని అంటారు.",
यूटी आर दोनों 5'- किनारा (प्रारंभक प्रकूट के पहले) व 3'- किनारा रोध प्रकूट के बाद)- पर स्थित होता है।,యుటిఆర్ రెండు 5'- అంచు (ప్రారంభక కోడానుకు ముందు) మరియు 3'- అంచు (నిరోధక కోడాను తరువాత) ఉంటుంది.,
ये प्रभावी स्थानांतरण प्रक्रिया के लिए आवश्यक है।,ఇవి సమర్ధవంతమైన బదిలీ ప్రక్రియకు అవసరము.,
प्रारंभन हेतु राइबोसोम दूत आरएनए के प्रारंभक प्रकूट (AUG) से बंधता है। ,ప్రారంభము కోసము రైబోజోమ్ వార్తాహర ఆర్‌ఎన్‌ఎ యొక్క ప్రారంభక కోడాను(ఎయుజి)తో బంధము ఏర్పరచుకుంటుంది.,
जिसकी पहचान प्रारंभग अंतरण आरएनए द्वारा की जाती है। ,ఇది ప్రారంభ బదిలీ ఆర్‌ఎన్‌ఎ ద్వారా గుర్తించబడుతుంది.,
राइबोसोम इसके बाद प्रोटीन संश्लेषण की दीर्घीकरण प्रावस्था की ओर बढ़ता है।,దీని తరువాత రైబోసోమ్ ప్రోటీన్ సంశ్లేషణ యొక్క పొడిగింపు దశ వైపు సాగుతుంది.,
इस अवस्था में एमीनो अम्ल अंतरण आरएनए से जुड़कर एक जटिल रचना का निर्माण करते हैं।,ఈ స్థితిలో అమైనో ఆమ్లములు బదిలీఆర్‌ఎన్‌ఎతో కలిసి ఒక క్లిష్టమైన ఆకృతిని ఏర్పరుస్తాయి.,
जो आगे चलकर अंतरण आरएनए के प्रति प्रकूट (एंटीकोडान) से पूरक क्षार युग्म बना कर दूत आरएनए के उचित प्रकूट से जुड़ जाते हैं।,ఇది తరువాతి కాలములో బదిలీ ఆర్‌ఎన్‌ఎ యొక్క వ్యతిరేక కోడాను/యాంటీకోడానుతో పరిపూరక క్షార యుగ్మములు ఏర్పరచడము ద్వారా వార్తాహర ఆర్‌ఎన్‌ఎ యొక్క తగిన కోడానుతో బంధింపబడుతుంది.,
राइबोसोम दूत आरएनए के साथ एक प्रकूट से दूसरे प्रकूट की ओर जाता है। ,రైబోజోమ్ వార్తాహర ఆర్‌ఎన్‌ఎతో ఒక కోడాను నుండి మరొక కోడానుకు ప్రయాణిస్తుంది.,
एक के बाद एक अमीनो अ्लों के जुड़ने से पॉली पेप्टाइड अनुक्रमों का स्थानांतरण होता है जो डीएनए द्वारा निर्देशित व दूत आरएनए द्वारा निरूपित होते हैं।,ఒకదాని తరువాత మరొక అమైనో ఆమ్లముతో కలవడము వలన పాలీపెప్టైడ్ శ్రేణుల బదిలీకి దారితీస్తుంది. ఈ ప్రక్రియ డీఎన్ఎ ఆధ్వర్యములో నిర్వహించబడుతుంది మరియు వార్తాహర ఆర్‌ఎన్‌ఎ ద్వారా ప్రాతినిధ్యము వహించబడతాయి., 
अंतः में विमोचक कारक का रोध प्रकूट से जुड़ने से स्थानांतरण प्रक्रिया का समापन हो जाता है। ,అంతిమముగా విమోచక కారకము యొక్క నిరోధక కోడానుతో జతపడటము వలన బదిలీ ప్రక్రియ ముగుస్తుంది.,
व राइबोसोम से पूर्ण पॉलीपेप्टाइड अलग हो जाते हैं।,మరియు రైబోజోముల నుండి పూర్తి పాలీపెప్టైడ్ లు వేరవుతాయి.,
जीन अभिव्यक्ति के नियमन का बहुत व्यापक अर्थ है जो विभिन्‍न स्तरों पर होती है। ,జన్యు వ్యక్తీకరణ యొక్క నియంత్రణ కు చాలా విస్తృతమైన అర్ధము ఉంది మరియు ఇది వివిధ స్థాయిలలో జరుగుతుంది.,
जीन अभिव्यक्ति के परिणामस्वरूप पॉलीपेप्टाइड का निर्माण होता है। ,జన్యు వక్టీకరణము యొక్క ఫలితముగా పాలీపెప్టైడ్ ల నిర్మాణము జరుగుతుంది.,
जिसे कई स्तरों पर नियमित कर सकते है। ,వీటిని చాలా స్థాయిలలో నియంత్రిచవచ్చు.,
सुकेंद्रकी में नियमन कई स्तर पर हो सकता है।,నిజకేంద్రక కణములోనియంత్రణ చాలా స్థాయిలలో జరుగుతుంది.,
जीन कोशिका में अभिव्यक्त होकर एक विशेष कार्य या एक निश्चित कार्य को संपन्न करते हैं। ,జన్యువు కణములో వ్యక్తీకరించబడి ఒక ప్రత్యేక విధి లేదా ఒక నిర్ధిష్ట కార్యమును నిర్వర్తిస్తాయి.,
उदाहरणार्थ ई.कोलाई में स्थित एंजाइम बीटा-गैलेक्टोसाइडेज डाइसैकेटाइड-लैक्टोज का जल अपघटन कर गैलेक्टोज व ग्लूकोज का निर्माण करते हैं जिसे जीवाणु ऊर्जा के स्रोत के रूप में प्रयोग करते हैं। ,"ఉదాహరణకు ఎస్రీషియా కోలీలోని బీటా-గెలాక్టోసిడేస్ డైశాఖరైడ్-లాక్టోజ్ అనే ఎంజైమ్ గేలెక్టోస్ మరియు గ్లూకోజ్ ను ఉత్పత్తి చేయడానికి నీటిని ఉపయోగిస్తుంది, ఇది బ్యాక్టీరియాకు శక్తివనరుగా ఉపయోగపడుతుంది.",
लैक्टोज जो जीवाणु के ऊर्जा स्त्रोत हैं कि अनुपस्थिति में बीटा गैलेक्टोसाइडेज एंजाइम का संश्लेषण नहीं होता है। ,"బ్యాక్టీరియా యొక్క శక్తి వనరు లాక్టోజ్, ఇది లేనప్పుడు బీటా గెలాక్టోసిడేస్ ఎంజైమును సంశ్లేషణ చేయదు.",
"इस कारण से साधारण शब्दों में कहा जाए तो यह एक उपापचयी, शरीर क्रियात्मक या वातावरण स्थिति है जो जीन की अभिव्यक्ति को नियमित करती है।","ఈ కారణముగా సాధారణ పదాలలో చెప్పాలంటే ఇది ఒక జీవక్రియ, జన్యు వ్యక్తీకరణను నియంత్రించే ఒక శరీర ధర్మ క్రియ లేదా పర్యావరణ పరిస్థితి.",
एक भ्रूण का व्यस्क जीव में विकास व विभेदन जीन के विभिन्‍न समूहों की अभिव्यक्ति समंवित नियमन का परिणाम है।,ఒక పిండము యవ్వనవంతులైన జీవులలో అభివృద్ధి మరియు తేడాలకు కారణము వివిధ సమూహముల జన్యువక్తీకరణము యొక్క నియంత్రణా ఫలితము.,
असीमकेंद्रकी में जीन अभिव्यक्ति के नियंत्रक के लिए कुछ ऐसे प्रभावी स्थल होते हैं जो अनुलेखन प्रारंभन की दर को नियमित करते हैं।,"కేంద్రకపూర్వక జీవులలో జన్యు వ్యక్తీకరణమును నియంత్రించడానికి కొన్ని ప్రభావవంతమైన ప్రదేశములు ఉంటాయి, అవి అనులేఖన ప్రారంభ గతిని నియంత్రిస్తాయి.",
अनुलेखन ईकाई में एक निश्चित उन्‍नायक के साथ आरएनए पॉलीमरेज की क्रियाशीलता अतिरिक्त प्रोटीन से पारस्परिक क्रिया द्वारा उसे नियमित होती है जो प्रारंमक स्थल के पहचान में इसे सहयोग देते हैं।,అనులేఖన విభాగములో నిశ్చిత ఉత్తేజితములతో ఆర్ఎన్ఎ పాలిమెరేజ్ యొక్క కార్యశీలత మాత్రమే కాకుండా అదనపు ప్రోటీన్లతో పరస్పర చర్యల ద్వారా నియంత్రించబడుతుంది మరియు ఇది ప్రారంభక ప్రదేశమును కనుగొనడములో సహాయము చేస్తుంది.,
"ये नियामक प्रोटीन सहयोगात्मक (सक्रिया, एक्टिवेटर) या असहयोगात्मक (दमनकारी, रिप्रेसर) दोनों रूप में कार्य कर सकते हैं। ","ఈ నియంత్రక ప్రోటీన్లు అనుకూల (యాక్టివేటర్) లేదా ప్రతికూల (రెప్రెసర్, రెప్రెసర్) అనగా రెండు విధములుగా పనిచేస్తాయి.",
असीमकेंद्रकी डीएनए में उन्‍नायक स्थल-की उपलब्धता प्रोटीन की विशेष अनुक्रमों जिसे प्रचालक (आपरेटर) कहते हैं से अन्योय क्रिया द्वारा नियमित होती रहती है।,"కేంద్రక పూర్వక కణములలో డీఎన్ఎలో ఉత్తేజిత ప్రదేశముల లభ్యత చాలా సందర్భములలో నిర్దిష్ట ప్రోటీనుల శ్రేణులతో క్రమబద్దీకరించబడుతుంది, వాటినే ఆపరేటర్లు అని అంటారు.",
"अधिकतर प्रचालेक (ओपरॉन) में प्रचालक स्थल, उनन्‍नायक भाग के पास में ही स्थित होता है और अधिकतर स्थिति में प्रचालक के अनुक्रम दमनकारी प्रोटीन से बँध जाते हैं। ",చాలా ఆపరేటర్లలో(ఓపరాన్)లో ఆపరేటింగ్ ప్రదేశములు ఉత్తేజిత ప్రదేశముల పక్కనే ఉంటాయి మరియు చాలా సందర్భములలో ఆపరేటర్ యొక్క క్రమము ప్రతికూల( రిప్రెసర్)కు కట్టుబడి ఉంటుంది.,
प्रत्येक औपरॉन का अपना विशिष्ट प्रचालेक व दमनकारी (रिप्रेशर) होता है।,ప్రతీ ఒక్క ఓపరాన్ కు తన స్వంత నిర్దిష్ట ఆపరేటర్ మరియు రిప్రెసర్ కలిగి ఉంటాయి.,
उदाहरण: लेक -प्रचालेक केवल लैक-प्रचालेक (एलएसी-आपरेटर) में मिलता है यह विशेषरूप से लेक-दमनकारी (एलएसी-रिप्रेसर) से आपसी क्रिया करता है।,"ఉదాహరణ: లాక్ ఆపరేటర్ కేవలము లాక్ ఆపరేటర్ (ఎల్ఎసి- ఆపరేటర్)లో లభిస్తుంది, ఇది ప్రత్యేకముగా లాక్ రిప్రెసర్(ఎల్ఎసి రిప్రెసర్)తో చర్యలు జరుపుతుంది.",
लैक ओपेरान के बारे स्पष्ट जानकारी आनुवंशिकीविज्ञ फ्रेंक्चास जैकब व जेव रसायनविज्ञ जैक्वे मोनाड के आपसी प्रयास से हो पायी है। ,లాక్ ఒపరాన్ గురించి స్పష్టమైన సమాచారము జన్యు శాస్త్రవేత్త ఫ్రాంకోయిస్ జాకొబ్ మరియు జీవరసాయన శాస్త్రవేత్త జాక్ మొనాడ్ల సమిష్టి కృషి ఫలితముగా లభించింది.,
उन्होंने पहली बार अनुलेखनीय नियमित तंत्र के बारे में बताया। ,వారు మొదటిసారి అనులేఖన నియంత్రణ పద్ధతి కోసము వివరించారు.,
लैक-प्रचालेक (यहाँ लैक का मतलब लैक्टोज है) में पॉलीसीसट्रानिक संरचनात्मक जीन का नियमन एक सामान्य उन्‍नायक व नियामक जीन द्वारा होता है।,లాక్- ఆపరేటర్ (ఇక్కడ లాక్ అనగా లాక్టోస్ అని అర్ధము) లో పాలీసిస్ట్రానిక్ నిర్మాణాత్మక జన్యువు యొక్క నియంత్రణ ఒక సాధారణ ఉత్తేజిత మరియి నియంత్రక జన్యువుల చేత జరుగుతుంది.,
इस तरह की व्यवस्था जीवाणु में बहुत सामान्य है इसे प्रचालेक (ओपेरान) कहते हैं। ,ఇటువంటి వ్యవస్థ బ్యాక్టీరియా లో చాలా సాధారణముగా కనిపిస్తుంది మరియు దీనిని ప్రాచలేక్ (ఒపెరాన్) అని పిలుస్తారు.,
"ऐसे कुछ उदाहरण है - लैक प्रचालेक (एलएसी ओपेटान), ट्रिप प्रचालेक(टीआरपी - ओपेरान), एटा-प्रचालेक (एआरए-ओपेरान), हिस प्रचालेक (एचआईएस -ओपेरान), व वैल-प्रचालेक (बीएएल-ओपेरान) आदि।","అలాంటి కొన్ని ఉదాహరణలు - లేక్ ప్రచాలేక్(ఎల్అసి ఒపేటాన్), ట్రిప్ ప్రచాలేక్( టీఆర్ పి ఒపెరాన్), ఆరా ఒపెరాన్, హిస్(హెచ్ఐఎస్) ఒపెరాన మరియు వాల్(వి ఎ ఎల్) ఒపెరాన్.",
"लेक प्रचालेक एक नियामक जीन आई (i) जीन - यहाँ आई का मतलब प्रेरक (इनडयूसर) नहीं, बल्कि यह शब्द मंदक (इनहिबीटर) से किया गया है और तीन संरचनात्मक जीन (जेड, वाई व ए) से मिलकर बना होता है। ","లేక్ ప్రచాలేక్ ఒక నియంత్రక జన్యువు ఐ(i) జన్యువు- ఇక్కడ ఐ అనగా ప్రేరకము అనగా ఇండ్యూసర్ అని కాదు, కాని ఈ అక్షరము ఇన్హిబిటర్ గా వాడబడుతుంది మరియు ఇది మూడు నిర్మాణాత్మక జన్యువులు (జడ్, వై మరియు ఎ)లను కలిగి ఉంటుంది.",
आई (i) जीन लेक प्रचालेक के दमनकारी का कूटलेखन करता है।,ఐ (i) జన్యువు ప్రాచలేక్ యొక్క నిరోధకము యొక్క అనులేఖనము చేస్తుంది.,
एकलक ईकाई गैलेक्टोज व ग्लूकोज का निर्माण करता है।,ఒక లేక్ విభాగము గాలెక్టోస్ మరియు గ్లూకోస్ యొక్క నిర్మాణము చేస్తుంది.,
वाई (y) जीन परमीएज का कूटलेखन करता है जो कोशिका के लिए बीटा-गैलेक्टोसाइडेज की पारगम्यता को बढ़ता है। ,"వై(y) జన్యువు ప్రెమేజ్ యొక్క అనులేఖనము చేస్తుంది, అది కణము కోసము బీటా- గాలెక్టోసైడేజ్ యొక్క పారదర్శకతను పెంపొందిస్తుంది.",
जीन ए (a) द्वारा ट्रांसससिटीलेज का कूटलेखन होता है।,ట్రాన్సాక్టిలేజ్ యొక్క అనులేఖనము ఎ (a) జన్యువు ద్వారా జరుగుతుంది.,
इस तरह से लैक-प्रचालेक के सभी तीनों जीन के उत्पाद लैक्टोज उपापचय के लिए आवश्यक है।,ఈ విధముగా లేక్ ప్రచాలేక్ యొక్క అన్ని జన్యువుల యొక్క ఉత్పత్తి లాక్టోజ్ యొక్క జీవక్రియలకు అవసరము.,
दूसरे अन्य प्रचालेकों के प्रचालेक में उपस्थित जीन समान संबंधित उपापचयी पथ में एक साथ कार्य करते हैं।,ఇతర ప్రచాలేక్ (ఒపెరాన్)లలో ఉన్న ఇతర జన్యువులన్నీ ఒకే రకమైన జీవక్రియల మార్గములొ ఒకేసారి పనిచేస్తాయి.,
लैक्टोज एंजाइम बीटा-गैलेक्टोसाइडेज के लिए क्रियाधार का काम करता है जो प्रचालेक की सक्रियता के आरंभ (आन) या निष्क्रियता समाप्ति (आफ) को नियमित करता है। इसे प्रेरक कहते हैं।,"లాక్టోస్ ఎంజైమ్ బీటా గాలాక్టోసైడేజ్ కోసము ఒక క్రియాధారమైన పనిని చేస్తుంది, ఇది ప్రచాలేక్(ఒపెరాన్) యొక్క క్రియా విధానమును ప్రారంభము (ఆన్) లేదా ముగింపు(ఆఫ్)ను నియంత్రిస్తుంది. అందుకే దీనిని ఇండ్యూసర్ అని అంటారు.",
सबसे उपयुक्त कार्बन स्रोत-ग्लूकोज की अनुपस्थिति में यदि जीवाणु के संवर्धन माध्यम में लैक्टोज डाल दिया जाता है तब परमिएड की क्रिया द्वारा लैक्टोज कोशिका के अंदर अभिगमन करता है।,"చాలా ప్రాముఖ్యత కలిగిన కార్బన్ మూలము గ్లూకోస్ లేనప్పుడు, ఒకవేళ బ్యాక్టీరియా యొక్క ప్రజనన మాధ్యమములో లేక్టోజ్ ను జోడిస్తే పర్మేస్ చర్య ద్వారా లెక్టోస్ కణములోనికి ప్రవేశిస్తుంది.",
याद करो कोशिका में लैक-प्रचालेक की अभिव्यक्ति निम्न स्तर पर हमेशा बनी रहती है अन्यथा लैक्टोज कोशिकाओं के भीतर प्रवेश नहीं कर सकता है।,కణములో లేక్-ప్రచాలేక్ యొక్క ప్రవేశము తక్కువస్థాయిలలో ఎల్లప్పుడూ కొనసాగుతుంది ఆవిధముగా కాని పక్షములో కణములోనికి లేక్టోస్ ప్రవేశించలేదు అని గుర్తుంచుకోండి.,
इसके बाद लैक्टोज प्रचालेक को निम्न ढंग से प्रेरित करता है।,దీని తరువాత లేక్టోజ్ ఒపెరాన్ ను క్రింది విధముగా ఉత్తేజితము చేస్తుంది.,
प्रचालेक का दमनकारी आई (i) जीन द्वारा संश्लेषित (हमेशा उपस्थित रहता है) होता है। ,ప్రచాలేక్ యొక్క నిరోధకము ఐ (i) జన్యువు ద్వారా సంశ్లేషణ (ఎల్లప్పుడూ దానిలో ఉంటుంది) చేయబడుతుంది.,
दमनकारी प्रोटीन प्रचालेक के प्रचालक स्थल से बंधकर आरएनए पॉलीमरेज को निष्क्रिय कर देता है जिससे प्रचालेक अनुलेखित नहीं हो पाता है।,"నిరోధక ప్రోటీన్ ఒపెరా యొక్క క్రియాశీలక తలముపై బంధింపబడి ఆర్ఎన్ఎ్ పాలిమెరేజ్ ను నిష్క్రియము చేస్తుంది, దీని వలన ఒపెరాన్ లిప్యంతరీకరణ జరుగదు.",
"मानव डीएनए को बनाने वाले 3 बिलियन रासायनिक क्षार युग्मों के अनुक्रमों को निर्धारित करना, उपरोक्त जानकारी को आँकड़ों के रूप में संग्रहित करना,","మానవ డీఎన్ఎను తయారుచేసే3 బిలియన్ రసాయన క్షార యుగ్మముల క్రమాన్ని నిర్ణయించడం, పై సమాచారాన్ని డేటాగా సేకరించడము,",
"आँकड़ों के विश्लेषण हेतु नयी तकनीक का सुधार करना, योजना द्वारा उठने वाले नैतिक, कानूनी व सामाजिक मुद्दों (इ एल एस आई) के बारे में विचार करना।","డేటా విశ్లేషణ కోసం కొత్త పద్ధతులను మెరుగుపరచడం, పథకముల ద్వారా ఉత్పన్నమయ్యే నైతిక, చట్టపరమైన మరియు సామాజిక సమస్యల (ఇఎల్ఎస్ఐ) గురించి ఆలోచించడం.",
मानव जीनोम परियोजना 13 वर्ष की योजना का जिसे अमेरिकी ऊर्जा विभाग (यू एस डिपार्टमेंट ऑफ इनर्जी) व राष्ट्रीय स्वास्थ्य संस्थान (नेशनल इंस्टीट्यूट ऑफ हेल्थ) द्वारा सहयोग प्राप्त था।,"మానవ జోనోమ్ పథకము, ఇది 13 సంవత్సరాల ప్రణాళిక, దీనికి అమెరికా శక్తి విభాగము (యుఎస్ డిపార్ట్మెంట్ ఆఫ్ ఎనర్జీ) మరియు జాతీయ ఆరోగ్య సంస్థ (నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హెల్త్) ల సహకారము కలిగి ఉంది.",
"प्रारंभिक वर्षों में वेलकम न्यास (यूके) की एचजीपी में भागीदारी थी और बाद में जापान, फ्रांस, जर्मनी, चीन व अन्य देशों द्वारा सहयोग प्रदान किया गया। यह योजना 2003 में पूर्ण हो गई।","ప్రారంభ కాలములో వెల్ కమ్ ట్రస్ట్ (యుకె) ప్రధాన భాగస్వామి కాగా తరువాతి కాలములో జపాన్, ఫ్రాన్స్, జర్మనీ, చైనా మరియు ఇతర దేశాలు కూడా భాగస్వాములయ్యాయి. ఈ ప్రణాళిక 2003లో పూర్తయింది.",
"विभिन्‍न व्यक्तियों में मिलने वाले डीएनए की विभिन्‍नता के बारे में प्राप्त जानकारी से मानव में मिलने वाले हजारों अनियमितताओं के बारे में पहचानने, उपचार करने व कुछ हद तक उनके रोकने में सहायता मिली है। ","విభిన్న వ్యక్తులలో లభించే డీఎన్ఎ యొక్క విభిన్నత కోసము లభించిన సమాచారము ద్వారా మానవుల జీవితములను ప్రభావితము చేసే వేలకొద్దీ రుగ్మతలను కనుగొని, చికిత్స చేసి వాటిని నివారించే అవకాశము కలిగింది.",
"इसके अतिरिक्त मानव जीव विज्ञान के सुरागों को समझने, अमानवीय जीवों के डीएनए अनुक्रमों की प्राप्त जानकारी के आधार पर उनकी प्राकृतिक क्षमताओं का उपयोग कर स्वास्थ्य सुरक्षा, कृषि, ऊर्जा उत्पादन व पर्यावरण सुधार की दिशा में उठने वाली चुनौतियों को हल किया सकता है।","ఇంతే కాకుండా మానవ జీవన శాస్త్రములో మూలాలను అర్థము చేసుకోవడము మరియు మానవేతర జీవుల యొక్క డీఎన్ఎ శ్రేణుల సమాచారం ఆధారంగా వాటి సహజ సామర్థ్యాలను ఉపయోగించి, ఆరోగ్య భద్రత, వ్యవసాయం, ఇంధన ఉత్పత్తి మరియు పర్యావరణ మెరుగుదల వంతి అంశములలో తలెత్తే సవాళ్లను పరిష్కరించవచ్చు. ",
"कई अमानवीय प्रतिरूप-जीबों गैसे-जीवाणु, यीस्ट, केएनोरहेब्डीटीस इलीगेंस (स्वतंत्र अरोगजनक सूत्रकृमि), ड्रासोफिला (फलमक्खी), पौधा (धान व एरेबीडाप्सीस) आदि के अनुक्रमों के बारे में जानकारी प्राप्त हुई है।","మానవేతర జీవులైన బ్యాక్టీరియా, ఈస్ట్, కేనోర్హెబ్డిస్ ఎలెగాన్స్ (స్వతంత్ర వ్యాధికారకము కాని నెమెటోడ్ లు ), డ్రోసోఫిలా (ఫ్రూట్‌ఫ్లై), మొక్క (వరి మరియు అరబిడోప్సిస్) మొదలైన అనేకజీవుల నమూనాల శ్రేణుల గురించి సమాచారం అందింది.",
कार्य-प्रणालियाँ- इन विधियों में दो महत्त्वपूर्ण तरीकों का उपयोग किया गया है।,కార్య ప్రణాళికలు- ఈ విధులలో రెండు ముఖ్యమైన పద్ధతులు ఉపయోగించబడ్డాయి.,
"पहले प्रयास में उन सभी जीन जो आरएनए के रूप में व्यक्त होते हैं उनके बारे में ध्यान देना इसे व्यक्त अनुक्रम घुंडी (इक्सेप्रेस्ड सीक्वेंश टेग्स, ESTs)।","మొదటి ప్రయత్నంలో, ఆర్‌ఎన్‌ఎగా వ్యక్తీకరించబడిన అన్ని జన్యువులన్నింటిపై దృష్టిని కేంద్రీ కరించడమును ఎక్స్‌ప్రెస్డ్ సీక్వెన్స్ టాగ్ (ఎక్స్‌ప్రెస్ సీక్వెన్స్ టాగ్స్, ఇఎస్‌టి) అంటారు.",
दूसरा प्रयास यह है कि जीन में मिलने वाले सभी जीनोम के व्यक्तेक व अव्यक्तेक अनुक्रमों की जानकारी प्राप्त कर उनके कार्यो को निर्धारित करना (इसे अनुक्रम टिप्पण या सिक्‍वेंस एनोटेसन कहते हैं) हैं। ,రెండవ ప్రయత్నం ఒక జన్యువులో లభించే అన్ని జీనోముల యొక్క వ్యక్తిగత మరియు గుప్త శ్రేణుల గురించి సమాచారాన్ని పొందడం (దీనిని సీక్వెన్స్ ఏనొటేషన్ లేదా శ్రేణి ఉల్లేఖనం అంటారు).,
कोशिका के पूर्ण डीएनए में स्थित अनुक्रमों की जानकारी के लिए पहले इसे विलगित कर छोटे-छोटे यादृच्छिक खंड (याद करो डीएनए एक बहुत लंबा बहुलक है इस कारण से डीएनए के लंबे टुकड़ों के अनुक्रमण में परेशानी होती है) बना कर संवाहकों का उपयोग उचित आतिथेय में भेज देते हैं। ,"కణములో ఉన్న పూర్తి డీఎన్ఎలో ఉన్నశ్రేణుల యొక్క సమాచారము కోసము ముందుగా వేరుచేయబడి, చిన్నచిన్న విభాగములుగా విభజింపబడి (డీఎన్ఎ చాలా పొడవైన పాలిమర్ మరియు డీఎన్ఎ యొక్క పొడవైన శ్రేణులు క్రమబద్ధము చేయడానికి చాలా సాంకేతిక సమస్యలకు దారితీస్తుంది అని గుర్తుంచుకోండి) సంవాహకముల ద్వారా అనుకూల అతిధేయ కణములోనికి పంపిస్తారు.",
क्लोनिंग प्रत्येक डीएनए के प्रवर्धन में सहायता करता है जिससे इन अनुक्रमों के बारे में जानकारी मिलना आसान हो जाता है।,క్లోనింగ్ ప్రతి ఒక్క డీఎన్ఎ యొక్క విస్తరణకు సహాయపడుతుంది మరియు ఈ శ్రేణుల గురించి సమాచారము లభించడము సులభం అవుతుంది.,
सामान्यतया उपयोगी आतिथेय जीवाणु व यीस्ट है और संवाहकों को बी ए सी (जीवाणु कृत्रिम गुणसूत्र; बैक्टिरियल आर्टिफिशियल क्रोमोसोम) व वाइ ए सी (यीस्ट कृत्रिम गुणसूत्र; यीस्ट आर्टिफिशियल क्रोमोसोम) कहते हैं।,సాధారణముగా ఉపయోగకరమైన ఆతిధేయ జీవులు బ్యాక్టీరియా మరియు ఈ సంవాహకములను బిఎసి (బాక్టీరియల్ కృత్రిమ క్రోమోజోమ్; బ్యాక్టీరియా ఆర్టిఫీషియల్ క్రోమోజోమ్) మరియు వైఎసి (ఈస్ట్ కృత్రిమ క్రోమోజోమ్; ఈస్ట్ ఆర్టిఫీషియల్ క్రోమోజోమ్) అని పిలుస్తారు.,
130 खंडों को स्वचालित डीएनए अनुक्रमक (डीएनए सीक्वेंसर) जो फ्रेडरिक सेंगर द्वारा विकसित विधि के सिद्धांत पर कार्य करता है का उपयोग कर अनुक्रमण करते हें।,"130 విభాగముల స్వచాలితమైన డీఎన్ఎ క్రమబద్ధీకరణ (డీఎన్ఎ సీక్వెన్సర్), ఇది ఫెడ్రిక్ సాంగెర్ అభివృద్ధి చేసిన పద్ధతి యొక్క సూత్రంపై పనిచేసి దానిని ఉపయోగించుకొని క్రమబద్దీకరణ చేస్తుంది.",
"याद करो, प्रोटीन में अमीनो अम्लों के अनुक्रमों को निर्धारित करने वाली विधि के विकास का श्रेय भी सेंगर को ही जाता है। ",ప్రోటీన్లలోని అమైనో ఆమ్లముల శ్రేణులను నిర్ణయించే పద్ధతిని అభివృద్ధి చేసిన ఘనత కూడా సాంగర్‌కు మాత్రమే లభిస్తుందని గుర్తుంచుకోండి.,
इन अनुक्रमों को एक दूसरे में स्थित अंशछादन (ओवर लैपिंग) के आधार पर व्यवस्थित करते हैं। ,ఈ శ్రేణులు ఒకదానిలో ఒకటి అతిక్రమణ ఆధారముగా అమర్చబడి ఉంటాయి.,
खंडों का निर्माण होना आवश्यक है। ,విభాగముల నిర్మాణము జరగడము అవసరము.,
इन अनुक्रमों को मनुष्य द्वारा पंक्तिबद्ध करना संभव नहीं है। ,ఈ శ్రేణులును వరుసలో పెట్టడం మానవుల వలన సాధ్యం కాదు.,
इस कारण से कम्प्यूटर आधारित विशेष प्रक्रमन (प्रोग्राम) के विकास की आवश्यकता है ,ఈ కారణంగా కంప్యూటర్ ఆధారిత ప్రత్యేక ప్రాసెసింగ్‌ను అభివృద్ధి చేయవలసిన అవసరం ఉంది.,
बाद में इन अनुक्रमकों का टिप्पणी कर प्रत्येक गुणसूत्र के साथ निर्धारित किया गया।,తరువాత ఈ శ్రేణుల వ్యాఖ్యానము చేసి ప్రతి ఒక్క క్రోమోజోమ్ తో పాటు నిర్ధారించబడ్డాయి.,
गुणसूत्र 1 का अनुक्रमण में मई 2006 (यह मानव के 24 गुणसूत्रों में अंतिम था 22-3 लिंग गुणसूत्र और X तथा Y की अनुक्रमण की आवश्यकता है)।,మొదటి క్రోమోజోమ్ 1 మే 2006 లో క్రమబద్ధీకరించబడింది (ఇది మానవుని యొక్క 24 క్రోమోజోములలో చివరిదైన 22-3 సెక్స్ క్రోమోజోములు మరియు X మరియు Y క్రోమోజోముల యొక్క క్రమబద్ధీకరణ అవసరము).,
दूसरा चुनौतीपूर्ण कार्य जीनोम का आनुवंशिक व भौतिक नक्शे तैयार करना था।,జీనోమ్ యొక్క అనువంశిక మరియు భౌతిక రేఖాచిత్రములు తయారు చేయడము ఒక అతిపెద్ద రెండవ సవాలు.,
"बहुरूपीय प्रतिबंधन एंडोन्यूक्लीएज पहचान स्थल व दोहराएं गए डीएनए के अनुक्रमों, जिसे सूक्ष्म अनसंगीय (माइक्रोसैटिलाईट) (दोहराए गए डीएनए अनुक्रमों में बहुरूपीय की उपयोगिता के बारे में अगले खंड डीएनए फिगरप्रिंटिंग में पढेंगें) कहते हैं।","బహురూపత నిరోధక ఎండోన్యూక్లియస్ ను గుర్తించే ప్రదేశము మరియు పునరావృతము చేయబడిన డీఎన్ఎ యొక్క శ్రేణులు, వాటిని మైక్రోసాటిలైట్లు అని అంటారు. (పునరావృతము అయ్యే డీఎన్ఎ‌ల బహురూపత ప్రయోజనం గురించి తదుపరి విభాగమైన డీఎన్ఎ ఫింగర్ ప్రింటింగ్ నందు తెలుసుకుంటారు) అని అంటారు.",
मानव जीनोम परियोजना से प्राप्त विशेष परिक्षण निम्नवत हैं,మానవ జీనోమ్ పథకము నుండి లభించిన పరిశీలనలు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి,
मानव जीनोम 3164.7 करोड़ क्षार मिलते हें।,మానవ జన్యువు 3164.7 మిలియన్ క్షార న్యూక్లియోటైడ్ లు ఉంటాయి.,
"जीन की संख्या 30,000 है जो पहले की अनुमानित संख्या 80,000 से 140,000 से काफी कम है। ","జన్యువుల సంఖ్య 30,000, ఇది ఇంతకు ముందు అంచనా వేసిన 80,000 నుండి 140,000 కంటే చాలా తక్కువ.",
लगभग सभी (99.9 प्रतिशत) लोगों में मिलने न्यूक्लियो टाइड्स क्षार एक समान है।,దాదాపు అన్ని (99.9 శాతం) ప్రజలలో కనిపించే క్షార న్యూక్లియోటైడ్ లు ఒక్కటే.,
खोजी गई 50 प्रतिशत से अधिक जीन के कार्य के बारे में जानकारी प्राप्त है।,కనుగొనబడిన జన్యువులలో 50 శాతానికి పైగా జన్యువుల పనితీరు గురించి సమాచారము అందుబాటులో ఉంది.,
दो प्रतिशत से कम जीनोम प्रोटीन का कूटलेखन करते हें।,రెండు శాతం కన్నా తక్కువ జీనోమ్ లు ప్రోటీనుల అనులేఖనము చేస్తాయి.,
मानव जीनोम के बहुत बड़े भाग का निर्माण पुनरावृत्ति अनुक्रम द्वारा होता हें।,మానవ జన్యువు యొక్క చాలా పెద్ద భాగాల నిర్మాణము శ్రేణుల పునరావృతము ద్వారా ఏర్పడతాయి.,
पुनरावृत्ति अनुक्रम डीएनए के फैले हुए भाग हैं जिनकी कभी-कभी सौ से हजार बार पुनरावृत्ति होती है। ,"పునరావృత శ్రేణులు డీఎన్ఎ యొక్క విస్తరించబడిన భాగములు, ఇవి కొన్నిసార్లు వందల నుండి వేల సార్లు పునరావృతము జరిగిన భాగములు.",
"जिनके बारे में यह विचार है कि इनका सीधा कूटलेखन में कोई कार्य नहीं है लेकिन इनसे गुणसूत्र की संरचना, गतिकीय व विकास के बारे में जानकारी प्राप्त होती है।","ఇవి లిప్యంతరీకరణములో ఎటువంటి కార్యమును నిర్వర్తించవు కాని క్రోమోజోమ్ యొక్క నిర్మాణము, గతిశీలత మరియు వాటి అభివృద్ధికి సంబంధించిన సమాచారము లభిస్తుంది.",
गुणसूत्र 1 में सर्वाधिक जीन (2968) व Y गुणसूत्र में सबसे कम जीन (231) मिलते हें।,క్రోమోజోమ్ 1లో ఎక్కువ జన్యువులు(2968) మరియు Y క్రోమోజోములలో అన్నింటికన్నా తక్కువ జన్యువులు (231) లభిస్తాయి.,
जानकारी से गुणसूत्रों में उन जगहों जो रोग आधारित अनुक्रम मानव इतिहासका पता लगाने में सहायक है के बारे में जानकारी एकत्र करने में काफी सहयोग प्रदान किया।,ఈ వివరముల ద్వారా క్రోమోజోములలో వ్యాధి ఆధారిత శ్రేణులు ఉన్న ప్రదేశములు మరియు మానవ చరిత్రను తెలుసుకోవడములో చాలా సహాయకారిగా ఉంటుంది.,
डीएनए अनुक्रमों से प्राप्त सार्थक जानकारियाँ व शोधों से आने वाले दशकों में जैविक तंत्र को समझने में काफी सहुलियत रही। ,డీఎన్ఎ శ్రేణుల నుండి లభించిన అర్ధవంతమైన సమాచారం మరియు పరిశోధనల ద్వారా రాబోయే దశాబ్దములలో మానవ జీవ వ్యవస్థను అర్థం చేసుకోవడానికి సహాయపడ్డాయి.,
इस वृहद्‌ कार्य को पूर्ण करने में विश्व के सार्वजनिक व असावर्जनिक क्षेत्र के कई हजार विभिन क्षेत्रों के विशेषज्ञों व रचनाकारों का योगदान रहा।,ఈ బృహత్ కార్యమును పూర్తిచేయడానికి ప్రపంచ వ్యాప్తముగా ఉన్నప్రభుత్వ మరియు ప్రైవేట్ రంగములకు చెందిన అనేక వేల వివిధ రంగముల నిపుణులు మరియు శాస్త్రజ్ణుల సృజనాత్మకత దోహదపడింది.,
एच जी अनुक्रमों का सबसे महत्त्वपूर्ण प्रभाव यह रहा कि जैविक अनुसंधानों में मूलतः नए आयामों का समावेश हो सका। ,హెచ్ జి శ్రేణుల యొక్క ముఖ్యమైన ప్రభావం ఏమిటంటే జీవ క్రియల అనుసంధానము ప్రాథమికంగా కొత్త ప్రమాణములు ప్రవేశపెడతాయి.,
पहले शोधकर्त्ता एक समय पर एक या कुछ जीन के बारे में ही अध्ययन कर पाते थे।,మునుపటి పరిశోధకులు ఒకేసారి ఒకటి లేదా కొన్ని జన్యువులను గురించి మాత్రమే అధ్యయనం చేయగలిగారు.,
पूर्ण जीनोम अनुक्रमों व नयी तकनीकों के आधार पर अब काफी व्यापक स्तर व व्यवस्थित तरीके से उठने वाले प्रश्नों को हल करने में सहायता मिली है।,"పూర్తి జన్యువుల శ్రేణులు మరియు క్రొత్త సాంకేతిక పద్ధతుల ఆధారముగా, ఇప్పుడు చాలా విస్తృత స్థాయిలో మరియు క్రమపద్ధతిలో తలెత్తే ప్రశ్నలను పరిష్కరించడానికి సహాయపడింది.",
"इससे जीनोम में मिलने वाले सभी जीन के बारे में अध्ययन किया जा सका, उदाहरणार्थ - विशेष ऊतकों या अंग या अर्बुद में मिलने वाले सभी अनुलेखों व हजारों जीन व प्रोटीन आपस में जुड़े हुए तारे की तरह केसे कार्य करते है इनसे प्राप्त जानकारी से जीवन के रसायन को वांच्छेनीय बनाने में उपयोगी रहा।","దీనివలన జీనోములలో లభించే అన్ని జన్యువుల గురించి అధ్యయనము చేయగలిగారు, ఉదాహరణకు ప్రత్యేక కణజాలములు లేదా అవయవములు లేదా కణితులలో కనిపించే లిప్యంతరీకరణములు మరియు వేలాది ప్రోటీనులు మరియు జన్యువులు కలిసి ఒకదానితో ఒకటి అనుసంధానించబడిన జాలము వలె పనిచేసి ఏవిధముగా జీవరసాయనక్రియలకు సహకరిస్తాయో తెలుసుకోవడానికి ఉపయోగపడతుంది.",
पिछले खंड में यह बताया गया है कि मनुष्यों में मिलने वाले क्षार अनुक्रम लगभग 99.9 प्रतिशत समान होते हैं।,"క్రిందటి విభాగంలో, మానవులలో లభించే క్షార శ్రేణులు సుమారు 99.9 శాతం ఒకేలా ఉన్నాయని చెప్పబడింది.",
यह मानतें हुए कि मानव जीनोम में 3:16 क्षार युग्म है तो कितने क्षार अनुक्रमों में अंतर है? ,"పైన చెప్పబడిన విషయము ప్రకారము ఆసియాలో మానవ జన్యువులో 3:16 క్షార యుగ్మము ఉందని ఊహిస్తే, అప్పుడు ఎన్ని క్షార శ్రేణులలో తేడాలు ఉంటాయి?",
डीएनए के अनुक्रम में मिलने वाले अंतर व्यक्ति विशेष के समलक्षणीय रूप आकार को निर्धारित करते हैं। ,డీఎన్ఎ యొక్క శ్రేణులలో కనిపించే తేడాలు మానవుని విశేషముగా సమలక్షణముల రూపము మరియు ఆకారములను నిర్ధారిస్తాయి.,
यदि किसी का उद्देश्य दो व्यक्तियों या किसी जनसंख्या के लोगों के बीच आनुवंशिक विभिन्‍नता का पता लगाना हो तो हमेशा डीएनए का अनुक्रम ज्ञात करना होगा जो एक कठिन व महँगा कार्य है।,"ఒక వేళ ఎవరైనా వ్యక్తి లేదా జనాభాలో ఉన్న ప్రజలమధ్య అనువంశిక తేడాలను కనుగొనాలంటే, అప్పుడు డీఎన్ఎ శ్రేణిని గురించి తెలుసుకోవాలి కాని ఇది చాలా ఖరీదైన పని.",
कल्पना करो कि दो 3x10^9 क्षार के बीच तुलना की है। ,రెండు 3x10^9 క్షారముల మధ్య పోలికలను గమనించినట్లుగా ఊహించుకోండి.,
दो व्यक्तियों के डीएनए अनुक्रमों के बीच तुलना करने हेतु डीएनए अंगुलिछापी एक त्वरित विधि है।,ఇద్దరు వ్యక్తుల మధ్య డీఎన్ఎ శ్రేణుల మధ్య పోలికలు గమనించడము కోసము డీఎన్ఎ వేలిముద్రలు అనే విధానము చాలా త్వరితగతిలో ఫలితాలను ఇస్తుంది.,
डीएनए अंगुलिछापी में डीएनए अनुक्रम में स्थित कुछ विशिष्ट जगहों के बीच विभिन्‍नता का पता लगाते हैं इसको पुनरावृत्ति डीएनए (रीपीटेटिव डीएनए) कहते हैं;,"డీఎన్ఎ వేలిముద్రలలో డీఎన్ఎ శ్రేణులలో ఉన్న కొన్నిప్రత్యేక ప్రదేశముల మధ్య తేడాలను కనిపెడతారు, వీటిని పునరావృత డీఎన్ఎ (రిపిటీటివ్ డీఎన్ఎ) అని అంటారు.",
अनुक्रमों में डीएनए का छोटा भाग कई बार पुनरावृत होता है। ,శ్రేణులలో డీఎన్ఎ యొక్క చిన్నభాగములు అనేకసార్లు పునరావృతము అవుతాయి.,
इस पुनरावृत्ति डीएनए को जीनोमिक डीएनए के ढेर से अलग करने के लिए जो विभिन्न शिखर बनाते है घनत्व प्रवणता अपकेंद्रीकरण द्वारा अलग करते हैं। ,ఈ పునరావృత డీఎన్ఎను జన్యుసంబంధ డీఎన్ఎ్ దొంతర నుండి వేరు చేయడానికి సాంద్రత వాలు అపకేంద్రీకరణము ద్వారా వివిధ శీర్షములను ఏర్పరుస్తుంది.,
डीएनए ढेर एक बहुत बड़ा शिखर बनाता है 132 जबकि साथ में अन्य छोटे शिखर बनते है जिसे अनुषंगी डीएनए (सेटेलाइट डीएनए) कहते हैं। ,"డీఎన్ఎ దొంతర చాలా పెద్ద శీర్షము132 ను ఏర్పరుస్తుంది, దానితోపాటు చిన్నచిన్న శీర్షములు కలిసి అనుబంధ డీఎన్ఎ (సాటిలైట్ డీఎన్ఎ) అని అంటారు.",
"क्षार घटकों, खंडों की लंबाई, व पुनरावृत्ति ईकाईयों के आधार पर अनुषंगी, लघु-अनुषंगी आदि में वर्गीकृत किया गया है। ","క్షార మిశ్రమ కూర్పు, విభాగముల పొడవు మరియు పునరావృత విభాగముల సంఖ్య ఆధారముగా మైక్రో సాటిలైట్లు, మిని సాటిలైట్లుగా వర్గీకరించబడ్డాయి.",
"अनुक्रम समान्यतया किसी भी प्रोटीन का कूटलेखन नहीं करते हैं, लेकिन ये मानव जीनोम के अधिकांश भाग में मिलते हैं। ","శ్రేణులు సాధారణంగా ఏదైనా ప్రోటీన్‌ను లిప్యంతరీకరణము చేయవు, కానీ ఇవి మానవ జన్యువు యొక్క చాలా భాగాలలో కనిపిస్తాయి.",
ये अनुक्रम उच्चश्रेणी बहुरूपता प्रदर्शित करते हैं जो डीएनए अंगुलिछापी का आधार है।,డీఎన్ఎ వేలిముద్రకు ఆధారమైన శ్రేణులు ఉన్నతశ్రేణి అహురూపతను ప్రదర్శిస్తాయి.,
"किसी भी व्यक्ति के विभिन्‍न ऊतकों (जैसे-खून, बाल पुटक, त्वचा, हड्डी, लार, शुक्राणु आदि) से प्राप्त डीएनए में एक समान बहुरूपता मिलती है जो न्यायालयीन उपयोग में एक पहचान औजार के रूप में उपयोगी है। ","ఏ వ్యక్తి యొక్క వివిధ కణజాలముల నుండి (ఉదాహరణకు- రక్తము,వెంట్రుక ఫాలికిల్, చర్మము, ఎముకలు, లాలాజలము, వీర్యము మొదలుగునవి) పొందిన డీఎన్ఎలో ఇటువంటి బహురూపత కనిపిస్తుంది, దీనిని న్యాయస్థానములో ఇటువంటి వివరములను సాక్ష్యముగా ఉపయోగిస్తారు.",
"चूँकि बहुरूपता जनक से बच्चों की ओर वंशागत होती है, इसलिए डीएनए अंगुलिछापी विवाद की स्थिति में पेतृत्व परीक्षण में सहायक है।","అయితే బహురూపత తల్లిదండ్రుల నుండి పిల్లలకు అనువంశికముగా సంక్రమిస్తుంది, అందువలన డీఎన్ఎ వేలిముద్ర వివాద సమయములలో పితృత్వ పరీక్షలకు సహాయకారిగా ఉంటుంది.",
डीएनए अनुक्रम में मिलने वाली बहुरूपता के साथ-साथ डीएनए अंगुलिछापी मानव जीनोम के आनुवंशिक नक्शे तैयार करने में लाभदायक है साधारण तौर से हमें यह समझ लेना चाहिए कि डीएनए बहुरूपता कया है। ,"డీఎన్ఎ శ్రేణులలో కనిపించే బహురూపతతో పాటు డీఎన్ఎ వేలిముద్ర మానవ జన్యువు యొక్క జన్యుపటమును తయారుచేయడములో ఉపయోగకరముగా ఉంటుంది, సాధారణముగా ఈ డీఎన్ఎ బహురూపత అంటే ఏమిటో మనము అర్థము చేసుకోవాలి.",
बहुरूपता (आनुवंशिक आधार पर विभिन्‍नता) उत्परिवर्तन के कारण ही उत्पन्न होता है। ,బహురూపత (అనువంశికత ప్రాతిపదికన వైవిధ్యము) ఉత్పరివర్తనము వల్లనే ఉత్పన్నమవుతుంది.,
आप अध्याय 5 व इस अध्याय के पिछले खंडों में उत्परिवर्तन के विभिन्‍न प्रकार व उनके प्रभावों के बारे में पढ़ चुके हैं।,5వ అధ్యాయం మరియు మునుపటి విభాగాలలో మీరు వివిధ రకాల ఉత్పరివర్తనలు మరియు వాటి ప్రభావాల గురించి చదివియున్నారు.,
किसी व्यक्ति में नए उत्परिवर्तन उसकी कायिक कोशिकाओं या जनन कोशिकाओं (लैंगिक प्रजनन करने वाले जीवों उस कोशिका से युग्मक बनाते हैं) में पैदा होता है। ,"ఎవరైనా ఒక వ్యక్తిలో కొత్త ఉత్పరివర్తనములు, అతని సొమాటిక్ కణములలో గాని లేదా ప్రత్యుత్పత్తి కణములలో (లైంగికముగా ప్రత్యుత్పత్తి జరిపే జీవులలో ఈ కణములు సంయోగబీజములను ఏర్పరుస్తాయి) గాని తలెత్తుతాయి.",
यदि जनन कोशिका उत्परिवर्तन किसी व्यक्ति की संतानोत्पत्ति क्षमता को गंभीर रूप से प्रभावित नहीं करते तो यह उत्परिवर्तन स्थानांतरित होता है ,"ఒకవేళ ప్రత్యుత్పత్తి కణ ఉత్పరివర్తనము ఎవరైనా వ్యక్తి యొక్క సంతానోత్పత్తి సామర్థ్యమును తీవ్రముగా ప్రభావితము చేయకపోతే, అప్పుడు ఈ ఉత్పరివర్తనము బదిలీ అవుతుంది..",
जिससे जनसंख्या के दूसरे सदस्यों (लैंगिक प्रजनन द्वार) में यह फैल जाता है।,దీని వలన ఇది జనాభాలోని ఇతరులకు (లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి ద్వారా) వ్యాపిస్తుంది.,
विकलपी (पुनः अध्याय 5 से विकलपी की परिभाषा याद करो) अनुक्रम विभिन्‍नता जिसे परंपरागत रूप से डीएनए बहुरूपता कहते हैं। ,వికల్పము (మరలా 5వ అధ్యాయము నుండి వికల్పము యొక్క నిర్వచనమును జ్ణాపకము చేసుకోండి) సాంప్రదాయకముగా డీఎన్ఎలో ఉన్న శ్రేణి వైవిధ్యమును డీఎన్ఎ బహురూపత అని అంటారు.,
मानव जनसंख्या में 0.01 से अधिक आवृत्ति में एक विस्थल में असंगति मिलने से होती है।,మానవ జనాభాలో 0.01 కన్నా ఎక్కువ పౌనఃపున్యములో ఒక లోకస్ వద్ద ఒక వైవిధ్యము సంభవిస్తుంది.,
साधारण तौर से यदि एक वंशागत उत्परिवर्तन जनसंख्या में उच्च आवृत्ति से-मिलता है तो इसे डीएनए बहुरूपता कहते हैं। ,సాధారణముగా ఒకవేళ ఒక వంశపారంపర్య ఉత్పరివర్తన జనాభాలో అధిక పౌనఃపున్యము నుండి లభిస్తే దానిని డీఎన్ఎ బహురూపత అని అంటారు.,
उपरोक्त विभिन्‍नता की संभावना -अव्यक्तेक डीएनए अनुक्रम में ज्यादा होती है व इन अनुक्रमों में होने वाला उत्परिवर्तन व्यक्ति की प्रजनन क्षमता को प्रभावित नहीं कर पाता है। ,పైన చెప్పబడిన వైవిధ్యము సంభవించే అవకాశము- నాన్ కోడింగ్ డీఎన్ఎ శ్రేణులలో అధికముగా సంభవిస్తుంది మరియు ఈ శ్రేణులలో జరిగే ఉత్పరివర్తనములు మానవుని యొక్క సంతానోత్పత్తిని ప్రభావితము చేయలేవు.,
इस तरह के उत्परिवर्तन एक पीढ़ी से दूसरी पीढ़ी में एकत्रित होते रहते हें जिसके फलस्वरूप विभिन्‍नता/बहुरूपता उत्पन्न होती है। ,"ఇటువంటి ఉత్పరివర్తనములు ఒక తరము నుండి మరొక తరమునకు కొనసాగుతూనే ఉంటాయి, దీని ఫలితముగా వైవిధ్యము/బహురూపత ఏర్పడుతుంది.",
बहुरूपता विभिन्‍न प्रकार की होती है जिसमें एक न्यूक्लियोटाइड में या विस्तृत स्तर पर परिवर्तन होता है। ,"బహురూపత వివిధ రకములుగా ఉంటుంది, వాటిలో ఒక న్యూక్లియోటైడ్ లో లేదావిస్తృత స్థాయి వద్ద ఈ మార్పు ఉంటుంది.",
विकास व जाति उद्भवन में उपरोक्त बहुरूपता की बहुत बड़ी भूमिका होती है जिसके बारे में आप उच्च कक्षाओं में विस्तृत रूप से पढ़ेंगे।,ఒక జాతి యొక్క ఉద్భవము మరియు వికాసములో పైన చెప్పిన బహురూపత చాలా పెద్ద పాత్రను పోషిస్తుంది దీని కోసము మీరు పై తరగతులలో విస్తృతముగా చదువుతారు.,
डीएनए अंगुलिछापी तकनीक का प्रारंभिक विकास एलेक जेफ़रीज द्वारा किया गया।,డీఎన్ఎ వేలిముద్ర పద్ధతి యొక్క ప్రారంభ అభివృద్ధి అలెక్ జెఫరీస్ ద్వారా జరిగింది.,
इन्होंने अनुषंगी डीएनए को प्रोब के रूप में उपयोग किया जिसमें काफी बहुरूपता मिलती है। ,"వారు సహాయక డీఎన్ఎను ప్రోబ్స్‌గా ఉపయోగించారు, వీటిలో గణనీయమైన బహురూపత కనిపిస్తుంది.",
"इसे अनुबद्ध पुनरातक की विभिन्‍न संख्या (वैरिएबल नंबर आफ टेंडेम रिपीट, वी एन टी आर) के रूप में जानते हैं।",వీటిని అనుబద్ధ పునరావృతి యొక్క వైవిధ్య సంఖ్యలు (వేరియబుల్ నంబర్ ఆఫ్ టేండం రిపీట్) అని అంటారు.,
"तकनीक जैसा पहले उपयोग किया जा चुका है, वह सदर्न ब्लाट हाइब्रिडाइजेसन है। ","ఈ పద్ధతి ఇంతకుముందుగానే ఉపయోగించబడింది, అది సదర్న్ బ్లాట్ హైబ్రిడైజేషన్.",
जिसमें विकिरण वीएनटी आर एक प्रोब के रूप में प्रयोग किया जाता है। ,దీనిలో రేడియేషన్ వీఎన్టీ ఆర్ ను ఒక సమగ్ర పరిశీలనా‌రూపముగా ఉపయోగిస్తారు.,
इसमें शामिल है - (क) डीएनए का विलगन (ख) प्रतिबंधन एंडान्यूक्लिएज द्वारा डीएनए का पाचन (ग) इलेक्ट्रोफोरेसिस द्वारा डीएनए खंडों का पृथक्करण (घ) पृथक्कृत डीएनए खंडों का संश्लेषित झिल्ली जैसे - नाइट्रोसेलुलोज या नाइलान पर स्थानांतरण (ब्लाटिंग) (छ) चिह्नित वी एन टी आर प्रोब का उपयोग करते हुए संकरण व (च) स्वविकिरणी चित्रण द्वारा संकरित डीएनए खंडों का पता लगाना।,దీనిలో- (ఎ) డీఎన్ఎను వేరు చేయడము (బి) నిరోధక ఎండోన్యూక్లియేజ్ ల ద్వారా డీఎన్ఎను నియంత్రించడము (సి) ఎలెక్ట్రోఫోరెసిస్ ద్వారా డీఎన్ఎ భాగములను వేరుచేయడము (డి) నైట్రోసెల్ల్యులోజ్ లేదా నైలాన్ వంటి పొరలపై వేరుచేయబడిన డీఎన్ఎను బదిలీ(బ్లాటింగ్) చేయడము (ఇ) వీటీఎన్ఆర్ ను ఉపయోగించి సంకరీకరణము చేయడము మరియు (ఎఫ్) సంకరణము చెందిన డీఎన్ఎ భాగములను ఆటోరేడియోగ్రఫీ ద్వారా కనుగొనడము వంటి దశలు ఉన్నాయి.,
डीएनए अंगुलिछापी चित्रीय प्रदर्शन चित्र में दिखाया गया है।,డీఎన్ఎ వేలిముద్ర చిత్రీకరణ పటములో చూపబడింది.,
"अपराध दृश्य (सी) से डीएनए प्रबर्धित पुनरावृत्त, आकार के आधार पर जेल में पृथक्कृत जो डीएनए अंगुलिछाप बनाते है।","నేర దృశ్యము(సి) నుండి ప్రబంధిత పునరావృత డీఎన్ఎ, ఆకారము, పరిమాణము ఆధారముగా జెల్ లో విడదీయబడి డీఎన్ఎ వేలిముద్ర తయారవుతుంది.",
कुछ प्रतिनिधि गुणसूत्र में डीएनए अंगुलिछापी का चित्रात्मक प्रदर्शन जिनमें वीएनटीआर के विभिन्‍न प्रतिरूप संख्या दर्शाये गये हैं। ,కొన్ని ప్రతినిధి క్రోమోజోములలో వీటీఎన్ఆర్ యొక్క వివిధ ప్రతిరూపణ సంఖ్యను చూపించే డీఎన్ఎ వేలిముద్ర రేఖాచిత్రము.,
समझने हेतु “विभिन्‍न रंग योजन का उपयोग जेल में स्थित प्रत्येक पट्टी के उद्गम का पता लगाने में किया गया है। ,"అర్థము చేసుకోవడానికి""జెల్ లో ఉన్న ప్రతీ ఒక్క పట్టీ యొక్క మూలమును తెలుసుకోవడానికి విభిన్న రంగుల ప్రణాళికను ఉపయోగించడము జరిగింది.",
एक गुणसूत्र के दो एलील्स (पैतृक व मातृक) में वीएनटीआर के विभिन्‍न प्रतिरूप संख्या स्थित है। ,ఒక క్రోమోజోమ్ లో రెండు యొగ్మ వికల్పముల(తల్లి మరియు తండ్రి) లో వీటీఎన్ఆర్ యొక్క వివిధ ప్రతిరూపముల సంఖ్యలు ఉన్నాయి.,
अपराधिक पृष्ठभूमि यह साबित होता है कि डीएनए के पट्टीदार नमूने व्यक्तिगत बी से मिलता जुलता है।,డీఎన్ఎ యొక్క పట్టీ నమూనాలు వ్యక్తిగత బి ను పోలి ఉన్నాయని నేర నేపథ్యము రుజువు చేస్తుంది.,
वीएनटीआर अनुषंगी डीएनए की श्रेणी से संबंधित है इसलिए इसे लघुअनुषंगी कहते है। ,"వీటీఎన్ఆర్ సహాయక డీఎన్ఎ వర్గమునకు చెందినది, కనుక దీనిని లఘు సహాయకము అని అంటారు.",
इसमें एक छोटा डीएनए अनुक्रम बहुरूपीय संख्या में अनुबद्धीय व्यवस्थित होता है।,దీనిలో ఒక చిన్న డీఎన్ఎ శ్రేణి బహురూపీయ సంఖ్యలో క్రమబద్ధముగా వ్యవస్థితమై ఉంటుంది.,
धर किसी व्यक्ति के एक गुणसूत्र से दूसरे गुणसूत्र की रूपीय संख्या में विभिन्‍नता मिलती है। ,ఎవరైనా ఒక వ్యక్తి యొక్క ఒక క్రోమోజోమ్ కు మరియు వేరొక వ్యక్తి క్రోమోజోముకు నిర్మాణ సంఖ్యలో వైవిధ్యము ఉంటుంది.,
पुनरावृत्तों की संख्या में बहुत उच्च श्रेणी की बहुरूपता मिलती है। ,పునరావృతముల సంఖ్యలో చాలా అధికముగా శ్రేణుల బహురూపత కనిపిస్తుంది.,
जिसके फलस्वरूप वीएनटीआर के आकार परिवर्तित होते रहते हैं इनके आकार 0.1 से 20 किलोबेस के होते हैं। ,"దీని ఫలితముగా వీటీఎన్ఆర్ యొక్క ఆకారము మార్పు చెందుతూ ఉంటుంది, వీటి ఆకారము 0.1 నుండి 20 కిలో బేస్ ల వరకూ ఉంటాయి.",
वीएनटीआर प्रोब से संकरण के फलस्वरूप प्राप्त स्वविकिरण चित्र में विभिन्‍न आकार की पट्टियाँ दिखायी पड़ती हैं। ,వీటీఎన్ఆర్ ప్రోబ్ నుండి సంకరణము ఫలితముగా ఏర్పడిన ఆటోరెగ్యులేషన్ రేఖాచిత్రములో విభిన్న ఆకారముల పట్టీలు కనిపిస్తాయి.,
ये पट्टियाँ किसी व्यक्ति के डीएनए. की विशिष्ट प्रारूप को व्यक्त करती हैं । ,ఈ పట్టీలు ఒక వ్యక్తి యొక్క డీఎన్ఎ యొక్క విశిష్ట లక్షణములను వ్యక్తపరుస్తుంది.,
छोड़कर किसी भी जनसंख्या के एक व्यक्ति से दूसरे व्यक्ति में भिन्‍न-भिन्‍न होती है। ,ఇది ఏదైనా జనసమూహము యొక్క ఒకవ్యక్తి నుండి మరొక వ్యక్తికి మారుతూ ఉంటుంది.,
पॉलीमरेज श्रृंखला अभिक्रिया का उपयोग कर तकनीक की संवेदनशीलता को बढ़ा सकते हैं (पीसीआर के बारे में तुम अध्याय 11 में पढ़ोगे)। ,పాలీమెరేజ్ శ్రుంఖల చర్యను ఉపయోగించి ఈ పద్ధతి యొక్క సున్నితత్వమును పెంచవచ్చు. (పిసిఆర్ గురించి మీరు 11వ అధ్యాయములో చదువుకుంటారు).,
इसके फलस्वरूप किसी भी एक कोशिका से प्राप्त डीएनए से पर्याप्त डीएनए अंगुलिछापी विश्लेषण किया जा सकता है। ,దీని ఫలితముగా ఏదైనా ఒక కణమునుండి లభించిన డీఎన్ఎ నుండి సరిపడినంత డీఎన్ఎ వేలిముద్ర విశ్లేషణను చేయవచ్చు.,
न्यायालयीन विज्ञान में उपयोग के अतिरिक्त इसका बहुत अधिक उपयोग है जेसे- जनसंख्या व आनुवंशिक विभिन्‍नता के निर्धारण में। ,ఫోరెన్సిక్ శాస్త్రములో ఉపయోగము కన్నా ఇతర ఉపయోగములు చాలా ఉన్నాయి ఉదాహరణకు జనసంఖ్య మరియు జన్యువైవిధ్యమును నిర్ణయించడములో కూడా దీనిని ఉపయోగిస్తారు.,
वर्तमान समय में कई प्रकार के संपरीक्षक का उपयोग डीएनए अंगुलिछाप बनाने में किया जा रहा है।,ప్రస్తుత కాలములో చాలారకముల పరీక్షకములను డీఎన్ఎ వేలిముద్రను తయారుచేయడానికి ఉపయోగిస్తున్నారు.,
न्यूक्लिक अम्ल न्यूक्लियोटाइड्स का एक लंबा बहुलक है। ,న్యూక్లియక్ ఆమ్లములు న్యూక్లియోటైడ్ల యొక్క పొడవైన పాలీమర్లు.,
डीएनए आनुवंशिक सूचनाओं को संग्रहित करने जबकि आरएनए मुख्यतया सूचनाओं के स्थानांतरण व अभिव्यक्ति में सहायता करते हैं। ,డీఎన్ఎ అనువంశిక జన్యుసమాచారమును సేకరించడానికి ఉపయోగించబడగా ఆర్ఎన్ఎ ప్రధానముగా సమాచారము యొక్క బదిలీకి మరియు వ్యక్తీకరణకు సహాయపడుతుంది.,
"डीएनए व आरएनए दो आनुवंशिक पदार्थ के रूप में कार्य करते हैं, लेकिन डीएनए रासायनिक व संरचनात्मक अधिक स्थिर होने से उपयुक्त आनुवंशिक पदार्थ है। ","డీఎన్ఎ మరియు ఆర్ఎన్ఎ రెండు జన్యుపదార్ధములుగా విధులు నిర్వర్తిస్తాయి, కాని డీఎన్ఎ రసాయనికముగా మరియు నిర్మాణపరముగా మరింత స్థిరముగా ఉండడమువలన అది సమర్థవంతమైన జన్యుపదార్ధముగా పనిచేస్తుంది.",
फिर भी आरएनए सबसे पहले विकसित हुआ जबकि डीएनए आरएनए से प्राप्त हुआ। ,"ఏదేమైనా ఆర్ఎన్ఎ అన్నిటికన్నా ముందుగా ఆవిర్భవించింది, అయితే డీఎన్ఎ ఆర్ఎన్ఎ నుండి ఉద్భవించింది.",
डीएनए के हद्ठि श्रृंखला कुंडलित संरचना की विशिष्टता उसके विपरीत रज्जुकों के बीच उपस्थित हाइड्रोजन बंध है। ,డీఎన్ఎ యొక్క ధృఢమైన గొలుసుకట్టు నిర్మాణము యొక్క ప్రత్యేకత కన్నా వాటి తంతువుల మధ్య ఉన్న హైడ్రోజన్ బంధము ప్రత్యేకమైనది.,
नियम के अनुसार एडेनिन थाइमिन से दो हाइड्रोजन बंध द्वारा जुड़ा होता है जबकि ग्वानिन,"నియమముల ప్రకారము ఎడెనిన్, థైయమిన్ కు రెండు హైడ్రొజన్ బంధముల ద్వారా జతచేయబడుతుంది. అయితే గ్వానిన్",
व साइटोसीन तीन हाइड्रोजन बंध द्वारा जुड़े होते हैं। इससे एक रज्जुक दूसरे के पूरक होते हें,మరియు సైటోసిన్ మూడు హైడ్రోజన్ బంధాలతో కలుస్తాయి. దీని వలన ఒక తంతువు రెండవ తంతువుకు పూరకముగా ఉండి ఆ నిర్మాణమును పూర్తి చేస్తుంది.,
डीएनए की प्रतिकृति सेमीकंजरवेटिव ढंग से होती-है जबकि यह प्रक्रम पूरक हाइड्रोजन बंध द्वारा निर्देशित होता है। ,"డీఎన్ఎ యొక్క ప్రతికృతి సెమీకంజర్వేటివ్ పద్ధతిలో జరుగుతుంది, అయితే ఈ ప్రక్రియ పూరక హైడ్రోజన్ బంధము ద్వారా మార్గనిర్దేశము చేయబడుతుంది.",
साधारण ढंग से कहा जाएं तो डीएनए को यह खंड जो आरएनए का कूटलेखन करता है उसे जीन कहते हैं। ,సాధారణ పద్ధతిలో చెప్పాలంటే ఆర్ఎన్ఎ ద్వారా లిప్యంతరీకరణము చేయబడిన డీఎన్ఎ భాగమును జన్యువు అని అంటారు.,
अनुलेखन के दौरान डीएनए का एक रज्जुक टेम्पलेट के रूप में कार्य करता है जो पूरक आरएनए के संश्लेषण में दूत आरएनए को सक्रिय करता हुआ स्थानांतरित हो जाता है। ,"లిప్యంతరీకరణ సమయములో, ఆర్ఎన్ఎ సంశ్లేషణలో వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ సక్రియము కాబడి బదిలీ చేయబడిన డీఎన్ఎ యొక్క ఒక తంతువు టెంప్లేట్ గా పని చేస్తుంది.",
जीवाणुओं में अनुलेखित एमआरएनए क्रियात्मक होता है अतः वह सीधे ही हो जाता है। ,బ్యాక్టీరియాలో అనులేఖనము చేయబడిన వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ క్రియాత్మకముగా ఉంటుంది అనగా ప్రత్యక్షముగా వ్యక్తీకరించబడుతుంది.,
सुकेंद्रीय में जीन विखंडित होते है। व्यक्तेक अनुक्रम एक्जान के बीच में अव्यक्तेक अनुक्रम इंट्रान मिलता है। ,నిజకేంద్రక కణములలో జన్యువులు విచ్చిన్నము అవుతాయి. ఎక్జాను శ్రేణుల మధ్యభాగములో ఇంట్రానులు కనుగొనబడ్డాయి.,
इंट्रान को अलगकर व एक्जान को स्पलाइसिंग द्वारा आपस में जोड़कर सक्रिय आरएनए का निर्माण करते हैं। ,ఇంట్రానులను వేరుచేయడము ద్వారా మరియు ఎక్జానుల యొక్క స్ప్లయిసింగ్ (విభజన) ద్వారా అవి క్రియాశీలక ఆర్ఎన్ఎను ఉత్పత్తి చేస్తాయి.,
दूत आरएनए में मिलने वाले क्षार अनुक्रमों को तीन के समूहों में पढ़ते हैं (त्रिक आनुवंशिक कूट का निर्माण) जो एक एमीनो अम्ल का कूटलेखन करते हैं। ,ఒక అమైనో ఆమ్లాన్నిలిప్యంతరీకరణము చేసే వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎలో కనిపించే క్షార శ్రేణులను త్రిక సమూహాలలో (త్రిక జన్యుసంకేతము యొక్క నిర్మాణము) చదువుతాయి.,
अंतरण आरएनए द्वारा आनुवंशिक कूट को पूरकता के सिद्धांत पर पढ़ा जाता है जो एक अनुकूलक अणु के रूप में कार्य करता है। ,"బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ ద్వారా అనువంశిక సంకేతమును పూరకత సిద్ధాంతము పై చదవబడుతుంది, అయితే ఇది ఒక అనుకూల అణువుగా పనిచేస్తుంది.",
प्रत्येक एमीनो अम्ल के लिए विशिष्ट अंतरण आरएनए होते हैं। ,ప్రతీ ఒక్క అమైనో ఆమ్లము కోసము ఒక ప్రత్యేక బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ ఉంటుంది.,
टी आरएनए विशिष्ट एमीनो अम्ल को अपने एक किनारे से जोड़ता है व दूत आरएनए पर स्थित कूट से अपने एंटीकोडान के बीच हाइड्रोजन बंध बनाकर युग्मित होता है। ,బదిలీ ఆర్ఎన్ఎ ప్రత్యేక అమైనో ఆమ్లములను తన కొనలకు జతపరుస్తుంది మరియు వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ పైన ఉన్నసంకేతములకు మరియు యాంటీ కోడానులకు మధ్య ఒక హైడ్రొజన్ బంధమును ఏర్పరచి జతపడుతుంది.,
"स्थानांतरण स्थल (प्रोटीन संश्लेषण) राइबोसोम है, जो दूत आरएनए से जुड़कर एमीनो अम्लों को जोड़ने के लिए पेप्टाइड बंध बनाने के लिए उत्प्रेक का काम करता है जो एक आरएनए एंजाइम (राइबोजाइम) का उदाहरण है। ","రైబోజోమ్ (ప్రోటీన్ సంశ్లేషణ) బదిలీ చేయబడిన ప్రదేశము, అది వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎకు అమైనో ఆమ్లములను జతపరచి పాలీపెప్టైడ్ బంధములను ఏర్పరచడానికి ఉత్ప్రెరకముగా పనిచేస్తాయి. ఇది ఆర్ఎన్ఎ ఎంజైమ్(రిబోజోమ్) యొక్క ఉదాహరణ.",
स्थानांतरण एक प्रक्रम है जिसका विकास आरएनए के इर्दगिर्द हुआ है जो इस बात का सूचक है कि जीवन का विकास आरएनए से हुआ है। ,"బదిలీ అనేది ఆర్ఎన్ఎ చుట్టుపక్కల అభివృద్ధి చెందిన ప్రక్రియ, ఇది జీవితము యొక్క అభివృద్ధి ఆర్ఎన్ఎ నుండి జరిగింది అన్న విషయమునకు ప్రమాణము.",
"चूँकि अनुलेखन व स्थानांतरण उर्जात्मक एक बहुत महँगी प्रक्रिया है,",అయితే అనులేఖనము మరియు బదిలీ ఒక శక్తివంతమైన మరియు ఖరీదైన ప్రక్రియ.,
अनुलेखन का नियमन जीन की अभिव्यक्ति के नियमन का प्रथम चरण है। ,అనులేఖనము యొక్క నియంత్రణ జన్యువ్యక్తీకరణ నియంత్రణ ప్రక్రియ యొక్క మొదటి దశ.,
जीवाणु में एक से अधिक जीन आपस में इस तरह से व्यवस्थित होते हैं कि वे एक ईकाई के रूप में नियमित होते हैं जिसे प्रचालेक कहते है। ,"బ్యాక్టీరియాలో ఒకటి కన్నా ఎక్కువ జన్యువులు ఒకదానితో ఒకటి కలిసి క్రమబద్ధమైన ఒక విభాగముగా ఏర్పడతాయి, దానిని ప్రాచలేక్ అని అంటారు.",
लैक-ओपेरान जीवाणु में आद्यरूप का प्रचालेक है जो लैक्टोज के उपापचय के लिए जीन के कूटलेखन के लिए उत्तरदायी हैं। ,"లాక్-ఓపెరాన్ బ్యాక్టీరియాలో ప్రప్రథమ ప్రాచలేక్ నమూనా, ఇది లాక్టోస్ యొక్క జీవక్రియల కోసము జన్యువులను లిప్యంతరీకరణము చేయడానికి కారణమవుతుంది.",
"प्रचालेक का नियमन संवर्धन में उपस्थित लैक्टोज की मात्रा पर निर्भर है, जहाँ जीवाणु की वृद्धि होती है। ",ప్రచాలేక్ యొక్క నియంత్రణ సంవర్ధనలో బ్యాక్టీరియాలు పెరిగే చోట లాక్టోస్ యొక్క పరిమాణము పై ఆధారపడి ఉంటుంది.,
इस कारण से इस प्रकार के नियमन को क्रियाधार के द्वारा एंजाइम संश्लेषण के नियमन के रूप में देख सकते हैं।,ఈ కారణము వలన ఇటువంటి నియంత్రణకు క్రియాధారమైన ఎంజైమ్ సంశ్లేషణ యొక్క నియంత్రణగా పరిగణించవచ్చు.,
मानव जीनोम परियोजना एक वृहद्‌ योजना थी जिसका उद्देश्य मानव जीनोम में स्थित सभी क्षारों का अनुक्रम करना था। ,మానవ జీనోమ్ ప్రణాళిక అనేది ఒక బృహత్పధకము. దీని లక్ష్యము మానవ జన్యువులో ఉన్న అన్నిక్షారములనూ అనుక్రమము చేయడము.,
इस परियोजना से बहुत नयी सूचनाएँ प्राप्त हुई।,ఈ పథకము వలన చాలా కొత్త సమాచారము లభించింది.,
इस परियोजना के फलस्वरूप कई नए क्षेत्रों व अवसरों के रास्ते खुले। ,ఈ పథకము ఫలితముగా చాలా కొత్త రంగములలో మరియు కొత్త అవకాశములకు మార్గములు సుగమమయ్యాయి.,
डीएनए अंगुलिछापी एक तकनीक है जिसमें डीएनए के स्तर पर एक जनसंख्या में स्थित विभिन्‍न लोगों के बीच विभिन्‍नता के बारे में पता लगाते हैं। ,"డీఎన్ఎ వేలిముద్ర ఒక సాంకేతిక పద్ధతి, దీనిలో డీఎన్ఎ స్థాయిలో ఒక జనసమూహములో ఉండే విభిన్న వ్యక్తుల విభిన్నతలను కనుగొంటారు.",
"यह डीएनए, अनुक्रम में बहुरूपता के सिद्धांत पर कार्य करता है। ","ఈ డీఎన్ఎ, అనుక్రమములో బహురూపత యొక్క సిద్ధాంతముపై పని చేస్తుంది.",
"इसका न्यायालयीन विज्ञान, आनुवंशिक विविधता व विकासीय जीव विज्ञान के क्षेत्र में अत्याधिक उपयोग है।","ఫోరెన్సిక్ శాస్త్రము, జన్యు విభిన్నత మరియు జీవ శాస్త్ర అభివృద్ధి రంగములలో దీనిని అత్యధికముగా ఉపయోగిస్తారు.",
निम्न को नाइट्रोजनीकृत क्षार व न्यूक्लियोटाइड के रूप में वर्गीकृत कीजिए,ఈ క్రింద ఇవ్వబడిన వాటిని నైట్రోజన్ కలిగిన క్షారములు మరియు న్యూక్లియోటైడ్ లుగా వర్గీకరించండి.,
"एडेनीन, साइटीडीन, थाइमीन, ग्वानोसीन, यूरेसील व साइटोसीन","అడెనిన్, సిటిడిన్, థైమిన్, గ్వానోసిన్, యురాసిల్ మరియు సైటోసిన్",
यदि एक द्विस्ज्जुक डीएनए में 20 प्रतिशत साइटोसीन है तो डीएनए में मिलने वाले एडेनीन के प्रतिशत की गणना कीजिए।,"ద్వితంతు డీఎన్ఎలో 20 శాతం సైటోసిన్ ఉంటే, డీఎన్ఎలో కనిపించే అడెనిన్ యొక్క శాతమును లెక్కించండి.",
यदि डीएनए के एक रज्जुक के अनुक्रम निम्नवत लिखें है,డీఎన్ఎ తంతువు యొక్క క్రమం ఈ క్రింది విధంగా ఉంటే,
यदि अनुलेखन ईकाई में कूटलेखन रज्जुक के अनुक्रम को निम्नवत लिखा गया है,అనులేఖన విభాగములో లిప్యంతరీకరణ తంతువు శ్రేణి ఈ క్రింది విధంగా వ్రాయబడినప్పుడు,
तो दूत आरएनए के अनुक्रम को लिखें।,వార్తాహర ఆర్ఎన్ఎ యొక్క శ్రేణిని వ్రాయండి.,
डीएनए द्विकुंडली की कौन सी विशेषता वाटसन व क्रिक को डीएनए प्रतिकृति के सेमी-कंजवेंटिव रूप को कल्पित करने में सहयोग किया; इसकी व्याख्या कीजिए।,డీఎన్ఎ విభజన యొక్క ఏ లక్షణం వాట్సన్ మరియు క్రిక్‌లకు డీఎన్ఎ ప్రతిరూపణ యొక్క అర్ధ-నిశ్చయాత్మక రూపాన్నికనిపెట్టడానికి సహాయపడింది; దీన్ని వివరించు.,
टेंपलेट (डीएनए या आरएनए) के रासायनिक प्रकृति व इससे (डीएनए या आरएनए) संश्लेषित न्यूक्लिक अम्लों की प्रकृति के आधार पर न्यूक्लिक अम्ल पालीमरेज के विभिन्‍न प्रकार की सूची बनाइए।,టెంప్లేట్ (డీఎన్ఎ లేదా ఆర్ఎన్ఎ) యొక్క రసాయన స్వభావం మరియు దాని నుండి సంశ్లేషణ చేయబడిన న్యూక్లియిక్ ఆమ్లాలు (డీఎన్ఎ లేదా ఆర్ఎన్ఎ) ఆధారంగా వివిధ రకాల న్యూక్లియిక్ యాసిడ్ పాలిమరేస్‌లను జాబితా చేయండి.,
डीएनए आनुवंशिक पदार्थ है,డీఎన్ఎ అనేది ఒక జన్యు పదార్థం.,
इसे सिद्ध करने हेतु अपने प्रयोग के दौरान हषे व चेस ने डीएनए व प्रोटीन के बीच कैसे अंतर स्थापित किया?,దీనిని నిరూపించడానికి హాషే మరియు చేజ్ వారి ప్రయోగంలో డీఎన్ఎ మరియు ప్రోటీన్ల మధ్య ఎలా విభేధములను చూపించారు.,
निम्न के बीच अंतर बताइए ,ఈ క్రింది వాటిలో తేడాలను గుర్తించండి.,
स्थानांतरण के दौरान राइबोसोम की दो मुख्य भूमिकाओं की सूची बनाइए।,బదిలీ సమయంలో రైబోజోమ్ యొక్క రెండు ప్రధాన పాత్రల జాబితాను తయారు చేయండి.,
उस संवर्धन में जहाँ ई.कोलाई वृद्धि कर रहा हो लैक्टोज डालने पर लैक-ओपेरान उत्प्रेरित होता है। ,ఇ. కోలి పెరుగుతున్న సంవర్ధనమునకు లాక్టోజ్ కలపడం ద్వారా లాక్-ఒపెరాన్ ఉత్ప్రేరితమవుతుంది.,
तब कभी संवर्धन में लैक्टोज डालने पर लैक ओपेरान कार्य करना क्‍यों बंद कर देता है?,ఎప్పుడైనా సంవర్థనములో లాక్టోస్ కలిపినప్పుడు లాక్ ఒపెరాన్ పనిచేయడం ఎందుకు ఆగిపోతుంది?,
निम्न के कार्यों का वर्णन (एक या दो पंक्तियों से) करो ,ఈ క్రింది వాటి యొక్క విధులను వివరించండి (ఒకటి లేదా రెండు వాక్యములలో),
मानव जीनोम परियोजना को महापरियोजना क्‍यों कहा गया।,మానవ జన్యు పథకము ఎందుకు మహా ప్రాజెక్ట్ అని పిలవబడింది?,
डी एन ए अंगुलिछापी कया है। इसके उपयोगिता पर प्रकाश डालिए।,డీఎన్ఎ వేలిముద్ర అంటే ఏమిటి? దాని ఉపయోగములను తెలపండి?,
विकासीय जीव विज्ञान पृथ्वी पर जीव-रूपों के इतिहास का अध्ययन है। ,జీవ వికాస శాస్త్రము అనగా భూమిపై జీవుల యొక్క చరిత్రను అధ్యయనం చేయడం.,
वस्तुत: विकास में है क्या? ,అభివృద్ధిలో నిజంగా ఏమి ఉంది?,
वनस्पति एवं प्राणि जगत में करोड़ों वर्ष पूर्व पृथ्वी पर हुए परिवर्तनों को समझने के लिए जीवन की उत्पत्ति के बारे में एक समझ बनानी अपेक्षित है। ,"వృక్ష ప్రపంచము మరియు జంతుప్రపంచములో కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం భూమిపై వచ్చిన మార్పులను అర్థం చేసుకోవడానికి, జీవుల యొక్క మూలం గురించి అవగాహన చేసుకోవడం అవసరం.",
"अर्थात्‌ हमें पृथ्वी, तारों और यहाँ तक कि स्वयं ब्रह्मांड के विकास को जानना होता है। ","అంటే మనము భూమి, నక్షత్రములు మరియు విశ్వం యొక్క పరిణామాన్ని కూడా తెలుసుకోవాల్సి ఉంది.",
अटकलबाजियों से पूर्ण कल्पित कहानियों के क्रम देखने-सुनने में आते हैं। ,"చాలా కాలము నుండి చాలా రకములైన ఊహాగానాలు, పూర్తి కల్పిత కథలను వింటున్నాము మరియు చూస్తున్నాము.",
यह कहानी जीवन की उत्पत्ति और पृथ्वी नामक ग्रह पर जीवन के रूपों का विकास या जैवविविधता की है ,ఈ కథ జీవితము యొక్క మూలం మరియు భూమి అనే గ్రహం మీద జీవుల రూపాల పరిణామం లేదా జీవవైవిధ్యం గురించి.,
जोकि पृथ्वी के विकास एवं स्वयं ब्रह्मांड के विकास की पृष्ठभूमि के साथ सन्निहित है।,ఇది భూమి యొక్క పరిణామము మరియు విశ్వం యొక్క అభివృద్ధి యొక్క నేపథ్యముతో కలిసి ఉంది.,
जब हम साफ स्वच्छ अंधेरी रात में आसमान की ओर तारों को देखते हैं ,మనము స్పష్టమైన చీకటి రాత్రి ఆకాశంలో నక్షత్రాలను చూస్తాము.,
तो हम लोग एक तरह से बीते हुए समय की ओर देखते हें।,అప్పుడు మనమందరమూ ఒకే విధముగా గడచిపోయిన కాలము వైపుకు చూస్తాము.,
तारकीय दूरियों को प्रकाश वर्षों (लाइट इयर) में मापा गया है। ,భూమి నుండి నక్షత్రము యొక్క దూరమును కాంతి సంవత్సరములలో కొలవబడుతుంది.,
आज हम जिस वस्तु को तारों के रूप में देखते हैं उसकी प्रकाश-यात्रा लाखों वर्ष पूर्व शुरू हुई थी। ,ఈ రోజు మనము ఏ వస్తువులను నక్షత్రములు అనే రూపములో చూస్తున్నామో వాటి కాంతి ప్రయాణము కొన్ని లక్షల సంవత్సరముల క్రితం ప్రారంభమైనది.,
वे हमसे करोड़ों-अरब मील दूर हैं और हमारी आँखों तक पहुँच रहे हैं। ,అవి మన భూమి నుండి కొన్ని లక్షల- కోట్ల మైళ్ళ దూరంలో ఉన్నాయి మరియు మన కళ్ళ వరకూ చేరుకుంటున్నాయి.,
हालाँकि; हम अपने आस-पास की चीजों को जब देखते हैं तो वे हमें तुरंत दिख जाती हैं; चूँकि वे वर्तमान काल की हैं। ,"అయితే; మన చుట్టూ ఉన్న వస్తువులను చూసినప్పుడు, అవి మనకు వెంటనే కనిపిస్తాయి; ఎందుకంటే అవి ప్రస్తుత కాలములో ఉన్నాయి కాబట్టి,",
इसी तरह से जब हम सितारों को देखते हैं तो हम स्पष्ट रूप से भूतकाल में ताक-झाँक कर रहे होते हैं।,"అదే విధంగా మనం నక్షత్రాలను చూసినప్పుడు, మనం స్పష్టంగా గతాన్ని పరిశీలిస్తున్నాము.",
"जीवन की उत्पत्ति को, ब्रह्मांड के इतिहास में एक अनूठी घटना माना गया है। ब्रह्मांड विशाल है। ","జీవితము యొక్క ఆవిర్భావము, విశ్వము యొక్క చరిత్ర ఒక అనూహ్యమైన ఘటనగా పరిగణించబడింది. విశ్వం చాలా విశాలమైనది.",
सही मायने में कहा जाए तो पृथ्वी ही अपने आप में ब्रह्मांड की एक कणिका मात्र है। ,నిజం చెప్పాలంటే భూమి విశ్వము యొక్క పరిమాణములో ఒక చిన్న కణము వంటిది.,
"ब्रह्मांड अत्यंत ही प्राचीन, लगभग 20,000 करोड़ (200 बिलियन) वर्ष पुराना है। ","విశ్వం చాలా పురాతనమైనది, దీని వయస్సు సుమారు 20,000 కోట్ల (200 బిలియన్) సంవత్సరాలు.",
ब्रह्मांड में आकाश गंगाओं के विशाल समूह समेकित हैं। ,విశ్వంలో పాలపుంతల యొక్క విస్తారమైన సమూహాలు ఉన్నాయి.,
आकाश गंगाओं में सितारों और गैसों के बादल एवं धूल समाहित रहते हैं। ,ఆకాశంలో నీటి మేఘాలు మరియు నక్షత్రాలు మరియు వాయువుల ధూళిని కలిగి ఉంటుంది.,
ब्रह्मांड के आकार को ध्यान में रखते हुए पृथ्वी केवल एक बिंदु या कणिका मात्र है। ,"విశ్వం యొక్క పరిమాణాన్ని పరిశీలిస్తే, భూమి కేవలం ఒక బిందువు లేదా కణ పరిమాణము కలిగినది.",
ब्रह्मांड की उत्पत्ति के बारे में हमें बिग बैंग' नामक महाविस्फोट का सिद्धांत कुछ बताने का प्रयास करता है। ,విశ్వం యొక్క ఆవిర్భావము గురించి 'బిగ్ బ్యాంగ్' అని పిలువబడే గొప్ప పేలుడు సిద్ధాంతం మనకు కొంత చెప్పడానికి ప్రయత్నిస్తుంది.,
यह एक अनूठी कल्पना से परे महाविस्फोट का भौतिक रूप है। ,ఇది ఒక అనూహ్యమైన కల్పనకు మించిన గొప్ప పేలుడు యొక్క భౌతిక రూపము.,
इसके फलस्वरूप ब्रह्मांड का विस्तार हुआ और तापमान में कमी आई। ,దీని ఫలితముగా విశ్వం విస్తరించింది మరియు ఉష్ణోగ్రతలో తగ్గుదల ఏర్పడింది.,
कुछ समय बाद हाइड्रोजन एवं हीलियम गैसें बनी। ,కొంత కాలము తరువాత హైడ్రోజన్ మరియు హీలియం వాయువులు ఏర్పడ్డాయి.,
ये गैसें गुरूत्वाकर्षण के कारण संघनीभूत हुईं और वर्तमान ब्रह्मांड की आकाश गंगाओं का गठन हुआ। ,ఈ వాయువులు గురుత్వాకర్షణ కారణంగా ఘనీభవించి ప్రస్తుత విశ్వంలోని ఆకాశగంగగా ఏర్పడ్డాయి.,
मिल्की वे नामक आकाशगंगा के सौर-मंडल में पृथ्वी की रचना 4.5 बिलियन वर्ष (450 करोड) पूर्व माना जाता है। ,పాలపుంత అనే ఆకాశ గంగ యొక్క సౌర వ్యవస్థలో భూమి యొక్క కూర్పు 4.5 బిలియన్ సంవత్సరాల (450 మిలియన్లు) క్రితం జరిగిందని నమ్ముతారు.,
प्रारंभिक अवस्था में पृथ्वी पर वायुमंडल नहीं था।,ప్రారంభ స్థితిలో భూమిపై వాతావరణం లేదు.,
"जल, वाष्प, मीथेन, कार्बन डाइऑक्साइड तथा अमोनिया आदि धरातल को ढकने वाले गलित पदार्थों से निर्मुक्त हुईं। ","నీరు, ఆవిరి, మీథేన్, కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు అమ్మోనియా మొదలైనవి కరిగిన పదార్థాలు భూమి ఉపరితలాన్ని కప్పి ఉంచాయి.",
"सूर्य से आनेवाली पराबैंगनी (अल्ट्रावॉयलेट) किरणों ने पानी को H2, तथा O, (हाइड्रोजन व ऑक्सीजन) में विखंडित कर दिया तथा हल्की प्र, मुक्त हो गई। ","సూర్యుడి నుండి వచ్చే అతినీలలోహిత (అల్ట్రా వయొలెట్) కిరణాలు నీటిని H2, మరియు O, (హైడ్రోజన్ మరియు ఆక్సిజన్) గా విచ్ఛిన్నం చేస్తాయి మరియు కాంతి విడుదల అవుతుంది.",
"ऑक्सीजन ने अमोनिया एवं मीथेन के साथ मिलकर पानी, कार्बन डाईऑक्साइड CO2 तथा अन्य गैसों आदि की रचना की। ","ఆక్సిజన్, అమ్మోనియా మరియు మీథేన్‌లతో పాటు, నీరు, కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఇతర వాయువులను ఏర్పరుస్తుంది.",
पृथ्वी के चारों ओर ओजोन परत का गठन हुआ। ,భూమికి నాలుగు వైపులా ఓజోన్ పొర ఏర్పడింది.,
"जब यह ठंडा हुआ तो जल-वाष्प बरसात के रूप में बरसी और गहरे स्थान भर गए, जिससे महासागरों की रचना हुई। ","అది చల్లబడినప్పుడు, నీటి ఆవిరి కరిగి లోతైన ప్రదేశాలను వర్షం రూపంలో నింపింది, ఇది మహాసముద్రాలను సృష్టించింది.",
पृथ्वी की उत्पत्ति के लगभग 50 करोड (500 मिलियन) वर्ष के बाद अर्थात्‌ लगभग 400 करोड़ वर्ष पहले जीवन प्रकट हुआ।,"భూమి యొక్క ఆవిర్భావము సుమారు 50 కోట్ల (500 మిలియన్) సంవత్సరాల తరువాత, అంటే, జీవితం 400 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం కనిపించింది.",
क्या जीवन अंतरिक्ष से आया था? कुछ वैज्ञानिकों का यह विश्वास है कि अंतरिक्ष से ही आया है। ,జీవితం అంతరిక్షం నుండి వచ్చిందా? కొంతమంది శాస్త్రవేత్తలు ఇది అంతరిక్షం నుండే వచ్చిందని నమ్ముతారు.,
"पूर्व ग्रीक विचारकों का मानना है कि जीवन की “स्पोर' नामक इकाई विभिन्‍न या अनेक ग्रहों में स्थानांतरित हुई, पृथ्वी जिनमें एक थी। ","మాజీ గ్రీకు తత్వవేత్త ""బీజాంశం"" అని పిలువబడే ప్రమాణము వేర్వేరు లేదా అనేక గ్రహాలకు వలస పోయిందని నమ్ముతారు, వీటిలో భూమి ఒకటి.",
कुछ खगोल वैज्ञानिक 'पैन-स्पर्मिया' (सर्ववीजाणु) को अभी भी अपना मनपसंदीदा सिद्धांत मानते हैं। ,కొంతమంది ఖగోళ శాస్త్రవేత్తలు ఇప్పటికీ 'పాన్-స్పెర్మియా' (సర్వబీజాణువు) ను తమ అభిమాన సిద్ధాంతంగా భావిస్తారు.,
"काफी समय तक यह भी माना जाता रहा गया कि जीवन क्षयमान और सड़ती हुई सामग्री जैसे कि भूसे, कीचड़ आदि से प्रकट हुआ। ","చాలా కాలము వరకూ గడ్డి, బురద మొదలైన పదార్థాలు కుళ్ళిపోయి క్షయమవటము వలన జీవము ఆవిర్భవించి ఉంటుందని నమ్ముతున్నారు.",
यह स्वत: जनन (स्पोंटेनियस जेनरेशन) नामक सिद्धांत था। लुई पाश्चर ने सावधानीपूर्वक प्रयोगों को करते हुए यह प्रदर्शित किया कि जीवन पहले से विद्यमान जीवन से ही निकल कर आता है। ,"ఇది ఆకస్మిక జననము అని పిలువబడే సూత్రం. లూయిస్ పాశ్చర్, జాగ్రత్తగా ప్రయోగాల ద్వారా, అప్పటికే ఉన్న జీవుల నుండి జీవము బయటకు వస్తుందని నిరూపించాడు.",
उसने यह प्रदर्शित किया कि पहले से जीवाणुरहित किए गए फ्लास्क में “मृत यीस्ट' से जीव नहीं पैदा होते हैं जबकि दूसरे खुले फ्लास्क में 'मृत यीस्ट” को रखने से कुछ समय बाद नए जीव आ जाते हैं।,"ముందుగానే క్రిమిరహితం చేసిన ఫ్లాస్క్‌లోని ""డెడ్ ఈస్ట్"" జీవులను ఉత్పత్తి చేయదని, అదే సమయంలో ""డెడ్ ఈస్ట్"" ను మరొక తెరిచి ఉంచిన ఫ్లాస్క్‌లో ఉంచడం వలన కొత్త జీవుల ఆవిర్భావము జరిగే అవకాశము ఉంటుందని ఆయన నిరూపించారు.",
इस प्रकार से स्वत: जनन सिंद्धात को एक बार सदा के लिए खारिज कर दिया गया।,"అందువలన, ఆకస్మిక జననము సిద్ధాంతం ఒకప్పుడు శాశ్వతంగా తిరస్కరించబడింది.",
"हालाँकि, इन सब बातों से यह उत्तर नहीं मिलता कि पृथ्वी पर जीवन सबसे पहले कब आया?","ఏదేమైనా, ఈ విషయాలన్నీ భూమిపై జీవితం ఎప్పుడు వచ్చింది అనే ప్రశ్నకు సమాధానం ఇవ్వదు.",
मिलर के प्रयोग का आरेखीय निरूपण गठन हो सका।.,మిల్లెర్ యొక్క ప్రయోగానికి అరేఖీయ నిరూపణ ఏర్పడింది.,
"उस समय पृथ्वी की अवस्था-उच्च ताप युक्त, ज्वालामुखीय तूफान वाली तथा वायुमंडल में मिथेन, अमोनिया आदि की कमी वाली थी। ","ఆ సమయంలో, భూమి యొక్క పరిస్థితి - అధిక ఉష్ణోగ్రత, అగ్నిపర్వత తుఫానులు కలిగి మరియు మీథేన్, అమ్మోనియా వంటి వాయువులు వాతావరణంలో లేవు.",
एक अमेरिकी वैज्ञानिक एस.एल. मिलर ने 1953 में अपनी प्रयोगशाला में इसी पैमाने कि स्थितियाँ पैदा की ।,ఒక అమెరికన్ శాస్త్రవేత్త ఎస్.ఎల్. మిల్లెర్ 1953లో తన ప్రయోగశాలలో ఇటువంటి ప్రమాణములతో ఉన్న పరిస్థితిని సృష్టించాడు.,
"इसने एक बंद फ्लास्क में निहित मिथेन, हाइड्रोजन, अमोनिया तथा 800० C सेल्सियस पर ताप के साथ एक विद्युत-डिस्चार्ज कर देखा कि अमीनो एसिड बनता है।","ఆయన ఒక మూసిఉన్న ఫ్లాస్క్ లో మీథేన్, హైడ్రోజన్, అమ్మోనియాను 800० C సెల్సియస్ వద్ద వేడి వద్ద విద్యుత్ సరఫరాను చేసినప్పుడు అమైనో ఆమ్లాలు ఏర్పడతాయని తెలుసుకున్నారు.",
"अन्य लोगों ने भी -ठीक इसी प्रकार के प्रयोग द्वारा शर्कराओं, नाइट्रोजेन क्षारकों, वर्णकों तथा वसा आदि प्राप्त किए उल्काओं की अंतर्वस्तुओं के विश्लेषण से प्रकट हुआ कि ठीक ऐसी ही प्रक्रिया अंतरिक्ष के किसी अन्य स्थान पर (ऐसी घटना) घटित होती रही होगी।","చక్కెరలు, నత్రజని క్షారములు, పిగ్మెంట్లు మరియు కొవ్వు ప్లదార్ధములు మొదలైన వాటిని ఉపయోగించి ఇదే విధమైన ప్రయోగము ద్వారా ఉల్కలకు సంబంధించిన విషయాలను విశ్లేషించడం ద్వారా, సరిగ్గా ఇటువంటి ప్రక్రియే (అటువంటి సంఘటన) అంతరిక్షంలో వేరే ప్రదేశంలో జరిగి ఉంటుందని నిరూపించారు.",
सीमित साक्ष्यों के आधार पर निराधार कल्पना वाली कहानियों के पहले भाग अर्थात्‌ रासायनिक विकास को भी थोड़ी बहुत मात्रा के रूप में स्वीकृत किया जा सकता है।,"పరిమిత సాక్ష్యాల ఆధారంగా, నిరాధారమైన కల్పిత కథల యొక్క మొదటి భాగం, అనగా రసాయనముల పరిణామమును కూడా కొద్దోగొప్పో అంగీకరించబడింది.",
हमें यह आभास ही नहीं है कि जीवन का स्वतः प्रतिकृतिक्षम चयापचयी कैप्सूल कब पैदा हुआ। ,జీవితం యొక్క స్వయం ప్రతిరక్షక జీవక్రియ గుళిక ఎప్పుడు పుట్టిందో మాకు తెలియదు.,
जीवन का प्रथम अकोशिकीय रूप 3 अरब (300 करोड़) (3 बिलियन) वर्ष पूर्व पैदा हुआ होगा। ,జీవము యొక్క మొట్టమొదటి కణములేని రూపము 3 బిలియన్ (300 కోట్లు) (3 బిలియన్) సంవత్సరాల క్రితం ఆవిర్భవించి ఉండాలి.,
"वे भीमकाय अणु (आर एन ए, प्रोटीन, पौलीसैक्केराइडों के) रहे होंगे। ","అవి అతి పెద్ద అణువులు (ఆర్‌ఎన్‌ఎ, ప్రోటీన్, పాలిసాకరైడ్లు) అయి ఉండాలి.",
ये कैप्सूल अपने अणुओं का जनन भी करते रहे होंगे। ,ఈ గుళికలు వాటి అణువులను కూడా ఉత్పత్తి చేస్తున్నాయి.,
सर्वप्रथम कोशिकीय प्रकार का जीवन का रूप 200 करोड़ वर्ष तक प्रकट नहीं हुआ होगा। ,మొట్టమొదటి కణ రకమైన జీవన రూపం 200 మిలియన్ సంవత్సరాల వరకూ కనుగొనబడిఉండదు..,
कदाचित्‌ ये एक कोशिकीय रहे होंगे। ,బహుశా అవి ఏకకణంగా ఉండి ఉండాలి.,
सभी रूप उस समय जलीय वातावरण में ही रहे होंगे। ,అన్ని రూపాలు ఆ సమయంలో జల వాతావరణంలో ఉండాలి.,
अजीवात्‌ जनन अर्थात्‌ जीवन की अजीवों से उत्पत्ति के सिद्धांत की स्वीकृति को आज बहुमत मिला है।,ప్రప్రథమ జీవము యొక్క నిర్జీవకణముఅనగా జీవము నిర్జీవ కణముల నుండి ఆవిర్భవించి ఉంటుందనే మూల సూత్రము అత్యధికులచే ఆమోదింపబడింది.,
"फिर भी, एक बार बन चुकने पर किस प्रकार कोशिकीय जीवन के प्रथम प्रतिनिधियों ने आज की जटिल जैव विविधता प्राप्त की। इस पर आगे चर्चा की गई है।","ఏదేమైనా ఒకసారి సృష్టించబడిన తరువాత, కణ జీవము యొక్క ప్రప్రథమ రూపములు నేటి సంక్లిష్ట జీవవైవిధ్యాన్ని ఏ విధముగా సాధించాయి. దీని గురించి ముందు మరింత గా చర్చించడము జరిగింది.",
परंपरागत धार्मिक साहित्य हमें एक विशेष सृष्टि का सिद्धांत बताता है। ,సాంప్రదాయ మత సాహిత్యం ఒక నిర్దిష్ట సృష్టి యొక్క సిద్ధాంతమును చెబుతుంది.,
इस सिद्धांत के तीन अभिधान हें। ,ఈ సిద్ధాంతానికి మూడు అర్థములు ఉన్నాయి. ,
"पहले सिद्धांत के अनुसार संसार में आज जितने भी जीव एवं प्रजातियाँ विद्यमान हैं, वे सब ऐसे ही सर्जित हुई होंगी। ","మొదటి సిద్ధాంతం ప్రకారం, ఈ రోజు ప్రపంచంలో ఉన్న అన్ని జీవులు మరియు జాతులు, అన్నీ అదే విధముగా ఉద్భవించి ఉండాలి.",
"दूसरे सिद्धांत के अनुसार, उत्पत्ति के समय से ही यह जेव विविधता थी और भविष्य में भी ऐसी ही रहेगी। ","రెండవ సిద్ధాంతం ప్రకారం, జీవుల ఆవిర్భావము నుండి వైవిధ్యము ఏ విధముగా ఉందో అదే విధముగా భవిష్యత్తులో కూడా కొనసాగుతుంది.",
तीसरे के अनुसार पृथ्वी केवल 4000 वर्ष प्राचीन है और सभी विचारों में प्रचंड परिवर्तन 19वीं सदी में आए होंगे।,"మూడవ సిద్ధాంతము ప్రకారము, భూమి కేవలం 4000 సంవత్సరాల వయస్సు మాత్రమే మరియు ఆలోచనలలో పటిష్ఠమైన మార్పులు 19వ శతాబ్దంలో వచ్చి ఉండాలి.",
यह अवधारणा एच एम एस बीगल नामक विश्व-समुद्री जहाज यात्रा के दौरान अवलोकनों पर आधारित है। ,హెచ్ ఎమ్ఎస్ బీగల్ అని పిలువబడే ప్రపంచ-సముద్ర ఓడ ప్రయాణ సందర్భముగా జరిపిన పరిశీలనల ఆధారంగా ఈ భావన రూపొందించబడింది.,
चार्ल्स डार्विन ने निष्कर्ष निकाला कि विद्यमान सजीव कमोवेश आपस में तो समानताएँ रखते ही हैं; बल्कि उन जीव रूपों से भी समानता रखते हैं जो करोड़ों वर्ष पूर्व के समय विद्यमान थीं। ,ప్రస్తుతము మనుగడలో ఉన్న జీవులు తమ సారూప్యతలను వివిధ స్థాయిలలోతమలో తాము పంచుకుంటాయని మరియు అవి తమలో తాము మాత్రమే కాకుండా మిలియన్ సంవత్సరముల క్రిందట జీవించి ఉన్న జీవుల రూపములతో కూడా సారూప్యతను కలిగి ఉంటాయని చార్లెస్ డార్విన్ తేల్చి చెప్పారు.,
अब बहुत सारे जीव रूप जीवित विद्यमान नहीं हैं। ,చాలావరకూ జీవరూపములు మనుగడలో లేవు.,
यहाँ पर (धरती में) जीवों के विभिन्‍न स्वरूप गुजरते वर्षो के साथ नष्ट होते गए और धरती के इतिहास में विभिन्‍न अवधियों पर नए जीव रूप पैदा होते गए । ,ఇక్కడ అనగా భూమి పై జీవుల వివిధ రూపములు గడుస్తున్న సంవత్సరములతో పాటూ నశించిపోయాయి మరియు భూమి యొక్క చరిత్రలో వివిధ కాలావధులలో కొత్త జీవన రూపములు ఆవిర్భవించాయి.,
यहाँ पर जीव रूपों का धीमा विकास होता रहा। ,ఇక్కడ జీవుల యొక్క పరిణామము చాలా నిదానముగా జరిగింది.,
प्रत्येक जीव संख्या में विभिन्‍नता निहित होती रही। ,ప్రతి ఒక్క జీవన సంఖ్యలో వైవిధ్యం అంతర్లీనంగా ఉండి ఉంటుంది.,
"जिन विशिष्टताओं ने इन्हें जीवित रह सकने में (जलवायु, भोजन, भौतिक-कारक आदि ने) सहायता दी। ","ఆ లక్షణములు మనుగడను సాగించడానికి (వాతావరణం, ఆహారం, భౌతిక కారకాలు మొదలైనవి) తోడ్పడతాయి.",
वे इन्हें अन्यों की अपेक्षा अधिक जननक्षम भी बना सकीं। ,"ఆ లక్షణములు, వాటిని ఇతరులకన్నా ఎక్కువ సంతానోత్పత్తికి సమర్ధవంతముగా చేయగలదు.",
दूसरे शब्दों में; जीव या जीव संख्या में उपयुक्तता थी। यह उपयुक्तता डार्बिन के अनुसार जनन संबंधी उपयुक्तता ही रह जाती है। ,వేరే పదాలలో; జీవి లేదా జీవ సంఖ్యలో ఉన్న అనుకూలత. డార్విన్ ప్రకారము ఈ అనుకూలత ప్రత్యుత్పత్తికి సంబంధించిన అనుకూలతగా మిగిలింది.,
जो वातावरण में अधिक उपयुक्त थे उनकी अधिक संताने हुईं।,వాతావరణం మరింత అనుకూలంగా ఉన్నజీవులకు ఎక్కువ సంతానము కలిగింది.,
अंत में उनका वरण होता गया। डार्विन ने इसे प्राकृतिक वरण ( चुनाव ) का नाम दिया और इसे विकास के प्रतिमान के रूप में लागू किया। ,అంతిమముగాఆ జాతులు ఎంపిక చేయబడ్దాయి. ఈ రకమైన ప్రాకృతిక వరణమునకు డార్విన్ సహజ వరణము అని పేరును పెట్టారు మరియు దీనిని పరిణామమునకు ఒక ప్రమాణముగా ఉపయోగించారు.,
आइए! एक प्रकृति विज्ञानी एल्फ्रेड वॉलेस को भी स्मरण करें जिन्होंने मलयआर्कपेलैगो पर काम किया। ,"రండి! ఒక ప్రకృతి శాస్త్రవేత్త ఆల్ఫ్రెడ్ వాలెస్ ను కూడా జ్ణప్తికి తెచ్చుకోవాలి, వారు మలయ్ ఆర్ఖి పెలాగో పై తమ పరిశోధనలు జరిపారు.",
"इन्होंने भी ठीक इसी समय पर, लगभग इसके आस पास यही निष्कर्ष निकाला। ",అతను కూడా సరిగ్గా అటువంటి సమయములోనే అదేవిధమైన నిష్కర్షలను ప్రతిపాదించారు.,
"समय गुजरने के साथ, स्पष्ट रूप से नए प्रकार के जीव पहचान में आते गए। विद्यमान सभी जीव रूप समानताओं में भागीदारी रखते हैं तथा एक साझे पूर्वज के हिस्सेदार होते हैं। ","కాలము గడుస్తున్న కొద్దీ, కొత్తజీవులు స్పష్టముగా గుర్తించబడ్డాయి, మనుగడలో ఉన్న అన్ని జీవులు తమ పూర్వీకులతో సారూప్యతలను కలిగి ఉన్నాయి.",
"हालाँकि ये पूर्वज पृथ्वी के इतिहास के विभिन्‍न समयों (युगों, अवधियों तथा कालों) में विद्यमान थे। ","ఏదేమైనా, ఈ పూర్వీకులు భూమి చరిత్రలో వేర్వేరు సమయాల్లో (యుగాలు, కాలాలు మరియు కాలాలు) మనుగడ సాగించారు.",
पृथ्वी का भूवैज्ञानिक इतिहास पृथ्वी के जीव वैज्ञानिक इतिहास के साथ निकटता से जुड़ा हुआ है।,భూమి యొక్క భౌగోళిక చరిత్ర భూమి యొక్క జీవ సాంకేతిక చరిత్రతో చాలా దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉంది.,
पृथ्वी बहुत पुरानी है जो कि पुराने विचारों के अनुसार हजारों वर्ष नहीं; बल्कि करोड़ों-अरबों वर्ष पुरानी है।,"భూమి చాలా పురాతనమైనది, ప్రాచీన సిద్ధాంతముల ప్రకారము భూమి వేల సంవత్సరాలు కాదు; మిలియన్ల బిలియన్ సంవత్సరాల పురాతనమైనది.",
"पृथ्वी पर जीवों का विकास हुआ, इस बात के प्रमाण कई हैं। ","భూమిపై జీవుల పరిణామము జరిగింది, దీనికి సంబంధించిన ప్రమాణములు చాలా ఉన్నాయి.",
पहला चट्टानों के अंदर जीवाश्म रूप में जीवन के कठोर अंगों के अवशेष में विद्यमान हैं। ,మొదటిది శిలలలోపల శిలాజముల రూపములో కఠినమైన భాగాల అవశేషాలలో ఉంటాయి.,
चट्टानें अवसाद या तलछट से बनी होती हैं और भूपर्थरी (अर्थक्रस्ट) का एक अनुप्रस्थ काट यह संकेत देता है कि एक तलछट पर दूसरे तलछट की परत पृथ्वी के लंबे इतिहास की गवाह है। ,శిలలు శిలాజములు లేదా అవక్షేపాలతో తయారయ్యాయి మరియు భూ ఉపరితలము యొక్క ఒక భాగమును అడ్డు కోత ఒక అవక్షేపము యొక్క పొర పై మరొక అవక్షేపం యొక్క పొర ఆ రకముగా పొరలు ఏర్పడడము వలన భూమికి సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉన్నదనే సిద్ధాంతమునకు సాక్ష్యము లభిస్తుంది.,
भिन्‍न आयु की चट्टानों की तलछट में भिन्‍न जीव रूप पाए गए हैं जो कि संभवत: उस विशेष तलछट के निर्माण के दौरान मरे थे। ,"వేర్వేరు కాలములకు చెందిన శిలల ఉపరితలములో వివిధ జీవుల రూపములు కనుగొనబడ్డాయి, బహుశా అవి ఆ శిల నిర్మాణము జరుగుతుండగా మరణించి ఉంటాయి.",
उनमें से कुछ आधुनिक जीवों से मिलते-जुलते हैं। वे विलुप्त जीवों (जैसे डायनासोर) का प्रतिनिधित्व करते हैं। ,వాటిలో కొన్ని ఆధునిక జీవులను పోలి ఉంటాయి. అవి అంతరించిపోయిన జీవులకు(డైనోసార్ వంటివి) ప్రాతినిధ్యము వహిస్తున్నాయి.,
अध्ययन बतलाते हैं कि समय-समय पर पृथ्वी पर जीवन के रूप बदलते रहे हैं और कुछ रूप विशेष भूवैज्ञानिक काल तक ही सीमित रहे। ,అధ్యయనముల ప్రకారము సమయ సమయానికి భూమి పై జీవము యొక్క రూపము మారుతూనే ఉంటుంది మరియు కొన్ని రూపములు భౌగోళిక కాలములకు మాత్రమే పరిమితము చేయబడ్డాయి.,
अर्थात्‌ जीवों के रूप विभिन्‍न कालों में प्रकट हुए। इन सभी को पैलेओंटोलोजिकल (पुराजीवी) प्रमाण कहा जाता है।,"అంటే, జీవుల రూపాలు వేర్వేరు కాలాల్లో కనిపించాయి. వీటన్నింటినీ పేలియంటలాజికల్ (పురాజీవసాక్ష్యములు) ఎవిడెన్స్ అంటారు.",
क्या तुम्हें याद है कि जीवाश्मों की आयु की गणना किस प्रकार होती है? ,శిలాజాల వయస్సు ఏ విధముగా లెక్కించబడుతుందో మీకు గుర్తుందా?,
रेडियोऐक्टिव तिथि निधारिण और इसके सिद्धांत क्‍या हैं? ,రేడియోధార్మిక తేదీ నిర్ణయం మరియు దాని సిద్ధాంతము ఏమిటి?,
विकास के लिए भ्रूणात्मक समर्थन भी अर्नेस्ट हेकल द्वारा प्रस्तावित किया गया। ,పరిణామమునకు పిండాత్మక సమర్థన కూడా ఎర్నెస్ట్ హక్ల్ ప్రతిపాదించారు.,
"ये प्रमाण कुछ विशिष्ट संरचनाओं के प्रेक्षण पर आधारित थे जो सभी कशेरुकी जीवों के भ्रूण में उभयनिष्ठ रूप से पाए जाते हैं, परंतु वयस्क जंतुओं में अनुपस्थित होते हैं। ","ఈ సాక్ష్యాలు అన్నీ కొన్ని నిర్దిష్ట నిర్మాణాల పరిశీలనపై ఆధారపడి ఉన్నాయి, సకశేరుకాల పిండాలలోఈ నిర్మాణములు సాధారణమైనవిగా గుర్తించబడ్డాయి, కాని వయోజన జంతువులలో లేవు.",
उदाहरणत: मनुष्य सहित सभी कशेरुकी जंतुओं के भ्रूण में सिर के ठीक पीछे अवशेषी गलफड़ों की श्रृंखला विकसित होती है।,"ఉదాహరణకు, మానవులతో సహా అన్ని సకశేరుక జంతువుల పిండంలో, సరిగ్గా తల వెనుక భాగంలో తిరోగమన మొప్పలు అభివృద్ధి చెందుతాయి.",
केवल मत्स्य में ही क्रियाशील होते हैं ,అవి కేవలము చేపలలో మాత్రమే క్రియాశీలముగా ఉంటాయి.,
तथा किसी अन्य वयस्क कशेरुकी जंतुओं में अनुपस्थित होते हैं ,మరియు ఇతర వయోజన సకశేరుక జంతువులలో ఇవి ఉండవు.,
परंतु यह प्रस्ताव कार्ल-अर्नेस्ट बेयर द्वारा सावधानीपूर्वक किए गए गहन अध्ययन के आधार पर अस्वीकार कर दिया गया। ,కానీ కార్ల్-ఎర్నెస్ట్ బేయర్ ద్వారా జాగ్రత్తగా చేయబడిన అధ్యయనము ఆధారంగా ఈ ప్రతిపాదన తిరస్కరించబడింది.,
उसने देखा कि भ्रूण कभी भी अन्य जंतुओं की वयस्क अवस्थाओं से नहीं गुज़रता।,పిండం ఎప్పుడూ ఏ ఇతర జంతువుల వయోజన దశలను దాటలేదని అతను గమనించాడు.,
तुलनात्मक शरीर विज्ञान (शारीरिकी) या आकृति विज्ञान (आकारिकी) आज के जीवों में तथा वर्षों पूर्व बौगेन विलिया विद्यमान जीवों के बीच एकरूपता एवं विभिन्‍नता दर्शाता है। ,తులనాత్మక శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం (అనాటమీ) లేదా స్వరూపనిర్మాణ శాస్త్రం (మార్ఫాలజీ) ప్రస్తుత జీవుల మధ్య మరియు సంవత్సరాల క్రితం మనుగడలో ఉన్న జీవుల మధ్య సారూప్యత మరియు భేదాన్ని చూపిస్తుంది.,
इस प्रकार की समानताओं को साझे पूर्वजों के साथ के रिश्ते के रूप में जाना जा सकता है। ,ఇటువంటి సారూప్యతలను సాధారణ పూర్వీకులతో సంబంధాలు గా భావిస్తారు.,
"उदाहरण के लिए ह्नेल, चमगादड़ों, चीता और मानव (सभी स्तनधारी) अग्रपाद की अस्थियों में समानता दर्शाते हैं। ","ఉదాహరణకు, వేల్స్, గబ్బిలాలు, చిరుతలు మరియు మానవులు (అన్ని క్షీరదాలు) ముంజేయి ఎముకలలో సారూప్యతలను చూపుతాయి.",
"वे यद्यपि भिन्‍न क्रियाकलाप संपन्‍न करते हैं; परंतु उनकी शारीरिक संरचना समान होती है; जैसे कि प्रगंडिका (ह्यूमरस), प्रकोष्ठिका (रेडिअस), अंत: प्रकोष्ठिका (अलना), मणिबंधिका (कार्पेल्स), करभिका (मेटाकार्पेल्स) तथा अंगुलास्थि (फैलांजेस) आदि। ","అవి వేర్వేరు కార్యకలాపములు నిర్వహించినా, అవి ఒకటే శరీర నిర్మాణమును కలిగి ఉంటాయి ఉదాహరణ: ప్రగండిక (హ్యూమరస్), ప్రకోష్టికము (రేడియస్), అంతః ప్రకోష్ఠికము (అల్నా), మణిబంధికము (కార్పల్స్), కరాభికము (మెటాకార్పల్స్) మరియు అంగుళాస్థి (ఫాలెంజెస్) మొదలుగునవి.",
भिन्‍न-भिन्‍न कार्य संपन्‍न करने के कारण वही रचना भिन्‍न रूप ले लेती है। ,వేర్వేరు కార్యములను నిర్వహిస్తున్నందుక అదే కూర్పు వేరే రూపాన్ని తీసుకుంటుంది.,
ये अपसारी विकास है और यह संरचनाएँ समजातीय होती है; जिसमें समान पूर्वज परंपराएँ होती हैं। ,ఇది భిన్నమైన పరిణామము మరియు ఈ నిర్మాణాలు సారూప్యతను కలిగి ఉంటాయి; వీటిలో సమాన పూర్వీకుల లక్షణములు కలిగి ఉంటాయి.,
इस घटना को समजातता कहते हैं। ,ఈ దృగ్విషయాన్ని సమజాతత (హోమోలజీ) అని అంటారు.,
इसके अन्य उदाहरण कशेरूकीय हृदयों एवं मस्तिष्कों की हैं।,దీనికి ఇతర ఉదాహరణలు సకశేరుక జీవుల హృదయాలు మరియు మెదళ్ళు.,
तुल्यरूपता बिल्कुल विपरीत स्थिति को दिखलाती है। ,అనురూపత సమరూపతకు ఖచ్చితమైన వ్యతిరేక పరిస్థితిని చూపుతుంది.,
पक्षी एवं तितलियों के पंख लगभग एक समान दिखते हैं; लेकिन इनमें पूर्वज परंपरा सामान्य नहीं है और न ही शरीर की रचना में समानता है। ,పక్షులు మరియు సీతాకోకచిలుకల రెక్కలు దాదాపు ఒకేలా కనిపిస్తాయి; కానీ పూర్వీకుల శరీరనిర్మాణములో సమరూపత లేదు మరియు శరీర కూర్పులో ఏ విధమైన సారూప్యత లేదు.,
भले ही वे समान क्रिया को संपन्न करते हैं। ,వారు ఒకే చర్య చేసినా.,
इसके अलावा अनुरूपता या तुल्यरूपता का उदाहरण ऑक्टोपस (अष्टभुज) तथा स्तनधारियों की आँखों की है या पेंग्विन और डॉल्फिन मछलियों के पक्षों (फ्लिपर्स) में अनुरूपता है। ,"ఇంతే కాకుండా, అనురూపత లేదా తుల్యరూపతకు ఉదాహరణ ఆక్టోపస్ (అష్టభుజి) మరియు క్షీరదాల కళ్ళు లేదా పెంగ్విన్ మరియు డాల్ఫిన్ చేపల వైపులా (ఫ్లిప్పర్స్) ఆకృతీకరణలు.",
कोई तर्क दे सकता है कि समान आवासीय विशिष्टताओं के कारण जीव के समूहों ने समान अनुकूली विशिष्टताओं को चयनित किया; क्‍योंकि उनके कार्यकलाप समान थे फिर भी उनकी अनुरूपता का आधार अभिसारी विकास है। ,"సారూప్య ఆవాస లక్షణాల కారణంగా జీవుల సమూహాలు ఇలాంటి అనుకూల లక్షణాలను ఎంచుకున్నాయని ఒక వాదన; వారి కార్యకలాపాలు సారూప్యంగా ఉన్నందున, వాటి అనురూపత యొక్క ఆధారం అభిసారిత పరిణామము.",
ठीक इसी प्रकार से समजातता भी अपसारी विकास पर आधारित है। ,"అదేవిధంగా, సమరూపత కూడా భిన్నమైన అభివృద్ధిపై ఆధారపడి ఉంటుంది.",
तुल्यरूपता के अन्य उदाहरण शकरकंदी (जड़/मूल -रूपांतर) तथा आलू (तना-रूपांतर) है।,చిలగడదుంప (వేరు/వేరు రూపాంతరము) మరియు బంగాళాదుంప (కాండం-కాండ రూపాంతరము) సజాతీయతకు ఇతర ఉదాహరణలు.,
"तर्क के ठीक इसी बिंदु पर, प्रोटीनों एवं जीनों की कार्यदक्षता की समानताएँ विविध जीवों की निश्चित क्रियाशीलता; एक सामान्य पूर्वज परंपरा का संकेत देती हैं। ",వాదనలో సరిగ్గా ఈ విషయములో ప్రోటీన్లు మరియు జన్యువుల కార్యదక్షత యొక్క సారూప్యతలు విభిన్న జీవుల యొక్క ఖచ్చితమైన కార్యాచరణ; సాధారణ పూర్వీకుల సంప్రదాయాన్ని సూచిస్తుంది.,
जैव रासायनिक समानताएँ भी ठीक उसी साझी वाली पूर्वज परंपरा की ओर इशारा करती हें;,జీవరసాయన సారూప్యతలు కూడా అదే భాగస్వామ్య పూర్వీకుల సంప్రదాయాన్ని సూచిస్తాయి;,
जैसी कि विविध जीवों के बीच संरचनात्मक समानताओं में थीं।,విభిన్న జీవుల మధ్య నిర్మాణ సారూప్యతలు ఉన్నాయి.,
"मनुष्य ने पादपों एवं पशुओं को कृषि, बागवानी, खेल तथा सुरक्षा के लिए चुना और बहुत सारे जंगली जानवरों को पालतू बनाया तथा खेती-फसलें उगाईं। ","మనిషి మొక్కలు మరియు జంతువులను వ్యవసాయం, ఉద్యాన, క్రీడలు మరియు రక్షణ కోసం ఎంచుకున్నాడు మరియు అనేక అడవి జంతువులను పెంపకం చేసి పంటలను పండించాడు.",
इन सघन प्रजनन कार्यक्रमों द्वारा नस्लें तैयार हुईं; जोकि अन्य वंश प्रकारों से भिन्‍न थीं (जैसे कुत्ता); लेकिन फिर भी वह उसी समूह से है। ,ఈ సమర్ధవంతమైన ప్రజనన పద్ధతుల ద్వారా జాతులు ఏర్పడ్డాయి; ఇవి ఇతర వంశ రకాలు (ఉదా. కుక్క) నుండి భిన్నంగా ఉంటాయి; కానీ అవి అదే సమూహమునకు చెందిన జీవులు.,
यह तर्क दिया जा रहा है कि यद्यपि मनुष्य सौ साल के भीतर नई नस्ल पैदा कर सकता है तो प्रकृति भी यही कार्य लाखों-लाख वर्ष में क्यों नहीं कर सकती।,"వంద సంవత్సరాలలో మనిషి ఒక కొత్త జాతిని సృష్టించగలిగితే, ప్రకృతి ఎందుకు లక్షలాది మరియు మిలియన్ల సంవత్సరాలలో అదే పని చేయలేదు అనే వాదన వినబడుతుంది.",
प्राकृतिक वरण के समर्थन में एक अन्य अवलोकन इंग्लैंड में शलभों (मॉथ) के संग्रह का है। ,ఇంగ్లాండ్‌లోని చిమ్మటల సేకరణ సహజ ఎంపికకు మద్దతుగా జరిగిన మరొక పరిశీలన.,
शहरी क्षेत्रों में देखा गया है कि औद्योगिकीकरण शुरू होने के पूर्व अर्थात्‌ 1850 ई: से पहले यदि संग्रह किया जाता तो पेड़ों पर श्वेत पंखी शलभ गहरे वर्णों के शलभों की अपेक्षा संख्या में अधिक होते। ,"పట్టణ ప్రాంతాల్లో, పారిశ్రామికీకరణ ప్రారంభము కాక ముందు, అంటే క్రీ.శ 1850లో సేకరించినట్లయితే, చెట్లపై తెల్లటి రెక్కల చిమ్మటలు, ముదురు రంగుల చిమ్మటల కంటే ఎక్కువగా ఉండేవి.",
अब औद्योगिकीकरण के पश्चात्‌ 1920 में किए गए संग्रह यह-संकेत देते हैं कि ठीक उसी क्षेत्र में गहरे रंग के शलभ अधिसंख्यक थे अर्थात्‌ अनुपात उलटा हो गया।,"ఇప్పుడు పారిశ్రామికీకరణ తరువాత 1920 లో చేసిన సేకరణలు అదే ప్రాంతంలో ముదురు రెక్కల చిమ్మటలు అధిక సంఖ్యలో ఉండగా, తెల్లటి రెక్కల చిమ్మటల సంఖ్య చాలా తక్కువగా ఉంది, అనగా నిష్పత్తి తారుమారు చేయబడింది.",
इस प्रेक्षण का स्पष्टीकरण इस प्रकार दिया गया। ,ఈ పరిశీలన యొక్క వివరణ ఈ క్రింది విధంగా ఇవ్వబడింది.,
औद्योगिकीकरण के बाद वाली अवधि में उद्योगों के धुँ और कालिख के कारण पेड़ों के तने काले पड़ गए। ,"పారిశ్రామికీకరణ తరువాత కాలంలో, పరిశ్రమల నుండి వెలువడిన పొగ మరియు పరిశ్రమల మసి కారణంగా చెట్ల కాండము నల్లగా మారింది.",
इस कारण शलभों का आखेट करने वाले प्राणियों की निगाह से काले शलभ बच गए और श्वेत शलभ अधिक मारे गए। ,"ఈ కారణంగా, చిమ్మటలను చంపి తినే ప్రాణుల దృష్టి నుండి నల్లరెక్కలు కలిగిన చిమ్మటలు తప్పించుకోగలిగాయి, కాని తెల్ల రెక్కల చిమ్మటలు ఎక్కువగా చంపబడ్డాయి.",
औद्योगिकीकरण के पूर्व वृक्षों पर श्वेत लाइकेन उगा करते थे और इस पृष्ठभूमि में श्वेत शलभ बच जाते थे और काले शलभ शिकारियों की पकड़ में आ जाते थे। क्या आप जानते हैं कि लाइकेन औद्योगिक प्रदूषण के सूचक होते हैं।,"పారిశ్రామికీకరణకు ముందు, చెట్లపై తెల్లటి లైకెన్లను పెంచారు మరియు ఈ నేపథ్యంలో, తెల్ల చిమ్మటలు రక్షించబడ్డాయి మరియు నల్ల చిమ్మటలు ప్రాణులకు చిక్కాయి. లైకెనుల పెరుగుదల పారిశ్రామిక కాలుష్యానికి సూచిక అని మీకు తెలుసా.",
ये प्रदूषित स्थानों में नहीं उगते। इसीलिए शलभ इनके छद्मावरण में सुरक्षित रह पाते थे।,"ఇవి కాలుష్య ప్రాంతములలో పెరగవు, అందువల్లనే చిమ్మటలు లైకెనుల నీడలో సురక్షితముగా ఉన్నాయి.",
इस मान्यता को समर्थन इस तथ्य से मिलता है कि ग्रामीण इलाकों में जहाँ औद्योगिकीकरण नहीं हुआ। अश्वेत शलभों की संख्या कम थी। ,"గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో పారిశ్రామికీకరణ జరగలేదు, అక్కడ నల్లరెక్కల చిమ్మటల సంఖ్య చాలా తక్కువగా ఉంది, అందువలన ఈ పరిశీలనకు మద్దతు లభించింది.",
मिश्र जीव संख्या में जो अनुकूलित हो गया; वह बचा रहा और उसकी संख्या बढ़ती गयी। ,మొత్తము జీవుల సంఖ్యలో అనుకూలత కలిగిన జీవులు మనుగడలో ఉన్నాయి మరియు వాటి సంఖ్య పెరగసాగింది.,
याद रहे कि किसी भी जीव का पूर्ण विनाश नहीं होता।,ఏ జీవికి పూర్తిగా అంతరించిపోదనే విషయమును గుర్తుంచుకోండి.,
"ठीक इसी प्रकार, शाकनाशकों एवं कीटनाशकों के अत्यधिक प्रयोग के परिणाम स्वरूप कम समयावधि में केवल प्रतिरोधक किस्मों का चयन हुआ। ","అదేవిధంగా, కలుపు నివారణ మందులు మరియు పురుగుమందుల అధిక వినియోగం ఫలితంగా తక్కువ వ్యవధిలో నిరోధించగలిగే రకాలను మాత్రమే ఎంచుకున్నారు.",
ठीक यही बात सूक्ष्मजीवों के प्रति भी सही साबित होती है जिनके लिए हम प्रतिजेविक (ऐंटीबायोटिक) या अन्य दवाइयों को सुकेंद्रकी (यूकेरियोटिक) जीवों/कोशिकाओं के प्रति इस्तेमाल करते हैं। ,సరిగ్గా ఇదే విషయము నిజకేంద్రక జీవులు మరియు సూక్ష్మజీవులకు వ్యతిరేకముగా మనము ఉపయోగించే వ్యాధి నిరోధక ఔషధములు లేదా ఇతర ఔషధముల విషయములో కూడా నిజమని నిరూపించబడింది.,
बहुत जल्दी ही; यदि शताब्दियों में नहीं तो महीनों और वर्षों की समयावधि में ही प्रतिरोधक जीव/कोशिकाएँ प्रकट हो रही हैं। यह एक मानवोद्भवी क्रियाओं द्वारा विकास का एक उदाहरण है। ,"అతి త్వరలో; శతాబ్దాలు కాకపోయినా, నెలలు మరియు సంవత్సరాల కాలవ్యవధిలో నిరోధక జీవులు/కణాలు కనిపిస్తాయి, ఇది మానవోద్భవ క్రియల పరిణామానికి ఇది ఒక ఉదాహరణ.",
इसके साथ ही यह हमें बताता है कि निश्चयवाद के अर्थ में विकास एक प्रत्यक्ष प्रक्रिया नहीं है। ,దీనితో పాటు నిశ్చయాత్మకము అనే అర్థంలో పరిణామము అనేది ప్రత్యక్ష ప్రక్రియ కాదని మనకు చెబుతుంది.,
"यह एक प्रसंभाव्य प्रक्रम है, जो प्रकृति के संयोग, अवसरधारी घटना और जीवों में संयोग जन्य उत्परिवर्तन (म्यूटेशन) पर आधारित है।","ఇది ఒక క్రియాత్మకముగా చేయగలిగే ప్రక్రియ, ఇది ప్రకృతి సంయోగము, అవసరమైన ఘటనలు మరియు జీవులలో జరిగే ఉత్పరివర్తనముల పై ఆధారపడి ఉంటుంది.",
डार्विन अपनी यात्रा के दौरान गैलापैगों द्वीप गए थे। ,డార్విన్ తన ప్రయాణ సందర్భములో గాలాపాగో ద్వీపాన్ని సందర్శించాడు.,
जहाँ पर उन्होंने प्राणियों में एक आश्चर्यजनक विविधता देखी। ,అక్కడ అతను ప్రాణులలో ఒక ఆశ్చర్యజనకమైన వైవిధ్యమును చూశాడు.,
विशेष रूचिकर बात यह थी कि-उन्हें एक काली छोटी चिड़िया (डार्विन फिंच) ने उन्हें विशेष रूप से आश्चर्यचकित किया। ,"ముఖ్యంగా ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమిటంటే, ప్రత్యేకంగా ఒక నల్ల చిన్న పక్షి (డార్విన్ ఫించ్) అతనిని చాలా ఆశ్చర్యమునకు గురిచేసింది.",
उन्होंने महसूस किया कि उसी द्वीप के अंतर्गत विभिन्‍न प्रकार की फिंच भी पाई जाती हैं। ,అదే ద్వీపంలో వివిధ రకాల ఫించ్‌లను చూడవచ్చని వారు గ్రహించారు.,
"जितनी भी किस्मों को उन्होंने परिकल्पित किया था, वे सभी उसी द्वीप में ही विकसित हुई थीं। ","అతను ఎన్ని రకముల పించ్ లను పరిశీలించాడో, అన్ని రకాల ఫించ్ లు అదే ద్వీపములో ఆవిర్భవించి మనుగడ సాగించాయి.",
ये पक्षी मूलतः बीजभक्षी विशिष्टताओं के साथ-साथ अन्य स्वरूप में बदलावों के साथ अनुकूलित हुईं और चोंच के ऊपर उठने जैसे परिबर्तनों ने इसे कीट भक्षी एवं शाकाहारी फिंच बना दिया । ,"ఈ పక్షులు మొదట విత్తనములను తినే లక్షణాలతో పాటు ఇతర రూపాల్లో మార్పులు, ముక్కును కొంచెము పైకి పెంచడం వంటి మార్పులు ఈ పక్షిని క్రిములను తినే పక్షిగా మరియు శాకాహారి ఫించ్లుగా తయారు చేశాయి.",
एक विशेष भू-भौगोलिक क्षेत्र में विभिन्‍न प्रजातियों के विकास का प्रक्रम एक बिंदु से शुरू होकर अन्य भू-भौगोलिक क्षेत्रों तक प्रसारित होने को अनुकूली विकिरण (ऐडेप्टिव रेडिएशन) कहा गया। ,ఒక నిర్దిష్ట భౌగోళిక పరిధిలో ఉన్న వివిధ జాతుల అభివృద్ధి ప్రక్రియను ఒక బిందువు వద్ద ప్రారంభమయ్యి ఇతర భౌగోళిక ప్రాంతాలకు వ్యాపించే ప్రక్రియను అడాప్టివ్ రేడియేషన్ అంటారు.,
डार्विन की फिंच इस प्रकार की घटना का एक सर्वोत्तम उदाहरण प्रस्तुत करती है। ,డార్విన్ యొక్క ఫించ్ ఈ రకమైన దృగ్విషయానికి ఒక ఉత్తమ ఉదాహరణ.,
एक अन्य उदाहरण आस्ट्रेलियाई मार्सुपियल (शिशुधानी प्राणियों) का है। ,మరొక ఉదాహరణ ఆస్ట్రేలియన్ మార్సుపియల్ (శిశు జంతువులు).,
"अधिकांश मार्सुपियल जो एक दूसरे से बिल्कुल भिन्‍न थे; एक पूर्वज प्रभाव से विकसित हुए, और वे सभी आस्ट्रेलियाई महाद्वीप के अंतर्गत हुए हैं। ","చాలావరకూ మార్స్యూపియల్ జీవులు ఒకదానితో ఒకటి పూర్తిగా భిన్నముగా ఉంటాయి, ఇవి పూర్వీకుల ప్రభావములనుండి ఆవిర్భవించాయి మరియు అవి అన్నీ ఆస్ట్రేలియా మహాద్వీపములోనే మనుగడ సాగించాయి.",
जब एक से अधिक अनुकूली विकिरण एक अलग-थलग भौगोलिक क्षेत्र में (भिन्न आवासों का प्रतिनिधित्व करते हुए) प्रकट होते हैं तो इसे अभिसारी विकास कहा जा सकता है। ,వివిధ భౌగోళిక ప్రాంతములలో (వేర్వేరు ఆవాసాలను సూచించే) ఒకటి కంటే ఎక్కువ అడాప్టి రేడియేషన్ లక్షణములు కనిపించినప్పుడు దీనిని కన్వర్జెంట్ ఎవల్యూషన్ అని అంటారు.,
"आस्ट्रेलिया के अपरास्तनी जंतु भी इस प्रकार के स्तनधारियों की किस्मों के विकास में अनुकूली विकिरण प्रदर्शित करती हैं, जिनमें से प्रत्येक मेल खाते मार्सुपियल (उदाहरणार्थ - अपरास्तनी भेडिया तथा तस्मानियाई वूल्फ मारासुपियल) के समान दिखते हें।","ఆస్ట్రేలియా యొక్క అపోస్ట్రోఫిక్ జంతువులు కూడా ఈ రకమైన క్షీరదాల అభివృద్ధిలో అడాప్టివ్ రేడియేషన్‌ను ప్రదర్శిస్తాయి, వీటిలో ప్రతి ఒక్కటి సరిపోలే మార్సుపియల్‌ను (ఉదా - అపోస్టోలిక్ తోడేలు మరియు టాస్మానియన్ తోడేలు మారసుపియల్) పోలి ఉంటాయి.",
प्राकृतिक वरण से विकास अपने वास्तविक अर्थ में तब शुरू हुआ होगा; जब जीवन के कोशिकीय रूपों ने अपनी चयापचयी क्षमताओं की विभिन्‍नता के कारण अपना जीवन आरंभ किया होगा।,జీవక్రియ సామర్థ్యాలలో వైవిధ్యం కారణంగా కణములు వాటి మనుగడను ప్రారంభించినప్పుడు సహజ ఎంపిక ద్వారా పరిణామం దాని నిజమైన అర్థంలో ప్రారంభమైనట్లుగా భావించాలి.,
विकास के डार्विन सिद्धांत का मूल तत्व प्राकृतिक चुनाव है। ,డార్విన్ పరిణామ సిద్ధాంతం యొక్క ప్రాథమిక అంశం సహజ ఎంపిక.,
नए. स्वरूप के प्रकटन की दर जीवन चक्र या जीवन अवधि से संबद्ध है। ,క్రొత్త స్వరూపమును వ్యక్తీకరించే రేటు జీవిత చక్రం లేదా జీవిత కాలంతో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది.,
वे रोगाणु जो तेजी से विभाजित होते हैं उनमें बहुगुणन की क्षमता होती है और एक घंटे के भीतर करोड़ों व्यष्टि बन जाते हें।,"వ్యాధులను కలిగించే సూక్ష్మజీవులలో, వేగముగా విభజింపబడే లక్షణములు కలిగి ఉంటాయి, ఇవి ఒక గంట వ్యవధిలో కోట్ల సంఖ్యలో కొత్తజీవులను సృష్టిస్తాయి.",
जीवाणुओं (मान लीजिए-ए) की एक कोलोनी एक प्रदत्त विशेष माध्यम में बढ़ती है; क्योंकि भोज्य पदार्थ के एक घटक का उपयोग करने की क्षमता निहित है। ,ఒక ప్రత్యేక మాధ్యమములో ఒక బ్యాక్టీరియా సమూహము (ఎ- అనుకోండి) మనుగడ సాగిస్తుంది; ఎందుకంటే ఆహారములోని ఒక పదార్ధమును స్వీకరించే సమర్ధత బ్యాక్టీరియాలో ఉంది. ,
"माध्यम संघटक विशेष बदलाव जीव संख्या (मान लीजिए-बी) का केवल वह अंश सामने लाएगा, जो कि नई परिस्थितियों में उत्तरजीवित रह सके। ",మాధ్యమ మూలకములలో వచ్చిన ప్రత్యేక మార్పు జీవసంఖ్యలో (బి- అనుకోండి) కొత్త పరిస్థితులలో మనుగడ సాగించ గలిగే జీవుల యొక్క కొంత భాగాన్ని మాత్రమే తెలియజేస్తుంది.,
एक समयावधि के दौरान यह परिवर्तन अन्यों से बाजी मार लेता है और एक नई प्रजाति (के रूप में) प्रकट होती है। ,ఒక కాలవ్యవధి క్రమములో ఈ మార్పు ఇతరులను తలదన్నేవిధముగా ఒక కొత్తజాతి ఆవిర్భవిస్తుంది.,
यह कुछ दिनों के भीतर ही होता है। ,ఇది కొద్ది రోజుల వ్యవధిలోనే జరుగుతుంది.,
ठीक यही बात एक मछली या कुक्कुट (मुर्गी) के लिए लागू होती है जो लाखों वर्ष लेंगी; क्योंकि उसकी जीवन अवधि वर्षो लंबी होती है।,సరిగ్గా ఇదే విషయము చేప లేదా కోడి కు కూడా ఇది వర్తిస్తుంది; ఎందుకంటే దాని ఆయుష్షు సంవత్సరముల తరబడి ఉంటుంది.,
यहाँ पर हम कह सकते हैं कि ए की अपेक्षा बी की उपयुक्तता बेहतर है। ,ఇక్కడ మనము ఎ యొక్క కన్నా బి యొక్క అనుకూలత మంచిదని చెప్పగలం.,
प्रकृति उपयुक्तता को चुनती है। ,ప్రకృతి అనుకూలతను ఎంపిక చేసుకుంటుంది.,
हमें यह अवश्य याद रखना है कि यह तथाकथित उपयुक्तता उन विशिष्टताओं पर आधारित होती है जो की वंशानुगत होती हैं। ,ఈ అనుకూలత అని చెప్పబడేది వంశపారంపర్యంగా ఉండే లక్షణాలపై ఆధారపడి ఉంటుందని మనం గుర్తుంచుకోవాలి.,
अत: चयनित होने तथा विकास हेतु निश्चित ही एक आनुवंशिक आधार होना चाहिए। ,"అందువలన, ఎంపిక మరియు అభివృద్ధికి జన్యుపరమైన ఆధారం ఉండాలి.",
दूसरे शब्दों में कुछ जीव प्रतिकूल वातावरण में जीवित रहने में बेहतर अनुकूलित होते हैं। ,"మరో మాటలో చెప్పాలంటే, కొన్ని జీవులు ప్రతికూల వాతావరణంలో కూడా బాగా జీవించగలవు.",
अनुकूलन क्षमता वंशानुगत होती है। ,అనుకూలతా సామర్ధ్యము వంశపారంపర్యంగా కలుగుతుంది.,
इसका आनुवंशिक आधार होता है। ,దీనికి జన్యుపరమైన ఆధారం ఉంది.,
अनुकूलनशीलता और प्रकृति द्वारा वरण की अंतिम परिणाम उपयुक्तता होता है।,అనుకూలతా సామర్ధ్యము మరియు స్వభావము ద్వారా ఎంపిక యొక్క తుది ఫలితము ఉపయుక్తము అనగా సరిపడేది.,
शारबनी अवरोहण ओर प्राकृतिक वरण विकास के डार्विनीवाद की दो मुख्य संकल्पनाएँ हैं (अधिक स्पष्टीकरण हेतु देखें) ।,షార్బనీ అవరోహణ మరియు సహజ ఎంపిక డార్విన్ సిద్ధాంతము మరియు అభివృద్ధికి రెండు ప్రధాన అంశాలుగా ఉన్నాయి (మరింత వివరణ కోసం చూడండి).,
"डार्विन से पहले, एक फ्रांसीसी प्रकृति विज्ञानी लामार्क ने कहा था कि जीव रूपों का विकास, अंगों के उपयोग एवं अनुपयोग के कारण हुआ। ","డార్విన్‌ కన్నా ముందు, లామార్క్ అనే ఫ్రెంచ్ ప్రకృతి శాస్త్రవేత్త, జీవుల పరిణామం అవయవముల వినియోగము మరియు దుర్వినియోగం వల్ల జరిగిందని చెప్పాడు.",
"उन्होंने जिगाफ का उदाहरण दिया, जिसमें ऊँचे पेड़ों के फुनगियों की पत्तियों को चरने के लिए अपने गर्दन की लंबाई बढ़ाकर अनुकूलन किया।","అతను ఒక ఉదాహరణ గా జిరాఫీను పేర్కొన్నారు, జిరాఫీ ఎత్తైన చెట్లు, చెట్ల ఆకులను తినడానికి తన మెడ పొడవును పెంచి ఒక అనుకూలతను చేసుకుంది.",
इस लंबी गर्दन की प्राप्ति की विशिष्टिता को उत्तरवबर्ती संततियों को प्रदान किया और वर्षों-वर्ष बाद जिराफ ने धीरे-धीरे इतनी लंबी गर्दन को प्राप्त किया। ,"ఈ పొడవైన మెడ అనే లక్షణము తరువాతి తరము వారికి కూడా సంక్రమించింది మరియు కొన్ని సంవత్సరముల తరువాత, జిరాఫీ క్రమంగా ఇంత పొడవైన మెడను సంపాదించింది.",
आज इस अटकलबाजी पर कोई विश्वास नहीं करता।,"నేడు, ఇటువంటి ఊహాగానాలను ఎవరూ నమ్మరు.",
क्या विकास एक प्रक्रम है अथवा एक प्रक्रम का परिणाम है। ,అభివృద్ధి అనేది ఒక ప్రక్రియ లేదా ఒక ప్రక్రియ యొక్క ఫలితమా?,
"आज हम जो दुनिया देख रहे हैं; चाहे वह अचेतन हो या चेतन, यह केवल विकास की क्रमिक कहानी है। ","ఈ రోజు మనం చూస్తున్న ప్రపంచం; ఇది నిర్జీవమైనా, జీవమైనా, అది క్రమంగా జరుగుతున్న పరిణామము యొక్క కథ మాత్రమే.",
जब हम दुनिया की इस कहानी की व्याख्या करते हैं तो हम विकास को एक प्रक्रम के रूप से वर्णित करते हैं। ,ఎప్పుడైతే మనము పరిణామమును ఒక ప్రక్రియగా వర్ణిస్తామో అప్పుడు ప్రపంచంలోని ఈ కథ యొక్క వ్యాఖ్యను చేయగలము.,
"दूसरे शब्दों में, जब हम पृथ्वी पर जीवन की कहानी का वर्णन करते हैं; तब हम विकास के प्राकृतिक चुनाव नामक एक प्रक्रम के परिणामों की व्याख्या करते हम अभी तक पूरी तरह से स्पष्ट नहीं हैं कि हम विकास और प्राकृतिक चुनाव को एक प्रक्रम के रूप में देखें या फिर अज्ञात प्रक्रमों के अंतिम परिणाम के रूप में।","మరో మాటలో చెప్పాలంటే, మనము భూమిపై జీవము యొక్క కథను వివరించినప్పుడు; పరిణామం యొక్క సహజ ఎన్నిక అని పిలువబడే ఒక ప్రక్రియ యొక్క ఫలితాలను మేము అర్థం చేసుకుంటే, పరిణామం మరియు సహజ ఎన్నికలను ఒక పరిణామముగా చూడాలి, మనకు ఈ పరిణామము ను ప్రకృతు ఎంపికగా భావించాలా లేక ఈ ప్రక్రియల తుదిఫలితముగా చూడాలా అనేది ఇంకా స్పష్టముగా తెలియలేదు.",
यह संभव हो सकता है कि थॉमस मॉल्थस के समष्टि संदर्भ में किए कार्यों ने डार्विन को प्रभावित किया हो। ,థామస్ మాల్టస్ యొక్క రచనలు డార్విన్‌ను ప్రభావితం చేసి ఉండవచ్చు.,
प्राकृतिक चुनाव कुछ खास प्रेक्षणों पर आधारित है जो कि तथ्यात्मक है। ,సహజ ఎంపిక వాస్తవికమైన కొన్నిముఖ్యమైన పరిశీలనలపై ఆధారపడి ఉంటుంది.,
"उदाहरण के लिए, प्राकृतिक संसाधन सीमित हैं। ",ఉదాహరణ కోసము చెప్పాలంటే సహజ వనరులు పరిమితం.,
मौसमी उतार-चढावों को छोड़कर जीव संख्या स्थिर रहती है। ,కాలానుగుణ హెచ్చుతగ్గులను మినహాయిస్తే జనసంఖ్య స్థిరంగా ఉంటుంది.,
एक जीव संख्या के सदस्य विशिष्टताओं में भिन्‍न होते हैं (वस्तुतः दो समष्टियाँ एक जैसी नहीं होती हैं।),ఒక జనాభా యొక్క సభ్యులు లక్షణాలలో విభిన్నంగా ఉంటారు (వాస్తవానికి రెండు ప్రాణులూ ఒకే విధముగా ఉండవు.),
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,
,,