Skip to content

GitLab

H
Hindi-Telugu-Data
Switch branch/tag
Find file Normal viewHistoryPermalink
chemistry_inhouse.csv 6.37 MB
Newer Older
Pruthwik's avatar
version_0.1  
Pruthwik committed
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851 3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945 3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 3978 3979 3980 3981 3982 3983 3984 3985 3986 3987 3988 3989 3990 3991 3992 3993 3994 3995 3996 3997 3998 3999 4000 4001 4002 4003 4004 4005 4006 4007 4008 4009 4010 4011 4012 4013 4014 4015 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 4024 4025 4026 4027 4028 4029 4030 4031 4032 4033 4034 4035 4036 4037 4038 4039 4040 4041 4042 4043 4044 4045 4046 4047 4048 4049 4050 4051 4052 4053 4054 4055 4056 4057 4058 4059 4060 4061 4062 4063 4064 4065 4066 4067 4068 4069 4070 4071 4072 4073 4074 4075 4076 4077 4078 4079 4080 4081 4082 4083 4084 4085 4086 4087 4088 4089 4090 4091 4092 4093 4094 4095 4096 4097 4098 4099 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 4133 4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146 4147 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4160 4161 4162 4163 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4177 4178 4179 4180 4181 4182 4183 4184 4185 4186 4187 4188 4189 4190 4191 4192 4193 4194 4195 4196 4197 4198 4199 4200 4201 4202 4203 4204 4205 4206 4207 4208 4209 4210 4211 4212 4213 4214 4215 4216 4217 4218 4219 4220 4221 4222 4223 4224 4225 4226 4227 4228 4229 4230 4231 4232 4233 4234 4235 4236 4237 4238 4239 4240 4241 4242 4243 4244 4245 4246 4247 4248 4249 4250 4251 4252 4253 4254 4255 4256 4257 4258 4259 4260 4261 4262 4263 4264 4265 4266 4267 4268 4269 4270 4271 4272 4273 4274 4275 4276 4277 4278 4279 4280 4281 4282 4283 4284 4285 4286 4287 4288 4289 4290 4291 4292 4293 4294 4295 4296 4297 4298 4299 4300 4301 4302 4303 4304 4305 4306 4307 4308 4309 4310 4311 4312 4313 4314 4315 4316 4317 4318 4319 4320 4321 4322 4323 4324 4325 4326 4327 4328 4329 4330 4331 4332 4333 4334 4335 4336 4337 4338 4339 4340 4341 4342 4343 4344 4345 4346 4347 4348 4349 4350 4351 4352 4353 4354 4355 4356 4357 4358 4359 4360 4361 4362 4363 4364 4365 4366 4367 4368 4369 4370 4371 4372 4373 4374 4375 4376 4377 4378 4379 4380 4381 4382 4383 4384 4385 4386 4387 4388 4389 4390 4391 4392 4393 4394 4395 4396 4397 4398 4399 4400 4401 4402 4403 4404 4405 4406 4407 4408 4409 4410 4411 4412 4413 4414 4415 4416 4417 4418 4419 4420 4421 4422 4423 4424 4425 4426 4427 4428 4429 4430 4431 4432 4433 4434 4435 4436 4437 4438 4439 4440 4441 4442 4443 4444 4445 4446 4447 4448 4449 4450 4451 4452 4453 4454 4455 4456 4457 4458 4459 4460 4461 4462 4463 4464 4465 4466 4467 4468 4469 4470 4471 4472 4473 4474 4475 4476 4477 4478 4479 4480 4481 4482 4483 4484 4485 4486 4487 4488 4489 4490 4491 4492 4493 4494 4495 4496 4497 4498 4499 4500 4501 4502 4503 4504 4505 4506 4507 4508 4509 4510 4511 4512 4513 4514 4515 4516 4517 4518 4519 4520 4521 4522 4523 4524 4525 4526 4527 4528 4529 4530 4531 4532 4533 4534 4535 4536 4537 4538 4539 4540 4541 4542 4543 4544 4545 4546 4547 4548 4549 4550 4551 4552 4553 4554 4555 4556 4557 4558 4559 4560 4561 4562 4563 4564 4565 4566 4567 4568 4569 4570 4571 4572 4573 4574 4575 4576 4577 4578 4579 4580 4581 4582 4583 4584 4585 4586 4587 4588 4589 4590 4591 4592 4593 4594 4595 4596 4597 4598 4599 4600 4601 4602 4603 4604 4605 4606 4607 4608 4609 4610 4611 4612 4613 4614 4615 4616 4617 4618 4619 4620 4621 4622 4623 4624 4625 4626 4627 4628 4629 4630 4631 4632 4633 4634 4635 4636 4637 4638 4639 4640 4641 4642 4643 4644 4645 4646 4647 4648 4649 4650 4651 4652 4653 4654 4655 4656 4657 4658 4659 4660 4661 4662 4663 4664 4665 4666 4667 4668 4669 4670 4671 4672 4673 4674 4675 4676 4677 4678 4679 4680 4681 4682 4683 4684 4685 4686 4687 4688 4689 4690 4691 4692 4693 4694 4695 4696 4697 4698 4699 4700 4701 4702 4703 4704 4705 4706 4707 4708 4709 4710 4711 4712 4713 4714 4715 4716 4717 4718 4719 4720 4721 4722 4723 4724 4725 4726 4727 4728 4729 4730 4731 4732 4733 4734 4735 4736 4737 4738 4739 4740 4741 4742 4743 4744 4745 4746 4747 4748 4749 4750 4751 4752 4753 4754 4755 4756 4757 4758 4759 4760 4761 4762 4763 4764 4765 4766 4767 4768 4769 4770 4771 4772 4773 4774 4775 4776 4777 4778 4779 4780 4781 4782 4783 4784 4785 4786 4787 4788 4789 4790 4791 4792 4793 4794 4795 4796 4797 4798 4799 4800 4801 4802 4803 4804 4805 4806 4807 4808 4809 4810 4811 4812 4813 4814 4815 4816 4817 4818 4819 4820 4821 4822 4823 4824 4825 4826 4827 4828 4829 4830 4831 4832 4833 4834 4835 4836 4837 4838 4839 4840 4841 4842 4843 4844 4845 4846 4847 4848 4849 4850 4851 4852 4853 4854 4855 4856 4857 4858 4859 4860 4861 4862 4863 4864 4865 4866 4867 4868 4869 4870 4871 4872 4873 4874 4875 4876 4877 4878 4879 4880 4881 4882 4883 4884 4885 4886 4887 4888 4889 4890 4891 4892 4893 4894 4895 4896 4897 4898 4899 4900 4901 4902 4903 4904 4905 4906 4907 4908 4909 4910 4911 4912 4913 4914 4915 4916 4917 4918 4919 4920 4921 4922 4923 4924 4925 4926 4927 4928 4929 4930 4931 4932 4933 4934 4935 4936 4937 4938 4939 4940 4941 4942 4943 4944 4945 4946 4947 4948 4949 4950 4951 4952 4953 4954 4955 4956 4957 4958 4959 4960 4961 4962 4963 4964 4965 4966 4967 4968 4969 4970 4971 4972 4973 4974 4975 4976 4977 4978 4979 4980 4981 4982 4983 4984 4985 4986 4987 4988 4989 4990 4991 4992 4993 4994 4995 4996 4997 4998 4999 5000 5001 5002 5003 5004 5005 5006 5007 5008 5009 5010 5011 5012 5013 5014 5015 5016 5017 5018 5019 5020 5021 5022 5023 5024 5025 5026 5027 5028 5029 5030 5031 5032 5033 5034 5035 5036 5037 5038 5039 5040 5041 5042 5043 5044 5045 5046 5047 5048 5049 5050 5051 5052 5053 5054 5055 5056 5057 5058 5059 5060 5061 5062 5063 5064 5065 5066 5067 5068 5069 5070 5071 5072 5073 5074 5075 5076 5077 5078 5079 5080 5081 5082 5083 5084 5085 5086 5087 5088 5089 5090 5091 5092 5093 5094 5095 5096 5097 5098 5099 5100 5101 5102 5103 5104 5105 5106 5107 5108 5109 5110 5111 5112 5113 5114 5115 5116 5117 5118 5119 5120 5121 5122 5123 5124 5125 5126 5127 5128 5129 5130 5131 5132 5133 5134 5135 5136 5137 5138 5139 5140 5141 5142 5143 5144 5145 5146 5147 5148 5149 5150 5151 5152 5153 5154 5155 5156 5157 5158 5159 5160 5161 5162 5163 5164 5165 5166 5167 5168 5169 5170 5171 5172 5173 5174 5175 5176 5177 5178 5179 5180 5181 5182 5183 5184 5185 5186 5187 5188 5189 5190 5191 5192 5193 5194 5195 5196 5197 5198 5199 5200 5201 5202 5203 5204 5205 5206 5207 5208 5209 5210 5211 5212 5213 5214 5215 5216 5217 5218 5219 5220 5221 5222 5223 5224 5225 5226 5227 5228 5229 5230 5231 5232 5233 5234 5235 5236 5237 5238 5239 5240 5241 5242 5243 5244 5245 5246 5247 5248 5249 5250 5251 5252 5253 5254 5255 5256 5257 5258 5259 5260 5261 5262 5263 5264 5265 5266 5267 5268 5269 5270 5271 5272 5273 5274 5275 5276 5277 5278 5279 5280 5281 5282 5283 5284 5285 5286 5287 5288 5289 5290 5291 5292 5293 5294 5295 5296 5297 5298 5299 5300 5301 5302 5303 5304 5305 5306 5307 5308 5309 5310 5311 5312 5313 5314 5315 5316 5317 5318 5319 5320 5321 5322 5323 5324 5325 5326 5327 5328 5329 5330 5331 5332 5333 5334 5335 5336 5337 5338 5339 5340 5341 5342 5343 5344 5345 5346 5347 5348 5349 5350 5351 5352 5353 5354 5355 5356 5357 5358 5359 5360 5361 5362 5363 5364 5365 5366 5367 5368 5369 5370 5371 5372 5373 5374 5375 5376 5377 5378 5379 5380 5381 5382 5383 5384 5385 5386 5387 5388 5389 5390 5391 5392 5393 5394 5395 5396 5397 5398 5399 5400 5401 5402 5403 5404 5405 5406 5407 5408 5409 5410 5411 5412 5413 5414 5415 5416 5417 5418 5419 5420 5421 5422 5423 5424 5425 5426 5427 5428 5429 5430 5431 5432 5433 5434 5435 5436 5437 5438 5439 5440 5441 5442 5443 5444 5445 5446 5447 5448 5449 5450 5451 5452 5453 5454 5455 5456 5457 5458 5459 5460 5461 5462 5463 5464 5465 5466 5467 5468 5469 5470 5471 5472 5473 5474 5475 5476 5477 5478 5479 5480 5481 5482 5483 5484 5485 5486 5487 5488 5489 5490 5491 5492 5493 5494 5495 5496 5497 5498 5499 5500 5501 5502 5503 5504 5505 5506 5507 5508 5509 5510 5511 5512 5513 5514 5515 5516 5517 5518 5519 5520 5521 5522 5523 5524 5525 5526 5527 5528 5529 5530 5531 5532 5533 5534 5535 5536 5537 5538 5539 5540 5541 5542 5543 5544 5545 5546 5547 5548 5549 5550 5551 5552 5553 5554 5555 5556 5557 5558 5559 5560 5561 5562 5563 5564 5565 5566 5567 5568 5569 5570 5571 5572 5573 5574 5575 5576 5577 5578 5579 5580 5581 5582 5583 5584 5585 5586 5587 5588 5589 5590 5591 5592 5593 5594 5595 5596 5597 5598 5599 5600 5601 5602 5603 5604 5605 5606 5607 5608 5609 5610 5611 5612 5613 5614 5615 5616 5617 5618 5619 5620 5621 5622 5623 5624 5625 5626 5627 5628 5629 5630 5631 5632 5633 5634 5635 5636 5637 5638 5639 5640 5641 5642 5643 5644 5645 5646 5647 5648 5649 5650 5651 5652 5653 5654 5655 5656 5657 5658 5659 5660 5661 5662 5663 5664 5665 5666 5667 5668 5669 5670 5671 5672 5673 5674 5675 5676 5677 5678 5679 5680 5681 5682 5683 5684 5685 5686 5687 5688 5689 5690 5691 5692 5693 5694 5695 5696 5697 5698 5699 5700 5701 5702 5703 5704 5705 5706 5707 5708 5709 5710 5711 5712 5713 5714 5715 5716 5717 5718 5719 5720 5721 5722 5723 5724 5725 5726 5727 5728 5729 5730 5731 5732 5733 5734 5735 5736 5737 5738 5739 5740 5741 5742 5743 5744 5745 5746 5747 5748 5749 5750 5751 5752 5753 5754 5755 5756 5757 5758 5759 5760 5761 5762 5763 5764 5765 5766 5767 5768 5769 5770 5771 5772 5773 5774 5775 5776 5777 5778 5779 5780 5781 5782 5783 5784 5785 5786 5787 5788 5789 5790 5791 5792 5793 5794 5795 5796 5797 5798 5799 5800 5801 5802 5803 5804 5805 5806 5807 5808 5809 5810 5811 5812 5813 5814 5815 5816 5817 5818 5819 5820 5821 5822 5823 5824 5825 5826 5827 5828 5829 5830 5831 5832 5833 5834 5835 5836 5837 5838 5839 5840 5841 5842 5843 5844 5845 5846 5847 5848 5849 5850 5851 5852 5853 5854 5855 5856 5857 5858 5859 5860 5861 5862 5863 5864 5865 5866 5867 5868 5869 5870 5871 5872 5873 5874 5875 5876 5877 5878 5879 5880 5881 5882 5883 5884 5885 5886 5887 5888 5889 5890 5891 5892 5893 5894 5895 5896 5897 5898 5899 5900 5901 5902 5903 5904 5905 5906 5907 5908 5909 5910 5911 5912 5913 5914 5915 5916 5917 5918 5919 5920 5921 5922 5923 5924 5925 5926 5927 5928 5929 5930 5931 5932 5933 5934 5935 5936 5937 5938 5939 5940 5941 5942 5943 5944 5945 5946 5947 5948 5949 5950 5951 5952 5953 5954 5955 5956 5957 5958 5959 5960 5961 5962 5963 5964 5965 5966 5967 5968 5969 5970 5971 5972 5973 5974 5975 5976 5977 5978 5979 5980 5981 5982 5983 5984 5985 5986 5987 5988 5989 5990 5991 5992 5993 5994 5995 5996 5997 5998 5999 6000 6001 6002 6003 6004 6005 6006 6007 6008 6009 6010 6011 6012 6013 6014 6015 6016 6017 6018 6019 6020 6021 6022 6023 6024 6025 6026 6027 6028 6029 6030 6031 6032 6033 6034 6035 6036 6037 6038 6039 6040 6041 6042 6043 6044 6045 6046 6047 6048 6049 6050 6051 6052 6053 6054 6055 6056 6057 6058 6059 6060 6061 6062 6063 6064 6065 6066 6067 6068 6069 6070 6071 6072 6073 6074 6075 6076 6077 6078 6079 6080 6081 6082 6083 6084 6085 6086 6087 6088 6089 6090 6091 6092 6093 6094 6095 6096 6097 6098 6099 6100 6101 6102 6103 6104 6105 6106 6107 6108 6109 6110 6111 6112 6113 6114 6115 6116 6117 6118 6119 6120 6121 6122 6123 6124 6125 6126 6127 6128 6129 6130 6131 6132 6133 6134 6135 6136 6137 6138 6139 6140 6141 6142 6143 6144 6145 6146 6147 6148 6149 6150 6151 6152 6153 6154 6155 6156 6157 6158 6159 6160 6161 6162 6163 6164 6165 6166 6167 6168 6169 6170 6171 6172 6173 6174 6175 6176 6177 6178 6179 6180 6181 6182 6183 6184 6185 6186 6187 6188 6189 6190 6191 6192 6193 6194 6195 6196 6197 6198 6199 6200 6201 6202 6203 6204 6205 6206 6207 6208 6209 6210 6211 6212 6213 6214 6215 6216 6217 6218 6219 6220 6221 6222 6223 6224 6225 6226 6227 6228 6229 6230 6231 6232 6233 6234 6235 6236 6237 6238 6239 6240 6241 6242 6243 6244 6245 6246 6247 6248 6249 6250 6251 6252 6253 6254 6255 6256 6257 6258 6259 6260 6261 6262 6263 6264 6265 6266 6267 6268 6269 6270 6271 6272 6273 6274 6275 6276 6277 6278 6279 6280 6281 6282 6283 6284 6285 6286 6287 6288 6289 6290 6291 6292 6293 6294 6295 6296 6297 6298 6299 6300 6301 6302 6303 6304 6305 6306 6307 6308 6309 6310 6311 6312 6313 6314 6315 6316 6317 6318 6319 6320 6321 6322 6323 6324 6325 6326 6327 6328 6329 6330 6331 6332 6333 6334 6335 6336 6337 6338 6339 6340 6341 6342 6343 6344 6345 6346 6347 6348 6349 6350 6351 6352 6353 6354 6355 6356 6357 6358 6359 6360 6361 6362 6363 6364 6365 6366 6367 6368 6369 6370 6371 6372 6373 6374 6375 6376 6377 6378 6379 6380 6381 6382 6383 6384 6385 6386 6387 6388 6389 6390 6391 6392 6393 6394 6395 6396 6397 6398 6399 6400 6401 6402 6403 6404 6405 6406 6407 6408 6409 6410 6411 6412 6413 6414 6415 6416 6417 6418 6419 6420 6421 6422 6423 6424 6425 6426 6427 6428 6429 6430 6431 6432 6433 6434 6435 6436 6437 6438 6439 6440 6441 6442 6443 6444 6445 6446 6447 6448 6449 6450 6451 6452 6453 6454 6455 6456 6457 6458 6459 6460 6461 6462 6463 6464 6465 6466 6467 6468 6469 6470 6471 6472 6473 6474 6475 6476 6477 6478 6479 6480 6481 6482 6483 6484 6485 6486 6487 6488 6489 6490 6491 6492 6493 6494 6495 6496 6497 6498 6499 6500 6501 6502 6503 6504 6505 6506 6507 6508 6509 6510 6511 6512 6513 6514 6515 6516 6517 6518 6519 6520 6521 6522 6523 6524 6525 6526 6527 6528 6529 6530 6531 6532 6533 6534 6535 6536 6537 6538 6539 6540 6541 6542 6543 6544 6545 6546 6547 6548 6549 6550 6551 6552 6553 6554 6555 6556 6557 6558 6559 6560 6561 6562 6563 6564 6565 6566 6567 6568 6569 6570 6571 6572 6573 6574 6575 6576 6577 6578 6579 6580 6581 6582 6583 6584 6585 6586 6587 6588 6589 6590 6591 6592 6593 6594 6595 6596 6597 6598 6599 6600 6601 6602 6603 6604 6605 6606 6607 6608 6609 6610 6611 6612 6613 6614 6615 6616 6617 6618 6619 6620 6621 6622 6623 6624 6625 6626 6627 6628 6629 6630 6631 6632 6633 6634 6635 6636 6637 6638 6639 6640 6641 6642 6643 6644 6645 6646 6647 6648 6649 6650 6651 6652 6653 6654 6655 6656 6657 6658 6659 6660 6661 6662 6663 6664 6665 6666 6667 6668 6669 6670 6671 6672 6673 6674 6675 6676 6677 6678 6679 6680 6681 6682 6683 6684 6685 6686 6687 6688 6689 6690 6691 6692 6693 6694 6695 6696 6697 6698 6699 6700 6701 6702 6703 6704 6705 6706 6707 6708 6709 6710 6711 6712 6713 6714 6715 6716 6717 6718 6719 6720 6721 6722 6723 6724 6725 6726 6727 6728 6729 6730 6731 6732 6733 6734 6735 6736 6737 6738 6739 6740 6741 6742 6743 6744 6745 6746 6747 6748 6749 6750 6751 6752 6753 6754 6755 6756 6757 6758 6759 6760 6761 6762 6763 6764 6765 6766 6767 6768 6769 6770 6771 6772 6773 6774 6775 6776 6777 6778 6779 6780 6781 6782 6783 6784 6785 6786 6787 6788 6789 6790 6791 6792 6793 6794 6795 6796 6797 6798 6799 6800 6801 6802 6803 6804 6805 6806 6807 6808 6809 6810 6811 6812 6813 6814 6815 6816 6817 6818 6819 6820 6821 6822 6823 6824 6825 6826 6827 6828 6829 6830 6831 6832 6833 6834 6835 6836 6837 6838 6839 6840 6841 6842 6843 6844 6845 6846 6847 6848 6849 6850 6851 6852 6853 6854 6855 6856 6857 6858 6859 6860 6861 6862 6863 6864 6865 6866 6867 6868 6869 6870 6871 6872 6873 6874 6875 6876 6877 6878 6879 6880 6881 6882 6883 6884 6885 6886 6887 6888 6889 6890 6891 6892 6893 6894 6895 6896 6897 6898 6899 6900 6901 6902 6903 6904 6905 6906 6907 6908 6909 6910 6911 6912 6913 6914 6915 6916 6917 6918 6919 6920 6921 6922 6923 6924 6925 6926 6927 6928 6929 6930 6931 6932 6933 6934 6935 6936 6937 6938 6939 6940 6941 6942 6943 6944 6945 6946 6947 6948 6949 6950 6951 6952 6953 6954 6955 6956 6957 6958 6959 6960 6961 6962 6963 6964 6965 6966 6967 6968 6969 6970 6971 6972 6973 6974 6975 6976 6977 6978 6979 6980 6981 6982 6983 6984 6985 6986 6987 6988 6989 6990 6991 6992 6993 6994 6995 6996 6997 6998 6999 7000 7001 7002 7003 7004 7005 7006 7007 7008 7009 7010 7011 7012 7013 7014 7015 7016 7017 7018 7019 7020 7021 7022 7023 7024 7025 7026 7027 7028 7029 7030 7031 7032 7033 7034 7035 7036 7037 7038 7039 7040 7041 7042 7043 7044 7045 7046 7047 7048 7049 7050 7051 7052 7053 7054 7055 7056 7057 7058 7059 7060 7061 7062 7063 7064 7065 7066 7067 7068 7069 7070 7071 7072 7073 7074 7075 7076 7077 7078 7079 7080 7081 7082 7083 7084 7085 7086 7087 7088 7089 7090 7091 7092 7093 7094 7095 7096 7097 7098 7099 7100 7101 7102 7103 7104 7105 7106 7107 7108 7109 7110 7111 7112 7113 7114 7115 7116 7117 7118 7119 7120 7121 7122 7123 7124 7125 7126 7127 7128 7129 7130 7131 7132 7133 7134 7135 7136 7137 7138 7139 7140 7141 7142 7143 7144 7145 7146 7147 7148 7149 7150 7151 7152 7153 7154 7155 7156 7157 7158 7159 7160 7161 7162 7163 7164 7165 7166 7167 7168 7169 7170 7171 7172 7173 7174 7175 7176 7177 7178 7179 7180 7181 7182 7183 7184 7185 7186 7187 7188 7189 7190 7191 7192 7193 7194 7195 7196 7197 7198 7199 7200 7201 7202 7203 7204 7205 7206 7207 7208 7209 7210 7211 7212 7213 7214 7215 7216 7217 7218 7219 7220 7221 7222 7223 7224 7225 7226 7227 7228 7229 7230 7231 7232 7233 7234 7235 7236 7237 7238 7239 7240 7241 7242 7243 7244 7245 7246 7247 7248 7249 7250 7251 7252 7253 7254 7255 7256 7257 7258 7259 7260 7261 7262 7263 7264 7265 7266 7267 7268 7269 7270 7271 7272 7273 7274 7275 7276 7277 7278 7279 7280 7281 7282 7283 7284 7285 7286 7287 7288 7289 7290 7291 7292 7293 7294 7295 7296 7297 7298 7299 7300 7301 7302 7303 7304 7305 7306 7307 7308 7309 7310 7311 7312 7313 7314 7315 7316 7317 7318 7319 7320 7321 7322 7323 7324 7325 7326 7327 7328 7329 7330 7331 7332 7333 7334 7335 7336 7337 7338 7339 7340 7341 7342 7343 7344 7345 7346 7347 7348 7349 7350 7351 7352 7353 7354 7355 7356 7357 7358 7359 7360 7361 7362 7363 7364 7365 7366 7367 7368 7369 7370 7371 7372 7373 7374 7375 7376 7377 7378 7379 7380 7381 7382 7383 7384 7385 7386 7387 7388 7389 7390 7391 7392 7393 7394 7395 7396 7397 7398 7399 7400 7401 7402 7403 7404 7405 7406 7407 7408 7409 7410 7411 7412 7413 7414 7415 7416 7417 7418 7419 7420 7421 7422 7423 7424 7425 7426 7427 7428 7429 7430 7431 7432 7433 7434 7435 7436 7437 7438 7439 7440 7441 7442 7443 7444 7445 7446 7447 7448 7449 7450 7451 7452 7453 7454 7455 7456 7457 7458 7459 7460 7461 7462 7463 7464 7465 7466 7467 7468 7469 7470 7471 7472 7473 7474 7475 7476 7477 7478 7479 7480 7481 7482 7483 7484 7485 7486 7487 7488 7489 7490 7491 7492 7493 7494 7495 7496 7497 7498 7499 7500 7501 7502 7503 7504 7505 7506 7507 7508 7509 7510 7511 7512 7513 7514 7515 7516 7517 7518 7519 7520 7521 7522 7523 7524 7525 7526 7527 7528 7529 7530 7531 7532 7533 7534 7535 7536 7537 7538 7539 7540 7541 7542 7543 7544 7545 7546 7547 7548 7549 7550 7551 7552 7553 7554 7555 7556 7557 7558 7559 7560 7561 7562 7563 7564 7565 7566 7567 7568 7569 7570 7571 7572 7573 7574 7575 7576 7577 7578 7579 7580 7581 7582 7583 7584 7585 7586 7587 7588 7589 7590 7591 7592 7593 7594 7595 7596 7597 7598 7599 7600 7601 7602 7603 7604 7605 7606 7607 7608 7609 7610 7611 7612 7613 7614 7615 7616 7617 7618 7619 7620 7621 7622 7623 7624 7625 7626 7627 7628 7629 7630 7631 7632 7633 7634 7635 7636 7637 7638 7639 7640 7641 7642 7643 7644 7645 7646 7647 7648 7649 7650 7651 7652 7653 7654 7655 7656 7657 7658 7659 7660 7661 7662 7663 7664 7665 7666 7667 7668 7669 7670 7671 7672 7673 7674 7675 7676 7677 7678 7679 7680 7681 7682 7683 7684 7685 7686 7687 7688 7689 7690 7691 7692 7693 7694 7695 7696 7697 7698 7699 7700 7701 7702 7703 7704 7705 7706 7707 7708 7709 7710 7711 7712 7713 7714 7715 7716 7717 7718 7719 7720 7721 7722 7723 7724 7725 7726 7727 7728 7729 7730 7731 7732 7733 7734 7735 7736 7737 7738 7739 7740 7741 7742 7743 7744 7745 7746 7747 7748 7749 7750 7751 7752 7753 7754 7755 7756 7757 7758 7759 7760 7761 7762 7763 7764 7765 7766 7767 7768 7769 7770 7771 7772 7773 7774 7775 7776 7777 7778 7779 7780 7781 7782 7783 7784 7785 7786 7787 7788 7789 7790 7791 7792 7793 7794 7795 7796 7797 7798 7799 7800 7801 7802 7803 7804 7805 7806 7807 7808 7809 7810 7811 7812 7813 7814 7815 7816 7817 7818 7819 7820 7821 7822 7823 7824 7825 7826 7827 7828 7829 7830 7831 7832 7833 7834 7835 7836 7837 7838 7839 7840 7841 7842 7843 7844 7845 7846 7847 7848 7849 7850 7851 7852 7853 7854 7855 7856 7857 7858 7859 7860 7861 7862 7863 7864 7865 7866 7867 7868 7869 7870 7871 7872 7873 7874 7875 7876 7877 7878 7879 7880 7881 7882 7883 7884 7885 7886 7887 7888 7889 7890 7891 7892 7893 7894 7895 7896 7897 7898 7899 7900 7901 7902 7903 7904 7905 7906 7907 7908 7909 7910 7911 7912 7913 7914 7915 7916 7917 7918 7919 7920 7921 7922 7923 7924 7925 7926 7927 7928 7929 7930 7931 7932 7933 7934 7935 7936 7937 7938 7939 7940 7941 7942 7943 7944 7945 7946 7947 7948 7949 7950 7951 7952 7953 7954 7955 7956 7957 7958 7959 7960 7961 7962 7963 7964 7965 7966 7967 7968 7969 7970 7971 7972 7973 7974 7975 7976 7977 7978 7979 7980 7981 7982 7983 7984 7985 7986 7987 7988 7989 7990 7991 7992 7993 7994 7995 7996 7997 7998 7999 8000 8001 8002 8003 8004 8005 8006 8007 8008 8009 8010 8011 8012 8013 8014 8015 8016 8017 8018 8019 8020 8021 8022 8023 8024 8025 8026 8027 8028 8029 8030 8031 8032 8033 8034 8035 8036 8037 8038 8039 8040 8041 8042 8043 8044 8045 8046 8047 8048 8049 8050 8051 8052 8053 8054 8055 8056 8057 8058 8059 8060 8061 8062 8063 8064 8065 8066 8067 8068 8069 8070 8071 8072 8073 8074 8075 8076 8077 8078 8079 8080 8081 8082 8083 8084 8085 8086 8087 8088 8089 8090 8091 8092 8093 8094 8095 8096 8097 8098 8099 8100 8101 8102 8103 8104 8105 8106 8107 8108 8109 8110 8111 8112 8113 8114 8115 8116 8117 8118 8119 8120 8121 8122 8123 8124 8125 8126 8127 8128 8129 8130 8131 8132 8133 8134 8135 8136 8137 8138 8139 8140 8141 8142 8143 8144 8145 8146 8147 8148 8149 8150 8151 8152 8153 8154 8155 8156 8157 8158 8159 8160 8161 8162 8163 8164 8165 8166 8167 8168 8169 8170 8171 8172 8173 8174 8175 8176 8177 8178 8179 8180 8181 8182 8183 8184 8185 8186 8187 8188 8189 8190 8191 8192 8193 8194 8195 8196 8197 8198 8199 8200 8201 8202 8203 8204 8205 8206 8207 8208 8209 8210 8211 8212 8213 8214 8215 8216 8217 8218 8219 8220 8221 8222 8223 8224 8225 8226 8227 8228 8229 8230 8231 8232 8233 8234 8235 8236 8237 8238 8239 8240 8241 8242 8243 8244 8245 8246 8247 8248 8249 8250 8251 8252 8253 8254 8255 8256 8257 8258 8259 8260 8261 8262 8263 8264 8265 8266 8267 8268 8269 8270 8271 8272 8273 8274 8275 8276 8277 8278 8279 8280 8281 8282 8283 8284 8285 8286 8287 8288 8289 8290 8291 8292 8293 8294 8295 8296 8297 8298 8299 8300 8301 8302 8303 8304 8305 8306 8307 8308 8309 8310 8311 8312 8313 8314 8315 8316 8317 8318 8319 8320 8321 8322 8323 8324 8325 8326 8327 8328 8329 8330 8331 8332 8333 8334 8335 8336 8337 8338 8339 8340 8341 8342 8343 8344 8345 8346 8347 8348 8349 8350 8351 8352 8353 8354 8355 8356 8357 8358 8359 8360 8361 8362 8363 8364 8365 8366 8367 8368 8369 8370 8371 8372 8373 8374 8375 8376 8377 8378 8379 8380 8381 8382 8383 8384 8385 8386 8387 8388 8389 8390 8391 8392 8393 8394 8395 8396 8397 8398 8399 8400 8401 8402 8403 8404 8405 8406 8407 8408 8409 8410 8411 8412 8413 8414 8415 8416 8417 8418 8419 8420 8421 8422 8423 8424 8425 8426 8427 8428 8429 8430 8431 8432 8433 8434 8435 8436 8437 8438 8439 8440 8441 8442 8443 8444 8445 8446 8447 8448 8449 8450 8451 8452 8453 8454 8455 8456 8457 8458 8459 8460 8461 8462 8463 8464 8465 8466 8467 8468 8469 8470 8471 8472 8473 8474 8475 8476 8477 8478 8479 8480 8481 8482 8483 8484 8485 8486 8487 8488 8489 8490 8491 8492 8493 8494 8495 8496 8497 8498 8499 8500 8501 8502 8503 8504 8505 8506 8507 8508 8509 8510 8511 8512 8513 8514 8515 8516 8517 8518 8519 8520 8521 8522 8523 8524 8525 8526 8527 8528 8529 8530 8531 8532 8533 8534 8535 8536 8537 8538 8539 8540 8541 8542 8543 8544 8545 8546 8547 8548 8549 8550 8551 8552 8553 8554 8555 8556 8557 8558 8559 8560 8561 8562 8563 8564 8565 8566 8567 8568 8569 8570 8571 8572 8573 8574 8575 8576 8577 8578 8579 8580 8581 8582 8583 8584 8585 8586 8587 8588 8589 8590 8591 8592 8593 8594 8595 8596 8597 8598 8599 8600 8601 8602 8603 8604 8605 8606 8607 8608 8609 8610 8611 8612 8613 8614 8615 8616 8617 8618 8619 8620 8621 8622 8623 8624 8625 8626 8627 8628 8629 8630 8631 8632 8633 8634 8635 8636 8637 8638 8639 8640 8641 8642 8643 8644 8645 8646 8647 8648 8649 8650 8651 8652 8653 8654 8655 8656 8657 8658 8659 8660 8661 8662 8663 8664 8665 8666 8667 8668 8669 8670 8671 8672 8673 8674 8675 8676 8677 8678 8679 8680 8681 8682 8683 8684 8685 8686 8687 8688 8689 8690 8691 8692 8693 8694 8695 8696 8697 8698 8699 8700 8701 8702 8703 8704 8705 8706 8707 8708 8709 8710 8711 8712 8713 8714 8715 8716 8717 8718 8719 8720 8721 8722 8723 8724 8725 8726 8727 8728 8729 8730 8731 8732 8733 8734 8735 8736 8737 8738 8739 8740 8741 8742 8743 8744 8745 8746 8747 8748 8749 8750 8751 8752 8753 8754 8755 8756 8757 8758 8759 8760 8761 8762 8763 8764 8765 8766 8767 8768 8769 8770 8771 8772 8773 8774 8775 8776 8777 8778 8779 8780 8781 8782 8783 8784 8785 8786 8787 8788 8789 8790 8791 8792 8793 8794 8795 8796 8797 8798 8799 8800 8801 8802 8803 8804 8805 8806 8807 8808 8809 8810 8811 8812 8813 8814 8815 8816 8817 8818 8819 8820 8821 8822 8823 8824 8825 8826 8827 8828 8829 8830 8831 8832 8833 8834 8835 8836 8837 8838 8839 8840 8841 8842 8843 8844 8845 8846 8847 8848 8849 8850 8851 8852 8853 8854 8855 8856 8857 8858 8859 8860 8861 8862 8863 8864 8865 8866 8867 8868 8869 8870 8871 8872 8873 8874 8875 8876 8877 8878 8879 8880 8881 8882 8883 8884 8885 8886 8887 8888 8889 8890 8891 8892 8893 8894 8895 8896 8897 8898 8899 8900 8901 8902 8903 8904 8905 8906 8907 8908 8909 8910 8911 8912 8913 8914 8915 8916 8917 8918 8919 8920 8921 8922 8923 8924 8925 8926 8927 8928 8929 8930 8931 8932 8933 8934 8935 8936 8937 8938 8939 8940 8941 8942 8943 8944 8945 8946 8947 8948 8949 8950 8951 8952 8953 8954 8955 8956 8957 8958 8959 8960 8961 8962 8963 8964 8965 8966 8967 8968 8969 8970 8971 8972 8973 8974 8975 8976 8977 8978 8979 8980 8981 8982 8983 8984 8985 8986 8987 8988 8989 8990 8991 8992 8993 8994 8995 8996 8997 8998 8999 9000 9001 9002 9003 9004 9005 9006 9007 9008 9009 9010 9011 9012 9013 9014 9015 9016 9017 9018 9019 9020 9021 9022 9023 9024 9025 9026 9027 9028 9029 9030 9031 9032 9033 9034 9035 9036 9037 9038 9039 9040 9041 9042 9043 9044 9045 9046 9047 9048 9049 9050 9051 9052 9053 9054 9055 9056 9057 9058 9059 9060 9061 9062 9063 9064 9065 9066 9067 9068 9069 9070 9071 9072 9073 9074 9075 9076 9077 9078 9079 9080 9081 9082 9083 9084 9085 9086 9087 9088 9089 9090 9091 9092 9093 9094 9095 9096 9097 9098 9099 9100 9101 9102 9103 9104 9105 9106 9107 9108 9109 9110 9111 9112 9113 9114 9115 9116 9117 9118 9119 9120 9121 9122 9123 9124 9125 9126 9127 9128 9129 9130 9131 9132 9133 9134 9135 9136 9137 9138 9139 9140 9141 9142 9143 9144 9145 9146 9147 9148 9149 9150 9151 9152 9153 9154 9155 9156 9157 9158 9159 9160 9161 9162 9163 9164 9165 9166 9167 9168 9169 9170 9171 9172 9173 9174 9175 9176 9177 9178 9179 9180 9181 9182 9183 9184 9185 9186 9187 9188 9189 9190 9191 9192 9193 9194 9195 9196 9197 9198 9199 9200 9201 9202 9203 9204 9205 9206 9207 9208 9209 9210 9211 9212 9213 9214 9215 9216 9217 9218 9219 9220 9221 9222 9223 9224 9225 9226 9227 9228 9229 9230 9231 9232 9233 9234 9235 9236 9237 9238 9239 9240 9241 9242 9243 9244 9245 9246 9247 9248 9249 9250 9251 9252 9253 9254 9255 9256 9257 9258 9259 9260 9261 9262 9263 9264 9265 9266 9267 9268 9269 9270 9271 9272 9273 9274 9275 9276 9277 9278 9279 9280 9281 9282 9283 9284 9285 9286 9287 9288 9289 9290 9291 9292 9293 9294 9295 9296 9297 9298 9299 9300 9301 9302 9303 9304 9305 9306 9307 9308 9309 9310 9311 9312 9313 9314 9315 9316 9317 9318 9319 9320 9321 9322 9323 9324 9325 9326 9327 9328 9329 9330 9331 9332 9333 9334 9335 9336 9337 9338 9339 9340 9341 9342 9343 9344 9345 9346 9347 9348 9349 9350 9351 9352 9353 9354 9355 9356 9357 9358 9359 9360 9361 9362 9363 9364 9365 9366 9367 9368 9369 9370 9371 9372 9373 9374 9375 9376 9377 9378 9379 9380 9381 9382 9383 9384 9385 9386 9387 9388 9389 9390 9391 9392 9393 9394 9395 9396 9397 9398 9399 9400 9401 9402 9403 9404 9405 9406 9407 9408 9409 9410 9411 9412 9413 9414 9415 9416 9417 9418 9419 9420 9421 9422 9423 9424 9425 9426 9427 9428 9429 9430 9431 9432 9433 9434 9435 9436 9437 9438 9439 9440 9441 9442 9443 9444 9445 9446 9447 9448 9449 9450 9451 9452 9453 9454 9455 9456 9457 9458 9459 9460 9461 9462 9463 9464 9465 9466 9467 9468 9469 9470 9471 9472 9473 9474 9475 9476 9477 9478 9479 9480 9481 9482 9483 9484 9485 9486 9487 9488 9489 9490 9491 9492 9493 9494 9495 9496 9497 9498 9499 9500 9501 9502 9503 9504 9505 9506 9507 9508 9509 9510 9511 9512 9513 9514 9515 9516 9517 9518 9519 9520 9521 9522 9523 9524 9525 9526 9527 9528 9529 9530 9531 9532 9533 9534 9535 9536 9537 9538 9539 9540 9541 9542 9543 9544 9545 9546 9547 9548 9549 9550 9551 9552 9553 9554 9555 9556 9557 9558 9559 9560 9561 9562 9563 9564 9565 9566 9567 9568 9569 9570 9571 9572 9573 9574 9575 9576 9577 9578 9579 9580 9581 9582 9583 9584 9585 9586 9587 9588 9589 9590 9591 9592 9593 9594 9595 9596 9597 9598 9599 9600 9601 9602 9603 9604 9605 9606 9607 9608 9609 9610 9611 9612 9613 9614 9615 9616 9617 9618 9619 9620 9621 9622 9623 9624 9625 9626 9627 9628 9629 9630 9631 9632 9633 9634 9635 9636 9637 9638 9639 9640 9641 9642 9643 9644 9645 9646 9647 9648 9649 9650 9651 9652 9653 9654 9655 9656 9657 9658 9659 9660 9661 9662 9663 9664 9665 9666 9667 9668 9669 9670 9671 9672 9673 9674 9675 9676 9677 9678 9679 9680 9681 9682 9683 9684 9685 9686 9687 9688 9689 9690 9691 9692 9693 9694 9695 9696 9697 9698 9699 9700 9701 9702 9703 9704 9705 9706 9707 9708 9709 9710 9711 9712 9713 9714 9715 9716 9717 9718 9719 9720 9721 9722 9723 9724 9725 9726 9727 9728 9729 9730 9731 9732 9733 9734 9735 9736 9737 9738 9739 9740 9741 9742 9743 9744 9745 9746 9747 9748 9749 9750 9751 9752 9753 9754 9755 9756 9757 9758 9759 9760 9761 9762 9763 9764 9765 9766 9767 9768 9769 9770 9771 9772 9773 9774 9775 9776 9777 9778 9779 9780 9781 9782 9783 9784 9785 9786 9787 9788 9789 9790 9791 9792 9793 9794 9795 9796 9797 9798 9799 9800 9801 9802 9803 9804 9805 9806 9807 9808 9809 9810 9811 9812 9813 9814 9815 9816 9817 9818 9819 9820 9821 9822 9823 9824 9825 9826 9827 9828 9829 9830 9831 9832 9833 9834 9835 9836 9837 9838 9839 9840 9841 9842 9843 9844 9845 9846 9847 9848 9849 9850 9851 9852 9853 9854 9855 9856 9857 9858 9859 9860 9861 9862 9863 9864 9865 9866 9867 9868 9869 9870 9871 9872 9873 9874 9875 9876 9877 9878 9879 9880 9881 9882 9883 9884 9885 9886 9887 9888 9889 9890 9891 9892 9893 9894 9895 9896 9897 9898 9899 9900 9901 9902 9903 9904 9905 9906 9907 9908 9909 9910 9911 9912 9913 9914 9915 9916 9917 9918 9919 9920 9921 9922 9923 9924 9925 9926 9927 9928 9929 9930 9931 9932 9933 9934 9935 9936 9937 9938 9939 9940 9941 9942 9943 9944 9945 9946 9947 9948 9949 9950 9951 9952 9953 9954 9955 9956 9957 9958 9959 9960 9961 9962 9963 9964 9965 9966 9967 9968 9969 9970 9971 9972 9973 9974 9975 9976 9977 9978 9979 9980 9981 9982 9983 9984 9985 9986 9987 9988 9989 9990 9991 9992 9993 9994 9995 9996 9997 9998 9999 10000 10001 10002 10003 10004 10005 10006 10007 10008 10009 10010 10011 10012 10013 10014 10015 10016 10017 10018 10019 10020 10021 10022 10023 10024 10025 10026 10027 10028 10029 10030 10031 10032 10033 10034 10035 10036 10037 10038 10039 10040 10041 10042 10043 10044 10045 10046 10047 10048 10049 10050 10051 10052 10053 10054 10055 10056 10057 10058 10059 10060 10061 10062 10063 10064 10065 10066 10067 10068 10069 10070 10071 10072 10073 10074 10075 10076 10077 10078 10079 10080 10081 10082 10083 10084 10085 10086 10087 10088 10089 10090 10091 10092 10093 10094 10095 10096 10097 10098 10099 10100 10101 10102 10103 10104 10105 10106 10107 10108 10109 10110 10111 10112 10113 10114 10115 10116 10117 10118 10119 10120 10121 10122 10123 10124 10125 10126 10127 10128 10129 10130 10131 10132 10133 10134 10135 10136 10137 10138 10139 10140 10141 10142 10143 10144 10145 10146 10147 10148 10149 10150 10151 10152 10153 10154 10155 10156 10157 10158 10159 10160 10161 10162 10163 10164 10165 10166 10167 10168 10169 10170 10171 10172 10173 10174 10175 10176 10177 10178 10179 10180 10181 10182 10183 10184 10185 10186 10187 10188 10189 10190 10191 10192 10193 10194 10195 10196 10197 10198 10199 10200 10201 10202 10203 10204 10205 10206 10207 10208 10209 10210 10211 10212 10213 10214 10215 10216 10217 10218 10219 10220 10221 10222 10223 10224 10225 10226 10227 10228 10229 10230 10231 10232 10233 10234 10235 10236 10237 10238 10239 10240 10241 10242 10243 10244 10245 10246 10247 10248 10249 10250 10251 10252 10253 10254 10255 10256 10257 10258 10259 10260 10261 10262 10263 10264 10265 10266 10267 10268 10269 10270 10271 10272 10273 10274 10275 10276 10277 10278 10279 10280 10281 10282 10283 10284 10285 10286 10287 10288 10289 10290 10291 10292 10293 10294 10295 10296 10297 10298 10299 10300 10301 10302 10303 10304 10305 10306 10307 10308 10309 10310 10311 10312 10313 10314 10315 10316 10317 10318 10319 10320 10321 10322 10323 10324 10325 10326 10327 10328 10329 10330 10331 10332 10333 10334 10335 10336 10337 10338 10339 10340 10341 10342 10343 10344 10345 10346 10347 10348 10349 10350 10351 10352 10353 10354 10355 10356 10357 10358 10359 10360 10361 10362 10363 10364 10365 10366 10367 10368 10369 10370 10371 10372 10373 10374 10375 10376 10377 10378 10379 10380 10381 10382 10383 10384 10385 10386 10387 10388 10389 10390 10391 10392 10393 10394 10395 10396 10397 10398 10399 10400 10401 10402 10403 10404 10405 10406 10407 10408 10409 10410 10411 10412 10413 10414 10415 10416 10417 10418 10419 10420 10421 10422 10423 10424 10425 10426 10427 10428 10429 10430 10431 10432 10433 10434 10435 10436 10437 10438 10439 10440 10441 10442 10443 10444 10445 10446 10447 10448 10449 10450 10451 10452 10453 10454 10455 10456 10457 10458 10459 10460 10461 10462 10463 10464 10465 10466 10467 10468 10469 10470 10471 10472 10473 10474 10475 10476 10477 10478 10479 10480 10481 10482 10483 10484 10485 10486 10487 10488 10489 10490 10491 10492 10493 10494 10495 10496 10497 10498 10499 10500 10501 10502 10503 10504 10505 10506 10507 10508 10509 10510 10511 10512 10513 10514 10515 10516 10517 10518 10519 10520 10521 10522 10523 10524 10525 10526 10527 10528 10529 10530 10531 10532 10533 10534 10535 10536 10537 10538 10539 10540 10541 10542 10543 10544 10545 10546 10547 10548 10549 10550 10551 10552 10553 10554 10555 10556 10557 10558 10559 10560 10561 10562 10563 10564 10565 10566 10567 10568 10569 10570 10571 10572 10573 10574 10575 10576 10577 10578 10579 10580 10581 10582 10583 10584 10585 10586 10587 10588 10589 10590 10591 10592 10593 10594 10595 10596 10597 10598 10599 10600 10601 10602 10603 10604 10605 10606 10607 10608 10609 10610 10611 10612 10613 10614 10615 10616 10617 10618 10619 10620 10621 10622 10623 10624 10625 10626 10627 10628 10629 10630 10631 10632 10633 10634 10635 10636 10637 10638 10639 10640 10641 10642 10643 10644 10645 10646 10647 10648 10649 10650 10651 10652 10653 10654 10655 10656 10657 10658 10659 10660 10661 10662 10663 10664 10665 10666 10667 10668 10669 10670 10671 10672 10673 10674 10675 10676 10677 10678 10679 10680 10681 10682 10683 10684 10685 10686 10687 10688 10689 10690 10691 10692 10693 10694 10695 10696 10697 10698 10699 10700 10701 10702 10703 10704 10705 10706 10707 10708 10709 10710 10711 10712 10713 10714 10715 10716 10717 10718 10719 10720 10721 10722 10723 10724 10725 10726 10727 10728 10729 10730 10731 10732 10733 10734 10735 10736 10737 10738 10739 10740 10741 10742 10743 10744 10745 10746 10747 10748 10749 10750 10751 10752 10753 10754 10755 10756 10757 10758 10759 10760 10761 10762 10763 10764 10765 10766 10767 10768 10769 10770 10771 10772 10773 10774 10775 10776 10777 10778 10779 10780 10781 10782 10783 10784 10785 10786 10787 10788 10789 10790 10791 10792 10793 10794 10795 10796 10797 10798 10799 10800 10801 10802 10803 10804 10805 10806 10807 10808 10809 10810 10811 10812 10813 10814 10815 10816 10817 10818 10819 10820 10821 10822 10823 10824 10825 10826 10827 10828 10829 10830 10831 10832 10833 10834 10835 10836 10837 10838 10839 10840 10841 10842 10843 10844 10845 10846 10847 10848 10849 10850 10851 10852 10853 10854 10855 10856 10857 10858 10859 10860 10861 10862 10863 10864 10865 10866 10867 10868 10869 10870 10871 10872 10873 10874 10875 10876 10877 10878 10879 10880 10881 10882 10883 10884 10885 10886 10887 10888 10889 10890 10891 10892 10893 10894 10895 10896 10897 10898 10899 10900 10901 10902 10903 10904 10905 10906 10907 10908 10909 10910 10911 10912 10913 10914 10915 10916 10917 10918 10919 10920 10921 10922 10923 10924 10925 10926 10927 10928 10929 10930 10931 10932 10933 10934 10935 10936 10937 10938 10939 10940 10941 10942 10943 10944 10945 10946 10947 10948 10949 10950 10951 10952 10953 10954 10955 10956 10957 10958 10959 10960 10961 10962 10963 10964 10965 10966 10967 10968 10969 10970 10971 10972 10973 10974 10975 10976 10977 10978 10979 10980 10981 10982 10983 10984 10985 10986 10987 10988 10989 10990 10991 10992 10993 10994 10995 10996 10997 10998 10999 11000 11001 11002 11003 11004 11005 11006 11007 11008 11009 11010 11011 11012 11013 11014 11015 11016 11017 11018 11019 11020 11021 11022 11023 11024 11025 11026 11027 11028 11029 11030 11031 11032 11033 11034 11035 11036 11037 11038 11039 11040 11041 11042 11043 11044 11045 11046 11047 11048 11049 11050 11051 11052 11053 11054 11055 11056 11057 11058 11059 11060 11061 11062 11063 11064 11065 11066 11067 11068 11069 11070 11071 11072 11073 11074 11075 11076 11077 11078 11079 11080 11081 11082 11083 11084 11085 11086 11087 11088 11089 11090 11091 11092 11093 11094 11095 11096 11097 11098 11099 11100 11101 11102 11103 11104 11105 11106 11107 11108 11109 11110 11111 11112 11113 11114 11115 11116 11117 11118 11119 11120 11121 11122 11123 11124 11125 11126 11127 11128 11129 11130 11131 11132 11133 11134 11135 11136 11137 11138 11139 11140 11141 11142 11143 11144 11145 11146 11147 11148 11149 11150 11151 11152 11153 11154 11155 11156 11157 11158 11159 11160 11161 11162 11163 11164 11165 11166 11167 11168 11169 11170 11171 11172 11173 11174 11175 11176 11177 11178 11179 11180 11181 11182 11183 11184 11185 11186 11187 11188 11189 11190 11191 11192 11193 11194 11195 11196 11197 11198 11199 11200 11201 11202 11203 11204 11205 11206 11207 11208 11209 11210 11211 11212 11213 11214 11215 11216 11217 11218 11219 11220 11221 11222 11223 11224 11225 11226 11227 11228 11229 11230 11231 11232 11233 11234 11235 11236 11237 11238 11239 11240 11241 11242 11243 11244 11245 11246 11247 11248 11249 11250 11251 11252 11253 11254 11255 11256 11257 11258 11259 11260 11261 11262 11263 11264 11265 11266 11267 11268 11269 11270 11271 11272 11273 11274 11275 11276 11277 11278 11279 11280 11281 11282 11283 11284 11285 11286 11287 11288 11289 11290 11291 11292 11293 11294 11295 11296 11297 11298 11299 11300 11301 11302 11303 11304 11305 11306 11307 11308 11309 11310 11311 11312 11313 11314 11315 11316 11317 11318 11319 11320 11321 11322 11323 11324 11325 11326 11327 11328 11329 11330 11331 11332 11333 11334 11335 11336 11337 11338 11339 11340 11341 11342 11343 11344 11345 11346 11347 11348 11349 11350 11351 11352 11353 11354 11355 11356 11357 11358 11359 11360 11361 11362 11363 11364 11365 11366 11367 11368 11369 11370 11371 11372 11373 11374 11375 11376 11377 11378 11379 11380 11381 11382 11383 11384 11385 11386 11387 11388 11389 11390 11391 11392 11393 11394 11395 11396 11397 11398 11399 11400 11401 11402 11403 11404 11405 11406 11407 11408 11409 11410 11411 11412 11413 11414 11415 11416 11417 11418 11419 11420 11421 11422 11423 11424 11425 11426 11427 11428 11429 11430 11431 11432 11433 11434 11435 11436 11437 11438 11439 11440 11441 11442 11443 11444 11445 11446 11447 11448 11449 11450 11451 11452 11453 11454 11455 11456 11457 11458 11459 11460 11461 11462 11463 11464 11465 11466 11467 11468 11469 11470 11471 11472 11473 11474 11475 11476 11477 11478 11479 11480 11481 11482 11483 11484 11485 11486 11487 11488 11489 11490 11491 11492 11493 11494 11495 11496 11497 11498 11499 11500 11501 11502 11503 11504 11505 11506 11507 11508 11509 11510 11511 11512 11513 11514 11515 11516 11517 11518 11519 11520 11521 11522 11523 11524 11525 11526 11527 11528 11529 11530 11531 11532 11533 11534 11535 11536 11537 11538 11539 11540 11541 11542 11543 11544 11545 11546 11547 11548 11549 11550 11551 11552 11553 11554 11555 11556 11557 11558 11559 11560 11561 11562 11563 11564 11565 11566 11567 11568 11569 11570 11571 11572 11573 11574 11575 11576 11577 11578 11579 11580 11581 11582 11583 11584 11585 11586 11587 11588 11589 11590 11591 11592 11593 11594 11595 11596 11597 11598 11599 11600 11601 11602 11603 11604 11605 11606 11607 11608 11609 11610 11611 11612 11613 11614 11615 11616 11617 11618 11619 11620 11621 11622 11623 11624 11625 11626 11627 11628 11629 11630 11631 11632 11633 11634 11635 11636 11637 11638 11639 11640 11641 11642 11643 11644 11645 11646 11647 11648 11649 11650 11651 11652 11653 11654 11655 11656 11657 11658 11659 11660 11661 11662 11663 11664 11665 11666 11667 11668 11669 11670 11671 11672 11673 11674 11675 11676 11677 11678 11679 11680 11681 11682 11683 11684 11685 11686 11687 11688 11689 11690 11691 11692 11693 11694 11695 11696 11697 11698 11699 11700 11701 11702 11703 11704 11705 11706 11707 11708 11709 11710 11711 11712 11713 
यह घोल पारदर्शक होना चाहिए। , ఈ పరిష్కారం పారదర్శకంగా ఉండాలి.
फिनॉफ् थलीन का गुलाबी सूचक घोल अम्ल और क्षार के परस्पर सम्बन्ध अध्याय में दी गई विधि से यह सूचक घोल बना लो। , ఫినాల్ఫిన్ యొక్క పింక్ ఇండికేటర్ పరిష్కారం ఆమ్లం మరియు క్షారాల మధ్య సంబంధంపై అధ్యాయంలో ఇచ్చిన పద్ధతి ద్వారా ఏర్పడుతుంది.
कार्बन डाईऑक्साइड: प्रयोग 1 चित्र 1 में दिखाए तरीके से काँच की दो नलियों को रबर की नली से जोड़कर इस प्रकार लगाओ कि काँच की एक नली का खुला सिरा उफननली के अन्दर हो और काँच की दूसरी नली का खुला सिरा परखनली में रखे हुए चूने के पानी मे डूबा हो। ," కార్బన్ డయాక్సైడ్: ప్రయోగం 1 మూర్తి 1 లో చూపిన విధంగా రెండు గాజు గొట్టాలను రబ్బరు గొట్టంతో కనెక్ట్ చేయండి, ఈ విధంగా ఒక గాజు గొట్టం యొక్క ఓపెన్ ఎండ్ ట్యూబ్ లోపల ఉంటుంది మరియు గ్లాస్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివర టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఉంచబడుతుంది. సున్నం. నీటిలో మునిగిపోతుంది."
चित्र 1 , మూర్తి 1
वैसे रासायनिक क्रियाएँ अध्याय आगे आएगा । , కెమికల్ యాక్టివిటీస్ అధ్యాయం అనుసరిస్తుంది .
वहाँ यह समझने की कोशिश की गई है कि हम यह कैसे पहचानते हैं कि कोई क्रिया हो रही है। ," అక్కడ, ఒక చర్య జరుగుతోందని మేము ఎలా గుర్తించాలో అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నం జరిగింది."
प्रश्न 5 में मूलत: बच्चों को यह ध्यान देना है कि संगमरमर के टुकड़ों से बुलबुले निकल रहे हैं। ," ప్రశ్న 5 లో, ప్రాథమికంగా పిల్లలు పాలరాయి ముక్కల నుండి బుడగలు బయటకు వస్తున్నాయని గమనించాలి."
"आप देख ही सकते हैं कि कार्बन डाईऑक्साइड को हम हव् ाा के विस्थापन द्वारा एकत्रित कर रहे हैं, जबकि ऑक्सीजन को पानी के विस्थापन से एकत्रित करेंगे। "," మేము గాలి స్థానభ్రంశం ద్వారా కార్బన్ డయాక్సైడ్ను సేకరిస్తున్నట్లు మీరు చూడవచ్చు, అదే సమయంలో మేము నీటి స్థానభ్రంశం నుండి ఆక్సిజన్‌ను సేకరిస్తాము."
कार्बन डाईऑक्साइड हवा से काफी भारी हात्े ाी है और पानी में घुलनशील होती है। , కార్బన్ డయాక్సైడ్ గాలి కంటే చాలా బరువుగా ఉంటుంది మరియు నీటిలో కరుగుతుంది.
इसलिए उसे इस तरह  से एकत्रित करना सुविधाजनक हात्े ाा है। ," అందువల్ల, ఈ విధంగా సేకరించడం సౌకర్యంగా ఉంటుంది."
उफननली का कॉर्क हटाकर उसमें लगभग 5 ग्राम संगमरमर के टुकड़े डालो और उन पर हल्का नमक का अम्ल  इतना डालो कि वे उसमें डूब जाएँ। ," మరిగే గొట్టం యొక్క కార్క్ తీసివేసి, అందులో 5 గ్రాముల పాలరాయి ముక్కలు వేసి వాటిపై తేలికపాటి ఉప్పు ఆమ్లం  పోయాలి."
उफननली के मुँह पर काँच की नली वाला कॉर्क कसकर दोबारा लगा दो। , ఓవర్‌హన్నెల్ నోటిపై గ్లాస్ ట్యూబ్ కార్క్‌ను తిరిగి బిగించండి.
उफननली की जगह इंजेक्शन की शीशी का उपयोग भी किया जा सकता है। , ఓవర్ఫ్లో స్థానంలో ఇంజెక్షన్ బాటిల్ కూడా ఉపయోగించవచ్చు.
"एक बड़ी इंजेक्शन की शीशी ढक्कन समेत, एक रिफिल का टुकड़ा और एक 15 से.मी. लम्बी वॉल्व ट् यूब लो। "," మూతతో పెద్ద ఇంజెక్షన్ బాటిల్, రీఫిల్ ముక్క మరియు 15 సెం.మీ. పొడవైన వాల్వ్ ట్యూబ్ తీసుకోండి."
रिफिल के टुकड़े को ढक्कन में पिरो दो ताकि उसका थोड़ा-थोड़ा हिस्सा ढक्कन के दोनों ओर निकला रहे। ," రీఫిల్ ముక్కను మూతలోకి థ్రెడ్ చేయండి, తద్వారా దానిలో కొంత భాగం మూతకి ఇరువైపులా ఉంటుంది."
रिफिल के बाहरी सिरे पर वॉल्व ट् यूब चढ़ा दो। , రీఫిల్ యొక్క బయటి చివరలో వాల్వ్ మౌంట్ చేయండి.
वॉल्व ट् यूब का दूसरा सिरा एक परखनली में डालकर रखो। , వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివరను పరీక్షా గొట్టంలో ఉంచండి.
शीशी में संगमरमर के टुकड़े और थोड़ा-सा नमक का अम्ल डालकर ढक्कन बन्द कर दो। , సీసాలో పాలరాయి ముక్క మరియు కొద్దిగా ఉప్పు ఆమ్లం జోడించడం ద్వారా మూత మూసివేయండి.
क्या संगमरमर और नमक के अम्ल की आपस में कोई क्रिया हो रही है? , పాలరాయి మరియు ఉప్పు ఆమ్లం మధ్య ఏదైనా చర్య ఉందా?
तुम्हें कैसे पता चला कि क्रिया हो रही है? , చర్య జరుగుతోందని మీకు ఎలా తెలుసు?
परखनली में हो रही क्रिया को ध्यान से देखो और बताओ कि क्या उफननली में कोई गैस बन रही है। ,  పరీక్ష గొట్టంలో జరుగుతున్న చర్యను చూడండి మరియు మరిగే గొట్టంలో ఏదైనా వాయువు ఏర్పడుతుందో లేదో చెప్పండి.
अपने उत्तर का प्रमाण भी दो। , మీ సమాధానానికి రుజువు కూడా ఇవ్వండి
क्या चूने के पानी में कोई परिवर्तन हो रहा है? ,  సున్నపు నీటిలో ఏమైనా మార్పు ఉందా?
इस प्रयोग के किस अवलोकन के आधार पर तुम बताओगे कि उफननली में कोई नया पदार्थ बन रहा है? ,"  ఈ ప్రయోగం యొక్క ఏ పరిశీలన ఆధారంగా, ఉపకుటుంబంలో కొత్త పదార్ధం ఏర్పడుతుందని మీరు చెబుతారు?"
नीचे दिए गए प्रयोगों की मदद से इस पदार्थ के कुछ और गुणधर्म परखो। ,"  క్రింద ఇచ్చిన ప్రయోగాల సహాయంతో, ఈ పదార్ధం యొక్క మరికొన్ని లక్షణాలను పరీక్షించండి."
प्रयोग 2 एक परखनली को लगभग एक-चौथाई फिनॉफ्थलीन के गुलाबी सूचक घोल से भरो। , ప్రయోగం 2 ఫినాల్ఫ్తేలిన్ యొక్క పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణంలో నాలుగవ వంతుతో పరీక్షా గొట్టాన్ని పూరించండి.
प्रयोग 1 की गैस को अब गुलाबी सूचक घोल में से प्रवाहित करो। , ఇప్పుడు ప్రయోగం 1 నుండి వాయువును పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణంలోకి ప్రవహిస్తుంది.
अर्थात गैस के बुलबुले इस घोल में से होकर निकलने दो। ," అంటే, గ్యాస్ బుడగలు ఈ పరిష్కారం గుండా వెళ్ళనివ్వండి."
गैस प्रवाहित करने से गुलाबी सूचक घोल पर क्या असर पड़ा? , గులాబీ సూచిక పరిష్కారం ప్రవహించే వాయువుపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపింది?
प्रयोग 3 चित्र 2 में दिखाए गए तरीके से एक परखनली में इस गैस को इकट्ठा करो। , ప్రయోగం 3 మూర్తి 2 లో చూపిన విధంగా ఈ వాయువును పరీక్ష గొట్టంలో సేకరించండి.
इस गैस का रंग कैसा है? , ఈ వాయువు ఏ రంగు?
चित्र 2 86 ,  మూర్తి 2 86
परखनली को सूँघकर बताओ कि इस गैस की गन्ध कैसी है। , టెస్ట్ ట్యూబ్ వాసన మరియు ఈ వాయువు వాసన ఎలా ఉందో చెప్పండి.
अब इसी परखनली में भीगा हुआ नीला लिटमस कागज़ डालो। ,  ఇప్పుడు ఈ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో నానబెట్టిన బ్లూ లిట్ముస్ పేపర్‌ను ఉంచండి.
क्या लिटमस कागज़ के रंग में कोई परिवर्तन आया? , లిట్ముస్ కాగితం రంగులో ఏమైనా మార్పు ఉందా?
प्रयोग 4 एक खाली ग्लूकोज़ बोतल लो और उसमें जलती हुई दियासलाई डालकर देखो कि वह कितनी देर में बुझती है । ," ప్రయోగం 4 ఖాళీ గ్లూకోజ్ బాటిల్ తీసుకొని దానిలో బర్నింగ్ మ్యాచ్ మేకర్ ఉంచండి, అది ఎంతసేపు ఆరిపోతుందో చూడటానికి ."
अब इस बोतल में प्रयोग 3 की तरह गैस को भरो और फिर से एक जलती हुई दियासलाई अन्दर डालो। , ఇప్పుడు ప్రయోగం 3 లో ఉన్నట్లుగా ఈ సీసాలో గ్యాస్ నింపండి మరియు మళ్ళీ దానిలో బర్నింగ్ మ్యాచ్ మేకర్ ఉంచండి.
चित्र 4 , చిత్రం 4
उलटा पकड़े हुए पानी से भरे बरतन में खड़ा करके अपना अँगूठा हटा लो। ," నీటితో నిండిన కుండలో తలక్రిందులుగా పట్టుకొని, మీ బొటనవేలును తొలగించండి."
तुम देखोगे कि परखनली का पानी नहीं गिरता। , టెస్ట్ ట్యూబ్ నీరు పడకుండా చూస్తారు.
प्रयोग 6 एक उफननली में लगभग 2-3 ग्राम पोटेशियम परमैंग्नेट लो। , ప్రయోగం 6 మరిగే గొట్టంలో 2-3 గ్రాముల పొటాషియం పర్మాంగనేట్ తీసుకోండి.
चित्र 5 में दिखाया उपकरण जमाओ। , మూర్తి 5 లో చూపిన పరికరాలను సమీకరించండి.
उफननली को परखनली पकड़ से पकड़कर गरम करो। , టెస్ట్ ట్యూబ్‌తో మరిగే గొట్టాన్ని పట్టుకుని వేడి చేయండి.
क्या प्रयोग 1 के समान उफननली में पड़े रसायन को कुछ हो रहा है? , మరిగే గొట్టంలోని రసాయనానికి ప్రయోగం 1 మాదిరిగానే ఏదైనా జరుగుతుందా?
पानी से भरी परखनली में क्या कोई गैस जमा हो रही है? ,  నీటితో నిండిన పరీక్ష గొట్టంలో ఏదైనా గ్యాస్ జమ అవుతుందా?
कैसे बताओगे? , మీరు ఎలా చెబుతారు?
इसका रंग क्या है? ,  దాని రంగు ఏమిటి?
परखनली को गैस से भरकर अलग रख दो। ,  టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను గ్యాస్‌తో నింపి పక్కన ఉంచండి.
इससे हम कोई प्रयोग नहीं करेंगे क्योंकि इसमें थोड़ी-बहुत हवा होगी। , మేము దానిని ఉపయోగించము ఎందుకంటే దానిలో కొంత గాలి ఉంటుంది.
चित्र 5 , చిత్రం 5
अब एक और उफननली को इस गैस से भरकर लकड़ी के कॉर्क से बन्द करके स्टैंड पर रख दो। , ఇప్పుడు ఈ గ్యాస్‌తో మరో మరిగే గొట్టాన్ని నింపి చెక్క కార్క్‌తో మూసివేసి స్టాండ్‌లో ఉంచండి.
सूँघकर बताओ कि इस गैस की गन्ध कैसी है? , ఈ వాయువు వాసన ఎలా ఉంటుందో వాసన?
प्रयोग 7 अब एक दियासलाई जलाओ और उसे परखनली पकड़ से पकड़ लो। , ప్రయోగం 7 ఇప్పుడు ఒక అగ్గిపెట్టెను వెలిగించి పరీక్షా గొట్టంతో పట్టుకోండి.
फूँक मारकर दियासलाई बुझाओ और जब यह सुलग रही हो तो इसे गैस से भरी उफननली में डालो। ," మ్యాచ్ ing దడం ద్వారా దాన్ని ఉంచండి మరియు అది కాలిపోతున్నప్పుడు, గ్యాస్ నిండిన కాచులో ఉంచండి."
यह प्रयोग सुलगती हुई अगरबत्ती से भी करो । , స్మోల్డరింగ్ ధూపం కర్రలతో ఈ ప్రయోగం చేయండి .
क्या हुआ? , ఏమైంది?
चित्र 6 ,  మూర్తి 6
इससे तुम्हें गैस के किस गुणधर्म का पता चला? , దీని నుండి మీకు ఏ గ్యాస్ ఆస్తి తెలుసు?
88,88
गैस से भरी उफननली लो। , గ్యాస్ నిండిన కాచు తీసుకోండి.
इसमें एक सुलगती हुई दियासलाई डालो और उसे पूरी तरह जल जाने दो। , అందులో స్మోల్డరింగ్ మ్యాచ్ మేకర్ ఉంచండి మరియు పూర్తిగా కాల్చనివ్వండి.
अब एक और सुलगती हुई दियासलाई इसी उफननली में डालो। , ఇప్పుడు ఈ అప్‌స్ట్రీమ్‌లో మరో స్మోల్డరింగ్ మ్యాచ్ ఉంచండి.
ऐसा तब तक करते जाओ जब तक कि सुलगती हुई दियासलाई पर गैस का असर होना बन्द न हो जाए। , కదిలించే మ్యాచ్‌పై గ్యాస్ ప్రభావం ఆగే వరకు దీన్ని కొనసాగించండి.
अब इस उफननली में एक जलती हुई दियासलाई डालो। , ఇప్పుడు ఈ మరిగే గొట్టంలో బర్నింగ్ మ్యాచ్ మేకర్ ఉంచండి.
क्या हुआ? , ఏమైంది?
जो गैस शुरू में सुलगती हुई दियासलाई को जलने में मदद दे रही थी उसका दियासलाई जलने के बाद क्या हुआ? ,  ధూమపానం చేసే మ్యాచ్ మేకర్‌ను కాల్చడానికి మొదట్లో సహాయపడే వాయువును కాల్చిన తరువాత ఏమి జరిగింది?
क्या इस प्रयोग में तुम्हें इस बात का कोई प्रमाण मिला कि दियासलाई के जलने से उफननली की गैस खर्च हो जाती है? ,  మ్యాచ్ లాంప్‌ను కాల్చడం మరిగే గొట్టం యొక్క వాయువును వినియోగిస్తుందని ఈ ప్రయోగంలో మీకు ఏమైనా ఆధారాలు ఉన్నాయా?
प्रयोग 4 के आधार पर बताओ कि ऊपर वाले प्रयोग में दियासलाई के जलने के बाद वह कौन-सी गैस बनी होगी जिससे जलती हुई दियासलाई बुझ जाती है? ,"  ప్రయోగం 4 ఆధారంగా, పై ప్రయోగంలో, మ్యాచ్ లైట్‌ను కాల్చిన తర్వాత ఏ వాయువు ఏర్పడుతుంది, ఇది బర్నింగ్ మ్యాచ్‌ను చల్లారు?"
प्रयोग 8 प्रयोग 6 की तरह एक उफननली को फिर से इस गैस से भरो और उसमें भीगा हुआ नीला लिटमस कागज़ डालो। ," ప్రయోగం 8 ప్రయోగం 6 వలె, ఈ వాయువుతో మళ్లీ మరిగే గొట్టాన్ని నింపి నానబెట్టిన నీలిరంగు లిట్ముస్ కాగితాన్ని ఉంచండి."
उफननली को कॉर्क से बन्द करके कुछ देर के लिए स्टैंड पर रख दो। , కార్క్తో మరిగే గొట్టాన్ని మూసివేసి కొంతకాలం నిలబడి ఉంచండి.
यदि नीले लिटमस कागज़ पर गैस का असर न हो तो लाल लिटमस कागज़ से जाँच करके देखो। ," నీలం లిట్ముస్ కాగితంపై గ్యాస్ ప్రభావం లేకపోతే, ఎరుపు లిట్ముస్ కాగితంతో తనిఖీ చేయండి."
इस गैस का नीले या लाल लिटमस कागज़ पर क्या प्रभाव हुआ? , నీలం లేదా ఎరుపు లిట్ముస్ కాగితంపై ఈ వాయువు ప్రభావం ఏమిటి?
प्रयोग 9 जैसा तुमने कार्बन डाईऑक्साइड वाले प्रयोग 1 और 2 में किया था वैसे ही इस गैस को भी चूने के पानी और फिनाफ्थलीन के गुलाबी व रंगहीन सूचक घोल में से प्रवाहित करो। ," ప్రయోగం 9 మీరు కార్బన్ డయాక్సైడ్తో 1 మరియు 2 ప్రయోగాలలో చేసినట్లుగా, ఈ వాయువును పింక్ మరియు రంగులేని సూచిక ద్రావణంలో సున్నం నీరు మరియు ఫెనాఫ్థిలీన్ ప్రవహిస్తుంది."
इस गैस का चूने के पानी पर क्या प्रभाव पड़ा? , సున్నపు నీటిపై ఈ వాయువు ప్రభావం ఏమిటి?
गुलाबी या रंगहीन सूचक घोल के रंग में क्या परिवर्तन आया? ,  పింక్ లేదా రంగులేని సూచిక పరిష్కారం యొక్క రంగులో ఏమి మారింది?
प्रयोग 10 इस प्रयोग को दो टोलियाँ मिलकर करें। , ప్రయోగం 10 ఈ ప్రయోగాన్ని రెండు సమూహాలలో చేయండి.
गैस से भरी एक उफननली लो। , గ్యాస్ నిండిన బాయిలర్ తీసుకోండి.
"जैसे कि प्रयोग 5 में कार्बन डाईऑक्साइड को ग्लूकोज़ बोतल से उफननली में उड़ेला था, वैसे ही इस गैस को भी एक उफननली में उड़ेलो। "," ప్రయోగం 5 లో వలె, కార్బన్ డయాక్సైడ్ గ్లూకోజ్ బాటిల్ నుండి మరిగే గొట్టంలోకి పోస్తారు, అదేవిధంగా ఈ వాయువును మరిగే గొట్టంలోకి పోస్తారు."
लगभग आधे मिनट के बाद दोनों परखनलियों को लकड़ी के कॉर्क से बन्द कर लो। ," సుమారు అర నిమిషం తరువాత, చెక్క కార్క్తో రెండు పరీక్ష గొట్టాలను మూసివేయండి."
"यह पता लगाने के लिए कि गैस नीचे वाली उफननली में गई है या नहीं, एक 89 "," వాయువు దిగువకు వెళ్లిందో లేదో తెలుసుకోవడానికి, 89"
सुलगती हुई दियासलाई को परखनली पकड़ से पकड़कर नीचे वाली उफननली के अन्दर ले जाओ। ," టెస్ట్ ట్యూబ్‌తో స్మోల్డరింగ్ మ్యాచ్‌బోర్డ్‌ను పట్టుకుని, తక్కువ మరిగే గొట్టంలోకి తీసుకురండి."
क्या दियासलाई जल उठी? , మ్యాచ్ కాలిపోయిందా?
क्या गैस ऊपर वाली उफननली से नीचे वाली उफननली में आ गई? ,  వాయువు అప్‌స్ట్రీమ్ పైనుంచి కిందికి ప్రవహించిందా?
अब गैस से भरी हुई एक और उफननली लो और इसको सीधा पकड़कर इसके मुँह पर एक खाली उफननली उलटी करके आधे मिनट तक रखो। , .
सुलगती हुई दियासलाई की मदद से पता करो कि गैस ऊपर वाली उफननली में गई या नहीं। ," కదిలించే మ్యాచ్ సహాయంతో, గ్యాస్ అప్‌స్ట్రీమ్ ట్యూబ్‌లోకి వెళ్లిందో లేదో తెలుసుకోండి."
अपने अवलोकनों के आधार पर बताओ कि यह गैस हवा से भारी है या हल्की? ," మీ పరిశీలనల ఆధారంగా, ఈ వాయువు గాలి కంటే భారీగా లేదా తేలికగా ఉందా అని చెప్పండి?"
"इन प्रयोगों से तुमने इस गैस के जो गुणधर्म सीखे हैं, उनकी एक सूची बनाओ। ",  ఈ ప్రయోగాల నుండి మీరు నేర్చుకున్న ఈ వాయువు లక్షణాల జాబితాను రూపొందించండి.
"जिस गैस के ये गुणधर्म हों, उसे हम ऑक्सीजन कहते हैं। ",  ఈ లక్షణాలను కలిగి ఉన్న వాయువును మేము ఆక్సిజన్ అని పిలుస్తాము.
ऑक्सीजन गैस के हमारे जीवन में महत्व के बारे में तुम श्वसन के अध्याय में कुछ सीखोगे। , మన జీవితంలో ఆక్సిజన్ వాయువు యొక్క ప్రాముఖ్యత గురించి మీరు శ్వాసక్రియ అధ్యాయంలో నేర్చుకుంటారు.
कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन के गुणधर्मों की तुलना तुमने कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन गैसों के गुणधर्म सीखे हैं। , కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ లక్షణాలను పోల్చడం మీరు కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ వాయువుల లక్షణాలను నేర్చుకున్నారు.
उनकी तुलना नीचे दी गई तालिका बनाकर करो। , దిగువ పట్టికను తయారు చేయడం ద్వారా వాటిని సరిపోల్చండి.
क्र. गुणधर्म 1. 2. 3. 4. 5. ,  లక్షణాలు 1. 2. 3. 4. 5.
चित्र 7 , చిత్రం 7
हवा में चीज़ों के जलने से ------------------------------------ गैस खर्च हो जाती है और ------------------- गैस बनती है। ,  గాలిలోని వస్తువులను కాల్చడం వాయువును వినియోగిస్తుంది మరియు ------------------- వాయువు ఏర్పడుతుంది.
अपने शब्दों में संक्षेप में लिखो कि चीज़ों के जलने से हवा में क्या-क्या परिवर्तन होता है? ," మీ మాటలలో క్లుప్తంగా రాయండి, వస్తువులను కాల్చడం వల్ల గాలిలో ఏ మార్పులు వస్తాయి?"
अभ्यास के सवाल 1. , ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.
एक गैस भीगे हुए नीले लिटमस को लाल कर देती है। , ఒక వాయువు నానబెట్టిన నీలిరంగు లిట్ముస్‌ను ఎరుపు రంగులోకి మారుస్తుంది.
यह गैस अम्लीय है या क्षारीय? , ఈ వాయువు ఆమ్లమా లేదా ఆల్కలీనా?
इस गैस का गुलाबी सूचक घोल पर क्या असर होगा? , ఈ వాయువు పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణాన్ని ఎలా ప్రభావితం చేస్తుంది?
2,2
एक बड़े कमरे में एक बल्ब तथा एक मोमबत्ती जल रही है। , ఒక పెద్ద గదిలో ఒక బల్బ్ మరియు కొవ్వొత్తి కాలిపోతున్నాయి.
मान लो किसी तरीके से कमरे से हवा निकाल दी जाए तो बताओ कि मोमबत्ती और बल्ब पर क्या असर होगा। ," గది నుండి గాలిని ఏదో ఒక విధంగా తీసివేస్తే, కొవ్వొత్తి మరియు బల్బుపై ఎలాంటి ప్రభావం ఉంటుందో చెప్పండి."
कारण सहित उत्तर लिखो। , కారణంతో సమాధానం రాయండి.
3,3
आग बुझाने के लिए एक उपकरण मिलता है। , మంటలను ఆర్పడానికి ఒక పరికరం కనుగొనబడింది.
इसमें से पानी नहीं बल्कि एक गैस निकलती है जिससे आग बुझ जाती है। ," నీరు లేదు, కానీ దాని నుండి ఒక వాయువు బయటకు వస్తుంది, ఇది మంటలను ఆర్పివేస్తుంది."
अध्याय के आधार पर बताओ कि यह गैस कौन-सी हो सकती है। ," అధ్యాయం ఆధారంగా, ఈ వాయువు ఏమిటో చెప్పండి."
4,4
हवा में ऑक्सीजन न होती तो क्या होता? , గాలిలో ఆక్సిజన్ లేకపోతే ఏమి జరుగుతుంది?
5,5
इस अध्याय में तुमने दो गैसों का अध्ययन किया। , ఈ అధ్యాయంలో మీరు రెండు వాయువులను అధ్యయనం చేశారు.
क्या तुम कुछ और गैसों के बारे में जानते हो? , మీకు వాయువుల గురించి ఇంకేమైనా తెలుసా?
ऐसी गैसों की सूची बनाओ और उनके जो गुणधर्म तुम जानते हो लिखो। , అటువంటి వాయువుల జాబితాను తయారు చేసి వాటి లక్షణాలను రాయండి.
92,92
गैसें - 2। , వాయువులు - 2.
पिछले अध्याय में तुमने दो गैसें बनाई थीं — कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन। , మునుపటి అధ్యాయంలో మీరు కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ అనే రెండు వాయువులను తయారు చేసారు.
तुमने यह भी पता लगाया कि हमारे जीवन में इनका क्या महत्व है। , మా జీవితంలో వారి ప్రాముఖ్యత ఏమిటో కూడా మీరు కనుగొన్నారు.
इनके अलावा और भी कई गैसें होती हैं। , ఇవి కాకుండా అనేక ఇతర వాయువులు కూడా ఉన్నాయి.
आओ इनमें से दो और गैसें बनाएँ और उन पर कुछ प्रयोग करें। , ఈ వాయువులలో మరో రెండు తయారు చేసి వాటిపై కొన్ని ప్రయోగాలు చేద్దాం.
हाइड्रोजन शुरू करने से पहले प्रयोग 1 से 4 तक पढ़कर उनकी पूर्व तैयारी कर लो। ," హైడ్రోజన్ ప్రారంభించే ముందు, 1 నుండి 4 వరకు ప్రయోగాలు చదివి వాటిని ముందే సిద్ధం చేసుకోండి."
एक बार जब गैस बननी शुरू हो जाएगी तब ये प्रयोग एक के बाद एक लगातार करने होंगे। ," వాయువు ఏర్పడటం ప్రారంభించిన తర్వాత, ఈ ప్రయోగాలు ఒకదాని తరువాత ఒకటి చేయవలసి ఉంటుంది."
यदि तुमने प्रयोगों के बीच रुक-रुककर सामग्री ढूँढने में समय लगाया तो गैस बरबाद होती रहेगी। ," మీరు ప్రయోగాల మధ్య పదార్థాల కోసం అడపాదడపా సమయం గడిపినట్లయితే, వాయువు వృధా అవుతుంది."
हाइड्रोजन गैस दो तरह से बनाई जा सकती है। , హైడ్రోజన్ వాయువును రెండు విధాలుగా తయారు చేయవచ్చు.
अपनी सुविधा के हिसाब से प्रयोग 1 या प्रयोग 1 के अनुसार इस गैस को बनाओ। , మీ సౌలభ్యం ప్రకారం ప్రయోగం 1  లేదా ప్రయోగం 1  ప్రకారం ఈ వాయువును తయారు చేయండి.
प्रयोग 1  एक इंजेक्शन की शीशी लो। , ప్రయోగం 1  ఇంజెక్షన్ సీసాను తీసుకోండి.
इसके ढक्कन में एक रिफिल का टुकड़ा पिरो दो। , రీఫిల్ ముక్కను దాని మూతలోకి విసిరేయండి.
रिफिल के ऊपरी सिरे पर करीब 15 से.मी. लम्बी एक वॉल्व ट्यूब का एक सिरा चढ़ा दो। , రీఫిల్ ఎగువ చివరలో సుమారు 15 సెం.మీ. పొడవైన వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క ఒక చివరను ఆఫర్ చేయండి.
वॉल्व ट्यूब का दूसरा सिरा खुला रहेगा। , వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివర తెరిచి ఉంటుంది.
एक परखनली में पानी भरकर उसे पानी भरी एक तश्तरी में इस तरह उलटा खड़ा करो कि परखनली का पानी न गिरे। ," టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో నీరు నింపి, టెస్ట్ ట్యూబ్ పడకుండా ఉండే విధంగా నీటితో నిండిన ప్లేట్‌లో ఉంచండి."
वॉल्व ट्यूब के खुले सिरे को परखनली के मुँह में डाल दो । , టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిలోకి వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క ఓపెన్ ఎండ్‌ను చొప్పించండి .
एक विद्यार्थी इस परखनली को पकड़े रहे। , ఒక విద్యార్థి ఈ పరీక్ష గొట్టాన్ని పట్టుకోవాలి.
इंजेक्शन की शीशी में जस्ते के कुछ टुकड़े डालकर ऊपर से इतना तनु हाइड्रोक्लोरिक अम्ल डालो कि टुकड़े अम्ल में डूब जाएँ। ," ఇంజెక్షన్ సీసాలో కొన్ని జింక్ ముక్కలను ఉంచండి మరియు పై నుండి పలుచన హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాన్ని జోడించండి, తద్వారా ముక్కలు ఆమ్లంలో మునిగిపోతాయి."
शीशी का ढक्कन लगा दो। , సీసాను కవర్ చేయండి.
ढक्कन में लगी रिफिल अम्ल को नहीं छूनी चाहिए। , మూతలోని రీఫిల్ ఆమ్లాన్ని తాకకూడదు.
इंजेक्शन की शीशी में कोई क्रिया हो रही है क्या? , ఆంపౌల్‌లో ఏదైనా చర్య జరుగుతుందా?
क्या कोई गैस बन रही है? ,  ఏదైనా వాయువు ఉత్పత్తి అవుతుందా?
कैसे जाना? , ఎలా వెళ్ళాలి
परखनली को गैस से पूरी भर लो। ,  పరీక్షా గొట్టాన్ని పూర్తిగా గ్యాస్‌తో నింపండి.
93,93
चित्र 1 , మూర్తి 1
"इस प्रयोग में विस्फोट हात्े ाा है, कृपया ध्यान से करें। "," ఈ ప్రయోగంలో పేలుడు హానికరం, దయచేసి దీన్ని జాగ్రత్తగా చేయండి."
प्रयोग 1 हाइड्रोजन गैस एल्युमिनियम और कॉस्टिक सोडा  की क्रिया से भी बनाई जा सकती है। , ప్రయోగం 1  అల్యూమినియం మరియు కాస్టిక్ సోడా  చర్య ద్వారా కూడా హైడ్రోజన్ వాయువు తయారవుతుంది.
प्रयोग 1 के उपकरण में जस्ते की जगह एल्युमिनियम की पन्नी के टुकड़े और अम्ल की जगह सोडियम हाइड्रॉक्साइड का तनु घोल डालकर प्रयोग करके हाइड्रोजन बनाओ। ," ప్రయోగం 1  యొక్క ఉపకరణంలో, జింక్‌కు బదులుగా అల్యూమినియం రేకు ముక్కను ఉపయోగించడం ద్వారా మరియు ఆమ్లానికి బదులుగా సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ యొక్క పలుచన ద్రావణాన్ని జోడించడం ద్వారా హైడ్రోజన్‌ను తయారు చేయండి."
आओ अब इस गैस के गुणधर्म परखें। , ఇప్పుడు ఈ వాయువు యొక్క లక్షణాలను పరీక్షిద్దాం.
प्रयोग 2 गैस से भरी परखनली का मुँह पानी के अन्दर ही अँगूठे से बन्द करके बाहर निकालो। , ప్రయోగం 2 గ్యాస్ నిండిన టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిని నీటి లోపల బొటనవేలుతో మూసివేసి బయటకు తీయండి.
इस गैस का रंग कैसा है? , ఈ వాయువు ఏ రంగు?
अँगूठा हटाकर गैस को सूँघो। ,  బొటనవేలు తొలగించి వాయువు వాసన.
इसकी गन्ध कैसी है? , దాని వాసన ఎలా ఉంది?
प्रयोग 3 एक और परखनली गैस से भर लो। , ప్రయోగం 3 మరొక పరీక్ష గొట్టంతో నింపండి.
गैस से भरी परखनली का मुँह पानी के अन्दर ही अँगूठे से बन्द करके बाहर निकालो। , గ్యాస్ నిండిన టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిని నీటి లోపల బొటనవేలుతో మూసివేసి బయటకు తీయండి.
चित्र 3 94 , చిత్రం 3 94
उपकरण जमाने के बाद इंजेक्शन सुई के मुँह के पास एक जलती हुई माचिस की तीली लाइए। ," పరికరాన్ని వ్యవస్థాపించిన తరువాత, ఇంజెక్షన్ సూది యొక్క నోటి దగ్గర బర్నింగ్ మ్యాచ్ స్టిక్ తీసుకురండి."
क्या हुआ? , ఏమైంది?
क्या जलती हुई गैस की लौ दिखाई दे रही है? , బర్నింగ్ గ్యాస్ యొక్క మంట కనిపిస్తుందా?
इस प्रयोग से इस गैस के किस गुणधर्म का पता चलता है? ,  ఈ ప్రయోగం ద్వారా ఈ వాయువు యొక్క ఏ ఆస్తి తెలుస్తుంది?
जस्ते और हाइड्रोक्लोरिक अम्ल या एल्युमिनियम और सोडियम हाइड्रॉक्साइड की क्रिया से जो गैस तुमने बनाई उसे हाइड्रोजन कहते हैं। ,  జింక్ మరియు హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం లేదా అల్యూమినియం మరియు సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ చర్య ద్వారా మీరు తయారుచేసే వాయువును హైడ్రోజన్ అంటారు.
अमोनिया: प्रयोग 5 एक उफननली में लगभग आधा चम्मच नौसादर  लो और उसमें कॉ स्टिक  सोड  ा  की 3-4 टिकिया डालो। , అమ్మోనియా: ప్రయోగం 5 మరిగే గొట్టంలో అర టీస్పూన్ అమ్మోనియం  తీసుకొని అందులో 3-4 మాత్రల కోక్ సోడా  ఉంచండి.
चित्र 4 जैसा उपकरण जमाओ और उफननली को गरम करो। ," మూర్తి 4 వంటి ఉపకరణాన్ని ఏర్పాటు చేసి, మరిగే గొట్టాన్ని వేడి చేయండి."
काँच की नली के एक छोर को सान्द्र नमक के  अम्ल  में भिगोकर रबर नली के मुँह के पास रखो। ," గ్లాస్ ట్యూబ్ యొక్క ఒక చివరను సాంద్రీకృత ఉప్పు ఆమ్లం  లో, రబ్బరు గొట్టం నోటి దగ్గర నానబెట్టండి."
चित्र 4 , చిత్రం 4
क्या हुआ? , ఏమైంది?
क्या तुम बता सकते हो कि उफननली में कोई गैस बन रही है? ,  అప్‌స్ట్రీమ్ ట్యూబ్‌లో గ్యాస్ ఉత్పత్తి అవుతుందో లేదో చెప్పగలరా?
"यदि हाँ, तो इसका तुम्हारे पास क्या प्रमाण है? "," అవును అయితే, మీకు దీనికి ఏ ఆధారాలు ఉన్నాయి?"
इस गैस को सूँघने की कोशिश मत करना। ,  ఈ వాయువు వాసన పడటానికి ప్రయత్నించవద్దు.
इसकी गन्ध इतनी तेज़ है कि बिना सूँघे ही तुम्हें इसका पता चल जाएगा। ," దాని వాసన చాలా వేగంగా ఉంటుంది, అది వాసన లేకుండా మీకు తెలుస్తుంది."
कैसी है इस गैस की गन्ध? , ఈ గ్యాస్ వాసన ఎలా ఉంది?
प्रयोग 6 लाल और नीले लिटमस के कागज़ के टुकड़ों को भिगोकर बारी-बारी से रबर नली के मुँह के पास रखो। , ఎరుపు మరియు నీలం లిట్ముస్ కాగితపు 6 నానబెట్టిన ముక్కలను వాడండి మరియు వాటిని రబ్బరు గొట్టం నోటి దగ్గర ప్రత్యామ్నాయంగా ఉంచండి.
"बताओ कि यह गैस अम्लीय है, क्षारीय है या उदासीन? "," ఈ వాయువు ఆమ్ల, ఆల్కలీన్ లేదా తటస్థంగా ఉందా అని చెప్పండి?"
इस गैस का फिनॉफ्थलीन के गुलाबी व रंगहीन सूचक घोल पर क्या असर होगा? ,  ఈ వాయువు ఫినాల్ఫ్తేలిన్ యొక్క పింక్ మరియు రంగులేని సూచిక పరిష్కారంపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుంది?
इन सूचक घोलों में भीगे सोख्ता कागज़  रबर नली के पास लाकर अपने उत्तर की जाँच करो। , ఈ సూచిక పరిష్కారాలలో మీ నానబెట్టిన కాగితాన్ని  రబ్బరు గొట్టానికి తీసుకురండి మరియు మీ జవాబును తనిఖీ చేయండి.
95,95
प्रयोग 7 एक सूखी परखनली लो। , ప్రయోగం 7 డ్రై టెస్ట్ ట్యూబ్ తీసుకోండి.
इसे उलटा पकड़कर उस रबर नली को इसके मुँह में डाल दो जिसमें से गैस निकल रही है। ," దానిని తలక్రిందులుగా పట్టుకొని, రబ్బరు గొట్టాన్ని దాని నోటిలో ఉంచండి, దాని నుండి వాయువు బయటకు వస్తుంది."
इस तरह गैस परखनली में इकट्ठी होने लगेगी। , ఈ విధంగా పరీక్ష గొట్టంలో గ్యాస్ సేకరించడం ప్రారంభమవుతుంది.
हम देख तो नहीं पाएँगे मगर मानकर चलेंगे कि थोड़ी देर में परखनली गैस से भर जाएगी। ," మేము చూడలేము, కానీ కొంతకాలం తర్వాత పరీక్షా గొట్టం వాయువుతో నిండి ఉంటుందని అనుకుంటాము."
गैस से भर जाने के बाद रबर की नली निकालकर परखनली का मुँह अँगूठे से बन्द कर लो। ," గ్యాస్‌తో నింపిన తరువాత, రబ్బరు గొట్టాన్ని తీసివేసి, టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిని బొటనవేలితో మూసివేయండి."
मुँह बन्द रखते हुए परखनली का मुँह पानी से भरे एक बरतन में डुबाओ और मुँह खोल दो । ," నోరు మూసుకుని, టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిని నీటితో నిండిన పాత్రలో ముంచి నోరు తెరవండి ."
क्या हुआ? , ఏమైంది?
अब परखनली का मुँह बन्द करके उसे पानी से बाहर निकालकर सीधा कर लो। ,  ఇప్పుడు టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోరు మూసివేసి నీటిలోంచి తీసి నిఠారుగా ఉంచండి.
परखनली में भरे पानी की जाँच लिटमस कागज़ों से करो। , టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో నిండిన నీటిని లిట్ముస్ పేపర్‌తో తనిఖీ చేయండి.
चित्र 5 , చిత్రం 5
"1980 , पृ 195 "," 1980 , పే 195"
"यह पानी कैसा है — अम्लीय, क्षारीय या उदासीन? "," ఈ నీరు ఎలా ఉంటుంది - ఆమ్ల, ఆల్కలీన్ లేదా తటస్థ?"
क्या तुम बता सकते हो कि परखनली में पानी क्यों चढ़ गया था? ,  పరీక్ష గొట్టంలో నీరు ఎందుకు పెరిగిందో చెప్పగలరా?
इन गुणधर्मों वाली गैस को अमोनिया कहते हैं। ,  ఈ లక్షణాలతో కూడిన వాయువును అమ్మోనియా అంటారు.
हाइड्रोजन व अमोनिया के गुणधर्मों को तालिका बनाकर लिखो। , హైడ్రోజన్ మరియు అమ్మోనియా లక్షణాలను పట్టికలో రాయండి.
अब तक तुमने चार गैसें बनाई हैं। ,  ఇప్పటివరకు మీరు నాలుగు వాయువులను తయారు చేసారు.
करके उत्तर दो। , దయచేసి సమాధానం చెప్పండి.
चारों गैसों का एक-एक ऐसा गुणधर्म बताओ जिसकी मदद से उन्हें स्पष्ट पहचाना जा सके। ,  నాలుగు వాయువుల యొక్క ప్రతి ఆస్తిని స్పష్టంగా గుర్తించగలిగే సహాయంతో పేర్కొనండి.
96,96
गैसों के साथ एक अतिरिक्त प्रयोग हाइड्रोजन को कई तरह से बनाया जा सकता है। , వాయువులతో అదనపు ప్రయోగం హైడ్రోజన్ అనేక విధాలుగా చేయవచ్చు.
जैसे हम एल्युमिनियम और सोडियम हाइड्रॉक्साइड की क्रिया से हाइड्रोजन बना सकते हैं। , అల్యూమినియం మరియు సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ చర్య ద్వారా మనం హైడ్రోజన్ తయారు చేయవచ్చు.
इसी तरह से जस्ता और नमक के अम्ल  या गन्धक का अम्ल  की क्रिया से या मैग्नीशियम और हाइड्रोक्लोरिक अम्ल की क्रिया से भी हाइड्रोजन बनाई जा सकती है। ," అదేవిధంగా, జింక్ మరియు ఉప్పు ఆమ్లాలు  లేదా సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం  లేదా మెగ్నీషియం మరియు హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం యొక్క చర్య ద్వారా హైడ్రోజన్ ఏర్పడుతుంది."
इस प्रयोग के लिए जस्ता और मैग्नीशियम की बराबर-बराबर मात्रा लेनी होगी। ," ఈ ప్రయోగం కోసం, జింక్ మరియు మెగ్నీషియం సమాన మొత్తంలో తీసుకోవాలి."
लगभग मि.ग्रा. लेना ठीक रहेगा। , Mg గురించి కలిగి ఉండటం మంచిది.
200-200 , 200-200
इंजेक्शन की एक शीशी लीजिए। , ఇంజెక్షన్ యొక్క సీసా తీసుకోండి.
इसके ढक्कन में एक रिफिल का टुकड़ा पिरो दीजिए। , దాని మూతలోకి రీఫిల్ ముక్కను థ్రెడ్ చేయండి.
टुकड़े के ऊपरी सिरे पर करीब 20 से.मी. लम्बी वॉल्व ट्यूब का एक सिरा चढ़ा दें। , ముక్క ఎగువ చివర సుమారు 20 సెం.మీ. పొడవైన వాల్వ్ గొట్టం యొక్క ఒక చివర మౌంట్.
वॉल्व ट्यूब का दूसरा सिरा खुला रहेगा। , వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివర తెరిచి ఉంటుంది.
मि.ली. के एक नपनाघट में ऊपर तक पानी भरकर उसे पानी से भरे एक बरतन में इस तरह उलटा खड़ा करेंे कि नपनाघट का पानी न गिरे। , మిల్లీ స్నానం చేసే నీరు పడకుండా ఉండే విధంగా నీటితో నిండిన పాత్రతో నీటి పైభాగాన్ని నింపండి.
वॉल्व ट्यूब के खुले सिरे को नपनाघट के मुँह में डाल दें । , వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క ఓపెన్ ఎండ్ ను ముక్కు యొక్క నోటిలోకి చొప్పించండి .
एक विद्यार्थी इस नपनाघट को पकड़े रहे। , ఒక విద్యార్థి ఈ కలను పట్టుకోవాలి.
500,500
इंजेक्शन की शीशी में जस्ते के कुछ टुकड़े डालकर ढक्कन लगा दें। , ఇంజెక్షన్ సీసాలో కొన్ని జింక్ ముక్కలు వేసి కవర్ చేయండి.
ढक्कन में एक सिरिंज की सुई घुसा दें। , మూతలోకి సిరంజి సూదిని చొప్పించండి.
सिरिंज कि मदद से इतना तनु हाइड्रोक्लोरिक अम्ल डालें कि शीशी एक-तिहाई अम्ल से भर जाए। ," సిరంజి సహాయంతో, హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాన్ని పలుచన చేసి, ఆ సీసా మూడింట ఒక వంతు ఆమ్లంతో నిండి ఉంటుంది."
ढक्कन में लगी रिफिल अम्ल को नहीं छूनी चाहिए। , మూతలోని రీఫిల్ ఆమ్లాన్ని తాకకూడదు.
गैस बनकर नपनाघट में भर जाएगी। , నాపామ్‌లో గ్యాస్ నిండి ఉంటుంది.
प्रयोग को तब तक जारी रखें जब तक कि गैस बनना पूरी तरह बन्द न हो जाए। , గ్యాస్ నిర్మాణం పూర్తిగా ఆగే వరకు ప్రయోగాన్ని కొనసాగించండి.
नपनाघट को बाल्टी में ही उलटा रखते हुए गैस का आयतन पढ़ लीजिए। , నాపలాగ్‌ను బకెట్‌లోనే విలోమంగా ఉంచేటప్పుడు గ్యాస్ వాల్యూమ్‌ను చదవండి.
आयतन पढ़ने से पहले नपनाघट को पानी में ऊपर-नीचे करके ऐसी स्थिति लाइए कि नपनाघट के अन्दर व बाहर पानी का तल बराबर हो। ," వాల్యూమ్ చదివే ముందు, నాపాన్‌ఘాట్‌ను నీటిలో పైకి క్రిందికి తీసుకురండి మరియు నాపామ్ లోపల మరియు వెలుపల నీటి మట్టం సమానంగా ఉండే స్థితికి తీసుకురండి."
ऐसा करने से नपनाघट में भरी गैस का दाब वायुमण्डल के दाब के बराबर रहता है। ," ఇలా చేయడం ద్వారా, నాపామ్‌లో నిండిన వాయువు యొక్క పీడనం వాతావరణం యొక్క ఒత్తిడికి సమానంగా ఉంటుంది."
उपकरण को अच्छी तरह साफ करके यही प्रयोग मैेग्नीशियम के साथ दोहराइए और बनी हुई हाइड्रोजन का आयतन नापिए। , పరికరాన్ని పూర్తిగా శుభ్రపరచడం ద్వారా మరియు ఏర్పడిన హైడ్రోజన్ పరిమాణాన్ని కొలవడం ద్వారా మెగ్నీషియంతో ఈ ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేయండి.
97,97
श्वसन। , శ్వాసక్రియ.
भोजन के बिना हम कई हफ्तों तक ज़िन्दा रह सकते हैं। ," ఆహారం లేకుండా, మనం చాలా వారాలు జీవించగలం."
तुमने सुना होगा कि उपवास या भूख हड़ताल करने वाले लोग अक्सर ऐसा करते हैं। , ఉపవాసం లేదా నిరాహార దీక్ష చేసే వ్యక్తులు తరచూ అలా చేస్తారని మీరు విన్నారు.
पानी की कमी होने पर भी हम कुछ दिनों तक गुज़ारा कर सकते हैं। ," నీటి కొరత ఉన్నప్పటికీ, మనం కొన్ని రోజులు గడపవచ్చు."
किन्तु यदि हमें थोड़ी देर भी हवा न मिले तो हमारा दम घुटने लगता है। ," కానీ కొంతకాలం మనకు గాలి రాకపోతే, అప్పుడు మనకు suff పిరి పోసినట్లు అనిపిస్తుంది."
इस अध्याय में हम देखेंगे कि मनुष्य में श्वसन के दौरान क्या होता है। ," ఈ అధ్యాయంలో, శ్వాస సమయంలో మానవులలో ఏమి జరుగుతుందో చూద్దాం."
हमारे द्वारा ली गई और छोड़ी गई साँस में क्या फर्क होता है? , మనం తీసుకొని వెళ్లిపోయే శ్వాస మధ్య తేడా ఏమిటి?
क्या पौधे भी श्वसन करते हैं? , మొక్కలు కూడా శ్వాస తీసుకుంటాయా?
आओ कुछ प्रयोग करके यह सब जानें। , కొన్ని ప్రయోగాలు చేయడం ద్వారా ఇవన్నీ నేర్చుకోండి.
चित्र 1 , మూర్తి 1
मनुष्यों में श्वसन: प्रयोग 1 , మానవులలో శ్వాసక్రియ: ప్రయోగం 1
आओ सबसे पहले यह देखें कि एक व्यक्ति कितनी देर तक साँस रोक सकता है। , ఒక వ్యక్తి ఎంతసేపు .పిరి పీల్చుకోవాలో మొదట చూద్దాం.
एक ऐसी घड़ी लो जिसमें सेकंड वाली सुई हो। , సెకన్లతో సూది ఉన్న గడియారం తీసుకోండి.
अपने मुँह को बन्द करो और एक हाथ से नाक बन्द कर लो ताकि हवा अन्दर न जा सके। ," మీ నోరు మూసివేసి, ఒక చేత్తో మీ ముక్కును మూసివేయండి, తద్వారా గాలి ప్రవేశించదు."
कुछ देर तक मुँह तथा नाक दोनों बन्द करने के बाद तुम्हें क्या महसूस हुआ? ," కొద్దిసేపు నోరు, ముక్కు రెండింటినీ మూసివేసిన తర్వాత మీకు ఏమి అనిపించింది?"
तुम इस प्रकार कितनी देर तक मुँह व नाक दोनों बन्द रख सकते हो? , నోరు మరియు ముక్కు రెండింటినీ ఇలా ఎంతసేపు మూసివేయవచ్చు?
एक मिनट में कितनी बार साँस: प्रयोग 2 अपने हाथ की किसी उँगली की पिछली सतह  को अपने एक साथी की नाक के पास ले जाओ। , నిమిషంలో ఎన్ని శ్వాసలు: ప్రయోగం 2 మీ భాగస్వామి ముక్కులో ఒకదానికి సమీపంలో మీ చేతిలో ఉన్న వేలు వెనుక ఉపరితలం  తీసుకోండి.
अपने साथी से कहो कि वह स्वाभाविक ढंग से साँस ले और छोड़े। , మీ భాగస్వామికి he పిరి పీల్చుకుని సహజంగా విడుదల చేయమని చెప్పండి.
चित्र 2 , చిత్రం 2
साथी द्वारा साँस छोड़ने पर तुम्हें उँगली पर क्या महसूस होता है? , భాగస్వామి hale పిరి పీల్చుకున్నప్పుడు మీకు ఏమి అనిపిస్తుంది?
इस विधि से यह पता लगाओ कि तुम्हारा साथी एक मिनट में कितनी बार साँस लेता व छोड़ता है। ,"  ఈ పద్ధతి ద్వారా, మీ భాగస్వామి నిమిషంలో ఎన్నిసార్లు he పిరి పీల్చుకుంటారో తెలుసుకోండి."
एक मिनट में तुम्हारे साथी ने जितनी बार साँस छोड़ी क्या उतनी ही बार साँस अन्दर भी ली? ," మీ భాగస్వామి నిమిషంలో ఎన్నిసార్లు ha పిరి పీల్చుకున్నాడు, అతను ఎన్నిసార్లు he పిరి పీల్చుకున్నాడు?"
शरीर के अन्दर हवा खींचने की क्रिया को अन्त:श्वसन  और हवा छोड़ने की क्रिया को प्रश्वसन  कहते हैं। ,  శరీరంలో గాలిని గీయడం యొక్క చర్యను ఉచ్ఛ్వాసము  మరియు ఉచ్ఛ్వాసము  అంటారు.
एक मिनट में जितनी बार साँस बाहर छोड़ी जाती है उस संख्या को प्रश्वसन दर कहते हैं। , నిమిషంలో శ్వాసను ఎన్నిసార్లు పీల్చుకుంటారో పెర్ఫ్యూజన్ రేట్ అంటారు.
98,98
कसरत और साँस तुमने अक्सर देखा होगा कि कुछ देर भागने या कसरत करने के बाद हम हाँफने लगते हैं। ," వ్యాయామం మరియు శ్వాస కొంత సమయం పరుగెత్తటం లేదా వ్యాయామం చేసిన తర్వాత, మేము తడబడటం ప్రారంభిస్తాము."
तो क्या कसरत करने अथवा भागने से हमारी साँस लेने व छोड़ने की गति पर भी प्रभाव पड़ता है? , కాబట్టి వ్యాయామం చేయడం లేదా నడపడం మన శ్వాస మరియు ఉచ్ఛ్వాస వేగాన్ని కూడా ప్రభావితం చేస్తుందా?
तुम्हारी राय में कसरत करने के बाद प्रश्वसन दर घटती है या बढ़ती है? ," మీ అభిప్రాయం ప్రకారం, వ్యాయామం చేసిన తరువాత ప్రాబల్యం రేటు తగ్గుతుందా లేదా పెరుగుతుందా?"
अपने एक साथी से कहो कि वह थोड़ा भागकर आए और देखो कि उसकी प्रश्वसन दर पर क्या असर पड़ा। ,  మీ సహచరులలో ఒకరు వచ్చి కొంచెం పరిగెత్తమని చెప్పండి మరియు ప్రాబల్యం రేటుపై దాని ప్రభావం ఏమిటో చూడండి.
हम जो साँस लेते हैं वह सीने में स्थित फेफड़ों में भरती है। , మనం పీల్చే శ్వాస ఛాతీని నింపుతుంది.
अगले प्रयोग में हम देखेंगे कि साँस लेने और छोड़ने पर हमारे सीने पर क्या प्रभाव पड़ता है। ," తదుపరి ప్రయోగంలో, మన ఛాతీ శ్వాస మరియు .పిరి పీల్చుకోవడంపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుందో చూద్దాం."
प्रयोग 3 नापने के लिए एक फीता या सुतली लो। , ప్రయోగం 3 కొలిచేందుకు లేస్ లేదా స్ట్రింగ్ తీసుకోండి.
उसे अपनी टोली के किसी एक साथी की पीठ के पीछे से लेकर सामने सीने तक लाओ और सीने का नाप लो। , మీ సహచరులలో ఒకరి వెనుక నుండి ఛాతీ ముందు వైపుకు తీసుకురండి మరియు ఛాతీని కొలవండి.
फीते या सुतली के छोरों को हल्के से पकड़े रहो और अपने साथी से कहो कि वह गहरी साँस ले और फिर धीरे-धीरे छोड़े। , లేస్ లేదా పురిబెట్టు చివరలను తేలికగా పట్టుకోండి మరియు మీ భాగస్వామికి లోతైన శ్వాస తీసుకొని నెమ్మదిగా విడుదల చేయమని చెప్పండి.
चित्र 3 , చిత్రం 3
जब हवा अन्दर जाती है और बाहर आती है तो सीने की नाप पर क्या असर होता है? , గాలి లోపలికి వెళ్లి బయటకు వచ్చినప్పుడు ఛాతీ కొలతపై ప్రభావం ఏమిటి?
चित्र 4 , చిత్రం 4
तुम्हारी साँस में कितनी हवा: प्रयोग 4 , మీ శ్వాసలో ఎంత గాలి: ప్రయోగం 4
दो लीटर की एक प्लास्टिक की बोतल लो। , రెండు లీటర్ల ప్లాస్టిక్ బాటిల్ తీసుకోండి.
पहले इसे नपनाघट बना लो। , మొదట దీనిని నాపాలాఘాట్ చేయండి.
इसके लिए इसमेंे नापकर सौ-सौ मि.ली. पानी डालो और हर बार पानी जहाँ तक भरे वहाँ निशान लगाते जाओ। , ఇందుకోసం కొలవడం ద్వారా వంద మిల్లీలీటర్లు నీరు నింపిన ప్రతిసారీ నీరు వేసి గుర్తు పెట్టండి.
अब निशान लगी बोतल में पानी ऊपर तक भरकर पानी से भरी बाल्टी या अन्य किसी बड़े बरतन में इस प्रकार औंधा करके रखो कि बोतल में हवा के बुलबुले न रहने पाएँ। ," ఇప్పుడు గుర్తించబడిన సీసాలో నీటిని తలక్రిందులుగా నింపి, సీసాలో గాలి బుడగలు లేని విధంగా నీటితో నిండిన బకెట్ లేదా మరే ఇతర పెద్ద పాత్రలో ఉంచండి."
एक रबर नली के एक सिरे को पानी में डूबे बोतल के मुँह में डाल दो। , నీటిలో ముంచిన సీసా నోటిలో రబ్బరు గొట్టం యొక్క ఒక చివర ఉంచండి.
नली का दूसरा सिरा हाथ में पकड़े रहो। , ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివరను మీ చేతిలో పట్టుకోండి.
अब साँस पूरी अन्दर खींचकर नली के सिरे को मुँह में लेकर फूँको। , ఇప్పుడు he పిరి పీల్చుకోండి మరియు ట్యూబ్ చివర నోటిలోకి లాగండి.
ध्यान रहे कि फूँकते समय बीच में साँस नहीं लेना है। ," శ్వాసించేటప్పుడు, మధ్యలో he పిరి తీసుకోకూడదని గుర్తుంచుకోండి."
एक साँस में जितनी हवा फूँक सकते हो फूँक दो। , ఒకే శ్వాసలో మీకు వీలైనంత గాలిని వీచు.
यह हवा प्लास्टिक की बोतल में इकट्ठी हो जाएगी। , ఈ గాలి ప్లాస్టిక్ బాటిల్‌లో సేకరిస్తుంది.
इससे बोतल में पानी का स्तर नीचे गिरता जाएगा। , దీనివల్ల సీసాలోని నీటి మట్టం పడిపోతుంది.
तुम्हारी साँस से जो हवा निकली उसकी मात्रा कितनी है? , మీ శ్వాస నుండి వచ్చే గాలి మొత్తం ఎంత?
इस प्रकार तुम्हारी टोली के प्रत्येक साथी की साँस की मात्रा पता करो तथा उनकी तुलना करो। ,"  ఈ విధంగా, మీ ప్రతి సహచరుల శ్వాస మొత్తాన్ని తెలుసుకోండి మరియు వారిని పోల్చండి."
क्या सभी साथियों की साँस में हवा की मात्रा समान है? , సహచరులందరూ వారి శ్వాసలో ఒకే మొత్తంలో గాలి ఉన్నారా?
क्या छोड़ी हुई व ली हुई हवा एक जैसी है? , ఎడమ గాలి ఒకటేనా?
: प्रयोग 5 अपनी तर्जनी उँगली की पिछली सतह पर नाक से हवा छोड़ो। , : ప్రయోగం 5 మీ చూపుడు వేలు వెనుక ఉపరితలంపై ముక్కు నుండి గాలిని విడుదల చేయండి.
99,99
चित्र 5 , చిత్రం 5
हवा का आयतन नापने के लिए ज़रूरी है कि हर बार दबाव बराबर हो। , గాలి యొక్క పరిమాణాన్ని కొలవడానికి ప్రతిసారీ ఒత్తిడి సమానంగా ఉండటం అవసరం.
इसके लिए किया यह जाता है कि बोतल को पानी के अन्दर ही ऊपरनीचे करके ऐसी स्थिति में ले आते हैं कि बोतल के अन्दर और बाहर पानी का तल बराबर हा।े इस दारै ान बोतल की हवा बाहर नहीं निकलना चाहिए। ," ఇందుకోసం, బాటిల్‌ను నీటి లోపలికి తలక్రిందులుగా తీసుకురావడం ద్వారా, బాటిల్ లోపల మరియు వెలుపల ఉన్న నీటి అడుగు భాగం సమానంగా ఉండే స్థితికి తీసుకురండి.ఈ సీసా యొక్క గాలి బయటకు రాకూడదు."
क्या यह हवा गरम है? , ఈ గాలి వేడిగా ఉందా?
अब एक सिरिंज द्वारा उँगली की उसी सतह पर हवा फेंको। ,  ఇప్పుడు అదే వేలు ఉపరితలంపై సిరంజితో గాలిని విసరండి.
क्या सिरिंज द्वारा छोड़ी हुई हवा गरम है? , సిరంజి విడుదల చేసిన గాలి వేడిగా ఉందా?
छात्रों से इस बारे में ज़रूर चर्चा करें कि प्रयोग 5 और 6 में सिरिंज का उपयोग क्यों किया गया है। ,  5 మరియు 6 ప్రయోగాలలో సిరంజిలను ఎందుకు ఉపయోగించారో విద్యార్థులతో చర్చించండి.
प्रयोग 6 सर्दियों के दिनों में तुमने देखा होगा कि सबेरे तुम्हारी नाक और मुँह से साँस के साथ धुआँ-सा निकलता दिखाई देता है। , ఉపయోగం 6 శీతాకాలంలో మీ ముక్కు మరియు నోటిలో శ్వాసతో పొగ కనిపిస్తుంది.
बताओ वह क्या है? , అది ఏమిటి?
इसे जानने के लिए हम एक प्रयोग करेंगे। , ఇది తెలుసుకోవడానికి మేము ఒక ప్రయోగం చేస్తాము.
कॉर्क में नली लगाने का तरीका पृष्ठ 46 पर दिया गया है। , కార్క్లో నాళాలు వేసే పద్ధతి 46 వ పేజీలో ఇవ్వబడింది.
एक दर्पण लो। , అద్దం తీసుకోండి.
इसको एक कपड़े से अच्छी तरह साफ कर लो। , ఒక గుడ్డతో బాగా శుభ్రం చేయండి.
मुँह से दर्पण पर हवा छोड़ो। , అద్దం ద్వారా గాలిని విడుదల చేయండి.
दर्पण की सतह को ध्यान से देखो और बताओ कि तुम्हें क्या दिखाई पड़ता है। , అద్దం యొక్క ఉపరితలంపై జాగ్రత్తగా చూడండి మరియు మీరు చూసేదాన్ని చెప్పండి.
दर्पण को फिर साफ करो और इस बार सिरिंज से उस पर हवा फेंको। ,  మళ్ళీ అద్దం శుభ్రం చేయండి మరియు ఈసారి సిరంజిపై గాలి విసరండి.
क्या इस बार भी दर्पण पर पहले जैसी क्रिया हुई? , ఈసారి అద్దానికి అదే చర్య ఉందా?
क्या इस प्रयोग के आधार पर यह कहना ठीक होगा कि साँस में छोड़ी गई हवा में नमी की मात्रा साधारण हवा से अधिक है? ,"  ఈ ప్రయోగం ఆధారంగా, పీల్చే గాలిలో తేమ మొత్తం సాధారణ గాలి కంటే ఎక్కువగా ఉందని చెప్పడం సరైనదేనా?"
अब तक किए गए प्रयोग से तुम समझ गए होगे कि सिरिंज से बाहर निकलने वाली हवा और साँस द्वारा शरीर से बाहर छोड़ी गई हवा में क्या-क्या अन्तर है। ,"  ఇప్పటివరకు చేసిన ప్రయోగం నుండి, సిరంజి నుండి బయటకు వచ్చే గాలికి మరియు శ్వాస ద్వారా శరీరం నుండి విడుదలయ్యే గాలికి తేడా ఏమిటో మీరు అర్థం చేసుకుంటారు."
इस प्रयोग के अवलोकनों पर छात्रों का ध्यान खास तौर से दिलाना होगा। , ఈ ప్రయోగం యొక్క పరిశీలనలను విద్యార్థులు ప్రత్యేకంగా గమనించాలి.
क्या है हमारी साँस में? , మన శ్వాసలో ఏముంది?
"आओ, अब हम एक ऐसा प्रयोग करेंगे जिसमें फिनॉफ्थलीन के गुलाबी सूचक घोल और चूने के पानी पर अन्त:श्वासित  और प्रश्वासित  हवा के प्रभाव का बारी-बारी से अध्ययन किया जाएगा। "," రండి, ఇప్పుడు మేము ఒక ప్రయోగం చేస్తాము, దీనిలో ఫినాల్ఫ్తేలిన్ మరియు సున్నం నీటి గులాబీ సూచిక ద్రావణంపై పీల్చిన  మరియు చల్లార్చిన  గాలి ప్రభావం క్రమంగా అధ్యయనం చేయబడుతుంది."
आगे बढ़ने से पहले गुलाबी सूचक घोल और चूने का पानी उसी प्रकार तैयार करके रख लो जिस प्रकार गैसों के अध्याय के लिए किया था। ," కొనసాగడానికి ముందు, పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణం మరియు సున్నం నీటిని వాయువులపై అధ్యాయానికి సిద్ధం చేయండి."
प्रयोग 7 इसके लिए चित्र , ప్రయోగం 7 దాని కోసం చిత్రం
6,6
में दिखाया गया उपकरण जमाओ। , లో చూపిన విధంగా
दोनों उफननलियों में लगभग एक-चौथाई ऊँचाई तक गुलाबी सूचक घोल भरो। , రెండు ఉపసమితుల్లో పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణాన్ని ఎత్తులో నాలుగవ వంతు వరకు పూరించండి.
उफननलियों पर ‘क’ व ‘ख’ निशान लगाओ। , ఉప ఛానెళ్లలో 'A' మరియు 'B' గుర్తును ఉంచండి.
अब इस उपकरण में बारी-बारी से हवा फूँको और खींचो । , ఇప్పుడు ఈ పరికరంలో గాలిని ప్రత్యామ్నాయంగా వీచు మరియు లాగండి .
प्रयोग करते-करते निम्नलिखित बातों पर ध्यान दो: क) जब हम मुँह से साँस अन्दर खींचते हैं तब हवा किस उफननली में से होकर अन्दर जाती है? ," దీన్ని ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు, ఈ క్రింది విషయాలపై శ్రద్ధ వహించండి: ఎ) మనం నోటి ద్వారా he పిరి పీల్చుకున్నప్పుడు, ఏ ఉపవ్యవస్థ ద్వారా గాలి ప్రవేశిస్తుంది?"
इसका पता तुम्हें कैसे लगता है? , ఇది మీకు ఎలా తెలుసు?
100,100
चित्र 7 चित्र 6 , చిత్రం 7 చిత్రం 6
"ख) जब हम साँस छोड़ते हैं, तब हवा किस उफननली में से होकर बाहर निकलती है? "," బి) మనం hale పిరి పీల్చుకున్నప్పుడు, ఏ గాలి పైపు ద్వారా గాలి బయటకు వస్తుంది?"
किस उफननली में सूचक घोल का रंग बदला? , ఏ సబ్‌చానెల్‌లో సూచిక పరిష్కారం యొక్క రంగు మార్చబడింది?
कंकड़ या रेत का आयतन लगभग उतना ही हो जितने फूल-कलियाँ पहले फ्लास्क में डाले हैं। , గులకరాయి లేదా ఇసుక యొక్క పరిమాణం మొదటి ఫ్లాస్క్‌లో ఉంచిన పూల మొగ్గలతో సమానంగా ఉంటుంది.
दोनों फ्लास्क को आधे घण्टे तक रखा रहने दो। , రెండు ఫ్లాస్క్‌లను అరగంట పాటు ఉంచనివ్వండి.
चित्र 8 , మూర్తి 8
अब फूल वाले फ्लास्क में ठीक से बैठ जाने वाला दो-छेदी कॉर्क लगाओ। , ఇప్పుడు పుష్పించే ఫ్లాస్క్‌లో సరిగ్గా కూర్చున్న రెండు కుట్టిన కార్క్‌ను వర్తించండి.
प्रत्येक छेद में सावधानी से एक-एक काँच की नली लगा दो। , ప్రతి రంధ్రంలో ఒక గాజు గొట్టాన్ని జాగ్రత్తగా ఉంచండి.
एक नली में रबर की नली लगा दो तथा दूसरी काँच की नली में ठीक से बैठ जाने वाली कीप लगा दो। , ఒక గొట్టంలో రబ్బరు గొట్టం మరియు రెండవ గాజు గొట్టంలో సరిగ్గా కూర్చునే ఒక గరాటు ఉంచండి.
एक परखनली में एक-चौथाई चूने का पानी भरकर रबर नली को उसमेंे डुबा दो । , టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో సున్నం నీటిలో నాలుగవ వంతు నింపి దానిలో రబ్బరు గొట్టాన్ని ముంచండి .
"यदि कीप ठीक से न बैठ रही हो, तो ड्रॉपर काटकर भी कीप बनाई जा सकती है, जैसा कि चित्र 9 में दिखाया गया है। "," గరాటు సరిగ్గా కూర్చోకపోతే, మూర్తి 9 లో చూపినట్లుగా, డ్రాప్పర్‌ను కత్తిరించడం ద్వారా కూడా గరాటు తయారు చేయవచ్చు."
अब कीप में बूँद-बूँद पानी डालो। , ఇప్పుడు గరాటులో ఒక చుక్క నీరు పోయాలి.
कोनिकल फ्लास्क में एक चौथाई भरने तक पानी डालते रहो। , ఫిల్లింగ్‌లో నాలుగవ వంతు శంఖాకార ఫ్లాస్క్‌లో ఉండే వరకు నీటిని జోడించడం కొనసాగించండి.
फिर परखनली को ध्यान से देखो। , అప్పుడు పరీక్ష గొట్టాన్ని జాగ్రత్తగా చూడండి.
क्या चूने के पानी के रंग में कोई परिवर्तन हुआ? , సున్నం నీటి రంగులో ఏమైనా మార్పు ఉందా?
अब दूसरे कोनिकल फ्लास्क  पर कॉर्क लगाकर पिछले प्रयोग की तरह कीप में फिर से बूँद-बूँद पानी डालो और परखनली को ध्यान से देखो। , .
चित्र 9 , మూర్తి 9
अब चूने के पानी के रंग में क्या परिवर्तन हुआ? , ఇప్పుడు సున్నం నీటి రంగులో ఏమి మారింది?
फ्लास्क की हवा पर फूल-कलियों और कंकड़-रेत के असर में क्या अन्तर है? , ఫ్లాస్క్ యొక్క గాలిపై పూల మొగ్గలు మరియు గులకరాళ్ళ ప్రభావం మధ్య తేడా ఏమిటి?
यह अन्तर क्यों है? , ఈ తేడా ఎందుకు?
102,102
अंकुरित बीजों में श्वसन: प्रयोग 9 फूलों और कलियों की जगह अंकुरित बीज  लेकर प्रयोग दोहराओ। , మొలకెత్తిన విత్తనాలలో శ్వాసక్రియ: ప్రయోగం 9 పువ్వులు మరియు మొగ్గలకు బదులుగా మొలకెత్తిన విత్తనాలను  తీసుకొని ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేయండి.
8,8
अंकुरित बीजों के साथ प्रयोग में चूने के पानी पर क्या प्रभाव पड़ा? , మొలకెత్తిన విత్తనాలతో చేసిన ప్రయోగాలలో సున్నం నీటిపై ప్రభావం ఏమిటి?
"क्या प्रयोग 8 व 9 के अवलोकनों के आधार पर यह कहा जा सकता है कि फूल, कलियाँ, अंकुरित बीज आदि भी श्वसन करते हैं? ","  పువ్వులు, మొగ్గలు, మొలకెత్తిన విత్తనాలు మొదలైనవి కూడా శ్వాస తీసుకుంటాయని 8 మరియు 9 ప్రయోగాల పరిశీలన ఆధారంగా చెప్పగలరా?"
हमारी तरह पेड़-पौधे भी श्वसन करते हैं। ,  మనలాగే మొక్కలు కూడా శ్వాస తీసుకుంటాయి.
हमने ऊपर प्रयोग 8 और 9 में पौधों के कुछ भागों  में श्वसन क्रिया देखी। , పైన 8 మరియు 9 ప్రయోగాలలో మొక్కల యొక్క కొన్ని భాగాలలో  శ్వాసక్రియను గమనించాము.
किन्तु प्रयोग द्वारा पूरे पौधे की श्वसन क्रिया को देख पाना मुश्किल होता है। , కానీ మొత్తం మొక్క యొక్క శ్వాసకోశ చర్యను ఉపయోగించడం ద్వారా చూడటం కష్టం.
श्वसन की क्रिया में पौधे और प्राणी दोनों ही ऑक्सीजन का उपयोग करते हैं। , మొక్కలు మరియు జంతువులు రెండూ శ్వాసక్రియలో ఆక్సిజన్‌ను ఉపయోగిస్తాయి.
तुमने सुना होगा कि अस्पतालों में ऑक्सीजन गैस से भरे सिलेंडर रखे जाते हैं। , ఆక్సిజన్ వాయువుతో నిండిన సిలిండర్లను ఆసుపత్రులలో ఉంచారని మీరు విన్నాను.
जब किसी व्यक्ति को साँस लेने में तकलीफ होती है तब उसे ऑक्सीजन दी जाती है। , ఒక వ్యక్తికి శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది ఉన్నప్పుడు అతనికి ఆక్సిజన్ ఇవ్వబడుతుంది.
इसके लिए उसकी नाक में ऑक्सीजन सिलेंडर से एक रबर नली लगाई जाती है। ," దీని కోసం, అతని ముక్కులోని ఆక్సిజన్ సిలిండర్‌కు రబ్బరు గొట్టం జతచేయబడుతుంది."
कभी-कभी ऑपरेशन करते समय भी मरीज़ को इसी प्रकार ऑक्सीजन देनी पड़ती है। ," కొన్నిసార్లు, ఆపరేషన్ చేసేటప్పుడు రోగి అదే విధంగా ఆక్సిజన్ ఇవ్వాలి."
दिमागी कसरत चन्द्रमा पर जाने से पहले ही वैज्ञानिकों को मालूम था कि उसकी सतह पर हवा नहीं है। ," మనస్సును వ్యాయామం చేసే చంద్రుడికి వెళ్ళే ముందు, శాస్త్రవేత్తలకు దాని ఉపరితలంపై గాలి లేదని తెలుసు."
इसलिए क्या यह सम्भव था कि चन्द्रमा पर जाने वाले मानव को वहाँ पर हमारे ही समान कोई अन्य जीवधारी मिलते? ," అందువల్ల, చంద్రుని వద్దకు వెళ్ళే మానవుడు అక్కడ మనలాంటి మరికొన్ని జీవులను కనుగొనే అవకాశం ఉందా?"
अपने उत्तर को कारण सहित समझाओ? , మీ జవాబును కారణాలతో వివరించండి?
चन्द्रमा पर जाने वाले यात्री हवा के बिना किस प्रकार ज़िन्दा रह पाते हैं? ,  చంద్రునిపై ప్రయాణీకులు గాలి లేకుండా ఎలా జీవించగలరు?
अभ्यास के सवाल 1. , ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.
"अध्याय में तुमने फूलों, बीजों आदि के श्वसन सम्बन्धी प्रयोग किए। "," అధ్యాయంలో మీరు పువ్వులు, విత్తనాలు మొదలైన వాటి యొక్క శ్వాసకోశ ప్రయోగాలు చేసారు."
क्या तुम कोई ऐसा प्रयोग सुझा सकते हो जिसमें पूरे पौधे के श्वसन के बारे में जानकारी मिल सके। , మొత్తం మొక్క యొక్క శ్వాసక్రియ గురించి సమాచారాన్ని కనుగొనగల ఒక ప్రయోగాన్ని మీరు సూచించగలరా?
2,2
यदि हम भोजन न करें तो क्या होगा? , మనం తినకపోతే?
मण्ड द र  अ सल एक तर ह  का कार्बोहाइड्रेट है। , మందార్ ఒక స్థాయి కార్బోహైడ్రేట్.
यहाँ मनुष्य के भोजन की बात हो रही है इसलिए मण्ड कहने से काम चल जाएगा। ," ఇక్కడ మానవ ఆహారం గురించి చర్చ ఉంది, కాబట్టి మౌండ్ పని చేస్తుందని చెప్పడం."
सामान्य रूप में बात करेंगे तो कार्बोहाइड्रेट कहना ही ठीक होगा। ," సాధారణంగా, కార్బోహైడ్రేట్ చెప్పడం మంచిది."
"मिट्टी का तेल, डीज़ल या मोम रगड़ने पर भी कागज़ पारदर्शक हो जाता है। "," కిరోసిన్, డీజిల్ లేదా మైనపును కూడా కాగితంపై రుద్దుతారు."
लेकिन ये भोज्य पदार्थ नहीं हैं। , కానీ ఇవి ఆహార పదార్థాలు కాదు.
इनमें वसा नहीं होती। , వాటిలో కొవ్వు ఉండదు.
यदि तुमने कभी उपवास किया हो तो बताओ कि एक दिन भूखे रहने पर क्या महसूस होता है? ," మీరు ఎప్పుడైనా ఉపవాసం ఉంటే, మీరు ఒక రోజు ఆకలితో ఉన్నప్పుడు మీకు ఏమి అనిపిస్తుందో చెప్పండి."
अनुमान से यह भी बताओ कि कई दिन भूखे रहना पड़े तो क्या-क्या होगा? , మనం చాలా రోజులు ఆకలితో ఉండాల్సి వస్తే ఏమి జరుగుతుందో అంచనా నుండి కూడా చెప్పండి?
ठीक से भोजन न मिले या भूखे रहना पड़े तो मनुष्य दुबला हो जाता है. उसमेंे काम करने की ताकत नहीं रहती और वह बीमार भी पड़ सकता है। ,"  మనకు ఆహారం సరిగ్గా రాకపోతే లేదా ఆకలితో ఉండవలసి వస్తే, ఆ వ్యక్తి సన్నగా ఉంటాడు. అతనికి పని చేసే శక్తి లేదు మరియు అతను కూడా అనారోగ్యానికి గురవుతాడు."
मनुष्य के भोजन में बहुत अधिक विविधता होती है। , మానవ ఆహారంలో చాలా రకాలు ఉన్నాయి.
कई लोग रोटी-दाल ज़्यादा खाते हैं तो कई लोग चावल ज़्यादा खाते हैं। , చాలా మంది రొట్టె మరియు కాయధాన్యాలు ఎక్కువగా తింటారు మరియు చాలా మంది బియ్యం తింటారు.
किसी के खाने में मांस-मछली अधिक होती है तो किसी के खाने में सब्ज़ी अधिक होती है। ," కొన్ని ఆహారంలో ఎక్కువ మాంసం మరియు చేపలు ఉన్నాయి, అప్పుడు కొన్ని ఆహారంలో కూరగాయలు ఎక్కువగా ఉంటాయి."
कोई-कोई रोज़ दूध पीते हैंै तो कोई रोज़ फल खाते हैं। ," కొందరు ప్రతిరోజూ పాలు తాగుతారు, మరికొందరు రోజూ పండ్లు తింటారు."
हमारे भोजन में क्या है? , మన ఆహారంలో ఏముంది?
"भोजन कोई भी हो, उसमें तीन मुख्य पदार्थ होते हैं। "," భోజనం ఏమైనప్పటికీ, ఇందులో మూడు ప్రధాన పదార్థాలు ఉంటాయి."
"इन्हें वसा, प्रोटीन और मण्ड कहते हैं। "," వీటిని కొవ్వులు, ప్రోటీన్లు మరియు మాండ్స్ అంటారు."
"इनके अलावा हमें पानी, लवण, विटामिन और शर्करा की भी आवश्यकता होती है। "," ఇవి కాకుండా మనకు నీరు, లవణాలు, విటమిన్లు, చక్కెరలు కూడా అవసరం."
इन सबको पोषक पदार्थ कहते हैं। , వీటన్నింటినీ పోషకాలు అంటారు.
"वसा, प्रोटीन और मण्ड की जाँच आसानी से की जा सकती है। "," కొవ్వులు, మాంసకృత్తులు మరియు మాండ్లను సులభంగా తనిఖీ చేయవచ్చు."
इसकी लगभग 10 बूँदें एक परखनली में डालकर परखनली को पानी से भर दें। , వీటిలో 10 చుక్కలను టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఉంచి టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను నీటితో నింపండి.
यही आयोडीन का हल्का घोल है। , ఇది తేలికపాటి అయోడిన్ పరిష్కారం.
इसका रंग हल्का पीला होता है। , దీని రంగు లేత పసుపు.
इसमें नीले थोथे के 2 प्रतिशत घोल की दो बूँदें और कॉस्टिक सोडा के 10 प्रतिशत घोल की 10 बूँदें डालकर अच्छी तरह हिलाओ। , బ్లూ థాత్ యొక్క 2 శాతం ద్రావణంలో రెండు చుక్కలు మరియు కాస్టిక్ సోడా యొక్క 10 శాతం ద్రావణంలో 10 చుక్కలను జోడించడం ద్వారా బాగా కదిలించు.
जामुनी रंग या बैंगनी रंग हो जाने का मतलब है कि उसमें प्रोटीन है। , పర్పుల్ కలర్ లేదా పర్పుల్ కలర్ అంటే ఇందులో ప్రోటీన్ ఉంటుంది.
मण्ड परीक्षण: प्रयोग 3 जिस वस्तु का परीक्षण करना हो उस पर आयोडीन के हल्के घोल की दो-चार बूँदें डालो। , మాండ్ టెస్ట్: ప్రయోగం 3 పరీక్షించాల్సిన అంశంపై రెండు లేదా నాలుగు చుక్కల అయోడిన్ ద్రావణాన్ని పోయాలి.
यदि गहरा नीला या काला रंग हो जाए तो उस पदार्थ में मण्ड है। ," ముదురు నీలం లేదా నలుపు రంగు ఉంటే, ఆ పదార్ధంలో మండ్స్ ఉన్నాయి."
मण्ड को माण्ड या स्टार्च भी कहते हैं। , మాండ్‌ను మాండ్ లేదా స్టార్చ్ అని కూడా అంటారు.
107,107
"तालिका देखकर बताओ कि क्या वसा, प्रोटीन और मण्ड भोजन की हर वस्तु में हैं? "," టేబుల్ వైపు చూస్తే, ప్రతి ఆహారంలో కొవ్వు, ప్రోటీన్ మరియు పిండి పదార్ధాలు ఉన్నాయా అని మాకు చెప్పండి?"
क्या यह कहना ठीक होगा कि भोज्य पदार्थो में एक से अधिक पोषक पदार्थ होते हैं? ,  ఆహారాలలో ఒకటి కంటే ఎక్కువ పోషకాలు ఉన్నాయని చెప్పడం సరైనదేనా?
क्या साबुत गेहूँ और गेहूँ के आटे के साथ आयोडीन की क्रिया में कोई अन्तर है? ,  మొత్తం గోధుమ మరియు గోధుమ పిండితో అయోడిన్ చర్యలో ఏమైనా తేడా ఉందా?
भोजन का पाचन भोजन के अधिकतर पोषक पदार्थों का उपयोग शरीर में सीधे नहीं हो सकता। , ఆహారం యొక్క జీర్ణక్రియ ఆహారంలోని చాలా పోషకాలను శరీరంలో నేరుగా ఉపయోగించలేము.
इसलिए यह ज़रूरी होता है कि इन पोषक पदार्थ को ऐसे पदार्थों में बदल दिया जाए जिनका उपयोग शरीर कर सके। ," అందువల్ల, ఈ పోషకాలను శరీరం ఉపయోగించగల పదార్థాలుగా మార్చడం చాలా ముఖ్యం."
इस क्रिया को पाचन कहते हैं। , ఈ ప్రక్రియను జీర్ణక్రియ అంటారు.
भोजन का पाचन शरीर के भीतरी अंगों में होता है। , ఆహారం యొక్క జీర్ణక్రియ శరీర అంతర్గత అవయవాలలో జరుగుతుంది.
पाचन करने वाले इन अंगों को अध्याय के अन्त में दिए गए चित्र में देखो। , అధ్యాయం చివరిలో ఇచ్చిన చిత్రంలో ఈ జీర్ణ అవయవాలను చూడండి.
इनमें होने वाली पाचन क्रिया को तुम नहीं देख सकते। , మీరు వాటిలో జీర్ణక్రియను చూడలేరు.
लेकिन मण्ड का पाचन मुँह में ही शुरू हो जाता है जब हम भोजन को चबा ही रहे होते हैं। , కానీ మనం ఆహారాన్ని నమిలేటప్పుడు మాత్రమే పిండి జీర్ణం నోటిలో మొదలవుతుంది.
इसे हम महसूस भी कर सकते हैं और एक आसान-सा प्रयोग करके देख भी सकते हैं। , మేము కూడా దానిని అనుభవించవచ్చు మరియు సరళమైన మార్గాన్ని ఉపయోగించి చూడవచ్చు.
करो और सोचो कच्चा पोहा  या गेहूँ की रोटी का टुकड़ा मुँह में डालकर धीरे-धीरे चबाओ। , ముడి పోహా  లేదా గోధుమ రొట్టె ముక్కను నోటిలో ఆలోచించి నెమ్మదిగా నమలండి.
क्या कुछ समय बाद उसका स्वाद बदला? , కొంతకాలం తర్వాత అతని రుచి మారిందా?
"यदि हाँ, तो स्वाद कैसा लगा? "," అవును అయితే, అది ఎలా రుచి చూసింది?"
सोचो कि स्वाद बदलने का क्या कारण हो सकता है। , రుచిని మార్చడానికి కారణం ఏమిటో ఆలోచించండి.
इस बारे में तुम एक मज़ेदार प्रयोग कर सकते हो। , మీరు దీని గురించి సరదాగా ప్రయోగం చేయవచ్చు.
पाचन क्रिया का पहला कदम: प्रयोग 4 आधा चम्मच आटा एक-चौथाई बीकर पानी में घोल लो। , జీర్ణక్రియ యొక్క మొదటి దశ: 4 ½ టేబుల్ స్పూన్ పిండిని పావు బీకర్ నీటిలో కరిగించండి.
एक परखनली में इस घोल की 10-12 बूँदें लो। , ఈ పరిష్కారం యొక్క 10-12 చుక్కలను పరీక్షా గొట్టంలో తీసుకోండి.
उसमें आयोडीन के घोल की 2 बूँदें डालकर यह जाँच लो कि वह नीला या काला रंग देता है या नहीं। , అందులో 2 చుక్కల అయోడిన్ ద్రావణాన్ని ఉంచి నీలం లేదా నలుపు రంగు ఇస్తుందో లేదో తనిఖీ చేయండి.
दो साफ परखनलियाँ लो। , రెండు శుభ్రమైన పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.
एक पर ‘क’ तथा दूसरी पर ‘ख’ लेबल लगा दो। ," 'ఎ' లేబుల్‌ను ఒకదానిపై, మరొకటి 'బి' ఉంచండి."
प्रत्येक परखनली में आटे के घोल की 25-25 बूँदें डालो। , ప్రతి టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 25-25 చుక్కల పిండి ద్రావణాన్ని పోయాలి.
‘क’ परखनली को होठों से लगाकर उसमें थोड़ी-सी लार  डालो। , పెదవులతో 'ఎ' టెస్ట్ ట్యూబ్ వేసి అందులో కొంత లాలాజలం  ఉంచండి.
परखनली में लगभग उतनी लार गिरनी चाहिए जितना आटे का घोल उसमें है। , టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో పిండి ద్రావణం ఉన్నంతవరకు లాలాజలం ఉండాలి.
लार डालकर परखनली को अच्छी तरह हिलाओ। , లాలాజలం వేసి టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను బాగా కదిలించు.
‘ख’ परखनली में लार नहीं डालना है। , టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో లాలాజలం ఉంచవద్దు.
दोनों परखनलियों को आधे घण्टे तक रखा रहने दो। , రెండు పరీక్ష గొట్టాలు అరగంట పాటు ఉండనివ్వండి.
इसके बाद दोनों परखनलियों में आयोडीन घोल की 2-2 बूँदें डालो। ," దీని తరువాత, రెండు పరీక్ష గొట్టాలలో 2-2 చుక్కల అయోడిన్ ద్రావణాన్ని పోయాలి."
तालिका 2 कॉपी में बनाकर उसमें अपने परीक्षण के परिणाम लिखो। ," టేబుల్ 2 లో వ్రాసి, మీ పరీక్ష ఫలితాలను అందులో రాయండి."
अब बताओ कि मण्ड पर लार का क्या प्रभाव होता है। ,  మాండ్ మీద లాలాజల ప్రభావం ఏమిటో ఇప్పుడు చెప్పండి.
चित्र 3 में सूखा रोग का मरीज़ 109 , మూర్తి 3 రికెట్స్ ఉన్న రోగులు 109
खिड़की वाले पेट की कहानी पौने दो सौ वर्ष पहले तक वैज्ञानिकों को यह पता नहीं था कि पेट में पहुँचने के बाद भोजन का क्या होता है। ," కిటికీ కడుపు యొక్క కథ రెండు వందల సంవత్సరాల క్రితం వరకు కాదు, శాస్త్రవేత్తలు కడుపుకు చేరుకున్న తరువాత ఆహారానికి ఏమి జరుగుతుందో తెలుసు."
पाचन रसों के बारे में उन्हें कोई जानकारी नहीं थी। , జీర్ణ రసాల గురించి అతనికి తెలియదు.
पेट के अन्दर झाँकने का कोई तरीका भी तो नहीं था। , కడుపు లోపలికి చూసే మార్గం లేదు.
फिर अचानक एक अद्भुत घटना घटी जिसकी कहानी बड़ी मज़ेदार है। ," అకస్మాత్తుగా ఒక అద్భుతమైన సంఘటన జరిగింది, దీని కథ చాలా ఫన్నీగా ఉంది."
सन् 1822 की बात है। , ఇది 1822 సంవత్సరం.
मार्टिन नाम के एक युवक को गोली लग गई थी। , మార్టిన్ అనే యువకుడిని కాల్చి చంపారు.
उसे ज़ख्मी हालत में डॉक्टर बोमोन के पास लाया गया। , గాయపడిన స్థితిలో డాక్టర్ బోమోన్ వద్దకు తీసుకువచ్చారు.
उन्होंने मार्टिन का इलाज शुरू किया। , అతను మార్టిన్‌కు చికిత్స చేయడం ప్రారంభించాడు.
घाव ठीक होने लगा। , గాయం నయం చేయడం ప్రారంభించింది.
डॉक्टर बोमोन डेढ़ साल तक घाव पर पट्टी बाँधते रहे। , డాక్టర్ బోమోన్ గాయాన్ని ఒకటిన్నర సంవత్సరాలు కట్టుకున్నాడు.
फिर उन्होंने एक अजीब-सी चीज़ देखी। , అప్పుడు వారు ఒక వింత చూశారు.
घाव तो ठीक हो गया पर पेट में एक छेद बना रहा। , గాయం నయం కాని కడుపులో ఒక రంధ్రం ఉండిపోయింది.
उसके ऊपर की चमड़ी को एक तरफ से हटाकर मार्टिन के पेट में नली डाली जा सकती थी और पेट का भोजन बाहर निकाला जा सकता था। ," అతని ముందరి భాగాన్ని ఒక వైపు నుండి తొలగించడం ద్వారా, మార్టిన్ కడుపులోకి ఒక గొట్టాన్ని చొప్పించవచ్చు మరియు కడుపు ఆహారాన్ని బయటకు తీయవచ్చు."
मज़ेदार बात यह थी कि मार्टिन को इससे कोई परेशानी नहीं थी और उसका स्वास्थ्य हमेशा बढ़िया रहा। , తమాషా ఏమిటంటే మార్టిన్‌కు దీనితో ఎటువంటి సమస్య లేదు మరియు అతని ఆరోగ్యం ఎల్లప్పుడూ మంచిది.
"बस, फिर क्या था। "," కాబట్టి, అన్నీ సెట్ చేయబడ్డాయి."
डॉक्टर बोमोन ने सोचा क्यों न इस अद्भुत पेट से पाचन के रहस्य को जाना जाए। , ఈ అద్భుతమైన కడుపు నుండి జీర్ణక్రియ రహస్యం ఎందుకు తెలియదని డాక్టర్ బోమన్ ఆశ్చర్యపోయాడు.
नौ साल तक उन्होंने मार्टिन के खिड़की वाले पेट से अलग-अलग प्रयोग किए और नई-नई जानकारी हासिल की। ," తొమ్మిది సంవత్సరాలు, అతను మార్టిన్ యొక్క విండో బొడ్డుతో విభిన్న ప్రయోగాలు చేశాడు మరియు కొత్త సమాచారాన్ని కనుగొన్నాడు."
पहले तो डॉक्टर बोमोन ने एक नली से पेट का पाचक रस निकाला। ," మొదట, డాక్టర్ బోమన్ ఒక గొట్టం నుండి జీర్ణ రసాలను తీసుకున్నాడు."
इसे एक छोटी बोतल में रखा और उसमें खाने की कोई चीज़ डाल दी। , ఒక చిన్న సీసాలో వేసి అందులో తినడానికి ఏదైనా ఉంచండి.
ध् 111 , వి 111
पौधों में पोषण। , మొక్కలలో పోషణ.
क्या तुमने कभी एक मज़ेदार बात पर विचार किया है? , మీరు ఎప్పుడైనా ఒక తమాషాగా భావించారా?
पहले तो तुम्हें वह बात बताते हैं। ," మొదట, మీకు చెప్పండి."
तुम यह तो जानते ही हो कि गेहूँ खेतों में पैदा होता है। , పొలాలలో గోధుమలు ఉత్పత్తి అవుతాయని మీకు మాత్రమే తెలుసు.
एक हैक्टेयर के खेत में आम तौर पर एक-डेढ़ Ïक्वटल गेहूँ बीज के रूप में बोए जाते हैं। ," సాధారణంగా, హెక్టార్ల పొలంలో ఒకటిన్నర క్వింటాళ్ల గోధుమలు విత్తుతారు."
तीनचार महीने बाद हमें लगभग 20-25 Ïक्वटल गेहूँ प्राप्त होता है। ," మూడు నెలల తరువాత, మనకు 20-25 Ï క్వాటల్ గోధుమలు లభిస్తాయి."
गेहूँ के अलावा हमें ढेर सारा भूसा भी मिलता है। ," గోధుమలే కాకుండా, మనకు చాలా గడ్డి కూడా వస్తుంది."
इसी प्रकार आम की एक गुठली से उगा पौधा देखते-देखते आम का एक बड़ा पेड़ बन जाता है। ," అదేవిధంగా, మామిడి మొక్కను పెంచడం ద్వారా మామిడి చెట్టు పెద్ద మామిడి అవుతుంది."
"इतना मोटा तना, इतनी सारी पत्तियाँ और हर साल ढेर सारे रस भरे आम आखिर कहाँ से आते हैं! अपनी बात करें तो एक बच्चे को बड़ा होने के लिए दोनों समय कितना भोजन करना पड़ता है? "," ఇంత మందపాటి కాండం ఎక్కడ నుండి వస్తుంది, ప్రతి సంవత్సరం చాలా ఆకులు మరియు మామిడి పండ్లు వస్తాయి! రెండు సార్లు పిల్లలకి ఎంత ఆహారం పెరగాలి అనే దాని గురించి మాట్లాడుతున్నారా?"
तो फिर ये पेड़-पौधे बिना खाएपिए इतने बड़े कैसे हो जाते हैं? , అప్పుడు ఈ చెట్లు మరియు మొక్కలు తినకుండా ఎలా పెద్దవి అవుతాయి?
"इतना गेहूँ, भूसा और फल आते कहाँ से हैं? "," ఇంత గోధుమలు, గడ్డి, పండ్లు ఎక్కడ నుండి వస్తాయి?"
"ज़मीन में से, डाले गए पानी में से, या फिर हवा में से? "," భూమి నుండి, నీటి నుండి, లేదా గాలి నుండి?"
इस सवाल पर लोग पुराने ज़माने से ही सोचने लगे थे। , ప్రజలు ఈ ప్రశ్నపై పాత కాలం నుండి ఆలోచించడం ప్రారంభించారు.
पहले लोगों को लगता था कि पेड़-पौधों को अपनी वृद्धि के लिए यह सारा पदार्थ मिट्टी से मिलता है। , మొక్కలు తమ పెరుగుదలకు నేల నుండి ఈ పదార్థాలన్నింటినీ పొందుతాయని పూర్వపు ప్రజలు భావించేవారు.
प्रसिद्ध ग्रीक दार्शनिक-वैज्ञानिक अरस्तू  का भी ऐसा ही विचार था कि पौधों में जन्तुओं के समान पाचक अंग नहीं होते। , ప్రసిద్ధ గ్రీకు తత్వవేత్త-శాస్త్రవేత్త అరిస్టాటిల్  కూడా మొక్కలకు జంతువుల వంటి జీర్ణ అవయవాలు ఉండవని అదే అభిప్రాయాన్ని కలిగి ఉన్నారు.
अत: वे मिट् टी में घुले सड़े-गले पदार्थ भोजन के रूप में प्राप्त करते है। ," అందువల్ల, వారు నేలలో కుళ్ళిన పదార్థాన్ని ఆహారంగా పొందుతారు."
परन्तु किसी ने भी इसकी जाँच नहीं की थी। , కానీ ఎవరూ దీనిని దర్యాప్తు చేయలేదు.
फिर काफी साल बाद बेल्जियम के एक व्यक्ति ने इस बात को जाँचने की सोची। ," అప్పుడు, చాలా సంవత్సరాల తరువాత, ఒక బెల్జియన్ వ్యక్తి దీనిపై దర్యాప్తు చేయాలని అనుకున్నాడు."
उसने एक प्रयोग किया जो पूरे पाँच साल चला। , ఐదేళ్ల పాటు కొనసాగిన ఒక ప్రయోగం చేశాడు.
इस पौधे का वज़न निकला पूरा 74 किलोग्राम। , ఈ మొక్క బరువు 74 కిలోలు.
फिर उसने गमले की मिट् टी को सुखाकर तोला। , అప్పుడు అతను మట్టి కుండను ఎండబెట్టి బరువు పెట్టాడు.
इसका वज़न निकला 89 किलोग्राम 944 ग्राम। , దీని బరువు 89 కిలోల 944 గ్రాములు.
प्रयोग के शुरू में 90 किलोग्राम मिट्टी ली थी। , ప్రయోగం ప్రారంభంలో 90 కిలోల మట్టి తీసుకోబడింది.
पाँच साल में मिट्टी के वज़न में मात्र 56 ग्राम की कमी आई। , ఐదేళ్లలో నేల బరువు 56 గ్రాములు మాత్రమే తగ్గింది.
दूसरी ओर पौधे का वज़न 71.732 किलोग्राम बढ़ गया था। , మరోవైపు మొక్క బరువు 71.732 కిలోలు పెంచారు.
इस प्रयोग के आधार पर तुम क्या निष्कर्ष निकालोगे? , ఈ ప్రయోగం ఆధారంగా మీరు ఏమి ముగించారు?
"पौधे की वृद्धि के लिए सारा पदार्थ मिट्टी से आया होगा, क्या ऐसा मानना सही होगा? "," మొక్కల పెరుగుదలకు అన్ని పదార్థాలు నేల నుండి వచ్చి ఉండాలి, దీనిని to హించడం సరైనదేనా?"
अपने उत्तर का कारण भी बताओ। , మీ సమాధానానికి కూడా కారణాలు చెప్పండి.
फॉन हेल्मॉन्ट ने तो यह प्रयोग पाँच साल तक किया था। ,  ఫోన్ హెల్మాంట్ ఐదేళ్లపాటు ఈ ప్రయోగం చేశాడు.
परन्तु एक प्रयोग तो कई घरों में ऐसे ही चलता रहता है। , కానీ చాలా ఇళ్లలో ఒక ప్రయోగం ఇలాగే సాగుతుంది.
तुमने मनीप्लांट का नाम तो सुना ही होगा। , మీరు మనీప్లాంట్ పేరును తప్పక విన్నారు.
इसे सजावट के लिए घरों में पानी भरी शीशियों और फ्यूज़ बल्बों में लगाया जाता है। , అలంకరణ కోసం నీటితో నిండిన కుండలు మరియు ఫ్యూజ్ బల్బులలో ఇళ్లలో ఇది వర్తించబడుతుంది.
यहाँ यह बड़े आराम से बढ़ता रहता है। , ఇక్కడ ఇది చాలా తేలికగా పెరుగుతూనే ఉంటుంది.
यहाँ तो मिट्टी भी नहीं है। , ఇక్కడ కూడా నేల లేదు.
तो फिर इसे पोषण कहाँ से मिलता होगा? , అప్పుడు దాని పోషణ ఎక్కడ లభిస్తుంది?
क्या तुमने अपने आसपास नदी-तालाब में कोई अन्य ऐसा पौधा देखा है जो पानी पर तैरता हो और जिसका ज़मीन से कोई सम्पर्क न हो। , మీ చుట్టూ ఉన్న నది మరియు చెరువులో నీటి మీద తేలియాడే మరియు భూమితో ఎటువంటి సంబంధం లేని ఇతర మొక్కలను మీరు చూశారా?
यदि देखा हो तो उसके बारे में सबको बताओ। ," మీరు చూసినట్లయితే, దాని గురించి అందరికీ చెప్పండి."
सोचकर बताओ कि क्या सभी पौधों की वृद्धि के लिए मिट्टी ज़रूरी है? , అన్ని మొక్కల పెరుగుదలకు నేల అవసరమా అని ఆలోచించి చెప్పండి?
तो क्या पानी ही पौधों का भोजन है? , కాబట్టి నీరు మొక్కల ఆహారమా?
तुम्हारा निष्कर्ष जो भी हो मगर फॉन हेल्मॉन्ट ने निम्नलिखित निष्कर्ष निकाले थे: 1. ," మీ తీర్మానం ఏమైనప్పటికీ, ఫోన్ హెల్మాంట్ ఈ క్రింది తీర్మానాలు చేసాడు: 1."
पौधों की वृद्धि के लिए पदार्थ मिट्टी से नहीं आता। , మొక్కల పెరుగుదలకు నేల నుండి నేల రాదు.
2,2
पौधे की वृद्धि उसे मिलने वाले पानी से होती है। , మొక్క అందుకున్న నీటి నుండి పెరుగుతుంది.
क्या फॉन हेल्मॉन्ट की ये बातें पूरी तरह सही हैं? , ఫోన్ హెల్మాంట్ రాసిన ఈ విషయాలు పూర్తిగా సరైనవేనా?
इसका पता तुम्हें आगे चलेगा। , ఇది మీకు మరింత తెలుస్తుంది.
प्रिस्टले का पहला प्रयोग फॉन हेल्मॉन्ट के प्रयोग के बाद करीब 100 साल तक किसी ने पौधों के पोषण के सवाल पर ध्यान नहीं दिया। ," ప్రీస్ట్లీ యొక్క మొట్టమొదటి ప్రయోగం, ఫాన్ హెల్మాంట్ తర్వాత దాదాపు 100 సంవత్సరాలు, మొక్కల పోషణ ప్రశ్నను ఎవరూ గమనించలేదు."
सन् 1771 में जोसेफ प्रिस्टले  द्वारा किए गए प्रयोगों से इस मामले में कई नई जानकारियाँ मिलीं। ," 1771 లో, జోసెఫ్ ప్రీస్ట్లీ  చేసిన ప్రయోగాలు ఈ విషయంలో చాలా కొత్త సమాచారాన్ని అందించాయి."
वैसे प्रिस्टले ने ये प्रयोग पौधों के पोषण को समझने के उद्देश्य से नहीं किए थे। ," అయినప్పటికీ, మొక్కల పోషణను అర్థం చేసుకోవటానికి ప్రీస్ట్లీ ఈ ప్రయోగాలు చేయలేదు."
वे वास्तव में हवा में उपस्थित गैसों के बारे में जानना चाहते थे। , వారు నిజంగా గాలిలో ఉన్న వాయువుల గురించి తెలుసుకోవాలనుకున్నారు.
113,113
तुमने गैसों के अध्याय में प्रिस्टले का एक प्रयोग किया भी है। , మీరు వాయువులపై అధ్యాయంలో ప్రీస్ట్లీని కూడా ఉపయోగించారు.
जब हम एक मोमबत्ती को जलाकर उस पर कोई बीकर ढँक देते हैं तो थोड़ी देर में मोमबत्ती बुझ जाती है। ," మేము ఒక కొవ్వొత్తి వెలిగించి దానిపై బీకర్‌ను కవర్ చేసినప్పుడు, కొవ్వొత్తి కొద్దిసేపట్లో ఆరిపోతుంది."
मोमबत्ती क्यों बुझ जाती है? , కొవ్వొత్తి ఎందుకు చల్లారు?
हम जानते हैं कि मोमबत्ती के जलने में ऑक्सीजन गैस खर्च हो जाती है और कार्बन डाईऑक्साइड बनती है। ,  కొవ్వొత్తులను కాల్చడంలో ఆక్సిజన్ వాయువు ఖర్చు అవుతుందని మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉత్పత్తి అవుతుందని మాకు తెలుసు.
प्रिस्टले ने जब यह प्रयोग किया था तब कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन के बारे में किसी को पता नहीं था। , ప్రీస్ట్లీ ఈ ప్రయోగం చేసినప్పుడు కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ గురించి ఎవరికీ తెలియదు.
प्रिस्टले ने निष्कर्ष निकाला था कि जलने की क्रिया से बीकर के अन्दर की हवा अशुद्ध हो जाती है। , బర్నింగ్ చర్య వల్ల బీకర్ లోపల గాలి అశుద్ధమని ప్రీస్ట్లీ తేల్చిచెప్పారు.
इस अशुद्ध हवा में मोमबत्ती नहीं जल सकती। , ఈ అపరిశుభ్రమైన గాలిలో కొవ్వొత్తి వెలిగించలేము.
प्रिस्टले का दूसरा प्रयोग प्रिस्टले ने एक छोटे चूहे को बीकर से ढँक दिया। , ప్రీస్ట్లీ యొక్క రెండవ ప్రయోగం ప్రీస్ట్లీ ఒక చిన్న ఎలుకను బీకర్‌తో కప్పాడు.
"जैसी कि उम्मीद थी, थोड़ी देर में मोमबत्ती बुझ गई। "," Expected హించిన విధంగా, కొవ్వొత్తి తక్కువ సమయంలో ఆరిపోయింది."
अब प्रिस्टले ने इस बीकर में पुदीने की एक टहनी डाल दी। , ఇప్పుడు ప్రీస్ట్లీ ఈ బీకర్లో పుదీనా యొక్క మొలకను ఉంచాడు.
टहनी डालते वक्त यह सावधानी रखी कि बीकर के अन्दर की हवा और बाहर की हवा आपस में मिलने न पाएँ। ," కొమ్మను చొప్పించేటప్పుడు, బీకర్ లోపల గాలి మరియు బయటి గాలిని కలపకూడదని హెచ్చరించారు."
114,114
दस दिन बाद जब मोमबत्ती को फिर से जलाया गया तो वह जलने लगी। ," పది రోజుల తరువాత, కొవ్వొత్తి మళ్ళీ వెలిగించినప్పుడు, అది కాలిపోవడం ప్రారంభమైంది."
मोमबत्ती को जलाने के लिए बीकर को नहीं हटाया गया था। , కొవ్వొత్తి వెలిగించటానికి బీకర్ తొలగించబడలేదు.
बाहर से ही लेंस की मदद से उसे जलाया गया था। , ఇది బయటి నుండి కటకముల సహాయంతో వెలిగించబడింది.
पहली बार मोमबत्ती को जलाने पर वह बुझ क्यों गई थी? , ఆమె మొదట కొవ్వొత్తి వెలిగించినప్పుడు ఆమె ఎందుకు చల్లారు?
मोमबत्ती के जलने के कारण बीकर में कौन-सी गैस भर गई होगी? ,  కొవ్వొత్తి కాల్చడం వల్ల బీకర్‌లో ఏ వాయువు నిండి ఉంటుంది?
फिर दूसरी बार मोमबत्ती क्यों जलने लगी? ,  అప్పుడు కొవ్వొత్తి రెండవ సారి ఎందుకు కాల్చడం ప్రారంభించింది?
उसे दुबारा से जलने के लिए ऑक्सीजन कहाँ से मिली होगी? , మళ్ళీ కాల్చడానికి అతనికి ఆక్సిజన్ ఎక్కడ దొరుకుతుంది?
बीकर के अन्दर भरी कार्बन डाईऑक्साइड कहाँ चली गई? ,  బీకర్ లోపల కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఎక్కడికి వెళ్ళింది?
प्रिस्टले के तीनों प्रयोगों का सारांश अपने शब्दों में लिखो। ,  ప్రీస్ట్లీ యొక్క మూడు ప్రయోగాల సారాంశాన్ని మీ స్వంత మాటలలో రాయండి.
इन प्रयोगों के आधार पर वातावरण में पेड़-पौधों की भूमिका के बारे में तुम क्या कह सकते हो? ,"  ఈ ప్రయోగాల ఆధారంగా, వాతావరణంలో మొక్కల పాత్ర గురించి మీరు ఏమి చెప్పగలరు?"
क्या तुम सोच सकते हो कि उस ज़माने में यह प्रयोग कितना महत्वपूर्ण रहा होगा? ,  ఈ రోజుల్లో ఈ ప్రయోగం ఎంత ముఖ్యమో మీరు Can హించగలరా?
प्रिस्टले ने निष्कर्ष निकाला था कि पुदीने ने हवा को फिर से शुद्ध कर दिया है। , పుదీనా మళ్ళీ గాలిని శుద్ధి చేసిందని ప్రీస్ట్లీ తేల్చిచెప్పాడు.
आज हम कह सकते हैं कि मोमबत्ती के जलने से ऑक्सीजन खर्च हो गई थी और कार्बन डाईऑक्साइड बन गई थी। , ఈ రోజు మనం కొవ్వొత్తి దహనం చేయడం వల్ల ఆక్సిజన్ ఖర్చవుతుంది మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ అయింది.
पुदीने की टहनी ने इस कार्बन डाईऑक्साइड का इस्तेमाल करके ऑक्सीजन पैदा की। , పుదీనా శాఖ ఈ కార్బన్ డయాక్సైడ్ను ఆక్సిజన్ ఉత్పత్తి చేయడానికి ఉపయోగించింది.
इसलिए मोमबत्ती फिर जल सकी। , అందువల్ల కొవ్వొత్తి మళ్లీ కాలిపోతుంది.
प्रिस्टले ने अपने प्रयोग के आधार पर बताया कि सारे हरे पेड़-पौधों में यह गुण होता है। , అన్ని ఆకుపచ్చ చెట్లు మరియు మొక్కలకు ఈ ఆస్తి ఉందని ప్రీస్ట్లీ తన ప్రయోగం ఆధారంగా చెప్పాడు.
वे ही पूरी पृथ्वी के वातावरण को शुद्ध करते रहते हैं। , వారు మొత్తం భూమి యొక్క వాతావరణాన్ని శుద్ధి చేస్తూనే ఉన్నారు.
आओ प्रिस्टले जैसा एक प्रयोग हम भी करें प्रिस्टले ने जो प्रयोग किया था उसे थोड़े अलग ढंग से हम भी कर सकते हैं। ," రండి, ప్రీస్ట్లీ వంటి ప్రయోగం కూడా చేద్దాం, ప్రీస్ట్లీ చేసిన వేరే విధంగా కూడా మనం ప్రయోగం చేయవచ్చు."
"प्रयोग 1 एक बीकर, एक परखनली और एक कीप लो। "," ప్రయోగం 1 బీకర్, టెస్ట్ ట్యూబ్ మరియు గరాటు తీసుకోండి."
इस प्रयोग के लिए बीकर व कीप दोनों पारदर्शी होना चाहिए। , ఈ ప్రయోగం కోసం బీకర్ మరియు గరాటు రెండూ పారదర్శకంగా ఉండాలి.
पानी में उगने वाले किसी पौधे की कुछ टहनियाँ भी लाओ। , నీటిలో పెరిగే మొక్క యొక్క కొన్ని కొమ్మలను తీసుకురండి.
इन टहनियों को पानी में ही रखकर लाना ताकि वे सूखें नहीं। , ఈ కొమ్మలను ఎండిపోకుండా నీటిలో తీసుకురండి.
बीकर में पानी भर लो। , బీకర్‌ను నీటితో నింపండి.
पानी में एक चुटकी खाने का सोडा  डाल दो। , నీటిలో చిటికెడు సోడా  జోడించండి.
अब कीप के अन्दर पानी के पौधे की कुछ टहनियाँ डालकर चित्र के अनुसार जमाओ। ," ఇప్పుడు గరాటు లోపల నీటి మొక్క యొక్క కొన్ని కొమ్మలను ఉంచి, చిత్రం ప్రకారం సేకరించండి."
एक परखनली को पूरा पानी से भरकर कीप की नली पर रखो। , ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను పూర్తి నీటితో నింపి గరాటు గొట్టంలో ఉంచండి.
ऐसा करते हुए ध्यान रखना कि परखनली का पानी गिरना नहीं चाहिए। ," ఇలా చేస్తున్నప్పుడు, టెస్ట్ ట్యూబ్ నీరు పడకుండా జాగ్రత్త వహించండి."
इस उपकरण को धूप में रख दो। , ఈ పరికరాన్ని ఎండలో ఉంచండి.
ऐसा ही एक और उपकरण जमाओ। , అలాంటి మరొక సాధనాన్ని ఉంచండి.
इसमें पौधे की टहनियाँ मत डालना। , అందులో మొక్కల కొమ్మలను ఉంచవద్దు.
इसे भी धूप में रख दो। , ఎండలో కూడా ఉంచండి.
115,115
क्या पौधे में से बुलबुले निकल रहे हैं? , మొక్క నుండి బుడగలు బయటకు వస్తున్నాయా?
जिस उपकरण में टहनियाँ नहीं रखी थीं क्या उसमें भी बुलबुले बन रहे हैं? ,  కొమ్మలను ఉంచని పరికరంలో బుడగలు ఉన్నాయా?
लगभग 1 घण्टे तक इस उपकरण को धूप में रखा रहने दो। ,  ఈ పరికరాన్ని ఎండలో సుమారు 1 గంట పాటు ఉంచండి.
परखनली जब बुलबुलों से आधी से ज़्यादा भर जाए तब हम जाँचेंगे कि ये बुलबुले किस गैस के हैं। ," టెస్ట్ ట్యూబ్ సగం కంటే ఎక్కువ బుడగలతో నిండినప్పుడు, ఈ బుడగలు ఏ వాయువుకు చెందినవో మేము తనిఖీ చేస్తాము."
परखनली के आधी से ज़्यादा गैस से भर जाने पर इसे पानी में ही उलटा रखते हुए इसके मुँह को एक कॉर्क से बन्द कर दो। ," టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో సగానికి పైగా గ్యాస్‌తో నిండినప్పుడు, నోటిని కార్క్‌తో మూసివేసి, నీటిలో విలోమంగా ఉంచండి."
कॉर्क न हो तो अँगूठे से भी मुँह बन्द किया जा सकता है। ," కార్క్ లేకపోతే, బొటనవేలు కూడా మూసివేయబడుతుంది."
मुँह बन्द रखते हुए परखनली को सीधा करो। ," నోరు మూసుకుని, పరీక్ష గొట్టాన్ని నిఠారుగా ఉంచండి."
अब एक अगरबत्ती सुलगाओ। , ఇప్పుడు ధూపం కర్రలను వెలిగించండి.
परखनली का मुँह खोलकर उसमें सुलगती हुई अगरबत्ती डालो। ," పరీక్ష గొట్టం యొక్క నోరు తెరిచి, అందులో ధూమపాన ధూపం కర్రలను పోయాలి."
अगरबत्ती इस तरह डालना कि उसका सिरा पानी को न छुए। , ధూపం కర్రలను దాని చివర నీటిని తాకని విధంగా పోయాలి.
क्या हुआ? , ఏమైంది?
परखनली में कौन-सी गैस है? , పరీక్ష గొట్టంలో ఏ వాయువు ఉంది?
यह गैस कहाँ से आई? ,  ఈ వాయువు ఎక్కడ నుండి వచ్చింది?
इसमें पौधे की क्या भूमिका है? , ఇందులో మొక్కల పాత్ర ఏమిటి?
इस प्रयोग में हमने जलीय पौधे का उपयोग अपनी सुविधा के लिए किया था। ,  ఈ ప్రయోగంలో మేము మా సౌలభ్యం కోసం జల మొక్కను ఉపయోగించాము.
"पर जैसे कि तुमने प्रिस्टले के तीसरे प्रयोग में देखा था, यह क्रिया सभी पेड़-पौधे करते हैं। "," ప్రీస్ట్లీ యొక్క మూడవ ప్రయోగంలో మీరు చూసినట్లుగా, అన్ని చెట్లు మరియు మొక్కలు ఈ చర్యను చేస్తాయి."
प्रिस्टले के प्रयोग की परेशानी प्रिस्टले ने पुदीने की टहनी से जो प्रयोग किया वह बहुत महत्वपूर्ण था। , ప్రీస్ట్లీ యొక్క ప్రయోగంలో సమస్యలు ప్రీస్ట్లీ పుదీనా మొలకతో ఉపయోగించిన ప్రయోగం చాలా ముఖ్యమైనది.
जब कोई इतना महत्वपूर्ण प्रयोग होता है तो अन्य वैज्ञानिक उसे खुद करके देखते हैं। ," అటువంటి ముఖ్యమైన ప్రయోగం ఉన్నప్పుడు, ఇతర శాస్త్రవేత్తలు దీనిని స్వయంగా ప్రయత్నిస్తారు."
कई वैज्ञानिकों ने प्रिस्टले का प्रयोग दोहराया। , చాలామంది శాస్త్రవేత్తలు ప్రీస్ట్లీ యొక్క ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేశారు.
मगर इसमें काफी परेशानियाँ आने लगीं। , కానీ అందులో చాలా సమస్యలు మొదలయ్యాయి.
सब लोगों को वही परिणाम नहीं मिलते थे जो प्रिस्टले को मिले थे। , ప్రీస్ట్లీకి లభించిన ఫలితాలను అందరికీ అందలేదు.
कभी प्रयोग सफल हो जाता तो कभी असफल रह जाता। ," కొన్నిసార్లు ప్రయోగం విజయవంతమైంది, కొన్నిసార్లు అది విఫలమైంది."
आखिर गड़बड़ी कहाँ थी? , గజిబిజి ఎక్కడ ఉంది?
पूरे मामले की बारीकी से छानबीन करने का काम एक अन्य वैज्ञानिक ने किया। , మరో శాస్త్రవేత్త మొత్తం విషయాన్ని నిశితంగా పరిశోధించారు.
उसका नाम था यान इन्गेनहोज़ । , అతని పేరు యాన్ ఎంగెన్‌హోజ్ .
इन्गेनहोज़ ने प्रिस्टले के प्रयोग को अलग-अलग परिस्थितियों में करके देखा। , ఎంగెన్‌హోస్ వివిధ పరిస్థితులలో ప్రీస్ట్లీ యొక్క ప్రయోగాన్ని చూశాడు.
इन्गेनहोज़ ने देखा कि हवा को ‘शुद्ध’ करने का काम सिर्फ पौधों के हरे भाग  ही करते हैं। , మొక్కల యొక్క ఆకుపచ్చ భాగాలు  మాత్రమే గాలిని 'శుద్ధి చేసే' పనిని చేస్తాయని ఎంగెన్‌హోస్ గమనించారు.
इन्गेनहोज़ ने दूसरी बात यह देखी कि पत्तियाँ हवा को ‘शुद्ध’ करने का काम सिर्फ रोशनी में ही करती हैं। , ఆకులు కాంతిలో మాత్రమే గాలిని 'శుద్ధి చేసే' పనిని ఇంజెన్‌హోస్ గమనించాడు.
अँधेरे में वे भी हवा को ‘अशुद्ध’ बनाती हैं। , వారు కూడా చీకటిలో గాలిని 'అపరిశుభ్రంగా' చేస్తారు.
अर्थात इन्गेनहोज़ ने पाया कि हरी पत्तियाँ प्रकाश की उपस्थिति में हवा की कार्बन डाईऑक्साइड का उपयोग करके ऑक्सीजन छोड़ती हैं। ," అంటే, ఆకుపచ్చ ఆకులు కాంతి సమక్షంలో గాలి యొక్క కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉపయోగించి ఆక్సిజన్‌ను విడుదల చేస్తాయని ఎంజెన్‌హోస్ కనుగొన్నారు."
"परन्तु रोशनी के अभाव में पौधे भी वही करते हैं जो जन्तु श्वसन में करते हैं, अर्थात् ऑक्सीजन का उपयोग करते हैं और कार्बन डाईऑक्साइड छोड़ते हैं। "," కానీ కాంతి లేనప్పుడు, మొక్కలు జంతువులు శ్వాసక్రియలో చేసే పనిని కూడా చేస్తాయి, అనగా అవి ఆక్సిజన్‌ను ఉపయోగిస్తాయి మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్‌ను విడుదల చేస్తాయి."
116,116
इन्गेनहोज़ द्वारा दोहराए गए प्रिस्टले के प्रयोग से एक बात बहुत स्पष्ट रूप से पता चली कि प्रयोग से एक समान परिणाम तभी मिलते हैं जब वे समान परिस्थितियों में किए जाएँ। ," ఎంగెన్‌హోస్ యొక్క పునరావృత ప్రీస్ట్లీ ప్రయోగం ద్వారా చాలా స్పష్టంగా వెల్లడైన విషయం ఏమిటంటే, ఈ ప్రయోగం ఇలాంటి పరిస్థితులలో జరిగితేనే ఇలాంటి ఫలితాలను ఇస్తుంది."
अत: प्रयोग को परखने के लिए इन बातों का ध्यान रखना बहुत ज़रूरी है। ," అందువల్ల, ప్రయోగాన్ని పరీక్షించడానికి ఈ విషయాలను గుర్తుంచుకోవడం చాలా ముఖ్యం."
रोशनी का असर: प्रयोग 2 तुमने प्रयोग 1 में पौधों द्वारा ऑक्सीजन का बनना देखा था। , కాంతి ప్రభావం: ప్రయోగం 2 ప్రయోగం 1 లో మొక్కల ద్వారా ఆక్సిజన్ ఏర్పడడాన్ని మీరు చూశారు.
अब इस प्रयोग में थोड़ा परिवर्तन करो। , ఇప్పుడు ఈ ప్రయోగంలో కొన్ని మార్పులు చేయండి.
उपकरण को धूप में रखने की बजाय छाया में रख दो। , పరికరాన్ని ఎండలో కాకుండా నీడలో ఉంచండి.
क्या बुलबुलों के बनने की गति पर कुछ असर हुआ? , బుడగ ఏర్పడే వేగం మీద ఏమైనా ప్రభావం చూపిందా?
अब बीकर को एक काले कागज़ या कपड़े से ढँक दो। ,  ఇప్పుడు బీకర్‌ను నల్ల కాగితం లేదా వస్త్రంతో కప్పండి.
कुछ देर बाद कपड़ा/कागज़ हटाकर देखो कि क्या अभी बुलबुले बन रहे हैं? ," కొంత సమయం తరువాత వస్త్రం / కాగితం తీసివేసి, ఇప్పుడు బుడగలు ఏర్పడుతున్నాయా అని చూడండి?"
हवा से भोजन? , గాలి నుండి ఆహారం?
पहले हमने फॉन हेल्मॉन्ट का प्रयोग देखा। , మొదట మేము ఫోన్ హెల్మాంట్ వాడకాన్ని చూశాము.
उससे निष्कर्ष निकलता है कि पौधों को भोजन पानी से मिलता है। , మొక్కలు నీటి నుండి ఆహారాన్ని పొందుతాయనే నిర్ధారణకు ఇది దారితీస్తుంది.
हैं। , హుహ్.
ये पेड़-पौधों में भी तो होते हैं। , చెట్లు మరియు మొక్కలలో కూడా ఇవి సంభవిస్తాయి.
तो ये सारे पदार्थ कहाँ से आते हैं? , కాబట్టి ఈ పదార్ధాలన్నీ ఎక్కడ నుండి వచ్చాయి?
वास्तव में एक बार मण्ड बन जाने पर उससे अन्य सारे पदार्थ पौधों में बन सकते हैं। ," వాస్తవానికి ఒక మాండ్ ఏర్పడిన తర్వాత, అన్ని ఇతర పదార్థాలు మొక్కలలో ఏర్పడతాయి."
इनके अलावा भी पौधों को कई और पोषक तत्वों की ज़रूरत होती है। ," ఇవి కాకుండా, మొక్కలకు ఇంకా చాలా పోషకాలు అవసరం."
"इनमें प्रमुख पोषक तत्व नाइट्रोजन, पोटेशियम व फॉस्फोरस हैं। "," వీటిలో ప్రధాన పోషకాలు నత్రజని, పొటాషియం మరియు భాస్వరం."
इनके अलावा कुछ अन्य पोषक तत्वों की ज़रूरत कम मात्रा में होती है। ," ఇవి కాకుండా, మరికొన్ని పోషకాలు తక్కువ పరిమాణంలో అవసరమవుతాయి."
इसलिए इन्हें सूक्ष्म पोषक तत्व कहते हैं। , అందువల్ల వీటిని సూక్ష్మపోషకాలు అంటారు.
हम इन पोषक तत्वों के बारे में अभी कोई प्रयोग तो नहीं कर पाएँगे। , మేము ప్రస్తుతం ఈ పోషకాల గురించి ఎటువంటి ప్రయోగాలు చేయలేము.
जन्तुओं और पौधों का सम्बन्ध: भोजन ाृंखला यह कितनी बड़ी बात है कि पौधे स्वयं के लिए तो भोजन बनाते ही हैं साथ में जन्तुओं का भी पोषण करते हैं। ," జంతువులు మరియు మొక్కల సంబంధం: ఆహార గొలుసు అంత పెద్ద విషయం, మొక్కలు తమకు తాముగా ఆహారాన్ని తయారు చేసుకోవడమే కాక, జంతువులను పోషించుకుంటాయి."
अत: भोजन के माध्यम से जन्तुओं और पौधों का एक सीधा सम्बन्ध है। ," అందువల్ల, ఆహారం ద్వారా జంతువులు మరియు మొక్కల మధ్య ప్రత్యక్ష సంబంధం ఉంది."
इसे एक चित्र के द्वारा समझाया जा सकता है। , దీనిని రేఖాచిత్రం ద్వారా వివరించవచ్చు.
पेड़-पौधों और जन्तुओं का एक सम्बन्ध प्रकाश संश्लेषण और श्वसन का भी है। , కిరణజన్య సంయోగక్రియ మరియు శ్వాసక్రియలో మొక్కలు మరియు జంతువుల సంబంధం కూడా ఉంది.
"पेड़-पौधे, जीव-जन्तु सब श्वसन करते हैं। "," చెట్లు, మొక్కలు, జంతువులు అన్నీ .పిరి పీల్చుకుంటాయి."
"हाँ, यह बात ध्यान में रखने की है कि पेड़-पौधे भी श्वसन करते हैं और उनका श्वसन बिलकुल वैसा ही होता है जैसा जन्तुओं का होता है। "," అవును, చెట్లు మరియు మొక్కలు కూడా he పిరి పీల్చుకుంటాయని మరియు వాటి శ్వాసక్రియ జంతువుల మాదిరిగానే ఉంటుందని గుర్తుంచుకోవాలి."
यानी पेड़121 , అంటే చెట్టు 121
पौधे भी श्वसन में ऑक्सीजन खर्च करते हैं और कार्बन डाईऑक्साइड पैदा करते हैं। , మొక్కలు కూడా ఆక్సిజన్‌ను శ్వాసక్రియలో ఖర్చు చేస్తాయి మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తాయి.
यह क्रिया दिन-रात चौबीस घण्टे चलती रहती है। , ఈ ప్రక్రియ పగలు మరియు రాత్రి ఇరవై నాలుగు గంటలు కొనసాగుతుంది.
सारे सजीवों  के श्वसन से वातावरण में कार्बन डाईऑक्साइड की मात्रा बढ़ती है। , అన్ని జీవుల యొక్క శ్వాసక్రియ  వాతావరణంలో కార్బన్ డయాక్సైడ్ మొత్తాన్ని పెంచుతుంది.
दिन के उजाले में क्लोरोफिल की मदद से पौधे कार्बन डाईऑक्साइड का उपयोग करके वातावरण में ऑक्सीजन छोड़ देते हैं। ," పగటిపూట క్లోరోఫిల్ సహాయంతో, మొక్కలు కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉపయోగించి వాతావరణంలోకి ఆక్సిజన్‌ను విడుదల చేస్తాయి."
क्रियाओं की गति पर असर डालने वाले कारक अन्य भी हैं। , క్రియల వేగాన్ని ప్రభావితం చేసే ఇతర అంశాలు కూడా ఉన్నాయి.
इनमें प्रमुख रूप से उत्प्रेरकों का नाम लिया जा सकता है। , ప్రధాన ఉత్ప్రేరకాలను వాటిలో పెట్టవచ్చు.
123,123
"उत्प्रेरक ऐसे पदार्थ होते हैं जो रासायनिक क्रिया की गति को प्रभावित करते हैं, यद्यपि वे स्वयं उस क्रिया में भाग नहीं लेते। "," ఉత్ప్రేరకాలు రసాయన చర్య యొక్క వేగాన్ని ప్రభావితం చేసే పదార్థాలు, అయినప్పటికీ అవి ఆ చర్యలో పాల్గొనవు."
इनकी बात प्रस्तुत अध्याय में नहीं की गई है। , సమర్పించిన అధ్యాయంలో అవి ప్రస్తావించబడలేదు.
बात को एक ठोस बुनियाद मिली थी। , చర్చకు దృ foundation మైన పునాది ఉంది.
यदि हमारे पास एक अच्छी रासायनिक तुला हो तो हम भी इन प्रयोगों को मात्रात्मक ढंग से करके विद्युत के बारे में काफी कुछ सीख सकते हैं। ," మనకు మంచి రసాయన సమతుల్యత ఉంటే, ఈ ప్రయోగాలను పరిమాణాత్మకంగా చేయడం ద్వారా విద్యుత్ గురించి చాలా నేర్చుకోవచ్చు."
जैसे यदि ऋण इलेक्ट्रोड पर ताँबा जमा हो रहा है तो हम क्रिया से पहले और क्रिया के बाद उस इलेक्ट्रोड को तौलकर पता कर सकते हैं कि कितना ताँबा जमा हुआ है। ," ఉదాహరణకు, రాగి ప్రతికూల ఎలక్ట్రోడ్‌లో జమ అయితే, చర్యకు ముందు మరియు ఆ ఎలక్ట్రోడ్‌ను బరువు పెట్టడం ద్వారా చర్య తర్వాత రాగి ఎంత జమ అవుతుందో తెలుసుకోవచ్చు."
यही क्रिया किसी अन्य धातु के साथ करके उनके बीच तुल्यता का पता कर सकते हैं। ," అదే చర్యను మరొక లోహంతో చేయడం ద్వారా, వాటి మధ్య సమానత్వాన్ని కనుగొనవచ్చు."
यानी हम यह पता करने की कोशिश कर सकते हैं कि क्या बराबर मात्रा में विद्युत प्रवाहित करने पर विभिन्न धातुओं की बराबर मात्रा जमा होती है। ," అంటే, ఒకే రకమైన కరెంట్‌పై వేర్వేరు లోహాల సమాన మొత్తాలు పేరుకుపోతాయో లేదో తెలుసుకోవడానికి మనం ప్రయత్నించవచ్చు."
विद्युत अपघटन की मदद से ही पानी का रासायनिक संघटन पता किया गया था। , విద్యుత్ కుళ్ళిపోయే సహాయంతో నీటి రసాయన కూర్పు నిర్ణయించబడింది.
एक बार रासायनिक क्रियाओं का अनुभव हो जाने के बाद बच्चे विभिन्न स्थितियों में रासायनिक क्रियाएँ देख पाते हैं। ," రసాయన ప్రతిచర్యలు అనుభవించిన తర్వాత, పిల్లలు వివిధ పరిస్థితులలో రసాయన ప్రతిచర్యలను చూడగలుగుతారు."
जैसे किसी विद्युत अपघट् य पदार्थ के घोल में से बिजली प्रवाहित करने पर होने वाले रासायनिक परिवर्तन एक उदाहरण हैं। ," ఉదాహరణకు, ఎలక్ట్రోలైట్ ద్రావణం ద్వారా విద్యుత్ ప్రవాహం ప్రవహించినప్పుడు సంభవించే రసాయన మార్పులు."
अध्याय पढ़ते समय आपने देखा ही होगा कि इससे सम्बन्धित प्रयोग काफी सरल हैं और बहुत ज़्यादा सामग्री की भी ज़रूरत नहीं होती। , అధ్యాయాన్ని చదివేటప్పుడు దీనికి సంబంధించిన ప్రయోగాలు చాలా సరళమైనవి మరియు ఎక్కువ పదార్థాలు అవసరం లేదని మీరు గమనించాలి.
रासायनिक क्रिया का अवलोकन भी मुश्किल नहीं होता। , రసాయన కార్యకలాపాల పరిశీలన కూడా కష్టం కాదు.
"एक तो किसी एक इलेक्ट्राडे  पर नया पदार्थ जमा हान्े ो लगता है, दूसरे इलेक्ट्रोड के आसपास बुलबुले निकलते भी दिखाई दे सकते हैं। "," ఒక వైపు, ఒక కొత్త పదార్ధం ఎలక్ట్రోడ్‌లో పేరుకుపోయినట్లు కనిపిస్తుంది, ఇతర ఎలక్ట్రోడ్ చుట్టూ బుడగలు కూడా కనిపిస్తాయి."
ये प्रयोग करते हुए बच्चों का ध्यान ऊर्जा के रूपान्तरण की ओर भी दिलाया जा सकता है। ," ఈ ప్రయోగం చేయడం ద్వారా, పిల్లల దృష్టిని శక్తి మార్పిడి వైపు కూడా మళ్ళించవచ్చు."
इन प्रयोगों में विद्युत ऊर्जा को रासायनिक कार्य करने में प्रयुक्त किया जा रहा है। ," ఈ ప్రయోగాలలో, రసాయన పనిని చేయడానికి విద్యుత్ శక్తిని ఉపయోగిస్తున్నారు."
"दूसरे शब्दों में, विद्युत ऊर्जा रासायनिक परिवर्तन को चला सकती है। "," మరో మాటలో చెప్పాలంటే, విద్యుత్ శక్తి రసాయన మార్పుకు దారితీస్తుంది."
इसका विलोम भी सम्भव है — रासायनिक क्रियाएँ विद्युत पैदा कर सकती हैं। , దాని వ్యతిరేకత కూడా సాధ్యమే - రసాయన ప్రతిచర్యలు విద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేయగలవు.
कुछ सोचने को क्या कोई परखनली ऐसी भी है जिसमें घोल का रंग तो बदला हो मगर उसमें रखी चीज़ पर कोई असर न हुआ हो? ,"  ద్రావణం యొక్క రంగు మారిందని, కానీ దానిలో ఉంచిన వాటికి ఎటువంటి ప్రభావం ఉండదని ఆలోచించడానికి ఏదైనా పరీక్ష గొట్టం ఉందా?"
क्या कोई परखनली ऐसी भी है जिसमें रखी चीज़ पर असर तो हुआ हो मगर घोल का रंग न बदला हो? ,"  ఏదైనా పరీక్షా గొట్టం ఉందా, అది విషయం ప్రభావితం కాని ద్రావణం యొక్క రంగు మారలేదు?"
क्या घोल का रंग बदलना और उसमें रखी चीज़ पर होने वाले असर का आपस में कोई सम्बन्ध हो सकता है? ,  పరిష్కారం యొక్క రంగును మార్చడం మరియు దానిలోని అంశంపై ప్రభావం మధ్య ఏదైనా సంబంధం ఉందా?
126,126
"प्रयोग 2 आओ, अब एक और रासायनिक क्रिया का उदाहरण देखते हैं। "," ప్రయోగం 2, రసాయన చర్య యొక్క మరొక ఉదాహరణను చూద్దాం."
इस प्रयोग में हम दो पदार्थों के घोलों को आपस में मिलाकर देखेंगे कि क्या कोई नया पदार्थ बनता है। ," ఈ ప్రయోగంలో, క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడుతుందో లేదో తెలుసుకోవడానికి మేము రెండు పదార్ధాల పరిష్కారాలను కలిపి చూస్తాము."
एक परखनली में आधा चम्मच यूरिया लेकर उसमें एक-तिहाई परखनली पानी डालो। , ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో అర టీస్పూన్ యూరియాను తీసుకొని అందులో మూడో వంతు టెస్ట్ ట్యూబ్ వాటర్ ఉంచండి.
इसे अच्छे से हिलाकर घोल लो। , బాగా కదిలించు మరియు కరిగించండి.
दूसरी परखनली में आधा चम्मच ऑक्सेलिक अम्ल लेकर उसे भी एक-तिहाई परखनली पानी में घोल लो। , రెండవ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో అర టీస్పూన్ ఆక్సాలిక్ యాసిడ్ తీసుకొని మూడో వంతు టెస్ట్ ట్యూబ్ నీటిలో కరిగించండి.
क्या दोनों पदार्थ  पानी में अच्छी तरह घुलनशील हैं? , రెండు పదార్థాలు  నీటిలో బాగా కరుగుతాయా?
अब ऑक्सेलिक अम्ल के घोल को यूरिया के घोल में डाल दो। ,  ఇప్పుడు యూరియా ద్రావణంలో ఆక్సాలిక్ ఆమ్లం ద్రావణాన్ని పోయాలి.
इन दोनों घोलों को मिलाने पर जो कुछ होता है उसका वर्णन करो। , ఈ రెండు పరిష్కారాలు కలిపినప్పుడు ఏమి జరుగుతుందో వివరించండి.
क्या दोनों घोलों को मिलाने पर कोई अघुलनशील पदार्थ बना? ,  రెండు పరిష్కారాలను కలిపిన తరువాత కరగని పదార్థం ఏర్పడిందా?
क्या हम कह सकते हैं कि कोई नया पदार्थ बन गया है? ,  క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడిందని చెప్పగలమా?
अपने उत्तर का कारण भी बताओ। , మీ సమాధానానికి కూడా కారణాలు చెప్పండి.
जूना वह लेना होगा जो साधारण लोहे का बना होता है। , జునాను సాధారణ ఇనుముతో తయారు చేయాలి.
नया पदार्थ किस रूप में यूरिया व ऑक्सेलिक अम्ल से भिन्न है? , క్రొత్త పదార్ధం యూరియా మరియు ఆక్సాలిక్ ఆమ్లాల నుండి భిన్నంగా ఉంటుంది?
लोहे पर जंग: प्रयोग 3 दो प्रयोग में हमने यह देखा कि नए पदार्थ के बनने का पता कैसे चलता है। ," ఇనుముపై రస్ట్: ప్రయోగం 3 రెండు ప్రయోగాలలో, క్రొత్త పదార్థం ఎలా ఏర్పడుతుందో మనం చూశాము."
आओ अब इसका एक और उदाहरण देखते हैं। , దీనికి మరో ఉదాహరణ చూద్దాం.
लोहे पर जंग लगना तो तुमने कई बार देखा होगा। , మీరు ఇనుముపై తుప్పు పట్టడం చాలాసార్లు చూసారు.
यहाँ हम एक प्रयोग करके देखेंगे कि जंग लगने के दौरान क्या-क्या परिवर्तन होते हैं। , తుప్పు సమయంలో ఏ మార్పులు సంభవిస్తాయో చూడటానికి ఇక్కడ మేము ఒక ప్రయోగం చేస్తాము.
इस प्रयोग में थोड़ा ज़्यादा समय लगता है। , ఈ ప్రయోగం కొంచెం సమయం పడుతుంది.
इसलिए इसे धीरज से करना होगा और उपकरण को सम्हालकर रखने की व्यवस्था भी करनी होगी। ," అందువల్ల, ఇది ఓపికపట్టవలసి ఉంటుంది మరియు పరికరాలను నిర్వహించే వ్యవస్థ కూడా చేయవలసి ఉంటుంది."
"तीन परखनलियाँ, दो बीकर तथा बरतन साफ करने वाला लोहे का ब्राश  लो। "," వంటలను శుభ్రం చేయడానికి మూడు టెస్ట్ ట్యూబ్‌లు, రెండు బీకర్లు మరియు ఐరన్ బ్రష్  తీసుకోండి."
"परखनलियों पर क्रमांक 1, 2 व 3 के लेबल लगा दो। "," పరీక్ష సంఖ్యలను 1, 2 మరియు 3 లేబుల్ చేయండి."
ब्राश में से लोहे के तार के आधा-आधा मीटर लम्बे दो टुकड़े काट लो। , ఇనుప తీగ యొక్క రెండు ముక్కలను బ్రష్ నుండి సగంన్నర మీటర్ పొడవుగా కత్తిరించండి.
इन लम्बे टुकड़ों को लपेटकर दो छोटी-छोटी गेंद बना लो। , ఈ పొడవాటి ముక్కలను చుట్టి రెండు చిన్న బంతులను తయారు చేయండి.
एक गेंद को थोड़ी गीली करके परखनली क्रमांक 1 में पेंदे तक घुसा दो। ," బంతిని కొద్దిగా తడిపి, టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 1 లోకి దిగువకు చొప్పించండి."
दूसरी गेंद को सूखा ही परखनली क्रमांक 2 में घुसा दो। , రెండవ బంతిని టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 2 లోకి చొప్పించండి.
गेंद ऐसी बनाना कि वह परखनली के पेंदे में फँस जाए और परखनली उलटा करने पर भी न गिरे। , బంతిని టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఇరుక్కుపోయేలా చేయడం మరియు టెస్ట్ ట్యూబ్ విలోమంగా ఉన్నప్పుడు కూడా పడటం లేదు.
परखनली क्रमांक 3 में कुछ नहीं करना है। , టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 3 లో ఏమీ చేయవద్దు.
अब एक बीकर में लगभग एक चौथाई पानी भरो। , ఇప్పుడు ఒక బీకర్లో పావువంతు నీరు నింపండి.
परखनली क्रमांक 1 व 3 को बीकर के पानी में उलटा खड़ा कर दो। , పరీక్షా గొట్టం సంఖ్యలను 1 మరియు 3 ను బీకర్ నీటిలో విలోమం చేయండి.
परखनली क्रमांक 2 को एक सूखे बीकर में उलटा खड़ा कर दो। , టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 2 ను డ్రై బీకర్‌లోకి విలోమం చేయండి.
पानी में रखी दोनों परखनलियों में पानी का तल देखो। , నీటిలో ఉంచిన రెండు పరీక్ష గొట్టాలలో నీటి అడుగున చూడండి.
तुम देखोगे दोनों में ही पानी का तल बिलकुल नहीं चढ़ा है। , రెండింటిలో నీటి మట్టం ఎక్కలేదని మీరు చూస్తారు.
इतना करने के बाद 127 , అలా చేసిన తరువాత 127
बीकर को परखनलियों समेत किसी सुरक्षित स्थान पर रख दो। , పరీక్ష గొట్టాలతో పాటు బీకర్‌ను సురక్షితమైన స్థలంలో ఉంచండి.
क्या एक परखनली से प्रयोग करने पर निष्कर्ष निकालने में कोई समस्या आती? , తీర్మానాలను రూపొందించడానికి పరీక్షా గొట్టాన్ని ఉపయోగించడంలో ఏదైనా సమస్య ఉందా?
कारण सहित लिखो। , కారణంతో రాయండి.
129,129
रासायनिक क्रियाओं की गति। , రసాయన ప్రతిచర్యల వేగం.
तुमने कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन गैसें बनाई हैं। , మీరు కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ వాయువులను తయారు చేసారు.
प्रयोग करते हुए कभीकभी ऐसा हुआ होगा कि गैस जल्दी-जल्दी नहीं बनती। ," దీనిని ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు, కొన్నిసార్లు వాయువు చాలా త్వరగా ఏర్పడదు."
गैस जल्दी-जल्दी बने इसके लिए तुम क्या-क्या करते हो? , గ్యాస్ త్వరగా చేయడానికి మీరు ఏమి చేస్తారు?
इस अध्याय में हम यही देखने की कोशिश करेंगे कि रासायनिक क्रिया की गति कैसे नापते हैं और गति पर किन-किन बातों का असर पड़ता है। ,"  ఈ అధ్యాయంలో, రసాయన చర్య యొక్క వేగాన్ని ఎలా కొలుస్తారు మరియు వేగంపై ప్రభావాలు ఏమిటో చూడటానికి ప్రయత్నిస్తాము."
जिन वजहों से क्रिया की गति में परिवर्तन होता है उन्हें हम अलग-अलग कारक कहते हैं। , చర్య యొక్క వేగం మారడానికి కారణాలను వేర్వేరు కారకాలు అంటారు.
"कौन तेज़, कौन धीमा इन प्रयोगों में ये तीन प्रमुख कारक हैं — अम्ल की सान्द्रता, तापमान और ठास्े ा पदार्थ के कणों की साइज़। "," ఈ ప్రయోగాలలో, వేగంగా, నెమ్మదిగా ఉంటాయి, ఇవి మూడు ప్రధాన కారకాలు - ఆమ్ల సాంద్రత, ఉష్ణోగ్రత మరియు పదార్ధం యొక్క కణాల పరిమాణం."
अन्य क्रियाओं में इनके अलावा कारक भी हो सकते हैं। , ఇతర క్రియలకు ఇవి కాకుండా కారకాలు ఉండవచ్చు.
वैसे छात्र इन तीन क्रियाओं के बारे में भी सोच सकते हैं कि क्या और कोई चीज़ है जिसका असर क्रिया की गति पर पड़ेगा। ," మార్గం ద్వారా, విద్యార్థులు ఈ మూడు క్రియల గురించి కూడా ఆలోచించవచ్చు, ఇది చర్య యొక్క వేగాన్ని ప్రభావితం చేసే ఏదైనా ఉందా?"
गैस बनने की गति वास्तव में रासायनिक क्रिया की गति पर निर्भर होती है। , వాయువు ఏర్పడే వేగం వాస్తవానికి రసాయన ప్రతిచర్య వేగం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది.
यदि क्रिया तेज़ी से होगी तो गैस भी जल्दी-जल्दी बनेगी। ," చర్య వేగంగా ఉంటే, గ్యాస్ కూడా త్వరగా ఏర్పడుతుంది."
यानी गैस बनने की गति से हम बता सकते हैं कि क्रिया किस गति से हो रही है। ," అంటే, గ్యాస్ ఏర్పడే వేగంతో, చర్య ఏ వేగంతో జరుగుతుందో మనం చెప్పగలం."
गैस बनने की गति को हम आसानी से नाप सकते हैं। , గ్యాస్ ఏర్పడే వేగాన్ని మనం సులభంగా కొలవవచ్చు.
जब गैस को पानी के विस्थापन से इकट् ठा करते हैं तो हम एक मिनट में बनने वाले बुलबुले गिनकर गति पता लगा सकते हैं। ," మేము నీటి స్థానభ్రంశం నుండి వాయువును సేకరించినప్పుడు, ఒక నిమిషంలో ఏర్పడిన బుడగలు లెక్కించడం ద్వారా వేగాన్ని లెక్కించవచ్చు."
"क्रिया जितनी तेज़ होगी, एक मिनट में उतने अधिक बुलबुले बनेंगे। "," చర్య వేగంగా, నిమిషంలో ఎక్కువ బుడగలు ఏర్పడతాయి."
आगे दिए गए प्रयोगों में हम कार्बन डाईऑक्साइड और हाइड्रोजन गैसें बनाएँगे। ," క్రింది ప్రయోగాలలో, మేము కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు హైడ్రోజన్ వాయువులను సృష్టిస్తాము."
कॉर्बन डाईऑक्साइड और हाइड्रोजन बनाने की विधि तो वही होगी जो तुम पहले भी कर चुके हो। , కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు హైడ్రోజన్ తయారుచేసే పద్ధతి మీరు ఇంతకు ముందు చేసిన విధంగానే ఉంటుంది.
अन्तर सिर्फ इतना होगा कि हम इन विधियों में एक-एक कारक को बदलकर देखेंगे कि इससे गैस बनने की गति पर क्या असर पड़ता है। ," ఒకే తేడా ఏమిటంటే, ఈ పద్ధతుల్లో కారకాన్ని ఒక్కొక్కటిగా మార్చడం ద్వారా ఇది వాయువు ఏర్పడే వేగాన్ని ఎలా ప్రభావితం చేస్తుందో చూద్దాం."
तो तैयार? , అంత సిద్ధంగా ఉన్నారా?
कार्बन डाईऑक्साइड यह प्रयोग तो तुम कर ही चुके हो। , మీరు ఇప్పటికే కార్బన్ డయాక్సైడ్ వాడకం చేసారు.
संगमरमर के टुकड़ों पर नमक का अम्ल  डालने से कार्बन डाईऑक्साइड नाम की गैस बनती है। ," పాలరాయి ముక్కలపై ఉప్పు ఆమ్లం  ఉంచడం ద్వారా, కార్బన్ డయాక్సైడ్ అనే వాయువు ఉత్పత్తి అవుతుంది."
एक इंजेक्शन की शीशी लो जिसमें रबर का ढक्कन लगा हो। , రబ్బరు మూత ఉన్న ఇంజెక్షన్ సీసాను తీసుకోండి.
रबर के ढक्कन में एक रिफिल का टुकड़ा फँसा दो। , రబ్బరు మూతలో రీఫిల్ ముక్కను టక్ చేయండి.
ढक्कन में रिफिल के टुकड़े को ऐसे लगाओ कि वह शीशी के अन्दर थोड़ा-सा ही निकला रहे। ," మూతలో రీఫిల్ ముక్కను వర్తించండి, అది సీసా లోపల కొద్దిగా ఉంటుంది."
रिफिल के ऊपरी सिरे पर एक वॉल्व ट्यूब चढ़ा दो। , రీఫిల్ ఎగువ చివరలో వాల్వ్ ట్యూబ్‌ను మౌంట్ చేయండి.
एक परखनली को पूरा पानी से भर लो। , పరీక్షా గొట్టాన్ని పూర్తి నీటితో నింపండి.
एक तश्तरी या किसी डिब्बे के ढक्कन में भी पानी भर लो। , కంటైనర్ యొక్క డిష్ లేదా మూతను నీటితో నింపండి.
अब प्रयोग की तैयारी पूरी हो गई है। , ఇప్పుడు ప్రయోగం యొక్క తయారీ పూర్తయింది.
हम आगे कार्बन डाईऑक्साइड से सम्बन्धित प्रयोग करेंगे। , మేము కార్బన్ డయాక్సైడ్కు సంబంధించిన మరిన్ని ప్రయోగాలు చేస్తాము.
130,130
प्रयोग 1-क में अम्ल के गाढ़ेपन  का असर परखेंगे। , 1-A ప్రయోగాలు ఆమ్ల ఏకాగ్రత ప్రభావాన్ని పరీక్షిస్తాయి.
प्रयोग 1-ख में तापमान का असर परखेंगे। , 1-బి ప్రయోగాలు ఉష్ణోగ్రత ప్రభావాన్ని పరిశీలిస్తాయి.
प्रयोग 1-ग में यह देखेंगे कि संगमरमर के टुकड़े को बड़ा-छोटा  करने पर क्या असर होता है। ," ప్రయోగం 1-సి లో, పాలరాయి ముక్కను పెద్దదిగా లేదా చిన్నదిగా చేయడం ద్వారా ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుందో అది చూస్తుంది."
अम्ल के गाढ़ेपन  का असर: प्रयोग 1  इस प्रयोग में हम यह देखने की कोशिश करेंगे कि नमक के अम्ल को गाढ़ा-पतला करने पर क्रिया की गति पर क्या असर पड़ता है। , యాసిడ్ ఏకాగ్రత ప్రభావం: ప్రయోగం 1  ఉప్పు ఆమ్లం పలుచనపై చర్య యొక్క వేగం ఎలాంటి ప్రభావాన్ని చూపుతుందో చూడటానికి ప్రయత్నిస్తాము.
इसके लिए अम्ल के अलग-अलग घोल बनाने पड़ेंगे। , ఇందుకోసం యాసిడ్‌కు ప్రత్యేక పరిష్కారాలు చేయాల్సి ఉంటుంది.
दो परखनलियाँ लो। , రెండు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.
इन पर 1 व 2 नम्बर के लेबल लगा लो। , వాటిపై 1 మరియు 2 నంబర్ లేబుళ్ళను ఉంచండి.
दोनों परखनलियों में बराबर-बराबर मात्रा में हाइड्रोक्लोरिक अम्ल लो। , రెండు పరీక్ష గొట్టాలలో సమానమైన హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం తీసుకోండి.
परखनली क्रमांक 1 के अम्ल में हम ऊपर से पानी नहीं मिलाएँगे। , టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 1 యొక్క ఆమ్లానికి మేము నీటిని జోడించము.
"परखनली क्रमांक 2 में जितना अम्ल लिया है, उतना ही पानी डाल दो। ", టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 2 లో ఆమ్లం ఉన్నంత నీరు కలపండి.
इस प्रकार से परखनली क्रमांक 1 का अम्ल गाढ़ा  है जबकि परखनली क्रमांक 2 का अम्ल पतला  है। ," ఈ విధంగా, టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 1 యొక్క ఆమ్లం కేంద్రీకృతమై ఉండగా, టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 2 యొక్క ఆమ్లం పలుచబడి ఉంటుంది ."
अब हम बारी-बारी प्रयोग करेंगे। , ఇప్పుడు మనం ఆల్టర్నేటింగ్ ఉపయోగిస్తాము.
प्रयोग की व्यवस्था चित्र में दिखाए अनुसार करना है। , ప్రయోగం యొక్క అమరిక చిత్రంలో చూపిన విధంగా చేయాలి.
परन्तु प्रयोग शुरू करने से पहले टोली का एक सदस्य घड़ी लेकर समय गिनने के लिए तैयार हो जाए। ," కానీ ప్రయోగాన్ని ప్రారంభించే ముందు, బృందంలోని ఒక సభ్యుడు గడియారం తీసుకొని సమయాన్ని లెక్కించడానికి సిద్ధంగా ఉండాలి."
"जैसे ही गैस बनाना शुरू हो, वह समय नोट करके बुलबुले गिनना शुरू कर दें। "," వాయువు ఏర్పడటం ప్రారంభించిన వెంటనే, సమయాన్ని గమనించండి మరియు బుడగలు లెక్కించడం ప్రారంభించండి."
ज़्यादा अच्छा होगा यदि बुलबलों की गिनती थोड़ी गैस बन जाने के बाद की जाए। , కొద్దిగా గ్యాస్ సృష్టించిన తర్వాత బల్బుల్‌ను లెక్కించినట్లయితే మంచిది.
एक मिनट में बनने वाले बुलबुलों की संख्या नोट करना है। , ఒక నిమిషంలో ఏర్పడిన బుడగలు సంఖ్యను గమనించండి.
परखनली को पानी गिराए बगैर सावधानीपूर्वक ढक्कन या तश्तरी के पानी में उलटा खड़ा कर दो। ," పరీక్ష గొట్టాన్ని వదలకుండా, జాగ్రత్తగా మూత లేదా సాసర్‌ను నీటిలోకి తిప్పండి."
इंजेक्शन की शीशी में संगमरमर के 4-5 टुकड़े डालो। , ఇంజెక్షన్ సీసాలో 4-5 పాలరాయి ముక్కలు పోయాలి.
अब इसमें परखनली 1 का हाइड्रोक्लोरिक अम्ल डाल दो। , ఇప్పుడు టెస్ట్ ట్యూబ్ 1 యొక్క హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాన్ని జోడించండి.
थोड़ी गैस निकल जाने के बाद वॉल्व ट्यूब के सिरे को परखनली के नीचे डाल दो। ," కొద్దిగా గ్యాస్ విడుదలైన తరువాత, టెస్ట్ ట్యూబ్ కింద వాల్వ్ ట్యూబ్ చివరను చొప్పించండి."
गैस के बुलबुले पानी में ऊपर उठेंगे और गैस परखनली में भरने लगेगी। , గ్యాస్ బుడగలు నీటిలో పెరుగుతాయి మరియు పరీక్షా గొట్టంలో గ్యాస్ నింపడం ప్రారంభమవుతుంది.
घड़ी की मदद से बुलबुले गिनकर यह पता करो कि एक मिनट में कितने बुलबुले निकलते हैं। ," గడియారం సహాయంతో బుడగలు లెక్కించడం ద్వారా, నిమిషంలో ఎన్ని బుడగలు వస్తాయో తెలుసుకోండి."
अपने अवलोकन तालिका , మీ పరిశీలన పట్టిక
1,1
में लिखो। , లో వ్రాయండి
दो मिनट बाद उन्हें बाहर निकालकर देखो। , రెండు నిమిషాల తర్వాత వాటిని బయటకు తీయండి.
क्या उन पर कोई असर हुआ है? , వారు ప్రభావితమయ్యారా?
कार्बन की छड़ और चपटे सिरे वाले ताँबे के तार को दो सेलों से चित्र 1 के अनुसार जोड़ दो। ,  అంజీర్ 1 ప్రకారం కార్బన్ రాడ్ మరియు చదునైన రాగి తీగను రెండు కణాలతో కనెక్ట్ చేయండి.
ध्यान रहे कि कार्बन की छड़ सेल के ऋण छोर से और चपटे सिरे वाला तार सेल के धन छोर से जुड़े हों। , కార్బన్ రాడ్ సెల్ యొక్క మైనస్ ఎండ్‌కు అనుసంధానించబడిందని మరియు సెల్ యొక్క ప్లస్ ఎండ్‌కు ఫ్లాట్ ఎండ్ వైర్ జతచేయబడిందని నిర్ధారించుకోండి.
अब कार्बन की छड़ और चपटे सिरे वाले तार को नीले थोथे के घोल में इस प्रकार डुबाओ कि वे एक-दूसरे को छुएँ नहीं और कार्बन की छड़ पर लिपटा तार हमेशा घोल से बाहर रहे। ," ఇప్పుడు కార్బన్ రాడ్ మరియు చదునైన తీగను నీలిరంగు ద్రావణంలో ముంచండి, తద్వారా అవి ఒకదానికొకటి తాకకుండా ఉంటాయి మరియు కార్బన్ రాడ్పై చుట్టబడిన వైర్ ఎల్లప్పుడూ ద్రావణంలో ఉండదు."
दो मिनट के बाद कार्बन छड़ और चपटे सिरे वाले तार को बाहर निकालकर देखो। ," రెండు నిమిషాల తరువాత, కార్బన్ రాడ్ మరియు ఫ్లాట్ వైర్ బయటకు తీయండి."
उन पर कोई असर हुआ है या नहीं? , వాటిపై ఏమైనా ప్రభావం ఉందా?
चित्र 1 ,  మూర్తి 1
परिपथ में दोनों सेलों को पलट दो जिससे कि कार्बन की छड़ सेल के धन से और चपटे सिरे वाला तार सेल के ऋण से जुड़ा हो। ," సర్క్యూట్లోని రెండు కణాలను తిరగండి, తద్వారా కార్బన్ రాడ్ సెల్ యొక్క డబ్బుతో అనుసంధానించబడి ఉంటుంది మరియు ఫ్లాట్ ఎండ్ వైర్ సెల్ యొక్క మైనస్‌తో అనుసంధానించబడుతుంది."
छड़ और तार को घोल में उसी प्रकार रखो जैसे पहले रखा था। , మునుపటి మాదిరిగానే ద్రావణంలో రాడ్ మరియు వైర్ ఉంచండి.
दो मिनट बाद दोनों को फिर बाहर निकालकर देखो। ," రెండు నిమిషాల తరువాత, రెండింటినీ మళ్ళీ చూడండి."
उनमें क्या परिवर्तन हुआ है? , వాటిలో ఏమి మారిపోయింది?
इस प्रयोग में तुमने जो क्रिया देखी उसके बारे में क्या कभी पहले भी सुना था? ,  ఈ ప్రయోగంలో మీరు చూసిన చర్య గురించి మీరు ఎప్పుడైనా విన్నారా?
अगर नहीं भी सुना हो तो सोचो कि इसके क्या-क्या उपयोग हो सकते हैं। ," మీరు వినకపోతే, దాని ఉపయోగం ఏమిటో ఆలోచించండి."
आओ अब बिजली का एक और रासायनिक प्रयोग देखें। , ఇప్పుడు విద్యుత్తు యొక్క మరొక రసాయన ప్రయోగాన్ని చూద్దాం.
पोटैशियम आयोडाइड में से मुक्त आयोडीन: प्रयोग 2 तीन परखनलियाँ लो। , పొటాషియం అయోడైడ్ నుండి ఉచిత అయోడిన్: ప్రయోగం 2 మూడు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.
एक परखनली ‘क’ में चुटकी भर गेहूँ का आटा डालकर उसमें लगभग तीन-चौथाई पानी भरकर आटे का घोल बनाओ। ," 'ఎ' అనే టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో చిటికెడు గోధుమ పిండిని ఉంచి, మూడొంతుల నీటితో నింపి పిండి ద్రావణం చేయండి."
घोलने के लिए परखनली को हल्की आँच पर थोड़ा-सा गरम करो। ," కరిగించడానికి, పరీక్షా గొట్టాన్ని తక్కువ మంట మీద కొద్దిగా వేడి చేయండి."
दूसरी परखनली ‘ख’ मे तीनचार चुटकी पोटैशियम आयोडाइड लो। , రెండవ టెస్ట్ ట్యూబ్ 'బి' లో మూడు చిటికెడు పొటాషియం అయోడైడ్ తీసుకోండి.
इस परखनली में तीन-चौथाई पानी भरकर पोटैे शियम आयोडाइड का घोल बनाओ। , ఈ పరీక్షా గొట్టంలో మూడు వంతుల నీటిని నింపడం ద్వారా పొటాషియం శ్యామ్ అయోడైడ్ యొక్క పరిష్కారం చేయండి.
"एकलव्य का मुख्य उद्देश्य ऐसी शिक्षा का विकास करना है जो बच्चे से व उसके पर्यावरण से जुड़ी हा;े जो खेल, गतिविधि व सृजनात्मक पहलुओं पर आधारित हो। "," ఏక్లవ్య యొక్క ప్రధాన లక్ష్యం క్రీడలు, కార్యకలాపాలు మరియు సృజనాత్మక అంశాలపై ఆధారపడిన పిల్లల మరియు దాని వాతావరణానికి సంబంధించిన విద్యను అభివృద్ధి చేయడం."
"अपने काम के दौरान हमने पाया है कि स्कूली प्रयास तभी सार्थक हो सकते हैं जब बच्चों को स्कूली समय के बाद, स्कूल से बाहर और घर में भी, रचनात्मक गतिविधियों के साधन उपलब्ध हा।ें किताबें तथा पत्रिकाएँ इन साधनों का एक अहम हिस्सा हैं। "," మా పని సమయంలో, పాఠశాల సమయం తర్వాత, పాఠశాల నుండి మరియు ఇంట్లో కూడా పిల్లలు సృజనాత్మక కార్యకలాపాలకు ప్రాప్యత కలిగి ఉన్నప్పుడు మాత్రమే పాఠశాల ప్రయత్నాలు అర్ధవంతమవుతాయని మేము కనుగొన్నాము.ఈ సాధనాలలో పుస్తకాలు మరియు పత్రికలు ఒక ముఖ్యమైన భాగం."
पिछले कुछ वर्षों में हमने अपने काम का विस्तार प्रकाशन के क्षेत्र में भी किया है। , గత కొన్నేళ్లుగా ప్రచురణ రంగంలో కూడా మా పనిని విస్తరించాము.
बच्चों की पत्रिका चकमक के अलावा रुाोत  तथा शैक्षणिक संदर्भ  हमारे नियमित प्रकाशन हैं। ," పిల్లల పత్రిక ఫ్లింట్‌తో పాటు, రూట్  మరియు అకాడెమిక్ రిఫరెన్సులు  మా రెగ్యులర్ ప్రచురణలు."
"शिक्षा, जनविज्ञान एवं बच्चों के लिए सृजनात्मक गतिविधियों के अलावा विकास के व्यापक मुद्दों से जुड़ी किताबें, पुस्तिकाएँ, सामग्रियाँ आदि भी एकलव्य ने विकसित एवं प्रकाशित की हैं। "," పిల్లల కోసం విద్య, పబ్లిక్ సైన్స్ మరియు సృజనాత్మక కార్యకలాపాలతో పాటు, ఏకలవ్య అభివృద్ధి యొక్క విస్తృత సమస్యలకు సంబంధించిన పుస్తకాలు, కరపత్రాలు, పదార్థాలు మొదలైన వాటిని అభివృద్ధి చేసి ప్రచురించింది."
"वर्तमान में एकलव्य मध्य प्रदेश में भोपाल, होशंगाबाद, पिपरिया, हरदा, देवास, इन्दौर, उज्जैन, शाहपुर  व परासिया  में स्थित कार्यालयों के माध्यम से कार्यरत है। "," ప్రస్తుతం ఏక్లవ్య మధ్యప్రదేశ్‌లో భోపాల్, హోషంగాబాద్, పిపారియా, హర్దా, దేవాస్, ఇండోర్, ఉజ్జయిని, షాపూర్  మరియు పరాసియా  వద్ద ఉన్న కార్యాలయాల ద్వారా పనిచేస్తోంది."
इस किताब की सामग्री एवं सज्जा पर आपके सुझावों का स्वागत है। , ఈ పుస్తకం యొక్క కంటెంట్ మరియు అలంకరణపై మీ సూచనలు స్వాగతం.
"इससे आगामी किताबों को अधिक आकर्षक, रुचिकर एवं उपयोगी बनाने में हमें मदद मिलेगी। "," రాబోయే పుస్తకాలను మరింత ఆకర్షణీయంగా, ఆసక్తికరంగా మరియు ఉపయోగకరంగా చేయడానికి ఇది మాకు సహాయపడుతుంది."
चीज़ों को अलग-अलग करना। , విషయాలు వేరు చేయడానికి.
"खिचड़ी बनाने के लिए दाल, चावल, नमक, मिर्च वगैरह को मिलाते हैं। ","  ఖిచ్డి చేయడానికి, మేము పప్పు, బియ్యం, ఉప్పు, మిరపకాయలు కలపాలి."
यानी खिचड़ी एक मिश्रण है। ," అంటే, ఖిచ్డి మిశ్రమం."
राज़्े ा अपन ऐसे कई मिश्रणों का उपयोग करते हैं। , రజాస్ ఇలాంటి అనేక మిశ్రమాలను ఉపయోగిస్తున్నారు.
नीचे कुछ वस्तुओं के नाम दिए हैं। , కొన్ని అంశాలు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి.
बताओ ये वस्तुएँ किन-किन पदार्थ के मेल से बनी हैं। ," చెప్పు, ఈ విషయాలు ఏమి తయారు చేయబడ్డాయి?"
चाय  किवाड़  बेसन के लड्डू  पक्की सड़क ,   టీ  కివాడ్  బేసన్ కే లడ్డు  సుగమం చేసిన రహదారి
"गेहूँ का आटा, चाय, सब्ज़ी, र्इंट, गारा सभी तो मिश्रण हैं। "," గోధుమ పిండి, టీ, కూరగాయలు, ఇటుకలు, ముద్ద అన్నీ మిశ్రమాలు."
इनका उपयोग हम मिश्रण के रूप में ही करते हैं। , మేము వాటిని మిశ్రమంగా మాత్రమే ఉపయోగిస్తాము.
परन्तु कभी-कभी हमें मिश्रण में से कोई चीज़ अलग भी करनी पड़ती है। , కానీ కొన్నిసార్లు మనం మిశ్రమం నుండి ఏదో వేరు చేయాలి.
जैसे बाज़ार से गेहूँ या चावल लाएँ तो उनमें कंकड़ मिले रहते हैं। ," ఉదాహరణకు, మీరు మార్కెట్ నుండి గోధుమలు లేదా బియ్యం తీసుకువస్తే, వాటిలో గులకరాళ్ళు కనిపిస్తాయి."
इन कंकड़ों को बीनकर अलग करना पड़ता है। , ఈ గులకరాళ్ళను తొలగించి వేరుచేయాలి.
हमें कैसे मालूम पड़ जाता है कि कंकड़ कौन-से हैं और गेहूँ कौन-से? कंकड़ एकदम अलग दिखें तो फटाफट बीने जा सकते हैं। , ఏ గులకరాళ్ళు మరియు గోధుమలు మనకు ఎలా తెలుసు? గులకరాళ్లు పూర్తిగా భిన్నంగా కనిపిస్తే అవి తక్షణమే వెళ్లిపోతాయి.
चावल में कई बार ऐसे कंकड़ मिले होते हैं जिसका रंग और आकार लगभग चावल जैसा होता है। ," బియ్యం లో చాలా సార్లు గులకరాళ్ళు కనిపిస్తాయి, దీని రంగు మరియు ఆకారం దాదాపు బియ్యం లాగా ఉంటుంది."
तब हमें बीनने में ज़्यादा ध्यान रखना पड़ता है। , అప్పుడు మనం ఎంచుకోవడంలో ఎక్కువ శ్రద్ధ తీసుకోవాలి.
यदि गेहूँ या चावल को ठीक से न बीना जाए तो क्या होता है? इसी प्रकार से रोज़ हम न जाने कितने पदार्थों को अलग-अलग करते हैं। ," గోధుమలు లేదా బియ్యం సరిగా ఉడికించకపోతే ఏమి జరుగుతుంది? అదేవిధంగా, ప్రతిరోజూ ఎన్ని పదార్థాలు విభిన్నంగా ఉన్నాయో మనకు తెలియదు."
पदार्र्थोंे को अलग-अलग करने के कितने तरीके हमें पता हैं? हर टोली को एक तरीके का नाम बताना है। , విషయాలను వేరు చేయడానికి మనకు ఎన్ని మార్గాలు తెలుసు? ప్రతి బృందం ఒక పద్ధతి పేరు పెట్టాలి.
यह भी बताना होगा कि उस तरीके में हम चीज़ों को अलग-अलग करने के लिए किस बात का सहारा लेते हैं। ," ఆ విధంగా, మనం వేరు వేరు విషయాలను ఆశ్రయిస్తాము అని చెప్పాలి."
जैसे गेहूँ में से कंकड़ अलग करने के लिए हम उनके रंग और आकार में अन्तर का फायदा उठाते हैं। ," ఉదాహరణకు, గోధుమ నుండి గులకరాళ్ళను వేరు చేయడానికి, వాటి రంగు మరియు పరిమాణంలోని వ్యత్యాసాన్ని మేము సద్వినియోగం చేసుకుంటాము."
आगे एक तालिका दी गई है। , తదుపరి పట్టిక ఇవ్వబడుతుంది.
ये सच्चे घोल नहीं हैं। , ఇవి నిజమైన పరిష్కారాలు కావు.
इन्हें निलम्बन या सस्पेंशन कहते हैं। , వీటిని సస్పెన్షన్ లేదా సస్పెన్షన్ అంటారు.
"यदि रेत और नमक को पानी में डालें, तो क्या दोनों घुल जाएँगे? कौन-सा घुलेगा और कौन-सा नहीं घुलेगा?  कुछ चीज़ें पानी में घुल जाती हैं और कुछ नहीं घुलतीं। "," నీటిలో ఇసుక, ఉప్పు కలిపితే రెండూ కరిగిపోతాయా? ఏది కరిగిపోతుంది మరియు ఏది కరిగిపోదు?  కొన్ని విషయాలు నీటిలో కరిగిపోతాయి మరియు కొన్ని లేవు."
जो चीज़ें पानी में घुल जाती हैं उन्हें घुलनशील कहते हैं और जो नहीं घुलतीं उन्हें अघुलनशील कहते हैं। , నీటిలో కరిగే వస్తువులను కరిగే అంటారు మరియు కరగని వాటిని కరగనివి అంటారు.
जैसे नमक घुलनशील है और रेत अघुलनशील। , ఉప్పు కరిగేది మరియు ఇసుక కరగదు.
"नीचे लिखे पदार्थों में से घुलनशील व अघुलनशील पदार्थ छाँटो: शक्कर, चॉक, नमक, मिट्टी, हल्दी छाटँ ने से पहले एक बात पर ध्यान दो। "," కింది పదార్థాల నుండి కరిగే మరియు కరగని పదార్థాలను కత్తిరించండి: చక్కెర, సుద్ద, ఉప్పు, నేల, పసుపు క్రమబద్ధీకరణ, ఒక విషయంపై శ్రద్ధ వహించండి."
पदार्थ को घुलनशील हम तभी कहते हैं जब वह घोल में मिले तो घोल पारदर्शी हो यानी उसमें से आर-पार दिखता हो। ," మేము ఒక పదార్థాన్ని ద్రావణంతో కలిపినప్పుడు మాత్రమే కరిగేదిగా పిలుస్తాము, అప్పుడు పరిష్కారం పారదర్శకంగా ఉంటుంది, అంటే దాని ద్వారా కనిపిస్తుంది."
"यदि पानी में कोई चीज़ डालकर हिलाने पर जो मिश्रण बने उसमें आर-पार न दिखता हो और उस पदार्थ के कण भी दिखते होंे, तो वह घोल नहीं कहा जाता। "," నీటిలో ఏదో కదిలించడం ద్వారా ఏర్పడిన మిశ్రమం దానిలో కనిపించకపోతే మరియు ఆ పదార్ధం యొక్క కణాలు కూడా కనిపిస్తే, దానిని పరిష్కారం అని పిలవరు."
ऐसी चीज़ों को हम घुलनशील नहीं कहेंगे। , అలాంటి వాటిని మనం కరిగేవిగా పిలవము.
"क्या घुलनशीलता के गुण का फायदा उठाकर नमक और रेत को अलगअलग कर सकते हो? यदि हाँ, तो लिखो कि कैसे। "," మీరు కరిగే ఆస్తిని సద్వినియోగం చేసుకొని ఉప్పు మరియు ఇసుకను వేరు చేయగలరా? అవును అయితే, ఎలా రాయాలో."
"नमक और रेत अलग-अलग करें: प्रयोग 1 इस प्रयोग के लिए तुम्हें दो परखनली, एक परखनली स्टैंड, कीप, पानी, छन्ना कागज़ तथा काँच की छड़ की ज़रूरत होगी। "," ఉప్పు మరియు ఇసుకను వేరు చేయండి: ప్రయోగం 1 ఈ ప్రయోగం కోసం మీకు రెండు పరీక్ష గొట్టాలు, ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్ స్టాండ్, గరాటు, నీరు, ఫిల్టర్ పేపర్ మరియు గాజు రాడ్ అవసరం."
42,42
एक परखनली में रेत और नमक का मिश्रण डालो। , ఒక పరీక్ష గొట్టంలో ఇసుక మరియు ఉప్పు మిశ్రమాన్ని పోయాలి.
प्रयोग के लिए बस आधा चम्मच मिश्रण लेना ठीक रहेगा। , మిశ్రమం యొక్క అర టీస్పూన్ ఉపయోగం కోసం తీసుకోవడం మంచిది.
ऊपर से पानी डालकर परखनली को एक-तिहाई भर लो। , టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో మూడింట ఒక వంతు నింపండి.
पानी डालने के बाद इसे अच्छी तरह हिलाकर परखनली स्टैंड पर रख दो। ," నీటిని జోడించిన తరువాత, దానిని బాగా కదిలించి, టెస్ట్ ట్యూబ్ స్టాండ్‌లో ఉంచండి."
तुम्हारा मन तो करेगा कि परखनली के मुँह पर अँगूठा रखकर हिलाएँ पर रुको... गड़बड़ करने से पहले शिक्षक से सलाह करो। ," మీ మనస్సు టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిపై బొటనవేలు పెట్టాలనుకుంటుంది, కానీ వేచి ఉండండి ... గందరగోళానికి ముందు గురువును సంప్రదించండి."
घोल को हिलाने का सही तरीका गुरुजी से सीखो। , పరిష్కారాన్ని తరలించడానికి సరైన మార్గం గురూజీ నుండి తెలుసుకోండి.
थोड़ी देर बाद देखकर बताओ कि रेत कहाँ है और नमक कहाँ है। ," కొంతకాలం తర్వాత, ఇసుక ఎక్కడ, ఉప్పు ఎక్కడ ఉందో చెప్పండి."
उफननली में करीब एक चौथाई चम्मच कोई एक पदार्थ डालो। , ఏదైనా పదార్థం యొక్క పావు టీస్పూన్ మరిగే గొట్టంలో జోడించండి.
तालिका 2 क्र. , టేబుల్ 2
पदार्थ , పదార్థం
1,1
नमक बेंज़ोइक अम्ल नौसादर कैल्शियम कार्बोनेट , ఉప్పు బెంజాయిక్ ఆమ్లం అమ్మోనియం కాల్షియం కార్బోనేట్
ठण्डे पानी में घुला? गरम पानी में घुला? , చల్లటి నీటిలో కరిగిపోతుందా? వేడి నీటిలో కరిగిపోతుందా?
गरम पानी के ठण्डा होने पर क्या हुआ? , వేడి నీరు చల్లబడినప్పుడు ఏమి జరిగింది?
पदार्थ को बोतल में से कैसे निकालोगे? क्या कागज़ से? फिर किट में दिए चम्मचों का क्या होगा? उफननली में एक-चौथाई ऊँचाई तक पानी डालो और अच्छी तरह हिलाओ। , సీసా నుండి ఒక పదార్థాన్ని ఎలా తొలగించాలి? ఏ కాగితం నుండి? అప్పుడు కిట్‌లోని చెంచాలకు ఏమి జరుగుతుంది? ఎత్తులో నాలుగవ వంతు వరకు నీరు పోసి బాగా కదిలించు.
यदि पदार्थ ठण्डे पानी में घुल जाए तो तालिका के पहले कॉलम में ‘हा’ँ लिखो और न घुले तो लिखो ‘नहीं’। ," పదార్థం చల్లటి నీటిలో కరిగితే, పట్టిక యొక్క మొదటి కాలమ్‌లో 'అవును' అని రాయండి మరియు అది కరగకపోతే, 'లేదు' అని రాయండి."
"यदि पदार्थ ठण्डे पानी में न घुले, तो उफननली को मोमबत्ती पर गरम करो। "," పదార్థం చల్లటి నీటిలో కరగకపోతే, కొవ్వొత్తిపై మరిగే గొట్టాన్ని వేడి చేయండి."
गरम करने के लिए उफननली को होल्डर में फँसाकर पकड़ो। ," వేడి చేయడానికి, హోల్డర్‌లో మరిగే గొట్టాన్ని ట్రాప్ చేయండి."
गरम करते समय उफननली को थोड़ा तिरछा पकड़ते हैं तथा उसका मुँह ऐसे रखते हैं कि किसी व्यक्ति की तरफ न रहे। ," వేడి చేసేటప్పుడు, మీరు ఉఫానాలిని కొద్దిగా వికర్ణంగా పట్టుకొని, నోరు ఏ వ్యక్తి ఎదుర్కోని విధంగా ఉంచండి."
उफननली को धीरे-धीरे हिलाते हुए गरम करो। , మరిగే గొట్టాన్ని కదిలించడం ద్వారా నెమ్మదిగా వేడి చేయండి.
"क्या पदार्थ गरम पानी में घुल गया? यदि पदार्थ गरम पानी में घुल जाए तो दूसरे कॉलम में ‘हा’ँ लिखो, वरना लिखो ‘नहीं’। "," పదార్థం వేడి నీటిలో కరిగిందా? పదార్థం వేడి నీటిలో కరిగిపోతే, రెండవ కాలమ్‌లో 'అవును' అని రాయండి, లేకపోతే 'లేదు' అని రాయండి."
यदि पदार्थ गरम पानी में घुल गया हो तो घोल को ठण्डा करने के लिए परखनली स्टैंड में रख दो। ," పదార్థం వేడి నీటిలో కరిగి ఉంటే, ద్రావణాన్ని ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఉంచండి."
जब घोल ठण्डा हो जाए तो देखो कि क्या ठण्डा होने पर उफननली में कोई पदार्थ दिखने लगता है? ," ద్రావణం చల్లబడినప్పుడు, ఏదైనా పదార్థం చల్లగా ఉన్నప్పుడు మరిగే గొట్టంలో కనిపించడం ప్రారంభిస్తుందో లేదో చూడండి?"
"श्व् ध्यान दें कि पदार्थ को गरम पानी में घोलने की कोशिश तभी करनी है, जब वह ठण्डे पानी में न घुले। ", చల్లటి నీటిలో కరగనప్పుడు మాత్రమే పదార్థాన్ని వేడి నీటిలో కరిగించడానికి ప్రయత్నించండి.
"श्व् मोमबत्ती पर गरम करने में दिक्कत यह आती है कि उफननली काली पड़ जाती है, जिसे कागज़ से साफ करते रहने पड़ता है। "," కొవ్వొత్తిపై వేడి చేయడంలో సమస్య ఏమిటంటే, ఓవర్ఫ్లో నల్లగా మారుతుంది, దానిని కాగితంతో శుభ్రం చేయాలి."
"यदि आपके पास स्पिरिट लैम्प या नीली लौ वाला स्टोव हो, तो उसका उपयोग करें। "," మీకు స్పిరిట్ లాంప్ లేదా బ్లూ ఫ్లేమ్ స్టవ్ ఉంటే, దాన్ని వాడండి."
अपने अवलोकन तालिका में लिखो। , మీ పరిశీలన పట్టికలో వ్రాయండి.
एक पदार्थ से प्रयोग करने के बाद उफननली अच्छी तरह साफ करके अगला पदार्थ लो। ," ఒక పదార్ధంతో ఉపయోగించిన తరువాత, మరిగే గొట్టాన్ని బాగా శుభ్రం చేసి, తదుపరి పదార్థాన్ని తీసుకోండి."
बारी-बारी से यह प्रयोग चारों पदार्थों के साथ दोहराओ। , ఈ ప్రయోగాన్ని నాలుగు పదార్ధాలతో ప్రత్యామ్నాయంగా పునరావృతం చేయండి.
अपने अवलोकन तालिका में लिखना न भूलना। , మీ పరిశీలన పట్టికలో వ్రాయడం మర్చిపోవద్దు.
"ठण्डे व गरम पानी में घुलनशीलता के आधार पर बताओ कि नीचे लिखे मिश्रण में से पदार्थों को कैसे अलग-अलग करोगे? नमक, बैंज़ोइक अम्ल व कैल्शियम कार्बोनेट। "," చల్లని మరియు వేడి నీటిలో కరిగే సామర్థ్యం ఆధారంగా, దిగువ మిశ్రమం నుండి మీరు పదార్థాలను ఎలా వేరు చేస్తారో నాకు చెప్పండి. ఉప్పు, బెంజాయిక్ ఆమ్లం మరియు కాల్షియం కార్బోనేట్."
"क्या ठण्डे व गरम पानी में घुलनशीलता के आधार पर नमक, नौसादर व कैल्शियम कार्बोनेट के मिश्रण को अलग-अलग कर सकोगे?  ऊपर के प्रयोग में हमने देखा कि पानी में पदार्थों की घुलनशीलता अलग-अलग होती है। ","  చల్లని మరియు వేడి నీటిలో కరిగే సామర్థ్యాన్ని బట్టి, మీరు ఉప్పు, అమ్మోనియం మరియు కాల్షియం కార్బోనేట్ మిశ్రమాన్ని విడిగా వేరు చేయగలరా?  పై ప్రయోగంలో నీటిలో పదార్థాల ద్రావణీయత మారుతుందని చూశాము."
हमने घुलनशीलता पर गर्मी के प्रभाव का भी अध्ययन किया। , మేము కరిగే సామర్థ్యంపై వేడి ప్రభావాన్ని కూడా అధ్యయనం చేసాము.
"ये गुणधर्म वैज्ञानिकों के प्रयोगों में तो काम आते ही हैं, हम रोज़ भी इनका उपयोग करते हैं। "," ఈ లక్షణాలు శాస్త్రవేత్తల ప్రయోగాలలో ఉపయోగపడతాయి, మేము వాటిని ప్రతిరోజూ ఉపయోగిస్తాము."
"जैसे पानी में कचरा हो, तो हम इसे कपड़े से छान लेते हैं। "," నీటిలో వ్యర్థాలు ఉంటే, అప్పుడు మేము దానిని ఒక గుడ్డతో జల్లెడ చేస్తాము."
क्या तुम इस तरह छानने की विधि के इस्तेमाल के दो उदाहरण बता सकते हो?  , ఈ విధంగా వడపోత పద్ధతిని ఉపయోగించటానికి మీరు రెండు ఉదాహరణలు ఇవ్వగలరా?
"आपस में चर्चा कर उत्तर दो प्रयोग 2 में तुमने जो नमक का घोल बनाया था, उसमें से क्या नमक फिर से प्राप्त किया जा सकता है? यदि हाँ, तो कैसे?  45 "," ఒకరితో ఒకరు చర్చించి సమాధానం ఇవ్వండి: ప్రయోగం 2 లో, మీరు తయారుచేసిన ఉప్పు ద్రావణం, దాని నుండి మళ్ళీ ఉప్పు పొందవచ్చు? అవును, ఎలా?  45"
श्व् प्रश्न 6 व 7 में छात्रों को तालिका 2 की जानकारी का विश्लेषण करना हाग्े ाा। ," 6 మరియు 7 ప్రశ్నలలో, విద్యార్థులు టేబుల్ 2 లోని సమాచారాన్ని విశ్లేషించాలి."
श्व् प्रश्न 6 के मामले में उन्हें यह भी तय करना होगा कि मिश्रण में से पदार्थों को किस क्रम में अलग करें। ," Schw. 6 విషయంలో, మిశ్రమం నుండి పదార్థాలను ఏ క్రమంలో వేరు చేయాలో కూడా వారు నిర్ణయించుకోవాలి."
"क्या तुम इसी घोल में से पानी भी अलग करके इकट्ठा कर सकते हो? यदि हाँ, तो कैसे?  "," మీరు కూడా ఈ ద్రావణం నుండి నీటిని వేరు చేసి సేకరించగలరా? అవును, ఎలా?"
पृथक्करण का एक और ढं ग प्रयोग 4 एक उफननली में एक-तिहाई पानी भरो और उसे पानी उबलने तक मोमबत्ती पर गरम करो। ," వేరుచేసే మరొక పద్ధతి 4 మరిగే గొట్టంలో మూడింట ఒకవంతు నీటిని నింపి, నీరు మరిగే వరకు కొవ్వొత్తిపై వేడి చేయండి."
"गरम होते समय उफननली में जो भी क्रियाएँ होती हैं, उनको गौर से देखो। ", తాపన సమయంలో మరిగే గొట్టంలో జరిగే అన్ని చర్యలను గమనించండి.
क्या उफननली के मुँह से कुछ निकलता दिखाई पड़ रहा है?  क्या तुम बता सकते हो कि यह क्या है?  क्या उफननली के ऊपरी भाग में कुछ दिखाई पड़ता है?  एक परखनली में ठण्डा पानी भरो और उसे उफननली के मुँह के ऊपर रखो। , ఓవర్‌హన్నెల్ నోటి నుండి ఏదైనా బయటకు వస్తున్నదా?  అది ఏమిటో మీరు నాకు చెప్పగలరా?  ఉల్లంఘన యొక్క ఎగువ భాగంలో ఏదైనా కనిపిస్తుందా?  ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో చల్లటి నీటిని నింపి మరిగే గొట్టం నోటిపై ఉంచండి.
क्या परखनली की बाहरी सतह पर कुछ दिखाई पड़ता है?  इस परखनली को खाली करके इसमें उबलता पानी भरो और फिर से उफननली के मुँह के ऊपर रखो। , పరీక్ష గొట్టం యొక్క బయటి ఉపరితలంపై ఏదైనా కనిపిస్తుందా?  పరీక్ష గొట్టాన్ని ఖాళీ చేసి వేడినీటితో నింపి మరిగే గొట్టం నోటిపై మళ్ళీ ఉంచండి.
क्या इस बार भी तुमने परखनली की बाहरी सतह पर वही क्रिया देखी जो पिछली बार देखी थी?  , టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క బయటి ఉపరితలంపై ఈసారి కూడా మీరు అదే చర్యను చూశారా?
प्रश्न 10-11 की ांृखला वाष्पन व संघनन को समझने की दृष्टि से बहुत महत्व रखती है। , బాష్పీభవనం మరియు సంగ్రహణను అర్థం చేసుకోవడంలో 10-11 ప్రశ్నల క్రమం చాలా ముఖ్యం.
"कॉर्क में काँच की नली लगाते समय बहुत सावधानी की ज़रूरत है, नहीं तो इसके टूट जाने का डर है। "," ఒక కార్క్లో గ్లాస్ ట్యూబ్ ఉంచేటప్పుడు చాలా జాగ్రత్త అవసరం, లేకపోతే అది విరిగిపోతుందనే భయం."
इसका सही तरीका यह है कि नली को कॉर्क के पास से पकड़ा जाए और धीरेधीरे घुमाकर छेद में पिरोया जाए। ," దీన్ని చేయడానికి సరైన మార్గం ఏమిటంటే, గొట్టాన్ని కార్క్‌కు దగ్గరగా ఉంచి, దానిని రంధ్రంలోకి మెల్లగా తిప్పడం."
ज़रूरी हो तो नली को गीला कर लें। ," అవసరమైతే, గొట్టాన్ని తడి చేయండి."
"अब बताओ कि क्या होगा जब पानी की भाप को  ठण्डा होने दिया जाए?  गरम ही रखा जाए?  आओ, अब एक ऐसा उपकरण बनाएँ जिससे नमकीन पानी में से पानी अलग करके इकट् ठा किया जा सके। "," నీటి ఆవిరి  చల్లబరచడానికి అనుమతించినప్పుడు ఏమి జరుగుతుందో ఇప్పుడు నాకు చెప్పండి?  దానిని వెచ్చగా ఉంచాలా?  రండి, ఇప్పుడు ఉప్పునీటి నుండి నీటిని సేకరించి సేకరించే పరికరాన్ని తయారు చేయండి."
प्रयोग 5 एक उफननली लो और इस पर कसकर बैठ जाने वाला रबर का एक-छेदी कॉर्क चुनो। , ప్రయోగం 5 ఒక మరుగు తీసుకొని దానిపై గట్టిగా కూర్చున్న గట్టిగా కప్పబడిన రబ్బరు కార్క్‌ను ఎంచుకోండి.
इस कॉर्क के छेद में से एक काँच की नली पिरोओ । , ఈ కార్క్ హోల్ ద్వారా ఒక గాజు గొట్టాన్ని థ్రెడ్ చేయండి .
काँच की नली पर एक रबर की नली चढ़ाओ। , గాజు గొట్టంపై రబ్బరు గొట్టం మౌంట్ చేయండి.
उफननली में एक-तिहाई पानी भरो और काँच की नली वाले एक-छेदी कॉर्क से चित्र में दिखाए अनुसार इसे कसकर बन्द करो। ," మరిగే గొట్టంలో నీటిలో మూడింట ఒక వంతు నింపి, గాజు గొట్టంతో ఒక రంధ్రం కార్క్ ఉపయోగించి చిత్రంలో చూపిన విధంగా గట్టిగా మూసివేయండి."
रबर की नली को एक परखनली में डाल दो। , రబ్బరు గొట్టాన్ని పరీక్షా గొట్టంలో ఉంచండి.
परखनली को एक विद्यार्थी पानी से भरे बीकर में सीधा खड़ा रखे। , టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను నీటితో నిండిన బీకర్‌లో నిటారుగా ఉంచండి.
उफननली को होल्डर की मदद से मोमबत्ती पर गरम करो। , కొవ్వొత్తిపై మరిగే గొట్టాన్ని హోల్డర్ సహాయంతో వేడి చేయండి.
उफननली और परखनली दोनों में हो रही क्रियाओं को गौर से देखो और नीचे लिखे प्रश्नों के उत्तर दो। , సబ్‌ఫ్లూర్ మరియు టెస్ట్ ట్యూబ్ రెండింటిలో జరుగుతున్న చర్యలను దగ్గరగా చూడండి మరియు క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానం ఇవ్వండి.
परखनली में क्या परिवर्तन हो रहा है?  बीकर के पानी में उँगली डालकर बताओ कि क्या इसके तापमान में कोई अन्तर आया है। , పరీక్ష గొట్టంలో ఏమి మారుతోంది?  బీకర్ నీటిలో వేలు పెట్టి దాని ఉష్ణోగ్రతలో ఏమైనా తేడా ఉందా అని చెప్పండి.
"यदि हाँ, तो क्यों?  46 "," అవును, ఎందుకు?  46"
प्रयोग 4 के आधार पर सोचकर बताओ कि हम क्या करें कि भाप बिना पानी में बदले परखनली से बाहर निकल जाए?  ," ప్రయోగం 4 ఆధారంగా ఆలోచిస్తే, పరీక్షా గొట్టం నుండి ఆవిరిని నీటిగా మార్చకుండా మనం ఏమి చేయాలి?"
"यदि इस प्रयोग के चलते हुए, उफननली में पानी रहते हुए भी परखनली में पानी इकट्ठा होना बन्द हो जाए तो हम क्या करें जिससे ऐसा न हो?  "," ఈ ప్రయోగం వల్ల, మరిగే గొట్టంలో నీరు ఉన్నప్పటికీ, పరీక్ష గొట్టంలో నీరు సేకరించడం ఆగిపోతే, అది జరగకుండా మనం ఏమి చేయాలి?"
प्रयोग 6 एक उफननली में लगभग एक-तिहाई पानी भरकर उसमें कुछ बूँदें नीली स्याही की डालो ताकि पानी का रंग गाढ़ा नीला हो जाए। ," ప్రయోగం 6 మరిగే గొట్టంలో నీటిలో మూడింట ఒక వంతు నింపండి మరియు అందులో కొన్ని చుక్కల నీలం సిరాను పోయాలి, తద్వారా నీటి రంగు మందపాటి నీలం అవుతుంది."
इससे अब प्रयोग 5 को दोहराओ। , ఇప్పుడు దీనితో ప్రయోగం 5 ను పునరావృతం చేయండి.
परखनली में किस रंग का पानी इकट्ठा हो रहा है?  , పరీక్ష గొట్టంలో ఏ రంగు నీరు సేకరిస్తోంది?
"सावधानी: जब इस प्रयोग को बन्द करना हो, तो उफननली को चिमनी पर से हटाने के पहले रबर की नली को परखनली में से निकाल लेना पड़ता है, अन्यथा परखनली में एकत्रित पानी पलटकर उफननली में आकर खतरा पैदा कर सकता है। "," హెచ్చరిక: ఈ ప్రయోగాన్ని నిలిపివేయవలసి వచ్చినప్పుడు, చిమ్నీ నుండి ఓవర్ఫ్లోను తొలగించే ముందు రబ్బరు గొట్టాన్ని టెస్ట్ ట్యూబ్ నుండి తొలగించాలి, లేకపోతే టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో సేకరించిన నీరు ట్యూబ్‌లోకి పొంగిపోయే ప్రమాదం ఉంది."
आप ही सोचिए ऐसा क्यों होगा। , ఇది ఎందుకు జరుగుతుందో ఒక్కసారి ఆలోచించండి.
उफननली को साफ करो और उसमें थोड़ा नमकीन पानी डालो। , మరిగే గొట్టాన్ని శుభ్రం చేసి దానికి కొంచెం ఉప్పునీరు కలపండి.
अब इस प्रयोग को फिर करो। , ఇప్పుడు మళ్ళీ ఈ ప్రయోగం చేయండి.
परखनली में इकट्ठे हो रहे पानी का स्वाद कैसा है?  क्या अब तुम्हें लगता है कि नमक घुले पानी में से पानी को अलग करके इकट्ठा कर सकते हैं?  , టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో సేకరించే నీరు ఎలా రుచి చూస్తుంది?  ఇప్పుడు మీరు కరిగిన ఉప్పు నుండి నీటిని వేరు చేసి సేకరించవచ్చని అనుకుంటున్నారా?
जिस विधि से तुमने घोल में से पानी अलग किया है उसे आसवन कहते हैं। , మీరు ద్రావణం నుండి నీటిని వేరుచేసే పద్ధతిని స్వేదనం అంటారు.
इस विधि का उपयोग कहाँ होता है? शिक्षक से चर्चा करके अपने शब्दों में लिखो। , ఈ పద్ధతి ఎక్కడ ఉపయోగించబడుతుంది? గురువుతో చర్చించిన తరువాత మీ స్వంత మాటలలో రాయండి.
"प्रयोग 7 बताओ, निम्नलिखित ठोस पदार्थ को गरम करने पर क्या होता है: 1. मोम 2. घी 3. मक्खन 4. बर्फ 5. टाटरी 6. नेफ्थलीन 7. गन्धक इनमें से जिन पदार्र्थोंे को तुमने कभी गरम करके नहीं देखा है, उनको स्वयं एक उफननली में गरम करके देखो और अपनी उत्तर तालिका में लिखो। "," ప్రయోగం 7, ఈ క్రింది ఘనపదార్థాలు వేడిచేసినప్పుడు ఏమి జరుగుతుందో నాకు చెప్పండి: 1. మైనపు 2. నెయ్యి 3. వెన్న 4. మంచు 5. టాటరీ 6. నాఫ్థలీన్ 7. సల్ఫర్ మరిగే గొట్టంలో వేడిచేసిన మీరే చూడండి మరియు మీ జవాబు పట్టికలో రాయండి."
कुछ ठोस पदार्थों का विशेष गुण: ऊध्र्वपातन प्रयोग 8 एक उफननली में चम्मच से ज़रा-सा  नौसादर लो। , కొన్ని ఘనపదార్థాల యొక్క ప్రత్యేక లక్షణాలు: పరిణామ ప్రయోగం 8 మరిగే గొట్టంలో చెంచాతో కొద్దిగా  లాలాజలం తీసుకోండి.
उफननली का मुँह रुई से बन्द कर दो और उसको चिमनी पर गरम करो। , కాటన్ తో మరిగే గొట్టం యొక్క నోరు మూసివేసి చిమ్నీలో వేడి చేయండి.
उफननली में जो कुछ भी हो रहा है उसे ध्यान से देखो। , ఉపనానాలిలో ఏమి జరుగుతుందో జాగ్రత్తగా చూడండి.
47,47
कभी-कभी पानी को उबालने पर स्याही का रंग उड़ जाता है। , కొన్నిసార్లు నీరు మరిగేటప్పుడు సిరా రంగు ఎగిరిపోతుంది.
इसलिए पहले करके देख लें कि रंग पक्का है। ," అందువల్ల, మొదట రంగు దృ .ంగా ఉందో లేదో తనిఖీ చేయండి."
श्व् आसवन विधि का उपयोग दैनिक जीवन में बहुत कम होता है। , ష్వాన్ స్వేదనం పద్ధతి రోజువారీ జీవితంలో చాలా అరుదుగా ఉపయోగించబడుతుంది.
"हाँ, वाष्पन का उपयोग कई जगह करते हैं। "," అవును, బాష్పీభవనం చాలా చోట్ల ఉపయోగించబడుతుంది."
"श्व् यदि बच्चे शरा ब भट्टी का उदाहरण दें, तो उनसे कहें कि वे उसकी क्रियाविधि भी समझाएँ। "," ష. పిల్లలు షరా భట్టికి ఒక ఉదాహరణ ఇస్తే, దాని యంత్రాంగాన్ని కూడా వివరించమని వారిని అడగండి."
दरअसल हम किसी पदार्थ को तभी वापस प्राप्त करना चाहेंगे जब वह कीमती या दुर्लभ हो। ," వాస్తవానికి, ఒక పదార్థం విలువైనది లేదా అరుదుగా ఉన్నప్పుడు మాత్రమే తిరిగి పొందాలనుకుంటున్నాము."
पानी आम तौर पर निःशुल्क उपलब्ध रहता है इसलिए उसे इकट्ठा करके पुन: उपयोग करने में किसी की रुचि नहीं रहती। ," నీరు సాధారణంగా ఉచితంగా లభిస్తుంది, కాబట్టి దాన్ని సేకరించి తిరిగి ఉపయోగించటానికి ఎవరూ ఆసక్తి చూపరు."
श्व् एक बड़े पैमाने पर वर्षा चक्र आसवन का ही उदाहरण है। , Schw ఒక పెద్ద ఎత్తున వర్ష చక్ర స్వేదనం యొక్క ఉదాహరణ.
प्रयोग 8 में उफननली काली हो जाए तो दिक्कत है क्योंकि देखना यह है कि नौसादर पिघला या नहीं। ," ప్రయోగం 8 లో మరిగే గొట్టం నల్లగా మారితే, ఒక సమస్య ఉంది, ఎందుకంటే సెలైన్ కరుగుతుందో లేదో చూడాలి."
या तो स्पिरिट लैम्प का उपयोग करें या नीली लौ वाले स्टोव का। , స్పిరిట్ లాంప్ లేదా బ్లూ ఫ్లేమ్ స్టవ్ ఉపయోగించండి.
वैसे किसी कटोरी में गरम करके भी देखा जा सकता है। ," మార్గం ద్వారా, ఒక గిన్నెలో వేడి చేయడం ద్వారా కూడా చూడవచ్చు."
एक ज़रूरी नियम प्रयोग में काम आ रही चीज़ों को चखना मना है। , ఉపయోగంలో ఉన్న వస్తువులను రుచి చూడకుండా ఉండటమే ఒక ముఖ్యమైన నియమం.
हो सकता है कोई पदार्थ तुम्हें नुकसान पहुँचा दे। , బహుశా ఏదైనా పదార్థం మీకు హాని కలిగిస్తుంది.
"क्या उफननली में कोई सफेद-सी वाष्प बन रही है?  यदि हाँ, तो इसके बनने के पहले क्या अन्य पदार्थों के समान नौसादर भी द्रव बनता है?  रुई हटा देने से क्या होता है?  परखनली के ऊपरी भाग में क्या कोई ठोस पदार्थ जमा हो रहा है?  जब कोई ठोस पदार्थ बिना द्रव में बदले वाष्प में बदल जाता है तो इस क्रिया को ऊध्र्वपातन कहते हैं। "," ఓవర్ఫ్లో ఏదైనా తెల్ల ఆవిరి ఏర్పడుతుందా?  అవును అయితే, అది ఏర్పడటానికి ముందు ఇతర పదార్థాల మాదిరిగా ద్రవంగా మారుతుందా?  పత్తిని తొలగించినప్పుడు ఏమి జరుగుతుంది?  పరీక్షా గొట్టం ఎగువ భాగంలో ఏదైనా ఘన పదార్థం జమ అవుతుందా?  ఘన పదార్ధం ద్రవంగా మారకుండా ఆవిరిగా మారినప్పుడు, ఈ చర్యను ఉద్ధరణ అంటారు."
कपूर के बारे में सोचा जाता है कि उसमें ऊध्र्वपातन का गुण होता है। , కపూర్ అనాయాస యొక్క గుణాన్ని కలిగి ఉన్నట్లు భావిస్తున్నారు.
इस बात की जाँच करके देखो कि क्या कपूर भी वाष्प बनने से पहले द्रव में नहीं बदलता। , కర్పూరం ఆవిరిగా మారడానికి ముందే ద్రవంగా మారలేదా అని తనిఖీ చేయండి.
नमक और नौसादर के मिश्रण में से नौसादर को कैसे अलग करोगे?  ,  ఉప్పు మరియు సెలైన్ మిశ్రమం నుండి లాలాజలాలను ఎలా వేరు చేస్తారు?
एक अनूठा तरीका: क्रोमेटोग्राफी चीज़ों को अलग-अलग करने के इस तरीके का नाम तुमने शायद ही कभी सुना हो। , ఒక ప్రత్యేకమైన మార్గం: క్రోమాటోగ్రఫీ నుండి విషయాలను వేరుచేసే ఈ పద్ధతి పేరును మీరు అరుదుగా విన్నారు.
मगर क्रोमेटोग्राफी का तरीका है बहुत मज़ेदार। , కానీ క్రోమాటోగ్రఫీ పద్ధతి చాలా సరదాగా ఉంటుంది.
इसके बारे में कुछ कहने-सुनने की ज़रूरत नहीं है। , దీని గురించి ఏమీ వినవలసిన అవసరం లేదు.
"बस, इसे करके देखो। ", ప్రయత్నించండి.
मज़ा आ जाएगा। , సరదాగా ఉంటుంది
चॉक से क्रोमेटोग्राफी: प्रयोग 9 एक चॉक के मोटे सिरे से 1 से.मी. छोड़कर काली स्याही का एक छल्ला-सा बनाना है। , సుద్ద నుండి క్రోమాటోగ్రఫీ: సుద్ద యొక్క మందపాటి చివర నుండి ప్రయోగం 9 1 సెం.మీ. నల్ల సిరా యొక్క ఉంగరాన్ని తయారు చేయడం తప్ప.
इसके लिए माचिस की तीली या रिफिल की नोक को स्याही में डुबोकर चित्र में दिखाए अनुसार चॉक पर छुआओ। ," దీని కోసం, అగ్గిపెట్టె లేదా రీఫిల్ చిట్కాను సిరాలో ముంచి, చిత్రంలో చూపిన విధంగా సుద్దపై తాకండి."
धीरे-धीरे करके चॉक की गोलाई के चारोंे तरफ छुआकर छल्ला बना लो। , సుద్ద యొక్క గుండ్రని సున్నితంగా తాకడం ద్వారా రింగ్ చేయండి.
छल्ला जितना पतला और हल्का बने उतना अच्छा। ," రింగ్ సన్నగా, తేలికగా మారుతుంది."
यदि चॉक समान मोटाई वाला हो तो उसके चपटे सिरे की ओर से स्याही का छल्ला बनाना होगा। ," సుద్ద అదే మందంతో ఉంటే, సిరా రింగ్ దాని ఫ్లాట్ ఎండ్ నుండి తయారు చేయాల్సి ఉంటుంది."
अब एक तश्तरी या किसी डिब्बे के ढक्कन में थोड़ा पानी डालो। , ఇప్పుడు ఒక డిష్ లేదా పెట్టె యొక్క మూతలో కొంచెం నీరు పోయాలి.
ध्यान रखना कि पानी आधा से.मी. से ज़्यादा न हो। , నీరు అర సెం.మీ ఉండేలా జాగ్రత్త వహించండి మించకూడదు
चॉक को इस पानी में सीधा खड़ा कर दो। , ఈ నీటిలో సుద్దను నిటారుగా ఉంచండి.
चॉक पर लगी स्याही नीचे की ओर रहेगी पर पानी में नहीं डूबनी चाहिए। , సుద్దపై ఉన్న సిరా క్రిందికి ఉంటుంది కానీ నీటిలో ముంచకూడదు.
अब इन्तज़ार करो और देखो कि चॉक की सफेदी पर क्या गुल खिलने लगे हैं। , ఇప్పుడు వేచి ఉండండి మరియు సుద్ద తెలుపుపై పువ్వులు వికసించడం ప్రారంభించాయి.
क्या पानी चॉक पर चढ़ रहा है? और क्या-क्या हो रहा है? पानी चॉक के ऊपरी छोर तक पहुँचने से पहले ही चॉक को पानी में से हटा लो। ," సుద్దపై నీరు ఎక్కేదా? ఇంకా ఏమి జరుగుతోంది? నీరు సుద్ద ఎగువ చివరకి చేరుకునే ముందు, సుద్దను నీటి నుండి తొలగించండి."
ये रंग कहाँ से आए?  48 , ఈ రంగులు ఎక్కడ నుండి వచ్చాయి?  48
छन्ना कागज़ से क्रोमेटोग्राफी: प्रयोग 10 जिस छन्ना कागज़ से हमने छानने का काम किया था उससे क्रोमेटोग्राफी भी हो सकती है। , వడపోత కాగితంతో క్రోమాటోగ్రఫీ: ప్రయోగం 10 మేము ఫిల్టర్ చేయడానికి ఉపయోగించిన ఫిల్టర్ పేపర్ కూడా క్రోమాటోగ్రఫీకి కారణమవుతుంది.
आओ करके देखें। , ప్రయత్నించండి రండి.
एक बीकर और रिफिल लो। , బీకర్ తీసుకొని రీఫిల్ చేయండి.
बीकर में लगभग 1 से.मी. ऊँचाई तक पानी भर लो। , బీకర్లో సుమారు 1 సెం.మీ. ఎత్తుకు నీటిని నింపండి.
अब छन्ना कागज़ की लगभग 4 से.मी. चौड़ी व 12 से.मी. लम्बी एक पट्टी काट लो। , ఇప్పుడు వడపోత కాగితం సుమారు 4 సెం.మీ. విస్తృత మరియు 12 సెం.మీ. పొడవైన స్ట్రిప్ కత్తిరించండి.
इसके एक सिरे पर करीब 2 से.मी. छोड़कर आलपिन की नोक से काली स्याही की एक छोटी-सी बूँद लगा दो। , ఇది ఒక చివర సుమారు 2 సెం.మీ. ఆల్పిన్ కొనతో నల్ల సిరా యొక్క చిన్న చుక్కను వదిలివేయండి.
अब कागज़ के दूसरे सिरे को मोड़कर रिफिल पर टिका दो और बीकर में लटका दो। , ఇప్పుడు కాగితం యొక్క మరొక చివరను మడవండి మరియు రీఫిల్‌కు కట్టుకోండి మరియు బీకర్‌లో వేలాడదీయండి.
कागज़ का वह सिरा जिस पर स्याही की बूँद लगी है पानी में डूब जाना चाहिए। , దానిపై చుక్క సిరా ఉన్న కాగితం చివర నీటిలో ముంచాలి.
मगर ध्यान रखना कि स्याही की बूँद पानी में न डूबे। , కానీ సిరా చుక్కలు నీటిలో మునిగిపోకుండా జాగ్రత్త వహించండి.
कागज़ की पट्टी बीकर से छूनी भी नहीं चाहिए। , కాగితపు స్ట్రిప్‌ను బీకర్‌తో తాకకూడదు.
चॉ क औ र  सोख् ता कागज़ पर क्रोमेटाग्र्े ााफी करने में कभी-कभी रंगों का क्रम बदल जाता है। , కొన్నిసార్లు రంగుల క్రమం కాగితం మరియు పొడి కాగితంపై క్రోమాటోగ్రాఫ్లకు మారుతుంది.
घबराने की कोई बात नहीं। , చింతించాల్సిన పనిలేదు.
यह कोई अनहोनी बात नहीं है। , ఇది తెలియని విషయం కాదు.
अब एक बार फिर ज़रा इन्तज़ार कर लो। , ఇప్పుడు మరోసారి వేచి ఉండండి.
पहले इनका काढ़ा बना लेते हैं। ," మొదట, వారి కషాయాలను తయారు చేద్దాం."
फिर उस काढ़े की क्रोमेटोग्राफी करते हैं। , అప్పుడు ఆ కషాయాలను క్రోమాటోగ్రఫీ చేయండి.
क्रोमेटोग्राफी करने से काढ़े में उपस्थित पदार्थ अलग-अलग हो जाते हैं। ," క్రోమాటోగ్రఫీని చేయడం ద్వారా, కషాయంలో ఉండే పదార్థాలు వేరు చేయబడతాయి."
और भी कई उपयोग होते हैं क्रोमेटोग्राफी के। , క్రోమాటోగ్రఫీ యొక్క అనేక ఇతర ఉపయోగాలు ఉన్నాయి.
"फूल के रंग में उपस्थित पदार्थों की जाँच करने के लिए, किसी चीज़ में मिलावट की जाँच करने के लिए, ऐसे कई कामों में इसका खूब उपयोग होता है। "," పుష్పం యొక్క రంగులో ఉన్న పదార్థాలను తనిఖీ చేయడానికి, ఏదైనా కల్తీని తనిఖీ చేయడానికి, ఇటువంటి అనేక రచనలలో ఇది విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతుంది."
पदार्थों को अलग-अलग करना हमारे रोज़ के जीवन में भी ज़रूरी है और विज्ञान के काम में भी। , పదార్ధాలను వేరు చేయడం మన దైనందిన జీవితంలో మరియు సైన్స్ పనిలో కూడా అవసరం.
इस अध्याय में तुमने पदार्थों को अलग-अलग करने की विधियाँ सीखीं। , ఈ అధ్యాయంలో మీరు పదార్థాలను వేరు చేసే పద్ధతులను నేర్చుకున్నారు.
पदार्थ के गुणधर्मों में अन्तर का फायदा उठाकर ही ये विधियाँ बनाई जाती हैं। , పదార్థం యొక్క లక్షణాలలో తేడాలను సద్వినియోగం చేసుకోవడం ద్వారా ఈ పద్ధతులు తయారు చేయబడతాయి.
अभ्यास के प्रश्न 1. , ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.
क्या नीचे लिखे मिश्रणों में मिले पदार्थों को घुलनशीलता की विधि से अलगअलग कर सकोगे?  दूध और पानी  शक्कर और नमक  रेत और शक्कर  चॉक का चूरा और रेत अपने उत्तर का कारण बताओ। , కింది మిశ్రమాలలో కనిపించే పదార్థాలను మీరు కరిగే పద్ధతి నుండి వేరు చేయగలరా?  పాలు మరియు నీరు  చక్కెర మరియు ఉప్పు  ఇసుక మరియు చక్కెర  సుద్ద పొడి మరియు ఇసుక మీ సమాధానానికి కారణాన్ని వివరించండి.
2,2
सोचकर बताओ और करो: जेतराम ने देखा कि लालटेन की बत्ती पर मिट्टी का तेल चढ़ता है। , ఆలోచించి చెప్పండి: లాంతరు లైట్లపై కిరోసిన్ అమర్చబడిందని జీత్రామ్ చూశారా?
उसने यह भी देखा था कि दीये की बत्ती पर भी तेल चढ़ता है। , దీపం కాంతిపై ఉన్న నూనె కూడా పైకి పోతుందని అతను చూశాడు.
उसने सोचा कि क्योंे न इस पर क्रोमेटोग्राफी करके देखी जाए। , క్రోమాటోగ్రఫీతో ఎందుకు చూడకూడదని అతను అనుకున్నాడు.
उसने एक नई बत्ती लेकर उसके एक सिरे से थोड़ा ऊपर स्याही की एक बूँद लगा दी और बत्ती को मिट् टी के तेल में ठीक उसी तरह डुबाया जैसे क्रोमेटोग्राफी में तुमने किया था। ," అతను ఒక కొత్త కాంతిని తీసుకొని, దాని యొక్క ఒక చివర పైన కొంచెం చుక్క సిరాను ప్రయోగించి, మీరు క్రోమాటోగ్రఫీలో చేసినట్లుగానే కాంతిని మట్టి నూనెలో ముంచాడు."
तुम्हारा क्या विचार है? क्या जेतराम का प्रयोग सफल होगा? तुम भी करके देखो। , మీరు ఏమి ఆలోచిస్తున్నారు? జేతారాం వాడకం విజయవంతమవుతుందా? మీ వైపు కూడా చూడండి.
3,3
क्या तुम लकड़ी के बुरादे और रेत को घुलनशीलता की विधि से अलग-अलग कर सकते हो? यदि नहीं तो बताओ कि इन्हें कैसे अलग-अलग करोगे? 4. नीचे कुछ प्रयोगों के चित्र दिए गए हैं। ," మీరు కలప సాడస్ట్ మరియు ఇసుకను కరిగే పద్ధతిలో వేరు చేయగలరా? కాకపోతే, మీరు దీన్ని భిన్నంగా ఎలా చేస్తారో చెప్పు? 4. కొన్ని ప్రయోగాల దృష్టాంతాలు క్రింద ఉన్నాయి."
इनमें गलती पहचानो और लिखो। , వాటిలో తప్పులను గుర్తించండి మరియు రాయండి.
घुलनशीलता। , ద్రావణీయత.
हमने ‘चीज़ों को अलग-अलग करना’ अध्याय में देखा था कि कुछ चीज़ें पानी में घुलनशील होती हैं और कुछ अघुलनशील। , కొన్ని విషయాలు నీటిలో కరిగేవి మరియు కొన్ని కరగనివి 'వేరుచేసే విషయాలు' అధ్యాయంలో చూశాము.
कुछ चीज़ें ऐसी भी होती हैं जो ठण्डे पानी में नहीं घुलतीं परन्तु गरम पानी में घुल जाती हैं। , చల్లటి నీటిలో కరగని వేడి నీటిలో కరిగే కొన్ని విషయాలు ఉన్నాయి.
इस अध्याय में हम दो पदार्थों — नमक व यूरिया प्रयोग करेंगे। ," ఈ అధ్యాయంలో, మేము ఉప్పు మరియు యూరియా అనే రెండు పదార్థాలను ఉపయోగిస్తాము."
— , -
की घुलनशीलता के कुछ और , కరిగే మరికొన్ని
इन प्रयोगों के लिए पानी भी नापकर लेना पड़ेगा और नमक एवं यूरिया भी। , ఈ ప్రయోగాలకు నీటిని కూడా కొలవాలి మరియు ఉప్పు మరియు యూరియా ఉంటుంది.
इंजेक्शन की शीशी का रबर वाला ढक्कन तो तुमने देखा ही है। , ఇంజెక్షన్ బాటిల్ యొక్క రబ్బరు మూతను మీరు ఇప్పటికే చూశారు.
इसे उलटा कर दें तो इसमें एक गड्ढा दिखाई देगा। ," మీరు దానిని రివర్స్ చేస్తే, దానిలో ఒక గొయ్యి కనిపిస్తుంది."
इस गड्ढे में नमक या यूरिया भरें और उँगली से सपाट कर दें तो करीब आधा ग्राम नमक या यूरिया आता है। ," ఈ గొయ్యిలో ఉప్పు లేదా యూరియాను నింపి వేలితో చదును చేయండి, అప్పుడు అర గ్రాము ఉప్పు లేదా యూరియా వస్తుంది."
दो बार इस तरह भरकर लेने से 1 ग्राम नमक या यूरिया ले सकते हैं। , ఈ విధంగా రెండుసార్లు నింపడం ద్వారా 1 గ్రాము ఉప్పు లేదా యూరియాను తీసుకోవచ్చు.
प्रयोग में जहाँ 1 ग्राम लिखा है वहाँ इसी तरीके से नापना है। ," ప్రయోగంలో 1 గ్రాము వ్రాసిన చోట, అదే పద్ధతిలో కొలవాలి."
ठण्डे पानी में घुलनशीलता: प्रयोग 1 एक उफननली में एक-चौथाई पानी लो। , చల్లటి నీటిలో కరిగే సామర్థ్యం: ప్రయోగం 1 మరిగే గొట్టంలో నాలుగవ వంతు నీటిని తీసుకోండి.
इसमें , ఇందులో
1,1
श्व् यहाँ आयतन का उपयोग वज़न के अनुमान के लिए किया गया है। , బరువును అంచనా వేయడానికి ఇక్కడ వాల్యూమ్ ఉపయోగించబడుతుంది.
हर बार बराबर मात्रा लेने के लिए आप किसी भी माप का उपयोग कर सकते हैं। , ప్రతిసారీ సమాన మొత్తాలను తీసుకోవడానికి మీరు ఏదైనా కొలతను ఉపయోగించవచ్చు.
जैसे ओ.आर.एस. घोल बनाने का चम्मच। , ORS లాగా పరిష్కారం చెంచా.
ध्यान रखने की बात यह है कि नमक व यूरिया के मामले में तो यह तरीका बढ़िया काम करता है। , గుర్తుంచుకోవలసిన విషయం ఏమిటంటే ఉప్పు మరియు యూరియా విషయంలో ఈ పద్ధతి బాగా పనిచేస్తుంది.
ज़रूरी नहीं कि यह किसी भी पदार्थ के लिए चल जाएगा। , ఇది తప్పనిసరిగా ఏదైనా పదార్ధం కోసం అమలు చేయదు.
"सुविधा हो, तो तौलकर ले सकते हैं। "," సౌలభ్యం ఉంటే, మేము దానిని బరువుతో తీసుకోవచ్చు"
पानी की निश्चित मात्रा में नमक और यूरिया की  बराबर-बराबर मात्रा घुलती है। ,  కొంత మొత్తంలో ఉప్పు మరియు  సమాన పరిమాణంలో యూరియా కొంత మొత్తంలో నీటిలో కరిగిపోతుంది.
अलग-अलग मात्रा घुलती है। ,  వేర్వేరు మొత్తాలు కరిగిపోతాయి.
विभिन्न पदार्थों की पानी में घुलनशीलता  एक समान होती है। ,  వివిధ పదార్ధాల నీటి ద్రావణీయత  ఒకటే.
अलग-अलग होती है। ,  మారుతూ ఉంటుంది.
घुलनशीलता पर गर्मी का असर: प्रयोग 2 इस प्रयोग में हम यह देखने की कोशिश करेंगे कि गरम करने पर पदार्थों की घुलनशीलता पर क्या असर होता है। , ద్రావణీయతపై వేడి ప్రభావం: ప్రయోగం 2 ఈ ప్రయోగంలో తాపనపై పదార్థాల కరిగే సామర్థ్యం ఎలా ఉంటుందో చూడటానికి ప్రయత్నిస్తాము.
खासकर हम यह जाँच करेंगे कि गरम करने पर नमक और यूरिया की घुलनशीलता पर एक समान असर होता है या अलगअलग। ," ముఖ్యంగా, ఉప్పు మరియు యూరియా యొక్క కరిగే సామర్థ్యం తాపనపై సమానమైన ప్రభావాన్ని కలిగి ఉందా లేదా అనేదానిని మేము తనిఖీ చేస్తాము."
यूरिया की घुलनशीलता पर गर्मी के असर को परखने में एक दिक्कत यह आती है कि यूरिया का विघटन होने लगता है और घुलनशीलता की सीमा ही नहीं आती। ," యూరియా యొక్క ద్రావణీయతపై వేడి ప్రభావాన్ని పరీక్షించడంలో ఒక సమస్య ఏమిటంటే, యూరియా కరగడం మొదలవుతుంది మరియు కరిగే సామర్థ్యానికి పరిమితి లేదు."
अत: इस प्रयोग में घुलनशीलता की अधिकतम सीमा तक जाने की कोशिश नहीं की गई है। ," అందువల్ల, ద్రావణీయత యొక్క గరిష్ట పరిమితికి వెళ్ళడానికి ప్రయత్నించలేదు."
तालिका 2 गरम करने पर क्या हुआ? पदार्थ का नाम , తాపన పట్టిక 2 లో ఏమి జరిగింది? పదార్ధం పేరు
क्या ठण्डे घोल में बचा रह गया बिना घुला पदार्थ घुल गया? , చల్లని ద్రావణంలో మిగిలిపోయిన పరిష్కారం ఏదైనా ఉందా?
क्या पहला 5 ग्राम घुला? , మొదటి 5 గ్రాములు కరిగిపోయాయా?
क्या दूसरा 5 ग्राम घुला? , రెండవ 5 గ్రాములు కరిగిపోయాయా?
नमक यूरिया तुमने प्रयोग 1 में एक उफननली पर ‘नमक का घोल’ लिखकर रखा था। , ఉప్పు యూరియా మీరు ప్రయోగం 1 లో మరిగే గొట్టంపై 'ఉప్పు ద్రావణాన్ని' ఉంచండి.
उस उफननली को इतना गरम करो कि घोल उबलने लगे। , ద్రావణాన్ని మరిగించడం ప్రారంభించే విధంగా మరిగే గొట్టాన్ని వేడి చేయండి.
"क्या गरम करने पर उफननली में मौजूद बिना घुला नमक घुल गया? अगर हाँ, तो इसमें 5 ग्राम नमक और डालो। "," వేడిచేసిన ఉడకబెట్టిన గొట్టంలో కరిగిన ఉప్పు కరిగిందా? అవును అయితే, దానికి 5 గ్రాముల ఉప్పు కలపండి."
फिर से उफननली को गरम करके घोल को उबालो। , మరిగే గొట్టాన్ని వేడి చేయడం ద్వారా ద్రావణాన్ని మళ్లీ ఉడకబెట్టండి.
क्या यह नमक भी घुल गया? यदि यह 5 ग्राम नमक भी घुल जाए तो एक बार फिर 5 ग्राम नमक डालकर घोल को उबालो। ," ఈ ఉప్పు కూడా కరిగిందా? ఈ 5 గ్రాముల ఉప్పు కూడా కరిగిపోతే, మరోసారి 5 గ్రాముల ఉప్పు వేసి ద్రావణాన్ని ఉడకబెట్టండి."
क्या यह नमक घुला? अपने परिणाम तालिका , ఈ ఉప్పు కరిగిపోతుందా? మీ ఫలితాల పట్టిక
2,2
में लिख लो। , దాన్ని వ్రాయు.
इस घोल को ठण्डा होने के लिए रख दो। , చల్లబరచడానికి ఈ పరిష్కారాన్ని ఉంచండి.
अब यही प्रयोग यूरिया के घोल के साथ दोहराओ। , ఇప్పుడు యూరియా ద్రావణంతో అదే ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేయండి.
अपने अवलोकन तालिका , మీ పరిశీలన పట్టిక
2,2
में लिखो। , లో వ్రాయండి
इस घोल को भी ठण्डा होने के लिए रख दो। , ఈ పరిష్కారాన్ని కూడా చల్లబరచడానికి ఉంచండి.
"अपने अवलोकनों के आधार पर बताओ कि क्या गरम करने पर नमक और यूरिया दोनों की घुलनशीलता बढ़ती है?  क्या नमक और यूरिया की घुलनशीलता पर ताप का असर एक बराबर होता है?  यदि असर बराबर नहीं होता, तो बताओ कि गरम करने पर किसकी घुलनशीलता पर ज़्यादा असर होता है?  क्या इस प्रयोग से यह निष्कर्ष निकालना ठीक होगा कि अलगअलग पदार्थों की घुलनशीलता पर ताप का प्रभाव अलग-अलग मात्रा में होता है?  जब दोनों घोल ठण्डे हो जाएँ तो उनका अवलोकन करो। "," మీ పరిశీలనల ఆధారంగా, వేడి చేసినప్పుడు ఉప్పు మరియు యూరియా రెండింటిలో కరిగే సామర్థ్యం పెరుగుతుందో లేదో చెప్పండి?  ఉప్పు మరియు యూరియా యొక్క ద్రావణీయతపై వేడి ప్రభావం సమానంగా ఉందా?  ప్రభావం సమానంగా లేకపోతే, వేడెక్కడం ద్వారా ఎవరి ద్రావణీయత ఎక్కువగా ప్రభావితమవుతుంది?  వేడి పదార్థం యొక్క ప్రభావం వివిధ పదార్ధాల ద్రావణీయతపై వేర్వేరు మొత్తాలను కలిగి ఉందని ఈ ప్రయోగం నుండి తేల్చడం న్యాయమా?  రెండు పరిష్కారాలు చల్లగా ఉన్నప్పుడు, వాటిని గమనించండి."
ठण्डा होने पर दोनों घोलों में क्या फर्क दिखा? अपने शब्दों में वर्णन करो। , చల్లగా ఉన్నప్పుడు రెండు పరిష్కారాల మధ్య తేడా ఏమిటి? మీ స్వంత మాటలలో వివరించండి.
क्या तुम इसका कारण भी बता सकते हो?  ,  దీనికి కారణం కూడా మీరు వివరించగలరా?
53,53
तुमने देखा कि पानी में एक निश्चित मात्रा से अधिक पदार्थ डालने पर कुछ पदार्थ बिना घुले रह जाता है। ," కొంత మొత్తంలో నీరు పోసిన తరువాత, కొంత పదార్థం కరిగిపోతుందని మీరు చూశారు."
अब अगर तुम चाहते हो कि बचा हुआ पदार्थ घुल जाए तो क्या करोगे? अभी हमने पानी में पदार्थ की घुलनशीलता के प्रयोग किए। ," ఇప్పుడు మీరు మిగిలిన పదార్థం కరిగిపోవాలనుకుంటే, మీరు ఏమి చేస్తారు? ఇప్పుడు మేము నీటిలో పదార్థం యొక్క కరిగే సామర్థ్యాన్ని ప్రయోగాలు చేసాము."
कुछ पदार्थ ऐसे भी हैं जो पानी में तो अघुलनशील होते हैं मगर किसी अन्य द्रव में घुल जाते हैं। ," నీటిలో కరగని కొన్ని పదార్థాలు కూడా ఉన్నాయి, కాని మరికొన్ని ద్రవంలో కరిగిపోతాయి."
उदाहरण के लिए जब कपड़ों पर ग्रीस लग जाता है तो उसे केरोसीन से छुड़ाते हैं। ," ఉదాహరణకు, బట్టలపై గ్రీజు వేసినప్పుడు, అవి కిరోసిన్ నుండి విడుదలవుతాయి."
यह इसलिए हो पाता है क्योंकि ग्रीस केरोसीन में घुल जाता है। , గ్రీస్ కిరోసిన్లో కరిగిపోవడమే దీనికి కారణం.
द्रव में द्रव के घोल: प्रयोग 3 अभी तक हमने ठोस पदार्थों  की घुलनशीलता की बात की। , ద్రవంలో ద్రవ ద్రావణం: ప్రయోగం 3 ఇప్పటివరకు మేము ఘనపదార్థాల  కరిగే సామర్థ్యం గురించి మాట్లాడాము.
दो द्रव  भी आपस में घुलनशील या अघुलनशील हो सकते हैं। , రెండు ద్రవాలు  కూడా కరిగేవి లేదా కరగవు.
इसमें , ఇందులో
1,1
ग्राम , గ్రామ్
क्या सारी फिटकरी पानी में घुल गई?  नहीं तो परखनली को गरम करो और फिटकरी के घुलते ही इस घोल को गुनगुने पानी से भरे एक बीकर में ठण्डा होने को रख दो। ," ఆలుమ్ అంతా నీటిలో కరిగిందా?  లేకపోతే పరీక్షా గొట్టాన్ని వేడి చేసి, ద్రావణాన్ని గోరువెచ్చని నీటితో నింపిన బీకర్‌లో ఉంచండి, అల్యూమ్ కరిగిన వెంటనే చల్లబరుస్తుంది."
एक घण्टे बाद परखनली को ध्यान से देखो। , ఒక గంట తర్వాత పరీక్షా గొట్టాన్ని జాగ్రత్తగా చూడండి.
"क्या घोल में से फिटकरी के रवे बाहर निकले?  रवों का आकार कैसा है?  आपस में चर्चा करके फिटकरी, यूरिया और बेंज़ोइक अम्ल के रवों की तुलना करो। "," అలుమ్ రేవ్స్ పరిష్కారం నుండి బయటకు వచ్చాయా?  రావా ఆకారం ఏమిటి?  తమలో తాము చర్చించుకోవడం ద్వారా, ఆలుమ్, యూరియా మరియు బెంజాయిక్ ఆమ్ల స్రావాలను పోల్చండి."
रवे बनाने के लिए एक और प्रक्रिया का भी इस्तेमाल होता है। ,  రేవ్స్ చేయడానికి మరొక ప్రక్రియ కూడా ఉపయోగించబడుతుంది.
पृथक्करण अध्याय में तुमने देखा था कि नमक के घोल में से नमक वापस प्राप्त करने के लिए पानी का वाष्पन करना पड़ता है। , ఉప్పు ద్రావణం నుండి ఉప్పును తిరిగి పొందడానికి నీరు ఆవిరైపోతుందని విభజన అధ్యాయంలో మీరు చూశారు.
रवे बनाने के लिए वाष्पन क्रिया का भी उपयोग किया जाता है। , వపన అనే క్రియను రేవ్ చేయడానికి కూడా ఉపయోగిస్తారు.
प्रयोग 4 में हम वाष्पन की क्रिया से रवे बनाकर देखेंगे। ," ప్రయోగం 4 లో, బాష్పీభవన చర్య ద్వారా రావా చేయడానికి ప్రయత్నిస్తాము."
वाष्पन से रवे: प्रयोग 4 चार परखनलियाँ लो। , రేవ్ నుండి బాష్పీభవనం: ప్రయోగం 4 నాలుగు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.
इन पर लेबल चिपकाकर 1 से 4 तक नम्बर डाल लो। , వాటిపై లేబుల్ అతికించడం ద్వారా 1 నుండి 4 వరకు సంఖ్యను ఉంచండి.
हर परखनली में 10 मि.ली. पानी लो। , ప్రతి టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 10 మి.లీ. నీరు తీసుకోండి
पहली परखनली में 1 ग्राम नीला थोथा डालकर घोल लो। , మొదటి టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 1 గ్రాముల నీలం తోథ్రా వేసి కరిగించండి.
"इसी तरह दूसरी, तीसरी व चौथी परखनली में 1-1 ग्राम ऑक्सेलिक अम्ल, यूरिया और नमक डालकर घोल बना लो। "," అదేవిధంగా, రెండవ, మూడవ మరియు నాల్గవ పరీక్ష గొట్టాలలో 1-1 గ్రాముల ఆక్సాలిక్ ఆమ్లం, యూరియా మరియు ఉప్పును కలిపి ఒక పరిష్కారం చేయండి."
काँच की चार स्लाइडों को धोकर सुखा लो। , నాలుగు గ్లాస్ స్లైడ్‌లను కడిగి ఆరబెట్టండి.
इन पर भी लेबल लगाकर 1 से 4 तक नम्बर डाल लो। ," వాటిని కూడా లేబుల్ చేసి, 1 నుండి 4 వరకు సంఖ్యలను ఉంచండి."
अब एक ड्रॉपर से पहली स्लाइड पर 4-5 बूँदें नीले थोथे के घोल की डालो। , ఇప్పుడు మొదటి స్లైడ్‌లో 4-5 చుక్కల నీలం రంగు ద్రావణాన్ని డ్రాప్పర్‌తో పోయాలి.
"इसी तरह दूसरी स्लाइड पर ऑक्सेलिक अम्ल, तीसरी पर यूरिया और चौथी पर नमक के घोल की 4-4, 5-5 बूँदें डालो। "," అదేవిధంగా, రెండవ స్లైడ్‌లో ఆక్సాలిక్ ఆమ్లం, మూడవ భాగంలో యూరియా మరియు నాల్గవ తేదీన 4-4, 5-5 చుక్కల ఉప్పు ద్రావణాన్ని పోయాలి."
ड्रॉपर से नया घोल लेने से पहले उसे पानी से अच्छी तरह धो लेना। , డ్రాప్పర్ నుండి కొత్త పరిష్కారం తీసుకునే ముందు నీటితో బాగా కడగాలి.
मिश्री वास्तव में शक्कर का रवा है। , మిశ్రీ నిజానికి చక్కెర రావా.
कोशिश करके पता करो कि मिश्री कैसे बनाई जाती है। , చక్కెర మిఠాయిని ఎలా తయారు చేయాలో ప్రయత్నించండి.
चाहो तो खुद भी मिश्री बनाओ। ," మీకు కావాలంటే, చక్కెర మిఠాయిని మీరే చేసుకోండి."
2,2
प्रयोग 3 में फिटकरी के रवे बनाने के लिए तुमने फिटकरी के घोल को धीरेधीरे ठण्डा किया था। ," ప్రయోగం 3 లో అల్యూమ్ రేవ్ చేయడానికి, మీరు అల్యూమ్ ద్రావణాన్ని నెమ్మదిగా చల్లబరచాలి."
यदि घोल को तेज़ी से ठण्डा होने दिया जाए तो क्या होगा? प्रयोग करके पता करो। , పరిష్కారం వేగంగా చల్లబరచడానికి అనుమతిస్తే ఏమి జరుగుతుంది? ఉపయోగించడం తెలుసుకోండి
ध् , వి
ध् , వి
57,57
क्रोमेटोग्राफी यानी मिश्रण से अलग होते पदार्थ। , క్రోమాటోగ్రఫీ అంటే మిశ్రమం ద్వారా వేరు చేయబడిన పదార్థాలు.
विभिन्न पदार्थों के मिश्रणों में से प्रत्येक पदार्थ को शुद्ध रूप में अलग-अलग प्राप्त करना रसायनज्ञों का एक प्रमुख काम रहा है। , ప్రతి పదార్థాన్ని స్వచ్ఛమైన రూపంలో వేర్వేరు పదార్ధాల మిశ్రమం నుండి విడిగా పొందడం రసాయన శాస్త్రవేత్తల ప్రధాన పని.
"इस काम के लिए छानने, बीनने से लेकर रवे बनाने और आंशिक आसवन  जैसी विधियाँ इस्तेमाल की जाती हैं। "," ఈ పని కోసం ఫిల్టరింగ్, గ్లీనింగ్, రేవ్ మేకింగ్ మరియు పాక్షిక స్వేదనం వంటి పద్ధతులు ఉపయోగించబడతాయి."
मगर क्रोमेटोग्राफी की बात ही कुछ और है। , కానీ క్రోమాటోగ్రఫీ విషయం వేరే విషయం.
इसके बारे में तो यह कहना ठीक रहेगा कि शायद क्रोमेटोग्राफी की अनुपस्थिति में कार्बनिक रसायन शास्त्र का इतना तेज़ विकास सम्भव न हो पाता। ," క్రోమాటోగ్రఫీ లేనప్పుడు, సేంద్రీయ కెమిస్ట్రీ యొక్క ఇటువంటి వేగవంతమైన అభివృద్ధి సాధ్యం కాదని చెప్పడం చాలా సరైంది."
नली के दूसरे छोर तक पहुँच गया। , ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివర చేరుకుంది.
"स्पष्ट दिख रहा था कि हरा पदार्थ इकलौता नहीं था, बल्कि दो पदार्थों का मिश्रण था। "," ఆకుపచ్చ పదార్థం ఒక్కటే కాదు, రెండు పదార్ధాల మిశ్రమం అని స్పష్టమైంది."
यही पदार्थ क्लोरोफिल-ए और क्लोरोफिल-बी कहलाए। , ఈ పదార్థాన్ని క్లోరోఫిల్-ఎ మరియు క్లోరోఫిల్-బి అంటారు.
कैसी-कैसी क्रोमेटाग्र्े ााफी आपने ध्यान दिया होगा कि हमने चॉक व कागज़ पर जो क्रोमेटोग्राफी की थी उसमें पानी  नीचे से ऊपर चढ़ रहा था। ," సుద్ద మరియు కాగితంపై మేము చేసిన క్రోమాటోగ్రఫీలో, నీరు  దిగువ నుండి ఎక్కడం మీరు ఎంత క్రోమాటోగ్రఫీలో గమనించాలి."
दूसरी ओर क्लोरोफिल वाले प्रयोग में तरल पदार्थ  ऊपर से नीचे की ओर बहाया गया था। ," మరోవైపు, క్లోరోఫిల్‌తో చేసిన ప్రయోగంలో, ద్రవం  పై నుండి క్రిందికి విడుదలవుతుంది."
पहली यानी चॉक वाली क्रोमेटोग्राफी को चढ़ती  क्रोमेटोग्राफी कहते हैं जबकि दूसरी वाली को उतरती  क्रोमेटोग्राफी कहते हैं। ," మొదటి అర్థం సుద్ద క్రోమాటోగ్రఫీని ఆరోహణ  క్రోమాటోగ్రఫీ అని పిలుస్తారు, రెండవది అవరోహణ  క్రోమాటోగ్రఫీ అంటారు."
दोनों पदार्थों को उपयुक्त विलायकों में घोलकर एक ही कागज़ पर पास-पास उनकी एक-एक बूँद लगाकर क्रोमेटोग्राफी कर लें। ," రెండు పదార్ధాలను తగిన ద్రావకాలలో కరిగించి, ప్రతి వైపు ఒక చుక్కను వేయడం ద్వారా ఒకే కాగితంపై క్రోమాటోగ్రఫీని వర్తించండి."
आपका काम हो गया। , మీ పని పూర్తయింది.
2,2
शुद्धता की जाँच व पहचान: ये दोनों उपयोग दरअसल एक जैसे हैं। , ఖచ్చితత్వం పరీక్ష మరియు గుర్తింపు: ఈ రెండు ఉపయోగాలు సరిగ్గా ఒకే విధంగా ఉంటాయి.
विशेषता यह है कि क्रोमेटोग्राफी की मदद से ये काम पदार्थ की बहुत कम मात्रा के साथ किए जा सकते हैं। , ప్రత్యేకత ఏమిటంటే క్రోమాటోగ్రఫీ సహాయంతో ఈ పనులు చాలా తక్కువ మొత్తంలో పదార్థాలతో చేయవచ్చు.
इसका सिद्धान्त बहुत आसान है। , దీని సూత్రం చాలా సులభం.
वैसे इसी काम के लिए महीन परत क्रोमेटोग्राफी भी इस्तेमाल में लाई जाती है। ," మార్గం ద్వారా, ఈ పని కోసం చక్కటి పొర క్రోమాటోగ్రఫీని కూడా ఉపయోగిస్తారు."
महीन परत क्रोमेटोग्राफी के लिए ठोस प्रावस्था की एक महीन परत तैयार करनी होती है। , ఫైన్ లేయర్ క్రోమాటోగ్రఫీకి ఘన దశ యొక్క చక్కటి పొరను సిద్ధం చేయాలి.
काँच की एक प्लेट पर महीन परत तैयार करके शेष काम कागज़ क्रोमेटोग्राफी की तरह किया जाता है। , మిగిలిన పని గ్లాస్ ప్లేట్‌లో చక్కటి పొరను తయారు చేయడం ద్వారా పేపర్ క్రోమాటోగ్రఫీ లాగా జరుగుతుంది.
वैसे इस चर्चा से आप समझ गए होंगे कि स्तम्भ क्रोमेटोग्राफी से प्राप्त अंशों का विश्लेषण किस तरह किया जाता है। , ఈ చర్చ ద్వారా కాలమ్ క్రోమాటోగ్రఫీ నుండి పొందిన సారాంశాలు ఎలా విశ్లేషించబడతాయో మీరు అర్థం చేసుకోవాలి.
जब ठोस प्रावस्था पर तरल प्रावस्था आगे बढ़ती है तो प्रत्येक पदार्थ उसके साथ एक निश्चित गति से आगे बढ़ता है। ," ద్రవ దశ ఘన దశలో ముందుకు సాగినప్పుడు, ప్రతి పదార్థం దానితో ఒక నిర్దిష్ట వేగంతో కదులుతుంది."
अब इस बात को दो तरह से देखा जा सकता है। , ఇప్పుడు ఈ విషయం రెండు విధాలుగా చూడవచ్చు.
तो अब आते हैं शुद्धता की जाँच पर। , కాబట్టి ఇప్పుడు మేము స్వచ్ఛత తనిఖీకి వచ్చాము.
कागज़ पर या महीन परत पर क्रोमेटोग्राफी करें और क्रोमेटोग्राम में पदार्थ एक ही धब्बे के रूप में दिखे तो लगभग पक्की बात है कि पदार्थ शुद्ध है। ," కాగితం లేదా చక్కటి పొరపై క్రోమాటోగ్రఫీని చేయండి మరియు పదార్ధం క్రోమాటోగ్రామ్‌లో ఒకే ప్రదేశంగా కనిపిస్తే, ఆ పదార్ధం స్వచ్ఛమైనదని దాదాపుగా ఖచ్చితంగా చెప్పవచ్చు."
‘लगभग पक्की बात’ को पक्की करने के लिए थोड़ा और परिश्रम करना पड़ेगा। , 'దాదాపు ఖచ్చితంగా విషయం' పూర్తి కావడానికి కొంచెం కష్టపడాలి.
"यदि तरल प्रावस्था में थोड़ा परिवर्तन करने के बाद फिर से क्रोमेटोग्राफी करने पर भी पदार्थ एक ही धब्बे के रूप में दिखता है, तो यकीन मानिए कि वह पदार्थ शुद्ध है। "," ద్రవ దశలో స్వల్ప మార్పు తరువాత, మళ్ళీ క్రోమాటోగ్రఫీ పదార్ధం అదే మచ్చలుగా చూపిస్తే, ఆ పదార్ధం స్వచ్ఛమైనదని నమ్ముతారు."
और यह जाँच वाकई मि.ग्रा. के सौवें भाग के साथ भी की जा सकती है। , మరియు ఈ పరీక్ష నిజంగా MG యొక్క వంద వ భాగంతో కూడా చేయవచ్చు.
"पहला, कि यदि क्रोमेटोग्राफी को रोका न जाए तरल पदार्थ को लगातार बहने दिया जाए, तो तरल का एक निश्चित आयतन बह जाने के बाद पहला पदार्थ ठोस प्रावस्था के अन्तिम छोर पर पहुँचेगा। "," మొదట, క్రోమాటోగ్రఫీని ఆపకపోతే ద్రవం నిరంతరం ప్రవహించటానికి అనుమతించబడితే, ఒక నిర్దిష్ట వాల్యూమ్ ద్రవం ప్రవహించిన తర్వాత మొదటి పదార్ధం ఘన దశ చివరికి చేరుకుంటుంది."
फिर यह तरल पदार्थ के साथ बहकर बाहर निकल जाएगा। , అప్పుడు అది ద్రవంతో బయటకు ప్రవహిస్తుంది.
"इसके बाद तरल का कुछ आयतन बहने के बाद अगला पदार्थ बहेगा, वगैरह। "," దీని తరువాత, కొంత ద్రవాన్ని ప్రవహించిన తరువాత, తదుపరి పదార్ధం ప్రవహిస్తుంది."
इसे गुप्त ऊष्मा कहते हैं। , దీనిని రహస్య వేడి అంటారు.
पिघलने की गुप्त ऊष्मा अलग होती है और उबलने की गुप्त ऊष्मा अलग होती है। , ద్రవీభవన యొక్క స్రవించే వేడి భిన్నంగా ఉంటుంది మరియు మరిగే వేడి గుప్త వేడి భిన్నంగా ఉంటుంది.
कुल मिलाकर हमें देखना यह होगा कि किस तापमान पर किसी ठोस का वाष्प दाब कितना है। ," మొత్తంమీద, ఘన ఆవిరి పీడనం ఏ ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఉందో మనం చూడాలి."
यदि बाहरी दबाव को उतना ही कर दिया जाए तो ऊध्र्वपातन हो जाएगा। ," బాహ్య పీడనం అదే విధంగా తగ్గితే, అప్పుడు ఉప్పెన ఉంటుంది."
ऊध्र्वपातित ठोस पिघलेंगे क्या? ऐसे ठोस पदार्थों में गलनांक आने से पूर्व ही वाष्प दाब वायुमण्डलीय दाब के बराबर हो जाता है। , కరిగిన ఘనపదార్థాలు కరుగుతాయా? అటువంటి ఘనపదార్థాలలో ద్రవీభవన స్థానానికి ముందు ఆవిరి పీడనం వాతావరణ పీడనానికి సమానంగా మారుతుంది.
अत: पिघलने से पहले ही ये उबलने लगेंगे। ," అందువల్ల, అవి కరిగే ముందు ఉడకబెట్టడం ప్రారంభమవుతుంది."
यानी सामान्य वायुमण्डलीय दाब पर ये ठोस नहीं पिघलेंगे। ," అంటే, ఈ ఘనపదార్థాలు సాధారణ వాతావరణ పీడనం వద్ద కరగవు."
इनको पिघलाने के लिए हमें विशेष जतन करना होगा। ," వాటిని కరిగించడానికి, మేము ప్రత్యేక ప్రయత్నాలు చేయాలి."
इन पर दबाव बढ़ाना होगा। , ఇవి ఒత్తిడిని పెంచాల్సి ఉంటుంది.
दबाव को इतना बढ़ाना होगा कि गलनांक से पूर्व इनका वाष्प दाब उस बढ़े हुए दबाव के बराबर न होने पाए। , పీడనం ఎంతగా పెరగాలి అంటే దాని ఆవిరి పీడనం ద్రవీభవన స్థానానికి ముందు పెరిగిన పీడనానికి సమానం కాదు.
ऊध्र्वपातन की क्रिया में भी गुप्त ऊष्मा सोखी जाती है। , గుప్త వేడి కూడా వేడి ఏర్పడే ప్రక్రియలో కలిసిపోతుంది.
किसी भी पदार्थ की ऊध्र्वपातन की गुप्त ऊष्मा उसके पिघलने व उबलने की गुप्त ऊष्माओं के योग के बराबर होती है। , ఏదైనా పదార్ధం యొక్క గుప్త వేడి దాని ద్రవీభవన మరియు ఉడకబెట్టిన వేడి మొత్తానికి సమానం.
अब स्थिति यह है कि सभी ठोस पदार्थों का वाष्पन हर तापमान पर होता है। , ఇప్పుడు పరిస్థితి ఏమిటంటే అన్ని ఘనపదార్థాలు ప్రతి ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఆవిరైపోతాయి.
तापमान बढ़ाने पर वाष्पन बढ़ता है। , పెరుగుతున్న ఉష్ణోగ్రతతో బాష్పీభవనం పెరుగుతుంది.
कुछ ठोस पदार्थ ऐसे होते हैं जिनका वाष्प दाब इतना बढ़ जाता है कि वह वायुमण्डलीय दाब के बराबर हो जाता है और वे ‘उबलने’ लगते हैं। , కొన్ని ఘనపదార్థాలు ఆవిరి పీడనం ఎంతగా పెరుగుతుందో అది వాతావరణ పీడనానికి సమానంగా మారుతుంది మరియు అవి 'ఉడకబెట్టడం'.
इसे ऊध्र्वपातन कहते हैं। , దీనిని అప్లిఫ్టింగ్ అంటారు.
ऐसे पदार्थों के पृथक्करण व शोधन में यह विधि ठीक उसी तरह उपयोगी है जैसे कि आसवन। , స్వేదనం వలె అదే పదార్థాల విభజన మరియు శుద్దీకరణకు ఈ పద్ధతి ఉపయోగపడుతుంది.
सवाल यह उठता है कि क्यों कुछ ठोस पदार्थों का वाष्प दाब बढ़कर वायुमण्डलीय दाब के बराबर हो जाता है जबकि अन्य अधिकांश ठोस पदार्थों के साथ यह स्थिति नहीं आती। ," కొన్ని ఘనపదార్థాల ఆవిరి పీడనం సమాన వాతావరణ పీడనానికి ఎందుకు పెరుగుతుందనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది, అయితే ఈ పరిస్థితి చాలా ఇతర ఘనపదార్థాలతో జరగదు."
मैं इस मामले में मात्र यही कहना चाहूँगा कि कम से कम मैं नहीं जानता कि ऐसा क्यों है। ," ఈ సందర్భంలో, ఇది ఎందుకు అలా అని నాకు కనీసం తెలియదని నేను చెప్పాలనుకుంటున్నాను."
सम्भवत: स्थिति यह है कि पदार्थों की अवस्था परिवर्तन के बारे में हमारी समझ ही काफी सीमित है। , పదార్థం మార్పుల స్థితిపై మన అవగాహన చాలా పరిమితం కావచ్చు.
पानी के उपयोगों और गुणों की एक सूची बनाओ। , నీటి ఉపయోగాలు మరియు లక్షణాల జాబితాను రూపొందించండి.
इस अध्याय में हम पानी के एक विशेष गुण का अध्ययन करेंगे। ," ఈ అధ్యాయంలో, మేము నీటి యొక్క ప్రత్యేక నాణ్యతను అధ్యయనం చేస్తాము."
पर उससे पहले बताओ कि क्या तुमने कभी ऐसे पानी का उपयोग किया है जिसके साथ साबुन लगाने पर झाग नहीं आता? ," కానీ దీనికి ముందు, సబ్బుకు నురుగు లభించని నీటిని మీరు ఎప్పుడైనా ఉపయోగించారా?"
आसुत पानी आगे के सभी प्रयोगों के लिए प्रत्येक टोली को लगभग एक ग्लूकोज़ बोतल भर आसुत पानी की ज़रूरत पड़ेगी। ," స్వేదనజలం ప్రతి తదుపరి ప్రయోగానికి, ప్రతి సమూహానికి సుమారు ఒక గ్లూకోజ్ బాటిల్ స్వేదనజలం అవసరం."
आसुत पानी इकट्ठा करने के लिए एक चौड़े मुँुह का बरतन बाहर बारिश में रख दो। ," స్వేదనజలం సేకరించడానికి, బయట వర్షంలో విస్తృత మౌత్ వాష్ ఉంచండి."
"यह ज़रूरी है कि बरतन को किसी खुली जगह में रखा जाए जहाँ उसमें आसपास के किसी पेड़, कवेलू, छत इत्यादि से पानी न टपके। "," పాత్రలు బహిరంగ ప్రదేశంలో ఉంచడం చాలా ముఖ్యం, అక్కడ చెట్లు, కౌలింగ్స్, పైకప్పులు మొదలైన వాటి నుండి నీరు రానివ్వదు."
इसके साथ-साथ यह सावधानी भी रखनी हाग्े ाी कि इस बरतन में आसपास की मिट्टी उछलकर न गिरे। ," దీనితో పాటు, చుట్టుపక్కల నేల ఈ కుండలో పడదని కూడా గుర్తుంచుకోవాలి."
इकट्ठे किए गए बारिश के पानी को अच्छी तरह साफ की गई ग्लूकोज़ की बोतल में कॉर्क लगाकर रख लो। , సేకరించిన వర్షపు నీటిని కార్క్ తో బాగా శుభ్రం చేసిన గ్లూకోజ్ బాటిల్ లో ఉంచండి.
यही तुम्हारा आसुत पानी है। , ఇది మీ స్వేదనజలం.
क्या तुम बता सकते हो कि वर्षा और आसवन की क्रिया में क्या समानता है?  , వర్షం మరియు స్వేదనం యొక్క చర్య మధ్య సారూప్యత ఏమిటో మీరు చెప్పగలరా?
"इसके लिए नहाने के साबुन का ही उपयोग हो, डिटर्जेंट का नहीं। ", బాత్ సబ్బును డిటర్జెంట్ కాకుండా వాడాలి.
एक बीकर को आसुत पानी से लगभग आधा भरें। , స్వేదనజలంతో సగం సగం బీకర్ నింపండి.
इसमें नहाने के साबुन के टुकड़े करके डाल दें। , అందులో బాత్ సబ్బు ముక్కలు ఉంచండి.
इसे गलने दें। , అది కరగనివ్వండి.
फिर अच्छे से हिलाकर घोल बना लें। , అప్పుడు బాగా కదిలించి పిండి చేయండి.
घोल इतना गाढ़ा हो कि एक तिहाई परखनली आसुत पानी में इसकी 5-10 बूदँू ें डालने पर खूब झाग पैदा हो। ," ద్రావణం చాలా మందంగా ఉంటుంది, దానిలో 5-10 చుక్కలను స్వేదనజలంలో మూడవ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో పోయడం వల్ల చాలా నురుగు ఏర్పడుతుంది."
। , .
66,66
हम इस अध्याय में इसी बात को समझने की कोशिश करेंगे कि क्यों कुछ जगह के पानी में साबुन के साथ बिलकुल झाग नहीं आता और ऐसे पानी को ठीक करने के क्या उपाय हैं। ," ఈ అధ్యాయంలో ఇదే విషయాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తాము, కొన్ని ప్రదేశాలు సబ్బుతో ఎందుకు నురుగు చేయవు మరియు అలాంటి నీటిని నయం చేయడానికి నివారణలు ఏమిటి."
"इस अध्याय के लिए अलगअलग रुाोतों, जैसे कुआँ, नल, नदी, तालाब आदि का पानी लाना होगा। "," ఈ అధ్యాయం కోసం, బావులు, కుళాయిలు, నదులు, చెరువులు వంటి వివిధ వనరుల నుండి నీటిని తీసుకురావాలి."
परन्तु एक बात तो रह ही गई। , కానీ ఒక విషయం మిగిలిపోయింది.
"जब हम कहते हैं कि अमुक पानी में झाग कम आता है, तो किससे कम? हमारे पास कोई तो मापदण्ड होना चाहिए जिससे तुलना करके हम कहेंगे कि झाग कम है या अधिक। "," చాలా నీటిలో తక్కువ నురుగు ఉందని మేము చెప్పినప్పుడు, దాని కంటే తక్కువ? మనకు కొన్ని ప్రమాణాలు ఉండాలి, దీని ద్వారా నురుగు తక్కువ లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఉంటే మనం చెబుతాము."
हमारा यह मापदण्ड होगा — बारिश के पानी यानी आसुत पानी के साथ बना झाग। , మా ప్రమాణం ఉంటుంది - వర్షపు నీటితో చేసిన నురుగు.
प्रयोग 1 इस प्रयोग में पानी के अलग-अलग नमूनों में साबुन से बने झाग की तुलना आसुत पानी में बने झाग से करेंगे। ," ప్రయోగం 1 ఈ ప్రయోగంలో, మీరు వివిధ స్వేదనజలంలో నీటి నమూనాలలో సబ్బుతో తయారు చేసిన నురుగును పోల్చి చూస్తారు."
इसमें तीन सावधानियाँ रखनी होंगी — 1. , ఇందులో మూడు జాగ్రత్తలు పాటించాలి - 1.
तुलना के लिए पानी की बराबर-बराबर मात्रा ली जाए। , పోలిక కోసం సమానమైన నీటిని తీసుకోవాలి.
2,2
साबुन के घोल की बराबर-बराबर बूँदें डाली जाएँ। , సబ్బు ద్రావణం యొక్క సమాన చుక్కలను జోడించండి.
3,3
तुलना करते समय साबुन का घोल डालने के बाद पानी के हर नमूने को बराबर समय तक हिलाया जाए। , పోలిక సమయంలో సబ్బు ద్రావణం జోడించిన తరువాత ప్రతి నీటి నమూనాను సమాన సమయం కోసం కదిలించాలి.
क्या तुम बता सकते हो कि ये तीनों सावधानियाँ रखना क्यों ज़रूरी है?  , ఈ మూడు జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం ఎందుకు ముఖ్యమో మీరు చెప్పగలరా?
दो परखनलियों को आसुत पानी से एक-तिहाई भरो। , స్వేదనజలంతో మూడింట ఒక వంతు రెండు పరీక్ష గొట్టాలను నింపండి.
इसमें से एक में साबुन के घोल की 5-10 बूँदें डालकर हिलाओ। , అందులో 5-10 చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని కదిలించండి.
दूसरी परखनली में डिटर्जेंट के घोल की 5-10 बूँदें डालकर हिलाओ। , రెండవ టెస్ట్ ట్యూబ్‌కు 5-10 చుక్కల డిటర్జెంట్ ద్రావణాన్ని జోడించడం ద్వారా కదిలించు.
इन दोनों का उपयोग हम तुलना के लिए करेंगे। , పోలిక కోసం మేము ఈ రెండింటినీ ఉపయోగిస్తాము.
इन्हें उपयुक्त लेबल लगाकर स्टैंड पर रख दो। , తగిన లేబుళ్ళతో వాటిని స్టాండ్‌లో ఉంచండి.
साबुन और डिटर्जेंट के लिए अलग-अलग ड्रॉपर का उपयोग करना। , సబ్బు మరియు డిటర్జెంట్ కోసం ప్రత్యేక డ్రాప్పర్‌ను ఉపయోగించడం.
अब दो परखनलियाँ और लो। , ఇప్పుడు రెండు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.
एक पर ‘क’ और दूसरी पर ‘ख’ लेबल लगा दो। ," 'ఎ' లేబుల్‌ను ఒకదానిపై, మరొకటి 'బి' ఉంచండి."
इन परखनलियों में हम बारी-बारी से पानी के अलग-अलग नमूनों की जाँच करेंगे। , ఈ పరీక్ష గొట్టాలలో మేము నీటి నమూనాలను ప్రత్యామ్నాయంగా పరిశీలిస్తాము.
अध्याय सम्बन्धी टिप्पणी देखें। , అధ్యాయం వ్యాఖ్య చూడండి.
श्व् ये प्रश्न झाग न बनने और अवक्षेप बनने का सम्बन्ध स्थापित करते हैं। , ఈ ప్రశ్నలు నురుగుగా మారడం మరియు అవక్షేపించడం మధ్య సంబంధాన్ని ఏర్పరుస్తాయి.
"आप देखेंगे क्या कोई ऐसे लवण भी हैं जिनके घुले होने के बावजूद पानी मृदु बना रहता कि प्रश्न 12 जो बात पूछता है, प्रश्न 13 है?  उसका एक सुराग प्रदान करता है। ", 12 వ ప్రశ్న అడిగిన ప్రశ్న 13 అని కరిగినప్పటికీ నీరు మృదువుగా ఉండి ఏదైనా లవణాలు ఉన్నాయా అని మీరు చూస్తారు.  దాని యొక్క క్లూని అందిస్తుంది.
"श्व् यदि प्रश्न 13 की चर्चा आगे बढ़ती है, तो क्या यह आवश्यक है कि मृदु पानी शुद्ध हो?  यह बात उभरेगी कि दरअसल अवक्षेप वे कौन-से लवण हैं जिनके घुले होने से साबुन डालने पर अवक्षेप बनता है? साबुन और लवण की क्रिया से बनता है  और जब अवक्षेप बन जाता है तो साबुन अघुलनशील हो जाता है और झाग पैदा क्या अवक्षेप पैदा करने वाले लवणों और पानी को कठोर बनाने वाले लवणों करने का सवाल ही नहीं उठता। "," Sch. ప్రశ్న 13 యొక్క చర్చ ముందుకు వెళితే, మృదువైన నీరు స్వచ్ఛంగా ఉండాల్సిన అవసరం ఉందా?  సబ్బును అవక్షేపించే రూపంలో కరిగే లవణాలు ఏమిటి?  లవణాలు మరియు లవణాల చర్య ద్వారా సబ్బు ఏర్పడినప్పుడు, సబ్బు కరగదు మరియు నురుగు అవపాతం లవణాలు మరియు నీటి గట్టిపడే లవణాలు ఏర్పడతాయా అనే ప్రశ్న తలెత్తదు."
"सारे में कोई सम्बन्ध दिखता है? यदि हाँ, तो क्या?  लवण की साबुन से क्रिया हो जाने के बाद ही झाग बनता है। ", అస్సలు కనెక్షన్ ఉందా? అవును అయితే ఏమిటి?  ఉప్పు సబ్బుతో స్పందించిన తర్వాతే నురుగు ఏర్పడుతుంది.
इसीलिए कठोर क्या कठोरता पैदा करने वाले और साबुन के साथ अवक्षेप बनाने वाले लवण पानी में ज़्यादा साबुन खर्च होता है। , అందుకే కాఠిన్యాన్ని ఉత్పత్తి చేసే మరియు సబ్బుతో అవక్షేపించే ఉప్పు నీటిలో ఎక్కువ నీరు ఖర్చు చేస్తారు.
"एक ही हैं?  श्व् प्रश्न 10 में चर्चा इस बात पर होगी कि क्या डिटर्जेंट हर प्रकार के पानी के साथ बराबर झाग देता है?  शुद्ध से आशय यह है कि वह पानी सिर्फ पानी हो, उसमें कुछ और न मिला हो। "," ఒకటేనా?  ప్రశ్న 10 లో, డిటర్జెంట్ అన్ని రకాల నీటితో సమానమైన నురుగును ఇస్తుందా అనే దానిపై చర్చ ఉంటుంది.  స్వచ్ఛమైనది అంటే నీరు నీరు మాత్రమే, అందులో ఇంకేమీ కనిపించదు."
क्या डिटर्जेंट के साथ किसी लवण ने अवक्षेप बनाया?  बच्चों का ध्यान प्रश्न 9 के जवाब की ओर क्या प्रश्नों के उत्तर के आधार पर तुम अवक्षेप बनने और झाग न बनने के आपसी दिलाकर ‘शुद्ध’ और ‘मृदु’ के बीच अन्तर सम्बन्ध पर कुछ कह सकते हो? शिक्षक से चर्चा करो। , ఒక ఉప్పు డిటర్జెంట్‌తో అవక్షేపంగా ఏర్పడిందా?  ప్రశ్న 9 కి జవాబు వైపు పిల్లల దృష్టి పక్షపాతం కావడానికి మరియు నురుగుగా కాకుండా పరస్పర అవగాహన ఇవ్వడం ద్వారా 'స్వచ్ఛమైన' మరియు 'మృదువైన' మధ్య వ్యత్యాసం గురించి మీరు ఏదైనా చెప్పగలరా? గురువుతో చర్చించండి.
स्पष्ट किया जा सकता है। , స్పష్టం చేయవచ్చు.
कौन-कौन से लवण घुले होने पर पानी कठोर हो जाता है?  , కరిగినప్పుడు ఏ లవణాలు నీరు కష్టమవుతాయి?
69,69
श्व् प्रयोग 3 इस अर्थ में थोड़ा मुश्किल है कि यदि आप शुरुआत बहुत कम पानी से करेंगे तो धीरे-धीरे इतना कम पानी बचेगा कि प्रयोग करना असम्भव हो जाएगा। ," Schw ప్రయోగం 3 మీరు చాలా తక్కువ నీటితో ప్రారంభిస్తే, క్రమంగా తక్కువ నీరు వాడటం అసాధ్యం అని అర్ధం."
श्व् दूसरी बात यह है कि यदि लवण थोड़ा भी अधिक हो गया तो कठारे ता दूर करने में बहुत समय लगेगा। ," రెండవ విషయం ఏమిటంటే, ఉప్పు కొంచెం ఎక్కువగా మారితే, కణాలను తొలగించడానికి చాలా సమయం పడుతుంది."
श्व् इसलिए बेहतर यह है कि आप करीब आधा बीकर पानी लें और एक रा ई के द ाने के बराबर कैल्शियम क्लोराइड डालें। ," అందువల్ల, మీరు నీటి బీకర్లో సగం తీసుకొని, ఒక ధాన్యం ధాన్యానికి సమానమైన కాల్షియం క్లోరైడ్ను జోడించడం మంచిది."
झाग और अवक्षेेप का सम्बन्ध: प्रयोग 3 दो बीकर ‘क’ और ‘ख’ को अच्छी तरह से साफ कर लो। , ఫోమింగ్ మరియు అబ్లేషన్ యొక్క సంబంధం: ప్రయోగం 3 'ఎ' మరియు 'బి' అనే రెండు బీకర్లను పూర్తిగా శుభ్రం చేయండి.
बीकर ‘क’ को आसुत पानी से आधा भरो। , సగం స్వేదనజలంతో బీకర్ 'ఎ' నింపండి.
इसमें चावल के दाने के बराबर कैल्शियम क्लोराइड डालो। , బియ్యం ధాన్యాలకు సమానమైన కాల్షియం క్లోరైడ్ జోడించండి.
अब इसमें साबुन के घोल की 20 बूँदें गिनकर डालो। , ఇప్పుడు దీనికి 20 చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని జోడించండి.
इसे काँच की एक छड़ से हिलाओ। , ఒక గాజు రాడ్తో కదిలించు.
क्या झाग बना?  क्या अवक्षेप बना?  इस पानी को बीकर ‘ख’ में छान लो। , నురుగు చేసింది  ఏది సంభవించింది?  ఈ నీటిని బీకర్ 'బి' లో జల్లెడ.
बीकर ‘ख’ में साफ घोल होना चाहिए। , బీకర్ 'బి' లో శుభ్రమైన పరిష్కారం ఉండాలి.
इसमें फिर से साबुन के घोल की 20 बूँदें डालकर हिलाओ। , 20 చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని జోడించి మళ్ళీ కదిలించు.
क्या अब झाग बना?  यदि अभी भी झाग नहीं बना तो इसी क्रिया को तब तक दोहराओ जब तक कि अवक्षेप बनना बन्द न हो जाए। ," నురుగు ఇప్పుడు ఉందా?  ఇంకా నురుగు లేకపోతే, అవపాతం ఆగే వరకు అదే చర్యను పునరావృతం చేయండి."
अब फिर साबुन के घोल की कुछ बूँदें डालो। , ఇప్పుడు మళ్ళీ కొన్ని చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని జోడించండి.
बच्चों को बार-बार यह याद दिलाना होगा कि तुलनाएँ आसुत पानी में बने झाग से करनी हैं। , స్వేదనజలంలో చేసిన నురుగుతో పోలికలు చేయవలసి ఉందని పిల్లలను మళ్లీ మళ్లీ గుర్తు చేయాల్సిన అవసరం ఉంది.
क्या अब झाग बना?  यदि अब इसमें झाग बनता है तो इसका मतलब यह है कि जो लवण  हमने आसुत जल में घोला था वह बीकर ‘ख’ में नहीं है। ," నురుగు ఇప్పుడు ఉందా?  అందులో నురుగు ఏర్పడితే, స్వేదనజలంలో మనం కలిపిన ఉప్పు  బీకర్ 'బి' లో లేదని అర్థం."
क्या तुम बता सकते हो कि अवक्षेप में क्या रहा होगा?  क्या तुम बता सकते हो कि कठोर पानी में ज़्यादा साबुन क्यों खर्च होता है?  , ఎత్తైన కొండ చరియలో ఏమి జరిగిందో మీరు చెప్పగలరా?  కఠినమైన నీటికి ఎక్కువ సబ్బు ఎందుకు ఖర్చవుతుందో చెప్పగలరా?
आप चाहें तो अभ्यास के सवाल 4 व 5 की चर्चा प्रयोग 3 के बाद कर सकते हैं। ," మీకు కావాలంటే, మీరు ప్రయోగం 3 తర్వాత 4 మరియు 5 సాధన ప్రశ్నలను చర్చించవచ్చు."
दो तरह की कठोरता: प्रयोग 4 कठोरता दो तरह की होती है। , రెండు రకాల కాఠిన్యం: ప్రయోగం 4 కాఠిన్యం రెండు రకాలు.
इसे देखने के लिए पहले निम्नलिखित प्रयोग करो। ," దీన్ని చూడటానికి, మొదట ఈ క్రింది ప్రయోగం చేయండి."
यह प्रयोग हम सारे लवणों के साथ नहीं बल्कि सिर्फ दो लवणों — कैल्शियम क्लोराइड और कैल्शियम बाईकार्बोनेट — के साथ करके देखेंगे। , మేము ఈ ప్రయోగాన్ని అన్ని లవణాలతో కాకుండా రెండు లవణాలతో మాత్రమే ప్రయత్నిస్తాము - కాల్షియం క్లోరైడ్ మరియు కాల్షియం బైకార్బోనేట్.
दो परखनलियाँ लो। , రెండు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.
इन पर ‘क’ और ‘ख’ लेबल लगा लो। , వాటిపై 'ఎ' మరియు 'బి' లేబుల్‌లను ఉంచండి.
दोनों में एक-तिहाई आसुत पानी भरो। , రెండింటిలో మూడింట ఒక వంతు స్వేదనజలం నింపండి.
एक परखनली में एक चावल के दाने के बराबर कैल्शियम क्लोराइड डालो। , పరీక్షా గొట్టంలో బియ్యం ధాన్యానికి సమానమైన కాల్షియం క్లోరైడ్ పోయాలి.
तालिका 2 में देखो कि क्या यह पानी कठोर है या मृदु। , నీరు గట్టిగా లేదా మృదువుగా ఉందో లేదో తెలుసుకోవడానికి టేబుల్ 2 చూడండి.
अब इस पानी को उबालो। , ఇప్పుడు ఈ నీటిని మరిగించండి.
उबालने के बाद ठण्डा होने पर यदि इसकी तली में कुछ पदार्थ बैठ जाता है तो पानी को एक दूसरी परखनली में छान लो। ," ఉడకబెట్టిన తరువాత, కొన్ని పదార్ధం దాని అడుగుభాగంలో స్థిరపడితే, నీటిని మరొక పరీక్ష గొట్టంలో ఫిల్టర్ చేయండి."
छने हुए पानी में साबुन के घोल की कुछ बूँदें डालकर हिलाओ। , ఫిల్టర్ చేసిన నీటిలో కొన్ని చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని కదిలించు.
क्या कैल्शियम क्लोराइड के घोल को उबालने से उसकी कठोरता दूर हो गई?  यही क्रिया दूसरी परखनली में कैल्शियम बाईकार्बोनेट के साथ भी दोहराओ। , కాల్షియం క్లోరైడ్ ద్రావణాన్ని మరిగించడం వల్ల దాని కాఠిన్యం తొలగిపోతుందా?  రెండవ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో కాల్షియం బైకార్బోనేట్‌తో అదే చర్యను పునరావృతం చేయండి.
क्या कैल्शियम बाईकार्बोनेट के घोल को उबालने से उसकी कठोरता दूर हो गई?  70 , కాల్షియం బైకార్బోనేట్ ద్రావణం దాని కాఠిన్యాన్ని తొలగించిందా?  70
इस प्रयोग से हम देख सकते हैं कि कुछ लवणों से उत्पन्न कठोरता उबालने से दूर हो जाती है। , ఈ ప్రయోగం ద్వారా కొన్ని లవణాలు ఉత్పత్తి చేసే కాఠిన్యాన్ని మరిగించడం ద్వారా అధిగమించవచ్చని మనం చూడవచ్చు.
ऐसी कठोरता को अस्थाई कठोरता कहते हैं। , ఇటువంటి కాఠిన్యాన్ని తాత్కాలిక దృ .త్వం అంటారు.
जो कठोरता उबालने के बाद भी दूर नहीं होती उसे स्थाई कठोरता कहते हैं। , ఉడకబెట్టిన తర్వాత కూడా పోకుండా ఉండే కాఠిన్యాన్ని శాశ్వత కాఠిన్యం అంటారు.
कठोर पानी को मृदु बनाने की रासायनिक विधि: प्रयोग 5 आओ अब देखते हैं कि रासायनिक विधि से कठोर पानी को मृदु कैसे बनाया जा सकता है। , కఠినమైన నీటిని మృదువుగా చేసే రసాయన పద్ధతి: ప్రయోగం 5 రసాయన పద్ధతి ద్వారా కఠినమైన నీటిని ఎంత మృదువుగా చేయవచ్చో ఇప్పుడు చూద్దాం.
दो परखनलियाँ  लो। , రెండు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి .
दोनों को आसुत जल से एक तिहाई भरो और दोनों में चम्मच से ज़रा-सा  कैल्शियम क्लोराइड डालो। ," స్వేదనజలంతో మూడింట ఒక వంతు నింపి, ఒక చెంచాతో కాల్షియం క్లోరైడ్  కొద్దిగా జోడించండి."
अब ‘क’ और ‘ख’ परखनलियों का आसुत पानी कैसा पानी हो गया — कठोर या मृदु? प्रयोग 2 के अवलोकन के आधार पर बताओ। , 'ఎ' మరియు 'బి' వృషణాల స్వేదనజలం ఎలా నీటిగా మారింది - గట్టిగా లేదా మృదువుగా? ప్రయోగం 2 యొక్క పరిశీలన ఆధారంగా.
अब ‘ख’ परखनली में थोड़ा-सा सोडियम कार्बोनेट  डालो और हिलाओ। ,  ఇప్పుడు 'బి' టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో కొద్దిగా సోడియం కార్బోనేట్  వేసి కదిలించు.
क्या ‘ख’ परखनली में साफ घोल बन गया?  यदि नहीं तो इसे एक और परखनली में छानकर उस परखनली पर ‘ख’ लिख लो। ," పరీక్ష గొట్టంలో 'బి' శుభ్రమైన పరిష్కారంగా మారిందా?  కాకపోతే, దాన్ని మరొక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఫిల్టర్ చేసి, ఆ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 'బి' అని రాయండి."
अब ‘क’ और ‘ख’ परखनलियों में 8-8 बूँदें साबुन के घोल की डालो और हिलाओ। , ఇప్పుడు 8-8 చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని 'ఎ' మరియు 'బి' పరీక్ష గొట్టాలలో పోసి కదిలించు.
झाग की मात्रा देखो और दोनों की तुलना करो। , నురుగు మొత్తాన్ని చూడండి మరియు రెండింటినీ పోల్చండి.
क्या ‘क’ और ‘ख’ परखनलियों में बराबर झाग बना?  यदि नहीं तो किस परखनली में अधिक झाग बना?  इस परखनली में अधिक झाग क्यों बना?  इन अवलोकनों से तुम क्या निष्कर्ष निकालते हो?  यदि कपड़े धोते समय अधिक साबुन खर्च हो रहा है तो तुम क्या करोगे?  सोडियम कार्बोनेट को कपड़े धोने का सोडा क्यों कहते हैं?  क्या अभी तक किए प्रयोगों के आधार पर तुम और कोई विधि सुझा सकते हो जिससे कठोर पानी को मृदु बनाया जा सके?  ," పరీక్ష గొట్టాలలో 'ఎ' మరియు 'బి' సమాన నురుగులుగా మారాయా?  కాకపోతే, ఏ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఎక్కువ నురుగు ఉంటుంది?  ఈ పరీక్ష గొట్టంలో ఎందుకు ఎక్కువ నురుగు ఉంది?  ఈ పరిశీలనల నుండి మీరు ఏమి ముగించారు?  బట్టలు ఉతకడానికి ఎక్కువ సబ్బు ఖర్చు చేస్తుంటే, మీరు ఏమి చేస్తారు?  సోడియం కార్బోనేట్‌ను లాండ్రీ సోడా అని ఎందుకు పిలుస్తారు?  కఠినమైన నీటిని మృదువుగా చేయడానికి మీరు చేసిన ప్రయోగాల ఆధారంగా వేరే పద్ధతిని సూచించగలరా?"
अभ्यास के सवाल 1. , ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.
इस अध्याय में किए गए प्रयोगों के आधार पर बताओ कि क्या मृदु पानी सदैव शुद्ध ही होता है? 2. घर पर हम जो नमक खाते हैं उसका रासायनिक नाम सोडियम क्लोराइड है। ," ఈ అధ్యాయంలో నిర్వహించిన ప్రయోగాల ఆధారంగా, మృదువైన నీరు ఎల్లప్పుడూ స్వచ్ఛంగా ఉందా అని చెప్పండి? 2. ఇంట్లో మనం తినే ఉప్పు రసాయన పేరు సోడియం క్లోరైడ్."
क्या पानी में नमक घोलने से पानी कठोर हो जाएगा? 71 , నీటిలో ఉప్పు కరిగించడం వల్ల నీరు కష్టమవుతుందా? 71
3,3
कठोरता दो तरह की होती है। , కాఠిన్యం రెండు రకాలు.
एक किस्म की कठोरता पानी को उबालने से दूर हो जाती है या कम हो जाती है। , వేడినీటి ద్వారా రకరకాల కాఠిన్యాన్ని అధిగమించవచ్చు లేదా తగ్గించవచ్చు.
"अपने आसपास के कुएँ, तालाब, नदी आदि के पानी की जाँच करके पता लगाओ कि उनकी कठोरता उबालकर दूर या कम की जा सकती है या नहीं। "," బావులు, చెరువులు, నదులు మొదలైన వాటి నీటిని తనిఖీ చేసి, వాటి కాఠిన్యాన్ని ఉడకబెట్టడం ద్వారా తగ్గించవచ్చా లేదా తగ్గించవచ్చో తెలుసుకోండి."
जब किसी स्ट्रॉन्शियम और बेरियम) के लवण पानी में कठोरता पैदा करते हैं। , స్ట్రోంటియం మరియు బేరియం యొక్క కొన్ని లవణాలు నీటిలో కాఠిన్యాన్ని కలిగించినప్పుడు.
इसका कारण पानी में साबुन झाग न दे तो वह पानी समझने के लिए हमें साबुन की रचना को देखना होगा। ," సబ్బు నీటిలో నురుగును కలిగించకపోతే, ఆ నీటిని అర్థం చేసుకోవటానికి, మేము సబ్బు యొక్క కూర్పును చూడాలి."
साबुन दरअसल लम्बी ाृख्ं ाला कठोर है। , సబ్బు నిజానికి పొడవైన గొలుసు గట్టిపడుతుంది.
जब पानी और झाग की बात वाले वसीय अम्लों के सोडियम लवण हैं। , కొవ్వు ఆమ్లాల సోడియం లవణాలు ఉన్నప్పుడు నీరు మరియు నురుగు గురించి మాట్లాడుతుంది.
लम्बी ाृख्ं ाला का मतलब है 14-18 कार्बन से होती है तो कई सवाल उठते हैं; जैसे बनी ाृख्ं ाला। ," పొడవైన గొలుసు అంటే 14-18 కార్బన్, చాలా ప్రశ్నలు తలెత్తుతాయి; బ్రాని అర్చన లాగా."
"झाग क्या है, क्यों बनता है, वैसे ही पानी क्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्त हिलाएँ तो झाग क्यों नहीं बनता, साबुन क्त-क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्-ग्र्-ग्र्-ग़्ठ्ठ में ऐसी क्या बात है कि वह झाग बनाता क्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्त साबुन का एक अणु। "," నురుగు అంటే ఏమిటి, అది ఎందుకు ఏర్పడుతుంది, నీరు వణుకుతున్నట్లే, కాబట్టి నురుగు ఎందుకు ఏర్పడదు, సబ్బు ఏర్పడదు, అని పిలవబడేది, ఎందుకు, ఎందుకు? కెజిజి-ఘాట్‌లో నురుగు చేస్తుంది, ఒక వ్యక్తి యొక్క వ్యక్తి, సబ్బు యొక్క వ్యక్తి."
"है, और कौन-सी ऐसी झाग बनाने वाली जब पानी में कठोरता-जनक लवण उपस्थित होते हैं तो कैल्शियम या मैग्नीशियम चीज़ें हैं वगैरह। ", కాఠిన్యం-ఉత్పత్తి చేసే లవణాలు నీటిలో ఉన్నప్పుడు అటువంటి నురుగు తయారీ కాల్షియం లేదా మెగ్నీషియం వస్తువులు మొదలైనవి.
प्रश्नों का दूसरा समूह है सोडियम की जगह ले लेते हैं। , రెండవ ప్రశ్న ప్రశ్నలు సోడియం స్థానంలో ఉన్నాయి.
"दूसरे शब्दों में, हमें वसीय अम्ल के कैल्शियम या कि सफाई में झाग का क्या महत्व है, मैग्नीशियम लवण प्राप्त हात्े ो हैं। "," మరో మాటలో చెప్పాలంటే, కొవ్వు ఆమ్లాలలో కాల్షియం యొక్క ప్రాముఖ్యత లేదా శుభ్రపరచడంలో నురుగు యొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటి, మెగ్నీషియం లవణాలు."
ये लवण अघुलनशील हैं और झाग नहीं दे पाते। , ఈ లవణాలు కరగవు మరియు నురుగు ఇవ్వవు.
इनके कठोर पानी झाग क्यों नहीं देता वगैरह। , వారి గట్టి నీరు ఎందుకు నురుగు కాదు?
अघुलनशील होने की वजह से ही साबुन फट जाता है। ," అంతగా కరగని కారణంగా, సబ్బు పగిలిపోతుంది."
प्रश्न का तीसरा समूह यह है कि क्या कठोर पानी में कोई अन्य गुणधर्म भी है। , మూడవ ప్రశ్న ప్రశ్నలలో హార్డ్ వాటర్‌కు ఇతర లక్షణాలు ఉన్నాయా.
जैसे क्या दाल हम उसकी कुल कठोरता कहते हैं। , మనం దాని మొత్తం కాఠిన్యాన్ని పిలుస్తాము.
"यहाँ समस्या यह पकने और झाग बनने का आपसी सम्बन्ध है, और अन्त में उठती है कि इन दो धातुओं के तमाम किस्म के लवण पानी सवाल आता है कि कहीं का पानी कठोर हो तो क्या करें। "," ఇక్కడ సమస్య పండించడం మరియు నురుగు మధ్య పరస్పర సంబంధం, చివరికి ఈ రెండు లోహాల యొక్క అన్ని రకాల ఉప్పునీరు వస్తుంది అనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది."
में घुले हो सकते हैं। , లో కరిగిపోవచ్చు
फिर उनकी कुल मात्रा कैसे बताएँ किन्तु झाग से इस लेख का सम्बन्ध मात्र इतना है कि झाग क्योंकि मैग्नीशियम के किसी लवण की 0.5 ग्राम और कठोरता की पहचान के लिहाज़ से उपयोगी है। ," అప్పుడు వారి మొత్తం పరిమాణాన్ని ఎలా చెప్పాలి, కానీ నురుగుతో ఈ వ్యాసం యొక్క సంబంధం ఏమిటంటే 0.5 గ్రాముల గుర్తింపు మరియు మెగ్నీషియం ఉప్పు యొక్క కాఠిన్యం కారణంగా నురుగు ఉపయోగపడుతుంది."
पानी में कैल्शियम के किसी लवण की 0.5 ग्राम मात्रा वज़न में तो कठोरता मूलत: कैल्शियम व मैग्नीशियम के लवणों के बराबर है किन्तु कठोरता की दृष्टि से ये दोनों बराबर नहीं कारण उत्पन्न होती है। ," నీటిలో కాల్షియం ఉప్పు 0.5 గ్రాముల బరువున్నప్పుడు, కాఠిన్యం ప్రాథమికంగా కాల్షియం మరియు మెగ్నీషియం లవణాలకు సమానం, కాని కాఠిన్యం పరంగా, రెండూ సమానంగా ఉండవు."
इनमें से कुछ लवण पानी में पर्याप्त हैं। , వీటిలో కొన్ని లవణాలు నీటిలో సరిపోతాయి.
घुलनशील हैं जबकि कुछ अत्यल्प मात्रा में घुलनशील हैं। , కొన్ని చాలా తక్కువ మొత్తంలో కరిగేటప్పుడు కరిగేవి.
लिहाज़ा कठोर पानी का उपयोग करें तो समय-समय पर बॉयलर को बन्द करके पपड़ी खुरचना होती है। ," కాబట్టి కఠినమైన నీటిని వాడండి, అప్పుడు క్రస్ట్ నయం చేయడానికి బాయిలర్ క్రమానుగతంగా మూసివేయాలి."
बॉयलर को बन्द करके फिर से चालू करना भी काफी खर्चीला काम है। , బాయిలర్ మూసివేయడానికి మరియు పున art ప్రారంభించడానికి కూడా చాలా ఖరీదైనది.
कठोरता पैदा करने वाले लवणों में मैग्नीशियम के लवण भी होते हैं। , కాఠిన్యం కలిగించే లవణాలు కూడా మెగ్నీషియం లవణాలు కలిగి ఉంటాయి.
मैग्नीशियम लवणों के जल अपघटन से पानी की अम्लीयता बढ़ती है। , మెగ్నీషియం లవణాల నీటి కుళ్ళిపోవడం నీటి ఆమ్లతను పెంచుతుంది.
"दूसरे शब्दों में, पानी में हाइड्रोजन आयनों की सान्द्रता बढ़ती है। "," మరో మాటలో చెప్పాలంటే, నీటిలో హైడ్రోజన్ అయాన్ల సాంద్రత పెరుగుతుంది."
ये हाइड्रोजन आयन बॉयलर को क्षति पहुँचाते हैं। , ఈ హైడ్రోజన్ అయాన్లు బాయిలర్‌ను దెబ్బతీస్తాయి.
एक भौतिक विधि की चर्चा तो प्रकारान्तर से हो ही चुकी है। , భౌతిక పద్ధతి ఇప్పటికే చర్చించబడింది.
यदि पानी को गरम किया जाए तो बाईकार्बोनेट कठोरता कम की जा सकती है। ," నీటిని వేడి చేస్తే, బైకార్బోనేట్ కాఠిన్యాన్ని తగ్గించవచ్చు."
इसके अलावा एक विधि आयन आदान-प्रदान की भी है। ," అదనంగా, అయాన్ మార్పిడి యొక్క పద్ధతి ఉంది."
ऐसे आयन विनिमय पदार्थ उपलब्ध हैं जो कैल्शियम व मैग्नीशियम के आयनों को सोखकर उनके बदले पानी में अन्य आयन घोल देते हैं। , కాల్షియం మరియు మెగ్నీషియం అయాన్లను గ్రహిస్తుంది మరియు బదులుగా ఇతర అయాన్లను నీటిలో కరిగించే అయాన్ మార్పిడి పదార్థాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.
इस विधि का इस्तेमाल करके भी पानी को मृदु बना सकते हैं। , ఈ పద్ధతిని ఉపయోగించడం ద్వారా మీరు నీటిని మృదువుగా చేయవచ్చు.
कठोरता से निपटना अव्वल तो यदि किसी रुाोत का पानी अत्यन्त कठोर है तो बेहतर होगा कि पानी का अन्य रुाोत तलाश लिया जाए। ," కాఠిన్యాన్ని పరిష్కరించడం, ఒక మూలం యొక్క నీరు చాలా కష్టంగా ఉంటే, మరొక నీటి వనరును కనుగొనడం మంచిది."
ध् , వి
ध् , వి
76,76
"हवा के खेल, गैसें, श्वसन इन तीन अध्यायों को एक साथ रखने का आशय यह है कि इन्हें एक के बाद एक करना उपयोगी होता है। "," ఎయిర్ స్పోర్ట్స్, వాయువులు, శ్వాసక్రియ యొక్క ఈ మూడు అధ్యాయాలను కలిపి ఉంచే ఆలోచన ఏమిటంటే, వాటిని ఒకదాని తరువాత ఒకటి చేయడం ఉపయోగపడుతుంది."
जब तक बच्चे हवा के गुणधर्मों से परिचित नहीं हैं तब तक गैसों की बात करना मुश्किल होता है। , పిల్లలకు గాలి గుణాలు తెలియకపోతే వాయువుల గురించి మాట్లాడటం కష్టం.
और श्वसन की चर्चा कार्बन डाईऑक्साइड व ऑक्सीजन के साथ-साथ ऑक्सीकरण व दहन की समझ से जुड़ी ही है। , మరియు శ్వాసక్రియ యొక్క చర్చ కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ యొక్క అవగాహనతో పాటు ఆక్సీకరణ మరియు దహనానికి సంబంధించినది.
इसलिए बाल वैज्ञानिक में इन अध्यायों को इसी क्रम में रखा गया था हालाँकि पुस्तक में ये एक के बाद एक नहीं आते थे। ," అందువల్ల, చైల్డ్ సైంటిస్ట్‌లోని ఈ అధ్యాయాలు ఈ క్రమంలో ఉంచబడ్డాయి, అయినప్పటికీ అవి పుస్తకంలో ఒకదాని తరువాత ఒకటి కనిపించలేదు."
करना होता है। , తప్పకుండా చేయాలి.
इसके बाद हवा  के विभिन्न गुणधर्मों को उजागर करते प्रयोग हैं। , దీని తరువాత గాలి యొక్క వివిధ లక్షణాలను  బహిర్గతం చేసే ప్రయోగాలు.
जैसे यह महत्वपूर्ण गुणधर्म सरल प्रयोगों के माध्यम से उभारा गया है कि द्रवों के विपरीत हवा  को दबाया व फैलाया जा सकता है। ," అందువల్ల ఈ ముఖ్యమైన ఆస్తి ద్రవాల మాదిరిగా కాకుండా, గాలి  ను ఒత్తిడి చేసి ప్రసారం చేయగల సాధారణ ప్రయోగాల ద్వారా పెంచబడింది."
हवा का आयतन नापने के प्रयोग भी किए गए हैं। , గాలి పరిమాణాన్ని కొలవడానికి కూడా ప్రయోగాలు జరిగాయి.
गर्मी पाकर हवा के प्रसार दर्शाने के प्रयोग और हवा के दबाव सम्बन्धी कुछ प्रयोग भी शामिल हैं। , వేడిని పొందడం ద్వారా గాలి యొక్క ప్రాబల్యాన్ని చూపించే ప్రయోగాలు మరియు గాలి పీడనానికి సంబంధించిన కొన్ని ప్రయోగాలు కూడా ఉన్నాయి.
ऐसी उम्मीद है कि इस तरह के प्रयोग करने के बाद बच्चे हवा को एक पदार्थ के रूप में पहचानने लगेंगे और इससे उन्हें गैसों को भी पदार्थ मानने में आसानी होगी। ," ఇటువంటి ప్రయోగాలు చేసిన తరువాత, పిల్లలు గాలిని పదార్థంగా గుర్తించడం ప్రారంభిస్తారని మరియు ఇది వాయువులను పదార్థాలుగా గుర్తించడాన్ని సులభతరం చేస్తుందని భావిస్తున్నారు."
हवा के खेल आम तौर पर पदार्थ की तीन अवस्थाएँ प्रत्येक पाठ् यक्रम का अंग होती हैं। , వాయు క్రీడలు సాధారణంగా మూడు రాష్ట్రాల ప్రతి కోర్సులో భాగం.
इन अवस्थाओं के गुणधर्म गिनाकर मामले को निपटा हुआ मान लिया जाता है। , ఈ రాష్ట్రాల ఆస్తులు లెక్కించబడతాయి మరియు విషయం పరిష్కరించబడింది.
मगर यह बात कई अध्ययनों में उभरी है कि बच्चे गैस अवस्था को समझने में बहुत दिक्कतों का सामना करते हैं। , కానీ పిల్లలు గ్యాస్ స్థితిని అర్థం చేసుకోవడంలో చాలా ఇబ్బందులు ఎదుర్కొంటున్నారని చాలా అధ్యయనాలలో తేలింది.
इसका एक कारण तो यह है कि गैसें प्राय: अदृश्य होती हैं। ," దీనికి ఒక కారణం ఏమిటంటే, వాయువులు తరచుగా కనిపించవు."
एक और कारण यह है कि उनका मापतौल भी आसान नहीं होता। ," మరొక కారణం ఏమిటంటే, వారి కొలత కూడా సులభం కాదు."
"जैसे गैसों का घनत्व बहुत कम होता है, जिसकी वजह से उन्हें तौलना असम्भव नहीं तो कठिन ज़रूर होता है। "," వాయువుల సాంద్రత చాలా తక్కువగా ఉన్నందున, వీటిని తూకం వేయడం అసాధ్యం కాకపోతే కష్టం."
इसी प्रकार से उन्हें किसी बरतन में भरकर रखना भी मुश्किल होता है। ," అదేవిధంగా, వాటిని ఒక పాత్రలో ఉంచడం కూడా కష్టం."
और यदि किसी बरतन में गैस भरी है तो यह बताना बहुत कठिन होता है कि बरतन भरा है। ," మరియు ఒక పాత్రలో గ్యాస్ నిండి ఉంటే, ఓడ నిండినట్లు చెప్పడం చాలా కష్టం."
यदि किसी बरतन में कोई चीज़ भरी है तो उसमें दूसरी चीज़ भरने में दिक्कत होनी चाहिए मगर ‘हवा भरे गिलास’ में पानी भरने में तो कोई परेशानी नहीं होती। ," ఒక పాత్రలో ఏదో సగ్గుబియ్యము ఉంటే, దానిని నింపడంలో ఇబ్బంది ఉండాలి, కానీ 'గాలి నిండిన గాజు'లో నీటిని నింపడంలో సమస్య లేదు."
तो कैसे मानें कि वह गिलास ‘भरा’ था। , కాబట్టి ఆ గాజు 'నిండింది' అని ఎలా నమ్మాలి.
इस तरह की कठिनाइयों के चलते गैसीय अवस्थाओं को समझना कठिनाइयाँ प्रस्तुत करता है और इन्हीं सब कठिनाइयों को देखते हुए बाल वैज्ञानिक में ‘हवा के खेल’ नामक अध्याय विकसित किया गया था। ," ఇటువంటి ఇబ్బందుల కారణంగా, వాయు పరిస్థితులను అర్థం చేసుకోవడం ఇబ్బందులను కలిగిస్తుంది మరియు ఈ కష్టాలన్నిటిని దృష్టిలో ఉంచుకుని పిల్లల శాస్త్రవేత్తలో 'గేమ్ ఆఫ్ విండ్' అనే అధ్యాయం అభివృద్ధి చేయబడింది."
एक रोचक तथ्य यह है कि रासायनिक अभिक्रियाओं की समग्र समझ बनने में इस बात को स्वीकार करने का निर्णायक महत्व रहा है कि गैसें भी पदार्थ हैं और अभिक्रियाओं के नापतौल में उन्हें भी शामिल करना ज़रूरी है। ," ఒక ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమిటంటే, రసాయన ప్రతిచర్యలపై సమగ్ర అవగాహనను నిర్మించడంలో, వాయువులు కూడా పదార్థాలు అని గుర్తించడం నిర్ణయాత్మక ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంది మరియు ప్రతిచర్యల కొలతలో కూడా వీటిని చేర్చాలి."
गैसों को एकत्रित करके नापतौल करने की विधियों का विकास करीब 250 साल पहले हुआ था। , వాయువులను సేకరించే మరియు కొలిచే పద్ధతులు 250 సంవత్సరాల క్రితం అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి.
"उससे पहले होता यह था कि रासायनिक क्रियाओं के दौरान कई बार या तो गैस अभिकारक के रूप में शामिल होती थी या फिर उत्पाद के रूप में, मगर गैस अवस्था की कोई स्पष्ट समझ न होने के कारण क्रिया के दौरान गैसों का हिसाब नहीं रखा जाता था। "," దీనికి ముందు, రసాయన ప్రతిచర్యల సమయంలో చాలాసార్లు, వాయువును ప్రతిచర్యగా లేదా ఉత్పత్తిగా చేర్చారు, కాని వాయువు స్థితిపై స్పష్టమైన అవగాహన లేకపోవడంతో, చర్య సమయంలో వాయువులను పరిగణనలోకి తీసుకోలేదు."
"इसके परिणामस्वरूप कई रासायनिक क्रियाओं, खासकर दहन की प्रकृति को स्पष्ट होने में बहुत समय लगा था। "," తత్ఫలితంగా, అనేక రసాయన ప్రతిచర్యలు, ముఖ్యంగా దహన స్వభావం, స్పష్టంగా కనిపించడానికి చాలా సమయం పట్టింది."
और जाड़ों की रातों में उसी हवा से हड्डियों तक को ठण्ड लगती है। ," మరియు శీతాకాలపు రాత్రులలో, అదే గాలి ఎముకలను చల్లబరుస్తుంది."
हवा की दिशा में साइकिल चलाएँ तो ज़्यादा मेहनत नहीं करनी पड़ती परन्तु सामने की हवा हो तो बहुत ज़ोर लगाना पड़ता है। ," మీరు గాలి దిశలో సైకిల్ నడుపుతుంటే, మీరు చాలా కష్టపడాల్సిన అవసరం లేదు, కానీ ముందు గాలి ఉంటే, చాలా శక్తి అవసరం."
"यही आँधी धूल, कंकड़ से आकाश भर देती है और कभी-कभी तो बड़े-बड़े पेड़ तक उखाड़ फेंकती है। "," ఈ తుఫాను ఆకాశాన్ని దుమ్ము, గులకరాళ్ళతో నింపుతుంది మరియు కొన్నిసార్లు పెద్ద చెట్లను కూడా వేరు చేస్తుంది."
हवा के कई ऐसे कारनामे तुम्हारे दिमाग में ज़रूर आ रहे होंगे। , ఇలాంటి అనేక గాలి చర్యలు మీ మనసులో వస్తూ ఉండాలి.
हवा होने का पता तुम्हें और किन-किन बातों से चलता है?  परन्तु अगर हवा ज़रा भी न बह रही हो तो तुम कैसे पहचानोगे कि किसी स्थान पर हवा है या नहीं? एक ऐसे पेड़ के नीचे जिसकी एक भी पत्ती नहीं हिल रही? एक कमरे में? खाली गिलास में? एक बन्द बोतल में? एक काँच की नली में? ," గాలి గురించి మీకు ఇంకా ఏమి తెలుసు?  కానీ గాలి అస్సలు వీచకపోతే, ఏదో ఒక చోట గాలి ఉందో లేదో మీకు ఎలా తెలుస్తుంది? చెట్టు కింద ఒక్క ఆకు కూడా కదలదు? ఒక గదిలో? ఖాళీ గాజులో? మూసిన సీసాలో? గాజు గొట్టంలో?"
प्रश्न 1 व 2 बच्चों से हवा की उपस्थिति के प्रमाण की अपेक्षा करते हैं। , 1 మరియు 2 ప్రశ్నలు పిల్లలు గాలి ఉన్నట్లు రుజువు కలిగి ఉండాలని ఆశిస్తాయి.
ज़रूरी नहीं कि वे सधे-सधाए प्रमाण प्रस्तुत करें। , వారు తప్పనిసరిగా నమ్మదగిన సాక్ష్యాలను అందించాల్సిన అవసరం లేదు.
तुम्हें क्या लगता है खाली बोतल या गिलास में हवा है या नहीं? इस बात का फैसला करने का कोई तरीका भी बताओ। , ఖాళీ సీసా లేదా గాజులో గాలి ఉందని మీరు అనుకుంటున్నారా? దీన్ని నిర్ణయించడానికి కొంత మార్గాన్ని కూడా సూచించండి.
इस अध्याय में हवा के कुछ प्रयोग करेंगे। ,  ఈ అధ్యాయంలో మనం గాలి యొక్క కొన్ని ప్రయోగాలు చేస్తాము.
इन प्रयोगों से हम हवा के बारे में कुछ बातें सीखेंगे। , ఈ ప్రయోగాల నుండి మనం గాలి గురించి కొన్ని విషయాలు నేర్చుకుంటాము.
हम हवा को देख तो नहीं सकते किन्तु कुछ ऐसे प्रयोग कर सकते हैं जिनसे हमें हवा के बारे में पता चलता है। ," మేము గాలిని చూడలేము, కాని మనం కొన్ని ప్రయోగాలు చేయవచ్చు, దీని ద్వారా మనం గాలి గురించి తెలుసుకుంటాము."
है ना मज़ेदार बात! , ఇది ఫన్నీ కాదా!
"हवा कहाँ है, कहाँ नहीं: प्रयोग 1 यदि तुम गिलास को पानी में डुबाओ तो क्या उसमें पानी भर जाएगा? तुम कहोगे यह तो रोज़ की बात है। "," గాలి ఎక్కడ ఉంది, ఎక్కడ లేదు: ప్రయోగం 1 మీరు గాజును నీటిలో ముంచితే, అది నీటితో నిండిపోతుందా? ఇది రోజువారీ విషయమని మీరు చెబుతారు."
हम गिलास को पानी में डुबाकर भर लेते हैं। , మేము గాజును నీటిలో ముంచడం ద్వారా నింపుతాము.
परन्तु ज़रा नीचे दिए गए तरीके से गिलास को पानी में डुबाकर देखो। , కానీ క్రింద ఇచ్చిన విధంగా గాజును నీటిలో ముంచి చూడండి.
एक गिलास में कागज़ ठूँसो और पेंदे तक खिसका दो । ," కాగితాన్ని ఒక గాజులో టాసు చేసి, దానిని క్రిందికి జారండి ."
गिलास को एकदम औंधा करके पानी से भरी बाल्टी में पेंदे तक ले जाओ। ," గాజును పూర్తిగా తిప్పి, నీటితో నిండిన బకెట్‌లో కిందికి తీసుకురండి."
यानी गिलास औंधा ही पानी में डूब जाना चाहिए। ," అంటే, గాజును నీటిలో ముంచాలి."
79,79
अनुमान से बताओ कि गिलास में रखा कागज़ गीला हुआ होगा या नहीं?  गिलास को औंधा ही पानी से बाहर निकालकर अपने उत्तर की जाँच करो। , గాజులోని కాగితం తడిగా ఉంటుందో లేదో? హించండి?  విలోమ నీటి నుండి గాజును తీసివేసి మీ జవాబును తనిఖీ చేయండి.
यदि इस प्रयोग में हम गिलास को चित्र 2 की तरह थोड़ा टेढ़ा करके पानी में डुबाएँ तो क्या होगा? इस प्रयोग को करो और जो कुछ देखो उसे अपने शब्दों में लिखो। , ఈ ప్రయోగంలో అంజీర్ 2 లో ఉన్నట్లుగా మనం గాజును నీటిలో కొద్దిగా ముంచినట్లయితే ఏమి జరుగుతుంది? ఈ ప్రయోగం చేయండి మరియు మీరు చూసేదాన్ని మీ స్వంత మాటలలో రాయండి.
क्या गिलास में पानी भरेगा?: प्रयोग 2 , గాజు నీటితో నిండిపోతుందా?: ప్రయోగం 2
एक बीकर में पानी भर लो। , బీకర్‌లో నీరు నింపండి.
पानी पर एक फुग्गा  या रंगीन कागज़ का टुकड़ा तैरा दो। , నీరు  లేదా రంగు కాగితంపై ఈత కొట్టండి.
अब एक पारदर्शी गिलास को इस कॉर्क के ऊपर औंधा करके पानी में नीचे दबाओ। , ఇప్పుడు ఈ కార్క్ మీద పారదర్శక గాజును విలోమం చేసి నీటిలో నొక్కండి.
फुग्गे या कागज़ से तुम्हें पता चल जाएगा कि गिलास में पानी का तल कहाँ है। , ఫడ్జ్ లేదా కాగితం ద్వారా గాజులో నీటి అడుగు ఎక్కడ ఉందో మీకు తెలుస్తుంది.
यह देखो कि गिलास में पानी भरा या नहीं। , గాజు నీటితో నిండి ఉందో లేదో చూడండి.
एक चित्र बनाकर बताओ कि बीकर में पानी और गिलास के अन्दर पानी के तल कहाँ-कहाँ हैं?  क्या गिलास में पानी भर गया?  क्या कोई चीज़ पानी को गिलास के अन्दर घुसने से रोकती है? वह चीज़ क्या है?  इसी बात को हम और प्रयोगों में भी देख सकते हैं। ," ఒక చిత్రాన్ని గీయండి మరియు బీకర్‌లో వాటర్ ఫ్లోర్ ఎక్కడ ఉందో, గ్లాస్ లోపల నీరు ఉందో చెప్పండి.  గాజు నీటితో నిండిపోయిందా?  గాజులోకి నీరు రాకుండా ఏదైనా నిరోధిస్తుందా? ఆ విషయం ఏమిటి?  ఇతర ప్రయోగాలలో కూడా ఇదే విషయాన్ని మనం చూడవచ్చు."
तो चलो अब यह देखते हैं कि किसी बोतल में हवा है या नहीं। , కాబట్టి ఇప్పుడు ఒక సీసాలో గాలి ఉందా అని చూద్దాం.
बोतल में पानी भरो: प्रयोग 3 एक सँकरे मुँह वाली बोतल लो। , నీటితో బాటిల్ నింపండి: ప్రయోగం 3 ఇరుకైన నోటితో బాటిల్ తీసుకోండి.
एक बाल्टी में पानी भर लो। , నీటితో ఒక బకెట్ నింపండి.
अब इस बोतल को पानी में डुबाकर इसमें पानी भरो। , ఇప్పుడు ఈ బాటిల్‌ను నీటిలో ముంచి నీటితో నింపండి.
"जब पानी भरते हैं तो क्या बोतल में से कुछ बाहर भी निकलता है? कैसे पता चलता है?  प्रयोग 1 से 3 में तुमने जो कुछ देखा, उससे हवा के किस गुणधर्म का पता चलता है?  क्या यह कहना सही होगा कि जिस गिलास या बोतल को हम खाली कहते हैं उसमें हवा भरी होती है?  "," నీటితో నింపేటప్పుడు, సీసా నుండి ఏదైనా బయటకు వస్తుందా? ఎలా తెలుసుకోవాలి?  ప్రయోగాలు 1 నుండి 3 వరకు మీరు చూసిన దాని నుండి, గాలి యొక్క ఏ ఆస్తి తెలుస్తుంది?  మనం ఖాళీగా పిలిచే గాజు లేదా సీసాలో గాలి ఉందని చెప్పడం సరైనదేనా?"
अपने तरीके से इंजेक्शन की शीशी में हवा का आयतन पता करो। ," మీ స్వంత మార్గంలో, ఆంపౌల్‌లో గాలి పరిమాణాన్ని కనుగొనండి."
एक तरीका यहाँ भी सुझाया जा रहा है। , ఒక పద్ధతి కూడా ఇక్కడ సూచించబడుతోంది.
80,80
प्रयोग 4 एक बड़ी इंजेक्शन शीशी के ढक्कन में दो छेद करो। , ప్రయోగం 4 పెద్ద ఇంజెక్షన్ సీసా యొక్క మూతలో రెండు రంధ్రాలు చేయండి.
दोनों छेदों में खाली रिफिल का एक-एक टुकड़ा  पिरो लो। , ఖాళీ రీఫిల్ యొక్క ప్రతి భాగాన్ని  రెండు రంధ్రాలలోకి థ్రెడ్ చేయండి.
दोनों पर एक-एक वॉल्व ट्यूब लगा लो। , రెండింటిపై ఒక వాల్వ్ ట్యూబ్ ఉంచండి.
एक वॉल्व ट्यूब के दूसरे छोर पर एक उलटी सिरिंज कीप की तरह लगा लो। , వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివరలో విలోమ సిరంజి గరాటు ఉంచండి.
अब चित्र 3 में दिखाई व्यवस्था जमाओ। , ఇప్పుడు మూర్తి 3 లో చూపిన అమరికను సెట్ చేయండి.
मि.ली. का एक नपनाघट लो और उसे ऊपर तक पानी से भर लो। , మిల్లీ నీటి స్నాగ్ల్ తీసుకొని నీటితో నింపండి.
अब इसे पानी से भरी एक तश्तरी में इस तरह उलटा करो कि इसका पानी न गिरे। , ఇప్పుడు దాని నీరు పడకుండా నీటితో నిండిన డిష్‌లో రివర్స్ చేయండి.
इंजेक्शन शीशी से निकली एक वॉल्व ट्यूब को इस नपनाघट के मुँह में से अन्दर कर दो। , ఇంజెక్షన్ సీసా నుండి వాల్వ్ ట్యూబ్‌ను ఈ నాపామ్ నోటిలోకి చొప్పించండి.
50,50
अब करना यह है कि सिरिंज के माध्यम से इंजेक्शन की शीशी में पानी भरना है। ," ఇంకొక విషయం ఏమిటంటే, సిరంజి ద్వారా ఇంజెక్షన్ సీసాను నీటితో నింపడం."
जब पानी भरेंगे तो इंजेक्शन की शीशी की हवा दूसरी नली में से निकलेगी और नपनाघट में भर जाएगी। ," నీరు నిండినప్పుడు, ఇంజెక్షన్ సీసా యొక్క గాలి రెండవ గొట్టం నుండి బయటకు వచ్చి నాఫ్ ట్యాగ్ నింపుతుంది."
इस तरह से हम जब इंजेक्शन की शीशी को पानी से पूरा भर देंगे तो उसकी सारी हवा नपनाघट में आ जाएगी। ," ఈ విధంగా, మేము ఇంజెక్షన్ సీసాను పూర్తిగా నీటితో నింపినప్పుడు, దాని గాలి అంతా ముక్కులోకి వస్తుంది."
नपनाघट में पढ़कर हमें पता चल जाएगा कि उसमें कितनी हवा है। ," నాపనాఘాట్‌లో చదవడం ద్వారా, అందులో ఎంత గాలి ఉందో తెలుస్తుంది."
सिरिंज से इंजेक्शन शीशी में पानी भरो। , సిరంజితో ఇంజెక్షన్ సీసాలో నీటిని నింపండి.
ध्यान रखना कि नली का मुँह नपनाघट के अन्दर रहे। , ట్యూబ్ యొక్క నోరు నాపామ్ లోపల ఉండేలా జాగ్రత్త వహించండి.
जब इंजेक्शन की शीशी पूरी पानी से भर जाए तो नपनाघट से पढ़कर बताओ कि उसमें कितनी हवा है। ," ఇంజెక్షన్ బాటిల్ నీటితో నిండినప్పుడు, బాణం నుండి చదివి దానిలో ఎంత గాలి ఉందో చెప్పండి."
अब इंजेक्शन की शीशी में भरे पानी को नापकर उसका आयतन भी पता करो। ,  ఇప్పుడు ఇంజెక్షన్ సీసాలో నిండిన నీటి పరిమాణాన్ని కొలవండి.
क्या इस पानी का आयतन और हवा का आयतन बराबर है?  ,  ఈ నీటి పరిమాణం మరియు గాలి పరిమాణం సమానంగా ఉన్నాయా?
क्या इसके आधार पर तुम किसी बरतन में भरी हवा का आयतन नापने का कोई आसान तरीका सुझा सकते हो?  , ఒక పాత్రలో నిండిన గాలి పరిమాణాన్ని కొలవడానికి సులభమైన మార్గాన్ని మీరు సూచించగలరా?
क्या हवा का आयतन निश्चित है? प्रयोग 4 में तुमने हवा का आयतन नापा। , గాలి పరిమాణం స్థిరంగా ఉందా? ప్రయోగం 4 లో మీరు గాలి పరిమాణాన్ని కొలిచారు.
क्या यह आयतन हमेशा निश्चित रहता है? आओ इसे जानने के लिए कुछ प्रयोग करें। , ఈ వాల్యూమ్ ఎల్లప్పుడూ స్థిరంగా ఉందా? తెలుసుకోవడానికి కొన్ని ప్రయోగాలు చేద్దాం.
हवा को गरम करके देखो साइकिल की ट्यूब में यदि खूब हवा भरी हो और गर्मियों में साइकिल को धूप में छोड़ दें तो कई बार ट्यूब फट जाता है। ," గాలిని వేడి చేయడం ద్వారా, సైకిల్ గొట్టంలో తగినంత గాలి ఉందో లేదో చూడండి మరియు వేసవిలో ఎండలో సైకిల్‌ను వదిలివేయండి, అప్పుడు ట్యూబ్ చాలాసార్లు పేలుతుంది."
चित्र 7 , చిత్రం 7
क्या पानी नली में ठहरता है या नीचे गिर जाता है?  अब ऊपर से अँगूठा हटा लो। , నీరు గొట్టంలో ఉండిపోతుందా లేదా కింద పడిపోతుందా?  ఇప్పుడు పై నుండి బొటనవేలు తొలగించండి.
क्या हुआ?  , ఏమైంది?
प्रयोग 10 आधे लीटर की प्लास्टिक की बोतल में लगभग एक तिहाई पानी भर लो और उसके मुँह में कसकर बैठ जाने वाला एक छेदी रबर कॉर्क छाँट लो। ," ప్రయోగం 10 సగం లీటర్ ప్లాస్టిక్ బాటిల్‌లో మూడింట ఒక వంతు నీటిని నింపి, దాని నోటిలో కుట్టిన రబ్బరు కార్క్‌ను కత్తిరించండి."
कॉर्क के छेद में काँच की एक नली पिरो दो। , కార్క్ రంధ్రంలోకి ఒక గాజు గొట్టాన్ని థ్రెడ్ చేయండి.
ध्यान रहे कि नली और कॉर्क के छेद के बीच हवा निकलने की जगह न रहे। , గొట్టం మరియు కార్క్ రంధ్రం మధ్య వెంటిలేషన్ లేదని నిర్ధారించుకోండి.
आवश्यकता हो तो लाख या मोम से उसे सील कर लो। ," అవసరమైతే, లక్క లేదా మైనపుతో మూసివేయండి."
बोतल में इतना पानी होना चाहिए कि कॉर्क लगाने पर नली का निचला हिस्सा पानी में डूबा रहे । , కార్క్ వర్తించినప్పుడు ట్యూబ్ యొక్క అడుగు నీటిలో మునిగిపోయేంత సీసాలో తగినంత నీరు ఉండాలి .
कॉर्क से बोतल का मुँह कसकर बन्द कर लो। , కార్క్ తో బాటిల్ నోరు గట్టిగా మూసివేయండి.
नली से बोतल के अन्दर ज़ोर से फूँककर जल्दी से मुँह हटा लो। , త్వరగా సీసా నోటిని సీసాలోకి పేల్చి నోటి నుండి తొలగించండి.
क्या होता है?  83 , ఏమి జరుగుతుంది?  83
चित्र 8 , మూర్తి 8
प्रयोग 11 , ప్రయోగం 11
पिछले प्रयोग की बोतल से सारा पानी निकालकर कॉर्क फिर कसकर फिट कर दो। ," మునుపటి ప్రయోగం యొక్క బాటిల్ నుండి అన్ని నీటిని తీసివేసి, కార్క్ను మళ్ళీ గట్టిగా అమర్చండి."
बोतल को दोनों हाथों से हल्के से दबाओ ताकि वह पिचक जाए। ," రెండు చేతులతో బాటిల్‌ను తేలికగా నొక్కండి, తద్వారా అది పించ్ అవుతుంది."
ध्यान रहे बोतल टूटनी नहीं चाहिए। , బాటిల్ విచ్ఛిన్నం కాదని గుర్తుంచుకోండి.
इस स्थिति में बोतल को उलटा करके नली को पानी से भरे बीकर में डुबो दो। ," ఈ సందర్భంలో, బాటిల్‌ను విలోమం చేసి, నీటితో నిండిన బీకర్‌లో ట్యూబ్‌ను ముంచండి."
अब हाथ ढीले कर दो। , ఇప్పుడు చేతులు విప్పు.
क्या हुआ?  , ఏమైంది?
अभ्यास के सवाल 1. , ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.
"प्रस्तावना विद्‌यार्थी मित्रो, आप सभी का दसवीं कक्षा में स्वागत हैं ।","ముందుమాట విద్యార్థి మిత్రులారా, మీ అందరికీ పదవ తరగతిలో స్వాగతం."
नए पाठ्‌यक्रम पर आधारित ‘विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी’ इस पाठ्‌यपुस्तक को आपके हाथों में देते हुए हमें विशेष आनंद का अनुभव हो रहा है ।,మీ చేతుల్లో కొత్త పాఠ్యాంశాల ఆధారంగా ఈ సైన్స్ బుక్ 'సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ' ఇవ్వడంలో మాకు ప్రత్యేక ఆనందం ఉంది.
प्राथमिक स्तर से अबतक आपने विज्ञान का अध्ययन विभिन्न पाठ्‌यपुस्तकों द्वारा किया है ।,ప్రాథమిక స్థాయి నుండి ఇప్పటి వరకు మీరు వివిధ పాఠ్యపుస్తకాల ద్వారా సైన్స్ చదివారు.
इस पाठ्य् पुस्तक से आप विज्ञान की मूलभूत संकल्पनाओं और प्रौद्‌योगिकी का अध्ययन एक अलग दृष्टिकोन से और विज्ञान की विविध शाखाओं के माध्यम से कर सकेंगे ।,"ఈ పాఠ్య పుస్తకంతో, మీరు సైన్స్ మరియు టెక్నాలజీ యొక్క ప్రాథమిక అంశాలను వేరే కోణం నుండి మరియు సైన్స్ యొక్క వివిధ శాఖల ద్వారా అధ్యయనం చేయగలరు."
‘विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी’ भाग-2 इस पाठ्‌यपुस्तक का मूल उद्देश्य अपने दैनिक जीवन से संबंधित विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी ‘समझिए और दुसरों को समझाइए’ है ।,'సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ' పార్ట్ -2 ఈ పాఠ్యపుస్తకం యొక్క ప్రాథమిక లక్ష్యం వారి రోజువారీ జీవితాలకు సంబంధించిన సైన్స్ మరియు టెక్నాలజీని 'ఇతరులకు అర్థం చేసుకోవడం మరియు వివరించడం'.
"विज्ञान की संकल्पनाओं, सिद्धांतों और नियमों को समझते समय उनका व्यवहार के साथ सहसंबधं समझ लें ।","సైన్స్ యొక్క భావనలు, సూత్రాలు మరియు నియమాలను అర్థం చేసుకున్నప్పుడు, ప్రవర్తనతో వాటి పరస్పర సంబంధాన్ని అర్థం చేసుకోండి."
"इस पाठ्‌यपुस्तक से अध्ययन करते समय ‘थोडा याद कीजिए’, ‘बताइएँ तो’ इन कृतियों का उपयोग पुनरावृत्ति के लिए कीजिए ।","ఈ పాఠ్య పుస్తకం నుండి చదువుతున్నప్పుడు, 'కొంచెం గుర్తుంచుకో', 'చెప్పు', ఈ రచనలను పునరావృతం కోసం ఉపయోగించండి."
‘प्रेक्षण कीजिए और चर्चा कीजिए’ ‘आओ करके देखें’ जैसी अनेक कृतियों से आप विज्ञान सीखने वाले हैं ।,"మీరు ""గమనించండి మరియు చర్చించండి"" వంటి అనేక రచనలతో సైన్స్ నేర్చుకోబోతున్నారు."
इन सभी कृतियों को आप अवश्य कीजिए ।,మీరు ఈ క్రియేషన్స్ అన్నీ చేయాలి.
"‘थोडा सोचिए’, ‘खोजिए’, ‘विचार कीजिए’ जैसी कृतियाँ आपकी विचार प्रक्रिया को प्रेरणा देगी ।","'కొంచెం ఆలోచించండి', 'కనుగొనండి', 'ఆలోచించండి' వంటి రచనలు మీ ఆలోచన ప్రక్రియను ప్రేరేపిస్తాయి."
पाठ्‌यपुस्तक में अनेक प्रयोंगो का समावेश किया गया है ।,పాఠ్యపుస్తకంలో చాలా పుస్తకాలు చేర్చబడ్డాయి.
"ये प्रयोग, उनका कार्यान्वय और उस समय आवश्यक प्रेक्षण आप स्वयं सावधानीपूर्वक कीजिए तथा आवश्यकतानुसार आपके शिक्षकों, माता-पिता और कक्षा के सहपाठियों की सहायता लीजिए ।","ఆ సమయంలో ఈ ప్రయోగాలు, వాటి అమలు మరియు అవసరమైన పరిశీలనలను జాగ్రత్తగా చేయండి మరియు అవసరమైన విధంగా మీ ఉపాధ్యాయులు, తల్లిదండ్రులు మరియు సహవిద్యార్థుల సహాయం తీసుకోండి."
आपके दैनिक जीवन की अनेक घटनाओं में विद्‌यमान विज्ञान का रहस्योद्घाटन करने वाली विशेषतापूर्ण जानकारी और उस पर आधारित विकसित हुई प्रौद्‌योगिकी इस पाठ्‌यपुस्तक की कृतियों के माध्यम से स्पष्ट की गई हैं ।,మీ రోజువారీ జీవితంలో అనేక సంఘటనలలో ప్రస్తుత శాస్త్రాన్ని బహిర్గతం చేసే లక్షణ సమాచారం మరియు దాని ఆధారంగా అభివృద్ధి చేయబడిన సాంకేతికత ఈ పాఠ్య పుస్తకం యొక్క రచనల ద్వారా వివరించబడింది.
"वर्तमान तकनीकी के गतिशील युग में संगणक, स्मार्टफोन आदि से तो आप परिचित ही हैं ।","ప్రస్తుత సాంకేతిక పరిజ్ఞానం యొక్క డైనమిక్ యుగంలో, మీకు కంప్యూటర్లు, స్మార్ట్‌ఫోన్‌లు మొదలైన వాటి గురించి బాగా తెలుసు."
"पाठ्‌यपुस्तक से अध्ययन करते समय सूचना एवं संचार प्रौद्‌योगिकी के साधनों का सुयोग्य उपयोग कीजिए, जिसके कारण आपका अध्ययन सरलतापूर्वक होगा ।","పాఠ్య పుస్తకం నుండి చదువుతున్నప్పుడు, సమాచార మరియు సమాచార సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని సరిగ్గా ఉపయోగించుకోండి, ఈ కారణంగా మీరు సులభంగా అధ్యయనం చేస్తారు."
परिणामकारक अध्ययन के लिए ‘ॲप’ के माध्यम से क्यू. आर. कोड द्वारा प्रत्येक पाठ से संबंधित अधिक जानकारी के लिए उपयुक्त साहित्य उपलब्ध है उसका अध्ययन के लिए निश्चित उपयोग होगा ।,"ఫలిత అధ్యయనాల కోసం అనువర్తనం ద్వారా Q. ఆర్. కోడ్ ద్వారా ప్రతి పాఠానికి సంబంధించిన మరింత సమాచారం కోసం తగిన సాహిత్యం అందుబాటులో ఉంది, ఇది అధ్యయనం కోసం ఖచ్చితమైన ఉపయోగం కలిగి ఉంటుంది."
"इस पाठ्‌यपुस्तक को पढ़ते समय, अध्ययन करते समय और समझते समय उसका पसंद आया हुआ भाग और उसी प्रकार अध्ययन करते समय आने वाली परेशानियाँ, निर्मित होने वाले प्रश्न हमें जरुर बताएँ ।","ఈ పాఠ్యపుస్తకాన్ని చదివేటప్పుడు, అధ్యయనం చేస్తున్నప్పుడు మరియు అర్థం చేసుకునేటప్పుడు, దయచేసి మీకు నచ్చిన భాగాలను మరియు అధ్యయనం చేసేటప్పుడు తలెత్తే సమస్యలను ప్రశ్నల మాదిరిగా మాకు చెప్పండి."
"कृति और प्रयोग करते समय विभिन्न उपकरणों, रासायनिक सामग्रियों के संदर्भ में सावधानी बरते और दूसरों को भी सतर्क रहने को कहें ।","పని మరియు ప్రయోగం చేస్తున్నప్పుడు, వివిధ పరికరాలు, రసాయన పదార్థాల పరంగా జాగ్రత్త వహించండి మరియు ఇతరులు జాగ్రత్తగా ఉండమని అడగండి."
"वनस्पति प्राणियों संबधं ित कृतियाँ का अवलोकन करते समय पर्यावरण संवर्धन का भी प्रयत्न करना अपेक्षित है, उन्हें हानि न पहुँचे इसका भी ध्यान रखना आवश्यक है ।","వృక్షజాలం మరియు జంతుజాలానికి సంబంధించిన పనులను గమనించినప్పుడు, పర్యావరణాన్ని పెంపొందించడానికి ప్రయత్నించడం అవసరం, వాటికి హాని జరగకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం అవసరం."
आपको आपकी शैक्षणिक प्रगति के लिए हार्दिक शुभकामनाएँ ।,మీ విద్యా పురోగతికి మీకు శుభాకాంక్షలు.
"(डॉ. सुनिल मगर) संचालक महाराष्ट्र राज्य पाठ्‌यपुस्तक निर्मिती और अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ, पुणे. ।","(డాక్టర్ సునీల్ మాగర్) డైరెక్టర్ మహారాష్ట్ర స్టేట్ టెక్స్ట్ బుక్ ప్రొడక్షన్ అండ్ ప్రాక్టీస్ రివిజన్ బోర్డు, పూణే. ."
"पुणे दिनांक : 18 मार्च 2018, गुढ़ीपाडवा भारतीय सौर दिनांक : 27 फाल्गुन 1939 ।","పూణే తేదీ: 18 మార్చి 2018, గుడిపాడవ భారత సౌర తేదీ: 27 ఫాల్గన్ 1939."
अ. पर्यावरण संवर्धन आ. बिश्नोई चिपको आंदोलन इ. जैविक विविधता ई. देवराई उ. आपत्ती तथा आपत्ती व्यवस्थापन 4 प्रदूषण पर विजय संपादन करना यह प्रभावी पर्यावरणीय व्यवस्थापन का प्रभावी माध्यम है । , అ) పర్యావరణ పరిరక్షణ .ఆ) బిష్నోయి చిప్కో ఉద్యమం ఇ) జీవవైవిధ్యం ఈ) పవిత్రవనం ఉ) విపత్తు  మరియు ఆపత్కాల నిర్వహణ 4. కాలుష్యౖంపె గెలవడమంటే ప్రభావిత పర్యావరణ.
उपक्रम : गंगा एवं यमुना नदियों के जलप्रदूषण के कारण और परिणाम तथा वायु प्रदूषण का ताजमहल पर होनेवाला परिणाम इस पर प्रस्तुतिकरण  तैयार कीजिए । ," ఉపక్రమం:గంగా మరియు యమునా నదుల జల కాలుష్యానికి గల కారణాలు మరియు ప్రభావాలు, అలాగే గాలి కాలుష్యం వలన తాజ్ మహల్ౖపె జరిగిన ప్రభావం గురించి ప్రజంటేషన్ తయారు చేయండి."
हमारी समृद्ध  विविधता का जतन करने और उसके संवर्धन करने की जिम्मेदारी की मुझे कल्पना है । , మన సమృద్ధ వైవిధ్యాన్ని కాపాడి పరిరక్షించే బాధ్యత నాౖపె ఉన్నది.
पर्यावरण संवर्धन तथा जैवविविधता  पर्यावरणीय प्रदूषण का सबसे घातक परिणाम सजीवोंंं पर होता है । , పర్యావరణ పరిరక్షణ మరియు జీవ వైవిధ్యం  పర్యావరణ కాలుష్యం యొక్క అన్నింటికంటే ప్రమాదకర ప్రభావం సజీవులపై పడుతుంది.
आपके आसपास  इस प्रकार की घटनाओं को क्या आपने देखा है? पृथ्वीपर हमारी सजीवसृष्टि यह विविधताओं से भरी पड़ी है । , మీ పరిసరాలలో వీటి కొన్ని ఉదాహరణలు మీరు చూశారా? మన సజీవ సృష్టి వైవిధ్య భరితౖమె ఉండేది.
आनुवंशिक विविधता ः  एक ही जाति के सजीवोंंं में पाई जाने वाली विविधता को आनुवांशिक विविधता कहते है । , అనువంశిక వైవిధ్యం  ఒకే జాతిలోని సజీవులలో కనిపించే వైవిధ్యాన్ని 'అనువంశిక వైవిధ్యం' అంటారు.
"प्रजातिंकी विविधता  एक ही प्रदेश में एक ही प्रजाति के प्राणियों में अथवा वनस्पतियों में भी विविध जातियॉं दिखाई देती है, उसे ही प्रजातियों की विविधता कहते हैं । ", జాతుల వైవిధ్యం  ఒక ప్రదేశంలో ఒకే జాతి జంతువులు లేక మొక్కలుఉంటాయి.దీనిని 'జాతుల వైవిధ్యం' అంటారు.
परिसंस्था की विविधता  प्रत्येक प्रदेश में अनेक परिसंस्थाओ का समावेश होता हैं । , జీవావరణ వ్యవస్థ వైవిధ్యం  ప్రతి ప్రదేశంలో అనేక జీవావరణ వ్యవస్థలు ఉంటాయి.
किसी वनस्पती या प्राणी के मृत होने के बाद का समय  उनमें C-14 की सक्रियता और C-14 तथा C-12 का अनुपात ज्ञात कर कालावधी का मापन किया जाता है । ," ఏదేని మొక్క లేక జంతువు మరణించిన తర్వాత కాలం, వాటిలోని సి-14 క్రియాశీలత మరియు సి-14 మరియు సి-12 ల నిష్పత్తిని తీసి కాలాన్ని కొలువ వచ్చు"
इसे ही कार्बन आयुनिर्धारण  कहते है । , దీనినే కార్బన్ వయస్సుమాపనం అంటారు.
वैज्ञानिकों का परिचय कार्बन आयुनिर्धारण पद्धती यह प्राकृतिक कार्बन 14 के किरणोत्सारी क्षय पर आधारित है यह विलार्ड़ लिबी इनके द्वारा 1954 में विकसित की गई । , శాస్త్రజ్ఞుని పరిచయం కార్బన్ వయస్సు మాపన పద్ధతి అనేది సహజ కార్బన్ 14 యొక్క రేడియోధార్మిక క్షయంపై ఆధారపడుతుందని విలార్డ్ లిబీ అను శాస్త్రవేత్త 1954 లో వృద్ధి వేశారు.
इस प्रकार से अनेक सौर विद्य‌ ुत सेल श्रेणीक्रम व समांतर क्रम समायोजन द्वारा जोड़कर हमें अपेक्षित विद्‌युत धारावाले सौर पॅनेल  बनाएँ जाते हैं । , ఈ విధంగా అనేక సౌర విద్యుత్ ఘటాలను శ్రేణి మరియు సమాంతర పద్ధతిలో జోడించి కావలసినంత విభవాంతరం మరియు కావలసినంత విద్యుత్ ప్రవాహం కలిగిన సౌర ప్యానెల్  తయారు చేస్తారు.
. उदाहरणार्थ किसी सौर पॅनेल में प्रत्येक 100 cm2 क्षेत्रफलवाले 36 सौर सेल श्रेणीक्रम समायोजन में जोड़ने पर कुल विभवांतर 18 V और विद्य‌ ुतधारा 3 A मिलती है ऐसे अनेक पॅनेल एकत्र कर बहुत बड़े पैमाने पर विद्य‌ ुत ऊर्जा का निर्माण किया जाता है । ,  ఉదాహరణకు ఏదేని సౌర ప్యానెల్‌లో ప్రతి 100 cm2 వైశాల్యం లో 36 సౌరఘటాలు శ్రేణి పద్ధతిలో జోడించినచో మొత్తం విభవాంతరం మరియు 18 V మరియు విద్యుత్ ప్రవాహం 3A లభిస్తుంది. ఇలా అనేక ప్యానెల్‌లను ఒక చోట చేర్చి పెద్ద మొత్తంలో విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి చేయబడుతుంది.
आकृति 5.26 में दर्शाए अनुसार सौर सेल यह सौर विद्‌युत केन्द्र का मूलभूत घटक है अनेक सौर सेल एकसाथ जोड़ने से सौर पॅनल बनते हैं अनेक सौर पॅनल श्रेणीक्रम में समायोजित करने पर स्ट्रिंग  बनते हैं और अनेक स्ट्रिंग समांतर क्रम में समायोजित करने पर सौरअॅरे  बनते हैं । , 5.26లో చూపిన విధంగా సౌరఘటం అనేది సౌర-విద్యుత్ కేంద్రంలోని మూల ఘటకం. అనేక సౌర-ఘటాలు ఒక చోట చేర్చితే సౌర ప్యానెల్ తయారవుతుంది. అనేక సౌర ప్యానెల్స్ శ్రేణి పద్ధతిలో సంధానం ‌శ్రేణిసంధానం కలిపితే స్టింగ్  తయారవుతుంది. అలాగే అనేక స్ట్రింగ్స్ సమాంతర పద్ధతిలో కలిపితే సౌర-ఆరే  తయారవుతుంది.
"इस प्रकार सौर सेलोंद्वारा चाहिए उतनी विद्‌युत शक्ति उपलब्ध हो सकती है, अतः कम विद्‌युत शक्तिवाले यंत्रों से लेकर  मेगावॉट शक्तिवाले सौर विद्‌युत निर्मिती केन्द्रों में सौर सेलों का उपयोग किया जाता है । ", ఈ విధంగా సౌర ఘటాల నుంచి కావలసినంత విద్యుత్ శక్తి లభ్యమగుట వలన ఎక్కౖడెతే అతి తక్కువగా విద్యుత్ శక్తి అవసరముండునో అచ్చట ఇలాంటి యంత్రాల ద్వారా ఉదాహరణకు సౌర ఘటాలౖపె నడిచే గణన యంత్రం మెగావ్యాట్ శక్తిని సౌర విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం ద్వారా ఉపయోగిస్తారు.
अ. अभिरूप सराव  उपयुक्त होता है । , అ) అభిముఖ సాధన  ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది.
2. अभिरूप सराव  के प्रात्यक्षिक दर्शाने के लिए आपके विद्‌यालय के छात्रों का एक समूह तैयार करके प्रात्यक्षिक अन्य कक्षाओं के छात्रों को दिखाइये । , 2. అభిముఖ సాధన  ప్రాక్టికల్‌గా చూపిం చడానికి మీ పాఠశాలలోని పిల్లలను ఒక గ్రూపుగా తయారుచేసి దాని ప్రాక్టికల్‌ను ఇతర తరగతిలోని పిల్లలకు చూపించండి.
"काँटेदार त्वचा वाले प्राणियों का संघ  1. इन प्राणियों के त्वचा पर कॅल्शियम कार्बोनेट के काँटे होते है, इसलिए इन्हे काँटेदार त्वचावाले प्राणी कहते हैं । ", ఇఖైనోడర్మేటా వర్గపు జంతువులు  1. ఈ జంతువుల చర్మం పై కాల్షియం కార్బోనేట్ కంటకాలు ఉంటాయి అందువల్ల కంటక చర్మపు జంతువులు అంటారు .
परंतु इल्ली  अवस्था में सममिती द्विपार्श्व होती है । , కాని ఢింబక దశలో ద్విపార్శ్వ సౌష్టవాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది .
3. ये प्राणी नलिका पाद  की सहायता से संचलन करते है । , 3. ఇవి నాళికాపాదాల  ద్వారా చలిస్తాయి
कुछ प्राणी स्थानबद्ध Sedentary होते है । , కొన్ని స్థాన బద్ధ జీవనాన్ని  ప్రదర్శిస్తాయి .
4. इनका कंकाल कॅल्शियम कार्बोनेटयुक्त काँटे  अथवा पटि्टकाओं  का बना होता हैं । ,4
5. इन प्राणियों में पुनरुद्भवन/पुनःनिर्मिती यह क्षमता काफी अच्छी होती है । , 5. వీటి అస్థిపంజరం కాల్షియంగల కంటకాలు  లేక ఫలకాలతో  తయారవుతుంది . వీటిలో పునరుత్పత్తి శక్తి ఎక్కువగా ఉంటుంది .
"उदा : सितारा मछली , सी-अर्चिन, सी-ककुंबर, ब्रिटलस्टार आदि । "," ఉదాహరణలు: సముద్ర నక్షత్రం , సీ-అర్చిన్, బ్రిటల్‌స్టార్  మొదలగునవి."
समुद्रककड़ी़  । , బ్రిటల్‌స్టార్
सामिरज्जुमंत प्राणी संघ  1. इन प्राणियों का शरीर मुख्यतः तीन भागो में विभक्त होता है । , హెమి కార్డేటా వర్గపు జంతువులు . 1. వీటి శరీరం మూడు ముఖ్యభాగాలుగా విభజించబడుతుంది.
"वे इस प्रकार है शुंड़ , स्कंदमूल  और धड़  2. इनके केवल शुंड़ में ही पृष्ठरज्जु होता है, इसलिए इसे सामिररज्जुमंत प्राणी कहते हैं । "," తుండం , కాలర్  మరియు వెుండెం కా . 2. కేవలం తుండంలో షృష్టవంశం ఉండుటవలన వీటిని హెమికార్డేటా జంతువులు అంటారు."
4. इस संघ के सभी प्राणी समुद्रवासी होकर रेत में बील बनाकर रहते है । , 4. ఇవి సముద్ర జీవులు కావున ఇసుకలో బిలములు  చేసుకొని ఉంటాయి .
5. श्वसन के लिए इनमें एक से अधिक क्लोम छिद्र  होते है । , 5 . శ్వాసకొరకు ఒకటి నుంచి అనేక గ్రసనీ మొప్ప చీలికలు  ఉంటాయి .
2.20 अर्धसमपृष्ठरज्जु प्राणी संघ प्राणी  । , 2.20 హెమికార్డేటా వర్గపు జంతువులు
उत्क्रांती के दृष्टिकोन से बॅलॅनोग्लॉसस इस प्राणी को असमपृष्ठरज्जु प्राणी तथा समपृष्ठरज्जु प्राणी के बीच की कड़ी  कहते है । , పరిణామ దృష్టికోణంలో బెలనోగ్లాసస్ జంతుమను షృష్టవంశం లేని మరియు పృష్టవంశం గల జంతుమల మధ్యగల సంధానసేతుమ  అంటారు.
मुख चपटे कृमी प्राणियों का संघ  मुख चूषक जनन छिद्र 1. इनका शरीर दूबला पतला और पत्तीयों जैसा अथवा पट्टी के अधरचूषक जैसा चपटा होता है । ," ప్లాటిహెల్మింథిస్   ముఖం, ముఖ చూషకం, జననరంధ్రం, 1. వీటి శరీరం బల్ల పరుపు మరియు పత్రం వలె చదునుగా ఉంటుంది."
पत्ती जैसा 2. अधिकतर प्राणी अतः परपोषी  होते है परंतु शरीर कुछ स्वतंत्र जीवनयापन करने वाले पानी में पाए जाते है । , పత్రం వంటి శరీరం 2. చాలా వరకు అంతరపరాన్న జీవులుగా  ఉంటాయి. కాని కొన్ని స్వేచ్ఛగా ఉంటాయి కావున నీటిలో కనిపిస్తాయి.
"5. ये प्राणी उभयलिंगी  होते है, अर्थात पट्ट्कृमी एक ही प्राणी के शरीर में नर और मादा दोनों ही प्रजनन संस्थान पाए जाते है । ", 5 . ఇవి ఉభయలింగకాలు  అనగా ఒకే ప్లనేరియా జంతువులో మగ మరియు ఆడ రెండు ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలు ఉంటాయి.
ये चट्टाने अर्थात नीड़ारिया  संघ के प्राणियों की सघन आबादी होती है । , ఈ రాళ్ళు అనగా నిడెరియా వర్గపు జంతువుల పెద్ద సమూహం ఉంటుంది.
इसी चट्टान से प्रवाल  इस प्रकार का रत्न और आयुर्वेदिक औषधीयों में उपयोगी प्रवाल-भस्म तैयार किए जाते है । , ఈ రాళ్ళ నుంచి ప్రవాళాల రకపురత్నాలు మరియు ఆయుర్వేదిక్ ఔషధాలలో ఉపయోగించే పగడాల-భస్మం తయారు చేస్తారు.
"गोलकृमी प्राणी संघ  मुख 1. इन प्राणियों का शरीर बेलनाकार, बारीक धागे के जैसा अथवा दंड़ जनन छिद्र गोलाकार होता है । "," ఆస్కెల్మింథిస్ వర్గపు జంతువులు:  ముఖం. 1. ఈ జంతువుల శరీరం పొడవు, సన్నని దారం మాదిరిగా లేక స్థూపాకారంగా ముఖం ఉంటుంది ."
नर 3. इन प्राणियों का शरीर त्रिजननस्तरीय होता है और इनके शरीर में नकली  देहगुहा होती है । , ఆడజీవి 3 .ఈ జంతువుల శరీరం త్రిస్తరితాలు మరియు వీటి శరీరంలో మిథ్యాశరీర ఆడజీవి కుహరముంటుంది .
"पूँछ पूँछ उदा. एस्कॉरिस , फायलेरीया  6.15 गोलकृमीं संघ के प्राणी लोआ-लोआ  आदि । "," తోక, తోక ఉదాహరణలు: జీర్ణాశయంలోని పురుగులు , బోదకాల రోగ పురుగులు , కండ్లలోని పురుగులు , మొదలగునవి."
पैसा , మిల్లిపేడ్ .
काइटिन  क्या है ? । , ఖైటిన్  ఏమిటి? .
"1. संधिपाद संघ के कीटकों द्वारा मानव को होने वाले लाभ एवं हानि बताइए ? 2. इस संघ के प्राणियों में से सबसे कम और सबसे अधिक जीनेवाले प्राणी कौन से हैं ? 3. भोजन के लिए केवल़ इसी़ संघ़ के की़टक़ ये प्राणी मा़नव़ के सा़थ सीधे संघर्ष कऱते है ऐसा क्यों कहा जात है? मृदु कवचधारी प्राणी संघ  1. इन प्राणियों का शरीर नरम, बुलबुले जैसा होता है इसलिए इन्हें मृदु नलिका कवचधारी प्राणी कहते है । "," 1. ఆ్రర్థోపొడవర్గపు కీటకాల వలన మానవులకు కలిగే లాభాలు మరియు నష్టాలు ఏవి? 2 .ఈ వర్గపు జంతువులలో అతి తక్కువ మరియు అతి ఎక్కువ ఆయుష్షుగల జంతువులేవి? 3 .ఆహారం కొరకు కేవలం ఈ వర్గపు కీటకాలు మానవులతో సమానంగా నేరుగా సంఘర్షణ చేయునని ఎందుకంటారు? వెులస్కా  వర్గపు జంతువులు 1 . ఈ జంతువుల శరీరం మృదువుగా, స్నిగ్థంగా ఉండుటవలన మృదు నాళం శరీరం గల జంతువులు అంటారు ."
"इनका शरीर सिर, उपांग  और पाचन अष्टभुजाधारी  आंतरंग संहती  ऐसे तीन भागों में विभाजित होता है । "," వీటి శరీరం తల, కాళ్ళు మరియు అంతరంగ ద్రవ్యరాశి  అను మూడు భాగాలుగా విభజించ బడుతుంది."
"5. अंतरंग संहती प्रावार   इस कवचयुक्त संरचना से आच्छादित होकर यह प्रावार अत्यंत कठोर कॅल्शियम कार्बोनेटयुक्त संरक्षक कवच  का बना होता है, जो संस्त्रावित होता है । "," 5. అంతరంగ ద్రవ్యరాశి ప్రావారం  పొర నిర్మాణంతో ఆవరించబడుటవలన ప్రావారం కఠినంగా, కాల్షియం కార్బోనేట్ గల రక్షణ కవచాన్ని   స్రవిస్తుంది ."
"उदा : सीपी , मुष्ठिशंख, अष्टभुज  आदि । "," ఉదాహరణలు: ఆల్చిప్ప  , నత్త, ఆక్టోపస్ మొదలగునవి"
"पुस्तक मेरा मित्र सीपी आॅयस्टर  इससे मोती कैसे प्राप्त करते हैं, इस संबंध में जानकारी इंटरनेट की सहायता से अथवा ग्रंथालय से पुस्तक प्राप्त कर कीजिए । ", పుస్తకం నా నేస్తం పుస్తకం ఆల్చిప్ప  జంతువు నుంచి ముత్యాలుఎలా లభిస్తాయో అట్టి సమాచారాన్ని అంతర్జాలం సహాయంతో .
1. भोज्य पदार्थ और उन में समाविष्ट पोषकतत्त्व शरीर को किस प्रकार उपयोगी सिद्ध होेते हैं? थोड़ा याद कीजिए 2. संतलि ु त आहार का शरीर के लिए क्या महत्त्व है? 3. स्नायु शरीर में कौन कौन से कार्य करते है? 4. पाचनसंस्था में पाचकरसों का क्या महत्त्व है? 5. मनुष्य के शरीर में बननेवाले अनुपयोगी पदार्थ शरीर से बाहर निकालने के लिए कौन सा संस्थान कार्यरत होता है? 6. ऊर्जा के निर्माण की प्रक्रिया में रक्ताभिसरण संस्थान कैसे कार्य करता है? 7. मनुष्य के शरीर के अंतर्गत चलनेवाले कार्य कैसे नियंत्रित होते हैं? कितने प्रकारों से? सजीव आैर जीवन प्रक्रिया  मानव शरीर में अनेक प्रकार के संस्थान निरंतर कार्य करते रहते है ।,1. ఆహార పదార్థాలు మరియు వాటిలో ఉన్న పోషకాలు శరీరానికి ఎలా ఉపయోగపడతాయి? కొద్దిగా గుర్తుంచుకో 2. శరీరానికి సంతాలి ఆహారం యొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటి? 3. శరీరంలో నరాలు ఏ విధులు నిర్వహిస్తాయి? 4. జీర్ణవ్యవస్థలో జీర్ణక్రియ యొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటి? 5. మానవ శరీరంలో తయారైన పనికిరాని పదార్థాన్ని తీయడానికి ఏ సంస్థను ఉపయోగిస్తున్నారు? 6. శక్తిని పెంచే ప్రక్రియలో రక్త మార్పిడి సంస్థ ఎలా పనిచేస్తుంది? 7. మానవ శరీరం యొక్క విధులు ఎలా నియంత్రించబడతాయి? ఎన్ని విధాలుగా? జీవన మరియు జీవిత ప్రక్రియలు మానవ శరీరంలో అనేక రకాల సంస్థలు పనిచేస్తూనే ఉన్నాయి.
"इसके लिए हम कौन से भोज्य पदार्थों का सेवन करते है ? दूध, फल, गुड़, शक्कर, सब्जीयाँ, गेहूँ, मक्का, नाचनी, ज्वार, बाजरा, चावल  जैसे अनाज, शहद, आलू, शकरकंद, मिष्ठान्न, इन सभी से हमें कार्बोज यह पदार्थ मिलता हैं ।","దీని కోసం మనం ఏ ఆహారాలు తీసుకుంటాము? పాలు, పండ్లు, బెల్లం, చక్కెర, కూరగాయలు, గోధుమ, మొక్కజొన్న, నాచ్ని, జోవర్, మిల్లెట్, బియ్యం, తేనె, బంగాళాదుంపలు, చిలగడదుంప, మిఠాయి వంటి ధాన్యాలు ఇవన్నీ ఈ పిండి పదార్థాలను మనకు ఇస్తాయి."
मानव शरीर के अंदर होने वाली चीजें कैसे नियंत्रित होती हैं? कितने प्रकार के? पशु और जीवन प्रक्रियाएं मानव शरीर में विभिन्न प्रकार के सिस्टम सख्त काम कर रहे हैं।,మానవ శరీరం లోపల జరిగే పనులు ఎలా నియంత్రించబడుతాయి? ఎన్నిరకాలు? సజీమలు మరియు జీవన ప్ర్‌కియలు  మానవ శరీరంలో అనేక రకాల వ్యవస్థలు నిర్విరామంగా పని చేస్తూ ఉంటాయి .
इन सभी घटकों को परिवहन प्रणाली द्वारा कोशिकाओं में जोड़ा जाता है।,ఈ ఘటకాలన్ని  రవాణా వ్యవస్థ ద్వారా కణాల వరకు చేర్చబడుతాయి .
"नियमित रूप से व्यायाम, स्नायु की मालिश करना, स्पा करना इत्यादी, इन उपायों से भी तनाव कम होता है । "," క్రమమైన వ్యాయామం, కండరాలను మాలిష్  చేయుట, స్పా వంటి ఉపాయాల వలన ఒత్తిడి తగ్గిపోతుంది."
"नहीं है, बल्कि उससे नियम, संतलि ु त और पौष्टिक आहार, बागवानी कार्य, पक्षी निरीक्षण, प्रकृति के साथ समय ध्यान धारणा ऐसे अनेक घटकों का समावेश है । "," దానిలో నియమాలు, సమీకృత  ఆహారం, ధ్యాన- ప్రకృతి మానవుని యొక్క సమీప నేస్తం, తోటపని, ధారణ వంటి అనేక ఘటకాలు ఉంటాయి."
"विद्‌यार्थियों सजगता  का विकास करना, मन के अध्ययन में एकाग्रता बढ़ाने के लिए ध्यानधारणा का की नकारात्मक भावना  हो तो उसे नष्ट अधिक उपयोग होता है । "," భద్రత  భావాన్ని వృద్ధి చేయుట, మనస్సులో నకారాత్మక భావన  ఉంటే దానిని నష్టం చేయడాన్నినిర్థారణ చేయుట వంటివి మానసిక వ్యాయామం ద్వారా సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని పొందగలుగుతాం."
"तनाव दूर करने के सभी मार्ग अपने हाथ में है, परंतु किसी कारणवश वे सफल नहीं हुए तो उदासीनता , नैराश्य  ऐसी गंभीर समस्याएँ जन्म लेती हैं । "," ఒత్తిడి నిర్వహణకు అన్ని మార్గాలు మన చేతుల్లోనే ఉంటాయి, కాని కొన్ని కారణాల వలన అవి విజయవంతం కాలేవు. వ్యాకులత  , నిరాశ  వంటి ఎక్కువ గంభీర సమస్యలు ఉద్ఫవిస్తాయి."
"ऐसे व्यक्तियों के लिए उचित चिकित्सकीय सलाह, समुपदेशन , मानसोपचार यह उपाय उपलब्ध है । "," ఇలాంటి వ్యక్తులకు సరిౖయెన వైద్య సలహా, సలహా సమావేశం , మనోవైజ్ఞానిక చికిత్స వంటి ఉపాయాలు ఉన్నాయి."
उसी प्रकार अनेक अशासकीय संघटना  सहायता करती हैं । , అలాగే అనేక ప్రభుత్వేర సంస్థలు  సహాయ సహకారాలు అందిస్తాయి.
"1. तंबाकू विरोधी संयुक्त अभियान विश्व स्वास्थ्य संगठन , टाटा ट्रस्ट ऐसे 45 नामांकित संस्थाओं ने मिलकर यह अभियान शुरू किया है । "," 1 .పొగాకు వ్యతిరేక సంయుక్త ఉద్యమం ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ , టాటా ట్రస్ట్ వంటి 45 ప్రసిద్ధ సంస్థలు కలిసి ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించాయి."
अब अधमरे या मृत जीवाणु या विषाणू न चूभोकर प्रतिजन के रूप में कार्य करते करने वाले प्रथिन शुद्ध स्वरूप में चूभाए जाते है । , ఇప్పుడు సగం మృత లేక మృత బాక్టీరియాలు లేక వైరసులు జొప్పించకుండ  ప్రతి జనకాలుగా  పని చేసే మాంసకృత్తులను శుద్ధ స్థితిలో జోప్పించవచ్చును.
"खाद्‌य टीके - खाद्‌य टीके निर्माण करने का कार्य चल रहा है, फिलहाल जनुकीय प्रौद्य‌ ोगिकी की सहायता से आलू का उत्पादन लिया जा रहा है इन आलूओं को जनुकीय पारेषित आलू  कहते हैं । ", ఆహార టీకాలు  ఆహార టీకాలు తయారు చేసె పని నడుస్తూ ఉంది. ఇప్పుడు జన్యు సాంకేతిక జ్ఞానం సహాయం తో ఆలుగడ్డలు ఉత్పత్తి చేయడం జరుగుతుంది. ఇలాంటి ఆలుగడ్డలను 'జన్యు సాంకేతికజ్ఞానపు' ఆలుగడ్డలు  అంటారు.
"ये आलू Vibrio cholerae, Escherichia coli जैसे जीवाणुंओं के खिलाफ कार्य करेंगे । "," ఈ ఆలుగడ్డలు విబ్రో కలరే, , ఇసెరిచియూ కోలి  వంటి బాక్టీరియాలకు వ్యతిరేకంగా పనిచేస్తాయి."
इ. इंटरफेरॉन - यह छोटे आकारवाले प्रथिनों का समुह है जो विषाणूजन्य रोगों के उपचार हेतू उपयोग में लाया जाता है इसका निर्माण रक्त में होता है लेकिन अब जैवप्रौद्‌योगिकी के सहायता से जनुकीय दृष्टि से उन्नत जीवाणू ई-कोलाय का उपयोग इंटरफेरॉन का निर्माण करने के लिए किया जाता है । , ఇ) ఇంటర్‌ఫెరాన్  - ఇది చిన్న పరిమాణం గల మాంసకృత్తుల సముదాయం కావటం వలన వైరస్ వ్యాధుల నివారణకు వాడుతారు. వాటి తయారి రక్తంలో అవుతుంది. ఇప్పుడు మాత్రం జీవసాంకేతిక శాస్త్రం సహాయంతో జన్యుపరంగా ఉన్నతౖమెన బాక్టీరియా ఈ - కోలిని ఇంటర్‌ఫెరాన్ తయారికి ఉపయోగిస్తారు.
ई. जनुकीय उपचार  - कायिक कोशिकाओं क्या आप जानते हैं ? में जनुकीय उपचार करना आज जैवप्रौद्य‌ ोगिकी के कारण संभव हुआ है । , ఈ) జన్యువుచికిత్స  శరీర కణాలలో జన్యువు లోపాలు ఏర్పడితే ఆ కణాలౖపె జన్యువుచికిత్స చేయుట నేడు జీవ భారతీయ విజ్ఞాన సంస్థ జన్యువుజీవసాంకేతిక సాంకేతికజ్ఞానం వలన సాధ్యమవుతుంది.
उदा. फिनाइलकीटोनुरिया  यह विकार यकृत की कोशिका में जनुकीय दोष पारेषित तंबाकु की प्रजाति विकसित की है । , ఉదా: ఫౖినెల్‌కీటోన్యూరియూ . ఈ వ్యాధి కాలేయ కణాలలోని జన్యువుజ్ఞానపు పొగాకు జాతిని వృద్ధి చేసినారు.
सभी कोशिकाओं को कायिक कोशिका  कहते हैं । , శుక్ర కణాలు మరియు అండకణాలు తప్ప అన్ని కణాలను శారీరక 'కణాలు'  అంటారు..
उ. क्लोनिंग  क्लोनिंग अर्थात किसी कोशिका अथवा अंग अथवा पूरे शरीर की जैसी के वैसी प्रतिकृती तैयार करना । , ఉ) క్లోనింగ్  క్లోనింగ్ అనగా ఒక కణం లేక అవయవం లేక సంపూర్ణ శరీరం యొక్క సజీవ నమూనాను తయారు చేయుట.
i. प्रजननात्मक क्लोनिंग  : किसी शरीर का केंद्रकविरहित स्त्रीबीज और दूसरे शरीर का कायिक कोशिका का केंद्रक इनके संयोग से क्लोन जन्म लेता है मतलब नए सजीव के निर्माण के लिए नर के शुक्र कोशिका की आवश्यकता नहींं होती । , i. ప్రత్యుత్పత్తిపరౖమెన క్లోనింగ్ : ఒక శరీరంలోని కేంద్రక రహిత స్త్రీ సంయోగబీజం మరియు రెండవ శరీరంలోని శారీరక కణపు కేంద్రకం యొక్క సంయోగం వలన క్లోన్ జన్మిస్తుంది . అనగా కొత్త జీవి ఉత్పిత్తికి మగ శు‌క్రకణం అవసరముండదు.
अ. एककोशिकीय सजीवाें में अलैंगिक प्रजनन  नवजात अमीबा 1. द्विविभाजन  जनक अमीबा । ," అ. ఏక కణజీవులలో అౖలెంగి కోత్పత్తి  నవజాత అమీబా, ద్విధావిచ్చిత్తి  జనక అమీబా"
"आदिकेंद्र की सजीव , आदिजीव , दृश्यकेंद्रकी कोशिका में स्थित तंतुकणिका आैर हरितलवक यह कोशिका अंगक द्विविभाजन पद्धती से अलैंगिक प्रजनन करते है । "," బాక్టీరియూలు, ప్రోటోజోవాలు  నిజకేంద్రక కణంలోని మైటోఖాండ్రియాలు మరియు హరితరేణువులు అనే కణాంగాల ద్వారా ద్విధా విచ్ఛిత్తి పద్ధతిలో అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి జరుపుతాయి."
यह विभाजन समसूत्री  या असमसूत्री  पद्धती से होता है । , ఈ విభజన సమవిభజన  లేక అసమవిభజన    పద్ధతిలో జరుగుతుంది.
2. बहुविभाजन  अमीबा और उसके समान एककोशिय आदिजीवी प्रतिकूल परिस्थिती में बहुविभाजन पद्धती से अलैंगिक प्रजनन करते है । , బహుధా విచ్చిత్తి  అమీబా మరియు తత్సమాన ఏక కణ ప్రోటోజోవాలు ప్రతికూల వాతావరణంలో బహుధా విచ్చిత్తి పద్ధతిలో అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తిని జరుపుతాయి.
इस आवरणयुक्त कठोर संरक्षक को ‘पुटी’  कहते हैं । , ఇలా కవచం గల అమీబాను లేక ఏదైనా ఏకకణజీవిని 'కోశం'  అంటారు.
गेहूँ या धान का आटा और सोयाबीन इनके मिश्रण का एस्‍परजिलस ओरायझी 7.4 एस्‍परजिलस  इस कवक की सहायता से किण्वन करके सोया सॉस बनाते है । , గోధుమలు లేక బియ్యపు పిండి మరియు సోయాబీన్‌ల మిశ్రమాన్ని అస్పర్జిల్లస్ ఓరాయిజీ 7.4 అస్పర్జిల్లస్ ఓరాయిజీ  శిలీంధ్రం సహాయంతో కిణ్వనం చేసి సోయాసాస్ తయారుచేస్తారు.
"पेय निर्मिती  अ. क्र फल सहभागी सूक्ष्‍मजीव 1 कॅफिया अरॅबिका लॅक्‍टोबॅसीलस ब्रुईस 2 थिओब्रोमा कॅको कॅन्‍ड़ीड़ा, हॅन्‍सेन्‍युला, पिचिया, सॅकरोमायसिस 3 अंगूर सॅकरोमायसिस सेरव्हि े सी 4 सेब सॅकरोमायसिस सेरव्हि े सी । "," పానీయాల ఉత్పత్తి  క్ర. సం., పండు, పాల్గొనే సూక్ష్మజీవి, సూక్ష్మజీవి యొక్క పని, పానీయం పేరు, 1 కఫియా అరబికా, లాక్టోబాసిల్లస్ బ్రుయిస్, 2. థియోభ్రోమా కకో, కాండిడ్, హన్సేన్యులా, పిచియా, సకరోౖమెసిస్, 3 ద్రాక్ష, సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసీ, 4. ఆపిల్ సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసీ ."
सूक्ष्‍मजैविक प्रकिण्व  : रसायन उद्‌योग में अब रासायनिक उत्प्रेरको के स्थान पर सूक्ष्मजीवो की सहायता से प्राप्त किए गए प्रकिण्व का उपयोग करते है । , సూక్ష్మజీవసంబంధ ఎంజైమ్‌లు : రసాయనిక పరిశ్రమలలో ఇప్పుడు రసాయనిక ఉత్ప్రేరకాలకు బదులు సూక్ష్మజీవుల సహాయంతో లభించిన ఎంజైమ్‌లను ఉపయోగిస్తారు.
"आक्सिड़ोरिड़क्‍टेजीस , ट्रान्‍स्‍फरेजीस , हायड़्रोलेजीस , लायसेजीस , आयसोमरेजीस , लायगेजीस  ये सूक्ष्‍मजैविक प्रकिण्व के कुछ उदाहरण है । "," ఆక్సిడొరిడక్టేజీస్, , ట్రాన్స్‌ఫరెజీస్ , హైడ్రోలేజిస్ , లాఏజెస్ , ఐసోమరెజిస్ , లైగెజీస్‌లు లు సూక్ష్మజీవసంబంధ ఎంజైముల యొక్క కొన్ని ఉదాహరణలు."
"भूट‌ट् े में स्थित स्टार्च पर, बॅसिलस और स्‍ट्रेप्‍टोमायसिस से प्राप्त प्रकीण्व की क्रिया करने पर, ग्‍लुकोज और फ्रुक्‍टोज सिरप  बनाते है । ", మొక్కజొన్నలోని స్టార్చ్‌లో బాసిలస్ మరియు స్ట్రెప్టోౖమెసిస్ నుంచి లభించిన ఎంజైమ్‌ల ప్రక్రియను జరిపితే గ్లూకోజ్ మరియు ఫ్రక్టోజ్ సిరప్ తయారవుతుంది.
"गोनोऱ्हीया रोग में पेशाब करते समय जलन और दर्द होना, शिश्न और योनी मार्ग से पीप  निकलना, मुत्रमार्ग, गुदाशय, गला, आँख इन अवयवो में सूजन आना आदि लक्षण दिखाई देते है । "," గనేరియూ వ్యాధిలో మూత్రం పోయునప్పుడు మంట మరియు నొప్పి కలుగుతుంది.శిశ్నం మరియు యోని మార్గం నుండి చీము స్రవించుట, మూత్రమార్గం, పాయుమ, గొంతు, కండ్లు వంటి అవయవాలలో వాపు వచ్చుట మొదలగు లక్షణాలు కనిపిస్తాయి."
जानकारी हासिल कीजिए अधिकारी से कुटुंबनियोजन के बारे में साक्षात्कार  के जरिए जानकारी हासिल कीजिए । ," అక్కడి ఆరోగ్య అధికారుల నుండి కుటుంబ నియంత్రణ అనగా ఏమిటి, కుటుంబ నియంత్రణలోని వివిధ పద్ధతుల గురించి ఇంటర్వ్యూ ద్వారా సమాచారంను సేకరించండి."
4. इस प्रजनन द्‌वारा तैयार होनेवाला नया सजीव जनुकीय दृष्टि से बिल्कुल जनक के समान  होता है । , 4. ఈ ప్రత్యుత్పత్తి ద్వారా తయారయ్యే కొత్త జీవులు జన్యుపరంగా జనకుల కంటే వేరుగా ఉంటాయి.
इंटरनेट के द्वारा विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी विषय की विविध जानकारी प्राप्त करके अनुमान प्राप्त करना ।* सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी के उपयोग से होने वाले धोके  समझ कर सुरक्षाविषयक सावधानी लेना । ," అంతర్జాలం ఆధారంగా విజ్ఞాన, సాంకేతికశాస్త్రం విషయంలో వివిధ రకాల సమాచారాన్ని గ్రహించి దాని ఆధారంగా అంచనా వేయగల్గుట. సమాచార ప్రసార సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించుటలోగల ప్రమాదాలు  అర్థం చేసుకొని భద్రత విషయంలో జాగ్రత్తలు తీసుకోగలుగుట."
"आपदा प्रबंधन के उद्देश्य 1. आपदाओं के समय मानवी समाज में होने आपदा प्रबंधन  वाली हानि दूर करना और इनसे लोगों को आपदा छोटी हो या बडी, अल्पकालिक हो या दीर्घकालिक मुक्त करना । "," ఆపత్కాల నిర్వహణ యొక్క ఉద్ధేశ్యాలు. 1. విపత్తు కాలంలో మానవ సమాజౖంపె సంభవించిన దాని కొరకు ఆపత్కాల నిర్వహణ పరిణామ కారకంగా జీవహానిని దూరం చేయుట మరియు దాని నుంచి ప్రజలను తప్పించుట. ఆపత్కాల నిర్వహణ  విపత్తు చిన్నది లేక పెద్దది కావచ్చు, అల్పకాలిక లేక దీర్ఘకాలికం కావచ్చు,"
ग्लुकोज विघटन  । , గ్లూకోజ్ విఘటనం .
सामाजिक स्वास्थ्य  सामाजिक स्वास्थ्य से संबधि ं त अनेक पहलुओं में से आपने सिर्फ एक ही पहलु का विचार उपरोक्त कृती में किया । , సామాజిక ఆరోగ్యం  సామాజిక ఆరోగ్యానికి సంబంధించిన అనేక అంశాలలో కేవలం ఒకే అంశం పై కృత్యంలో చేశారు.
"सामाजिक स्वास्थ्य खतरें में लानेवाले घटक मानसिक तनाव  बढ़ती हुई जनसंख्या के साथ शिक्षा, नौकरी एवं व्यवसाय के अवसर में बड़े पैमाने पर स्पर्धा बढ़ गई है । "," సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని ప్రమాదంలో పడేసే కారకాలు మానసిక ఒత్తిడి  పెరుగుతున్న జనాభాతో పాటు విద్య, ఉద్యోగాలు లేదా వ్యాపార అవకాశాలు పొందుటలో పోటి విపరీతంగా పెరిగింది."
व्यसनाधिनता  किशोरावस्था के लड़के-लड़कियों में हम-उम्र का प्रभाव अधिक होता है । ," వ్యసనం  యవ్వన దశలో ఉన్న అబ్బాయులు, అమ్మాయిలలో సమ వయస్కుల ప్రభావం చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది."
2. फलन  - इस पद्धति में स्त्रीयुग्मक आैर पुंयुग्मक इन अगुणित कोशिकाओं का संयोग होकर एक द्विगुणीत  युग्माणू  की निर्मिती होती है । , 2 .ఫలదీకరణం  ఈ విధానంలో స్త్రీ సంయోగ బీజం మరియు పురుష సంయోగ బీజం అను ఏకస్థితిక కణాలు సంయోగం చెంది ద్వయస్థితి  సంయుక్త బీజం ఏర్పడుతుంది.
.इसे फलन  कहते हैं । , దీనిని ఫలదీకరణం  అంటారు.
1. स्त्रीयुग्मक आौर पुंयुग्मक अगर द्विगुणीत  होते तो क्या होता? । , 1 .స్త్రీ సంయోగబీజం మరియు పురుషసంయోగ బీజం ఒక వేళ ద్వయస్థితిక  అయితే ఏమి జరిగేది?
2. प्रकृति में अर्धगुणसूत्री पद्धति से कोशिका विभाजित ना होती तो क्या होता? अ. वनस्पतियों में लैंगिक प्रजनन  वनस्पतियों में पुष्प लैंगिक प्रजनन की क्रियात्मक इकाई है । , ప్రకృతిలో క్షయకరణ విభజన ద్వారా కణం విభజన చెందకుంటే ఏమి జరిగేది? అ .మొక్కలలో లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి  మొక్కలలోపుష్పం లైంగికప్రత్యుత్పత్తి యొక్క ‌ క్ర్రియాత్మక ప్రమాణం.
"बाह्यदलपंुज , दलपुंज , पुमंग  और जायांग  । "," రక్షక పత్రావళి , ఆకర్షణ పత్రావళి , కేసరావళి  మరియు అండకోశం ."
इनमें पुमंग आौर जायांग ये प्रजनन का कार्य करते है इसलिए इन्हें ‘आवश्यक मंड़ल’ कहते है । , వీటిలో కేసరావళి మరియు అండకోశం ప్రత్యుత్పత్తి పనిని చేస్తాయి. కావున వీటిని ఆవశ్యక వలయాలు  అంటారు.
तो बाह्यदलपुंज और दलपुंज ये आंतरिक मंड़लों की सुरक्षा करते है इसलिए इन्हे ‘अतिरिक्त मंड़ल’  कहते है । , రక్షక పత్రావళి మరియు ఆకర్షణ పత్రావళి లోపలి వలయాలకు రక్షణ కల్పిస్తాయి.కావున వీటిని 'సహాయక వలయాలు'  అంటారు.
बाह्यदलपुंज के घटक दलों को ‘पिच्छक’ कहते है । , రక్షక పత్రావళిలోని ఘటకభాగాలను పుటదళములు  అంటారు.
दलपुंजो के घटक दलों को ‘पंखुड़ी’ कहते है और वे विभिन्न रंगो में होती है । , ఆకర్షణ పత్రావళిలోని ఘటకభాగాలను మకుటదళములు  అంటారు. మరియు ఇవి వివిధ రంగులలో ఉంటాయి.
दलपुंज  । , ఆకర్షణ పత్రావళి.
पुमंग यह नर  दल है । , కేసరావళి పురుష  ప్రత్యుత్పత్తి భాగం .
इनके घटक दलो को पुंकेसर  कहते है । , దాని ఘటక భాగాలను కేసరములు  అంటారు.
जायांग यह स्त्री  दल है । , అండకోశం స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి  భాగం.
इसके घटको को स्त्रीकेसर  कहते है । , దాని ఘటక భాగాలను ఫలదళములు  అంటారు.
अगर एकही पुष्प में पुमंग और जायांग ये दोनों भी मंड़ल उपस्थित हो तो ऐसे पुष्प ‘उभयलिंगी  कहलाते है । , ఒకవేళ ఒకే పుష్పంలో కేసరావళి మరియు అండకోశం రెండు ఉంటే ఇటువంటి పుష్పాన్ని ఉభయ లింగ పుష్పం  అంటారు.
"इलेक्ट्रॉनिक साधनों का उपयोग करके बदनामीकारक संदेश भेजकर, अश्लील चित्र प्रसारित करना, प्रक्षोभक  संदश े भेजना इस प्रकार का भी दुरूपयोग होता है । "," ఎల్రక్టానిక్ మాధ్యమం ద్వారా అపనిందల వంటి సందేశాన్ని పంపుట, అశ్లీల చిత్రాలను ప్రసారం చేయుట, రెచ్చగొట్టే విషయాలను పంపుట కూడా దుర్వినియోగం క్రిందికి వస్తాయి."
क्या आप जानते हैं? सूचना तंत्रज्ञान कानून 2000 ः  यह 17 आक्टोबर 2000 से लागू हुआ और 2008 में उसमें सुधार किया गया । , మీకు తెలుసా? సమాచార సాంకేతిక జ్ఞానపు చట్టం 2000:  ఇది 17 అక్టోబర్ 2000 నుంచి అమలులోకి వచ్చింది. 2008లో దానిలో సవరణ చేశారు.
तनाव प्रबंधन  सार्वजनिक उद्य‌ ानों में सुबह इकट्ठ‌ ा होकर जोरजोर से हँसनेवाले लोगों को क्या आपने देखा है? नए से लोकप्रिय होनेवाली इस संकल्पना का नाम हास्य मंड़ल  है । , ఒత్తిడి నిర్వహణ  సార్వజనిక ఉద్యానవనాల్లో ప్రొద్దున ఒక దగ్గరకు చేరి పెద్దగా నవ్వే జనాలను మీరు చూశారా? కొత్తగా జన ప్రసిద్ధిగాంచిన ఈ భావనపేరు హాస్యమండలి .
आ. मनुष्य में लैंगिक प्रजनन  1. रासायनिक नियंत्रण द्व‌ ारा कौन-कौनसे संप्रेरक मानवी प्रजनन संस्था के कार्य को थोड़ा याद कीजिए नियंत्रित करते है? 2. पुरुषों और स्त्रियाें में वे कौन से संप्रेरक है जो उम्र के अनुसार शरीर में होनेवाले परिवर्तन के लिए उत्तरदायी होते हैं ? 3. विवाह के समय लड़कियों की आयु कम से कम 18 वर्ष तथा लड़को की आयु कम से कम 21 वर्ष होनी चाहिए । , మానవులలో లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి  1 .రసాయనిక నియంత్రణ ద్వారా ఏఏ హార్మోన్లు మానవుని ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలోని పనులను నియంత్రిస్తాయి? పురుషులు మరియు స్త్రీలలో శారీరక మార్పులు జరుగుటకు ఏ హార్మోన్లు కారణమగును? 3.పెళ్ళిసమయంలో అమ్మాయి వయస్సు 18 మరియు అబ్బాయి వయస్సు 21 సంవత్సరాలు ఉండాలి.
"मानवी पुरुष प्रजनन संस्था  मानवी पुरुष प्रजनन संस्थान वृषण , विभिन्न वाहिनीयाँ/नलिकाएँ और ग्रंथियों से मिलकर बनता है । ", మానవుని పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ  మానవుని పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ ముష్కాలు  వివిధ వాహికలు/నాళికలు మరియు ‌ గ్రంధులు కలిసి తయారవుతుంది.
वृषण उदरगुहा के बाहर वृषणकोष में  स्थित होता है । , ముష్కాలు శరీర ఉదరకుహరం బయట ముష్క కోశాలలో ఉంటాయి.
उसमें पाई जानेवाली जनन उपकला  की कोशिकाएँ अर्धसूत्री पद्धति द्वारा विभाजीत होकर शुक्राणु  का निर्माण करती है । , వాటిలో ఉన్న జనన ఉపకళాకణాలు ఫ్రోస్టేట్ గ్రంథి  క్షయకరణ విభజన పద్ధతి ద్వారా విభజన చెంది శుక్ర్రకణాలు గా తయారవుతాయి.
"इन नलिकाओं का क्रम वृषणजालिका , अपवाहिनी , अधिवृषण , शुक्रनलिका , स्खलन वाहिनी , जननमूत्र वाहिनी  इस प्रकार है । "," ఆ నాళికలు వరుసగా ముష్క వాహికలు , శుక్ర్రనాళికలు, ముష్క కోశం, శుక్ర్రవాహికలు , స్కలన నాళిక , మూత్ర-జననేంద్రియ వాహిక  ఇలా ఉంటాయి."
अधिवृषण वृषणकोष । , వృషణం
परमाणु ऊर्जा के प्रकल्पो सें पर्यावरण में छोड़े जानेवाले उत्सर्जित पदार्थों  में और विद्‌युत विलेपन प्रक्रिया के निरुपयोगी पदार्थो में युरेनियम के जल में घुलनशील लवण पाए जाते है । , అణుశక్తి ప్రాజెక్టు నుంచి పర్యావరణంలో వదిలి పెట్టబడే ఉద్గారంలో మరియు విద్యుత్తు పూత ప్రక్రియలో వ్యర్థ పదార్థాలలో యురేనియం జలంలో కరిగిన లవణాలు ఉంటాయి.
सूक्ष्‍मजैविक टीके  किण्‍वन प्रक्रियाद्वारा सूक्ष्मजीवों से युक्त कुछ टीके बनवाए जाते है । , సూక్ష్మజీవ సంబంధ టీకాలు  కిణ్వన ప్రక్రియలద్వారా కొన్ని సూక్ష్మజీవులుగల టీకాలను తయారు చేస్తారు.
"जैव कीटनाशक  जैव किटनाशक़ अर्थात जीवाणु, कवक आदि से प्राप्त की गई और फसलो पर स्थित जंतु, किट, रोगजंतु का नाश करनेवाले द्रव्य । "," జీవ కీటక నాశకాలు  ఇవి బాక్టీరియాలు మరియు శిలీంధ్రాల నుంచి పొందిన మరియు పంటలౖపె పురుగులు, కీటకాలు, రోగకారకజీవులను నాశనం చేసె ద్రవపదార్థాలు."
इसे सदैव ध्यान में रखें कचरा भरने के लिए आजकल इस्तेमाल में लाए जानेवाले जैवविघटनशील  प्‍लॅस्टिक अर्थात पॉलीलॅक्टीक ॲसिड़ है । , ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి. చెత్త నింపడానికి ప్రస్తుతం వాడుకలోకి వచ్చిన నేలలో కలిసిపోయె  ప్లాస్టిక్ అనగా పాలీ లాక్టిక్ ఆసిడ్.
"प्रदूषण नियंत्रण महत्त्वपूर्ण है, ऐसा क्यों कहते है ? पर्यावरण संवर्धन की आवश्यकता  पर्यावरण संवर्धन से संबधि ं त नियम सामान्य लोगों की जानकारी में नहीं होते । ", కాలుష్య నియంత్రణ ముఖ్యౖమెనదని ఎందుకంటారు?.పర్యావరణ పరిరక్షణ ఆవశ్యకత  పర్యావరణ పరిరక్షణకు సంబంధించిన చట్టాలు సాధారణ వ్యక్తులకు తెలియవు.
इतिहास के पन्नों से.......... 1972 में संयुक्त राष्ट्र संघद्व‌ ारा  स्टाकहोम यहाँ आयोजित मानवीय पर्यावरणीय परिषद में पहली बार पर्यावरण विषय की समस्या पर चर्चा की गई और युनायड़ेट नेशन्स एन्व्हॉयर्नमेंट प्रोग्रॅम  की स्थापन की गई । , చరిత్రలోకి తొంగిచూడగా.....1972 సంవత్సరంలో ఐక్యరాజ్య సమితి  స్టాక్‌హోమ్‌లో జరిగిన మానవ పర్యావరణపు పరిషద్‌లో మొదటిసారి దానిని బట్టి పర్యావరణ విషయంపై చర్చలు జరిగినవి. దీని నుంచే యుౖనెటెడ్ నేషన్స్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ ప్రొగ్రామ్  స్థాపన చేశారు.
"1985 से पर्यावरण और वनमंत्रालय पर्यावरण कार्यक्रमों का नियोजन, प्रवर्तन तथा प्रबोधन करने का कार्य कर रहे हैं । ", 1985 నుంచి పర్యావరణం మరియు మన మంత్రాలయ్ పర్యావరణం మరియు వన  విషయపు ఈ దృష్టితో వాటి ప్రయత్నం కొనసాగుతూ ఉంది.
1. जैविक घटक 2. अजैविक घटक पर्यावरण के जैविक तथा अजैविक घटक इनके आंतरिक संबंधो का अध्ययन करनेवाले विज्ञान को परिस्थितिकी  कहते है । , 1. జీవకారకాలు 2. నిర్జీవ కారకాలు. పర్యావరణంలోని జీవ మరియు నిర్జీవ కారకాల మధ్యగల అంతర్గత సంబంధాన్ని అధ్యయనం చేసె శాస్త్రాన్ని 'జీవావరణ శాస్త్రం'  అంటారు.
‘परिस्थितिकी’ का अध्ययन करने के लिए जिस मूलभूत कार्यात्मक इकाई का उपयोग करते है उसे ही परिसंस्था कहते हैं । , పరిసరాలను అధ్యయనం చేయడానికి మౌలిక క్రియాత్మక ప్రమాణాన్ని ఉపయోగిస్తారు దానిని 'జీవావరణ వ్యవస్థ'  అంటారు.
पर्यावरण में कौन-कौन से चक्र होते है ? उनका क्या महत्त्व है? । , పర్యావరణంలో ఏఏ వలయూలు  ఉంటాయి? వాటి ప్రాముఖ్యతేమి?.
"इसलिए अपने लिए एवं आनेवाली पीढ़ी के लिए इसे सँभालकर रखना है, यह हमें कभी भूलना नहींं चाहिए । ", అందుకే మన కొరకు మరియు తర్వాత తరానికి ఈ నిక్షేపాన్ని  కాపాడుకోవలెనను విషయాన్ని మనమెప్పుడు విస్మరించకూడదు.
"पर्यावरण संवर्धन  1. पर्यावरण पर कौन-कौन से घटक प्रभाव ड़ालते हैं ? कैसे? 2. पर्यावरण में भक्षकों की संख्या में सतत वृद‌धि ् हुई तो क्या होगा ? बताइए तो ! 3. नदी के किनार पट्टी भागों में बड़े-बड़े कारखाने स्थापित किए गए तो नदी इस परिसंस्था पर उसका क्या परिणाम होगा? पर्यावरण में विद्य‌ मान कुछ प्राकृतिक घटक तथा कुछ मानव निर्मित दूषित घटक जब पर्यावरण को हानि पहुॅंचाते हैं, तब पर्यावरण में समाविष्ट अनेक घटकों में असंतुलन का निर्माण होता है तथा उसका असर  उन घटकों के ही मुख्यत: जैविक घटकों के अस्तित्व पर होता है । ", పర్యావరణ పరిరక్షణ 1. పర్యావరణాన్ని ఏఏ కారకాలు ప్రభావితం చేస్తాయి? ఎలా? 2 .పర్యావరణంలో వినియోగదారుల సంఖ్య నిరంతరం పెరుగుతూ వెళుతే ఏమవుతుంది? 3. నదీ తీరప్రాంతంలో పెద్ద కర్మాగారాలను నెలకొల్పితే నదీ జీవారణ వ్యవస్థ పై ఎట్టి ప్రభావం పడుతుంది? పర్యావరణంలో ఉండే కొన్ని నిర్జీవకారకాలు మరియు కొన్ని మానవ నిర్మిత కలుషిత కారకాలు పర్యావరణానికి హానిని చేకూరుస్తే అప్పుడు పర్యావరణంలో ఉన్న అనేక కారకాలలో అసమతుల్యత ఏర్పడుతుంది. వాటి ప్రభావం కారకాల పై ముఖ్యంగా జీవ కారకాల యొక్క అస్తిత్వం పై పడుతుంది.
"शुक्राशय  का स्राव स्खलन ग्रंथी में स्त्रवित होता है, और प्रोस्टेट ग्रंथी  तथा काऊपर ग्रंथी  1. अधिवृषण नलिका की लंबाई 6 मीटर होती है । ", శుక్రాశయం  యొక్క స్రావితం స్కలన ‌గ్రంధి లోకి స్రవించబడుతుంది. స్టేట్ ‌ గ్రంధి . మరియు కౌపర్ ‌ గ్రంధులు . ముష్క వాహిక పొడువు 6 మీటర్లు వరకు ఉంటుంది.
सभी स्त्राव और शुक्राणू मिलकर ‘वीर्य’  3. इतने छोटे आकारवाले शुक्राणु को पुरुष प्रजनन संस्थान के बाहर निकलने में लगभग 6.5 मीटर लंबाई की दूरी तय तैयार करते है । , ఈ అన్ని స్రావితాలు మరియు శుక్రకణాలన్ని కలిసి శుక్రం తయారవుతుంది. ఇంత చిన్న పరిమాణపు శుక్రకణం పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థనుంచి బయట పడేటప్పుడు సుమారు 6.5 మీటర్ల పొడవుగల దూరాన్ని దాటాల్సి ఉంటుంది.
ये वीर्य शिश्न  के माध्यम से करनी पड़ती है । , ఈ శుక్రంశిశ్నం  ద్వారా జరుగుతుంది.
मानवी स्त्री-प्रजनन संस्थान  स्त्री प्रजनन संस्थान में पाए जानेवाले सभी अंग अंड़वाहकनलिका उदरगुहा में ही स्थित होते है । , స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ  స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలో ఉండే అవయవాలన్ని ఉదర కుహరంలో ఉంటాయి.
"इसमें अंड़ाशय की एक जोड़ी, अंडवाहक नलिका की एक जोड़ी, एक गर्भाशय, और एक योनी का समावेश होता है । "," వీటిలో ఒక జత అండాశయాలు , ఒక జత స్త్రీ బీజవాహికలు  ఒక గర్భాశయం  మరియు ఒక యోని ఉంటుంది."
युग्माणू निर्माण  शुक्रकोशिका  आैर अंड़कोशिका ये दोनो ही युग्माणू अर्धसूत्री विभाजन से निर्मित होते है । , సంయోగ బీజాలు ఏర్పడుట  శుక్రకణాలు మరియు అండకణాలు రెండు సంయోగ బీజాలు క్షయకరణ విభజన ద్వారా తయారవుతాయి.
जन्म के समय स्त्री के अंडाशय में से 2 से 4 दसलाख इतनी बड़ी संख्या में अंड़कोशिकाएँ  होती है । , స్త్రీ పిండం జన్మ సమయంలో వారి అండాశయంలో 2-4 మిలియన్ల సంఖ్యలో అపరిపక్వ అండాలు ఉంటాయి.
तथापी स्त्री के अंड़ाशय में यौवनावस्था से आगे मासिक धर्म रूक जाने की उम्र तक  हर महीने एक अंडकोशिका तैयार होती है । , స్త్రీల అండాశయంలో మాత్రం యవ్వనదశ నుంచి తర్వాత రుతు విరతి వరకు  ప్రతి నెల ఒక అండకణం తయారవుతుంది.
फलन  शुक्राणु तथा ़डिंब का संयोग होकर युग्माणू के निर्माण होने की प्रक्रिया को फलन कहते है । , ఫలదీకరణం  శుక్రకణం మరియు అండకణం కలిసి సంయుక్తబీజం తయారయ్యే ప్ర‌క్ర్రియను ఫలదీకరణం అంటారు.
यौवनावस्था से मासीक धर्म रूक जाने तक  हर महीने एक अंडकोशिका अंडाशय से बाहर निकलती है । , యవ్వనదశ నుంచి రుతువిరతి వరకు  ప్రతినెల ఒక అండ కణం అండాశయం నుంచి బయట పడుతుంది.
ऋतुचक्र   यौवनावस्था के बाद स्त्री के प्रजनन संस्था में कुछ बदलाव अाने लगते है और इस बदलाव की हर 28-30 दिनों की समयावधी के बाद पुनरावृत्ती होती है । , బుతుచక్రం‌  యవ్వన దశ తర్వాత స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలో కొన్ని మార్పులు ప్రారంభమవుతాయి. ఆ మార్పులు ప్రతి 28-30 రోజుల కాలావధిలో పునరావృతమవుతాయి.
"वे चार संप्रेरक है पुटीका ग्रंथी संप्रेरक , ल्युटीनायझींग संप्रेरक , इस्ट्रोजेन और प्रोजेस्टेरॉन । "," ఫోలికల్ స్టిములేటింగ్ హార్మోన్ , ల్యూటిౖనె జింగ్ హార్మోన్  ఇ్రస్టోజెన్ మరియు ప్రోజెస్టెరాన్ అను నాలుగు రకాల హార్మోన్లు ఉంటాయి."
पुटीका ग्रंथी संप्रेरक के प्रभाव से अंड़ाशय में स्थित पुटीकाओं में से एक पुटीका के साथ ड़िंब  का विकास होना प्रारंभ होता है । , ఫోలికల్ స్టిములేటింగ్ హార్మోన్ కారణంగా అండాశయంలో ఉన్న అనేక పుటికలలో ఒక పుటికతో పాటు దానిలోని అండకణం   వృద్ధి చెందడం మొదలవుతుంది.
इस्ट्रोजेन के प्रभाव से गर्भाशय के अंतःस्तर की वृद्‌धि  या पुनःनिर्मिती  होती है । , ఇ్రస్టోజెన్ ప్రభావం వలన గర్భాశయపు అంతరస్తరాల వృద్ధి  లేక పునర్నిర్మాణం  జరుగుతుంది.
इस दौरान अंड़ाशय में बढ़नेवाली पुटीका की पूरी वृद‌धि ् हो जाती है । , ఈ మధ్య కాలావధిలో అండాశయంలో పెరిగే పుటికలు  పూర్తిగా వృద్ధి చెందుతాయి.
ल्यूटीनायझींग संप्रेरक के  प्रभाव से पूर्ण वृद्‌धि हुई पुटीका फुटकर उसमें से ड़िंब अंड़ाशय से बाहर आते है । , ల్యూటి జింగ్ హార్మోన్  ప్రభావం వలన పూర్తిగా వృద్ధి చెందిన పుటికలు పగిలి దానిలోని అండకణాలు అండాశయం నుంచి బయటికి వస్తాయి.
इसी को अंड़ोत्सर्ग  कहते है । , దీనిని అండోత్సర్గం  అంటారు.
अंडाशय में फुटे पुटीका से पित पिण्ड़  बनते है । , అండాశయంలో పగిలిన పుటికల నుంచి కార్పస్ ల్యుటియం తయారవుతుంది.
ये पित पिण्ड़ प्रोजेस्टेरॉन संप्रेरक को स्त्रवित करना प्रारंभ करते है । , కార్పస్ ల్యుటియం  ప్రోజెస్టెరాన్ హార్మోన్‌ను స్రవిస్తుంది.
ड़िंब का फलन 24 घंटों में नहीं हुआ तो पित पिण्ड़़ अकार्यक्षम होकर उसका रूपांतरण श्वेतपिंड़़ में  हो जाता है । , అండకణాల ఫలధీకరణం 24 గంటలలో ఒకవేళ జరుగకపోతే కార్పస్ ల్యుటియం సామర్థ్యాన్ని కోల్పోయి కార్పస్ అల్బికన్స్‌గా రుపాంతరం చెందుతుంది.
प्रजनन और आधुनिक तकनिक  कई दंपत्तियों को विभिन्न कारणों से संतान नहीं हो पाती । , ప్రత్యుత్పత్తి మరియు ఆధునిక సాంకేతికజ్ఞానం  అనేక మంది దంపతులకు వివిధ కారణాల వలన పిల్లలు పుట్టరు.
"पुरूषों में वीर्य में शुुक्राणु का पूर्णरूप से अभाव, शुक्राणओं की मंद गती, शुक्राणुओं में विभिन्न दोष आदि कारणों से संतान प्राप्ती में बाधाएँ निर्माण होती है । "," పురుషులలో వీర్యంలో  శుక్రకణాల లోపం, శుక్రకణాలలో కదలికలు సరిగ్గా లేకపోవడం, శుక్రకణాలలో వివిధ లోపాలు మొదలగు కారణాల వలన పిల్లలను పొందటంలో అవాంతరాలను తీసుకువస్తాయి."
"IVF, स्थानापन्न मातृत्व , वीर्य बैंक आदि तकनिको की सहायता से अब संतानहींन दंपत्ती को संतानप्राप्ती हो सकती है । "," IVF, అద్దె మాతృత్వం , స్పెర్మ్ బ్యాంకు మొదలగు సాంకేతికజ్ఞానం సహాయంతో ఇప్పుడు పిల్లలులేని దంపతులు పిల్లలను కనవచ్చు."
अंडकोशिका काँच नलिका में फलन  सूक्ष्मनलिका सूक्ष्मशोषणनलिका इस तकनीक में फलन की क्रिया एक काँच की नलीका में की जाति है और निर्माण होनेवाला भ्रूण उचित समयपर दंपती की स्त्री के गर्भाशय में आरोपित किया जाता है । , అండకణం గాజుగొట్టంలో ఫలదీకరణం  . ఈ సాంకేతికజ్ఞానంతో గాజుగొట్టంలో రెండు సంయోగబీజాల్ని ఫలదీకరణం జరుపుతారు. మరియు తయారైన పిండాన్ని సరియైనసమయంలో స్త్రీ శరీరంలోకి ప్రవేశపెడుతారు.
3.22 काँच नलिका में फलन स्थापन्न मातृत्व  कुछ स्त्रियों में गर्भाशय आरोपण नहीं होता । , గాజు గొట్టంలో ఫలదీకరణం. అద్దె మాతృత్వం  కొంత మంది స్త్రీలలో గర్భాశయానికి పిల్లలను కనే సామర్థ్యం ఉండదు.
वे स्त्रियाँ स्थापन्न मातृत्व  इस आधुनिक उपचार पद्धति की सहायता ले सकती है । , అందువల్ల ఇటువంటి స్త్రీలకు అద్దె మాతృత్వం  అనే ఆధునిక చికిత్స పద్ధతి మద్ధతు తీసుకోవచ్చును.
ऐसी परिस्थिती में जिस स्त्री के गर्भाशय में भ्रूण का रोपण किया जाता है उस स्त्री को स्थानपन्न माता  कहते है । , ఇటువంటి పరిస్థితిలో స్త్రీ గర్భాశయంలో పిండాన్ని ప్రవేశపెడుతారో ఆ స్త్రీని 'అద్దె తల్లి'  అంటారు.
3.23 स्थानापन्न मातृत्व वीर्य बैंक  कई दम्पत्ति के पुरुषों में शुक्राणु की निर्मिती को लेकर कुछ समस्याएँ होती है । , స్పెర్మ్ బ్యాంకు . అనేక దంపతులలోని పురుషులలో శుక్రకణాల ఉత్పత్తిలో పైన పేర్కొన్న మాదిరిగా కొన్ని అవరోధాలు ఉంటాయి.
समसूत्री कोशिका विभाजन  : कायिक कोशिका और मूल कोशिका ये समसूत्री विभाजन द्वारा विभाजित होती हैं । , సమవిభజన: దేహకణాలు మరియు మూలకణాలు ఈ కణవిభజన ద్వారా విభజించబడుతాయి
वे दो सोपान अर्थात प्रकल विभाजन/ केंद्रक का विभाजन  और परिकल विभाजन /जीवद्रव्य का विभाजन  । , ఆ రెండు దశలు కేంద్రక విభజన  మరియు కణద్రవ్య విభజన .
अ. पूर्वावस्था  : केंद्रकीय विभाजन की पूर्वावस्था में मूलत: बहुतही नाजुक धागें जैसे गुणसूत्रों का वलीभवन  होता है । , ప్రథమదశ : కేంద్రక విభజన ప్రథమదశలో అత్యంత మృదువైన దారాల వలె ఉన్న ‌‌క్రోమోజోముముడుతలు  పడుతాయి.
जिससे वे लंबाई में छोटे और आकार में मोटे होकर उनके अर्धगुणसूत्र जोड़ी के साथ  दिखाई देने लगते है तारक केंद्र द्‌विगुणित होता है । , అందువల్ల అవి పొట్టిగా మరియు మందంగా మారి వాటి సగం ‌క్రోమోజోముల జతలతోసహా  ‌ క్రోమోజోములు జన్యు పదార్థం కనిపించడం ప్రారంభమవు తుంది. సెంట్రియోల్  రెట్టింపవుతుంది.
केंद्रकावरण  आैर केंद्रीका  लुप्त होने लगते है । , కేంద్రకత్వచం  మరియు కేంద్రకాంశం nueleolus) అదృశ్యం కావడం మొదలవుతుంది.
ब. मध्यावस्था  : मध्यावस्था में केंद्राकावरण पूरी तरह से नष्ट हो जाता है । , మధ్యస్థదశ  :మధ్యస్థ దశలో కేంద్రకత్వచం పూర్తిగా అదృశ్యమగును.
सभी गुणसूत्राें का घनीकरण पूर्ण होकर प्रत्येक गुणसूत्र उसके अर्धगुणसूत्र जोड़ी के साथ  स्पष्ट रूप से दिखाई देते है । , అన్ని‌ క్రోమోజోములు మందంగా తయారై ప్రతి ‌ క్రోమోజోము దాని సగం క్రోమోజోముల జతతో  స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.
सभी गुणसूत्र कोशिका के विषुववृत्तीय प्रतल के  समांतर अवस्था में संरचित  होते हैं । , అన్ని ‌ క్రోమోజోములు కణం మధ్యలో సమాంతర స్థితిలో  అమర్చబడుతాయి.
दोनों तारककेंद्रक और प्रत्येक गुणसूत्र के गुणसूत्रबिंदू  के बीच विशेष प्रकार के लचीले प्रथिनों के धागे/ तुर्कतंतु  का निर्माण होता है । , రెండు సెంట్రియోల్‌లు మరియు ప్రతి మధ్యదశ ‌ క్రోమోజోముయొక్క  సెంట్రోమియర్‌లు ఈ సమయంలో ప్రథమదశ ప్రత్యేక స్థితిస్థాపక మాంస కృత్తుల దారాలు  తయారవుతాయి.
क. पश्चावस्था  : पश्चावस्था में उन धागों की सहायता से गुणसूत्रबिंदु का विभाजन होकर प्रत्येक गुणसूत्र की अर्धगुणसूत्र जोड़ी अलग होकर विपरीत दिशा में खिची जाती है । , క) చలనదశ  చలనదశలో దారాల సహాయంతో చలనదశ సెంట్రోమియర్లు విభజన చెంది ప్రతి ‌క్రోమోజోముసగం ‌ క్రోమోజోముజతగా వేరై వ్యతిరేక దిశలో కదులును.
अलग हुए अर्ध गुणसूत्रों को संतती गुणसूत्र कहते है । , వేౖరెన సగం ‌క్రోమోజోములను పిల్ల క్రోమోజోములు  అంటారు.
वैज्ञानिकों का परिचय चार्ल्स रौबर्ट डार्विन  इस अंग्रेज जीवशास्त्री ने उत्क्रांती का सिद्‌धांत प्रतिपादित किया । , శాస్త్రజ్ఞుని పరిచయం చార్లెస్ రాబర్ట్ డార్విన్  ఈ ఇంగ్లీష్ జీవశాస్త్రవేత్త పరిణామ సిద్ధాంతాన్ని ప్రతిపాదించారు.
लैमार्कवाद  उत्क्रांती होते समय सजीवोंंं के शरीर रचना में परिवर्तन होता है और यह परिवर्तन उस सजीव द्‌वारा किए गए प्रयत्न अथवा किए गए आलस पर निर्भर होता है ऐसा सिद्‌धांत प्रस्तुत किया । , లామార్క్‌వాదం  పరిణామం జరుగునప్పుడు సజీవుల శరీర నిర్మాణంలో మార్పులు జరుగును. ఈ మార్పుల వెనుక ఆ జీవి చేసిన ప్రయత్నం మరియు చేసిన నిర్లక్ష్యం కారణభూతమగును అను సిద్ధాంతాన్నిజీన్ బాప్టిస్ట్ లామార్క్ ప్రతిపాదించాడు.
इसे उन्होने ‘इंद्रियों का उपयोग या अनुपयोग का सिद्‌धांत  भी कहा हैं । , దీనిని అతడు అవయవాల వాడుక మరియు నిరుపయోగ సిద్ధాంతం  అని అన్నారు.
ये सभी उदाहरण ‘‘उपार्जित विशेषताएँ  इस स्वरूप की होने के कारण ये एक पीढ़ी़़ से दूसरे पीढ़ी में संक्रमित होती गई । , ఈ అన్ని ఉదాహరణలు ఆర్జిత లక్షణాలు. కావునఇవి ఒక తరం నుంచి ఇంకోతరానికి సంక్రమిస్తాయి.
यही ‘‘उपार्जित परिवर्तन के संक्रमण का सिद्धांत’’  या लैमार्कवाद का सिद्‌धांत है । , దీనినే ఆర్జిత గుణాల అనువంశిక సిద్ధాంతం  లేక లామార్క్ వాదం అంటారు.
"जीन बाप्टीस्ट लैमार्क  उत्क्रांती के पीछे उन सजीवोंंं का प्रयत्न जिम्मेदार होता है, ऐसा विचार लैमार्क इन्होंने रखा । ", జీన్ బాప్టిస్ట్ లామార్క్  పరిణామం వెనుక ఆయూ జీవుల ప్రయత్నం కారణ భూతమగునను ఆలోచనను లామార్క్ ప్రతిపాదించాడు.
"समाजवादी पंथनिरपेक्ष लोकतंत्रात्मक गणराज्य बनाने के लिए, तथा उसके समस्त नागरिकों को : सामाजिक, आर्थिक और राजनैतिक न्याय, विचार, अभिव्यक्ति, विश्वास, धर्म और उपासना की स्वतंत्रता, प्रतिष्ठा और अवसर की समता प्राप्त कराने के लिए, तथा उन सब में| व्यक्ति की गरिमा और राष्ट्र की एकता और अखंडता सुनिश्चित करने वाली बंधुता बढ़ाने के लिए दृढ़सं क ल्प होकर अपनी इस सं वि धान सभा में आज तारीख 26 नवंबर, 1949 ई.  को एतद्‌ द्‌वारा इस संविधान को अंगीकृत, अधिनियमित और आत्मार्पित करते हैं ।","సోషలిస్ట్ లౌకిక ప్రజాస్వామ్య గణతంత్ర రాజ్యాన్ని సృష్టించడం మరియు దాని పౌరులందరినీ తయారు చేయడం: సామాజిక, ఆర్థిక మరియు రాజకీయ న్యాయం, ఆలోచన స్వేచ్ఛ, వ్యక్తీకరణ, విశ్వాసం, మతం మరియు ఆరాధన, అవకాశం మరియు అవకాశాల సమానత్వం మరియు అవన్నీ. ఈ రాజ్యాంగాన్ని క్రీ.శ 26, 1949 న ఈ ఆగస్టు అసెంబ్లీలో మేము స్వీకరించాము, అమలు చేశాము మరియు లొంగిపోయాము, ఇది వ్యక్తి యొక్క గౌరవాన్ని మరియు దేశం యొక్క ఐక్యత మరియు సమగ్రతను నిర్ధారించే సోదరభావాన్ని పెంచాలని నిశ్చయించుకుంది."
"सौर सेल से मिलनेवाली विद्‌युत-शक्ती यह दिष्ट  होने के कारण जो विद्‌युत यंत्र दिष्ट  विद्य‌ ुतशक्तिपर चलते है, जैसे Light Emitting Diode  पर आधारित विद्‌युत बल्ब, उस जगह यह ऊर्जा सीधे उपयोग में लाई जाती है । "," సౌర ఘటాల ద్వారా లభించే విద్యుత్ శక్తి ఏక ముఖం  కావడం వల్ల ఏ విద్యుత్ యంత్రాలు ఏకముక  విద్యుత్ శక్తితో నడుస్తాయో ఉదాహరణకు Light Emitting Diode  పై ఆధారపడిన విద్యుత్ దీపాలు, అటువంటి చోట్ల ఈ శక్తిని నేరుగా ఉపయోగించవచ్చును."
"परंतु सौर सेल से प्राप्त होनेवाली ऊर्जा केवल सूर्यप्रकाश उपलब्ध होने पर ही बनती है, अतः यदि ऊर्जा अन्य समय पर उपयोग में लानी है तो वह विद्‌युत सेल  में संचित करनी पड़ती है । ", కాని సౌరఘటాల ద్వారా శక్తి కేవలం సూర్యరశ్మి అందుబాటులో ఉన్నంతవరకే తయారు కావడం వలన ఒక వేళ శక్తిని ఇతర సమయాల్లో ఉపయోగించాల్సి వస్తే గనుక విద్యుత్ ఘటంలో  దానిని నిలువ చేయాల్సి ఉంటుంది.
"परंतु हमारे घरों में और औद्‌योगिक क्षेत्रों में उपयोग में लाए जानेवाले अनेक उपकरण ये प्रत्यावर्ती  विद्‌युत शक्ति पर चलते हैं, ऐसे समय में सौर सेलद्वारा निर्मित  विद्‌युत ऊर्जा का रुपांतर इन्व्हर्टर  इस इलेक्ट्रॉनिक यंत्रद्‌वारा प्रत्यावर्ती  विद्‌युत शक्ति में किया जाता हैं । ", కాని మన ఇంటి అవసరాలకు అలాగే పరిశ్రమలలో ఉపయోగించెడి చాలామట్టుకు పరికరాలు ఏకాంతర విద్యుత్ శక్తి తో నడుచుట వలన సౌరఘటం సౌర-ఘటాల ద్వారా ఉత్పత్తియైన  విద్యుత్ శక్తిని ఇన్వర్టర్  అను ఎల్రక్టానిక్ యంత్రం ద్వారా ఏకాంతర విద్యుత్ శక్తి లోకి రూపాంతరం చేయాల్సి ఉంటుంది.
प्रकाश ऊर्जा इन्व्हर्टर और ट्रान्सफॉर्मर । ,  విద్యుత్ పరికరాలు ఇన్వర్టర్ ట్రాన్స్ ఫార్మర్.
ट्रान्सफॉर्मर  की सहायता से यह शक्ति आवश्यक उतने विभवांतर और विद्य‌ ुत धारा के रूप में विद्‌युत वितरण जाल में वितरित की जाती है । , ట్రాన్స్‌ఫార్మర్  సహాయంతో ఈ శక్తి అవసరమున్నంత విభవాంతరం మరియు విద్యుత్ ప్రవాహ రూపంలో విద్యుత్ పంపిణి జాలా యంత్రాంగం  ద్వారా పంపిణి చేయబడుతుంది.
"2. सौर ऊष्मीय  विद्‌युत केंद्र कोयला, परमाणु ऊर्जा इनसे ऊष्मीय ऊर्जा प्राप्त करके उससे विद्य‌ ुत निर्मित की जाती है यह हमने देखा । "," సౌర ఉష్ణ  విద్యుత్ కేంద్రం బొగ్గు, అణు శక్తి మొదలగు వాటి ద్వారా ఉష్ణశక్తిని పొంది విద్యుత్ శక్తిని ఉత్పత్తి చేయవచ్చునని మనం తెలుసుకొన్నాం."
जाति का निर्माण  । , జాతుల ఆవిర్భావం
"ड़ी.एन.ए.का अणु किस घटक से बना हुआ है? आनुवांशिकता व आनुवांशिक बदल  एक पीढ़ी के जैविक लक्षण जनुको द्‌वारा दूसरे पीढ़ी तक संक्रमित होने की प्रक्रिया को आनुवांशिकता कहते हैं, ये आप जानते ही हैं । ", 3 .డి .ఎన్ .ఎ .అణువులు ఏ ఘటకాలతో తయారవుతాయి? అనువంశికత మరియు అనువంశిక మార్పులు   ఒక తరం నుంచి జీవలక్షణాలు జన్యువుల ద్వారా తర్వాత తరానికి సంక్రమించే విధానాన్ని అనువంశికత అంటారని మీకు తెలుసు.
जनुकों  का वहन गुणसूत्रों द्व‌ ारा होता हैं यह सिद्‌ध होने के कारण ही आनुवांशिक सामग्री पहचानने की दिशा में खोज शुरू हुई । , జన్యువుల రవాణా క్రోమోజోముల ద్వారా జరుగునని నిరూపణ కావడం వలన అనువంశిక సమాచారాన్ని గుర్తించే దిశలో పరిశోధన మొదలైంది.
"प्रतिलेखन, भाषांतरण तथा स्थानांतरण  डी.एन.ए. में पाए जानेवाले जनुक आर.एन.ए. की मदत से कोशिकाओं के कार्य में भाग लेते हैं, उसी प्रकार शरीर की रचना एवं कार्यों पर नियंत्रण रखते हैं । "," ప్రతిలేఖనం, అనువాదం మరియు స్థానాంతరణం  డి.ఎన్.ఎలో ఉన్న జన్యువులు ఆర్.ఎన్.ఎ. సహకారంతో కణాల విధి నిర్వహణలో పాల్గొంటాయి అలాగే శరీరనిర్మాణం మరియు విధులౖపె నియంత్రణ చేస్తాయి."
RNA निर्मित करने की इसी प्रक्रिया को प्रतिलेखन  कहते है । , RNA తయారు చేసే ఈ ప్రక్రియను ప్రతిలేఖనం  అంటారు.
8. 4 दान करने योग्य अंग जैवप्रौद्‌योगिकी  मानवीय लाभ की दृष्टि से सजीवों में कृत्रिम पद्धति से जनुकीय बदलाव एवं संकरण करके सुधार लाने की प्रक्रिया को जैवप्रौद्य‌ ोगिकी कहते है । ," 8.4 దానం చేయదగ్గ అవయవాలుజీవసాంకేతిక శాస్త్రం  మానవుల లాభం దృష్ట్యా కృత్రిమ జన్యుసంబంధ మార్పులు మరియు సంకరణం జరిపి, అభివృద్ధి చేయడాన్ని 'జీవసాంకేతికశాస్త్రం' అంటారు."
"उदाहरणार्थ : दूध का दही बनना, चोटे  अल्कोहल तैयार करना आदि । "," ఉదాహరణకు పాలు పెరుగుగా మారుట, వెులాసిస్ నుంచి సారాయిని తయారుచేయుట మొదలగునవి."
"4. जनुकीय परिवर्तन  करवा के मनचाहे गुणधर्म वाली वनस्पती, प्राणी उसी प्रकार विभिन्न पदार्थो का निर्माण करना । "," 4) జన్యుమార్పిడి  జరిపి ఆ ధర్మాలుగల మొక్కలు, జంతువులు అలాగే వివిధ పదార్థాలను తయారు చేయుట."
उदाहरणार्थ : जीवाणुओं में जनुकीय परिवर्तन करके उन्हे मनुष्य की वृद‌धि ् के संप्रेरक  निर्माण के लिए विवश करना । ," ఉదాహరణకు బాక్టీరియాలలో జన్యుమార్పిడి జరిపి, వాటిని మానవుల పెరుగుదల హార్మోనుల  తయారిలో పాల్గొనునట్లు చేయుట."
5. गैरजनुकीय जैवप्रौद्‌योगिकी में  संपर्ण ू कोशिका या ऊतकों का उपयोग किया जाता है । , 5) నిరుపయోగ జన్యుల జీవసాంకేతిక శాస్త్రంలో  పూర్తి కణం లేక కణజాలాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
2. वनस्पती की रोगप्रतिकारक नस्लें बनने से रोगों के नियंत्रण पर होनेवाला खर्च कम हो रहा है । , 2) రోగనిరోధక వంగడాలు  తయారుకావడం వలన రోగనియంత్రణ పై జరిగే ఖర్చు తక్కువవుతుంది.
"संचालक महाराष्ट्र राज्य पाठ्‌यपुस्तक निर्मिती और अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ, पुणे. ।","డైరెక్టర్ మహారాష్ట్ర స్టేట్ టెక్స్ట్ బుక్ ప్రొడక్షన్ అండ్ ప్రాక్టీస్ రివిజన్ బోర్డు, పూణే. ."
"व्यावहारिक सूक्ष्मजीव विज्ञान  कुछ आदिकेंद्रकी और दृश्य केंद्रकी सूक्ष्मजीवों से संबधि ं त प्रकिण्व, प्रथिन, व्यावहारिक आनुवंशिक विज्ञान, आण्विक जैवप्रौद्‌योगिकी इनका अध्ययन जिस शाखा में किया जाता है, उस शाखा को व्यावहारिक सूक्ष्मजीव विज्ञान कहते है । "," అనువర్తిత సూక్ష్మజీవశాస్త్రం  కొన్ని పూర్వకేంద్రక మరియు నిజకేంద్రక సూక్ష్మ జీవులకు సంబంధించిన ఎంజైమ్‌లు, మాంసకృత్తులు, అనువర్తిత అనువంశిక శాస్త్రం, అణుసాంకేతిక శాస్త్రాల అధ్యయనం చేస్తారో, ఆశాఖను ""అనువర్తిత సూక్ష్మజీవ శాస్త్రం'' అంటారు."
"औद्‌योगिक सूक्ष्मजीव विज्ञान  यह सूक्ष्मजीवों के व्यवसायिक उपयोगों से संबधि ं त विज्ञान की वह शाखा है जिसमें आर्थिक, सामाजिक और पर्यावरण की दृष्टि से महत्त्वपूर्ण प्रक्रियाएँ एवं उत्पादों का समावेश होता हैं । "," పారిశ్రామికసూక్ష్మ జీవశాస్త్రం  సూక్ష్మజీవుల వ్యాపార వాడుక సంబంధిత శాస్త్రం, కావున దీనిలో ఆర్థిక, సామాజిక మరియు పర్యావరణ దృష్ట్యా ముఖ్యౖమెన త్తులు ఉంటాయి ."
"उदाहरण : पाव, चीज, वाईन, रसायनों के लिए लगनेवाला कच्चा माल, प्रकिण्व, खाद्‌य घटक, दवाईयाँ आदि ब. कचरा व्यवस्थापन और प्रदूषण नियंत्रण के लिए सूक्ष्मजीवों का उपयोग करना । "," ఉదా బ్రెడ్, జున్ను, ద్రాక్ష , రసాయనాల కొరకు అవసరమయ్యే ముడిపదార్థాలు, ఎంజైమ్‌లు, ఆహార ఘటకాలు, ఔషధాలు మొదలగునవి."
उत्‍पाद  अ. दूग्‍ध जन्य उत्‍पाद  पूराने समय से दूध को टीकाए रखने के लिए उसका विभिन्न पदार्थों में रूपांतरण किया जाता है । , ఉత్పత్తులు  అ) పాల ఉత్పత్తులు  పురాతన కాలం నుండి పాలను కాపాడటానికి దానిని వివిధ పదార్థాలుగా రూపాంతరం చేసేవారు.
"जैसे चीज, मक्खन, क्रीम, केफिर , योगर्ट  आदि ये पदार्थ बनाते समय दूध में पानी की मात्रा और अम्लीयता में परिवर्तन होता है और बनावट , स्वाद, गंध में वृद्‌धि होती हैं । "," జున్ను, వెన్న, మీగడ, కెఫిర్ , యోగర్ట్  మొదలగునవి. ఈ పదార్థాలు తయారయ్యేటప్పుడు పాలలోని నీటి పరిమాణం, ఆమ్లం లో మార్పు జరిగి నాణ్యత, రుచి, వాసన పెరుగుతుంది."
लॅक्टिक अम्ल के कारण दूध में स्थित प्रथिन का स्कंदन  होकर स्वाद और गंध वाले यौगिक बनते है । ," లాక్టికావ్లుం వల్ల పాలలోని మాంస కృత్తులు స్కందనం   జరిగి, దానితో పాటు రుచి మరియు వాసన గల సంయోగ పదార్థాలు తయారవుతాయి."
जाति उद्‌भव  प्राणी और वनस्पतियों के विभिन्न जातियों का निर्माण यह उत्क्रांती का ही एक परिणाम है । , జాతుల ఉత్పత్తి  జంతువులు మరియు మొక్కలలోని వివిధ జాతుల ఉత్పత్తి పరిణామ ఫలితం.
प्राकृतिक निषेचन द्‌वारा फलनक्षम संतान निर्माण कर सकनेवाले सजीवाें के समूह को जाति कहते है । , సహజ ఫలదీకరణం ద్వారా ఫలవంతౖమెన సంతతిని ఉత్పత్తి చేయగల సజీవుల సమూహాన్ని 'జాతులు'  అంటారు.
"उनका आहार, विहार, फलनक्षमता,  समागम काल आदि भिन्न होता है । "," వాటి ఆహారం, విహారం, ఫలదీకరణ సామర్థ్యం, సంయోగ కాలం వెుదలగునవి భిన్నంగా ఉంటాయి."
उसी प्रकार सजीवोंंं में भौगोलिक अथवा पुनरूत्पादनीय विभाजन होने पर भी कालांतर में जाति परिवर्तन / जाति उद्‌भीवन  होता है । , అలాగే సజీవుల భౌగోళిక మరియు ప్రత్యుత్పత్తి విభజన జరుగుట వలనే కాలాంతరంలో జాతి మార్పు/జాతుల ఉత్పత్తి  జరుగుతుంది.
मानवीय उत्क्रांती  उत्क्रांती के कारण अत्यंत सरल एककोशिकीय सजीवोंंं से लेकर आज तक ज्ञात सभी जैव विविधताओं का सृजन हुआ दिखाई देता है । , మానవ పరిణామం  పరిణామమనేది అత్యంత సరళ ఏక కణజీవి నుంచి నేడు తెలిసిన జీవవైవిధ్యం ఒక పెద్ద ఆకారాన్ని సంతరించుకున్నట్లు కనిపిస్తుంది.
"चार करोड़ वर्ष पूर्व आफ्रिका के इस बंदर जैसे प्राणियों की पूँछे नष्ट हुई, उनके मस्तिष्क का आकार बड़ा होकर उनका विकास हुआ, हाथों के पंजों में सुधार हुआ तथा वे एप जैसे प्राणी बने । ", 4 కోట్ల సంవత్సరాలకు పూర్వం ఆఫ్రికాలోని కోతి వంటి జంతువు తోక అదృశ్యౖమెంది. వాటి మెదడు పరిమాణం పెద్దదై వృద్ధి చెందింది. చేతులలో మార్పు జరిగి ఎప్  వంటి జంతువు ఏర్పడినది.
कालांतर में ये शुरूआत के एप जैसे  प्राणी दक्षिण तथा आग्नेय एशिया में पहुँचे तथा अंत में गिबन तथा ओरंग उटान में उनका रूपांतरण हुआ । , కాలం గడిచిన కొద్ది వెుదటి ఎప్ వంటి  జంతువు దక్షిణ మరియు ఆగ్నేయ ఆసియూ చేరుకున్నది. చివరికి గిబన్ మరియు ఓరంగ్ ఉటాన్ రూపాంతరం చెందింది.
1. कोशिकास्तरीय श्वसन के किस प्रकार में ग्लूकोज का पूर्ण आक्सीकरण होता है? 2. ग्लुकोज के संपूर्ण आक्सीकरण के लिए कोशिका के किस अंगक की आवश्यकता होती है? भोजन के विभिन्न घटकों द्‌वारा प्राप्त होनेवाली ऊर्जा  आवश्यकता से अधिक खाए गए कार्बोज पदार्थ शरीर में यकृत और स्नायूओं में ग्लायकोजन के रूप में संग्रहित किए जाते हैं । , 1 .కణస్థాయిలోని శ్వాస‌క్రియలో ఏరకంగా గ్లూకోజ్ పూర్తిగా ఆక్సీకరణం చెందుతుంది? 2. గ్లూకోజ్ యొక్క పూర్తి ఆక్సీకరణం కొరకు ఏ కణాంగాల ఆవశ్యకత ఉంటుంది? వివిధ ఆహార ఘటకాలనుంచి లభించే శక్తి మనం అవసరానికి మించి ఎక్కువ తిన్న కార్బోౖహెడ్రేట్లు శరీరంలో కాలేయం మరియు కండరాలలో గ్లైకోజెన్ రూపంలో నిలువయుంచబడుతాయి.
वनस्पति कोशिका के हरितलवकों में पाया जानेवाला रूबिस्को नामक प्रकिण्व प्रकृति में सर्वाधिक मात्रा में पाया जानेवाला प्रथिन है । , వృక్ష కణం లోని హరితరేణువులో ఉన్న రుబిస్కో  పేరుగల ఎంజైమ్ అనగా ప్రకృతిలో అన్నింటి కంటే ఎక్కువ పరిమాణంలో కనిపించే మాంసకృత్తులు.
उदा. कोशिका का प्रद्रव्यपटल बनाने के लिए लिपीड़  नामक अणुकी अावश्यकता होती है जो स्निग्ध अम्ल से बनाया जाता है । , ఉదా: కణం యొక్క ప్లాస్మాత్వచంను తయారుచేయడానికి ఫోస్ఫో లిపిడ్  పేరు గల అణువు ఆవశ్యకమవుతుంది.ఇది క్రొవ్వుఆమ్లాలునుంచి తయారుచేయబడుతుంది
"इसके अलावा प्रोजेस्टेरोन, इस्ट्रोजेन, टेस्टोस्टेरोन, आल्डोस्टेरॉन जैसे संप्रेरक, तंत्रिका कोशिका के अक्षतंतु के चारों ओर आवरण बनने के लिए स्निग्ध अम्लों का उपयोग किया जाता है । "," ఇవి గాక ప్రోజెస్టేరోన్, ఇ్రస్టోజెన్, టెస్టోస్టెరోన్, ఆల్డోస్టెరోన్ వంటి హార్మోన్లు, నాడీకణం యొక్క తంత్రికాక్షం  చుట్టు ఉన్న పొర. ఇది క్రొవ్వుఆమ్లాలునుంచి తయారుకావడానికి క్రొవ్వుఆమ్లాలు ఉపయోగించబడతాయి."
"विद्य‌ ुत निर्मिती करने के लिए यहॉं ऊष्मीय-ऊर्जा का उपयोग होता है, ऐसे विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्र को उष्मीय विद्‌युत केन्द्र कहते है । ", విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయుటకు ఇచ్చట ఉష్ణశక్తి ఉపయోగపడుట వలన ఇలాంటి విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాన్ని ఉష్ణవిద్యుత్ కేంద్రం  అని కూడా అంటారు.
वाष्प व गर्म हवा ईंधन के ज्वलन से उत्पन्न हुआ धुँआ जनित्र ईंधन हवा । , టవర్  నీటి ఆవిరి మరియు వేడి గాలి ఇంధన దహనంతో తయారైన పొగ.
"कोई ऊष्मीय विद्‌युत केन्द्र आपने देखा होगा, तो वहॉं आपको दो प्रकार के मीनार  दिखाई देंगे । ", ఏదేని ఉష్ణవిద్యుత్ కేంద్రంను మీరు చూసినట్లయితే అక్కడ మీకు రెండు రకాల టవర్స్  కనిపిస్తాయి.
ये मीनारें  किसलिए होते हैं? ऊष्मीय विद्‌युत निर्मिती केन्द्र की आकृति देखने पर इसके उत्तर हमें मिलेंगे । , నిజానికవి దేనికి సంబంధించిన టవర్లు ? మీరు ఉష్ణవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం పటాన్ని చూసినట్లయితే దానికి జవాబు లభిస్తుంది.
बॉयलर में ईंधन के  ज्वलन से उत्सर्जित होनेवाली वायू ऊँची चिमनी द्वारा हवा में छोड़ दी जाती है । , బాయ్‌లర్‌లో ఇంధనం  దహనం కాగానే ఉద్గారక వాయువు ఎత్తైన పొగ గొట్టం నుంచి విడువబడుతుంది.
ऐसी भाप की ऊष्मा निकालकर  उसका पुनः पानी में रूपांतर किया जाता है । , ఇలా ఆవిరిలోని ఉష్ణాన్ని తొలగించి  దానిని తిరిగి నీరుగా రూపాంతరం చేస్తారు.
इस भाप की ऊष्मा निकालने का काम संघनित्र  इस भाग में कूलिंग टॉवर  के पानी द्वारा किया जाता है । , ఈ ఆవిరిలోని ఉష్ణాన్ని తీసివేయుపనిని సాంద్రీకరణ యంత్రం  విభాగంలోని కూలింగ్ టవర్  లో నీటి ద్వారా చేయబడుతుంది.
देवराई  ईश्वर के नाम पर आरक्षित एवं पवित्र समझे जानेवाले वनों को ‘देवराई’ कहते है । , పవిత్రవనం  దేవుని పేరుతో ఉన్న మరియు పవిత్రంగా భావించే వనం అనగా పవిత్రవనం.
सूची बनाइये और चर्चा कीजिए में इन चिह्नों के अर्थ का पता लगाइए और दूसरों को बताइए । ," ఆ చిహ్నాల జాబితా చేయండి, చర్చించండి  అర్థాన్ని వెదకండి. మరియు ఇతరులకు చెప్పండి ."
1. दूर्लभ जातियों के सजीवोंंं का संरक्षण करना । , 1. లుప్త  జాతుల జీవుల యొక్క సంరక్షణ చేయుట
"स्वयंसेवी संस्था आंतरराष्ट्रीय स्तर पर पर्यावरणीय संस्था 1. बॉम्बे नॅचरल हिस्टरी सोसायटी, मुंबई. 1. प्राकृतिक और प्राकृतिक संसाधनों की आंतरराष्ट्रीय संवर्धन 2. सी पी आर एन्व्हायर्नमंेट ग्रुप, न्यु चेन्नई. संस्था  मुख्यालय-ग्लँड़  3. गांधी पीस फाऊंड़ेशन एन्व्हायर्नमेंट सेल, दिल्ली. 2. इंटरगव्हर्नमेंटल पॅनल ऑन क्लायमेट चेंज  4. चिपको सेंटर, तेहरी गढ़वाल । "," స్వచ్ఛంద సంస్థలు. 1 .బాంబే నేచురల్ హిస్టరీ సొౖసెటీ, ముంబై.1. సహజ మరియు సహజ వనరుల అంతర్జాతీయ పరిరక్షణసంస్థ  ప్రధానకార్యాలయం 2.సి.పి ఎన్విరాన్‌మెంట్ గ్రూపు, న్యూ చైన్నె. 2. ఇంటర్‌గవర్నమెంటల్ పనేల్ ఆన్ క్లయ్‌మేట్ చేంజ్  ప్రధానకార్యాలయం - జెనీవా. 3.గాంధీ పీస్ ఫౌండేషన్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ సెల్, ఢిల్లీ. 3. సంయుక్త రాష్ట పర్యావరణ కార్యక్రమం  ప్రధానకార్యాలయం: నైరోబీ"
"3. संयुक्त राष्ट्रसंघ पर्यावरण कार्यक्रम  मुख्यालय 6. केरल शास्त्र साहित्य परिषद, त्रिवेंद्रम । "," 5.సెంటర్ ఫార్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ ఎడ్యుకేషన్, అహమ్మదాబాద్."
"- नैरोबी  7. भारतीय ॲग्रो इंड़स्ट्रीज फाऊंड़श े न, पुणे । "," 6. కేరళ శాస్త్ర సాహిత్య పరిషద్, త్రివేండ్రం.6.7.భారతీయ అ్‌గో ఇండస్ట్రీజ్ ఫౌండేషన్, పుణె. ."
"4. वर्ल्ड़ वाइल्ड़ लाइफ फंड़  - न्यूयॉर्क. 8. विक्रम साराभाई कम्युनिटी सायन्स सेंटर, 5. बर्ड़ लाईफ इंटरनॅशनल - मुख्यालय, केंब्रिज. अहमदाबाद । "," వరల్డ్ వైల్డ్ లైఫ్ ఫండ్  - న్యూయార్క్. 8. విక్రమ్ సారాబాయి కమ్యూనిటి సైన్స్ సైంటర్,బర్డ్ లైఫ్ఫండ్ - ప్రధానకార్యాలయం, కేంబ్రిజ్, అహమ్మదాబాద్."
6. हरित हवामान निधी - सोंग्ड़ो  ‘ग्रीन पीस’ यह पर्यावरण विषय में कार्यरत विश्व की सबसे बड़ी संस्था है । , హరిత వాతావరణ నిధి - సోంగ్డే గ్రీన్ పీస్ 'పర్యావరణం గురించి పనిచేస్తున్న ప్రపంచంలోని అన్నింటికంటే పెద్ద సంస్థ.
"जैविक खाद  रासायनिक खादों का इस्तमाल न करके जैविक खादों का उपयोग करने से फसलों की नायट्रोजन स्थिरीकरण करने की तथा फॉस्फ़ेट घुलने की क्षमता बढ़ जाती है इसमें मुख्य रुप से ऱ्हायझोबिअम, एझोटोबॅक्टर, नोस्टॉक, ॲनाबीना इन जीवाणुंओं का तथा अझोला नामक वनस्पती का उपयोग किया जाता है । "," ఇ) జీవసంబంధ ఎరువులు  రసాయనిక ఎరువులను వాడకుండ జీవ సంబంధ ఎరువులను ఉపయోగించి నత్రజని స్థాపన అలాగే ఫాస్ఫేట్ కరిగే సామర్థ్యం పెరుగుతుంది. దీనిలో ముఖ్యంగా రైజోబియం, అజొటొబాక్టర్, నోస్టాక్, అనాబీనా బాక్టీరియాలు అలాగే అజోలా మొక్కను ఉపయోగిస్తారు."
1. पशु संवर्धन  कृत्रिम गर्भाधान  और सूचना संचार प्रौद्‌योगिकी का जोड़ गर्भ प्रत्यारोपण  ये दो विधियॉं मुख्य रुप प्राणियों की विभीन्न संकरीत से पशु संवर्धन के लिए उपयोग में लाई जाती है । , 1. పశుపోషణ  కృత్రిమ వీర్యనిక్షేపం  సాంకేతిక ప్రసార సమాచారంతో జోడింపు మరియు పిండ మార్పిడి  ఈ రెండు జంతువులలోని వివిధ సంకరణ జాతుల పద్ధతులను ముఖ్యంగా పశుపోషణ లేదా పశుసంవర్థనం కోసం ఉపయోగం లోకి తెచ్చారు.
2. मानवी स्वास्थ्य  रोग निदान एवं रोग उपचार यह मानव स्वास्थ्य व्यवस्थापन के दो मुख्य पहलू हैं । , మానవుని ఆరోగ్యం  రోగ నిర్ధారణ మరియు రోగనివారణలు మానమని ఆరోగ్య నిర్వహణ యొక్క రెండు ముఖ్యౖమెన అంశాలు.
अ. टीका और टीकाकरण  : विशिष्ट रोगजंतू या रोग के खिलाफ स्थायी अथवा कुछ समयावधी तक प्रतिकारक्षमता प्राप्त करने के लिए दिए गए ‘प्रतिजन’  युक्त पदार्थ अर्थात टीका है । , అ) టీకాలు మరియు వాక్సీనేషన్ : ప్రత్యేక రోగకారక జంతువులు లేక వ్యాధులకు వ్యతిరేక శాశ్వత రూపలేక కొంత కాలావధి మేరకు రోగ నిరోధక శక్తిని పొందటానికి ఇచ్చే 'ప్రతి జనకాలు' antigen)గల పదార్థాలను 'టీకాలు' అంటారు .
उसके लिए उन्होने रोग जंतूओं के जो प्रथिन प्रतीजन  का कार्य करते है उनके जनुक प्राप्त कर उसकी सहायता से प्रयोगशाला में ही वह प्रतिजन तैयार किए और उसका उपयोग टीके के रूप में किया । , దానికి వారు రోగకారక జీవుల మాంసకృత్తులు ప్రతి జనకాలుగా  పనిచేసే వాటికి జన్యువులను కలిపి వాటి సహాయంతో ప్రయోగశాలలో ప్రతి జనకాలను తయారుచేశారు. మరియు వాటిని టీకాలుగా ఉపయోగిస్తున్నారు.
प्राकृतिक गैसीय ऊर्जा पर आधारित विद्य‌ ुत केन्द्र की रचना निम्न प्रकार से दर्शाई जा सकती है । , సహజవాయు శక్తిౖపె ఆధారపడిన విద్యుత్ కేంద్రంలోని నిర్మాణంను క్రింది విధంగా చూపవచ్చును.
उच्च दाब की हवा के लिए कॉम्प्रेसर । ,  అత్యధిక పీడనం గల గాలి కాంప్రెసర్.
इस कक्ष से आनेवाली अति उच्चदाबऔर तापमान की वायु टर्बाइन के पातो  को घूमाती है । , ఈ వాటికనుంచి బయటపడిన అత్యధిక పీడనం మరియు ఉష్ణోగ్రతగల వాయువుటర్ౖబెను రెక్కలను త్రిప్పుతుంది.
प्राकृतिक गैस की रासायनिक ऊर्जा । , సహజవాయువులోని రసాయనిక శక్తి
प्राकृतिक गैस पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केन्द्र की रुपरेखा नीचे दी गई आकृति में  दर्शाई गई है । , సహజ వాయువుపైఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం రూపురేఖలు క్రిందిపటంలో 5 .14 చూపబడినది.
भारत के कुछ प्रमुख प्राकृतिक गैस पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केन्द्र व उनकी निर्मिति क्षमता स्थान राज्य क्षमता  समरलकोटा आंध्रप्रदेश 2620 अंजनवेल महाराष्ट्र 2220 बवाना दिल्ली 1500 कोंड़ापल्ली आंध्रप्रदेश 1466 । ," భారతదేశంలోని కొన్ని ముఖ్యౖమెన సహజ వాయువు ఆధారిత విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు మరియు వాటి ఉత్పత్తి సామర్థ్యం ప్రదేశం రాష్ట్రం ఉత్పత్తి సామర్థ్యం  సామర్లకోట ఆంధ్రప్రదేశ్ 2620, అంజన్‌వేల్ మహారాష్ట్ర 2220, బవానా ఢిల్లీ 1500, కొండపల్లి ఆంధ్రప్రదేశ్ 1466."
इस प्रक्रियामें नीचे तल में जमा हुआ अवशिष्ट  ये खाद के रूप में पुनः उपयोग में लाया जाता है । , ఈ ప్రక్రియలో అడుగున చేరిన బురదను  ఎరువు గా మరల ఉపయోగిస్తారు.
स्‍वच्‍छ तकनिकी  : मनुष्य ने तकनिकी क्षेत्र में तीव्र गति से प्रगति की है । , స్వచ్ఛ సాంకేతికజ్ఞానం  : మానవుడు సాంకేతిక జ్ఞానాన్ని ప్రచండవేగంతో వృద్ధి చేయడం జరిగింది.
उन्हें हायड़्रो कार्बनोक्‍लास्टिक बॅक्‍टेरिआ  कहते हैं । , దానిని హైడోకార్బనో క్లాస్టిక్ బాక్టేరియా  అంటారు .
प्‍लॅस्टिक की बोतलें PET  इन रासायनिक पदार्थों से बनी होती हैं । , ప్లాస్టిక్ సీసాలు PET  వంటి రసాయనిక పదార్థాలు నుంచి తయారవుతాయి.
"दूर्धर रोग  एड़्स‌ , टीबी, कुष्ठरोग और मानसिक विकृत व्यक्ति, उस प्रकार से वृद्ध, व्यक्तिओं की उचित देखभाल न करने के कारण हर दिन वृद्धाश्रमों की संख्या बढ़ रही है । "," నయంకాని వ్యాధులు  ఎయిడ్స్, క్షయ, కుష్టు వ్యాధులతో పాటు మానసిక రుగ్మత గల వ్యక్తులు అలాగే వృద్ధుల బాగోగులు చూస్తున్నప్పుడు వారిని సరిౖయెన రీతిలో జాగ్రత్త తీసుకొనక పోవుట వలన రోజు రోజుకి పెరిగే వృద్దాశ్రమాల సంఖ్య పెరుగుతుంది."
अल्कोहल के कारण तंत्रिका तंत्र . यकृत की कार्यक्षमता और मनुष्य की आयु कम होती है । , ఆల్కహాల్ వలన నాడీ వ్యవస్థ  కాలేయం పని సామర్థ్యం అలాగే మానవుని ఆయుష్షు తగ్గిపోతుంది.
प्रसारमाध्यम और अत्याधुनिक तकनिकों का अधिक उपयोग  । , ప్రసార సాధనాలు మరియు అత్యాధునిక సాంకేతిక జ్ఞానం యొక్క అతి వాడకం: .
इंटरनेट मेरा मित्र 1. ध्वनी प्रदूषण  नियम 2000 2. जैववैद्यकीय कूड़ा  अधिनियम 1998 3. ई-कूड़ा  अधिनियम 2011 । , అంతర్జాలం నా నేస్తం. 1. ధ్వని కాలుష్యం  నియమం2000 2. జీవ వైద్య సంబంధౖమెన వ్యర్థాల నియమం 1998.3. ఈ-వ్యర్థాల  నియమం 2011.
"इसे सदैव ध्यान में रखे वन्यजीव संरक्षण कानून, 1972 के अनुसार, धारा 49 अ के अनुसार दुर्लभ हो रहे प्राणियों का व्यापार पर पूर्णरूप से प्रतिबंध लगाया गया है । "," ఇది ఎల్లప్పుడు గుర్తుంచుకోండి. వన్యజీవ సంరక్షణ చట్టం, 1972 ప్రకారం ఆర్టికల్ 49 అ ప్రకారం లుప్తం  అవుతున్నా జంతువుల వ్యాపారౖంపె పూర్తిగా నిషేధం విధించారు."
जैवविविधताओं के संवेदनशील क्षेत्र  विश्व में जैवविविधताओं के संवेदनशील ऐसे ३४ स्थानों को अभिलिखित किया गया हैं । , జీవవైవిధ్యంలోని సంవేదనశీల క్షేత్రాలు  ప్రపంచంలోని జీవవైవిధ్యంలో సంవేదనశీల క్షేత్రాలు ఇలా 34 స్థలాలను గుర్తించారు.
फिलहाल केवल 2.3% पृथ्वी के पृष्ठभाग पर संवेदनशील क्षेत्रों के अखंड़ अवशेष बाकी है । , ప్రస్తుతం కేవలం 2.3% భూమి ఉపరితలంలో సంవేదనశీల క్షేత్రాల యొక్క అఖండౖమెన  అవశేషాలు మిగిలిఉన్నాయి.
"पश्चिम बंगाल का सुंदरबन अभयारण्य यह बाघों के लिए आरक्षित है, परंतु बाँधो, पेड़ो़ं की कटाई, अतिरिक्त मच्छिमारी एवं इसके लिए खोदे गए चर  इनके कारण यहॉं के बाघों और पर्यावरण के सामने बड़ी चुनौती खड़ी हुई है । "," పశ్చిమబెంగాల్‌లోని సుందరబన్ అభయారణ్యం పులులకు రక్షితౖమెనది, కాని ఆనకట్టలు, అడవుల నరికివేత, అధికంగా చేపలుపట్టుట మరియు దాని కొరకు త్రవ్విన కందకాలు అక్కడి పులులకు మరియు పర్యావరణానికి పెద్ద సవాళ్ళుగా నిలిచాయి."
अ. कंपोस्‍ट खाद के निर्माण में सूक्ष्‍मजीवाें का योगदान क्या है ? आ. पेट्रोल और ड़िझेल में इथॅनॉल मिलाने के क्या लाभ है? इ. ईंधन प्राप्ती के लिए किन वनस्पतियों को उगाया जाता है ? ई. जैवद्रव्यमान से  कौन-कौन से ईंधन प्राप्त किए जाते हैं? उ. पाव जालीदार कैसे बनता हैं? । , అ) కంపోష్టు ఎరువు తయారిలో సూక్ష్మజీవుల పాత్ర ఏమిటి?.ఆ) పెట్రోల్ మరియు డీజిల్‌లలో ఇథనాల్ కలపడం వలన కలిగే లాభాలు ఏవి?. ఇ) ఇంధనాలను పొందటానికి ఏ మొక్కలనుపెంచుతారు? ఈ) జీవద్రవ్యరాశి  నుంచి ఏఏ ఇంధనాలను పొందుతారు? ఉ) బ్రెడ్ వల మాదిరిగా ఎలా తయారవుతుంది?.
उपक्रम : 1. घरगुती स्तरपर शून्य कचरा  प्रणाली को अमल में लाने के मार्ग खोजिए । , ఉపక్ర్రమం1. గృహస్థాయిలో శూన్య చెత్త ప్రణాళిక అమలులోకి తీసుకు వచ్చే మార్గాన్ని శోధించండి.
"नीचे कुछ आकृतियॉं दी है, उनके आधार पर मूल कोशिका और अंग प्रत्यारोपण इस बारे निरीक्षण कीजिए में कक्षा में चर्चा करो । ", క్రింద కొన్ని పటాలు ఇవ్వబడినవి వాటి ఆధారంగా మూలకణాలు మరియు అవయవాల ప్రతిరూపనం  గురించి తరగతి గదిలో చర్చించండి.
"अंग प्रत्यारोपण  मनुष्य के शरीर के अंग बढ़ती आयु, दूर्घटना, रोग, चेता कोशिका मूल कोशिका बिमारी आदि कारणों से या तो निष्क्रिय हो जाते है या उनकी कार्य क्षमता कम हो जाती है ऐसी परिस्थितियोमें उस संबधि ं त व्यक्ती को जीवन जीना असह्य हो जाता मस्तिष्क हड़्ड़ी/अस्थी है उसके जीवन को धोका निर्माण हो जाता है । "," అవయవ ప్రతిరూపనం   మానవ శరీరంలోని అవయవాలు పెరిగే వయస్సు, ప్రమాదాలు, వ్యాధులు నాడీకణం, మూలకణం మొదలగు కారణాల వల్ల కొన్ని అవయవాలు క్షీణించి పోతాయి, లేక పని చేయకపోవచ్చు. మెదడు, హృదయంఇటువంటి పరిస్థితిలో వ్యక్తి ప్రాణానికి ప్రమాదం జరుగుతుంది."
हर व्यक्ती में वृक्क  की एक जोड़ी होती है । , ప్రతి వ్యక్తికి మూత్రపిండాల ఒక జత ఉంటుంది.
िनम्न सारणी का निरीक्षण कीजिए । , క్రిందిపట్టికను పరిశీలించండి.సామాజిక ఆరోగ్యం  .
राजनैतिक स्थिति । , రాజకీయ వాతావరణం.
भ्रूण के ‘ कोरक पुटी’  अवस्था में भी मूल कोशिकाएँ होती है । , పిండం యొక్క బంతి వంటి కోశ  స్థితిలో మూలకణాలు ఉంటాయి.
"पूर्ण वृद‌धि ् हुए सजीवोंंं के शरीर में रक्त अस्थिमज्जा , वसीय संयोजी ऊतक  और रक्त में मूल कोशिकाएँ होती है इन मूल कोशिकाओं के उपयोग से विभिन्न उतको का निर्माण तथा किसी अंग के ऱ्हास हुए भाग का पुन: निर्माण करना संभव हुआ है । ", పూర్తిగా వృద్ధి చెందిన సజీవుల శరీరంలో రక్త ఎముకమజ్జ  ‌ కొవ్వ్వుకణజాలం  మరియు రక్తంలో మూలకణాలుంటాయి. ఈ మూలకణాలనుపయోగిస్తూ వేర్వేరు కణజాలాలను తయారుచేయడం సాధ్యపడుతుంది.
मूल कोशिका संशोधन  क्लोनिंग के बाद जैव प्रौद्य‌ ोगिकी की अगली क्रांतीकारी घटना अर्थात मूल कोशिका का संशोधन है । , మూలకణాల పరిశోధన  క్లోనింగ్ తర్వాత జీవసాంకేతిక జ్ఞానపు తర్వాతి విప్లవాత్మక సంఘటనే మూలకణాల పరిశోధన.
भ्रूणीय मूल कोशिका  फलन के पश्चात फलित अंड़ का विभाजन होने लगता है । , పిండసంబంధ మూలకణాలు  గర్భాశయంలో ఫలదీకరణం తర్వాత ఫలవంతౖమెన అండాల విభజన ప్రారంభమవుతుంది.
मूल कोशिकाओं के इसी गुणधर्म को ‘बहुविधता’  कहते है । , మూలకణాల భాగంలో గల ఈ లక్షణాన్ని 'ప్లూరిపొటెన్సి'  అంటారు .
वयस्क/ प्रौढ़ मूल कोशिका  वयस्क व्यक्ति के शरीर से भी मूल कोशिकाएँ प्राप्त की जा सकती है । , ప్రౌఢమూలకణాలు  వయస్కులు/ప్రౌఢ వ్యక్తి శరీరం నుంచి కూడా మూలకణాలను పొందువచ్చును.
"अस्थिमज्जा, ॲड़िपोకొ या लिपीड़ ऊतक और रक्त उसी प्रकार जन्म के पश्चात तुरंत नाल  के रक्त से भी मूल कोशिका प्राप्त की जा सकती है । "," ఎముక మజ్జ, అడిపోజ్ కణజాలం మరియు రక్తం. అలాగే జన్మించగానే వెంటనే జరాయువులోని  రక్తం నుంచి మూలకణాలను పొందవచ్చును ."
"मूल कोशिकाओं के उपयोग ः 1. पुनरूजीवन उपचार  अ. सेल थेरपी - मधुमेह, हृदयरोग का झटका, अल्झायमर का रोग , पर्किनसन का रोग आदि के कारण निष्क्रिय हुए ऊतकों को बदलने के लिए मूल कोशिकाओं का उपयोग किया जाता है । "," మూలకణాల ఉపయోగాలు: 1. పునరుజ్జీవన ఔషధ రంగం : అ) సెల్‌థెరపీ - మధుమేహం, గుండెపోటు, అల్జీమర్స్ వ్యాధి, కంపవాతం  మొదలగు వాటి వలన చెడిపోయిన కణజాలాన్ని మార్పిడి చేయడానికి మూలకణాలను వాడుతారు."
"2. अंग प्रत्यारोपण  - यकृत, किड़नी जैसे अंग निष्क्रिय होने पर मूल कोशिकाओं से वे अंग बनाकर उनका प्रत्यारोपण किया जाता है । "," అవయవాల ప్రతిరూపనం  కాలేయం, మూత్రపిండాలు వంటి అవయవాలు పనిచేయకపోతే మూల కణాల నుంచి అవయవాలను తయారు చేసి, వాటిని ప్రతిరూపనం చేయవచ్చును."
जलविद्‌युत ऊर्जा  पानी की स्थितिज ऊर्जा । , జలవిద్యుత్  నీటిలో స్థితి శక్తి గల నిలువ.
5.16 जलविद्‌युत केंद्र में से ऊर्जा रूपांतरण । , జలవిద్యుత్ కేంద్రానిౖకె శక్తి రూపాంతరం చూపే పటం క్రింది విధంగా  గీయవచ్చును .
जलविद्‌युत केंन्द्र की रूपरेखा निम्नलिखित आकृति में दर्शाई गई है बांध की कुल ऊँचाई के लगभग मध्यभाग से  पानी एक मार्गद्वारा टर्बाइन तक पहुँचाया गया है । , జలవిద్యుత్ కేంద్రంలోని శక్తి రూపాంతరం జల విద్యుత్ కేంద్రం రూపురేఖలు క్రింది పటంలో చూపబడినవి .ఆనకట్ట మొత్తం ఎత్తు దగ్గరి మధ్య భాగం నుంచి  నీరు ఒక మార్గం గుండా టర్ౖబెన్ వరకు చేర్చబడినది .
बाँध की दीवार । , ఆనకట్ట గోడ తలుపు
कुप्पी । , తలుపు .
सायबर अपराध  । , సైబర్ నేరాలు .
"t शासन की, संस्थाकी या कंपनियों की इंटरनेट पर उपलब्ध महत्त्वपूर्ण, गोपनीय जानकारी संगणकीय प्रणाली द्‌वारा प्राप्त करके उसका गलत इस्तेमाल किया जाता है इस प्रकार को Hacking of information कहा जाता है । "," ప్రభుత్వం యొక్క, సంస్థల యొక్క లేక కంపెనీల ఇంటర్నెట్‌లో ముఖ్యౖమెన రహస్యపూరిత సమాచారాన్ని వేర్వేరు కంప్యూటర్ ప్రోగ్రాంమ్స్ లేక క్లుప్తాలను ఉపయోగించి పొందుతారు. ఆ సమాచారం దుర్వినియోగం  అమతుంది. ఈ విధానాన్ని Hacking of information అంటారు."
"व्‍यावसायिक उत्‍पादन में इस्तेमाल किए जानेवाले अमिनो अम्‍ल और उसके लिए उपयोगी सूक्ष्‍मजीव स्‍त्रोत गन्ना या चुकंदर का घोल, अमोनिया क्षार गन्ने का घोल और क्षार ग्‍लुकोज और कॉर्न स्‍टीप लिकर घोल और कॉर्न स्‍टीप लिकर घोल और कॉर्न स्‍टीप लिकर । "," వ్యాపారాత్మక ఉత్పత్తిలో ఉపయోగంలోకి వచ్చే అమైనో ఆమ్లాలు మరియు దాని కొరకు ఉపయోగకరౖమెన సూక్ష్మజీవులు. వనరులు, సూక్ష్మజీవులు అమైనోఆమ్లాలు,ఉపయోగం,. లేదా బీటుదుంప , అమోనియాలవణం,చెరుకు, , మరియు లవణం, గ్లూకోజ్ మరియు కార్న్స్టీప్ లికర్, మొలాసిస్ మరియు కార్న్స్టీప్ లికర్, మొలాసిస్ మరియు కార్న్స్టీప్ లికర్."
"उपयोग मोनोसोड़ियम ग्‍लुटामेंट  उत्‍पादन पेय, गोलीयाँ, चॉकलेट उत्‍पादन. कैल्शीयम और लोह की कमी को पूरा करनेवाले लवणो का उत्पादन नायट्रोजन का स्‍त्रोत जीवनसत्‍त्‍व का उत्‍पादन कागज, कपड़ें, प्‍लॅस्टिक उद्‌योग. गोंद उत्‍पादन. । "," ఉపయోగం., మోనోసోడియం గ్లుటామేట్  ఉత్పత్తి, పానీయాలు, గోళీలు, చాక్‌లెట్ ఉత్పత్తులు,కాల్షియం మరియు ఇనుము లోపాన్ని భర్తీ చేసె క్షారాల ఉత్పత్తి,నైట్రోజన్ వనరులు విటమినుల ఉత్పత్తి, కాగితం, వస్త్రం, ప్లాస్టిక్ పరిశ్రమ, డింక్ ఉత్పత్తి."
"सूक्ष्‍मजैविक क्रिया द्‌वारा प्राप्त पदार्थ सायट्रीक अम्‍ल, मॅलिक अम्‍ल, लॅक्टिक अम्‍ल ग्‍लुटामिक अम्‍ल, लायसिन,ट्रिप्‍टोफॅन नायसिन, नॅटामायसिन एस्‍कॉर्बिक अम्‍ल , B12, B2 बीटा कॅरोटीन, लायकोपिन, झॅन्‍थीन्स, ल्‍युटिन्‍स पॉलीसॅक्‍राईड़्स, ग्‍लायको लिपिड़्स व्‍हॅनिलिन, इथाईल ब्‍युटिरेट , पेपरमिंट स्‍वाद, विभिन्न पुष्प और फलों की गंध झायलीटॉल , एस्‍परटेम । "," సూక్ష్మజీవ చర్య వలన లభించిన పదార్థాలు పనులు సైట్రిక్ ఆమ్లం, మాలికామ్లం, లాక్టికామ్లం,గ్లుటామిక్ ఆమ్లం, లైసిన్, ట్రిప్టోఫన్, నైసిన్, నటాౖమెసిన్, ఆస్కార్బిక్ ఆవ్లుం  B12,B2, బీటా కరోటిన్, లైకోపిన్, జాంథీన్స్, ల్యుటిన్స్స్స్, పాలీస్ాకాయిడ్లు, గ్లైకో లిపిడ్స్, వినిలిన్, ఇౖథెల్ బ్యూటిరెట్ , పెపర్‌మింట్ రుచి, వివిధ పుష్పములు మరియు ఫలాల వాసన, జాయిలీటాల్ , అస్పరటెమ్."
सूक्ष्‍मजीव प्रतिबंधक अेन्‍टीआक्‍सीड़ंट और जीवनसत्‍त्‍व खाद्‌य रंग इमल्सिफायर्स  इसेन्‍स  मिठास देना ,సూక్ష్మజీవుల నిరోధక యాంటీఆక్సిడెంట్లు మరియు లైఫ్ సేవింగ్ ఫుడ్ కలరింగ్ ఎమల్సిఫైయర్లు దీనికి తీపిని ఇస్తాయి
मधुमेंह के रोगीयों को उपयुक्‍त ।,మధుమేహ్ రోగులకు తగినది.
प्रति‍जैविक  विभिन्न प्रकार के जीवाणु और कवकों से प्राप्त होनेवाले प्रतिजैविको के कारण मनुष्य और अन्य प्राणियों के अनेक रोग नियंत्रण में आ गए है । , సూక్ష్మజీవి నాశకాలు  వివిధ రకాల బాక్టీరియాలు మరియు శిలీంధ్రాల నుంచి పొందిన సూక్ష్మ జీవి నాశకాల వలన మానవులు మరియు ఇతర జంతువులలోని అనేక వ్యాధులు నియంత్రణలోకి వస్తాయి.
2. सॅकरोमायसिस किण्‍व जब गन्नेके चोटे का किण्‍वन करते है तब प्राप्त होनेवाला इथॅनॉल यह अल्‍कोहल एक स्‍वच्‍छ धूँआरहित इंधन है । , 2. సకరోమెసిస్ యీస్ట్ చెరుకు యొక్క వెులాసిస్‌ను  కిణ్వనం చేస్తే లభించే ఇథనాల్ ఆల్కహాల్ ఒక స్వచ్ఛ  మైనది .
पानी का जैविक प्रकाशअपघटन  इस अभिक्रिया में जीवाणू प्रकाशीय 7.7 सॅकरोमायसिस किण्‍व अपचयन  करते है और हायड़्रोजन गैस मुक्‍त होती है । , నీటి జీవకాంతి-విశ్లేషణ  ప్ర‌క్రియలో బాక్టీరియా కాంతి క్షయకరణం 7.7 సకరోమైసిస్  చేస్తుంది.
"यह ईंधन ठोस , द्रव  गैस  इन रूपों में उपलब्ध होते है । "," ఈ ఇంధనం ఘనరూప , ద్రవరూప , వాయురూపములలో లభ్యమవుతుంది."
सिर्फ स्वयं के बारे में सोचने की आदत से लगभग स्वमग्न  आत्मकेंद्रित  हो जाते है । ," కేవలం తనను గురించి ఆలోచించే అలవాటు ఏర్పడి వారిలో స్వార్థం , పగటి కలలు కనే స్వభావం  ఏర్పడుతాయి."
"1. क्या आपको याद है बचपन में दूरदर्शन पर शुरू हुई कार्टून फिल्मस्‌ की विदेशी धारावाहिक अचानक बंद हुई थी? थोड़ा याद कीजिए 2. आॅनलाईन ब्ल्यू व्हेल इस गेमसंबंधी क्या घटित हो रहा है , इसकी जानकारी प्राप्त कीजिए । ", 1. చిన్నప్పుడు దూరదర్శన్‌లో ప్రారంభమైన ఏదైనా కార్టూన్ ఫిల్మ్ విదేశి సీరియల్ అకస్మాత్తుగా ఆగిపోయినట్లు మీకు గుర్తుందా?కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.2. ఆన్ౖలెన్ బ్లూవేల్  ఆట విషయం గూర్చి ఏం జరుగుతుందో చెప్పండి .
"युद्ध, गाड़ियों की प्रतियोगिता  ऐसे व्हिड़ियो गेम्स खेलनेवाले बच्चों की मानसिक स्थिती, स्वभाव जाने अनजाने वैसे ही नकारात्मक होने लगती है । "," కాల్పనిక యుద్ధం, వాహనాల పందెం  వంటివి వీడియో ఆటలు ఆడే పిల్లల ప్రవృత్తి, స్వభావం తెలియకుండానే అలాగే నకారాత్మకంగా అయిపోతుంది."
3. अवशेषांग  सजीवोंंं में नष्ट होनेवाले अथवा अपूर्ण वृद‌धि ् वाले निरूपयोगी इंद्रियाें को अथवा अंगों को अवशेषांग कहते हैं । , 3 .అవశేషావయవాలు సజీవులలో అంతరించిపోయిన లేక పూర్తిగా వృద్ధిచెందని నిరుపయోగ జ్ఞానేంద్రియూలు లేదా అవయవాలను 'అవశేషావయవాలు' అంటారు.
"सामान्यत: किसी विशिष्ट परिस्थिती में शरीर की एकाध  रचना उपयुक्त होती है, परंतु भिन्न परिस्थिती में वह निरुपयोगी या हानिकारक होती है । ", ఎక్కువగా ఒక ప్రత్యేక పరిస్థితిలో శరీరంలోని ఏదైనా నిర్మాణం ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది. కాని విభిన్న పరిస్థితులలో అది నిరుపయోగం లేదా హానికరం కావచ్చు.
मेरुदंड़ की अंतिम चार कशेरुकाएँ अकलदाढ । , జ్ఞానదంతం కోతిఎముక
"4. जीवाश्म विज्ञान संबंधी प्रमाण   आपको ऐसा प्रश्न निर्माण होता होगा की, करोड़ो वर्ष पूर्व कौन-से सजीव अस्तित्व में थे ये अब कैसे बता सकेंगे ? इसका रहस्य पृथ्वी के गर्भ में छुपा हुआ है । ", పురాజీవశాస్త్ర నిదర్శనాలు  కొన్ని కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం ఏ జీవులు అస్తిత్వంలో ఉన్నవని ఇప్పుడు ఎలా చెప్పవచ్చునను ప్రశ్నమీలో తలెత్తవచ్చును. ఈ రహస్యాన్ని భూమి తన ఉదరంలో దాచుకున్నది.
इन्हें ही जीवाश्म  कहते हैं । , వీటినే శిలాజాలు  అంటారు.
रंध्रीय प्राणीसंघ  1. ये सबसे सरल प्रकार की रचनावाले प्राणी है उन्हे “स्पंज” कहते है । , పొరిఫెరా  [Phylum-Porifera]1. ఇవి అన్నింటికంటె సరళ శరీర నిర్మాణం గల జంతువులు కావున వీటిని స్పాంజికలు అంటారు.
आस्क्युलम इसलिए इन्हें स्थानबद्ध प्राणी  कहते है । ," అందువల్ల కాలర్ కణాలు ఆస్కులా వీటిని ""స్థానబద్ధ జంతువులు''  అంటారు."
6. इनके स्पंज जैसे शरीर में कंटीका का/शूकों का अथवा स्पाँजिन के तंतुओं का आधार होता है । , 6. వీటి స్పాంజీ వంటి శరీరంలో కంటకాలు/శూకాలు  లేక స్పాంజిన్ తంతువుల ఆధారముంటుంది .
"उदा. सायकॉन, यूस्पॉजिया , हायालोनिमा, युप्लेक्टेल्ल आदि । "," ఉదా:ౖసైకన్, యూస్పాంజియూ  , హయాలోనిమా, యుప్లెక్టెల్లా మొదలగునవి ."
सिलेंटरेटा / निड़ारीया प्राणीसंघ  1. इन प्राणियों के शरीर का आकार दंड़ाकृती अथवा छत्री के स्पर्शिका आकार जैसा होता है । , సీలెంటిరేటా/నిడెరియూ జంతువుల వర్గం: . ఈ జంతువుల శరీరపు ఆకారం స్థూపాకారంగా లేక గొడుగు స్పర్శకాలు ఆకారంగా ఉండును .
दंड़ाकृती शरीर होने पर बहुशुंड़क मुख  और छत्री के आकार का शरीर होने पर छत्रिका वृषण  कहते है । , స్థూపాకార శరీరం వలన 'పాలిప్' ముఖం  మరియు గొడుగు ఆకారపు శరీరం వలన 'మెడ్యుస'  అంటారు .
4. इनके मुख के आसपास दंशपेशीयुक्त स्पर्शिकाएँ  कोरल शुंड़क होती है । , 4. వీటి నోటిచుట్టు దంశ కణాలు గల స్పర్శకాలు  ఉంటాయి .
स्पर्शिकाओं का उपयोग भक्ष पकड़ने के लिए सि अेनिमोन होता हैं तो दंश पेशीयाँ  भक्षों के शरीर में विष का अतःक्षेपण करती है उनका उपयोग स्वयं के सरंक्षण के लिए भी होता है । , స్పర్శకాలు ఆహారాన్ని పట్టుకోవడానికి ఉపయోగపడుతాయి. కాని దంశకణాలు  విషాన్ని వీటిని తినేవాటి శరీరంలోకి పంపిస్తాయి. వాటి రక్షణకు కూడా ఉపయోగపడుతాయి .
"उदा. जलव्याल  कोरलस, सी-ॲनिमोन,  पोर्तुगीज मॅन-आफ-वार , जेलीफिश, , प्रवाल  आदि । "," ఉదాహరణలు : హైడ్రా , సీ అనిమోన్, పోర్త్‌గీజ్ - వ్యూన్ ఆఫ్ వార్  జెల్లీఫిష్ , ప్రవాళాలు  మొదలగునవి."
"करीब 20 लाख वर्ष पूर्व इस मानवसदृश प्राणी की रचना मानव  इस प्रजाति के सदस्य जैसी, अपने करीबी जैसी दिखाई देने लगी इस तरह से कुशल मानव तैयार हुआ । ", సుమారు 20 లక్షల సంవత్సరాలకు పూర్వం మానవ సాదృశ్య జంతువు నిర్మాణం మానవ జాతి సభ్యులు ఉండదగినంతగా మన దగ్గర ఉన్నమాదిరి కనిపించడం జరిగింది. ఈ విధంగా బుద్ధి గల మానవుడు తయారైనాడు.
करीब 50 हजार वर्ष पूर्व के मानव का मस्तिष्क लगभग पूर्णत: विकसित हो चुका था और बुद्धिमान मानव  इस वर्ग का सदस्य मानने योग्य हो चुका था । , సుమారు 50 వేల సంవత్సరాలకు పూర్వం మానవుని మెదడు చాలినంత వృద్ధి చెందింది మరియు బుద్ధిశాలి మనిషి  వర్గపు సభ్యుడిగా యోగ్య స్థితికి ఎదిగినాడు.
आपदाओं का परिणाम  उपरोक्त प्रश्नों के अनुसार हमने आपदाओं के गंभीर परिणाम के विषय मे जानकारी प्राप्त की है । , విపత్తుల ప్రభావాలు  పై ప్రశ్నల ఆధారంగా మనం విపత్తు యొక్క గంభీర ప్రభావం గూర్చి తెలుసుకున్నాం.
"बाढ़ में यातायात के पुल का बह जाना, नदियों के तट पर स्थित गाँवों में पानी घुसना, भोजन की कमी का निर्माण होना ऐसी समस्याओं का निर्माण होना और भूकंप में घरों का तहस-नहस होना, जमीन में दरारे पड़ना, ऐसे परिणाम दिखाई देते है । "," వరదల వల్ల రహదారి వంతెన పై నుంచి నీరు ప్రవహించుట, నదీ తీరపు గ్రామాలలోకి నీరు రావడం, ఆహారపు లోటు  ఏర్పడుట వంటి సమస్యలు ఉత్పన్నమగును. భూకంపం వల్ల ఇండ్లు కూలిపోవుట, నేలలో పగుళ్ళు ఏర్పడుట వంటి ప్రభావాలు కనిపిస్తాయి."
आ. योगर्ट का उत्‍पादन योगर्टस यह खट्टे स्वादवाले उत्पाद हैं । , ఆ) యోగర్ట్ ఉత్పత్తి లాక్టోబాసౖిలె బాక్టీరియా సహాయంతో  తయారు అయిన పెరుగును యోగర్ట్ అంటారు .
स्ट्रेप्टोकॉकस के कारण लॅक्टिक अम्ल बनकर प्रथिनों का जेल  बनता है और दही को गाढ़ापन प्राप्त होता है । , స్ట్రెప్టోకాకస్ వల్ల లాక్టికామ్లం తయారై మాంసకృత్తుల జెల్  తయారైపెరుగుకు చిక్కదనం వస్తుంది.
इ. मक्खन  इससे स्वीट क्रीम और कल्चर्ड़ ऐसे दो प्रकार बड़ी मात्रा में प्राप्त किए जाते है । , ఇ) వెన్న  దీనితో స్వీట్ క్రిమ్ మరియు కల్చర్డ్ అనే రెండు రకాలు అధిక పరిమాణంలో తయారు చేస్తారు.
ई. पनीर का निर्माण  दुनियाभर में बड़ी मात्रा में उपलब्ध गाय के दूध का इस्तेमाल कर पनीर बनाया जाता है । , ఈ) జున్ను తయారి  ప్రపంచ వ్యాప్తంగా అధిక పరిమాణంలో అందుబాటులో ఉన్న ఆవుల పాలను ఉపయోగించి జున్ను తయారు చేస్తారు.
उसके बाद दही में स्थित पानी  निकालने के लिए उसे और गाढ़ा़ होना आवश्यक होता हैं । , దీని తర్వాత పెరుగులోని నీరు  తీసివేయటకు అది చిక్కపడుట అవసరముండును.
"इसके लिए जानवरों के अन्ननलिका से प्राप्त रेनेट प्रकिण्व पहले ही से उपयोग में लाया जाता था, पर आजकल कवकों से प्राप्त प्रोटीएज  नामक प्रकिण्व का उपयोग कर शाकाहारी पनीर बनता है । "," దీనికొరకు జంతువుల ఆహారమార్గం నుంచి లభించిన రెనెట్ ఎంజైమ్ మొదటినుండి వాడుతున్నారు, కాని ప్రస్తుతం శిలీంధ్రం నుంచి లభించిన ప్రోటియేజ్  ఎంజైమ్వాడి శాకాహార జున్ను తయారు చేస్తున్నారు."
दही से पानी  अलग किया जाता है  । , పెరుగు నుంచి నీటిని  వేరుగా తీస్తారు. దాని ఇతర కొన్ని ఉపయోగాలున్నవి.
औद्‌योगिक सूक्ष्मजीव विज्ञान में आजकल सूक्ष्मजीवों के उत्परिवर्तित प्रजातियों का  उपयोग बढ़ा है । , పారిశ్రామికసూక్ష్మజీవశాస్త్రంలో ప్రస్తుతం సూక్ష్మజీవుల యొక్క ఉత్పరివర్తిత జాతుల  వాడుక పెరిగింది.
मुकूलन  3.5 बहुविभाजन प्रक्रिया विधि 2 : बाजार से active dry yeast पाउड़र नया मुकूल नवजात लाइए । , కోరకీభవనం  బహుధా విచ్ఛిత్తి ప్రక్రియ.కృత్యం 2: మార్కెట్ నుండి active dry yeast పొడి తీసుకురండి .
आ. बहुकोशिकीय सजिवों में अलैंगिक प्रजनन  1. खंड़ीभवन  स्पाइरोगायरा यह अलैंगिक प्रजनन की पद्धती बहुकोशिकीय सजीवोंंं में पाई जाति है । , అ. బహుకణ జీవులలో అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి. 1. ఖండీకరణం  స్పైరోౖగెరా ఈ అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి బహుకణ జీవులలో కనిపిస్తుంది
2. पुनर्जनन  आपको पता होगा की प्रतिकूल परिस्थिती में छिपकली अपनी पूछ ँ को काँट देती है । , పునరుత్పత్తి  మీకు తెలిసే ఉంటుంది. ప్రమాదకర సమయంలో బల్లి స్వంత తోకను తెంచుకొంటుంది.
3. मुकूलन  हाइड़्रा की पूर्ण वृद्‌धि होनेपर तथा पूर्ण पोषण मिलने पर उसके शरीर की भित्ती पर विशेष स्थान पर पुनर्जनन कोशिका के विभाजनसे एक उभार तैयार होता है । , 3 .కోరకీభవనం  పూర్తిగా వృద్ధి చెందిన హైడ్రా అనుకూల వాతావరణం దొరకగానే దాని శరీర కవచంలో ప్రత్యేక స్థానంలో పునరుత్పాదక కణాల విభజన ద్వారా ప్రరోహం తయారవుతుంది.
"नवजात हाइड़्रा का शरीर स्तर, एवं पाचन गुहा यह जनक हाइड़्रा के शरीर स्तर और पाचन गुहा से जुड़ा रहता है । ", చిన్న హైడ్రాశరీర స్థాయి హైడ్రామరియు జీర్ణ కుహరం జనక హైడ్రా యొక్క శరీర స్థాయి  మరియు జీర్ణ కుహరాన్ని అట్టిపెట్టుకొనియుండును.
"4. शाकीय प्रजनन  वनस्पतियों में जड़, तना, पत्तियाँ एवं मुकूल जैसे शाकीय अवयवों द्व‌ ारा होनेवाले प्रजनन को शाकीय प्रजनन कहते है । "," శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి  మొక్కలలో వేరు, కాండం, పత్రం మరియు కోరకాల వంటి శాఖీయ భాగాల ద్వారా జరిగే ప్రత్యుత్పత్తిని 'శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి' అంటారు."
आलू में शल्कपत्रों के कक्ष में पाई जानेवाली कलिकाओं या घातपर्ण वनस्पति के पत्तीयों के किनारों पर पाए जानेवाले खांचो की कलिकाओं की सहायता से शाकीय प्रजनन होता है । , బంగాళ దుంపౖపెన ఉన్న కన్నులు  లేక రణపాల పత్రాల అంచులౖపె ఉన్న కోరకాల సహాయంతో శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి జరుగుతుంది.
शकरकंद । , తీపి బంగాళదుంపలు
5. बीजाणुओं का निर्माण गीली रोटी अथवा ब्रेड़ का टुकड़ा लेकर उसे नम हवा में बीजाणूधानी रखो । , సిద్ధబీజాలు ఏర్పడుట  తడి రొట్టె లేదా బ్రెడ్డును తేమగల గాలిలో ఉంచండి.
ब्रेड का टुकड़ा 3.11 बीजाणुओं का निर्माण लैंगिक प्रजनन  लैंगिक प्रजनन सदैव दो जनक कोशिकाओं की सहायता से होता है । , బ్రెడ్ ముక్క. సంయోగ బీజాలు ఏర్పడుట: లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి శాశ్వతంగా రెండు జనక కణాల సహాయంతో జరుగుతుంది.
1. युग्मक का निर्माण - इस पद्धति में अर्धसूत्री विभाजन द्वारा गुणसूत्रों की संख्या पहले की तुलना में आधी होकर अर्धगुणी युग्मक की निर्मिती होती है इसलिए यह जनक कोशिका अगुणीत  होती है । , 1. సంయోగ బీజాలు ఏర్పడుట: ఈ విధానంలో క్షయకరణ విభజన వలన ‌క్రొమోజోముల సంఖ్య సగానికి తగ్గించబడి  ఏకస్థితిక సంయోగబీజాలు ఏర్పడును.దాని వల్ల జనక కణాలు ఏకస్థితిలో  ఉంటాయి .
"भारतीय कृषी संशोधन संस्थान, दिल्ली , नींबूवर्गीय फलों के राष्ट्रीय संशोधन केंद्र  और उनकी विभिन्न शाखाएँ, भारतीय विज्ञान संस्था , राष्ट्रीय अनार संशोधन संस्था, सोलापूर ऐसे अनेक संस्थांओं का इसमें समावेश होता है । "," భారతీయ వ్యవసాయ పరిశోధన సంస్థ, ఢిల్లీ , నిమ్మ వర్గపు జాతీయ పరిశోధన సంస్థ కేంద్రం  మరియు దాని వివిధ శాఖలు, భారతీయ విజ్ఞాన సంస్థ , జాతీయ దానిమ్మపరిశోధన సంస్థ, సోలాపూర్ ఇలా వివిధ సంస్థలు దీంట్లో ఉన్నాయి."
भारत में चावल  की कौन-कौन सी नई प्रजातियों की खोज हुई है । , భారతదేశంలో బియ్యం యొక్క ఏఏ కొత్త జాతుల పరిశోధన జరిగింది?.
श्वेत क्रांती  दूध उत्पादन में भारत का कुछ भाग सधन था परंतु उनसे मिलनेवाले उत्पाद सभी जगहों पर उपयोग में लाने के लिए पर्याप्त नहीं थे । , శ్వేత విప్లవం   పాల ఉత్పత్తుల విషయంగా భారతదేశంలో కొన్ని ప్రాంతాలలో సాధనాలు ఉండేవి. కాని వాటి నుంచి లభించే ఉత్పత్తులు అన్ని ప్రాంతాలు వాడుటకు సరిపోయేటివికావు.
आजकल विश्वभर के लोग फिरसे हमारी देशी नस्लों को प्रमुखता क्यों दे रहे हैं ? नीलक्रांती  नीलक्रांती अर्थातपानी का उपयोग करके उपयोगी सजीवोंंं का निर्माण करना । , ఈ రోజుల్లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రజలు మరల మన వద్ధగల దేశీయ వంగడాలకు ప్రాధాన్యత ఎందుకు ఇస్తున్నారు? నీలివిప్లవం  నీలివిప్లవం అనగా నీటిని ఉపయోగించి జీవులను ఉత్పత్తి చేయుట.
भारत सरकार ने नीलक्रांती मिशन- 2016  कार्यक्रम के अंतर्गत मत्स्यव्यवसाय को अधिक प्रोत्साहन देकर उत्पादन बढा़ने का संकल्प लिया है इसके लिए 50% से लेकर 100% तक सरकारी अनुदान प्राप्त हो रहा है । , భారత ప్రభుత్వం నీలివిప్లవ మిషన్ 2016  కార్య్‌క్రమం ద్వారా చేపల వ్యాపారానికి అత్యధికంగా ప్రోత్సాహం ఇస్తూ ఉత్పత్తులు పెంచే భావనను వదిలారు. దీని కొరకు 50% నుంచి 100% వరకు ప్రభుత్వ సహాయం లభ్యమగుచున్నది.
खाद  खेती व्यवसाय में दो प्रकार के खादों का उपयोग किया जाता है । , ఎరువులు  వ్యవసాయంలో రెండురకాల ఎరువులను ఉపయోగిస్తారు.
एक जैविक  और दूसरा रासायनिक  । , ఒకటి సేంద్రియ  ఎరువులు మరియు రెండవది రసాయనిక  ఎరువులు.
प्राणी वर्गीकरण का इतिहास  अलग-अलग अध्ययनकर्ताओं ने समय-समय पर प्राणियों वर्गीकरण से लाभ का वर्गीकरण करने का प्रयत्न किया । , జంతువుల వర్గీకరణ చరిత్ర  వేర్వేరు అభ్యాసకులు సమయానుకూలంగా జంతువుల వర్గీకరణ చేసే ప్రయత్నం చేశారు.
प्राणी वर्गीकरण की पारंपरिक पद्धती  पारंपरिक पद्धतीनुसार प्राणियों के शरीर में आधार देने के लिए पृष्ठरज्जु नाम का अवयव होता है या नहीं इस मुद्दे पर आधारित प्राणी जगत का दो भागों में वर्गीकरण किया गया है । ," జంతువుల వర్గీకరణ యొక్క సంప్రదాయ పద్ధతి  సంప్రదాయ పద్ధతి ప్రకారం జంతువుల శరీరంలో ఆధారం ఇచ్చే పృష్టవంశం పేరుగల అవయవం ఉండుట, లేకపోవుట అంశం ఆధారంగా జంతురాజ్యాన్ని రెండు విభాగాలుగా వర్గీకరిస్తారు."
जैसे असमपृष्ठरज्जु प्राणी  और समपृष्ठरज्जु प्राणी  अ. असमपृष्ठरज्जु प्राणी : इन प्राणियों की विशेषताएँ निम्न प्रकार से होती हैं । , పృష్టవంశం లేని జంతువులు  మరియు పృష్టవంశం గల జంతువులు  అ. పృష్టవంశం లేని జంతువులు: ఈ జంతువుల లక్షణాలు కింది విధంగా ఉంటాయి .
1. शरीर में पृष्ठरज्जु  नामक अवयव नहींं होता । , 1 .శరీరంలో పృష్టవంశం ఉండదు.
"3. तंत्रिका रज्जु  होगा तो वह युग्मक , ठोस  और शरीर के अधरतल में  होता है । "," 3. నాడీ దండం  ఉంటే జతగా , ఘన స్థితిలో  మరియు శరీరం ఉదరభాగంలో  ఉంటుంది."
4. हृदय होगा तो वह शरीर के पृष्ठतल  पर होता है । , 4. హృదయమే ఉంటే శరీరం పృష్ట భాగంలో  ఉంటుంది.
असमपृष्ठरज्जु प्राणी  इनका 10 संघो में विभाजन किया गया है । , పృష్టవంశం లేని జంతువులను 10 వర్గాలుగా విభజిస్తారు .
"ये दस संघ  अर्थात, आदिजीवी छिद्रधारी , आंतरगुहीन/सिलेंटरेटा/निड़ारीया , चपटे कृमी , गोल कृमी/सूत्रदेही , सखंड़ कृमी, संधीपाद , मृदुकाय कवचधारी , काँटेदार त्वचावाले  और अर्धमेंरूदण्ड़ीय/सामिरज्जुमंत प्राणी  । "," ఈ పదివర్గాలు  ప్రోటోజోవ , పొరిఫెరా , సిలెంటిరేటా/నిడేరియూ , ప్లాటిహెల్మింథిస్ , ఆస్కెల్మింథిస్ , అనెలిడా , ఆ్రర్థోపొడ , మొలస్కా , ఇౖఖెనోడర్మేటా  మరియు హెమికార్డేటా ."
"खतरों में आई प्रजातियों का वर्गीकरण : 1. संकटग्रस्त प्रजाति  इन प्रजातियों की संख्या बहुत ही कम प्रमाण मे शेष दिखाई दे रही है, या उनका अधिवास इतना संकुचित हुआ है की, विशेष उपाययोजना न करने पर आनेवाले समय में इनकी प्रजातियॉं नष्ट हो सकती हैं । ", ప్రమాదంలో ఉన్న జాతుల వర్గీకరణ : 1.సంక్షోభంలో ఉన్న జాతులు  ఈ జాతుల సంఖ్య అతి తక్కువ మిగిలి ఉన్నాయి లేక వాటి ఆవాసం నాశనౖమె ఉండవచ్చు.ప్రత్యేక ఉపాయాలు చేయకపోవడం వలన సమీప కాలంలో ఈ జాతులు అంతరించి పోవచ్చు.
"उदाहरण : लायन- टेल्ड़ बंदर, तणमोर 4.4 लायन-टेल्ड़ वानर 2. दुर्लभ प्रजाति  इन प्रजातियों की संख्या बहुत ही कम होती है । "," ఉదాహరణకు లాయన్-టేల్డ్ కోతి, తణ్‌మోర్ 4.4లాయన్-టేల్డ్ కోతి. అరుదైన జాతులు  కోతి ఈ జాతుల సంఖ్య చాలా తక్కువగా ఉంటుంది."
"उदाहरण : रेड़ पांड़ा, कस्तुरी मृग. 3. संवेदनशील प्रजाति  इन प्रजातियों की संख्या बहुत ही कम होती है तथा लगातर कम ही होती जाती है । "," ఉదాహరణకు రెడ్‌పాండా, కస్తూరిమృగం 3. క్షీణించిన జాతులు  ఈ జాతుల సంఖ్య చాలా తక్కువైనాయి. మరియు నిరంతరం తగ్గుతూ ఉన్నాయి."
"धोखे में आए हुए कुछ प्राणी उदाहरण : पट्टेवाले बाघ, गीर के सिंह. 4. अनिश्चित प्रजाति  दिन विशेष ये प्रजातियॉं धोके में है, ऐसा आभास होता है, परंतु इनके 22 मई : विश्व जैवविविधता दिन व्यवहार की कुछ आदतों के कारण  इस आपके परिसर में पाई जानेवाली विविध प्रकार की प्रजातियों के संदर्भ में ऐसी कोई विशिष्ट और ठोस वनस्पतियों एवं प्राणियों का सर्वेक्षण कर उनकी जानकारी उपलब्ध नहीं होती । "," ప్రమాదంలో ఉన్న కొన్ని జంతువులు. ఉదాహరణకు చారల పులి, గిర్ సింహం. అనిశ్చిత జాతులు  దిన విశేషం ఈ జాతులుమోసపోతాయి అనిపిస్తుంది. 22 మే : ప్రపంచ జీవవైవిధ్య దినం. ప్రవర్తనలోని కొన్ని అలవాట్ల వలన  వెనుకబాటుతనం. మీ పరిసరాలలో కనిపించే వివిధ మొక్కలు మరియు జాతుల గురించి ఎలాంటి ప్రత్యేక వాస్తవ సమాచారం అందుబాటులో లేదు."
क्या आप जानते हैं? आंतरराष्ट्रीय प्राकृतिक संवर्धन संघटना  यह संगठन अलग-अलग देशों में खतरे में आए वन्यजीव प्रजातियों कि सूची  तैयार करता है । , మీకు తెలుసా? అంతర్జాతీయ ప్రకృతి పరిరక్షణ సంఘం . ఈ సంస్థ వివిధ దేశాలలోని ప్రమాదంలో ఉన్న వన్యజీవ జాతుల జాబితా  తయారు చేస్తుంది.
वैश्विक वन्यसजीव संपत्ती WWF इस संगठन के द्वारा 2008 में एक अहवाल प्रकाशित किया इसके अनुसार विगत 35 वर्षों में  विश्व के प्राणियों की सामान्यत: 30% प्रजातियाँ नष्ट हुई हैं । , ప్రపంచ వన్య జీవ నిధి WWF సంస్థ 2008వ సంవత్సరంలో ఒక నివేదికను ప్రచురణ చేశారు. దాని ప్రకారం గత 35 సంవత్సరాలలో ప్రపంచం లోని జంతువులు సర్వ సాధారణంగా 30% జాతులు నాశనమైనాయి.
10.1 कुछ आपदाएँ  । , 10.1 కొన్ని విపత్తులు  విపత్తుల రకాలు.
आपदाओं का विभिन्न मापदंड़ के आधार पर वर्गीकरण किस प्रकार किया जाएगा ? । , విపత్తులను వివిధ లక్షణాల  ఆధారంగా వర్గీకరణ ఎలా చేస్తారు?.
"आपदाओं के प्रकार भू भौतिक  भूवैज्ञानिक व भूगर्भीय उदा. भूकंप, ज्वालामुखी, सुनामी, भूप्रपात, भूमिपात, भूप्रक्षोभ, प्रस्तरभंग विदारण, धूप, क्षारीकरण, जलप्रलय । "," విపత్తుల రకాలు. భూభౌతికశాస్త్ర సంబంధ . భూవిజ్ఞాన మరియు భూగర్భ సంబంధ.ఉదా: భూకంపం, అగ్నిపర్వతం, సునామి, కొండచరియలు విరిగిపడటం, భూమార్గం, భూప్రకంపనాలు, శిలాశైధిల్యం, నేలక్షయం, లవణీకరణం, జలప్రళయం"
जैविक  । , జీవశాస్త్ర సంబంధ .
"मौसम विभाग, वनस्पतीजन्य वातावरणीय, उदा. जंगल खगोलशास्त्रीय दावानल, कवक उदा. गर्म व जन्यरोग शीतलहर प्रसारण  बर्फिले तुफान तणफैलाव बर्फवृष्टी, चक्रीय  बाढ़, उल्कापात, सूर्यपर स्थित दाग और उनकी संख्या में परिवर्तन इत्यादी । "," శీలోష్ణస్థితి సంబంధ వాతావరణసంబంధఖగోళశాస్త్ర సంబంధఉదా: వేడి మరియు శీతల అలలు, మంచు తుఫాన్ లు, హిమవృష్టి, చక్రవాతం వడగండ్లు, అనావృష్టి, కరువు, వరదలు, ఉల్కాపాతం,సూర్యునిపై మచ్చలు మరియు సంఖ్యలో మార్పులు మొదలగునవి."
"प्राणीजन्य उदा. संसर्गजन्य विषाणू, जीवाणू ",జంతుశాస్త్రం ఉదా. అంటు వైరస్
"मानवनिर्मित  अनाकलनीय उदा. विषैली गैस का रिझान, परमाणु परिक्षण, अनियोजित क्रिया अपघात. । ", మానవనిర్మిత . అనుకోని: విషపూరిత వాయువుల క్షరణం  అణుపరీక్షలుప్రణాళికరహిత చర్యలు ప్రమాదాలు.
5. नीचे दी गई शब्द पहेलियाँ हल कीजिए । , క్రింది పదాల చిక్కు ను విడదీయండి .
"ऊर्जा और ऊर्जा का उपयोग  आधुनिक संस्कृती में अन्न, वस्त्र और निवास की तरह ही ऊर्जा भी मनुष्य की मूलभूत आवश्यकता बन गई है । "," శక్తి మరియు శక్తి వాడకం.  ఆహారం, దుస్తులు, నివాసం మొదలగు కనీస అవసరాల మాదిరి ఆధునిక సంస్కృతిలో శక్తి కూడా మానవుని ప్రాథమిక అవసరౖమెనది."
"कुछ स्थानों पर हमें यांत्रिक ऊर्जा  की आवश्यकता होती है, कुछ स्थानों पर रासायनिक ऊर्जा  की आवश्यकता होती है तो कहीं ध्वनि ऊर्जा  की आवश्यकता होती है । "," అనగా కొన్ని చోట్ల మనకు యాంత్రిక శక్తి  అవసరముంటుంది, ఇంకొన్ని చోట్ల రసాయనిక శక్తి  అవసరపడుతుంది. మరికొన్ని చోట్ల ధ్వని శక్తి  అవసరముంటుంది."
कहीं प्रकाशीय ऊर्जा की आवश्यकता होती है तो कहीं उष्मीय ऊर्जा  की आवश्यकता होती है । ," మరికొన్ని చోట్ల కాంతి శక్తి  అవసరముంటుంది, అలాగే ఇంకొన్ని చోట్లలో ఉష్ణ శక్తి అవసరపడుతుంది."
इन विविध रूपों में ऊर्जा हम कैसे प्राप्त करते हैं? 1. ऊर्जा  क्या है ? 2. ऊर्जा के विविध प्रकार  कौनसे हैं? 3. उर्जा के विविध रूप  कौनसे हैं? । , మరి ఇన్ని విభిన్న రకాల శక్తులను మనం ఎలా పొందుతాం?1. శక్తి  అనగా నేమి? 2. శక్తి యొక్క వివిధ  రకాలు ఏవి? వాటి జాబితా తయారు చేయండి .3. శక్తి యొక్క వివిధ  రూపాలు ఏవి?
1. अपने दैनिक जीवन में विद्‌युत ऊर्जा कहाँ-कहाँ उपयोग में लाई जाती है ? 2. विद्‌युत ऊर्जा की निर्मिती कैसे होती है? विद्‌युत ऊर्जा की निर्मिती  अनेक विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्रो में विद्‌युत ऊर्जा तैयार करने के लिए मायकेल फैराड़े इस वैज्ञानिक द्वारा खोजे गए विद्‌युत-चुंबकीय प्रेरण  इस सिद्‌धांत का उपयोग किया जाता है । , మన నిత్యజీవితంలో విద్యుత్ శక్తిఎక్కడెక్కడ ఉపయోగించబడుతుంది? చెప్పుకోండి చూద్దాం! 2 .విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి ఎలా జరుగుతుంది? విద్యుత్ శక్తి  చాలామట్టుకు విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలలో విద్యుత్ శక్తిని తయారు చేయుటకు మైకెల్‌ఫరెడే శాస్త్రజ్ఞుడు కనిపెట్టిన విద్యుత్ అయస్కాంత ప్రేరణ  సిద్ద్ధాంతాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
इस सिद्ध‌ ांत के अनुसार विद्य‌ ुत वाहक तार के आसपास का चुंबकीय क्षेत्र बदलने पर विद्‌युत वाहक तार में विभवांतर का निर्माण होता है । ," ఈ సిద్ధాంతానుసారం, విద్యుత్ వాహక తీగ చుట్టుగల అయస్కాంత క్షేత్రాన్ని మార్చితే విద్యుత్ వాహక తీగలో విభవాంతరం  ఏర్పడుతుంది."
इस सिद्धांत पर आधारित विद्य‌ ुत निर्मिती करनेवाले यंत्र को विद्‌युत जनित्र  कहते हैं । ,  ఈ సిద్ధాంతం ఆధారంగా విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయు యంత్రాన్ని విద్యుత్ జనరేటర్ అని అంటారు.
"जानकारी प्राप्त करिए 1. मानव में टेपवर्म का संसर्ग , घास खानेवाले भेड़-बकरीयाॅं इन प्राणियों में लिव्हर फ्लूक का संसर्ग किस प्रकार होता है और ये न हो इसके लिए कौन-सी साधवानी लेंगे ? 2. पेट के कृमी, हाथी पाॅंव रोग का कृमी, वनस्पतियों में संसर्ग उत्पन्न करने वाले कृमी अथवा गोलकृमियों का संसर्ग किस प्रकार होता है तथा ये न हो इसके लिए कौन-सी सावधानी लेंगे और संसर्ग यदि हुआ तो कौन से उपाय करेंगे? सखंड़ कृमी प्राणी संघ  1. ये प्राणी बेलनाकार, दंड़ा़कृती होकर इनमें विखंड़ी़ खंड़ी़भवन  दिखाई देता है । "," మానవులలో బద్దె పురుగుల సంక్రమణ, గడ్డిని తినే మేకలు-గొర్రెలలో లివర్‌ఫ్ల్యూక్ సంక్రమణఎలా జరుగుతుంది అది రాకుండా ఎలాంటి జాగ్త్తలు తీసుకోవాలి? 2. జీర్ణాశయంలోని పురుగులు, బోదకాలరోగ పురుగులు, మొక్కలకు సంక్రమించే పురుగులు ఈ గుండ్రని పురుగుల సంక్రమణ ఎలా అవుతుంది అది జరగకుండా ఎలాంటి జాగ్త్తలు తీసుకోవాలి సంక్రమణ అయితే ఎలాంటి ఉపాయాలు తీసుకోవాలి? అనెలిడా జంతువుల వర్గం  1. ఈ జంతువులు పొడవుగా స్థూపాకారంగా ఖండితాలు  కలిగి ఉంటాయి ."
इसलिए इन्हे खंड़ी़भूत कृमी  कहते है । , అందువలన వాటిని ఖండితయుత పురుగులు  అంటారు.
परंतु कुछ बाहयपरजीवी   होते है । , కానీ కొన్ని పరాన్నజీవులు.
4. इनमें संचलन हेतु दृढ़रोम  अथवा परापाद  अथवा शूक जैसे अवयव होते है । , 4. ఇవి చలించడానికి శూకాలు  లేక పార్శ్వ పాదాలు  లేక చూషకాలు వంటి అవయవాలు ఉంటాయి .
5. इनका शरीर विशिष्ट उपचर्म  का बना होता है । , 5. వీటి శరీరం చుట్టు ప్రత్యేకౖమెన అవభాసిని  ఉంటుంది .
"उदा : केंचुआ , जोक , नेरीस  आदि । "," ఉదాహరణలు: వానపాము , జలగ , నెరీస్  మొదలగునవి ."
जानकारी हासिल कीजिए 2. जोक का आयुर्वेद में किस प्रकार से उपयोग करते है ? संधिपाद प्राणी संघ  1. इन प्राणियों में छोटे-छोटे टुकड़े जुड़कर उपांगो का निर्माण होता हैं । , 2. జలగను ఆయుర్వేదంలో ఎలా ఉపయోగిస్తారు? ఆ్రర్థోపొడ వర్గపుజంతువులు   1. వీటికి చిన్న-చిన్న కీళ్ళు గల ఉపాంగాలు ఉంటాయి .
5. इनके शरीर के आसपास काइटिनयुक्त बाहयकंकाल  होता हैं । , 5. వీటి శరీరం చుట్టు ఖైటిన్ నిర్మిత బాహ్యస్థిపంజరం  ఉంటుంది .
1. हमारे पाचन संस्थान में पाये जानेवाली अपेन्ड़िक्स  इस अवयव का क्या कार्य है? 2. क्या हमें अकलदाढ़ का वास्तव में उपयोग भोजन को चबाकर खाने के लिए होता है? 3. ड़ायनासोर जैसे महाकाय प्राणि नष्ट क्यों हुए? 4. प्राणी तथा पक्षी इनकी अनेक प्रजातियाँ नष्ट क्यों हो रही हैं? । , మన జీర్ణవ్యవస్థలోని ఉండుకం అనే అవయవం పని ఏమి? 2. మనకు జ్ఞానదంతాలు ఆహారంను నమిలి తినడానికి నిజంగా ఉపయోగపడుతాయా?.3 .డైనోసార్ వంటి పెద్ద జంతువులు ఎలా అంతరించిపోయూయి? 4 .జంతువులు-పక్షుల అనేక జాతులు ఎందుకు అంతరించి పోతున్నాయి?
उत्क्रांती  उत्क्रांती अर्थात सजीवोंंं में अत्यंत धीमी गति से होनेवाला क्रमिक परिवर्तन है । , పరిణామం  పరిణామం అనగా సజీవులలో అత్యంత నిదానంగా జరిగే క్ర్రమబద్ధ మార్పు.
"प्राकृतिक चयन की अनुक्रिया के लिए सजीवोंंं के किसी एक वर्ग  के विशिष्ट लक्षणों में अनेक पीढ़ियों तक परिवर्तन होने की जिस प्रक्रिया द्वारा अंत में नई प्रजातियों का निर्माण होता है, उस प्रक्रिया को उत्क्रांती कहते है । ", ప్రకృతి వరణానికి ప్రతిస్పందనగా సజీవులలోని ఏదైనా వర్గపు ప్రత్యేక లక్షణాలలో అనేక తరాల వరకు మార్పులు జరిగే ప్రక్రియలవల్ల చివరకు కొత్త జీవజాతులు ఉత్పత్తియగును.ఈ ప్రక్రియను 'పరిణామం' అంటారు.
"करीब-करीब साड़े तीन अरब वर्षपूर्व  पृथ्वी पर किसी भी प्रकार के सजीवोंंं का अस्तित्व इंटरनेट की सहायता से ग्रह, तारों की निर्मिति के नहींं था । ", సుమారు మూడున్నర కోట్ల సంవత్సరాలకు పూర్వం భూమిౖపె ఏరకపు జీవం అస్తిత్వంలో లేదు. అంతర్జాలం సహాయంతో గ్రహాల నిర్మితి లేదు.
प्रारंभ में अत्यंत सरल-सरल तत्त्व रहे होंगेंऔर संदर्भ में होनेवाला प्रचंड़ विस्फोट  के उनसे जैविक तथा अजैविक प्रकार के सरल-सरल यौगिक सिद्धांत के विषय में अधिक जानकारी प्राप्त कर अपनी बने होंगे । , ప్రారంభంలో అతి సాధారణ మూలకాలుండేవి. సందర్భంలోని మహావిస్ఫోటన  సిద్థాంతం గురించి అధిక సమాచారాన్ని సేకరించి మీ తరగతిలో ప్రదర్శించండి. .
"सूक्ष्म एक कोशिकीय अमीबा, उत्क्रांती का सिद्‌धांत  इस सिद्‌धांतानुसार प्रथम सजीव पदार्थ  पॅरामिशियम से लेकर महाकाय देवमछली तक उनका विस्तार दिखाई देता है । ", పరిణామ సిద్ధాంతం
ये सभी बदलाव धीरे-धीरे और क्रमवार हो रहे थे । ," భారత్, ౖచెనా, రోమన్, ్‌గీక్ ఇలా అందరి సంస్క ృతిలో సృష్టి నిర్మాణం గురించి లోౖతెన ఆలోచనలు జరిగినట్లు కన్పిస్తుంది (గహాలు, నక్షత్రాలు, పంచభూతాలు, సజీవ సృష్టి మొదలగు విషయంగా వివిధ రకాల సమాచారం, ఆయా సంస్కతుల కావ్యం, కథ మరియు గ్రంధరూపంలో ."
अतिप्राचीन काल से मानव को इस विकास की समयावधी लगभग 300 करोड़़ वर्ष की इस पृथ्वी पर सजीवोंंं का निर्माण कैसे हुआ एवं उनमें इतनी है । ," ఈరోజు భూమితలౖంపె కోటిౖపెన మొక్కలు మరియు పరిణామ సిద్ధాంతం  జంతువుల జాతులు ఉన్నవి, వాటిలో ఆకారం, సంక్లిష్టత ఈ సిద్ధాంతం ప్రకారం వెుదటి సజీవ పదార్థం వంటి వైవిధ్యాలు ఉన్నవి ."
"सजीवाें में बदलाव तथा विकास यह सर्वव्यापी, और विविधता कहाँ से आई होगी इस विषय में उत्सुकता है । ", జంతువులలో సూక్ష్మ ఏకకణ  భూమిౖపె గల సముద్రంలో ఏర్పడింది .
"सूक्ष्मजैवीक प्रदूषण नियंत्रण  बढ़ती हुई जनसंख्या के साथ-साथ ठोस कचरा, निष्कासित जल, विभिन्न प्रदूषक ये घटक भी बढ़ते जाते है । "," సూక్ష్మజీవ సంబంధ కాలుష్య నియంత్రణ  పెరుగుతున్న జనాభాతో పాటు ఘనచెత్త, మురికినీరు, వివిధ కాలుష్య పదార్థ ఘటకాలు కూడా పెరుగుతూ ఉంటాయి."
3. सूखे कचरे का निपटाए करने की सबसे उचित पद्धति बताइए ? भूमिभरण स्थल  शहरों में इकट्ठ‌ ा हुए कचरा विघटनशील कचरे को इस पद्धति के लिए उपयोग में लाया जाता है । , 3 .పొడి చెత్త నాశనం చేయడానికి అన్నింటిలో కెల్లా సరిౖయెన పద్ధతిని చెప్పండి?. భూమిని నింపే స్థలాలు  పట్టణంలో ప్రోగు అయ్యే నేలలో కలిసిపోయె చెత్తను ఈ పద్ధతి కొరకు ఉపయోగిస్తారు.
दाब देकर संपिड़ीत किया हुआ कचरा  तैयार किए हुए गड़्‌ढे़ में ड़ाला जाता है । , సంపీడిత జమచేసిన చెత్త ను తయారు చేసిన కందకాలలో వేస్తారు.
कचरा और मिट्‌टी  के सूक्ष्मजीव कचरे का विघटन करते है । , చెత్త మరియు మట్టి లోని సూక్ష్మజీవులు చెత్తను విచ్ఛిన్నం చేస్తాయి.
इस विधि को करने के लाभ बताइए ? घरेलू गंदे पानी का व्‍यवस्‍थापन  गाँवो के प्रत्येक घर का गंदा पानी पासवाले जमीन में या तो बायोगॅस संयंत्र में छोड़ा जाता है । , ఈ కృత్యంచేయడం వల్ల కలిగే లాభాలు చెప్పండి. మురికి నీటి నిర్వహణ  గ్రామాలలో ప్రతి ఇంటిలోని మురికినీరు భూమిలోకి లేక బయోగ్యాస్ ప్లాంటులోకి పంపిస్తారు.
फिनॉल आक्सीड़ायझींग जीवाणु ये गंदे जल में स्थित मानवनिर्मित रसायनों का  विघटन करते है । , ఫీనాల్ ఆక్సీడైజింగ్ బాక్టీరియాలు మురికి నీటిలోని మానవ నిర్మిత  రసాయనాలను విచ్ఛిన్నం చేస్తాయి.
अ. अचानक घटित होनेवाले परिवर्तन के पीछे का कार्यकारण भाव ह्युगो द ऱ्व्हीस इनके .............. सिद्ध‌ ांत के कारण मालूम हुआ । ,  అ) అకస్మాత్తుగా జరిగే మార్పుల వెనుక కారణాలు హ్యుగో ద వ్రీస్ యొక్క...... అవగతౖమెనవి.
अ. उत्क्रांती में आनुवंशिक परिवर्तन किस प्रकार निर्भर होते है ? आ. जटिल  प्रथिनों के निर्माण की प्रक्रिया स्पष्ट कीजिए । , అ) పరిణామంలో అనువంశిక మార్పులు ఎలా కారణభూతమవుతాయి?ఆ) నిదానంగా మాంసపు కృత్తుల నిర్మితి జరిగే ప్ర‌కియను వివరించుము.
"जानकारी प्राप्त कीजिए भारत के कुछ प्रमुख पवन विद्‌युत निर्मिती केन्द्र व उनकी क्षमता के बारे में जानकारी प्राप्त कीजिए और उनके स्थान, राज्य व निर्मिती क्षमता  इस स्वरूप में सारणी तैयार कीजिए । "," సమాచారం సేకరించండి. భారతదేశంలోని కొన్ని ముఖ్యౖమెన పవన - విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు మరియు వాటి సామర్థ్యాల గురించి వివరాలు సేకరించండి. వాటి స్థానాలు, రాష్ట్రాలు, సామర్థ్యం మరియు ఉత్పత్తి సామర్థ్యం స్వరూపంలో పట్టిక తయారుచేయండి."
सौर ऊर्जापर  आधारित विद्‌युत केंद्र सूर्यकिरणों में समाविष्ट प्रकाशीय ऊर्जा के उपयोग से दो प्रकार से विद्‌युत ऊर्जा का निर्माण किया जा सकता है । , సౌరశక్తి  పై ఆధారపడిన విద్యుత్ కేంద్రం సూర్యకిరణాలలో గల కాంతి శక్తిని ఉపయోగించి రెండు రకాలు విద్యుత్ శక్తులను ఉత్పత్తి చేయవచ్చును.
सौर विद्‌युत सेल  सूर्य की किरणों की प्रकाशीय ऊर्जा का सीधे विद्‌युत-ऊर्जा में रुपांतरण करता है । , సౌరవిద్యుత్ ఘటం  సూర్యకిరణాలలోని కాంతి శక్తిని నేరుగా విద్యుత్ శక్తిగా రూపాంతరం చేస్తుంది .
सौर विद्‌युत सेल  सौर विद्‌युत सेल सूर्य की किरणाें की प्रकाशीय ऊर्जा का रूपांतरण सीधे विद्य‌ ुत ऊर्जा में करते हैं । , సౌర విద్యుత్ ఘటం  సౌరవిద్యుత్ ఘటం సూర్యకిరణాలలోని కాంతి శక్తిని నేరుగా విద్యుత్ శక్తిగా రూపాంతరం చేస్తుంది.
इस प्रक्रिया को ‘फोटो व्होल्टाईक परिणाम’  कहते हैं । , ఈ ప్రక్రియను 'ఫోటోవోల్టాయిక్ ఫలితం'  అని అంటారు.
इस प्रकार के ऊर्जा रूपांतरण से प्राप्त होनेवाली विद्‌युत शक्ति यह दिष्ट  शक्ति के रुप में ऊपलब्ध होती है । , ఈ రకౖమెన శక్తి రూపాంతరం ద్వారా లభించే విద్యుత్ శక్తి అనేది ఏకముక  శక్తి స్వరూపంలో లభ్యమవుతుంది.
सौर विद्य‌ ुत सेल अर्धवाहक  इस विशिष्ट प्रकार के पदार्थ से  बने होेते हैं । , ఈ సౌర విద్యుత్ ఘటం అర్థవాహక  యను ప్రత్యేక రకౖమెన పదార్థంతో  తయారు చేయబడుతుంది.
सिलिकॉन के एक सौर विद्‌युत सेल का क्षेत्रफल 100 cm2 हो तो एक सौर सेल से करीब 3 A  इतनी विद्‌युतधारा और 0.5 V इतना विभवांतर प्राप्त होता हैं । , ఒక సిలికాన్ సౌర ఘటం వైశాల్యం 100 cm2 ఉన్నచో .ఒక సౌరఘటం ద్వారా సుమారు 3 A  అంత విద్యుత్ ప్రవాహం మరియు 0 .5 V అంత విభవాంతరం లభిస్తుంది.
फोटो व्होल्टाईक परिणाम सूर्य की किरणाें की प्रकाशीय ऊर्जा । , ఫోటో వోల్టాయిక్ ఫలితం సూర్యకిరణాలలోని కాంతి శక్తి ఏకముక విద్యుత్ శక్తి  56 .
"वैज्ञानिकों का परिचय ग्लुकोज-विघटन  इस प्रक्रिया की खोज गुस्ताव्ह एम्ब्ड़ेन, ओट्टो में यरहाफ आैर जेकब पार्नास इन तीनों वैज्ञानिको और उनके सहकर्मियों ने मिलकर की । "," శాస్త్రజ్ఞుని పరిచయం. గ్లూకోజ్-విఘటనం  ప్ర‌క్రియను గుస్తావ్ ఎంబ్డేన్, ఓట్టోమేయర్‌హాఫ్ మరియు జెకబ్ పార్నాస్ అనుముగ్గురు శాస్త్రవేత్తలు మరియు ఇతర సహచరులు కలిసి పరిశోధించారు."
इसलिए ग्लायकोलायसिस अभिक्रिया को एम्ब्ड़ेन- में यरहाफ- पार्नास पाथ-वे’  भी कहते हैं । , అందువలన గ్లైకాలిసిస్ ప్ర‌క్రియను 'ఎంబ్డెన్-మేయర్‌హాఫ్-పార్నాస్-వే'  అని కూడా అంటారు.
"सर हेन्झ क्रेब्‍ज  कार्बोज पदार्थ, स्निग्ध पदार्थ और प्रथिनों का विभिन्न सजीवोंंं में / कोशिकाओं में होनेवाला अनॉक्सीश्वसन आक्सीश्वसन करके ऊर्जा प्राप्त करने की अभिक्रिया स्निग्ध पदार्थ । "," సర్ హెన్జ్ కెబ్జ్ . కార్బోౖహెడ్రేట్లు, ‌క్రొవ్వుపదార్థాలు మరియు మాంసకృత్తులతో వాయుశ్వాస‌క్రియజరిపి శక్తిని పొందే ప్రక్ర్రియ. వివిధ సజీవులలో/కణాలలో జరిగే అవాయుశ్వాస‌క్రియ."
ग्लुकोज का विघटन  । , గ్లూకోజ్-విఘటనం .
ग्लुकोज विघटन  पायरूविक अम्ल । , గ్లూకోజ్-విఘటనం . పైరూవిక్ ఆమ్లాలు.
अनाॅक्सीश्वसन से ग्लुकोज-विघटन  और किण्वन  ऐसे दो चरण होते हैं । , అవాయుశ్వాసక్రియలో గ్లూకోజ్-విఘటనం మరియు కిణ్వనం  అను రెండు దశలు ఉంటాయి.
इस अभिक्रिया में ग्लूकोज-विघटन से बने पायरुविक अम्ल का कुछ प्रकिण्वों की सहायता से अन्य कार्बनिक अम्लों में या अल्कोहल  में रूपांतरण किया जाता है । , ఈ ప్రక్రియలో గ్లూకోజ్-విఘటనం నుంచి తయారైన పైరూవికామ్లం కొన్ని ఎంజైముల సహాయంతో ఇతర కర్బన ఆమ్లాలు లేక ఆల్కహాల్ లుగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
इसी को किण्वन  कहते हैं । , దీనినే కిణ్వనం  అంటారు.
उसी प्रकार से हम व्यायाम  करते समय हमारी मांसपेशियाँ  अनॉक्सीश्वसन करती हैं । , అలాగే మనం వ్యాయామం చేస్తున్నప్పుడు మన మాంసకణాలు  అవాయుశ్వాస క్రియను జరుపుతాయి
विषय वस्तु के बारे में स्पष्टीकरण देते समय ‘आओ करके देख’ें  तथा ‘करें और देखें’ इन दो कृतियों का उपयोग पाठ्‌यपुस्तक में प्रमुख रुप से किया गया है । , విషయానికి సంబంధించి వివరణ ఇచ్చునప్పుడు 'చేసి చూడు' లేక  'చేసి చూద్దాం' ఈరెండురకాల కృత్యాలనుపాఠ్యపుస్తకంలోఉపయోగించుటకు ముఖ్యంగా ఇవ్వబడినవి.
"पाठ्‌यांश और पूर्वज्ञान के एकत्रित अनुप्रयोग के लिए ‘थोड़ा सोचिए’, ‘इसे सदैव ध्यान में रखिए’ के माध्यम से विद्‌यार्थियों के लिए कुछ महत्त्वपूर्ण सूचनाएँ या आदर्श मूल्य दिए गए है । 13. ‘खोजिए’ ‘जानकारी प्राप्त कीजिए’, क्या आप जानते हैं ?’, ‘परिचय वैज्ञानिकों का’ जैसे शीर्षक पाठ्‌यपुस्तक से बाहर की जानकारी की कल्पना करने के लिए, अतिरिक्त जानकारी प्राप्त करने के लिए स्वतंत्र रूप से संदर्भ खोजने की आदत लगने के लिए हैं । 14. यह पाठ्‌यपुस्तक केवल कक्षा में पढ़कर और समझाकर सीखाने के लिए नहीं है, अपितु इसके अनुसार कृती करके विद्‌यार्थियों द्वारा ज्ञान कैसे प्राप्त किया जाए, इसका मार्गदर्शन करने के लिए है । 15.पाठ्‌यपुस्तक का उद्द्येश्य सफल करने लिए कक्षा में अनौपचारिक वातावरण होना चाहिए ।16. अधिक से अधिक विद्‌यार्थियों को चर्चा, प्रयोग और कृती में भाग लेने के लिए प्रोत्साहित कीजिए ।17.विद्‌यार्थियों द्वारा किए उपक्रमों, प्रकल्पों आदि के विषय में कक्षा में प्रतिवेदन प्रस्तुत करना, प्रदर्शनी लगाना, विज्ञान दिवस के साथ विभिन्न महत्त्वपूर्ण दिन मनाना जैसे कार्यक्रमों का आयोजन अवश्य कीजिए । 18. पाठ्‌यपुस्तक में विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी की विषयवस्तु के साथ सूचना एवं संचार प्राैद्योगिकी को समाविष्ट किया गया है 19.विभिन्न संकल्पनाओं का अध्ययन करते समय उनका उपयोग करना आवश्यक होने के कारण उसे अपने मार्गदर्शन के अंतर्गत करवा लीजिए ।","పాఠాలు మరియు ముందస్తు జ్ఞానం యొక్క సేకరించిన అనువర్తనం కోసం 'కొంచెం ఆలోచించండి', 'దీన్ని గుర్తుంచుకోండి' ద్వారా విద్యార్థులకు కొన్ని ముఖ్యమైన సమాచారం లేదా ఆదర్శ విలువలు ఇవ్వబడ్డాయి. 13. 'సమాచారాన్ని కనుగొనండి' అనే పాఠ్య పుస్తకం వెలుపల సమాచారాన్ని కనుగొనడం, మీకు తెలుసా? ',' శాస్త్రవేత్తలను పరిచయం చేయడం ', అదనపు సమాచారం పొందడానికి స్వతంత్రంగా సూచనలు కనుగొనడం అలవాటు చేసుకోవడం. 14. ఈ పాఠ్య పుస్తకం తరగతి గదిలో చదవడం మరియు వివరించడం ద్వారా బోధించడమే కాదు, దాని ప్రకారం పని చేయడం ద్వారా జ్ఞానాన్ని ఎలా పొందాలో విద్యార్థులకు మార్గనిర్దేశం చేస్తుంది. 15. పాఠ్య పుస్తకం యొక్క లక్ష్యాన్ని సాధించడానికి, తరగతి గదికి అనధికారిక వాతావరణం ఉండాలి. 16. చర్చ, ప్రయోగాలు మరియు పనిలో పాల్గొనడానికి ఎక్కువ మంది విద్యార్థులను ప్రోత్సహించండి. 17) తరగతి, ప్రదర్శన, సైన్స్ డేతో వివిధ ముఖ్యమైన రోజులను జరుపుకోవడం, విద్యార్థులు చేసే కార్యక్రమాలు, ప్రాజెక్టులు మొదలైన వాటి గురించి ప్రదర్శించడం. 18. పాఠ్యపుస్తకం సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ యొక్క విషయాలతో సమాచార మరియు సమాచార సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని వర్తిస్తుంది. 19. వివిధ అంశాలను అధ్యయనం చేస్తున్నప్పుడు, వాటిని అధ్యయనం చేసేటప్పుడు ఉపయోగించడం మరియు వాటిని మీ మార్గదర్శకత్వంలో పొందడం అవసరం."
मृदा का जैविक अंश ह्युमस  के निर्माण से भूमी के ऊपरी स्तर का निर्माण होता है । , హ్యూమస్ మట్టి  నిర్మితి వల్ల అవసరౖమెన నేలౖపె పొర తయారవుతుంది.
"केंचूएँ, फफूंदी के कारण जमीन से अनेक आवश्यक घटक  फसलों के लिए उपलब्ध हो सकते है । "," వానపాములు, శిలీంధ్రాల వలన నేలలోని అనేక ఆవశ్యక ఘటకాలు  పంటల కొరకు ఉపయోగపడవచ్చును."
"कीटनाशक  वनस्पतियों एवं फसलों की प्राकृतिक रोगप्रतिकारक क्षमता, रोगो के प्रभाव को नष्ट कर सकती है पर कीटनाशकों के उपयोग पर कोई भी प्रतीबंध नहीं होता है । "," కీటక నాశినులు  మొక్కలు అలాగే పంటల సహజ రోగనిరోధక శక్తి, రోగ ఉత్పత్తిని నిరోధించవచ్చును. కాని, కీటకనాశనుల వాడకౖంపె మాత్రం ఎలాంటి అవాంతరాలుండవు."
यह जहर पानी और खाद्‌यान्न के द्वारा भोजनजाल मे फैलता है जिससे जैविक विषवृद्धी  होती है । , ఈ విషం నీరు మరియు ఆహారం ద్వారా ఆహారజాలకంలోకి వ్యాపిస్తాయి. అందువల్ల జీవ సంబంధ విషవృద్ధి  అవుతుంది.
जैविक खेती  पेंड़ । , సేంద్రియ వ్యవసాయం . తెలికపిండి.
आजकल जैविक खेती और जैविक उत्पाद  मानो पासवर्ड ही बन गया है । , ప్రస్తుతం సేంద్రియ వ్యవసాయం మరియు సేంద్రియ ఉత్పత్తులు  అనేవి అంతట వ్యాపించిన పదౖమెంది .
8.12 मधुमक्खि का पालन मधु मक्षिका पालन  आपने मधुमक्खियों के छत्ते देखे होंगे । , 8.12. తేనేటీగల పెంపకం : మనం తేనేటీగల తేనెతెట్టను చూశాం.
ऐसे छत्तों को निकालने की बहुत ही गलत विधि अर्थात मधुमक्खियों को जलती मशालों का धुआँ करके भगाना और बाद में छत्ते के टुकड़े करके उसे निकालना । , ఇలా తేనెతెట్టలను తీసె అతి చెడ్డ పద్ధతి అనగా తేనెటీగలను వెలిగే బ్యాటరీల  పొగను పంపి తేనెటీగలను వెళ్ళ గొట్టిన తర్వాత తేనె తెట్టను ముక్కలు చేసి తీసుకొనుట.
देहगुहा देहगुहा  बहिर्जननस्तर शरीरभित्‍तिका और आंतरिक अवयव इन दोनों के बीच पाए जाने वाले रिक्त जगह को देहगुहा  कहते है । , శరీర కుహరం  శరీర కుహరం శరీరం మరియు లోపలి అవయవాల మధ్య ఉన్న బాహ్యస్తరం ఖాళీప్రదేశాన్ని శరీరకుహరం అంటారు.
बहुकोशिकीय प्राणियों मे भ्रूण अवस्था में वृद्धी के दरम्यान मध्यस्तर अंतर्जननस्तर मध्यस्तर  से या आँतो से देहगुहा बनती हैं । , బహుకణ జంతువుల పిండాభివృద్ధి సమయంలో మధ్యస్తరం  లేక ప్రేగుల మధ్యస్తరం నుంచి శరీరకుహరం తయారవుతుంది.
इस प्रकार बहिर्जननस्तर के प्राणियों को सत्य देहगुहा वाले प्राणी  कहते है । ," ఈ జంతువులను ""నిజౖమెన బాహ్యస్తరం శరీర కుహరం గల జంతువులు''  అంటారు ."
"छिद्रधारी प्राणी, आंतरगुहिन / निड़ारिया  नकली देहगुहा संघ के प्राणी, चपटे कृमी संघवाले प्राणियों के शरीर में देहगुहा नहीं मध्यस्तर होती । "," పొరిఫెరా, సీలెంటిరేటా, ప్లాటిహెల్మింథిస్ వర్గాల శరీరాలలో శరీరకుహరం ఉండదు."
इस प्रकार के प्राणियों को देहगुहाहिन प्राणी  अंतर्जननस्तर कहते है । ," ఇటు వంటి జంతువులను ""శరీరకుహరం మధ్యస్తరం లేని జంతువులు''  అంటారు."
गोलकृमी प्राणी के शरीर में देहगुहा होती है परंतु वह नकली देहगुहा वाले प्राणी ऊपर बताए पद्धती से तैयार नहीं होती इसलिए उसे नकली देहगुहा बहिर्जननस्तर वाले प्राणी कहते हैं । ," ఆస్కెల్మింథిస్ జంతువుల శరీరంలో శరీరకుహరముంటుంది కాని పైన పేర్కొన్న మిధ్యా శరీర కుహరంగల జంతువులు విధంగా తయారైఉండదు. కావున దానిని ""మిధ్యా శరీర కుహరం''  అంటారు ."
मध्यस्तर खंड़ी़भवन  यदि प्राणियों का शरीर छोट-छोटे समान भागों में विभाजित हुआ हो तो इस प्रकार की शरीर रचना को खंड़ी़भवन अंतर्जननस्तर  कहते है । , మధ్యస్తరం ఖండీభవనం  ఒక వేళ జంతువుశరీరం చిన్న-చిన్న సమాన భాగాలుగా విభజించబడితే అటువంటి శరీరాన్ని ఖండీయుత శరీరం  అంటారు .
और प्रत्येक छोटे भाग को देहगुहा हिन प्राणी खंड़  कहते है । , ప్రతి చిన్న భాగాన్ని ఖండితం శరీరకుహరం లేని జంతువులు  అంటారు
(ki , ki
आ. जनुकीय दृष्टि से उन्नत फसले  : बाहर के जनुक को किसी फसल के जनुकीय साँचे मे डालकर प्राप्त किए गए एच्छिक गुणधर्मों की फसलों को जनुकिय दृष्टि से उन्नत फसलें कहते है । , ఆ). జన్యుమార్పిడి పంటలు : బయటి జన్యువును ఒక పంట యొక్క జన్యు సంబంధ సంకరజాతిలో వేసి ఆశించిన లక్షణాలు పొందిన పంటలను 'జన్యు మార్పిడి పంటలు' అంటారు.
गोल्ड़न राईस ः धान की इस प्रजाति में जीवनसत्त्व अ  निर्माण करणेवाले जनुक ड़ाले गये । , గోల్డెన్ రైస్ : ఈ రకపు బియ్యం జాతిలో విటమిన్ 'ఎ' ను ఉత్పత్తి చేసె జన్యువును వేశారు.
अ. चक्रमुखी प्राणीवर्ग  1. इन प्राणियों में जबड़ेरहित चूषक मुख पाया जाता हैं । , అ) గుండ్రని నోరు గల జంతువులు  1. ఇవి దవడలు లేకుండ పీల్చె నోటిని కల్గి ఉంటాయి.
5. ये प्राणी मुख्यतः बाह्य परजीवी  होते हैं । , 5. ఇవి చాలా మట్టుకు బాహ్యపరాన్న జీవులు.
आ. मत्स्य प्राणीवर्ग  1. ये प्राणी शीत रक्तवाले और समुद्रवासी अथवा मीठे जल में पाए जानेवाले जलचर प्राणी हैं । , అ) చేపలు  1. ఇవి సముద్రపు నీరు లేదా మంచినీటిలో నివసించే శీతల రక్తజంతువులు
3. इन्हे तैरने के लिए युगल  अथवा अयुगल  पंख होते हैं । , 3. నీటిలో ఈదడానికి జతలు గల లేదా జతలు లేని వాజాలు ఉంటాయి.
पुच्छ पंख पार्श्वरेखा का उपयोग तैरते समय दिशा बदलने के लिए अग्रपंख होता हैं । , పుచ్ఛవాజం పార్శరేఖ పృష్టవాజం  ఈదేటప్పుడు దిశను మార్చడానికి ఉపయోగపడుతుంది.
"पश्चपंख मुख उदाहरण : रोहु  स्कॉलिओड़ॉ़न, कटीपंख क्लोम छिद्र वक्षपं ख पापलेट, समुद्री घोड़ा़, शार्क, इलेक्ट्रीक-रे, स्टिंग रे आदि । "," ఉదరవాజం,ముఖం, ఉదాహరణలు: సొరచేప, సముద్ర గుర్రం, రోహు, విద్యుత్-రే, స్టింగ్-రే మొదలగునవి."
6.24 मत्स्य प्राणीवर्ग : स्कॉलिओड़ॉ़न इ. उभयचर प्राणीवर्ग  आँख 1. ये प्राणी उनके ड़िंब अवस्था  में ही पानी में रहते नाक कर्णपटल धड़ हैं और जलीय श्वसन करते हैं तो प्रौढा़वस्था में वे पानी तथा जमीन  पर भी रह सकते हैं और जलीय एवं वायवीय मृदु त्वचा श्वसन करते है इसलिए इन्हे उभयचर प्राणी कहते है । ," 6.24 చేపలు : సొరచేప . ఉభయ చరాలు . 1. ఇవి ఢింబక దశలో కేవలం నీటిలో ఉండి జలశ్వాస క్రియను జరుపుతాయి. ప్రౌఢదశలో నీటిలో మరియు నేల మీద ఉంటాయి. జల మరియు వాయు శ్వాస ‌క్రియ జరుపుతాయి. కావున వీటిని పూర్వాంగాలు ""ఉభయచరాలు'' అంటారు."
2. इनमें उपांगो की दो जोड़ियाँ होती है और उँगलियों में नाखून अग्र पाद नहीं होते । , 2. రెండుజతల అంగాలుంటాయి. వేళ్ళకు గోళ్ళు  ఉండవు.
3. इनकी त्वचा पर बाह्यकाल  नहीं होता और त्वचा बहुधा अत्यंत मृदु होकर श्वसन के लिए सदैव नम रखी जाती मेंढ़क पश्च पाद हैं । ," 3. బాహ్యస్థి పంజరం ఉండదు. చర్మం మృదువుగా, ఎల్లప్పుడు తేమగా ఉండి శ్వాస‌ క్రియకు తోడ్పడుతుంది."
ऐसे डिंबो के फलित होने से उससे तैयार होनेवाले बालक दोषयुक्त  पैदा होने की संभावना अधिक होती है । , ఇటువంటి అండకణం ఫలధీకరణం జరిగిన కూడ దాని నుంచి తయారయ్యే శిశువు కొన్ని డౌన్ సిండ్రోమ్‌తో పుట్టే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి.
जिसमें 22 जोड़ियाँ अलिंगी गुणसूत्रों की और एक जोड़ी लिंग गुणसूत्र की होती है । , వాటిలో అలైంగిక  ‌క్ర్రోమోజోములు 22 జతలు మరియు ఒక జత లైంగిక ‌క్ర్రోమోజోములు ఉంటాయి.
अर्थात शुक्रकोशिका अंड़कोशिका  यह कोशिकाएँ अर्धगुणसूत्री  या   विभाजन से विभाजित होती है । , అనగా . ఈ కణాలు క్షయకరణ విభజన ద్వారా విభజన చెందుతాయి.
इसलिए युग्मकाेमें गुणसूत्राें की संख्या अगुणीत  रहती है । , దీనివల్ల సంయోగబీజాలలో ‌క్ర్రోమోజోముల సంఖ్య ఏకస్థితిలో  ఉంటుంది.
अर्थात  शुक्राणु  या  इन दो प्रकारों से तैयार होते   लड़का लड़़ क ी है । , అనగా  శుక్రకణాలు   లేక ఈ రెండు రకాలుగా తయారవుతాయి.అమ్మాయి  అబ్బాయి  అంటారు.
तो अंड़कोशिका  इस एकही प्रकार की होती है । , అండకణం  ఒకే రకం తయారవుతుంది.
विकास और जन्म  अंडनलिका में फलन के बाद तैयार हुए युग्माणू का कई बार अर्धसूत्री विभाजन होता है । , అభివృద్ధి మరియు జననం  స్త్రీ బీజవాహికలో ఫలధీకరణం తర్వాత తయారెన సంయుక్త బీజంలో అనేకసార్లు సమవిభజన జరుగుతుంది.
गर्भाशय में हुई वृद्‌धि के समय भ्रूण को भोजन की आपूर्ती करने के लिए ‘अपरा’  नामक अंग का निर्माण होता है । , గర్భాశయంలో వృద్ధిచెందే సమయంలో పిండానికి అహార పదార్థాలను సరఫరా చేయడానికి జరాయువు  ఉంటుంది.
। , .
पुणे में राष्ट्रीय कोशिका संशोधन संस्थान  और बेंगलूरु में ‘इनस्टेम’  यह 8.1 आकृति संस्थाए बहुत महत्त्वपुर्ण संशोधन कर रही हैं । , పుణెలో జాతీయ కణ పరిశోధన సంస్థ . మరియు బెంగళూరులో ఇన్‌స్టెమ్  8.1 పటంసంస్థ చాలా అమూల్యమైన పరిశోధన చేస్తున్నది.
मूल कोशिका  : बहुकोशिकीय सजीवोंं के शरीर में स्थित यह विशिष्ट प्रकार की कोशिकाएँ है । , మాతృకణాలు/మూలకణాలు : బహుకణ సజీవుల శరీరంలో ఉన్న ప్రత్యేక కణాలు.
उसी प्रकार हमें जख्म होने पर उसे भरने  में इन कोशिकाओं का महत्त्वपूर्ण योगदान होना है । , అలాగే మనకు గాయౖమెతే తిరిగి భర్తీ చేయడానికి  ఈ కణాల పాత్ర చాలా ముఖ్యౖమెనది.
अलैंगिक प्रजनन  युग्माणू का निर्माण किए बिना किसी प्रजाति के एक ही सजीव ने अपने समान नवजात सजीव निर्माण के लिए अपनाई हुई प्रक्रिया को अलैंगिक प्रजनन कहते है । , అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి  సంయోగ బీజాల నిర్మితి లేకుండా ఒక జాతిలోని ఒకే జీవి అవలంబించిన నవజాత జీవి ఉత్పత్తి ప్ర‌క్రియను 'అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి' అంటారు .
दो भिन्न कोशिकाओं  के संयोग के बिना यह प्रजनन होता है । , ఇది రెండు విభిన్న కణాల  సంయోగం లేకుండా జరిగే ప్రత్యుత్పత్తి.
2. महत्त्व के दूरध्वनी क्रमांक ध्यान में रखिए और आवश्यक हो वहाँ पर उपयोग कीजिए । , 2 . ముఖ్యౖమెన దూరధ్వని సంఖ్యను  దృష్టిలో ఉంచుకోండి . దానిని అవసరమైనప్పుడు వాడండి.
आपदाएँ लक्षण । ,"  దొంగతనం, అల్లర్లు, యుద్ధం, అంటువ్యాధి, నీటి ఎద్దడి, మిడుతలదాడి, ఆర్థికమాంద్యం,వరదలు, కరువు). విపత్తు, లక్షణాలు."
आपदाओं का स्वरूप और विस्तार  आपदाओं के विस्तार पर विचार करते समय कुछ महत्त्वपूर्ण बातों को ध्यान में रखना पड़ता है वो इस प्रकार है । , విపత్తు స్వభావం మరియు వ్యాప్తి  విపత్తు వ్యాప్తి గురించి ఆలోచించడానికి కొన్ని ముఖ్యౖమెన అంశాలను ఆలోచనలోకి తీసుకోవలసినవి క్రింది విధంగా ఉంటాయి.
1. आपदा के पहले का समय  2. संकेत समय  3. आपातकालीन काल  4. पुनर्वसन काल  5. प्रतिशोधन का काल  6. पुन: निर्माण का काल  । , 1 .విపత్తు ముందు దశ  2. హెచ్చరిక దశ  3. అత్యవసర దశ  4. పునరావాస దశ  5. పునః ప్రాప్తి దశ  6. పునర్నిర్మాణ దశ .
मानवी जिनोम प्रकल्प  इस विश्व के महत्त्वपूर्ण इंटरनेट मेरा मित्र प्रकल्प के बारे में जानकारी प्राप्त कीजिए । , అంతర్జాలం నా నేస్తం మానవుని జీనోమ్ ప్రాజెక్టు  ప్రపంచంలోని ముఖ్యమైన ప్రాజెక్టు గురించి అధిక సమాచారాన్ని పొందండి.
ii. उपचारात्मक  क्लोनिंग जनुकीय प्रौद्‌योगिकी का उपयोग कर निर्माण केंद्रक विरहित स्त्रीबीज और दूसरे शरीर का कायिक कोशिका का केंद्रक इनमें संयोग से तैयार हुई कोशिका को की जानेवाले कुछ प्रथिन उत्पाद .,"ii. నివారణ క్లోనింగ్ జన్యు సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, జాతి యొక్క కేంద్రకం మరియు శరీరం యొక్క సోమాటిక్ కణాన్ని ఉపయోగించి, అనుకోకుండా కణాలను ఉత్పత్తి చేయడం ద్వారా తయారు చేసిన మొదటి ఉత్పత్తులు."
4. औद्‌योगिक उत्पाद  स्कॉटिश भेड़़ के स्त्रीबीज का केंद्रक निकालकर विभिन्न औद्य‌ ोगिक रसायन कम खर्चीली प्रक्रियाओं उसकी जगह ‘फिन ड़ॉर्सेट’ प्रजाति की भेड़़ के द्वारा निर्माण कर सकते है । , పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు  స్కాటిష్ గొర్రె స్తీసంయోగ బీజంలోని కేంద్రకాన్ని తీసి దాని స్థానంలో 'ఫిన్ డార్సెట్' జాతి గొర్రె యొక్క స్తననకణంలో కేంద్రకాన్నివేసినారు.వివిధ పారిశ్రామికరసాయనాలను తక్కువ ఖర్చుతో కూడిన ప్రక్రియల ద్వారా ఉత్పత్తి చేస్తారు.
"ऐसा निष्कासित जल नदीयो जैसे प्राकृतिक जलस्त्रोतों में प्रवाहित करने से कार्बनिक द्रव्यों का आक्सीड़ीकरण होता है, जिससे नदी के पानी में घुलनशील आक्सिजन उपयोग में लाने से उसकी मात्रा कम हो जाती है इस पर उपाय यह है की, सूक्ष्मजैव प्रौद्य‌ ोगिकी सहायता से निष्कासित जल के कार्बनिक घटकों का पहले ही आक्सीड़ीकरण करके ऐसा प्रक्रिया किया हुआ निष्कासित जल ड़ॉली  नदीयों में छोड़ा जाना चहिए । ", ఇలా మురికి నీటిని నదులవంటి సహజ వనరులలోకి వదులుతే సేంద్రియ పదార్థాల ఆక్సీకరణం జరుగుతుంది. మరియు దాని వల్ల నదుల నీటిలో కరిగియున్న ఆక్సిజన్‌ను వాడుటవలన అది తగ్గిపోతుంది. దాని ప్రతికూల ప్రభావం నీటిలోని జీవ సృష్టౖిపె పడుతుంది. దీనిౖపె ఉపాయంగా సూక్ష్మజీవ సాంకేతిక జ్ఞానం సహాయంతో మురికి నీటిలోని సేంద్రియ పదార్థాలను ముందే ఆక్సీకరణంచేస్తారు. ఇలా ప్రక్రియ చేసిన తర్వాత మురికి నీటిని నదులలో విడుదల చేస్తారు. డాలీ .
राज्य क्षमता  ......... .......... ......... .......... ......... .......... ......... .......... 5.10 केंद्रकीय विखंड़न  वाष्प निर्मिती यंत्र पानी की वाष्प । , రాష్ట్రం ఉత్పత్తి సామర్థ్యం  ........................ 5.10 కేంద్రక విచ్ఛిత్తి .
ऐसे पदार्थ  का निष्कासन कैसे किया जाए यह वैज्ञानिकों के समक्ष एक जटिल प्रश्न है । , ఇలాంటి పదార్థాల ను ఎలా తొలగించాలనేది శాస్త్రజ్ఞుల ఎదుట నిలిచిన జటిలౖమెన ప్రశ్న.
प्रथमोपचार और आपत्कालीन कृती पिछली कक्षा में आपने आपदाओं में जख्मी होने के पश्चात कौन-कौन से प्रथमोपचार करने है इनकी जानकारी ली है । , ప్రథమ చికిత్స మరియు అత్యవసరస్థాయి కృత్యాలు  గత తరగతిలో మీరు విపత్తులో గాయపడిన తర్వాత ఏఏ ప్రథమ చికిత్సలు చేస్తారో దాని సమాచారం తెలుసుకున్నారు.
ठिकाण राज्य निर्मिती क्षमता विंध्यनगर मध्य प्रदेश 4760 मुन्द्रा गुजरात 4620 मुन्द्रा गुजरात 4000 तमनार छत्तीसगढ 3400 चंद्रपूर महाराष्ट्र 3340 । ," ప్రదేశం రాష్ట్రం ఉత్పత్తి సామర్థ్యం  వింధ్య నగర్ మధ్యప్రదేశ్ 4760, ముంద్రా గుజరాత్ 4620, ముంద్రా గుజరాత్ 4000, తమ్‌నార్ ఛత్తీస్‌గఢ్ 3400, చంద్రపూర్ మహారాష్ట్ర 3340."
लेकिन यहॉ यूरनि े यम या प्लूटोनियम जैसे परमाणूओं के विखंड़न  से निर्माण होनेवाली ऊष्मा ऊर्जा का उपयोग पानी से उच्च तापमान की और दाब की वाष्प निर्माण करने के लिए किया जाता है । ," కాని, ఇక్కడ యురేనియం లేదా ప్లూటోనియం వంటి పరమాణవుల కేంద్రాల విచ్ఛిత్తి ద్వారా ఉత్పత్తి అయిన ఉష్ణశక్తిని నీటికి అత్యంత ఉష్ణోగ్రత నిచ్చుటకు, మరియు పీడనం గల ఆవిరిని తయారు చేయుటకు ఉపయోగిస్తారు."
क्रमशः होनेवाले ऊर्जा के इस रूपांतरण को निम्नलिखित प्रवाह आकृति द्वारा दर्शाया गया हैं । , దశలవారిగా జరిగే ఈ శక్తి రూపాంతరం కూడా క్రింది పటంలో  చూపబడినది.
बताइए तो ! परमाणु विखंड़न की प्रक्रिया कैसे होती है? युरेनियम-235 इस परमाणु पर न्युट्रॉन का प्रहार करने पर उसका रूपांतर युरनि े यम-236 इस समस्थानिक में होता है । , చెప్పుకోండి చూద్దాం! పరమాణు విచ్ఛిత్తి  ప్రక్రియ ఎలా జరుగుతుంది? యురేనియం-235 పరమాణువుపై న్యూట్రాన్‌తో తాడనం చేసినప్పుడు అది యురేనియం-236 ఐసోటోప్‌గా  రూపాంతరం చెందును.
इसके लिए वनस्पतियों का उपयोग किया गया हो तो उसे Phyto-remediation कहते हैं । , దీని కొరకు మొక్కలను ఉపయోగించడాన్ని పైటో రిమీడియోషన్'  అంటారు.
* टेरिस व्हिटाटा  यह फर्न प्रजाति की वनस्पती जमीन से आर्सेनिक धातु काे अवशोषित कर लेती है । , *టెరిస్ విటాటా  అనెడి ఫెర్న్ జాతి మొక్క నేలలోని అర్సెనిక్ లోహాన్ని శోషిస్తుంది.
* ड़िईनोकोकस रेड़िओड़रन्स  ये जीवाणु सबसे अधिक रेड़ियोधर्मीय प्रतिकारक सजीव है । , డిఈనోకోకస్ రేడియోడరన్స్  బాక్టీరియా అత్యధిక రేడియోధార్మిక నిరోధక జీవి.
7. ड़ी.एन.ए. फिंगरप्रिंटिंग  : जिस प्रकार किसी इन्सान की उंगलियों के निशान एकही होते है उसी प्रकार प्रत्येक व्यक्ती के ड़ी.एन.ए. का गठण  भी एकमेव होता है इसीलिए किसी भी व्यक्ती के ड़ी.एन.ए.से उस व्यक्ती की पहचान कर पाना संभव होता है इस पद्धती को डी.एन.ए. फिंगरप्रिंट कहते है । , 7 .డి.ఎన్.ఎ. ఫింగర్‌ప్రింటింగ్ : ఏ విధంగాౖనెతే ఒక వ్యక్తి వేళ్ళ ప్రింట్స్ ఒకే విధంగా ఉంటాయో అదే మాదిరిగా ప్రతి వ్యక్తి యొక్క డి.ఎన్ఎ. యొక్క డి.ఎన్.ఎ క్రమం‌  ఒకటే ఉంటుంది. దాని వల్ల వ్యక్తిలోని అందుబాటులోనున్న డి.ఎన్.ఎ. బట్టి ఆ వ్యక్తిని గుర్తించడం సాధ్యమవుతుంది. ఈపద్ధతిని డి.ఎన్.ఎ ఫింగర్‌ప్రింట్ అంటారు.
इस तकनीक का उपयोग न्यायिक विज्ञान  में किया जाता हैं । , ఈ పద్ధతిని నేరస్తుల ఫొరెన్సిక్ సైన్స్  లో వాడుతారు.
कृषी विकास के महत्त्वपूर्ण सोपान हरितक्रांती  बीसवीं सदी के प्रारंभ से ही जनसंख्या भस्मासुर का असर दिखाई देने लगा था । , వ్యవసాయరంగంలో ముఖ్యౖమెనదశలు హరిత విప్లవం  20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలోనే జనాభా పెరుగుదల భస్మాసురిన్ని తెలుసుకొన్నారు.
हरितक्रांती में ड़ॉ. नॉर्मन बोर्लोग  और ड़ॉ. एम.एस. स्वामिनाथन  इनका योगदान इसके लिए काफी मूल्यवान है । , హరిత విప్లవంలో డా॥ నార్మన్ బోర్లోగ్  మరియు డా॥ ఎస్ ఎస్ స్వామినాథన్ ల సేవ దీని కొరకు చాలా అమూల్యమైనది .
प्रत्येक अमिनो अम्लोंं के लिए पाया जानेवाला संकेत  तीन न्युक्लीओटाइड़ के समुच्चय के स्वरूप में होता है । , ప్రతి అౖమెనోఆమ్లపుకొరకు ఉన్న సంకేతంలో  మూడు న్యూక్లియోటైడ్లు జతలుగా ఉంటాయి.
इस क्रिया को रायबोझोम भाषांतरण  कहते हैं । , ఈ ప్రక్రి యను అనువాదం  అంటారు.
"इस दरम्यान प्रारंभिक कोड़ॉन रायबोझोम m-RNA के एक सिरे से दूसरे सिरे तक एक-एक ट्रिप्लेट कोड़ॉन के अंतर में सरकता है, इस mRNA क्रिया को स्थानांतरण  कहते हैं । ", ఈ సమయంలో రైబోజోమ్ m-RNAలోని ఒక కొన నుంచి రెండో కొనకు ఒక్కొక్క ట్రిప్లెట్ కోడాన్ లోపల స్థలాంతరం చెందుతుంది.ఈ ప్ర‌కియను స్థానాంతరణం  అంటారు.
"जनुक का कोई न्युक्लीओटाइड़ अचानक अपनी जगह बदलता है, इस 1.3 उत्परिवर्तन कारण जो छोटा सा परिवर्तन होता है, वह परिवर्तन अर्थात उत्परिवर्तन  है । ", జన్యువులలోని ఏదైనా న్యూక్లియోటైడ్ అకస్మాత్తుగా దాని స్థానాన్ని మార్చుకుంటుంది. దీనివల్ల ఏదైనా ఒక చిన్నమార్పు జరుగుతుంది. ఈ మార్పునే ఉత్పరివర్తనం  అంటారు.
प्राणी जगत में वर्गीकरण की नई पद्धति : उपयोगी आधारभूत मुद्दे : अ. रचनात्मक संगठन  प्राणियों का शरीर कोशिकाओं से तैयार हुआ हैं । , జంతువుల వర్గీకరణంలో నూతన పద్ధతి: ఉపయోగించిన మౌళిక అంశాలు అ) నిర్మాణాత్మక స్థాయి జంతువుల శరీరం కణాలతో తయారవుతుంది.
एक कोशिकीय प्राणियों के शरीर का संगठन जीवद्रव्य-स्तर  इस प्रकार का होता है । , ఏకకణ జంతువుల శరీర వ్యవస్థీకరణ జీవపదార్థ-స్థాయి' రకానికి చెందినది .
बहुकोशिकीय प्राणियों में अनेक कोशिकाएँ होते हुए भी ऊतक तैयार नहीं हुए होंगे तो ऐसे प्राणियों का शरीर कोशिका स्तर   संगठन दर्शाता है । , కణాలు ఉండి కణజాలం తయారుకాకపోతే ఇలాంటి జంతువుల శరీరం 'కణస్థాయి'  వ్యవస్థీకరణను ప్రదర్శిస్తుంది
यह प्रकार कोशिकाऊतक स्तर संगठन  होता है । , ఈ రకపు 'కణం-కణజాల స్థాయి వ్యవస్థీకరణ'  ఉంటుంది
चपटे कृमी प्राणियों में ऊतक-अवयव स्तर-संगठन  पाया जाता है । , ప్లాటిహెల్మింథిస్‌లో 'కణజాలం - అవయవస్థాయి వ్యవస్థీకరణ'  ఉంటుంది .
6.4 जीवद्रव्य स्तर संघटन पाणी बाहर निकलनेका मार्ग  कंटीका अमिबोसाइट आस्टियम अजैविक भाग सायकॉन । ," 6.4 జీవపధార్ధస్థాయి వ్యవస్థీకరణ నీరు బయటకి వెళ్ళేమార్గం  , కంటకాలు, అమీబోసైట్, ఆస్టీయా, నిర్జీవభాగం, సైకన్."
वैश्विक तापमान वृद्‌धि यह इसका उदाहरण है । , భూతాపం  పెరుగుదల అనేది దానికి సంబంధించిన ఉదాహరణయే .
जीवाश्म ईंधनों के अपूर्ण ज्वलन से निर्माण होनेवाले धुँए के कण  हवा को प्रदूषित करते हैं । , శిలాజ ఇంధనాలు అసంపూర్ణంగా మండుటవలన మసికణాలు  గాలిని కాలుష్యం చేస్తాయి.
"2. कोयला, खनिज तेल  आैर प्राकृतिक गैस  ये सभी जीवाश्म ईंधन  निर्मित होने के लिए लाखों वर्ष लगते हैं इसके अलावा भूगर्भ में उनके भंडार सीमित हैं । "," 2. బొగ్గు, ఖనిజౖతెలం  మరియు సహజవాయువు  మొదలగు శిలాజ ఇంధనాలన్ని తయారగుటకు లక్షల సంవత్సరాలు పట్టింది."
जलविद्‌युत ऊर्जा  बहते हुए पानी की गतिज ऊर्जा अथवा संचित पानी की स्थितीज ऊर्जा यह ऊर्जा का एक पारंपारिक स्रोत है । , జలవిద్యుత్ శక్తి  ప్రవహించే నీటిలోని గతిశక్తి లేక నిలువచేసిన నీటిలోని స్థితిశక్తి అనునవి శక్తి యొక్క సంప్రదాయక వనరులు.
स्थितीज ऊर्जायुक्त पानी का भंड़ार । ,  నీటిలో గల స్థితిశక్తి నిలువ.
सरीसृप प्राणीवर्ग  आँख 1. ये प्राणी उत्क्रांती के क्रमानुसार पूर्णरूपेन भूचर होकर रेंगनेवाले पहले प्राणी हैं । , సరీసృపాలు  నేత్రాలు 1. జంతువుల-పరిణామ క్రమంగా పరిపూర్ణ భూచరాలై పాకే మొదటి జంతువులు.
पूछ शल्कयुक्त त्वचा 2. ये प्राणी शीतरक्त  वाले होते हैं । ," తోక, పొలుసులుగల చర్మం. 2. ఇవి శీతల రక్త  జంతువులు."
उ. पक्षी वर्ग  1. ये कशेरूकास्तंभयुक्त प्राणी पूर्णरूप से वायवीय जीवन के लिए 6.26 सरीसृप प्राणीवर्ग : छिपकली अनुकूल हुए हैं । , పక్షులు 1. ఈ వెన్ను పాము గల జంతువులు పూర్తిగా వాయుజీవనానికి అనుకూలంగా ఉంటాయి. 6.26 సరీసృపాలు: గోడ బల్లి.
गर्दन 4. इनके अग्रपाद  पंखों में रूपांतरित होते हैं । , మెడ. 4. ముందరి కాళ్ళు రెక్కలుగా రూపాంతరం చెందుతాయి.
ऊ.स्तनधारी प्राणीवर्ग  1. दूग्ध स्त्रवित ग्रंथियाँ होना यह स्तनधारी प्राणियों का विशिष्ट गुणधर्म हैं । , క్షీరదాలు 1.పాలను స్రవించే గ్రంధు లను కల్గి ఉండటం క్షీరదాల ప్రత్యేక లక్షణం.
2. ये प्राणी उष्णरक्त  वाले होते हैं । , 2. ఇవి ఉష్ణరక్త  జంతువులు.
5. बाह्यकंकाल बालों में अथवा ऊन  के स्वरूप में होते हैं । , 5. బాహ్యస్థి పంజరం రోమాలు లేక ఉన్నితో  కప్పబడి ఉంటుంది.
3. निम्नलिखित शब्द पहेली हल कीजिए । , క్రింది పదాల చిక్కు ను విడదీయండి.
क्षमता  । , ఉత్పత్తి సామర్థ్యం
"पवन ऊर्जापर  आधारित विद्‌युत निर्मिती बहती हुई हवा में होनेवाली गतिज ऊर्जा को यांत्रिक ऊर्जा में रूपांतरण करके उसके द्वारा पानी खींचना, अनाज पीसना ऐसे कामों में पवन ऊर्जा का उपयोग प्राचीन काल से किया जाता था । "," పవనశక్తి పై  ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి. వీచేగాలిలో గల గతి శక్తి యూంత్రిక శక్తిగా రూపాంతరం చేసి దాని ద్వారా నీటిని వేడి చేయుటకు, విసుర్రాయి విసురుటకు మొదలగు వంటి పనులకు దానిని చాలపూర్వం నుంచియే ఉపయోగిస్తున్నారు."
बहते हुए पवन की गतिज ऊर्जा का रूपांतरण विद्‌युत ऊर्जा में करनेवाले यंत्र को पवनचक्की  कहते हैं । , వీచే గాలిలోని గతి శక్తి విద్యుత్ శక్తిగా రూపాంతరం చేయు యంత్రాన్ని గాలి మర  అంటారు.
इसमें लगे टर्बाइन के पातों से बहती हवा टकराने पर पातें  घूमते हैं । , ఇందులో గల టర్ బైన్ రెక్కలౖపె వీచేగాలి కదిలించగ అవి తిరుగుతాయి.
"टर्बाइन का अक्ष, गति बढ़ानेवाले गिअर बॉक्स  के द्वारा जनित्र जुड़ा होता है । "," టర్ బైన్యొక్క అక్షం, చలనాన్ని పెంచే గేర్ బాక్స్  ద్వారా జనరేటర్‌కు జోడించబడి ఉంటుంది ."
विशिष्ट वेग से बहनेवाली पवन । , గాలిమర రూపురేఖలు క్రిందిపటంలో  చూపబడినవి.
पवन ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केन्द्र में क्रमशः होनेवाला ऊर्जा रूपांतरण नीचे दी गई आकृति  में दर्शाया गया है । , పవన శక్తి ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో దశల వారిగా జరిగే శక్తి రూపాంతరం క్రింది పటంలో చూపబడినది.
5.21 पवन ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केंद्र में ऊर्जा रुपांतर 1 kW से भी कम क्षमता से लेकर 7 MW  तक की क्षमतावाले पवन विद्‌युत निर्मिती यंत्र ऊपलब्ध हैं । , 5.21 పవన శక్తి పై ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలోని శక్తి రూపాంతరం 1 kW కంటే చాలా తక్కువ సామర్థ్యం నుంచి దాదాపు 7 MW  సామర్థ్యం గల పవన శక్తి ఉత్పత్తి చేయు యంత్రం అందుబాటులో ఉంది.
इस कोशिका विभाजन की पद्धती में एक द्विगुणित  कोशिका से चार अगुणित  कोशिका बनती हैं । , ఈ కణ విభజన పద్ధతిలో ఒక ద్వయస్థితి  కణం నుంచి నాలుగు ఏకస్థితిక  కణాలు తయారవుతాయి.
इस कोशिका विभाजन के समय सजातिय  गुणसूत्राेंमें पारगती  होकर जनुकों का पुनःसंयोग  होता है । , ఈ కణవిభజన సమయంలో సమజాతీయ  ‌ క్రోమోజోముల మధ్య వినిమయం  జరిగి జన్యుమల పునః సంయోగం  జరుగుతుంది.
जिससे बनने वाली चारों संतती कोशिकाएँ/ नवजात कोशिकाएँ  जनुकीय दृष्टि से जनक कोशिका से  और एकदूसरे से अलग अलग होती है । , దానివల్ల తయారెన నాలుగు పిల్ల కణాలు/నవజాత కణాలు daughter cells) జన్యుపరంగా జనక కణం  కంటె మరియు ఒక దానినొకటి వేరుగా ఉంటాయి.
2n  कोशिका का क्या अर्थ हैं? n  कोशिका का क्या अर्थ हैं? सजातिय गुणसूत्र किसे कहते हैं? युग्मक कोशिकाएँ 2n होती हैं या n? क्यों? अगुणित कोशिका कैसे बनती है? अगुणित कोशिकाओं का विशिष्ट महत्त्व क्या हैं? । , .
सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी के साथ । , 2n  కణం అనగా నేమి? 2 .
पुस्तक मेरे मित्र । , n  కణం అనగానేమి? 3 .
प्रथमोपचार पेटी  प्रथमोपचार के लिए आवश्यक सामग्री हमारे पास होना आवश्यक होता है । , ప్రథమ చికిత్స కిట్  ప్రథమ చికిత్స కొరకు అవసరమయ్యే పరికరాలు మన దగ్గర ఉండుట అత్యావశ్యకం.
1. भिन्न-भिन्न आकार की बँड़ेड़ पट्‌टियाँ 2. जख्म पर बाँधने के लिए जाली की पट्टी 3. त्रिकोणीय और गोल लपेटने वाले बँड़ेजेस 4. चिकित्सकीय उपचार के लिए उपयोग में लाए जानेवाला कपास 5. रबर के दस्ताने  6. स्वच्छ तथा सूखे कपड़े के टुकड़े 7. साबुन 8. अँटीसेप्टिक  9. सेफ्टी पिनें । , 1.వేర్వేరు పరిమాణాల బ్యాండేజ్ పట్టీలు. 2.గాయాలపై కట్టే జాలీ వంటి పట్టిలు. 3. త్రికోణాకార మరియు గుండ్రంగా చుట్టిన బ్యాండేజెస్. 4.వైద్యచికిత్స కొరకు ఉపయోగించే పత్తి. 5. రబ్బరు గ్లౌజెస్. 6. పరిశుభ్రౖమెన మరియు ఎండిన బట్ట ముక్కలు. 7.సబ్బు 8. ఆంటి సెప్టిక్ . 9.సేప్టి పిన్స్.
10. ब्लेड़ 11. छोटा चिमटा 12. सूई 13. बँड़-एड़  14. छोटी टॉर्च 15. कैंची 16. चिपक पट्टी 17. थर्मामीटर 18. पेट्रोलियम जेली । , 10. బ్లేడ్. 11.చిన్న ఫోర్‌సెప్. 12. సూది. 13. బ్యాండెడ్ 14 . చిన్న టార్చ్. 15.కత్తెర. 16.అతికించే టేప్. 17. థర్మామీటర్. 18. పెట్రోలియం జెల్లీ.
क्या आपके विद्‌यालय में कभी अग्निशमन विभाग के कर्मचारियों द्‌वारा आपदा-प्रबंधन के अंतर्गत प्रात्यक्षिक किया है ? उसमें आपने क्या -क्या देखा ? अभिरूप सराव  मॉक ड़्रिल ये आपदाओं के स्थिती में तुरंत और कम से कम समय में तैयारी करके स्थिती का मापन करने का एक साधन है । ," మీ పాఠశాలలో ఎప్పుౖడెనా అగ్నిమాపకదళ ఉద్యోగులు ఆపత్కాల నిర్వహణలో భాగంగా అభిముఖ సాధన చేశారా? దీనిలో ఏఏ అంశాలు మీరు చూడగల్గుతారు? అభిముఖ సాధన  మాక్ డ్రిల్ అనేది విపత్తు సంభవించిన పరిస్థితులో సంసిద్ధతను వెంటనే, అతి తక్కువ సమయంలో తయారైన స్థితిని కొలిచే ఒక సాధనం."
"अग्निशमन विभाग के जवानों द्वारा ‘आग लगना’, इस आपदा पर आधारित बचाव कार्य का अभिरूप सराव  अनेक विद्य‌ ालयों मे लिया जाता है । ", మంటలు లేవడమనే విపత్తు ఆధారంగా రక్షించే పనిని అగ్నిమాపక దళం జవానుల ద్వారా మాక్‌డ్రిల్‌ను అనేక పాఠశాలలో తీసుకుం టారు.
अभिरूप सराव के उद्देश्य  इंटरनेट मेरा मित्र 1. आपदाओं को दिए गए प्रतिसादों का मूल्यमापन करना । , అభిముఖ సాధన ఉద్ధేశ్యం . అంతర్జాలం నా నేస్తం. 1. విపత్తులో ఇచ్చిన ప్రతిస్పందనను మూల్యమాపనం చేయుట.
यू ट्यूब  से अग्निप्रतिबंधक 3. स्वयं की कार्यक्षमताओं को पहचानना । , యూట్యూబ్  ద్వారా అగ్నిమాపక నిరోధక. 3. స్వంత పని సామర్థ్యాన్ని గుర్తించుట .
इनके निर्माण में क्रमशः रायबोफ्लेविन  निकोटीनामाइड़  का उपयोग किया जाता है । , అవి తయారు కావడానికి వరుసగా రైబోఫ్లెవిన్  నికోటీనౖమెడ్  విటమిన్లు ఉపయోగపడుతాయి.
कोशिका विभाजन : एक आवश्यक जीवन प्रक्रिया  1. हमें जहाँ जख्म होती है उस स्थान के ऊतकों की कोशिओं पर क्या असर होता है? बताइए तो ! 2. जख्म ठीक होते समय उस जगह पर क्या नई कोशिकाओं का निर्माण होता है? 3. क्या फूल तोड़ने से वनस्पतियों को जख्म होती हैं? वे जख्म कैसे भर जाते हैं ? 4.किसी भी सजीव की वृद्‌धि कैसे होती है? क्या उनके शरीर में कोशिकाओं की संख्या बढ़ती है? अगर बढ़ती है तो कैसे? 5.एक सजीव से उसी प्रजाति के दूसरे सजीव का निर्माण कैसे होता है? कोशिका विभाजन यह कोशिका के और सजीवोंंं के अनेक गुणधर्मों में से एक बहुत महत्त्वपूर्ण गुणधर्म है । , కణవిభజన: ఒక ఆవశ్యకౖమెన జీవన ప్ర‌క్రియ 1. మనకు గాయౖమెన స్థలంలో కణజాలంలోని కణాలకు ఏమి జరుగును?2. గాయం మానినప్పుడు కణాలు అక్కడ కొత్తగా తయారవుతాయా? 3.మనం పువ్వులు తెంపినప్పుడు మొక్కలకు గాయాలవు తాయా? ఆ గాయాలు ఎలా మానుతాయి? 4.ఏదైనా సజీవి పెరుగుదల ఎలా జరుగుతుంది? వాటి శరీరంలో కణాల సంఖ్య పెరుగుతుందా? పెరుగుతే ఎలా పెరుగుతుంది?5. ఒక సజీవి నుంచి దాని జాతికి చెందిన ఇతర జీవి ఎలా ఉత్పత్తియగును? కణవిభజన అనునది కణం మరియు సజీవుల అనేక లక్షణాలలో ఒక అతిముఖ్యౖమెన లక్షణం.
"कोशिका विभाजन के मुख्य रूप से दो प्रकार हैं, समसूत्री विभाजन  और अर्धगुणसूत्री विभाजन . समसूत्री विभाजन शरीर की कायिक कोशिका और मूल कोशिकाएँ करती है और अर्धगुणसूत्री विभाजन जनन कोशिकाओं द्वारा होता है । "," కణవిభజన ముఖ్యంగా రెండు రకాలుగా జరుగును. సమవిభజన మరియు క్షయకరణ విభజన. శరీరంలోని దేహకణాలలో మరియు మూల కణాలలో సమవిభజన జరుగుతుంది, కాని క్షయకరణ విభజన లైంగిక కణాలలో జరుగుతుంది."
पानी सौर परावर्तक । ," నీరు, సౌరసంగాహకాలు ."
विश्व में ऊर्जा निर्मिती के लिए उपयोग में लाए जानेवाले ऊर्जा स्त्रोत स्रोत वैश्विक प्रमाण  भारतीय प्रमाण  कोयला 41 60 प्राकृतिक गैस 22 08 जल विद्‌युत 16 14 परमाणु-उर्जा 11 2 पेट्रोलियम 4 0.3 नुतनीकरणक्षम स्रोत  6 15.7 कुल 100 100 । ," ప్రపంచ విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తికి ఉపయోగపడే శక్తి వనరులు వనరులు ప్రపంచ ప్రమాణం  భారతీయ ప్రమాణం  బొగ్గు 41 60 సహజ వాయువు 22 08 జల విద్యుత్తు 16 14 అణుశక్తి 11 2 పెట్రోలియం 4 0.3 పునరుద్దరింపబడు శక్తి వనరులు (పవన విద్యుత్, సౌర విద్యుత్ మొదలగునవి 6 15.7 మొత్తం 100 100."
जुड़वाँ  गर्भाशय में एकही समय में दो भ्रूणों की वृद्धी होकर दो शिशुओं का जन्म होता है । , కవలలు  గర్భాశయంలో ఒకేసారి రెండు పిండాలు పెరిగి ఇద్దరు పిల్లలు జన్మిస్తారు .
भ्रुणविकास के शुरू के समय में  उसकी कोशिका अचानक दो समुहोमें विभाजीत हो जाती है । , పిండాభివృద్ధికి ముందు ప్రారంభ సమయంలో  దానిలోని కణం అకస్మాత్తుగా రెండు భాగాలుగా విభజన చెందుతుంది.
एक जुड़वाँ के संदर्भ में भ्रूण कोशिका का विभाजन अगर युग्माणू तैयार होने के 8 दिनो बाद हो तो ऐसी परिस्थिती में संयुक्त जुड़वाँ  संताने जन्म लेती है । , ఏక సంయుక్త బీజ కవలల విషయంలో పిండకణం విభజన ఒకవేళ సంయుక్త బీజం తయారైన 8 రోజుల తర్వాత జరుగుతే జంట శిశువులు  జన్మించే అవకాశముంటుంది.
उन दोनो ड़िंबो का अलग अलग शुक्राणूओं द्‌वारा फलन होकर दो भिन्न युग्मानू  तैयार होते हैं । , ఈరోజూలో రెండు వేర్వేరు శుక్రకణాల ద్వారా ఫలదీకరణం జరిగి రెండు సంయుక్త బీజాలు  తయారవుతాయి.
"र्लैंगिक स्वास्थ  शारीरिक, मानसिक और सामाजिक दृष्टि से व्यक्ति का सुस्थिती में रहना ही स्वास्थ्य कहलाता है । "," ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యం  ఆరోగ్యం శారీరక, మానసిక, మరియు సామాజిక దృష్ట్యా వ్యక్తి మంచి స్థితిలో ఉండటాన్ని 'ఆరోగ్యం'  అంటారు."
बहुत से पुष्पों में अाधार के लिए जो वंृत होता है उसे पुष्पाधार या ‘पुष्पवृंत’  कहते है और ऐसे पुष्पों को पुष्पवृंती पुष्प कहते है और वंृंत न हो तो ऐसे पुष्पो को ‘स्थानबद्ध’  पुष्प कहते है । , చాలా పుష్పాలకు ఆధారం కొరకు కాడ ఉంటుంది. దానిని పుష్పవృంతం  అంటారు. మరియు ఇటువంటి పుష్పాలను పుష్పవృంతపుష్పాలు అంటారు. కాడలేని పుష్పాలను స్థానబద్ధ  పుష్పాలు అంటారు.
हर पुमंग में एक पुतंतू  होता हैं । , ప్రతి కేసరానికి ఒక వృంతం  ఉంటుంది.
जिसके सिरे पर एक परागकोष  होता है । , దాని చివరిలో ఒక పరాగకోశం  ఉంటుంది.
जिन्हे कोष्ठक  कहते हैं । , వాటిని కోష్టకాలు  అంటారు.
इन कोष्ठको में अर्धसूत्री विभाजन की सहायता से परागकण तैयार होते है । , ఈ కోష్టకాలలో క్షయకరణ విభజన ద్వారా పరాగరేణువులు  తయారవుతాయి.
प्रत्येक स्त्रिकेसर  के सबसे निचले भाग में एक अंड़ायश होता है । , ప్రతి ఫలదళంలో ‌ క్రింది భాగంలో ఒక అండాశయం ఉంటుంది.
अंड़ाशय से उपर की ओर एक खोखली वर्तीका  निकलती है । , అండాశయం నుంచిపై దిశలో ఒక గొట్టం కీలం  బయలుదేరుతుంది.
वर्तीका के उपरी सीरे पर एक वर्तीकाग्र  होता है । , కీలం చివరిభాగంలో కీలాగ్రం  ఉంటుంది.
अंड़ाशय में एक या अनेक बिजांड़  होते है । , అండాశయంలో ఒకటి లేక అనేక అండాలు  ఉంటాయి.
प्रत्येक बीजांड़़ में अर्धगुणसूत्री विभाजन द्वारा भ्रूणकोष  तैयार होता है । , ప్రతి అండంలో క్షయకరణ విభజన ద్వారా పిండకోశం  తయారవుతుంది.
प्रत्येक भ्रूणकोश में एक अगुणित अंड़़कोशिका  और दो अगुणित ध्रुवीय केंद्रक  होते है । , ప్రతి పిండకోశంలో ఒక ఏకస్థితి  అండకణం  మరియు రెండు ఏకస్థితి ధృవ కేంద్రకాలు  ఉంటాయి.
इसी को परागण या परागीभवन  कहते है । , దీనినే పరాగ సంపర్కం  అంటారు .
परागकण अजैविक घटक  या जैविक घटक  इनकी सहायता से होता है । , పరాగసంపర్కం నిర్జీవ ఘటకాలు  లేక జీవఘటకాల  సహాయంతో జరుగుతుంది.
उसमें से एक पुंयुग्मक का स्त्रीयुग्मक से संयोग होकर युग्मनज  बनता है । , దానిలోని ఒక పురుష సంయోగ బీజం అండకణంతో సంయోగం చెంది సంయుక్త బీజం  తయారవుతుంది.
इसे ही फलन  कहते हैं । , దీనినే ఫలధీకరణం  అంటారు.
दूसरा पुंयुग्मक दो ध्रुवीय केन्द्रकों से संयोग करके भ्रूणपोष  बनता है । , రెండవ పురుష సంయోగ బీజం రెండు ధృవకేంద్రకాలతో సంయోగం చెంది అంకురచ్ఛదం  తయారవుతుంది.
इस प्रक्रिया में दो पुंयुग्मक भाग लेते हैं इसलिए इसे दुहरा फलन  कहते हैं । , ఈ విధానంలో రెండు పురుష సంయోగ బీజాలు పాల్గొంటాయి కావున దీనిని ద్విఫలధీకరణం  అంటారు.
जब परागकण की क्रिया एकही फूल या उसी वृक्ष के दो फुलों में होती है तब उसे स्वयंपरागण कहते है । , పరాగసంపర్కం ఒకే పుష్పంలో లేక ఒకే మొక్క యొక్క రెండు పుష్పాలలో జరుగుతే ఆత్మ ఫలధీకరణం  అంటారు.
जब परागकण की क्रिया एक ही जाति के दो भिन्न वनस्पतियों के फूलों में होती है तब उसे परपरागण कहते है । , కాని పరాగ సంపర్కం ఒకే జాతి యొక్క రెండు విభిన్న మొక్కల పుష్పాల మధ్య జరుగుతే అప్పుడు దానిని పరపరాగ సంపర్కం  అంటారు.
ड. अंत्यावस्था : अंत्यावस्था में कोशिका के दोनों सिरों तक पहुॅंचे हुए गुणसूत्र अब विसंघनीत हो /खुल  जाते है । , డ) అంత్యదశ : అంత్యదశలో కణం రెండు కొనలకు చేరుకున్న ‌క్రోమోజోములు ముడుతలు విచ్చుకొంటాయి .
इस प्रकार अब एक कोशिका में दो संतती केंद्रक  निर्मित होते हैं । , ఈ విధంగా ఇప్పుడు ఒక కణంలో రెండు పిల్ల కేంద్రకాలు  తయారగును.
इस प्रकार केंद्रक का विभाजन  पूर्ण होता है और फिर जीवद्रव्य का विभाजन  शुरू होता है । , ఈ విధంగా కేంద్రక విభజన  పూర్తి అయిన తర్వాత కణద్రవ్య విభజన  మొదలవుతుంది.
जीवद्रव्य विभाजन में कोशिका द्रव्य का विभाजन होकर दो नई कोशिकाएँ बनती हैं जिन्हें संतती कोशिकाएँ  कहते हैं । , కణద్రవ్య విభజన ద్వారా కణద్రవ్యం విభజన చెంది రెండు కొత్త కణాలు తయారగును.వాటిని పిల్ల కణాలు  అంటారు.
वनस्पति कोशिका में इस प्रकार की दरार का निर्माण न होकर कोशिकाद्रव्य के बीचोंबीच एक कोशिका पटल  का निर्माण होकर जीवद्रव्य का 2.7 जीवद्रव्य विभाजन विभाजन होता है । , మొక్కల కణాలలో మాత్రం నొక్కు  తయారుకాదు. కణద్రవ్యంతో పాటు మధ్యభాగంలో ఒక కణ ఫలకం  తయారైకణద్రవ్య విభజన సమాప్తమవుతుంది.
अर्धसूत्री विभाजन । , క్షయకరణ విభజన :
5 पूर्वावस्था I  मध्यावस्था I । , 5 ప్రథమదశ ఐ మధ్యస్థదశ
अर्धसूत्री विभाजन दो चरणो में पूरा होता है जैसे अर्धसूत्री विभाजन भाग– I और भाग- II. भाग-I में सजातिय गुणसूत्राें का जनुकीय विचरण/जनुकीय पुनःसंयोग  होता है जिससे वे सजातिय गुणसूत्र दो समूहो में विभाजीत होकर दो अगुणित कोशिकाएँ बनाती हैं । ," క్షయకరణ విభజన రెండు దశలలో పూర్తగును.క్షయకరణ విభజన భాగం-1, మరియు క్షయకరణవిభజన భాగం-2. భాగం-1. సజాతీయ ‌క్రోమోజోములలో జన్యు పునః సంయోగం  జరుగుతుంది. తర్వాత సజాతీయ  రెండు జతలుగా విభజన చెంది రెండు ఏక స్థితి కణాలు తయారవుతాయి."
आपदा  पर्यावरण में बहुधा कुछ भयंकर धोकादायक घटनाएँ घटित होती हैं उन्हें आपदा कहते है । , విపత్తు  పర్యావరణంలో అనేక సార్లు కొన్ని భయంకరమైన ప్రమాదకర సంఘటనలు జరుగుతాయి. వాటిని 'విపత్తులు' అంటారు.
पेड़ पर घोसला बनानेवाला पक्षी पास के तालाब की मछलियाँ खाता होगा तो क्या यह पक्षी ‘‘पेड़ तथा तालाब’’ इन दोनों परिसंस्थाओं का अंग बन सकता है? । ," చెట్టు మీద గూళ్ళు కట్టె పక్షులు దగ్గరి చెరువు  లోని చేపలను తింటే ఆ పక్షి ""చెట్టు మరియు చెరువు'' ఇలా రెండు జీవావరణ వ్యవస్థల భాగాలు ఏర్పడుతాయా?."
2. किस भक्षक की संख्या में वृदिध्‌ होगी तथा किस भक्षक की संख्या में कमी आएगी? 3. एकत्रित रूप से वहॉं के परिसंस्था पर क्या परिणाम होगा? 1. पर्यावरण का तात्पर्य क्या है? बताइए तो ! 2. पर्यावरण में किन-किन घटकों का समावेश होता है? पर्यावरण तथा परिसंस्था में संबंध पर्यावरण यह एक अत्यंत व्यापक संज्ञा है । , 2. ఏ వినియోగదారుల  సంఖ్య పెరుగుతుంది. మరియు ఏ వినియోగదారుల సంఖ్య తగ్గుతుంది?. 3. మొత్తంగా అక్కడి జీవావరణ వ్యవస్థ పై ఏ ప్రభావం పడుతుంది? చెప్పుకోండి చూద్దాం! 1. పర్యావరణం అనగానేమి? 2. పర్యావరణంలో ఏమేమి ఉంటాయి? పర్యావరణం మరియు జీవావరణ వ్యవస్థ సంబంధం పర్యావరణం ఒక అత్యంత విస్తృతౖమెన పదం.
3. इलेक्ट्रान संवहन शृंखला अभिक्रिया  । , 3. ఎల్రక్టాన్ రవాణా గొలుసు చర్య
इस प्रकार आक्सिश्वसन में ग्लुकोज का पूर्ण आक्सीकरण  होता है और ऊर्जा के साथ साथ CO2 और H2O के अणु भी बनते हैं । , ఈ పద్ధతిలో వాయుశ్వాస క్రియలో గ్లూకోజ్ పూర్తిగా ఆక్సీకరణం  చెందుతుంది. మరియు శక్తితో పాటు CO2మరియు H2O అణువులు తయారవుతాయి.
"रासायनिक दृष्टि से ATP यह अैडीनोसीन‌‍ रायबोन्युक्लिओसाइड़ से बना ट्रायफॉस्फेट का अणु है जिसमें अेडेनिन यह नायट्रोजनयुक्त अणु, रायबोझ  यह पेंटोज शर्करा और तीन फास्फेट के अणु होते है । ", రసాయనిక దృష్ట్యా ATPఅడినోసిన్రైబో న్యూక్లిక్ ఆసిడ్ నుంచి తయారెన ట్రైఫాస్ఫేట్ అణువు కావడం వలన దానిలో అడెనిన్ నైట్రోజన్ అణువు రైబోజ్  ఈ పెంటోజ్ చక్కెర మరియు మూడుఫాస్ఫేట్ అణువులు ఉంటాయి.
ऊर्जा की आवश्यकता अनुसार ATP के फास्फेट अणुओं के बीच का बंध तोड़कर उससे ऊर्जा प्राप्त की जाती है इसलिए ATP को ऊर्जा का चलन  कहते है । , శక్తి ఆవశ్యకతను బట్టి ATPలోని ఫాస్ఫేట్ అణువు లోని బంధాలను విడగొట్టి శక్తిని పొందవచ్చును. కామన ATP ని శక్తి యొక్క ద్రవ్యం  అని కూడా అంటారు.
रायबोज 2.3 ATP ऊर्जा का चलन । , రైబోజ్ ATP శక్తి యొక్క ద్రవ్యం
करके देखिए आयुर्वेदिक औषधी की दुकान से बालघुटी  का पॅकेट लाइए । , చేసి చూడండి. ఆయుర్వేదం దుకాణం నుంచి బాల్ ఘటీ ప్యాకెట్ తీసుకురండి.
अड़ुलसा 8.13 अड़ुलसा की पत्ती और कड़ुनिंब । , అడుళ్‌సా  8.13 అడుళ్‌సా పత్రాలు మరియు కరివేప పత్రాలు.
"शीतगृहों जैसी  सुविधाओं से लेकर सुखाना, नमक लगाके रखना, शक्कर मिलाना, 8.14 आम प्रक्रिया उद्‌योग हवा बंद करना ऐसी विभिन्न प्रक्रियाएँ फल टिकाने के लिए की जाती है । "," శీతలగృహం వలె  సౌకర్యాలను పెంచుట, ఉప్పును కలుపుట, చక్కెరను కలుపుట, ఆవిరి చేయుట, గాలి లేకుండ చేయుట ఇలా వివిధ రకాలుగా ఫలాలను భద్రపరిచే ప్రక్రియలు చేస్తారు.8.14 మామిడి ప్రక్రియ పరిశ్రమ."
अभी त़क हमारे द्वारा किए गए अध्ययन में रचनात्मक संगठन के चार प्रकारों में से बचे सभी प्राणियों में अवयव संस्थान स्तर संगठन  होता है । , ఇంతవరకు మనం అధ్యయనం చేసిన నిర్మాణాత్మక వ్యవస్థీకరణలోని నాలుగు రకాలలో మిగిలిన అన్ని జంతువులలో 'అవయవ వ్యవస్థ స్థాయి వ్యవస్థీకరణ'  ఉంటుంది.
आ. शारीरिक सममिती  मानवीय शरीर और स्‍पाँजिला की आकृति लिजिए । , ఆ) శరీరసౌష్టవం  మానవ శరీరం మరియు స్పాంజిల్ల పటాలను తీసుకొనండి.
असममिती शरीर  : इस प्रकार के शरीर के संबंध में ऐसा कोई भी अक्ष नहीं होता की जिसमें से रेखा खींचने पर शरीर के दो समान भाग हो सकें । , సౌష్ఠవరహిత శరీరం : ఈ రకపు శరీరంలో ఎలాంటి అక్షాలు ఉండవు. వాటి నుంచి చీలికలు తీస్తే శరీరంను రెండుభాగాలుగా విభజించలేము.
अरिय सममिती : इस प्रकार के शरीर के बीचो बीच मध्य अक्ष में से जाने वाले किसी भी प्रतल  में से काल्पनिक रेखा खींचने पर दो समान भाग होते है । , వలయ సౌష్ఠవం : ఈ రకములో సరిగ్గా శరీరం మధ్య అక్షం నుంచి వెళ్ళే ఏదైనా సమతల  చీలికను తీసిన రెండు సమాన భాగాలవుతుంది
"द्विपार्श्व सममिती  : इस प्रकार के शरीर में एक ही अक्ष ऐसा होता है, की केवल उसी अक्ष में से काल्पनिक रेखा खींचने पर दो समान भाग होते हैं । ", ద్విపార్శ్వ సౌష్ఠవం : ఈ రకపు శరీరంలో ఒకే అక్షం ఉంటుంది కేవలం ఆ అక్షం నుంచి ఊహ చీలికను తీసినచో రెండు సమాన భాగాలవుతుంది
इ. आद्‌यस्तर/जननस्तर  : द्विस्तरीय व त्रिस्तरीय  बहुकोशिकीय प्राणियों के संदर्भ में उनमें भ्रूण अवस्था में वृद्धी के शुरूआत के समय कोशिका का आद्‌यस्तर तैयार होता है तथा अंतर्जननस्तर उस आद्‌यस्तरों से ही प्राणियों के शरीर में विविध ऊतको का निर्माण होता है । , ఇ) జననస్తరాలు : ద్విస్తరీయ మరియు త్రిస్తరీయ  బహుకణ జంతువులలో వాటి పిండాభివృద్ధి ప్రారంభదశలో కణాల జననస్తరాలు తయారవుతాయి. ఆ జననస్తరాల నుంచే ఆ జంతువుల అంతరస్తరం శరీరంలో వివిధ కణజాలాలు తయారవుతాయి.
कुछ प्राणियों में केवल दो ही आद्‌यस्तर [बहिर्जनन स्तर  और अंतर्जनन स्तर ] तैयार होते है । , కొన్ని జంతువులలో కేవలం రెండే జననస్థరాలు బాహ్యస్తరం  మరియు అంతరస్తరం . తయారవుతుంది.
तो अधिकतर प्राणियों में तीन मध्यस्तर आद्‌यस्तर अर्थात उपर्युक्त दो के अतिरिक्त मध्यस्तर  मृत/अजैविक स्तर बहिर्जननस्तर तैयार होता हैं । ,  కాని అధికంగా అన్ని జంతువులలో మూడు జననస్తరాలు అనగా మృత/నిర్జీవస్తరం బాహ్యస్తరం మధ్యస్తరం పై రెండింటితో పాటు మధ్యస్తరం  తయారవుతుంది.
6. भ्रूण विज्ञान का प्रमाण  । , పిండోత్పత్తి శ్రాస్త్ర నిదర్శనాలు
डार्विन का प्राकृतिक चयन का सिद्‌धांत  चार्ल्स डार्विन ने विविध प्रदेशों के वनस्पती तथा प्राणियों के असंख्य नमूने इकट्‌ठा किए और उनके निरीक्षण से डार्विन ने ‘‘जो सक्षम होता है वही अपने अस्तित्व को बनाएँ रखता है’’ यह बतानेवाला प्राकृतिक चयन का सिद्‌धांत प्रसिद्‌ध किया । ," డార్విన్ ప్రకృతి వరణ సిద్ధాంతం  చార్లెస్ డార్విన్ వివిధ మొక్కలు మరియు జంతువుల అనేక నమూనాలను సేకరించాడు. వాటిని పరిశీలించిన తర్వాత డార్విన్ తర్వాత ""యోగ్యతముల సార్థక జీవనం'' అని చెప్పే ప్రకృతి వరణం సిద్ధాంతంను ప్రతిపాదించినాడు."
डार्विन ने इसके लिए ओरीजीन आफ स्पेसीज  यह पुस्तक भी प्रसिद्‌ध की । ," డార్విన్ దీని కొరకు ""ఆరిజిన్ ఆఫ్ స్పీసిస్'' పుస్తకాన్ని కూడా ముద్రించాడు."
"डार्विन का प्राकृतिक चयन का यह सिद्ध‌ ांत  बहुत दिनों तक सर्वमान्य रहा परंतु बाद में उसमें भी कुछ विषयों के संदर्भ में विरोध किया गया, जिसमें महत्त्वपूर्ण मुद्दे हैं, 1. प्राकृतिक चयन यह एकमात्र मुद्दा उत्क्रांती का आधारभूत अंग नहींं है । ", డార్విన్ ప్రకృతివరణ సిద్ధాంతం ) చాలా కాలం వరకు అందరు ఆమోదించారు. కాని వాటిలో కూడా కొన్ని అభ్యంతరాలు వ్యక్తం చేశారు వాటిలో ముఖ్యౖమెనవి. 1. ప్రకృతి వరణం ఒకే ఒక అంశం పరిణామంనకు కారణం కాదు.
परिसंस्था  पर्यावरण संवर्धन जैवविविधताओं के संवेदनक्षम क्षेत्र । ," జీవావరణవ్యవస్థ  పర్యావరణపరి రక్షణ,  జీవవైవిధ్యపు సంవేదనశీల రంగాలు ."
1. परिसंस्था का तात्पर्य क्या है? उसके विविध घटक कौन-कौनसे हैं ? 2. भक्षकाे के प्रकार बताइए? वे प्रकार प्रत्यक्षरूप में किसपर निर्भर होते हैं ? 3. पेड़ पर के पक्षी व तालाब इनका क्या संबंध होगा? 4. भोजनश्रृंखला और भोजनजाल इनमें क्या अंतर है ? । , 1. జీవావరణ వ్యవస్థ అనగానేమి? దానిలోని వివిధ కారకాలు లేవి?. 2. వినియోగదారుల  రకాలేవి? ఆ రకాలు వాస్తవంగా దేనిౖపె ఆధారపడి ఉంటాయి? 3 .వృక్షం పై గల పక్షికి మరియు చెఱువుకు మధ్య ఏ సంబంధం ఉండాలి? 4. ఆహారపు గొలుసు మరియు ఆహార జాలం మధ్య ఎట్టి భేదం కలదు?.
"2. इस आकृति को भोजन जाल का स्वरूप प्राप्त होने के लिए क्या आवश्यक है? क्यों? परिसंस्था  जैविक और अजैविक घटक, उसी प्रकार उनमें परस्पर पाई जानेवाली आंतरक्रिया ये सभी मिलकर परिसंस्था का निर्माण होता है । ", 2. ఈ పటానికి ఆహారజాలంగా మారడానికి ఏమి అవసరం? ఎందుకు? జీవావరణ వ్యవస్థ  జీవ మరియు నిర్జీవ కారకాలు అలాగే వాటి మధ్య పరస్పరం జరిగే అంతర్గత ‌క్రియలు అన్ని కలిసి జీవావరణ వ్యవస్థ తయారవుతుంది.
इन शाकाहारी प्राणियों की संख्या में अनुपात से ज्यादा वृद्‌धि न होने देनेवाले बाघसिंह इनके जैसे हिंस्र  प्राणी भी उतने ही महत्त्वपूर्ण होते हैं । , ఈ శాకాహార జంతువుల ఆలోచించండి సంఖ్య పరిమాణం పెరుగనివ్వని పులి-సింహాలు వంటి అడవి జంతువులు కూడా అంతే ముఖ్యౖమెనవి.
अर्थात अपने आसपास पाए जानेवाले इन घटकों के कारण ही अपना अस्तित्व बना हुआ है । , మృత జంతువుల విచ్చిన్నం కానిచో .అనగా మనచుట్టు ఉండే కారకాల  వలన అస్తిత్వంలో ఉన్నాం.
विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्रों में इस प्रकार के बड़े जनित्रों का उपयोग किया जाता है । , విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో ఇలాంటి పెద్ద ఉత్పాదకాన్ని  ఉపయోగిస్తారు.
जनित्र के चुंबक को घूमाने के लिए टर्बाइन  का उपयोग करते हैं । , ఉత్పాదకంలోని అయస్కాంతాన్ని త్రిప్పుటకు టర్ౖబెన్  ను ఉపయోగిస్తారు.
टर्बाइन में पातें  होते हैं । , టర్ౖబెన్‌కు రెక్కలు ఉంటాయి.
टर्बाइन के इन पातों पर द्रव या वायु प्रवाहित करने पर गतिज ऊर्जा के कारण टर्बाइन के पाते  घूमने लगते है । , టర్ౖబెన్‌లోని ఈ రెక్కలౖపె ద్రవం లేక వాయు ప్రవాహాన్ని పంపినచో ఆ ప్రవాహంలోని గతి శక్తి వల్ల టర్ౖబెన్ రెక్కలు తిరుగుతాయి.
ये टर्बाइन विद्‌युत जनित्र से जुड़े होते हैं । ,  ఈ టర్ౖబెన్ విద్యుత్ ఉత్పాదకానికి జోడించబడి ఉంటుంది.
। , .
तार की कुंड़ली । , తీగచుట్ట .
पट्‌टियाँ अक्ष 5.1 विद्‌युत-चुंबकीय प्रेरण । , గుండ్రంగా అక్షం  తిరిగే కడ్డీ 5.1 విద్యుత్ అయస్కాంత ప్రేరణ.
5.2 भापपर चलनेवाला टर्बाइन । , 5.2 ఆవిరితో నడిచే టర్ౖబెన్ .
विद्य‌ ुत ऊर्जा निर्मिती की यह पद्धती आगे दी गई प्रवाह आकृती  द्वारा दर्शाई जा सकती है । , ఉత్పత్తైన విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి పద్ధతి క్రింది ప్రవాహ చిత్రం  విద్యుత్ శక్తి ఆధారంగా తెలుపవచ్చును.
"अर्थात विद्‌युत चुंबकीय प्रेरण इस सिद्धांत पर विद्‌युत निर्मिती करने के लिए जनित्र की आवश्यकता होती है, जनित्र घूमाने के लिए टर्बाइन की आवश्यकता होती है और टर्बाइन घूमाने के लिए एक ऊर्जास्रोत का उपयोग होता है उसके अनुसार विद्‌युत निर्मिती केन्द्रों के अलग-अलग प्रकार हैं । ", అనగా విద్యుత్ అయస్కాంత ప్రేరణ సిద్ధాంతం ఆధారంగా విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయుటకు జనరేటర్  అవసరం. జనరేటర్ త్రిప్పుటకు టర్ౖబెన్ కావాలి. అలాగే టర్ౖబెన్ త్రిప్పుటకు తిరిగే విద్యుత్ ఒక శక్తి వనరు కావాలి. వనరును ఉపయోగిస్తారో దానిని బట్టి విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి.
यह रचना निम्नलिखित आकृति  से दर्शाई गई है । , ఈ నిర్మాణం క్రింది ప్రవాహ చిత్రంలో  చూపబడినది.
सजीव और ऊर्जा का निर्माण  नीचे दी गई आकृति का । , సజీవులు మరియు శక్తి నిర్మాణం .పరిశీలించండి.
वे दो प्रकार अर्थात आक्सीश्वसन  और अनाक्सी श्वसन  । , ఈ రెండు రకాల అర్ధం శ్వాస‌క్రియ  2. అవాయు శ్వాస‌క్రియ.
"1. ग्लुकोज का विघटन  कोशिका द्रव्य में होनेवाली इस प्रक्रिया में ग्लुकोज के एक अणु का विभिन्न चरणों में विघटन होकर पायरुविक अम्ल, ATP, NADH2 और पानी इन सभी के दो-दो अणु बनते है । "," 1. గ్లూకోజ్-విఘటనం . ప్ర‌క్రియ కణద్రవ్యంలో జరుగుతుంది. ఈ ప్ర‌క్రియలో ఒక గ్లూకోజ్ అణువు దశలవారిగా విఘటనం చెంది పైరూవికామ్లం , ATP, NADH2, అలాగే ప్రతి రెండు రెండు నీటి అణువులు తయారవుతాయి ."
2. ट्रायकार्बोक्झीलिक अम्ल चक्र  अैसेटील-को-एन्झाईम-A के अणु तंतुकणिका में जाते है । , 2. టెకార్బోక్సిలిక్ ఆమ్లవలయం  ఎసౖిటెల్-సహ-ఎంజైమ్-Aమైటోఖాండ్రియాలోకి పోతాయి.
जहाँ उन पर ‘ट्रायकार्बोक्झीलिक अम्ल चक्र’  यह चक्रीय अभिक्रिया चलाई जाती है । , అక్కడ వాటితో ట్రైకార్బోక్సిలిక్ ఆమ్లవలయం వలయం) వలయ చర్యను జరుపుతుంది.
"फिर वे उभयचर हैं या सरीसृप? 2. देवमछली, वालरस ये जल में  रहनेवाले प्राणी मत्स्य वर्ग में समाविष्ट होंगें या स्तनधारी प्राणी वर्ग में ? । "," మరి ఇవి ఉభయచరాలా? సరీసృపాలా?. 2. తిమింగలం, వాల్ రస్ నీటిలో  ఉండే జంతువులను చేపల తరగతిలో చేరుస్తారా?."
मेंरे शरीर में  जलाभिसरण संस्थान हैं । , నా శరీరంలో జలప్రసరణ వ్యవస్థ ఉన్నది.
"रोहू मछली, कनखजूरा, हाथी, पेंग्वीन, सुसर , टोड़, वायवीय छिपकली, हुक वर्म, जेलीफिश, गोम 3. प्राणी वर्गीकरण की पद्धतीयाँ किस प्रकार परिवर्तित हुई ? 4. रचनात्मक संगठन तथा सममिती इनमें क्या अंतर है? उदाहरण के साथ स्पष्ट करिए ? 5. संक्षेप में उत्तर लिखिए । "," రోహుచేప, మిడుత, ఏనుగు, పెంగ్వీన్, అలిగేటర్,గోదురుకప్ప, ఎగిరే బల్లి, లివర్ ఫ్ల్యూక్, జెర్రీ,జెల్లీఫిష్. 3. జంతువుల వర్గీకరణ పద్ధతి ఎలా మారుతూ వచ్చింది? 4. నిర్మాణాత్మక వ్యవస్థీకరణ మరియు సౌష్ఠవం మధ్యగల భేదాలేమి? ఉదాహరణ ద్వారా స్వష్టీకరించండి. 5.సంక్షిప్తంగా జవాబులివ్వండి."
आ. जेलीफिश इस प्राणी के संपर्क में आने पर हमारे शरीर में दाह  होती हैं । , ఆ) జెల్లిఫిష్ జంతువుతో సహవాసం చేస్తే  మన శరీరం మంటెక్కును .
अ. छिद्रधारी प्राणियों के  शरीर में कौन सी विशेषतापूर्ण कोशिका होती है? 1. कॉलर कोशिका 2. निड़ोब्लास्ट 3. केचुआ 4. स्पाँज  आ. निम्न में से किस प्राणी का शरीर द्विपार्श्व सममिती दर्शाता हैं ? 1. सितारा मछली 2. जेलीफिश 3. केचुआ 4. स्पाँज इ. निम्न में से कौन सा प्राणी अपने टूटे हुए शरीर के भाग की पुनःनिर्मिती कर सकता हैं ? 1. तिलचट्टा 2. मेंढ़क 3.चिड़ियाँ 4. सितारा मछली । , అ) పొరిఫెరా  జంతువుల శరీరంలో ఏ ప్రత్యేకౖమెన కణాలు ఉంటాయి? 1.కాలర్ కణాలు 2. దంశకణాలు. 3. అంతర స్తరకణాలు. 4. బాహ్యస్తరకణాలు. ఆ) కింది వాటిలో ఏ జంతుమ శరీరం ద్విపార్శ్వ సౌష్టవాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది?. 1 సముద్ర నక్షత్రం 2 .జెల్లీఫిష్ 3. వానపాము 4. స్పాంజి. ఇ) కింది ఏ జంతువు తెగిన తన శరీరపు ముక్కలను పునరుత్పత్తి చేసుకోంటుంది?. 1 .బొద్దింక 2 .కప్ప 3. పిచ్చుక 4 .సముద్ర నక్షత్రం.
उ. भिन्न युग्मकाें के संयोग के बिना .......... यह प्रजनन होता है । , భిన్నకణాలు  సంయోగం లేకుండా ................ప్రత్యుత్పత్తిని జరుపవచ్చును.
3. नीचे दिए गए विकल्पों में से उचित शब्द चुनकर परिच्छेद पूर्ण कीजिए । , కింది బ్రాకెట్‌లో ఇచ్చిన పదాలనుపయోగించి పరిచ్ఛేదాన్ని పూర్తి చేయండి.
अंडाशय के पुटीका की वृद‌धि ् .......... संप्रेरक के कारण होती है । , అండాశయంలోని పుటికల పెరుగుదల .....................హార్మోన్ వల్ల జరుగుతుంది.
समपृष्ठरज्जु प्राणी संघ  इन प्राणियों के शरीर को आधार देने वाला पृष्ठरज्जु होता है । , పృష్టవంశం గల జంతువులు  ఈ జంతువుల శరీరంలో ఆధారాన్నిచ్చే పృష్టవంశం ఉంటుంది.
2. विकास के दौरान किसी ना किसी अवस्था में ग्रसनी क्लोम छिद्र पाए जाते हैं । , 2 .అభివృద్ధి దశలలో ఏ దశలోౖనెన గ్రసని మొప్పచీలికలు  ఉంటాయి.
3. मेरूरज्जु  एक ही होकर पृष्ठतल पर और नलिका जैसा खोखला होता है । , 3. కశేరుదండం  ఒకటే పృష్టభాగంలో నాళం వలె బోలుగా ఉంటుంది.
अ. उपसंघ -   1. ये प्राणी समुद्रवासी होते है । , అ) ఉపవర్గం-యూరోకార్డేటా   1. ఇవి సముద్రజీవులు.
3. इनकी इल्लीयाँ  स्वतंत्ररूप में तैरती हैं और उनके केवल पुछवाले भाग में ही पृष्ठरज्जु होता है । , 3. వీటి లార్వాలు స్వేచ్ఛగా ఈదుతూ ఉంటాయి. ఈ జీవుల తోక భాగంలో పృష్టవంశం ఉంటుంది.
ब. उपसंघ - शीर्षसमपृष्ठरज्जु प्राणी)  1. ये छोटी मछलियों के आकार जैसे – सागर निवासी प्राणी है । , బ) ఉపవర్గం-సెఫలో కార్డేటా  1. ఇవి చేప వలె చిన్నగా ఉండే సముద్ర జంతువులు పృష్టవంశం మయోటోమ్‌లు.
क. उपसंघ- शीर्षपृष्ठरज्जु प्राणी  1. इन प्राणियों में पृष्ठरज्जु नष्ट होकर उसके स्थान मेरूदंड़ विकसित होता हैं । , క) ఉపవర్గం- పృష్టవంశంగల జంతువులు 1. పృష్టవంశం లుప్తౖమె వెన్నుపాముగా మారుతుంది.
2. इनका सिर पूर्णरूप से विकसित होता हैं । , 2. వీటి తల  బాగా అభివృద్ధి చెంది ఉంటుంది.
"4. अंतःकंकाल , कास्थिमय  अथवा अस्थिमय  होता हैं । ", అంతరాస్థి పంజరం  మృదులాస్థి  లేదా ఎముకతో  ఏర్పడుతుంది.
5. कुछ समपृष्ठरज्जु प्राणी जबड़ेरहित  होते है तो कुछ प्राणियों को जबड़े  होते हैं । , 5. కొన్ని వెన్నెముక గల జంతువులు దవడలు లేకుండా  లేదా దవడలను కల్గి ఉంటాయి.
"आपदा प्रबंधन अर्थात वैज्ञानिक, सूक्ष्म निरीक्षण द्‌वारा तथा सूचनाओ के पृथक्करण द्‌वारा आपदाओ का सामना करने की क्षमता प्राप्त करना और उन्हें समय समय पर वृद्‌धिंगत करना जैसे आपदा प्रतिबंधात्मक उपाययोजना आपदापूर्व-प्रबंधन  इसमें किसी भी प्रकार की आपदाओं का सामना करने के लिए संपूर्ण रूप तैयार होने के लिए पूर्वतैयारी करना जरूरी है । "," ఆపత్కాల నిర్వహణ అనగా వైజ్ఞానికంగా, కచ్చితౖమెన పరిశీలన ద్వారా మరియు సమాచార విశ్లేషణ  ద్వారా విపత్తులను ఎదుర్కొనే సామర్థ్యాన్ని పొందుట మరియు దాన్ని సమయానుకూలంగా వృద్ధిచేయుట. విపత్తుకు పూర్వం నిర్వ్హణ. దీనిలో ఏ రకపు ఆపదౖనెన ఎదుర్కోవడానికి సంపూర్ణంగాసంసిద్ధం కావడానికి పూర్వతయారి చేయడం ఉంటుంది."
निवारण व पुनर्वसन और पुर्ननिर्माण जैसे अंगो का विचार कर उनका कृती आराखडा तैयार तथा इन सभी बातो का कडाई से पालन करना अर्थात उनका व्यवस्थापन करना । , నివారణ మరియు పునరావాసం మరియు పునర్నిర్మాణం వంటి భాగాల గురించి ఆలోచించి దాని కృతి చిత్రాన్ని  తయారు చేయుట మరియు వాటన్నింటిని క్రోడీకరించి నడిపించుటనే దానిని నిర్వహణ చేయుట అని అర్థం.
आपदा-आघात के पश्चात का प्रबंधन  1. आपदा आने के बाद आपदाग्रस्तों को प्राथमिक रूप से संपर्ण ू मदद करना । , విపత్తు తర్వాత నిర్వహణ విపత్తు తర్వాత ఆపదగ్ర స్తునికి ప్రాథమిక స్వరూపంలోని పూర్తి సహకారం చేయుట.
सूसज्जता ः ऐसी योजना बनाई जाती है जिसमे सामान्य नागरिक और प्रशासन का प्रतिसाद प्राप्त हो । , సంసిద్ధత : దీనిలో సామాన్య ప్రజలు మరియు ప్రభుత్వ ప్రతి స్పందన లభించేటువంటి పధకాన్ని తయారు చేస్తారు.
उत्क्रांती का प्रमाण  उपर्युक्त सिद्‌धांत का एकत्रित रूप से विचार करने पर हम यह कह सकते हैं की उत्क्रांती यह नियमित रूप से होने वाले परिवर्तन की अखंड़ित प्रक्रिया है । , పరిణామం యొక్క నిదర్శనాలు  పై సిద్థాంతాన్ని సమగ్రంగా ఆలోచిస్తే ఈ పరిణామం అనేది నిరంతరం జరిగే మార్పుల అఖండ ప్ర‌కియయని చెప్పవచ్చును.
उपर्युक्त सिद्धांत के समाधान  के लिए अनेक प्रमाण भी उपलब्ध हैं । , పై సిద్ధాంతాన్ని నిరూపించడానికి అనేక నిదర్శనాలు ఉన్నవి.
"बाह्यरूपिकीय प्रमाण   कृती ः साथ की आकृतियों का निरीक्षण कर वनस्पतियों तथा प्राणियों की आकृतियों करके देखिए में कौन-सी समानताएँ दिखाई देती हैं, इसकी सूची बनाइए । "," బాహ్య స్వరూప నిదర్శనాలు  కృత్యం: కింది పటాలను పరిశీలించి మొక్కలు, జంతువుల పటాలలో ఎలాంటి పోలికలు కనిపిస్తున్నాయో నమోదు చేయండి."
"शरीरविज्ञान का प्रमाण   साथ की आकृतियों का सावधानीपूर्वक निरीक्षण करने पर मानव का हाथ, बैल का पैर, चमगादड़ का पंख तथा देवमछली का पर इनमें प्रत्यक्ष रूप में कुछ भी समानता दिखाई नहींं देती, उसी प्रकार इन प्राणियों के अंगो के कार्यों में भी भिन्नता हैं । "," శరీరనిర్మాణ నిదర్శనాలు  ప్రక్క పటాలను జాగ్త్తగా పరీశీలించినచో మానవుని చెయ్యి, ఎద్దు కాలు, గబ్బిలం రెక్క , తిమింగిలం రెక్కలను బాహ్యంగా చూస్తే ఎలాంటి పోలికలు లేవు. అదేవిధంగా ప్రతి జంతువులో వాటి ఉపయోగం కూడా వేరుగా ఉంటుంది."
2. श्वसन के लिए क्लोम छिद्र  या फेफड़े़ होते हैं । , 2. శ్వాస కొరకు మొప్పచీలికలు  లేక ఊపిరితిత్తులు ఉంటాయి.
पृष्ठरज्जु  यह शरीर को आधार देने वाली लंबे धागे जैसी संरचना है जो प्राणियों के शरीर में पृष्ठतल पर होता है । , పృష్టవంశం శరీరానికి ఆధారానిచ్చే పొడవైన దారం వంటి నిర్మాణం. జంతువుల శరీరం పృష్టభాగంలో ఉండును .
वे तीन उपसंघ अर्थात युरोकॉर्ड़ेटा  सेफॅलो कॉर्ड़ेटा  और व्हर्टिब्रेटा  व्हर्टिब्रेटा इस उपसंघ का छ वर्गों में वर्गीकरण किया गया है । ," ఆ మూడుఉపవర్గాలు అనగా యూరోకార్డేటా , సెఫలోకార్డేటా  మరియు వర్టీబ్రేటా  .వర్టీబ్రేటా ఉపవర్గాన్ని ఆరు తరగతులుగా విభజించారు"
"वे छह वर्ग इस प्रकार से है, चक्रमुखी , मत्स्य , उभयचर , सरीसृप , पक्षी और स्तनधारी प्राणी  उप जगत असमपृष्ठरज्जु प्राणी । "," అవి: గుండ్రని నోరుగల జంతువులు చక్రముఖి, చేపలు , ఉభయచరాలు , సరీసృపాలు , పక్షులు  మరియు క్షీరదాలు  ."
सामान्यत: रॉबर्ट व्हिटाकर की पंच जगत पद्धती के अनुसार केवल सभी बहुकोशिकीय प्राणियों का समावेश ही प्राणी जगत  में किया गया है । , ప్రస్తుతం రాబర్ట్ విటాకర్ పంచరాజ్యపద్ధతి ప్రకారం కేవలం అన్ని బహుకణ జంతువులను జంతురాజ్యంలో  చేర్చినారు .
"इस पद्धती में प्राणियों का वर्गीकरण करते समय शरीर का रचनात्मक संगठन , शरीर की सममिती , दहेगुहा , जननस्तर  खंड़ीभवन  ये और कुछ इन जैसे मुद्दों का आधार लिया गया है । "," ఈ పద్ధతిలో జంతువుల వర్గీకరణ చేయునప్పుడు శరీరం యొక్క నిర్మాణాత్మక వ్యవస్థీకరణ , శరీర సౌష్టవం , శరీరకుహరం , జననస్తరాలు , ఖండీభవనం  మొదలగు కొన్ని అంశాల ఆధారంగా తీసుకోవడం జరిగింది."
1. मधुमेह 2. बौनापन 3. विषाणूसंक्रमण 4. कॅन्सर 5. हिमोफिलीया । , 1. మధుమేహం 2.మరగుజ్జుతనం  3. వైరసుల సంక్రమణ 4. కాన్సర్ హిమోఫిలియా.
प्रोबायोटिक्‍स  ये पदार्थ भी दूग्धजन्य ही है । , ప్రోబయోటిక్స్  ఈ పదార్థాలు పాల ఉత్పత్తులు.
ये जीवाणू मनुष्य की आँतो में स्थित सूक्ष्मजीवों का संतुलन रखते है यानि पचनक्रिया में सहायता करनेवाले सूक्ष्मजीवों की वृद‌धि ् करते है और उपद्रवी सूक्ष्मजीवों को  नष्ट करते है । , ఈ బాక్టీరియాలు మానవుని ప్రేగులలోని సూక్ష్మజీవులను సమతుల్యంగా ఉంచుతాయి. అనగా జీర్ణక్రియలో సహాయం చేసె సూక్ష్మజీవులను పెంచుతాయి. కాని హానికర సూక్ష్మజీవులను  నష్టపరుస్తాయి.
"प्रोबायोटिक्स उत्पाद योगर्ट, केफिर, सोअर क्रुट , ड़ार्क चॉकलेट, मिसो सूप, अचार, तेले, कॉर्न सिरप, कृत्रिम स्वीटनर्स , सूक्ष्मशैवाल  ऐसे विभिन्न रूपों में उपलब्ध है । "," ప్రోబయోటిక్స్ ఉత్పత్తులు యోగర్ట్, కెఫిర్, సోర్ కూట్  డార్క్ చాకోలెట్, మిసోరసం, వెన్న, తెంపె, కార్న్‌సిరప్, కృత్రిమ స్వీట్‌నర్స్ , సూక్ష్మౖశెవలాలు  ఇలా వివిధ రూపాలలో అందుబాటులో ఉంటాయి."
अतीसार के उपचार हेतु उसी प्रकार मुर्गीयों में उपचार हेतु आजकल 7.2 प्रोबायोटिक्‍स प्रोबायोटिक्स का ही उपयोग होता है । , విరేచనాల  చికిత్సకు అలాగే కోళ్ళ చికిత్సకు ప్రస్తుతం 7.2 ప్రోబయోటిక్స్. ప్రోబయోటిక్స్ ఉపయోగపడుతున్నాయి.
खमीर  का निरीक्षण करने के लिए पिछली कक्षा में आपने ड़्राय यीस्ट से विलयन बनाया था । , యీస్ట్‌ను పరిశీలన చేయడానికి గత తరగతిలో మీరు డ్రైయీస్ట్ నుంచి ద్రావణాన్ని తయారుచేశారు.
व्यावसायिक तौर पर उसका उपयोग कर कौन-सा पदार्थ बनाते है ? । , వ్యాపారాత్మకంగా దానిని ఉపయోగించి ఏ పదార్థాలను బ్రెడ్  తయారుచేస్తారు?.
पाव  अनाजों के आटे सें पाव के विभिन्न प्रकार बनाए जाते हैं । , ధాన్యపు పిండి నుంచి బ్రెడ్ యొక్క వివిధ రకాలను తయారుచేయుదురు.
"आटे में बेकर्स यीस्ट – सॅकरोमायसिस सेरव्हि े सी , पानी, नमक और अन्य आवश्यक पदार्थ मिलाकर उसका गोला बनाया जाता है । "," పిండిలో బేకర్స్ యీస్ట్-సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసి , నీరు, ఉప్పు మరియు ఇతర అవసరౖమెన పదార్థాలను కలిపి దానిని ముద్దగా చేస్తారు. ."
यिस्ट के कारण आटे में स्थित कार्बोज का किण्वन होकर शर्करा का रूपांतरण कार्बन ड़ायआक्साइड़  और इथॅनॉल में होता है । , యీస్ట్ వల్ల పిండిలోని కార్బోౖహెడ్రేట్ల యొక్క కిణ్వనం జరిగి చక్కెర కార్బన్ డై ఆక్సైడ్  మరియు ఇథనాల్‌గా CO2 మారుతుంది.
CO2 के कारण आटा फूलता है और भूनने के बाद पाव जालीदार  बनता है । , CO2వలన పిండి పొంగుతుంది మరియు కాల్చిన తర్వాత బ్రెడ్డు వల వలె తయారవుతుంది.
व्यावसायिक तौर पर बेकरी उद्य‌ ोग में संपिड़ीत  यीस्ट का इस्तेमाल होता है । , వ్యాపారాత్మక బేకరీ పరిశ్రమలో సంపీడిత  యీస్ట్ ఉపయోగం అవసరమవుతుంది.
"आजकल लोकप्रिय हुए चायनीज खाद्य‌ पदार्थो में इस्तेमाल किए जानेवाले व्हिनेगर , सोयासॉस, मोनोसोड़िअम ग्लुटामेंट  ये तीन घटक सूक्ष्मजैविक किण्वन से प्राप्त होते है । "," ఈ రోజులలో జనప్రియౖమెన చైనీస్ ఆహారపదార్థాలలో ఉపయోగపడే వినెగార్, సోయాసాస్ మరియు మోనోసోడియం గ్లుటామేట్  ఈ మూడు ఘటకాలు సూక్ష్మజీవి కిణ్వనం ద్వారా లభిస్తాయి."
"सिरका  उत्‍पादन विश्व के अनेक प्रदेशो में खाद्‌य पदार्थों में खट्‌टापन आने के लिए उसी प्रकार अचार, सॉस, केचप, चटणीयाँ इन पदार्थों को टीकाऊ बनाने के लिए सिरके का उपयोग किया जाता है । "," వినెగార్  ప్రపంచంలోని అనేక ప్రదేశాలలో ఆహార పదార్థాలకు పులుపుదనం తీసుకురావడానికి అలాగే వెన్న, సాస్, కెచప్, పచ్చడి వంటి పదార్థాలను భద్రపరచుటకు వినెగార్ ఉపయోగపడుతుంది."
"रासायनिक दृष्टि से सिरका अर्थात4% अेसेटिक अम्‍ल  फलोंका रस, मेपल सिरप, शक्कर के कारखानो का गन्ने का चोटा, जड़ो का स्‍टार्च इन कार्बनिक पदार्थों का सॅकरोमायसिस सेरव्हि े सी इस कवक की सहायता से किण्‍वन करके 7.3 सिरका इथेनॉल यह अल्‍कोहोल प्राप्त किया जाता है । "," రసాయనిక పరంగా వినెగార్ అనగా 4% ఎసిటి కామ్లం  పండ్ల రసాలు, మెపల్ సిరప్, చక్కెర కర్మాగారాలలోని చెరుకులోని వెులాసిస్, ముల్లంగిలోని స్టార్చ్ ఇలా కర్బన పదార్థాల యొక్క సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసి వంటి శిలీంధ్రాల సహాయంతో కిణ్వనం చేసి ఇథనాల్ ఆల్కహాల్‌ను పొందుతాం."
"03 कुल दबाव से मेल खाती है, p03 कुल दबाव से मेल खाती है और 03 ठहराव की स्थिति से मेल खाती है। "," 03 మొత్తం ఒత్తిడికి  అనుగుణంగా ఉంటుంది , p03 మొత్తం ఒత్తిడికి  అనుగుణంగా ఉంటుంది మరియు 03 స్తబ్దత స్థితికి అనుగుణంగా ఉంటుంది ."
"कंप्रेसर में 1 से 2, हीट एक्सचेंजर में 2 से 3, निरंतर दबाव प्रक्रिया, गर्मी जोड़, टरबाइन विस्तार में 3 से 4 और फिर से इस समय के दौरान 4 से फिर से लगातार दबाव लेकिन गर्मी अस्वीकृति। "," 1 నుండి 2 కంప్రెసర్లో  ఉంటుంది , 2 నుండి 3 ఉష్ణ వినిమాయకం , స్థిరమైన పీడన  ప్రక్రియ , వేడి అదనంగా , 3 నుండి 4 టర్బైన్లో  విస్తరణ మరియు 4 to1 మళ్లీ స్థిరంగా ఒత్తిడి  కానీ వేడి తిరస్కరణ ఈ సమయంలో ఉంటుంది ."
"चरण 1 रोटर के लिए, 1w2 गति पर इनलेट को सापेक्ष गति 1w1 के रूप में सापेक्ष गति से बाहर निकलने पर दिया जाना चाहिए। "," 1 వ దశ  , రోటర్  కోసం , వేగం  1w2 వద్ద ఇన్లెట్ , సాపేక్ష వేగం  యొక్క నిష్క్రమణ వద్ద సాపేక్ష వేగం 1w1 గా ఇవ్వాలి ."
"यह भ्रमित नहीं है कि 2 ब्लेड टर्बाइन दिखा रहे हैं और कुछ ब्लेड पंप दिखा रहे हैं, क्योंकि हम एक समान दृष्टिकोण से दो आइटम दिखा रहे हैं। "," 2 బ్లేడ్లు  టర్బైన్లు  చూపిస్తున్నాయని మరియు కొన్ని బ్లేడ్లు  పంపులను  చూపిస్తున్నారని గందరగోళంగా లేదు , ఎందుకంటే ఇదే దృక్పథంలో రెండు అంశాలను చూపిస్తున్నాము ."
टरबाइन में 3 से 4 आइसेंट्रोपिक विस्तार और कंडेनसर में 4 से 1 ऊष्मा अस्वीकृति। , 3 నుంచి 4 వరకు టర్బైన్లో ఐసెన్త్రోపిక్  విస్తరణ మరియు 4 నుంచి 1 వరకు కండెన్సర్లో  వేడి తిరస్కరణ .
"तीसरा नुकसान 90 डिग्री कोहनी में होता है, 4 वां नुकसान डिलीवरी साइड पाइप में होता है, फिर हम वाल्व के कारण सिर खो देते हैं, 90 डिग्री के मोड़ के कारण एक और सिर का नुकसान होता है और दूसरा नुकसान 90 डिग्री के मोड़ में फिर से होता है, और आखिरकार h f7 में। "," 3 వ నష్టాన్ని  90 డిగ్రీ మోచేయిలో జరుగుతుంది , 4 వ నష్టాన్ని డెలివరీ  వైపు పైపులలో జరుగుతుంది , అప్పుడు కవాటాల కారణంగా తల కోల్పోతున్నాము , 90 డిగ్రీ బెండ్  కారణంగా మరొక తల నష్టాన్ని  కలిగి ఉంటుంది మరియు మరొక నష్టాన్ని  కలిగి ఉంటుంది మళ్ళీ 90 డిగ్రీ బెండ్  లో , చివరకు h f7 లో ."
"सी 2 वर्ग प्रति सी 2 से, जो ड्राफ्ट ट्यूब की शंक्वाकार प्रकृति के कारण 2 जी द्वारा सी 4 वर्ग और सी 4 सी 2 से कम हो जाता है। "," c2 చొప్పున 2g ద్వారా c2 చదరపు , ఇది 2g ద్వారా c4 చతురస్రంగా మారింది మరియు ముసాయిదా ట్యూబ్  యొక్క శంఖువ స్వభావం  కారణంగా , c4 c2 కంటే తక్కువగా ఉంటుంది ."
सेमी कॉट पाई माइनस बीटा 2 माइनस सेमी कॉट बीटा 2 और आई सेमी कॉट अल्फा 2 और यू के बराबर है। , cm cot pie minus beta 2 మైనస్  cm cot beta 2 కు సమానంగా ఉంటుంది మరియు నేను cm cot ఆల్ఫా  2 మరియు యు .
h2 कुल एच02 माइनस h01 द्वारा विभाजित योग म h1 के रूप में हस्तांतरित ऊर्जा का अनुपात है और r के बराबर r बल पर स्थानांतरित किया जाता है। , h2 మొత్తం మైనస్  h1 మొత్తం h02 మైనస్  h01 చేత విభజించబడి r యొక్క సమానమైన r శక్తికి  బదిలీ అయినందున అది బదిలీ చేయబడిన శక్తి  యొక్క నిష్పత్తి .
हमने एच 3 प्लस सी 3 को वर्ग 2 और एच 1 के रूप में एच 1 के रूप में और एच 1 प्लस सी 1 को वर्ग 2 के रूप में लिखा है। , h3 ప్లస్  c3 చదరపు  2 మరియు h1 గా h1 గా h1 ప్లస్  c1 చదరపు  2 గా వ్రాసాము .
"मीटर एल कपलिंग, एल क्यूब मात्रा और आरओ समय का उत्पाद है, एल क्यूब आपको द्रव्यमान देता है, डीवी डीटी को टी के रूप में लिखा जाता है और टी कुछ भी नहीं है, लेकिन हमने पहले से ही लंबाई के वेग पर चर्चा की है और इसलिए यह जोड़ी अगर हम सभी तरल शब्द आरएचओ है एल चुकता v चुकता हो। "," m అనేది l కూపం , l క్యూబ్ వాల్యూమ్  మరియు rho సార్లు లబ్ధికి సంబంధించినది , l క్యూబ్ మీకు మాస్  ఇస్తుంది , dv dt ద్వారా t గా వ్రాయబడుతుంది మరియు t అనేది ఏమీ కాదు , అయితే మనము ఇప్పటికే పొడవు చర్చించాము వేగం మరియు అందుకే ఈ జంట మేము అన్ని ఉంటే ద్రవం శక్తి నిశ్చల పదాలు rho l స్క్వేర్ v స్క్వేర్ అని పొందండి ."
"यदि बनाम सकारात्मक है, तो नोड में नोड बी की तुलना में अधिक क्षमता है, और वर्तमान 1 डी के माध्यम से आर 1 के माध्यम से बहती है। "," vs సానుకూలంగా ఉందనుకుంటే , అప్పుడు నోడ్ a నోడ్ b కంటే అధిక పొటన్షియల్  ను కలిగి ఉంటుంది , మరియు d 1 ద్వారా r ద్వారా d 2 ద్వారా కరెంట్  ప్రసరణ జరుగుతుంది ."
"wbl इन्फिनिटी u टाइम्स c u2 माइनस cu1, uu जो भी, u2 बराबर u1। "," wbl ఇన్ఫినిటీ u టైమ్స్  c u2 మైనస్  cu1 , u u ఏది కాదు , u2 కి సమానమైన u1 ."
"वहाँ से हम छोटे समीकरण और सबसे महत्वपूर्ण रूपों के संवेग समीकरण या नवियर-स्टोक्स समीकरण को करने के लिए आगे बढ़े, उस समीकरण के विभेदक रूप को ईलर समीकरण कहा जाता है, जो अज्ञात मामले में है और वही अज्ञात चिह्न अंतर समीकरण, यदि यह पैटर्न में सुव्यवस्थित समन्वय प्रणाली में एकीकृत है। "," అక్కడ నుండి మేము చిన్న వేరు మరియు చాలా ముఖ్యమైన రూపాల మొమెంటం సమీకరణం లేదా నావియార్ - స్టోక్స్ సమీకరణం  చేయటానికి వెళ్ళాము , ఆ సమీకరణం యొక్క అవకలన రూపంను ఎయిలర్ సమీకరణం అని పిలుస్తారు , ఇది గుర్తుతెలియని కేసులో మరియు అదే గుర్తు తెలియని అవకలన సమీకరణం , ఇది స్ట్రీమ్లైన్ కోఆర్డినేట్ వ్యవస్థలో  విలీనం అయినట్లయితే , మేము బెర్నాల్లీ యొక్క సమీకరణాన్ని సరళిలో పొందుతారు ."
"जब अक्षांशीय प्रवाह के बारे में बात करते हुए हम कई बार करते हैं, तो हम इस तथ्य का लाभ उठाते हैं कि यह ब्लेड गति, ब्लेड परिधीय गति यू रोटर इनलेट और आउटलेट। "," అక్షాంశ ప్రవాహ టర్బైన్లు  గురించి మాట్లాడేటప్పుడు , మేము ఏమి చేస్తారో అనేక సార్లు , ఈ బ్లేడ్ వేగం  , బ్లేడ్ పరిధీయ వేగం u రోటర్ ఇన్లెట్  మరియు అవుట్లెట్  లాంటిది వాస్తవం యొక్క ప్రయోజనాన్ని మేము ఉపయోగిస్తాము ."
"यही है, अगर आप स्थिति 0.1, 0.1 के बारे में बात कर रहे हैं, तो x दिशात्मक गति भी 0.1 है और y दिशात्मक गति है - 0.1। "," అది అంటే , మీరు 0.1 , 0.1 స్థానం గురించి మాట్లాడుతుంటే , x డైరెక్షనల్  వేగం కూడా 0.1 మరియు y డైరెక్షనల్  వేగం - 0.1 ."
"जब यह पंप इनलेट पर कुल सिर को 3.5 मीटर तक कम कर देता है, तो यह प्रति सेकंड 0.05 मीटर क्यूब प्रवाह में 36 मीटर का सिर पैदा करता है। "," అది పంపు ఇన్లెట్  వద్ద మొత్తం తల 3.5 మీటర్లకు తగ్గినప్పుడు , సెకనుకు 0.05 మీటర్ క్యూబ్ ప్రవాహం  వద్ద 36 మీటర్ల తల ఉత్పత్తి చేస్తుంది ."
"इसी तरह अगर मैं एक स्टीम टरबाइन इंडक्शन टरबाइन और ब्लेड लेता हूं, तो आने वाले प्रवाह की गति दिशा में एक बड़ा परिवर्तन हो जाती है। "," అదేవిధంగా నేను ఒక ఆవిరి టర్బైన్ ప్రేరణ టర్బైన్  మరియు బ్లేడును  తీసుకుంటే , ఇన్కమింగ్ ప్రవాహం  యొక్క వేగం అది వెళ్లినప్పుడు దిశలో  పెద్ద మార్పును ఎదుర్కొంటుంది ."
"इसी तरह हम ब्लेड के आउटलेट और आउटलेट और प्रवाह के बारे में बात कर सकते हैं, जो यहां w1 द्वारा दिया गया है और हमारे पास बीटा 1 और अल्फा 1 है। "," అదేవిధంగా మనము నిష్క్రమణ లేదా బ్లేడ్  యొక్క అవుట్లెట్ మరియు ప్రవాహం  గురించి మాట్లాడవచ్చు , అది ఇక్కడ w1 ద్వారా ఇవ్వబడుతుంది మరియు మనకు బీటా 1 మరియు ఆల్ఫా 1 ఉన్నాయి ."
जीव विज्ञान के क्षेत्रों में या चिकित्सा दवा अनुप्रयोगों में रासायनिक इंजीनियरों द्वारा कई प्रकार की रासायनिक प्रतिक्रियाओं का उपयोग किया जाता है या उनके लाभ बहुत उपयोगी होते हैं। ," అనేక రకాలైన రసాయన ప్రతిచర్యలు , జీవశాస్త్ర రంగాలలో  లేదా వైద్య ఔషధ ఉపయోగాల్లో తీసుకువచ్చే రసాయన ఇంజనీర్లచే ఉపయోగపడేవి లేదా వీటి ప్రయోజనాలు  చాలా ఉపయోగకరంగా ఉన్నాయి ."
"फिर हम 100 किलोवाट, किलोवाट 2 मेगावाट, मिनी हाइड्रोवर परियोजनाओं, 2 मेगावाट से ऊपर की छोटी पनबिजली परियोजनाओं और 25 मेगावाट तक की सूक्ष्म जल विद्युत परियोजनाओं के बारे में बात कर रहे हैं। "," అప్పుడు 100 కిలోవాట్లకు , కిలోవాట్ 2 మెగావాట్లకు మధ్య ఉన్న సూక్ష్మ జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్టులు  , మినీ హైడ్రోవర్ ప్రాజెక్టుల  గురించి , 2 మెగావాట్లకు పైన మరియు 25 మెగావాట్ల వరకు చిన్న జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్టుల  గురించి మాట్లాడుతున్నాం ."
"। फिर यह प्रवाह और डिस्क घर्षण नुकसान को दूर करने के लिए वापस आ जाता है और हमें आंतरिक शक्ति मिलती है, यांत्रिक क्षति की वापसी के बाद जो जारी किया जाता है, हम जनरेटर में खरपतवार शक्ति प्राप्त करते हैं। "," . అప్పుడు అది తిరిగి ప్రవాహం  మరియు డిస్క్ ఘర్షణ నష్టాలను  అధిగమించడానికి మరియు మేము అంతర్గత శక్తిని  పొందుతాము , యాంత్రిక నష్టాల  ఉపసంహరణ తర్వాత ఏమి జారీ చేస్తుందో , మేము జెనరేటర్లో  కలుపు శక్తిని  పొందుతాము ."
"फिर वाष्प का दबाव उपयोगकर्ता के लिए भी जाना जाता है, क्योंकि हम तरल के तापमान को जानते हैं। "," అప్పుడు ఆవిరి పీడనం  యూజర్కు కూడా తెలుసు , ఎందుకనగా ద్రవం యొక్క ఉష్ణోగ్రత  ఎంత ఉందో మాకు తెలుసు ."
"फिर क्या होता है आप देखते हैं कि प्रवाह क्या हो रहा है लेकिन बिजली की आपूर्ति की जाती है और पानी टपकता है, इसलिए इस सिर को पंप का बंद सिर कहा जाता है। "," అప్పుడు ఏం జరుగుతుందో , మీరు ఏ ప్రవాహం  జరుగుతుందో చూస్తారు కాని శక్తి  సరఫరా చేయబడుతుంది , నీరు చిలుకుతుంది , కాబట్టి ఈ తల ఒక పంప్  యొక్క మూసివేసే తల అని పిలుస్తారు ."
"इंडक्शन मैकेनिज्म तब ठीक-ठीक होना चाहिए, यानी हमें जितना संभव हो प्रवाह की दिशा में अचानक बदलाव से बचने की कोशिश करनी चाहिए और पंप आंख और वैन से किसी विशेष योजना से बचने की कोशिश करनी चाहिए। "," అప్పుడు ప్రేరేపిక విధానాలను మంచిగా క్రమబద్ధీకరించడం చేయాలి , అంటే సాధ్యమైనంత ప్రవాహం దిశలో  ఆకస్మిక మార్పులను తప్పించుకోవటానికి ప్రయత్నించాలి మరియు పంప్  కంటి మరియు వ్యాన్ల  నుండి ఏ ప్రత్యేకమైన ప్రణాలికలను నివారించడానికి ప్రయత్నించాము ."
"फिर बकिंघम के सिद्धांत के अनुसार हम चाहते हैं कि n - m, जो 7 - 3 या 4 अनिश्चितता समूह हो। "," అప్పుడు బకింగ్హామ్ పై సిద్ధాంతం  ప్రకారం మనము n - m ని కలిగి ఉండాలని , అది 7 - 3 లేదా 4 అనిశ్చితి సమూహాలు  ."
तब हम कह सकते हैं कि प्रभावी सिर e0 - e 2 नहीं है e1 - e 2 लेकिन e1 - e 2 क्योंकि कोई नुकसान नहीं है इसलिए हम कहते हैं कि h लगभग समान रूप से h है अर्थात ऊर्जा जो टर्बो इंजन से तरल पदार्थ से ee के बराबर उपलब्ध है e1 - e2 या e 0 - e 2 और 2 h h - hf 34 - c2 वर्ग के माध्यम से। ," అప్పుడు మనము సమర్థవంతమైన తల e0 - e 2 అయితే e1 - e 2 ఏది కానిది e1 - e 2 అని చెప్పలేము , ఎందుకంటే ఎటువంటి నష్టం లేనందున మేము h ను దాదాపు సమానంగా చెప్పాము h అనగా ee కు సమానమైన e ద్రవం నుండి టర్బో యంత్రం  అంతటా లభించే శక్తి  e1 - e2 లేదా e 0 - e 2 మరియు 2 h ద్వారా h - hf 34 - c2 చతురస్రం  ."
"फिर आप दबाव और चूषण सतहों को जानते हैं, हम रोटेशन की दिशा प्राप्त कर सकते हैं जैसा कि यहां दिखाया गया है, हम रोटर के इनलेट पर गति के साथ एक त्रिकोण का निर्माण कर सकते हैं और रोटर के बाहर निकलने पर। "," అప్పుడు మీరు ఒత్తిడి  మరియు చూషణ ఉపరితలాలు తెలుసు , ఇక్కడ చూపిన విధంగా మేము భ్రమణ దిశను  పొందవచ్చు , మేము రోటర్  యొక్క ఇన్లెట్  వద్ద వేగంతో త్రిభుజం  నిర్మించవచ్చు మరియు అదేవిధంగా రోటర్  యొక్క నిష్క్రమణలో చేయవచ్చు ."
"तब हमें यह भी विचार करना चाहिए कि पंप में अनंत संख्या में ब्लेड नहीं हैं, वेन इसी अवधारणा को तोड़ता है, हम फिसल जाएंगे। "," అప్పుడు మేము పంపు అనంత సంఖ్య బ్లేడ్లు  కలిగి లేదని కూడా పరిగణించాలి , వనే అనురూప భావన విచ్ఛిన్నం , మేము స్లిప్  ఉంటుంది ."
"हालाँकि यदि वेग y दिशा में घटता है और नकारात्मक है, तो यह ऋणात्मक x दिशा में कतरनी तनाव को लागू करता है। "," అయితే y దిశలో వేగం తగ్గుతుంది మరియు  ద్వారా ప్రతికూలంగా ఉంటే , అది ప్రతికూల x దిశలో కోత ఒత్తిడి  ని వర్తిస్తుంది ."
"हालांकि दुकानें वास्तव में इन शॉपिंग मॉल में से एक में स्थित हैं जहां आपको व्यस्त स्थान के लिए भुगतान करना पड़ता है, आपको प्रति वर्ग फुट क्षेत्र या प्रत्येक वर्ग मीटर क्षेत्र का भुगतान करना होगा। "," అయితే దుకాణాలు వాస్తవానికి ఆక్రమిత స్థలంలో చెల్లించాల్సిన ఈ షాపింగ్  మాల్స్లో ఒకదానిలో ఉన్నాయని , చదరపు  అడుగుల ప్రదేశం లేదా ప్రతి చదరపు మీటరు ప్రాంతానికి చెల్లించాల్సి ఉంటుంది ."
"हालांकि अगर हमें कम npsh मिलता है, तो हम उस बीमारी के कारक को शुरू करते हैं और npsh कम हो जाता है, आप देखेंगे कि गैर-गुहिकायन से पंप लक्षण के मामले में एक तेज डोप है। "," అయితే మనకు తక్కువ npsh లభిస్తే , మేము ఆ వ్యాధి కారక శూన్య  ప్రారంభాన్ని ప్రారంభించి , npsh తగ్గిపోతుంది , మీరు నాన్ - కావిటేషన్  నుండి పంపు లక్షణం విషయంలో ఒక షార్పర్ డూపాప్ ఉన్నట్లు చూస్తారు ."
"हालाँकि अगर हमें बाहर निकलने वाली गतिज ऊर्जा के नुकसान के बारे में सोचना है और एक साधारण शंक्वाकार ड्राफ्ट ट्यूब के बारे में सोचना है जैसा कि हमने चर्चा की है, तो याद रखें कि a3 c3 a4 c4 के बराबर है और हमारा लक्ष्य बाहर निकलने वाली गतिज ऊर्जा को कम करना है जिसे हम c4 कम करना चाहते हैं। "," అయితే మేము నిష్క్రమణ గతిశీల శక్తి  నష్టాన్ని గురించి ఆలోచించవలసి ఉంటే మరియు మేము చర్చించినట్లుగా ఒక సాధారణ శంఖుద్ధ డ్రాఫ్ట్ ట్యూబ్  గురించి ఆలోచించినట్లయితే , a3 c3 అనేది a4 c4 కు సమానం అని మరియు మన లక్ష్యాన్ని గుర్తుంచుకోండి నిష్క్రమణ గతిశక్తి శక్తిని  తగ్గించటానికి మేము c4 ను తగ్గించాలనుకుంటున్నాము ."
"रेडियल जलमग्न वैन अनिवार्य रूप से एक आगे की ओर का सामना करना पड़ रहा है, लेकिन हम इस बीटा 2 बी 90 डिग्री को रेडियल बैरियर वेन कहते हैं जिससे हमें आरामदायक या जागरूक महसूस हो। "," అయితే రేడియల్  ముంచెత్తయిన వాన్ తప్పనిసరిగా ఒక ఫార్వర్డ్  ముఖంగా ఉంది , అయితే ఈ బీటా 2b 90 డిగ్రీల అని మనకు సుఖంగా లేదా అవగాహన కలిగించేలా ఒక రేడియల్ అవరోధం వేన్ అని పిలుస్తాము ."
"हालांकि, जब वॉल्यूम प्रवाह की दर बीप पर वॉल्यूम प्रवाह से बेहतर होती है, तो दूसरी सतह पर कैविटी होती है। "," అయినప్పటికీ , bep వద్ద వాల్యూమ్ ప్రవాహం కంటే వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటు  ఉత్తమమైనదైనప్పుడు , ఇతర ఉపరితలంపై పుచ్చును  సంభవిస్తుంది ."
"हालांकि हम एक पंप के मामले में जो देते हैं, वह मोटर द्वारा दी गई शक्ति है, जो वास्तव में उस तरल पदार्थ से अधिक होती है। "," అయినప్పటికీ మనం పంప్  విషయంలో మోటారు శక్తిని  ఇచ్చే శక్తిని  ఇస్తుంది , ఇది వాస్తవానికి ద్రవంకి  పంపిణీ చేయబడిన దానితో పోలిస్తే ఎక్కువ ."
"यही है, इम्पेलर्स लंबे या छोटे, रेडियल या कम्पोजिट या एक्सियल, सेमियुटोमैटिक या बंद हो सकते हैं लेकिन हम व्यक्तिगत ब्लेड आकृतियों के संदर्भ में भी बोल सकते हैं। "," అంటే , ప్రేరేపకులు  సుదీర్ఘ లేదా చిన్న , రేడియల్  లేదా మిశ్రమ లేదా అక్షసంబంధంగా ఉండవచ్చు , సెమీఓపీ  లేదా మూసివేయవచ్చు కానీ మేము వ్యక్తిగత బ్లేడ్  ఆకారాల పరంగా కూడా మాట్లాడవచ్చు ."
"इसलिए, इस मामले में दा 0 से कम होने का मतलब डीपी से कम 0 है और अगर हम दबाव को घटाते हैं और वेग लिखते हैं, तो यह कहा जा सकता है कि सी टाइम्स सी दा वर्ग के बराबर है - 1 डी। "," అందుచేత , ఈ సందర్భంలో da తక్కువ 0 గా ఉండటం అంటే dp కంటే 0 కన్నా తక్కువ మరియు మేము ఒత్తిడిని  తొలగించి , వేగంతో వ్రాసినట్లయితే , అది c గా చెప్పవచ్చు c సార్లు మాసి సంఖ్య చదరపు  - 1 d ద్వారా da కి సమానంగా ఉంటుంది ."
उपलब्ध प्रभावी शक्ति एचएच से टरबाइन की ऊंचाई तक शेष पूंछ के स्तर पर बहुत कम हो जाती है। ," అందుబాటులో ఉన్న సమర్థవంతమైన శక్తిని  హెచ్ హెచ్ నుంచి హెచ్చుగా తగ్గించి , టెయిల్ మిగిలిన స్థాయిలో ఉన్న టర్బైన్  ఎత్తుగా ఉంటుంది ."
"इसलिए अपूर्ण प्रवाह के लिए हम vv को डॉट 2 और d1, b1, c1m से d2, b2, c2 m के बराबर होना जानते हैं। "," అందువల్ల అసంపూర్తిగా ప్రవాహం  కోసం మనకు v v ను డాట్  2 కు సమానంగా తెలుసు మరియు d1 , b1 , c1m ను d2 , b2 , c2 m ."
"तो यह निर्माता जानता है, लेकिन बाकी, अगर यह पानी चला जाता है, तो ऊंचाई क्या है, पाइप का व्यास क्या है, पाइप की लंबाई क्या है, सब कुछ पंप के उपयोगकर्ता को पता है। "," అందువల్ల ఈ తయారీదారుకు తెలిసినది , అయితే మిగిలిన భాగం , ఈ నీరు వెళుతుంటే , ఎత్తు ఏమిటి , గొట్టం యొక్క వ్యాసం  ఏమిటి , ఏవి , పైప్ యొక్క పొడవు ఏమిటి , ప్రతిదీ అంటారు పంపు  యొక్క వినియోగదారునికి ."
तो इस प्रकार के रेडियल फ्लोर मशीनों के लिए मैं एक अलग विधि के बारे में बात करूंगा और अगली स्लाइड में दिखाऊंगा। , అందువల్ల ఈ రకమైన రేడియల్ ఫ్లోర్ మెషీన్స్కు  నేను ఒక భిన్నమైన పద్ధతిని  గురించి మాట్లాడతాను మరియు తదుపరి స్లైడ్లో  నేను చూపిస్తాను .
"इसलिए, यहां एक लिफ्ट का अनावरण किया गया है, जो विमान को आकाश में फेंकने के बाद विमान को उठा सकता है और विमान में पिछले स्थान को कम करके इस मामले में ड्रैग को कम कर सकता है। "," అందువల్ల , ఒక లిఫ్ట్  ఇక్కడ ఆవిష్కరించబడింది , ఇది మేము ఆకాశంలో త్రోసిన తరువాత విమానం ఎత్తివేసింది మరియు విమానం లో ముందటి ప్రదేశాన్ని తగ్గించడం ద్వారా డ్రాగ్  ఈ సందర్భంలో తగ్గించవచ్చు ."
"इसलिए टरबाइन के मामले में वास्तविक बिजली उत्पादन को और कम किया जाएगा, जिसे पंप या कंप्रेशर्स के मामले में पार करना होगा, इस प्रकार बिजली की आवश्यकता बढ़ जाती है। "," అందువల్ల టర్బైన్  విషయంలో వాస్తవ విద్యుత్  ఉత్పాదకత మరింత తగ్గిపోతుంది , పంపులు  లేదా కంప్రెసర్ల  విషయంలో ఇది అధిగమించాల్సి ఉంటుంది , అందుకే విద్యుత్ విద్యుత్  అవసరాన్ని పెంచుతుంది ."
"इसलिए, द्रव्यमान प्रवाह दर द्रव्यमान प्रवाह दर के बराबर है, जिसमें हम केवल मात्रा प्रवाह दर के रूप में डॉट या घनत्व लिख सकते हैं। "," అందువల్ల , ద్రవ్యరాశి ప్రవాహం రేటు  మాస్ ఫ్లో ప్రవాహం రేటుకు  సమానంగా ఉంటుంది , అందులో మనం కేవలం dot లేదా సాంద్రత వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటుగా వ్రాయవచ్చు ."
"इसलिए यदि आप ऑपरेशन जोन को देखते हैं जहां फ्रांसिस और कपलान टर्बाइन दोनों का उपयोग किया जा सकता है, तो आप जानते हैं कि कपलान टर्बाइन बेहतर हैं। "," అందువల్ల ఫ్రాన్సిస్ మరియు కప్లాన్ టర్బైన్లు  రెండింటిని ఉపయోగించగల ఆపరేషన్  మండలాలను చూస్తే , కపలాన్ టర్బైన్లు  మెరుగైనవని మీకు తెలుసు ."
"इसलिए, बीटा 1 टरबाइन के आउटलेट पर स्पर्शरेखा का वेग सापेक्ष वेग की दिशा में 180 reflection मन प्रतिबिंब प्रतिबिंब के बराबर है। "," అందువల్ల , బీటా 1 టర్బిన్  యొక్క అవుట్లెట్లో టాంజెన్షియల్ దిశగా చేసే వేగం , సాపేక్ష వేగం యొక్క దిశలో 180 డిగ్రీ మనస్సు ప్రతిబింబం కోణంతో  సమానంగా ఉంటుంది ."
इसलिए भारत में हम पिको पॉवर प्लांट स्टेशन या पिको हाइड्रो पॉवर प्रोजेक्ट्स के बारे में बात कर रहे हैं जो 5 किलोवाट या उससे कम उत्पादन करते हैं। ," అందువల్ల భారతదేశంలో మేము పికో పవర్ ప్లాంటు స్టేషన్లు  లేదా పికో హైడ్రో పవర్ ప్రాజెక్టులను  గురించి మాట్లాడుతున్నాము , ఇవి 5 కిలోవాట్లను లేదా దిగువను ఉత్పత్తి చేస్తాయి ."
"इसलिए, पूरे सिस्टम लाइन में 2 भाग एच स्टैटिक होते हैं, जो वॉल्यूम प्रवाह दर पर निर्भर नहीं करता है और इसलिए निरंतर और एच का नुकसान, जो वी डॉट स्क्वायर द्वारा गुणा किया जाता है, पैराबोला कुछ स्थिर है। "," అందువల్ల , మొత్తం వ్యవస్థ రేఖ 2 భాగాల h స్టాటిక్  కలిగి ఉంటుంది , ఇది వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటుపై  ఆధారపడి ఉండదు మరియు అందుకే స్థిరాంకం మరియు h నష్టం కోల్పోతాయి , ఇది v డాట్ స్క్వేర్  గుణించడంతో , పరావలయం కొన్ని స్థిరంగా  ఉంటుంది ."
"इसलिए हम पंप को यथासंभव संसाधन के करीब पा सकते हैं, उदाहरण के लिए, पंप को सूप की सतह के करीब लाकर, ताकि हम हाय या सक्शन लिफ्ट को कम कर सकें, ताकि हमारे पास कम प्रवाह वेग सक्शन पाइपलाइन हो, ताकि हम बढ़ सकें पाइप लाइन का आकार ताकि वेग कम हो और इसलिए चूषण पाइप कम हो, इसलिए यह सुविधा एचएस क्षति को कम कर सकती है। "," అందువల్ల సాధ్యమైనంత సంపదకు దగ్గరగా పంపుని  మేము గుర్తించగలము , ఉదాహరణకి పంపును సూప్ ఉపరితలంతో  దగ్గరగా తీసుకురావచ్చు , తద్వారా మేము hi లేదా సూక్షన్ లిఫ్ట్ను  తగ్గించగలము , దీని వలన మనము తక్కువ ప్రవాహ వేగం  చూషణ పైప్లైన్  , కాబట్టి మేము పైప్లైన్ పరిమాణాన్ని  పెంచవచ్చు , దీని వలన వేగం  తక్కువగా ఉంటుంది మరియు అలాగే చూషణ పైపును తగ్గించవచ్చు , అందువల్ల ఈ లక్షణాన్ని hs నష్టం తగ్గించవచ్చు ."
इसलिए सिस्टम द्वारा मांग की गई ऊर्जा एच प्रणाली या एक जलाशय से दूसरे जलाशय में स्थापित किए जाने वाले पंपों द्वारा निकाले जाने वाले सिस्टम की आवश्यकता होती है। , అందువల్ల సిస్టమ్  ద్వారా డిమాండ్ చేయబడే శక్తి h వ్యవస్థ లేదా ఒక జలాశయం నుండి ఒక రిజర్వాయర్  నుండి మరో రిజర్వాయర్  వరకు ఏర్పాటు చేయటానికి పంపు  s ద్వారా అధిగమించవలసిన వ్యవస్థ అవసరం .
"व्यवहार में, हाइड्रोलिक क्षमता डिस्क घर्षण और अनुमानित प्रवाह नुकसान का अनुमान लगाना मुश्किल है। "," ఆచరణలో , హైడ్రాలిక్  సామర్థ్యం డిస్క్  రాపిడి మరియు అంచనా ప్రవాహ నష్టాలు  వేరు చేయడం కష్టంగా అంచనా వేయడం కష్టం ."
उस समय हम वास्तव में मशीन की दक्षता के बारे में बात नहीं करते थे लेकिन वास्तविक मशीन की दक्षता 100 प्रतिशत नहीं है। , ఆ సమయంలో మేము నిజంగా యంత్రం  యొక్క సామర్ధ్యం గురించి మాట్లాడలేదు కాని నిజమైన యంత్రం  యొక్క సామర్థ్యం 100 శాతం ఉండదు .
"जहाँ h के माध्यम से s चरण के लिए परावर्तक सिर का प्रतिनिधित्व करता है, जहाँ s पंप द्वारा विकसित कुल सिर है और s चरणों की संख्या है। "," ఇక్కడ h ద్వారా s అనేది దశకు  ప్రతిబింబించే హెడ్ను సూచిస్తుంది , ఇక్కడ పంపుచే  అభివృద్ధి చేయబడిన మొత్తం తల మరియు s అనేది దశల  సంఖ్య ."
"मेरा ऑपरेटिंग पॉइंट यहां है जहां मेरा सिस्टम कर्व कहीं पंप विशेषताओं को पूरा करता है और मैं कभी भी इस बिंदु को पार नहीं कर सकता, मैं कभी भी पी के बाईं ओर नहीं जा सकता, मेरा वॉल्यूम प्रवाह दर इस वी डॉट से कम है, मैंने पूरे ऑपरेशन का कभी सामना नहीं किया है पंप के। "," ఇక్కడ ఉన్న నా ఆపరేటింగ్ పాయింట్  నా సిస్టమ్ వక్రరేఖ  ఎక్కడో ఇక్కడ పంపు  లక్షణాలను కలుస్తుంది మరియు నేను ఈ పాయింట్ e ని ఎప్పుడూ దాటిపోలేను , నేను p యొక్క ఎడమవైపుకు వెళ్ళిపోలేను , నా వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటు  ఈ v డాట్ కంటే తక్కువగా ఉంటుంది , పంపు  మొత్తం ఆపరేషన్  నేను ఎన్నటికీ ఎన్నటికీ ఎదుర్కొనదు ."
"यहां मैंने 2 और 1 के साथ समाप्त किया, क्योंकि टरबाइन के अंदर या टरबाइन के अंदर प्रवाह का दबाव और तापमान टरबाइन के अंदर प्रवाहित धारा की तुलना में अधिक है, जो टरबाइन को छोड़ता है। "," ఇక్కడ నేను 2 తో మరియు 1 తో ముగిసింది , ఎందుకంటే కేవలం టర్బైన్  లోపల లేదా టర్బైన్ లోపల ప్రవాహం  యొక్క పీడనం  మరియు ఉష్ణోగ్రత  , ఇన్పుట్ వద్ద టర్బైన్ లోపల  వెళ్లడంతో పోలిస్తే కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది , టర్బైన్ను  వదిలేసే ప్రవాహం  ."
यहां हमारे पास एक पंप है जो पहले 750 मिलीमीटर पारे के वायुमंडलीय दबाव और 1800 पास्कल के बाष्पीकरणीय दबाव के साथ इस्तेमाल किया गया था और अब वायुमंडलीय दबाव 620 मिलीमीटर पारा और वाष्प का दबाव 830 पास्कल है। , ఇక్కడ మనకు ఇంతకుముందు వాతావరణం యొక్క పీడనంతో  750 మిల్లీమీటర్ల పాదరసం మరియు 1800 పాస్కల్స్ యొక్క బాష్పీభవన పీడనంతో ఉపయోగించిన ఒక పంప్ ఇప్పుడు వాతావరణ పీడన  620 మిల్లీమీటర్ పాదరసం మరియు ఆవిరి పీడనం 830 పాస్కల్స్ .
"यहां एक मिश्रित प्रवाह कंप्रेसर की एक छवि है, द्रव यहां दिखाया गया है, यह ब्लेड मार्ग से गुजरता है और यह कुछ ब्लेड, ब्लेड से गुजरता है, हम इस कोर्स के लिए यहां ब्लेड के विवरण में नहीं जा सकते हैं और अंत में हैं अंतराल जिसमें विसारक उपाय करते हैं, हमारे पास विसारक उपाय हैं। "," ఇక్కడ మిశ్రమ  ప్రవాహ కంప్రెసర్  యొక్క చిత్రం  , ఇక్కడ చూపిన విధంగా ద్రవం  ప్రవేశిస్తుంది , అది బ్లేడ్ గద్యాలై  గుండా వెళుతుంది మరియు అది కొన్ని బ్లేడ్లు  గుండా వెళుతుంది , బ్లేడ్లు  , మేము ఈ కోర్సు  కోసం ఇక్కడ బ్లేడ్లు  యొక్క వివరాలు లోకి వెళ్ళి కాదు మరియు చివరికి ప్రవాహం విస్తరించింది దీనిలో ఖాళీలు ఉన్నాయి , మేము డిఫ్యూసర్  చర్యలు కలిగి ."
"यदि आपके पास एक कोहनी है जो यहां से बहती है और एक झुकाव है, तो यह प्रकार एक आवश्यक आवश्यकता है, आपके पास एक मसौदा मोच प्रकार क्यों है? "," ఇక్కడ మీరు ఇక్కడ నుండి ప్రవహిస్తుంది మరియు ఒక మోచేయి ఉన్నట్లయితే మరియు అక్కడ ఒక వంపు ఉంటుంది , ఈ రకానికి అవసరమైన అవసరం , ఎందుకు మీరు డ్రాఫ్ట్ మోచేట్ రకాన్ని కలిగి ఉంటారో మేము డ్రాఫ్ట్ ట్యూబ్  కొలతలు న పుచ్చు కోణం నుండి విధించే ఆంక్షలు గురించి మాట్లాడటానికి టర్బైన్లు  లో పుచ్చు న చర్చ గురించి మాట్లాడేటప్పుడు మరింత దగ్గరగా బయటకు ."
"किसी दिए गए वैन और परिधीय वेग यू के लिए, इनलेट के किनारे बिंदु 1 पर एक सर्कल में संबंधित अधिकतम w की दिशा में खेला जाने पर केवल एक वॉल्यूम प्रवाह दर v डॉट है। "," ఇచ్చిన వ్యాన్ మరియు పరిధీయ వేగం u కొరకు , సంబంధిత గరిష్ఠ w యొక్క దిశను  ఇన్లెట్  అంచుపై పాయింట్  1 వద్ద వృత్తాకారంలో ఆడుతున్నప్పుడు ఒకే ఒక వాల్యూమ్  ప్రవాహం రేటు  v డాట్  ఉంటుంది ."
इस तरह के प्रकार कुछ मामलों में देखे जा सकते हैं और उन्हें यात्रा बुलबुला कहा जाता है क्योंकि बुलबुले अधिक या कम गोलाकार होते हैं और वे प्रवाह के साथ यात्रा करते हैं। ," ఇటువంటి రకాలు కొన్ని సందర్భాల్లో చూడవచ్చు మరియు వారు ప్రయాణ బబుల్  అని పిలుస్తారు , ఎందుకంటే బుడగలు  ఎక్కువ లేదా తక్కువ గోళాకారంగా ఉంటాయి  మరియు అవి ప్రవాహంతో పాటు ప్రయాణిస్తున్నాయి ."
"इसमें १६० गीगापिक्सल का एक मॉड्यूल मॉड्यूल है, लेकिन मौद्रिक स्थितियों के तहत हम पानी ले सकते हैं, अधिकतम मापांक २ गिगापास्कल है, इसलिए यह स्टील के संदर्भ में आपके द्वारा देखे गए of० में से एक है। "," ఇది 160 గిగా పాస్కల్  యొక్క మాడ్యుల మాడ్యులస్ను కలిగి ఉంది , అయితే ద్రవ్య పరిస్థితుల్లో , మాకు నీటిని తీసుకుందాం , గరిష్ట మాడ్యులస్ 2 జిగా పాస్కల్  , కాబట్టి ఉక్కు విషయంలో మీరు చూసిన 80 వ దానిలో ఒకటి ."
"ध्यान दें कि यह u2 वर्ग है - u1 वर्ग +, जो w1 वर्ग है - w2 कुल w शक्ति हस्तांतरण द्वारा विभाजित w2 वर्ग का योग है। "," ఇది u2 చదరపు - u1 చదరపు  + , అది w1 చదరపు అని గమనించండి - w2 మొత్తం మొత్తం w శక్తిని  బదిలీ ద్వారా విభజించిన w2 చదరపు  మొత్తం ."
"हम कह सकते हैं कि यह एक ही लंबा चैनल है और हमने अपनी धुरी प्रणाली x और y को ठीक कर दिया है और हम कहते हैं कि यह एक तरंग है, लेकिन अब हमने तरंग को स्थिर रखा है। "," ఇది ఇదే దీర్ఘకాల ఛానల్  అని మేము చెప్పగలను మరియు మన అక్షం  వ్యవస్థ x మరియు y ను పరిష్కరించాము మరియు ఇది తరంగమని మేము చెబుతున్నాము , అయితే ఇప్పుడు మేము వేవ్ను స్థిరంగా  ఉంచాము ."
"चूंकि यह एक प्रेरण टरबाइन और एक प्रेरण टरबाइन की परिभाषा है, हम ब्लेड, रोटर ब्लेड में किसी भी दबाव परिवर्तन के बारे में बात नहीं करेंगे। "," ఇది ఒక ప్రేరణ టర్బైన్  మరియు ప్రేరణ టర్బైన్  యొక్క నిర్వచనం వలన , మేము బ్లేడ్  , రోటర్ బ్లేడ్లులో  ఎలాంటి ఒత్తిడి  మార్పు గురించి మాట్లాడము ."
ब्लेड को देखने के लिए इसे कभी-कभी ब्लेड भी कहा जाता है क्योंकि मैं 2 ब्लेड के बीच समान व्यास में प्रवाह को देख सकता हूं। ," ఇది కొన్నిసార్లు బ్లేడు  వీక్షణకు బ్లేడుగా కూడా పిలువబడుతుంది , ఎందుకంటే 2 బ్లేడ్లు  మధ్య ఒక తరహా వ్యాసంలో జరుగుతున్న ప్రవాహాన్ని నేను చూడగలను ."
"मुझे लगा कि यह बहुत उपयोगी है लेकिन अगर यह थोड़ा जटिल लगता है, तो आप इसके बारे में एक सरल ऊर्जा बजट के बारे में सोच सकते हैं। "," ఇది చాలా ఉపయోగకరంగా ఉందని నేను భావించాను కానీ ఇది కొద్దిగా సంక్లిష్టంగా కనిపిస్తే , దాని గురించి సాధారణ శక్తి  బడ్జెట్ను  మీరు ఆలోచించవచ్చు ."
"यह टर्बो मशीन के किसी भी हिस्से पर दबाव को नहीं बदलता है, यह संभव नहीं है, ठीक है। "," ఇది టర్బో యంత్రం  యొక్క ఏ భాగంలోనైనా ఒత్తిడి  మార్పు జరగదు , అది సాధ్యం కాదు , సరే ."
इसमें पंप से जुड़ा एक मोटर और पंप द्वारा मोटर को आपूर्ति की जाने वाली एक संपीड़न बल है और यह 2 शाफ्ट और एक यांत्रिक क्षति के बीच संयोजन के लिए मेरा प्रतीक है। , ఇది పంప్కు  అనుసంధానించబడిన ఒక మోటారు  మరియు పంప్కి మోటారు  అందించే ఒక సంపీడన శక్తి  ఉంది మరియు ఇది 2 షాఫ్ట్ల మధ్య కలయికకు నా చిహ్నం మరియు ఒక యాంత్రిక నష్టం  ఉంది .
"इंडक्शन टरबाइन के मामले में यह पहले ही चर्चा की जा चुकी है, दूसरी इंडक्शन टरबाइन जिसका हमने अध्ययन किया है, पेल्टन टरबाइन। "," ఇది ప్రేరణ టర్బైన్  విషయంలో ఇప్పటికే చర్చించబడింది , మేము అధ్యయనం చేసిన ఇతర ప్రేరణ టర్బైన్  , పెల్టన్ టర్బైన్  ."
यह ब्लेड के विशिष्ट कार्य में और पंप के अंदर दबाव में वृद्धि और इसलिए प्रतिक्रिया की डिग्री में बहुत महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है। ," ఇది బ్లేడ్  నిర్దిష్ట పనిలో చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది , మరియు పంప్  లోపల ఒత్తిడి  పెరుగుదల మరియు అందువలన స్పందన యొక్క డిగ్రీ లో ."
"अधिक बारीकी से देखने वाली बात यह है कि जब इसे कागज के टुकड़े से काट दिया जाता है और पत्र प्रवाह मशीन के चारों ओर दिखाए जाने वाले ब्लेड और कागज के माध्यम से बाहर आ जाते हैं, तो कागज का आकार रेडियल स्थान में एयरोफिल प्रोफाइल होता है जो आकार धारण करता है कट आउट। "," ఇది మరింత దగ్గరగా చూడాల్సిన విషయం ఏమిటంటే ఇది అక్షర ప్రవాహ యంత్రాన్ని  చుట్టుముట్టే చూపిన కాగితంలో  ఒక భాగాన్ని మరియు బ్లేడ్లు  కట్  చేసి కాగితం  ద్వారా బయటికి వచ్చినప్పుడు , ఈ కాగితం  ఆకారం  ఇది ఆకారం  కట్అవుట్  కలిగి ఉంటుంది ఆ రేడియల్ ప్రదేశంలో  ఎరోఫాయిల్ ప్రొఫైల్  ."
"यह वेन है और यह एक और लंबाई है, एक और वेन और 2 तरीके इस वर्ग में मेरी उंगलियों को दिखाते हुए कहा जाता है वेन फ़र्श। "," ఇది వేన్  మరియు ఇది మరొక పొడవు , మరొక వేన్  మరియు 2 వాయీల మధ్య లోపల నా వేళ్లు చూపించే ఈ గడిలో వనే  మార్గనిర్మాణంగా పిలుస్తారు ."
"अब तक दिए गए nq की हमारी परिभाषा है कि मुझे नहीं पता कि h क्या है, v v क्या है, यह पंप द्वारा विकसित किया गया सिर है और v dot पंप के माध्यम से प्रवाह दर है। "," ఇప్పటివరకు ఇవ్వబడిన nq యొక్క మా నిర్వచనం నాకు h ఏది తెలియదు ఎందుకంటే , v dot ఏమిటి , అది పంప్  ద్వారా అభివృద్ధి చేయబడిన తల మరియు v డాట్ పంపు  ద్వారా ప్రవాహం రేటు  అని చెబుతుంది ."
"अब ईंधन के एक हिस्से को हटाने के लिए बैकफ़्लो और डिस्क घर्षण नुकसान हैं और इसलिए द्रव प्रवाह के लिए उपलब्ध ऊर्जा कम है, जिसे पीसी पी पी मैकेनिकल कहा जाता है और हमारे पास कम कुल ऊर्जा रिटर्न होता है और डिस्क घर्षण के नुकसान के बाद। "," ఇప్పుడు ఇంధనం యొక్క కొంత భాగాన్ని తీసివేసే తిరిగి ప్రవాహం  మరియు డిస్క్ ఘర్షణ నష్టాలు  ఉన్నాయి మరియు అందుచేత ద్రవ ప్రవాహానికి  అందుబాటులో ఉండే శక్తి  తక్కువగా ఉంటుంది , pc అని పిలుస్తుంది p + p యాంత్రిక  మరియు మేము తక్కువ మొత్తం శక్తి  తిరిగి రావడం మరియు డిస్క్ ఘర్షణ నష్టాలను  అధిగమించిన తరువాత జరుగుతుంది ."
"अब ये एम क्वांटिटेटिव वेरिएबल्स मास, लेंथ, टाइम, टेम्परेचर जैसी कई बेसिक मात्राएँ हैं, इसलिए हम फिजिकल प्रोसेस में शामिल डायमेंशनल वेरिएबल्स की बात कर रहे हैं, जिनमें एन बेसिक आयाम हैं। "," ఇప్పుడు ఈ m పరిమాణాత్మక వేరియబుల్స్ మాస్  , పొడవు , సమయం , ఉష్ణోగ్రత  మొదలైనవి వంటి ప్రాథమిక పరిమాణాల సంఖ్య కాబట్టి మేము భౌతిక విధానంలో పాల్గొన్న m డైమెన్షనల్ వేరియబుల్స్ గురించి మాట్లాడుతున్నాము , వీటిలో n ప్రాథమిక కొలతలు ఉంటాయి ."
"अब इस कोण की क्षमता या तो सकारात्मक या नकारात्मक है, इसलिए हमारे पास ऐसी परिस्थितियां हो सकती हैं जहां प्रवाह कोण ब्लेड कोण से कम या बराबर है। "," ఇప్పుడు ఈ కోణ సంభావ్యత  సానుకూలంగా లేదా ప్రతికూలంగా ఉంటుంది , అందువలన ప్రవాహం  కోణం బ్లేడ్  కోణంలో కంటే తక్కువగా లేదా తక్కువగా ఉన్నప్పుడు మేము పరిస్థితులను కలిగి ఉండవచ్చు ."
"अब, इस ब्लेड पर अवतल पक्ष पर दबाव पड़ता है, जो उत्तल पक्ष की तुलना में अधिक है। "," ఇప్పుడు , ఈ బ్లేడ్  పుటాకార వైపు ఒత్తిడిని  కలిగి ఉంటుంది , ఇది కుంభాకారపు వైపు కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది ."
"अब घर्षण और उत्तेजना के चरण के मामले में, हम पाते हैं कि उत्तेजना चरण में घर्षण के मामले में h1 h2 से अधिक है, अर्थात h2 शून्य से h1 ऋणात्मक है। "," ఇప్పుడు ఘర్షణ మరియు ప్రేరణ దశ  విషయంలో , ప్రేరణ దశలో  ఘర్షణ విషయంలో మేము h1 h2 కన్నా ఎక్కువ అని తెలుసుకుంటాం , అంటే h2 మైనస్  h1 ప్రతికూలంగా ఉంటుంది ."
"अब प्रवाह छोटे व्यास से बड़े व्यास और बहिर्वाह तक जा रहा है और हमने मापा है, हम कह रहे हैं कि हम वी डॉट का प्रयोग कर रहे हैं। "," ఇప్పుడు చిన్న వ్యాసం  నుండి పెద్ద వ్యాసం  మరియు బయటకు వచ్చే ప్రవాహం  వరకు ప్రవాహం  జరుగుతోంది మరియు మనం కొలిచాము , మనం ప్రయోగాలు చేస్తున్నామని చెప్తున్నాం v డాట్  ."
"अब अगली बात प्रतिक्रिया की डिग्री है, मैंने अस्पष्ट रूप से कहा, जब दबाव डब्ल्यूपी अनंत बढ़ता है, तो दबाव में वृद्धि का हिस्सा 0 हो जाता है। "," ఇప్పుడు తదుపరి విషయం ప్రతిచర్య యొక్క డిగ్రీ , నేను అస్పష్టంగా చెప్పాను , ఒత్తిడిని  పెంచుతున్నప్పుడు wp అనంతం , పీడన  పెరుగుదల భాగం 0 కు వెళుతుంది ."
"अब संरक्षण जिम्मेदारी, इस वक्र में अभिन्न उस वक्र के अभिन्न अंग के साथ या उस अवधि के दौरान आईसी के तहत क्षेत्र के बराबर के साथ नकारात्मक होनी चाहिए, जिसके साथ हम शुरू करते हैं। "," ఇప్పుడు పరిరక్షణ బాధ్యత , ఈ వక్రంలో ఇంటిగ్రల్  ఆ వక్రం యొక్క ఇంటిగ్రల్  తో తప్పక సమానంగా మరియు ప్రతికూలంగా ఉండాలి లేదా ఆ వ్యవధిలో ic కింద ఉన్న ఏరియా  తో సమానంగా ఉండాలి , దీనితో మనం ప్రారంభిద్దాం ."
"अब गुहिकायन को रोकने के लिए हमें पिल्ला को px पर होने से रोकना होगा, जिसका अर्थ है कि px वाष्प के दबाव के बराबर है, क्योंकि वाष्प के दबाव में यह px वाष्प के दबाव के बराबर होना चाहिए। "," ఇప్పుడు పుటాకారాన్ని నివారించడానికి మనకు px వద్ద సంభవించే పుపుసను నిరోధించాల్సిన అవసరం ఉంది , దీని అర్థం px ఆవిరి ఒత్తిడికి  సమానంగా ఉంటుంది , ఎందుకంటే ఆవిరి పీడనం  వద్ద ఈ px ఆవిరి పీడనంతో  సమానంగా ఉండాలి ."
"अब अगर मैं ऊपर बताए गए npsh के साथ इस अभिव्यक्ति की तुलना करता हूं, तो इसका मतलब है कि हमारे पास p + rho g + c प्रति वर्ग मीटर 2g - pv by 2g - pv है, जो वाष्प दबाव सिर के बराबर कुछ भी नहीं है, लेकिन npsh उपलब्ध है। "," ఇప్పుడు పైన చెప్పిన npsh తో ఈ వ్యక్తీకరణను  నేను పోల్చినట్లయితే , అది మనకు 2 జి - pv ద్వారా 2g - pv ద్వారా చదరపులో p + rho g + c అని , అది ఆవిరి పీడన తల  ఏమీ సమానం కాని npsh అందుబాటులో ఉంటుంది ."
"अब, यदि आप हर जगह रेखा पर स्पर्शरेखा बनाते हैं, तो यह वेग वेक्टर की दिशा में पड़ता है। "," ఇప్పుడు , ప్రతిచోటా మీరు రేఖకు ఒక టాంజెంట్  గీసినట్లయితే , అది వేగ వెక్టర్  యొక్క దిశలో వస్తుంది ."
"अब यदि हम rho के इस मान को प्रतिस्थापित करते हैं और c का मान अब हम 241.08 प्राप्त करते हैं, तो प्रति इकाई क्षेत्र का द्रव्यमान प्रवाह या द्रव्यमान प्रवाह 459.12 किलोग्राम के बराबर होता है। "," ఇప్పుడు మనము rho యొక్క ఈ విలువను మరియు c యొక్క విలువను ప్రత్యామ్నాయము చేస్తే ఇప్పుడు మనము 241.08 పొందగలిగాము , మాస్ ఫ్లక్స్  లేదా యూనిట్ ప్రాంతమునకు ద్రవ్యరాశి ప్రవాహం  రెండింతలు 459.12 kg కి సమానం అవుతుంది ."
"अब हम दबाव और तापमान के मामले में घनत्व लिख सकते हैं और फिर v1 को आर 1 से गुणा करके आर 1 को आर 1 से गुणा किया जाता है, विशेष रूप से टी 1 से पी 1 से गुणा करके और टी 1 के v1 से गुणा करके हम v1 से थोड़ा कम v1 प्राप्त करते हैं। ", ఇప్పుడు మనము పీడనం  మరియు ఉష్ణోగ్రత  పరంగా సాంద్రత  వ్రాయవచ్చు మరియు ఆ తరువాత v1 లు r1 ద్వారా p1 గుణించి r1 t ద్వారా గుణించబడతాయి ముఖ్యంగా t1 ల ద్వారా p1 ద్వారా విభజించబడిన మొత్తం మరియు v1 లకు దారితీస్తుంది v1 t1 ద్వారా t1 ల ద్వారా గుణించబడుతుంది మేము v1s కంటే కొద్దిగా తక్కువ v1 పొందండి .
अब देखते हैं कि एक परिमित लोड रोकनेवाला की उपस्थिति में क्या होता है और उस भार अवरोधक से विद्युत धारा प्रवाहित होने लगती है। ," ఇప్పుడు మనం పరిమిత లోడ్ రెసిస్టర్  సమక్షంలో ఏమి జరుగుతుందో చూద్దాం , ఆ లోడ్ రెసిస్టర్  కరెంట్  ను డ్రా చేయడం మొదలవుతుంది ."
"अब यदि आपके पास 1 पर t1 और 2 पर मोटाई t1 है, तो यह रेखा tu 1 द्वारा दर्शाए गए क्षेत्र का एक हिस्सा है, जो उपलब्ध नहीं है क्योंकि यह ब्लेड द्वारा कब्जा कर लिया गया है। "," ఇప్పుడు మీరు 2 వద్ద 1 మరియు t2 వద్ద మందం t1 ఉండగా , ఈ లైన్  tu 1 ద్వారా ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న ప్రాంతం యొక్క ఒక భాగం ఏమిటంటే , ఇది బ్లేడ్లు  ఆక్రమించినందున ఇది అందుబాటులో లేదు ."
"अब जब आप समझते हैं कि टरबाइन के मामले में आप क्या कर रहे हैं, तो हम तरल पदार्थ से ऊर्जा और बिजली पैदा कर रहे हैं। "," ఇప్పుడు మీరు టర్బైన్  విషయంలో ఏమి చేస్తున్నారన్న విషయాన్ని మీరు గ్రహిస్తారని , ద్రవం  నుంచి శక్తిని , విద్యుత్ను  ఉత్పత్తి చేస్తున్నాం ."
"अब यदि आप इनमें से किसी एक पर विचार करते हैं, तो आप इसमें नियंत्रण की मात्रा पर विचार कर सकते हैं और टरबाइन व्हील पर बिजली पा सकते हैं, जो बहुत उपयोगी है क्योंकि यह टॉर्क कंट्रोल वॉल्यूम विश्लेषण का उपयोग करके टरबाइन ब्लेड मारने वाले करंट के वेग से संबंधित है। टरबाइन में उत्पन्न। "," ఇప్పుడు మీరు వీటిలో ఒకదానిని పరిగణలోకి తీసుకుంటే , మీరు దానిలో నియంత్రణ వాల్యూమ్ను పరిగణించవచ్చు మరియు టర్బైన్ వీల్పై శక్తిని కనుగొనవచ్చు , ఇది చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది , ఎందుకంటే ఇది టర్బిన్లో ఉత్పన్నమయ్యే టార్క్  నియంత్రణ వాల్యూమ్  విశ్లేషణ ఉపయోగించి , టర్బైన్ బ్లేడ్లు కొట్టిన ప్రవాహం యొక్క వేగంతో సంబంధం కలిగి ఉంది ."
अब हमने कुछ टर्मिनस को परिभाषित किया है जो हमें इन टर्बाइनों को समझने और ट्यूटोरियल में दी गई समस्या को हल करने में मदद करेंगे। , ఇప్పుడు మేము ఈ టర్బైన్లను  అర్థం చేసుకోవడానికి మరియు మేము ట్యుటోరియల్లో  ఇచ్చిన సమస్యను పరిష్కరించడానికి మాకు సహాయపడే కొన్ని టెర్మినోజీలను  నిర్వచించాము .
"अब हम इन कोष्ठकों को खोलते हैं, rho cs - rho dc + cs d rho - d rho dc द्वारा क्रॉस शब्दों को गुणा करते हैं, हम ऐसा कर सकते हैं और वे दूसरे क्रम की शर्तों को अनदेखा कर सकते हैं। "," ఇప్పుడు మేము ఈ బ్రాకెట్లు  తెరిచే , క్రాస్  నిబంధనలను గుణించి , rho cs - rho dc + cs d rho - d rho dc , మేము దీనిని చేయవచ్చు మరియు వారు రెండవ ఆర్డర్  నిబంధనలను విస్మరించవచ్చు ."
"अब, हम पहले भाग k को ऊर्जा n शून्य 1 की अस्पष्टता के रूप में लिख सकते हैं। "," ఇప్పుడు , మేము మొదటి భాగం k ను  ద్వారా శక్తి n మైనస్ 1 కు అస్పష్టమైన స్నిగ్ధతగా  రాయగలము ."
"अब हम इनमें से प्रत्येक के संयोजन के दबाव कंपोस्टिंग, स्पीड कंपाउंडिंग और दबाव-गति संयोजन के गुण सीखेंगे। "," ఇప్పుడు మేము వీటిలో ప్రతిదానిని కలిపి ఒత్తిడి కంపోస్టింగ్  , వేగ సమ్మేళనం మరియు పీడన - వేగం  కలయిక యొక్క లక్షణాలను తెలుసుకొనుము ."
"अब डिजाइन की शर्तों के तहत, विशेष रूप से डिजाइन की स्थितियों की तुलना में बहुत कम निर्वहन के दौरान, तरल पदार्थ को इसे दूर करने के लिए पर्याप्त ऊर्जा नहीं होगी। "," ఇప్పుడు రూపకల్పన పరిస్థితులలో , ప్రత్యేకంగా రూపకల్పన పరిస్థితుల కంటే చాలా తక్కువగా ఉత్సర్గ సమయంలో , ద్రవం  దాన్ని అధిగమించడానికి తగినంత శక్తిని  కలిగి ఉండదు ."
"अब रेडियल फ्लो मशीनों के मामले में रोटेशन की दिशा स्पष्ट नहीं है, हम इसके बारे में बाद में बात करेंगे जब हम ब्लेड वक्र प्रभाव पर चर्चा करेंगे। "," ఇప్పుడు రేడియల్ ప్రవాహా యంత్రాల  విషయంలో భ్రమణ దిశ  స్పష్టంగా లేదు , తర్వాత బ్లేడ్ వక్రత  ప్రభావం గురించి మేము చర్చించినప్పుడు దాని గురించి మాట్లాడతాము ."
"अब एक बढ़े हुए दबाव प्रेरण टरबाइन के मामले में मैंने यह सोचने और याद करने की कोशिश की है कि प्रेरण टरबाइन एक दबाव उत्प्रेरण टरबाइन है, लेकिन दबाव कम कर देता है। "," ఇప్పుడే ఒత్తిడి  పెరిగిన ప్రేరణ టర్బైన్  విషయంలో నేను ఒత్తిడిని  కలిగించే ప్రేరణ టర్బైన్ అని భావించడం మరియు గుర్తుంచుకోవడం ప్రయత్నించానని , ప్రేరణాత్మక టర్బైన్  కానీ ఒత్తిడిని  తగ్గిస్తుంది ."
अब यदि आप एक विमान को अक्ष पर पास करते हैं जो कि एक मॉडल विमान है तो ब्लेड को काट दिया जाएगा और आपको वास्तविक मॉडल में दिखाया जाएगा। , ఇప్పుడే మీరు ఒక మోడల్ విమానం  అని అక్షం ఒక విమానం  పాస్ ఉంటే బ్లేడ్  కట్ అవుతుంది నిజమైన మోడల్  లో మీరు చూపించాడు .
"जैसा कि हम प्ररित करनेवाला निकास पर उच्च गतिज ऊर्जा को मापने के लिए जाते हैं, पंपों के मामले में निश्चित विसारक प्रणाली को बदलने की आवश्यकता होती है। "," ఇంపెల్లర్  నిష్క్రమణలో అధిక గతి శక్తిని  మేము కొలవటానికి వెళ్ళేటప్పుడు , పంపులు  విషయంలో స్థిర డిఫ్యూసర్  వ్యవస్థలో మార్చవలసి ఉంటుంది ."
"ये 2 उदाहरण, टरबाइन एक और हमारे द्वारा लिया गया विमान का एक और उदाहरण सिर्फ 2 उदाहरण हैं और आप माइक्रोफ्लुइडिक्स से बहुत बड़े पैमाने पर धाराओं में तरल प्रवाह के अनुप्रयोगों पर कई उदाहरणों का हवाला दे सकते हैं। "," ఈ 2 ఉదాహరణలు , టర్బైన్  ఒకటి మరియు మేము తీసుకున్న విమానం యొక్క మరొక ఉదాహరణ కేవలం 2 ఉదాహరణలు మరియు మైక్రో ఫ్లూయిడిక్స్  నుండి చాలా పెద్ద ఎత్తున ప్రవాహాలకు ద్రవ ప్రవాహం యొక్క అనువర్తనాలపై మీరు అనేక ఉదాహరణలు ఉదహరించవచ్చు ."
"आपको बता दें कि ये 2 पंप समान हैं, यह आवश्यक नहीं है लेकिन हमारी चर्चा को सरल बनाने के लिए इन दो पंपों को पंक्तिबद्ध किया गया है। "," ఈ 2 పంపులు  ఒకేలా ఉన్నాయని మాకు తెలపండి , అది అవసరం లేదు కానీ ఈ రెండు పంపులు  మా చర్చను సరళమైనవిగా చేయడానికి వరుసలో ఉంటాయి ."
"इस npsh को बेहतर ढंग से समझने के लिए, मैं कह सकता हूं कि हम पंप इनलेट और पाइप में पूरे बीच बर्नौली के समीकरण को लागू कर सकते हैं, याद रखें कि हमने पंप को उपभोक्ता के रूप में दर्ज नहीं किया था, सक्शन फ्लैंग के लिए, मैं पिछली स्लाइड में आकर्षित करता हूं। स्तंभ। "," ఈ npsh ను మెరుగైనదిగా అర్ధం చేసుకోవటానికి , పంప్ ఇన్లెట్  వద్ద సంపూర్ణం మరియు పైప్ మధ్య బెర్నౌలీ యొక్క సమీకరణాన్ని  మేము అన్వయించవచ్చని చెప్పగలను , మనం ఒక వినియోగదారుగా పంప్లో  ప్రవేశించలేదని గుర్తుంచుకోండి , మేము చూషణ ఫ్లాంగ్కు , నేను నిలువు వరుసకు మునుపటి స్లయిడ్ లో డ్రా ."
मैं दोहराता हूं कि यह आवश्यकता सही है लेकिन मैं इसे एक उदाहरण के रूप में दिखाता हूं कि प्रतिक्रिया की डिग्री कैसे बदलती है। , ఈ అవసరం సరిగ్గా ఉందని నేను పునరావృతం  చేస్తున్నాను కానీ నేను ఎంచుకుంటాను ఇది ప్రతిచర్య యొక్క డిగ్రీ  ఎలా మారుతుందో చూపడానికి ఒక ఉదాహరణగా చెప్పవచ్చు .
"यह एक अक्षांशीय प्रवाह प्रकार के लिए एक और पंप प्रदर्शन वक्र है, मैं इन विवरणों के बारे में बात नहीं करूंगा लेकिन फिर से आपको विशेषताओं को दिखाता है और फिर से मैं चोटी को दोहराता हूं, डिजाइन बिंदु के बारे में बात करता हूं। "," ఈ ఒక అక్షాంశ ప్రవాహం  రకం కోసం మరొక పంపు  పనితీరు వక్రత ఉంది , నేను ఈ వివరాలు గురించి మాట్లాడను కానీ మీరు లక్షణాలు చూపిస్తుంది మరియు మళ్ళీ నేను శిఖరం పునరావృతం ఇక్కడ ఉంది , డిజైన్ పాయింట్  గురించి మాట్లాడటం ."
"इस मामले में हम पाते हैं कि एक ब्लेड जो निरंतर है, परिधीय वेग है और यह गाइड वैन से आने वाला गुरुत्वाकर्षण या द्रव है, गाइड वैन के बाहर गाइड वैन पर स्पर्शरेखा है और यह यहाँ दिखाया गया सापेक्ष वेग है । "," ఈ కేసులో స్థిరంగా  ఉన్న ఒక బ్లేడ్  పరిధీయ వేగం అని మేము గుర్తించాము మరియు ఇది గైడ్  వాన్ల నుండి వచ్చే గంభీరత లేదా ద్రవం , గైడ్  వాన్ల యొక్క నిష్క్రమణలో గైడ్  వాన్లకు టాంగ్నియల్  మరియు ఇది సాపేక్ష వేగం ఇది ఇక్కడ చూపబడింది ."
"इस कोर्स को करने के बाद, डॉ। बख्शी, हम आशा करते हैं कि आप द्रव्यमान और संवेग संरक्षण समीकरणों द्वारा कवर द्रव गतिकी के मूल सिद्धांतों को जोड़ सकते हैं। "," ఈ కోర్సు చేసిన తర్వాత , డాక్టర్ బక్షి , ద్రవ్యరాశి  మరియు మొమెంటం పరిరక్షణ సమీకరణాల ద్వారా కప్పబడిన ద్రవం డైనమిక్స్  యొక్క ఫండమెంటల్స్ను మీరు కనెక్ట్ చేయగలరని మేము విశ్వసిస్తున్నాము ."
"यह टरबाइन इलेक्ट्रान उत्पन्न करने के लिए इलेक्ट्रॉनिक्स से जुड़ा होता है और फिर टरबाइन के आउटलेट कंडेंसर से जुड़ा होता है, और चक्र दोहराता है। "," ఈ టర్బైన్ ఎలెక్ట్రానిటర్కు  అనుసంధానించబడి విద్యుత్ను ఉత్పత్తి చేస్తుంది మరియు తరువాత అవుట్  , టర్బైన్  యొక్క అవుట్లెట్ కండెన్సర్కు  అనుసంధానించబడి , చక్రం పునరావృతమవుతుంది ."
"इस आज के व्याख्यान में, हमने देखा कि हम किसके साथ शुरू करते हैं, हमने फ्लो रोटेशन के साथ शुरुआत की, हमने परिभाषित किया कि फ्लो रोटेशन क्या है, हमने द्वि-आयामी प्रवाह में द्वि-आयामी प्रवाह को परिभाषित किया, द्वि-आयामी प्रवाह में, हमने अनियमितता के लिए स्थिति को परिभाषित किया। वहां से, फिर हमने स्ट्रीम फ़ंक्शन और संभावित फ़ंक्शन को परिभाषित किया। "," ఈ నేటి ఉపన్యాసంలో , మేము ఏమి చూసాము , మేము ప్రారంభించడంతో మేము ప్రవాహం భ్రమణంతో ప్రారంభించాము , మేము ప్రవాహం భ్రమణం ఏమిటో నిర్వచించాము , మేము ద్వి - మితీయ  ప్రదేశంలో ద్వి - మితీయ ప్రవాహంలో నిర్వచించాము , ద్వి - మితీయ ప్రవాహంలో  , మేము వర్టిసిటీ వెక్టర్  అక్కడ నుండి మేము irrotationality కోసం పరిస్థితి నిర్వచించారు , అప్పుడు మేము స్ట్రీమ్ ఫంక్షన్  మరియు సంభావ్య ఫంక్షన్ నిర్వచించారు ."
"आइए हम इस बिंदु की समीक्षा करें, जैसे कि ब्लेड कोण बढ़ता है, प्ररित करनेवाला अधिक घुमावदार हो जाता है, प्रतिक्रिया कम हो जाती है और वास्तव में हम उच्च मूल्यों पर पंप आवेग टाइप करते हैं। "," ఈ పాయింట్ను సమీక్షించనివ్వండి , బ్లేడ్ కోణం  పెరుగుతుంది కాబట్టి , ప్రేరేపిక  మరింత వక్రత అవుతుంది , ప్రతిచర్య తగ్గిపోతుంది మరియు వాస్తవానికి మేము అధిక విలువలలో పంపు ఇంపల్స్  రకం ."
"यह पंप वास्तव में बहुत कम समस्याग्रस्त है क्योंकि आप अंत में वाल्व में एक रोगजनक वैक्यूम प्राप्त कर सकते हैं, लेकिन पहले पंप में नहीं। "," ఈ పంప్ట్  నిజంగా చాలా తక్కువ సమస్యాత్మకమైనది , ఎందుకంటే మీరు మొట్టమొదటి పంపులో కాని , వాల్వ్లో వ్యాధి కారక  శూన్యతను పొందడం ముగించవచ్చు ."
"यह प्रभाव, रिश्तेदार परिसंचरण प्रभाव को एक समान तरीके से सोचा जा सकता है, जब हम तनाव प्रभाव के बारे में बात करते हैं। "," ఈ ప్రభావము  , సాపేక్ష ప్రసరణ ప్రభావము  ఒకవిధముగా ఆలోచించగలదు , ఒత్తిడి ప్రభావ  ప్రభావము గురించి మేము మాట్లాడినప్పుడు అదే విధంగా ."
"यदि यह घुमाव है, तो आप इस अक्ष के बारे में घूर्णन ब्लेड देख सकते हैं, तो अगर मेरे पास एक द्रव कण है, तो यह द्रव कण छोटे त्रिज्या से बाहरी त्रिज्या तक जाता है, अगर मैं, इस वैन पर बैठा हूं और ब्लेड किसी भी देखने की कोशिश करता है द्रव कण, फिर कण यहां से मैं अपनी यात्रा को बाहरी छोर से शुरू करते हुए देखता हूं। "," ఈ భ్రమణ  ఉంటే , మీరు ఈ అక్షం గురించి తిరిగే బ్లేడ్లు  చూడవచ్చు , అప్పుడు నేను ఇక్కడ ఒక ద్రవం  కణాలను కలిగి ఉంటే , ఈ ద్రవం  కణము చిన్న వ్యాసార్థం నుండి బయటి వ్యాసార్థం వరకు ప్రయాణిస్తుంది , నేను , ఈ వానెస్  మీద కూర్చొని ఉంటే మరియు బ్లేడ్  ఏదైనా ఒక ద్రవం  కణాన్ని  చూడటానికి ప్రయత్నించినట్లయితే , అప్పుడు కణము  ఇక్కడ నుండి దాని ప్రయాణం ప్రారంభమై , వెలుపలి అంచుకు వెళ్తుందని నేను చూస్తాను ."
"यह तरल पदार्थ के साथ उपलब्ध है जिसे आप टरबाइन में मापते हैं, मान लें कि आप सभी उपयोगी काम में जाते हैं लेकिन क्योंकि एक हिस्सा हाइड्रोलिक क्षति के लिए जाता है, तो हमारे पास ब्लेड होता है और फिर हमें जो बिजली मिलती है वह भी लीकेज लॉस, डिस्क फ्रिक्शन लॉस और वापसी प्रवाह हानि के कारण जाना चाहिए। "," ఈ మీరు టర్బైన్  అంతటా కొలుస్తారు ఇది ద్రవం  తో అందుబాటులో ఉంది , మీరు అన్ని ఉపయోగకరంగా పని లోకి వెళ్లి ఊహించుకోవటం కానీ ఒక భాగం హైడ్రాలిక్ నష్టం  కోసం వెళుతుంది ఎందుకంటే , అప్పుడు మేము బ్లేడ్  కలిగి మరియు అప్పుడు మేము w bl లో లభించే శక్తి  కూడా లీకేజ్ నష్టాన్ని  , డిస్క్ ఘర్షణ నష్టాన్ని  మరియు తిరిగి ప్రవహించే నష్టం కారణంగా వెళ్ళాలి ."
"यह ड्राफ्ट ट्यूब बहुत सरल है, यह सच है, और मैंने जो उदाहरण आपको दिखाया है, मैंने जो मॉडल आपको फ्रांसिस और कापलान टर्बाइन के बारे में दिखाया था, वे एक अलग प्रकार के ड्राफ्ट ट्यूब हैं, मैं जल्द ही वापस आऊंगा। "," ఈ ముసాయిదా ట్యూబ్  చాలా సరళమైనది , అది నిజం , మరియు నేను మీకు చూపించిన ఉదాహరణ , నేను ఫ్రాన్సిస్ మరియు కప్లాన్ టర్బైన్ల  గురించి మీకు చూపించిన నమూనాలు , వారు డ్రాఫ్ట్ ట్యూబ్  యొక్క విభిన్న రకాన్ని కలిగి ఉంటారు , నేను వస్తాను త్వరలోనే ."
"इन एनिमेशन में, इन कार्टूनों में हमें प्रवाह के सापेक्ष पथ के वक्र वक्र का अनुसरण करना चाहिए था। "," ఈ యానిమేషన్లలో  , ఈ కార్టూన్లలో మేము ప్రవాహం  యొక్క సాపేక్ష మార్గం వనే వక్రతను అనుసరిస్తుందని అనుకోవడం జరిగింది ."
"इस रैंकिन चक्र में आप देख सकते हैं कि यह एक आदर्श रैंकिन चक्र है, इसलिए हम आइसेंट्रोपिक विस्तार और संपीड़न के बारे में बात कर रहे हैं, इसलिए 1 से 2 पंप के पार है, इसलिए यह एक पंप है जिसे आपूर्ति करने की आवश्यकता है, 3 का जोड़ है वह धब्बेदार गर्मी जो हम बॉयलर में बात कर रहे हैं। "," ఈ రాంకిన్  చక్రంలో ఇది ఒక ఆదర్శ రాంకిన్ చక్రం అని మీరు చూడవచ్చు , కాబట్టి మేము ఐసెన్త్రోపిక్  విస్తరణ మరియు కుదింపు గురించి మాట్లాడుతున్నాము , అందుచే 1 నుండి 2 పంపు  అంతటా ఉంది , కాబట్టి ఇది సరఫరా చేయవలసిన ఒక పంప్  పని , 3 మేము బాయిలర్  లో గురించి మాట్లాడటం ఆ isobaric వేడి అదనంగా ఉంది ."
"आज हमें सिस्टम के बारे में बात करनी है, सिस्टम या पंप सिस्टम भेजते समय हमने सोचा कि पंप एक बिंदु से दूसरे बिंदु पर होगा। "," ఈరోజు మనం వ్యవస్థ గురించి మాట్లాడుకోవాల్సి ఉంటుంది , సిస్టమ్  లేదా పంప్ సిస్టంలను  పంపుతున్నప్పుడు , పంప్  ఒక పాయింట్ నుంచి మరొక పాయింట్ అవుతుందని మేము భావించాము ."
"आज हम प्रतिक्रिया टर्बाइनों के बारे में बात करेंगे या इस पाठ्यक्रम में हम अधिक विशेषज्ञ होंगे जब यह कहने की बात आती है कि हम केवल पेल्टन, फ्रांसिस और कपलान को रखेंगे, इसलिए हम फ्रांसिस और कपलान टर्बाइन को केवल प्रतिक्रिया टर्बाइन के उदाहरण के रूप में मानेंगे। "," ఈరోజు మనం స్పందన టర్బైన్లు  గురించి మాట్లాడతాము లేదా ఈ కోర్సులో మనం మాత్రమే పెల్టన్  , ఫ్రాన్సిస్  మరియు కప్లాన్  లను మాత్రమే ఉంచుతామని చెప్పినప్పుడు మరింత స్పెషలిస్ట్  ఉండాలి , కాబట్టి మేము ఫ్రాన్సిస్  మరియు కప్లన్ టర్బైన్లను  ప్రతిచర్య టర్బైన్ల  ఉదాహరణలుగా మాత్రమే పరిగణిస్తాము ."
"यदि आप में से केवल 3 ही इन छात्रों, इन बच्चों का मार्गदर्शन कर रहे हैं, तो क्या होता है, बच्चे अपनी जिज्ञासा को अलग-अलग जगहों पर ले जाने की कोशिश करते हैं, आप जिस रास्ते पर चलना चाहते हैं, उसका अनुसरण नहीं कर सकते। "," ఈ విద్యార్థులకు మార్గదర్శకత్వం వహించే మీలో 3 మంది మాత్రమే ఉంటే , ఈ పిల్లలు  , అప్పుడు ఏమి జరుగుతుందో , పిల్లలు  వివిధ ప్రదేశాలకు వారి ఉత్సుకత నుండి బయటికి వెళ్ళడానికి ప్రయత్నిస్తారు , మీరు అనుసరించాలనుకునే మార్గాన్ని అనుసరించకపోవచ్చు ."
"इस प्रकार, यह इस दिशा में एक बल स्थानांतरित करता है और इस विशेष मामले में, नियंत्रण मात्रा से निकलने वाले तरल पदार्थ की गति नियंत्रण मात्रा के x दिशा में नियंत्रण मात्रा से बाहर निकलने वाले तरल पदार्थ की गति से कम है क्योंकि द्रव वास्तव में है जब यह नियंत्रण मात्रा तक पहुँच जाता है तो चिपचिपाहट बलों के कारण, यह गिरावट के साथ शीर्ष पर स्थित क्षेत्र में आता है। "," ఈ విధంగా , ఇది ఈ దిశలో ఒక బలాన్ని బదిలీ చేస్తుంది మరియు ఈ ప్రత్యేక పరిస్థితిలో , కంట్రోల్ వాల్యూమ్  నుండి నిష్క్రమించే ద్రవం యొక్క ఊపందుకుంటున్నది , x దిశలో నియంత్రణ వాల్యూమ్ నుండి నిష్క్రమించే ద్రవం యొక్క మొమెంటం ద్రవం యొక్క మొమెంటం కంటే తక్కువగా ఉంటుంది నియంత్రణ వాల్యూమ్  ఎందుకంటే ఈ నియంత్రణ పరిమాణంలోకి వచ్చినప్పుడు జిగట శక్తుల కారణంగా ద్రవం వాస్తవానికి క్షీణించడం వలన , అది ఆ పైభాగంలో ఉన్న ప్రాంతం , పైభాగంలో ఉన్న ప్రాంతానికి వస్తుంది ."
"इस प्रकार, यह बहुत कम है, यह इस तरह से आता है, गति के वैक्टर को काले रंग में दिखाया गया है जबकि स्ट्रीमलाइन को लाल रेखाओं के रूप में दिखाया गया है। "," ఈ విధంగా , ఇది చాలా తక్కువగా ఉంది , ఇది ఇలా వస్తుంది , వేగం వెక్టర్స్  నల్లగా చూపించబడతాయి , అయితే స్ట్రీమ్లైన్స్  ఎరుపు రేఖలుగా చూపించబడతాయి ."
"इस प्रकार यदि मॉडल का वेग नमूना के वेग का kv गुना है, तो हम कह सकते हैं कि गतिज समानता एक अस्थायी या समकालीन समानता की ओर ले जाती है और टी स्केल मॉडल k टाइम्स टी प्रोटोटाइप है। "," ఈ విధంగా మోడల్ యొక్క వేగం kv సార్లు నమూనా యొక్క వేగాన్ని కలిగి ఉంటే , మేము కెనిమాటిక్ సారూప్యత  ఒక తాత్కాలిక లేదా సమకాలీన సారూప్యతలకు  దారితీస్తుందని మరియు t స్కేల్ t మోడల్ కె టైమ్స్ t ప్రోటోటైప్  అని చెప్పగలను ."
यह मान प्रवाह दर का अधिकतम मूल्य है और हम सपाट बिंदु को चोकिंग स्थिति के माध्यम से m dot और pb में सपाट वक्र कहते हैं। ," ఈ విలువ , ప్రవాహం రేటు  గరిష్ట విలువ మరియు మేము pr కర్వ్ ద్వారా m డాట్ మరియు pb లో ఫ్లాట్ వక్రాన్ని చోకింగ్  పరిస్థితి అంటారు ."
"यदि इस समस्या के लिए दिया जाने वाला नोजल वेलोसिटी गुणांक 0.98 है, तो टरबाइन से बिजली का उत्पादन 1250 किलोवाट है और फिर पहिया का घूर्णी गति और नोजल का व्यास भी ज्ञात होना चाहिए। "," ఈ సమస్యకు ఇచ్చిన ముక్కు వేగం గుణకం 0.98 , టర్బైన్  నుండి విద్యుత్తు ఉత్పత్తి 1250 కిలోవాట్లతో ఉంటే చక్రం యొక్క భ్రమణ వేగం  మరియు నాజిల్  యొక్క వ్యాసం కూడా తెలుసుకోవాలి ."
"जैसा कि हमने इस समीकरण को लिखा है, आप देख सकते हैं कि चिन्ह का रखरखाव किया जाता है, जो महत्वपूर्ण भी है। "," ఈ సమీకరణాన్ని మేము వ్రాసిన రీతిలో , మీరు  యొక్క సంకేతం  నిలబెట్టుకున్నట్లు చూడవచ్చు , ఇది కూడా ముఖ్యమైనది ."
"इस मामले में, चलो तरंग को देखते हैं, जो कि इनपुट है, जो अनफिल्टर्ड आधा है - तरंग रेक्टिफायर का आउटपुट, और रेड वन, जो फिल्टर है - जो कि तरंग रेक्टिफायर का आउटपुट है। "," ఈ సందర్భంలో వేవ్ ఫార్మ్  లను చూద్దాం , ఇది ఇన్పుట్ , ఇది ఫిల్టర్  లేని హాఫ్ - వేవ్  రిక్లిఫైయర్ యొక్క అవుట్పుట్ మరియు ఆ ఎరుపు రంగులో ఉన్నది ఫిల్టర్  ఉన్న హాఫ్ - వేవ్  రెక్టిఫైయర్ యొక్క అవుట్పుట్ ."
"उदाहरण के लिए एक रेडियल फ्लो पंप के मामले में, प्रवाह एक छोटे त्रिज्या से बड़े त्रिज्या तक जाता है, फिर निश्चित भाग में विस्तार प्रक्रियाएं होती हैं और फिर इसे वापस 2 प्ररित करनेवाला को खिलाया जाता है और फिर यह बाहर आता है। "," ఉదాహరణకి రేడియల్  ప్రవాహ పంప్  విషయంలో , ప్రవాహం  ఒక చిన్న వ్యాసార్థం నుండి ఒక పెద్ద వ్యాసార్థానికి వెళుతుంది , అప్పుడు స్థిర  భాగంలో విస్తరణ ప్రక్రియలు ఉన్నాయి మరియు తరువాత 2 వ ప్రేరేపణకు  తిరిగి మృదువుగా ఉంటుంది మరియు తరువాత అది బయటికి వస్తాడు ."
"उदाहरण के लिए, मैं w को u2 cu 2 minus u1 cu2 के रूप में प्रतिस्थापित कर सकता हूं और r को यहाँ पर पुनः लिख सकता हूँ या कह सकता हूँ c, c1, c2, w1, w2, u1, वैसे भी लगातार दबाव बढ़ने पर, एक निरंतर गतिरोध परिवर्तन के लिए आगे बढ़ते हुए, इसे विभाजित किया जा सकता है। कुल बिजली हस्तांतरण या कुल ब्लेड विशिष्ट कार्य द्वारा। "," ఉదాహరణకు , నేను w ను u2 cu 2 మైనస్ u1 cu2 గా భర్తీ చేయవచ్చు మరియు r ను తిరిగి వ్రాయవచ్చు లేదా ఇక్కడ c గా చెప్పాలంటే , c1 , c2 , w1 , w2 , u1 , ఏ విధంగా అయినా దాని యొక్క కొంత భాగాన్ని స్థిరమైన పీడన  పెరుగుదల , స్థిరమైన ఎంథాల్పీ  మార్పు కోసం వెళుతున్నాం , అది మొత్తం శక్తి  బదిలీ లేదా మొత్తం బ్లేడ్  నిర్దిష్ట పనితో విభజించబడింది ."
"हालाँकि, इस समस्या के समाधान को संयोग या गैस कहा जाता है। "," ఎ 0 దుక 0 టే , ఈ దృగ్విషయాన్ని  పరిష్కార 0 ను 0 డి రావడ 0 వల్ల వచ్చే ఎఫెసర్సెసెన్స్ లేదా గ్యాస్  అని పిలువబడుతు 0 ది ."
"बहुत बार क्या होता है कि एक बहुराष्ट्रीय पंप में हम सिंगल इम्पेलर बनाते हैं और अगर सिर को विकसित करने के लिए पूरे सिर की जरूरत होती है, तो हम जो करते हैं, उसे हम चरणों में सिर के विकास की जरूरत को चरणों में विभाजित करते हैं। "," ఎన్నో సార్లు ఏమి జరుగుతుందో ఒక బహుళజాతి పంప్లో మనం ఒకే ఇంపెల్లెర్స్  తయారు చేస్తాము మరియు మొత్తం హెడ్ అవసరము h అయితే , హెడ్  అభివృద్ధి చేయాలంటే h , అప్పుడు మేము ఏమి చేస్తాము , మనము దశకు  తల అభివృద్ధి అవసరాన్ని విభజించి , దశల్లో ."
"यदि कोई दबाव-प्रेरित टरबाइन के चरण में है जो दबाव का कारण बनता है, तो आप बता सकते हैं कि आपके पास एक नोजल और एक रोटर या एक चलती ब्लेड है। "," ఎవరైనా ఒత్తిడిని కలిగించే ఒత్తిడి ప్రేరేపిత ప్రేరేపిత టర్బైన్  ఒక దశలో ఉన్నట్లయితే , మీరు ముక్కు మరియు రోటర్  లేదా కదిలే బ్లేడును  కలిగి ఉండవచ్చని మీరు చెప్పగలరు ."
"क्यों? क्योंकि पानी पानी की पत्तियों का हिस्सा है, इसलिए आप कहते हैं कि एक वी डॉट वॉल्यूम है जो शुरू में पिनस्टॉक से सर्पिल परत में प्रवेश करता है। "," ఎందుకు ? ఎందుకంటే నీళ్ళు , నీటి ఆకుల భాగం , కాబట్టి మొదట్లో పిన్స్టాక్  నుండి మురి పొరలోనికి ప్రవేశించే ఒక v డాట్ వాల్యూమ్  ఉందని మీరు చెబుతారు ."
"ऐसा इसलिए होता है क्योंकि यहां ड्रैग फोर्स रेनॉल्ड्स संख्या या रेनॉल्ड्स संख्या के प्रमुख घटक होने के कारण होता है, जो रेनॉल्ड्स संख्या के रेनॉल्ड्स संख्या का प्रकार होता है। ", ఎందుకంటే ఇది అధిక రేనాల్డ్స్ సంఖ్య లేదా రేనాల్డ్స్ సంఖ్య reynolds number యొక్క రైనాల్డ్ సంఖ్య యొక్క రకానికి చెందిన డ్రాగ్ ఫోర్స్  యొక్క ప్రధాన భాగమైన పీడనం వలన కలిగే డ్రాగ్ ఫోర్స్  ఇక్కడ ఉంది .
"ऐसा इसलिए है क्योंकि संधारित्र से दृश्यमान प्रतिरोध बहुत छोटा है, इसलिए चार्जिंग प्रक्रिया के लिए आवश्यक निरंतर समय बहुत कम है, जिसके परिणामस्वरूप आउटपुट वोल्टेज तुरंत इनपुट वोल्टेज का अनुसरण करता है जैसा कि हम यहां देख सकते हैं और इनपुट वोल्टेज लगातार कम होने के बाद कम हो जाता है इस बिंदु। "," ఎందుకంటే కెపాసిటర్ నుండి కనిపించే రెసిస్టన్స్  చాలా తక్కువగా ఉంటుంది , కావున ఛార్జింగ్ ప్రక్రియకు కావలసిన టైమ్ కొంస్టంట్  చాలా తక్కువగా ఉంటుంది , ఫలితంగా అవుట్పుట్ వోల్టేజ్ తక్షణం ఇన్పుట్ వోల్టేజ్ని అనుసరిస్తుంది దీన్ని మనం ఇక్కడ చూడవచ్చు మరియు ఈ పాయింట్ వరకు కొనసాగుతుంది తర్వాత ఇన్పుట్ వోల్టేజ్ తగ్గుతుంది ."
"किसी भी ऑफ-डिज़ाइन के रूप में, और एक टर्बो मशीन को ऑपरेटिंग फ्लो दर को संचालित करना चाहिए और अन्य डिज़ाइन स्थितियों के कारण होने वाली क्षति या क्षति की गणना करना चाहिए और इस तरह की ऑफ़-डिज़ाइन स्थितियों में henc करना चाहिए। "," ఏ ఆఫ్ డిజైన్  రూపంలో , మరియు ఒక టర్బో యంత్రం ఆపరేటింగ్ ప్రవాహం రేటు  ఆపరేట్  మరియు కేవలం ఇతర రూపకల్పన పరిస్థితులు మరియు hencఅటువంటి ఆఫ్ డిజైన్  పరిస్థితులలో షాక్  లేదా సంభవించిన నష్టాన్ని లెక్కించాలి ."
"जब कोई गाइड ब्लेड नहीं होते हैं, तो कोई संदर्भ आइटम नहीं होते हैं या आपके पास गाइड ब्लेड या स्टेटर या स्टेशनरी ब्लेड भी हो सकते हैं। "," ఏ గైడ్ బ్లేడ్లు  లేనప్పుడు , సందర్భానుసారమైన అంశాలు ఉండవు లేదా మీరు గైడ్ బ్లేడ్స్  లేదా స్టాటర్స్  లేదా స్టేషనరీ బ్లేడ్లు  కూడా ఉండవచ్చు ."
क्या होता है समान पंप और सिर शक्ति को बढ़ाता है और परिणामस्वरूप वक्र लाल हो जाता है। , ఏమి జరుగుతుందో అదే పంపులు  మరియు తల పెరుగుతుంది శక్తి  జోడించడం మరియు ఫలితంగా ఫలితంగా వక్రత ఎరుపు అవుతుంది ఉంది .
अक्षीय प्रवाह मशीन के मामले में सेमी की यह अभिव्यक्ति एक और बिंदु जिसे आपको ध्यान देना चाहिए वह अक्षांशीय प्रवाह दिशा है। , ఒక అక్షసంబంధ ప్రవాహం యంత్రం  సందర్భంలో cm యొక్క ఈ వ్యక్తీకరణ మీరు గమనించాల్సిన మరో పాయింట్  ఒక అక్షాంశ  ప్రవాహ దిశ  .
"टरबाइन के मामले में, मैं प्रतिक्रिया टर्बाइन के मामले में दोहराऊंगा, जहां पानी इस दिशा में प्रवेश करता है और बहता है। "," ఒక టర్బైన్  సందర్భంలో , ప్రతిచర్య టర్బైన్ల  విషయంలో నేను పునరావృతం చేస్తాను , ఈ దిశలో  నీరు ప్రవేశిస్తుంది మరియు ఇక్కడ ప్రవహిస్తుంది ."
"एक पंप के विशिष्ट वेग को एक माप के साथ एक ज्यामितीय समान पंप के वेग के रूप में परिभाषित किया गया है, जो 1 मीटर सिर का उत्पादन करते समय 1 मीटर क्यूब के वॉल्यूम प्रवाह दर v डॉट देता है। "," ఒక పంపు యొక్క ప్రత్యేకమైన వేగం , ఒక కొలత కలిగిన రేఖాగణితంగా ఒకే రకమైన పంప్ యొక్క వేగంగా నిర్వచించబడుతుంది  , అది 1 మీటరు తలని ఉత్పత్తి చేస్తున్నప్పుడు 1 మీటరు క్యూబ్ యొక్క వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటు  v డాట్ను అందిస్తుంది ."
"किसी विशेष मामले में यदि आपके पास एकल प्रविष्टि है, तो हमें एकल अंत सक्शन पंप के बारे में बताएं और हमारे पास एक ही चरण है, तो ई और एस 1 होगा और हम स्लाइड nq, v के शीर्ष पर दिए गए सूत्र पर लौटेंगे पावर h द्वारा विभाजित पूरे d के वर्गमूल के बराबर डॉट। "," ఒక ప్రత్యేక సందర్భంలో మీరు ఒకే ఎంట్రీ ఉన్నట్లయితే , సింగిల్ ఎండ్  చూషణ పంప్  మాకు తెలియజేయండి మరియు మాకు ఒకే దశ  ఉంది , అప్పుడు e మరియు s 1 అవుతుంది మరియు మేము స్లైడ్  ఎగువన ఇచ్చిన ఫార్ములాకు తిరిగి వస్తాము nv డాట్కు సమానమైన nq , v డాట్ మొత్తం యొక్క వర్గమూలం h శక్తి  ద్వారా నాలుగవదిగా విభజించబడింది ."
रेडियल प्रवाह मशीन के मामले में यह एक रेडियल प्रवाह दिशा है क्योंकि यह केवल मध्याह्न दृश्य में दिखाई देती है। ," ఒక రేడియల్ ప్రవాహం యంత్రం  విషయంలో ఇది ఒక రేడియల్ ప్రవాహ దిశగా  ఉంటుంది , ఎందుకంటే ఇది మెరిడినల్ వ్యూలో  మాత్రమే కనిపిస్తుంది ."
"एक विस्तार प्रक्रिया है, इसलिए चलो एक विस्तार करें, फिर इनपुट तापमान और गति या दबाव, जो भी जानकारी प्रदान की जाती है, उसे लिखें। "," ఒక విస్తరణ  ప్రక్రియ  ఉంది , కాబట్టి విస్తరణ  తయారు చేద్దాం , అప్పుడు ఇన్పుట్ ఉష్ణోగ్రతలు  మరియు వేగం  లేదా పీడనం  , సమాచారం అందించిన ఏమైనా వ్రాస్తాము ."
"एक चर व्यास के विपरीत, हम कहते हैं नोजल डिफ्यूज़र कॉन्फ़िगरेशन, जिसमें इनलेट आउटलेट पर दबाव अलग-अलग होता है, क्योंकि अगर मैं इसे अपूर्ण प्रवाह के रूप में लेता हूं, तो वेग अलग-अलग होते हैं, दबाव दबाव में बदलाव के कारण अलग होते हैं आने वाली शुद्ध शक्ति पर, जबकि प्रवाह की दिशा समान है। "," ఒక వేరియబుల్ వ్యాసంతో  విరుద్ధంగా , మనం ముక్కు diffuser ఆకృతీకరణను చెపుతాము , దీనిలో ఇన్లెట్ అవుట్లెట్స్  వద్ద ఒత్తిడి  భిన్నంగా ఉంటుంది , ఎందుకంటే నేను ఒక అసంపూర్తి ప్రవాహం  వలె తీసుకుంటే , వేగాలు భిన్నంగా ఉంటాయి , ఒత్తిళ్లు భిన్నంగా ఉంటాయి మరియు మేము రాబోయే నికర శక్తిలో ఒత్తిడిలో  మార్పు కారణంగా , ప్రవాహం దిశ  అదే అయితే ."
"एक बार जब आप zeta r, zeta n की परिभाषा का उपयोग करते हैं, तो आपके पास zeta r और zeta n होता है। "," ఒకసారి మీరు జీటా  r , జీటా  n యొక్క నిర్వచనాలను ఉపయోగిస్తే , మీరు zeta r మరియు zeta n ."
"यदि आप जानते हैं कि दबाव ड्रॉप और चूषण पक्ष के बीच एक दबाव अंतर है तो अब एक रिसाव है, जिससे आप द्रव के एक हिस्से को प्ररित करनेवाला के आगे और पीछे खींच सकते हैं। "," ఒత్తిడి  ఒత్తిడి మరియు చూషణ వైపు ఉన్న ఒత్తిడి  వ్యత్యాసం ఉందని మీకు తెలిస్తే ఇప్పుడు ఒక లీకేజీ  ఉంది , అందుచే మీరు ద్రవం  యొక్క ఒక భాగాన్ని వెనక్కి తిరిగి రావటానికి మరియు ప్రేరేపకు  తిరిగి చేరుకుంటారు ."
"कड़ाई से बोलते हुए, हमें भाप को गीला मानने की जरूरत है और यदि टरबाइन के कम दबाव वाले चरण में रुचि है। "," కచ్చితంగా చెప్పాలంటే , మేము ఆవిరిని తడిగా పరిగణించాల్సిన అవసరం ఉందని మరియు టర్బైన్  యొక్క తక్కువ పీడన దశలో  ఆసక్తి ఉన్నట్లయితే ."
"इसलिए ध्यान रखें कि यह हमारे द्वारा उपयोग किया जाने वाला साइन-कन्वेंशन है और इसलिए साइन कन्वेंशन के कारण, सममित ब्लेड की स्थिति मेरे लिए बीटा 1 के समान है। "," కనుక ఇది మేము ఉపయోగించిన సైన్ - కన్వెన్షన్  అని గుర్తుంచుకోండి మరియు అందువల్ల సైన్ కన్వెన్షన్  కారణంగా , సిమెట్రిక్ బ్లేడ్  పరిస్థితి నాకు బీటా 1 కు సమానంగా ఉంది ."
"इसलिए यदि मैं एक्स के साथ दबाव को बदलना चाहता हूं, तो पीआर के बराबर पीआर के साथ शुरू करना, कोई बदलाव नहीं है क्योंकि पहले चरण में मेरा कोई प्रवाह नहीं है। "," కనుక నేను x తో ఒత్తిడిని  మార్చుకోవాలనుకుంటే , pr తో సమానంగా pr తో మొదలుపెడితే , మొదటి దశలో  నేను ప్రవాహం  లేనందున మార్పు లేదు ."
"तो हम कह सकते हैं कि wp अनंत है, मेरा मतलब है कि हम ऊर्जा हस्तांतरण के उस हिस्से के बारे में बात कर रहे हैं जो तनाव में चला जाता है। "," కనుక మనం wp అనంతం అని చెప్పగలను , మనము ఒత్తిడికి  వెళ్ళే శక్తి  బదిలీ యొక్క భాగమును గురించి మాట్లాడుతున్నామని నా ఉద్దేశ్యం ."
तो अब हम इस ट्यूटोरियल में हाइड्रो टर्बो मशीनों में तीसरी समस्या के बारे में बात करेंगे और यह पेल्टन टर्बाइन में है। , కనుక మనం ఇప్పుడు ఈ ట్యుటోరియల్  లో 3 వ సమస్య గురించి హైడ్రో టర్బో మెషీన్లలో  మాట్లాడతాము మరియు ఇది పెల్టన్ టర్బైన్లో  ఉంది .
"इसलिए जब हम कंप्रेसिव मीडिया के माध्यम से तरंग प्रसार के बारे में बात करते हैं, तो हमें ध्यान में रखने की आवश्यकता है कि हमारे पास गड़बड़ी गति या सीमित तरंग गति या ध्वनि की गति है। "," కనుక మనం కంప్రెస్లీ  మాధ్యమం ద్వారా వేవ్ ప్రచారం గురించి మాట్లాడేటప్పుడు , మనం గుర్తుంచుకోవలసినది ఏమిటంటే మనకు భంగం కలిగించే వేగం  లేదా పరిమిత వేవ్ వేగం  లేదా ధ్వని వేగం ఉంటుంది ."
"इसलिए यदि हम कहते हैं कि केंद्र v v डॉट बीपी के बराबर है, तो वॉल्यूम प्रवाह की दर सबसे अच्छी दक्षता बिंदु के बराबर या लगभग बराबर है और हम इसे यहां चिह्नित के रूप में देखते हैं। "," కనుక మనం చూస్తే సెంటర్ v ను v డాట్ bep కు సమానమైన v అని తెలుపుతుంటే , వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటు  సమానంగా ఉంటుంది లేదా ఉత్తమ సమర్థత పాయింట్కి  దాదాపు సమానంగా ఉంటుంది మరియు ఇక్కడ మార్క్ చేయడం వంటి మనం చూస్తాం ."
"इसलिए हम एक अवधारणा को सिर से लाने की बात कर रहे हैं, दूसरी अवधारणा सिर से और यह 2 मिलती है, हमें ऑपरेटिंग वॉल्यूम प्रवाह दर मिलती है, ऑपरेटिंग सिर आपको बता सकता है और आपकी डिजाइन पंप प्रणाली दी गई है और क्षमता रेखा पर्याप्त है। क्षमता वक्र की अधिकतम V ऑपरेटिंग बिंदु के करीब है, यह एक खुशहाल स्थिति है। "," కనుక మనం తల నుండి ఒక భావనను , తల నుండి మరొక భావనను తీసుకురావడంపై మాట్లాడుతున్నాము మరియు ఈ 2 కలుస్తుంది , మేము ఆపరేటింగ్ వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటును  పొందండి , ఆపరేటింగ్  తల మీరు చెప్పగలదు మరియు మీ రూపకల్పన పంపు  వ్యవస్థ ఇవ్వబడింది మరియు సామర్థ్య రేఖ సరిపోయేది , సామర్థ్య వంపు  యొక్క గరిష్ట వి ఆపరేటింగ్  పాయింట్కు దగ్గరగా ఉంటుంది , ఇది ఒక సంతోషకరమైన పరిస్థితి ."
"तो हमने पिछली स्लाइड में स्ट्रीमलाइन को परिभाषित किया है, जो मूल रूप से साई स्थिर लाइनों के बराबर हैं, जिसका अर्थ है कि स्ट्रीम फ़ंक्शन में अतिरिक्त लाइनें हैं। "," కనుక మనం మునుపటి స్లయిడ్లోని స్ట్రీమ్లైన్స్ను  నిర్వచించాము , అవి basically psi స్థిరంగా పంక్తులు సమానంగా ఉంటాయి , దీని అర్థం స్ట్రీమ్ ఫంక్షన్  నిరంతర విలువ కలిగిన పంక్తులు ."
"कपिलोन टरबाइन के मामले में, आप फ्रांसिस टरबाइन के मामले में गंदे आवरण को देख सकते हैं और फिर आप निर्देशित ब्लेड देख सकते हैं और फिर एक रहस्यमय घड़ी आती है, प्रवाह बदल जाता है और याद आता है कि यह एक अक्षांशीय प्रवाह मशीन है, क्योंकि धावक वर्ग में, प्ररित करनेवाला ब्लेड में, प्रवाह दिशा के समानांतर, कृपया बार-बार बात कर रहे हैं, अगले वर्ष प्रवाह मशीन का प्रवाह प्ररित करनेवाला ब्लेड के अंदर अक्ष के समानांतर होना चाहिए और फिर हमारे पास मसौदा ट्यूब है। "," కపిలన్ టర్బైన్  విషయంలో , మీరు ఫ్రాన్సిస్ టర్బైన్  విషయంలో మురికి కేసింగ్ను చూడవచ్చు మరియు అప్పుడు మీరు గైడెడ్ బ్లేడ్లు  చూస్తారు మరియు తరువాత ఒక మర్మమైన గడియారం ఉంది , ప్రవాహం  మారుతుంది మరియు ఇది ఒక అక్షాంశ ప్రవాహ యంత్రం  అని గుర్తుంచుకోవాలి , ఎందుకంటే రన్నర్ గడిలో , ఇంపెల్లర్ బ్లేడ్లులో  , ప్రవాహ దిశలో  సమాంతరంగా ఉంటుంది , దయచేసి ఈ బాణం  గురించి మళ్లీ మళ్లీ మాట్లాడుతున్నాను , తరువాత సంవత్సరం ప్రవాహ యంత్రానికి  ప్రవాహం సమాంతరంగా ఉండాలి ఇంపెల్లర్ బ్లేడ్లు  లోపల అక్షం మరియు అప్పుడు మేము డ్రాఫ్ట్ ట్యూబ్  కలిగి ."
"मैंने कहा कि कापलान टरबाइन के मामले में गाइड ब्लेड न केवल समायोज्य हैं, धावक ब्लेड वॉल्यूम प्रवाह दर पर भी समायोजित होते हैं। "," కప్లన్ టర్బైన్  విషయంలో గైడ్ బ్లేడ్లు  సర్దుబాటు మాత్రమే కాదని నేను చెప్పాను , రన్నర్ బ్లేడ్లు వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటుపై  కూడా సర్దుబాటు చేస్తాయి ."
लेकिन अब आप देख सकते हैं कि ड्राफ्ट ट्यूब की क्षमता का मूल्य कोणीय ड्राफ्ट नली के लिए 90 प्रतिशत और कोहनी ब्लैक ड्राफ्ट नली के लिए 80 प्रतिशत है जिसे मैंने पहले फ्रांसिस टरबाइन मॉडल या कपलान टरबाइन के साथ दिखाया था। , కాని ప్రస్తుతం మీరు ముసాయిదా ట్యూబ్ యొక్క సామర్ధ్యం యొక్క విలువను కోణీయ డ్రాఫ్ట్ గొట్టం కోసం 90 శాతం మరియు ఫ్రాన్సుస్ టర్బైన్  మోడల్ లేదా కప్లాన్ టర్బైన్తో  నేను ఇంతకు ముందు చూపించిన మోచేయి కాల డ్రాఫ్ట్ గొట్టం కోసం 80 శాతం అని గమనించవచ్చు .
"लेकिन यदि आप किसी विशेष एप्लिकेशन के लिए एक पंप डिजाइन करते हैं, तो उपलब्ध एनपीएसएच बहुत सीमित होगा, तो आपको गाइड रोटेशन का उपयोग करने की कोशिश करनी चाहिए ताकि प्रेरण घुमाव की दिशा में छोटे पूर्व-रोटेशन हो ताकि गुहेरी कम हो। "," కాని మీరు ఒక ప్రత్యేకమైన అప్లికేషన్ కోసం ఒక పంపును  రూపొందిస్తే , అందుబాటులో ఉన్న npsh చాలా పరిమితం అవుతుంది , అప్పుడు మీరు ప్రేరేపణ భ్రమణ  దిశలో చిన్న ప్రీ - రొటేషన్  ఇవ్వడానికి గైడ్  వానీస్ను  ఉపయోగించి ప్రయత్నించండి , తద్వారా పుచ్చు  తక్కువగా ఉంటుంది ."
"लेकिन यहां मैं एन्थ्रोपिक और एडियाबेटिक प्रक्रियाओं के लिए दबाव और तापमान के एक पहलू को दिखाने की कोशिश कर रहा हूं, जो भाप और गैस टर्बाइन की बेहतर समझ के लिए उपयोगी है। "," కానీ ఇక్కడే నేను ఆంథ్రోపిక్  మరియు అడబియాటిక్ ప్రక్రియలకు ఒత్తిడి మరియు ఉష్ణోగ్రత  యొక్క ఒక అంశాన్ని చూపించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాను , ఇది ఆవిరి మరియు గ్యాస్ టర్బైన్ల  మంచి అవగాహన కోసం ఉపయోగపడుతుంది ."
"लेकिन अब तरल पदार्थ जीवित है और इस कोण पर है, यानी विक्षेपण कोण डेल्टा 180 डिग्री के करीब है। "," కానీ ఇప్పుడు ద్రవం  నివసిస్తున్నది మరియు ఈ కోణం  వద్ద ఉంది , అనగా విక్షేపం కోణం డెల్టా 180 డిగ్రీల దగ్గర ఉంటుంది ."
लेकिन इन व्याख्यानों के लिए मैं अल्फा और बीटा के लगातार इशारों का पालन करूंगा जैसा कि यहां दिखाया गया है। , కానీ ఈ ఉపన్యాసాలు కోసం నేను ఇక్కడ చూపిన విధంగా ఆల్ఫా మరియు బీటా  యొక్క స్థిరమైన  సంజ్ఞలను అనుసరిస్తాను .
"लेकिन जैसा कि पिछले व्याख्यान में चर्चा की गई थी, पंप का आवेग प्रकार संभव नहीं है, हम दबाव की दर को बढ़ाना चाहते थे इसलिए यह बहुत अच्छी विधि नहीं है। "," కానీ చివరి ఉపన్యాసంలో చర్చించినంతగా , పంపు యొక్క ఇంపల్స్  రకం సాధ్యపడదు , మేము ఒత్తిడి రేటును  పెంచాలని కోరుకున్నాము కాబట్టి ఇది చాలా మంచి పద్ధతి కాదు ."
"लेकिन द्रव गतिकी और टर्बो मशीनों से निपटने वाले एक इंजीनियर के रूप में, हमारे साथ जो होता है वह यह है कि समवर्ती के सभी प्रभाव हानिकारक हैं। "," కానీ ఫ్లూయిడ్ డైనమిక్స్ మరియు టర్బో మెషీన్లతో  వ్యవహరించే ఇంజనీర్గా , పుటాకారపు అన్ని ప్రభావాలను హానికరం  అని మాకు ఏది సంభవిస్తుందో ."
"लेकिन जैसा कि ब्लेड एंगल्स ने उल्लेख किया है, हमारे मामले में ब्लेड एंगल डब्ल्यू की सकारात्मक दिशा के बीच के कोण को संदर्भित करता है। उदाहरण के लिए, मैं डब्ल्यू की सकारात्मक दिशा में बोल रहा हूं और यह कोण यू की नकारात्मक दिशा में बोल रहा है। "," కానీ బ్లేడ్ కోణాలను  సూచిస్తున్న విధంగా , మన విషయంలో బ్లేడ్ కోణం  , w యొక్క సానుకూల దిశకు  మధ్య ఉన్న కోణాన్ని  సూచిస్తుంది ఉదాహరణకు , నేను w యొక్క సానుకూల దిశలో  మాట్లాడుతున్నాను మరియు u యొక్క ప్రతికూల దిశలో ఈ కోణం  ."
"लेकिन मान लीजिए आप इस बिंदु को पार कर रहे हैं, तो आप इस बिंदु को और मोड़ रहे हैं, आप वाल्व का उपयोग कर रहे हैं और वाल्व को बंद कर रहे हैं। "," కానీ మీరు ఈ పాయింట్ను దాటుతున్నారని ఊహించండి , మీరు ఈ పాయింట్ను మరింత త్రిప్పిస్తున్నారు , మీరు వాల్వ్  ఉపయోగించి మరియు వాల్వ్ను  మూసివేస్తారు ."
"लेकिन अगर हम फ्रांसिस टरबाइन को लेते हैं, तो फ्रांसिस टरबाइन में समायोज्य गाइड ब्लेड का एक सेट है जो कुछ निश्चित मात्रा प्रवाह अंतर के अनुकूल हो सकता है। "," కానీ మేము ఫ్రాన్సిస్ టర్బైన్  తీసుకుంటే , అవును ఫ్రాన్సిస్ టర్బైన్  సర్దుబాటు గైడ్ బ్లేడ్లు  సమితిని కలిగి ఉంటుంది , ఇది కొన్ని వాల్యూమ్ ప్రవాహాల రేటు  వ్యత్యాసాలకు అనువుగా ఉంటుంది ."
"लेकिन जब हम लिफ्ट गुणांक या ड्रैग गुणांक के संदर्भ में बात करते हैं, तो हम रेनॉल्ड्स संख्या के एक फ़ंक्शन के बारे में बात कर रहे हैं। "," కానీ మేము లిఫ్ట్ కోఎఫీషియంట్  లేదా డ్రాగ్ కోఎఫీషియంట్  పరంగా మాట్లాడేటప్పుడు , మేము రేనాల్డ్స్ సంఖ్య  యొక్క ఒక ఫంక్షన్ గురించి మాట్లాడుతున్నాము ."
"लेकिन रोगजनक voids वास्तव में शुरू नहीं होते हैं, गुहिकायन उत्तेजना कहीं अंदर शुरू होती है। "," కానీ వ్యాధి కారక శూన్య  ప్రదేశములు నిజంగా ప్రారంభం కాదు , పుచ్చు ప్రేరణ  లోపల ఎక్కడో లోపల మొదలవుతుంది ."
"लेकिन शंक्वाकार ड्राफ्ट पाइप अच्छे नहीं हैं क्योंकि अगर हमारे पास शंक्वाकार ड्राफ्ट ट्यूब है, तो इसमें 2 जी सी 2 वर्ग होगा। "," కానీ శంఖమును పోలిన డ్రాఫ్ట్ గొట్టాలు  మంచివి కావు ఎందుకంటే మనకు శంఖం డ్రాఫ్ట్ ట్యూబ్  ఉంటే , 2g ద్వారా c2 చదరపును కలిగి ఉంటుంది ."
"जबकि कापलान टरबाइन क्षमता वक्र कपिल टरबाइन क्षमता वक्र है, यह क्षमता वक्र, व्यक्तिगत क्षमता वक्र ढाल और ये अलग-अलग क्षमता वक्र व्यक्तिगत प्रोपेलर क्षमता वक्र हैं, क्योंकि प्रोपेलर टरबाइन फिक्स्ड रनर ब्लेड है। "," కాప్లాన్ టర్బైన్  సామర్ధ్యం వక్రరేఖ  అయితే , కపిల్ టర్బైన్  సామర్థ్య వక్రరేఖ ఈ సామర్థ్య వక్రరేఖ  , వ్యక్తిగత సామర్థ్య వక్రరేఖల  కవచం మరియు ఈ వ్యక్తిగత సామర్థ్యం వక్రతలు వ్యక్తిగత ప్రొపెల్లర్  సామర్ధ్యం వక్రంగా ఉంటాయి , ఎందుకంటే ప్రొపెల్లర్ టర్బైన్  స్థిర రన్నర్ బ్లేడ్  ."
"तो पहली समस्या यह है कि हवा के प्रवाह में कुछ बिंदु है, निरंतर दबाव 2.4 बार है और ठहराव दबाव 3 बार है। "," కాబట్టి 1 వ సమస్య , గాలి యొక్క ప్రవాహం  లో కొంత స్థానమే అని , స్థిరమైన పీడనం  2.4 బార్గా ఉంటుంది మరియు స్తబ్దత ఒత్తిడి  3 బార్ ."
"तो 2 पर पंप स्पर्शरेखा दिशा से एक और विचलन हो रहा है, जिसके परिणामस्वरूप प्रवाह की तुलना में एक अलग प्रवाह दिशा में वास्तव में प्रारंभ करनेवाला में बदल जाता है। "," కాబట్టి 2 వద్ద పంప్ ప్రేరేపిక  వద్ద బయటకు వస్తుంది ఫలితంగా వేగం వాస్తవానికి టర్న్ టర్న్ కంటే భిన్నమైన ప్రవాహం దిశలో  , tangential దిశ  నుండి మరింత విచలనం కలిగి అన్నారు ."
तो dp 1 में - mock number square rho c squared times da by a da and c बार c by dc कुल मॉक संख्या चुकता है - दा इस मामले में दा से गुणा किया जाता है लेकिन इस मामले में हम मॉक नंबर 1 पर विचार करते हैं और हम सोच रहे हैं एक विनिमय पथ और मोड़ मार्ग। , కాబట్టి dp లోకి 1 - మాక్ సంఖ్య చదరపు  rho c చదరపు సార్లు da ద్వారా a మరియు dc ద్వారా c సార్లు మొత్తం మాక్ సంఖ్య చదరపు  - 1 గుణించి da ద్వారా da ఉంది కానీ ఈ సందర్భంలో మేము మాక్ సంఖ్య 1 కంటే ఎక్కువ పరిగణలోకి మరియు మేము ఆలోచిస్తున్నాయి ఒక మార్పిడి మార్గం మరియు మళ్లింపు ప్రకరణము .
"तो हम कहते हैं कि वेरिएंट को mxn के संदर्भ में परिभाषित किया गया है, हम अब 2 सब्सक्रिप्शन का उपयोग कर रहे हैं, मी चरण के बारे में चर्चा का पहला उप है, उदाहरण के लिए यदि यह चरण 1 है, तो ये आयाम c, w, आदि 1 और हैं। m n और n के बारे में हैं और 2 और 1 बात कर रहे हैं। "," కాబట్టి mxn పరంగా వేరియటీ నిర్వచించబడిందని మనం చెప్తాము , మనం ఇప్పుడు 2 సభ్యత్వాలను ఉపయోగిస్తున్నాము , m దశ గురించి m చర్చల యొక్క 1 వ సబ్ప్ట్  , ఉదాహరణకు ఇది దశ  1 అయితే , ఈ పరిమాణాలు c , w , మొదలైనవి 1 మరియు m లు n మరియు n మరియు 2 మరియు 1 ల గురించి మాట్లాడుతున్నాయి ."
"तो उस स्थिति में, हमें e0 फिर से लिखिए, rhg + h और e2 by P2 2g + hs by rho g + c2 by p2 से वर्ग P2, जो अब 2 और 3 यादृच्छिक अंक है और यह 3 - 3 ड्राफ्ट के अंदर है। ट्यूब, अन्यथा अंतर नहीं, हम यादृच्छिक बिंदुओं के बारे में बात कर रहे हैं। "," కాబట్టి ఆ పరిస్థితిలో , మనము మళ్లీ e0 ను వ్రాద్దాం , rhg + h మరియు e2 ద్వారా p2 ద్వారా 2g + hs ద్వారా rho g + c2 చదరపు ద్వారా p2 మార్చాలి , ఇది ఇప్పుడు 2 మరియు 3 యాదృచ్చిక పాయింట్లు  మరియు ఇది 3 కానీ 3 డ్రాఫ్ట్ గొట్టం  లోపల ఉంది , లేకపోతే తేడా లేదు , మేము యాదృచ్చిక పాయింట్లు  గురించి మాట్లాడుతున్నారు ."
"तो उस स्थिति में यह u2 वर्ग ऋण u1 वर्ग भी सकारात्मक होगा, अगर प्रवाह से बाहर जाने के लिए एक आउटलेट है। "," కాబట్టి ఆ సందర్భంలో ఈ u2 చదరపు మైనస్  u1 స్క్వేర్  కూడా ప్రవాహం  నుండి బయటకు వెళ్లడానికి అవుట్లెట్  ఉంటే , సానుకూలంగా ఉంటుంది ."
"तो 2 बिंदु यहां मेरा इनलेट है, जो एक इंट्राप्रोपिक एक्सटेंशन था, मैं प्वाइंट 1 तक पहुंच गया, हालांकि यह 80 प्रतिशत की निरंतर क्षमता के बराबर है, इसलिए हम प्वाइंट 1 तक पहुंचते हैं। "," కాబట్టి ఇక్కడ 2 పాయింట్ నా ఇన్లెట్  , ఇది ఒక ఐన్త్ర్రాపిక్ విస్తరణగా  ఉండేది , నేను పాయింట్ 1 లకు చేరుకున్నాను , అయినప్పటికీ 80 శాతం యొక్క స్థిర సామర్థ్యానికి స్థిరమైనది  , కాబట్టి మేము ఒక పాయింట్ 1 ను చేరుస్తాము ."
"तो यहाँ हमारे पास 4 अनिश्चित समूह हैं और हम rho, kinematic वेरिएबल n को चुनते हैं, जो अन्य चर के साथ अतिरिक्त मापदंडों को प्राप्त करने के लिए घूर्णन गति और ज्यामितीय चर के गुणों को जोड़ती है। "," కాబట్టి ఇక్కడ మనకు 4 అనిర్దిష్ట సమూహాలు ఉన్నాయి మరియు మనము ద్రవాభిప్రాయ లక్షణాలను rho , kinematic variable n ను ఎంచుకుంటుంది , ఇది భ్రమణ వేగం మరియు రేఖాగణిత వేరియబుల్  d మరియు ఇతర వేరియబుల్స్తో మితిమీరిన పారామితులను  పొందడానికి మిళితం చేస్తుంది ."
तो किसी दिए गए गति पर किसी दिए गए प्ररित करनेवाला के लिए विशिष्ट कार्य गैस या तरल के समान है। , కాబట్టి ఇచ్చిన వేగంతో ఇచ్చిన ప్రేరేపకి  కోసం నిర్దిష్ట పని గ్యాస్  లేదా ద్రవ  కోసం ఒకే విధంగా ఉంటుంది .
"तो यह एकमात्र पंप है, पंप की विशेषता के लिए मेरी विशेषता वक्र, एक और पंप एचबी के लिए, हमने यहां दिए गए सिर के लिए वॉल्यूम जोड़ा। "," కాబట్టి ఇది ఏకైక పంప్ , పంప్  లక్షణం కోసం నా లక్షణ వక్రరేఖ  , మరొక పంప్  hb కోసం , ఇక్కడ ఇచ్చిన తల కోసం వాల్యూమ్ను జోడించాము ."
"तो यह नियंत्रण की मात्रा के बारे में बात कर रहा है, ब्लेड मार्ग और पत्तियों में प्रवेश करने की प्रक्रिया में मीटर का द्रव्यमान प्रवाह, एक ऊर्जा हस्तांतरण है। "," కాబట్టి ఇది కంట్రోల్ వాల్యూమ్  గురించి మాట్లాడుతున్నది , m మోట్ యొక్క ద్రవ్యరాశి ప్రవాహం  బ్లేడ్ గద్యాలై మరియు ఆకులు ప్రవేశించే ప్రక్రియలో , ఒక శక్తి బదిలీ ఉంది ."
"इसलिए यह बहुत महत्वपूर्ण है, पहले चरण में मैं नोजल को दोहराऊंगा, अन्यथा इसमें गाइड ब्लेड या फिक्स्ड ब्लेड या फिक्स्ड ब्लेड या सिर्फ स्टेटर होगा। "," కాబట్టి ఇది చాలా ముఖ్యం , మొదటి దశలో  నేను ముక్కును పునరావృతం చేస్తాను , లేకుంటే అది గైడ్ బ్లేడ్స్  లేదా స్థిర బ్లేడ్లు  లేదా స్థిర బ్లేడ్లు  లేదా కేవలం స్టేటర్ కలిగి ఉంటుంది ."
तो यह टरबाइन ऑपरेशन के लिए फायदेमंद है और इसलिए रिएक्शन टर्बाइन में हमेशा एक ड्राफ्ट ट्यूब होता है। , కాబట్టి ఇది టర్బైన్  ఆపరేషన్కు ప్రయోజనకరంగా ఉంటుంది మరియు అందువల్ల ప్రతిచర్య టర్బైన్లు  ఎల్లప్పుడూ డ్రాఫ్ట్ ట్యూబ్ను  కలిగి ఉంటాయి .
तो यह घुमावदार सिर है और आमतौर पर मैं सबसे अच्छी दक्षता बिंदु के साथ बिंदु पर काम करने की कोशिश करता हूं जैसा कि अन्य वक्र दक्षता में दिखाया गया है। , కాబట్టి ఇది మూసివేసే తల మరియు సాధారణంగా నేను ఇతర వక్రరేఖ  సమర్ధత వక్రరేఖల్లో  చూపిన విధంగా ఉత్తమ సమర్థత పాయింట్తో పాయింట్ వద్ద పనిచేయడానికి ప్రయత్నిస్తాము .
"तो यह वह टरबाइन है जिसे हम करना चाहते हैं और जैसा कि मैंने कहा, नाममात्र विश्लेषण करने के लिए एक प्रेरणा है एक मॉडल बनाना, उसका परीक्षण करना और एक मॉडल बनाना। "," కాబట్టి ఇది మేము చేయాలనుకున్న టర్బైన్  మరియు నేను చెప్పినట్లుగా , నామమాత్రపు విశ్లేషణ  చేస్తున్న ప్రేరణాల్లో ఒకటి నమూనాను  తయారు చేయటం  , దానిని పరీక్షించి , నమూనాను తయారుచేయడం ."
"तो यह वॉल्यूम प्रवाह दर है और एटा कुल क्षमता है और हमें अपनी चर्चा के लिए बताएं, मुझे अधिकतम मूल्य में कोई दिलचस्पी नहीं है, इसलिए हर बार टरबाइन का अधिकतम मूल्य इस धराशायी लाइन द्वारा दिया जाता है। "," కాబట్టి ఇది వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటు  మరియు ఎటా అనేది మొత్తం సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంది మరియు మా చర్చ కోసం మాకు తెలియజేయండి , నేను గరిష్ట విలువపై ఆసక్తి లేదు , కాబట్టి టర్బైన్  యొక్క ప్రతిసారీ గరిష్ట విలువ ఈ గీతల లైన్ ద్వారా ఇవ్వబడుతుంది ."
"तो अब बिना टरबाइन ब्लेड, कोई पेल्टन टरबाइन बाल्टी के साथ प्रवाह दिशा के बारे में सोचें। "," కాబట్టి ఇప్పుడు ఏ టర్బైన్ బ్లేడ్  , ఏ పెల్టన్ టర్బైన్ బకెట్  లేకపోవడంతో ప్రవాహ దిశను గురించి ఆలోచించండి ."
"तो अब हम wc prime पर कंप्रेसर के काम को देखते हैं, फिर से मैं विशिष्ट काम के बारे में बात कर रहा हूँ और कुल काम की नहीं, इसलिए आपको शक्ति की आवश्यकता है और उस स्थिति में आपको मुद्रास्फीति की दर को m dot से गुणा करना होगा। "," కాబట్టి ఇప్పుడు కంప్రెసర్  పని wc ప్రైమ్ వద్ద చూద్దాం , మళ్ళీ నేను ప్రత్యేకమైన పని గురించి మాట్లాడటం చేస్తున్నాను మరియు మొత్తం పని కాదు , అందుచేత మీకు విద్యుత్  అవసరం ఉంటుంది మరియు ఆ సందర్భంలో మీరు ద్రవ్యోల్బణ రేటు m డాట్ ద్వారా గుణించాలి ."
"इसलिए अब अगर मैं अपनी सुविधा पर एक प्रयोग करना चाहता हूं, तो मैं अपने आराम से 30 डिग्री सेंटीग्रेड के कमरे के तापमान पर हवा का उपयोग करने में प्रयोग करूंगा। "," కాబట్టి ఇప్పుడు నా సౌకర్యం వద్ద ఒక ప్రయోగం చేయవలెనంటే , నేను 30 డిగ్రీల సెంటిగ్రేడ్ గది ఉష్ణోగ్రత  వద్ద గాలిని ఉపయోగిస్తున్న నా సౌలభ్యం లో  ప్రయోగం  చేస్తాను ."
"इसलिए अब जब मैं इन बिंदीदार रेखाओं को अधिक ध्यान से देखता हूं, तो मुझे बाल्टी का आकार मिलता है और हमारी ऊऊ गति, घूर्णी गति, w2 और c2 की सामान्य परिभाषा क्रमशः सापेक्ष वेग और पूर्ण वेग हैं और हम इस उच्च दबाव क्षेत्र के बारे में बात कर रहे हैं, इन टर्बाइन इनलेट के लिए। "," కాబట్టి ఇప్పుడు నేను ఈ చుక్కల పంక్తులను మరింత జాగ్రత్తగా చూసేటప్పుడు , బకెట్ యొక్క ఆకారం నాకు లభిస్తుంది మరియు యు u వేగం , భ్రమణ వేగం  , w2 మరియు c2 వరుసగా సాపేక్ష వేగం మరియు సంపూర్ణ వేగం  యొక్క మా సాధారణ నిర్వచనాలు మరియు మేము మాట్లాడుతున్నాము 2 గురించి చందాదారుగా ఉన్నందున ఈ అధిక పీడన ప్రదేశం , ఈ టర్బైన్లకు  ఇన్లెట్ ."
"तो अब हम एक दृष्टांत में देखते हैं कि हमने 1 को सक्शन की ओर से किया है, 2 को प्रेशर साइड के रूप में और सक्शन की तरफ से एक पंप या कंप्रेसर के मामले में हम मान सकते हैं कि द्रव यहां प्रवेश करता है। "," కాబట్టి ఇప్పుడు మనము ఒక దృష్టాంతంలో చూద్దాం , మనము 1 గా పీల్చడం వైపు గురించి , 2 గా పీడనం  వైపుగా చేశాము మరియు చూషణ వైపు నుండి ఒక పంప్  లేదా కంప్రెసర్  విషయంలో ద్రవం  ఇక్కడ ప్రవేశిస్తుంది అని అనుకోవచ్చు ."
"तो अब आप समझ सकते हैं, हमें कदमों की संख्या और प्रविष्टियों की संख्या पर ध्यान देने की आवश्यकता है और न केवल विशिष्ट गति परिवर्तन, ट्रिगर आकार में परिवर्तन, बल्कि अन्य के बारे में भी बात करें। "," కాబట్టి ఇప్పుడు మీరు అర్థం చేసుకోవచ్చు , మేము దశల  సంఖ్యను మరియు ఎంట్రీల సంఖ్యను శ్రద్ధ వహించాలి మరియు ప్రత్యేక వేగం మార్పులు , ప్రేరేపిక  పరిమాణం మార్పులు మాత్రమే కాకుండా , ఇంకొకరి గురించి కూడా మాట్లాడుకోవచ్చు ."
"इसलिए, यदि आप अंतिम समीकरण को देखते हैं, तो कतरनी दबाव बराबर होता है, जो न्यूटन के द्रव के बराबर होता है, लेकिन अब यह निरंतर नहीं है, स्पष्ट चिपचिपापन स्थिर नहीं है। "," కాబట్టి , ఇప్పుడు మీరు తుది సమీకరణాన్ని చూస్తే , కోత ఒత్తిడి  ,  లోకి సమానంగా ఉంటుంది , ఇది న్యూటన్ ద్రవంతో సమానంగా ఉంటుంది , అయితే ఇప్పుడు ఇటా స్థిరంగా లేదు , స్పష్టమైన చిక్కదనం  స్థిరంగా లేదు ."
"इसलिए, x दिशा में वेग क्षेत्र कहने के बजाय, जो अब पिछली दिशा में y के समानुपाती है, अब यह y या y के वर्ग आधे के बराबर है। "," కాబట్టి , ఇప్పుడు మునుపటి దిశలో y కు అనులోమానుపాతంలో ఉండే x దిశలో వేగం క్షేత్రాన్ని  చెప్పడానికి బదులు , ఇప్పుడు అది y లేదా y యొక్క వర్గ సగంకు  సమానంగా ఉంటుంది ."
"तो, अब समय आ गया है कि हम फिर से टाइमलाइन पास करें, जो कि प्रवाह क्षेत्र में पेश की गई रेखा है और जो कुछ सेकंड बाद होती है। "," కాబట్టి , ఇప్పుడు మేము మళ్ళీ టైమ్లైన్ను  గడిచే  సమయము , ఇది ప్రవాహం క్షేత్రములో  కి ప్రవేశపెట్టబడిన లైన్ మరియు  సెకన్ల తరువాత ఏమి జరుగుతుంది ."
इसलिए अब यूलर के शक्ति समीकरण के कुछ पहलुओं पर यूलर की शक्ति की बेहतर सराहना पाने के लिए चर्चा की जाएगी। , కాబట్టి ఇప్పుడు యూలర్ యొక్క శక్తి  మెరుగైన మెచ్చుకోలు పొందడానికి ఈ యులెర్ యొక్క శక్తి సమీకరణంలోని  యొక్క కొన్ని అంశాలు చర్చించబడతాయి .
"तो अब, वेग का x अंश, i हैट x दिशा में एक इकाई वेक्टर है, ताकि वेग 0 है, और वेग 0 का x अंश हर जगह है, क्योंकि - x = 0, क्योंकि "t" भी समय के साथ बढ़ता है आगे बढ़ता है। "," కాబట్టి ఇప్పుడు , వేగం యొక్క x భాగం , i hat అనేది x దిశలో ఒక యూనిట్ వెక్టర్  , కాబట్టి ఆ వేగం 0  , మరియు వేగం యొక్క x భాగం 0  , ప్రతిచోటా ఇది 0  గా ఉంటుంది .ఎందుకంటే - x  = 0  , ఎందుకంటే సమయం పెరిగే కొద్దీ "" t "" కూడా పెరుగుతుంది ."
"इसलिए इस उदाहरण की समस्या से, हमने जो पाया वह यह है कि तापमान, स्थिर और ठहराव के संबंध का उपयोग करते हुए और हमने स्थैतिक और ठहराव के तनाव और उनके कनेक्शन के बारे में बात की। "," కాబట్టి ఈ ఉదాహరణ సమస్య నుండి , మనము కనుగొన్నది ఏమిటంటే ఉష్ణోగ్రత , స్థిరమైన  మరియు స్తబ్దత యొక్క సంబంధాన్ని ఉపయోగించడం మరియు మేము స్టాటిక్  మరియు స్తబ్దత ఒత్తిళ్లు మరియు వారి కనెక్షన్  గురించి మాట్లాడాము ."
"तो, यह बाईं ओर एक वेंटुरी मीटर की एक तस्वीर है, जिसमें प्रवाह बाएं से दाएं होता है और हम बुलबुले देख सकते हैं, सफेद धातु के सफेद पैच स्क्रीन बुलबुले पर देखे जा सकते हैं और स्पष्ट कर सकते हैं कि हमारे पास यहां कहां सामान्य है। "," కాబట్టి , ఈ ఎడమ వైపు ఒక వెంట్యూరి మీటరు యొక్క ఛాయాచిత్రం  , దీనిలో ప్రవాహం ఎడమ నుండి కుడికి జరుగుతుంది మరియు మేము బుడగలు చూడగలము  , తెల్లని లోహం తెలుపు పాచెస్  చూడవచ్చు స్క్రీన్ బుడగలు  మరియు స్పష్టమైన ఇక్కడ మేము ఇక్కడ సాధారణ కలిగి ."
"तो यह मेरी दिनचर्या है कि मैं एक बाल्टी बाल्टी मार रहा हूं, अगली स्लाइड में हम बाल्टी के बारे में अधिक बात करेंगे, इसलिए हम यह पता लगा सकते हैं कि देश में शुद्ध रोटेशन है जहां बाल्टी हिट होती है और अंत में, तीर एक त्वरित परिवर्तन दिखाता है। "," కాబట్టి ఈ ఒక పెట్టన్ బకెట్ కొట్టే జెట్  నా సాధారణ ఉంది , తదుపరి స్లయిడ్ లో మేము బకెట్ గురించి మరింత చర్చ ఉంటుంది , కాబట్టి ఈ బకెట్ హిట్స్  మరియు ఒకఊపందుకుంటున్న మార్పు యొక్క అంతిమంగా , బాణం చూపిన దేశంలో నికర భ్రమణం ఉందని గుర్తించవచ్చు ."
"इसलिए, इन टर्बाइनों का वर्गीकरण भाप और गैस टर्बाइन, विशेष रूप से स्टीम टर्बाइन के वर्गीकरण पर आज की चर्चा को समाप्त करता है। "," కాబట్టి , ఈ టర్బైన్ల  వర్గీకరణ , ఆవిరి మరియు గ్యాస్ టర్బైన్లు  , ముఖ్యంగా ఆవిరి టర్బైన్ల  వర్గీకరణపై నేటి చర్చకు ముగింపును తెస్తుంది ."
"इसलिए यदि यह ड्राफ्ट ट्यूब प्रभावी ढंग से काम करता है, तो यह स्पष्ट है कि यह शंक्वाकार ड्राफ्ट ट्यूब प्रभावी ढंग से काम करता है, तो मुझे c4 को और आगे और कम करने की कोशिश करनी चाहिए, ठीक है। "," కాబట్టి ఈ డ్రాఫ్ట్ ట్యూబ్ను  సమర్థవంతంగా పని చేస్తే , ఈ శంఖుద్ధ డ్రాఫ్ట్ ట్యూబ్  సమర్థవంతంగా పనిచేస్తుందని స్పష్టంగా చెప్పవచ్చు , అప్పుడు c4 ను మరింత మరియు మరింతగా తగ్గించడానికి నేను ప్రయత్నించాలి , ఓకే ."
तो इस कम दबाव या स्थानीय स्थैतिक दबाव को कम करने से नाभिक के आकार में असामान्य या भारी परिवर्तन हो सकता है और अब इनका पता आँखों द्वारा लगाया जा सकता है। , కాబట్టి ఈ తక్కువ - పీడనం  లేదా స్థానిక స్టాటిక్ పీడనాన్ని  తగ్గించడం కేంద్రక పరిమాణంలో అసాధారణంగా లేదా అపారమైన మార్పుకు కారణమవుతుంది మరియు ఇవి ఇప్పుడు కళ్ళు గుర్తించగలవు .
"तो इस काम के लिए मेरा अनुमान है कि मैं भाप के बारे में भी सोच रहा हूं, जो गैस की तरह है, और हम सुपरहेड जोन में बात कर रहे हैं। "," కాబట్టి ఈ పని కోసం నా ఉజ్జాయింపు ఏమిటంటే నేను ఆవిరి గురించి కూడా ఆలోచిస్తున్నాను , గ్యాస్  లాంటిదిగా ఉండి , మేము సూపర్హీడ్ జోన్లో  మాట్లాడుతున్నాము ."
"तो, इस प्रवाह क्षेत्र के लिए, यह आरेख है जो प्रवाह क्षेत्र के लिए सभी स्ट्रीमलाइन प्रदर्शित करता है। "," కాబట్టి , ఈ ప్రవాహం క్షేత్రం కోసం , ఈ ప్రవాహ క్షేత్రం  కోసం అన్ని స్ట్రీమ్లైన్లను  ప్రదర్శించే రేఖాచిత్రం ."
"तो इस प्रवाह दर पर प्रवाह फिर से शुरू होता है, हालांकि मेरे सिस्टम ने मांग की कि मेरा सिस्टम बिजली की आवश्यकता के करीब हो। "," కాబట్టి ఈ ప్రవాహం రేటులో ప్రవాహం  మళ్ళీ ప్రారంభమవుతుంది , అయినప్పటికీ నా సిస్టమ్ శక్తి  అవసరానికి దగ్గరలో ఉంటుందని నా సిస్టమ్ డిమాండ్  చేసింది ."
"तो इस क्षेत्र में पंप निर्माता भी बचना चाहेंगे और इसलिए पंप निर्माता कह रहे हैं कि 3 प्रतिशत हेड ड्रॉप है, मैं कहूंगा कि यह 3 प्रतिशत पंप निर्माता उस हेड ड्रॉप के बारे में बात कर रहा है और यह एक एकल के लिए महत्वपूर्ण माना जाता है पंप उपयोगकर्ता। ", కాబట్టి ఈ ప్రాంతంలో పంప్ తయారీదారు  కూడా నివారించేందుకు కోరుకుంటున్నారో ఉంది మరియు అందుకే పంప్ తయారీదారు  చెప్పే ఉంది 3 శాతం తల డ్రాప్  ఉంది నేను ఈ చెప్పారు అని 3 శాతం పంపు తయారీదారు మాట్లాడటం ఆ తల డ్రాప్ మరియు ఈ ఒక పంపు  యూజర్ కోసం క్లిష్టమైన అని భావిస్తారు ఏమిటి .
"तो इस ज्यामिति के लिए, चाहे वह एक नोजल या एक विसारक हो, यह वास्तव में मायने नहीं रखता है, हम एक एन्ट्रोपिक प्रवाह, मौद्रिक घर्षण या चिपचिपाहट और कोई गर्मी हस्तांतरण नहीं मानते हैं, इसलिए पुन: प्रयोज्य, ऐय्याबाब प्रवाह। "," కాబట్టి ఈ రేఖాగణితం కోసం , అది ఒక ముక్కు లేదా ఒక డిఫ్యూసర్  అయినట్లయితే , ఇది నిజంగా పట్టింపు లేదు , మేము ఒక ఐన్త్ర్రాపిక్ ప్రవాహాన్ని  ఊహిస్తూ , ద్రవ్య  ఘర్షణ లేదా చిక్కదనం మరియు ఎటువంటి ఉష్ణ బదిలీ , తద్వారా పునర్వినియోగపరచదగినది , అయాబాబియా ప్రవాహం  ."
तो यह आयतन प्रवाह दर भाले के स्थान और निश्चित रूप से आज के टरबाइन के उपलब्ध प्रमुख के कारण है। , కాబట్టి ఈ వాల్యూమ్ ప్రవాహం రేటు  ఈటె యొక్క స్థానాన్ని మరియు కోర్సు యొక్క నేటి టర్బైన్  అందుబాటులో ఉన్న తల కారణంగా జరుగుతుంది .
"तो इस मामले में, एक पंप या कंप्रेसर के मामले में एक छोटे त्रिज्या से बड़े त्रिज्या का प्रवाह होता है, दूसरी दिशा नहीं, मैं जल्द ही इसके बारे में बात करूंगा। "," కాబట్టి ఈ సందర్భంలో , పంప్  లేదా కంప్రెసర్  విషయంలో ఒక చిన్న వ్యాసార్థం నుండి ఒక పెద్ద వ్యాసార్థానికి ప్రవాహం  ఉంటుంది , ఇతర దిశలో  కాదు , నేను దాని గురించి త్వరలోనే మాట్లాడతాను ."
"तो इस मामले में प्रवाह बाईं ओर से दिखाए गए तीर से शुरू होता है, प्रवाह शुरू में सबसोनिक है और जैसा कि हमने अभी चर्चा की है, जटिल वर्ग में, प्रवाह जल्दी से गले नामक सीधे हिस्से में उगता है। "," కాబట్టి ఈ సందర్భంలో ప్రవాహం ఎడమ  వైపు నుండి చూపబడిన బాణంతో  మొదలవుతుంది , ప్రవాహం  మొదట subsonic మరియు మేము ఇప్పుడే చర్చించినందున , సంక్లిష్టమైన గడిలో , ప్రవాహం  త్వరితగతిలో గొంతు అని పిలవబడే నేరుగా భాగంలో పెరుగుతుంది ."
"तो इस मामले में आपके पास एक नाक और एक चलती हुई ब्लेड है लेकिन एक विशेष मध्यवर्ती चरण या एक साधारण चरण, गाइड वैन और चलती ब्लेड है, इसलिए यह कहना समझ में आता है कि इसमें एक स्थिर और रोटार है। "," కాబట్టి ఈ సందర్భంలో మీరు ముక్కు మరియు కదిలే బ్లేడును  కలిగి ఉంటారు కానీ ఒక ప్రత్యేకమైన ఇంటర్మీడియట్ దశ  లేదా ఒక సాధారణ దశ  , గైడ్ వానెస్ మరియు కదిలే బ్లేడ్  , కాబట్టి స్థిరాంకం మరియు రోటర్లను  కలిగి ఉంటామని చెప్పడానికి అర్థం ."
"इसलिए, इस जगह से हमें इस बारे में कुछ पता चला कि द्रव क्या है, अब हम अगली स्लाइड पर जाते हैं, जो पारंपरिक यांत्रिकी और तरल यांत्रिकी में बहुत परिचित निरंतर अवधारणा से संबंधित है। "," కాబట్టి , ఈ స్థలం నుండి మనం ద్రవం అన్నది గురించి కొంత ఆలోచన వచ్చింది , ఇప్పుడు మనము తరువాతి స్లైడ్కు వెళ్దాము , ఇది సాంప్రదాయ మెకానిక్స్  మరియు కోర్సు యొక్క చాలా సుపరిచితమైన కాంటినమ్ భావనతో వ్యవహరిస్తుంది ద్రవ మెకానిక్స్లో  ."
तो यह केवल स्थूल हेडरेस्ट स्तर और टेल रेस्ट स्तर के बीच एकमात्र जियोडेटिक स्तर का अंतर नहीं है। , కాబట్టి ఈ స్థూల తల హెడ్ రెస్ట్ స్థాయి  మరియు తోక మిగిలిన స్థాయిల మధ్య జియోడెటిక్ స్థాయి  తేడా మాత్రమే కాదు .
"तो एक मेरिडिनल दृश्य को परिभाषित करने के लिए, हम जो करते हैं वह ब्लेड को कम करता है और उत्तेजना के अक्ष से गुजरता है जो मुझे छवि देता है। "," కాబట్టి ఒక మెరిడినల్  వీక్షణను నిర్వచించడానికి , మనం ఏమి చేస్తే , అది బ్లేడును  తగ్గిస్తుంది మరియు చిత్రాన్ని  నాకు ఇచ్చే విధంగా ప్రేరేపణ  యొక్క అక్షం గుండా వెళుతుంది ."
तो टर्बो मशीन के इस मामले में ब्लेड क्रॉस-सेक्शन एयरोफिल है और इसलिए इसका निम्न आकार है। , కాబట్టి టర్బో యంత్రం  యొక్క ఈ సందర్భంలో బ్లేడ్  క్రాస్ - సెక్షన్  ఎరోఫొయిల్  గా ఉంటుంది మరియు కనుక ఇది క్రింది ఆకారం ఉంటుంది .
"इसलिए अगले हफ्ते हम कम्प्रेसिबल फ्लो, वन - डायमेंशनल कंप्रेसिबल फ्लो पर चर्चा शुरू करेंगे और फिर वहाँ से हम स्टीम और गैस टर्बाइन लेंगे। "," కాబట్టి తర్వాతి వారంలో మనం కంప్రెస్బుల్ ప్రవాహం  , ఒక - డైమెన్షనల్ కంప్రెవిబుల్ ప్రవాహం  పై చర్చ మొదలవుతుంది , ఆపై అక్కడ నుండి మేము ఆవిరి మరియు గ్యాస్ టర్బైన్లను  తీసుకుంటాము ."
तो कृपया अपने सिस्टम के लिए एक पंप का चयन करते समय आप निर्माता और आपकी आवश्यकताओं के अनुसार पंप प्रदर्शन सुविधा को ध्यान में रखें। ," కాబట్టి దయచేసి మీ సిస్టమ్కు  ఒక పంపుని  ఎంచుకుంటే , మీరు తయారీదారు మరియు మీ అవసరాల ద్వారా పంపు  పనితీరు లక్షణాన్ని గుర్తుంచుకోండి ."
इसलिए तरल गतिकी और टर्बो मशीनों पर इस पाठ्यक्रम में हम इन 3 टरबाइनों को कुछ विस्तार से कवर करने जा रहे हैं। , కాబట్టి ద్రవ డైనమిక్స్  మరియు టర్బో యంత్రాలు  ఈ కోర్సు లో మేము కొన్ని వివరాలు ఈ 3 టర్బైన్లు  కవర్ వెళ్తున్నారు .
"इसलिए द्रव्यमान प्रवाह की दर 2 किलोग्राम प्रति सेकंड है, हमें टरबाइन में समस्या की पहचान करने की आवश्यकता है, हमने टरबाइन से विद्युत उत्पादन की गणना गर्मी हस्तांतरण की भविष्यवाणी किए बिना की, टरबाइन की स्थिर क्षमता जिसे हमने माना 80 प्रतिशत है। "," కాబట్టి ద్రవ్యరాశి ప్రవాహం రేటు  సెకనుకు 2 కిలో ఉంది , మేము టర్బైన్లో  సమస్యను  గుర్తించాల్సిన అవసరం ఉంది , మేము ఉష్ణ బదిలీని  ఊహించకుండా టర్బైన్  నుండి విద్యుత్ ఉత్పత్తిని  లెక్కించాము , టర్బైన్  యొక్క స్టాటిక్ సామర్థ్యానికి  స్టాటిక్గా మేము పరిగణించాము 80 శాతం ఉంటుంది ."
"इसलिए यदि मैं w1u माइनस w2u लिखता हूं, तो मैं यू और सेमी और अल्फा और बीटा के संदर्भ में अभिव्यक्ति प्राप्त कर सकता हूं। "," కాబట్టి నేను w1u మైనస్  w2u ను వ్రాస్తే , నేను u మరియు cm మరియు ఆల్ఫా  మరియు బీటా పరంగా వ్యక్తీకరణ పొందవచ్చు ."
"इसलिए यदि मैं प्ररित करनेवाला के अक्ष के माध्यम से जा रहा विमान लेता हूं, तो यह ब्लेड को काट देता है, मैं उन 2-वर्षीय मार्ग को देखता हूं जब मैं पक्षों से देखता हूं, मेरे पास एक वेज घड़ी और उसके पड़ोसी हैं। "," కాబట్టి నేను ఇంపెల్లర్  యొక్క అక్షం గుండా వెళుతున్న ఒక విమానం  తీసుకుంటే , అది బ్లేడ్లను  కత్తిరించేది , నేను వైపులా నుండి చూస్తే నేను ఆ 2 వనేల గద్యాలై  చూస్తాను , నాకు ఒక వెంజ్ గడియారం మరియు దాని పొరుగు ."
"इसलिए, मैंने इस पेपर को देखा, एक-एक करके सर्कुलर और आप देख सकते हैं कि इस पेपर के माध्यम से ब्लेड गोड ब्लेड के माध्यम से और इम्पेलर ब्लेड के माध्यम से और पेपर के माध्यम से दो छेद कर सकते हैं। "," కాబట్టి , నేను ఈ కాగితాన్ని  , వృత్తాకారాన్ని  ఒకదానిని చూశాను మరియు ఈ కాగితము  ద్వారా బ్లేడ్లు  పియర్స్  ద్వారా మరియు గూడె బ్లేడ్లు  అలాగే ఇంపెల్లర్  బ్లేడ్లు  రెండింటినీ గుచ్చుతున్నాయని మీరు చూడవచ్చు , కాగితం  ద్వారా రెండు పియర్స్  ."
"इसलिए यदि मैं एक आवेग के बारे में बात करता हूं, अगर इसका कोण नहीं बदलता है, तो दर्शकों का आकार वेग, मात्रा प्रवाह और विशिष्ट कार्य का एक कार्य है। "," కాబట్టి నేను ఒక ప్రేరేపణ గురించి మాట్లాడినట్లయితే , దాని కోణం మార్చబడక పోతే  , అప్పుడు ప్రేక్షకుల ఆకారం వేగం యొక్క ఫంక్షన్ , వాల్యూమ్ ప్రవాహం మరియు నిర్దిష్ట పని  ."
"तो पंप के अपवाद के साथ, आपका सिस्टम इस ऊपरी जलाशय में इस नाबदान और पॉट वाल्व को प्राथमिकता देता है। "," కాబట్టి పంప్  మినహాయించి , మీ సిస్టమ్  ఈ సంపీపం నుండి మరియు పాట్ వాల్వ్ ఈ ఎగువ జలాశయంలోకి ఇష్టపడుతుంది ."
"तो अभी मैं सोच रहा था कि कोशिकाएं वेन वक्र का अनुसरण करती हैं, जिसे वेन सीमा प्रवाह कहा जाता है। "," కాబట్టి ప్రస్తుతం నేను కణాలు  వనే  వక్రతను అనుసరిస్తారని భావించడం జరిగింది , ఇది వనే  సరిహద్దు ప్రవాహం  అంటారు ."
"इसलिए अब हम u2 square - u2 k area times v dot cot beta 2 लिखेंगे, हमने चर्चा की है कि c2m किसी पंप के लिए कुछ एरिया रिलेटिव कंटीन्यूअस के साथ वॉल्यूम फ्लो से संबंधित है। "," కాబట్టి మనము ఇప్పుడు u2 చదరపు - u2 k ప్రాంతం సార్లు v dot cot beta 2 అని వ్రాద్దాము , c2m ఇచ్చిన పంపుకు స్థిరంగా  ఉండే కొన్ని ప్రాంత సంబంధిత స్థిరాంకంతో వాల్యూమ్ ప్రవాహంతో  సంబంధం కలిగి ఉన్నట్లు మేము చర్చించాము ."
"तो, चलिए अंतिम मामले के वेग क्षेत्र को उदाहरण के रूप में अंतिम भाषण में दर्शाते हैं, लेकिन वह प्रवाह क्षेत्र एक निरंतर द्वि-मध्यम है, लेकिन अब हम एक स्थिर चर क्षेत्र लेते हैं। "," కాబట్టి , మనము గత ప్రసంగంలో చూపించిన ఆఖరి సందర్భంలోని వెలాసిటీ ఫీల్డ్  ను ఒక ఉదాహరణ గా తీసుకుందాం , కానీ ఆ ప్రవాహ క్షేత్రం  స్థిరమైన ద్వి - మితమైనది  , కానీ ఇప్పుడు మనము ఒక అస్థిరమైన ప్రవాహ క్షేత్రం తీసుకుందాం ."
"तो हम ड्राफ्ट ट्यूब के बिना कह सकते हैं, हेडरेस्ट स्तर पर उपलब्ध ऊर्जा वायुमंडलीय दबाव सिर + एच द्वारा दी गई ऊंचाई है। "," కాబట్టి మనము డ్రాఫ్ట్ ట్యూబ్  లేకుండా చెప్పగలము , హెడ్ రెస్ట్  స్థాయిలో అందుబాటులో ఉన్న శక్తి వాతావరణ పీడన  తల + హెచ్ ద్వారా ఇవ్వబడిన ఎత్తు ."
"इसलिए जब हम ऐसा करते हैं, तो यह w1 वर्ग - c2 वर्ग + w1 वर्ग - w2 वर्ग - w2 वर्ग का योग c2 वर्ग से विभाजित हो जाता है। "," కాబట్టి మనము దీనిని సంభవించినప్పుడు , అది w1 చదరపు అవుతుంది - c2 చదరపు  + w1 చదరపు  - w2 స్క్వేర్  - c2 స్క్వేర్ ద్వారా విభజించబడిన w2 చదరపు  మొత్తం ."
वर्तमान में सिलिकॉन (Si) सबसे अधिक उपयोग किया जाने वाला अर्धचालक उपकरण है। , ప్రస్తుతం అర్ధవాహక ఉపకరణాలలో సిలికాన్ (Si) అత్యధికంగా వాడుకలో ఉంది.
"कम लागत, आसान निर्माण, एक आरामदायक तापमान पर काम करने की क्षमता - इन तीनों लाभों का व्यापक रूप से उपयोग किया जाता है। "," తక్కువ ధర, సులభమైన సంవిధానం (fabrication), అనుకూలమైన ఉష్ణోగ్రత వద్ద పని చేయగలిగే స్తోమత - ఈ  మూడు లాభాల వల్ల దీని వాడుక ఎక్కువగా  ఉంది."
जर्मेनियम (जीई) एक बार व्यापक रूप से इस्तेमाल किया गया था। , ఒకప్పుడు జెర్మేనియం (Ge) ని ఎక్కువుగా ఉపయోగించేవారు.
"लेकिन चूंकि यह गर्मी के लिए अत्यधिक प्रतिक्रियाशील है, इसलिए यह सिलिकॉन की तुलना में कम उपयोगी हो गया है। ", కానీ అది ఉష్ణానికి అతిగా స్పందించే గుణం కలది కనుక అది సిలికాన్ కన్నా తక్కువ ఉపయోగకరంగా మారింది.
वर्तमान में जर्मेनियम सिलिकॉन युक्त मिश्र धातु का उपयोग अधिक शक्तिशाली SiGe टूल में किया जाता है। , ప్రస్తుతం  జెర్మేనియం  సిలికాన్ తో కలిపిన మిశ్రమాన్ని  ఎక్కువ జోరుగా పని చెయ్యగలిగే SiGe ఉపకరణాలలో వాడుతున్నారు.
गैलियम आर्सेनाइड (GaAs) का उपयोग उच्च प्रदर्शन वाले उपकरणों में किया जाता है। , గేలియమ్ ఆర్సెనైడ్  (GaAs) ని ఎక్కువ జోరుగా పని చేసే పరికరాలలో వాడతారు.
लेकिन इनका उत्पादन बड़े पैमाने पर करना मुश्किल है। , కానీ వీటిని భారీ ఎత్తున ఉత్పత్తి చెయ్యడం కష్టం.
"इसलिए, वे अधिक महंगे हैं। ", అందుకని వీటి ఖరీదు ఎక్కువ.
सिलिकॉन कार्बाइड (SiC) एक नीला प्रकाश उत्सर्जक L. है। , సిలికాన్ కార్బైడ్ (SiC) నీలం రంగు కాంతిని ఉద్గారించే ఎల్‌.
"कई प्रकार के इण्डियम मिश्रधातु (इण्डियम आर्सेनाइड, इण्डियम एन्टीमोनाइड, इण्डियम फास्फाइड) l। "," చాలా రకాల ఇండియం మిశ్రమాలు (ఇండియమ్  ఆర్సెనైడ్, ఇండియం ఏంటిమొనైడ్,, ఇండియమ్ ఫాస్ఫైడ్) ఎల్‌."
", ठोस राज्य डायोड बनाने के लिए उपयोग किया जाता है। "," , ఘన స్థితిలో ఉన్న  డయోడ్లు  తయారు చెయ్యడానికి వాడతారు."
फोटो वोल्टायिक सौर कोशिकाओं के निर्माण में सेलेनियम सल्फाइड की आवश्यकता होती है। , సెలెనియం సల్ఫైడ్  ఫోటో  వొల్టైక్ సోలార్ సెల్స్  తయారీలో అవసరమవుతుంది.
कार्बनिक अर्धचालक (कार्बनिक अर्धचालक) कार्बनिक एल। , ఆంగిక అర్ధవాహక్యఉలని (ఆర్గానిక్ సెమీ కండక్టర్లని)  ఆర్గానిక్ ఎల్‌.
बनाने के लिए उपयोग किया जाता है। , లు తయారు చెయ్యుటకు  వాడుతారు.
"उनके द्वारा प्रदर्शित विद्युत गुणों के आधार पर, सामग्रियों को कंडक्टर, इन्सुलेटर, सेमीकंडक्टर में विभाजित किया जा सकता है। "," అవి ప్రదర్శించే విద్యుత్ లక్షణాలమని బట్టి పదార్థాలని వాహకం (conductor), బంధకం (insulator, అవాహకం), అర్ధవాహకం (semiconductor) అని విభజించవచ్చు."
ऊर्जा बैंड की अवधारणा का उपयोग इन तीनों संकेतों को समझने के लिए किया जाता है। , ఈ మూడు స్వభావాలని అర్థం చేసుకుందుకి శక్తి పట్టీ (energy bands) అనే ఊహనం ఉపయొగిస్తుంది.
यह ऊर्जा पट्टी क्वांटम सिद्धांत से पैदा हुई एक अवधारणा है। , ఈ శక్తి పట్టీ అనేది గుళిక వాదం (quantum theory) లో పుట్టిన భావం.
तांबे जैसे अच्छे कंडक्टर को मुक्त इलेक्ट्रॉन का उपयोग करके समझा जा सकता है। , రాగి వంటి మంచి వాహకాలు స్వేచ్ఛా ఎలక్ట్రాన్ ఉపయోగించి అర్ధం చేసుకోవచ్చు.
"एक ऐसी सामग्री का उपयोग करके एक कंडक्टर बनाना भी संभव है जिसमें (ऊपरी) ऊर्जा बार में कोई मुक्त इलेक्ट्रॉन नहीं है, जो पूरी तरह से इलेक्ट्रॉनों से भरा है। ", పూర్తిగా  ఎలక్ట్రాన్లతో నిండిన (పైనున్న) శక్తి పట్టీలో ఏ విశృంఖల (free)  ఎలక్ట్రాన్లు లేకుండా ఉన్న పదార్థాన్ని ఉపయోగించి ఒక వాహకంగా చేయడానికి కూడా అవకాశం ఉంది.
"जब एक पूरी तरह से चार्ज ऊर्जा पट्टी ऊपरी पट्टी से जुड़ी होती है, तो इलेक्ट्रॉनों को विद्युत ऊर्जा का उपयोग करके ऊपरी पट्टी पर लाया जा सकता है। "," పూర్తిగా నిండిన శక్తి పట్టీ పైనున్న  పట్టీతో కలిసి ఉన్నపుడు, పైనున్న శక్తిపట్టీకి విద్యుత్ శక్తి ఉపయోగించి ఎలక్ట్రాన్లు తెప్పించవచ్చు."
"यह विद्युत संचरण को उत्पन्न करने की अनुमति देता है, लेकिन इसमें आम धातुओं की तुलना में थोड़ा अधिक विद्युत प्रतिरोध होता है। "," ఇది విద్యుత్ ప్రసారం సంభవించేందుకు అనుమతిస్తుంది, కాని సాధారణ లోహాలలో కంటే కాస్త ఎక్కువ విద్యుత్ నిరోధకత ఉంటుంది ."
इन्हें अर्ध-धातु या अर्धचालक कहा जाता है। , వీటిని  అర్థ-లోహాలు లేదా అర్థ-వాహకాలు అని  అంటారు.
"गुणात्मक रूप से, इन्सुलेटर और अर्धचालक में ऊर्जा सलाखों के आकार के बीच कुछ समानताएं हैं। "," గుణాత్మకంగా చూస్తే అవాహకాలలోను, అర్ధవాహకాలలోను శక్తి పట్టీల ఆకారాలలో కొన్ని పోలికలు కనిపిస్తాయి."
आमतौर पर दोनों में पूरी तरह से इलेक्ट्रॉनों से भरी एक पट्टी होती है। , సాధారణంగా  రెండింటిలోను ఎలక్ట్రానులతో పూర్తిగా నిండిన పట్టీ ఉంటుంది.
इसे वैलेंस बैंड कहा जाता है। , దీనిని బాలపు పట్టీ (valence band) అంటారు.
"इसके शीर्ष पर एक अलग शक्ति स्तर पर एक चालन बैंड होता है, जिसमें दोनों के बीच कुछ बैंड अंतराल होता है। "," దీని పైన వేరొక శక్తి మట్టంలో వాహక పట్టీ (conduction band) ఉంటుంది, ఈ రెండింటికి మధ్య కొంత అంతరం (band gap) ఉంటుంది."
यदि यह ऊर्जा अंतराल कम से कम कुछ इलेक्ट्रॉन वोल्ट है तो यह एक इन्सुलेटर बन जाता है; इसका कारण यह है कि इलेक्ट्रॉनों का प्रवाह ऊर्जा के अंतर को पार नहीं करता है। , ఈ శక్తి అంతరం కనీసం  కొన్ని ఎలక్ట్రాన్ ఓల్టులు ఉంటే అది అవాహకం అవుతుంది; ఎందుకంటే ఎలక్ట్రానుల ప్రవాహం  అంతకి మించిన శక్తి అంతరాన్ని ఎదుర్కొని  దాటలేదు.
इसलिए इलेक्ट्रॉनों का एक बहुत छोटा प्रतिशत चालन बैंड में गिर जाता है। , కావున  చాలా తక్కువ శాతం ఎలక్ట్రాన్లు  వహనపు పట్టీ లోకి వస్తాయి.
इस वजह से यह एक इन्सुलेटर के रूप में कार्य करता है। , దీని వలన  అది అవాహకంలా పనిచేస్తుంది.
"छेद, आंतरिक अर्धचालक "," హోల్స్ , ఇంట్రెన్సిక్  సెమీ కండక్టర్లు"
"जब इलेक्ट्रॉन चालन बैंड में चले जाते हैं, तो वे बच्चे के बार में अंतराल पैदा करते हैं। "," ఎలక్ట్రాన్లు వహనపు పట్టీలోకి  వెళ్లినప్పుడు,  అవి బాలపు పట్టీలో ఖాళీలు  సృష్టిస్తాయి."
उन खाली जगहों को छेद कहा जाता है। , ఆ ఖాళీ ప్రదేశాలని  హోల్స్ (holes) అంటారు.
वे गैर-ऋण समेकन कंपनियां हैं और सकारात्मक चार्ज के रूप में सोचा जा सकता है। , అవి ఋణ ఆవేశం లేని  పదేశాలు కనుక వాటికి ధన ఆవేశం ఉందని అనుకోవచ్చు.
"इलेक्ट्रॉन धारा के विपरीत दिशा में प्रवाहित होते हैं, लेकिन ये छिद्र धारा की दिशा में प्रवाहित होते हैं। "," ఎలక్ట్రాన్లు  విద్యుత్ ప్రవాహానికి ఎదురు  దిశలో  ప్రవహిస్తాయి, ఈ హోల్స్ మాత్రం  విద్యుత్ ప్రవాహపు  దిశలో ప్రవహిస్తాయి ."
"एक अर्धचालक में, बेबी बैंड के छिद्रों को आंतरिक अर्धचालक कहा जाता है जब कंडक्टर बार में इलेक्ट्रॉनों की संख्या समान होती है। "," ఒక  అర్ధవాహకిలో,  బాలపు పట్టీలో ఉన్న హోల్స్  వహనపు పట్టీలో ఉన్న  ఎలక్ట్రాన్లు ఒకే సంఖ్య లో  ఉన్నపుడు వాటిని  సహజ అర్ధవాహకాలు (intrinsic semiconductors) అంటారు."
"अमर कार्बन, जर्मनी इसके उदाहरण हैं। "," కల్తీలేని కార్బన్, జర్మనీయం దీనికి ఉదాహరణలు."
अर्ध-चालक सिद्धांत , సెమీ-కండక్టర్స్  సూత్రం
"अर्धचालक चालकता को एक विद्युत या चुंबकीय क्षेत्र के संपर्क से, एक प्रेरित मोनोक्रोमैटिक ग्रिड के प्रकाश या गर्मी के संपर्क में या यंत्रवत् विघटन द्वारा नियंत्रित किया जा सकता है, इसलिए अर्धचालक का उपयोग कर सेंसर कर सकते हैं। "," సెమీకండక్టర్ వాహకత కాంతి లేదా వేడికి గురికావడం ద్వారా, లేదా ఒక ప్రేరిత ఏకస్పటికాకార గ్రిడ్ యొక్కయాంత్రికగా  వికారించడం  ద్వారా, ఒక విద్యుత్ లేదా అయస్కాంత క్షేత్రం పరిచయంద్వారా నియంత్రించవచ్చు,  కావున సెమీ కండక్టర్లు ఉపయోగించి  సెన్సార్లు చెయ్యవచ్చు ."
"अर्धचालक में विद्युत या "मुक्त" इलेक्ट्रॉनों, छिद्रों और तथाकथित सामूहिक आवेश वाहकों के माध्यम से संचारित होता है। "," సెమీకండక్టర్ లో ప్రస్తుత ప్రసరణ మొబైల్ లేదా ""ఉచిత"" ఎలక్ట్రాన్లు, రంధ్రాలు, సమష్టిగా చార్జ్ కెరీయెర్స్ అని పిలవబడే వాటి  ద్వారా జరుగుతుంది."
फॉस्फोरस या बोरान जैसी अशुद्धियों की एक छोटी मात्रा के साथ एक अर्धचालक जैसे सिलिकॉन को डोप करना उनमें मुक्त इलेक्ट्रॉनों और छिद्रों को बहुत बढ़ाता है। ," సిలికాన్ వంటి సెమీ కండక్టర్ని కొద్దిగా ఫాస్ఫరస్ లేదా బొరోన్ వంటి మలినాలతో  డోపింగ్ చేయుట ద్వారా వాటిలో ఉన్న ఫ్రీ ఎలెక్ట్రాన్లు, రంధ్రాలు చాలా ఎక్కువుగా పెంచుతాయి ."
"यदि डोप किए गए अर्धचालक में छेद होते हैं, तो इसे "पी-टाइप" कहा जाता है और अगर इसमें अधिक मुक्त इलेक्ट्रॉन होते हैं, तो इसे "एन-टाइप" कहा जाता है। "," అలా డోప్ చేయబడిన సెమీ కండక్టర్లో ఎక్కువుగా రంధ్రాలు ఉంటే “పి-టైప్ “,, ఎక్కువుగా ఫ్రీ ఎలెక్ట్రాన్లు ఉంటే “ఎన్ –టైప్ అని అంటారు ."
"P (धनात्मक-छिद्र), N (ऋणात्मक-इलेक्ट्रॉन) उच्चतम आवेश वाहक का चिह्न है। "," పి (పోసిటివ్-రంధ్రాలు), ఎన్ (నెగిటివ్-ఎలక్ట్రాన్లు) అనేది ఎక్కువుగా ఉన్న చార్జ్ కారియర్  యొక్క గుర్తు ."
"उपकरण द्वारा उपयोग की जाने वाली अर्धचालक सामग्री एक सटीक पी, एन-प्रकार की स्थिति, एकाग्रता को नियंत्रित करने के लिए एक काल्पनिक सुविधा, या फैब में सबसे नियंत्रित स्थितियों के तहत बनाई गई है। "," పరికరాలు ఉపయోగిస్తున్న  సెమీకండక్టర్ పదార్థం ఒక కచ్చితమైన   పి, ఎన్ -రకం  స్థానాన్ని, ఏకాగ్రత నియంత్రించడానికి, ఒక కల్పన సౌకర్యం, లేదా ఫ్యాబ్ లో అత్యంత నియంత్రిత పరిస్థితులలో తయారు చేస్తారు ."
पी-टाइप और एन-टाइप सेमीकंडक्टर्स द्वारा गठित जंक्शन को पी-एन जंक्शन कहा जाता है। ," పి-టైప్, ఎన్ టైప్ సెమీ కండక్టర్లు కలిసి ఏర్పరిచిన జంక్షన్ని  పి-ఎన్ జంక్షన్ అని అంటారు ."
एक अर्धचालक डायोड एक उपकरण है जो एकल पी-एन जंक्शन से बनाया गया है। , సెమీ కండక్టర్ డయోడ్  ఒక ఏకైక పి –ఎన్ జంక్షన్ నుంచి తయారుచేయబడ్డ  ఒక పరికరం.
घट क्षेत्र कहा जाता है जो P- प्रकार और N- प्रकार अर्धचालक के जंक्शन पर बनता है। ," ఒక పి-రకం, ఒక ఎన్-రకం సెమీకండక్టర్ కూడలి వద్ద డిప్లిషన్ (క్షీణత)  జోన్ అనే ప్రాంతం ఏర్పడుతుంది ."
"यह क्षेत्र पी-प्रकार से एन-प्रकार तक वर्तमान प्रवाह को अवरुद्ध करता है, जिससे एन-प्रकार से पी-प्रकार तक संचरण की अनुमति मिलती है। "," ఈ ప్రాంతం పి-టైప్ నుండి ఎన్ –టైప్కి ప్రస్తుత  ప్రసరణను అడ్డుకుంటుంది, ఎన్-టైప్ నుండి పి-టైప్కి  ప్రసరణను అనుమతిస్తుంది ."
"इसलिए, डायोड में वर्तमान प्रवाह आसानी से होता है जब डिवाइस आगे के पूर्वाग्रह (प्रगतिशील आंशिक) यानी पी-टाइप उच्च क्षमता पर होता है, लेकिन बहुत कम वर्तमान जब डिवाइस रिवर्स पूर्वाग्रह पर होता है यानी एन-प्रकार पर उच्च क्षमता पर। "," కావున  పరికరం ఫార్వార్డ్  భయస్లో (పురోగమన పాక్షిక ) అనగా పి-టైప్  ఎక్కువ పొటెన్షియల్లో    ఉనప్పుడు  డైయోడ్లో   విద్యుత్  ప్రవాహం సులభంగా జరుగుతుంది,  కానీ పరికరం రివర్స్ భయస్ లో ఉనప్పుడు అనగా ఎన్-టైప్ ఎక్కువ పొటన్షియల్లో  ఉనప్పుడు చాలా తక్కువ విద్యుత్ ప్రవాహం జరుగుతుంది ."
"जब एक अर्धचालक प्रकाश के संपर्क में होता है, तो इलेक्ट्रॉन छेद जोड़े बनते हैं जो चालकता को बढ़ाता है। ", ఒక సెమీ కండక్టర్ను కాంతికి బహిర్గతించినప్పుడు ఎలక్ట్రాన్ హోల్ జతలు ఏర్పడతాయి దీనివల్ల వాహకత  పెరుగుతుంది .
एक समान विधि का उपयोग करने वाले डायोड को फोटो डायोड कहा जाता है। , ఇలాంటి పద్ధతిని ఉపయోగించే  డైయోడ్లును  ఫోటో  డైయోడ్ అంటారు.
द्विध्रुवीय जंक्शन ट्रांजिस्टर दो P-N जंक्शनों से बनते हैं और N-P-N या P-N-P कॉन्फ़िगरेशन में हो सकते हैं। ," బైపోలార్జంక్షన్ ట్రాన్సిస్టర్లు  రెండు పి-ఎన్ జంక్షన్ల  నుండి ఏర్పడతాయి, ఎన్-పి–ఎన్  లేదా  పి-ఎన్-పి ఆకృతీకరణలో ఉండవచ్చు ."
"आधार का मध्य क्षेत्र आमतौर पर बहुत पतला होता है, और दोनों तरफ के क्षेत्र को एमिटर और कलेक्टर कहा जाता है। "," బేస్ అనే  మధ్య ప్రాంతం సాధారణంగా చాలా సన్నగా ఉంటుంది, రెండు ప్రక్కల ఉన్న ప్రాంతాలిని ఎమ్మిటర్, కలక్టర్ అని అంటారు."
रिवर्स पूर्वाग्रह (प्रतिगमन आंशिक) वर्तमान को जारी रखने का कारण बनता है - बेस-एमिटर जंक्शन के माध्यम से अंदर की ओर जाने वाली एक छोटी धारा बेस-कलेक्टर जंक्शन विशेषताओं में परिवर्तन का कारण बनती है। , రివర్స్ బయాస్ (తిరోగమన పాక్షిక) అయినప్పటికీ ప్రస్తుత కొనసాగుతుంది  కారణం –  బేస్-ఎమ్మిటర్ జంక్షన్ ద్వారా లోపలికి  వెళ్ళిన ఒక చిన్న ప్రస్తుత బేస్-కలెక్టర్ జంక్షన్ లక్షణాలులో  మార్పులు తెస్తుంది.
"यह बेस-कलेक्टरों के बीच बहुत अधिक बिजली उत्पन्न करता है, जो बदले में बेस-एमिटर पावर पर निर्भर करता है। "," దీనివల్ల బేస్-కలక్టర్ల మధ్య చాలా ఎక్కువ విద్యుత్  పుడుతుంది, ఈ విద్  బేస్-ఎమ్మిటర్ విద్యుత్ మీద అదరపడివుంటుంది."
"एक अर्धचालक की चालकता को विद्युत क्षेत्र का उपयोग करके कम या बढ़ाया जा सकता है, और क्षेत्र प्रभाव ट्रांजिस्टर सिद्धांत ई पर काम करता है। "," ఎలక్ట్రిక్ ఫీల్డ్ను ఉపయోగించి  సెమీ కండక్టర్ యొక్క  వాహకతను తగ్గించవచ్చు,  పెంచవచ్చు, ఫీల్డ్ ఎఫెక్ట్ ట్రాన్సిస్టర్  ఈ సూత్రం  పై  e ఆధారాపడి పనిచేస్తుంది ."
"विद्युत क्षेत्र अर्धचालक में इलेक्ट्रॉनों और छिद्रों की संख्या को बदलता है, जिससे चालकता बदल जाती है। "," ఎలక్ట్రిక్ ఫీల్డ్వల్ల సెమీ కండక్టర్లో ఉన్న ఎలక్ట్రాన్లు, రంధ్రాల సంఖ్యలో మార్పు  తెస్తుంది  దీని వల్ల వాహకత మారుతుంది ."
धातु - ऑक्साइड - अर्धचालक क्षेत्र-प्रभाव-ट्रांजिस्टर (MOSFET) , మెటల్ –ఆక్సైడ్ –సెమీ కండక్టర్ ఫీల్డ్-ఎఫెక్ట్-ట్రాన్సిస్టర్ (MOSFET)
"MOSFET, एक ठोस राज्य उपकरण, आज सबसे अधिक उपयोग किया जाने वाला अर्धचालक उपकरण है। "," MOSFET, ఒక ఘన రాష్ట్ర పరికరం, నేడు ఎక్కువగా ఉపయోగించే సెమీకండక్టర్ పరికరం."
"दो टर्मिनलों, स्रोत और नाली के बीच चालकता को नियंत्रित करने के लिए, गेट इलेक्ट्रोड को चार्ज किया जाता है। "," సోర్స్, డ్రైన్ అనే రెండు టెర్మినల్ల మధ్య వాహకతను నియంత్రణ చేయటానికి,  గేట్ ఎలక్ట్రోడ్ ఛార్జ్ చెయ్యబడుతుంది."
यह आवेश के कारण विद्युत क्षेत्र की चालकता को नियंत्रित करता है। , ఈ ఛార్జ్ వల్ల కలిగే  ఎలక్ట్రిక్ ఫీల్డ్  వాహకతను నియంత్రణ చేస్తుంది .
"चैनल वाहक प्रकार के आधार पर, डिवाइस N- चैनल (इलेक्ट्रॉनों के लिए) MOSFET या P- चैनल (छेद के लिए) MOSFET हो सकता है। "," ఛానల్ కారియర్ రకాన్ని బట్టి, పరికరం ఎన్- చానల్ (ఎలక్ట్రాన్లకు )   MOSFET కావచ్చు  లేదా పి-చానల్ (రంధ్రాలుకు) MOSFETకావచ్చు ."
MOSFET नाम इसमें "धातु" गेट के उपयोग के कारण है। आधुनिक उपकरणों में आमतौर पर धातु के गेट के बजाय पॉली सिलिकॉन का उपयोग किया जाता है। ," MOSFET అనే పేరు దానిలో  ""మెటల్"" గేట్ వాడటం వల్ల ఇచ్చిన  ఆధునిక పరికరాల్లో ఆ మెటల్ గేట్ బదులు  పాలీ సిలికాన్  సాధారణంగా వాడుతారు."
सेमीकंडक्टर डिवाइस अनुप्रयोग , సెమీకండక్టర్ పరికరం అప్లికేషన్లు
"बिल्डिंग ब्लॉक बनाने के लिए सभी प्रकार के ट्रांजिस्टर लॉजिक गेट्स का उपयोग किया जा सकता है, ये लॉजिक गेट्स डिजिटल सर्किट डिजाइन करने के लिए विशेष रूप से आवश्यक हैं। "," అన్ని ట్రాన్సిస్టర్ రకాలు లాజిక్  గేట్లు బిల్డింగ్ బ్లాక్స్ తయారచేయుటకు  ఉపయోగించవచ్చు, ఈ లాజిక్  గేట్లు డిజిటల్ సర్క్యూట్  డిజైన్  చెయ్యటానికి  ముఖ్యంగా  అవసరమయ్నవి  ."
"ट्रांजिस्टर एक माइक्रोप्रोसेसर जैसे डिजिटल सर्किट में ऑन-ऑफ स्विच के रूप में कार्य करते हैं, उदाहरण के लिए: MOSFET में गेट पर वोल्टेज स्विच यह निर्धारित करता है कि स्विच चालू है या बंद है। "," మైక్రో ప్రొసెస్సర్  వంటి  డిజిటల్  సర్క్యూట్లో  ట్రాన్సిస్టర్లు  ఆన్-ఆఫ్  స్విచ్లులా పనిచేస్తాయి, ఉధాహరణకు:   MOSFET లో గేట్ వద్ద ఉన్న  వోల్టేజ్ స్విచ్ ఆన్ లేదా ఆఫ్ అనేది  నిర్ణయిస్తుంది."
"एनालॉग सर्किट में उपयोग किए जाने वाले ट्रांजिस्टर ऑन-ऑफ स्विच के रूप में कार्य नहीं करते हैं, आउटपुट की एक सतत श्रेणी के साथ इनपुट की एक निरंतर श्रेणी का जवाब देते हैं। "," అనలాగ్ సర్క్యూట్లులో  ఉపయోగించే  ట్రాన్సిస్టర్లు ఆన్ ఆఫ్ స్విచ్లులా  పని చెయ్యవు, నిరంతర పరిధి గల  ఇన్పుట్కు  నిరంతర శ్రేణిగల  ఔట్పుట్ తో   స్పందిస్తాయి ."
"सामान्य एनालॉग सर्किट के उदाहरण - एम्पलीफायर, थरथरानवाला "," సాధారణ అనలాగ్  సర్క్యూట్లుకు  ఉధాహరణలు- ఆంప్లిఫ్యర్, ఆసిలేటర్"
जीवित चीजों के अध्ययन के विज्ञान को जीव विज्ञान कहा जाता है। , జీవుల అధ్యయనానికి సంబంధించిన శాస్త్రాన్ని జీవశాస్త్రం (ఆంగ్లం biology) అంటారు.
"जीवविज्ञान का अध्ययन कई कोणों से किया जा सकता है, जिनमें उत्पत्ति, विशेषताएं, वर्गीकरण, जीवमंडल में प्रजातियां और पारिस्थितिकी तंत्र में उनके अस्तित्व शामिल हैं। "," జీవుల ఉద్భావన, లక్షణాలు, వర్గీకరణ, జీవకోటిలో జాతులు, పర్యావరణ చట్రంలో వాటి మనుగడ, ఇలా ఎన్నో కోణాల నుండి జీవశాస్త్రాన్ని అధ్యయనం చెయ్యవచ్చు."
इसलिए जीव विज्ञान का दायरा बहुत व्यापक है। , కనుక జీవ శాస్త్రము యొక్క పరిధి చాలా విస్త్రుతమైనది.
"बॉटनी, जूलॉजी, मेडिसिन इत्यादि दिनों के आसपास रहे हैं। "," వృక్షశాస్త్రం, జంతుశాస్త్రం, వైద్యశాస్త్రం మొదలైన వర్గాలు చాలరోజులబట్టీ వున్నవే."
यह वर्गीकरण इन दिनों बहुत व्यापक है। , ఈ రోజులలో ఈ వర్గీకరణ కూడ బాగా వ్యాప్తి చెందింది.
"परमाणु और आणविक तराजू पर जैविक गुणों के अध्ययन को आणविक जीव विज्ञान, जैव रसायन, जैव प्रौद्योगिकी और आणविक जीव विज्ञान कहा जाता है। "," జీవి లక్షణాలని అణు (atomic), పరమాణు (molecular) ప్రమాణాలలో అధ్యయనం చేస్తే దానిని అణుజీవశాస్త్రం (మాలిక్యులార్ బయాలజీ) అనీ, జీవరసాయనశాస్త్రం (బయోకెమిస్ట్రీ) అనీ, జీవసాంకేతిక శాస్త్రం (బయోటెక్నాలజీ) అనీ, అణుజన్యుశాస్త్రం (మాలిక్యులార్ జెనెటిక్స్) అనీ అంటున్నారు."
"जीव विज्ञान सेलुलर स्तर पर, जीव विज्ञान स्तर पर जीव विज्ञान, अंग स्तर पर शरीर रचना विज्ञान, आनुवांशिकी, आनुवंशिकी और जीव विज्ञान का अध्ययन किया जा सकता है। "," జీవి లక్షణాలని జీవకణం స్థాయిలో చదివితే దానిని కణజీవశాస్త్రం (సెల్ బయాలజీ) అనీ, అంగము (organ) స్థాయిలో పరిశీలిస్తే దానిని శరీర నిర్మాణ శాస్త్రము (అనాటమీ) అనీ, జన్యువు నిర్మాణాన్ని, అనువంశికతను జన్యుశాస్త్రం (Genetics), ఇలా రకరకాల కోణాలలో జీవశాస్త్రాన్ని అధ్యయనం చెయ్యవచ్చు."
'ताकत' की अवधारणा न्यूटन के सिद्धांतों में सबसे ऊपर है। , నూటన్‌ సూత్రాలలో 'బలం' అన్న భావానికే అగ్ర తాంబూలం.
ऊर्जा गौण है। , శక్తి ది ద్వితీయ స్థానమే.
ऐसा इसलिए है क्योंकि न्यूटोनियन काल में सत्ता की पूरी समझ नहीं थी। , దీనికి కారణం నూటన్‌ కాలంలో శక్తి గురించి పరిపూర్ణమైన అవగాహన లేదు.
"न्यूटन के बाद, वैज्ञानिकों लैग्रेंज और हैमिल्टन ने 'ऊर्जा' पर एक बड़ा पठार लगाया और दूसरे दृष्टिकोण से कैनेटीक्स का अध्ययन किया। "," నూటన్‌ తరువాత లగ్రాంజ్‌ (Lagrange), హేమిల్టన్‌ (Hamilton) అనే శాస్త్రజ్ఞులు 'శక్తి' కి పెద్ద పీట వేసి చలన శాస్త్రాన్ని మరొక దృక్పధంలో అధ్యయనం చేసేరు."
गंतव्य वही है जो कोण नहीं है। , ఏ కోణంలో పఠించినా గమ్యం ఒకటే.
न्यूटोनियन तरीके सरल शारीरिक प्रणालियों का अध्ययन करने के लिए उपयुक्त हैं। , నూటనిక (Newtonian) పద్ధతులు సులభమయిన భౌతిక వ్యవస్థలను అధ్యయనం చెయ్యటానికి అనుకూలంగా ఉంటుంది.
"ऐसे मामलों में लैग्रेन्जियन-हैमिल्टनियन (लैग्रैनिजेन और हैमिल्टनियन) तरीके, ऊर्जा पर उनके जोर के साथ, गौरैया पर ब्रह्मास्त्र की तरह हैं। ", అటువంటి సందర్భాలలో శక్తి ప్రాధాన్యతతో కూడిన లగ్రాంజ్‌-హేమిల్టన్‌ (Lagrangian and Hamiltonian) పద్ధతులు పిచ్చుక మీద బ్రహ్మాస్త్రం లాంటివి.
"जब एक अच्छी तरह से पका हुआ फल एक पेड़ छोड़ देता है और जमीन पर गिर जाता है, तो इसका मतलब यह नहीं है कि फल को किसी अदृश्य शक्ति द्वारा नीचे खींचा जा रहा है। ", బాగా ముగ్గిన పండు చెట్టుని వదలి భూమి మీదకి పడుతోందంటే ఆ పండుని ఏదో అదృశ్యమయిన బలం కిందికి లాగుతున్నాదనే భావన కలగక మానదు.
"चूँकि पृथ्वी ऊपर से गिरने वाली हर चीज के लिए सामान्य भाजक है, इसलिए यह सिद्ध किया जा सकता है कि वस्तु गिर रही है क्योंकि पृथ्वी उस वस्तु की ओर आकर्षित है। ", పైనుండి కిందకి పడే వాటన్నిటికి ఉమ్మడిగా కిందను ఉన్నది భూమే కనుక భూమి ఆ వసువుని ఆకర్షింఛటం వల్ల ఆ వస్తువు కిందకి పడుతున్నాదని సిద్ధాంతీకరించవచ్చు.
"एक पर्यवेक्षक न्यूटन ने कहा, "पृथ्वी न केवल पेड़ के फल को आकर्षित करती है, बल्कि आकाश में चंद्रमा भी है।" "," పరిశీలనా దక్షుడయిన నూటన్‌ ఏమన్నాడంటే ""చెట్టునున్న పండునే కాదు, ఆకాశంలో ఉన్న చంద్రుడిని కూడ భూమి ఆకర్షిస్తున్నాది"" అన్నాడు."
"इतना ही नहीं, उन्होंने कहा, "ब्रह्मांड में हर वस्तु हर दूसरी वस्तु को आकर्षित करती है।" "," అంతే కాదు ""విశ్వంలో ఉన్న ప్రతి వస్తువూ ప్రతి ఇతర వస్తువునీ ఆకర్షిస్తున్నాది"" అన్నాడు."
""सभी ग्रह इस गुरुत्वाकर्षण प्रभाव के कारण सूरज के चारों ओर घूमते हैं," उन्होंने कहा। "," ""ఈ ఆకర్షణ ప్రభావం వల్లనే గ్రహాలన్నీ సూర్యుడి చుట్టూ పరిభ్రమిస్తున్నాయి"" అని కూడా అన్నాడు."
यह न्यूटन द्वारा प्रतिपादित गुरुत्वाकर्षण का सिद्धांत है। , ఇదే నూటన్‌ ప్రవచించిన గురుత్వాకర్షణ సిద్ధాంతం.
गुरुत्वाकर्षण गुरुत्वाकर्षण का एक हिस्सा है। , గురుత్వాకర్షణలో ఒక భాగమే భూమ్యాకర్షణ.
गुरुत्वाकर्षण की विशेषता यह है कि यह अपने आस-पास के क्षेत्र में 'ऊपर से नीचे की ओर गिरने वाली प्रत्येक वस्तु में समान' समान त्वरण 'का कारण बनता है। , భూమ్యాకర్షణ లక్షణం ఏమిటంటే తన చేరువలో 'పై నుండి కిందకి' పడే ప్రతి వస్తువులోనూ ఒకే 'సమ త్వరణం' (uniform acceleration) కలిగించటం.
इसे अंग्रेजी अक्षर g द्वारा निरूपित करने की प्रथा है। , దీనిని g అనే ఇంగ్లీషు అక్షరంతో సూచించం సంప్రదాయం.
इसका मूल्य लगभग 980 सेमी / सेकंड 2 है। , దీని విలువ సుమారుగా 980 సెంటీమీటర్లు/సెకండు2.
यह संतुलन सदिश। , ఈ సమ త్వరణం సదిశ రాశి (vector).
इसकी दिशा हमेशा पृथ्वी के केंद्र की ओर इशारा करती है। , దీని దిశ ఎల్లప్పుడూ భూమి కేంద్రం వైపే చూపుతూ ఉంటుంది.
पूर्व में पाँच राज्य थे जिन्हें अब हम "ब्रिटिश द्वीप" कहते हैं ," మనం ఈ నాడు “బ్రిటిష్ దీవులు"" అని పిలచే భూభాగంలో పూర్వం ఐదు రాజ్యాలు ఉండేవి."
"इनमें अंग्रेजी, ब्रिटिश, स्कॉटिश, चित्र और लैटिन शामिल थे। "," వాటిలో ప్రజలని ఇంగ్లీషు వాళ్లు, బ్రిటన్ వాళ్లు, స్కాట్ వాళ్లు, పిక్ట్ వాళ్లు, లేటిన్ వాళ్లు అని పిలచేవారు."
उन्होंने अलग-अलग भाषाएं बोलीं। , వీరు వేర్వేరు భాషలు మాట్లాడేవారు.
द्वीपों पर बसने वाले पहले अंग्रेज थे; इसलिए नाम ब्रिटेन। , వీరందరిలోను ముందు ఈ దీవులలో నివసించటానికి వచ్చిన వాళ్లు బ్రిటన్ లు; అందుకనే ఈ దేశానికి బ్రిటన్ అనే పేరు సిద్ధించింది.
"43 में, रोम से सम्राट क्लॉडियस द्वारा भेजे गए उत्प्रवासी सम्राट ब्रिटेन में बसने लगे। ", 43 లో రోము నుండి చక్రవర్తి క్లాడియస్ పంపిన వలస ప్రజలు వచ్చి బ్రిటన్ లో స్థిరపడటం మొదలు పెట్టేరు.
"रोमनों ने पांच शताब्दियों तक ब्रिटेन पर आक्रमण किया और उसी तरह शासन किया, जैसे कि वे छत के नीचे छिप गए और घर पर कब्जा कर लिया। ", చూరు కింద తలదాచుకుందుకని వచ్చి ఇంటినే ఆక్రమించిన తీరులో రోమకులు బ్రిటన్ ని ఆక్రమించి ఐదు శతాబ్దాలు పాలించేరు.
"तब एक अन्य जनजाति, गोथ्स, ने रोमन को हराया और उन्हें जमीन से बाहर निकाल दिया। ", అప్పుడు గాత్ అనే మరొక తెగ వారు రోమకులని ఓడించి దేశం నుండి తరిమేశారు.
फिर पिक्स और स्कॉट्स इस गोथ जनजाति को उखाड़ फेंकने की कोशिश नहीं करेंगे। ," అప్పుడు ఈ గాత్ తెగని పడగొట్టటానికి పిక్ట్ లు, స్కాట్ లు ప్రయత్నించేరు."
रोमन लॉर्ड्स को फिर से चालू करने के अलावा उन्हें या ब्रिटेन का सामना करने की कोई शक्ति नहीं थी। , వీళ్లని ఎదుర్కొనే శక్తి లేక బ్రిటన్ మళ్లా రోమక ప్రభువులని ఆశ్రయించక తప్ప లేదు.
लेकिन उस समय रोम में उनकी मुसीबतें इतनी बड़ी थीं कि वे मदद नहीं कर सकते थे लेकिन लिप-सिंक कर सकते थे। , కాని ఆ సమయంలో రోములో వారి ఇబ్బందులు వారికి ఉండటంతో వారు సహాయం చెయ్యలేక పెదవి విరచేరు.
"कहीं और, अंग्रेजों ने यूरोप में एक और सैक्सन को बुलाया, जो अब जर्मनी है। "," గత్యంతరం లేక బ్రిటన్ లు ఐరోపాలో, నేటి జర్మనీ ప్రాంతాలలో, ఉండే సేక్సన్ లు అనే మరొక తెగని పిలుచుకొచ్చేరు."
वे ब्रिटेन के तट से तीन नावों में रवाना हुए। , వారు బ్రిటన్ తీరానికి మూడు పడవలలో సా.
ऐतिहासिक अभिलेख हैं जो 449 में आए थे। , 449 లో వచ్చినట్లు చారిత్రకమైన దాఖలాలు ఉన్నాయి.
"उन्होंने जो भाषा बोली, उसे अब हम "पुरानी अंग्रेजी" कहते हैं। "," అప్పుడు వారు మాట్లాడిన భాషనే ఇప్పుడు మనం ""పాత ఇంగ్లీషు"" అంటున్నాం."
इसे एंग्लो-सैक्सन के रूप में भी जाना जाता है। , దీన్నే ఏంగ్లో-సేక్సన్ అని కూడా అంటాం.
किसी भाषा के शब्द उस भाषा के कोने हैं। , ఒక భాషలోని మాటలే ఆ భాష యొక్క పడికట్టు రాళ్లు.
"शब्दावली भाषा को रूप देती है, एक व्यक्तित्व देती है। "," పదసంపదే భాషకి రూపు రేఖలని ఇస్తుంది, ఒక వ్యక్తిత్వాన్ని ఇస్తుంది."
किसी भी नई भाषा को सीखना उतना कठिन नहीं है जितना कि उच्चारण और व्याकरण में महारत हासिल करना। ," ఏదైనా కొత్త భాషని నేర్చుకునేటప్పుడు ఉచ్చారణని, వ్యాకరణాన్ని అవుపోశన పట్టటం అంత కష్టం కాదు."
लेकिन उस भाषा की शब्दावली पर प्रभुत्व हासिल करने में लंबा समय लगता है। , కాని ఆ భాషలోని పద సంపద మీద ఆధిపత్యం సంపాదించటానికి చాల కాలం పడుతుంది.
"किसी भाषा को धाराप्रवाह बोलने के लिए, उस भाषा के शब्दों को जल्दी से समझ में आना चाहिए। ", ఒక భాషని అనర్గళంగా మాట్లాడాలంటే ఆ భాషలోని పదాలు త్వరత్వరగా స్పురణకి రావాలి.
अंग्रेजी के मामले में यह कठिन है। , ఇంగ్లీషు విషయంలో ఇది కష్టం.
क्योंकि अंग्रेजी एक झाड़ू जैसी भाषा है। , ఎందుకంటే ఇంగ్లీషు చీపురుకట్ట లాంటి భాష.
"पत्तियां, टहनियाँ, डंठल, कैमोमाइल, बूंदों, डंठल, आदि। "," వాకట్లో చీపురు పెట్టి తుడిస్తే చేరే ద్రవ్యరాశిలో ఆకులు, అలములు, చితుకులు, చేమంతులు, రెట్టలు, పెంటికలు, ."
साथ ही अंग्रेज किसी की जेब में गए और वहां के सारे उपकरण इकट्ठा कर लिए और हमें सुला दिया। , అలాగే ఇంగ్లీషు ఎవరి వాకిట్లోకి వెళ్ళినా అక్కడి సామగ్రిని అంతా సేకరించి మమేకం చేసుకుంది.
"इस प्रकार, एक नियम, एक नियम, एक पंक्ति, एक स्वर अंग्रेजी शब्दों में नहीं बल्कि वर्णानुक्रम में दिखाई देता है। "," అందుకనే ఇంగ్లీషు మాటల్లో కాని, వర్ణక్రమంలో కాని ఒక నియమం, నిబంధన, వరస, వావి కనబడవు."
"यही कारण है कि जर्मन बदबू आ रही है, आज की अंग्रेजी शब्दावली की स्रोत भाषा, कम आम हैं। ", అందుకనే నేటి ఇంగ్లీషు పదసంపదలో మూల భాష అయిన జెర్మన్ వాసనలు తక్కువగానే కనిపిస్తాయి.
अंग्रेजी भाषा की एक और खासियत है। , ఇంగ్లీషు భాషకి మరొక ప్రత్యేకత ఉంది.
अंग्रेजी आसानी से प्रवाह में आ जाती है। , చెలగాటాలాడటానికి ఇంగ్లీషు సులభంగా లొంగుతుంది.
अंग्रेजी भाषा के साथ नए प्रयोग करना आसान है। , ఇంగ్లీషు భాషతో కొత్త కొత్త ప్రయోగాలు చెయ్యటం తేలిక.
जिन लोगों ने ऐसा किया है उन्हें दूसरों द्वारा खारिज नहीं किया जाएगा और अवमानना के साथ नहीं देखा जाएगा। ," చేసినవాళ్లని ఇతరులు తిరస్కరించరు, తూష్ణీంభావంతో చూడరు."
पारंपरिक के विपरीत अंग्रेजी में नए शब्द बनाना आसान है। , సంప్రదాయ విరుద్ధంగా ఇంగ్లీషులో కొత్త మాటలు సృష్టించటం తేలిక.
किसी भी अंग्रेजी बोलने वाले व्यक्ति ने कभी भी "हमारी भाषा को अशुद्ध या अशुद्ध नहीं" के बारे में सुना है। ," ""మా భాషని కల్తీ చేసి అపవిత్రం చెయ్యకండి"" అని ఇంగ్లీషు మాట్లాడేవారెవరూ ఇంతవరకు అనగా వినలేదు."
"अंग्रेजी लेखक मौजूदा शब्दों के साथ खींच, घुमा, घुमा और प्रयोग करने में सबसे आगे हैं। "," ఉన్న మాటలని సాగదీసి, ఒంచి, మలచి, కొత్తకొత్త ప్రయోగాలు చెయ్యటంలో ఇంగ్లీషు రచయితలు అగ్రగణ్యులు."
शेक्सपियर अपने शब्दों के इस्तेमाल में बोल्ड और बिंदास थे। ," ధైర్యం చేసి, ఉన్న మాటలని మడచిపెట్టి ప్రయోగించటంలో షేక్స్ పియర్ దిట్టతనం ప్రదర్శించేడు."
"अंग्रेजी जर्मन की मातृभाषा है, लेकिन जर्मन पर लैटिन प्रभाव, एंग्लो-सैक्सन्स की भाषा, ब्रिटेन में उनके आगमन के बाद से खराब हो गई है। "," ఇంగ్లీషు భాష తల్లివేరు జెర్మన్ భాషలో ఉండటం ఉంది కాని, ఏంగ్లో-సేక్సన్ లు బ్రిటన్ లో వచ్చి స్థిరపడే నాటికే వారి భాష అయిన జెర్మన్ మీద లేటిన్ ప్రభావం బాగా పడిపోయింది."
इस प्रकार अंग्रेजी पर लैटिन प्रभाव शुरू में उच्च था। , అందుకనే ఇంగ్లీషు మీద లేటిన్ ప్రభావం మొదట్లో ఎక్కువగా ఉండేది.
"चूंकि ईसाई धर्मग्रंथ, पूजा, और पुरस्कार लैटिन में थे, इसलिए लैटिन शब्दावली शिक्षा के साथ-साथ विवाह समारोहों में भी शामिल हो गई। "," క్రైస్తవ మతగ్రంధాలు, పూజలు, పురస్కారాలు లేటిన్ లో ఉండేవి కనుక వివాహాది శుభకార్యాలు జరిగేటప్పుడు, విద్యారంగంలోనూ లేటిన్ పదజాలం పాతుకు పోయింది."
बाद में वाइकिंग्स ने स्कैंडेनेविया पर एक सदी से अधिक समय तक आक्रमण किया। , తరువాత స్కేండినేవియా నుండి వైకింగులు దండయాత్ర చేసి ఒక శతాబ్దం పాటు - సా.
780 से 880 - ब्रिटेन के साथ कोई खुदरा कुश्ती युद्ध नहीं। , 780 నుండి 880 వరకు - బ్రిటన్ తో చిల్లర మల్లర యుద్ధాలు చేసేరు.
इस समय तक उन क्षेत्रों की शब्दावली अंग्रेजी में विलीन हो गई थी। , ఈ సమయంలో ఆ ప్రాంతాల పదజాలం ఇంగ్లీషులో కలిసిపోయింది.
"वास्तव में, यह दसवीं शताब्दी तक नहीं था कि भाषा को "अंग्रेजी" के रूप में जाना जाने लगा। "," నిజానికి పదవ శతాబ్దం వరకు ఈ భాషని ""ఇంగ్లీషు"" అనే పేరుతో వ్యవహరించనే లేదు."
फ्रेंच एक ऐसी भाषा है जो तूफान की तरह आती है और अंग्रेजी को अपने अंगूठे से हिलाती है। , పెను తుపానులా వచ్చి ఇంగ్లీషుని కూకటి వేళ్లతో కుదిపేసిన భాష ఫ్రెంచి భాష.
1066 के बाद फ्रांस ने ब्रिटेन पर अपना राजनीतिक वर्चस्व बढ़ाया। , 1066 తరువాత బ్రిటన్ మీద ఫ్రెంచి వారి రాజకీయ ఆధిపత్యం పెరిగింది.
"इसके साथ ही फ्रांसीसी अपने न्यायशास्त्र, नींववाद, संगीत, ललित कला और साहित्य में ब्रिटेन पर एक जबरदस्त प्रभाव डालने लगे। "," దానితోపాటు ఫ్రెంచి వారి ధర్మశాస్త్రం, స్థాపత్య శాస్త్రం, సంగీతం, లలితకళలు, సాహిత్యం బ్రిటన్ మీద విపరీతమైన ప్రభావం చూపించటం మొదలు పెట్టేయి."
"एंग्लो-सैक्सन रीति-रिवाज, जो जर्मन परंपराओं पर आधारित थे, को फ्रांसीसी परिप्रेक्ष्य का पालन करना था। ", జెర్మన్ సంప్రదాయాలని ఆసరా చేసుకున్న ఆంగ్లో-సేక్సన్ ఆచార వ్యవహారాలు ఫ్రెంచి దృక్పథానికి కట్టుబడవలసిన పరిస్థితి ఏర్పడింది.
"पुराने शब्द जो पुराने और नए, नए शब्दों के इस संयोजन का पर्याय हैं और साथ-साथ जीवित रहते हैं। "," ఈ పాత కొత్తల కలయికతో సమానార్ధకాలయిన పాత మాటలు, కొత్త మాటలు పక్క పక్కన నిలబడి మనుగడ కొనసాగించేయి."
कुछ पुराने शब्द नए अर्थ लिए हैं। , కొన్ని పాత మాటలు కొత్త అర్ధాన్ని సంతరించుకున్నాయి.
"बाद में, ब्रिटेन द्वारा दुनिया भर में औपनिवेशिक राज्यों की स्थापना और विजय के साथ, सोलहवीं शताब्दी तक विश्व भाषाओं में शब्द अंग्रेजी पर हावी होने लगे। ", తరువాత బ్రిటన్ ప్రపంచ వ్యాప్తంగా వలస రాజ్యాలు స్థాపించి ఏలుబడి చెయ్యటంతో పదహారవ శతాబ్దానికే ప్రపంచ భాషలలోని మాటలు ఇంగ్లీషులో జొరబడటం మొదలు పెట్టేయి.
"पहले से ही यूरोप में नवपाषाण युग के उदय और विज्ञान के तेजी से बढ़ने के साथ, ग्रीक शब्द सर्दी में आए और अंग्रेजी में गिर गए। "," అప్పటికే ఐరోపాలో నవజాగృతి యుగం తలెత్తటం, విజ్ఞానశాస్త్రం వేగం పుంజుకోవటంతో గ్రీకు మాటలు తండోపతండాలుగా వచ్చి ఇంగ్లీషులో పడ్డాయి."
कुछ लोग सोच रहे थे कि अगर अंग्रेजी में इस तरह की नई सुंदरियों के साथ जलाई जाए तो अंग्रेजी में सास पूरी तरह से विलुप्त हो जाएगी। , ఇంగ్లీషు ఇలా కొత్త అందాలతో వెలుగుతూ ఉంటే ఇంగ్లీషులో మాతృఛాయలు పూర్తిగా నశించిపోతున్నాయని కొందరు ఆరాటపడ్డారు.
इस प्रक्रिया के आलोचकों का विरोधाभास पूरी तरह से प्रमाणित किया गया था। , ఎవరెంతగా ఆరాట పడ్డా ఇంగ్లీషు మీద పరభాషా ప్రభావం పెరుగుతూనే వచ్చింది తప్ప తగ్గ లేదు.
बाद में अंग्रेजी ज्यादातर अमेरिका में बोली जाने वाली अंग्रेजी से प्रभावित हुई। , తరువాత ఇంగ్లీషుని ఎక్కువగా ప్రభావితం చేసింది అమెరికాలో మాట్లాడే ఇంగ్లీషు.
अमेरिका में अंग्रेजी वर्णमाला बदल गई है। , అమెరికాలో ఇంగ్లీషు వర్ణక్రమం మారిపోయింది.
अमेरिका में कई नए शब्द उभरे हैं जो ब्रिटेन में प्रयुक्त शब्दों का पर्याय हैं। , భ్రిటన్ లో వాడే మాటలకి సమానార్ధకాలైన కొత్త మాటలు ఎన్నో అమెరికాలో పుట్టుకొచ్చేయి.
अमेरिकी स्वशासन के नए युग में ब्रिटेन के लिए अवमानना की भावना से इस परिवर्तन का संकेत मिला। , అమెరికాకి స్వరాజ్యం వచ్చిన కొత్తలో బ్రిటన్ మీద ఉండే తిరస్కార భావమే ఈ మార్పుకి ప్రేరణ కారణం.
"अब वैश्वीकरण, कैलकुलेटर के साथ, अंग्रेजी में नब्बे के दशक में इंटरनेट, शब्दावली और शब्दावली का आगमन हुआ है। "," ఇప్పుడు ప్రపంచీకరణ, కలనయంత్రాలు, అంతర్జాలం వచ్చేక పరభాషా పదాలు, పారిభాషిక పదాలు తొంబతొంబలుగా వచ్చి ఇంగ్లీషులో చేరుతున్నాయి."
केवल दस शताब्दियों पहले पैदा हुई भाषा को केवल विश्व भाषा के रूप में देखना असामान्य नहीं है। , కేవలం పది శతాబ్దాల క్రితం పుట్టిన ఒక భాష ఇలా ఏకైక ప్రపంచ భాషగా చెలామణీ అవటం చూస్తూ ఉంటే నివ్వెరపాటు కలగక మానదు.
भारत में अंग्रेजी भाषा की कई बोलियों का उपयोग किया जाता है। , భారతదేశంలో ఆంగ్ల భాషకు చెందిన అనేక మాండలికాలను ఉపయోగిస్తున్నారు.
इस बोली का उपयोग ब्रिटिश राज के दौरान शुरू हुआ। , ఈ మాండలిక ఉపయోగం బ్రిటిష్ రాజ్ కాలంలో ప్రారంభమయ్యింది.
इस भाषा का सह-शाही भाषा के रूप में उपयोग किया जाता था। , ఈ భాష సహ-రాజ భాషగా ఉపయోగింపబడేది.
यह आज भी प्रयोग में है। , ప్రస్తుతమునూ ఇదే విధంగా ఉపయోగంలో ఉంది.
लगभग नौ करोड़ लोग इस भाषा का उपयोग करते हैं। , దాదాపు తొమ్మిది కోట్ల మంది ఈ భాషను ఉపయోగిస్తున్నారు.
पहली भाषा का उपयोग लगभग तीन मिलियन लोग करते हैं। , మొదటిభాషగా దాదాపు మూడు లక్షలమంది వాడుతున్నారు.
"भारत में उपयोग की जाने वाली भाषा शुद्ध अंग्रेजी है, इंग्लैंड में इस्तेमाल की जाने वाली भाषा, इसके बाद भारत एक पाठ्य भाषा देश के रूप में प्रयोग किया जाता है। "," భారత్ లో ఉపయోగించేభాష, శుద్ధ ఆంగ్ల భాష గానూ, ఇంగ్లాండులో ఉపయోగించే భాష తరువాత గ్రాంధిక భాషోపయోగ దేశంగా భారత్ కు పేరున్నది."
भारत में इस्तेमाल होने वाला अंग्रेजी व्याकरण एक अच्छा तकिया माना जाता है। , భారతదేశంలో ఉపయోగించే ఆంగ్ల వ్యాకరణం మంచి పరిపుష్టి కలిగినదిగా భావింపబడుతుంది.
राजाजी ने कहा कि भारत को देवी सरस्वती ने सबसे बड़ा उपहार दिया। , సరస్వతీదేవి భారతదేశానికి ఇచ్చిన గొప్పవరం ఆంగ్లభాష అన్నారు రాజాజీ .
"मातृभाषा, बच्चे की भाषा के साथ-साथ माँ की उमर भी है। ", మాతృ భాష అంటే పసిపిల్ల వాడికి తల్లి ఉగ్గుపాలతో పాటు రంగరించి పోసే భాష.
"तेलुगु माताएँ अपने बच्चों के लिए मम्मी, डैडी, चाची, चाचा, बैग, किताब, स्लेट पेंसिल जैसे शब्द फैला रही हैं। "," మమ్మీ, డాడీ, ఆంటీ, అంకుల్‌, బ్యాగు, బుక్కు, స్లేట్‌ పెన్సిల్‌ లాంటి మాటలు తెలుగు తల్లులు తమ పిల్లలకు రంగరించి పోస్తున్నారు."
"स्कूल, कार्यालय, बाजार और बाहर की अदालतों में कई शब्दों का अंधाधुंध इस्तेमाल किया जाता है। "," బయట పాఠశాల, ఆఫీసు, మార్కెట్టు, కోర్టుల్లో ఎన్నెన్నో పదాలు ఎడతెరిపి లేకుండా వాడుతున్నారు."
"क्या बात है? यदि सभी उपयोग अंग्रेजी में हैं, तो यह तेलुगु पाठ तक सीमित है। ", మాటకు వాడుకే గదా ప్రాణం? వాడకం అంతా ఆంగ్లపదాల్లో జరుగుతూఉంటే తెలుగు గ్రంథానికి పరిమితమై పోయింది.
केवल कवि और लेखक ही भाषा की परवाह करते हैं। ," కవులు, సాహితీవేత్తలు మాత్రమే భాష గురించి బాధపడుతున్నారు."
सत्तारूढ़ भाषा वर्षों तक इसकी शब्दावली प्रदान करने में सक्षम नहीं है। , పాలక భాషకు ఉండవలసినంత పదసంపద ఎన్నేళ్లు గడిచినా సమకూర్చలేక పోతున్నారు.
तेलुगु के बजाय संस्कृत के उपयोग से अनुवादक भयभीत हैं। , అనువాదకులు తేటతెలుగుకు బదులు సంస్కృతం వాడి భయపెడుతున్నారు.
"समय के साथ, नए अंग्रेजी शब्द अधिक लोकप्रिय हो रहे हैं, और नए तेलुगु शब्द और पुराने शब्द उपयोग में नहीं आ रहे हैं। "," కాలగమనంలో కొత్త కొత్త ఆంగ్లపదాలే మనకు అబ్బు తున్నాయిగానీ, కొత్త తెలుగు పదాలుగానీ, పాతవేగాని కొత్తగా వాడకంలోకి రావడం లేదు."
"यह हमारी नस्लीय अक्षमता, दुर्भाग्य है। "," ఇది మన జాతి చేతకానితనం, దౌర్భాగ్యం."
"ऊपर वर्णित सैकड़ों शब्दों के अलावा, अन्य अंग्रेजी शब्द हमारे तेलुगु लोगों की जीभ पर नाच रहे हैं और हमारे शब्द स्थायी रूप से तय किए गए हैं। "," పైన పేర్కొన్న వందలాది పదాలేగాక ఇంకెన్నో ఆంగ్ల పదాలు మన తెలుగు ప్రజల నాలుకలపై నాట్యమాడుతూ, మన పదాలే అన్నంతగా స్థిరపిపోయాయి."
हम इन शब्दों को छोड़कर तेलुगु में बात नहीं कर सकते। , ఈ పదాలను విడిచిపెట్టి మనం తెలుగులో సంభాషణ చేయలేము.
हालांकि लोगों को इससे कोई मतलब नहीं है। , చేసినా ప్రజలకు అర్ధంగాదు.
तेलुगु ने सभी उर्दू और संस्कृत शब्दों को शामिल किया। ," ఉర్దూ, సంస్కృత పదాలెన్నింటటినో తెలుగు తనలో కలుపుకుంది."
"इसके अलावा, हमारी भाषा को हमारे तेलुगु शब्दकोश में अंग्रेजी शब्दों को शामिल करके मजबूत किया जाना चाहिए, जो तेलुगु लोगों के उपयोग में बहुत मजबूत हैं और इतनी गहराई से निहित हैं कि कोई भी उन्हें पलट नहीं सकता है। "," అలాగే తెలుగు ప్రజల వాడుకలో బాగా బలపడిన, ఇక ఎవరూ పెకలించలేనంతగా పాతుకుపోయిన, ఇంగ్లీషు పదాలను మన తెలుగు డిక్షనరీలో చేర్చటం వల్ల మన భాష తప్పక బలపడుతుంది."
"यदि हजारों संस्कृत और उर्दू शब्द तेलुगु में नहीं पहुंचे होते, तो क्या तेलुगु भाषा की शक्ति नहीं आती? "," సంస్కృత, ఉర్దూ పదాలు వేలాదిగా తెలుగులో చేరకపోయి ఉన్నట్లయితే తెలుగు భాషకీపాటి శక్తి వచ్చి ఉండేది కాదు గదా?"
कुछ का अंग्रेजी के प्रति पूरी तरह से क्रेज है। , కొందరికి పూర్తిగా ఆంగ్లభాషపై వెర్రి వ్యామోహం ఉంటుంది.
अन्यथा वास्तविकता को समझते हुए और हमारी भाषा की रक्षा करते हुए अंग्रेजी शब्दों का उपयोग करना बुद्धिमानी है। ," అలాకాకుండ వాస్తవస్థితిని గ్రహించి మనభాషను రక్షించుకుంటూ, ఆంగ్లపదాలను వాడుకోవడం తెలివైన పద్ధతి."
गणनाओं के मास्टर का कहना है कि 2 + 2 = 4 प्लस दो प्लस दो बराबर चार हैं। , లెక్కల మాస్టరు 2+2=4 అనే దాన్ని రెండు ప్లస్‌ రెండు ఈజ్‌ ఈక్వల్‌టు నాలుగు అంటాడు.
"अभी तक कोई भी सही समाधान में भेजने में सक्षम नहीं था, जो अजीब नहीं है। "," ఇప్పటి వరకు ప్లస్‌, ఈజీక్వల్టు, మైనస్‌, ఇంటు లాంటి ఆంగ్ల పదాలకు సమానార్ధక పదాలను కల్పించి లెక్కలు చెప్పలేదు."
तेलुगु माध्यम भी प्लस और माइनस शब्दों का उपयोग करता है। ," తెలుగు మీడియం వాళ్ళు కూడా ప్లస్‌, మైనస్‌ అనే శబ్దాలనే వాడుతున్నారు."
"और कुछ नहीं, तेलुगु शब्दकोश में इच्छित अंग्रेजी शब्दों को शामिल करना आवश्यक और आवश्यक है। "," గత్యంతరం లేదు, అనుకున్న ఆంగ్ల పదాలను మాత్రం తెలుగు నిఘంటువులో చేర్చటం అవశ్యం, అత్యవసరం."
उपयोग शब्दों का धन भाषा को जीवन देता है। , వాడుక పదాల సంపద భాషకు జీవమిస్తుంది.
वे मुहावरे भी हो सकते हैं। , అవి పరభాష పదాలు కూడా కావచ్చు.
तेलुगु ठीक से सीखने से पहले हमें अंग्रेजी सिखाई गई। , మనం తెలుగును సరిగా నేర్చుకోక ముందే మనకు ఇంగ్లీషు నేర్పారు.
"क्योंकि हम सैकड़ों वर्षों से अंग्रेजी का उपयोग कर रहे हैं, इसने हमारे स्वयं के शब्दों को निगल लिया है और तेलुगु हम में शामिल हो गए हैं। "," వందలాది ఏళ్ళు మనం ఇంగ్లీషును గత్యంతరం లేక హద్దు మీరి వాడినందు వల్ల, అది మన భాషాపదాలను కబళించి తానే తెలుగై మనలో కూర్చుంది."
हमारी आत्माओं पर कब्जा कर लिया। , మన ఆత్మలను వశం చేసుకుంది.
और अब इन अंग्रेजी शब्दों को मिटाना हमारी पीढ़ी नहीं है। , ఇక ఇప్పుడు ఈ ఇంగ్లీషు పదాలను నిర్మూలించటం మన తరం కాదు.
उन्हें हमारे शब्दों के रूप में स्वीकार करना बेहतर है। , వాటిని మన పదాలుగా అంగీకరించటమే మంచిది.
हमें हर बार अपने शब्दकोश में शब्दावली जोड़ने की जरूरत है। , ఏఏటికాయేడు మన నిఘంటువుకి పదసంపద సమకూర్చాలి.
"यदि हम चाहते हैं कि दूसरी भाषा का शब्द हममें जड़ न ले, तो हमें न केवल अपनी भाषा में नए शब्द बनाने चाहिए, बल्कि सभी लोगों द्वारा उनका लगातार उपयोग करना चाहिए। "," మరోభాషా పదం మనలో పాతుకు పోకూడదనే ఆశయం ఉంటే, మనభాషలోనే కొత్త పదాలను సృష్టించటమే గాక, వాటిని ప్రజలంతా నిరంతరం వాడుతూ ఉండాలి."
तेलुगु शब्दकोश में शामिल होने के लिए अंग्रेजी शब्द। , తెలుగు నిఘంటువులో చేరాల్సిన ఇంగ్లీషు పదాలు.
"जैसे-जैसे शब्दकोशों में शब्दों की संख्या बढ़ती है, वैसे-वैसे भाषा भी। ", నిఘంటువులలోని పదాల సంఖ్య పెరిగే కొద్దీ ఆ భాష శక్తివంతమవుతుంది.
हमारा तेलुगु शब्दकोष अटका हुआ है क्योंकि हम उन शब्दों में भी शामिल नहीं हैं जो विदेशी भाषा से संबंधित शब्दों के विपरीत लोगों में निहित हैं। , పరాయి భాషలకు చెందిన పదాలనే వ్యతిరేకతతో ప్రజల్లో పాతుకుపోయిన పదాలనుకూడ మనం నిఘంటువులలో చేర్చుకోకపోయినందు వలన మన తెలుగు నిఘంటువు చిక్కిపోయింది.
"अंग्रेजी शब्दकोश, हालांकि, नए शब्दों के साथ मिश्रित हो रहा है। ", ఇంగ్లీషు నిఘంటువు మాత్రం ఏటేటా కొత్తపదాలతో బలిసిపోతోంది.
"भले ही हमारे तेलुगू में शब्द ग्रामीणों के बीच उपयोग में हैं, लेकिन वे शब्द हमारे शब्दकोश में दिखाई नहीं देते हैं। ", మన తెలుగులో దీటైన పదాలు పల్లెప్రజల్లో వాడుకలో ఉన్నా మన నిఘంటువులో ఆ పదాలు చోటుచేసుకోలేదు.
"भले ही संस्कृत शब्द का उपयोग उपरोक्त अंग्रेजी शब्दों के अर्थ देने के लिए किया जाता है, लेकिन तेलुगु शब्दों का उपयोग नहीं किया जाता है। "," ఒకవేళ పై ఇంగ్లీషు పదాలకు అర్థాలు చెప్పాలన్నా సంస్కృత పదాలు వాడుతారుగానీ, తెలుగు పదాలు వాడరు."
उपयोग अपमानजनक माना जाता है। , వాడటం అవమానకరంగా భావిస్తారు.
"तेलुगु लोग पैदा होते हैं, चाहे हमें लगता हो कि शब्द शब्दकोश में कितना बुरा है। "," తెలుగు ప్రజలు పుట్టించినవి, ఎంత నీచమని మనం అనుకొనే పదాలైనా నిఘంటువులో చేరాలి."
हमें अपने शब्दों को नहीं खोना चाहिए। , మన మాటల్ని పోగొట్టుకోకూడదు.
"इसके अलावा, भले ही संस्कृत शब्द का कोई मतलब नहीं है, हम इसे अपने तेलुगु शब्द के रूप में सम्मान देंगे। ", అలాగే సంస్కృతపదం అర్ధంకాకపోయినా మన తెలుగు పదంలాగానే భావించి ఆదరిస్తాం.
हमारे तेलुगु लोगों द्वारा हजारों उर्दू और अंग्रेजी शब्दों का उपयोग किया गया। ," వేలాది ఉర్దూ, ఇంగ్లీషు పదాలు మన తెలుగు ప్రజల వాడుకలోకి వచ్చాయి."
आधुनिक भौतिकी विज्ञान और इंजीनियरिंग के साधनों का उपयोग करके मामले के साथ बातचीत की अंतर्निहित प्रक्रियाओं को समझने का प्रयास है। , ఆధునిక భౌతికశాస్త్రం అనేది సైన్స్ మరియు ఇంజనీరింగ్ యొక్క సాధనాలను ఉపయోగించి పదార్థంతో పరస్పర చర్యల యొక్క అంతర్లీన ప్రక్రియలను అర్థం చేసుకోవడానికి చేసే ప్రయత్నం.
"आम तौर पर, इस शब्द का प्रयोग भौतिकी की किसी भी शाखा को संदर्भित करने के लिए किया जाता है, जो 20 वीं शताब्दी के प्रारंभ में और बाद में विकसित हुई, या भौतिकी की शाखाएँ जो 20 वीं शताब्दी की शुरुआत में सबसे प्रभावशाली थीं। "," సాధారణంగా, ఈ పదాన్ని 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో మరియు తరువాత అభివృద్ధి చేసిన భౌతిక శాస్త్రంలోని ఏదైనా శాఖను సూచించడానికి ఉపయోగిస్తారు, లేదా 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో భౌతికశాస్త్రం బాగా ప్రభావితం చేసిన శాఖలు."
"आधुनिक भौतिकी में उल्लेखनीय विषयों में क्वांटम भौतिकी, विशेष सापेक्षता और सामान्य सापेक्षता शामिल हैं। "," ఆధునిక భౌతిక శాస్త్రంలో గుర్తించదగిన శాఖలలో క్వాంటం ఫిజిక్స్ , స్పెషల్ రిలేటివిటీ మరియు సాధారణ సాపేక్షత ఉన్నాయి ."
"शास्त्रीय भौतिकी आमतौर पर रोजमर्रा की स्थितियों से संबंधित होती है: वेग प्रकाश की गति से बहुत कम होते हैं, आकार परमाणुओं की तुलना में बहुत बड़े होते हैं, और ऊर्जाएं बहुत कम होती हैं। "," క్లాసికల్ ఫిజిక్స్ సాధారణంగా రోజువారీ పరిస్థితులకు సంబంధించినది: వేగం కాంతి వేగం కంటే చాలా తక్కువ , పరిమాణాలు అణువుల కన్నా చాలా ఎక్కువ, మరియు శక్తులు చాలా తక్కువగా ఉంటాయి."
"आधुनिक भौतिकी, हालांकि, अधिक चरम स्थितियों से निपटती है, जैसे कि प्रकाश की गति (सापेक्ष सापेक्षता), परमाणु त्रिज्या (क्वांटम यांत्रिकी) की तुलना में कम दूरी, और बहुत अधिक बल (सापेक्षता)। "," ఆధునిక భౌతికశాస్త్రం, అయితే, కాంతి వేగం (ప్రత్యేక సాపేక్షత) తో పోల్చదగిన అధిక వేగం , పరమాణు వ్యాసార్థం ( క్వాంటం మెకానిక్స్ ) తో పోల్చదగిన చిన్న దూరాలు మరియు చాలా ఎక్కువ శక్తులు (సాపేక్షత) వంటి మరింత తీవ్రమైన పరిస్థితులతో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది ."
"सामान्य तौर पर, क्वांटम और सापेक्ष प्रभाव सभी पैमानों पर मौजूद होते हैं, हालांकि ये प्रभाव रोजमर्रा की जिंदगी में न्यूनतम हो सकते हैं। "," సాధారణంగా, క్వాంటం మరియు సాపేక్ష ప్రభావాలు అన్ని ప్రమాణాలలో ఉన్నాయని నమ్ముతారు, అయినప్పటికీ ఈ ప్రభావాలు రోజువారీ జీవితంలో చాలా తక్కువగా ఉండవచ్చు ."
"क्वांटम यांत्रिकी विशेष सापेक्षता के पक्षधर हैं (सापेक्ष क्वांटम यांत्रिकी देखें), भौतिकी में अनसुलझे समस्याओं में से एक क्वांटम यांत्रिकी और सामान्य सापेक्षता का एकीकरण है, जो वर्तमान में मानक मॉडल (कण भौतिकी) द्वारा गणना नहीं की जाती है। "," క్వాంటం మెకానిక్స్ ప్రత్యేక సాపేక్షతకు అనుకూలంగా ఉంటుంది (చూడండి సాపేక్ష సాపేక్ష క్వాంటం మెకానిక్స్ ), భౌతిక శాస్త్రంలో పరిష్కరించని సమస్యలలో ఒకటి క్వాంటం మెకానిక్స్ మరియు సాధారణ సాపేక్షత యొక్క ఏకీకరణ, ఇది ప్రామాణిక నమూనా (కణ భౌతికశాస్త్రం) ప్రస్తుతం లెక్కించబడదు."
"वस्तुतः, आधुनिक भौतिकी शब्द का अर्थ है अप-टू-डेट भौतिकी। "," అక్షరార్థంలో, ఆధునిక భౌతికశాస్త్రం అనే పదానికి నవీనమైన భౌతికశాస్త్రం అని అర్ధం."
"इस अर्थ में, वैज्ञानिक भौतिकी का तथाकथित महत्वपूर्ण हिस्सा आधुनिक है। "," ఈ కోణంలో, శాస్త్రీయ భౌతిక శాస్త్రం అని పిలవబడే ముఖ్యమైన భాగం ఆధునికమైనది."
आधुनिक भौतिकी अक्सर चरम स्थितियों से निपटने के दौरान सामना करती है। , విపరీత పరిస్థితులతో వ్యవహరించేటప్పుడు ఆధునిక భౌతికశాస్త్రం తరచుగా ఎదురవుతుంది.
"क्वांटम यांत्रिक प्रभावों को "चढ़ाव" (कम तापमान, कम दूरी) के साथ काम करते समय देखा जाता है, जबकि सापेक्ष प्रभाव "चोटियों" (उच्च गति, बड़ी दूरी), "मध्यम" वैज्ञानिक व्यवहार से निपटने पर देखा जाता है। "," ""అల్పాలు"" (తక్కువ ఉష్ణోగ్రతలు, చిన్న దూరాలు) తో వ్యవహరించేటప్పుడు క్వాంటం యాంత్రిక ప్రభావాలు కనిపిస్తాయి, అయితే ""గరిష్టాలు"" (అధిక వేగం, పెద్ద దూరాలు) తో వ్యవహరించేటప్పుడు సాపేక్ష ప్రభావాలు కనిపిస్తాయి, ""మిడిల్స్"" శాస్త్రీయ ప్రవర్తన."
"उदाहरण के लिए, कमरे के तापमान पर गैस के व्यवहार का विश्लेषण करते समय, अधिकांश घटनाओं में एक (शास्त्रीय) मैक्सवेल-बोल्ट्जमैन वितरण होता है। "," ఉదాహరణకు, గది ఉష్ణోగ్రత వద్ద వాయువు యొక్క ప్రవర్తనను విశ్లేషించేటప్పుడు , చాలా దృగ్విషయాలలో (క్లాసికల్) మాక్స్వెల్-బోల్ట్జ్మాన్ పంపిణీ ఉంటుంది ."
"हालांकि, निकट-अधिनायक, मैक्सवेल-बोल्ट्जमैन वितरण गैस मनाया व्यवहार के लिए जिम्मेदार नहीं है, और इसका उपयोग (आधुनिक) फर्मी-डीराक या बोस-आइंस्टीन वितरणों के बजाय किया जा सकता है। "," అయితే సమీపంలో నిరంకుశ , మాక్స్వెల్-బోల్ట్జ్మాన్ పంపిణీ గ్యాస్ పరిశీలించిన ప్రవర్తనకు ఖాతా విఫలమైతే, మరియు (ఆధునిక) ఫెర్మీ-డిరాక్ లేదా బోస్-ఐన్స్టీన్ పంపిణీల బదులుగా ఉపయోగించవచ్చు ఉంటుంది."
"अल्बर्ट आइंस्टीन, सापेक्षता के सिद्धांत के संस्थापक, और मैक्स प्लैंक, क्वांटम सिद्धांत के संस्थापक, जर्मन भौतिक विज्ञानी ", జర్మన్ భౌతిక శాస్త్రవేత్తలు సాపేక్ష సిద్ధాంతాన్ని స్థాపించిన ఆల్బర్ట్ ఐన్‌స్టీన్ మరియు క్వాంటం సిద్ధాంతం స్థాపకుడు మాక్స్ ప్లాంక్
"कम गति से और बड़ी दूरी पर आधुनिक विवरण का विश्लेषण करके अक्सर, आधुनिक सीमा से वैज्ञानिक व्यवहार (सीमा या अंदाजा लगाकर) खोजना संभव है। "," చాలా తరచుగా, ఆధునిక వర్ణనను తక్కువ వేగంతో మరియు పెద్ద దూరాల్లో విశ్లేషించడం ద్వారా ఆధునిక పరిమితి నుండి శాస్త్రీయ ప్రవర్తనను కనుగొనడం సాధ్యమవుతుంది ( పరిమితిని తీసుకోవడం ద్వారా లేదా ఉజ్జాయింపు చేయడం ద్వారా )."
"जब ऐसा किया जाता है, तो परिणाम को वैज्ञानिक सीमा कहा जाता है। "," అలా చేసినప్పుడు, ఫలితాన్ని శాస్త్రీయ పరిమితి అంటారు ."
एक भौतिक सिद्धांत भौतिक घटनाओं का एक मॉडल है। , ఒక భౌతిక సిద్ధాంతం భౌతిక ఈవెంట్స్ మోడల్.
यह निर्धारित किया जाता है कि अनुभवजन्य टिप्पणियों से इसकी भविष्यवाणियां किस हद तक सहमत हैं। , అనుభావిక పరిశీలనలతో దాని అంచనాలు ఎంతవరకు అంగీకరిస్తాయో అది నిర్ణయించబడుతుంది.
भौतिक सिद्धांत की गुणवत्ता भी नई मान्यताओं को बनाने की अपनी क्षमता से निर्धारित होती है जिसे नई टिप्पणियों द्वारा सत्यापित किया जा सकता है। , భౌతిక సిద్ధాంతం యొక్క నాణ్యత కొత్త పరిశీలనల ద్వారా ధృవీకరించబడే కొత్త అంచనాలను రూపొందించే సామర్థ్యంపై కూడా నిర్ణయించబడుతుంది.
"भौतिक सिद्धांत गणितीय सिद्धांत से अलग है, दोनों कुछ प्रकार के सिद्धांतों पर आधारित हैं, और गणित का लागू निर्णय उनके प्रयोगात्मक परिणामों के साथ समझौते पर आधारित नहीं है। "," భౌతిక సిద్ధాంతం గణిత సిద్ధాంతానికి భిన్నంగా ఉంటుంది, రెండూ రెండూ కొన్ని రకాల సిద్ధాంతాల మీద ఆధారపడి ఉంటాయి , గణిత వర్తించే తీర్పు ఏ ప్రయోగాత్మక ఫలితాలతోనూ ఒప్పందంపై ఆధారపడి ఉండదు."
भौतिक सिद्धांत में विभिन्न औसत दर्जे की मात्राओं के बीच एक या एक से अधिक संबंध शामिल हैं। , భౌతిక సిద్ధాంతంలో వివిధ కొలవగల పరిమాణాల మధ్య ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ సంబంధాలు ఉంటాయి.
"आर्किमिडीज़ ने महसूस किया कि एक जहाज अपने द्रव्यमान को विस्थापित करके तैरता है, और पाइथागोरस ने एक कंपन स्ट्रिंग की लंबाई और उसके द्वारा निर्मित संगीत टोन के बीच संबंध को समझा। "," ఒక ఓడ దాని ద్రవ్యరాశిని స్థానభ్రంశం చేయడం ద్వారా తేలుతుందని ఆర్కిమెడిస్ గ్రహించాడు, పైథాగరస్ వైబ్రేటింగ్ స్ట్రింగ్ యొక్క పొడవు మరియు అది ఉత్పత్తి చేసే సంగీత స్వరం మధ్య సంబంధాన్ని అర్థం చేసుకున్నాడు ."
अन्य उदाहरणों में एन्ट्रापी पोजीशन और कणों की अनिश्चितता और मात्रात्मक यांत्रिक (जो कि विचार की क्रिया है) और गति की ऊर्जा अनिश्चितता की क्रिया के रूप में लगातार नहीं बदल रही है। , ఇతర ఉదాహరణలలో ఎంట్రోపి స్థానాలు మరియు అనిశ్చితిని చర్యగానే కదలికలు కనిపించని కణాలు మరియు పరిమాణ యాంత్రిక (ఆ ఆలోచన చర్య మరియు) శక్తి నిరంతరం మారే కాదు.
सैद्धांतिक भौतिकी में कई अलग-अलग दृष्टिकोण शामिल हैं। , సైద్ధాంతిక భౌతికశాస్త్రం అనేక విభిన్న విధానాలను కలిగి ఉంటుంది.
"इस संबंध में, सैद्धांतिक कण भौतिकी एक अच्छा उदाहरण है। "," ఈ విషయంలో, సైద్ధాంతిక కణ భౌతికశాస్త్రం మంచి ఉదాహరణ."
"उदाहरण के लिए: "इकोलॉजिस्ट" प्रायोगिक परिणामों से सहमत होने के लिए (अर्द्ध) अनुभवजन्य सिद्धांतों और सांख्यिकी का उपयोग कर सकते हैं, अक्सर गहरी शारीरिक समझ के बिना। "," ఉదాహరణకు: "" దృగ్విషయ శాస్త్రవేత్తలు "" ప్రయోగాత్మక ఫలితాలతో ఏకీభవించడానికి ( సెమీ ) అనుభావిక సూత్రాలను మరియు హ్యూరిస్టిక్‌లను ఉపయోగించుకోవచ్చు, తరచుగా లోతైన శారీరక అవగాహన లేకుండా ."
", रीमैन और अन्य लोगों के कारण, उस स्थान को तिरछा भी किया जा सकता है। "," , రీమాన్ మరియు ఇతరుల కారణంగా , ఆ స్థలం కూడా వక్రంగా ఉండవచ్చు."
कम्प्यूटेशनल अनुसंधान की आवश्यकता वाले सैद्धांतिक समस्याओं को अक्सर कम्प्यूटेशनल भौतिकी से संबंधित होता है। , గణన పరిశోధన అవసరమయ్యే సైద్ధాంతిక సమస్యలు తరచుగా గణన భౌతిక శాస్త్రానికి సంబంధించినవి .
"पुराने, गलत मॉडल को अलग करने में सैद्धांतिक प्रगति हो सकती है (उदा "," పాత, తప్పు నమూనాలను పక్కన పెట్టడంలో సైద్ధాంతిక పురోగతులు ఉండవచ్చు (ఉదా."
", प्रकाश प्रसार का ईथर सिद्धांत, ऊष्मा के कैलोरी सिद्धांत, विकसित हो रहे फ्लॉजेन या आकाशीय पिंडों के साथ दहन) या एक वैकल्पिक मॉडल जो उत्तर प्रदान कर सकता है जो अधिक सटीक या अधिक व्यापक रूप से लागू हो सकता है। "," , కాంతి ప్రచారం యొక్క ఈథర్ సిద్ధాంతం , వేడి యొక్క క్యాలరీ సిద్ధాంతం , అభివృద్ధి చెందుతున్న ఫ్లోజిస్టన్‌తో కూడిన దహనం లేదా భూమి చుట్టూ తిరిగే ఖగోళ వస్తువులు ) లేదా సమాధానాలను అందించే ప్రత్యామ్నాయ నమూనా కావచ్చు మరింత ఖచ్చితమైనది లేదా మరింత విస్తృతంగా వర్తించవచ్చు."
"बाद के मामले में, पहले ज्ञात परिणाम को पुनर्प्राप्त करने के लिए पत्राचार के सिद्धांत की आवश्यकता होती है। "," తరువాతి సందర్భంలో, గతంలో తెలిసిన ఫలితాన్ని తిరిగి పొందడానికి కరస్పాండెన్స్ సూత్రం అవసరం ."
इस बिंदु पर दो उदाहरण। , ఈ సమయంలో రెండు సందర్భాలు.
"उपरोक्त सभी के अपवाद, हालांकि, तरंग-कण द्वैत है, जो बोहर पूरक सिद्धांत द्वारा विभिन्न, विपरीत पैटर्न के तत्वों को जोड़ता है। "," ఏదేమైనా, పైన పేర్కొన్న అన్నిటికీ మినహాయింపు వేవ్-పార్టికల్ డ్యూయాలిటీ , ఇది బోహ్ర్ కాంప్లిమెరిటీ సూత్రం ద్వారా విభిన్న, వ్యతిరేక నమూనాల అంశాలను మిళితం చేస్తుంది ."
गणित और भौतिकी के बीच संबंध , గణితం మరియు భౌతిక శాస్త్రం మధ్య సంబంధం
यदि वे सही धारणा दे सकते हैं और (या कुछ) गलत हैं तो भौतिक सिद्धांतों को स्वीकार किया जा सकता है। , భౌతిక సిద్ధాంతాలు సరైన అంచనాలను ఇవ్వగలిగితే మరియు (లేదా కొన్ని) తప్పుగా లేకుంటే అవి అంగీకరించబడతాయి.
"इस सिद्धांत का कम से कम एक माध्यमिक लक्ष्य, एक निश्चित अर्थव्यवस्था और लालित्य (गणितीय सौंदर्यशास्त्र के साथ तुलना) होना चाहिए, कभी-कभी 13 वीं शताब्दी के अंग्रेजी दार्शनिक विलियम ऑफ एकॉम (या ओखम) के बाद "एकॉम रेजर" के रूप में जाना जाता है। "," ఈ సిద్ధాంతం కనీసం ద్వితీయ లక్ష్యంగా, ఒక నిర్దిష్ట ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు చక్కదనం ( గణిత సౌందర్యంతో పోల్చండి ) కలిగి ఉండాలి, 13 వ శతాబ్దపు ఆంగ్ల తత్వవేత్త విలియం ఆఫ్ అకామ్ (లేదా ఓక్హామ్) తరువాత దీనిని కొన్నిసార్లు "" అకామ్స్ రేజర్ "" అని పిలుస్తారు ."
एक ही चीज़ का वर्णन करने वाले दो सिद्धांतों में से सबसे सरल यह पर्याप्त रूप से वांछनीय है (लेकिन वैचारिक सरलता का अर्थ गणितीय जटिलता है)। , ఒకే విషయాన్ని తగినంతగా ఇష్టపడే విధంగా వివరించే రెండు సిద్ధాంతాలలో సరళమైనది (కాని సంభావిత సరళత అంటే గణిత సంక్లిష్టత అని అర్ధం).
"यदि वे घटनाओं की एक विस्तृत श्रृंखला से जुड़े हैं, तो उन्हें स्वीकार किए जाने की अधिक संभावना है। ", అవి విస్తృతమైన దృగ్విషయాలను అనుసంధానించినట్లయితే అవి అంగీకరించబడే అవకాశం ఉంది.
एक सिद्धांत के परिणामों का परीक्षण करना वैज्ञानिक पद्धति का हिस्सा है। , ఒక సిద్ధాంతం యొక్క పరిణామాలను పరీక్షించడం శాస్త్రీయ పద్ధతిలో భాగం .
"भौतिक सिद्धांतों को तीन श्रेणियों में विभाजित किया जा सकता है: मुख्यधारा के सिद्धांत, प्रस्तावित सिद्धांत और फ्रिंज सिद्धांत। "," భౌతిక సిద్ధాంతాలను మూడు వర్గాలుగా విభజించవచ్చు: ప్రధాన స్రవంతి సిద్ధాంతాలు , ప్రతిపాదిత సిద్ధాంతాలు మరియు అంచు సిద్ధాంతాలు ."
మిడిల్ స్కూల్ కెమిస్ట్రీ టీచర్స్ కోసం రిసోర్స్ కంపైల్ మరియు ఎడిటింగ్ సుశీల్ జోషి  , मिडिल स्कूल रसायन शिक्षकों के लिए एक संसाधन  संकलन व सम्पादन सुशील जोशी
ఏక్లవ్య ప్రచురణ  మిడిల్ స్కూల్ కెమిస్ట్రీ  , एकलव्य का प्रकाशन  मिडिल स्कूल रसायन
ఉపాధ్యాయుల కోసం ఒక వనరును సంకలనం చేయడం మరియు సవరించడం: సుశీల్ జోషి కవర్: రాకేశ్ ఖత్రి  సుశీల్ జోషి మరియు ఏక్లవ్య ఈ పుస్తకంలోని ఏదైనా భాగాన్ని వాణిజ్యేతర విద్యా ప్రయోజనాల కోసం ఇలాంటి కాపీలేఫ్ట్ గుర్తుతో ఉపయోగించవచ్చు.  , शिक्षकों के लिए एक संसाधन संकलन व सम्पादन: सुशील जोशी आवरण: राकेश खत्री  सुशील जोशी व एकलव्य इस किताब के किसी भी भाग का गैर-व्यावसायिक शैक्षणिक उद्देश्य से इसी प्रकार के कॉपीलेफ्ट चिह्न के साथ उपयोग किया जा सकता है।
ఈ పుస్తకాన్ని రోటాగా పేర్కొనండి మరియు ఏక్లవ్య మరియు రచయితకు తెలియజేయండి.  ఏ రకమైన అనుమతి కోసం ఏక్లవ్య మరియు రచయితను సంప్రదించండి.  , रुाोत के रूप में किताब का उल्लेख अवश्य करें तथा एकलव्य तथा लेखक को सूचित करें।  किसी भी अन्य प्रकार की अनुमति के लिए एकलव्य तथा लेखक से सम्पर्क करें।
ప్రో. మన్మోహన్ కపూర్ అకా మన్నూ  మిడిల్ స్కూల్ కెమిస్ట్రీ ప్రాథమికంగా బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క కెమిస్ట్రీ సంబంధిత అధ్యాయాల సంకలనం.  , प्रो. मनमोहन कपूर उर्फ मन्नू  मिडिल स्कूल रसायन मूलत: बाल वैज्ञानिक के रसायन सम्बन्धी अध्यायों का संकलन है।
హోషంగాబాద్ సైన్స్ ఆధ్వర్యంలో అభివృద్ధి చేయబడిన చైల్డ్ సైంటిఫిక్ బుక్ సిరీస్ యొక్క మొదటి ఎడిషన్ 1970 లలో తయారు చేయబడింది.  Delhi ిల్లీ విశ్వవిద్యాలయం ప్రొఫెసర్ మన మన్నూ మన్మోహన్ కపూర్ ప్రమేయం లేకుండా ఈ పని సాధ్యం కాదు.  , होशंगाबाद विज्ञान के अन्तर्गत विकसित बाल वैज्ञानिक पुस्तक श्रृंखला का प्रथम संस्करण 1970 के दशक में तैयार हुआ था।  दिल्ली विश्वविद्यालय के प्रो. मनमोहन कपूर यानी हमारे मन्नू की भागीदारी के बगैर यह काम शायद ही सम्भव हो पाता।
"దీని తరువాత, చైల్డ్ సైంటిస్ట్ యొక్క మూడు సంపుటాలు ప్రచురించబడ్డాయి మరియు మన్నూ సిలబస్ అభివృద్ధికి ముఖ్యంగా ఈ మూడింటిలో నాయకత్వం వహించారు.  ముఖ్యంగా మూడవ ఎడిషన్‌లో, కెమిస్ట్రీ భాగంలో చాలా ముఖ్యమైన మార్పులు అతని మార్గదర్శకత్వంలో జరిగాయి.  ", इसके बाद बाल वैज्ञानिक के तीन संस्करण प्रकाशित हुए और मन्नू ने इन तीनों में खास तौर से रसायन शास्त्र के पाठ्यक्रम के विकास का नेतृत्व किया।  विशेषकर तीसरे संस्करण में रसायन शास्त्र के अंश में कई महत्वपूर्ण बदलाव उन्हीं के मार्गदर्शन में हुए।
మన్ను Delhi ిల్లీ విశ్వవిద్యాలయంలో కెమిస్ట్రీ బోధించాడు.  చాలా సంవత్సరాల అనుభవం తర్వాత కూడా వారు ప్రతి తరగతిని సమాన శ్రద్ధతో తయారుచేసేవారు.  , मन्नू दिल्ली विश्वविद्यालय में रसायन शास्त्र पढ़ाते थे।  बताते हैं कि कई वर्षों के अनुभव के बाद भी वे हरेक कक्षा की तैयारी उतनी ही संजीदगी से करते थे।
"అతను హోషంగాబాద్ సైన్స్లో కూడా అదే స్ఫూర్తిని అనుసరించాడు.  ఉపాధ్యాయ శిక్షణలలో ఒక పాఠం నిర్వహించాల్సినప్పుడల్లా, వారు చక్కెర మరియు ఉప్పును కరిగించడం వంటి ప్రయోగాలు కూడా పూర్తి సత్వరంతో తయారు చేసి పూర్తి చేసేవారు.  "," यही जज़्बा उन्होंने होशंगाबाद विज्ञान में भी अपनाया था।  शिक्षक प्रशिक्षणों में जब भी कोई अध्याय करवाना हो, वे पूरी मुस्तैदी से उसकी पूर्व तैयारी करते और करवाते थे, यहाँ तक कि शक्कर और नमक घोलने जैसे प्रयोग भी।"
"అతని మొండితనం కొన్ని సమయాల్లో మనల్ని చికాకు పెట్టేది, కాని ఇది చాలా తరగతి గది విషాదాల నుండి కూడా మనలను రక్షించిందని మనందరికీ తెలుసు.  రసాయన శాస్త్రంతో పాటు సైన్స్ చరిత్ర మరియు తత్వశాస్త్రంపై అతని పట్టు ఈ సన్నాహాలకు జీవితాన్ని జోడిస్తుంది.  ", उनकी यह ज़िद कभी चिढ़ पैदा करती थी मगर हम सब जानते हैं कि इसने हमें कई कक्षाई त्रासदियों से बचाया भी है।  रसायन शास्त्र के साथसाथ विज्ञान के इतिहास और दर्शन पर उनकी पकड़ इन तैयारियों में जान डाल देती थी।
"మరియు విషయం ఇక్కడ ఆగలేదు.  షెరో షాయారీ, జోకులు, కథలు మరియు కథలు మొదలైనవి కూడా వారి సంఘత్‌కు రంగు ఇచ్చాయి.  "," और बात यहीं नहीं रुकती थी।  शेरो-शायरी, चुटकुले, किस्से-कहानियाँ वगैरह भी उनकी संगत को रंगत प्रदान करते थे।"
"విజ్ఞాన శాస్త్రాన్ని బోధించడంతో పాటు, సామాజిక ఆందోళన ఉన్న గొప్ప మను జీవించడానికి తెలుసు మరియు చాలా స్వేచ్ఛగా జీవించారు.  ఈ స్నేహశీలియైన వ్యక్తి 2011 డిసెంబర్‌లో మమ్మల్ని విడిచిపెట్టాడు.  ", विज्ञान शिक्षण के साथ-साथ सामाजिक सरोकार के धनी मन्नू जीना जानते थे और खूब खुलकर जीते थे।  यह मिलनसार इन्सान दिसम्बर 2011 में हमें छोड़ गया।
"ఈ సేకరణ అతనికి మాత్రమే అంకితం చేయబడింది.  ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల గుర్తింపు, ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల పరస్పర సంబంధం. "," यह संकलन उन्हीं को समर्पित है।  अम्ल और क्षार की पहचान, अम्ल और क्षार का परस्पर सम्बन्ध"
ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల గుర్తింపు. ఆమ్లం మరియు క్షారాల పరస్పర సంబంధం కోసం ముద్దను తయారుచేసే పద్ధతులు. , अम्ल और क्षार की पहचान  अम्ल और क्षार का परस्पर सम्बन्ध के लिए घोल बनाने की विधियाँ
యాసిడ్-బేస్ సంబంధం. లిట్ముస్ చరిత్ర రంగులతో ముడిపడి ఉంది. , अम्ल-क्षार का आपसी सम्बन्ध  रंगरेज़ों से जुड़ा है लिटमस का इतिहास
"రంగును మార్చడం ద్వారా సూచికలు ఏమి చెబుతాయి?  రెండు రకాల ఆమ్లం, క్షారత. "," क्या बताते हैं सूचक रंग बदलकर?  दो तरह की अम्लीयता, क्षारीयता"
విషయాలు వేరు చేయడానికి. విషయాలు వేరు (వేరు). , चीज़ों को अलग-अलग करना  चीज़ों को अलग-अलग करना (पृथक्करण)
ద్రావణీయత  రేవ్ చేయండి. , घुलनशीलता  रवे बनाओ
క్రోమాటోగ్రఫీ అంటే మిశ్రమం నుండి పదార్థాలను వేరు చేయడం. పదార్ధాలను ఎగురవేయడం యొక్క ఆహ్లాదకరమైన నాణ్యత. , क्रोमेटोग्राफी यानी मिश्रण से अलग होते पदार्थ  ऊध्र्वपातन पदार्थों का एक मज़ेदार गुण
నీరు - మృదువైన మరియు కఠినమైన. (రసాయన లక్షణాలను గుర్తించడానికి సులభమైన మార్గం). , पानी — मृदु और कठोर  (रासायनिक गुणधर्मों को पहचानने का एक आसान तरीका)
నీరు - మృదువైన మరియు కఠినమైన. నీటి కాఠిన్యం - నురుగు సమస్య మాత్రమే కాదు. , पानी — मृदु और कठोर  पानी की कठोरता — सिर्फ झाग की समस्या नहीं
"ఎయిర్ స్పోర్ట్స్, వాయువులు, శ్వాసక్రియ. గాలి ఆటలు  "," हवा के खेल, गैसें, श्वसन  हवा के खेल"
వాయువులు - 1  వాయువులు - 2  , गैसें - 1  गैसें - 2
శ్వాసకోశ మొక్కలలో మన ఆహారం మరియు పోషణ. , श्वसन  हमारा भोजन और पौधों में पोषण
మన ఆహారం. మొక్కలలో పోషకాహారం  , हमारा भोजन  पौधों में पोषण
రసాయన చర్యలు  (చర్యల వేగం మరియు విద్యుత్ యొక్క రసాయన ప్రభావాలు). , रासायनिक क्रियाएँ  (क्रियाओं की गति और विद्युत के रासायनिक प्रभाव)
రసాయన చర్యలు  రసాయన ప్రతిచర్యల వేగం  , रासायनिक क्रियाएँ  रासायनिक क्रियाओं की गति
"వివిధ మార్గాల్లో ముందుకు సాగడానికి విద్యుత్ ప్రభావం. మాధ్యమిక పాఠశాల కోసం కెమిస్ట్రీ కోర్సులు పర్యావరణ సంబంధిత పాఠ్యపుస్తకాలు, 'నేర్చుకోవడం ద్వారా నేర్చుకోండి' అనే సూత్రం ఆధారంగా, హోషంగాబాద్ సైన్స్ బోధనా కార్యక్రమానికి పిల్లల శాస్త్రీయ పాఠ్యపుస్తకాలు.  "," बिजली के प्रभाव तरह-तरह के आगे बढ़ने के लिए  माध्यमिक शाला के लिए रसायन शास्त्र का पाठ्यक्रम होशंगाबाद विज्ञान शिक्षण कार्यक्रम के लिए बनी बाल वैज्ञानिक पाठ्यपुस्तकें ‘करके सीखो’ के सिद्धान्त पर आधारित, पर्यावरण से जुड़ी पाठ्यपुस्तकें हैं।"
"వీటిని ఉపయోగించి, పిల్లలను సైన్స్ డిస్కవరీ ప్రక్రియలో చేర్చడానికి ఉపాధ్యాయుడికి చాలా అవకాశాలు ఉన్నాయి.  ఈ దృక్కోణంలో, చైల్డ్ సైంటిస్ట్ నిజంగానే పూర్తి కాలేదు ఎందుకంటే ఇది ప్రాథమికంగా ఒక ప్రక్రియను నిర్వచిస్తుంది మరియు దాని బ్లూప్రింట్‌ను ప్రదర్శిస్తుంది మరియు దానికి జోడించి కార్యకలాపాలను అన్వేషించడానికి ఒక మార్గాన్ని సూచించింది.  ", इनका उपयोग करते हुए शिक्षक को बहुतेरे अवसर मिलते हैं कि वह बच्चों को विज्ञान की खोज प्रक्रिया में शामिल कर सके।  इस दृष्टि से देखें तो बाल वैज्ञानिक वास्तव में अपने आप में सम्पूर्ण नहीं है क्योंकि इसमें मूलत: एक प्रक्रिया को परिभाषित करके उसका खाका प्रस्तुत हुआ है और उसमें गतिविधियों को जोड़कर खोजबीन करने का एक रास्ता सुझाया गया है।
పిల్లలు ఈ పరిశోధనను గురువు యొక్క మార్గదర్శకత్వం మరియు సహాయంతో చేయవలసి ఉంటుంది మరియు బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క కంటెంట్ పూర్తిగా ఇవ్వాలి.  ఈ ప్రక్రియ చేయకపోతే పుస్తకం అసంపూర్ణంగా ఉంటుంది.  , बच्चों को यह खोजबीन शिक्षक के मार्गदर्शन व मदद से करनी है और बाल वैज्ञानिक की विषयवस्तु को सम्पूर्णता देना है।  यदि यह प्रक्रिया न हो तो किताब अधूरीसी ही रहती है।
"ఈ పరిస్థితిలో, ముఖ్యంగా బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క కెమిస్ట్రీ కోర్సుపై చాలా ప్రశ్నలు తలెత్తాయి.  కెమిస్ట్రీ యొక్క ప్రధాన విషయం బాల శాస్త్రవేత్తలో చేర్చబడలేదు అనేది ఒక ప్రధాన ప్రశ్న.  ", इस परिस्थिति में खास तौर से बाल वैज्ञानिक के रसायन के पाठ्यक्रम पर काफी सवाल उठते रहे थे।  एक प्रमुख सवाल यह था कि बाल वैज्ञानिक में रसायन की मुख्य बात तो शामिल की ही नहीं गई है।
"అణువులు, అణువులు, సంకేతాలు, సూత్రాలు, సమీకరణాలు మరియు వాలెన్సీ వంటి భావనల గురించి ఇది ప్రధాన విషయం.  ఈ పనులు తొమ్మిదో తరగతిలో జరుగుతాయని, హోషంగాబాద్ సైన్స్‌లో ఎనిమిదో తరగతి వరకు చదువుతున్న పిల్లలు అక్కడ చాలా ఇబ్బందులు ఎదుర్కొంటున్నారని, అయితే రాష్ట్ర ప్రభుత్వం మరియు నేషనల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ రీసెర్చ్ అండ్ ట్రైనింగ్ (ఎన్‌సిఇఆర్) టి సాధారణ పాఠ్యాంశాల్లో ఏడవ తరగతిలో చేర్చబడ్డాయి.  "," वह मुख्य बात थी परमाणु, अणु, संके त, सूत्र, समीकरण व संयोजकता जैसी अवधारणाओं की।  यह बात इस सन्दर्भ में उठाई जाती थी कि कक्षा नौ में ये चीज़ें होती हैं और कक्षा आठ तक होशंगाबाद विज्ञान पढ़कर गए बच्चों को वहाँ बहुत दिक्कत होती है जबकि राज्य सरकार व राष्ट्रीय शैक्षिक अनुसन्धान एवं प्रशिक्षण परिषद् (एन.सी.ई.आर.टी.) के आम पाठ्यक्रम में ये चीज़ें कक्षा सात में शामिल थीं।"
"ఈ సందర్భంలో, కమ్యూనికేషన్ చాలా కష్టం.  ప్రపంచవ్యాప్తంగా చేసిన అధ్యయనాలు ఎనిమిదవ తరగతిలోని పిల్లలు, అంటే 13-14 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లలు ఈ భావనలను అర్థం చేసుకోలేవని వివరించడం చాలా కష్టం.  "," इस सन्दर्भ में संवाद बहुत कठिन होता था।  यह समझा पाना बहुत मुश्किल होता था कि दुनिया भर में किए गए अध्ययनों से पता चला है कि कक्षा आठ, यानी 13-14 वर्ष के बच्चे ये अवधारणाएँ नहीं समझ पाते हैं।"
"ఈ విషయాలు ప్రధాన స్రవంతి పాఠ్యాంశాల్లో చేర్చబడినందున, అవి బాల శాస్త్రవేత్తలో కూడా ఉండాలి అనే ఒకే ఒక వాదన ఉండేది.  అణువులను మరియు సంబంధిత రసాయన భావనలను అర్థం చేసుకునే ముందు, పిల్లలకి రసాయన పదార్ధాల గురించి మంచి అనుభవం ఉండాలి, వాటిలో సంభవించే మార్పులు, వాటి పరస్పర చర్యల గురించి వివరించడం కూడా చాలా కష్టం.  "," एक ही तर्क होता था कि चूँकि मुख्यधारा के पाठ्यक्रम में ये चीज़ें शामिल हैं इसलिए इन्हें बाल वैज्ञानिक में भी होना चाहिए।  यह समझाना भी बहुत मुश्किल रहा है कि परमाणु व उससे सम्बन्धित रासायनिक अवधारणाएँ समझने से पहले बच्चे के पास रासायनिक पदार्थों, उनमें होने वाले परिवर्तनों, उनकी आपसी क्रियाओं का अच्छा अनुभव होना चाहिए।"
అప్పుడే ఆ భావనలను అర్థవంతమైన రీతిలో నేర్చుకోవచ్చు.  ఇప్పుడు NCERT సిలబస్ మరియు పాఠ్యపుస్తకాలు చేసిన పునర్విమర్శ ప్రక్రియలో (2005-08) ఇది అంగీకరించబడింది మరియు ఈ అంశాలు ఎనిమిదో తరగతి వరకు చేర్చబడలేదు.  , तभी वे अवधारणाएँ सार्थक ढंग से सीखी जा सकती हैं।  अब एन.सी.ई.आर.टी. द्वारा पाठ्यक्रम व पाठ्यपुस्तकों में किए गए संशोधन की प्रक्रिया (2005-08) के दौरान इस बात को स्वीकार किया गया है और कक्षा आठ तक इन अवधारणाओं को शामिल नहीं किया गया है।
"ఇది చాలా ఆనందకరమైన విషయం.  పీడియాట్రిక్ శాస్త్రీయ బోధనలో ఒక సమస్య ఏమిటంటే, పెద్ద సంఖ్యలో ఉపాధ్యాయులు పై పద్ధతిలో దీనిని ఉపయోగించలేకపోయారు.  ", यह बहुत खुशी की बात है।  बाल वैज्ञानिक अध्यापन में एक दिक्कत यह रही है कि बड़ी संख्या में शिक्षक इसका उपयोग उपरोक्त ढंग से नहीं कर पाए थे।
"అన్ని సమాధానాల రిపోజిటరీ, జ్ఞానంతో నిండిన, పూర్తి 'పాఠ్యపుస్తకం' యొక్క చిత్రం మన మనస్సులలో ఎంతగానో ప్రబలంగా ఉంది, బాల శాస్త్రవేత్త నుండి అదే ఆశించడం సహజం.  ఈ దృక్కోణం నుండి బాల శాస్త్రవేత్తను చూసినప్పుడు, దాని కంటెంట్ చాలా తక్కువగా ఉంటుంది మరియు సిలబస్ చాలా ఉపరితలం మరియు స్వల్పంగా కనిపిస్తుంది.  "," ज्ञान से परिपूर्ण, सारे जवाबों का खज़ाना, अपने आप में पूर्ण ‘पाठ्यपुस्तक’ की छवि हमारे ज़ेहन पर इतनी हावी है कि बाल वैज्ञानिक से भी वही अपेक्षा होना स्वाभाविक था।  जब बाल वैज्ञानिक को इस नज़र से देखा जाए तो उसकी विषयवस्तु काफी कम और पाठ्यक्रम काफी सतही व मामूली-सा लगता है।"
"హోషంగాబాద్ సైన్స్ టీచింగ్ ప్రోగ్రాం కింద ఉపాధ్యాయ శిక్షణ మరియు ధోరణి ప్రయత్నాలతో, ఉపాధ్యాయులు బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క ఈ ప్రత్యేక స్వభావం గురించి తెలుసుకుంటారు మరియు దానిని పూర్తిగా ఉపయోగించుకోగలుగుతారు.  మొత్తం శిక్షణా కార్యక్రమం ఇదే విధంగా అభివృద్ధి చేయబడింది.  ", उम्मीद यह थी कि होशंगाबाद विज्ञान शिक्षण कार्यक्रम के अन्तर्गत चलने वाले शिक्षक प्रशिक्षण व उन्मुखीकरण के प्रयासों से शिक्षक बाल वैज्ञानिक की इस अनूठी प्रकृति से परिचित हो जाएँगे और इसका समग्र उपयोग कर पाएँगे।  पूरा प्रशिक्षण कार्यक्रम इसी तरह विकसित किया गया था।
"ఇది కాకుండా, బాల శాస్త్రవేత్త కోసం ఉపాధ్యాయ డైరెక్టరీలను రూపొందించడానికి కూడా ప్రయత్నాలు జరిగాయి, అయితే ఈ పనిని ఎప్పుడూ క్రమపద్ధతిలో చేయలేము.  ఇది పెద్ద లోపంగా పరిగణించబడుతుంది.  ", इसके अलावा बाल वैज्ञानिक के लिए शिक्षक निर्देशिकाएँ तैयार करने का भी प्रयास किया गया था मगर यह काम कभी भी व्यवस्थित ढंग से हो नहीं पाया।  यह एक बड़ी कमी मानी जाएगी।
"ఉపాధ్యాయ డైరెక్టరీ లేనప్పుడు, పిల్లల శాస్త్రీయ పాఠ్యాంశాల యొక్క అన్ని పొరలను తరగతి గదిలో తెరవడం సాధ్యం కాదు, పాఠశాల మినహా.  కానీ మరింత ప్రాథమిక ప్రశ్న ఏమిటంటే, మీరు అణు మరియు సంబంధిత అంశాలను బోధించకపోతే కెమిస్ట్రీలో ఏమి బోధించాలి.  "," शिक्षक निर्देशिका के अभाव में बाल वैज्ञानिक पाठ्यक्रम की सारी परतें कक्षा में खुल ही नहीं पाती थीं, एकाध स्कूल के अपवाद की बात जाने दें।  मगर ज़्यादा बुनियादी सवाल यह है कि यदि आप परमाणु व सम्बन्धित अवधारणाएँ नहीं पढ़ाते तो रसायन शास्त्र में क्या पढ़ाएँ।"
ఇది సాధారణ సమస్య.  ఈ సమస్య KG- నర్సరీ వద్ద మొదలవుతుంది.  , यह एक सामान्य समस्या है।  यह समस्या के.जी.-नर्सरी से शुरू हो जाती है।
"మొత్తం వ్యవస్థకు, మొత్తం సమాజానికి, మూడు, నాలుగు సంవత్సరాల పిల్లలతో ఏమి చేయాలో తెలియదు, కాబట్టి వర్ణమాల మరియు ముక్కు రాయడం ముక్కు 5 అంటారు. ఈ కార్యకలాపాలన్నింటినీ నిర్వహించడానికి ఉపయోగించే పదార్థం ఎక్కడ సేకరించబడుతుందనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది.  "," पूरे तंत्र, पूरे समाज को पता नहीं कि तीन-चार साल के बच्चों के साथ क्या करें, तो अल्फाबेट लिखवाना और नाक को नोज़ कहलवाना 5  एक सवाल यह उठता है कि इन सारी गतिविधियों को करने में प्रयोग सामग्री कहाँ से जुटाई जाएगी।"
ఈ అధ్యాయాల కార్యకలాపాలను చేయడానికి ఎక్కువ పదార్థాలు అవసరం లేదని అధ్యాయాలను చూడటం ద్వారా స్పష్టమవుతుంది.  ఈ ప్రయోగాలన్నింటినీ ఒక సాధారణ ప్రభుత్వ పాఠశాలలో చేయటం సాధ్యమేనని భావించి మాత్రమే కార్యకలాపాలు రూపొందించబడ్డాయి.  , अध्यायों को देखकर स्पष्ट हो जाएगा कि इन अध्यायों की गतिविधियाँ करने-करवाने में बहुत ज़्यादा सामग्री की ज़रूरत नहीं पड़ती।  गतिविधियों की रचना ही यह मानकर की गई थी कि ये सारे प्रयोग एक आम सरकारी स्कूल में करना सम्भव होना चाहिए।
"వాస్తవానికి, హోషంగాబాద్ విజ్ఞాన శాస్త్రం యొక్క ప్రధాన సహకారం ద్వితీయ స్థాయిలో ప్రయోగం మరియు కార్యాచరణ ఆధారిత బోధన కోసం చాలా ఖరీదైన లేదా ప్రత్యేకమైన పదార్థం అవసరమనే అపోహను తొలగించడం.  ఇక్కడ ఇచ్చిన కార్యకలాపాలకు సంబంధించిన చాలా విషయాలు మీ చుట్టూ కనిపిస్తాయి.  ", दरअसल होशंगाबाद विज्ञान का एक प्रमुख योगदान इस मिथक को ध्वस्त करना रहा है कि माध्यमिक स्तर पर प्रयोग व गतिविधि आधारित शिक्षण के लिए बहुत महँगी या विशेष सामग्री की ज़रूरत होती है।  यहाँ दी गई गतिविधियों के लिए अधिकांश सामग्री आपके आसपास मिल जाएगी।
"కొన్ని పరికరాలు లేదా రసాయనాలు జిల్లా స్థాయిలో స్టేషనరీ లేదా మెటీరియల్ స్టోర్ వద్ద దొరుకుతాయి.  అయితే, హైస్కూల్ సహాయం కూడా తీసుకోవచ్చు.  ", कुछ उपकरण या रसायन शायद ज़िला स्तर पर किसी स्टेशनरी या प्रयोग सामग्री की दुकान पर मिल जाएँगे।  वैसे हाई स्कूल की मदद भी ली जा सकती है।
సాధించడానికి కష్టంగా ఉండేది ఏదీ లేదు.  మీకు సహాయం చేయడానికి కిట్ జాబితా చేర్చబడింది.  , शायद ही कोई चीज़ हो जिसे प्राप्त करने में बहुत ज़्यादा दिक्कत हो।  आपकी मदद के लिए एक किट सूची शामिल की गई है।
ఇది కొన్ని శాశ్వత మరియు కొన్ని ఖరీదైన పదార్థాలను కలిగి ఉంది.  మొదలు పెడదాం.  , इसमें कुछ स्थाई व कुछ खर्च हो जाने वाली सामग्री शामिल है।  शुरू कर देते हैं।
పాఠశాల పాఠ్యాంశాల్లో ప్రతి స్థాయిలో ఈ ప్రశ్న పదేపదే లేవనెత్తుతుంది.  ఆరు-ఎనిమిది తరగతి స్థాయిలో కెమిస్ట్రీలో ఏమి బోధించాలో ఈ ప్రశ్న యొక్క సంస్కరణ ఉంది? ఈ దృక్కోణంలో బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క కెమిస్ట్రీ కోర్సు ముఖ్యమైనది.  , यही सवाल स्कूली पाठ्यक्रम में बार-बार हर स्तर पर सिर उठाता है।  इसी सवाल का एक संस्करण है कि कक्षा छह-आठ के स्तर पर रसायन शास्त्र में क्या पढ़ाएँ? इस दृष्टि से बाल वैज्ञानिक का रसायन शास्त्र का पाठ्यक्रम गौरतलब है।
"1975 లో దాని మొదటి ఎడిషన్ నుండి 2002 మూడవ ఎడిషన్ వరకు, బాల శాస్త్రవేత్తలో కెమిస్ట్రీ కోర్సు అభివృద్ధి చెందుతూ వచ్చింది.  క్రమంగా ఇది చాలా గొప్ప పదార్థంగా మారింది.  ", 1975 में अपने प्रथम संस्करण से शुरू करके 2002 के तृतीय संस्करण तक बाल वैज्ञानिक में रसायन शास्त्र के पाठ्यक्रम का लगातार विकास होता रहा।  धीरेधीरे यह एक अत्यन्त समृद्ध सामग्री बनी।
"పదార్థాల రసాయన స్వభావాన్ని అర్థం చేసుకోవడంలో ఎలా ముందుకు సాగాలి అనే కోణం నుండి ఈ కోర్సు అభివృద్ధి చేయబడింది.  రసాయన లక్షణాలు మరియు రసాయన మార్పులను అర్థం చేసుకోవడానికి కార్యకలాపాలు మరియు ప్రయోగాల యొక్క దృ experience మైన అనుభవం అవసరమని గుర్తించడం ద్వారా, మొత్తం పాఠ్యాంశాలు అర్ధవంతమైన మరియు చేయదగిన కార్యకలాపాలపై ఆధారపడి ఉంటాయి.  "," इस पाठ्यक्रम का विकास इस नज़रिए से किया गया है कि पदार्थों की रासायनिक प्रकृति को समझने में किस तरह से आगे बढ़ना चाहिए।  यह स्वीकार करके कि रासायनिक गुणधर्म और रासायनिक परिवर्तनों को समझने के लिए गतिविधियों और प्रयोगों का ठोस अनुभव अनिवार्य है, पूरा पाठ्यक्रम सार्थक व करने योग्य गतिविधियों पर आधारित है।"
"ఈ బుక్‌లెట్‌లో, బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క ఈ అధ్యాయాలు కలిసి ప్రదర్శించబడ్డాయి.  ప్రతి అధ్యాయానికి ముందు కొన్ని పరిచయ వ్యాఖ్యలు మరియు గురువు కోసం కొన్ని సూచనలు / ఆధారాలు ఉన్నాయి.  ", इस पुस्तिका में बाल वैज्ञानिक के इन अध्यायों को एक साथ प्रस्तुत किया गया है।  प्रत्येक अध्याय से पहले कुछ परिचयात्मक टिप्पणियाँ और शिक्षक के लिए कुछ सुझाव/ सुराग दिए गए हैं।
"ఇది కాకుండా, ఈ మధ్య ఉన్న కార్యకలాపాలను స్పష్టం చేయడానికి లేదా కార్యకలాపాలలో విశదీకరణను సూచించడానికి గమనికలు కూడా అధ్యాయంలో ఉన్నాయి.  ఇటువంటి అంశాలు అధ్యాయంలో పేజీ వైపున ఉన్న ఒక పెట్టెలో ముద్రించబడతాయి.  ", इसके अलावा अध्याय में भी बीच-बीच में गतिविधियों को और स्पष्ट करने के लिए या गतिविधियों में विस्तार सुझाने के लिए नोट्स हैं।  ऐसी चीज़ें अध्याय में पेज के बाजू में बने इस तरह के बॉक्स में छपी हैं।
"ఇక్కడ ఈ అధ్యాయాలు చైల్డ్ సైంటిస్ట్‌లో ఉంచిన అదే క్రమంలో ప్రదర్శించబడవు.  కారణం, వాటిని చైల్డ్ సైంటిస్ట్‌లో చేర్చడంతో పాటు అనేక ఇతర అధ్యాయాలు మరియు తరగతి గదులు ప్రతి సంవత్సరం బ్యాలెన్స్ పుస్తకంతో తయారు చేయబడ్డాయి.  ", यहाँ इन अध्यायों को उसी क्रम में प्रस्तुत नहीं किया जा रहा है जिसमें ये बाल वैज्ञानिक में रखे गए थे।  कारण यह है कि बाल वैज्ञानिक में ये कई अन्य अध्यायों के साथ शामिल थे और कक्षावार एक सन्तुलन के साथ प्रत्येक वर्ष की पुस्तक बनाई जाती थी।
"ఇక్కడ అలాంటి పరిమితి లేదు.  అయినప్పటికీ, అతను బాల శాస్త్రవేత్తలో ఒక గ్రహణ క్రమాన్ని కలిగి ఉన్నాడు మరియు ఇక్కడ ఇది ఉంది.  "," यहाँ उस तरह की कोई सीमा नहीं है।  अलबत्ता, बाल वैज्ञानिक में भी इनका एक अवधारणात्मक क्रम था और यहाँ भी है।"
"ఇది సంకలన కార్యకలాపాల పరాకాష్ట మాత్రమే కాదు, ఇది పూర్తి పాఠ్యాంశం.  పాఠాన్ని ఆసక్తికరంగా పొందడానికి అప్పుడప్పుడు ఒక కార్యాచరణ చేయడం లేదా తరగతి గదికి జీవితాన్ని జోడించడానికి కొంత ప్రదర్శన చేయడం ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది, అయితే దీన్ని కార్యాచరణ-ఆధారిత అభ్యాసంగా పరిగణించడం పొరపాటు.  "," यह संकलन गतिविधियों का एक पुलिन्दा भर नहीं है, यह एक पूरा पाठ्यक्रम है।  कोई एक गतिविधि कभी-कभार अध्याय को रोचक बनाने के लिए करवा देना या कक्षा में जान फूँकने के लिए एकाध डिमॉन्स्ट्रेशन कर देना उपयोगी हो सकता है मगर उसे गतिविधि-आधारित शिक्षण मानना भूल होगी।"
"కార్యాచరణ-ఆధారిత అభ్యాసం అంటే తరగతి గదిలో బోధన-అభ్యాస ప్రక్రియ కార్యకలాపాలతో ప్రారంభమవుతుంది మరియు కార్యకలాపాలు మరియు ప్రయోగాల ఫలితాల విశ్లేషణ ఆధారంగా పురోగమిస్తుంది.  పిల్లల స్వంత అనుభవాలను మిళితం చేయడం ముఖ్యం, మరియు వారి ప్రశ్నలకు అవకాశం ఉంది.  "," गतिविधि-आधारित शिक्षण का मतलब है कि कक्षा में सीखने-सिखाने की प्रक्रिया गतिविधियों से शुरू हो और गतिविधियों व प्रयोगों के परिणामों के विश्लेषण के आधार पर आगे बढ़े।  इसमें ज़रूरी है कि बच्चों के अपने अनुभवों को जोड़ा जाए, उनके सवालों के लिए गुंजाइश हो।"
"ఆదర్శవంతమైన పరిస్థితి ఏమిటంటే, ఏదైనా భావన పిల్లల ప్రశ్నలతో, వారి పరిశీలనలతో ప్రారంభం కావాలి.  పాఠశాల పరిస్థితిలో దీన్ని ఎల్లప్పుడూ చేయడం సాధ్యం కాదు.  "," आदर्श परिस्थिति तो यह होगी कि किसी भी अवधारणा की शुरुआत बच्चों के सवालों से हो, उनके अवलोकनों से हो।  ऐसा कर पाना स्कूली परिस्थिति में सदा सम्भव नहीं होता।"
కాబట్టి చైల్డ్ సైంటిస్ట్ అధ్యాయాలలో దీన్ని ప్రయత్నించండి. ఆరు-ఎనిమిదవ తరగతిలో రసాయన భావనలు మరియు దృగ్విషయాలను పిల్లలకు పరిచయం చేయడంలో ఇది సహాయపడుతుందనే ఆశతో ఈ సంకలనం తయారు చేయబడింది.  , इसलिए बाल वैज्ञानिक के अध्यायों में कोशिश यह  यह संकलन इस उम्मीद में तैयार किया गया है कि इससे कक्षा छह-आठ के बच्चों को रासायनिक अवधारणाओं व परिघटना से परिचित कराने में मदद मिलेगी।
"ఇది పాఠ్యాంశాలను పునరాలోచించే ప్రక్రియను ప్రారంభిస్తుందని భావిస్తున్నారు, కాని ఆ తరువాత కూడా చాలా మంది ఉపాధ్యాయులు తమ తరగతి గదులలో ఈ విషయాన్ని ఉపయోగించవచ్చు.  ప్రత్యేకంగా, ఇప్పటికే ఉన్న పాఠ్యాంశాలకు సరిపోయే భాగాలను మాత్రమే ఉపయోగించవచ్చు.  ", उम्मीद तो यह है कि इससे पाठ्यक्रम पर पुनर्विचार की प्रक्रिया शुरू होगी मगर वह होने तक भी कई शिक्षक इस सामग्री का उपयोग अपनी कक्षाओं में कर सकते हैं।  खास तौर से उन हिस्सों का उपयोग तो किया ही जा सकता है जो मौजूदा पाठ्यक्रम से मेल खाते हैं।
"ఇది కాకుండా, ఉపాధ్యాయులు ఈ కార్యకలాపాలను చేయడం ద్వారా చాలా సాధించవచ్చు.  ఈ పదార్థం యొక్క ఉపయోగం వివిధ ఉపాధ్యాయ శిక్షణలలో కూడా సాధ్యమవుతుంది మరియు సహాయపడుతుంది.  ", इसके अलावा शिक्षक स्वयं भी इन गतिविधियों को करके काफी कुछ हासिल कर सकते हैं।  इस सामग्री का उपयोग विभिन्न शिक्षक प्रशिक्षणों में भी सम्भव व मददगार होगा।
6  బహిరంగ చర్చ ద్వారా వారి ప్రశ్నలను మరియు అవగాహనను పెంచండి.  , 6  खुली चर्चा के माध्यम से उनके सवालों और समझ को उभारे।
"అప్పుడు, దీన్ని దృష్టిలో పెట్టుకుని, అధ్యాయం యొక్క కార్యకలాపాలు నిర్వహించాలి, వారి పరిశీలనలు మరియు ఫలితాలు పిల్లల అనుభవాలకు సంబంధించినవి కావాలి, కార్యకలాపాలు చర్చించిన తరువాత మరియు ముగిసిన తరువాత ఇచ్చిన ప్రశ్నలు, ఈ తీర్మానాలను పరీక్షలో పరీక్షించాలి అనుభవాలు మరియు ప్రయోగాలు, కొత్తవి-కొత్త పరిస్థితులలో వర్తించబడతాయి.  'దీన్ని పూర్తి చేయడానికి' ఏ అధ్యాయం సరిపోదు అని కూడా దీని అర్థం, ఎందుకంటే ప్రతి తరగతి గదిలో పిల్లలతో కలిసి, మొత్తం ప్రక్రియ యొక్క సూక్ష్మ నైపుణ్యాలు నిర్ణయించబడతాయి.  "," फिर उसे ध्यान में रखते हुए अध्याय की गतिविधियाँ करवाई जाएँ, उनके अवलोकनों व परिणामों को बच्चों के अनुभवों से जोड़ा जाए, गतिविधियों के बाद दिए गए सवालों पर चर्चा हो और निष्कर्ष निकलें, इन निष्कर्षों को अनुभवों व प्रयोगों की कसौटी पर परखा जाए, नई-नई परिस्थितियों में लागू करके देखा जाए।  इसका मतलब यह भी है कि कोई भी अध्याय जस-का-तस ‘करवा देना’ पर्याप्त नहीं होगा क्योंकि हर कक्षा में बच्चों के साथ मिलकर ही पूरी प्रक्रिया की बारीकियों का निर्धारण होगा।"
"అందువల్ల, ఈ పాఠాలను ఉపయోగించడం ద్వారా, ఉపాధ్యాయుడికి కూడా చాలా సృజనాత్మకత ఉంటుందని భావిస్తున్నారు.  పిల్లల అవసరమైన ప్రశ్నలను చేర్చడం ద్వారా మాత్రమే దీనిని ముందుకు తీసుకెళ్లాలి.  ", अत: इन अध्यायों का उपयोग करते हुए शिक्षक से काफी सृजनशीलता की भी अपेक्षा है।  थी कि बच्चों के अपेक्षित सवालों को शामिल करके ही आगे बढ़ा जाए।
"కానీ వారి ప్రశ్నలన్నీ ఆడిట్ చేయబడి, చేర్చబడ్డాయి అని దీని అర్థం కాదు.  ఒక చివరి మాట.  ", मगर इसका मतलब यह नहीं है कि उनके सारे सवालों का अन्देशा करके उन्हें शामिल कर लिया गया है।  एक अन्तिम बात।
"పాఠ్యాంశాల దృక్కోణానికి భిన్నమైన అంశాలు ఉన్నప్పటికీ, ఈ భావనలు నిజ అనుభవంలో మరియు రోజువారీ జీవితంలో మిశ్రమ రూపంలో వస్తాయి.  అందువల్ల, పిల్లల ప్రశ్నలకు తగిన స్థలం ఇవ్వడం చాలా ముఖ్యం, తద్వారా వారు భావనల యొక్క పరస్పర సంబంధాల నుండి దృష్టిని మళ్ళించరు.  ", हालाँकि पाठ्यक्रम की दृष्टि से अवधारणाओं को अलग-अलग किया जाता है मगर वास्तविक अनुभव और रोज़मर्रा के जीवन में ये अवधारणाएँ प्राय: मिले-जुले रूप में सामने आती हैं।  इसलिए ज़रूरी है कि बच्चों के सवालों को पर्याप्त स्थान दिया जाए ताकि अवधारणाओं के परस्पर सम्बन्धों से ध्यान न हटे।
"ఈ ప్రక్రియ మొదట్లో పిల్లలతో ఉపాధ్యాయులు అని భావించారు. చైల్డ్ సైంటిస్ట్ (బిఎ) క్లాస్ 6, 2000, పేజి 52  "," प्रक्रिया यह सोची गई है कि शुरू में शिक्षक बच्चों के साथ  बाल वैज्ञानिक (बा.वै.) कक्षा 6, 2000, पृ 52"
7  చైల్డ్ సైన్స్ అధ్యాయాల నిర్మాణం ఒక కోణంలో బాల శాస్త్రవేత్త అసంపూర్ణమైన పుస్తకం.  , 7  बाल वैज्ञानिक अध्यायों की संरचना एक मायने में बाल वैज्ञानिक एक अधूरी किताब है।
ఇది ప్రయోగం యొక్క పద్ధతి మరియు ప్రశ్నలను మాత్రమే కలిగి ఉంటుంది.  ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానాలతో మాత్రమే ఇది నెరవేరుతుంది.  , इसमें सिर्फ प्रयोग करने की विधि और सवाल हैं।  इन सवालों के जवाबों के साथ ही यह पूरी होती है।
"కానీ ఇది ప్రశ్నలు మరియు సమాధానాల గురించి మాత్రమే కాదు.  ప్రశ్నలు మరియు సమాధానాల మధ్య పూర్తి ప్రక్రియ ఉంది, దీని ద్వారా ఈ సమాధానాలు పొందబడతాయి.  ", मगर बात सिर्फ सवाल और जवाब की नहीं है।  सवालों और जवाबों के बीच एक पूरी प्रक्रिया है जिससे होकर ये जवाब मिलते हैं।
"ఇది ప్రయోగాలు, పరిశీలనలు, చర్చ, డేటా ప్రదర్శన, విశ్లేషణ, సిద్ధాంతాలు మరియు నియమాల ప్రక్రియ.  వారు కూర్చుంటారు, బాల శాస్త్రవేత్త తరగతిలో, నలుగురు విద్యార్థులు ఒక వృత్తంలో కూర్చుంటారు.  "," वह प्रक्रिया है प्रयोगों की, अवलोकनों की, चर्चा की, आँकड़ों के प्रस्तुतीकरण की, विश्लेषण की, सिद्धान्त व नियम विकसित करने की।  बैठते हैं, वहीं बाल वैज्ञानिक की कक्षा में चार-चार विद्यार्थी घेरे बनाकर बैठे होते हैं।"
"ప్రతి బృందం మధ్యలో కిట్ మెటీరియల్ లేదా ఇతర అధ్యయన సామగ్రి ఉంది మరియు వారు వారి పనిలో పరస్పర సంభాషణలో పాల్గొంటారు.  బస్సులు వాటిని ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు కూడా చాలా శబ్దం చేస్తాయి, మరియు పదార్థాలను ఉంచడానికి పరిగెత్తడం లేదా ఇతర సమూహాల వాడకాన్ని చూడటం కూడా నడుస్తుంది.  "," हरेक टोली के बीच में किट सामग्री या अन्य अध्ययन सामग्री रखी होती है और वे अपने काम में, आपसी बातचीत में मशगूल होते हैं।  टोलियाँ प्रयोग करते हुए काफी शोरगुल भी करती हैं और सामग्री लाने या अन्य टोलियों के प्रयोग देखने के लिए भागदौड़ भी चलती रहती है।"
"ఒక విధంగా, సమూహాలలో పనిచేయడం వల్ల, పిల్లలు చాలా స్వయంప్రతిపత్తి పొందుతారు మరియు తరగతి యొక్క 'రహస్య శక్తి సమీకరణంలో' కొత్త సమతుల్యత ఏర్పడుతుంది.  ఈ మార్పు పాక్షికంగా మాత్రమే కాని చిన్నది కాదు.  ", एक तरह से देखा जाए तो टोलियों में काम करने की वजह से बच्चे काफी स्वायत्त हो जाते हैं और कक्षा के ‘गुप्त सत्ता समीकरण’ में नया सन्तुलन स्थापित होता है।  यह परिवर्तन आंशिक ही सही मगर मामूली नहीं है।
"బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క ప్రతి అధ్యాయం సిలబస్ యొక్క దాదాపు అన్ని భాగాలను కవర్ చేస్తుంది.  అందువల్ల, ఇది ఉపాధ్యాయుడి ఆసక్తి, నైపుణ్యం, విశ్వాసం, సంబంధిత విషయంపై జ్ఞానం మరియు అవగాహన మరియు పాఠ్యాంశాల అధ్యాయాలు ఉత్తమంగా వెల్లడయ్యే పిల్లల తయారీ మరియు తరగతి గది వాతావరణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.  "," बाल वैज्ञानिक के प्रत्येक अध्याय में पाठ्यक्रम के लगभग सारे अंगों का समावेश है।  इसलिए यह शिक्षक की अभिरुचि, हुनर, आत्मविश्वास, सम्बन्धित विषय की जानकारी व समझ और बच्चों की तैयारी व कक्षा के माहौल पर निर्भर है कि पाठ्यक्रम के तत्व किन अध्यायों में सर्वोत्तम ढंग से प्रकट होंगे।"
"ఈ దృక్కోణంలో, బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క ప్రతి అధ్యాయానికి రెండు వైపులా ఉంటుంది మరియు రెండూ సమాన ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంటాయి.  మొదటి అంశం కంటెంట్.  ", इस दृष्टि से देखें तो बाल वैज्ञानिक के हरेक अध्याय के दो पक्ष हैं और दोनों बराबर महत्व के हैं।  पहला पक्ष है विषयवस्तु का।
అధ్యాయం నీటి కంటెంట్ లేదా ఆహారం మరియు జీర్ణక్రియకు సంబంధించినది కావచ్చు.  కానీ ఇతర అధ్యాయాలు అన్ని అధ్యాయాలలో దాదాపు ఒకే విధంగా ఉంటాయి; అది సైన్స్ పద్ధతి.  , अध्याय पानी की कठारे ता से सम्बन्धित हो सकता है या भोजन व पाचन क्रिया से।  मगर दूसरा पक्ष सभी अध्यायों में लगभग एक-सा है; वह है विज्ञान की पद्धति का।
"దీని అర్థం, ప్రయోగాలు చేయడం, పరిశీలించడం, పరిశీలనలను రికార్డ్ చేయడం, వాటిని క్రమబద్ధీకరించడం, నమూనాలను గుర్తించడం, తార్కిక విశ్లేషణ చేయడం, తీర్మానాలు చేయడం, తర్కాన్ని తర్కం మరియు అనుభవ పరీక్ష, తార్కికం మరియు మీ స్వంత మాటలలో వ్యక్తపరచడం.  ఒక బృందంలో పనిచేయడం అనేది నేర్చుకోవడంలో సామూహికత యొక్క ఒక భాగం.  "," यानी प्रयोग करना, अवलोकन करना, अवलोकनों को रिकॉर्ड करना, उन्हें व्यवस्थित रूप देना, पैटर्न पहचानना, तार्किक विश्लेषण करना, निष्कर्ष निकालना, उस निष्कर्ष को तर्क व अनुभव की कसौटी पर कसना, तर्क करना, और इस सबको अपने शब्दों में व्यक्त करना।  टोली में काम करना सीखने में सामूहिकता का एक घटक है।"
"మొత్తంమీద, బాల శాస్త్రవేత్త ఒక ప్రైవేట్, ఏకాంత ప్రయత్నం కాకుండా, అభ్యాసాన్ని మొత్తం తరగతి యొక్క భాగస్వామ్య సంస్థగా మార్చడానికి ప్రయత్నిస్తాడు.  జట్టులో మరియు మొత్తం తరగతిలో నిరంతరం సహకార వాతావరణాన్ని సృష్టించే ఈ ప్రయత్నం సాధారణ విద్యలో ప్రబలంగా ఉన్న వ్యక్తిగత పోటీ యొక్క వాతావరణాన్ని సడలించడం.  "," कुल मिलाकर बाल वैज्ञानिक ज्ञानार्जन को एक निजी, तनहा प्रयास की बजाय पूरी कक्षा के साझा उद्यम में बदलने की कोशिश करती है।  टोली में और पूरी कक्षा में लगातार एक सहयोगी माहौल बनाने का यह प्रयास आम शिक्षा में व्याप्त व्यक्तिगत प्रतिस्पर्धा के माहौल को थोड़ा शिथिल करने का जतन है।"
"పిల్లలు ఈ విధంగా ఒకరి నుండి ఒకరు చాలా నేర్చుకుంటారని అనుభవం కూడా చూపిస్తుంది.  ప్రయోగాలు మరియు కార్యకలాపాలు చైల్డ్ సైంటిస్ట్ యొక్క ప్రతి అధ్యాయంలో, పిల్లలు కొన్ని ప్రయోగాలు లేదా కార్యకలాపాలు చేయమని ఆదేశిస్తారు.  ", अनुभव से यह भी पता चलता है कि इस तरह से बच्चे एक-दूसरे से काफी कुछ सीखते हैं।  प्रयोग व गतिविधियाँ बाल वैज्ञानिक के प्रत्येक अध्याय में बच्चों को कुछ प्रयोग या गतिविधि करने के निर्देश दिए गए हैं।
"ప్రతి ప్రయోగం తరువాత, పిల్లలు వారి పరిశీలనలను రికార్డ్ చేయడానికి, ఆ పరిశీలనలను విశ్లేషించడానికి మరియు వారి నుండి తీర్మానాలను రూపొందించడానికి సహాయపడే కొన్ని ప్రశ్నలు అడిగారు.  ప్రయోగాలు మరియు కార్యకలాపాల కోసం సూచనలు చాలా వివరంగా ఇవ్వబడ్డాయి.  "," हरेक प्रयोग करने के बाद कुछ सवाल पूछे गए हैं जो बच्चों को अपने अवलोकन रिकॉर्ड करने, उन अवलोकनों का विश्लेषण करने तथा उनसे निष्कर्ष निकालने में मदद करते हैं।  प्रयोग और गतिविधियों के निर्देश काफी विस्तार में दिए गए हैं।"
ఈ సూచనలు కూడా వ్రాతపూర్వక రూపంలో ఉన్నాయి మరియు చిత్రాల ద్వారా వివరించబడతాయి.  పిల్లలు తమను తాము చదివి ఉపయోగించుకునేలా ప్రయోగం యొక్క సూచనలను పూర్తి చేసే ప్రయత్నం జరిగింది.  , ये निर्देश लिखित रूप में भी हैं और चित्रों के माध्यम से समझाए भी गए हैं।  प्रयोग के निर्देशों को अपने आप में पूर्ण बनाने का प्रयास किया गया है ताकि बच्चे इन्हें पढ़कर खुद वह प्रयोग कर सकें।
తోలియన్ పిల్లల శాస్త్రవేత్తలో విద్యార్థుల అభ్యాస యూనిట్.  ఉపాధ్యాయుడు తన తరగతిలో నలుగురు పిల్లలను చేస్తాడని భావిస్తున్నారు.  , टोि लयाँ बाल वैज्ञानिक में छात्रों की टोलियाँ सीखने की इकाई है।  शिक्षक से उम्मीद है कि वे अपनी कक्षा में चार-चार बच्चों की टोलियाँ बनवा दें।
జట్లలో పనిచేయడం కూడా చాలా ముఖ్యమైన విద్యా పరిణామాలను కలిగి ఉంది.  దీని యొక్క ఒక ప్రభావం ఏమిటంటే తరగతి యొక్క నిర్మాణం మరియు అక్కడ పనిచేసే స్వభావం మారుతుంది.  , टोलियों में काम करने के कई महत्वपूर्ण शैक्षिक परिणाम भी होते हैं।  इसका एक असर यह होता है कि कक्षा की बनावट और वहाँ होने वाले कामकाज का स्वरूप ही बदल जाता है।
"ఒక సాధారణ తరగతిలో ఉన్న విద్యార్థులందరూ ఉపాధ్యాయుని ఎదురుగా క్యూలో నిలబడతారు. సాధారణ పాఠ్యపుస్తకాల మాదిరిగా కాకుండా, పిల్లల శాస్త్రవేత్త దాదాపు ఎక్కడైనా ఉపయోగం కోసం సూచనలు ఇచ్చిన తరువాత ఎటువంటి పరిశీలనలు లేదా తీర్మానాలు ఇవ్వలేదు.  ", जहाँ एक आम कक्षा में सारे छात्र कतारों में शिक्षक की ओर मुँह करके 8  आम पाठ् यपुस्तकों के विपरीत बाल वैज्ञानिक में लगभग कहीं भी प्रयोग के निर्देश देने के बाद उसके अवलोकन या निष्कर्ष नहीं दिए गए हैं।
"బదులుగా, పిల్లల శాస్త్రవేత్త పిల్లలకు ఏ విధమైన పరిశీలనను ఆశించాలో కొంచెం ఆలోచన కూడా రాకుండా చూసుకోవడానికి తన వంతు ప్రయత్నం చేశాడని చెప్పడం మరింత సరైనది.  ప్రయోగాలపై పిల్లల ఆసక్తిని రేకెత్తించడానికి, పరిశీలనలు మరియు తీర్మానాలు ముందే తెలియకపోవడం అవసరం, పండించడం ఎక్కడి నుండైనా ఉడికించకూడదు.  "," बल्कि यह कहना ज़्यादा सही होगा कि बाल वैज्ञानिक में भरसक कोशिश की गई है कि बच्चों को तनिक भी आभास न मिले कि किस तरह के अवलोकन की उम्मीद करें।  प्रयोग करने में बच्चों की रुचि जगाने के लिए ज़रूरी है कि अवलोकन व निष्कर्ष पहले से मालूम न हों, और न ही कहीं से पके-पकाए मिल जाएँ।"
"ప్రయోగాలు చేయడమే కాదు, ఈ ప్రయోగాల పరిశీలనను అర్థం చేసుకోవడం కూడా పోరాటం నేర్చుకోవడంలో ప్రధాన భాగం.  ప్రయోగాలు పిల్లలు స్వయంగా చేయడమే, గురువు ప్రదర్శించడం కోసం కాదు.  "," प्रयोग करना ही नहीं बल्कि इन प्रयोगों के अवलोकन की व्याख्या के लिए जूझना भी सीखने का एक प्रमुख अंग है।  प्रयोग बच्चों द्वारा खुद करने के लिए हैं, शिक्षक द्वारा प्रदर्शन के लिए नहीं।"
"ప్రయోగంలో పోలిక యొక్క సదుపాయం చాలా పరిశీలనలు ఉన్నాయి, వీటి నుండి చాలా తేలికగా తీర్మానాలు చేయవచ్చు.  కానీ ఈ 'సౌలభ్యం' ఒక భ్రమ.  ", प्रयोग में तुलना का प्रावधान ऐसे कई अवलोकन होते हैं जिनसे बहुत ‘आसानी’ से निष्कर्ष निकाले जा सकते हैं।  मगर यह ‘आसानी’ एक छलावा होती है।
"ఉదాహరణకు, 'పాము ఒక బీన్ యొక్క నృత్యానికి నృత్యం చేస్తుంది' అనే ఈ ప్రకటన యొక్క నిజాయితీని అనుమానించడానికి ఎటువంటి కారణం లేదు, ఎందుకంటే నాగపాంచమిలో ప్రతి సంవత్సరం, పాములు పాములను తీసుకువస్తాయి, బీన్ ఆడతాయి మరియు పాము నృత్యాలు చేస్తాయి.  ఇది మానవ జీవితంపై గ్రహాల ప్రభావం, medicines షధాల ప్రభావం, షాన్డిలియర్ల ప్రభావం, ప్రతి సందర్భంలోనూ, అటువంటి మరియు అటువంటి చర్య వలన అటువంటి మరియు అటువంటి ప్రభావం ఏర్పడిందని చూడవచ్చు.  "," जैसे, ‘साँप बीन की धुन पर नाचता है,’ इस कथन की सत्यता पर सन्देह का कोई कारण नहीं है क्योंकि हर साल नागपंचमी के दिन सँपेरे साँप लेकर आते हैं, बीन बजाते हैं, और साँप नाचता है।  चाहे मानव जीवन पर ग्रहों का असर हो, दवाइयों का असर हो, झाड़-फूँक का असर हो, हर मामले में दिखता तो यही है कि अमुक क्रिया करने पर फलाँ असर हुआ।"
"కానీ దీని ఆధారంగా, అటువంటి చర్య కారణంగా, అటువంటి మరియు అటువంటి ప్రభావం జరిగిందని తేల్చారు.  నిజానికి, ఇటువంటి సందర్భాల్లో చాలా అవకాశాలు ఉన్నాయి.  ", मगर इसके आधार पर निष्कर्ष यह निकाला जाता है कि अमुक क्रिया करने के कारण फलाँ असर हुआ।  वास्तव में इस तरह के मामलों में कई सम्भावनाएँ होती हैं।
"ఈ రెండు విషయాలు ఎల్లప్పుడూ కలిసి జరుగుతాయి కాని ఒకదానికొకటి కారణం కావచ్చు.  ఈ రెండింటికి ఒక సాధారణ కారణం ఉండవచ్చు, ఈ కారణంగా అవి ఎల్లప్పుడూ కలిసి ఉంటాయి.  ", जैसे हो सकता है कि ये दोनों बातें हमेशा एक साथ होती तो हों मगर एक-दूसरे के कारण नहीं।  इन दोनों का कोई साझा कारण हो सकता है जिसकी वजह से ये हमेशा साथ-साथ होती हैं।
లేదా అవి యాదృచ్చికంగా ఉండవచ్చు.  మరియు వారి మధ్య పని-కారణ సంబంధం కూడా ఉండవచ్చు.  , या यह भी हो सकता है कि संयोगवश ये साथ-साथ हुई हों।  और यह भी हो सकता है कि इनके बीच कार्य-कारण सम्बन्ध हों।
"తరగతి గదిలో ప్రయోగాలు సరిగ్గా నిర్వహించకపోతే, పరిశీలనలు 'తప్పు' అయితే, మొత్తం ప్రక్రియలో ఏమి జరుగుతుంది అనే ప్రశ్న ఇక్కడ లేవనెత్తడం సహజం. ఈ ప్రశ్న ఖచ్చితంగా చెల్లుతుంది కాని ఇది ఒక సమస్యగా కాకుండా సవాలుగా చూడకూడదు.  మార్గం ద్వారా, ప్రయోగాలు చాలా సరళంగా మరియు తేలికగా ఉంటాయి, తప్పు జరగడానికి తక్కువ అవకాశం లేదు.  "," यहाँ यह सवाल उठना स्वाभाविक है कि यदि कक्षा में प्रयोग ठीक से न हुए, अवलोकन ‘गलत-सलत’ आ गए तो आगे की पूरी प्रक्रिया का क्या होगा? यह सवाल एकदम वाजिब है मगर इसे एक समस्या के रूप में नहीं बल्कि एक चुनौती के रूप में देखा जाना चाहिए।  वैसे तो प्रयोग इतने सरल व सहज हैं कि गलत होने की गुंजाइश बहुत कम है।"
మరియు పరిశీలనలు సరిగ్గా రాకపోతే దానిని విద్యా అవకాశంగా తీసుకోండి.  అందరి 'సరైన' పరిశీలనలు వచ్చాయని నిర్ధారించడానికి ఉపాధ్యాయులు పిల్లలందరి పరిశీలనలను చూస్తారని భావిస్తున్నారు.  , और यदि अवलोकन ठीक न आ रहे हों तो इसे भी एक शैक्षणिक अवसर के रूप में लें।  उम्मीद यह की जाती है कि शिक्षक सारे बच्चों के अवलोकनों को देखकर यह सुनिश्चित कर लेंगे कि सबके ‘सही’ अवलोकन आ गए हैं।
"ఇది కాకపోతే, ప్రయోగంలో ఎటువంటి లోపాలు లేవని చర్చ ద్వారా అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తారు.  ఇది పిల్లలను వారే ఉపయోగించుకునే అవకాశం ఉంది, కానీ తరగతి గదిలో 10 సమూహాలు ఉన్నప్పుడు, కొన్ని సమూహాల వాడకం 'సరైనది' అయ్యే అవకాశం ఉంది మరియు రకాన్ని బట్టి మీకు అవకాశం లభిస్తుంది ప్రయోగాన్ని విశ్లేషించడం పునరావృతం గురించి మాట్లాడుదాం.  ", यदि ऐसा नहीं है तो चर्चा के माध्यम से यह समझने की कोशिश होगी कि प्रयोग करने में कोई खामी तो नहीं रह गई।  बच्चों द्वारा खुद प्रयोग करने में इसकी सम्भावना रहती है मगर जब कक्षा में 10 टोलियाँ प्रयोग कर रही हैं तो इस बात की प्रबल सम्भावना है कि कुछ टोलियों के प्रयोग ‘सही’ होंगे और विविधता के आधार पर आपको यह मौका मिल जाएगा कि विश्लेषण करके प्रयोग दोहराने की बात कर पाएँ।
"ఆదర్శవంతంగా ఇది .హించబడింది.  ఆధునిక శాస్త్రంలో ప్రయోగాలు సమాచారం పొందడం, పని-కారణ సంబంధాలను ఏర్పరచడం మరియు సాక్ష్యాలను సేకరించడం వంటి ముఖ్యమైన భాగం.  "," आदर्श रूप में यही अपेक्षा की जाती है।  आधुनिक विज्ञान में प्रयोग करना जानकारी प्राप्त करने, कार्य-कारण सम्बन्ध स्थापित करने और प्रमाण जुटाने का एक महत्वपूर्ण अंग है।"
సాక్ష్యాలు మరియు కారణ సంబంధాలను నెలకొల్పడానికి ప్రయోగాన్ని ఉపయోగించడంలో చాలా విషయాలు జాగ్రత్త వహించాలి.  ఒకే ప్రయోగంలో ఒకటి కంటే ఎక్కువ కారకాలు పనిచేస్తాయని చాలా సార్లు జరుగుతుంది మరియు తీర్మానాలు చేయడంలో ఇబ్బంది ఉంది.  , प्रमाण और कार्य-कारण सम्बन्ध स्थापित करने के लिए प्रयोग का उपयोग करते हुए कई बातों का ध्यान रखना होता है।  कई मर्तबा ऐसा होता है कि एक ही प्रयोग में एक से अधिक कारक काम करते हैं और निष्कर्ष निकालने में दिक्कत होती है।
అటువంటి గందరగోళాన్ని నివారించడానికి సైన్స్ ప్రయోగాలలో నియంత్రణ భావన ఉద్భవించింది.  బాల శాస్త్రవేత్తలో ఇచ్చిన ప్రయోగాల గురించి మరొక ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే ఇవి 'ధ్రువీకరణ ప్రయోగాలు' కావు.  , इस तरह के भ्रम से बचने के लिए विज्ञान के प्रयोगों में कंट्रोल की अवधारणा विकसित हुई है।  बाल वैज्ञानिक में दिए गए प्रयोगों के बारे में दूसरी महत्वपूर्ण बात यह है कि ये ‘सत्यापन प्रयोग’ नहीं हैं।
"అంటే, ఈ ప్రయోగాల యొక్క ఉద్దేశ్యం తెలిసిన నియమం లేదా సూత్రాన్ని నిర్ధారించడం కాదు.  ఉన్నత పాఠశాల మరియు కళాశాల స్థాయిలలో సైన్స్లో ప్రయోగాలకు సాధారణంగా ఒక నిబంధన ఉంది, కాని ధృవీకరణ కోసం ప్రయోగాలు ఉన్నాయి.  ", यानी इन प्रयोगों का मकसद यह नहीं है कि पहले से ज्ञात किसी नियम या सिद्धान्त की पुष्टि करना है।  आम तौर पर हाई स्कूल व कॉलेज के स्तर पर विज्ञान में प्रयोगों का प्रावधान होता है मगर वहाँ प्रयोग सत्यापन के लिए होते हैं।
"బోధనలో ఇటువంటి ప్రయోగాల పాత్ర యొక్క విశ్లేషణలోకి వెళ్ళకుండా, బాల శాస్త్రవేత్తలలో ప్రయోగాల ఆధారంగా నియమాలు మరియు సూత్రాలను అభివృద్ధి చేయడం చాలా ముఖ్యం అని చెప్పడం చాలా ముఖ్యం.  నియంత్రిత ప్రయోగం అంటే, మార్పుపై ప్రభావం చూపే ఒకే ప్రయోగం యొక్క అన్ని విషయాలను మీరు గుర్తించి, వాటిని ఒక్కొక్కటిగా మార్చడానికి ప్రయత్నించండి.  ", शिक्षण में उस तरह के प्रयोगों की भूमिका के विश्लेषण में न जाते हुए भी यह बताना ज़रूरी है कि बाल वैज्ञानिक में प्रयोगों के आधार पर नियम व सिद्धान्त आदि विकसित करना सीखने का प्रमुख आधार है।  कंट्रोलशुदा प्रयोग का मतलब यह होता है कि आप एक ही प्रयोग की उन सारी बातों को पहचानें जिन्हें बदलने पर कोई प्रभाव नज़र आता है और फिर इन्हें एक-एक करके बदलकर देखें।
"అంటే, ఒక కారకాన్ని మార్చడం మిగిలిన కారకాలను మార్చకూడదు.  కానీ అలా చేయడం ఎల్లప్పుడూ సాధ్యం కాదు.  ", यानी एक कारक को बदलते हुए शेष सारे कारक नहीं बदलना चाहिए।  मगर ऐसा करना हमेशा सम्भव नहीं होता।
"అందువల్ల, ఒకే ప్రయోగాన్ని ఒకే విధంగా రెండు విధాలుగా చేయడానికి ఈ పద్ధతిని అవలంబిస్తారు.  మిగిలిన అన్ని విషయాలు రెండింటిలో ఒకే విధంగా ఉండాలి, ఒక విషయం మాత్రమే అసమానంగా ఉంటుంది.  "," इसलिए तरीका यह अपनाया जाता है कि एक ही प्रयोग को एक साथ दो ढंग से किया जाए।  दोनों में शेष समस्त बातें एक-सी हों, सिर्फ कोई एक चीज़ असमान हो।"
"మేము వాటిని పోలిక లేదా  మూడవ విషయం ఏమిటంటే, కొన్ని మినహాయింపులు తప్ప, మొత్తం 9. "," इन्हें हम तुलना के प्रावधान युक्त प्रयोग या  तीसरी बात यह है कि, चन्द अपवादों को छोड़कर, सारे 9"
"నియంత్రిత ప్రయోగం అంటారు.  పిల్లలు వారు సమర్పించిన వ్యాఖ్యానాలను చర్చించడంలో సహాయపడటం, ప్రశ్నలు అడగడం ద్వారా వారి విషయాన్ని స్పష్టం చేయడంలో సహాయపడటం, ఇతర అనుభవాల ఆధారంగా వారి వివరణలను పరీక్షించడం మరియు అవసరమైతే, విభిన్న వ్యాఖ్యానాలను పరీక్షించడానికి పరిపూరకరమైన ప్రయోగాలు చేయడం.  "," कंट्रोलशुदा प्रयोग कहते हैं।  उम्मीद यह है कि वह बच्चों द्वारा प्रस्तुत व्याख्याओं पर आपसी चर्चा में मदद करे, सवाल पूछकर उन्हें अपनी बात स्पष्ट करने में मदद करे, अन्य अनुभवों की कसौटी पर उनकी व्याख्याओं को परखे, और ज़रूरी हो तो विभिन्न व्याख्याओं को परखने के लिए पूरक प्रयोग करवाए।"
ఈ ప్రక్రియ సరైన వ్యాఖ్యానానికి చేరుకున్నంత ముఖ్యమైనది.  బాల శాస్త్రవేత్తలో ఇటువంటి ప్రయోగాలకు ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యత ఇవ్వబడింది.  , यह प्रक्रिया उतनी ही महत्वपूर्ण है जितना सही व्याख्या तक पहुँचना।  बाल वैज्ञानिक में ऐसे प्रयोगों को खास महत्व दिया गया है।
"ఆహారం మరియు జీర్ణక్రియలో పిండిపై లాలాజల ప్రభావం, మొక్కలలో నీటితో ఖనిజాలను తీసుకోవడం, 'నీరు-మృదువైన మరియు కఠినమైన' అధ్యాయంలో వివిధ లవణాల కాఠిన్యంపై ప్రభావం, పిండి పదార్ధం ఏర్పడటంలో కాంతి పాత్ర మొక్కల పోషణ, శ్వాసక్రియలో పీల్చే గాలి లక్షణాల ఉదాహరణలు దీనికి ఉదాహరణలు.  ఈ విధంగా, పిల్లలు అభ్యాస ప్రక్రియలో చురుకుగా పాల్గొంటారు, కాబట్టి స్పష్టంగా 'ఉపన్యాస పద్ధతి' ఎక్కువ సమయం పడుతుంది.  "," भोजन और पाचन क्रिया में मण्ड पर लार का प्रभाव, पौधों में पानी के साथ खनिज पदार्थों का ऊपर चढ़ना, ‘जल — मृदु और कठोर’ अध्याय में विभिन्न लवणों का कठोरता पर प्रभाव, पौधों के पोषण में मण्ड के निर्माण में प्रकाश की भूमिका, श्वसन में साँस की हवा के गुणधर्म वगैरह इसके उदाहरण हैं।  इस तरह से सीखने की प्रक्रिया में बच्चे सक्रिय रूप से शरीक होते हैं, तो ज़ाहिर है ‘व्याख्यान पद्धति’ की अपेक्षा समय ज़्यादा लगता है।"
"అయితే, అభ్యాస ప్రక్రియ మంచిది.  ఏదేమైనా, అనేక ఇతర ప్రదేశాలలో, ఒకే ప్రయోగంలో ఒకటి కంటే ఎక్కువ విషయాలు ప్రభావితమవుతాయనే దానిపై పిల్లల దృష్టి పెట్టబడింది మరియు ముగింపు సమయంలో ఈ విషయంపై శ్రద్ధ చూపడం అవసరం.  ", अलबत्ता सीखने की प्रक्रिया बेहतर होती है।  वैसे अन्य कई जगह पर बच्चों का ध्यान इस बात पर दिलाया गया है कि एक ही प्रयोग में एक से अधिक बातों का प्रभाव होता है और निष्कर्ष निकालते समय इस चीज़ पर ध्यान देना ज़रूरी है।
"ఒక సమస్య ఏమిటంటే, ప్రతి ప్రయోగానికి సంబంధించిన ప్రశ్నలు ప్రయోగం తర్వాత వస్తాయి.  అంటే, ప్రయోగం సమయంలో, పిల్లలకు దానిలో ఏమి గమనించాలో తెలియదు.  ", एक दिक्कत यह है कि प्रत्येक प्रयोग से सम्बन्धित प्रश्न प्रयोग के बाद आते हैं।  यानी प्रयोग करते समय बच्चों को यह पता नहीं होता कि उसमें किस चीज़ का अवलोकन करना है।
"స్పష్టంగా, ప్రతి ప్రయోగంలో చాలా విషయాలు ఉన్నాయి.  పిల్లలకు ఎందుకు వాడుతున్నారో తెలియదు.  ", ज़ाहिर है हरेक प्रयोग में कई बातें होती हैं।  बच्चों को यह बिलकुल अन्दाज़ा नहीं होता कि वे यह प्रयोग कर क्यों रहे हैं।
"అందువల్ల, పిల్లవాడు దానిని ఉపయోగించే ముందు ఎటువంటి ఆశ లేదు, దానిపై దృష్టి పెట్టడం స్పష్టంగా లేదు.  సంభాషణ ద్వారా ప్రతి ప్రయోగానికి ముందు తరగతి గదిలో ఉపాధ్యాయుడు ఈ పాత్రను చేస్తాడని భావిస్తున్నారు.  "," इसलिए प्रयोग करने से पहले बच्चे की कोई अपेक्षा नहीं होती, किस खास चीज़ पर ध्यान देना है यह साफ नहीं होता।  शिक्षक से यह अपेक्षा है कि वह कक्षा में वार्तालाप के ज़रिए प्रत्येक प्रयोग से पहले यह भूमिका बनाने का काम करेगा/करेगी।"
"పిల్లలను మొదట ప్రయోగం మరియు దానికి సంబంధించిన ప్రశ్నలను చదవమని కోరడం జరుగుతుంది, గురువు వారి గురించి చర్చించాలి, ప్రధాన ప్రశ్నలపై దృష్టి పెట్టాలి, ఆపై ప్రయోగం ప్రారంభమైంది.ఇది పిల్లలకు మొదటి నుండే ప్రయోగాలు చేయడానికి సహాయపడుతుంది . ప్రతి ప్రయోగం తర్వాత ప్రశ్నల వారీ ప్రశ్నలు ఇవ్వబడతాయి.  "," करना यह होगा कि पहले बच्चों से कहा जाए कि वे प्रयोग तथा उससे सम्बन्धित सवाल पढ़ लें, शिक्षक उनको लेकर चर्चा करवाए, मुख्य सवालों पर ध्यान केन्द्रित करवाए और फिर प्रयोग शुरू हा।े इससे बच्चों को प्रयोग करने का मकसद शुरू से ही  सवाल-दर-सवाल हर प्रयोग के बाद प्रश्न दिए गए हैं।"
ఈ ప్రశ్నలు ప్రాథమికంగా రెండు రకాలు.  పరిశీలనపై దృష్టి కేంద్రీకరించిన పిల్లల దృష్టిని ఆకర్షించడానికి ఉద్దేశించిన ప్రశ్నలు ఇవి.  , ये प्रश्न मूलत: दो प्रकार के हैं।  एक वे प्रश्न हैं जो बच्चों का ध्यान अवलोकन पर केन्द्रित करवाने के लिए हैं।
వీటిని ఆశించడం ఏమిటంటే వారు తమ పరిశీలనలను క్రమపద్ధతిలో వ్రాస్తారు.  కొన్ని ప్రదేశాలలో పరిశీలనలను రికార్డ్ చేయడానికి పట్టికలు కూడా ఉపయోగించబడ్డాయి.  , इनमें अपेक्षा यह है कि वे अपने अवलोकनों को व्यवस्थित ढंग से लिखेंगे।  कहीं-कहीं अवलोकन रिकॉर्ड करवाने के लिए तालिकाओं का उपयोग भी किया गया है।
"పరిశీలనలు రికార్డ్ చేయబడిన తర్వాత, ఇతర రకాల ప్రశ్నల సమితి తలెత్తుతుంది, దీనిలో పరిశీలనలు విశ్లేషించబడతాయి.  పిల్లలు పరిశీలనలను సమూహాలలో మరియు సమిష్టిగా అర్థం చేసుకుంటారు.  ", अवलोकन रिकॉर्ड हो जाने के बाद दूसरे प्रकार के प्रश्नों का सेट आता है जिनमें अवलोकनों का विश्लेषण किया जाता है।  यहाँ अपेक्षा यह है कि बच्चे टोलियों में और सामूहिक रूप से अवलोकनों की व्याख्या करेंगे।
"ఇందుకోసం వారు తమ మునుపటి అనుభవాలు మరియు ప్రయోగం యొక్క పరిశీలనలను కూడా ఉపయోగిస్తారు.  ఆదర్శవంతంగా, ప్రతి బిడ్డ తన / ఆమె పరికల్పన లేదా వ్యాఖ్యానాన్ని ప్రదర్శించడానికి, ఇతర పిల్లలు సమర్పించిన వ్యాఖ్యానాలను ప్రశ్నించడానికి మరియు వాటిని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తారు.  "," इसके लिए वे अपने पूर्व अनुभवों का उपयोग भी करेंगे और प्रयोग के अवलोकनों का भी।  आदर्श रूप में तो प्रत्येक बच्चे को मौका मिलेगा कि वह अपनी परिकल्पना या व्याख्या प्रस्तुत करे, अन्य बच्चों द्वारा प्रस्तुत व्याख्याओं पर सवाल खड़े करे, उन्हें समझने की कोशिश करे।"
ఈ మొత్తం చర్చ మరియు చర్చలో ఉపాధ్యాయుడి పాత్ర చాలా చురుకైనది మరియు ముఖ్యమైనది.  గురువు 'సరైన వివరణ' చెబుతారని అనుకోలేదు.  , इस पूरी चर्चा व बहस में शिक्षक की भूमिका बहुत सक्रिय व महत्वपूर्ण होती है।  शिक्षक से यह उम्मीद नहीं है कि ‘सही व्याख्या’ बता दे।
స్పష్టంగా ఉంటుంది మరియు వారు మరింత అర్ధవంతమైన రీతిలో పరిశోధన ప్రక్రియలో పాల్గొంటారు.  మునుపటి ప్రయోగానికి మరియు రాబోయే ప్రయోగానికి మధ్య ఉపాధ్యాయుడు ఒక లింక్‌ను జోడిస్తారని భావిస్తున్నారు.  , स्पष्ट होगा और वे ज़्यादा सार्थक ढंग से खोजबीन की प्रक्रिया में जुड़ेंगे।  शिक्षक से यह भी अपेक्षा है कि वे पिछले प्रयोग और आने वाले प्रयोग की कड़ी जोड़ेंगे।
ఏదో ఒక సమయంలో వాటిని సరైన సందర్భంలో చూడవచ్చు అనే ఉద్దేశ్యంతో ప్రశ్నలు లెక్కించబడ్డాయి.  కిట్ జాబితా ఫినోఫ్తాలిన్ కాల్షియం క్లోరైడ్ కాల్షియం కార్బోనేట్ మెగ్నీషియం సల్ఫేట్ మిల్డర్ (అమ్మోనియం క్లోరైడ్) పొటాషియం పెర్మాగ్నెట్ మార్బుల్ ముక్కలు జింక్ ముక్కలు అల్యూమినియం ముక్కలు 6 బ్లూ థోత్ (రాగి సల్ఫేట్) టింక్చర్ అయోడిన్ 7 పొటాషియం అయోడిక్ బెంజోయిక్ యాసిడ్ ఆక్సాల్  , प्रश्नों को नम्बर इस उद्देश्य से दिए गए हैं कि बाद में किसी समय उन्हें सही सन्दर्भ में देखा जा सके।  किट सूची फिनॉफ्थलीन कैल्शियम क्लोराइड कैल्शियम कार्बोनेट मैग्नीशियम सल्फेट नौसादर (अमोनियम क्लोराइड) पोटैशियम परमेग्नेट संगमरमर के टुकड़े जस्ते के टुकड़े एल्युमिनियम के टुकड़े6 नीला थोथा (कॉपर सल्फेट) टिंक्चर आयोडीन7 पोटै शियम आयोडाइड बैंज़ोइक अम्ल ऑक्सेलिक अम्ल यूरिया
శాశ్వత ఇన్స్ట్రుమెంట్ టెస్ట్ ట్యూబ్ / ఇంజెక్షన్ వైల్స్ యుఫోనల్ కార్క్ 1 మరియు 2 హోల్స్ 1 టెస్ట్ ట్యూబ్ స్టాండ్ టెస్ట్ ట్యూబ్ బీకర్ గ్లాస్ బీకర్ గ్లాస్ రాడ్ డ్రాపర్ ఫన్నెల్ గ్లాస్ స్లైడ్స్ స్పూన్లు (ప్లాస్టిక్) సిరంజి ప్లాస్టిక్ పెద్ద సీసాలు 2 శంఖాకార ఫ్లాస్క్‌లు (వీలైతే) లెన్స్ అల్యూమినియం గుట్కా  ఖర్చు చేసే పదార్థాలు (ఇతర) జల్లెడ పేపర్ కొవ్వొత్తి (వీలైతే స్పిరిట్ లాంప్) కాటన్ వైట్ చాక్ జల్లెడ పేపర్ స్ట్రిప్స్ స్వేదనజలం 8 సబ్బులు డిటర్జెంట్లు అగర్బట్టి వాల్వ్ ట్యూబ్ వివిధ రంగులు సిమెట్రిక్ ఐరన్ జ్యూస్ (కిచెన్వేర్) సెల్  , स्थाई उपकरण परखनली/इंजेक्शन की शीशियाँ उफननली कॉर्क एक व दो छेद वाले1 परखनली स्टैंड परखनली पकड़ तश्तरी बीकर काँच की छड़ काँच की नली ड्राप्ॅ ार कीप काँच की स्लाइड्स चम्मच (प्लास्टिक) सिरिंज प्लास्टिक की बड़ी बोतलें2 कोनिकल फ्लास्क (सम्भव हो तो) लेंस एल्युमिनियम का गुटका  खर्च होने वाली सामग्री (अन्य) छन्ना कागज़ मोमबत्ती (सम्भव हो तो स्पिरिट लैंप) रूई सफेद चॉक छन्ना कागज़ की पट्टियाँ आसुत पानी8 साबुन डिटर्जेंट फुग्गे अगरबत्ती वॉल्व ट्यूब विभिन्न रंगों की स्याहियाँ लोहे का जूना (बरतन माँजने वाला) सेल
"ఖర్చు చేసిన పదార్థం (రసాయనాలు) ఉప్పు ఆమ్లం (హైడ్రాకే లారిక్ ఆమ్లం) సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం (సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం) ఉప్పు (సోడియం క్లోరైడ్) 3 కాల్షియం బైకార్బోనేట్ కాస్టిక్ సోడా (సోడియం హైడ్రాక్సైడ్) తినే సోడా (సోడియం బైకార్బోనేట్) 4 టార్టారిక్ ఆమ్లం నాఫ్థలీన్ (బట్టలు టాబ్లెట్లలో) ) 5 లిట్ముస్ పేపర్ (ఎరుపు మరియు నీలం). ఈ విషయాలతో పాటు, చాలా సార్లు పిల్లలు తమ ఇంటి నుండి లేదా సమీపంలోని వస్తువులను సేకరించాల్సి ఉంటుంది, వారు సులభంగా చేయగలరు.  "," खर्च होने वाली सामग्री (रसायन) नमक का अम्ल (हाइड्राक्े लोरिक अम्ल) गन्धक का अम्ल (सल्फ्यूरिक अम्ल) नमक (सोडियम क्लोराइड)3 कैल्शियम बाईकार्बोनेट कॉस्टिक सोडा (सोडियम हाइड्रॉक्साइड) खाने का सोडा (सोडियम बाईकार्बोनेट)4 टार्टरिक अम्ल नेफ्थलीन (कपड़ों में रखने वाली गोलियाँ) चूना (खाने वाला)5 लिटमस कागज़ (लाल व नीले)  इन चीज़ों के अलावा कई बार बच्चों को अपने घर से या आसपास से चीज़ें बटोरनी हाग्ें ाी, जो वे आसानी से कर सकते हैं।"
మరిగే గొట్టానికి కార్క్ తప్పనిసరిగా అమర్చాలి.  ఈ రోజుల్లో మనకు లభించే నీటి సీసాలు బాగుంటాయి.  ," कॉर्क उफननली में फिट हान्े ाा चाहिए।  आजकल पानी की जो बोतलें मिलती हैं, वे ठीक रहेंगी।"
"సాధారణ ఉప్పు వాడవచ్చు, కాని అధ్యాయంలో ఇచ్చిన జాగ్రత్త చూడండి.  కిరాణా దుకాణం నుండి తీసుకోవచ్చు.  "," साधारण नमक का उपयोग किया जा सकता है, मगर अध्याय में दी गई सावधानी देखें।  किराने की दुकान से ले सकते हैं।"
పాన్ షాపులో పొందండి.  ఇంజెక్షన్ కుండలు మూత పైన మెటల్ అల్యూమినియం కలిగి ఉంటాయి.  , पान की दुकान पर मिलता है।  इंजेक्शन की शीशियों के ढक्कन के ऊपर लगी धातु एल्युमिनियम होती है।
"ఈ రోజుల్లో, టింక్చర్ బెంజోయిన్ కూడా గాయాలకు వర్తించబడుతుంది.  కాబట్టి టింక్చర్ అయోడిన్ను జాగ్రత్తగా తీసుకురండి.  ", आजकल घावों पर लगाने के लिए टिंक्चर बेंज़ोइन का उपयोग भी होता है।  इसलिए ध्यान से टिंक्चर आयोडीन लाएँ।
వర్షపు నీరు ఉత్తమ స్వేదనజలం.  కొద్దిగా వర్షం తర్వాత సేకరించండి.  , बारिश का पानी सर्वोत्तम आसुत पानी होता है।  थोड़ी बारिश हान्े ो के बाद इकट्ठा कर लें।
"ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల గుర్తింపు, ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల సంబంధం చైల్డ్ సైంటిస్ట్ యొక్క మొదటి ఎడిషన్‌లో, ఇది 'ఆమ్లాలు, స్థావరాలు మరియు లవణాలు' అని పిలువబడే సుదీర్ఘ అధ్యాయం మరియు ఇది ఎనిమిదో తరగతిలో ఉంది.  ఆరు నుండి ఎనిమిది తరగతులలో పదార్థాల సమతుల్య పంపిణీ పరంగా 'ఆమ్లం మరియు క్షారాల గుర్తింపు' మరియు 'ఆమ్లం మరియు క్షారాల సంబంధం' అనే రెండు భాగాలుగా విభజించబడింది.  "," अम्ल और क्षार की पहचान, अम्ल और क्षार का परस्पर सम्बन्ध बाल वैज्ञानिक के प्रथम संस्करण में यह एक लम्बा अध्याय था जिसका नाम था ‘अम्ल, क्षार और लवण’ और यह कक्षा आठ में था।  आगे चलकर कक्षा छह से आठ तक में सामग्री के सन्तुलित वितरण की दृष्टि से इसे दो भागों में बाँटा गया था — ‘अम्ल और क्षार की पहचान’ तथा ‘अम्ल और क्षार का परस्पर सम्बन्ध’।"
"వీటిలో మొదటి అధ్యాయం ఆరవ తరగతిలోనూ, రెండవ అధ్యాయం ఎనిమిదో తరగతిలోనూ చేర్చబడ్డాయి.  కారణం, రెండవ భాగం కొన్ని లెక్కలు మొదలైనవి చేయవలసి ఉంది, దీనిలో ఆరవ తరగతి పిల్లలు కొంత ఇబ్బంది పడ్డారు.  ", इनमें से पहला अध्याय कक्षा छह में और दूसरा कक्षा आठ में शामिल किया गया।  कारण यह था कि दूसरे वाले हिस्से में थोड़ी गणना वगैरह करनी होती है जिसमें कक्षा छह के बच्चों को थोड़ी कठिनाई होती थी।
"మొదటి భాగం ప్రాథమికంగా గుణాత్మకమైనది, దీనిలో పదార్థాలను సూచిక యొక్క రంగుల ఆధారంగా వర్గీకరించాలి.  సంభవిస్తుంది.  ", पहला भाग तो मूलत: गुणात्मक है जिसमें सूचक के रंगों के आधार पर पदार्थों का वर्गीकरण करना होता है।  होती हैं।
"గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా, సజల రహిత పరిష్కారాలపై కూడా గణనీయమైన పరిశోధనలు జరిగాయి.  గ్యాస్ స్థితిలో చర్యలు కూడా ఉన్నాయి.  ", पिछले कुछ वर्षों में गैर-जलीय घोलों पर भी काफी अनुसन्धान हुए हैं।  गैस अवस्था में भी क्रियाएँ होती हैं।
"కానీ సాధారణంగా, మేము నీటి పరిష్కారాల గురించి మాట్లాడుతాము.  ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తించడానికి సాధారణంగా ఉపయోగించే సూచిక లిట్ముస్.  ", मगर सामान्यत: हम जलीय घोलों की ही बात करते हैं।  आम तौर पर अम्ल और क्षार की पहचान के लिए जिस सूचक का उपयोग किया जाता है वह लिटमस है।
"అసలైన, మేము లిట్ముస్‌ను లిట్ముస్‌లో లిట్‌మస్ పేపర్‌గా ఉపయోగిస్తాము.  లిట్ముస్ పేపర్ నీలం మరియు ఎరుపు అనే రెండు రంగులలో లభిస్తుంది.  ", दरअसल हम लिटमस का उपयोग लिटमस में भीगे कागज़ यानी लिटमस कागज़ के रूप में करते हैं।  लिटमस कागज़ दो रंगों में मिलते हैं — नीले और लाल।
"లిట్ముస్ గురించి మీ అధ్యయనం కోసం అధ్యాయాల తరువాత మరింత సమాచారం ఇవ్వబడుతుంది.  లిట్ముస్ మాత్రమే సూచిక అని కాదు, కానీ ఈ దశలో నిర్వచనం ప్రకారం నీలిరంగు లిట్ముస్ ఎరుపుగా మారే పదార్థాలు ఆమ్లమైనవి మరియు ఎరుపు లిట్ముస్ నీలం రంగులోకి మారే పదార్థాలు ఆల్కలీన్ అని చెప్పగలను.  ", लिटमस के बारे में आपके अध्ययन के लिए अध्यायों के बाद और जानकारी दी गई है।  ऐसा नहीं है कि लिटमस ही एकमात्र सूचक हो मगर इस स्तर पर एक परिभाषा के रूप में हम कह सकते हैं कि जो पदार्थ नीले लिटमस को लाल कर दें वे अम्लीय हैं और जो पदार्थ लाल लिटमस को नीला कर दें वे क्षारीय हैं।
నీలం లేదా ఎరుపు లిట్ముస్ రెండింటినీ ప్రభావితం చేయని పదార్ధం భిన్నంగా ఉంటుంది.  మేము కొన్ని పదార్థాల సహాయంతో ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తిస్తాము.  ," जो पदार्थ नीले या लाल दोनों तरह के लिटमस पर कोई असर न डाले, वह उदासीन है।  अम्ल और क्षार की पहचान हम कुछ पदार्थों की मदद से करते हैं।"
వీటిని సూచికలు అంటారు.  ఆమ్లం మరియు క్షార సూచికలపై వేర్వేరు ప్రభావాలను కలిగి ఉంటాయి.  , इन्हें सूचक कहते हैं।  सूचकों पर अम्ल व क्षार का अलग-अलग असर होता है।
సూచికలు సాధారణంగా ఆమ్లాలు మరియు క్షారాల సమక్షంలో వేర్వేరు రంగులను చూపుతాయి.  సూచికలపై ఎటువంటి ప్రభావం చూపని కొన్ని పదార్థాలు ఉన్నాయని స్పష్టమైంది; వీటిని తటస్థ పదార్థాలు అంటారు.  , आम तौर पर अम्ल और क्षार की उपस्थिति में सूचक अलग-अलग रंग दर्शाते हैं।  ज़ाहिर है कि कुछ पदार्थ ऐसे भी होते हैं जिनका सूचकों पर कोई असर नज़र नहीं आता; इन्हें उदासीन पदार्थ कहते हैं।
"ఈ సందర్భంలో, పిల్లలు కెమిస్ట్రీ అధ్యయనంలో పురోగమిస్తున్నప్పుడు, ఆమ్లం మరియు క్షారాల నిర్వచనాలు మారడమే కాకుండా విస్తరిస్తాయని చెప్పాలి.  కానీ ద్వితీయ స్థాయిలో, 'లిట్ముస్ టెస్ట్' పని చేస్తుంది.  "," इस सन्दर्भ में यह कहना ज़रूरी है कि जैसे-जैसे बच्चे रसायन शास्त्र के अध्ययन में आगे बढ़ेंगे, वैसे-वैसे अम्ल व क्षार की परिभाषाएँ न सिर्फ बदलती जाएँगी बल्कि विस्तृत होती जाएँगी।  मगर माध्यमिक स्तर पर ‘लिटमस टेस्ट’ से काम चल जाएगा।"
"ఇతర నిర్వచనాలు పదార్థాల నిర్మాణాన్ని అర్థం చేసుకున్న తర్వాతే అర్థాన్ని కనుగొనగలవు.  పిల్లలకు రసాయన శాస్త్రం యొక్క అధికారిక అధ్యయనం యొక్క మొదటి అనుభవం ఇది అయితే, ఒక ముఖ్యమైన విషయం స్పష్టం చేయాలి.  ", अन्य परिभाषाएँ पदार्थों की संरचना समझने के बाद ही अर्थ पा सकती हैं।  यदि बच्चों के लिए रसायन शास्त्र के औपचारिक अध्ययन का यह पहला अनुभव हो तो एक महत्वपूर्ण बात ज़रूर स्पष्ट करना चाहिए।
"మేము రసాయన లక్షణాలను పరీక్షించాలనుకున్నప్పుడు లేదా సంకర్షణ చెందడానికి పదార్థాలను పొందాలనుకున్నప్పుడు, పొడి పదార్థాల కంటే వాటి పరిష్కారాలను ఉపయోగిస్తాము.  ఈ అధ్యాయంలో, పిల్లలు అన్ని పదార్థాలను పరిష్కారంగా పరిశీలిస్తారు.  ", जब भी हम रासायनिक गुण परखना चाहते हैं या पदार्थों की आपसी क्रिया करवाना चाहते हैं तो हम सूखे पदार्थों का नहीं बल्कि उनके घोलों का उपयोग करते हैं।  इस अध्याय में बच्चे सारे पदार्थों की जाँच घोल के रूप में ही करेंगे।
"ఒక ఘన పరీక్ష చేయవలసి వచ్చినప్పుడు, వారు మొదట దానిని నీటిలో కరిగించేటట్లు వారు చూడగలరు.  కొన్ని చర్యలు కూడా ఘన స్థితిలో ఉన్నాయని ఖచ్చితంగా చెప్పవచ్చు. ", वे देख पाएँगे कि जब भी किसी ठोस पदार्थ की जाँच करनी होती है तो उसे पहले पानी में घोल लेते हैं।  यह ज़रूर है कि कुछ क्रियाएँ ठोस अवस्था में भी
"ఇక్కడ ప్రస్తావించగల అధ్యాయంలో రెండు విషయాలు వివరించబడ్డాయి: 1.  ఎరుపు లేదా నీలం రంగు ఏదైనా లిట్ముస్ కాగితం ద్వారా ప్రభావితం కాకపోతే, ఆ పదార్ధం తటస్థంగా ఉంటుందని చాలా సార్లు భావించబడుతుంది.  "," अध्याय में दो बातें स्पष्ट की गई हैं जिनका उल्लेख यहाँ किया जा सकता है: 1.  कई बार ऐसा मान लिया जाता है कि यदि लाल अथवा नीले, किसी भी लिटमस कागज़ पर पदार्थ का असर न हो तो वह पदार्थ उदासीन होगा।"
ఈ ముగింపు అసంపూర్ణంగా ఉంది.  రెండు రకాల లిట్ముస్ కాగితాన్ని పరీక్షించండి. , यह निष्कर्ष अधूरा है।  दोनों तरह के लिटमस कागज़ से परीक्षण
మేము ఉదాసీనతను నిర్ణయించగలిగిన తరువాత మాత్రమే.  దీనిని ప్రాక్టీస్ ప్రశ్న సంఖ్య 2 లో హైలైట్ చేసే ప్రయత్నం జరిగింది.  , करने के बाद ही हम उदासीनता का फैसला कर सकते हैं।  इस बात को अभ्यास के प्रश्न क्रमांक 2 में उभारने की कोशिश की गई है।
"అది అలా జరుగుతుంది కాబట్టి.  మీరు ఈ సూచికలను కనుగొనగలిగితే (మీరు వాటిని ఉన్నత మాధ్యమిక పాఠశాలల ప్రయోగశాలలో కనుగొంటారు), అప్పుడు ఫలితాలు ఒకేలా లేదా భిన్నంగా ఉన్నాయో లేదో తెలుసుకోవడానికి వాటి నుండి వేర్వేరు పదార్థాలను తనిఖీ చేయండి.  ", तौर पर होता है।  यदि आप ये सूचक प्राप्त कर सकें (हायर सेकंडरी स्कूलों की प्रयोगशाला में मिल जाएँगे) तो इनसे अलग-अलग पदार्थों की जाँच करके देखें कि क्या इन सबसे मिलने वाले परिणाम एक-से होते हैं या अलगअलग।
ఆమ్లం లేదా క్షారాలు లేని పదార్థాలు లవణాలుగా పరిగణించబడే ధోరణిని కలిగి ఉంటాయి.  కారణం ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల చర్య ద్వారా లవణాలు మరియు ఆమ్లాలు ఏర్పడతాయని సాధారణంగా చెప్పబడింది.  ," जो पदार्थ न अम्ल हो न क्षार, उन्हें लवण मानने की प्रवृत्ति होती है।  कारण यह लगता है कि आम तौर पर बताया जाता है कि अम्ल और क्षार की क्रिया से लवण बनते हैं जो उदासीन होते हैं।"
"ఈ కారణంగా, తటస్థ పరిష్కారాలు లవణాలు అని చాలా సార్లు ప్రజలు నమ్ముతారు.  చక్కెర వంటి పదార్థాలు భిన్నంగా ఉంటాయి కాని లవణాలు కాదు.  ", इस वज़ह से कई बार लोग मान लेते हैं कि उदासीन घोल लवण के घोल होते हैं।  ज़ाहिर है शक्कर जैसे पदार्थ उदासीन हैं मगर लवण नहीं हैं।
"మార్గం ద్వారా, అధ్యాయంలో మీరు మొదటి నుండి లిట్ముస్, 1 లో, 'పసుపు కాగితం' దానిపై వివిధ పదార్ధాలను పరిశీలించడం ద్వారా చూడవచ్చు.  దాని ఒక సమస్య ఏమిటంటే మనకు ఒకే రంగు వస్తుంది.  ", वैसे अध्याय में आप देखेंगे कि शुरुआत लिटमस से न 1 में ‘हल्दी कागज़’ बनाकर उस पर अलग-अलग पदार्थों की जाँच करके देखा गया है।  इसकी एक समस्या यह होती है कि यह हमें एक ही रंग का मिलता है।
"ఆల్కలీన్ పదార్థాన్ని పసుపు కాగితంపై ఉంచినప్పుడు, కాగితం ఎరుపుగా మారుతుంది.  ఈ ఎరుపు కాగితంపై కూడా పరీక్షలు చేయవచ్చు, కాని ఇది ఆచరణాత్మకంగా కొంచెం కష్టం.  ", हल्दी कागज़ पर जब क्षारीय पदार्थ डाला जाता है तो कागज़ लाल हो जाता है।  इस लाल कागज़ पर भी परीक्षण किए जा सकते हैं मगर यह व्यावहारिक दृष्टि से थोड़ा कठिन होता है।
దీనికి విరుద్ధంగా కూడా గందరగోళం ఉంది.  అన్ని లవణాలు తటస్థంగా ఉంటాయని సాధారణంగా నమ్ముతారు.  , इसकी उलटी बात भी भ्रम का विषय है।  आम तौर पर माना जाता है कि सारे लवण उदासीन होते हैं।
ఇది సరైనది కాదు.  చాలా లవణాలు ఆమ్ల లేదా ఆల్కలీన్ - కాల్షియం కార్బోనేట్ ఆల్కలీన్ అయితే అమ్మోనియం క్లోరైడ్ ఆమ్లంగా ఉంటుంది.  , यह सही नहीं है।  कई लवण अम्लीय अथवा क्षारीय होते हैं — जैसे कैल्शियम कार्बोनेट क्षारीय होता है जबकि अमोनियम क्लोराइड अम्लीय होता है।
"వాస్తవానికి, మేము సోడియం కార్బోనేట్ ద్రావణాన్ని టైట్రేషన్‌లో ప్రాధమిక ప్రమాణంగా ఉపయోగిస్తాము.  పసుపు తరువాత పూల రంగుల సూచికలు తయారు చేయబడ్డాయి.  ", वास्तव में सोडियम कार्बोनेट के घोल का उपयोग तो हम अनुमापन में प्राथमिक मानक के रूप में करते हैं।  हल्दी के बाद फूलों के रंगों के सूचक बनाए गए हैं।
"జగ్గల్ (జసౌన్, చైనా రోజ్), బేషారం, బోగన్విలా మొదలైన పువ్వులను ఉపయోగించవచ్చు.  వాస్తవానికి పిల్లలు వాటి చుట్టూ కనిపించే వివిధ పువ్వులు మరియు ఇతర రంగురంగుల పదార్ధాలను ప్రయత్నించడం మంచి ప్రాజెక్ట్.  "," इनमें गुड़हल (जासौन, चाइना रोज़), बेशरम, बोगनविला वगैरह फूलों का उपयोग किया जा सकता है।  दरअसल यह बच्चों के लिए एक अच्छा प्रोजेक्ट हो सकता है कि वे अपने आसपास पाए जाने वाले विभिन्न फूलों और अन्य रंगीन पदार्थों का परीक्षण करके देखें।"
"ఉదాహరణకు, మిల్క్ టీ లేకుండా, పసుపు లేదా ఎరుపు కాగితం (వీటిపై కరపత్రాలు తరచుగా ముద్రించబడతాయి), దుంప రసం మొదలైనవి.  అంటే, ఒక పరిష్కారం లేదా పదార్ధం తటస్థంగా ఉంటే, అది తప్పనిసరిగా ఉప్పు అని చెప్పలేము.  "," जैसे बगैर दूध की चाय, पीला या लाल कागज़ (जिस पर प्राय: पैम्फलेट छपते हैं), चुकन्दर का रस वगैरह।  यानी यदि कोई घोल या पदार्थ उदासीन है तो यह नहीं कहा जा सकता कि वह अनिवार्य रूप से लवण होगा।"
"అన్ని లవణాల పరిష్కారాలు ఉదాసీనంగా ఉంటాయని కూడా చెప్పలేము.  ఇది పూర్తయిన తర్వాత, లిట్ముస్‌ను కాగితానికి పరిచయం చేస్తారు.  ", न ही यह कहा जा सकता है कि सारे लवणों के घोल उदासीन ही होंगे।  इतना हो जाने के बाद लिटमस कागज़ से परिचय होता है।
"మీకు కావాలంటే, మీరు లిట్ముస్‌తో ప్రారంభించి, ఆపై ఇతర సూచికలను పరీక్షించవచ్చు.  వాస్తవానికి ఇక్కడ మనం ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలు ఏమిటి మరియు సూచికలు మనకు ఏమి చెబుతాయో చర్చించవచ్చు.  ", चाहें तो शुरुआत लिटमस से करके उसके बाद अन्य सूचकों का परीक्षण कर सकते हैं।  दरअसल यहाँ हम इस बारे में चर्चा कर सकते हैं कि अम्ल और क्षार होते क्या हैं और सूचक हमें क्या बताते हैं।
"అన్నింటిలో మొదటిది, మిడిల్ స్కూల్ పిల్లల స్థాయిలో మరియు సాధారణంగా కెమిస్ట్రీలో ప్రాక్టికల్ పని విషయానికి వస్తే, ఇది లిట్ముస్‌కు సంబంధించి ఉంటుంది.  అంటే, లిట్ముస్ ఒక పదార్థాన్ని ఆమ్లంగా వర్ణిస్తుంటే అది ఆమ్లంగా ఉంటుంది మరియు లిట్ముస్ ఏదైనా పదార్థాన్ని ఆల్కలీన్ అని చెబితే అది క్షారమే.  ", सबसे पहले यह साफ हो जाए कि मिडिल स्कूल के बच्चों के स्तर पर और आम तौर पर रसायन शास्त्र में व्यवहारिक कार्यों के लिए जब अम्ल और क्षार की बात करते हैं तो यह लिटमस के सापेक्ष ही होती है।  यानी यदि लिटमस किसी पदार्थ को अम्लीय बता रहा है तो वह अम्लीय है और यदि लिटमस किसी पदार्थ को क्षारीय बताता है तो वह क्षार ही है।
"ఈ వివరణ తరువాత, ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల యొక్క రసాయన స్వభావం గురించి కొద్దిగా మాట్లాడాలి.  ఈ దశలో మనం నీటిలో వాటి ద్రావణంలో హైడ్రోజన్ అయాన్ల సాంద్రత ఆధారంగా ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను నిర్వచించవచ్చు.  ", इस स्पष्टीकरण के बाद थोड़ी बात अम्ल व क्षार की रासायनिक प्रकृति की हो जाए।  इस स्तर पर अम्ल व क्षार को हम इस आधार पर परिभाषित कर सकते हैं कि पानी में उनके घोल में हाइड्रोजन आयन की सान्द्रता कितनी होती है।
స్వచ్ఛమైన నీటిలో హైడ్రోజన్ అయాన్ గా concent త లీటరుకు 10-7 మోల్స్.  ఇలాంటి (లీటరుకు 10-7 మోల్) హైడ్రాక్సైడ్ అయాన్లు కూడా నీటిలో కనిపిస్తాయి.  , शुद्ध पानी में हाइड्रोजन आयन की सान्द्रता 10-7 मोल प्रति लीटर होती है।  पानी में इतने ही (10-7 मोल प्रति लीटर) हाइड्रॉक्साइड आयन भी पाए जाते हैं।
"ఈ రెండింటి ఉత్పత్తి లీటరుకు 10-14 మోల్ అయాన్.  ఆమ్లాలు నీటిలో కరిగినప్పుడు, హైడ్రోజన్ అయాన్లను ఉత్పత్తి చేస్తాయి, అయితే క్షారాలు హైడ్రాక్సైడ్ అయాన్లను ఉత్పత్తి చేస్తాయి.  ", इन दोनों का गुणनफल होता है 10-14 मोल आयन प्रति लीटर।  अम्ल वे पदार्थ होते हैं जो पानी में घुलने पर हाइड्रोजन आयन पैदा करते हैं जबकि क्षार हाइड्राक्ॅ साइड आयन पैदा करते हैं।
"కానీ నీటిలో ఆమ్లం లేదా క్షారాలను కరిగించిన తరువాత కూడా, ఈ రెండు అయాన్ల నీటిలో ఉత్పత్తి లీటరుకు 10-14 మోల్ అయాన్ మాత్రమే.  అందువల్ల, నీటిలో హైడ్రోజన్ అయాన్ల సాంద్రత పెరిగినప్పుడు, హైడ్రాక్సైడ్ అయాన్ల సాంద్రత తగ్గుతుంది మరియు ఉత్పత్తి అదే విధంగా ఉంటుంది.  ", मगर पानी में अम्ल या क्षार घोलने पर भी पानी में इन दो आयनों का गुणनफल 10-14 मोल आयन प्रति लीटर ही बना रहता है।  लिहाज़ा होता यह है कि जब पानी में हाइड्रोजन आयन की सान्द्रता बढ़ती है तो हाइड्रॉक्साइड आयनों की सान्द्रता घट जाती है और गुणनफल वही का वही रहता है।
"కాబట్టి హైడ్రోజన్ అయాన్లు. లిట్ముస్ మా ప్రామాణిక సూచిక అని చెప్పినప్పుడు, ఇతర సూచికలు ప్రామాణికం కాదా అని ఒక విషయం మీ మనసుకు వచ్చి ఉండాలి.  ", तो जब हाइड्रोजन आयन की  जब यह कहा गया कि लिटमस ही हमारा मानक सूचक है तो एक बात आपके मन में ज़रूर आई होगी कि क्या अन्य सूचक मानक नहीं हैं।
"మీరు తనిఖీ చేయాలనుకుంటే, మీరు దీన్ని ప్రయత్నించవచ్చు.  ఆమ్లం మరియు క్షారాలను వేరు చేయడానికి అనేక సూచికలు ఉన్నాయి: ఫినాల్ఫ్తేలిన్, మిథైల్ ఆరెంజ్ మొదలైనవి, సాధారణ ఉపయోగం 13. "," यदि आप जाँच करना चाहें तो करके देख सकते हैं।  अम्ल और क्षार का भेद करने के लिए कई सूचक हैं: फिनॉफ्थलीन, मिथाइल ऑरेंज वगैरह का उपयोग आम 13"
"ఏకాగ్రత లీటరుకు 10-7 మోల్స్ కంటే ఎక్కువ ఉంటే, దానిని ఆమ్ల ద్రావణం అంటారు మరియు వాటి పరిమాణాన్ని లీటరుకు 10-7 మోల్స్ అయాన్కు తగ్గించినప్పుడు, ద్రావణాన్ని ఆల్కలీన్ అంటారు.  ఆమ్లీకరణ మరియు క్షారతను మరింత అర్థం చేసుకోవడంలో, మరో రెండు వ్యాసాలు - 'సూచిక రంగు ఏమి మారుతుంది?' (పేజి 34) మరియు 'రెండు రకాల ఆమ్లత్వం, క్షారత' (పేజి 38) - సహాయపడతాయి.  "," सान्द्रता 10-7 मोल आयन प्रति लीटर से अधिक होती है तो वह अम्लीय घोल कहलाता है और जब इनकी मात्रा 10-7 मोल आयन प्रति लीटर से कम हो जाती है तो घोल क्षारीय कहलाता है।  अम्लीयता और क्षारीयता को और गहराई में समझने में आगे दिए गए दो आलेख — ‘क्या बताते हैं सूचक रंग बदलकर?’ (पृष्ठ 34) और ‘दो तरह की अम्लीयता, क्षारीयता’ (पृष्ठ 38) — मददगार होंगे।"
"అన్నీ ఆమ్ల కడుపు నుండి తక్షణ ఉపశమనాన్ని అందిస్తాయి.  అసిడోసిస్ ఎక్కువ కాలం కొనసాగితే, వైద్యుడిని సంప్రదించడం చాలా ముఖ్యం.  ", सब पेट में अम्लीयता से तात्कालिक राहत देते हैं।  यदि अम्लीयता लम्बे समय तक बनी रहे तो डॉक्टर से सलाह लेना ज़रूरी होता है।
"ఈ పాఠం చేస్తున్నప్పుడు పిల్లలు చాలా అనుభవాలను పొందుతారు.  ఉదాహరణకు, అతి పెద్ద విషయం ఏమిటంటే, వన్-లుక్ పరిష్కారం యొక్క లక్షణాలు చాలా భిన్నంగా ఉంటాయని వారు చూడగలుగుతారు.  ", इस अध्याय को करते हुए बच्चे कई तरह के अनुभव प्राप्त करेंगे।  जैसे सबसे बड़ी बात तो यही होगी कि वे यह देख पाएँगे कि एक-से दिखने वाले घोलों के गुण बहुत अलगअलग हो सकते हैं।
"వారు పరికరాలను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు వాటిని నిర్వహించడం నేర్చుకుంటారు, అలాగే పరికరాలను (టెస్ట్ ట్యూబ్, డ్రాప్పర్, మొదలైనవి) శుభ్రంగా ఉంచడం యొక్క ప్రాముఖ్యత, ముఖ్యంగా ఆమ్లాలు మరియు క్షారాలను గుర్తించడం ద్వారా.  మన చుట్టూ ఏదో అధ్యయనం చేయవచ్చని లేదా అధ్యయనాలలో ఉపయోగకరంగా ఉంటుందని వారు చూడగలరు.  "," वे प्रयोग करते हुए उपकरणों की साज-सम्हाल तो सीखेंगे ही, साथ ही खास तौर से अम्ल और क्षार की पहचान करते हुए उन्हें उपकरणों (परखनली, ड्रॉपर वगैरह) को साफ रखने का महत्व भी स्पष्ट होगा।  वे यह भी देख पाएँगे कि हमारे आसपास काफी सारा ऐसा कुछ है जिसका अध्ययन किया जा सकता है या जो अध्ययन में काम आ सकता है।"
"రసాయన లక్షణాలను గుర్తించడానికి ఇది అతనికి మొదటి అవకాశం.  ఈ ప్రాతిపదికన, లీటరుకు 10–7 మోల్స్ కంటే ఎక్కువ హైడ్రోజన్ అయాన్ కలిగిన అన్ని పరిష్కారాలు ఆమ్లమైనవి మరియు లీటరు హైడ్రోజన్ అయాన్‌కు 10–7 మోల్స్ కంటే తక్కువ ఉన్న అన్ని పరిష్కారాలు ఆల్కలీన్.  ", रासायनिक गुण पहचानने का भी उनका यह पहला अवसर होगा।  इस आधार पर देखें तो 10-7 मोल से अधिक हाइड्रोजन आयन प्रति लीटर वाले सारे घोल अम्लीय हैं और 10-7 मोल प्रति लीटर से कम हाइड्रोजन आयन वाले सारे घोल क्षारीय हैं।
"మేము ఉపయోగించే సూచికలు హైడ్రోజన్ అయాన్ యొక్క వివిధ సాంద్రతలలో రంగును మారుస్తాయి.  ఒకరి రంగు సరిగ్గా 10-7కి, తర్వాత ఎవరైనా 10-8కి, మూడవ పాయింటర్ 10-6కి మారుతుంది.  "," हम जो सूचक इस्तेमाल करते हैं वे हाइड्रोजन आयन की अलग-अलग सान्द्रता पर रंग बदलते हैं।  किसी का रंग ठीक 10-7 पर बदलता है तो किसी का 10-8 पर, तो किसी तीसरे सूचक का 10-6 पर।"
"అందువల్ల ఒక సూచికను ఆమ్లంగా వర్ణించవచ్చు, మరొక సూచికను ఆల్కలీన్ లేదా తటస్థంగా కూడా వర్ణించవచ్చు.  ఆమ్లం మరియు క్షారాలు వ్యతిరేక లక్షణాలను చూపించినప్పుడు, వాటి లక్షణాలను కలపడం ద్వారా నాశనం అవుతుందనేది సహజమైన ప్రశ్న.  ", इसलिए किसी घोल को एक सूचक अम्लीय बता सकता है जबकि दूसरा सूचक उसी को क्षारीय या उदासीन भी बता सकता है।  यह सवाल स्वाभाविक है कि जब अम्ल और क्षार परस्पर विपरीत गुण दर्शाते हैं तो क्या इन्हें मिलाने पर इनके गुण नष्ट हो जाएँगे।
"ఉన్నట్లయితే, ఒకదానికొకటి లక్షణాలను తొలగించడానికి క్షార మరియు ఆమ్లం ఎన్ని పరిమాణాలు సరిపోతాయి.  ఇదే ప్రశ్న ఈ అధ్యాయంలో లేవనెత్తింది.  ", यदि होंगे तो क्षार और अम्ल की कितनीकितनी मात्राएँ एक-दूसरे के गुण को खत्म करने को पर्याप्त होंगी।  यही सवाल इस अध्याय में उठाया गया है।
"చీమల ఆమ్లం యొక్క ఉదాహరణతో దీన్ని ప్రారంభించవచ్చు.  ఆమ్లాలు లేదా స్థావరాలు బలంగా ఉన్నప్పుడు (అనగా, వాటి హైడ్రోజన్ అయాన్ గా ration త లీటరుకు 10-7 గ్రాముల అయాన్ కంటే ఎక్కువ లేదా తక్కువ), స్పష్టంగా మీరు ఏ సూచిక తీసుకున్నారో పట్టింపు లేదు.  "," एंट-एसिड के उदाहरण से इस बात को शुरू किया जा सकता है।  जब अम्ल या क्षार प्रबल हों (यानी उनकी हाइड्रोजन आयन सान्द्रता 10-7 ग्राम आयन प्रति लीटर से बहुत ज़्यादा या कम हा)े , तो ज़ाहिर है इस बात से कोई फर्क नहीं पड़ेगा कि आपने कौन-सा सूचक लिया है।"
"అటువంటి ఆమ్లాలు లేదా స్థావరాలను తీసుకుంటే, ద్రావణంలో హైడ్రోజన్ అయాన్ యొక్క గా concent త 10-7 కన్నా కొంచెం తక్కువగా ఉంటే, అప్పుడు సూచిక యొక్క ఎంపిక చాలా ముఖ్యమైనది.  బలహీనమైన ఆమ్లాలు మరియు క్షారాల రూపంలో, మీరు టార్టారిక్ ఆమ్లం, కాల్షియం కార్బోనేట్, అమ్మోనియం క్లోరైడ్ మొదలైన వాటిని తనిఖీ చేయడం ద్వారా చూడవచ్చు.  "," मगर यदि ऐसे अम्ल या क्षार लिए जाएँ जिनके घोल में हाइड्रोजन आयन की सान्द्रता 10-7 से थोड़ी ही कम-ज़्यादा होती है, तो सूचक का चुनाव बहुत महत्वपूर्ण हो जाता है।  दुर्बल अम्ल व क्षार के रूप में आप टार्टरिक अम्ल, कैल्शियम कार्बोनेट, अमोनियम क्लोराइड वगैरह की जाँच करके देख सकते हैं।"
"ఈ పాఠాన్ని ఉపయోగించడానికి, ఉపాధ్యాయుడు ముందుగానే పరిష్కారాన్ని తయారుచేసే పనిని చేయాలి.  పరిష్కారం తయారుచేసే పద్ధతి అధ్యాయం ప్రారంభంలో ఇవ్వబడింది.  ", इस अध्याय के प्रयोग करने के लिए शिक्षक को घोल बनाने का काम पहले ही कर लेना होता है।  घोल बनाने की विधि अध्याय के शुरू में ही दी गई है।
"ఈ అధ్యాయంలో, పిల్లలు అనేక ప్రయోగాలు చేస్తారు, దీనిలో తగిన మొత్తంలో ఆమ్లం మరియు క్షార ద్రావణాన్ని కలపడం ద్వారా మనకు తటస్థ పరిష్కారం లభిస్తుంది.  ద్రావణం యొక్క స్వభావంలో మార్పు ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచించిన పరిష్కారం ద్వారా సూచించబడుతుంది.  ", अध्याय में बच्चे कई सारे प्रयोग करेंगे जिनमें वे यह देखेंगे कि उपयुक्त मात्रा में अम्ल और क्षार के घोल मिलाने पर हमें एक उदासीन घोल मिलता है।  घोल की प्रकृति में परिवर्तन का संकेत हमें फिनॉफ्थलीन के सूचक घोल से मिलता है।
"ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచికను ఉపయోగించే ముందు కొద్దిగా తయారీ చేయాలి.  ఇది ఒక పొడి రూపంలో కనుగొనబడుతుంది, ఇది నీటిలో కరిగినప్పుడు, లేత పసుపు ద్రావణంగా మారుతుంది.  ", फिनॉफ्थलीन सूचक का उपयोग करने से पहले थोड़ी तैयारी करनी होती है।  यह एक पाउडर के रूप में मिलता है जिसे पानी में घोलने पर हल्का पीला-सा घोल बनता है।
"ఇది నీటిలో బాగా కరగదు, కాబట్టి కొద్దిగా ఆల్కహాల్ జోడించడం సహాయపడుతుంది.  కానీ నీటిలో కరగడం కూడా పనిచేస్తుంది.  ", यह पानी में बहुत अच्छे से नहीं घुलता इसलिए थोड़ा-सा अल्कोहल डालने से मदद मिलती है।  मगर पानी में घोलकर भी काम चल जाता है।
200 మి.లీ. 1 గ్రాముల పొడిని నీటిలో కరిగించండి.  ఈ పరిష్కారం రంగులేనిదిగా ఉంటుంది.  , 200 मि.ली. पानी में करीब 1 ग्राम पाउडर घोल लें।  यह घोल रंगहीन-सा ही होगा।
"దీనిని రంగులేని ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచిక అంటారు.  దానిలో సగం ద్రావణాన్ని తీసుకొని దానికి రెండు చిటికెడు సోడా జోడించండి, అప్పుడు పరిష్కారం పింక్ అవుతుంది.  ", इसे रंगहीन फिनॉफ्थलीन सूचक कहते हैं।  इसमें से आधा घोल लेकर उसमें दो चुटकी खाने का सोडा डाल दें तो घोल गुलाबी हो जाएगा।
పింక్ పింక్ ఫినాల్ఫ్తేలిన్. మీ చుట్టూ ఉన్న అన్ని సూచికలు మరియు వస్తువులతో పరీక్షించిన తరువాత కొన్ని నమూనాలను చూడటానికి ప్రయత్నించవచ్చు.  , इसे गुलाबी फिनॉफ्थलीन  सारे सूचकों और आसपास की चीज़ों से परीक्षण के बाद शायद कुछ पैटर्न देखने का प्रयास हो सकता है।
"ఉదాహరణకు, పసుపు ఎరుపుగా మారే పదార్థాలు బెల్లం (జాసౌన్) పువ్వు రంగును కూడా మారుస్తాయా? కడుపులో ఉత్పత్తి అయ్యే ఆమ్లత్వం (ఆమ్లత్వం) మరియు యాంటీ ఆమ్లాలు (యాంటాసిడ్లు) గురించి కూడా కొన్ని విషయాలు చేయవచ్చు.  ఆహారం జీర్ణమయ్యే సమయంలో, కడుపులో ఆమ్లం ఉత్పత్తి అవుతుంది.  "," जैसे, क्या जो पदार्थ हल्दी को लाल करते हैं वे सब गुड़हल (जासौन) के फूल का रंग भी एक-जैसा बदलते हैं? कुछ बात पेट में पैदा होने वाली अम्लीयता (एसिडिटी) तथा एंट-एसिडों (अम्लत्वनाशक दवाओं) के बारे में भी कर सकते हैं।  भोजन के पाचन के दौरान आमाशय में अम्ल का निर्माण होता है।"
కడుపులో పెప్సిన్ అనే ఎంజైమ్ చర్యకు ఈ ఆమ్లం అవసరం.  కొన్నిసార్లు యాసిడ్ కంటెంట్ ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు కడుపులో మంటలు కలుగుతాయి.  , यह अम्ल आमाशय में एक एंज़ाइम पेप्सिन की क्रिया के लिए ज़रूरी होता है।  कभी-कभी अम्ल की मात्रा ज़्यादा हो जाने पर पेट में जलन होती है।
"ఈ పరిస్థితిలో, కొన్ని ఆల్కలీన్ పదార్థాలను తీసుకోవడం సహాయపడుతుంది.  చాలా మంది సోడా తీసుకుంటారు మరియు చాలా మంది పాలు తాగుతారు.  ", ऐसी स्थिति में कुछ क्षारीय पदार्थों का सेवन करने से मदद मिलती है।  कई लोग सोडा लेते हैं तो कई लोग दूध पी लेते हैं।
"ఇందుకోసం యాంటీ యాసిడ్ మాత్రలు లేదా ద్రావణం కూడా తీసుకుంటారు.  బాగా, వీటిని 14 సూచికలు అంటారు.  ", इसके लिए अम्लत्वनाशक (एंट-एसिड) गोलियाँ या घोल भी लिया जाता है।  वैसे ये 14 सूचक कहते हैं।
"మార్గం ద్వారా, ఆయుర్వేద medicine షధం వీరెచిని కూడా ఫినాల్ఫ్తేలిన్తో తయారు చేయబడింది.  దీని రెండు మాత్రలు 1 గ్రాముకు సమానం.  ", वैसे आयुर्वेदिक औषधि विरेचनी भी फिनॉफ्थलीन से बनी होती है।  इसकी दो गोलियाँ 1 ग्राम के बराबर होती हैं।
"మేము నిష్పత్తిని తీసివేసినప్పుడు, అది ఆ ఆమ్లం మరియు ఆ బేస్ యొక్క ఏదైనా మొత్తానికి వర్తించబడుతుంది.  అంటే, ఒక ఆమ్లం యొక్క మిల్లీలీటర్ ఉంటే ఏదైనా క్షారానికి Kcal మీరు వాటిని ఉదాసీనంగా చేస్తే, మీరు వాటిని నిష్పత్తిలో ఎంత మొత్తంలో తీసుకున్నా, వారు ఒకరినొకరు ఉదాసీనంగా చేస్తారు.  "," अनुपात निकालते हैं तो वह उस अम्ल और उस क्षार की किसी भी मात्रा पर लागू होता है।  यानी यदि किसी अम्ल के ज्र् मि.ली. किसी क्षार के ज्ञ् मि.ली. को उदासीन करते हैं तो आप ज्र्:ज्ञ् अनुपात में इनकी चाहे जितनी मात्रा लें, वे एक-दूसरे को उदासीन कर देंगे।"
"గుర్తుంచుకోవలసిన విషయం ఏమిటంటే, ఇక్కడ మనం ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల యొక్క ఇచ్చిన పరిష్కారం గురించి మాట్లాడుతున్నాము, దీని ఏకాగ్రత ఖచ్చితంగా ఉంది.  ఈ అధ్యాయం యొక్క ప్రయోగాలలో పరిశుభ్రత చాలా జాగ్రత్త వహించాలి.  ", ध्यान रखने की बात यह है कि यहाँ हम अम्ल और क्षार के दिए गए घोल की बात कर रहे हैं जिनकी सान्द्रता निश्चित है।  इस अध्याय के प्रयोगों में साफ-सफाई का बहुत ध्यान रखना होगा।
"పరిష్కారాన్ని తరలించడానికి సరైన మార్గం కూడా నేర్చుకోవాలి.  సాధారణంగా ధోరణి ఏమిటంటే, ఏదైనా 'మంచి'తో కదిలించాలంటే, పరీక్ష గొట్టం యొక్క నోరు బొటనవేలితో మూసివేయబడి, పైకి క్రిందికి కదులుతుంది.  ", यहाँ तक कि घोल को हिलाने का सही तरीका भी सीखना होगा।  आम तौर पर प्रवृत्ति होती है कि यदि किसी चीज़ को ‘अच्छे’ से हिलाकर मिलाना हो तो परखनली के मुँह को अँगूठे से बन्द करके ऊपर-नीचे हिलाया जाए।
"కానీ పిల్లలు ఇలా చేయడం ద్వారా వారు బొటనవేలును గందరగోళానికి గురిచేయడమే కాకుండా, మురికిలో బొటనవేలికి అంటుకునే ధూళిని కలపడం కూడా అర్థం చేసుకోవాలి.  అంతేకాక, టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క కొద్దిగా పరిష్కారం బొటనవేలుపై ఉంచబడుతుంది అంటే టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో మనం .హించినంత పరిష్కారం లేదు.  "," मगर बच्चों को यह समझना होगा कि ऐसा करने पर वे न सिर्फ अँगूठे को गन्दा कर रहे हैं बल्कि अँगूठे पर चिपकी गन्दगी को घोल में मिला दे रहे हैं।  और तो और, परखनली का थोड़ा घोल अँगूठे पर लग जाने का मतलब है कि परखनली में घोल उतना नहीं बचा है जितना हम मानकर चल रहे हैं।"
"ఇది కాకుండా, ఇక్కడ గమనించవలసిన మరో విషయం ఏమిటంటే, పరిష్కారాన్ని పరీక్షా గొట్టంలో లేబుల్ చేయాలి.  చూడండి, పిల్లలు క్రమంగా రసాయన ప్రవర్తన గురించి తెలుసుకుంటున్నారు.  "," इसके अलावा यहाँ एक और बात का ध्यान रखना होगा कि घोल को जिस परखनली में लिया जाए उस पर लेबल भी लगाया जाए।  देखिए, बच्चे धीरे-धीरे रासायनिक तहज़ीब से वाकिफ हो रहे हैं।"
ఈ అన్ని ప్రయోగాలలో మేము వాల్యూమ్ ప్రకారం కొలిచినట్లు మీరు చూడవచ్చు.  ఇచ్చిన ఆమ్లం లేదా బేస్ యొక్క ద్రావణంలో ఆమ్లం లేదా క్షార మొత్తం మాకు తెలియదు.  , आप देख ही सकते हैं कि इन सारे प्रयोगों में हमने आयतन के हिसाब से मापन किया है।  हमें यह पता नहीं था कि अम्ल या क्षार के दिए गए घोलों में वज़न के हिसाब से अम्ल या क्षार की मात्रा कितनी थी।
"వారు ఏదైనా ఆల్కలీ మరియు కొంత ఆమ్లాన్ని సమాన బరువుతో తీసుకుంటే, వారు ఒకరినొకరు పూర్తిగా ఉదాసీనంగా చేస్తారా అనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది.  ఈ ప్రశ్న రసాయన సమానత్వానికి సంబంధించినది.  ", सवाल यह उठता है कि यदि बराबर वज़न में कोई क्षार और कोई अम्ल ले लें तो क्या वे एक-दूसरे को पूरी तरह उदासीन कर देंगे।  इस सवाल का सम्बन्ध रासायनिक तुल्यता से है।
"పదార్థాల మధ్య రసాయన సమానత్వం వాటి బరువును బట్టి నిర్ణయించబడుతుందా? ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం ఇవ్వడానికి ఒక ముఖ్యమైన ప్రయోగం అధ్యాయంలో ఉంది.  ఈ ప్రయోగంలో, సమాన మొత్తంలో ఒక ఆమ్లం (టార్టారిక్ ఆమ్లం) మరియు ఆల్కలీ (సోడియం హైడ్రాక్సైడ్) తీసుకొని సమాన నీటిలో కరిగించబడతాయి.  ", पदार्थों के बीच रासायनिक तुल्यता क्या उनके वज़न की बराबरी से तय होती है? इस सवाल के जवाब का एक संकेत देने के लिए एक महत्वपूर्ण प्रयोग अध्याय में है।  इस प्रयोग में एक अम्ल (टार्टरिक अम्ल) और एक क्षार (सोडियम हाइड्रॉक्साइड) की बराबर मात्रा ली जाती है और उन्हें बराबर-बराबर पानी में घोल लिया जाता है।
50 చుక్కల క్షార ద్రావణాన్ని తటస్తం చేయడానికి 50 చుక్కల ఆమ్ల ద్రావణం సరిపోతుందా అనేది ఇప్పుడు ప్రశ్న.  ఈ ఆసక్తికరమైన ప్రశ్నకు ప్రయోగం ద్వారా సమాధానం కనుగొనడం చాలా ప్రోత్సాహకరంగా ఉంది.  , अब सवाल है कि क्या क्षार के घोल की 50 बूँदों को उदासीन करने के लिए अम्ल के घोल की 50 बूँदें पर्याप्त होंगी।  इस रोचक सवाल का जवाब प्रयोग से मिलना काफी उत्साहवर्धक होता है।
"టార్టారిక్ ఆమ్లం మరియు సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ రెండూ ఘనపదార్థాలు కాబట్టి ఇక్కడ తీసుకుంటారు.  ముఖ్యంగా ఈ ఉపయోగం కోసం, ముద్దగా చేయడానికి స్వేదనజలం వాడండి.  ", यहाँ टार्टरिक अम्ल और सोडियम हाइड्रॉक्साइड इसलिए लिए गए हैं क्योंकि दोनों ठोस पदार्थ हैं।  खास तौर से इस प्रयोग के लिए घोल बनाने हेतु आसुत पानी का उपयोग करें।
స్వేదనజలం యొక్క ఉత్తమ వనరు వర్షపు నీరు.  సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ తేమను గ్రహిస్తుంది.  , आसुत पानी का सबसे अच्छा रुाोत बरसात का पानी है।  सोडियम हाइड्रॉक्साइड नमी सोखता है।
కాబట్టి తేమతో కూడిన వాతావరణంలో బరువు పెట్టడం కష్టం.  ఎండా కాలంలో దీన్ని ఉపయోగించడం మంచిది.  , लिहाज़ा नम मौसम में इसे तौलने में दिक्कत होती है।  बेहतर होगा कि यह प्रयोग सूखे मौसम में किया जाए।
అలాగే చేతితో సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ను తాకకుండా ఉండటం మంచిది.  పట్టకార్లు లేదా కాగితంతో తీయండి.  , इसके अलावा सोडियम हाइड्रॉक्साइड को हाथ से न छुएँ तो बेहतर है।  एक चिमटी या कागज़ की मदद से उठाएँ।
"అందువల్ల, సోడియం హైడ్రాక్సైడ్‌ను ప్రమాణాల యొక్క ఒక పాన్‌లో ఉంచడం మరియు ఇతర పాన్‌లో టార్ట్ రిక్ ఆమ్లం మొత్తాన్ని పెంచడం ద్వారా వాటిని సమతుల్యం చేయడం మంచిది.  ఈ ప్రయోగం కొద్దిగా నాటకీయ పద్ధతిలో జరిగితే, ప్రభావం కూడా మంచిది మరియు అభివృద్ధి చెందుతున్న భావన కూడా మరింత స్పష్టంగా ఉంటుంది.  ", इसलिए अच्छा होगा कि तराज़ू के एक पलड़े में सोडियम हाइड्रॉक्साइड रख दें और दूसरे पलड़े में टार्ट रिक अम्ल की मात्रा घटा-बढ़ाकर इन्हें सन्तुलित करें।  इस प्रयोग को थोड़ा नाटकीय ढंग से किया जाए तो प्रभाव भी अच्छा पड़ता है और इससे उभरती अवधारणा भी ज़्यादा स्पष्ट होती है।
"ఆమ్లం మరియు క్షారాల మధ్య పరస్పర చర్యను తటస్థీకరణ అంటారు.  ఈ అధ్యాయంలో, కొంత మొత్తంలో ఆల్కలీన్ ద్రావణాన్ని జోడించడం ద్వారా ఒక నిర్దిష్ట మొత్తంలో ఆమ్ల ద్రావణాన్ని తటస్థ ద్రావణంలో ఎలా కలుపుతారో చూసే ప్రయత్నం.  ", अम्ल और क्षार की आपसी क्रिया को हम उदासीनीकरण कहते हैं।  इस अध्याय में पहले यह देखने का प्रयास है कि किसी अम्लीय घोल की एक निश्चित मात्रा में क्षारीय घोल की कितनी मात्रा मिलाने पर उदासीन घोल मिलेगा।
"ఇక్కడ ఒక ముఖ్యమైన ప్రశ్న తలెత్తింది - ఒక పరీక్ష గొట్టంలో ఆమ్లం యొక్క ద్రావణాన్ని తీసుకొని దానికి రెండు చుక్కల పింక్ ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచికను జోడించినప్పుడు, పరిష్కారం రంగులేనిదిగా ఉంటుంది.  ఇప్పుడు చుక్కలు మరియు ఆల్కలీన్ ద్రావణాన్ని జోడించండి.  ", यहाँ एक महत्वपूर्ण सवाल उठाया गया है — जब एक परखनली में अम्ल का घोल लेकर उसमें दो बूँद गुलाबी फिनॉफ्थलीन सूचक डालते हैं तो वह घोल रंगहीन रहता है।  अब बूँदबूँद करके क्षारीय घोल डालते हैं।
"క్షార చుక్కను కలిపిన తరువాత పరిష్కారం పింక్ రంగులోకి మారుతుంది.  దానికి మళ్ళీ ఒక చుక్క ఆమ్లం కలిపిన తరువాత, పరిష్కారం రంగులేనిదిగా మారుతుంది.  ", एक समय ऐसा आता है जब एक बूँद क्षार डालने पर घोल गुलाबी हो जाता है।  इसमें फिर से एक बूँद अम्ल डालने पर घोल रंगहीन हो जाता है।
"తటస్థ పరిష్కారం ఎప్పుడు చేయాలో ప్రశ్న.  వాస్తవానికి, ఈ ప్రయోగంలో, తటస్థ పరిష్కారం ఏర్పడడాన్ని మనం చూడలేము, ఇది మా సూచిక యొక్క పరిమితి.  "," सवाल यह है कि उदासीन घोल कब बना माना जाए।  वास्तव में इस प्रयोग में उदासीन घोल बनना हम नहीं देख पाते, यह हमारे सूचक की सीमा है।"
"కానీ రెండు పరిష్కారాలు చాలా పలుచనగా ఉంటే, ఒక చుక్క అదనపు ఆమ్లం లేదా అదనపు బేస్ యొక్క ఒక చుక్క ఉంటే మనం దానిని భిన్నంగా పరిగణించవచ్చు.  అదే విధంగా, విచారం పాటించడం ద్వారా, ఇచ్చిన పరిష్కారం ఆల్కలీన్ ఆస్తి మరియు ఆమ్ల ఆస్తి యొక్క స్థిర విలువను కలిగి ఉందని పిల్లలు చూడగలరు.  ", मगर यदि दोनों घोल बहुत तनु हों तो हम एक बूँद अतिरिक्त अम्ल होने पर या एक बूँद अतिरिक्त क्षार होने पर उसे उदासीन मान सकते हैं।  इसी तरह से उदासीनीकरण का अभ्यास करके बच्चे देख पाएँगे कि दिए गए घोलों में क्षारीय गुण और अम्लीय गुण का एक निश्चित मान होता है।
"మేము మెలాంచోలీ యొక్క అనువర్తనాన్ని ఉపయోగిస్తే, 15 ఆమ్ల మరియు క్షార దీర్ఘచతురస్రాలు ఉన్నాయని చాలా ప్రశ్నల ద్వారా కూడా ఈ ప్రశ్న తలెత్తింది. మేము ఒక అధ్యాయాన్ని పూర్తి చేసినప్పుడు, దాని లక్ష్యాల జాబితా గుర్తుంచుకుంటుంది.  ", इस बात को कई सवालों के माध्यम से उभारा भी गया है कि यदि हम उदासीनीकरण का एक प्रयोग करके कोई अम्ल और क्षार के आयतनों का 15  जब हम कोई अध्याय करवाते हैं तो उसके उद्देश्यों की एक सूची मन में रहती है।
"సాధారణ పాఠశాల తరగతులలో, అధ్యాయం యొక్క అధిపతి మరియు కొన్నిసార్లు ఏకైక ఉద్దేశ్యం అధ్యాయంలో ఇచ్చిన సమాచారాన్ని కమ్యూనికేట్ చేయడం.  బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క అధ్యాయాలు ఈ పరిమిత ప్రయోజనానికి మించినవి.  ", आम स्कूली कक्षाओं में अध्याय का प्रमुख और कभी-कभी तो एकमात्र उद्देश्य अध्याय में दी गई जानकारी का सम्प्रेषण होता है।  बाल वैज्ञानिक के अध्याय इस सीमित उद्देश्य से आगे जाते हैं।
"ఉదాహరణకు, 'ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తించడం' యొక్క క్రింది లక్ష్యాలను చూడండి: పదార్థాల స్వభావాన్ని గుర్తించడం మరియు పదార్థాలను ఆమ్ల, ఆల్కలీన్ మరియు తటస్థ సమూహాలుగా విభజించి వాటి చుట్టూ ఉన్న పదార్థాలను తనిఖీ చేయండి. యాసిడ్-బేస్ సూచికలుగా ఉపయోగించగల మీ చుట్టూ ఉన్న పదార్థాల కోసం శోధిస్తోంది. రసాయన ప్రయోగాలు, శుభ్రపరచడం, లేబులింగ్, ప్రయోగాలు (సంక్షిప్తంగా రసాయన విశ్లేషణ) లో నైపుణ్యాలను అభ్యసించడం పరిశీలనలను పట్టిక మరియు నమూనాలను కనుగొనడం తార్కిక ఆలోచన అభివృద్ధి. "," जैसे ‘अम्ल और क्षार की पहचान’ के निम्नलिखित उद्देश्यों को देखिए: त्र् पदार्थों की प्रकृति को पहचानना त्र् पदार्थों को अम्लीय, क्षारीय व उदासीन समूहों में बाँटना त्र् अपने आसपास के पदार्थों की जाँच करना  अपने आसपास ऐसे पदार्थों की खोज करना जिनका उपयोग अम्ल-क्षार सूचकों के रूप में हो सकता है रासायनिक प्रयोगों में उपकरणों की देखभाल, साफसफाई, लेबलिंग करने, प्रयोग करने के हुनर का अभ्यास (संक्षेप में रासायनिक तहज़ीब) अवलोकनों को तालिकाबद्ध करना और पैटर्न खोजना तार्किक सोच का विकास"
"సలహా ఏమిటంటే, ఈ అధ్యాయాలలో దేనినైనా తయారుచేసేటప్పుడు, మీరు ఈ విధంగా జాబితాను తయారు చేయాలి.  ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల గుర్తింపు.  ", सुझाव यह है कि आप इनमें से कोई भी अध्याय करवाते समय इस तरह से मन में एक सूची बना लें।  अम्ल और क्षार की पहचान।
"నిన్న రమేష్ ఆహారం తిన్నప్పుడు, తెల్ల చొక్కాపై పసుపు మరక కనిపించింది.  ఈ రోజు అతను సబ్బుతో మరకలను వదిలించుకుందాం అని అనుకున్నాడు.  ", रमेश ने कल जब खाना खाया था तो हल्दी का दाग सफेद कमीज़ पर लग गया था।  आज उसने सोचा कि चलो साबुन से दाग छुड़ा देते हैं।
"సబ్బు మరకకు పూసిన వెంటనే, మరక ఎర్రగా మారిపోయింది.  ఏమి జరిగిందని రమేష్ తన తల్లిని అడుగుతాడు?  "," जैसे ही दाग पर साबुन लगाया, दाग लाल हो गया।  रमेश ने अपनी माँ से पूछा कि यह क्या हो गया?"
"కూరగాయలో పసుపు ఉందని, సబ్బును పూయడం ద్వారా పసుపు మరక ఎర్రగా మారిందని తల్లి తెలిపింది.  పసుపు ఇతర విషయాలతో పాటు రంగు మారుతుందా అని అతను ఆశ్చర్యపోయాడు. దర్యాప్తు చేయాలని నిర్ణయించుకున్నాడు.  "," माँ ने बताया कि सब्ज़ी में हल्दी थी, जिसका पीला दाग साबुन लगाने से लाल हो गया।  वह सोचने लगा कि क्या हल्दी और चीज़ों के साथ भी रंग बदलेगी? उसने जाँच करने की ठानी।"
రమేష్ పసుపుతో మరెన్నో విషయాలు సేకరించాడు.  ఈ అంశాల పేర్లు టేబుల్ 1 లో వ్రాయబడ్డాయి.  , जाँच करने के लिए रमेश ने हल्दी के साथ और कई चीज़ें इकट्ठी कीं।  इन चीज़ों के नाम तालिका 1 में लिखे हैं।
"అతను పసుపు ద్రావణాన్ని తయారు చేసి, దానిలో ఒక కాగితాన్ని ముంచి ఎండలో ఆరబెట్టాడు.  ఈ కాగితాన్ని చిన్న ముక్కలుగా కట్ చేసుకోండి.  ", उसने हल्दी का घोल बनाकर एक कागज़ को उसमें डुबाकर निकाल लिया और धूप में सुखा लिया।  इस कागज़ के छोटे-छोटे टुकड़े कर लिए।
"ఇప్పుడు అతను ఒక విషయం (పదార్ధం) తీసుకొని పసుపు కాగితంతో తనిఖీ చేస్తాడు.  పరీక్ష కోసం, కాగితంపై పసుపు పూయడానికి గాజు గొట్టంలోని ప్రతి పదార్ధం యొక్క చుక్కను ఉపయోగించాడు.  ", अब वह एक-एक चीज़ (पदार्थ) लेता और हल्दी कागज़ से उसकी जाँच करता।  जाँचने के लिए वह हर पदार्थ की एक बूँद काँच की नली से हल्दी कागज़ पर लगाता था।
"ద్రావణాన్ని వర్తింపజేసిన ప్రతిసారీ, అతను గ్లాస్ ట్యూబ్‌ను నీటితో శుభ్రం చేశాడు.  రంగు మార్పు పసుపు: ప్రయోగం 1 మీరు కూడా ఈ సరదా రంగు మార్పును ఉపయోగించాలనుకుంటున్నారా?  ", हर बार घोल लगाने के बाद वह काँच की नली को पानी से साफ कर लेता था।  रंग बदलना हल्दी का: प्रयोग 1 क्या तुम भी रंग बदलने का यह मज़ेदार प्रयोग करना चाहोगे?
రసాయనాలతో చేసిన ప్రయోగాలలో శుభ్రత చాలా ముఖ్యం.  ప్రతిసారీ గాజు గొట్టాన్ని శుభ్రపరిచే విషయం ఇది.  , रसायनों के साथ प्रयोगों में साफसफाई बहुत ज़रूरी है।  जैसे यहाँ काँच की नली को हर बार साफ करने की बात है।
"పసుపు కాగితం తయారుచేసే విధానం ఒక టీస్పూన్ గ్రౌండ్ పసుపును కలపండి, తద్వారా ఇది మందపాటి పరిష్కారం అవుతుంది.  ఈ ద్రావణంలో వడపోత కాగితాన్ని ముంచి బయటకు తీయండి.  ", हल्दी कागज़ बनाने की विधि लगभग एक चम्मच पिसी हल्दी में इतना पानी मिलाओ कि उसका गाढ़ा घोल बन जाए।  इस घोल में एक छन्ना कागज़ डुबाकर निकाल लो।
ఈ పసుపు పేస్ట్ పేపర్‌ను ఆరబెట్టండి.  ఇప్పుడు దాని 1 సెం.మీ. విస్తృత మరియు 3 సెం.మీ. పొడవాటి పట్టీలను కత్తిరించండి.  , इस हल्दी लगे छन्ना कागज़ को सुखा लो।  अब इसकी 1 से.मी. चौड़ी व 3 से.मी. लम्बी पट्टियाँ काट लो।
"తీసుకోండి, మీ పసుపు కాగితం సిద్ధంగా ఉంది.  ఇందుకోసం మీరు పసుపు మరియు టేబుల్ 1 లో ఇచ్చిన వస్తువులను ఇంటి నుండి తీసుకురావాలి.  "," लो, तुम्हारा हल्दी कागज़ तैयार है।  इसके लिए तुम्हें हल्दी और तालिका 1 में दी गई चीज़ें घर से लानी पड़ेंगी।"
"మరియు ఈ పరిష్కారాలలో కొన్ని తయారు చేయాలి.  పరిష్కారం చేయడానికి, ఏదైనా పదార్ధం యొక్క చిన్న పరిమాణాన్ని తీసుకొని పరీక్షా గొట్టం లేదా ఇంజెక్షన్ సీసాలో పోయాలి.  ", और इनमें से कुछ के घोल बनाने होंगे।  घोल बनाने के लिए किसी भी पदार्थ की थोड़ी-सी मात्रा लेकर एक परखनली या इंजेक्शन की शीशी में डालो।
అందులో కొద్దిగా నీటితో కదిలించు.  టెస్ట్ ట్యూబ్ లేదా ఇంజెక్షన్ బాటిల్ యొక్క నోటిని బొటనవేలితో మూసివేయడానికి ప్రయత్నించవద్దు.  , उसमें थोड़ा-सा पानी डालकर हिलाओ।  यह मत करना कि परखनली या इंजेक्शन की शीशी का मुँह अँगूठे से बन्द करके हिलाओ।
టెస్ట్ ట్యూబ్ లేదా ఆంపౌల్ ను శాంతముగా జెర్క్ చేయడం ద్వారా పదార్థాన్ని కరిగించండి.  పరీక్ష కోసం పసుపు కాగితాన్ని కూడా సిద్ధం చేయండి.  , परखनली या इंजेक्शन की शीशी को धीरे-धीरे झटका देकर पदार्थ को घोलना।  जाँच के लिए हल्दी कागज़ भी तैयार करो।
పట్టిక 1 సంఖ్య  పదార్థం  , तालिका 1 क्रमांक  पदार्थ
1.  సోడా ద్రావణం తినడం. , 1.  खाने के सोडे का घोल
2.  నిమ్మరసం. , 2.  नींबू का रस
పసుపు రంగు మారుతుందా 3.  , हल्दी का रंग बदला या नहीं  3.
సున్నం (తడి)  4.  , चूना (गीला)  4.
చక్కెర పరిష్కారం. 5.  , शक्कर का घोल  5.
చింతపండు రసం  6.  , इमली का रस  6.
నిమ్మ పికిల్. 7.  , नींबू का अचार  7.
లాండ్రీ సోడా ద్రావణం. 8.  , कपड़े धोने के सोडे का घोल  8.
ఉప్పు ద్రావణం. 9.  , नमक का घोल  9.
పాలు  ......... అన్ని పదార్ధాలతో తనిఖీ చేయడం ద్వారా పట్టిక. , दूध  ......... सभी पदार्थों से जाँच करके तालिका
"మీకు కావాలంటే, మరెన్నో విషయాలను తనిఖీ చేసి, పసుపు రంగు ఎవరితో మారుతుందో చూడండి.  పసుపు వంటి me సరవెల్లి విషయాలు ఇంకేమైనా ఉన్నాయా అనే ప్రశ్న ఇప్పుడు రమేష్ మనసులో తలెత్తింది.  ", चाहो तो कई और चीज़ों की जाँच भी करके देखो कि हल्दी का रंग किस-किस के साथ बदलता है।  अब रमेश के मन में यह प्रश्न उठा कि क्या हल्दी जैसी गिरगिटिया चीज़ें और भी होती हैं?
"వాస్తవానికి అనేక ఇతర విషయాలు ఈ విధంగా రంగును మారుస్తాయని తెలిస్తే మీరు ఆశ్చర్యపోతారు.  ఈ చాలా విషయాలలో, మేము అదే ప్రయోగాన్ని ఇక్కడ మూడు విషయాలతో పునరావృతం చేస్తాము.  ", वास्तव में तुम्हें यह जानकर अचरज होगा कि कई और चीज़ें इसी तरह रंग बदलती हैं।  इन ढेर सारी चीज़ों में से हम यहाँ तीन चीज़ों के साथ यही प्रयोग दोहराएँगे।
పువ్వుల రంగును మార్చడం చూడండి: మీరు ప్రయోగం 2 టేబుల్ 1 లో వ్రాసిన వాటిని తప్పక తీసుకువచ్చారు.  ఇప్పుడు మనం ఈ విషయాల నుండి రంగురంగుల పువ్వులను పరిశీలిస్తాము మరియు పువ్వుల రంగు కూడా మారుతుందో లేదో చూద్దాం.  , फूलों का रंग बदलकर देखो: प्रयोग 2 तालिका 1 में लिखी चीज़ें तो तुम घर से लाए ही होगे।  अब हम इन चीज़ों से रंगबिरंगे फूल की जाँच करेंगे और देखेंगे कि फूलों का रंग भी बदलता है या नहीं।
కాగితంపై పువ్వులు రుద్దడం వల్ల పువ్వు మీద కనిపించే రంగు ఇవ్వకపోవచ్చు.  కారణం కాగితం కూడా కొన్నిసార్లు ఆల్కలీన్.  , कागज़ पर फूलों को रगड़ने पर शायद वह रंग न आए जो फूल पर दिखता है।  कारण यह है कि कागज़ खुद भी कभी-कभी क्षारीय होता है।
"గుదాహ్ల్ (జసౌన్), బేషారామ్, లాల్ బొగన్విలా మొదలైన కొన్ని రంగురంగుల పువ్వులను దారిలో లేదా ఇంటి నుండి తీసుకురండి.  రండి, దర్యాప్తు ప్రారంభించండి.  "," रास्ते से या घर से कुछ रंगबिरंगे फूल, जैसे गुड़हल (जासौन), बेशरम, लाल बोगनविला आदि ले आओ।  आओ, जाँच शुरू करें।"
ఒక పువ్వు యొక్క రేకులను విచ్ఛిన్నం చేయండి.  కాగితంపై రేకుల రంగు బయటకు వచ్చేలా వాటిని కాగితంపై రుద్దండి.  , किसी एक फूल की पंखुड़ियाँ तोड़ लो।  इन्हें कागज़ की एक पट्टी पर रगड़ो ताकि पंखुड़ियों का रंग कागज़ पर उतर आए।
"ఇందుకోసం కనీసం రెండు నాలుగు పూల రేకులు అవసరం.  ఇప్పుడు, మేము ఈ రంగు కాగితపు స్ట్రిప్ను ఉపయోగిస్తాము.  ", इसके लिए कम से कम दो-चार फूलों की पंखुड़ियों की ज़रूरत पड़ेगी।  अब इस रंगीन कागज़ की पट्टी से प्रयोग करेंगे।
"ప్రయోగాన్ని ప్రారంభించే ముందు, పువ్వును రుద్దిన తరువాత కాగితంపై ఏ రంగు కనిపించిందో చూడండి.  పసుపు కాగితంతో తనిఖీ చేసినట్లే పూలతో చేసిన రంగు కాగితంపై చేయండి.  ", प्रयोग शुरू करने से पहले यह देख लेना कि फूल रगड़ने के बाद कागज़ पर कैसा रंग आया है।  जैसे हल्दी कागज़ के साथ जाँच की थी ठीक वैसे ही फूलों से बने रंगीन कागज़ पर करो।
మీ పరిశీలనలను టేబుల్ 2 లో రాయండి.  జున్ను పేరు బెల్లం కాగితం ప్రభావం సోడా (ద్రావణం) నిమ్మరసం సున్నం (తడి) చక్కెర పరిష్కారం చింతపండు రసం నిమ్మ pick రగాయ లాండ్రీ సోడా (ద్రావణం) ఉప్పు ద్రావణం పాలు ………  , अपने अवलोकन तालिका 2 में लिखो।  चीज़ का नाम गुड़हल कागज़ पर असर खाने का सोडा (घोल) नींबू का रस चूना (गीला) शक्कर का घोल इमली का रस नींबू का अचार कपड़े धोने का सोडा (घोल) नमक का घोल दूध .........
సిగ్గులేని కాగితంపై ప్రభావం అన్ని విషయాలు బెల్లం కాగితం రంగును మారుస్తాయా? పొట్లకాయ కాగితం రంగును మార్చే పదార్థాల జాబితాను తయారు చేయండి.  , बेशरम कागज़ पर असर  क्या सारी चीज़ें गुड़हल कागज़ का रंग बदलती हैं? उन पदार्थों की सूची बनाओ जो गुड़हल कागज़ का रंग बदलते हैं।
(3) అన్ని విషయాలు సిగ్గులేని కాగితం రంగును మారుస్తాయా? రంగులేని కాగితం రంగును మార్చే పదార్థాలను జాబితా చేయండి.  (4) బోగ్నావిల్లా కాగితం రంగును అన్ని విషయాలు మారుస్తాయా? (5) మీరు ఇతర పువ్వులతో కూడా ఇదే ప్రయోగం చేయవచ్చు.  , (3) क्या सारी चीज़ें बेशरम कागज़ का रंग बदलती हैं? उन पदार्थों की सूची बनाओ जो बेशरम कागज़ का रंग बदलते हैं।  (4) क्या सारी चीज़ेंें बोगनविला कागज़ का रंग बदलती हैं? (5) यही प्रयोग अन्य फूलों से भी कर सकते हो।
మీరు ఏదైనా పదార్థాన్ని ఎంచుకోవచ్చు.  రమేష్ చాలా పూలతో అదే ప్రయోగం చేశాడు.  , पदार्थ भी कोई भी चुन सकते हो।  रमेश ने भी यही प्रयोग ढेर सारे फूलों से किया।
"రంగు మార్పు యొక్క ఈ అక్షరక్రమంలో, రమేష్ పూర్తిగా కోల్పోయాడు.  రంగును మార్చిన తరువాత, పసుపు లేదా పువ్వు యొక్క అసలు రంగును (అంటే ప్రారంభంలో ఉన్నది) తిరిగి తీసుకురావాలనుకుంటే, అది జరగగలదా అనే ప్రశ్న అతని మనస్సులో తలెత్తింది.  ", रंग बदलने के इस जादू में रमेश पूरी तरह खो गया।  उसके मन में यह सवाल उठा कि एक बार रंग बदलने के बाद अगर हल्दी या फूल का मूल रंग (यानी जो शुरू में था) वापस लाना चाहें तो क्या ऐसा हो सकता है?
"పసుపు దాని రంగును తిరిగి పొందే మార్గాన్ని మీరు సూచించగలరా? (6)  లిట్ముస్ ఒక ప్రత్యేక రకం కాగితం, దీనిని లిట్ముస్ పేపర్ అంటారు.  ", क्या तुम कोई तरीका बता सकते हो जिससे हल्दी का रंग वापस आ जाए? (6)  लिटमस एक खास तरह का कागज़ होता है जो लिटमस कागज़ कहलाता है।
ఇప్పుడు మనం లిట్ముస్ పేపర్‌తో ఈ విషయాలను పరిశీలిస్తాము.  లిట్ముస్ పేపర్ బ్లూ లిట్ముస్ పేపర్ మరియు రెడ్ లిట్ముస్ పేపర్ అనే రెండు రంగులలో లభిస్తుంది.  , अब हम इन्हीं चीज़ों की जाँच लिटमस कागज़ से करेंगे।  लिटमस कागज़ दो रंगों का मिलता है — नीला लिटमस कागज़ और लाल लिटमस कागज़।
మొదట మనం బ్లూ లిట్ముస్ మరియు తరువాత ఎరుపు లిట్ముస్ ఉపయోగిస్తాము.  ప్రయోగాన్ని ప్రారంభించే ముందు మీ కాపీలో టేబుల్ 3 ను తయారు చేయండి.  , पहले नीले लिटमस से और बाद में लाल लिटमस से प्रयोग करेंगे।  प्रयोग शुरू करने से पहले तालिका 3 अपनी कॉपी में बना लो।
ప్రయోగం యొక్క పరిశీలనను ఒకే పట్టికలో పూరించండి.  నీలిరంగు లిట్‌మస్‌తో తనిఖీ చేయండి: ప్రయోగం 3 నీలిరంగు లిట్ముస్ కాగితం చిన్న ముక్కను చేతిలో పట్టుకోండి.  , प्रयोग के अवलोकन इसी तालिका में भरना।  नीले लिटमस से जाँच: प्रयोग 3 नीले लिटमस कागज़ का एक छोटा टुकड़ा हाथ में पकड़ो।
ఈ లిట్ముస్ కాగితంపై మీరు పరీక్షించదలిచిన పదార్ధం యొక్క చుక్కను ఉంచండి మరియు కాగితం యొక్క రంగు ఎలాంటి ప్రభావాన్ని చూపుతుందో చూడండి.  ప్రతిదీ తనిఖీ.  , जिस पदार्थ की जाँच करनी हो उसकी एक बूँद इस लिटमस कागज़ पर डालो और देखो कि कागज़ के रंग पर क्या असर हुआ।  बारी-बारी से हर चीज़ की जाँच करो।
"వివిధ పదార్ధాలతో ప్రయోగాన్ని ప్రారంభించే ముందు, నీటితో తడి చేయడం ద్వారా లిట్ముస్ కాగితం రంగులో ఏ మార్పులు వస్తాయో చూడటం ముఖ్యం.  అన్ని ద్రావణాలను స్వేదనజలంలో తయారు చేస్తే మంచిది, కాని స్వేదనజలం లేకపోతే, ఎక్కువగా ఆందోళన చెందాల్సిన అవసరం లేదు.  "," विभिन्न पदार्थों से प्रयोग शुरू करने से पहले यह देखना ज़रूरी है कि सिर्फ पानी से गीला करने से लिटमस कागज़ों के रंग में क्या परिवर्तन होता है।  बेहतर तो यह होता है कि सारे घोल आसुत पानी में बनाए जाएँ, मगर यदि आसुत पानी न हो, तो बहुत चिन्तित होने की ज़रूरत नहीं है।"
లిట్ముస్ కాగితంపై ద్రావణ చుక్కను వర్తించే గాజు గొట్టాన్ని ప్రతిసారీ కడగాలి.  టేబుల్ 3 పదార్ధం పేరు  , यह न भूलना कि जिस काँच की नली से घोल की बूँद लिटमस कागज़ पर लगाओ उसे हर बार धोना ज़रूरी है।  तालिका 3 क्र. पदार्थ का नाम
నీలం లిట్ముస్‌తో వాడండి ఎరుపు లిట్‌మస్‌తో వాడండి రంగు ఎరుపుగా మారింది రంగు నీలం రంగులో ఉంది రంగు నీలం రంగుగా మారింది రంగు ఎరుపుగా ఉంది. సోడా తినడం (ముద్ద) 2. నిమ్మరసం 3. సున్నం (తడి) 4. చక్కెర ద్రావణం 5. చింతపండు రసం 6. నిమ్మ pick రగాయ 7. లాండ్రీ సోడా (ముద్ద) 8. ఉప్పు ద్రావణం 9. పాలు 10. ....... 11. ....... మీ పరిశీలన పట్టికలో రాయండి.  , नीले लिटमस से प्रयोग लाल लिटमस से प्रयोग रंग लाल हो गया रंग नीला ही रहा रंग नीला हो गया रंग लाल ही रहा  खाने का सोडा (घोल) 2. नींबू का रस 3. चूना (गीला) 4. शक्कर का घोल 5. इमली का रस 6. नींबू का अचार 7. कपड़े धोने का सोडा (घोल) 8. नमक का घोल 9. दूध 10. ....... 11. ....... अपने अवलोकन तालिका में लिखो।
"రెడ్ లిట్మస్‌తో పరీక్షించండి: మీరు ప్రయోగం 3 లో చేసినట్లుగా, రెడ్ లిట్‌మస్‌తో ప్రత్యామ్నాయంగా అన్ని విషయాలను పరిశీలించండి.  మీ పరిశీలన పట్టికలో వ్రాయండి.  "," लाल लिटमस से जाँच: प्रयोग 4 प्रयोग 3 में जैसे किया था, ठीक उसी तरह लाल लिटमस के साथ सभी चीज़ों की बारी-बारी से जाँच करो।  अपने अवलोकन तालिका में लिखो।"
ఇప్పుడు మీరు ఈ పరిష్కారాలలో మూడు సమూహాలను చేయవచ్చు.  నీలం లిట్ముస్‌ను ఎరుపుగా మార్చే విషయాలు ఒక సమూహం.  , अब तुम इन घोलों के तीन समूह बना सकते हो।  एक समूह उन चीज़ों का होगा जो नीले लिटमस को लाल कर देती हैं।
ఈ విషయాలన్నీ ఆమ్లమైనవి.  రెండవ సమూహం ఎరుపు లిట్ముస్ నీలం రంగులోకి మారుతుంది.  , ये सभी चीज़ें अम्लीय होती हैं।  दूसरा समूह उन चीज़ों का होगा जो लाल लिटमस को नीला कर देती हैं।
ఈ విషయాలు ఆల్కలీన్.  ఏ లిట్ముస్‌పైనా ప్రభావం చూపని కొన్ని విషయాలు ఉంటాయి.  , ये चीज़ें क्षारीय होती हैं।  कुछ चीज़ेंें ऐसी भी होंगी जिनका किसी भी लिटमस पर कोई असर नहीं होता।
"అంటే, ఎరుపు లిట్ముస్ ఎరుపు మరియు నీలం లిట్ముస్ నీలం.  ఇలాంటి వాటిని ఉదాసీనత అంటారు.  ", यानी लाल लिटमस लाल ही रहता है और नीला लिटमस नीला।  ऐसी चीज़ों को उदासीन चीज़ें कहते हैं।
"టేబుల్ 3 ఆధారంగా, ఆమ్ల, ఆల్కలీన్ మరియు తటస్థ పదార్ధాల సమూహాలను తయారు చేయడం ద్వారా కాపీలో రాయండి.  (9) ఇప్పుడు ఈ సమూహాల ఆధారంగా టేబుల్ 1 ను చూడండి మరియు ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానం ఇవ్వండి: పసుపు కాగితంపై ఆల్కలీన్ పదార్థాల ప్రభావం ఏమిటి? (10) 20  "," तालिका 3 के आधार पर अम्लीय, क्षारीय व उदासीन चीज़ों के समूह बनाकर कॉपी में लिखो।  (9) अब इन समूहों के आधार पर तालिका 1 में देखकर निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दो: क्षारीय चीज़ों का हल्दी कागज़ पर क्या प्रभाव होता है? (10) 20"
"పసుపు కాగితంపై ఆమ్ల పదార్థాల ప్రభావం ఏమిటి? (11) పసుపు కాగితంపై తటస్థ విషయాల ప్రభావం ఏమిటి? (12) సబ్బు వేసిన తరువాత పసుపు మరకలు ఎర్రగా మారాయి.  దీని ఆధారంగా, మీరు ఏ సమూహంలో సబ్బు ద్రావణాన్ని ఉంచాలి.  ", अम्लीय चीज़ों का हल्दी कागज़ पर क्या प्रभाव होता है? (11) उदासीन चीज़ों का हल्दी कागज़ पर क्या प्रभाव होता है? (12) साबुन लगाने पर हल्दी का दाग लाल पड़ गया था।  इसके आधार पर बताओ कि साबुन के घोल को किस समूह में रखोगे।
"(13)  రంగు మారుతున్న పదార్ధం పైన ఉన్న ప్రయోగంలో, మీరు లిట్ముస్‌తో తనిఖీ చేసి, ఏ విషయాలు ఆమ్లమైనవి మరియు ఆల్కలీన్ అని కనుగొన్నారు.  ", (13)  रंग बदलते पदार्थ यानी सूचक ऊपर के प्रयोग में तुमने लिटमस से जाँच करके पता किया कि कौन-सी चीज़ेंें अम्लीय हैं और कौन-सी क्षारीय।
"అంటే, ఒక పదార్ధం ఆమ్ల లేదా ఆల్కలీన్ అని లిట్మస్ మాకు తెలియజేస్తుంది.  సమాచారం ఇచ్చే సమాచారాన్ని మేము సూచికగా పిలుస్తాము.  ", यानी लिटमस हमें यह सूचना दे देता है कि कोई पदार्थ अम्लीय है या क्षारीय।  सूचना देने वाले ऐसे पदार्थों को हम सूचक कहते हैं।
"లిట్ముస్ వంటి అనేక ఇతర సూచికలు ఉన్నాయి, ఇవి ఒక రంగును ఆమ్ల వస్తువులతో మరియు మరొకటి ఆల్కలీన్ పదార్ధాలతో ఇస్తాయి.  పసుపు మరియు పువ్వుల రంగులను కూడా సూచించవచ్చా? (14) సూచికలకు మరొక లక్షణం ఉంది - అవి పదేపదే రంగులను మార్చగలవు.  ", लिटमस जैसे और भी कई सूचक होते हैं जो अम्लीय चीज़ों के साथ एक रंग देते हैं और क्षारीय चीज़ों के साथ दूसरा।  क्या हम हल्दी व फूलों के रंगों को भी सूचक कह सकते हैं? (14) सूचकों की एक और विशेषता होती है — ये बार-बार रंग बदल सकते हैं।
"ఉదాహరణకు, యాసిడ్ జోడించడం ద్వారా బ్లూ లిట్ముస్ ఎరుపు రంగులోకి మారుతుంది.  ఈ ఎరుపు లిట్ముస్ క్షారాలను జోడించిన తర్వాత మళ్లీ నీలం రంగులోకి మారుతుంది.  ", उदाहरण के लिए नीला लिटमस अम्ल डालने पर लाल हो जाता है।  यह लाल हुआ लिटमस क्षार डालने पर फिर से नीला हो जाएगा।
"మీకు కావాలంటే, దీన్ని త్వరగా తనిఖీ చేయండి.  మీరు ఇప్పుడు ప్రశ్న (6) కు సమాధానం ఇవ్వగలరా? (15) ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తించడానికి ఇంకా చాలా సూచికలను ఉపయోగిస్తారు.  ", चाहो तो जल्दी से इस बात की जाँच कर लो।  क्या अब प्रश्न (6) का उत्तर दे सकते हो? (15) अम्ल और क्षार का पता लगाने के लिए और भी कई सूचकों का उपयोग किया जाता है।
కింది అధ్యాయాలలో మీకు ఇలాంటి అనేక సూచికలు పరిచయం చేయబడతాయి.  ప్రశ్నలను ప్రాక్టీస్ చేయండి , आगे के अध्यायों में तुम्हारा परिचय ऐसे कई सूचकों से होगा।  अभ्यास के प्रश्न
"టేబుల్ 3 ఆధారంగా, అన్ని పుల్లని విషయాలు ఆమ్లమని చెప్పగలమా? కింది విషయాలను తనిఖీ చేయడం ద్వారా మీ జవాబును నిర్ధారించండి: పుల్లని, మజ్జిగ, కెర్రీ (ముడి మామిడి), టమోటా.  ఇది ఆమ్ల, ఆల్కలీన్ లేదా తటస్థమా అని తెలియని ఒక పదార్ధం ఉంది.  "," तालिका 3 के आधार पर क्या हम यह कह सकते हैं कि सारी खट्टी चीज़ेंें अम्लीय होती हैं? नीचे लिखी खट्टी चीज़ों की जाँच करके अपने उत्तर की पुष्टि करो: दही, छाछ, केरी (कच्चा आम), टमाटर।  एक पदार्थ था जिसके बारे में मालूम नहीं था कि वह अम्लीय है, क्षारीय है या उदासीन।"
"ఈ పదార్ధం యొక్క రెండు లేదా మూడు చుక్కలను ఎరుపు లిట్ముస్‌కు వర్తింపజేస్తే, ఎటువంటి ప్రభావం ఉండదు.  ఇది చూసిన అజయ్ అది ఖచ్చితంగా ఉదాసీనంగా ఉందని చెప్పాడు.  ", इस पदार्थ की दो-तीन बूँदें लाल लिटमस पर लगार्इं तो कोई असर नहीं हुआ।  इसे देखकर अजय ने कहा कि यह ज़रूर उदासीन है।
కానీ అది కూడా ఆమ్లంగా ఉంటుందని రెహానా అన్నారు.  పదార్ధం ఆమ్లమా లేదా తటస్థంగా ఉందో లేదో ఎలా తెలుసుకోవాలో చెప్పండి.  , मगर रेहाना का कहना था कि यह तो अम्लीय भी हो सकता है।  ज़रा बताओ कि कैसे पता लगे कि वह पदार्थ अम्लीय है या उदासीन।
"మీకు మూడు పరిష్కారాలు ఇవ్వబడ్డాయి.  ఒక ఆమ్ల, ఒక ఆల్కలీన్ మరియు ఒక ఉదాసీనత.  "," तुम्हें तीन घोल दिए गए हैं।  एक अम्लीय, एक क्षारीय और एक उदासीन।"
నీలిరంగు లిట్ముస్ కాగితం మాత్రమే కలిసి అందించబడుతుంది.  పరిష్కారం ఎలా ఉంటుందో మీరు చెప్పగలరా? వివరించిన తర్వాత రాయండి  , साथ में केवल नीला लिटमस कागज़ दिया गया है।  क्या तुम बता पाओगे कि कौन-सा घोल कैसा है? समझाकर लिखो।
"పసుపు కాగితంపై ఒక పరిష్కారం ప్రభావం చూపదు.  దీని ఆధారంగా, ఈ క్రింది వాక్యాలలో ఏది సరైనదో చెప్పండి: (ఎ) పరిష్కారం ఆమ్లమైనది.  ", एक घोल का हल्दी कागज़ पर कोई असर नहीं होता।  इसके आधार पर बताओ कि नीचे के वाक्यों में से कौन-सा सही है: (क) वह घोल अम्लीय है।
(బి) ఆ పరిష్కారం ఆల్కలీన్.  (సి) పరిష్కారం ఆల్కలీన్ కాదు.  , (ख) वह घोल क्षारीय है।  (ग) वह घोल क्षारीय नहीं है।
(డి) ఆ పరిష్కారం తటస్థంగా ఉంటుంది.  ఈ పరిష్కారం యొక్క ప్రభావం ఎరుపు లిట్ముస్‌పై ఎలా ఉంటుందో మీరు Can హించగలరా? 21  , (घ) वह घोल उदासीन है।  क्या तुम अनुमान से बता सकते हो कि लाल लिटमस पर इस घोल का क्या असर होगा? 21
పాయింటర్ యొక్క రంగును పదేపదే మార్చడం యొక్క ఈ లక్షణం యొక్క ఒక ప్రయోజనం ఏమిటంటే అవి మళ్లీ మళ్లీ ఉపయోగించబడతాయి.  'ఆమ్లం మరియు క్షారాల సంబంధం' కోసం ముద్దను తయారుచేసే పద్ధతులకు ఈ అధ్యాయం యొక్క ప్రయోగాలలో అనేక రకాల పరిష్కారాలు అవసరం.  , सूचक के बार-बार रंग बदल पाने के इस गुण का एक फायदा यह है कि उनका उपयोग भी बार-बार किया जा सकता है।  अम्ल और क्षार का परस्पर सम्बन्ध’ के लिए घोल बनाने की विधियाँ इस अध्याय के प्रयोगों में कई प्रकार के घोलों की ज़रूरत पड़ेगी।
ముందుగానే వాటిని తగినంత పరిమాణంలో ఉంచడం సులభతరం అవుతుంది.  అన్ని పరిష్కారాలను వీలైనంత త్వరగా స్వేదనజలంలో చేయండి.  , इन्हें पहले से ही पर्याप्त मात्रा में बनाकर रख लेने से सुविधा होगी।  सारे घोल यथासम्भव आसुत पानी में ही बनाएँ।
"ప్రయోగం 5 కోసం ప్రత్యేకంగా స్వేదనజలం వాడండి.  మీ తరగతిలో నలుగురు పిల్లలలో 10-12 సమూహాలు ఉంటే, అప్పుడు ప్రతి పరిష్కారం 200 మి.లీ. ఇది తయారు చేయడం మంచిది.  ", खास तौर से प्रयोग 5 के लिए आसुत पानी का उपयोग करें।  यदि आपकी कक्षा में चार-चार बच्चों की 10-12 टोलियाँ हैं तो प्रत्येक घोल 200 मि.ली. बनाना ठीक रहेगा।
"ద్రావణాన్ని తయారు చేసి, వాటిని తగిన స్లిప్‌లతో ప్లాస్టిక్ కుండలలో ఉంచండి.  కాస్టిక్ సోడా (సోడియం హైడ్రాక్సైడ్): సుమారు 1 గ్రాముల సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ 200 మి.లీ నీటిలో కరిగించండి.  ", घोल बनाकर उन्हें उपयुक्त पर्चियाँ लगी प्लास्टिक की शीशियों में रख लें।  कॉस्टिक सोडा (सोडियम हाइड्रॉक्साइड): लगभग 1 ग्राम सोडियम हाइड्रॉक्साइड 200 मि.ली. पानी में घोलें।
"సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ మఫిల్ చేస్తే, అప్పుడు 2 మాత్రలు తీసుకోవచ్చు.  సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం: మీరు సల్ఫర్ ఆమ్లాన్ని కేంద్రీకరించి ఉంటే, దానిలో 2 మి.లీ. 200 మి.లీ. నీటిలో కలపండి.  ", यदि सोडियम हाइड्रॉक्साइड टिकिया वाला है तो 2 टिकिया ले सकते हैं।  गन्धक का अम्ल (सल्फ्यूरिक एसिड): यदि आपके पास सान्द्र गन्धक का अम्ल है तो उसमें से 2 मि.ली. लेकर 200 मि.ली. पानी में मिला लें।
"నీటిలో సల్ఫర్ జోడించడానికి జాగ్రత్త వహించండి; ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ యాసిడ్‌లో నీరు చేర్చవద్దు.  ఆమ్లాన్ని పలుచన చేస్తే, దాని 100 మి.లీ. 100 మి.లీ నుండి నీటిలో కలపండి  ", ध्यान रखें कि पानी में गन्धक के अम्ल को डालें; किसी भी हालत में अम्ल में पानी न डालें।  यदि तनु अम्ल है तो उसका 100 मि.ली. लेकर 100 मि.ली. पानी में मिलाएँ।
"ఉప్పు ఆమ్లం (హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం): సాంద్రీకృత ఆమ్లం ఉంటే, 5 మి.లీ. 200 మి.లీ. తయారు చెయ్యి  ఆమ్లాన్ని పలుచన చేస్తే, 100 మి.లీ. 100 మి.లీలో నీరు కలపండి  "," नमक का अम्ल (हाइड्रोक्लोरिक अम्ल): सान्द्र अम्ल हो, तो 5 मि.ली. लेकर 200 मि.ली. बना लें।  यदि तनु अम्ल है तो 100 मि.ली. में 100 मि.ली. पानी मिलाएँ।"
లాండ్రీ సోడా (సోడియం కార్బోనేట్): సుమారుగా Ml. దానిని నీటిలో కరిగించండి.  గ్రామ్ సోడియం కార్బోనేట్  , कपड़े धोने का सोडा (सोडियम कार्बोनेट): लगभग मि.ली. पानी में घोल लें।  ग्राम सोडियम कार्बोनेट
"ప్రధాన విషయం ఏమిటంటే, ఆమ్లం మరియు క్షార ద్రావణం సుమారు సమాన వాల్యూమ్‌లు ఒకదానికొకటి తటస్థీకరిస్తాయి.  ఫినాల్ఫ్తేలిన్ యొక్క రంగులేని సూచిక పరిష్కారం: ఏదైనా సైన్స్ మెటీరియల్స్ స్టోర్ లేదా ల్యాబ్ సరఫరాదారు వద్ద ఫినోఫ్థాలిన్ పౌడర్ కనుగొనబడుతుంది.  ", मुख्य बात यह है कि अम्ल और क्षार के घोल ऐसे हों कि लगभग बराबर आयतन एकदूसरे को उदासीन करें।  फिनॉफ्थलीन का रंगहीन सूचक घोल: फिनॉफ्थलीन पाउडर किसी विज्ञान सामग्री की दुकान या लैब सप्लायर के पास मिल जाएगा।
"మార్గం ద్వారా, స్వేదనజలం ఆయుర్వేద medicine షధం వీరెచిని కూడా ఫినాల్ఫ్థలీన్తో తయారు చేయబడింది.ఈ అధ్యాయం యొక్క ప్రయోగాలకు అన్ని పరిష్కారాలను స్వేదనజలంలో తయారు చేయాలి.  1 గ్రాముల ఫినాల్ఫ్థాలిన్ పౌడర్ లేదా 2 స్వేదనజలం వైరెచిని సేకరించడానికి, టాబ్లెట్లను విస్తృత నోటి పాత్ర నుండి 200 మి.లీ వరకు రుబ్బు. దానిని నీటిలో కరిగించండి.  ", वैसे आसुत पानी आयुर्वेदिक औषधि विरेचनी भी फिनॉफ्थलीन से बनी होती इस अध्याय के प्रयोगों के लिए सारे घोल आसुत पानी में बनाने होंगे।  करीब 1 ग्राम फिनॉफ्थलीन पाउडर या विरेचनी की 2 आसुत पानी इकट्ठा करने के लिए एक चौड़े मुँह का बरतन बाहर गोलियों को पीसकर 200 मि.ली. पानी में घोल लें।
వర్షంలో ఉంచండి.  ద్రావణాన్ని బహిరంగ ప్రదేశంలో ఫిల్టర్ చేసి బాటిల్‌లో నింపడం ముఖ్యం.  , इस बारिश में रख दें।  यह ज़रूरी है कि बरतन को किसी खुली जगह में घोल को छानकर बोतल में भरकर रख लें।
"సమీపంలోని చెట్లు, కోవ్స్, పైకప్పులు మొదలైన వాటి నుండి నీరు త్రాగని చోట ఉంచాలి.  దీనితో పాటు, ఈ పాత్రలో చుట్టుపక్కల నేల బౌన్స్ అవ్వకుండా జాగ్రత్త తీసుకోవాలి.  "," रखा जाए जहाँ उसमें आसपास के किसी पेड़, कवेलू, छत इत्यादि से पानी न टपके।  इसके साथ-साथ यह सावधानी भी रखनी होगी कि इस बरतन में आसपास की मिट्टी उछलकर न गिरे।"
సేకరించిన వర్షపు నీటిని కార్క్ తో బాగా శుభ్రం చేసిన సీసాలో ఉంచండి.  ఇది స్వేదనజలం.  , इकट्ठे किए गए बारिश के पानी को अच्छी तरह साफ की गई बोतल में कॉर्क लगाकर रख लेंे।  यही आसुत पानी है।
ఫినాల్ఫ్తేలిన్ యొక్క పింక్ ఇండికేటర్ పరిష్కారం: పైన 100 ఎంఎల్ రంగులేని సూచిక పరిష్కారం. ప్రత్యేక సీసాలో రెండు చిటికెడు సోడా తీసుకోండి.  ముద్ద మందపాటి గులాబీ రంగులో ఉండాలి.  , फिनॉफ्थलीन का गुलाबी सूचक घोल: ऊपर बने रंगहीन सूचक घोल में से 100 मि.ली. एक अलग बोतल में लेकर उसमें दो चुटकी खाने का सोडा डाल दें।  घोल गाढ़ा गुलाबी हो जाना चाहिए।
"యాసిడ్-బేస్ సంబంధం.  'ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల గుర్తింపు' అధ్యాయంలో, మీరు లిట్ముస్ కాగితం సహాయంతో ఆమ్లాలు, స్థావరాలు మరియు తటస్థ పదార్థాలను గుర్తించడం నేర్చుకున్నారు.  "," अम्ल-क्षार का आपसी सम्बन्ध।  अध्याय ‘अम्ल और क्षार की पहचान’ में तुमने लिटमस कागज़ की मदद से अम्ल, क्षार और उदासीन पदार्थों की पहचान करना सीखा था।"
ఈ పరిశీలనల ఆధారంగా క్రింది వాక్యాలలో ఖాళీలను పూరించండి: 1.  ఆమ్ల పదార్థాలు లిట్ముస్‌ను లిట్ముస్‌గా మారుస్తాయి.  , इन अवलोकनों के आधार पर नीचे के वाक्यों में खाली स्थान भरो: 1.  अम्लीय पदार्थ लिटमस को लिटमस को कर देते हैं।
పదార్థాలు ఆల్కలీన్.  నీలం మరియు ఎరుపు లిట్ముస్ రెండింటిపై ప్రభావం చూపని పదార్థాలను -------------------------- పదార్థాలు అంటారు.  , करने वाले पदार्थ क्षारीय होते हैं।  जिन पदार्थों का नीले व लाल दोनों तरह के लिटमस पर कोई प्रभाव नहीं होता उन्हें -------------------------- पदार्थ कहते हैं।
తటస్థ పరిష్కారాలు సూచికలపై ప్రభావం చూపవని మీరు చూశారు.  ఆమ్లం మరియు క్షార సూచికపై వ్యతిరేక ప్రభావాన్ని కలిగి ఉన్నాయని మీరు కూడా చూశారు.  , तुमने यह देखा था कि उदासीन घोलों का सूचकों पर कोई प्रभाव नहीं होता है।  तुमने यह भी देखा था कि सूचक पर अम्ल और क्षार का प्रभाव एक-दूसरे के विपरीत होता है।
"అప్పుడు ఆమ్లం మరియు క్షారాలను కలిపి, తటస్థంగా ఉండే ఒక పరిష్కారం ఏర్పడే అవకాశం ఉందా? ప్రయత్నించండి రండి.  మరొక సూచిక ఈ అధ్యాయం యొక్క ప్రయోగాలలో, మేము క్రొత్త సూచికను ఉపయోగిస్తాము.  ", तब क्या यह सम्भव है कि अम्ल और क्षार को आपस में मिलाने पर ऐसा घोल बन जाए जो उदासीन हो? आओ करके देखें।  एक और सूचक इस अध्याय के प्रयोगों में हम एक नए सूचक का उपयोग करेंगे।
దీని పేరు ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచిక.  ఫెనాల్ఫ్థాలిన్ తెలుపు-పసుపు పొడి.  , इसका नाम है फिनॉफ्थलीन सूचक।  फिनॉफ्थलीन एक सफेद-पीला पाउडर होता है।
"ఇది నీటిలో కరిగిపోతుంది.  శుభ్రమైన నీటిలో సగం బీకర్ తీసుకొని, ఒక చిటికెడు ఫినాల్ఫ్తేలిన్ పౌడర్ వేసి బాగా కదిలించు.  ", यह पानी में घुल जाता है।  आधा बीकर साफ पानी लेकर उसमें एक चुटकी फिनॉफ्थलीन पाउडर डालकर अच्छी तरह हिलाकर घोल लो।
ఇది చాలా లేత పసుపు పరిష్కారం అవుతుంది.  మేము దీనిని రంగులేని ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచిక అని పిలుస్తాము.  , यह बहुत हल्के पीले रंग का घोल होगा।  इसे हम रंगहीन फिनॉफ्थलीन सूचक कहेंगे।
ద్రావణాన్ని రెండు భాగాలుగా విభజించండి.  ఒక భాగం అదే విధంగా ఉండనివ్వండి.  , इस घोल को दो भागों में बाँट लो।  एक भाग को वैसा ही रहने देंगे।
దానిపై 'రంగులేని సూచిక పరిష్కారం' ఉంచండి.  ద్రావణం యొక్క రెండవ భాగంలో కొన్ని చుక్కల కాస్టిక్ సోడా ద్రావణాన్ని పోయాలి.  , इस पर ‘रंगहीन सूचक घोल’ की पर्ची लगा दो।  घोल के दूसरे भाग में कॉस्टिक सोडा के घोल की कुछ बूँदें डालो।
పరిష్కారం లేత గులాబీ రంగులో ఉంటుంది.  మేము దీనిని పింక్ ఇండికేటర్ సొల్యూషన్ అని పిలుస్తాము.  , घोल हल्का गुलाबी हो जाएगा।  इसे हम ‘गुलाबी सूचक घोल’ कहेंगे।
దానిపై కూడా స్లిప్ చేయండి.  ఫెనాల్ఫ్థాలిన్ ద్రావణం కూడా లిట్ముస్ మాదిరిగానే సూచిక.  , इस पर भी पर्ची लगा लो।  फिनॉफ्थलीन का घोल भी लिटमस के समान एक सूचक है।
"ఇది లిట్ముస్ వంటి రెండు రకాలుగా ఉంటుందని మేము చూశాము - రంగులేని మరియు పింక్.  రంగులేని సూచిక ద్రావణంలో ఒక పదార్థాన్ని చేర్చినప్పుడు ద్రావణం గులాబీ రంగులోకి మారితే, పదార్ధం ఆల్కలీన్.  "," हमने देखा कि लिटमस की ही तरह यह दो तरह का हो सकता है — रंगहीन और गुलाबी।  रंगहीन सूचक घोल में कोई पदार्थ डालने पर यदि घोल गुलाबी हो जाए, तो वह पदार्थ क्षारीय है।"
"గులాబీ ద్రావణంలో ఏదైనా పదార్థాన్ని జోడించిన తరువాత ద్రావణం రంగులేనిది అయితే, పదార్ధం ఆమ్లంగా ఉంటుంది.  తటస్థ పదార్ధం రంగులేని సూచికపై లేదా పింక్ సూచికపై ప్రభావం చూపదు.  "," यदि गुलाबी घोल में कोई पदार्थ डालने पर घोल रंगहीन हो जाए तो वह पदार्थ अम्लीय है।  उदासीन पदार्थ न तो रंगहीन सूचक पर कोई असर डालते हैं, न गुलाबी सूचक पर।"
ఈ అధ్యాయాన్ని ఉపయోగించడానికి కొన్ని పరిష్కారాలను ముందే సిద్ధం చేయాలి.  వారి పద్ధతి మునుపటి పేజీలో ఇవ్వబడింది.  , इस अध्याय के प्रयोग करने के लिए कुछ घोल पहले से बनाकर रख लेने होंगे।  इनकी विधि पिछले पन्ने पर दी गई है।
"ఒక్కసారి ఆలోచించి, ఆపై కుడి స్లిప్‌లను అతికించాలని నిర్ధారించుకోండి, ప్రతి పరిష్కారం యొక్క డ్రాప్పర్‌ను వేరుగా ఉంచండి.  రంగులేని సూచిక ద్రావణంలో ఆమ్ల పదార్థాన్ని జోడిస్తే ఏమి జరుగుతుంది?  "," ज़रा सोचकर बताओ और फिर करके देखो कि  सही पर्चियाँ ज़रूर चिपकवा लें,  हरेक घोल का ड्रॉपर अलगअलग रखें।  रंगहीन सूचक घोल में अम्लीय पदार्थ डालने पर क्या होगा?"
"ఆల్కలీన్ పదార్ధం పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణంలో కలిపితే ఏమి జరుగుతుంది?  తటస్థ పరిష్కారం: ప్రయోగం 1 ప్రయోగాల కోసం ప్రతి సమూహంలో 5 టెస్ట్ ట్యూబ్‌లు, 1 టెస్ట్ ట్యూబ్ స్టాండ్, 2 గ్లాస్ ట్యూబ్‌లు మరియు 3 డ్రాప్పర్లు ఉండాలి.  "," गुलाबी सूचक घोल में क्षारीय पदार्थ डालने पर क्या होगा?  उदासीन घोल बनाना: प्रयोग 1 प्रयोगों के लिए प्रत्येक टोली के पास 5 परखनलियाँ, 1 परखनली स्टैंड, 2 काँच की नलियाँ और 3 ड्रॉपर होने चाहिए।"
"మార్గం ద్వారా, మీరు టెస్ట్ ట్యూబ్‌కు బదులుగా ఇంజెక్షన్ సీసాను ఉపయోగిస్తే, టెస్ట్ ట్యూబ్ స్టాండ్ అవసరం ఉండదు.  రెండు శుభ్రమైన పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.  ", वैसे यदि परखनली की जगह इंजेक्शन शीशी का उपयोग करेंगे तो परखनली स्टैंड की ज़रूरत भी नहीं पड़ेगी।  दो साफ परखनलियाँ लो।
"మీరు పరీక్షా గొట్టానికి బదులుగా ఒక ఆంపౌల్‌ను కూడా ఉపయోగించవచ్చు.  ఒకదానిపై 'కాస్టిక్ సోడా' స్లిప్, మరొకటి 'హైడ్రోక్లోరిక్ యాసిడ్' స్లిప్ అంటుకోండి.  ", परखनली की जगह इंजेक्शन की शीशी का उपयोग भी कर सकते हो।  एक पर ‘कॉस्टिक सोडा’ की पर्ची और दूसरी पर ‘हाइड्रोक्लोरिक अम्ल’ की पर्ची चिपका लो।
హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాన్ని ఉప్పు ఆమ్లం అని కూడా అంటారు.  ఉపాధ్యాయుడు కాస్టిక్ సోడా (సోడియం హైడ్రాక్సైడ్) మరియు హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లంతో సగం పరీక్షా పరిష్కారాన్ని నింపండి.  , हाइड्रोक्लोरिक अम्ल को नमक का अम्ल भी कहते हैं।  शिक्षक से आधी-आधी परखनली में कॉस्टिक सोडा (सोडियम हाइड्रॉक्साइड) और हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोल भरवा लो।
మరొక క్లీన్ టెస్ట్ ట్యూబ్ తీసుకోండి.  డ్రాపర్ నుండి 10 చుక్కల హైడ్రోక్లోరిక్ యాసిడ్ ద్రావణాన్ని జాగ్రత్తగా పోయాలి.  , एक और साफ परखनली लो।  इसमें ड्रॉपर से हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोल की 10 बूँदें सावधानीपूर्वक गिनकर डालो।
రంగులేని సూచిక ద్రావణం యొక్క రెండు చుక్కలను ఒకే పరీక్ష గొట్టంలో ఉంచండి.  ఈ పరిష్కారం ఏ రంగు? (2) ఇప్పుడు మరొక డ్రాపర్లో కాస్టిక్ సోడా ద్రావణాన్ని తీసుకోండి.  , इसी परखनली में दो बूँदें रंगहीन सूचक घोल की भी डालो।  इस घोल का रंग कैसा है? (2) अब कॉस्टिक सोडा के घोल को एक अन्य ड्रॉपर में लो।
"అదే టెస్ట్ ట్యూబ్‌లోకి డ్రాప్ ద్వారా సొల్యూషన్ డ్రాప్‌ను లెక్కించండి.  ప్రతి చుక్కను పోసిన తరువాత, దాని ద్రావణం యొక్క రంగులో ఏమైనా మార్పు ఉందా అని పరీక్షా గొట్టాన్ని బాగా కదిలించండి.  ", इस घोल को बूँद-बूँद गिनकर उसी परखनली में डालो।  हर बूँद डालने के बाद परखनली को अच्छी तरह हिलाकर देखो कि इसके घोल के रंग में कोई परिवर्तन आया है या नहीं।
పరిష్కారాన్ని తరలించడానికి సరైన మార్గం గురువు నుండి తెలుసుకోండి.  టెస్ట్ ట్యూబ్ ద్రావణం యొక్క రంగు గులాబీ రంగులోకి మారే వరకు కాస్టిక్ సోడా యొక్క ద్రావణాన్ని పోయడం కొనసాగించండి.  , घोल को हिलाने का सही तरीका शिक्षक से सीख लो।  कॉस्टिक सोडा का घोल बूँद-बूँद करके तब तक डालते रहो जब तक कि परखनली के घोल का रंग बदलकर गुलाबी होना न शुरू हो जाए।
ఇప్పుడు టెస్ట్ ట్యూబ్ పరిష్కారం ఎలా ఉంది? ఈ ప్రయోగాన్ని టైట్రేషన్ లేదా టైట్రేషన్ అంటారు.  , अब परखनली का घोल कैसा है  इस प्रयोग को अनुमापन या टाइट्रेशन कहते हैं।
"దీనిలో, పాయింటర్ యొక్క రంగును మార్చడం ద్వారా విచారం యొక్క చివరి బిందువు కనుగొనబడుతుంది.  ఆమ్లం లేదా క్షారాల చుక్క పెరిగినప్పుడు మనకు విచారం గురించి తెలుసు.  ", इसमें अन्तिम बिन्दु यानी उदासीनीकरण का पता सूचक के रंग बदलने से चलता है।  इसका मतलब है कि हमें उदासीनीकरण का पता तब चलता है जब अम्ल या क्षार की एक बूँद अधिक हो जाती है।
ఈ పద్ధతి యొక్క పరిమితి ఇది.  ఈ పద్ధతి యొక్క అతి తక్కువ కొలత ఇది.  , यह इस विधि की सीमा है।  यही इस विधि का अल्पतम माप है।
"అంటే, ఈ పద్ధతిలో ఒక వ్యక్తి పొరపాటు చేయడం సహజం.  అందువల్ల, ఎక్కువ పలుచన పరిష్కారాలను ఉపయోగిస్తే, లోపం తక్కువగా ఉంటుంది.  "," अर्थात इस विधि में एक बूदँ  की गलती स्वाभाविक है।  अत: जितने तनु घोलों का उपयोग किया जाएगा, त्रुटि उतनी ही कम रहेगी।"
- ఆమ్ల. లేక ఆల్కలీన్? (3)  , — अम्लीय  या क्षारीय? (3)
"అదే టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఒక చుక్క హైడ్రోక్లోరిక్ యాసిడ్ ద్రావణాన్ని పోయాలి మరియు ఇది మునుపటిలా రంగు (రంగులేని) మారుతుందో లేదో చూడండి.  కాకపోతే, హైడ్రోక్లోరిక్ యాసిడ్ ద్రావణంలో మరొక చుక్కను జోడించడానికి ప్రయత్నించండి.  ", इसी परखनली में अब एक बूँूद हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोल की डालो और देखो कि क्या रंग बदलकर पहले जैसा (रंगहीन) हो जाता है।  यदि नहीं तो हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोल की एक और बूँद डालकर देखो।
టెస్ట్ ట్యూబ్ ద్రావణం మళ్లీ రంగులేని వరకు దీన్ని కొనసాగించండి.  ఇప్పుడు టెస్ట్ ట్యూబ్ పరిష్కారం ఎలా ఉంది? , ऐसा तब तक करते जाओ जब तक कि परखनली का घोल फिर से रंगहीन न हो जाए।  अब परखनली का घोल कैसा हो गया है
"ఆమ్ల లేదా ఆల్కలీన్? (4)  పై ప్రయోగం ఆధారంగా, మీకు ఆమ్ల ద్రావణం ఇస్తే, అది ఆల్కలీన్‌గా ఎలా తయారవుతుందని చెప్పు? (5) మరియు మీకు ఆల్కలీన్ ద్రావణం ఇస్తే, మీరు దానిని ఎలా ఆమ్లంగా మారుస్తారు? (6)  ", अम्लीय या क्षारीय? (4)  ऊपर के प्रयोग के आधार पर बताओ कि यदि तुम्हें एक अम्लीय घोल दिया जाए तो उसे क्षारीय कैसे बनाओगे? (5) और यदि तुम्हें एक क्षारीय घोल दिया जाए तो उसे अम्लीय कैसे बनाओगे? (6)
"కాస్టిక్ సోడా యొక్క చుక్కను జోడించడం ద్వారా ఆమ్ల ద్రావణం ఆల్కలీన్ అయినప్పుడు ప్రయోగంలో ఒక పాయింట్ వస్తుందని మేము పైన చూశాము.  ఈ ఆల్కలీన్ ద్రావణంలో ఒక చుక్క ఆమ్లం కలిపిన తరువాత, ద్రావణం ఆమ్లంగా మారుతుంది.  ", ऊपर हमने देखा कि प्रयोग में एक बिन्दु ऐसा आता है जब एक बूँद कॉस्टिक सोडा डालने पर अम्लीय घोल क्षारीय हो जाता है।  इस क्षारीय घोल में फिर एक बूँद अम्ल डालने पर घोल अम्लीय हो जाता है।
"ఆలోచించండి, ఈ ప్రయోగంలో తటస్థ పరిష్కారం చేయడానికి మార్గం ఏమిటి? గురువుతో చర్చించి, మీ స్వంత మాటలలో సమాధానం రాయండి.  (7) కొంత మొత్తంలో ఆమ్లం మరియు క్షారాలను కలిపిన తరువాత తటస్థ పరిష్కారం ఏర్పడుతుంది.  ", सोचकर बताओ कि इस प्रयोग में उदासीन घोल बनाने का क्या तरीका हो सकता है? शिक्षक से चर्चा करके उत्तर अपने शब्दों में लिखो।  (7) अम्ल और क्षार को एक निश्चित मात्रा में मिलाने पर उदासीन घोल बनता है।
"పై ప్రయోగంలో, ఆల్కలీ చుక్కను జతచేసేటప్పుడు, ఆమ్ల ద్రావణం ఆల్కలీన్ అవుతుంది మరియు ఆ ఆల్కలీన్ ద్రావణంలో ఒక చుక్క ఆమ్లాన్ని జోడించినప్పుడు, ద్రావణం మళ్లీ ఆమ్లంగా మారుతుంది, అప్పుడు వాటి మధ్య ఎక్కడో ఒక తటస్థ పరిష్కారం ఏర్పడుతుందని మనం చెప్పగలం.  అందువల్ల, ఒక చుక్క ఆమ్లం లేదా క్షారము కలిపినప్పుడు, ద్రావణం యొక్క స్వభావం మారుతుంది, ఇది దాదాపు తటస్థంగా పరిగణించబడుతుంది.  "," ऊपर के प्रयोग में जब एक बूँद क्षार मिलाने पर अम्लीय घोल क्षारीय हो जाता है और उस क्षारीय घोल में एक बूँद अम्ल मिलाने पर घोल फिर से अम्लीय हो जाता है, तब हम कह सकते हैं कि इनके बीच कहीं उदासीन घोल बनता है।  इसलिए जब एक बूँद अम्ल या क्षार मिलाने पर घोल की प्रकृति बदले तो उसे लगभग उदासीन घोल माना जाता है।"
ఈ చర్యను విచారం అంటారు.  10 చుక్కల ఆమ్ల ద్రావణాన్ని తటస్తం చేయడానికి కాస్టిక్ సోడా ఎన్ని చుక్కలను ఉపయోగించారు? (8)  , इस क्रिया को उदासीनीकरण कहते हैं।  अम्ल के घोल की 10 बूँदों का उदासीनीकरण करने के लिए कॉस्टिक सोडा की कितनी बूँदें लगीं? (8)
తటస్థీకరణ యొక్క అభ్యాసం: ప్రయోగం 2 ప్రయోగం 1 లో ఇచ్చిన 25 చుక్కల హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్ల ద్రావణాన్ని శుభ్రమైన పరీక్ష గొట్టంలో తీసుకోండి.  ఈ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో రెండు చుక్కల రంగులేని సూచిక ద్రావణాన్ని పోయాలి.  , उदासीनीकरण का अभ्यास: प्रयोग 2 प्रयोग 1 में दिए गए हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोल की 25 बूँदें एक साफ परखनली में लो।  इस परखनली में रंगहीन सूचक घोल की दो बूँदें डालो।
"ప్రశ్నకు సమాధానం (8) చూస్తే, 25 చుక్కల హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్ల ద్రావణాన్ని తటస్తం చేయడానికి ఎన్ని చుక్కల కాస్టిక్ సోడా ద్రావణం అవసరమో er హించండి.  (9) ఇప్పుడు ఈ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో కాస్టిక్ సోడా యొక్క ద్రావణాన్ని ఉంచండి మరియు దానిని వదలండి.  ", प्रश्न (8) के उत्तर को देखकर अनुमान से बताओ कि हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोल की 25 बूँदों के उदासीनीकरण के लिए कॉस्टिक सोडा के घोल की कितनी बूँदों की ज़रूरत होगी।  (9) अब इस परखनली में कॉस्टिक सोडा का घोल बूँद-बूँद डालकर उदासीनीकरण करो।
విచారానికి పైన అంచనా వేసిన దానికంటే తక్కువ లేదా అంతకంటే ఎక్కువ కాస్టిక్ సోడా చుక్కలు ఉన్నాయా? (10)  ప్రయోగం 3 ఈ ప్రయోగం కోసం మీ గురువు హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం యొక్క కొత్త పరిష్కారాన్ని సృష్టిస్తారు.  , उदासीनीकरण के लिए ऊपर लगाए हुए अनुमान की तुलना में कॉस्टिक सोडा की बूँदें कम लगीं या अधिक? (10)  प्रयोग 3 इस प्रयोग के लिए तुम्हारे शिक्षक हाइड्रोक्लोरिक अम्ल का एक नया घोल बनाएँगे।
"ఇందుకోసం వారు ప్రయోగం 2 లో ఉపయోగించే 25 మిల్లీలీటర్ల హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాన్ని ఉపయోగిస్తారు. నాప్నాఘాట్ (సిరామరక) తీసుకోండి, దానికి నీరు కలపండి, తద్వారా దాని వాల్యూమ్ 50 మి.లీ. మనం చేద్దాం.  ఈ కొత్త పరిష్కారం యొక్క చుక్కలను శుభ్రమైన పరీక్ష గొట్టంలో తీసుకోండి.  ", इसके लिए वे प्रयोग 2 में उपयोग किए गए हाइड्रोक्लोरिक अम्ल में से 25 मि.ली. नपनाघट (ग्ड्ढठ्ठद्मद्वद्धत्दढ़ ड़न्र्थ्त्दड्डड्ढद्ध) में लेकर उसमें इतना पानी डालेंगे कि उसका आयतन 50 मि.ली. हो जाए।  इस नए घोल की बूँदें एक साफ परखनली में लो।
"ప్రయోగం 2 లో ఉపయోగించిన కాస్టిక్ సోడా యొక్క ద్రావణం ద్వారా దీనిని తటస్థీకరించాలంటే, కాస్టిక్ సోడా ద్రావణంలో ఎన్ని చుక్కలు పడుతుంది? మీ అంచనాను రాయండి.  (11) ఇప్పుడు చుక్కలను లెక్కించి, కాస్టిక్ సోడా యొక్క ద్రావణాన్ని పరీక్ష గొట్టంలోకి పోసి తటస్థీకరించండి.  "," यदि प्रयोग 2 में उपयोग किए गए कॉस्टिक सोडा के घोल से इसका उदासीनीकरण करना हो, तो कॉस्टिक सोडा के घोल की कितनी बूँदें लगेंगी? अपना अनुमान लिख लो।  (11) अब बूँदें गिनकर कॉस्टिक सोडा का घोल परखनली में डालो और उदासीनीकरण करो।"
"కొత్త యాసిడ్ ద్రావణం యొక్క 25 చుక్కలను తటస్తం చేయడానికి ఎన్ని చుక్కల కాస్టిక్ సోడా ద్రావణాన్ని ఉపయోగించారు? (12) ప్రయోగం 2 తో పోలిస్తే, కాస్టిక్ సోడా ద్రావణం యొక్క చుక్కలు ఈ ప్రయోగంలో తక్కువ లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఉన్నాయా? ఇది ఎందుకు జరిగింది? (13) 25  ఈ ప్రయోగాలలో అభ్యాసం ఏమిటంటే, ఇచ్చిన ద్రావణంలో కొంత మొత్తంలో ఆమ్లం లేదా క్షారాలు ఉంటాయి మరియు తటస్థీకరణ అనేది ద్రావణం యొక్క పరిమాణం ద్వారా కాకుండా ద్రావణంలో ఉన్న ఆమ్లం లేదా క్షారాల ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది.  ", नए अम्ल के घोल की 25 बूँदों का उदासीनीकरण करने के लिए कॉस्टिक सोडा के घोल की कितनी बूँदें लगीं? (12) प्रयोग 2 की तुलना में इस प्रयोग में कॉस्टिक सोडा के घोल की बूँदें कम लगीं या ज़्यादा? ऐसा क्यों हुआ? (13) 25  इन प्रयोगों में अभ्यास इस बात का हो रहा है कि दिए गए घोल में अम्ल या क्षार की एक निश्चित मात्रा है और उदासीनीकरण का निर्धारण घोल के आयतन से नहीं बल्कि घोल में उपस्थित अम्ल या क्षार की मात्रा से होता है।
"ప్రయోగం 2 మరియు ప్రయోగం 3 యొక్క పరిశీలనల ఆధారంగా, ఈ రెండు ప్రయోగాలలో ఉపయోగించిన హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్ల ద్రావణంలో ఆమ్లం మొత్తం సమానంగా ఉందా లేదా తక్కువ అని చెప్పండి? (14) మనం ప్రయోగం 2 ఆమ్లం మరియు ప్రయోగం 3 ఆమ్లం 1-1 మి.లీ. తీసుకుంటే, వాటిలో ఏది ఎక్కువ ఆమ్లం ఉంటుంది మరియు ఎన్ని రెట్లు ఎక్కువ? (15)  ప్రయోగం 4 మునుపటి ప్రయోగం యొక్క పరీక్ష గొట్టాలు, డ్రాపర్లు మొదలైన వాటిని బాగా కడగాలి.  "," प्रयोग 2 और प्रयोग 3 के अवलोकनों के आधार पर बताओ कि क्या इन दो प्रयोगों में उपयोग किए गए हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोलों में अम्ल की मात्रा बराबर थी या कम-ज़्यादा? (14) यदि हम प्रयोग 2 वाला अम्ल और प्रयोग 3 वाला अम्ल 1-1 मि.ली. लेंे तो इनमेंे से किसमें अधिक अम्ल होगा और कितने गुना अधिक? (15)  प्रयोग 4 पिछले प्रयोग की परखनलियाँ, ड्रॉपर आदि अच्छी तरह धो लो।"
రెండు పరీక్ష గొట్టాలపై 'సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం' మరియు 'సోడియం కార్బోనేట్' స్లిప్ చేయండి.  వీటిలో 10-10 మి.లీ టీచర్ ఉన్నాయి. సల్ఫర్ ఆమ్లం మరియు సోడియం కార్బోనేట్ ద్రావణాన్ని తీసుకోండి.  , दो परखनलियों पर ‘गन्धक का अम्ल’ (सल्फ्यूरिक अम्ल) और ‘सोडियम कार्बोनेट’ की पर्ची लगा लो।  इनमें शिक्षक से 10-10 मि.ली. गन्धक का अम्ल और सोडियम कार्बोनेट के घोल ले लो।
క్లీన్ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 20 చుక్కల సల్ఫర్ తీసుకోండి.  అందులో రెండు చుక్కల పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణాన్ని పోయాలి.  , एक साफ परखनली में गन्धक के अम्ल की 20 बूँदें लो।  इसमें दो बूँद गुलाबी सूचक घोल डालो।
ఇప్పుడు దానిలో సోడియం కార్బోనేట్ చుక్కలను పోసి తటస్థీకరించండి.  20 చుక్కల సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లాన్ని తటస్తం చేయడానికి ఎన్ని చుక్కల సోడియం కార్బోనేట్ ద్రావణాన్ని ఉపయోగించారు? (16)  , अब इसमें सोडियम कार्बोनेट की बूँदें गिनकर डालो और उदासीनीकरण करो।  गन्धक के अम्ल की 20 बूँदों का उदासीनीकरण करने के लिए सोडियम कार्बोनेट के घोल की कितनी बूँदें लगीं? (16)
"సెలైన్ క్లాస్ 8, 2009, పేజి 67  రమేష్ అనే పజిల్ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఉపయోగించిన 10 చుక్కల ఉప్పునీరును తీసుకుంది.  "," लवण बा.वै. कक्षा 8, 2009, पृ 67  एक पहेली रमेश ने एक परखनली में प्रयोग 4 वाला 10 बूदँ  गन्धक का अम्ल लिया।"
అందులో 10 చుక్కల నీరు పెట్టాడు.  సోడియం కార్బోనేట్ యొక్క అదే ద్రావణంలో ఎన్ని చుక్కలు నీటిపారుదల అవసరమవుతాయో అంచనా వేయండి? మీ అంచనాను ఉపయోగించండి మరియు పరీక్షించండి.  , उसने इसमें 10 बूदँ  पानी डाल दिया।  अनुमान से बताओ कि इसका उद ा सीनीकरण् ा करने के लिए सोडियम कार्बोनेट के उसी घोल की कितनी बूँदें लगेंगी? प्रयोग करके अपने अनुमान की जाँच करो।
"మీ అంచనా నిజమైందా? కాకపోతే, తరగతిలో దీనికి గల కారణాలను చర్చించండి.  మీరు ఇప్పటి వరకు చాలాసార్లు విచారం చేసారు.  "," क्या तुम्हारा अनुमान सही निकला? यदि नहीं, तो इसके कारणों पर कक्षा में चर्चा करो।  तुमने अब तक कई बार उदासीनीकरण की क्रिया की है।"
"ఈ చర్యలో ఆమ్లం మరియు క్షార లక్షణాలు రెండూ నాశనం అవుతాయని మీరు చూశారు.  వాస్తవానికి, ఆమ్లం మరియు క్షారాలను కలిపినప్పుడు, వాటిలో లవణాలు ఏర్పడతాయి.  "," तुमने यह देखा है कि इस क्रिया में अम्ल और क्षार दोनों के गुण नष्ट हो जाते हैं।  दरअसल जब अम्ल और क्षार को आपस में मिलाया जाता है, तब उनमें लवण बनते हैं।"
"ఉదాహరణకు, కాస్టిక్ సోడా (సోడియం హైడ్రాక్సైడ్) యొక్క పరిష్కారంతో హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం తటస్థీకరించబడినప్పుడు ఉప్పు (సోడియం క్లోరైడ్) ఏర్పడుతుంది.  అదే విధంగా తయారైన మరికొన్ని లవణాలు: సోడియం కార్బోనేట్ (వాషింగ్ సోడా), కాల్షియం క్లోరైడ్, కాల్షియం సల్ఫేట్, కాల్షియం కార్బోనేట్, మెగ్నీషియం సల్ఫేట్, అమ్మోనియం క్లోరైడ్ (అమ్మోనియం), రాగి సల్ఫేట్ (బ్లూ పాట్) మొదలైనవి.  "," उदाहरण के लिए, हाइड्रोक्लोरिक अम्ल को कॉस्टिक सोडा (सोडियम हाइड्रॉक्साइड) के घोल से उदासीन करने पर नमक (सोडियम क्लोराइड) बनता है।  इसी प्रकार से बनने वाले कुछ और लवण हैं: सोडियम कार्बोनेट (कपड़े धोने का सोडा), कैल्शियम क्लोराइड, कैल्शियम सल्फेट, कैल्शियम कार्बोनेट, मैग्नीशियम सल्फेट, अमोनियम क्लोराइड (नौसादर), कॉपर सल्फेट (नीला थोथा) आदि।"
మీరు ఈ లవణాలలో కొన్నింటిని రోజువారీ జీవితంలో ఉపయోగిస్తారు.  కొన్ని కెమిస్ట్రీ ప్రయోగాలలో ఉపయోగించబడతాయి.  , इनमें से कुछ लवणों का उपयोग तुम दैनिक जीवन में करते हो।  कुछ का उपयोग रसायन शास्त्र के प्रयोगों में करोगे।
కానీ ఒక విషయం జాగ్రత్తగా చూసుకోండి.  అన్ని తటస్థ పరిష్కారాలలో లవణాలు ఉండవు.  , किन्तु एक बात का ध्यान रखना।  सारे उदासीन घोल लवण के घोल नहीं होते।
"ఉదాహరణకు, చక్కెర ద్రావణం లేదా స్టార్చ్ ద్రావణం తటస్థంగా ఉంటుంది కాని చక్కెర మరియు పిండి లవణాలు కాదు.  మీరు తటస్థ పరిష్కారాన్ని చూడటం కాదు మరియు అది ఉప్పు అని చెప్పడం ప్రారంభించండి.  ", जैसे शक्कर का घोल या स्टार्च का घोल उदासीन तो होता है पर शक्कर और स्टार्च लवण नहीं हैं।  ऐसा न हो कि तुम्हें उदासीन घोल दिखे और तुम कहने लगो कि यह लवण है।
"అదేవిధంగా, కొన్ని లవణాలు తటస్థంగా కాకుండా ఆమ్ల లేదా ఆల్కలీన్.  సోడియం కార్బోనేట్ మాదిరిగా ఉప్పు కానీ ఆల్కలీన్.  ", इसी प्रकार से कुछ लवण भी उदासीन न होकर अम्लीय अथवा क्षारीय होते हैं।  जैसे सोडियम कार्बोनेट एक लवण है किन्तु क्षारीय होता है।
"ఇది ఇతర స్థావరాల మాదిరిగా ఆమ్లాలను తటస్తం చేయడం ద్వారా పనిచేస్తుంది.  పై ప్రయోగాలలో, తటస్థ పరిష్కారం చేయడానికి కొంత మొత్తంలో ఆల్కలీని కొంత మొత్తంలో ఆమ్లంలో చేర్చాల్సి ఉందని మనం చూశాము.  "," यह अम्ल से उदासीनीकरण की क्रिया करता है, जैसे अन्य क्षार करते हैं।  ऊपर के प्रयोगों में हमने देखा कि उदासीन घोल बनाने के लिए अम्ल की निश्चित मात्रा में क्षार की निश्चित मात्रा मिलानी पड़ती है।"
ఎక్కువ జోడించిన తర్వాత 10 గ్రాముల ఆమ్లం తటస్థీకరిస్తుందని మీరు ఏమనుకుంటున్నారు? (17)  ఒకదానితో ఒకటి గ్రామ క్షారము. , तुम्हें क्या लगता है कि क्या 10 ग्राम अम्ल और मिलाने पर उदासीनीकरण हो जाएगा? (17)  ग्राम क्षार को आपस में
"ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం తెలుసుకోవడానికి ఈ క్రింది వాటిని ఉపయోగించండి.  ఆమ్లం మరియు క్షారాలను ఎదుర్కోవడం: ప్రయోగం 5 ఈ ప్రయోగంలో, సమాన మొత్తంలో క్షార మరియు ఆమ్లం సమాన నీటిలో కరిగిపోతాయి.  ", इस प्रश्न का उत्तर खोजने के लिए निम्नलिखित प्रयोग करो।  अम्ल और क्षार का मुकाबला: प्रयोग 5 इस प्रयोग में बराबर पानी में बराबर-बराबर क्षार और अम्ल घोलेंगे।
"మీ గురువు టార్టారిక్ ఆమ్లాన్ని ప్రమాణాల యొక్క ఒక పాన్ మీద మరియు కాస్టిక్ సోడా (సోడియం హైడ్రాక్సైడ్) ను మరొకటి ఉంచడం ద్వారా ప్రమాణాలను సమతుల్యం చేస్తుంది.  ఈ విధంగా, సమాన మొత్తంలో ఆమ్లం మరియు క్షారాలు లభిస్తాయి.  ", तुम्हारे शिक्षक तराजू के एक पलड़े पर टार्टरिक अम्ल और दूसरे पलड़े पर कॉस्टिक सोडा (सोडियम हाइड्रॉक्साइड) रखकर तराजू को सन्तुलित करेंगे।  इस प्रकार अम्ल और क्षार की बराबर-बराबर मात्रा प्राप्त हो जाएगी।
ఇప్పుడు ఇద్దరు బీకర్లు సమానమైన (50-50 మి.లీ) నీటిని తీసుకుంటారు.  టార్టారిక్ ఆమ్లం ఒకదానిలో మరియు మరొకటి సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ ద్రావణంలో కరిగిపోతుంది.  , अब दो बीकरों में बराबर-बराबर (50-50 मि.ली.) पानी लेंगे।  इनमें से एक में टार्टरिक अम्ल और दूसरे में सोडियम हाइड्रॉक्साइड घोल देंगे।
ఒక చుక్క ఆమ్ల ద్రావణంలో ఆమ్లం మొత్తం మరియు ఒక చుక్క క్షార ద్రావణంలో క్షార మొత్తం సమానంగా ఉందా? (18) ఇప్పుడు యాసిడ్ ద్రావణం యొక్క ద్రావణాన్ని పరీక్షా గొట్టంలో పోయాలి.  చుక్కలు తీసుకోండి  , क्या इस तरह बने अम्ल के घोल की एक बूँद में अम्ल की मात्रा और क्षार के एक बूँद घोल में क्षार की मात्रा बराबर है? (18) अब एक परखनली में अम्ल के घोल की घोल डालो।  बूँदें लो।
"దీనికి పింక్ పాయింటర్ యొక్క రెండు చుక్కలు ఉన్నాయి. ప్రశ్న 17 ని క్షుణ్ణంగా చర్చించడానికి ఇది ఉపయోగపడుతుంది ఎందుకంటే ప్రయోగాలు 5 లో చూపించాల్సిన అవసరం ఉంది, ఎందుకంటే ఆమ్లాలు మరియు క్షారాలు సమాన బరువుగా ఉన్నప్పుడు తటస్థీకరించడం అవసరం లేదు.  ", इसमें दो बूँद गुलाबी सूचक  प्रश्न 17 पर भली-भाँति चर्चा करना उपयोगी हाग्े ाा क्योंकि इसके बाद प्रयोग 5 में यह दर्शाने का प्रयास है कि बराबर वज़न होने पर अम्ल और क्षार उदासीनीकरण करें यह ज़रूरी नहीं है।
"2 మరియు 3 ప్రయోగాలలో, సమాన మొత్తంలో ఆమ్లం మరియు క్షారాలు తీసుకున్నప్పుడు తటస్థీకరణ జరగదని పిల్లలు గమనించారు; యాసిడ్ లేదా బేస్ మొత్తంపై మనం శ్రద్ధ వహించాలి.  ఇప్పుడు ప్రయోగం 5 లో వారు పరిమాణం (బరువు) కూడా సమానం కాదని చూస్తారు; యాసిడ్ మరియు క్షారాలను ఒకదానికొకటి సమానంగా చేసే మరొక విషయం ఉంది.  ", प्रयोग 2 व 3 में बच्चों ने देखा था कि अम्ल और क्षार के बराबर-बराबर आयतन लेने पर उदासीनीकरण नहीं होता; हमें अम्ल या क्षार की मात्रा पर ध्यान देना होगा।  अब प्रयोग 5 में वे देखेंगे कि सिर्फ मात्रा (वज़न) बराबर होने से भी बात नहीं बनती; कोई और चीज़ है जो अम्ल और क्षार को एकदूसरे के तुल्य बनाती है।
"ఈ ప్రయోగం కోసం, స్వేదనజలంలో మాత్రమే పరిష్కారం చేయండి.  పరిష్కారం ఎలా రంగు వచ్చింది? (19) మీ పరిష్కారాన్ని ఉదాసీనంగా చేయడానికి ఎన్ని చుక్కల క్షారాలను ఉపయోగించాలి? (20) ఇప్పుడు క్షార ద్రావణాన్ని ఈ పరీక్ష గొట్టంలోకి వదలండి, తద్వారా ద్రావణం యొక్క రంగు లేత గులాబీ రంగులోకి మారుతుంది.  ", इस प्रयोग के लिए घोल आसुत पानी में ही बनाएँ।  घोल का रंग कैसा हो गया? (19) इस घोल को उदासीन करने के लिए तुम्हारे अन्दाज़ से क्षार की कितनी बूँूदें लगनी चाहिए? (20) अब बूँूद-बूँद करके क्षार का घोल इस परखनली में डालो ताकि घोल का रंग हल्का गुलाबी हो जाए।
ఆల్కలీ యొక్క ప్రతి చుక్కను జోడించిన తర్వాత ద్రావణాన్ని కదిలించడం మర్చిపోవద్దు.  క్షార ద్రావణంలో ఎన్ని చుక్కలు వర్తించారు? (21) మీ వద్ద ఉన్న చుక్కల సంఖ్యలో ఏమైనా తేడా ఉందా? (22)  , क्षार की हर बूँद डालने के बाद घोल को हिलाना न भूलना।  क्षार के घोल की कितनी बूँदें लगीं? (21) क्या तुम्हारे अन्दाज़ और वास्तव में लगी बूँूदों की संख्या में कोई अन्तर है? ( 22)
ఇప్పుడు మళ్ళీ ప్రశ్న (17) ను పరిశీలించండి.  ఏదైనా ఆమ్లం మరియు క్షారాలను పోల్చడానికి బరువును తెలుసుకోవడం ఆ పనిని చేస్తుందో లేదో ప్రత్యేకంగా పరిగణించండి.  , अब प्रश्न (17) पर फिर से विचार करो।  खास तौर से इस बात पर विचार करो कि क्या किसी अम्ल और क्षार की तुलना करने के लिए सिर्फ वज़न जानने से काम चल जाएगा।
"ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  పరీక్షా గొట్టంలో, 20 చుక్కల హైడ్రాకాయిక్ లోరిక్ ఆమ్లం తీసుకున్నారు.  ", अभ्यास के प्रश्न 1.  एक परखनली में 20 बूदँ  हाइड्राक्े लोरिक अम्ल लिया गया।
"దీనిని తటస్తం చేయడానికి, సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ యొక్క ద్రావణం యొక్క 20 చుక్కలను ఉపయోగించారు.  ఇప్పుడు, మీరు పరీక్షా గొట్టంలో 20 చుక్కల సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ యొక్క అదే ద్రావణాన్ని తీసుకొని దానిని ఆమ్లంతో తటస్థీకరిస్తే, ఎన్ని చుక్కల ఆమ్లం పడుతుంది?  ", इसका उदासीनीकरण करने के लिए सोडियम हाइड्रॉक्साइड के एक घोल की 20 बूँदें लगीं।  अब यदि परखनली में 20 बूँूद सोडियम हाइड्रॉक्साइड का वही घोल लेकर अम्ल से उसका उदासीनीकरण करें तो अम्ल की कितनी बूँदें लगेंगी?
"ఒక పాఠశాలలో, ఉపాధ్యాయుడు యాసిడ్ మరియు క్షారాల 1-1 లీటర్ ద్రావణాన్ని తయారు చేశాడు.  పది చుక్కల క్షారాలను పది చుక్కల ఆమ్ల ద్రావణం ద్వారా తటస్థీకరించారు.  ", एक शाला में शिक्षक ने अम्ल और क्षार के 1-1 लीटर घोल बनाकर रखे।  अम्ल के घोल की दस बूँदों से क्षार की दस बूँदों का उदासीनीकरण होता था।
ఇద్దరిలో ఒకరు ప్రమాదవశాత్తు నీటిలో పడిపోయారు.  కొత్త పరిశీలనల వెలుగులో దాని ఫలితాలను పునరాలోచించడం సైన్స్ పద్ధతిలో భాగం.  , गलती से दोनों में से एक घोल में पानी गिर गया।  नए अवलोकनों के प्रकाश में अपने निष्कर्षों पर पुनर्विचार करना विज्ञान की विधि का एक हिस्सा है।
"ప్రశ్న 17 యొక్క తీర్మానాలను పిల్లలకు గుర్తు చేయండి.  వాస్తవానికి, ఆమ్లాలు మరియు క్షారాల సమానత్వం వారి శారీరక బరువుతో తెలియదని ఇక్కడ వదిలివేయబడింది.  ", बच्चों को प्रश्न 17 के उनके निष्कर्षों की याद दिलाइए।  दरअसल बात यहीं छोड़ दी गई है कि अम्ल और क्षार की तुल्यता उनके भौतिक वज़न से पता नहीं चलती।
"ఈ సమానత్వం ఆమ్లం లేదా క్షారంతో సమానమైన బరువు ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది.  ఇది ఉద్దేశపూర్వకంగా తొలగించబడింది ఎందుకంటే ప్రస్తుతం, పిల్లలకు పరమాణు బరువు కూడా తెలియదు, సమానమైన బరువు గురించి మాట్లాడనివ్వండి.  "," यह तुल्यता अम्ल या क्षार के तुल्यांक भार से तय होती है।  इसे जानबूझकर छोड़ा गया है क्योंकि अभी तो बच्चे अणु भार ही नहीं जानते, तुल्यांक भार की तो बात ही जाने दें।"
"కానీ ఇప్పుడు, రసాయన ప్రతిచర్యల యొక్క శారీరక బరువుకు మించినది ఏదైనా ఉందనే తీర్మానాన్ని మరియు ప్రశ్నను వారు పూర్తిగా అర్థం చేసుకుంటే సరిపోతుంది.  తిరిగి తటస్థీకరించినప్పుడు, 10 చుక్కల ఆమ్లానికి 15 చుక్కల క్షారాలు జోడించబడ్డాయి.  "," मगर अभी यदि वे इस निष्कर्ष व सवाल को भली-भाँति समझ लेते हैं कि रासायनिक क्रियाओं के दारै ा न भौतिक वज़न से आगे भी कुछ है, तो पर्याप्त है।  जब फिर से उदासीनीकरण किया गया तो अम्ल की 10 बूँदों के लिए क्षार की 15 बूँदें लगीं।"
ఏ ద్రావణంలో నీరు పడిపోయిందో మీరు చెప్పగలరా? ఎంత నీరు పడిపోయిందో కూడా చెప్పగలరా? 3.  సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ (కాస్టిక్ సోడా) ద్రావణంతో అనిత 10 చుక్కల సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లాన్ని తటస్తం చేసింది.  , क्या तुम बता सकते हो कि पानी किस घोल में गिर गया था? क्या तुम यह भी बता सकते हो कि कितना पानी गिरा होगा? 3.  अनीता ने गन्धक के अम्ल की 10 बूदँ ों का उदासीनीकरण सोडियम हाइड्रॉक्साइड (कॉस्टिक सोडा) के घोल से किया।
కాస్టిక్ సోడా యొక్క 7 చుక్కలు.  అతను ఒక మిల్లీ కాస్టిక్ సోడా తీసుకున్నాడు. తయారు చేసింది.  , कॉस्टिक सोडा की 7 बूँदें लगीं।  उसने कॉस्टिक सोडा के मि.ली. बना लिया।
మిల్లీ ద్రావణంలో 10 మి.లీ. కాస్టిక్ సోడా యొక్క ఈ కొత్త ద్రావణంలో ఎన్ని చుక్కలు నీటిని జోడించడం ద్వారా 30 సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం యొక్క 10 చుక్కలను తటస్తం చేయడానికి ఉపయోగించబడతాయి. 'A' ఆమ్లం యొక్క 10 చుక్కలను తటస్తం చేయడానికి క్షారానికి 10 చుక్కలు పడుతుంది.  , मि.ली. घोल में 10 मि.ली. पानी मिलाकर 30 गन्धक के अम्ल की 10 बूँदों के उदासीनीकरण में कॉस्टिक सोडा के इस नए घोल की कितनी बूँूदें लगेंगी  किसी अम्ल ‘क’ की 10 बूँदों के उदासीनीकरण में एक क्षार की 10 बूँदें लगती हैं।
"మరొక ఆమ్లం 'బి' యొక్క 10 చుక్కలను తటస్తం చేయడానికి ఆ క్షారానికి 20 చుక్కలు పడుతుంది.  ఫాతిమా ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 5 చుక్కల 'ఎ' ఆమ్లం, 10 చుక్కల 'బి' ఆమ్లం తీసుకొని అదే బేస్ తో తటస్థీకరించారు.  ", एक दूसरे अम्ल ‘ख’ की 10 बूँदों के उदासीनीकरण में उस क्षार की 20 बूँदें लगती हैं।  फातिमा ने एक परखनली में ‘क’ अम्ल की 5 और ‘ख’ अम्ल की 10 बूँदें लीं और उनका उदासीनीकरण उसी क्षार से किया।
క్షార ఎన్ని చుక్కలు పడుతుందో చెప్పండి?  ఒక ఆమ్లం యొక్క 20 మిల్లీలీటర్లు తటస్థీకరించడానికి 30 మిల్లీలీటర్లు క్షారంగా కనిపిస్తోంది.  , बताओ इसके लिए क्षार की कितनी बूँदें लगेंगी?  एक अम्ल के 20 मि.ली. का उदासीनीकरण करने के लिए 30 मि.ली. क्षार लगता है।
"మేము 20 మిల్లీలీటర్లు ఉంటే మీరు ఆల్కలీ తీసుకుంటే, తటస్థీకరించడానికి ఎంత ఆమ్లం పడుతుంది?  లిట్ముస్ చరిత్ర రంగులతో ముడిపడి ఉంది.  ", यदि हम 20 मि.ली. क्षार लेंे तो उसके उदासीनीकरण के लिए कितना अम्ल लगेगा?  रंगरेज़ों से जुड़ा है लिटमस का इतिहास।
జాసన్ యొక్క ప్రకాశవంతమైన ఎరుపు రంగు వంటి పువ్వుల రంగులు చాలా అందంగా ఉన్నాయి.  కానీ మీరు ఎప్పుడైనా దాని రంగును మార్చడానికి ప్రయత్నించారా? దాని రంగును మార్చడం చాలా సులభం.  ," फूलों के रंग बहुत खूबसूरत होते हैं, जैसे जासौन का सुर्ख लाल रंग।  मगर क्या आपने कभी इसका रंग बदलकर देखने की कोशिश की है? काफी आसान है इसका रंग बदलना।"
"మార్గం ద్వారా, మరొక విషయం దాని రంగును మార్చడాన్ని మీరు చూడవచ్చు.  పసుపు పసుపు, కానీ అందులో సున్నం ప్రయత్నించండి.  ", वैसे हो सकता है आपने एक अन्य चीज़ का रंग बदलते देखा हो।  हल्दी वैसे तो पीली होती है मगर ज़रा उसमें चूना लगाकर देखिए।
"ఇది అద్భుతం కాదా?  ఉదాహరణకు, ఐరిస్ అనే మొక్క యొక్క ple దా రసంలో ఆలుమ్ కలిపితే, దాని రంగు ఆకుపచ్చగా మారుతుంది.  ", है ना कमाल?  मसलन आइरिस नामक पौधे के बैंगनी रस में यदि फिटकरी डाल दी जाए तो उसका रंग हरा हो जाता है।
"అదేవిధంగా లైకెన్ రోసెల్లా నుండి ple దా రంగును పొందారు.  కానీ దానికి మూత్రాన్ని జోడించి ఆల్కలీన్ చేస్తే, రంగు ఎరుపు రంగులోకి మారుతుంది.  "," इसी प्रकार से एक लाइकेन रोसेला से बैंगनी रंग प्राप्त होता था।  किन्तु यदि इसमें पेशाब मिलाकर इसे क्षारीय बना दिया जाता, तो रंग लाल हो जाता था।"
"మరియు ple దా రసంలో ఆమ్లం కలిపితే, దాని రంగు నీలం అవుతుంది.  మొక్కల నుండి పొందిన రంగులను ఆమ్లం మరియు క్షార సూచికలుగా ఉపయోగించవచ్చు.  ", और यदि बैंगनी रस में तेज़ाब मिला दिया जाता तो उसका रंग नीला हो जाता था।  वनस्पतियों से प्राप्त रंगों का उपयोग अम्ल और क्षार के सूचकों के रूप में बखूबी किया जा सकता है।
మేము ప్రయోగశాలలో లిట్ముస్‌ను ఉపయోగిస్తాము.  లిట్ముస్ ఆమ్లం మరియు క్షారాల యొక్క చాలా అనుకూలమైన సూచిక.  , प्रयोगशाला में लिटमस का उपयोग तो हम करते ही हैं।  लिटमस अम्ल और क्षार का एक अत्यन्त सुविधाजनक सूचक है।
"లిట్ముస్ పేపర్‌గా మీరు దాన్ని జేబులో వేసుకోవచ్చు.  ఇది చాలా ప్రసిద్ది చెందింది, 'లిట్ముస్ టెస్ట్' ఇడియమ్‌ను సత్యం మరియు అబద్ధాల తీర్పులో 'పాలు పాలు, నీటి నీరు' వంటివి కూడా ఉపయోగిస్తారు.  "," लिटमस कागज़ के रूप में आप इसे जेब में रखकर घूम सकते हैं।  यह इतना प्रसिद्ध हुआ है कि सच और झूठ के फैसले में ‘दूध का दूध, पानी का पानी’ की तरह ‘लिटमस टेस्ट’ मुहावरे का भी प्रयोग किया जाता है।"
రంగు ప్రజలు ఈ పద్ధతులను చాలా ఉపయోగించారు.  కానీ రాబర్ట్ బాయిల్ దాని నుండి శాస్త్రీయ వాస్తవాన్ని కనుగొన్నాడు.  , रंगरेज़ लोग इन तकनीकों का खूब उपयोग करते थे।  मगर इसमें से एक वैज्ञानिक तथ्य खोज निकाला रॉबर्ट बॉयल ने।
ఆ రోజుల్లో (1664 లో) రాబర్ట్ బాయిల్ (डडड्ढड्ढड्ढद्धद्यद्यद्य एदृनन्थ्ढढढ)) తన ప్రయోగాత్మక చరిత్ర రంగుల పుస్తకం (ప్రయోగాత్మక చరిత్ర రంగులు) రాస్తున్నాడు.  రేంజర్స్ యొక్క ఈ ఫీట్ మీద అతని దృష్టి కూడా ఉంది.  , उन दिनों (1664 में) रॉबर्ट बॉयल (ङदृडड्ढद्धद्य एदृन्र्थ्ड्ढ) अपनी पुस्तक एक्सपेरिमेंटल हिस्ट्री ऑफ कलर्स (रंगों का प्रायोगिक इतिहास) लिख रहे थे।  उनका ध्यान रंगरेज़ों के इस करतब पर भी गया।
కానీ ఈ ఫీట్ యొక్క వివరాలను ఇవ్వడం ద్వారా బాయిల్ ఆగలేదు.  ఈ లిట్ముస్ విషయం ఏమిటి అని చాలా సార్లు ప్రజలు అడుగుతారు. మీరు దాన్ని ఎక్కడ నుండి తీసుకుంటారు? దాని రసాయన కూర్పు ఏమిటి? నేను కొన్ని పరిశోధనలు చేసాను మరియు నేను కనుగొన్నది చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంది.  , मगर बॉयल मात्र इस करतब का ब्यौरा देकर रुके नहीं।  कई बार लोग पूछते हैं कि यह लिटमस चीज़ क्या होती है? यह मिलता कहाँ से है? इसकी रासायनिक संरचना क्या है? तो मैंने कुछ खोजबीन की और जो कुछ पता चला वह काफी दिलचस्प था।
"పసుపు రంగు మారడం మనమందరం చూశాము, పురాతన కాలం నుండి ప్రజలు చూస్తున్నారు.  పురాతన కాలం నుండి ప్రజలు వృక్షజాలం నుండి పొందిన వర్ణద్రవ్యం వివిధ రంగులలో పొందవచ్చని చూశారు.  "," हल्दी का रंग बदलते तो हम सबने देखा है, प्राचीन काल से लोग देखते आ रहे हैं।  प्राचीन काल से लोग यह भी देखते आ रहे थे कि वनस्पतियों से प्राप्त रंजकों को अलगअलग रंगों में प्राप्त किया जा सकता है।"
"చాలా కాలంగా, రంగు ప్రజలు రంగు కోసం బొటానికల్ రంగులను ఉపయోగిస్తున్నారు.  ఆమ్లాలు లేదా క్షారాలను కలపడం ద్వారా వేర్వేరు రంగులను పొందవచ్చు, కాబట్టి ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తించడానికి మనం ఈ రంగులను ఎందుకు ఉపయోగించలేము? ఆ సమయంలో ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తించడానికి సూచిక అందుబాటులో లేదు.  ", काफी पुराने ज़माने से रंगरेज़ लोग रँगाई के लिए वनस्पति से प्राप्त रंगों का उपयोग करते आए हैं।  अम्ल या क्षार मिलाकर अलग-अलग रंग प्राप्त कर सकते हैं तो हम इन रंगों का उपयोग अम्ल और क्षार की पहचान के लिए क्यों नहीं कर सकते? उस समय अम्ल और क्षार की पहचान के लिए कोई सूचक उपलब्ध न था।
"రెండవ విషయం ఏమిటంటే, ముఖ్యంగా ఖనిజ ఆమ్లాలు ఆ సమయంలో రసాయన విశ్లేషణలో చాలా ఉపయోగకరంగా మారాయి.  అందువల్ల, ఆమ్ల లక్షణాలు మరియు ఆల్కలీన్ లక్షణాలను గుర్తించడానికి సులభమైన పద్ధతి అవసరం.  ", दूसरी बात यह थी कि खास तौर से खनिज अम्ल उस समय रासायनिक विश्लेषण में बहुत उपयोगी हो गए थे।  अत: अम्लीय गुण और क्षारीय गुण की पहचान के लिए किसी आसान तरीके की दरकार थी।
లిట్మస్ బాయిల్ చెప్పిన వాదన నుండి పుట్టాడు.  ఇది రోసెల్లా అనే లైకెన్ సారం నుండి పొందిన వర్ణద్రవ్యం.  , बॉयल के उक्त तर्क में से लिटमस का जन्म हुआ।  यह रोसेला नामक लाइकेन के सत से प्राप्त एक रंजक था।
"కానీ గాలిబ్‌కు ఎడమ మరియు కుడి కొన్ని ఆలోచనలు ఉన్నాయని వారు అంటున్నారు! వృక్షజాలం నుండి పొందిన పదార్థాల రంగు చాలా విషయాలపై ఆధారపడి ఉంటుందని రేంజర్స్ వారి అనుభవం నుండి చూశారు.  ఉదాహరణకు, రంగు వృక్షసంపద నుండి సేకరించిన సీజన్ మీద ఆధారపడి ఉంటుంది.  ", मगर कहते हैं ना कि गालिब का है कुछ अन्दाज़े बयाँ और! रंगरेज़ों ने अपने अनुभव से देखा था कि वनस्पतियों से प्राप्त पदार्थों का रंग कई बातों पर निर्भर करता है।  जैसे रंग पर इस बात का असर पड़ता है कि उसे वनस्पति से किस मौसम में इकट्ठा किया गया है।
"ఇది కాకుండా, రంగు ఏ పద్ధతిలో పొందబడి, పరిశోధించబడిందో కూడా ప్రభావితమైంది.  దీని తరువాత, ఇలాంటి అనేక సూచికలు కనుగొనబడ్డాయి.  ", इसके अलावा रंग पर इस बात का भी असर पड़ता था कि उसे किस विधि से प्राप्त व शोधित किया गया है।  इसके बाद तो कई ऐसे सूचक खोजे गए।
కానీ లిట్ముస్ మొదటి యాసిడ్-బేస్ సూచిక.  ఆ సమయంలో ఇది నెదర్లాండ్స్‌లో మాత్రమే ఉత్పత్తి చేయబడింది మరియు దీనిని తయారుచేసే పద్ధతి చాలా రహస్యంగా ఉంచబడింది.  , मगर लिटमस ही प्रथम अम्ल-क्षार सूचक था।  उस समय इसका उत्पादन मात्र नीदरलैंड्स में होता था और इसे बनाने की विधि काफी गुप्त रखी जाती थी।
ఇది 16 వ శతాబ్దం నుండి నెదర్లాండ్స్‌లో ఉత్పత్తి చేయబడింది.  ఈ గుత్తాధిపత్యం 1940 లలో ఇంగ్లాండ్‌లోని జాన్సన్ (ఖర్ दद दृ mā दद ्म्म ्म्म a) dā) ఉత్పత్తిని ప్రారంభించినప్పుడు ముగిసింది.  , नीदरलैंड्स में 16वीं सदी से ही इसका उत्पादन होता चला आ रहा था।  यह एकाधिकार 1940 में जाकर समाप्त हुआ जब इंग्लैंड में जॉनसन्स (ख्दृण्दद्मदृदद्म) ने इसका उत्पादन शुरू किया।
"పువ్వులలో పువ్వుల మిశ్రమం. లిట్ముస్ ఉత్పత్తి - మధ్య యుగాలలో, లిట్ముస్ పొందటానికి ఆర్సోల్ ను మొదట రాసోలా లైకెన్ నుండి పొందారు.  ఈ పద్ధతిని మీరే ఆనందించండి.  ", शोखियों में घोला जाए फूलों का शबाब — लिटमस का उत्पादन मध्य युग में लिटमस प्राप्त करने के लिए पहले रास्े ोला लाइकेन में से ऑर्चिल प्राप्त किया जाता था।  आप स्वयं इस विधि का लुत्फ उठाइए।
""ఆర్చిల్ తయారీ విధానం". ఒక పౌండ్ లెవో యొక్క ఆర్సెల్ తీసుకోండి, ఖచ్చితంగా శుభ్రంగా; పీ  "," “ऑर्चिल बनाने की विधि”  एक पाउण्ड लेवॉ की ओर्सेल लो, एकदम स्वच्छ; इसे पेशाब"
"దాని నుండి తీసివేసి, రెండు oun న్సుల సాల్ అమ్మోనియాక్, సాల్ గామ్ మరియు ఉప్పు పీటర్ వేసి, వాటిని బాగా చూర్ణం చేసి, తరువాత 12 రోజులు కదిలించు. ఈ మిశ్రమాన్ని రోజుకు రెండుసార్లు కదిలించి, ఆపై నిరంతరం తడిగా ఉంచండి, కొంచెం మూత్రాన్ని జోడించండి.  ఈ సందర్భంలో, అది ఎనిమిది రోజులు ఉండి, నిరంతరం గందరగోళాన్ని, ఆ తరువాత ఒకటిన్నర పౌండ్ల పొటాష్ ఉంచండి.  "," से भिगाओ, इसमें साल अमोनिएक, साल गेमे और सॉल्ट पीटर प्रत्येक दा-े दो आउन्स मिलाओ, इन्हें अच्छी तरह कूटकर मिलाओ और फिर 12 दिन के लिए छाड़े  दा।े दिन में दो बार मिश्रण को हिलाओ, और फिर उसे लगातार गीला रखो, थोड़ी-थोड़ी पेशाब मिलाते रहो।  इस स्थिति में इसे आठ दिन रहने दा,े लगातार हिलाते रहा,े इसके बाद इसमें डेढ़ पाउण्ड पोटाश डालो।"
"ఇది మరోసారి ఎనిమిది రోజులు ఉండనివ్వండి, ఎప్పటికప్పుడు గందరగోళాన్ని కొనసాగించండి మరియు అదే మొత్తంలో మూత్రాన్ని పోయాలి.  ఐదు-ఆరు రోజుల తరువాత, రెండు డ్రెట్చమ్ ఆర్సెనిక్ జోడించండి, తరువాత అది ఉపయోగం కోసం సిద్ధంగా ఉంది.  "," एक बार फिर आठ दिन पड़ा रहने दो, समयसमय पर हिलाते रहो और उतनी ही मात्रा में पेशाब डालो।  पाँच-छह दिन बाद दो ड्रेचम आर्सेनिक डालो, तब यह उपयोग के लिए तैयार है।"
లిట్ముస్ చాలా సరళమైన పద్ధతిలో ఉత్పత్తి అవుతుంది.  లైకెన్‌ను సోడియం కార్బోనేట్ మరియు అమ్మోనియా ద్రావణంలో పొడి చేస్తారు.  , लिटमस का उत्पादन ज़्यादा सरल विधि से किया जाता है।  लाइकेन को सोडियम कार्बोनेट व अमोनिया के घोल में पीसा जाता है।
"అప్పుడప్పుడు కదిలించేటప్పుడు చాలా వారాలు విశ్రాంతి తీసుకోండి.  క్రమంగా, దాని రంగు ple దా మరియు తరువాత నీలం అవుతుంది.  ", कई सप्ताह तक बीच-बीच में हिलाते हुए इसे पड़ा रहने देते हैं।  धीरे-धीरे इसका रंग बैंगनी और फिर नीला हो जाता है।
ఇప్పుడు లైకెన్ ఆరబెట్టి పొడి చేసుకోవాలి.  ఈ దశలో లైకెన్‌లో కొంత మొత్తంలో లిట్ముస్ మరియు కొంత మొత్తంలో ఇతర రంగులు ఉంటాయి.  , अब लाइकेन को सुखाकर पाउडर बना लेते हैं।  इस अवस्था में लाइकेन में कुछ मात्रा में लिटमस और कुछ मात्रा में अन्य रंजक हात्े ो हैं।
ఆల్కహాల్‌తో కరిగించడం ద్వారా ఆర్సిన్ కరిగిపోతుంది.  ఈ విధంగా స్వచ్ఛమైన లిట్ముస్ పొందబడుతుంది.  , अल्कोहल के साथ घोलकर ओर्सीन को अलग कर लिया जाता है।  इस प्रकार से शुद्ध लिटमस प्राप्त हो जाता है।
"ఈ మొత్తం ప్రక్రియలో, మధ్యలో ఏర్పడిన అన్ని పదార్థాలు క్షీణిస్తాయని స్పష్టంగా తెలుస్తుంది.  లిట్ముస్ ఉత్పత్తిలో ఉన్న తేడా ఏమిటంటే పొటాష్, సున్నం మరియు జిప్సం కూడా మొత్తం మిశ్రమానికి కలుపుతారు.  "," ज़ाहिर है इस पूरी प्रक्रिया में बीच में तमाम पदार्थ बनते बिगड़ते होंगे।  लिटमस उत्पादन में अन्तर केवल इतना हात्े ाा है कि पूरे मिश्रण में पोटाश, चूना और जिप्सम भी मिलाए जाते हैं।"
ఈ రోజుల్లో. వాస్తవానికి లైకెన్ నుండి వర్ణద్రవ్యాల మిశ్రమం లభిస్తుంది.  , आजकल  दरअसल लाइकेन से रंजकों का एक मिश्रण मिलता है।
"ఈ మిశ్రమంలో ఆర్చిల్, ఆర్సిన్, లిట్ముస్ మొదలైన రంగులు ఉంటాయి.  అందువల్ల, మనం ఉపయోగించే లిట్ముస్ బహుశా మిశ్రమం.  "," इस मिश्रण में ऑर्चिल, ओर्सीन, लिटमस आदि रंजक होते हैं।  अत: जो लिटमस हम इस्तेमाल करते हैं वह सम्भवत: एक मिश्रण ही है।"
"ప్రారంభ దశలో లైకెన్ ఓక్రోలెచియా టార్టారియా మాత్రమే దాని ఉత్పత్తికి ఉపయోగించబడింది.  మార్గం ద్వారా, రంగులు మరియు లిట్ముస్ మధ్య సంబంధం యొక్క మరొక పేజీ ఇంకా ఉంది.  ", शुरुआती दौर में इसके उत्पादन के लिए एक मात्र लाइकेन ओक्रोलेचिया टार्टेरिया का उपयोग होता था।  वैसे रंगरेज़ों और लिटमस के सम्बन्धों का एक पन्ना अभी और है।
"ఇది లిట్ముస్ పేపర్‌కు సంబంధించినది.  సార్వత్రిక సూచిక కాకుండా, లిట్ముస్ మాత్రమే లిట్ముస్ కాగితంగా ఉపయోగించబడుతుందని మీరు గమనించి ఉండవచ్చు.  ", उसका सम्बन्ध लिटमस कागज़ से है।  आपने ध्यान दिया होगा कि यूनिवर्सल सूचक के अलावा लिटमस ही एक मात्र ऐसा सूचक है जिसका उपयोग लिटमस कागज़ के रूप में किया जाता है।
లిట్ముస్ పేపర్‌ను తయారు చేయాలనే ఆలోచన ఎక్కడ నుండి వచ్చింది? జ్ఞాపకం మరోసారి తప్పిపోయింది.  పదహారవ శతాబ్దం నుండి వాడుకలో ఉన్న ఈ వర్ణద్రవ్యాల రసాయన కూర్పు కొంతకాలంగా ప్రసిద్ది చెందింది.  , आखिर लिटमस कागज़ बनाने का आइडिया कहाँ से आया? एक बार फिर रंगरेज़ों की याद आती है।  एक रोचक बात यह भी है कि सोलहवीं सदी से उपयोग किए जा रहे इन रंजकों की रासायनिक संरचना का पता काफी देर से चल पाया।
"వారి విశ్లేషణకు అతిపెద్ద అడ్డంకి వాటిని స్వచ్ఛమైన రూపంలో పొందడం.  ఈ దిశలో మొదటి అడుగు 1829 లో పియరీ రాబిక్వేట్ (ud రుద్దత్వాడ్డాడ్యాట్) చేత తీసుకోబడింది, అతను మిశ్రమం నుండి ఆర్సిన్ అనే రసాయనాన్ని వేరుచేసినప్పుడు.  ", इनके विश्लेषण में सबसे बड़ी बाधा तो शायद इन्हें शुद्ध रूप में प्राप्त करने की थी।  इस दिशा में पहला कदम पियरे रॉबिकेट (ङदृडत्द्दद्वड्ढद्य क्त) ने 1829 में उठाया जब उन्होंने मिश्रण में से ओर्सीन नामक रसायन अलग किया।
అప్పుడు 1840 లో ఈ లైకెన్ నుండి నాలుగు వేర్వేరు రంగు పదార్థాలు పొందబడ్డాయి. ఎరిథ్రోలిటమిన్ లిట్ముస్.  , इसके बाद 1840 में इस लाइकेन से चार अलग रंगीन पदार्थ प्राप्त किए गए  इरिथ्रोलिटमिन ही लिटमस है।
ఇది పాలిమర్ అంటే పాలిమర్.  ఈ సమ్మేళనాల కూర్పును నిర్ణయించిన ఘనత హన్స్ ముసో (కత్డాడ్మ్ జిడివిడిఎమ్డిఆర్హెచ్) కు వెళుతుంది.  , यह एक बहुलक यानी पॉलीमर होता है।  इन यौगिकों की संरचना ज्ञात करने का श्रेय हैंस मुसो (क्तठ्ठदद्म ग्द्वद्मद्मदृ) को जाता है।
"అతను 1956 మరియు 1965 మధ్య కనీసం 25 పరిశోధనా పత్రాలను అధ్యయనం చేశాడు, వాటిని అధ్యయనం చేశాడు.  రంగులద్దిన ప్రజలు టెర్న్సోల్ (క్రోజోఫెరా టింక్టోరియా) అనే మరొక మొక్క నుండి ple దా రంగును పొందారు.  ", उन्होंने 1956 से 1965 के बीच इनका अध्ययन करके कम से कम 25 शोध पत्र प्रकाशित किए थे।  रंगरेज़ लोग एक अन्य पौधे टर्नसोल (क्रोज़ोफेरा टिंक्टोरिया) से बैंगनी रंग प्राप्त किया करते थे।
"మొక్క నుండి ఈ వర్ణద్రవ్యం యొక్క వర్ణద్రవ్యం పొందిన తరువాత, వారు గుడ్డ ముక్కలను నానబెట్టి ఆరబెట్టేవారు.  పెయింట్ తిరిగి పొందవలసి వచ్చినప్పుడు, ఈ బట్టలు నీటిలో నానబెట్టబడ్డాయి.  "," पौधे से इस रंजक का घोेल प्राप्त हो जाने पर वे कपड़े के टुकड़ों को इसमें भिगोकर सुखाकर रख लिया करते थे।  जब फिर से रंग प्राप्त करना होता था, तो इन कपड़ों को पानी में भिगोया जाता था।"
"తమాషా ఏమిటంటే, ఇలా చేయడం ద్వారా, లేతరంగు ఎరుపు రంగులో ఉంటుంది.  మరోవైపు, నానబెట్టడానికి ముందు వస్త్రం సున్నం నీటి నుండి తీసినట్లయితే, తరువాత ple దా రంగును పొందవచ్చు.  ", मज़ेदार बात यह थी कि ऐसा करने पर बैंगनी नहीं सुर्ख लाल रंग प्राप्त होता था।  दूसरी ओर यदि कपड़े को भिगोने से पहले चूने के पानी में से निकाल लिया जाता तो बाद में बैंगनी रंग ही प्राप्त होता था।
కాగితపు కుట్లు రోసెల్లా యొక్క సత్యంలోకి నానబెట్టి లిట్ముస్ పేపర్‌ను తయారు చేయాలనే ఆలోచనను ఇక్కడ నుండి బాయిల్ భావించాడని చెబుతారు.  రంగు మార్చడం ద్వారా సూచిక ఏమి చెబుతుంది. , कहते हैं कि कागज़ की पट्टि यों को रोसेला के सत में भिगोकर लिटमस कागज़ बनाने का विचार बॉयल को यहीं से सूझा था।  क्या बताते हैं सूचक रंग बदलकर
"యాసిడ్-బేస్ను గుర్తించేటప్పుడు సూచికలను తరచుగా ఉపయోగిస్తారు.  కానీ సూచికలను ఉపయోగించి, సూచికలు ఎలా పని చేస్తాయనే దాని గురించి మేము చాలా అరుదుగా ఆలోచిస్తాము మరియు అన్ని సూచికలు ఒకేలా ఉన్నాయా?  "," अम्ल-क्षार की पहचान करते समय अक्सर सूचकों का इस्तेमाल होता है।  लेकिन सूचकों का इस्तेमाल करते हुए शायद ही हम कभी यह सोचते हैं कि सूचक काम कैसे करते हैं, और क्या सब सूचक एक जैसे होते हैं?"
అన్ని సూచికలు బలహీనమైన సేంద్రీయ ఆమ్లాలు లేదా సేంద్రీయ స్థావరాలు.  ప్రతి సందర్భంలో అయోనైజ్డ్ స్థితి యొక్క రంగు మరియు అన్-అయోనైజ్డ్ స్థితి భిన్నంగా ఉంటాయి.  , समस्त सूचक स्वयं दुर्बल कार्बनिक अम्ल या कार्बनिक क्षार होते हैं।  प्रत्येक मामले में आयनीकृत अवस्था और अन-आयनीकृत अवस्था का रंग अलग-अलग होता है।
"వారి రంగులను మార్చడానికి ఇది రహస్యం.  ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తించడానికి మేము అన్ని సూచికలను ఉపయోగించాము; లిట్ముస్, ఫినాల్ఫ్తేలిన్, మిథైల్ ఆరెంజ్ ... మరియు మొదలైనవి.  "," यही इनके रंग बदलने का राज़ है।  अम्ल और क्षार की पहचान करने में सूचकों का उपयोग तो हम सबने किया है; लिटमस, फिनॉफ्थलीन, मिथाइल ऑरेंज... वगैरह कितने ही सूचक हम जानते भी हैं।"
"వీటన్నిటి యొక్క ప్రత్యేకత ఏమిటంటే అవి ఆమ్ల మాధ్యమంలో ఒక రంగు మరియు ఆల్కలీన్ మాధ్యమంలో మరొక రంగు.  పాయింటర్ పాయింటర్ అలైక్? ఈ సాధారణ ప్రశ్న తరువాత, మేము కష్టమైన ప్రశ్నకు వస్తాము.  ", इन सबकी विशेषता यह है कि ये अम्लीय माध्यम में किसी एक रंग के होते हैं तो क्षारीय माध्यम में किसी और रंग के।  सूचक-सूचक एक समान? इस आसान सवाल के बाद एक मुश्किल सवाल पर आते हैं।
"అన్ని సూచికలు ఆమ్లాన్ని ఆమ్లంగా, క్షారాన్ని క్షారంగా సూచిస్తాయా అనేది ప్రశ్న.  విషయం కొంచెం స్పష్టంగా కనబడుతున్నందున ఈ విషయాన్ని స్పష్టం చేయడం ముఖ్యం.  ", सवाल यह है कि क्या सभी सूचक अम्ल को अम्ल और क्षार को क्षार बताते हैं।  बात को स्पष्ट करना ज़रूरी है क्योंकि बात थोड़ी गोल-गोल लग रही होगी।
దీనికి ఆమ్లం మరియు క్షారాలను నిర్వచించడం అవసరం.  రంగులు ఎందుకు మారుతాయి? తలెత్తే మొదటి ప్రశ్న ఏమిటంటే అవి రంగులను ఎందుకు మారుస్తాయి? ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం చాలా సులభం.  , और इसके लिए ज़रूरी है कि अम्ल और क्षार को परिभाषित कर दिया जाए।  क्यों बदलते हैं रंग सबसे पहले सवाल तो यही उठता है कि ये रंग बदलते क्यों हैं? इस सवाल का जवाब काफी आसान है।
ఈ సూచికలు రెండు రూపాల్లో జీవించగల పదార్థాలు.  ఒక రూపం నుండి మరొక రూపానికి వారి పరివర్తన చాలా సులభం.  , ये सूचक ऐसे पदार्थ हैं जो दो रूपों में रह सकते हैं।  एक रूप से दूसरे में इनका परिवर्तन काफी आसानी से होता है।
"మరియు అతి పెద్ద విషయం ఏమిటంటే, ఈ రూప మార్పు కెమిస్ట్రీ భాషలో రివర్సబుల్, అంటే, మార్పును తిరిగి పునరుద్ధరించవచ్చు.  ఫారమ్ మార్పు ప్రాథమికంగా మాధ్యమం ఆల్కలీన్ లేదా ఆమ్లమా అనే దానిపై ఆధారపడి ఉంటుంది.  "," और सबसे बड़ी बात यह है कि यह रूप परिवर्तन रसायन की भाषा में उत्क्रमणीय होता है, यानी रूप परिवर्तन पुन: बहाल किया जा सकता है।  रूप परिवर्तन मूलत: इस बात पर निर्भर होता है कि माध्यम क्षारीय है या अम्लीय।"
"ప్రస్తుత ప్రయోజనం కోసం, నేను ఆమ్లం మరియు క్షారాల యొక్క సరళమైన నిర్వచనంతో ప్రారంభిస్తాను.  నీలం లిట్ముస్ ఎరుపుగా మారే ఆమ్లం; మరియు ఎరుపు ఎరుపు రంగు లిట్ముస్ నీలం, అంటే క్షార.  "," वर्तमान मकसद से मैं अम्ल और क्षार की सबसे सरल परिभाषा से ही शुरू करता हूँ।  जो नीले लिटमस को लाल कर दे, वह अम्ल; और जो लाल लिटमस को नीला कर दे, वह क्षार।"
"ఇప్పుడు 'ఎ' పదార్ధం ఎరుపు లిట్ముస్ నీలం రంగులో తయారైందని అనుకుందాం, అప్పుడు అది క్షారంగా మారింది.  ప్రశ్న ఏమిటంటే, మేము ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచికను ఉపయోగిస్తే, అది కూడా క్షారంగా పిలువబడుతుంది; అంటే, రంగులేని ఫినాల్ఫ్తేలిన్ ఈ ద్రావణంలో కలిపితే అది గులాబీ రంగులోకి మారుతుందా? మీ అభిప్రాయం ఏమిటి?  "," अब मान लीजिए पदार्थ ‘क’ ने लाल लिटमस को नीला कर दिया, तो यह हो गया क्षार।  सवाल यह है कि यदि हम फिनॉफ्थलीन सूचक का इस्तेमाल करें तो क्या वह भी इसे क्षार बताएगा; यानी क्या इस घोल में रंगहीन फिनॉफ्थलीन डालने पर वह गुलाबी हो जाएगा? आपका क्या विचार है?"
ఉదాహరణకు ఫినాల్ఫ్థలీన్ తీసుకోండి.  ఈ పదార్ధం బలహీనమైన ఆమ్లం.  , उदाहरण के लिए फिनॉफ्थलीन को लें।  यह पदार्थ स्वयं एक दुर्बल अम्ल है।
"దీని సూత్రాన్ని ఇలా వ్రాయవచ్చు: Qtghna; కానీ ఈ పరిస్థితి ఆమ్ల ద్రావణంలో సంభవిస్తుంది, మరియు ఆ సమయంలో పరిష్కారం రంగులేనిది.  అంటే, లిట్ముస్ ఆల్కలీన్ ను ఆల్కలీన్ అని పిలిచే ద్రావణాన్ని ఫినాల్ఫ్తేలిన్ ఆల్కలీన్ అని కూడా పిలుస్తారా అని నేను అడుగుతున్నాను.  "," इसका सूत्र इस तरह लिखा जा सकता है: क्तघ्ण्; मगर यह स्थिति अम्लीय घोल में होती है, और उस समय यह घोल रंगहीन होता है।  यानी मैं यह पूछ रहा हूँ कि लिटमस जिस घोल को क्षारीय बताता है क्या उसे फिनॉफ्थलीन भी क्षारीय बताएगा?"
"ద్రావణం ఆల్కలీన్ అయినప్పుడు, ఫినాల్ఫ్తేలిన్ అయనీకరణం చెందుతుంది: ఈ ప్రశ్న అసంబద్ధమని మీరు అనుకోవచ్చు.  ", जब घोल क्षारीय होता है तो फिनॉफ्थलीन का आयनीकरण हो जाता है:  आपको शायद लगे कि यह सवाल ही बेतुका है।
"పరిష్కారం ఆల్కలీన్, ఫినాల్ఫ్థాలిన్ లేదా ఏదైనా సూచిక అయినప్పుడు, అది ఆల్కలీన్ గా వర్ణించబడుతుంది.  ఈ వైలెట్ అయాన్ పింక్.  "," जब घोल क्षारीय है, तो फिनॉफ्थलीन हो या कोई भी सूचक हो, उसे क्षारीय ही बताएगा।  यह घ्ण्- ऋणायन गुलाबी होता है।"
అందువల్ల ఆల్కలీన్ ద్రావణంలో ఫినాల్ఫ్తేలిన్ గులాబీ రంగులోకి మారుతుంది.  చీకటి రూపం రంగులేనిది.  , इसलिए क्षारीय घोल में फिनॉफ्थलीन गुलाबी हो जाता है।  जबकि क्तघ्ण् रूप रंगहीन होता है ।
"కానీ దురదృష్టం (లేదా అదృష్టం) విషయంలో ఇది కాదు.  ఒక సూచిక ఆమ్లంగా వర్ణించే పరిష్కారం చాలా సార్లు జరుగుతుంది, మరొక సూచిక దానిని ఆల్కలీన్‌గా చూపిస్తుంది.  ", मगर बदकिस्मती (या खुशकिस्मती) से ऐसा नहीं है।  कई मर्तबा ऐसा हो जाता है कि एक सूचक जिस घोल को अम्लीय बताता है दूसरा सूचक उसे क्षारीय दर्शाता है।
"మరియు ఒక పదార్ధం క్షారమైతే, నీటిలో కరిగినప్పుడు అది క్రింది విధంగా ప్రవర్తిస్తుంది:  నీటి క్షారత, నీటి ఉదాహరణ తీసుకొని దీనిని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిద్దాం.  "," और यदि ए पदार्थ क्षार है तो पानी में घोलने पर यह निम्नानुसार व्यवहार करेगा:  पानी की क्षारीयता आइए, पानी का उदाहरण लेकर इस बात को समझने की कोशिश करें।"
నీటి యొక్క సాధారణ పరీక్ష దాని క్షారతను కొలుస్తుంది.  ఏదైనా ప్రామాణిక ఆమ్ల ద్రావణం నుండి నీటిని టైట్రేషన్ చేయడం ద్వారా ఇది చేయవచ్చు.  , पानी के साधारण परीक्षण में उसकी क्षारीयता का मापन किया जाता है।  यह काम किसी भी मानक अम्ल के घोल से पानी के अनुमापन (टाइट्रेशन) के द्वारा किया जा सकता है।
పరీక్షించాల్సిన నీటిని కొలిచి ఫ్లాస్క్‌లోకి తీసుకొని మేము దీన్ని చేస్తాము.  అందులో 2-3 చుక్కల ఫినాల్ఫ్తేలిన్ (రంగులేని) సూచికను జోడించండి.  , करते यह हैं कि जिस पानी का परीक्षण करना हो उसे नापकर फ्लास्क में ले लेते हैं।  इसमें 2-3 बूँद फिनॉफ्थलीन (रंगहीन) सूचक डाल देते हैं।
సాధారణంగా ఇది గులాబీ రంగులోకి మారుతుంది (నీరు ఆల్కలీన్).  ఇప్పుడు నీరు రంగులేని వరకు బ్యూరెట్ నుండి పడిపోయి ఆమ్లం జోడించండి.  ," आम तौर पर यह गुलाबी हो जाता है (पानी क्षारीय है)।  अब ब्यूरेट से बूँदबूँद करके अम्ल डालते हैं, जब तक कि पानी रंगहीन न हो जाए।"
"నీరు రంగులేని వరకు, జోడించిన ఆమ్లం మొత్తం ఆధారంగా నీటిలో ఉన్న క్షార మొత్తాన్ని లెక్కిస్తాము.  ఆమ్ల ద్రావణంలో హైడ్రాక్సిల్ అయాన్లు ఉండవని దీని అర్థం కాదు.  ", पानी के रंगहीन हो जाने तक जितना अम्ल डाला है उसके आधार पर पानी में उपस्थित क्षार की मात्रा की गणना कर लेते हैं।  इसका मतलब यह नहीं है कि अम्ल के घोल में हाइड्रॉक्सिल आयन नहीं होते।
"నియమం ప్రకారం, నీరు స్వచ్ఛమైనదా లేదా కల్తీ అయినా, హైడ్రోజన్ అయాన్ గా ration త మరియు దానిలోని హైడ్రాక్సిల్ అయాన్ గా ration త ఎల్లప్పుడూ స్థిరంగా ఉంటుందని మీరు గుర్తుంచుకోవచ్చు:  అంటే, Zr యొక్క గా ration త పెరిగినప్పుడు, Zr యొక్క గా ration త అదే నిష్పత్తిలో తగ్గుతుంది, తద్వారా రెండింటి ఉత్పత్తి 1014 గా ఉంటుంది.  ", एक नियम के तौर पर आप यह याद रख सकते हैं कि पानी चाहे शुद्ध हो या मिलावटी उसमें हाइड्रोजन आयन की सान्द्रता और हाइड्रॉक्सिल आयन की सान्द्रता का गुणनफल हमेशा निश्चित होता है:  अर्थात झ्र्+ट की सान्द्रता बढ़ने पर झ्र्-ट की सान्द्रता उसी अनुपात में कम होती जाएगी ताकि दोनों का गुणनफल 1014 ही रहे।
"అందువల్ల, ఒక పరిష్కారం యొక్క ఆమ్లత్వం మరియు క్షారతత్వం రెండింటినీ అయాన్ గా ration తగా వ్యక్తీకరించవచ్చు.  దీని కోసం సులభమైన స్కేల్ సృష్టించబడింది.  ", इसलिए किसी घोल की अम्लीयता व क्षारीयता दोनों को हम झ्र्+ट आयन की सान्द्रता के रूप में व्यक्त कर सकते हैं।  इसके लिए एक आसान पैमाना बनाया गया है।
దీనిని + స్కేల్ అంటారు.  ఇది ద్రావణంలో + అయాన్ యొక్క గా ration తను సూచిస్తుంది:  , इसे + पैमाना कहते हैं।  यह घोल में + आयन की सान्द्रता दर्शाता है:
పింక్ ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచిక రంగులేనిదిగా మారింది అంటే పరిష్కారం తటస్థంగా ఉంటుంది (లేదా కొద్దిగా ఆమ్లంగా ఉంటుంది).  ఇప్పుడు ఈ తటస్థ ద్రావణంలో 2-3 చుక్కల మిథైల్ ఆరెంజ్ ఉంచండి.  , गुलाबी फिनॉफ्थलीन सूचक रंगहीन हो गया मतलब घोल उदासीन है (या थोड़ा अम्लीय होगा)।  अब इस उदासीन घोल में मिथाइल ऑरेंज की 2-3 बूँदें डालते हैं।
"మిథైల్ ఆరెంజ్, expected హించిన విధంగా, దీనికి ఆల్కలీన్ (అనగా పసుపు) రంగును ఇస్తుంది.  ఇప్పుడు మరోసారి, దానికి ఆమ్ల చుక్కలను వేసి, నారింజ రంగులోకి వచ్చే వరకు టైట్రేషన్ చేయండి.  "," उम्मीद के विपरीत मिथाइल ऑरेंज इसे क्षारीय दर्शाता है (यानी पीला रंग देता है)।  अब एक बार फिर इसमें बूँद-बूँद अम्ल डालकर टाइट्रेशन करते हैं, जब तक कि इसका रंग नारंगी न हो जाए।"
మరియు మరోసారి దాని క్షారతను లెక్కించండి.  పరిష్కారం ఆమ్ల పరిష్కారం తటస్థ పరిష్కారం ఆల్కలీన్. , और एक बार फिर इसकी क्षारीयता की गणना करते हैं।  घोल अम्लीय घोल उदासीन घोल क्षारीय
స్కేల్ అర్థం చేసుకోవడానికి ఆసక్తి ఉన్నవారు ఈ వ్యాసం చివర పెట్టెను తప్పక చదవాలి.  +  ," पैमाने को समझने में जिनकी दिलचस्पी हो, वे इस लेख के अन्त में दिया गया बॉक्स ज़रूर पढ़ें।  +"
"వాస్తవానికి, నీటి పరీక్షల సందర్భంలో, ఈ రెండు క్షారాలకు ఫినాల్ఫ్తలీన్ క్షారత మరియు మొత్తం క్షారత (ఫినాల్ఫ్తేలిన్ నుండి మిథైల్ ఆరెంజ్ నుండి కొలుస్తారు మొత్తం క్షారత) అని పేరు పెట్టారు.  కాబట్టి ఈ వ్యవహారం ఏమిటి? ఫినాల్ఫ్తేలిన్ ఉదాసీనంగా ప్రకటించిన పరిష్కారాన్ని మిథైల్ ఆరెంజ్ ఎందుకు ప్రకటించింది?  "," दरअसल पानी परीक्षण के सन्दर्भ में इन दो क्षारीयताओं को फिनॉफ्थलीन क्षारीयता और कुल क्षारीयता (फिनॉफ्थलीन अ मिथाइल ऑरेंज से नापी गई कुल क्षारीयता) के नाम दिए गए हैं।  तो यह क्या चक्कर है? जिस घोल को फिनॉफ्थलीन ने उदासीन घोषित कर दिया था, उसे मिथाइल ऑरेंज ने क्षारीय क्यों बताया?"
"ఒక ఆమ్లం లేదా క్షారాన్ని నీటిలో కరిగించినట్లయితే, పరిష్కారం ఆమ్లం లేదా క్షార స్వభావంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.  అవును, ఇది ఆమ్లం లేదా క్షార పరిమాణంపై కొంత ప్రభావాన్ని చూపుతుంది మరియు ఉష్ణోగ్రత కూడా ప్రభావం చూపుతుంది.  "," किसी अम्ल या क्षार को पानी में घोलें तो उस घोल की + अम्ल या क्षार की प्रकृति पर निर्भर करती है।  हाँ, उस पर अम्ल या क्षार की मात्रा का थोड़ा बहुत असर ज़रूर पड़ता है और तापमान का भी असर पड़ता है।"
"కానీ ప్రాథమికంగా అది ఆ ఆమ్లం లేదా క్షార స్వభావం ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది + దాని ఎంత ఉంటుంది.  నిర్వచనాన్ని విస్తరించడం దీన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి, మనం ఆమ్లం మరియు క్షారాల నిర్వచనం యొక్క తరువాతి దశకు వెళ్ళాలి.  ", मगर मूलत: यह उस अम्ल या क्षार की प्रकृति से ही तय होता है कि उसकी + कितनी होगी।  परिभाषा का विस्तार इसे समझने के लिए हमें अम्ल और क्षार की परिभाषा की अगली पायदान पर जाना होगा ।
ఈ నిర్వచనం అయనీకరణ భావన నుండి ఉద్భవించింది.  హైడ్రోజన్ అయాన్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి నీటిలో కరిగే అన్ని పదార్థాలు ఆమ్లాలు.  ," यह परिभाषा आयनीकरण की अवधारणा से उभरती है।  वे सारे पदार्थ जो पानी में घुलकर हाइड्रोजन आयन उत्पन्न करते हैं, अम्ल हैं।"
"నీటిలో కరగడం ద్వారా హైడ్రాక్సిల్ అయాన్లను ఉత్పత్తి చేసే పదార్థాలు క్షారాలు.  అంటే, చాలా ఆమ్లం ఉంటే, అది నీటిలో ఈ క్రింది విధంగా అయనీకరణం అవుతుంది:  ", पानी में घुलकर हाइड्रॉक्सिल आयन उत्पन्न करने वाले पदार्थ क्षार हैं।  अर्थात् यदि क्तॠ अम्ल है तो पानी में यह निम्नानुसार आयनीकृत होगा:
"సూచికలు ... మరోసారి ఆమ్లం లేదా క్షారాల యొక్క ఈ కొత్త నిర్వచనం ప్రకారం, అన్ని సూచికలు 7 + కన్నా తక్కువ ఉన్న పరిష్కారాలను ఆమ్లంగా మరియు 7 + కన్నా ఎక్కువ ఆల్కలీన్‌తో ఉన్న పరిష్కారాలను సూచిస్తాయా అనేది ఇప్పుడు మన ప్రశ్న.  మరో మాటలో చెప్పాలంటే, అన్ని సూచికలు + 7 వద్ద రంగును మారుస్తాయా అనేది ప్రశ్న.  "," सूचक... फिर एक बार अम्ल या क्षार की इस नई परिभाषा के तहत अब हमारा सवाल यह हो जाता है कि क्या सारे सूचक 7 से कम + वाले घोलों को अम्लीय और 7 से ज़्यादा + वाले घोलों को क्षारीय बताते हैं।  दूसरे शब्दों में, सवाल यह है कि क्या सभी सूचक + 7 पर रंग बदलते हैं।"
దురదృష్టకరం లేదా దురదృష్టకరం అది జరగదు.  ఇక్కడ సమర్పించిన చార్ట్ భిన్నమైన  , बदकिस्मती या खुशकिस्मती से ऐसा नहीं होता है।  यहाँ प्रस्तुत चार्ट से यह बात स्पष्ट हो जाती है कि अलग-अलग
పాయింటర్  రంగు ఆమ్లంలో మార్పు  , सूचक  रंग में बदलाव अम्लीय
మిథైల్ వైలెట్ మిథైల్ పసుపు బ్రోమోఫినాల్ బ్లూ మిథైల్ ఆరెంజ్ మిథైల్ రెడ్ లిట్మస్ బ్రోమోథైమోల్ బ్లూ ఫినాల్ రెడ్ ఫెనోఫ్థాలిన్ థైమోల్ఫ్తాలిన్ అలిజారిన్ పసుపు  మార్చండి + ఆల్కలీన్  , मिथाइल वायलेट मिथाइल येलो ब्राोमोफिनॉल ब्लू मिथाइल ऑरेंज मिथाइल रेड लिटमस ब्राोमोथाइमॉल ब्लू फिनॉल रेड फिनॉफ्थेलीन थाइमॉलफ्थेलीन एलीज़रीन येलो  बदलाव की + क्षारीय
పసుపు ఎరుపు పసుపు ఎరుపు ఎరుపు ఎరుపు పసుపు పసుపు రంగులేని రంగులేని పసుపు  నీలం పసుపు నీలం పసుపు పసుపు నీలం నీలం ఎరుపు ఎరుపు నీలం  , पीला लाल पीला लाल लाल लाल पीला पीला रंगहीन रंगहीन पीला  नीला पीला नीला पीला पीला नीला नीला लाल लाल नीला लाल
"పాయింటర్ వేర్వేరు + వద్ద రంగును మారుస్తుంది.  ఉదాహరణకు, + 8 కన్నా ఎక్కువ ఉంటే, ఫినాల్ఫ్తేన్ పింక్ లేదా ఎరుపు, + 8 రంగులేనిది అవుతుంది.  "," सूचक अलग-अलग + पर रंग बदलते हैं।  मसलन, + 8 से ज़्यादा हो तो फिनॉफ्थलीन गुलाबी या लाल होता है, + 8 हो तो रंगहीन हो जाता है।"
"అంటే, + 8 కన్నా తక్కువ పరిష్కారం దీనిని ఆమ్ల / తటస్థంగా వర్ణిస్తుంది.  మిథైల్ ఆరెంజ్‌తో పరీక్షించినప్పుడు ఇటువంటి పరిష్కారాలు (+ 8 నుండి 7 మధ్య) ఆల్కలీన్‌గా కనిపిస్తాయి.  ", यानी + 8 से कम वाले घोल को यह अम्लीय/उदासीन बताता है।  ऐसे घोल (जिनका + 8 से 7 के बीच है) मिथाइल ऑरेंज से जाँचने पर क्षारीय नज़र आएँगे।
"దీనికి విరుద్ధంగా, చాలా పరిష్కారాలు ఉంటాయి (+ 4 నుండి 7 మధ్య), ఆమ్లంగా ఉన్నప్పటికీ, మిథైల్ ఆరెంజ్ ఆల్కలీన్ / తటస్థంగా ఉంటుంది, ఎందుకంటే మిథైల్ ఆరెంజ్ + 4 వద్ద రంగును మారుస్తుంది.  పాయింటర్ యొక్క రంగును పదేపదే మార్చడం యొక్క ఈ లక్షణం యొక్క ఒక ప్రయోజనం ఏమిటంటే అవి మళ్లీ మళ్లీ ఉపయోగించబడతాయి.  "," इसके विपरीत कई घोल ऐसे भी होंगे (+ 4 से 7 के बीच) जिन्हें अम्लीय होते हुए भी, मिथाइल ऑरेंज क्षारीय/उदासीन बताएगा क्योंकि मिथाइल ऑरेंज + 4 पर रंग बदलता है।  सूचक के बार-बार रंग बदल पाने के इस गुण का एक फायदा यह है कि उनका उपयोग भी बार-बार किया जा सकता है।"
"పాయింటర్ చుట్టూ చెల్లాచెదురుగా ఉంది, దాని చుట్టూ చాలా పాయింటర్ చెల్లాచెదురుగా ఉన్నాయి.  తరచుగా, పసుపు, బేషారం లేదా బెల్లం పువ్వు, ప్రక్షాళన, కొన్ని సిరా, అనేక ఇతర పువ్వులు మరియు ఇతర సూచికలు చుట్టూ చెల్లాచెదురుగా ఉన్నాయని మాకు తెలియదు.  "," आसपास बिखरे हैं सूचक अपने आसपास चारों तरफ ढेरों सूचक बिखरे रहते हैं।  अक्सर हमें अन्दाज़ा ही नहीं होता कि हल्दी, बेशरम या गुड़हल का फूल, सफाई के काम आने वाला , कुछ स्याहियाँ, बहुत से अन्य फूल और भी जाने कौन-कौन से सूचक बिखरे पड़े हैं चारों तरफ।"
"మీ చుట్టూ చెల్లాచెదురుగా ఉన్న వివిధ సూచికలను గుర్తించడం మరియు అవి ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలతో రంగును ఎలా మారుస్తాయో చూడటం ఒక ఆహ్లాదకరమైన చర్య.  మరియు మీరు ఈ అభ్యాసాన్ని మరింత సవాలుగా చేయాలనుకుంటే, ఈ సూచికలలో ఏది దాని రంగును + కు మారుస్తుందో కూడా మీరు కనుగొనవచ్చు.  "," अपने इर्द-गिर्द बिखरे हुए विभिन्न सूचक पहचानना और देखना कि वे अम्ल और क्षार के साथ क्या-क्या रंग बदलते हैं, अपने आपमें एक मज़ेदार गतिविधि हो सकती है।  और अगर इस अभ्यास को और चुनौतीपूर्ण बनाना हो तो फिर आप ये भी पता लगा सकते हैं कि इनमें से हर सूचक किस + पर अपना रंग बदलता है।"
"ఈ ప్రయత్నం మంచి ప్రాజెక్టుగా మారుతుంది.  అన్నింటికంటే, ఈ సూచికలన్నీ + 7 వద్ద మాత్రమే రంగును ఎందుకు మార్చవు?  ", एक अच्छा-खासा प्रोजेक्ट बन सकता है यह प्रयास।  आखिर ये सारे सूचक + 7 पर ही रंग क्यों नहीं बदलते?
కారణాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిద్దాం.  ఈ సూచికలన్నీ బలహీనమైన ఆమ్లాలు లేదా బలహీనమైన స్థావరాలు అని నేను ముందే చెప్పాను.  , आइए कारण समझने की कोशिश करें।  मैंने पहले ही कहा था कि ये सब सूचक स्वयं दुर्बल अम्ल या दुर्बल क्षार हैं।
వాటి రంగు పరిష్కారం అయనీకరణ స్థితిలో ఉందా లేదా అన్-అయోనైజ్డ్ స్థితిలో ఉందా అనే దానిపై ఆధారపడి ఉంటుంది.  + స్కేల్  , इनका रंग इस बात पर निर्भर है कि घोल में ये आयनीकृत अवस्था में हैं या अन-आयनीकृत अवस्था में।  + पैमाना
"స్వచ్ఛమైన నీటిలో లీటరుకు 10-14 మోల్ అయాన్ల పైన చూశాము.  సరళత కోసం, ప్రతి సూచిక యొక్క అయనీకరణ ఒక నిర్దిష్ట + వద్ద మాత్రమే ఉందని మేము చెప్పగలం.  ", हमने ऊपर देखा कि शुद्ध पानी में 10-14 मोल आयन प्रति लीटर।  सरलता के लिए हम कह सकते हैं कि प्रत्येक सूचक का आयनीकरण एक विशिष्ट + पर ही होता है।
"కాబట్టి ఈ + కి వెళ్లడం ద్వారా, ఆ సూచిక రంగు మారుతుంది.  ఇప్పుడు మనం నీటిలో ఆమ్లం లేదా క్షారాన్ని కలిపినప్పుడు, అవి వరుసగా + అయాన్లు లేదా - అయాన్లను ఉత్పత్తి చేస్తాయి.  "," लिहाज़ा इसी + पर जाकर वह सूचक रंग बदलेगा।  अब पानी में हम जब अम्ल या क्षार डालते हैं, तो वे क्रमश: + आयन या - आयन पैदा करते हैं।"
"గాని మనం యాసిడ్ చేర్చుకున్నామని అనుకుందాం, అప్పుడు నీటిలో + అయాన్ గా concent త పెరుగుతుంది.  + మరియు - యొక్క ఉత్పత్తి స్థిరంగా ఉండాలంటే, ఏకాగ్రత - అదే నిష్పత్తిలో తగ్గుతుంది.  "," या तो मान लीजिए हमने अम्ल डाला है, तो पानी में + आयन की सान्द्रता बढ़ेगी।  यदि + और - का गुणनफल स्थिर रहना है तो उसी अनुपात में - की सान्द्रता घटेगी।"
లీటరుకు అయాన్  ఉదాసీనత కంటే 10-7 కన్నా తక్కువ. , आयन प्रति लीटर  उदासीन से ज़्यादा 10-7 से कम
ఆమ్ల ఆల్కలీన్  దీని ప్రకారం. , अम्लीय क्षारीय  इसके अनुसार
"కాబట్టి పరిష్కారం తటస్థ + O7 కాబట్టి పరిష్కారం ఆల్కలీన్ + E7 కాబట్టి పరిష్కారం ఆమ్ల + O7. ఇప్పటివరకు నేర్చుకున్న వాటిని పరీక్షించడానికి, లెక్కించండి: ", तो घोल उदासीन + ऊ 7 तो घोल क्षारीय +इ 7 तो घोल अम्लीय + उ 7  अभी तक जो पढ़ा-समझा है उसे जाँचने के लिए ज़रा गणना कीजिए:
1909 లో సోరెన్సన్ (chriddhddhddmdhd) లీటరుకు గ్రామ్ అయాన్లను వ్యక్తీకరించడంలో ఉన్న ఇబ్బందులను పరిగణనలోకి తీసుకుని ఒక స్థాయిని అభివృద్ధి చేశాడు.  దీనిని + స్కేల్ అంటారు.  , ग्राम आयन प्रति लीटर के रूप में व्यक्त करने की मुश्किलों को देखते हुए सन् 1909 में सोरेन्सन (च्दृद्धड्ढदद्मड्ढद) ने एक पैमाना विकसित किया था।  इसे + पैमाना कहते हैं।
"+ కాంకర్డ్ యొక్క లాగరిథమ్‌ను తొలగించడం ద్వారా, అది ప్రతికూల గుర్తుతో బయటపడాలని ఆయన అన్నారు; మరియు దానిని + అని పిలవండి.  అంటే  ", उन्होंने बताया कि + सान्द्रता का लॉगेरिद्म निकालकर उसे ऋणात्मक चिह्न से प्रकट किया जाए; और इसे + कहें।  यानी जैसे अगर
"పరిష్కారం యొక్క స్వభావం మీరు క్షారాలను జోడిస్తే, దాని ఏకాగ్రత పెరుగుతుంది.  ", घोल की प्रकृति  यदि क्षार डालेंगे तो उसमें - की सान्द्रता बढ़ेगी।
"అప్పుడు ఉత్పత్తిని స్థిరంగా ఉంచడానికి + అయాన్ గా ration త తగ్గుతుంది.  కాబట్టి ఒక ద్రావణంలో + అయాన్ యొక్క గా ration త మనకు తెలిస్తే, పై సమీకరణం ద్వారా అయాన్ యొక్క సాంద్రతను కనుగొనవచ్చు.  "," तब गुणनफल को स्थिर रखने के लिए + आयन की सान्द्रता घटने लगेगी।  लिहाज़ा यदि हमें किसी घोल में + आयन की सान्द्रता मालूम है, तो हम उपरोक्त समीकरण के द्वारा - आयन की सान्द्रता ज्ञात कर सकते हैं।"
"అందువల్ల, ఒక పరిష్కారం యొక్క ఆమ్లత్వం మరియు క్షారతత్వం రెండింటినీ + అయాన్ గా ration తగా వ్యక్తీకరించవచ్చు.  ఒక ద్రావణంలో + మొత్తం లీటరుకు 310–2 మోల్ అయాన్.  ", अत: किसी घोल की अम्लीयता और क्षारीयता दोनों को ही + आयन सान्द्रता के रूप में व्यक्त किया जा सकता है।  किसी घोल में + की मात्रा 310-2 मोल आयन प्रति लीटर है।
"ఇది ఎంత ఉంటుంది?  ఈ ద్రావణంలో + పరిమాణం రెట్టింపు అయితే, అది ఎంత అవుతుంది +?  ", इसकी + कितनी होगी?  यदि इस घोल में + की मात्रा दुगुनी कर दी जाए तो इसकी + कितनी हो जाएगी?
"+ అయాన్ యొక్క వాల్యూమ్ 10 తో గుణిస్తే, అది ఎంత ఉంటుంది +?  ఏకాగ్రత ఉంటుంది - ద్రావణంలో?  ", यदि + आयन की मात्रा 10 गुनी कर दी जाए तो इसकी + कितनी हो जाएगी?  वाले घोल में - की सान्द्रता कितनी होगी?
"ఆమ్ల ద్రావణంలో కూడా - అయాన్లు ఉన్నాయని కానీ వాటి పరిమాణం + అయాన్ల కన్నా చాలా తక్కువగా ఉందని ఇక్కడ స్పష్టం చేయడం అవసరం.  రెండు రకాల ఆమ్లత్వం, క్షారత.  "," यहाँ यह स्पष्ट करना ज़रूरी है कि अम्लीय घोल में भी - आयन मौजूद होते हैं मगर इनकी मात्रा + आयन से बहुत कम होती है।  दो तरह की अम्लीयता, क्षारीयता।"
ఆమ్లీకరణ-క్షారతను కొలవడానికి క్షార లేదా ఆమ్లం యొక్క ప్రామాణిక పరిష్కారాన్ని మేము కొలుస్తాము.  దాని ఏకాగ్రత మనకు తెలుసు.  , अम्लीयता-क्षारीयता के मापन के लिए हम क्षार या अम्ल का एक मानक घोल लेते हैं।  इसकी सान्द्रता हमें ज्ञात है।
"ఇప్పుడు ఆమ్ల-క్షారత యొక్క పరిష్కారం ఈ ప్రామాణిక పరిష్కారం యొక్క స్థిర వాల్యూమ్ ద్వారా తటస్థీకరించబడుతుంది.  అప్పుడు బాగా తెలిసిన ఫార్ములాతో, తెలియని ద్రావణంలో ఆమ్లం లేదా క్షార మొత్తాన్ని తెలుసుకుంటాము.  ", अब जिस घोल की अम्लीयता-क्षारीयता नापनी है उसका उदासीनीकरण इस मानक घोल के निश्चित आयतन से करते हैं।  फिर जाने-माने सूत्र से हम अज्ञात घोल में अम्ल या क्षार की मात्रा पता लगा लेते हैं।
(మొదటి మరియు రెండవ పరిష్కారాలు ఆమ్లాలు / స్థావరాలు మరియు వాటి వాల్యూమ్‌ల యొక్క సాధారణతను చూపుతాయి.). భావనను ఉపయోగించడం.  , (जहाँ पहले और दूसरे घोल में अम्ल/क्षार की नॉर्मलता दर्शाते हैं और उनके आयतन।)  अवधारणा का इस्तेमाल कर रहे हैं।
అది మన కారణానికి సరిపోతుంది మరియు తగినది.  రెండు వైపులా బాణం గుర్తులు ఈ కార్యకలాపాలన్నీ రెండు దిశలలో నడుస్తున్నట్లు చూపుతాయి. , हमारे मकसद के लिए वही पर्याप्त व उचित है।  दोनों तरफ बने तीर के निशान से पता चलता है कि ये सारी क्रियाएँ दोनों दिशाओं में चलती हैं
"కష్టమైన పరిభాషలో వీటిని రివర్సిబుల్ క్రియలు అంటారు.  మార్గం ద్వారా, వారిని రెండు-మార్గం చర్యగా పిలవడం కూడా పని చేస్తుంది.  ", इन्हें कठिन शब्दावली में उत्क्रमणीय क्रियाएँ कहा जाता है।  वैसे इन्हें दोतरफा क्रिया कहने से भी काम चल जाएगा।
నీటి అయనీకరణం (సమీకరణం 1) చూపిస్తుంది. అయాన్లు సమాన సంఖ్యలో ఏర్పడతాయి.  , पानी का आयनीकरण (समीकरण 1) देखने से पता चलता है  आयन बराबर संख्या में बनते हैं।
"కాబట్టి నీరు తటస్థంగా ఉంటుంది.  అయితే ఇప్పటికీ తటస్థ నీటిలో ఎన్ని + అయాన్లు ఉన్నాయో, ఎన్ని అయాన్లు ఉన్నాయో మాత్రమే మనం లెక్కించగలం.  ", लिहाज़ा पानी उदासीन बना रहता है।  मगर फिर भी हम यह गणना तो कर ही सकते हैं कि उदासीन पानी में कितने + आयन होते हैं और कितने - आयन होते हैं।
వేర్వేరు ఉష్ణోగ్రతలలో ఇటువంటి లెక్కలు చేయడం ద్వారా తీసిన తీర్మానాలు ఇక్కడ పట్టికలో ఇవ్వబడ్డాయి.  ఆమ్లత్వం-క్షారత యొక్క రెండవ కొలత + అని కూడా మీకు తెలుసు.  , अलग-अलग तापमान पर ऐसी गणनाएँ करके जो निष्कर्ष निकाले गए हैं वे यहाँ तालिका में दिए हैं।  आप यह भी जानते हैं कि अम्लीयता-क्षारीयता का दूसरा माप है +।
"తటస్థ నీటిలో + 7 ఉంది.  7 + కన్నా తక్కువ ఉంటే, ద్రావణాన్ని ఆమ్లంగా పిలుస్తారు మరియు 7 + కన్నా ఎక్కువ ఆల్కలీన్.  ", उदासीन पानी की + 7 होती है।  7 से कम + होने पर घोल अम्लीय कहलाता है और 7 से ज़्यादा + हो तो क्षारीय।
"+ కొలవడానికి యూనివర్సల్ + ద్రావణం ఉపయోగించబడుతుంది.  అయినప్పటికీ, ఆమ్లత్వం-క్షారత కొలత యొక్క ఈ రెండు పద్ధతుల మధ్య వ్యత్యాసాన్ని అర్థం చేసుకోవడం చాలా అవసరం.  ", + नापने के लिए यूनिवर्सल + घोल का उपयोग किया जाता है।  बहरहाल अम्लीयता-क्षारीयता मापन की इन दो विधियों में क्या अन्तर है यह समझना अनिवार्य है।
"ఉదాహరణకు, ఒక పరిష్కారం + 6.5 మరియు ఒక పరిష్కారం + 4.2 కలిగి ఉంటే, ఎవరి ఆమ్లత్వం ఎక్కువగా ఉంటుంది అనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది. మరో మాటలో చెప్పాలంటే, + 8.5 దేనిని సూచిస్తుంది? లేదా క్షారము + 8.5 మరియు మరొక క్షారము + 11.3, ఎవరి క్షారత ఎక్కువగా ఉంటుంది? ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం పొందడానికి, మేము ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల యొక్క ఆస్తిని పరిగణించాలి.  ఆమ్లాలు నీటిలో కరిగినప్పుడు హైడ్రోజన్ అయాన్లను (+) ఇచ్చే పదార్థాలు.  "," मसलन सवाल यह उठता है कि यदि किसी घोल की + 6.5 है और किसी घोल की + 4.2 है तो किसकी अम्लीयता ज़्यादा होगी? दूसरे शब्दों में, सवाल यह है कि + 8.5 क्या दर्शाती है? या किसी क्षार की + 8.5 है और किसी अन्य क्षार की + 11.3 है तो किसकी क्षारीयता ज़्यादा होगी? इस प्रश्न का उत्तर पाने के लिए हमें अम्ल और क्षार के एक गुण पर विचार करना होगा।  अम्ल वे पदार्थ हैं जो पानी में घोले जाने पर हाइड्रोजन आयन (+) देते हैं।"
మరియు క్షారాలు హైడ్రాక్సిల్ అయాన్లను (-) ఇచ్చే పదార్థాలు.  నీటి అయాన్ ఉత్పత్తి. , तथा क्षार वे पदार्थ हैं जो हाइड्रॉक्सिल आयन (-) देते हैं।  पानी का आयन गुणनफल
తటస్థ నీరు +  నీటిని అయాన్లుగా విభజించడం చాలా తక్కువ మొత్తంలో జరుగుతుంది.  , उदासीन पानी की +  पानी का आयनों में विभाजन बहुत कम मात्रा में होता है।
నీటిని అయాన్లుగా విభజించే ప్రక్రియ చాలా శక్తిని (వేడి) తీసుకుంటుంది.  అందువల్ల ఉష్ణోగ్రత పెరిగినప్పుడు అయనీకరణం ఎక్కువ.  , पानी को आयनों में विभक्त करने की प्रक्रिया में काफी ऊर्जा (ऊष्मा) लगती है।  इसलिए तापमान बढ़ने पर आयनीकरण ज़्यादा होता है।
"ఒక విషయం గుర్తుంచుకోవాలి, ఉష్ణోగ్రత ఏమైనప్పటికీ, ఒక నీటి అణువు యొక్క అయనీకరణ ఉన్నప్పుడు, సమాన సంఖ్యలో + మరియు - అయాన్లు ఏర్పడతాయి.  హైడ్రోజన్ మరియు హైడ్రాక్సిల్ అయాన్ల రూపంలో కొంతవరకు నీరు కూడా ఉంటుంది: ", परन्तु एक बात ध्यान में रखनी होगी कि तापमान कुछ भी हो मगर जब भी पानी के एक अणु का आयनीकरण होगा तो बराबर संख्या में + व - आयन बनेंगे।  स्वयं पानी भी कुछ हद तक विभाजित होकर हाइड्रोजन व हाइड्रॉक्सिल आयन के रूप में मौजूद रहता है:
"ఉష్ణోగ్రత (0 సి). పట్టిక నుండి, అయాన్ ఉత్పత్తి ఉష్ణోగ్రతతో పెరుగుతుందా లేదా తగ్గుతుందో చెప్పండి? +  ", तापमान (0 से.)  तालिका देखकर बताइए कि तापमान के साथ आयन गुणनफल बढ़ता है या घटता है? +
"తెలిస్తే, రెండు అయాన్ల ఉత్పత్తి తెలిసినట్లయితే, మరొకటి ఏకాగ్రతను లెక్కించవచ్చు.  ఏంటి విషయం?  "," मालूम हो तो दूसरे की सान्द्रता की गणना की जा सकती है, बशर्ते कि दोनों आयनों का गुणनफल मालूम हो।  क्या चीज़ है?"
ఇది ఎందుకు జరుగుతుంది?  నీరు అయనీకరణం అయినప్పుడు + మరియు - అయాన్లు ఏర్పడతాయని మేము చూశాము.  , ऐसा क्यों होता है?  हमने देखा कि पानी का आयनीकरण होने पर + और - आयन बनते हैं।
"+ అయాన్లు ఆమ్ల లక్షణాలను మరియు - అయాన్లు ఆల్కలీన్ లక్షణాలను సూచిస్తాయని అర్హీనియస్ అనే శాస్త్రవేత్త స్పష్టం చేశారు.  నీరు అయోనైజ్ అయినప్పుడు, రెండూ సమాన సంఖ్యలో ఏర్పడతాయి, కాబట్టి నీరు భిన్నంగా ఉంటుంది - అందువల్ల నీటిని ఆంఫోటెరిక్ అంటారు.  ", अर्हीनियस नामक वैज्ञानिक ने यह स्पष्ट किया था कि + आयन अम्लीय गुण दर्शाते हैं और - आयन क्षारीय गुण।  पानी का आयनीकरण होने पर दोनों बराबर संख्या में बनते हैं इसलिए पानी उदासीन ही रहता है — इसलिए पानी उभयधर्मी कहलाता है।
"ఉప్పు ఆమ్లం (హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం) ను నీటిలో కలిపితే, అందులో నీరు మరియు అయనీకరణం ఉంటుంది.  మీరు వాటిని ఇలాంటి సమీకరణాలుగా వ్రాయవచ్చు: ", अगर पानी में नमक का अम्ल (हाइड्रोक्लोरिक अम्ल) मिलाया जाए तो उसमें पानी और आयनीकरण होगा।  इन्हें समीकरण के रूप में इस तरह लिख सकते हैं:
"రెండూ + అయాన్లను ఉత్పత్తి చేస్తున్నాయి.  సరళంగా చెప్పాలంటే, ఈ రెండు క్రియల మధ్య పోటీ ఉంది.  ", इन दोनों में ही + आयन उत्पन्न हो रहे हैं।  सरल शब्दों में कहें तो इन दो क्रियाओं के बीच प्रतिस्पर्धा होती है।
"ఈ పోటీలో, నీటి అయనీకరణ తగ్గుతుంది.  అందువల్ల, సంఖ్య కూడా తగ్గుతుంది.  ", इस प्रतिस्पर्धा में पानी का आयनन कम हो जाता है।  अत: की संख्या भी कम हो जाती है।
"అదేవిధంగా, నీరు మరియు కాస్టిక్ సోడా ద్రావణంలో:  ఇప్పుడు మనం ఉప్పు ఆమ్లాన్ని నీటిలో కరిగించుకుందాం.  ", इसी प्रकार से पानी और कॉस्टिक सोडा के घोल में:  अब मान लीजिए हम नमक के अम्ल को पानी में घोलते हैं।
"ఉప్పు ఆమ్లాలు అయాన్లుగా కూడా విభజించబడ్డాయి: ఆక్టా + ఎ + - అదేవిధంగా, ఎసిటిక్ ఆమ్లాన్ని నీటిలో కరిగించడం ద్వారా కూడా అయాన్లు లభిస్తాయి.  ", नमक के अम्ल का भी आयनों में विभाजन होता है: क्तक्थ्  + अ क्थ्-  इसी प्रकार से एसिटिक अम्ल को पानी में घोलने से भी आयन प्राप्त होते हैं।
"అంటే, ఆమ్లం కరిగినప్పుడు + అయాన్ మొత్తం పెరుగుతుంది.  ప్రతికూల అయాన్ అంటే ఏమిటో మాకు ప్రస్తుతం తెలియదు.  ", अर्थात अम्ल घोलने पर + आयन की मात्रा बढ़ेगी।  हमें फिलहाल इस बात से कोई मतलब नहीं है कि ऋणात्मक आयन कौन सा है।
"అదేవిధంగా, ఆల్కాలిని (సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ వంటివి) నీటిలో కరిగించి, ఈ విధంగా అయోనైజ్ చేస్తుంది: ఇక్కడ కూడా రెండింటి మధ్య పోటీ కారణంగా, నీటి అయనీకరణ తగ్గుతుంది మరియు ఈ విధంగా + మొత్తం కూడా తగ్గుతుంది.  ", इसी प्रकार से किसी क्षार (जैसे सोडियम हाइड्रॉक्साइड) को पानी में घोलें तो इस तरह आयनीकरण होता है:  यहाँ भी दोनों के बीच प्रतिस्पर्धा के कारण पानी का आयनन कम हो जाता है तथा इस तरह से + की मात्रा भी कम हो जाती है।
"మునుపటి వ్యాసంలో, ఏదైనా ద్రావణంలో ఉన్న అయాన్ల పరిమాణం (+ మరియు -) + గా ఎలా వ్యక్తమవుతుందో చూశాము.  రెండు విషయాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది.  ", पिछले लेख में हम यह देख चुके हैं कि किसी भी घोल में मौजूद आयनों (+ और  -) की मात्रा को + के रूप में कैसे दर्शाया जाता है।  दो बातों पर निर्भर है।
"మొదటి విషయం ఏమిటంటే, ఆ ద్రావణంలో ఎంత ఆమ్లం జోడించబడింది. మరియు రెండవది, ఆమ్లాలను అయాన్లుగా విభజించడం ఎంతవరకు.  అధిక విభజన, తక్కువ +.  "," पहली बात है कि उस घोल में कितना अम्ल मिलाया गया है? और दूसरी बात है कि अम्ल का आयनों में विभाजन कितनी हद तक हुआ है।  जितना ज़्यादा विभाजन होगा, + भी उतनी ही कम होगी।"
వేర్వేరు ఆమ్లాల విభజన (అయనీకరణ) వివిధ స్థాయిలలో సంభవిస్తుంది.  బలమైన ఆమ్లాల అయోనైజేషన్ చాలా ఎక్కువ.  , अलगअलग अम्ल का विभाजन (आयनीकरण) अलग-अलग हद तक होता है।  प्रबल अम्लों का आयनीकरण काफी ज़्यादा होता है।
"బలమైన ఆమ్లాల పలుచన ద్రావణంలో, దాదాపు మొత్తం ఆమ్లం అయాన్ల రూపంలో ఉంటుంది.  బలహీన ఆమ్లాల అయోనైజేషన్ అసంపూర్ణంగా ఉంది.  ", प्रबल अम्लों के तनु घोल में तो लगभग पूरा अम्ल ही आयनों के रूप में मौजूद रहता है।  दुर्बल अम्लों का आयनीकरण अपूर्ण होता है।
"ఉదాహరణకు: బలమైన ఆమ్లం +  అంటే బేస్ కరిగిపోతే, పరిమాణం పెరుగుతుంది.  ", उदाहरण के लिए: प्रबल अम्ल +  यानी क्षार घोलें तो - की मात्रा बढ़ेगी।
"ఇక్కడ ఒక ఆసక్తికరమైన విషయాన్ని గమనించడం ముఖ్యం.  మేము సజల ద్రావణం గురించి మాట్లాడుతున్నప్పుడు, దానిలోని + మరియు - అయాన్ల ఉత్పత్తి ఒక నిర్దిష్ట ఉష్ణోగ్రత వద్ద స్థిరంగా ఉంటుంది.  ", यहाँ एक रोचक बात पर ध्यान देना ज़रूरी है।  जब हम जलीय विलयन की बात कर रहे हैं तो यह पक्की बात है कि उसमें + और  - आयनों की मात्रा का गुणनफल एक निश्चित तापमान पर स्थिर रहता है।
"ఉదాహరణకు, 25 ° C వద్ద ఈ ఉత్పత్తి 1.008 N 10-14.  దీనికి ఆమ్లం కలిపితే, + అయాన్ యొక్క గా ration త పెరుగుతుంది.  ", मसलन 25 डिग्री सेल्सियस पर यह गुणनफल 1.008 न् 10-14 होता है।  यदि उसमें अम्ल डाला तो + आयन की सान्द्रता बढ़ेगी।
"ఉత్పత్తిని స్థిరంగా ఉంచడం - అదే నిష్పత్తిలో ఏకాగ్రతను పెంచుతుంది.  అదేవిధంగా, క్షారాల కలయికపై - యొక్క గా concent త పెరుగుతుంది మరియు అదే నిష్పత్తిలో + గా concent త తగ్గుతుంది.  ", गुणनफल को स्थिर रखते हुए उसी अनुपात में - की सान्द्रता कम हो जाएगी।  इसी प्रकार से क्षार मिलाने पर - की सान्द्रता बढ़ती है और उसी अनुपात में + की सान्द्रता घट जाती है।
"బలహీన ఆమ్లం  మేము తరువాత దానిలోకి వెళ్తాము, ఎందుకు, మొదట దాని ప్రయోజనాన్ని చూడండి.  "," दुर्बल अम्ल  ऐसा क्यों होता है उसमें बाद में जाएँगे, पहले इसका एक फायदा देख लें।"
+ మరియు - యొక్క ఈ సంతులనం యొక్క ప్రయోజనం ఏమిటంటే వీటిలో ఒకదాని యొక్క ఏకాగ్రత. (బాణం యొక్క పొడవు చర్య యొక్క వేగాన్ని సూచిస్తుంది.)  , + व - के इस सन्तुलन की वजह से फायदा यह होता है कि इनमें से किसी एक की सान्द्रता  (तीर की लम्बाई से क्रिया की रफ्तार का पता चलता है।)
మునుపటి సమీకరణాల నుండి రెండు విషయాలు స్పష్టంగా ఉన్నాయి: ఆమ్లాలు / స్థావరాల అయనీకరణ చర్య రెండు-మార్గం ప్రక్రియ.  , पीछे के समीकरणों से दो बातें साफ हैं:  अम्ल/क्षार के आयनीकरण की क्रिया दोतरफा क्रिया है।
"అంటే, ఆమ్లాలు / స్థావరాలు విభజించి, అయాన్లు మరియు అయాన్లు తిరిగి కలిసి ఆమ్లాలు / స్థావరాలను ఏర్పరుస్తాయి.  వేర్వేరు ఆమ్లాలు / స్థావరాలు వేర్వేరు అయనీకరణ వేగం మరియు తిరిగి చేరే వేగాన్ని కలిగి ఉంటాయి.  ", यानी अम्ल/क्षार विभक्त होकर आयन बनाते हैं और आयन वापस जुड़कर अम्ल/क्षार बना देते हैं।  विभिन्न अम्लों/क्षारों में आयनीकरण की रफ्तार और वापस जुड़ने की रफ्तार अलग-अलग होती है।
"అయోనైజేషన్ కొన్నింటిలో ఎక్కువ మరియు కొన్నింటిలో తక్కువ.  కానీ ఏ సమయంలోనైనా, ఏదైనా ఆమ్లం లేదా క్షార ద్రావణంలో కొంత మొత్తంలో అయాన్లు ఉంటాయి.  ", किसी में आयनीकरण ज़्यादा होता है तो किसी में कम।  मगर एक समय पर किसी भी अम्ल या क्षार के घोल में आयनों की निश्चित मात्रा होती है।
మేము ఏ సమయంలోనైనా యాసిడ్ / బేస్ ద్రావణంలో +/- మొత్తాన్ని కొలుస్తాము.  దీనిని యాక్టివ్ ఆమ్లీకరణ / క్షారత అంటారు.  , हम यही नापते हैं कि किसी भी वक्त अम्ल/ क्षार के घोल में +/- की मात्रा कितनी है।  इसे सक्रिय अम्लीयता/क्षारीयता कहते हैं।
"ద్రావణంలో మొత్తం ఆమ్లం ఎక్కువగా ఉండవచ్చు, కానీ తక్కువ అయోనైజేషన్ కారణంగా, దాని + వస్తుంది.  (ఎక్కువ + అంటే తక్కువ + అయాన్లు ఏర్పడుతున్నాయి).  ", हो सकता है कि घोल में कुल अम्ल की मात्रा ज़्यादा हो मगर आयनन कम होने की वजह से उसकी + ज़्यादा आए।  (ज़्यादा + का अर्थ है कि + आयन कम बन रहे हैं)।
"ఉదాహరణకు, మేము ఒక సాధారణ ఎసిటిక్ ఆమ్లం మరియు నైట్రిక్ ఆమ్లం తీసుకుంటే, రెండింటిని తటస్తం చేయడానికి సాధారణ సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ ద్రావణానికి సమానమైన తటస్థ వాల్యూమ్ ఉపయోగించబడుతుందని స్పష్టంగా తెలుస్తుంది.  అంటే, వాటి ఆమ్లత్వం సమానం.  ", मसलन यदि हमने एक नॉर्मल एसिटिक अम्ल और नाइट्रिक अम्ल लिए हैं तो स्पष्ट है कि इन दोनों को उदासीन करने के लिए एक नॉर्मल सोडियम हाइड्रॉक्साइड के घोल के बराबरबराबर आयतन लगेंगे।  यानी इनकी अम्लीयता बराबर है।
"1 గ్రా ఎసిటిక్ ఆమ్లం మరియు నైట్రిక్ ఆమ్లం యొక్క హైడ్రోజన్ అయాన్ కొలిస్తే, ఈ పరిమాణం క్యూ 3 లో లీటరుకు 1 మోల్ అయాన్కు వస్తుంది.  అదే సమయంలో, 3 Cg లోని + అయాన్ లీటరుకు 0.0034 మోల్ అయాన్ మాత్రమే ఉంటుంది.  ", मगर यदि 1ग़् एसिटिक अम्ल और नाइट्रिक अम्ल के हाइड्रोजन आयन का मापन किया जाए तो क्तग़्ग्र्3 में यह मात्रा 1 मोल आयन प्रति लीटर आएगी।  वहीं क्क्त3क्ग्र् में + आयन मात्र 0.0034 मोल आयन प्रति लीटर ही होगी।
"అంటే, నైట్రిక్ యాసిడ్ ద్రావణం యొక్క పరిష్కారం + -1 0 చుట్టూ ఉంటుంది.  ఎసిటిక్ యాసిడ్ ద్రావణం 0.0034 ఉంటుంది.  ", यानी नाइट्रिक अम्ल के घोल की + -1  0 के आसपास होगी।  जबकि एसिटिक अम्ल के घोल की 0.0034 होगी।
ఆమ్లాలు నీటిలో కరిగినప్పుడు హైడ్రోజన్ అయాన్లు (+) మరియు ఆల్కలీ నీటిలో కరిగినప్పుడు హైడ్రాక్సిల్ అయాన్లు (-) ఇస్తాయి.  నీటిలో ఆమ్లం లేదా క్షారాలను జోడించడం ద్వారా + లేదా - సంఖ్యను పెంచవచ్చు.  , अम्ल पानी में घुलने पर हाइड्रोजन आयन (+) देते हैं और क्षार पानी में घुलने पर हाइड्रॉक्सिल आयन (-) देते हैं।  पानी में अम्ल या क्षार डालने पर + या - की संख्या घट-बढ़ सकती है।
"కానీ ఈ రెండు అయాన్ల ఉత్పత్తి ఒక నిర్దిష్ట ఉష్ణోగ్రత వద్ద స్థిరంగా ఉంటుంది.  నీటి అయాన్ ఉత్పత్తి (లీటరుకు 25 ° C వద్ద 1.008 N 10-14 మోల్ అయాన్) మనకు తెలుసు కాబట్టి, కేవలం + అయాన్ మొత్తాన్ని చూపించడం ద్వారా, పరిమాణం - కూడా అంచనా వేయబడుతుంది.  ", परन्तु इन दोनों आयनों का गुणनफल एक निश्चित तापमान पर स्थिर रहता है।  क्योंकि पानी का आयन गुणनफल हमें मालूम है (25 डिग्री सेल्सियस पर 1.008 न् 10-14 मोल आयन प्रति लीटर) इसलिए सिर्फ + आयन की मात्रा दर्शाने से - की मात्रा का अन्दाज़ा भी लग जाता है।
"మరోసారి, ఏదైనా సజల ద్రావణంలో, a + చూపిస్తుంది.  అయాన్ల పరిమాణం ఇది సూచిస్తుంది. ", एक बार फिर देखें किसी भी जलीय घोल में + से का पता चलता है।  आयनों की मात्रा यही दर्शाती है
"ద్రావణంలో + అయాన్ల మొత్తం.  అందువల్ల, పరిష్కారం + 7 అయితే తటస్థంగా పరిగణించబడుతుంది.  ", घोल में + आयनों की मात्रा।  इसलिए + 7 हो तो घोल उदासीन माना जाता है।
"7 కన్నా తక్కువ ఉన్నప్పుడు ఆమ్ల మరియు 7 కంటే ఎక్కువ ఉన్నప్పుడు ఆల్కలీన్.  ద్రావణం ఆమ్లమైతే, + అయాన్ల సంఖ్య ఎక్కువ మరియు - తక్కువగా ఉంటుంది.  ", 7 से कम होने पर अम्लीय और 7 से ज़्यादा होने पर क्षारीय।  घोल अम्लीय हो तो + आयनों की संख्या ज़्यादा होगी और - की कम।
పరిష్కారం ఆల్కలీన్ అయితే - అయాన్ల సంఖ్య ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఆమ్ల ద్రావణంలో - అయాన్లు కూడా ఉన్నాయని మరియు ఆల్కలీన్ + లో కూడా ఉన్నాయని గుర్తుంచుకోండి - వాటి పరిమాణం తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ.  , घोल क्षारीय हो तो - आयनों की संख्या ज़्यादा होगी  यह ध्यान रहे कि अम्लीय घोल में - आयन भी मौजूद होते हैं और क्षारीय में + भी — चाहे इनकी मात्रा कम हो।
"చివరకు - చాలా ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే, ఒక పరిష్కారం యొక్క సాధారణత మరియు + మధ్య వ్యత్యాసం ఉంది.  ఏదైనా ద్రావణం యొక్క మృదుత్వం మరియు వాల్యూమ్ / వాల్యూమ్ తెలుసుకోవడం, ఆ ద్రావణంలో ఉన్న మొత్తం ఆమ్లం లేదా క్షారాలు అంటారు.  ", और अन्त में — सबसे महत्वपूर्ण बात यह है कि किसी घोल की नॉर्मलता और + में अन्तर होता है।  किसी भी घोल की नॉर्मलता और मात्रा/आयतन पता होने से उस घोल में मौजूद अम्ल या क्षार की कुल मात्रा का पता चलता है।
కానీ + ఆమ్లం లేదా బేస్ ఎంత బలంగా ఉందో లేదా బలహీనంగా ఉందో మాత్రమే చెబుతుంది - ఆ ద్రావణంలో ఎన్ని + లేదా - అయాన్లు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయో.  మొత్తం ఆమ్లత్వం లేదా క్షారత + ద్వారా కనుగొనబడలేదు.  , परन्तु + सिर्फ यह बताती है कि उस घोल में अम्ल या क्षार कितने प्रबल हैं या कमज़ोर — कितने + या - आयन उत्पन्न कर रहे हैं।  + से कुल अम्लीयता या क्षारीयता पता नहीं चलती।
"అంటే, + ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న క్రియాశీల ఆమ్లత్వం మరియు మొత్తం ఆమ్లత్వానికి చాలా తేడా ఉంది.  సెల్సియస్ డిగ్రీల వద్ద, నీరు సమాన సంఖ్యలో + మరియు అయాన్లను కలిగి ఉంటుంది.  ", यानी + द्वारा दर्शित सक्रिय अम्लीयता तथा कुल अम्लीयता में बहुत अन्तर होता है।  डिग्री सेल्सियस तापमान पर पानी में + और आयनों की संख्या बराबर होती है।
"అందువల్ల, నీటిని ఉదాసీనంగా భావిస్తారు.  రసాయన శాస్త్రంలో స్వచ్ఛమైన పదార్థం యొక్క ప్రాముఖ్యతను వేరుచేయడం అవసరం లేదు.  ", इसलिए पानी को उदासीन माना गया है।  चीज़ों को अलग-अलग करना रसायन शास्त्र में शुद्ध पदार्थ का महत्व बताने की ज़रूरत नहीं है।
"ఏదైనా అధ్యయనం, గుణాత్మకమైనా, పరిమాణాత్మకమైనా, పదార్థం స్వచ్ఛమైన స్థితిలో ఉండాలి.  వాస్తవానికి, మూలకాలు, సమ్మేళనాలు మరియు మిశ్రమాల వర్గీకరణ స్వచ్ఛత ఆధారంగా నిలుస్తుంది.  "," कोई भी अध्ययन करना हो, चाहे गुणात्मक या मात्रात्मक, आपको पदार्थ शुद्ध अवस्था में चाहिए।  दरअसल तत्व, यौगिक और मिश्रण जैसा वर्गीकरण शुद्धता की बुनियाद पर ही खड़ा है।"
"ఈ అధ్యాయంలో, మేము కరిగే సామర్థ్యం, రేవ్ తయారీ, స్వేదనం, ఎలుషన్ మరియు క్రోమాటోగ్రఫీకి సంబంధించిన ప్రయోగాలు చేస్తాము.  ద్రావణీయత వేరుచేయడానికి ద్రావణీయతను ఉపయోగించటానికి, వేరు చేయవలసిన పదార్థాల ద్రావణీయతలో గణనీయమైన వ్యత్యాసం ఉండటం ముఖ్యం.  "," अध्याय में हम घुलनशीलता, रवे बनाना, आसवन, ऊध्र्वपातन और क्रोमेटोग्राफी से सम्बन्धित प्रयोग करेंगे।  घुलनशीलता घुलनशीलता का उपयोग पृथक्करण हेतु करने के लिए ज़रूरी है कि जिन पदार्थों को अलग-अलग करना है उनकी घुलनशीलता में काफी अन्तर हो।"
"మేము సాధారణంగా నీటిని మాత్రమే ఉపయోగిస్తాము కాబట్టి, నీటిలో కరిగే సామర్థ్యం ఒక ముఖ్యమైన ఆస్తి అవుతుంది.  ప్రయోగాలలో, విభజన కోసం ద్రావణీయతను ఉపయోగించడమే కాకుండా, ద్రావణీయతపై ఉష్ణోగ్రత యొక్క ప్రభావాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి కూడా ప్రయత్నిస్తాము.  "," चूँकि आम तौर पर हम पानी का ही उपयोग करते हैं, इसलिए पानी में घुलनशीलता एक महत्वपूर्ण गुण हो जाता है।  प्रयोगों में घुलनशीलता का उपयोग पृथक्करण हेतु करने के अलावा घुलनशीलता पर तापमान के असर को समझने की भी कोशिश करेंगे।"
స్వచ్ఛమైన పదార్థాలను పొందడం యొక్క ప్రాముఖ్యతను దృష్టిలో ఉంచుకుని రసాయన శాస్త్రంలో విభజన పద్ధతులు బాగా అభివృద్ధి చెందాయి.  విభజన యొక్క ఏదైనా పద్ధతి పదార్థాల లక్షణాలలో తేడాలు ఉన్నాయనే దానిపై ఆధారపడి ఉంటుంది మరియు ఆ తేడాల ఆధారంగా మేము పద్ధతులను అభివృద్ధి చేయాలి.  , शुद्ध पदार्थ पाने के महत्व के मद्देनज़र रसायन शास्त्र में पृथक्करण की विधियों का काफी विकास हुआ है।  पृथक्करण की कोई भी विधि इस बात पर टिकी होती है कि पदार्थों के गुणों में अन्तर होते हैं और हमें उन अन्तरों के आधार पर तकनीकों का विकास करना होता है।
విభజన యొక్క కొన్ని పద్ధతులు ఈ అధ్యాయంలో పాటిస్తారు.  కానీ దీనికి ముందు మనం రోజువారీ జీవితంలో చాలా పదార్థాలను వేరు చేయవలసిన ముఖ్యమైన వాస్తవాన్ని హైలైట్ చేయడానికి ప్రయత్నిస్తాము.  , इस अध्याय में पृथक्करण की कुछ विधियों का अभ्यास किया जाता है।  मगर उससे पहले यह महत्वपूर्ण तथ्य उभारने की कोशिश होती है कि दैनिक जीवन में हमें कई पदार्थों को अलग-अलग करने की ज़रूरत पड़ती है।
"ప్రతిరోజూ మనం ఎంత తరచుగా వస్తువులను వేరు చేయాలో మరియు దీని కోసం మనం ఎన్ని విభిన్న పద్ధతులను ఉపయోగిస్తున్నామో చూడటానికి పిల్లలకు ఇది ఉపయోగకరమైన ప్రయత్నం.  గుజ్జుచేయడం, క్షీణించడం, కరిగించడం, పిండి వేయడం, చూర్ణం చేయడం, రేవ్ చేయడం, జల్లెడ లేదా జల్లెడ, ముక్కలు చేయడం మొదలైనవి.  "," यह बच्चों के लिए एक उपयोगी प्रयास हो सकता है कि वे यह देखें कि रोज़-ब-रोज़ कितनी बार हमें चीज़ों को अलगअलग करना पड़ता है और इसके लिए हम कितनी अलगअलग विधियों का उपयोग करते हैं।  जैसे बीनना, निथारना, घोलना, निचोड़ना, परेरना, रवे बनाना, चलनी अथवा छन्नी से छानना, फटकना वगैरह।"
"అలాగే, వేరుచేసే ఏ పద్ధతిలోనైనా, పదార్థం యొక్క ఏ ఆస్తిని మనం వ్యత్యాసాన్ని సద్వినియోగం చేసుకుంటామో కూడా వారు చూడటం మంచిది.  ఉదాహరణకు, మనం చూడగలిగే విధంగా వేరు చేయవలసిన పదార్థాల పరిమాణం, రంగు లేదా ఆకారంలో ఇంత తేడా ఉందని ఒక పొట్లకాయను ఎంచుకోవడం అవసరం.  "," साथ ही, अच्छा होगा कि वे यह भी देख पाएँ कि पृथक्करण की किसी भी विधि में हम पदार्थों के किस गुणधर्म में अन्तर का फायदा उठाते हैं।  जैसे बीनने के लिए ज़रूरी है कि जिन पदार्थों को अलग-अलग करना है उनके आकार, रंग या आकृति में इतना फर्क हो कि हम देख पाएँ।"
"వాస్తవానికి, పదార్థాల లక్షణాలలో వ్యత్యాసాన్ని వేరుచేసే సాంకేతికత వేరు చేసే కళ.  సాధారణంగా, పదార్థాల రద్దు వేడి మీద పెరుగుతుంది, కానీ చాలా మినహాయింపులు ఉన్నాయి.  ", दरअसल पदार्थों के गुणधर्म में अन्तर को तकनीक का रूप देना ही पृथक्करण की कला है।  साधारणत: गरम करने पर पदार्थों की घुलशीलता बढ़ती है मगर इसके कई अपवाद हैं।
"ఉదాహరణకు, వేడిచేసిన తరువాత అన్ని వాయువుల కరిగే సామర్థ్యం తగ్గుతుంది.  కొన్ని ఘనపదార్థాలు కూడా ఉన్నాయి, దీని ఉష్ణోగ్రతతో పెరుగుతుంది కంటే ద్రావణీయత తగ్గుతుంది (ఉదా. సున్నం అంటే కాల్షియం ఆక్సైడ్).  ", जैसे सभी गैसों की घुलनशीलता गरम करने पर घटती है।  इसके अलावा कुछ ठोस पदार्थ भी हैं जिनकी घुलनशीलता तापमान के साथ बढ़ने की बजाय घटती है (उदाहरण चूना यानी कैल्शियम ऑक्साइड)।
ద్రావణీయతపై ఉష్ణోగ్రత ప్రభావం విభజన ప్రయోజనాల కోసం కూడా ఉపయోగించవచ్చు.  ద్రావణీయతను అర్థం చేసుకోవడానికి చైల్డ్ సైంటిస్ట్‌లో ఒక ప్రత్యేక అధ్యాయం అభివృద్ధి చేయబడిందని మీరు చూస్తారు (పేజీ 55 చూడండి).  , घुलनशीलता पर तापमान के असर का उपयोग भी पृथक्करण के मकसद से किया जा सकता है।  आप देखेंगे कि घुलनशीलता को समझने के लिए बाल वैज्ञानिक में अलग से एक अध्याय विकसित किया गया था (देखें पृष्ठ 55)।
ఈ అధ్యాయంలోని ప్రయోగాలు పాక్షికంగా పరిమాణాత్మక పద్ధతిలో ద్రావణీయతను అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించాయి.  సెమీ-క్వాంటిటేటివ్ అంటే వివిధ పదార్ధాల ద్రావణీయత తాపనపై వేర్వేరు ప్రభావాలను కలిగి ఉంటుందని విద్యార్థులు అర్థం చేసుకోగలుగుతారు.  , इस अध्याय के प्रयोगों में घुलनशीलता को आंशिक रूप से मात्रात्मक ढंग से समझने की कोशिश हुई है।  अर्ध-मात्रात्मक का मतलब है कि छात्र इतना समझ पाएँगे कि गरम करने पर विभिन्न पदार्थों की घुलनशीलता पर अलग-अलग परिमाण में असर होते हैं।
"శాస్త్రీయ పని మరియు పరిశ్రమలో మేము ఉపయోగించే విభజన పద్ధతులు అన్నీ రోజువారీ జీవితం నుండి ఉద్భవించాయని మీరు చూస్తారు (ఒక మినహాయింపు తప్ప).  అసలైన, రేవ్ చేసే పద్ధతి ద్రావణీయతపై ఆధారపడి ఉంటుంది.  ", आप देखेंगे कि वैज्ञानिक कार्यों और उद्योगों में पृथक्करण की जिन विधियों का उपयोग हम करते हैं वे सबकी सब (एक अपवाद को छोड़कर) दैनिक जीवन से ही उभरी हैं।  दरअसल रवे बनाने की विधि घुलनशीलता पर ही आधारित है।
"కరిగే ప్రయోగాలతో, ఘనపదార్థాల ద్రావణీయత సాధారణంగా వేడిచేసినప్పుడు పెరుగుతుందని పిల్లలు చూడగలరు.  ఒక పదార్ధం యొక్క సంతృప్త పరిష్కారం వేడి నీటిలో తయారవుతుంది.  ", घुलनशीलता सम्बन्धी प्रयोगों से बच्चे देख पाएँगे कि आम तौर पर ठोस पदार्थों की घुलनशीलता गरम करने पर बढ़ती है।  प्राय: यह किया जाता है कि गरम पानी में किसी पदार्थ का संतृप्त घोल बना लिया जाता है।
"అప్పుడు అది చల్లబడుతుంది.  శీతలీకరణపై, పదార్ధం యొక్క ద్రావణీయత తగ్గుతుందని మరియు పదార్ధం ద్రావణాన్ని వదిలివేస్తుందని స్పష్టంగా తెలుస్తుంది.  "," फिर इसे ठण्डा किया जाता है।  ज़ाहिर है, ठण्डा करने पर पदार्थ की घुलनशीलता कम होती जाएगी और पदार्थ घोल को छोड़कर निकलने लगेगा।"
"సరిగ్గా చేస్తే, ఈ ప్రక్రియలో పదార్ధం రావుల రూపంలో పొందబడుతుంది.  మీరు రెండు పరస్పరం కరిగే ద్రవాలను వేరు చేయాలనుకున్నప్పుడు సంభవిస్తుంది.  "," यदि उचित ढंग से किया जाए, तो इस प्रक्रिया में पदार्थ रवों के रूप में प्राप्त हो जाता है।  पड़ती है जब आप दो परस्पर घुलनशील तरल पदार्थों को अलग-अलग करना चाहते हैं।"
"లేదా దానిలో ఉన్న స్వల్పంగానైనా మలినాలనుండి కొంత ద్రవాన్ని విడిపించాలనుకుంటున్నారు.  రెండు ద్రవాలను వేరుచేసేటప్పుడు, మరిగే ఉష్ణోగ్రత (మరిగే స్థానం) లో తగినంత వ్యత్యాసం ఉండటం ముఖ్యం.  ", या किसी तरल पदार्थ को उसमें उपस्थित थोड़ी-सी अशुद्धि से मुक्त करना चाहते हैं।  दो तरल पदार्थों को अलग-अलग करते समय इस बात का काफी महत्व होता है कि उनके उबलने के तापमान (क्वथनांक) में पर्याप्त अन्तर हो।
స్వేదనం పద్ధతిని ఉపయోగించడంలో ఆచరణాత్మక ఇబ్బంది ఉంది.  ఈ పద్ధతిలో మిశ్రమాన్ని వేడి చేయాలి.  , आसवन विधि का उपयोग करने में एक व्यावहारिक कठिनाई आती है।  इस विधि में मिश्रण को गरम करना होता है।
"కొన్నిసార్లు తాపన పదార్థాలలో రసాయన మార్పులకు కారణమవుతుంది.  అటువంటి పరిస్థితిలో, చివరకు మీకు లభించిన స్వచ్ఛమైన పదార్ధం మిశ్రమంలో ఉన్నది అని చెప్పడం కష్టం అవుతుంది.  ", कभी-कभी गरम करने से पदार्थों में रासायनिक परिवर्तन हो जाते हैं।  ऐसी स्थिति में यह कहना मुश्किल हो जाता है कि आपने अन्त में जो शुद्ध पदार्थ प्राप्त किया है वह वही है जो मिश्रण में उपस्थित था।
"ఈ సమస్య నుండి బయటపడటానికి, వాస్తవం ఏమిటంటే మరిగే స్థానం ఒత్తిడిపై ఆధారపడి ఉంటుంది.  తక్కువ ఒత్తిడి, వేగంగా ద్రవం ఉడకబెట్టడం.  "," इस समस्या से छुटकारा पाने के लिए इस तथ्य का फायदा उठाया जाता है कि क्वथनांक दाब पर निर्भर करता है।  जितना कम दाब होगा, द्रव उतने कम तापमान पर उबलेगा।"
"అందువల్ల, తక్కువ పీడనం వద్ద స్వేదనం తక్కువ ఉష్ణోగ్రతల వద్ద మాత్రమే పనిచేస్తుంది.  రేవ్ తయారుచేసే మరొక పద్ధతి ఏమిటంటే, పదార్ధం యొక్క సరళమైన పరిష్కారాన్ని తయారు చేయడం (అనగా, సంతృప్త పరిష్కారం చేయవలసిన అవసరం లేదు).  ", अत: कम दाब पर आसवन करें तो कम तापमान पर ही काम चल जाता है।  रवे बनाने की एक और विधि यह है कि पदार्थ का साधारण घोल बना लिया जाए (यानी संतृप्त घोल बनाने की ज़रूरत नहीं है)।
"ఈ ద్రావణాన్ని ఉంచితే, నీరు ఆవిరైపోతుంది.  దీనితో, కరిగిన పదార్థం యొక్క రేవ్ సిద్ధంగా ఉంటుంది.  ", इस घोल को रखा रहने देंगे तो पानी वाष्पित होगा।  इसके साथ ही घुले हुए पदार्थ के रवे तैयार होने लगेंगे।
రావులను గమనించడం ఒక ఆసక్తికరమైన అనుభవం.  బాష్పీభవనం యొక్క పద్ధతి పరిశీలన కోసం రేవ్ చేయడానికి మరింత ఉపయోగపడుతుంది.  , रवों का अवलोकन एक रोचक अनुभव होता है।  अवलोकन के लिए रवे बनाने के लिए वाष्पन की विधि ज़्यादा उपयोगी होती है।
పరిశీలనలు చేయడానికి హ్యాండిల్స్ లేదా మైక్రోస్కోప్‌లను ఉపయోగించవచ్చు.  ఒకే పదార్ధం యొక్క రేవ్ ఎల్లప్పుడూ ఒకే ఆకారంలో ఉందని చూడటానికి ప్రయత్నించండి.  , अवलोकन करने के लिए हैंडलैंस या सूक्ष्मदर्शी का इस्तेमाल किया जा सकता है।  यह देखने की कोशिश करें कि एक ही पदार्थ के रवे सदा एक ही आकृति के होते हैं।
"రావా తయారుచేసే ప్రక్రియ యొక్క ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, తయారైన రావా దాదాపు ఎల్లప్పుడూ స్వచ్ఛమైన పదార్ధంతో తయారవుతుంది.  అందువల్ల, మిశ్రమం నుండి రావా తయారు చేయడం వేరు చేయడానికి మంచి పద్ధతి.  ", रवे बनने की प्रक्रिया की विशेषता यह है कि जो रवा बनता है वह हमेशा लगभग शुद्ध पदार्थ से बना होता है।  इसलिए किसी मिश्रण में से रवे बनाना पृथक्करण की अच्छी विधि है।
కానీ ఇది సరికాని మొత్తం చాలా తక్కువగా ఉన్నప్పుడు మాత్రమే ఉపయోగించబడుతుంది.  ఒక విషయం ఇక్కడ గమనించవచ్చు.  , मगर इसे तभी उपयोग में लाया जाता है जब अशुद्धि की मात्रा अपेक्षाकृत कम हो।  यहाँ एक बात की ओर ध्यान दिलाया जा सकता है।
"పైన చెప్పినట్లుగా, స్వేదనం వాస్తవానికి రెండు ప్రక్రియలను ఒకేసారి ఉపయోగించే పద్ధతి. బాష్పీభవనం మరియు సంగ్రహణ.  "," जैसा कि ऊपर कहा गया, आसवन दरअसल दो प्रक्रियाओं के एक साथ उपयोग की विधि है  वाष्पन और संघनन।"
ఇది పదార్థాలలో దశ మార్పుకు సంబంధించిన విషయం.  దశల మార్పు యొక్క అవగాహన పదార్థాల స్వభావాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి చాలా సహాయకారిగా ఉంది.  , यह पदार्थों में अवस्था परिवर्तन का मामला है।  अवस्था परिवर्तन की समझ पदार्थों की प्रकृति को समझने में काफी मददगार रही है।
"దశల మార్పుకు జోడించడం ద్వారా మాత్రమే స్వేదనం యొక్క ఉపయోగం అధ్యాయంలో ప్రదర్శించబడిందని మీరు చూస్తారు.  4 మరియు 5 ప్రయోగాలు చేస్తున్నప్పుడు, పిల్లలను అనేక ప్రశ్నలు అడిగారు, ఇవి రాష్ట్ర మార్పు ప్రక్రియ వైపు వారి దృష్టిని ఆకర్షిస్తాయి.  ", आप देखेंगे कि अध्याय में आसवन सम्बन्धी प्रयोग को अवस्था परिवर्तन से जोड़कर ही प्रस्तुत किया गया है।  प्रयोग 4 व 5 करते हुए बच्चों से कई सवाल पूछे गए हैं जो उनका ध्यान अवस्था परिवर्तन की प्रक्रिया की ओर आकृष्ट करेंगे।
"మీకు కావాలంటే, ఇక్కడ వర్షం చక్రం గురించి కూడా చర్చించవచ్చు.  స్వేదనం స్వేదనం పద్ధతి రెండు ప్రక్రియల మిశ్రమ రూపం - బాష్పీభవనం మరియు సంగ్రహణ.  ", आप चाहें तो यहाँ वर्षा चक्र की चर्चा भी हो सकती है।  आसवन आसवन विधि दो प्रक्रियाओं का मिला-जुला रूप है — वाष्पन और संघनन।
"ఒక ఘన ద్రవంలో (నీరు వంటివి) కరిగినప్పుడు, స్వేదనం పద్ధతి వేరుచేయడానికి ఇష్టపడే పద్ధతి.  ఈ మిశ్రమాన్ని ఉడకబెట్టడం వల్ల నీరు ఆవిరైపోతుంది.  ", जब कोई ठोस पदार्थ किसी द्रव (जैसे पानी) में घुला हो तो आसवन विधि पृथक्करण की पसन्दीदा विधि होती है।  इस मिश्रण को उबालेंगे तो पानी वाष्पित होगा।
"మీరు ఘనపదార్థాలను పొందటానికి మాత్రమే ఆసక్తి కలిగి ఉంటే, అప్పుడు నీరు ఆవిరైపోనివ్వండి.  మీరు నీటిని కూడా సేకరించాలనుకుంటే, ఆవిరిని ఘనీకరించి తిరిగి నీటిగా సేకరించే విధంగా అటువంటి వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేయాలి.  ", यदि आपकी रुचि सिर्फ ठोस पदार्थ को प्राप्त करने में है तो पानी को भाप बनकर उड़ जाने दीजिए।  मगर यदि आप पानी भी एकत्रित करना चाहते हैं तो ऐसी व्यवस्था जमाना होगी कि भाप संघनित होकर वापस पानी के रूप में एकत्रित की जा सके।
"నీరు సాధారణంగా ఉచితంగా లభిస్తుంది, కాబట్టి దాన్ని తిరిగి పొందడం అవసరం అని భావించరు.  కానీ నీటికి బదులుగా మరొక ద్రావకాన్ని ఉపయోగించినప్పుడు, దానిని తిరిగి పొందడం అవసరం.  "," आम तौर पर पानी मुफ्त में मिलता है, इसलिए इसे पुन: प्राप्त करना ज़रूरी नहीं माना जाता।  मगर जब पानी की बजाय किसी अन्य विलायक का उपयोग किया जाता है तो उसे पुन: प्राप्त करना ज़रूरी होता है।"
మరియు ఈ పని స్వేదనం సహాయంతో జరుగుతుంది.  ముఖ్యంగా స్వేదనం అవసరం. , और यह काम आसवन की मदद से किया जाता है।  इसके अलावा आसवन की आवश्यकता खास तौर से तब
"హార్టికల్చర్ నిజానికి ఒక రకమైన స్వేదనం.  ఒక ద్రవం ఉడకబెట్టినప్పుడు, దానిని ఉడకబెట్టడం అంటారు, కానీ ఏదైనా ఘన పదార్ధం ఉడకబెట్టడం ప్రారంభిస్తే, ఆ ప్రక్రియను ఉడకబెట్టడం అంటారు.  ", ऊध्र्वपातन दरअसल ऊध्र्वपातन आसवन का ही एक प्रकार है।  जब कोई द्रव उबलता है तो उसे उबलना कहते हैं मगर यदि कोई ठोस पदार्थ उबलने लगे तो उस प्रक्रिया को ऊध्र्वपातन कहते हैं।
"ఈ కోణంలో, అభ్యున్నతి కూడా రాష్ట్ర మార్పు.  ఒక ఘన ద్రవంగా మారకుండా నేరుగా ఆవిరిలోకి మారినప్పుడు, ఈ చర్య అనాయాస అని కూడా మనం చెప్పగలం.  "," इस अर्थ में ऊध्र्वपातन भी अवस्था परिवर्तन ही है।  इसको हम यों भी कह सकते हैं कि जब कोई ठोस बगैर द्रव में बदले सीधे वाष्प में बदल जाए, तो यह क्रिया ऊध्र्वपातन है।"
"కానీ ఈ నిర్వచనంలో కొంత సమస్య ఉంది.  ఈ నిర్వచనం ప్రకారం, ఈ ఆస్తి అన్ని ఘనపదార్థాలలో కనిపిస్తుంది (పఠనం పదార్థం 'ఉద్ధరణ' చూడండి).  ", मगर इस परिभाषा में थोड़ी दिक्कत है।  इस परिभाषा के मुताबिक सारे ठोस पदार्थों में यह गुण पाया जाएगा (देखें पठन सामग्री ‘ऊध्र्वपातन’)।
"ఈ ప్రక్రియ ఆసక్తికరంగా ఉన్నప్పటికీ, విభజన యొక్క ఆచరణాత్మక పనిలో ఇది చాలా అరుదుగా ఉపయోగించబడుతుంది.  ఉపయోగం పుష్కలంగా ఉంది. ", वैसे यह प्रक्रिया रोचक है मगर इसका उपयोग पृथक्करण के व्यावहारिक काम में बहुत कम होता है।  उपयोग बहुतायत से होता है
సెంట్రిఫ్యూజ్.  ఈ పద్ధతి బహుశా రోజువారీ జీవితంలో శతాబ్దాలుగా ఉపయోగించబడుతోంది.  , अपकेन्द्रण यानी सेंट्रीफ्यूज।  यह विधि दैनिक जीवन में तो सम्भवत: सदियों से इस्तेमाल की जा रही है।
ఇది ముఖ్యంగా వెన్న వెలికితీతలో ఉపయోగిస్తారు.  ఇరవయ్యవ శతాబ్దం ప్రారంభంలో దీనిని శాస్త్రీయ పద్ధతిగా అవలంబించారు.  , खास तौर से मक्खन निकालने में इसका खूब उपयोग होता है।  इसे एक वैज्ञानिक विधि के रूप में बीसवीं सदी के शुरुआती वर्षों में अपनाया गया था।
"ఈ పద్ధతి ముఖ్యంగా సెల్ యొక్క విభిన్న అనుబంధాలను వేరు చేయడంలో చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటుందని నిరూపించబడింది.  అదనంగా, ఇది అనేక మూలకాల ఐసోటోపులను (ఐసోటోపులు) వేరు చేయడానికి కూడా ఉపయోగించబడింది.  ", खास तौर से कोशिका के विभिन्न उपांगों को अलगअलग करने में यह विधि बहुत उपयोगी साबित हुई।  इसके अलावा कई तत्वों के समस्थानिकों (आइसोटोप्स) को अलग-अलग करने में भी इसका उपयोग किया गया है।
"ఈ రోజుల్లో ఇది జన్యు ఇంజనీరింగ్ యుగంలో బాగా ప్రాచుర్యం పొందింది.  మార్గం ద్వారా, ఈ పద్ధతికి సంబంధించిన ప్రయోగాలు ఇక్కడ ఇవ్వబడలేదు.  ", आजकल जिनेटिक इंजीनियरिंग के ज़माने में यह काफी लोकप्रिय साबित हुई है।  वैसे यहाँ इस विधि से सम्बन्धित कोई प्रयोग नहीं दिया गया है।
అనాయాసకు ఉదాహరణగా కపూర్ పేరు నుండి ఒక వివరణ సాధారణంగా తీసుకోబడుతుంది.  ఇది సరైనది కాదు.  , एक स्पष्टीकरण आम तौर पर ऊध्र्वपातन के उदाहरण के रूप में कपूर का नाम लिया जाता है।  यह सही नहीं है।
"కర్పూరం వేడి చేయడానికి ప్రయత్నించండి, అది బాగా కరుగుతుంది.  నాఫ్థలీన్ మాత్రలు కూడా తీసుకునే నాణ్యతను చూపుతాయని నమ్ముతారు.  "," कपूर को गरम करके देखें, वह अच्छी तरह पिघलता है।  यह भी माना जाता है कि नेफ्थलीन की गोलियाँ भी ऊध्र्वपातन का गुण दर्शाती हैं।"
ఈ విషయం చెప్పడం సరికాదు.  నాఫ్తలీన్ కూడా కరిగి ద్రవంగా మారుతుంది.  , यह कहना ठीक नहीं है।  नेफ्थलीन भी पिघलकर द्रव बन जाता है।
"నిలుపుకున్న నాఫ్థలీన్ మరియు కర్పూరం అదృశ్యమవుతాయన్నది నిజం (కపూర్ అనే పదాన్ని ఇది సూచిస్తుంది), కానీ ఈ ప్రాతిపదికన వాటిలో ఉప్పెన ఉందని చెప్పలేము.  విభజన కళ ", यह सही है कि रखे-रखे नेफ्थलीन और कपूर गायब (काफूर हो जाना शब्द यही दर्शाता है) हो जाएँगे मगर इस आधार पर यह नहीं कहा जा सकता कि इनमें ऊध्र्वपातन होता है।  पृथक्करण की कला
"క్రోమాటోగ్రఫీ, ఇప్పటికే చెప్పినట్లుగా, రోజువారీ జీవితం నుండి ఉద్భవించని ఒక పద్ధతి, లేదా రోజువారీ జీవితంలో దీనికి ఎటువంటి ఉపయోగం లేదు.  ఈ పద్ధతి గురించి అదనపు సమాచారం తదుపరి వ్యాసం రూపంలో ఇవ్వబడింది.  "," जैसा कि पहले ही कहा गया था क्रोमेटोग्राफी एक ऐसी विधि है जो दैनिक जीवन से नहीं उभरी है, और न ही इसका कोई उपयोग दैनिक जीवन में दिखता है।  इस विधि के बारे में अतिरिक्त जानकारी आगे एक आलेख के रूप में दी गई है।"
"ఇక్కడ అందించిన ప్రయోగాలు పిల్లలకు వేరు వేరు పద్ధతుల యొక్క ప్రయోగాత్మక పరిచయాన్ని ఇస్తాయి.  మీకు కావాలంటే, మీరు వారికి కొంత మిశ్రమాన్ని ఇవ్వవచ్చు మరియు వాటి నుండి వేర్వేరు పదార్థాలను వేరు చేయమని అడగవచ్చు.  ", यहाँ प्रस्तुत प्रयोगों से बच्चों को पृथक्करण की विभिन्न विधियों का प्रायोगिक परिचय मिलेगा।  यदि आप चाहें तो उन्हें कुछ मिश्रण देकर कह सकते हैं कि उनमें से विभिन्न पदार्थों को अलग-अलग करें।
"ఉదాహరణకు, ఉప్పు, సాల్మన్ మరియు ఇసుక కలపడం మంచి పద్ధతి.  ఇందులో వారు ఏ పద్ధతులను ఉపయోగించాలో, అలాగే ఈ పద్ధతులను ఏ క్రమంలో ఉపయోగించాలో నిర్ణయించుకోవాలి.  "," जैसे नमक, नौसादर और रेत का मिश्रण एक अच्छा अभ्यास हो सकता है।  इसमें उन्हें यह तो तय करना ही होगा कि किन विधियों का उपयोग करें, साथ ही यह भी तय करना होगा कि इन विधियों का उपयोग किस क्रम में करें।"
"వాస్తవానికి, అందుబాటులో ఉన్న పద్ధతుల నుండి సరైన పద్ధతిని ఎన్నుకోవడం మరియు వాటిని సరైన క్రమంలో చక్కగా సవరించడం మరియు పదార్థాన్ని పొందడం సాంకేతిక పరిజ్ఞానం మాత్రమే కాదు, కళ కూడా.  అధ్యాయం ఉపయోగించడానికి మరియు సాధన చేయడానికి చాలా సులభమైన మార్గాలను వివరిస్తుంది మరియు సులభంగా లభించే పదార్థాల సహాయంతో ఈ పద్ధతిని ఎలా చేయాలో వివరిస్తుంది.  "," दरअसल उपलब्ध विधियों में से सही विधि चुनना और उन्हें करीने से सही क्रम में सम्पादित करके पदार्थों को प्राप्त करना सिर्फ तकनीक का नहीं, कला का भी मामला है।  अध्याय में प्रयोग व अभ्यास के लिए बहुत ही सरल तरीके और आसानी से उपलब्ध सामग्री की मदद से यह विधि करने का तरीका बताया गया है।"
"సిరాలో చాలా రంగులు లేని మిశ్రమం ఉందని పిల్లలకు తెలుసుకోవడం ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది.  మార్గం ద్వారా, మరింత ఆసక్తికరంగా చేయడానికి, ఎరుపు ఆకుల రసం యొక్క క్రోమాటోగ్రఫీని ప్రయత్నించండి.  ", बच्चों के लिए यह जानना रोचक होगा कि स्याही में एक नहीं कई रंगों का मिश्रण होता है।  वैसे इसे और रोचक बनाने के लिए लाल पत्तों के रस की क्रोमेटोग्राफी करके देखिए।
రెండు నాలుగు ఎర్ర ఆకులను తీసుకొని వాటిని నీటిలో వేయాలి.  నీరు ఎర్రగా మారుతుంది.  , दो-चार लाल पत्ते लेकर उन्हें पानी में मसल लीजिए।  पानी लाल हो जाएगा।
"వడపోత కాగితంపై ఈ ఎర్రటి నీటి చుక్కను వేయడం ద్వారా క్రోమాటోగ్రఫీని వర్తించండి.  మీరు చూస్తారు ... సరే, మీరు చూస్తారు.  "," इस लाल पानी की एक बूँद फिल्टर पेपर पर लगाकर क्रोमेटोग्राफी कीजिए।  आप देखेंगे कि... खैर, वह तो आप देख ही लेंगे।"
ఎర్రటి ఆకులతో ఉన్న మొక్కలు కిరణజన్య సంయోగక్రియను ఎలా చేస్తాయనే ప్రశ్నకు సమాధానం తెలుసుకోవడానికి ఈ ప్రయోగం సహాయపడుతుంది.  రసాయన టెహ్జీబ్ ఈ అధ్యాయం మరియు దాని ఉపయోగాలు రసాయన నైపుణ్యాలను పెంపొందించడానికి మంచి అవకాశాన్ని అందిస్తాయి.  , शायद इस प्रयोग से इस सवाल का उत्तर जानने में मदद मिलेगी कि लाल पत्तों वाली वनस्पतियाँ प्रकाश संश्लेषण की क्रिया कैसे करती हैं।  रासायनिक तहज़ीब यह अध्याय व इसके प्रयोग रासायनिक कौशल विकसित करने का एक अच्छा अवसर प्रदान करते हैं।
"కరిగించడం, వెంటింగ్, ఫిల్టరింగ్, తాపన, స్వేదనం, క్రోమాటోగ్రఫీ మొదలైన వాటిలో రసాయన నైపుణ్యాలను నేర్చుకోవడానికి మరియు ప్రయత్నించడానికి అవకాశాలు ఉన్నాయి.  ఈ ప్రయోగాలను ఉపయోగించి, ఉపాధ్యాయులు పిల్లల దృష్టిని అనేక విషయాలకు మళ్ళించగలరు.  "," घोलना, निथारना, छानना, गरम करना, आसवन करना, क्रोमेटोग्राफी वगैरह सब में रासायनिक हुनर सीखने व आज़माने के मौके हैं।  ये प्रयोग करते हुए शिक्षक बच्चों का ध्यान कई बातों की ओर दिला सकते हैं।"
"ఇతర పద్ధతులు ఈ రోజుల్లో, ప్రయోగశాలలలో వేరు చేసే పద్ధతిని చూడండి.  ", अन्य विधियाँ आजकल प्रयोगशालाओं में पृथक्करण की एक विधि देखिए।
"जैसा कि मैंने कहा कि , बीटा शीट बनाने के लिए आपको दो या अधिक शीटों की आवश्यकता होती है , ये शीटें समानांतर या असमानांतर हो सकती हैं ।","బీటా షీట్స్ నేను చెప్పినట్లుగా , ఒక బీటా షీట్స్ ఏర్పాటు కోసం మీకు రెండు లేదా ఎక్కువ షీట్స్ అవసరం అవుతాయి , కావున ఈ షీట్స్ సమాంతరం లేదా అసమాంతరం అయి ఉండవచ్చు ."
"इसलिए, जब आप किसी स्थिर पीएच या एक निश्चित हाइड्रोजन आयन कंसंट्रेशन के तहत कोई प्रयोग करना चाहते हैं, तो विभिन्न अंतःक्रियात्मक अणुओं के साथ एक अभिक्रिया हो सकती है, तब आप नहीं चाहेंगे कि जिस माध्यम पर आप काम कर रहे हैं, आपका बफर उसकी पीएच बदले।","కావున ఎప్పుడైనా స్ధిరమైన pH లేదా ఒక నిర్దిష్ఠ హైడ్రోజన్ అయాన్ కాన్సెన్ట్రేషన్ క్రింద మీరు ఏదైనా ప్రయోగం చేయాలనుకుంటే , అక్కడ వివిధ సంకర్షణ అణువులతో చర్య జరుగుతున్నప్పుడు మీరు పనిచేస్తున్న మాధ్యమంలో pH మార్పు మీకు ఇష్టం లేదు ."
"अब, बीमारी को समझने के संदर्भ में अगली कक्षा सबसे महत्वपूर्ण है जिसे क्लिनिकल ​​प्रोटिओमिक्स कहा जाता है।","క్లినికల్ ప్రోటియోమిక్స్ అని పిలువబడే వ్యాధిని అర్థం చేసుకోవడంలో ఇప్పుడు , తరువాతి తరగతి చాలా ముఖ్యమైనది ."
वाल्यूमेट्रिक फेज़ रेशियो को स्टेशनेरी फेज़ के आयतन और मोबाइल फेज़ के आयतन के अनुपात के रूप में परिभाषित किया जा सकता है यानि कि VS बटा VM ।,ఘనపరిమాత్మక దశ నిష్పత్తిని స్థిరమైన దశ యొక్క ఘనపరిమాణం మరియు మొబైల్ దశ యొక్క ధనపరిమాణంల నిష్పత్తి VS బై VM గా నిర్వచించవచ్చు .
दूसरे चित्र में भी हम हिस्‍टोन स्‍ट्रक्‍चर के ऊपर के सुंदर दृश्य में लिंकर डी एन ए और हिस्टोन प्रोटीन को दिखाते हैं ।,ఇతరములు అయిన లింకర్ డిఎన్ఎ మరియు హిస్టోన్ ప్రోటీన్స్ అనేవి హిస్టోన్ స్ట్రక్చర్ యొక్క టాప్ వ్యూలో అందంగా చూపబడినవి .
"तो, आपने यह सीखा है और अल्फा हेलिकल घटक, बीटा शीट घटक और उस तरह की चीजों का निर्धारण करने के लिए सर्कुलर डाइक्रिक स्पेक्ट्रोस्कोपी भी किया।","కాబట్టి , ఆల్ఫా హెలికల్ భాగం , బీటా షీట్ భాగం మరియు అలాంటి వాటిని నిర్ణయించడానికి ఉపయోగించడం ద్వారా మీరు దీన్ని మరియు వృత్తాకార డైక్రోయిక్ స్పెక్ట్రోస్కోపీని నేర్చుకున్నారు ."
हम आपको दिखाते हैं कि अमीनो एसिड सिक्वेंसिंग कैसे किया गया था ।,అమైనో ఆసిడ్ సీక్వెన్సింగ్ ఎలా చేయబడినదో మేము మీకు చూపాము .
पीपीएम को 1 मिलियन में मौजूद सोल्युट के द्रव्यमान के रूप में परिभाषित किया गया है यानि सलूशन का दस का घातांक छह अंश।,పిపిఎమ్ అనగా 1మ ిలియన్ అనగా టెన్ టు ది పవర్ సిక్స్ భాగాలు గల సొల్యూషన్‌‌లో గల సాల్వెన్ట్‌ మాస్ గా నిర్వచించారు .
"इसीलिए, हाइड्रोजन आयन, ग्राही और दाता एक साथ मिलकर वास्तव में वीक एसिड या वीक बेसिस का एक विलयन बनाते हैं।","కావున వాస్తవానికి హైడ్రోజన్ అయాన్‌ల , స్వీకర్తలు మరియు దాతల యొక్క కలయిక ఒక బలహీన ఆసిడ్ లేదా ఒక బలహీన బేస్ సొల్యూషన్ ఏర్పరుస్తుంది ."
और अगली कक्षा में आप क्या करेंगे वो है अंतर्क्रियाएं।,మరియు తరువాతి వాటిలో మీరు చేయబోయేది పరస్పర చర్యలు .
इसे डिस्टामाइसिन और नेट्रोप्सिन की स्लाइड संरचना में दिखाया गया है ।,రెండు పక్కపక్కనే గల పైరోల్ రింగ్స్ అనేవి పరస్పరం ఓరియంట్ అయి ఉంటాయి మరియు 18 డిగ్రీల నుండి 20 డిగ్రీల వ్యాప్తిలో కోణాన్ని కలిగి ఉంటాయి .
इसीलिए यह समझना बहुत महत्वपूर्ण हैै कि एक्वियस सलूशन्स कैसे कार्य करते हैं।,"కాబట్టి దీని ఆధారంగా , లక్ష్యాలు నిర్దేశించబడ్డాయి ."
"साथ ही , अन्य डोमेन्स में भी अन्य छोटे बदलाव भी होते हैं ।","అలాగే , ఇతర డొమైన్‌లలో ఇతర చిన్న మార్పులు ఉంటాయి ."
"एक बार यह आवश्यक होता है कि डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड को तोड़ा जाये , अन्यथा दो सिस्टीन रेज़िड्यू उसमें फिर भी जुड़े ही रहेंगे ।","డైసల్ఫైడ్ బాండ్ విడదీయడం అనేది తప్పనిసరి అవుతుంది , లేనిచో రెండు సిస్టీన్ అవశేషాలు అప్పటికీ అనుసంధానించబడే ఉంటాయి ."
"अब , यदि आप इस के अणु को पानी , क्लोरोफॉर्म और डीएमएस रूप में लेते हैं","కావున , క్లోరోఫాం లో ఇది చాలా తక్కువ సాంద్రతలో ఒక డైమర్ ను ఏర్పరుస్తుంది ."
"R जो ढीलेपन को दर्शाता है , वह है लंग्स में ऑक्सीजन हीमोग्लोबिन की संरचना का अधिक आकर्षण और ऑक्सीजन में ऑक्सीजन का तनाव अधिक होता है , ऑक्सीजन की पर्याप्त मात्रा होती है और इसीलिए , ऑक्सीजन के चार अणु हीमोग्लोबिन से बंध जाते हैं ।","R అనేది రిలాక్స్ ను సూచిస్తుంది , అది లంగ్స్ ఆక్సిజన్ హిమోగ్లోబిన్ యొక్క ఆకృతీకరణ యొక్క అధిక ఎఫినిటీ మరియు ఆక్సిజన్ టెన్షన్ అనేది అధిక ఆక్సిజన్ కలిగి ఉంటుంది , అలాగే T స్టేట్ అనేది మీరు T A U T గా పిలిచే టాట్ స్టేట్ అవుతుంది ."
"आप देख सकते हैं जैसा मैंने आपको पहले समझाया था कि जब हम एक ट्यूब का सेंट्रीफ्यूजिंग करते हैं , तब मॉलिक्यूल पर दो प्रकार के बल कार्य करते हैं ।",నేను ఇంతకు ముందు చెప్పినట్లుగా మనం ఒక గొట్టాన్ని సెంట్రిఫ్యూగింగ్ ఒక మాలిక్యుల్ రెండు రకాల ఫోర్స్ పని చేస్తుందని మీరు చూడవచ్చు .
"केराटिन , एपिथेलियल सेल्स को टूट - फूट और तनाव से उनकी रक्षा करता है ।",కెరాటిన్ epithelial cells నష్టం లేదా ఒత్తిడి నుండి రక్షిస్తుంది .
फिर हमनें न्‍यूक्लिओसोम के मामले में डी एन ए सुपरकॉइलिंग का प्रयोगात्मक उदाहरण देखा है ।,న్యూక్లియోజోమ్ విషయంలో డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్ యొక్క ఒక ప్రాక్టికల్ ఉదాహరణను తరువాత మనం చూశాము .
"तो इस तरह से एन एम आर आपको एक छूट देता है और यह भी कि, दोनों मामलों में प्रोटीन कंसंट्रेशन निश्चित रूप से बहुत अधिक होनी चाहिए।",కాబట్టి ఆ విధంగా ఎన్ ఎం ఆర్ మీకు వశ్యతను ఇస్తుంది మరియు రెండు సందర్భాల్లో మీకు ప్రోటీన్ సాంద్రతలు చాలా ఎక్కువగా ఉంటాయి .
"उदाहरण के लिए आधुनिक जमाने के विमान में, लगभग 30 प्रतिशत कंपाउंड्स आबंधन तकनीक की इस संकल्पना का इस्तेमाल करके ही जुड़े हुए होते हैं।","ఆధునిక విమానాల్లో ఉదాహరణకు , అన్ని కాంపౌండ్లలో 30 శాతం ఈ బాండింగ్ టెక్నాలజీ అనే భావన ఉపయోగించి చేర్చబడినవి ."
"हीम पॉकेट और बाहर वाले हिस्टीडीन के सक्रिय क्षेत्र को यहाँ स्पष्टतः दिखाया गया है , जैसा कि मैंने दर्शाया है कि समीप वाला वास्तव में क्रिया करता है या आयरन के साथ आबन्धित हो जाता है ।","కావున , ఈ విధంగా ఇది వాస్తవానికి రెండు హిస్టిడిన్ ల మధ్య ఉండే పార్ఫిరిన్ వలయం అవుతుంది , కావున ఇది హిస్టిడిన్ మాలిక్యుల్ ఒక పరస్పర చర్యను ఏర్పరుస్తుంది ."
"दाईं ओर , आप लिपिड और पीएलए टू का सतह प्रतिरूप देखते हैं ।","కుడి వైపున , మీరు లిపిడ్ యొక్క సర్ఫేస్ రెప్రెసెంటేషన్ మరియు పి ఎల్ ఏ రెండును చూస్తారు ."
"यहाँ आप तीसरे पैनल में पेप्टाइड मास फिंगरप्रिंट देख सकते हैं , उदाहरण के लिए , यदि आपके पास सौ अमीनो एसिड का एक पॉलीपेप्टाइड है , और आप इसके लिए ट्रिप्सिन का उपयोग करते हैं , तो यह कई खंड बनाएगा , और आपको किस तरह के खंड मिल रहे हैं , इसका भी आसानी से पता लगाया जा सकता है कि X एक्सिस पर आपको मास दिख रहा है और Y एक्सिस पर आपको तीव्रता दिख रही है ।","ఇక్కడ మీరు మూడవ ప్యానెల్‌లో పెప్టైడ్ మాస్ ఫింగర్ ప్రింట్‌ను మీరు చూడవచ్చు , ఉదాహరణకు , ఒకవేళ మీరు వంద అమైనో ఆసిడ్ గల పాలీపెప్టైడ్‌ను కలిగి ఉంటే , మీరు దానిని ట్రిప్సిన్‌తో ట్రీట్ చేసినప్పుడు , అది చాలా ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తుంది , కావున , మీరు పొందుతున్న ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను మీరు సులభంగా గుర్తించవచ్చు , X యాక్సిస్ అనేది మీకు మాస్ మరియు Y అక్షం అనేది మీరు తీవ్రతను చూపుతుంది ."
"और यह D प्लस E द्वारा दी गई N प्लस Q की मात्रा को निर्धारित करने के लिए अमोनियम आयन को मापता है , इसका मतलब है कि हमें यह सोचना चाहिए कि मुक्त की गई अमोनियम आयन की मात्रा है जो एस्पैरेजिन के एस्पार्टिक एसिड में और ग्लूटामाइन के ग्लूटामिक एसिड में परिवर्तित मात्रा के अनुसार है ।","మరియు ఇది D ప్లస్ E ద్వారా ఇవ్వబడిన N ప్లస్ Q మొత్తాన్ని నిర్ణయించడం కోసం అమ్మోనియం అయాన్‌ను కొలుస్తుంది , దీని అర్థం మనం ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్‌గా మార్చబడిన ఆస్పార్జిన్ పరిమాణం మరియు గ్లుటమిక్ ఆసిడ్‌గా మార్చబడిన గ్లుటమిన్ పరిమాణం నకు అనుగుణంగా విడుదల అయిన అమ్మోనియం అయాన్ పరిమాణం ఉంటుందని మనం పరిగణించాలి ."
"दाहिनी तरफ आप त्रि - आयामी संरचना देख सकते हैं , जिसमें तीन अल्फा हेलिसेस , दो beta sheets और बड़े लूप क्षेत्र दिखाए गए हैं",కుడి వైపున మీరు మూడు ఆల్ఫా హెలిసెస్ మరియు రెండు బీటా షీట్స్ కలిగి ఉన్న త్రిమితీయ నిర్మాణాన్ని చూడవచ్చు మరియు పెద్ద లూప్ రీజియన్స్ కూడా చూపబడినవి .
"यह स्‍पष्‍ट रूप से यही दर्शाता है कि एस - एस बॉन्ड्स प्रोटीन फोल्डिंग में महत्‍वपूर्ण नहीं होते हैं , स्टेबिलिटी में हो सकते हैं ।",ప్రోటీన్ మడతలో బహుశా స్థిరత్వంలో s - s బాండ్ అనేది ముఖ్యం కాదని ఇది స్పష్టంగా సూచిస్తుంది .
इससे अघुलनशील प्लैक बन जाता है जो न्यूरोनल सेल्स के बीच संचार में बाधा डालता है ।,"మరియు ఇది కరగని ఫలకాన్ని ఏర్పరచును , ఇది న్యూరోనల్ సెల్స్ మధ్య కమ్యూనికేషన్ నకు ఆటంకం కలిగించును ."
"तो , ये संरचनात्मक परिवर्तन मायोसिन मोटर फंक्शन के बारे में बताते हैं ।",కావున ఈ నిర్మాణాత్మక మార్పులు మయోసిన్ మోటార్ పనితీరును వివరిస్తాయి .
"यदि आप बाईं से दाईं ओर या घड़ी की दिशा में जाते हैं तो L अमिनो एसिड में CO R और N समूह हैं, इसीलिए इसे कॉर्न या एल अमिनो एसिड कहा जाता है और आमतौर पर हमारे सभी प्रोटीनों में एल अमिनो एसिड होता है।",ఒకవేళ మీరు ఎడమ నుండి కుడికి లేదా సవ్యదిశలో వెళితే L అమైనో యాసిడ్ అనేది CO R మరియు N సమూహాలను కలిగి ఉంటుంది అందువల్లనే ఇది CORN లేదా అమైనో యాసిడ్‌‌గా పిలవబడుతుంది మరియు సాధారణంగా మనం అన్ని ప్రోటీన్‌లలో L అమైనో యాసిడ్స్‌‌ను కలిగి ఉండడం జరుగుతుంది .
"दवा सेरट्रालाइन , ल्यू टी के एक्स्ट्रासेलुलर वेस्टीबुल रीजन से बंधती है ।",సెర్ట్రాలైన్ అనే మందు ల్యూట్‌లోని అదనపు సబ్‌స్ట్రేట్ బైండింగ్ ఛానెల్‌‌తో బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది .
"बीटा शीट संरचनाओं के बीच हमने बीटा बैरल स्ट्रक्चर के बारे में चर्चा की है , और कैसे ग्रीक की वाले डोमेन्स , बीटा बैरल स्ट्रक्चर्स भी बना सकते हैं , इस पर भी चर्चा की है ।","బీటా షీట్ స్ట్రక్చర్స్ మనం బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్స్ గురించి , మరియు గ్రీక్ కీ కలిగి ఉన్న డొమైన్స్ కూడా బీటా బ్యారెల్ స్ట్రక్చర్స్ ఎలా ఏర్పరచగలవో మనం చర్చించాము ."
चिकन स्ट्रियाटेड मायोसिन एस वन की तुलना में स्कैलप एस वन को अधिक कार्यात्मक माना गया था ।,స్కలాప్ ఎస్ వన్ అనేది చికెన్ స్ట్రైటెడ్ ఎస్ వన్ తో పోల్చినప్పుడు అధిక క్రియాశీలత గలదిగా పరిగణించబడినది .
यह नर्व सेल्स के सिरों पर विशेष रूप से पायी जाती है जिन्हें प्रिसिनेप्टिक टर्मिनल्स कहते हैं और ये फोस्फोलिपिड्स और प्रोटीन्स के साथ क्रियाएं करती हैं ।,ఇది ప్రధానంగా ప్రిసినాప్టిక్ టెర్మినల్స్ గా పిలిచే ప్రత్యేక నిర్మాణాల నర్వ్ సెల్స్ చివరల్లో కనిపిస్తుంది మరియు ఫాస్ఫోలిపిడ్స్ మరియు ప్రోటీన్స్ తో పరస్పర చర్య జరుపుతుంది .
"यह, अनेक जीवित प्राणियों का एक आवश्यक हिस्सा होता है।",ఇది అనేక జీవుల యొక్క ముఖ్యమైన భాగం .
सॉल्ट ब्रिजेस में भाग लेने वाले तत्वों के बीच की दूरी हमेशा 4 आंग्स्ट्रॉम से कम होनी चाहिए।,సాల్ట్ బ్రిడ్జ్ ఏర్పాటులో పాల్గొనే అవశేషాల మధ్య దూరం ఎల్లప్పుడూ 4 ఆంగ్ స్ట్రామ్ కన్నా తక్కువగా ఉండాలి .
"जल, सौर विकिरण को अवशोषित करके और सतही जल के वेपोरायजेशन द्वारा ऊष्मा को अपव्यय करके, वैश्विक वातावरण को संतुलित करने में भी मदद करता है।",సోలార్ రేడియేషన్ గ్రహించడం ద్వారా మరియు ఉపరితల జలాలను వ్యాపరైజేషన్ చెందించి హీట్ ని వెదజల్లడం ద్వారా నీరు ప్రపంచ వాతావరణాన్ని స్థిరంగా ఉంచడంలో సహాయపడును .
"अल्‍फा हेलिक्‍स और बीटा शीट संरचना दोनों सहित   डीएनए  क्लैंप प्रोटीन के लिए रामचंद्रन प्‍लॉट , संरचना का पीडीबी आईडी एक एएक्ससी था जिसे इस तस्वीर में दिखाया गया है ।",డిఎన్ఏ క్లాంప్ ప్రోటీన్ తో రామచంద్రన్ ప్లాట్ ప్లాట్ కోసం ఆల్ఫా హెలిక్స్ మరియు బీటాషీట్ నిర్మాణం రెండింటితో నిర్మాణం యొక్క P D B I D నిర్మాణం అనేది ఒక A X C చిత్రంలో చూపబడింది .
सबसे पहले सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स का वर्णन लिनस पॉलिंग और रॉबर्ट कोरी के द्वारा किया गया था जिन्होंने पहले अल्‍फा हेलिक्‍स का वर्णन किया और लगभग कह ही दिया था कि प्रोटीन संरचना की समस्या हल हो गई है ।,ద్వితీయ నిర్మాణాలు అనేవి మొదటి సారిగా లినస్ పాలింగ్ మరియు ఆల్ఫా హెలిక్స్ ను మొదటి సారిగా వివరించిన రాబర్ట్ కోరే ద్వారా వివరించబడినవి మరియు ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క సమస్య దాదాపుగా పరిష్కరించబడినది అని సైతం అతను చెప్పారు .
तो इसी के साथ आप इस सप्ताह में सामान्य प्रोटीन स्ट्रक्चर के बारे में समझ गए हैं।,కావున దీనితో మీరు ఈ వారంలో సాధారణ ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని అర్థం చేసుకున్నారు .
"सीयुयु, सीयूसी दोनों भी ल्‍यूसीन को कोड करते हैं।","సియుయు , సియుసి కూడా లూసీన్‌ను కోడ్ చేస్తాయి ."
"जैसे ही यह एक कदम बढ़ाता है , एक एटीपी हाइड्रोलाइज्ड होता है , इसलिए जब मायोसिन एक्टिन से बंधता है तो ऊपरी और निचले फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन के बीच की दरार बंद हो जाती है और एन टर्मिनल डोमेन और ऊपरी फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन के बीच न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग डोमेन खुल जाता है ।","ఎటిపి తీసుకునే ఒక దశ కోసం అది హైడ్రోలైజ్డ్ , కావున మయోసిన్ అనేది ఆక్టిన్ తో బంధించబడి ఉన్నప్పుడు ఎగువ మరియు దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మధ్య గల చీలిక మూసుకుపోతుంది మరియు N టర్మినల్ డొమైన్ మరియు ఎగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మధ్య గల న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ డొమైన్ తెరుచుకుంటుంది ."
हम दो अलग - अलग तरीकों से राइबोन्यूक्लिएज़ को री फोल्ड कर सकते हैं ।,"కావున , మనం రైబోన్యూక్లియేజ్ ను రెండు విభిన్న మార్గాల్లో రీఫోల్డ్ చేయవచ్చు ."
"पॉलीपेप्‍टाइड्स में आमतौर पर पचास या पचास से कम अमिनो एसिड होते हैं, ये कई अभिक्रियाओं में बेहद महत्वपूर्ण होते हैं और हमें उन प्रोटीनों से जोड़ते हैं जिनसे वे उत्पन्न होते हैं।","పాలీపెప్టైడ్స్ సాధారణంగా యాభై లేదా యాభై కన్నా తక్కువ అమైనో యాసిడ్స్‌ను కలిగి ఉంటాయి , ఇవి చాలా ప్రతిచర్యల్లో అత్యంత ముఖ్యమైనవి మరియు అవి ఉత్పన్నమైన చోటు నుండి మనల్ని ప్రోటీన్లతో అనుసంధానించును ."
"pH में परिवर्तन के परिणामस्वरूप साइड चेन्स का प्रोटॉनीकरण होता है, जिससे सॉल्ट ब्रिजेस बाधित होते हैं।","పిహెచ్ లో మార్పులు సైడ్ చైన్స్ ప్రొటేనేషన్స్కి కారణం అవుతాయి , ఇవి సాల్ట్ బ్రిడ్జ్లను దెబ్బ తీస్తాయి ."
इसका अर्थ यह हुआ कि जैसे जैसे तापमान बढ़ता है आप हाइड्रोजन बॉन्ड को तोड़ते हैं और प्रोटीन को विकृत कर रहे हैं ।,ఉష్ణోగ్రత పెరిగే కొద్ది హైడ్రోజన్ బాండ్స్ విడిపోతాయి మరియు ప్రోటీన్ యొక్క సహజ లక్షణాలు కోల్పోవడం జరుగుతుంది .
"मूलतः, आप केवल L अमिनो एसिड्स ही पाते हैं।",స్థానికంగా మీరు L అమైనో ఆసిడ్స్ మాత్రమే కలిగి ఉంటారు .
"इसलिए, एक सलूशन में सोल्वेंट क्या होता है?",కావున సాల్వెన్ట్ అంటే ఏమిటి ?
प्रोटीन संरचना की विश्वसनीयता का आकलन करने के लिए यह बहुत ही अच्छा अनुप्रयोग है ।,ఒక ప్రోటీన్ నిర్మాణ విశ్వసనీయతను విశ్లేషించడానికి ఇది ఒక గొప్ప అనువర్తనం అవుతుంది .
"अब, पीएच में थोड़ा परिवर्तन भी वास्तव में हाइड्रोजन आयन कंसंट्रेशन और हाइड्रॉक्सिल कंसंट्रेशन में एक महत्वपूर्ण बदलाव का संकेत देता है।",ఇప్పుడు pHలో ఒక చిన్న మార్పు అనేది హైడ్రోజన్ అయాన్ కాన్సెన్ట్రేషన్‌ను మరియు హైడ్రాక్సిల్ కాన్సెన్ట్రేషన్‌లలో గణనీయమైన మార్పును సూచిస్తుంది .
"तो , टर्न्‍स को कई वर्गों में वर्गीकृत किया गया है , जैसे : बीटा टर्न , अल्फा टर्न , गामा टर्न , पाई टर्न और इनमें से प्रत्येक टर्न को भी कई वर्गों में उप - वर्गीकृत किया गया है ।","కావున , టర్న్స్ అనేవి బీటా టర్న్ , ఆల్ఫా టర్న్ , గామా టర్న్ , పై టర్న్ వంటి అనేక తరగతులుగా వర్గీకరించబడినవి మరియు ప్రతీ టర్న్స్ అనేక తరగతులుగా ఉప - వర్గీకరణ చేయబడినవి ."
माइक्रोट्यूबुल्स टाउ द्वारा स्थिर हो जाती हैं जब यह जोर से टकराता है और जब माइक्रोट्यूबुल्स से टाउ हटा दिया जाता है तो माइक्रोट्यूबुल्स विघटित हो जाती हैं ।,"మైక్రోట్యూబుల్స్ అనేవి బ్యాంగ్ చేసిన టౌ ద్వారా స్థిరీకరించబడుతాయి మరియు మైక్రోట్యూబుల్స్ నుండి టౌను తొలగించినప్పుడు , మైక్రోట్యూబుల్స్ విచ్ఛిన్నం అవుతుంది ."
"यह दो शिखरों के रिटेंशन टाइम में अंतर का अनुपात होता है , जो कि A का रिटेंशन टाइम और B का रिटेंशन टाइम tRA और tRB हैं , इनके आधार की चौड़ाईयाँ , शिखर की चौड़ाई के आधार WA और WB के औसत में , और यह स्क्रीन पर दिए गए सूत्र द्वारा प्रस्तुत किया जा सकता है ।","ఇది రెండు పీక్స్ యొక్క రిటెన్షన్ టైమ్ అయిన A యొక్క రిటెన్షన్ టైమ్ tRA , B యొక్క రిటెన్షన్ టైమ్ tRB ల వ్యత్యాసం , వాటి పీక్ యొక్క బేస్ వెడల్పుల WA మరియు WB ల సగటు ల యొక్క నిష్పత్తి అవుతుంది , మరియు ఇది స్క్రీన్ పై ఇవ్వబడిన ఫార్ములా ద్వారా సూచించబడుతుంది ."
"अब, यह एन मोलेरिटी द्वारा दिया गया है, यदि आप नॉर्मलता की गणना तुल्यांक में करना चाहते हैं तो इसका मूल्य एन (N) होगा, यही इनके बीच का संबंध है।","ఒకవేళ మీరు నార్మాలిటి లెక్కించాలనుకుంటే అది మోలాలిటి మరియు గ్రాము తుల్యాంక ( సమాన భార ) సంఖ్యల లబ్ధం , అదే వాటి మధ్య సంబంధం ."
"ऐलोस्टीयरिक इफेक्ट , यह वह है जिसे ऐलोस्टीयरिक मैकेनिज्म कहते हैं , ऐलोस्टीयरिक का मतलब वास्तव में एक क्षेत्र जो आबंधन क्षेत्र से दूर होता है ; वह ऐलोस्टीयरिक कहलाता है ।","అలోస్టెరిక్ ఫలితం , ఇది అలోస్టెరిక్ విధానంగా పిలవబడును , అలోస్టెరిక్ అనగా బైండింగ్ సైట్ నకు దూరంగా ఉన్న ఒక సైట్ , దీనినే అలోస్టెరిక్ గా పిలుస్తాము ."
"इसलिए , इनसे बचने के लिए , कम ओवरलोडिंग होनी चाहिए , नमूने ओवरलोडेड नहीं होने चाहिए और स्थिर प्रावस्था को इस तरह से चुना जाना चाहिए कि आपका पदार्थ बाहर नहीं जाना चाहिए और स्थिर प्रावस्था में नहीं बंधना चाहिए ।","కావున , దీనిని నివారించడం కోసం అక్కడ ఓవర్ లోడింగ్ తక్కువగా ఉండాలి , నమూనా ఓవర్ లోడ్ చేయకూడదు మరియు మీ పదార్థం స్థిరమైన దశకు వెళ్లకుండా మరియు బంధించబడకుండా ఉండే విధంగా స్థిరమైన దశను ఎంచుకోవాలి ."
"उदाहरण के लिए इस ऊर्जा आकलन का उपयोग आप इन्हीबिटर्स , लिगैंड्स या प्रोटीन - प्रोटीन इंटरैक्‍शन के आबंधन के लिए कर सकते हैं ।","ఉదాహరణ లాగా మీరు ఈ శక్తి గణనలను నిరోధకాలు , లిగాండ్స్ లేదా ప్రోటీన్ - ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్స్ కోసం కూడా ఉపయోగించవచ్చు ."
"तो , आइए पहली विधि से शुरू करते हैं , जो प्रोटीन सीक्वेंस डीटरमिनेशन के लिए उत्कृष्ट विधि होती है , वह है एडमैन डिग्रेडेशन मेथड ।","కావున , మనం మొదటి విధానం , ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ డిటెర్మినేషన్ విధానం మరియు అది శాస్త్రీయ విధానం అయిన ఎడ్మన్ డీగ్రడేషన్ మెథడ్ గురించి చర్చించడంతో ప్రారంభించుదాం ."
"अमिनो एसिडों के लिए आईयुपीएसी नोमनक्लेचर-असममितीय कार्बन को सी अल्‍फा कहा जाता है, कार्बन या ऑक्‍सीजन या नाइट्रोजन परमाणुओं वाले साइड चेन को सी अल्‍फा एटम से उनकी दूरी के अनुसार अंकित किया जाता है।","అమైనో యాసిడ్స్‌లకు ఐ యు పి ఎ సి నామన్‌క్లేచర్ – ఎసిమిట్రిక్ కార్భన్ అనేది C ఆల్ఫా గా పిలవబడుతుంది , సైడ్ చైన్ కార్భన్ లేదా ఆక్సిజన్ లేదా నైట్రోజన్ పరమాణువులనేవి C ఆల్ఫాపరమాణువు నుండి వాటికి గల దూరాలకు అనుగుణంగా లేబుల్ చేయబడుతాయి"
"इसी तरह, टर्शरी स्‍ट्रक्‍चर, ऐसे कई उदाहरण हैं जहाँ संरचनात्मक स्थितियां नहीं होती हैं और फिर क्वार्टर्नरी स्‍ट्रक्‍चर इत्यादि हैं।","అదే విధంగా , టర్షరీ స్ట్రక్చర్ , నిర్మాణ పరిస్థితులు లేకపోతే క్వాటర్‌నరీ స్ట్రక్చర్ మరియు మరెన్నో ఉదాహరణలు ఉన్నాయి ."
चतुष्क संरचनाएँ एक ही तरह के पॉलीपेप्टाइड वाली हो सकती हैं या अलग अलग पॉलीपेप्टाइड्स भी क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर बना सकते हैं ।,చతుర్థ నిర్మాణాలలో ఒకే పాలీ పెప్టైడ్ లేదా విభిన్న పాలీ పెప్టైడ్స్ ఒక చతుర్థ నిర్మాణాన్ని ఏర్పరచవచ్చు .
"होमोजेनस इम्यूनोएसे विधि में , एक हेटेरोजेनस इम्यूनोएसे की तुलना में होमोजेनस इम्यूनोएसे का लाभ यह होता है कि आपको सलूशन को फिर से घूमने वाले सल्फर से धोने की तत्काल आवश्यकता नहीं होती है ।",హెటిరోజీనస్ ఇమ్యునోఅస్సేతో పోల్చితే హోమోజీనస్ ఇమ్యునోఅస్సే యొక్క ప్రయోజనం ఏమిటంటే మీరు ద్రావణాన్ని నేరుగా పునర్వినియోగపరచబడిన సల్ఫరుతో ‌ కడగవలసిన అవసరం లేదు .
"इसलिए , मैं विशेष संरचना अवस्‍था सहित इन सभी टर्न्‍स के उदाहरण दिखाऊँगा कि रामचंद्रन प्लॉट पर वे कहाँ पर होते हैं ।","కావున , రామచంద్రన్ ప్లాట్ లో ఒక నిర్ధిష్ట ఆకృతి ( అనురూప ) స్టేట్ ఉండే ఈ టర్న్స్ అన్నింటికి నేను ఉదాహరణలుగా చూపుతాను ."
"डीएनए अनुक्रम I C I C I C I C के साथ डिस्टामाइसिन A , यह संरचना सुंदरालिंगम द्वारा दी गई थी ।",I C I C I C I C డిఎన్ఎ క్రమంతో డిస్టామైసిన్ A యొక్క నిర్మాణాన్ని సుందరలింగం అందించారు .
लेकिन ये दोनों परमाणु एक दूसरे के करीब आने लगते हैं ।,కాని ఈ రెండు ఆటమ్స్ పరస్పరం దగ్గరికి రావడం ప్రారంభం అవుతుంది .
"अब , हम गति के आधार पर सेंट्रीफ्यूज के प्रकारों की चर्चा करेंगे ।","ఇప్పుడు , వేగం ఆధారంగా సెంట్రిఫ్యూజ్ రకాలను గురించి మనం చర్చించుదాం ."
डी एन ए सुपरकॉइलिंग का एक बहुत ही उत्‍कृष्‍ट उदाहरण न्‍यूक्लिओसोम में पाया जाता है ।,డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్ యొక్క ఒక చాలా శాస్త్రీయ ఉదాహరణ న్యూక్లియోజోమ్‌లో ఉంది .
"इसलिए , समान अमिनो एसिडों के कार्बोनिल ग्रुप और साइड चेन एक दूसरे के लंबवत होते हैं ।","కావున , ఒకే అమైనో ఆసిడ్స్ యొక్క కార్బోనైల్ గ్రూప్ మరియు సైడ్ చైన్ పరస్పరం లంబంగా ఉంటాయి ."
"यहाँ फिनाइलआइसोथियोसाइनेट का उपयोग किया जाता है , फिनाइलआइसोथियोसाइनेट एक रिएजेंट होता है , जिसका उपयोग N - टर्मिनल सिक्वेंसिंग के निर्धारण के लिए किया जा सकता है , आप यहाँ देख सकते हैं कि फिनाइलआइसोथियोसाइनेट पॉलीपेप्टाइड के अमाइन ग्रुप के साथ प्रबलता से अभिक्रिया करता है , आप यहाँ देख सकते हैं कि यह कार्बन , नाइट्रोजन और सल्फर से जुड़ा हुआ है , इसलिए ये इलेक्ट्रॉन मुक्त वर्ग हैं ।","కావున , అధిక పిహెచ్ ను వద్ద NH త్రీ గ్రూప్స్ వాటి ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటను కొరత గల కార్బన్ కు దానం చేయును మరియు ఫినైల్ఐసోథయోసయనేట్ తో బంధాన్ని ఏర్పరుస్తుంది ."
"अब , आप स्पष्ट रूप से तीन संरचनात्मक स्थितियाँ देख सकते हैं जहाँ रिले SH वन हेलिक्स और कनवर्टर अभिविन्यास हैं ।","ఇప్పుడు , రిలే SH వన్ హెలిక్స్ మరియు కన్వర్టర్ ధోరణులను కలిగి ఉన్న మూడు ఆకృతీకరణ స్టేట్ మీరు స్పష్టంగా చూడవచ్చు ."
"लेकिन फ़ाइलोजेनी , यह जीव के आनुवांशिक रूप से संबंधित समूह का एवोल्यूशन है या यह चीजों , जीन्स , प्रोटीन्स , अंगों के संग्रह के बीच के संबंध का अध्ययन है और यह समान पूर्वज से प्राप्त होता है ।","కాని ఫైలోజెనీ , ఇది ఆర్గానిజం యొక్క జన్యు సంబంధ సమూహం యొక్క పరిణామం లేదా ఇది జీన్స్ , ప్రోటీన్స్ , ఆర్గాన్స్ మధ్య సంబంధాల అధ్యయనం మరియు ఇది సాధారణ పూర్వీకుల నుండి తీసుకోబడింది ."
"अब मोल फ्रैक्शन, एक, यह महत्वपूर्ण तब होता है जब आप किसी भी प्रकार के मिश्रण का मूल्यांकन करते हैं, तो इसके अपने फायदे हैं।","కావున ఒకటి , మీరు మోల్ ఫ్రాక్షన్ చేసేటప్పడు ఇది చాలా ముఖ్యమైనది .మోల్ ఫ్రాక్షన్ దాని సొంత ప్రయోజనాలను కలిగి ఉంటుంది ."
"इसलिए , जब यह ऑक्सीजन को निकाल या मुक्त कर रहा है , तो यह मदद करता है ।","కావున , ఇది అన్ లోడ్ అయినప్పుడు లేదా విడుదల అయినప్పుడు"
"यह एक्टिन डायनेमिक्स , ट्रेडमिलिंग केवल स्वयं ही नहीं हो जाती है ; सेल में कई प्रोटीन्स होती हैं जो इस ट्रेडमिलिंग प्रक्रिया में मदद करती हैं ।","ఈ ఆక్టిన్ డైనమిక్స్ , ట్రెడ్ మిల్లింగ్ స్వయంగా దీని ద్వారా సులభంగా జరగదు .కణంలో ఈ ట్రెడ్ మిల్లింగ్ ప్రక్రియకు సహాయం చేయు అనేక ప్రోటీన్స్ ఉంటాయి ."
"तो, इस कक्षा में आप अध्ययन कर रहे होंगे कि कैसे डी एन ए संरचना सामान्य स्थिति को और रोग संबंधी स्थिति को समझने में मदद कर सकती है।","కాబట్టి , ఈ తరగతిలో మీరు డి ఎన్ ఏ స్ట్రక్చర్ సాధారణ స్థితి మరియు పాథలాజికల్ కండిషన్ వ్యాధి విషయంలో అర్థం చేసుకోవడానికి ఎలా సహాయపడుతుందో అధ్యయనం చేస్తారు ."
"आमतौर पर यह फ्लोरोसेंस माइक्रोस्कोप का उपयोग करके , अज्ञात एंटीजन की सांद्रता या एक बायोलॉजिकल फ्लुइड में एंटीबॉडी की उपस्थिति को जानने के लिए उपयोग की जाती है ।",ఫ్లోరోసెన్స్ మైక్రోస్కోప్ ఉపయోగించి బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌లో తెలియని ఆంటీజెన్స్ సాంద్రత లేదా ఆంటీబాడీ ఉనికిని సాధారణంగా తెలుసుకోవచ్చు .
सबसे मूलभूत एक्स-रे क्रिस्टलोग्राफी है।,అత్యంత ప్రాథమికమైనది ఎక్స్ - రే క్రిస్టల్లోగ్రఫీ .
लेकिन सेरोटोनिन रिसेप्टर का एक होमोलॉग होता है जो कि ल्यू टी ट्रांसपोर्टर है जिसे सेरोटोनिन होमोलॉग कहा जाता है जिसे दाहिनी तरफ की आकृति में दिखाया गया है ।,"కానీ ల్యూట్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్స్ అయిన సెరోటోనిన్ రెసెప్టర్ యొక్క హోమోలాగ్ ఉంది , దీనిని సెరోటోనిన్ హోమోలాగ్ అని పిలుస్తారు , ఇది కుడి వైపు చిత్రంలో చూపబడినది ."
यहाँ मैंने आपको केवल डोमेन संरचना और उसी जगह सभी तीन संरचनाओं को दिखाया है ।,ఇక్కడ కేవలం డొమైన్ నిర్మాణం మరియు అన్ని మూడు కన్ఫమేషన్స్ ఒకే చోట ఉండడం నేను మీకు చూపాను .
"मुर ई लिगेज का एक विशिष्ट ए टी पी बाइंडिंग मोटिफ भी होता है , जहाँ ए टी पी जुड़ता तो है , लेकिन यह डाईमराइजेशन में शामिल नहीं होता है ।","మ్యూర్ ఈ లిగేస్‌లో ఎ టి పి బంధించే ఒక సాధారణ ఎ టి పి బైండింగ్ మూలాంశం కూడా ఉంది , కానీ అది డైమరైజేషన్‌‌లో పాల్గొనదు ."
"यह , टॉर्शनल पोटेंशियल शब्द की उत्पत्ति है ।",ఇది టోర్షనల్ పొటెన్షియల్ అనే టర్మ్ యొక్క మూలం .
"इस चित्र में हम एम्‍साक्राइन , प्रोफ्लेविन और एथिडियम ब्रोमाइड जैसे तीन इंटरकलेटिव्‍स को दिखाते हैं ।",డేటాబేస్‌లలో డిఎన్ఎతో ఇంటార్కలేటర్స్ యొక్క అనేక నిర్మాణాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి .
"तो, आप यह जानने में भी सक्षम होने चाहिए कि यदि पीएच दिया गया है तो आप यह जान पाएंगे कि इसकी हाइड्रोजन आयन कंसंट्रेशन कितनी है और रिवर्स हाइड्रोजन आयन कंसंट्रेशन भी, इसलिए आपको पीएच की जानकारी होना आवश्यक है।",కావున ఒకవేళ pH విలువ ఇచ్చినట్లయితే మీరు ఇందులో హైడ్రోజన్ అయాన్ కాన్సెన్ట్రేషన్‌ను మీరు తెలుసుకోగలగాలి మరియు తిరిగి హైడ్రోజన్ అయాన్ కాన్సెన్ట్రేషన్ తెలిసినట్లయితే pH తెలుసుకోగలగాలి .
"अब , मायोग्लोबिन की इलेक्ट्रोस्टेटिक इंटरैक्शन्स , यहाँ पर फिलिप्स और ओल्सन और फिलिप्स द्वारा किये गए शोधों को दिखाया गया है और इससे पता चलता है कि दूर वाले हिस्टीडीन और समीप वाले हिस्टीडीन के बीच में मायोग्लोबिन के साथ एक अंतःक्रिया होती है ।","ఇప్పుడు , మయోగ్లోబిన్ ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ ఇక్కడ చూపబడినవి , ఈ విషయంగా ఫిలిప్స్ మరియు ఓల్సన్ డిస్టల్ హిస్టిడిన్ మధ్య డిస్టల్ పరస్పర చర్య ఉంటుందని మరియు ఆపై ప్రాగ్జిమల్ హిస్టిడిన్ మయోగ్లోబిన్ తో పరస్పర చర్య జరుపుతుందని చూపారు ."
"अल्फा 1 , अल्फा 2 क्षेत्र निकटवर्ती हेलिसिस का उपयोग करते है , जबकि एल 1 , एल 2 क्षेत्र दो निकटवर्ती लूप्‍स का उपयोग करते हैं ।","ఆల్ఫా వన్ , ఆల్ఫా టూ సైట్ అనేది రెండు ప్రక్కప్రక్కనే గల హెలిసెస్‌ను ఉపయోగించును , అలాగే L వన్ , L టూ సైట్ రెండు పక్కపక్కనే గల లూప్స్‌ను ఉపయోగించును ."
"दूसरा घटक , नियमित किया हुआ रिटेंशन टाइम t डैश R , यह वह समय है जब स्टेशनरी फेज़ एनालाइट को बनाए रखता है , इसे t डैश R के रूप में दर्शाया जाता है , नियमित किया हुआ रिटेंशन टाइम रिटेंशन टाइम माइनस इस समय के बराबर होता है ।","రెండవ విభాగం , సర్దుబాటు చేసిన రిటెన్షన్ టైమ్ t డ్యాష్ R అనేది స్థిరమైన దశ అనలైట్ ను నిలిపి ఉంచే సమయం అవుతుంది , దీనిని t డ్యాష్ R తో సూచిస్తాము , సర్దుబాటు చేసిన రిటెన్షన్ టైమ్ అనేది రిటెన్షన్ టైమ్ మైనస్ ఆ సమయానికి సమానం అవుతుంది ."
"तो , एक सिरे पर एक्टिन फिलामेंट की वृद्धि , मूल रूप से एक दिशात्मक तरीका होती है जिसमें एक कोशिका चाहती है कि यह वृद्धि करे ।","కావున , ఒక వైపు ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్ యొక్క వృద్ధి అనేది , సాధారణంగా ఒక సెల్ వృద్ధి చెందాలనుకునే దిశలో ఉంటుంది ."
"कंपार्टमेंटेशन, ड्रग डिलीवरी और सिकल सेल एनीमिया और अल्जाइमर रोग होने के कारण में भी इसकी भूमिका होती है।","ఇది కంపార్ట్మెంటేషన్ , డ్రగ్ డెలివరీ మరియు సికిల్ సెల్ ఎనీమియా మరియు అల్జీమర్స్ వ్యాధికి కారణమవడంలో పాత్ర పోషిస్తుంది ."
"यह इस जी एल यू टी से भी जुड़ता है , लेकिन इसका ट्रांसपोर्ट डी - ग्लूकोज की तुलना में उतना कार्यक्षम नहीं होता है ।","ఇది ఈ జి ఎల్ యూటిలతో కూడా బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది , కానీ డి గ్లూకోజ్‌‌తో పోలిస్తే రవాణా అంత సమర్థవంతంగా ఉండదు ."
"सेरोटोनिन अप्टैक की दर में बदलाव होता है , जिससे अल्जाइमर डिसीज और पोस्ट - ट्रॉमेटिक तनाव विकार वाले रोगियों में आक्रामक व्यवहार बढ़ जाता है ।",Alzheimer వ్యాధి మరియు post - traumatic stress disorder ఉన్న రోగుల దూకుడు ప్రవర్తనకు దారితీసే సెరోటోనిన్ తీసుకునే రేటులో మార్పు ఉంటుంది .
"तो , इसका विश्लेषण ; केवल फ़ाइलोजेनी एनालिसिस के माध्यम से ही किया जा सकता है ।","కావున , దీనిని ఫైలోజెనెటిక్ అనాలసిస్ ద్వారా విశ్లేషించవచ్చు ."
हिस्‍टोन पूँछ लचीली होती है ।,హిస్టోన్ టేల్ అనువైనదిగా ఉంటుంది .
"डी एन ए हाइपरक्रोमिसिटी : अल्ट्रावायलेट स्पेक्ट्रोस्कोपी , डी एन ए के संरचनात्मक परिवर्तनों और अंत : क्रियाओं को समझने में सबसे महत्वपूर्ण साधनों में से एक है ।","ఇది ఉదారంగా పెరుగుతూ ఉంటుంది మరియు s యొక్క pH 13 విలువ దాదాపు యాభై వరకు పెరుగుతుంది , pH 7 వద్ద రెండు లేదా మూడు రేట్ల విలువ అత్యంత కాంపాక్ట్ నిర్మాణాన్ని సూచిస్తుంది ."
दाईं ओर आप ल्यू स्थिति से ल्यू टी की उस बंध की बड़ी करके दिखाई गई तस्वीर देखते हैं ।,కుడి వైపున మీరు ల్యూట్‌‌కు ల్యూ సెట్టింగ్‌ బంధించే పెద్దదిగా చేసిన చిత్రాన్ని చూస్తారు .
ऐसा बीटा ग्लोबिन चेन पर एक प्वाइंट म्यूटेशन के कारण होता है।,ఇది బీటా - గ్లోబిన్ గొలుపుపై పాయింట్ మ్యూటేషన్ వల్ల వస్తుంది .
"मुझे आशा है कि आपने लिपिड्स की भूमिका को समझ लिया है, केवल कोलेस्ट्रॉल बचा है, जो हम अगले सप्ताह में करेंगे।",లిపిడ్‌ల పాత్రను మీరు అర్థం చేసుకున్నారని నేను ఆశిస్తున్నాను .మిగిలి ఉన్న కొలెస్ట్రాల్ గురించి మనం వచ్చే వారంలో చేద్దాము .
"इसलिए, जब आप रिकग्निशन कहते हैं, तो इसका मतलब है कि यह वास्तव में अत्याधिक विशिष्टता के साथ बांधता है।",కాబట్టి మీరు రెకగ్నిషన్ అని అన్నప్పుడు అది వాస్తవానికి అధిక విశిష్టతతో బంధం ఏర్పరచుకుని ఉంటుంది .
यह इंटरमॉलिक्यूलर फोर्सेज में सबसे प्रबल होता है; यह एक कोवैलेन्ट बॉन्ड की तुलना में दुर्बल होता है लेकिन द्विध्रुवीय द्विध्रुवीय आकर्षण का एक प्रबल प्रकार है।,ఇది ఇంటెర్మాలిక్యూలర్ ఫోర్సులలో అత్యంత బలమైనది ; ఇది కోవలెంట్ బాండ్ కంటే బలహీనమైనది కాని ఇది బలమైన డైపోల్ - డైపోల్ ఆకర్షణ రకం .
"इसलिए , इसे इन - सिलिको ड्रग स्क्रीनिंग विधियों में भी इस्तेमाल किया जा सकता है ।","కావున , దీనిని మీరు మీ ఇన్ - సిలికో డ్రగ్ స్క్రీనింగ్ పద్ధతులలో కూడా ఉపయోగించుకోవచ్చు ."
"इसमें वान डर वाल्स फोर्सेज , इलेक्ट्रोस्टेटीक फोर्सेज , हाइड्रोफोबिक फोर्सेज शामिल होते हैं ।",ఆంటీబాడీలు అనేవి గ్లైకోప్రొటీన్లు మరియు ఇవి వివిధ నాన్ - కోవాలెంట్ బాండ్స్ ద్వారా నిర్దిష్ట ఆంటీజెన్‌తో బంధింపబడతాయి .
वे क्वादड्रुप्लेक्स स्ट्रक्चर्स का निर्माण कर रहे होते हैं।,అవి చతురస్రాకార నిర్మాణాలను ఏర్పరుస్తున్నాయి .
"इसलिए , जब कोई न्यूक्लियोटाइड नहीं होता है तो मायोसिन एक्टिन से बहुत दृढ़ता से बंध जाता है जिसे रिगर स्टेट कहा जाता है ।","కావున , న్యూక్లియోటైడ్ లేనప్పుడు మయోసిన్ అనేది ఆక్టిన్ నకు చాలా బలంగా బంధింతమై ఉండడం రైగోర్ స్టేట్ పిలవబడుతుంది ."
"दायीं ओर आप , सब्सट्रेट में बंधे ल्यूसीन के साथ ल्यू ट्रांसपोर्टर के कार्टून निरूपण को देख रहे हैं ।",కుడి వైపున మీరు సబ్‌స్ట్రేట్ వద్ద లూసిన్ బంధం ఏర్పరచుకున్న ల్యూ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ యొక్క కార్టూన్ ప్రాతినిధ్యం చూస్తారు .
"अब, इस सप्ताह में, मैं आपको केवल डी एन ए प्रोटीन इंटरेक्शन्स के बारे में संक्षिप्त में जानकारी दूंगा जोकि आपने सीख ली हैं, वे ही इस कक्षा के उद्देश्य थे।","ఇప్పుడు , మీరు ఈ వారంలో , ఈ తరగతి యొక్క ఉద్దేశ్యం అయిన , మీరు నేర్చుకున్న డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్‌లను నేను మీకు క్లుప్తంగా వివరిస్తాను ."
"डाइन्यूक्लियोटाइड मोनोफॉस्फेट डुप्लेक्स वाली एथिडियम ब्रोमाइड प्रोफेलिन , आर्सिडिन ऑरेंज के मामले में , यह देखा गया कि पाँच डैश सिरे पर प्‍यूरीन्‍स में C थ्री डैश एंडो शुगर पकर था , जबकि तीन डैश सिरे पर पिरिमिडीन्स C टू डैश एंडो ग्लैक्सिल के साथ था , अधिकतर मामलों में टार्शनल कोण विरोधी रचना वाला था ।","గ్రూవ్ గుర్తింపు , నెట్రోప్సిన్ , డిస్టామైసిన్ , హోచేస్ట్ త్రీ త్రీ టూ ఫైవ్ యైట్ వంటి అనేక స్మాల్ మాలిక్యుల్స్ A T రిచ్ సీక్వెన్సెస్ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్‌లో డిఎన్ఎకు బంధించబడి ఉంటాయి ."
"तो , आप तैयार हैं , आपको पहले से ही पता है कि सेंट्रीफ्यूज एक उपकरण होता है जिसे सामान्यतः विद्युतीय मोटर द्वारा चलाया जाता है जिसमें एक वस्तु को एक निश्चित धुरी के चारों ओर घूमने के लिए डाला जाता है और विभिन्न घनत्वों के पदार्थों को पृथक करने के लिए धुरी के लंबवत बल लगाते हैं ।","కావున , మీకు ఇప్పటికే తెలిసినట్లుగా సెంట్రిఫ్యూజ్ అనేది ఎలక్ట్రిక్ మోటార్ సహాయంతో నడిచే ఒక పరికరం మరియు అది ఒక వస్తువును నిర్ధిష్ట అక్షం చుట్టూ భ్రమణంలో ఉంచుతుంది మరియు వేర్వేరు సాంద్రతలు గల పదార్థాలను వేరు చేయడం కోసం అక్షానికి లంబంగా ఫోర్స్ అనువర్తింపజేస్తుంది ."
"इसलिए आयनिक इंटरैैक्शन्स की तरह ही , हाइड्रोजन बॉन्ड जल के साथ भी बन सकता है , लेकिन प्रबलता बहुत कम हो जाती है ।","కావున అయానిక్ ఇంటరాక్షన్స్ లాగే , హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది నీటితో కూడా ఏర్పడగలదు , కావున , బలం చాలా తక్కువ అవుతుంది"
"उदाहरण के लिए, सिस्प्लैटिन ड्रग का आपने अध्ययन किया है कि यह वास्तव में एक जी जी अड़क्ट गुआनीन से गुआनिन यौगिक बनाती है।","కాబట్టి , ఉదాహరణకు , మీరు చదివిన సిస్ప్లాటిన్ ఔషధం వాస్తవానికి గ్వానైన్ వ్యసనపరులకు జి జి అడక్ట్ గ్వానైన్ ఏర్పరుస్తుంది ."
"ये गतिविधियां मूल रूप से एक्टिन फिलामेंट्स , माइक्रोट्यूबुल्स और इंटरमीडिएट फिलामेंट्स पर निर्भर करती हैं ।","ఈ కార్యకలాపాలు సాధారణంగా ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ , మైక్రోట్యూబుల్స్ మరియు ఇంటర్మీడియేట్ ఫిలమెంట్స్‌పై ఆధారపడి ఉంటాయి ."
"और एक दूसरी विधि , जो फिर से बहुत लोकप्रिय है , वह है फ्लोरोसेंट बेस्ड इम्यूनोएसे ।",ఫ్లోరోసెన్స్ బేస్డ్ ఇమ్యునోఅస్సే అనేది మళ్ళీ బాగా ప్రాచుర్యం పొందిన మరో ఇతర పద్ధతి .
"तो , सेंट्रीफ्यूज सेडीमेंटेशन प्रिन्सिपल पर कार्य करता है , इसलिए एक बार यदि यह अपकेंद्रित हो गया , तो यह वास्तव में उस पर लगने वाले फ़ोर्स को बढ़ाता है और इसलिए  को स्थिर होने के लिए बहुत लम्बा समय मिलता है , यह प्रक्रिया सेंट्रिफ्यूगेशन के दौरान बहुत तेज़ हो जाती है ।","కావున , సెంట్రిఫ్యూజ్ అనేది అవక్షేపణ సూత్రం ఆధారంగా పని చేస్తుంది , కావున , ఒకసారి ఇది సెంట్రిఫ్యూజ్ చేయబడితే , ఇది వాస్తవానికి దీనికి వర్తింపజేసే ఫోర్స్ పెంచుతుంది మరియు అందువల్ల మాలిక్యుల్స్ స్థిరంగా మారడానికి చాలా సమయం పడుతుంది , సెంట్రిఫ్యూగేషన్ జరిగే సమయంలో ఈ ప్రక్రియ చాలా - చాలా వేగంగా మారుతుంది ."
"प्रीऑन प्रोटीन मानव जीन है जो मुख्य प्रीऑन प्रोटीन के लिए एनकोड की जाती है , जिसे सामान्य तौर पर पीआरपी लिखते हैं ।",ప్రియాన్ ప్రోటీన్ అనేది సాధారణంగా పిఆర్పి గా వ్రాయబడే ప్రధాన ప్రియాన్ ప్రోటీన్ కోసం మానవ జీన్ఎన్ కోడింగ్ అవుతుంది .
"मतलब, इसके अणु एक दूसरे से बंध जाते हैं;","అనగా , దీని మాలిక్యుల్ లు పరస్పరం ఒకదానితో ఒకటి అతుక్కుని ఉంటాయి ;"
चौथा भाग यह है कि जैसे ही माध्यम का विस्कोसिटी बढ़ता है सेडीमेंटेशन दर कम हो जाती है क्योंकि माध्यम के विस्कोसिटी का कण के पृथक्करण पर बहुत प्रभाव पड़ता है ।,"నాల్గవ భాగంలో , మాధ్యమం యొక్క విస్కాసిటి పెరిగినప్పుడు అవక్షేపణ రేటు తగ్గుతుంది ఎందుకంటే మాధ్యమం యొక్క విస్కాసిటి అనేది కణాలను వేరు చేయడంపై గొప్ప ప్రభావం కలిగి ఉంటుంది ."
"तो की स्टेट में हीमोग्लोबिन ऑक्सीजन छोड़ता है और टेंड स्टेट में चला जाता है जहाँ एक चेन का एक एमाइन का यह वेलिन और ठीक उसी प्रकार की दूसरी चेन के वेलिन के साथ अंतःक्रिया करता है और आपस में अंतःक्रिया करके , वे एक फायब्रस स्ट्रक्चर बनाते हैं ।","కావున , టీ స్టేట్ వద్ద హిమోగ్లోబిన్ ఆక్సీజన్ విడుదల చేస్తుంది మరియు టెండ్ స్టేట్ మారుతుంది , అక్కడ వన్ అమైన్ వన్ చైన్ యొక్క వాలిన్ మరియు అదే రకం వాలిన్ మరియు ఇతర చైన్ వచ్చి పరస్పర చర్య జరుపుతాయి మరియు అవి పరస్పర చర్య జరుపుతాయి , అవి ఫైబ్రస్ స్ట్రక్చర్స్ ఏర్పరుస్తాయి"
"और जब यह खुलती है तो एक्टिन और मायोसिन के बीच आकर्षण कम हो जाता है , और यह एक्टिन फिलामेंट्स से अलग हो जाता है ।","మరియు ఇది తెరుచుకున్నప్పుడు ఆక్టిన్ మరియు మయోసిన్ మధ్య ఆకర్షణ తగ్గుతుంది , ఇది ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ నుండి విడిపోతుంది ."
"कार्बोक्सिपेप्टिडेज C , यह सिट्रस लीव्स से प्राप्त किया जाता है और यह तीन दशमलव पाँच की अनुकूलतम पीएच पर सभी स्वतंत्र C - टर्मिनल रेज़िड्यूज के लिए उपयोग होता है ।",కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ C అనేది సిట్రస్ లీవ్స్ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది మరియు ఇది మూడు పాయింట్ ఐదు ఆప్టిమమ్ పిహెచ్ వద్ద అన్ని స్వేచ్ఛగానున్న c - టర్మినల్ రెసిడ్యూ కోసం ఉపయోగించబడుతుంది .
"क्योंकि इससे पहले कि आप संरचना का अध्ययन करें, आपको प्रोटीन सीक्वेंस की आवश्यकता होती है।","ఎందుకంటే మీరు నిర్మాణాన్ని అధ్యయనం చేయడానికి ముందు , మీరు ప్రోటీన్ సీక్వెన్సింగ్ చేయాలి ."
"डी एन ए गाइरेज़ का प्राथमिक कार्य , डी एन ए रेप्लिकेशन प्रोसेस के दौरान नेगेटिव सुपरकोइल बनाना होता है ।",డిఎన్ఎ గైరేస్ యొక్క ప్రాథమిక విధి డిఎన్ఎ రిప్లికేషన్ ప్రక్రియ సమయంలో ప్రతికూల సూపర్ కాయిలింగ్‌ను పరిచయం చేయడం అవుతుంది .
अध्रुवीय पदार्थों के आसपास जल के अणुओं की एकत्रित होती हुई व्यवस्था एन्ट्रापी को घटाती या कम कर देती है।,నాన్ పోలార్ సుబ్‌స్టెన్సుల చుట్టూ నీటి మాలిక్యుల్ లు పెరిగిన క్రమం ఎంట్రోపీని తగ్గిస్తుంది లేదా కనిష్టం చేస్తుంది .
"जब एटीपी प्रवेश करता है , तो ऊपरी और निचले फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन के बीच की दरार खुल जाती है ।",ఎగువ మరియు దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మధ్య గల చీలిక తెరుచుకున్నప్పుడు ఎటిపి ప్రవేశిస్తుంది .
जब एटीपी हाइड्रोलाइज्ड होता है तो मायोसिन में संरचनात्मक परिवर्तन होता है और जो अब एक्टिन फिलामेंट्स से जुड़ सकता है ।,ఎటిపి అనేది హైడ్రోలైజ్డ్ మయోసిన్ లో నిర్మాణాత్మకమైన మార్పు వస్తుంది మరియు అప్పుడు అది ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ కు బంధితమై ఉండవచ్చు .
दोषपूर्ण आरबीसी ' ज नाजुक और अल्पजीवी हो जाती हैं ।,"లోపం పొందిన ఆర్ బి సి లు పెళుసుగా మరియు తక్కువ జీవిత కాలం కలిగి ఉంటాయి ,"
हम इस तालिका में पच्चीस डिग्री सेंटीग्रेड पर जल से इथेनॉल के स्थानांतरण के लिए डेल्टा जी ट्रान्सफर वैल्‍यू को दिखाते हैं।,డెల్టా జి బదిలీ విలువలను మేము ఈ పట్టికలో ఇరవై ఐదు సెంటీగ్రేడ్స్ వద్ద నీటి నుండి ఇథనాల్ కు బదిలీ చేయడానికి చూపాము .
"किसी भी इम्यूनोएसे को करने से पहले , हर किसी को एंटीबॉडी के अफिनिटी और / या अविडिटी को जानना चाहिए ।",ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ కాంప్లెక్స్ మధ్య అఫినిటీ ఎంతగా ఉంది అనేది బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడులలో యొక్క సాంద్రతను తెలుసుకోవడానికి ఒక ప్రమాణంగా ఉపయోగపడుతుంది .
"इसलिए, यह डायहाइड्रोजेन का एक बड़ा स्रोत होता है।","అందువల్ల , ఇది డైహైడ్రోజన్‌కి ఒక గొప్ప వనరు ."
"जब , यदि कोई प्रोलीफरेशन हो रहा है , तब टी - सेल्स कार्यात्मक होती हैं ।",వీటి ప్రాలిఫరేషన్ కనిపిస్తే టి - సెల్స్ పనితీరు బాగానే ఉన్నట్లు .
"प्रोटीन में आम तौर पर हमारे पास N , H और O के बीच हाइड्रोजन बॉन्ड्स होते हैं ।","కావున , ప్రోటీన్లలో సాధారణంగా N , H మరియు O మధ్య మనం హైడ్రోజన్ బాండ్స్ కలిగి ఉంటాము ."
"तीसरा कारक जो बैंड के चौड़ा होने को प्रभावित करता है , वह है मास ट्रान्सफर के लिए रुकावट , एनालाइट्स कॉलम के स्टेशनेरी और मोबाइल फेज़ के बीच एक्विलिब्रेट करने में समय लेता है ।","పట్టీ విస్తరణను ప్రభావితం చేయు మూడవ కారకం మాస్ ట్రాన్స్‌ఫర్ నిరోధించడం , అనలైట్ అనేది స్థిరమైన మరియు మొబైల్ దశల మధ్య ఈక్విలిబ్రేట్ పొందడానికి సమయం తీసుకుంటుంది ."
एक ड्रग डीएनए कॉम्प्लेक्स में वे न्यूक्लिक एसिड के आयोनाईज्ड फॉस्फेट्स और ड्रग के पॉजिटिव चार्जड समूहों के बीच होती हैं।,ఒక డ్రగ్ డిఎన్ఎ కాంప్లెక్స్లో న్యూక్లియిక్ ఆమ్లం యొక్క అయోనైజ్డ్ పాస్ఫేట్స్ మరియు డ్రగ్ యొక్క పాజిటివేలీ ఛార్జ్డ్ గ్రూపుల మధ్య అవి జరుగుతాయి .
"याद रखें, यह बहुत महत्वपूर्ण है क्योंकि जब आप प्रोटीन स्ट्रक्चर सीखते हैं, तो आप सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर, टर्शरी स्‍ट्रक्‍चर और वैसी सभी संरचनाओं के प्रोटीन फार्मेशन के बीच की बहुत सारी इंटरैक्शन्स के बारे में बात करेंगे।","గుర్తుంచుకోండి , ఇది చాలా ముఖ్యమైనది ఎందుకంటే మీరు ప్రోటీన్ నిర్మాణం చేసేటప్పుడు , ప్రోటీన్ ఏర్పడే నిర్మాణాలు , ద్వితీయ లేదా సెకండరీ నిర్మాణం , తృతీయ లేదా టెర్షియరీ నిర్మాణం మరియు అన్నింటి మధ్య గల ఇంటరాక్షన్స్ గురించి మీరు మాట్లాడతారు ."
"अब , जिससे मायोसिन की तुलना में एक्टिन में एक गति होती है और यहीं से वास्तव में फिलामेंट सरकता है ।","ఇప్పుడు , అది ఆక్టిన్ యొక్క కదలికను మయోసిన్ తో పోల్చడానికి కారణం అవుతుంది మరియు వాస్తవానికి ఇక్కడే ఫిలమెంట్ జారడం అనేది జరుగుతుంది ."
स्ट्रक्चरल स्टेबिलिटी में हाइड्रोजन बॉन्ड के महत्व पर हम चर्चा कर सकते हैं ।,నిర్మాణ స్థిరత్వంలో హైడ్రోజన్ బాండ్ యొక్క ప్రాముఖ్యతను మనం చర్చించవచ్చు. ..
"इसलिए , जब मैं कोवैलेंट बॉन्ड कहता हूँ , तो यह डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ का भी वर्णन करता है जिसमें सिस्टीन होता है जो डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ का निर्माण करता है ।","కావున , నేను కోవలెంట్ బాండ్స్ అని చెప్పినప్పుడు , అది సిస్టీన్ ను కలిగి ఉన్న డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ను మరియు డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పాటును కూడా వివరిస్తుంది ."
"तो , यह उनके चक्रण को बताने का एक अन्य तरीका है ।",కావున వాటి భ్రమణాన్ని వివరించడానికి ఇది మరొక మార్గం అవుతుంది .
हमारे शरीर के वजन का 20 से 30 प्रतिशत हिस्सा इसी से बनता है ।,"మన శరీరంలో , ఇది మన శరీర బరువులో ఇరవై ఐదు నుండి ముప్పై శాతం వరకు ఉంటుంది ."
"लेकिन, रसायन विज्ञान के संदर्भ में जब एक सलूशन की बात होती है,तो यह उन दो या दो से अधिक रासायनिक रूप से निष्क्रिय पदार्थों का एक होमोजीनस मिक्सचर होता है, जिनकी संरचना अलग-अलग हो सकती है, मेरा मतलब कुछ परिसीमाओं के भीतर ही।","కాని , ఎప్పుడైతే కెమిస్ట్రి పదజాలం ప్రకారం సొల్యూషన్ అనేది రసాయనికంగా చర్యజరగని రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ పదార్థాల హోమోజినియస్ మిక్స్చర్ .నా ఉద్దేశ్యం ప్రకారం కొన్ని పరిమితులకులోబడి దీని సంఘటనం మారవచ్చు ."
"पहली , एल्बुमिन के साथ स्टार्च , दूसरी अल्फा ग्लोब्युलिन्स , बीटा ग्लोब्युलिन्स और गामा ग्लोब्युलिन्स ।","అందులో మొదటిది అల్బుమిన్‌తో స్టార్చ్ రెండవది ఆల్ఫా గ్లోబులిన్స్ , బీటా గ్లోబులిన్స్ మరియు గామా గ్లోబులిన్ ."
सर्कुलर डी एन ए के लिए गणितीय अभिव्‍यंजना - सर्कुलर डी एन ए को हमेशा टर्शीएरी वाइंडिंग के साथ एक सुपर हेलिक्‍स के रूप में अलग रखा जाता है ।,"సర్క్యులర్ డిఎన్ఎ కోసం గణితాత్మక వ్యక్తీకరణ , సర్క్యులర్ డిఎన్ఎ అనేది ఎల్లప్పుడూ టెర్షియరీ వైండింగ్‌తో ఒక సూపర్ హెలిక్స్‌గా ఐసోలేట్ చేయబడును ."
"इसी तरह, एक बेस के लिए भी आप लिख सकते हैं, B + H2O, BH+ और OH- देता है इसलिए पीओएच है हाइड्रॉक्सिल आयन कंसंट्रेशन।","ఇదేవిధంగా , బేస్ కూడా రాయవచ్చు B ప్లస్ H టు O BH ప్లస్ మరియు OH మైనస్ ఇస్తుంది అందువలన POH అనేది హైడ్రాక్సిల్ అయాన్ కాన్సంట్రేషన్ ,"
"डाइपोल्स या तो आयनों या फिर डाइपोल्स द्वारा प्रवृत कराए जा सकते हैं क्योंकि इलेक्ट्रॉन्स न्यूक्लीअस के आसपास घूमते रहते हैं, ऐसे भी उदाहरण होंगे जब एक एटम के आसपास आवेश एक जैसा नहीं होता है, जिसकी वजह से छोटे छोटे डाइपोल्स बन जाते हैं और उन्हीं के कारण एटम्स या मॉलिक्यूल्स के बीच आकर्षण होता है।","కేంద్రకం చుట్టూ ఎలక్ట్రాన్స్ తిరుగుతున్నప్పుడు ఏటమ్ చుట్టూ ఉండే ఆవేశం ఏకరీతిగా ఉండని సందర్భాలు కూడా ఉండడం వల్ల ఈ డైపోల్లు అనేవి అయాన్స్ ద్వారా లేదా డైపోల్లు ద్వారా ప్రేరితం అవుతాయి , తద్వారా ఏటమ్స్ లేదా మాలిక్యూల్స్ మధ్య ఆకర్షణకు కారణమయ్యే చిన్న డైపోల్లు ఏర్పడుతాయి ."
प्रोटिओजेनिक अमिनो एसिडों में से बीस को डीएनए मॉलिक्यूल में न्यूक्लियोटाइडों के अनुक्रम के आधार पर स्पष्ट रूप से कोड किया गया है।,ఇరవై ప్రోటీజెనిక్ అమైనో యాసిడ్స్‌లు నేరుగా డిఎన్‌ఎ మాలిక్యూల్‌పై గల న్యూక్లియోటైడ్ క్రమం యొక్క ప్రాథమిక అంశాలపై కోడ్ చేయబడుతాయి .
"और विकास क्रम के दौरान लूप्‍स कम संरक्षित होते है , इसलिए वे बहुत लचीले होते हैं और वे बहुत कम संरक्षित होते हैं ।","మరియు పరిణామం చెందేటప్పుడు లూప్స్ తక్కువ సంరక్షించబడుతాయి , కావున అవి చాలా సౌకర్యవంతంగా ఉంటాయి మరియు అవి చాలా తక్కువ సంరక్షించబడుతాయి ."
"कोलेजेन त्वचा , हड्डी और उनके जोड़ों का निर्माण घटक होता है ।","కొల్లాజెన్ అనేది చర్మం , ఎముక మరియు జంక్షన్ల యొక్క బిల్డింగ్ బ్లాక్ ."
"जब नॉन पोलार ग्रुप्स एक साथ जुड़ जाते हैं, तो विशाल घोल में उसी समय जल के स्रावित होने के साथ साल्‍वेशन लेयर बन जाती है, जिससे एन्ट्रापी बढ़ जाती है या स्वतन्त्र ऊर्जा कम हो जाती है, जिससे यह और भी अधिक स्थिर हो जाता है।","అధృవ సమూహాలు కలిసి ఉన్నప్పుడు , సొల్యూషన్‌లోకి అదే కాలంలో నీటిని విడుదల చేయడం వల్ల సాల్వేషన్ లేయర్ ఏర్పడుతుంది , ఇది ఎంట్రోపీని పెంచును లేదా స్వేచ్ఛా శక్తిని తగ్గించును , దాని వల్ల దీనిని మరింత స్థిరంగా చేయును ."
"हम सब ज्योमेट्री से शुरू करेंगे और फिर प्रमाणित आबंध लंबाई , आबंध कोण और डाइहेड्रल एंगल डेटा का उपयोग करके पेप्टाइड्स की विभिन्‍न ज्योमेट्रीज को बनाएंगे ।","మనం సబ్ జ్యామెట్రీ నుండి ప్రారంభించుదాం మరియు ఆపై మనం ప్రామాణిక బాండ్ లెంత్ , బాండ్ ఆంగిల్ మరియు డైహెడ్రల్ కోణం సమాచారం ఉపయోగించి మనం పెప్టైడ్స్ యొక్క వివిధ జ్యామెట్రీస్ రూపొందించుదాం ."
"और मुझे आशा है कि आप समझ गए होंगे कि पाठ्यक्रम के अंत में, आपने शारीरिक स्थितियों के अंतर्गत एक सामान्य तरीके से सेल फंक्शन को बनाए रखने में प्रत्येक बायोमॉलिक्यूल और उनकी अन्योन्य क्रिया के महत्व को समझा था।",ప్రతి బయోమాలిక్యుల్ యొక్క ప్రాముఖ్యతను మరియు శారీరక పరిస్థితులలో సెల్ ఫంక్షన్ సాధారణ పద్ధతిలో నిర్వహించడంలో వాటి పరస్పర చర్యను మీరు అర్థం చేసుకున్నారని నేను ఆశిస్తున్నాను .
"ड्रग टार्गेटिंग को करने के उनके अनुप्रयोग क्या हैं,","ఔషధ లక్ష్యంలో వాటి అప్లికేషన్‌లు ఏమిటి ,"
मैं आपको एक बुनियादी उदाहरण दिखाऊंगा कि स्पेशिएशन कैसे होता है ।,స్పీసియేషన్ ఎలా జరుగుతుందనే దానికి నేను ఒక ఉదాహరణ మీకు చూపుతాను .
"हमने आपको पेप्‍टाइड्स, पॉलीपेप्‍टाइड्स के महत्‍वपूर्ण क्षेत्र और उनके व्यावसायिक महत्व से परिचित कराया है।",మేము మీకు పెప్టైడ్స్ మరియు పాలిపెప్టైడ్స్ మరియు వాటి వాణిజ్యపరమైన ప్రాముఖ్యతను గురించి కూడా పరిచయం చేశాము .
"फिर, आपको उन्हें अलग करने की आवश्यकता है क्योंकि, आप अपनी पसंद की प्रोटीन चुनना चाहते हैं।","అప్పుడు , మీరు వాటిని వేరు చేయవలసి ఉంటుంది , ఎందుకంటే మీకు నచ్చిన ప్రోటీన్‌ను మీరు ఎంపిక చేయాలి ."
"और दूसरी में, फिर से यह बहुत महत्वपूर्ण है।","మరియు రెండవదానిలో , ఇది మళ్ళీ చాలా ముఖ్యమైనది ."
"जब ग्लूकोज होता है , तो ट्रांसमेम्ब्रेन हेलिक्स स्थानांतरित हो सकता है ।","అక్కడ గ్లూకోజ్ ఉన్నప్పుడు , అప్పుడు ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హీలిక్స్ కదలగలదు ."
"यहाँ न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग साइट से , और यदि आप आगे पावर ट्रांसमिशन साइट तक बढ़ते हैं तो संयुक्त गतियाँ होती हैं ।","ఇక్కడ న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ సైట్ నుండి , మరియు ఒకవేళ మీరు ఇంకా ముందుకు వెళితే పవర్ ట్రాన్స్ మిషన్ సైట్ అనేవి ఉమ్మడి కదలికలు అవుతాయి ."
"इसीलिए, यह जल अणुओं की स्वतंत्र गति को बढ़ा देता है और हेक्ज़ामर स्ट्रक्चर को कम कर देता है, या दूसरे शब्दों में अनस्ट्रक्चर्ड वाटर क्लस्टर्स को बढ़ा देता है।","కావున , ఇది నీటి మాలిక్యుల్ ల స్వేచ్ఛా కదలికలను పెంచును మరియు హెక్సామర్ నిర్మాణాన్ని తగ్గించును , లేదా మరో విధంగా అన్ - స్ట్రక్చర్డ్ వాటర్ క్లస్టర్స్‌ను పెంచును ."
जल में हाइड्रोजन बॉन्ड दाताओं और स्वीकर्ताओं की एक संतुलित संख्या होती है।,నీరు అనేది సమాన సంఖ్యలో హైడ్రోజన్ బాండ్ దాతలు మరియు స్వీకర్తలను కలిగి ఉంటుంది .
"और जैसा कि मैंने पहले कहा था , इसके बारे में आठवीं इकाई में ज्यादा विस्तार से जानकारी मिलेगी ।",మరియు నేను ఇంతకు ముందు మీకు చెప్పినట్లుగా దీని గురించి మీరు మరిన్ని వివరాలను ఎనిమిదవ విభాగములో చూడవచ్చు .
"जब ये रेशे लंबे हो जाते हैं और एक निश्चित लंबाई के बाद ये टूट जाते हैं , तब ये एक और फिलामेंट बनाने के लिए और भी ज्यादा प्रीऑन प्रोटीन्स को इकट्ठा करने के लिए एक नए बीज की तरह काम करते हैं ।","కావున , ఈ ఫైబర్స్ నిర్ధిష్ట పొడవు వరకు పొడవుగా అయిన తరువాత అవి తెగిపోతాయి మరియు అవి మరొక ఫిలమెంట్ ను ఏర్పరచడం కోసం ఎక్కువ ప్రియాన్ ప్రోటీన్లను సమీకరించడానికి లేదా సమగ్రపరచడానికి కొత్త సీడ్స్ గా పని చేస్తాయి ."
"तो वे साइड चेन्स जो लंबवत होते है , दूसरी बीटा शीट्स के साथ इकट्ठे हो जाते हैं ।","కాబట్టి ఈ సైడ్ చైన్స్ లంబకోణముగా ఉంటాయి , అవి ఇతర బీటా షీట్స్‌తో పేర్చబడి ఉంటాయి ."
प्रोटीन में ये एस्पारटिक एसिड या ग्लूटामिक एसिड के कार्बोक्सिल ग्रुप और आर्जिनीन के गुआनिडिनियम ग्रुप या लाइसिन के अमीनो ग्रुप के बीच बनते हैं ।,ప్రోటీన్ లలో అవి ఆస్పార్టిక్ ఆమ్లం లేదా గ్లుటామిక్ ఆమ్లం యొక్క కార్బోక్సిల్ గ్రూప్ తో అర్జినైన్ యొక్క గ్వానిడీనియం సమూహం లేదా లైసీన్ యొక్క అమైనో గ్రూప్ మధ్య అవి ఏర్పడుతాయి .
"D N A डबल हेलिक्स जिसे वॉटसन क्रिक ने पचास साठ साल पहले प्रस्तावित किया है, वही आज एक मूल सिद्धान्त है।",యాభై అరవై సంవత్సరాల క్రితం వాట్సన్ - క్రిక్ ద్వారా ప్రతిపాదించబడిన డి ఎన్ ఏ డబుల్ హెలిక్స్ ఈ రోజు ఒక ప్రాథమిక సంఘటన .
"जैसा कि हम चित्र में देख सकते हैं, जल तीन मूलभूत अवस्‍थाओं ठोस, द्रव और गैस में मौजूद होता है।","మనం చిత్రంలో చూసినట్లుగా , నీరు అనేది మూడు ప్రాథమిక రూపాలు సాలిడ్ , లిక్విడ్ మరియు గ్యాస్ స్థితులలో ఉంటుంది ."
"अधिकांश मुर लिगेजेस ए टी पी पर निर्भर होते हैं , ए टी पी पर निर्भर मुर ई , बैक्टीरिया में सेल वाल पेप्टिडोग्लाइकेन के संश्लेषण के लिए एक आवश्यक एंजाइम होता है ।","ముర్ లిగేస్‌‌లలో ఎక్కువ భాగం ఎ టి పి ఆధారితం , ఎ టి పి ఆధారిత మ్యూర్ ఈ బ్యాక్టీరియాలో కణ గోడల పెప్టిడోగ్లైకాన్ సంశ్లేషణకు అవసరమైన ఎంజైమ్ ."
इसी तरह की पृथक्करण प्रक्रियाओं का वर्णन संयुक्त राज्य अमेरिका के एलएस पामर और यूरोप के ढेरे द्वारा स्वेट के लगभग दस साल बाद दिया गया था ।,ఇలాంటి వేరు చేయ ప్రక్రియ యొక్క వివరణ త్స్వెట్ట్ తరువాత దాదాపు పది సంవత్సరాల తరువాత యునైటెడ్ స్టేట్‌లోని ఎస్ పాల్మర్ మరియు యూరప్ కు చెందిన ధేరే ద్వారా ఇవ్వబడినది .
"यहांँ हम क्रिस्टल कॉम्प्लेक्स को देखते हैं , जिसे विभिन्न अमीनो एसिड सब्सट्रेट जो इन्हिबिटर के रूप में कार्य करते हैं , के समूह द्वारा बनाया गया है ।",ఇక్కడ మనం ఇన్హిబిటర్‌గా పని చేసే వివిధ అమినో ఆసిడ్ సబ్‌స్ట్రేట్‌తో సమూహం ద్వారా చేయబడిన క్రిస్టల్ సముదాయాన్ని చూస్తాము .
साझा किए गये इलेक्‍ट्रॉनों की जोड़ी को कोवैलेंट केमिकल बांड या ऑक्‍सीजन और हाइड्रोजन के बीच सिग्‍मा बांड भी कहा जाता है।,పంచుకోబడిన ఈ ఎలక్ట్రాన్ జతని కోవలెంట్ కెమికల్ బాండ్‌గా లేదా ఆక్సిజన్ మరియు హైడ్రోజన్‌ల మధ్య సిగ్మా బాండ్‌గా పిలవబడుతుంది .
इसलिए प्रस्तावित एंटी - ऑक्सीडेटिव कार्य यह है कि प्रीऑन प्रोटीन तांबे के साथ बंधती है क्योंकि यह एंटीऑक्सीडेंट क्रियाशीलता होती है जो ऑक्सीडेटिव स्ट्रेस के प्रति प्रभावशून्य होती है और न्यूरोनल डिसफंक्शन से बचाती है ।,"కావున , ప్రతిపాదిత యాంటీ - ఆక్సిడేటివ్ ఫంక్షన్ అనేది ఈ ప్రియాన్ ప్రోటీన్ కాపర్ నకు బంధితమై ఉండడం అవుతుంది ఇది ఆక్సిడేటివ్ ఒత్తిడిని నిరోధించే మరియు న్యూరోనల్ డిస్ ఫంక్షన్ నిరోధించే యాంటీఆక్సిడెంట్ చర్యను కలిగి ఉంటుంది ."
"अब उदाहरण के लिए , अगर आप ऑक्सीजन का आना जाना देखते हैं , तो पहले आप दायीं तरफ की उस तस्वीर से ऑक्सीजन की शुरूआत कर सकते हैं जो मैंने आपको दिखायी है कि ऑक्सीजन लंग्स में प्रवेश करती है , वहाँ दो बातें होती हैं , एक तो यह है कि , ऑक्सीजन लंग्स में प्रवेश करती है , जिसे पेरिफेरल टिस्यूज़ तक ले जाया जाता है और वास्तव में वहाँ कार्बन डाई ऑक्साइड उत्पन्न होती है जिसको बाहर निकालने के लिए यह लंग्स में आती है ।","ఇప్పుడు ఉదాహరణకు , రవాణాలో గల ఆక్సిజన్ మీరు నేను మీకు చూపిన కుడి వైపు గల చిత్రంలో చూస్తే , ఆక్సిజన్ లంగ్స్ ప్రవేశిస్తుంది మరియు అది అది పెరిఫెరీ కణజాలాలకు ప్రసారం అవుతుంది మరియు పెరిఫెరీ కణజాలాల్లో కార్భన్ డై ఆక్సైడ్ ఏర్పడుతుంది మరియు అది బయటకు రావడం కోసం లంగ్స్ చేరుతుంది ."
"इसीलिए, एक सलूशन में दो घटक आपस में क्रिया न करने वाले होते हैं, लेकिन हर एक की कंसंट्रेशन अलग हो सकती है।","కావున ఒక సొల్యూషన్‌లోని రెండు పదార్థాలు చర్య జరపవు , కాని ప్రతీ దాని కాన్సెన్ట్రేషన్‌లు వేరువేరుగా ఉంటాయి ."
आर्जीनिन साइड चेन सभी चौदह साइट्स पर डी एन ए माइनर ग्रूव में इंटरकलेट्स करती है जहाँ यह ऑक्टेमर सतह के सामने होती है ।,ఆక్టమర్ ఉపరితలాన్ని ఎదుర్కునే అన్ని పద్నాలుగు సైట్ల వద్ద డిఎన్ఎ మైనర్ గ్రూవ్‌లోకి అర్జినైన్ సైడ్ చైన్ ఇంటర్కాలేట్స్ వెళ్లును .
इस स्लाइड में मैंने आपको कई प्रोटीन्स दिखाए हैं जो इस एक्टिन डायनेमिक्स में भाग लेती हैं ।,ఈ ఆక్టిన్ డైనమిక్స్ లో పాల్గొనే అనేక ప్రోటీన్స్ ను ఈ స్లైడ్ లో నేను మీకు చూపాను .
"आकर्षण या प्रतिकर्षण बलों सहित इंटरमॉलिक्यूलर फोर्सेस वे बल होते हैं जिनकी वजह से मॉलिक्यूल्स के बीच परस्पर क्रिया होती है, और जो मॉलिक्यूल्स और अन्य प्रकार के आसपास के कणों के बीच कार्य करते हैं।",ఇంటర్మాలిక్యూలర్ ఫోర్సస్ అనేవి మాలిక్యూల్ మరియు చుట్టుప్రక్కల గల ఇతర పార్టికల్స్ మధ్య ఉండే ఆకర్షణ లేదా వికర్షణ బలాలు సహా మాలిక్యూల్స్ మధ్య పరస్పర చర్య జరగడానికి దోహదపడే బలాలు .
"महानतम भारतीय जैव भौतिकज्ञों में से एक , जी.एन रामचंद्रन ने इस क्षेत्र में बहुत मूलभूत काम किया है ।",రామచంద్రన్ ఈ విషయంలోగా చాలా విశిష్టమైన కృషి చేశారు .
"एक : पहले डीटीटी को हटाएं , ताकि डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ बन सकें और दूसरा : आप पहले यूरिया को हटाएं , ताकि आप इसे भी फोल्ड होने दें ।","ఒకటి : మొదట డి టి టి తొలగించుట , కావున మీరు డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పడటానికి అనుమతిస్తారు మరియు రెండవది : మీరు మొదట యూరియా ను తొలగించాలి , కావున మీరు దానిని మడవడానికి అనుమతిస్తారు ."
"हमने वास्तव में पूरा किया है और इस पाठ्यक्रम में आपने कोलेस्ट्रॉल के बारे में अध्ययन किया है और सभी मॉलिक्यूल्स, प्रोटीन,न्यूक्लिक एसिड्स,कार्बोहाइड्रेट्स और लिपिड्स के बीच परस्पर क्रिया का अवलोकन भी किया है।","మనం వాస్తవానికి పూర్తి చేసాము మరియు ఈ కోర్సులో మీరు కొలెస్ట్రాల్ గురించి అధ్యయనం చేసారు మరియు అన్ని మాలిక్యుల్‌ లు , ప్రోటీన్‌లు , న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్‌లు , కార్బోహైడ్రేట్‌లు మరియు లిపిడ్‌లు మధ్య పరస్పర చర్య యొక్క అవలోకనాన్ని పొందారు ."
"उदाहरण के लिए , एक्‍स - रे फाइबर डिफ्रैक्शन , यू वी , वी आई एस , आई आर , सी डी , फ्लूअरेसन्स स्पेक्ट्रोस्कोपी , लिनीअर डाइक्रोइज़म का उपयोग किया जा सकता है ।","ఉదాహరణకు , X - రే ఫైబర్ డిఫ్రాక్షన్ , యూవి , విఐఎస్ , ఐఆర్ , ఫ్లోరెసెన్స్ స్పెక్ట్రోస్కోపీ , లీనియర్ డైక్రోయిజం ఉపయోగించబడుతాయి ."
"फाई , साई के Sterically अनुमत संयोजनों को रामचंद्रन के दो - आयामी फाई साई नक़्शे या जिसे प्लॉट भी कहा जाता है , पर प्लॉट किया गया है ।","స్టెరికల్ గా అనుమతించబడిన కాంబినేషన్స్ ఫై సై అనేవి ద్విమితీయ రామచంద్రన్ ఫై , సై మ్యాప్ లేదా ప్లాట్ చేయబడునవిగా ప్రత్యామ్నాయంగా పిలవబడును ."
"P पचास ऑक्सीजन का आधा यानि पचास प्रतिशत आबंधन है ; जहाँ वायुमंडलीय दबाव पचास है , वह आबंधन पचास है जो मर्क्युरी का लगभग सत्ताईस मिलीमीटर्स है ।","P ఫిఫ్టీ అంటే వాతావరణ పీడనం యాభై వద్ద ఆక్సిజన్ యాభై శాతం అనగా సగం బంధం కలిగి ఉన్నది , ఆ బంధం ఇరవై ఏడు మిల్లీమీటర్స్ పాదరస మట్టం కలిగి ఉంటుంది ."
"ये प्रोस्टाग्लैंडिन्स नाम के सब्सट्रेट का उत्पादन करते हैं , जिसे इकोसैनोइड्स कहा जाता है ।","అవి ప్రోస్టాగ్లాండిన్‌లు అని పిలువబడే పదార్ధాలను ఉత్పత్తి చేస్తాయి , వీటిని ఐకోసనాయిడ్‌లు అంటారు ."
"सभी अंतःक्रियाओं को समझने के बाद, उन ऊर्जाओं की तुलना करना महत्वपूर्ण हो जाता है जो इंटरा और इंटरमॉलिक्यूलर इंटरैक्शन्स से जुड़ी हुई हैं।","అన్ని పరస్పర చర్యలను అర్థం చేసుకున్న మేరకు , అనుబంధంగా ఉన్న శక్తులను మరియు ఇంటెర్మాలిక్యూలర్ ఇంటరాక్షన్లను పోల్చడం అనేది ముఖ్యమైనదిగా ఉంటుంది ."
"अब, आप इसे ज्यादा सीमा वाली, यानि थोड़ा और अम्लीय बनाना चाहते हैं, तो आपको इसे तीन से छह तक बदलने की आवश्यकता होगी।","ఇప్పుడు మీరు దీనిని ఎక్కువగా కొంచెం ఆసిడ్ ‌ కాని మార్చాలనుకుంటే , మీరు మూడు నుండి ఆరుకు మార్చవలసిన అవసరం ఉంది ."
तो आपको इससे परिचित कराया जाएगा।,కాబట్టి మీరు దీనికి పరిచయం చేయబడతారు .
"इसलिए यहाँ मैं एक संभावित कार्य समझाना चाहूँगा और वह है आयनिक कॉपर को बाहरी वातावरण से सेल्स तक पहुँचाना , या सेल सिग्नलिंग या सिनैप्सेस का निर्माण ।","కావున , ఇక్కడ సాధ్యమయ్యే ఒక పనితీరు పరిసర వాతావరణం నుండి లేదా సెల్ సిగ్నలింగ్ నుండి లేదా లేదా సినాప్సెస్ ఏర్పాటు చేయడం నుండి సెల్స్ అయానిక్ కాపర్ ను రవాణా చేయడంగా భావించవచ్చు ."
"तो साहित्य में प्रीऑन प्रोटीन के बहुत से संभावित कार्य बताए गए हैं , लेकिन एकदम सही कार्य पता नहीं है ।","కావున , ప్రియాన్ ప్రోటీన్ యొక్క కొన్ని సాధ్యమయ్యే పనితీరులను గురించి లిటరేచర్ లో వివరించడం జరిగింది , కాని ఖచ్చితమైన పనితీరు మాత్రం తెలియదు ."
"स्थिर प्रावस्था अंतर्क्रिया कर सकती है और पृथक्करण में जोड़ी जा सकती है , जबकि गतिशील प्रावस्था में पृथक होने वाला एनालाइट पाया जाता है ।",స్థిరమైన దశ అనేది పరస్పర చర్య జరుపుతుంది మరియు వేరు చేయుటను జోడిస్తుంది అయితే మొబైల్ దశ అనేది అనలైట్ ను వేరు చేస్తుంది .
"इसका मतलब है कि सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स मॉलिक्यूल के द्रव्यमान के सीधे समानुपाती होता है , फिर यह एंगुलर वेलोसिटी के वर्ग के सीधे समानुपाती होता है और तीसरा त्रिज्या है , तो त्रिज्या भी एक अत्यावश्यक कारक होती है जो निर्धारित करती है कि मॉलिक्यूल पर सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स कैसे कार्य करता है ।","దీని అర్థం సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ అనేది మాలిక్యుల్ మాస్ అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది , అప్పుడు ఇది ఆంగ్యులర్ వెలాసిటీ వర్గానికి మరియు మూడవది వ్యాసార్థం నకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది , కావున వ్యాసార్థం కూడా మాలిక్యుల్ సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ ఎలా పని చేస్తుందో నిర్ణయించడానికి ఒక ఆవశ్యక కారకం అవుతుంది ."
"आमतौर पर , अल्‍फा हेलिक्‍सिस के लिए फाई साई कोण माइनस सत्तावन ( - 57 ) और माइनस सैंतालीस ( - 47 ) होता है ।","సాధారణంగా , ఆల్ఫా హెలిసెస్ కోసం Phi - Psi కోణం మైనస్ యాభై ఏడు మరియు మైనస్ నలభై ఏడుగా ఉంటుంది ."
आप तीनों प्रकार के सेंट्रीफ्यूज को चित्र में देख सकते हैं ।,మీరు ఈ మూడు రకాల సెంట్రిఫ్యూజ్ చిత్రాలను చూడవచ్చు .
और उसके बाद क्रीक के साथ अन्य लोगों ने भी इस मॉडल का प्रस्ताव रखा और अभी अंतिम स्वीकृत मॉडल है जो यहाँ दाई तरफ है जिसमें दरअसल हर टर्न पर तीन दशमलव तीन रेसीड्यूज हैं ।,"తరువాత క్రిక్‌తో సహా చాలా మంది ఈ నమూనా ప్రతిపాదించారు మరియు ఇప్పుడు తుదికి అంగీకరించిన నమూనా కుడి వైపు ఉంది , ఇది వాస్తవానికి ప్రతి మలుపుకి మూడు పాయింట్ మూడు అవశేషాలు కలిగిన నమూనా ."
अत्याधिक सक्षम कॉलम के लिए N की कोई इकाई नहीं है और यह एक लाख जितना भी अधिक हो सकता है ।,N అనేది అధిక సామర్థ్య కాలమ్ కోసం ప్రమాణాలను కలిగి ఉండదు మరియు ఒక లక్ష వరకు అధికంగా ఉంటుంది .
"एक अन्य बीमारी एपिडर्मोलिटिक हायपरकेराटोसिस जो कि एक बहुत ही दुर्लभ त्वचा की बीमारी है , जो 25 लाख लोगों में से किसी एक को ही प्रभावित करती है और ऐसा केराटिन वन में होने वाले म्यूटेशन की वजह से होता है ।",ఇతర అరుదైన చర్మ డిసీసెస్ ఇంకో రుగ్మత ఎపిడెర్మోలిటిక్ హైపర్‌కెరాటోసిస్ రెండు పాయింట్ ఐదు మిలియన్ల మందిలో ఒక్కరిని ప్రభావితం చేస్తుంది మరియు ఇది కెరాటిన్ వన్ మార్పుచేయబడటం కారణంగా సంభవిస్తుంది .
सभी को नमस्कार।,అందరికీ నమస్కారం .
"इसलिए, कई तरीके हैं जो विभिन्न इकाईयों में भी उपयोग किये जा सकते हैं।",కాని వేరువేరు ప్రమాణాలలో కూడా ఈ చాలా మార్గాలను ఉపయోగించవచ్చు .
"आयनिक इंटरैैक्शन्स और हाइड्रोजन आबंधों वाली अंत:क्रियाओं जैसी अन्‍य अंत:क्रियाओं के साथ साथ, इन हाइड्रोफोबिक इंटरैैक्शन्स द्वारा अब प्रोटीन की संरचना स्थिर हो जाती है।","ప్రోటీన్ ఆకృతులు , అయానిక్ ఇంటరాక్షన్స్ మరియు హైడ్రోజన్ బాండ్ ఇంటరాక్షన్స్ వంటి ఇతర పరస్పర చర్యలకు అదనంగా ఈ హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ వల్ల ఇప్పుడు స్థిరత్వాన్ని పొందుతాయి ."
पाई टर्न -,పై టర్న్ -
इस इकाई का उद्देश्‍य प्रोटीन स्ट्रक्चर में टर्न्‍स और लूप्‍स के बारे में सीखना है ।,ఈ విభాగం యొక్క లక్ష్యం ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ టర్న్స్ మరియు లూప్స్‌ను గురించి నేర్చుకోవడం .
"अगर आप पार्किन प्रोटीन की डोमेन संरचना देखें और फिर अंतिम डोमेन के रिंग टू में , जहाँ म्यूटेशन्स सामान्य तौर पर दिखते है और कार्य को ठीक से नहीं करने देते हैं और जब यह यूबिक्विटिनेशन नहीं करता तो इस तरह प्रोटीन में नुकसान से बाधा पड़ती है और वे प्रोटीन एक जगह एग्रीगेशन शुरू कर देते हैं ।","ఒకవేళ మీరు పార్కిన్ ప్రోటీన్ యొక్క డొమైన్ నిర్మాణం మరియు చివరి డొమైన్ ను చూస్తే , రింగ్ టూ అనేది సాధారణంగా మ్యూటేషన్ చూసే చోటు అవుతుంది , ఇది డిస్ ఫంక్షన్ చేస్తుంది మరియు ఇది యుబిక్విటినేషన్ చేయనప్పుడు ప్రోటీన్ డిగ్రెడేషన్ దెబ్బతింటుంది మరియు ఆ ప్రోటీన్స్ అగ్రిగేషన్ ఏర్పరుచుటను ప్రారంభించును ."
एक विशिष्ट उदाहरण पेक्टेट लायेज़ होती है ।,ఈ ప్రోటీన్ లో ఇది సుమారుగా రెండు నుండి మూడు వరకు ఈ చిన్న రెండు షీట్ ల బీటా హెలిక్స్ ను కలిగి ఉంటుంది .
जब न्यूक्लियोटाइड को हटा दिया जाता है जिसे कि पहले एक नियर रिगर स्टेट के रूप में निर्धारित किया गया था ।,న్యూక్లియోటైడ్ తొలగించబడినప్పుడు అది ముందుగానే సమీప రైగోర్ స్టేట్ నిర్ణయించబడినది .
"प्रत्येक एनालाइट के लिए रिटेंशन टाइम tR में दो घटक होते हैं , डेड टाइम और नियमित किया हुआ रिटेंशन टाइम ।","ప్రతి అనలైట్ కోసం రిటెన్షన్ టైమ్ tR అనేది రెండు భాగాలను కలిగి ఉంటుంది అవి , డెడ్ టైమ్ మరియు సర్దుబాటు చేసిన రిటెన్షన్ టైమ్ ."
अलग करने के लिए आप आवेश का उपयोग कर सकते हैं।,వేరు చేయడానికి మీరు ఛార్జ్‌ను ఉపయోగించవచ్చు .
"तो , सबसे पहले , इस बड़े प्रोटीन को अलग - अलग एंजाइम्स का उपयोग करके विभिन्न खंडों में तोड़ा जाता है , जिनमें विशेष रूप से ट्रिप्सिन और काइमोट्रिप्सिन हैं , जो कि विशिष्ट रेज़िड्यू पर विभाजित होते हैं ।","కావున , మొదట ఈ పెద్ద ప్రోటీన్ అనేది నిర్ధిష్ట అవశేషం వద్ద చీలికలను ఏర్పరచే విభిన్న ఎంజైమ్స్ ప్రత్యేకించి ట్రిప్సిన్ మరియు కైమోట్రిప్సిన్‌లను ఉపయోగించి విభిన్న ఫ్రాగ్మెంట్స్‌గా విభజించబడుతుంది ."
दूसरे बदलावों में सूजन संबंधी प्रतिक्रिया की अनुपस्थिति शामिल है ।,ఇతర మార్పులలో ఇన్ ఫ్లమేటరీ ప్రతిచర్య ఉండదు .
"ब्लड सिकिल सेल एनीमिया - इसका विवरण आप आठवीं इकाई में देख सकते हैं , लेकिन यहाँ संक्षेप में दिया जा रहा है ।","బ్లడ్ సికిల్ సెల్ ఎనీమియా - మీరు వివరాలను విభాగము ఎనిమిదిలో చూడవచ్చు , కాని ఇక్కడ సంక్షిప్తంగా పరిచయం చేయబడును ."
"तो, शुरू में यह सोचा गया था जैसे कि आप जानते हैं यह केवल प्रायोगिक परिस्थितियों में मौजूद होता है जैसे कि, उदाहरण के लिए, आप अल्कोहल का उपयोग करके साल्ट बढ़ाते हैं या ह्यूमिडिटी बढ़ाते हैं और ऐसे ही आगे भी।","కాబట్టి , మొదట్లో ఇది మీకు తెలిసిన ప్రయోగాత్మక పరిస్థితులలో మాత్రమే ఉంటుందని పరిగణించబడింది , ఉదాహరణకు , మీరు లవణంను పెంచుతారు లేదా ఆల్కహాల్ ఉపయోగించడం ద్వారా ఆర్ద్రత పెంచుతారు ."
"विभिन्न तकनीकों पर जाने से पहले , हर किसी को पता होना चाहिए कि एंटीसेरा का टाईटर किसे कहा जाता है ।","వివిధ ప్రక్రియలకు వెళ్లేముందు , ఆంటీసెరా యొక్క టైటర్ అంటే ఏంటో దాని గురించి ముందు మీరు తెలుసుకోవాలి ."
"तो , यह एक बहुत ही आसान और सभी प्रयोगशालाओं में व्यापक रूप से इस्तेमाल की जाने वाली तकनीक है ।",కావున ఇది చాలా సులభమైన విషయం మరియు అన్ని ల్యాబ్ లలో ఇప్పటికీ విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతున్న విధానం .
"इसीलिए, यह उन सभी अवयवों का एक होमोजीनस मिक्सचर होता है जिनका आण्विक आकार 10 का घातांक माइनस 9 मीटर तक होता है या जो नैनोमीटर माप के होते हैं।",కావున ఇది 10 టు ది పవర్ మైనస్ 9 మీటర్స్ లేదా నానో మీటర్ పరిమాణంలో ఉన్న మాలిక్యులర్ సైజ్ గల కణాల హోమోజినియస్ మిక్స్చర్ .
"H1 और इसके आइसोमर्स जैसे रैखिक हिस्‍टोन क्रोमैटिन संघनन में शामिल होते हैं और डी एन ए के लिंकर क्षेत्र को बांधते हुए , डी एन ए के प्रवेश बिंदु और निकास बिंदु के पास न्‍यूक्लिओसोम के आधार पर बैठ जाते हैं ।","H వన్ మరియు దాని ఐసోమర్స్ వంటి లీనియర్ హిస్టోన్స్ క్రోమాటిన్ సంపీడనంలో పాల్గొంటాయి మరియు న్యూక్లియోజోమ్ యొక్క బేస్ వద్ద ఉంటాయి , డిఎన్ఎ యొక్క ప్రవేశం మరియు నిర్గమం వద్ద డిఎన్ఎ యొక్క లింకర్ ప్రాంతానికి బంధితమై ఉంటాయి ."
"इस इकाई में सीखने के मुख्य उद्देश्य वाटर मॉलिक्यूल का परिचय एवं संरचना, जल और मानव शरीर, जल के भौतिक और रासायनिक गुण, वाटर मॉलिक्यूल्स और हाइड्रोजन बांड्स के बीच अंत:क्रियाएँ, जल की अवस्‍थाओं के बीच रूपांतरण, बर्फ और उसके गुण, जल की ध्रुवीय प्रकृति और यूनिवर्सल साल्‍वन्‍ट की संकल्पना, ऐम्फोटेरिक प्रकृति, रेडॉक्स अभिक्रिया, हाइड्रोलिसिस, और हाइड्रेट का बनना, हाइड्रोफोबिसिटी की संकल्पना और इसका जैवभौतिकी प्रभाव और अंत में रोग की स्थिति में हाइड्रोफोबिसिटी का संबंध या उसके प्रभाव आदि हैं।","ఈ నిర్ధిష్ట భాగంలో నేర్చుకోవాల్సిన ప్రధాన విషయాలు , నీటి మాలిక్యుల్ పరిచయం మరియు నిర్మాణం , నీరు మరియు మానవ శరీరం , నీటి యొక్క ఫీజియో కెమికల్ ప్రోపర్టీస్ , నీటి మాలిక్యుల్స్ మధ్య పరస్పర చర్యలు మరియు హైడ్రోజన్ బాండ్లు , నీరు , మంచు యొక్క స్థితుల మధ్య అంతర్గత మార్పిడి మరియు దాని ధర్మాలు , నీటి యొక్క పోలార్ నేచర్ , మరియు యూనివర్సల్ సాల్వెంట్ భావన , యాంఫోటెరిక్ నేచర్ , రెడాక్స్ ప్రతిచర్య , హైడ్రోలసిస్ , మరియు హైడ్రేట్ ఏర్పడడం , హైడ్రోపోభిసిటీ అనే భావన మరియు దాని బయోఫీసికాల్ ఎఫెక్ట్స్ మరియు చివరగా * * వ్యాధి స్థితులలో హైడ్రోపోభిసిటీ యొక్క ఫలితాలు ."
डी एन ए के डीनेचुरेशन पर अवशोषण में तेज वृद्धि होती है ।,డిఎన్ఎ యొక్క డీనేచురైజేషన్ ఆధారంగా అబ్జార్బన్స్‌లో పెరుగుదల అధికంగా ఉంటుంది .
दवा एक्स्ट्रासेलुलर साइड से बंधती है और ट्रांसमेम्ब्रेन हेलिक्स की गतिविधि को रोक देती है ।,మందు ఎక్స్‌ట్రాసెల్యులర్ సైడ్ తో బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది మరియు ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హెలిక్స్ యొక్క కదలికను నిరోధిస్తుంది .
"एल एलानीन और डी एलानीन में क्या अंतर है? बस, अपने आप को अमिनो एसिड के कार्बोक्सिलिक सिरे को पकड़े हुए, पुल के एक छोर पर खड़ा हुआ मानिए और पुल के दूसरे सिरे पर नीचे बह रहे पानी में एक तितली को देखते हुए मानिए।","L అలనిన్ మరియు D అలనిన్ మధ్య వ్యత్యాసం ఏమిటి ?మీరు స్వయంగా వంతెన యొక్క ఒక చివరన నిలబడి మీరు కార్భాక్సిలిక్ చివరను పట్టుకుని , మరో చివరన వంతెన కింద నీరు ప్రవహిస్తుండగా అక్కడ ఉన్న సీతాకోకచిలుకను చూస్తూ ఉన్నట్లు పరిగణించండి ."
एक जीन से दूसरी जीन में पाए जाने वाले म्युटेशन्स के अनुसार लक्षणों में भिन्नता हो सकती है ।,వన్ జీన్ లేదా టూ జీన్స్ గమనించిన మ్యూటేషన్స్ బట్టి లక్షణాలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి .
"हालांकि ये अंत : क्रियाएं बायोकेमिस्‍ट्री में सर्वोच्‍च महत्‍व की होती हैं , फिर भी ये आमतौर पर विशिष्ट नहीं होती हैं ।","మేము మీకు వివరించిన విధంగా , ఇంటర్‌కలేషన్ అంటే ఏమిటి ?"
अल्फा केराटिन्स में सिस्टीन प्रचुर मात्रा में होता है ।,ఆల్ఫా కెరాటిన్స్‌లో పుష్కలంగా ఉంటుంది .
बिल्कुल उसी तरह से जैसे घुलनशील एमाइलोइड और प्रीऑन प्रोटीन्स अघुलनशील रेशेदार रूप में बदलते हैं ।,ఇది కరగని ఫైబ్రస్ రూపానికి కరిగే అమైలాయిడ్ మరియు ప్రియాన్ ప్రోటీన్ల మాదిరిగానే అని చెప్పవచ్చు .
क्रोमैटोग्राफी एक प्रारंभिक या विश्लेषणात्मक प्रयोगशाला तकनीक है जिसका उपयोग जटिल मिश्रण के पृथक्करण के लिए किया जाता है ।,క్రోమటోగ్రఫీ అనేది క్లిష్టమైన మిశ్రమాలను వేరు చేయడానికి ఉపయోగించే ఒక ఏర్పాటు లేదా విశ్లేషణాత్మక ప్రయోగశాల పద్ధతి .
और आप फिक्स्ड एंगल रोटर के आगे का विवरण और रोटर की ज्योमेट्री देख सकते हैं ।,"కావున , వ్యాసార్థం యొక్క మూడు అక్షాలను కొలవాల్సి ఉంటుంది , ఒకటి మీరు పైన చూడవచ్చు , ఇది భ్రమణ అక్షానికి చాలా చాలా సమీపంగా ఉండడం వల్ల ఇక్కడ వ్యాసార్థం కనిష్టంగా ఉంటుంది , అలాగే భ్రమణ అక్షం నుండి చాలా దూరంలో ఉన్న చివర వద్ద వ్యాసార్థం గరిష్టంగా ఉంటుంది మరియు మూడవ దానిలో సగటుగా ఉంటుంది ."
आर्जिनिन में यह C गामा - C डेल्‍टा - N एप्साईलन C जेटा होता है और लाइसिन में यह C गामा - C डेल्‍टा - C एप्साईलन और C जेटा होता है ।,అర్జినైన్ లో ఇది Cగామా Cడెల్టా Nఎప్సిలాన్ C జీటా అవుతుంది మరియు లైసీన్ లో C గామా C డెల్టా C ఎప్సిలాన్ N జీటా అవుతుంది .
जैसा कि आप देख सकते हैं कि ऊपरी पैनल एलवीएफएफए के उस अनुप्रयोग को दर्शाने वाली एक सूक्ष्मदर्शीय तस्‍वीर है जो एकत्रीकरण को रोकता है और निचले पैनल में वह नियंत्रण है जहाँ हमारे पास अमाइलॉइड बीटा द्वारा फॉर्मेशन होता है।,మీరు చూస్తున్నట్లు ఎగువ ప్యానెల్ అనేది అగ్రిగేషన్‌ను నివారించే LVFFA వినియోగాన్ని చూపించే మైక్రోస్కోపిక్ చిత్రం మరియు దిగువ ప్యానెల్ అనేది అమిలాయిడ్ బీటా ద్వారా ఫ్రైబ్రిల్ ఏర్పరిచే ఒక కంట్రోల్ .
"यह विधि भी रेडियोइम्यूनोएसे , एंजाइम इम्यूनोएसे की ही तरह होती है ।","ఈ పద్ధతి రేడియోఇమ్మునోఅస్సే , ఎంజైమ్ ఇమ్యునోఅస్సేల వంటిదే ."
इक्कीस अमिनो एसिडों में से केवल हिस्टिडीन में छह से सात दशमलव पाँच की क्रियात्मक सीमा में pk मान वाला साइड चेन होता है।,21 అమైనో యాసిడ్స్‌లో కేవలం హిస్టిడిన్ మాత్రమే 6 నుండి 7.5 వరకు గల ఫిజియోలాజికల్ పరిధిలో సైడ్ చైన్ pK విలువ కలిగి ఉంటుంది .
"यह कार्बोक्सिल ग्रुप सोडियम द्वारा उदासीन हो जाता है , जो नीले रंग में दिखाया गया है ।",ఈ కార్బాక్సిల్ సమూహం సోడియం ద్వారా తటస్థీకరించబడుతుంది .
"और फ़ाइलोजेनी एनालिसिस की भूमिका क्या है , लोग फ़ाइलोजेनी का अध्ययन क्यों करते हैं क्योंकि जीवों के बीच विकासवादी संबंधों को खोजने के लिए , दो जीव या अधिक जीव एक दूसरे के साथ विकासवादी स्तर पर कैसे संबंधित होते हैं ।","మరియు ఫెలోజెనీ అనాలిసిస్ యొక్క పాత్ర ఏమిటి , ప్రజలు ఎందుకు ఫైలోజెనెటిక్‌ను అధ్యయనం చేస్తారు ఎందుకంటే ఆర్గానిజం మధ్య పరిణామ సంబంధాలను కనుగొనడానికి , రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఆర్గానిజం పరిణామ స్కేల్ స్థాయిలో పరస్పరం ఎలా సంబంధం కలిగి ఉంటాయి ."
"कारक जो हमारे क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन को प्रभावित कर रहे हैं , उनसे बचा जा सकता है अगर हम नमूने की सही सांद्रता लेते हैं ।",మన క్రోమటోగ్రఫిక్ సెపరేషన్‌ను‌ ప్రభావితం చేయు కారకాలను మనం సరైన గాఢత తీసుకోవడం ద్వారా నివారించవచ్చు .
"संरचना को देखिए , ये सभी अल्‍फा हेलिसिस हैं , सत्‍ताइस हेलिसिस एक केंद्रीय छिद्र के साथ दो स्तरीय छल्ले में व्यवस्थित की गई हैं और ये सभी छोटे - छोटे क्षेत्रों में व्यवस्थित की गई हैं , अल्‍फा हेलिसिस एक छल्लेनुमा संरचना में लगाई गईं हैं ।","నిర్మాణాన్ని చూడండి , ఇవన్నీ ఆల్ఫా హెలిసెస్ లు , ఈ ఇరవై ఏడు హెలిసెస్ మధ్యలో ఒక హోల్ కలిగి ఉన్న రెండు పొరల వలయంగా ఏర్పడినవి మరియు ఇవి స్మాల్ - స్మాల్ డొమైన్స్ , వాటన్నింటిలో హెలిసెస్ స్మాల్ - స్మాల్ డొమైన్స్ ఏర్పడినవి మరియు ఈ ఆల్ఫా హెలిసెస్ లు ఒక వలయ ఆకృతి ( అనురూపం ) లో అమర్చబడినవి ."
"तो , एस्पिरिन स्थान ले लेता है , यह लिपिड्स के OH ग्रुप का स्थान ले लेता है , जैसा कि आपने सब्सट्रेट कॉम्प्लेक्स में देखा है ।","కాబట్టి , మీరు సబ్‌స్ట్రేట్ కాంప్లెక్స్‌లో చూసినట్లుగా , ఆస్పిరిన్ లిపిడ్‌ల యొక్క OH సమూహం యొక్క స్థానాన్ని తీసుకుంటుంది ."
"तीन शीट वाली हेलिक्‍स का विशिष्ट उदाहरण सिरीन एसिटाइलट्रांसफेरेज़ है , हमने पेक्टेट लायेज़ और बैक्टीरियोफेज P ट्वेन्‍टी टू स्पाइन लेग प्रोटीन भी देखी हैं ।",త్రీ షీట్ హెలిక్స్ సాధారణ ఉదాహరణ సెరైన్ ఎసిటైల్‌ట్రాన్స్‌ఫరేజ్ అవుతుంది మనం పెక్టేట్ లైజ్ మరియు బ్యాక్టీరియో ఫేజ్ P ట్వంటీ టూ స్పైన్ లెగ్ ప్రోటీన్ లను కూడా చూశాము .
"सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर- आपने प्रिओन डिसीजेस को देखा है जहाँ सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर एक दोष होती है, सब कुछ ठीक है, लेकिन यह एक बीमारी का कारण बन सकती है।","సెకండరీ స్ట్రక్చర్ - సెకండరీ స్ట్రక్చర్ లోపం ఉన్న ప్రియాన్ డిసీజ్‌లను మీరు చూశారు , ప్రతిదీ బాగానే ఉంది , కానీ ఇది ఒక డిసీజ్‌‌కు దారితీస్తుంది ."
"इस सप्ताह में, छात्रों आपने डी एन ए की असामान्य संरचनाओं के महत्व का अध्ययन किया है और दवाओं जैसे छोटे अणुओं के साथ डी एन ए की अंतःक्रिया का भी।","ఈ వారంలో , మీరు డి ఎన్ ఏ యొక్క పరస్పర చర్యలను అధ్యయనం చేసారు ."
इस मध्य क्षेत्र की लंबाई अलग अलग जीन्स में अलग अलग हो सकती है और इन जीन्स की यह लंबाई आठ सौ अमिनो एसिड्स वाली भी हो सकती है ।,ఈ మధ్య ప్రాంతం వేర్వేరు పొడవు గల జీన్స్ వేరుగా ఉంటుంది మరియు ఈ జీన్స్ యొక్క పొడవు ఎనిమిది వందల అమైనో ఆసిడ్స్ వరకు ఉంటుంది .
"टायरोसिन के लिए जो माइनस नौ दशमलव छह, एलानीन के लिए माइनस दो दशमलव एक, सेरीन के लिए एक दशमलव तीन, थ्रिओनीन के लिए माइनस एक दशमलव सात, हिस्टिडीन के लिए माइनस दो दशमलव एक, ल्‍यूसीन के लिए माइनस सात दशमलव पांच, मेथिओनिन के लिए माइनस पांच दशमलव चार, फेनिलएलनीन के लिए माइनस दस दशमलव पाँच है, ट्रिप्टोफन के लिए माइनस चौदह दशमलव दो है, जो अपनी माप के कारण सबसे बड़ी वैल्‍यू है, वेलिन की माइनस छह दशमलव तीन है।","టైరోసిన్ కోసం ఇది మైనస్ తొమ్మిది పాయింట్ ఆరు , అలనిన్ మైనస్ రెండు పాయింట్ ఒకటి , సెరైన్ ఒకటి పాయింట్ మూడు , త్రియోనైన్ మైనస్ ఒకటి పాయింట్ ఏడు , హిస్టిడిన్ మైనస్ రెండు పాయింట్ ఒకటి , లూసీన్ మైనస్ ఏడు పాయింట్ ఐదు , మిథియోనైన్ మైనస్ ఐదు పాయింట్ నాలుగు , ఫినైల్అలనీన్ మైనస్ పది పాయింట్ ఐదు , ట్రిప్టోఫాన్ మైనస్ పద్నాలుగు పాయింట్ రెండు , ఇది దీని పరిమాణం వల్ల అత్యధిక విలువను కలిగి ఉంటుంది , వేలైన్ మైనస్ ఆరు పాయింట్ మూడు ."
हाइड्रोजन बॉन्ड के प्रकार-हाइड्रोजन बॉन्ड्स या तो इंटरमॉलिक्यूलर प्रकार के या इंट्रामॉलिक्यूलर प्रकार के हो सकते हैं।,హైడ్రోజన్ బాండ్ రకాలు – హైడ్రోజన్ బాండ్స్ అనేవి ఇంటెర్మాలిక్యూలర్ రకం లేదా ఇంట్రామాలిక్యూలర్ రకం అయి ఉండవచ్చు .
"इसलिए , हमारे पास जो भी रेग्यूलेटरी उपइकाईयाँ हैं , वे या तो सक्रिय कारक हैं , या विनियामक हैं , या अवरोधक हैं , ये रेग्यूलेटरी उपइकाईयाँ एक साथ जुड़ सकती हैं , गतिविधि को बढ़ाने के लिए संरचना को बढ़ा सकती है या ये संरचना में परिवर्तन भी कर सकती हैं ताकि गतिविधि धीमी हो जाए ।","కావున , రెగ్యులేటరీ సబ్ యూనిట్స్ అనేవి యాక్టివేటర్స్ లేదా సప్రెజర్స్ రెగ్యులేటరీ సబ్ యూనిట్స్ తో బంధించిఉంచగలవు , ఆక్టివిటీని పెంచడానికి ఆకృతిని కూడా మెరుగుపరచగలవు లేదా ఇవి ఆకృతిని కూడా మార్చగలవు కావున కేవలం ఆక్టివిటీ తగ్గుతుంది ."
"इसीलिए , जैसा कि हम जानते हैं कि आपको हेलिक्‍स के एक टर्न के लिए तीन दशमलव छह रेज़िड्यूज़ की आवश्यकता होती है और दो टर्न के लिए सात दशमलव दो रेज़िड्यूज़ की आवश्यकता होती है ।","కావున , మనకు తెలిసినట్లుగా , హెలిక్స్ ప్రతి ఒక వంపు కోసం మీకు మూడు పాయింట్ ఆరు అవశేషాలు మరియు ప్రతి రెండు టర్న్స్ ఏడు పాయింట్ రెండు అవశేషాలు అవసరం అవుతాయి ."
"इस विधि में , एंटीबाडी या एंटीजन को सेमी सॉलिड मैट्रिक्स में क्रियाशील किया जाता है और एक बार जब आप बायोलॉजिकल फ्लुइड के साथ उसका उपयोग करते हैं , तो आपको प्रेसिपिटेशन या एग्लूटिनेशन के रूप में एक एंटीजन एंटीबॉडी रिएक्शन मिलती है जो नग्न आँखों से देखी जा सकती है और यह गंभीरता से इम्यूनोएसे वगैरह करने का सबसे महत्वपूर्ण एवं आसान तरीका है ।","దీనికోసం ఆంటీబాడీలను లేదా ఆంటీజెన్‌లను ముందుగా ఒక సెమీ - సాలిడ్ మాట్రిక్స్ నందు సమీకరించాల్సి ఉంటుంది .దీనికి బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌ను చేర్చినప్పుడు , ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ రియాక్షన్ జరిగి మీరు కంటితో చూడగలిగే ప్రెసిపిటేషన్ లేదా అగ్లుటినేషన్ ఏర్పడుతుంది .ఇమ్యునోఅస్సేస్ చేసేందుకు ఇవే తొలి దశ పద్ధతులు ."
"सबसे पहले , मैं नोमनक्लेचर एवं एक पेप्टाइड फ्रेगमेंट के रोटेशनल एंगल्स का वर्णन करना चाहूँगी , जो टॉर्शनल एंगल को और भी ज्यादा समझने के लिए आवश्यक होते हैं ।","మొట్టమొదటగా , పెప్టైడ్ ఫ్రాగ్మెంట్ లోని నామన్ క్లేచర్ ను , రొటేషనల్ఆంగిల్స్ నేను వివరించాలనుకుంటున్నాను , టోర్షనల్ కోణం గురించి మరింత అర్థం చేసుకోవడం కోసం ఇది తప్పనిసరి అవుతుంది ."
प्रोटीन फोल्डिंग और स्टेबिलिटी की भूमिका होती है।,హైడ్రోపోభిసిటీ అనేది ప్రోటీన్ ఫోల్డింగ్ మరియు స్థిరత్వంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది .
यह आसानी से अंतर और intra-molecular हाइड्रोजन बॉन्ड्स और साथ ही आयनिक बॉन्ड्स भी बनाता है।,ఇది సులభంగా ఇంటర్ మరియు ఇంట్రమొలేక్యూలర్ హైడ్రోజన్ బాండ్‌లను అలాగే అయానిక్ బాండ్‌లను కూడా ఏర్పరుస్తుంది .
"तो , अल्फा B और A के कपैसटी फैक्टर के अनुपात के रूप में परिभाषित किया जाता है ।","కావున , ఆల్ఫా అనేది B యొక్క సామర్థ్య కారకం మరియు A యొక్క సామర్థ్య కారకంల మధ్య నిష్పత్తిగా నిర్వచింపబడుతుంది ."
"तो , अमीनो एसिड की संरचना प्राप्त करने के लिए , पहले पूरे प्रोटीन को तोड़ दिया जाना चाहिए .. ... , प्रोटीन के डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड को तोड़ना चाहिए उसके बाद एसिड हाइड्रोलिसिस किया जाना चाहिए ।","కావున , అమైనో ఆసిడ్ కూర్పును పొందడానికి , మొదట ప్రోటీన్ యొక్క డైసల్ఫైడ్ బాండ్ విడదీయబడాలి తరువాత ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ జరగాలి ."
अगली स्‍लाइड में यह उसी समान है लेकिन मिथाइल समूह लड़की के दाएँ हाथ की ओर है और इसलिए यह डी एलानीन है।,తరువాతి స్లైడ్ లో ఇది అదేవిధంగా ఉంది కాని మిథైల్ గ్రూప్ అనేది అమ్మాయి యొక్క కుడి చేతి వైపున ఉన్నది .అందువల్ల ఇది D అలనిన్ ఆసిడ్ అవుతుంది .
"संरचना नक्शे की रूपरेखा बनाना - एक पॉलीपेप्टाइड की प्रारंभिक ज्योमेट्री पहला कदम है , फिर अगला कदम चक्रण कोणों के जोड़ो को चुनना है ।","కన్ఫర్మేషన్ మ్యాప్ ప్లాటింగ్ , పాలిపెప్టైడ్ యొక్క స్టార్టింగ్ జ్యామెట్రీ అనేది మొదటి దశ అవుతుంది , ఆపై తరువాతి దశ మనం రొటేషనల్ఆంగిల్స్ జతలను ఎంపిక చేయడం అవుతుంది ."
एक्टिन पोलीमराइजेशन - पॉलिमराइजेशन जी - एक्टिन में तीन अनुक्रमिक चरण होते हैं ।,ఆక్టిన్ పాలీమరైజేషన్ - G ఆక్టిన్ యొక్క పాలీమరైజేషన్ అనేది మూడు క్రమమైన దశలను కలిగి ఉంటుంది .
"सामान्य तौर पर , बाद के परिवर्तनीय संशोधन नहीं दिखाई देते हैं , न तो साइटोसोलिक वेसिकल्स पर जमा हुए , मूल प्रोटीन की तरह न ही कोशिका सतह की झिल्ली पर लगे हुए ।","సాధారణంగా కనిపించని పోస్ట్ - ట్రాన్స్‌లేషనల్ సవరణ , సైటోసోలిక్ వెసికిల్స్‌లో జమ చేయబడి సెల్ సర్ఫేస్ మెంబ్రేన్ స్థానిక ప్రోటీన్ గా తగిలించబడి ఉండవు ."
hypsochromicity कम वेवलेंथ या नीली शिफ्‍ट की ओर बदलाव है ।,బాతోక్రోమిసిటీ అనేది అధిక వేవ్ లెంత్ లేదా రెడ్ షిప్ట్ పరంగా ఒక మార్పు .
"और वह मार्ग जो आप दे सकते हैं वह अलग-अलग मार्गों में है, चाहे वह आई पी के माध्यम से हो या आप इसे लक्ष्य पर दे सकते हैं, लक्ष्य पर या बायोलॉजी में इंजेक्ट कर सकते हैं, आप इसे विभिन्न प्रकार के अन्य प्रयोजनों के लिए उपयोग करते हैं और ये सभी अनुप्रयोग इस सप्ताह में लाइपोसोम्स पर चर्चा किये गए हैं और आपको पढ़ाया गया है।","మరియు మీరు ఇవ్వగల మార్గం ఐ పి ద్వారా అయినా వేర్వేరు మార్గాల్లో ఉంది లేదా మీరు దానిని లక్ష్యానికి ఇవ్వవచ్చు , లక్ష్యం వద్ద లేదా జీవశాస్త్రంలో ఇంజెక్ట్ చేయవచ్చు , మీరు దీన్ని వివిధ ఇతర ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగిస్తారు మరియు ఈ అన్ని అప్లికేషన్‌లు లిపోజోమ్‌లు ఈ వారంలో చర్చించబడ్డాయి మరియు మీకు నేర్పించబడ్డాయి ."
जो यह दर्शाता है कि हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स महत्वपूर्ण होती हैं ।,"కావున , హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అనేవి ముఖ్యమైనవి అని అది సూచిస్తుంది ."
"इस पहले सप्ताह में, आपने सीखा है, या फिर आपने उसी को तरोताजा कर लिया है, जो आपने पहले ही स्नातक पाठ्यक्रम में सीख लिया है, यानि कि केमिकल बॉन्ड्स और विभिन्न बॉन्ड्स के महत्व के बारे में, कोवैलेन्ट बॉन्ड्स के बीच क्या अंतर होता है और इसमें शामिल ऊर्जा क्या होती है?",ఈ మొదటి వారంలో మీరు గ్రాడ్యుయేషన్ కోర్స్ లో ఇప్పటికే నేర్చుకున్న వాటిని రిఫ్రెష్ చేసుకుంటారు .
और जब वे सरकते हैं तो वे मसल कॉन्ट्रैक्टशन के लिए मूल रूप से जिम्मेदार होते हैं ।,మరియు అవి జారేటప్పుడు అది మజిల్ కాంట్రాక్షన్ ప్రాథమికంగా బాధ్యత వహిస్తుంది .
"इस विधि में , नियमित एंटीजन एंटीसेरा जनरेशन की तरह ही , एंटीजन को चूहे के लिए इम्युनाइज्ड किया जाता है और शुरू में एक पूर्ण फ्रायंड अड्जुवंट में इंट्रामस्कुलरली और बाद में इंट्रापेरिटॉनईली द्वारा सक्रिय किया जाता है और स्प्लीन सेल्स को एकत्र किया जाता है ।","ఈ సందర్భంలో , రొటీన్ ఆంటీజెన్ ఆంటీ సెరా జెనెరేషన్ వలనే , ఆంటీజెన్ ముందుగా ఎలుకకు కంప్లీట్ ఫ్రాయిండ్ అడ్జువాంటుతో మొదట్లో కండరం ద్వారా ఇంజెక్ట్ చేయడం జరుగుతుంది , తరువాత ఇంట్రాపెరిటోనియల్‌ ఇంజక్షన్ ద్వారా మరోసారి ఇవ్వబడుతుంది.తర్వాత దశలో ఎలుక నుండి స్ప్లీన్ సెల్స్ సేకరించబడతాయి ."
"और तीसरी कक्षा में भी, हमने रामचंद्रन प्लॉट का उपयोग करते हुए पॉलीपेप्टाइड स्ट्रक्चर्स और प्रोटीन स्ट्रक्चर्स को सीखा है, यह प्रोटीन स्ट्रक्चर को समझने के लिए अत्यन्त महत्वपूर्ण होता है।","మరియు మూడవ క్లాస్ లో , మనం ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి అత్యంత ప్రాథమికమైనది అయిన రామచంద్రన్ ప్లాట్ ఉపయోగించి పాలీపెప్టైడ్ నిర్మాణాలు మరియు ప్రోటీన్ నిర్మాణాలను చేశాము ."
"ये आमतौर पर बीयर लैम्बर्ट के नियम द्वारा नियन्त्रित होते हैं जो I = I 0 एक्स्पोनेन्शल - एप्सिलॉन CL की पॉवर मानइस है , जहाँ एप्सिलॉन मोलर अवशोषकता है और C सांद्रता है , जबकि L पाथ की लंबाई है ।","సాధారణంగా , మనం ఓ డి అనగా ఆప్టికల్ డెన్సిటీ అనేది లాగ్ టు ద బేస్ 10 I జీరో అప్ ఆన్ I లేదా T కొలత ట్రాన్స్‌మిటన్స్ అది I అపాన్ I జీరో మల్టిప్లైడ్ బై 100 నకు సమానం అయ్యే సూత్రం ద్వారా కొలుస్తాము ."
"विभिन्न आकार के गोबुलर डोमेन्स सतह से सुरक्षा प्रदान करते हैं , वे दो सिरों पर होते हैं ।","వేర్వేరు పరిమాణాలు కలిగిన గ్లోబ్యులర్ ప్రోటీన్స్ ఉపరితలం నుండి రక్షిస్తాయి , అవి రెండు టెర్మినల్స్ వద్ద ఉంటాయి ."
"हमने , संरचना ऊर्जा नक्शों की संगणना के लिए गणितीय मूल सिद्धांत दिया , और सबसे महत्वपूर्ण बात यह है कि हमने रामचंद्रन प्‍लॉट , इसके महत्त्व , इसकी ऐतिहासिक प्रकृति और प्रोटीन संरचना विश्लेषण में इसके विस्तृत उपयोग को विस्तार से पेश किया है ।","కన్ఫర్మేషన్ ఎనర్జీ మ్యాప్స్ గణించుట కోసం మనం గణితాత్మక ఫౌండేషన్ అందించాము , మరియు అత్యంత ముఖ్యమైన విషయం మనం రామచంద్రన్ ప్లాట్ , దాని ప్రాముఖ్యత , దీని చారిత్రక స్వభావం మరియు ప్రోటీన్ నిర్మాణ విశ్లేషణలో దీని గొప్ప ఉపయోగం గురించి మనం వివరంగా చెప్పుకున్నాము ."
"तो , केंद्र में हाइड्रोफोबिक कोर वास्तव में रेटिनॉल को बाँधने में भी सहायक होता है जो कि विटामिन A है ।",కావున మధ్యలో గల హైడ్రోఫోబిక్ కోర్ అనేది రెటినోల్ అనే విటమిన్ A తో బంధించబడి ఉండటానికి సహాయపడుతుంది .
पास वाली पोलीपेप्टाइड चेन्स के बीच के कोवेलेंट डाइसल्फाइड लिंक ब्रिजेस फाइबर्स का निर्माण करते हैं जो अघुलनशील होते हैं और खिंचाव का अवरोध करने वाले होते हैं ।,కోవలెంట్ డైసల్ఫైడ్లు ప్రక్కనే ఉన్న polypeptide చైన్స్ మధ్య లింక్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పరుస్తాయి అవి కరగని మరియు సాగదీయడానికి నిరోధకత కలిగిన ఫైబర్‌లకు దారితీస్తాయి .
दाहिनी तरफ एक प्रस्तावित मॉडल है जहाँ अघुलनशील रेशेदार प्रोटीन स्ट्रक्चर बनती है ।,కుడి వైపున గలది కరగని ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ ఏర్పరిచే ఒక ప్రతిపాదిత నమూనా .
पेप्‍टाइड्स के अंशों को प्रोटीन के स्रोत की पहचान करने के लिए उपयोग किया जाता है।,పెప్టైడ్ శకలాలను ప్రోటీన్ యొక్క మూలాలను గుర్తించడానికి ఉపయోగిస్తారు .
"तो , प्रोटीन सीक्वेंस समानता को नियमित रूप से प्रोटीन के बीच संबंध बनाने के लिए इस्तेमाल किया जा सकता है , जो पिछले एक से दो दशमलव पाँच अरब साल पहले समान पूर्वजों ने साझा की थी ।","కావున , ఒకటి నుండి రెండు పాయింట్ ఐదు బిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం చివరగా పంచుకున్న కామన్ పూర్వీకుల ప్రోటీన్‌ల మధ్య సంబంధాన్ని ఊహించడానికి ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ సారుప్యతను మామూలుగా ఉపయోగించవచ్చు ."
"इन बीस अमिनो एसिडों के अलावा , अमीनों एसिडों के कई और रूप होते हैं ।","ఈ ఇరవై అమైనో ఆసిడ్స్ కాకుండా , అక్కడ చాలా రూపాల్లో అమైనో ఆసిడ్స్ ఉంటాయి ."
फायब्रस प्रोटीन्स आकार में लम्बे होते हैं ।,ఫైబ్రస్ ప్రోటీనులు పొడిగింపబడిన ఆకారాన్ని కలిగి ఉంటాయి .
"इसलिए, जब आप प्रोटीन लिगैंड इंटरैक्शन्स के बारे में बात करते हैं, तो आपको विभिन्न पहलुओं पर विचार करने की आवश्यकता होती है।","కాబట్టి , మీరు ప్రోటీన్ లిగాండ్ ఇంటర్యాక్షన్స్ గురించి మాట్లాడేటప్పుడు , మీరు వివిధ అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి ."
मसल टिश्यू का एक से दो प्रतिशत कोलेजन से बना होता है और मजबूत टेंडन्स मसल्स के भार का छह प्रतिशत होता है ।,కొల్లాజెన్ మజిల్ టిష్యూ ఒకటి నుండి రెండు శాతం ఉంటుంది మరియు బలమైన లేదా స్నాయువు కండరాల బరువులో ఆరు శాతం ఉంటుంది .
"तो , इन संरचनाओं का यह कोर अल्फा बीटा बैरल स्ट्रक्चर के बहुत समान होता है ।",కావున ఈ నిర్మాణాల యొక్క కోర్ అనేది ఆల్ఫా బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్ చాలా సారుప్యంగా ఉంటుంది .
"आमतौर पर , हम O D को मापते हैं ऑप्टिकल डेंसिटी = log 10 ( I 0 / I ) या T ट्रैन्स्मिटन्स को मापता है जो ( I / I 0 ) / .गुणा100 होता है ।","డిఎన్ఎ హైపర్ క్రోమిసిటీ : అతినీల లోహిత యూ వి స్పెక్ట్రోస్కోపీ , అనేది డిఎన్ఎ యొక్క నిర్మాణాత్మక మార్పులు మరియు పరస్పర చర్యలను అర్థం చేసుకోవడానికి అత్యంత ముఖ్యమైన సాధనాల్లో ఒకటిగా ఉంటుంది ."
"इसलिए, इसका कार्य, जब विलयन में हाइड्रोजन आयन अधिक मात्रा में होते है, तो उनको स्वीकार करना, और जब उनको विस्थापित करना होता है तो हाइड्रोजन आयनों की सांद्रता को पतला करना होता है।","కాబట్టి సొల్యూషన్ నుండి హైడ్రోజన్ అయాన్‌ను అంగీకరించడం ద్వారా , అవి అధికంగా ఉన్నప్పుడు మరియు హైడ్రోజన్ అయాన్‌ ను స్థానభ్రంశం చేయవలసి వచ్చినప్పుడు కాన్సంట్రేషన్‌‌ను తగ్గించడం , వాస్తవానికి బఫర్ చేస్తుంది ."
क्लिनिकल ​​प्रोटिओमिक्स का उपयोग करके रोग को समझने में कौन सा बहुत उपयोगी होगा।,కాబట్టి క్లినికల్ ప్రోటియోమిక్స్ ఉపయోగించి వ్యాధిని అర్థం చేసుకోవడంలో ఇది చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది .
मैंने आपको डोमेन टू और फ़ोर के बीच न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग क्लेफ्ट भी दिखाई है और डोमेन वन और थ्री के बीच एक और दरार होती है ।,నేను డొమైన్ టూ మరియు ఫోర్ మధ్య గల న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ చీలికను కూడా మీకు చూపాను మరియు డొమైన్ వన్ మరియు త్రీ మధ్య మరొక చీలిక ఉంటుంది .
"इसलिए , बाकी का डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन वास्तव में एक दूसरे के साथ अच्छी तरह से बंध जाता है और एकत्रीकरण हो जाता है और इन खंडों से वास्तव में एकत्रीकरण हो जाता हैं और इसलिए , पोलिमेराइज्ड हो जाते हैं और ये तंतु ही वास्तव में सिकलिंग करते हैं , जो सीकलिंग का मुख्य कारण होता है ।","కావున , మిగిలిన ఇతర డీ - ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ పరస్పరం చక్కని ప్యాక్స్ ను ఏర్పరచును మరియు అగ్రిగేషన్ ఏర్పడుతుంది మరియు ఈ ప్యాచెస్ వాస్తవానికి అగ్రిగేషన్ కు దారితీస్తాయి మరియు దాని వల్ల పాలీమరీకరణం జరుగుతుంది మరియు ఆ ఫైబర్స్ వాస్తవానికి సిక్లింగ్ ను ఏర్పరచును అది సిక్లింగ్ యొక్క ప్రధాన కారణం ."
ढीली होती हुई उनकी संरचना उस क्षेत्र में उनके लचीलेपन और गतिशीलता और कार्यात्मक भूमिका को दर्शाती है ।,తక్కువ ప్యాకింగ్ సాంద్రత అనేది సౌలభ్యం మరియు కదలిక మరియు ఆ ప్రాంతంలో వాటి పనితీరు పాత్రను సూచించును .
एक और महत्वपूर्ण बात यह थी कि संरचना को 1.5 एंगस्ट्रॉम के एक उच्च रिज़ॉल्यूशन पर हल किया गया था ।,మరో ముఖ్యమైన విషయం నిర్మాణం అనేది చాలా అధిక రెజల్యూషన్ 1.5 ఆంగ్‌స్ట్రామ్ వద్ద పరిష్కరించబడుతుంది .
"तो , यहांँ आप वॉकर A मोटिफ देखते हैं जो कि तीर के निशान द्वारा दिखाया गया है ।","కాబట్టి , ఇక్కడ మీరు బాణం ద్వారా చూపబడిన వాకర్ ఎ మోటిఫ్‌‌ను చూస్తారు ."
"इसका एक विशिष्ट उदाहरण मनुष्‍य का हाथ है, आपका बायाँ हाथ आपके दाहिने हाथ का दर्पण प्रतिरूप होता है, इसीलिए हम भी अमिनो एसिड हैं।","ఒక మంచి ఉదాహరణ మనిషి చేయి , మీ ఎడమ చేయి అనేది మీ కుడి చేయి యొక్క ప్రతిబింబం .అమైనో యాసిడ్స్ ను కూడా మనం ఇలా చూడవచ్చు ."
"तब ऐसा, नजदीकी एटम पर एक डाइपोल को थोड़े समय के लिए उत्प्रेरित करने के लिए होता रहता है।",ఇది తాత్కాలికంగా ప్రక్కన గల ఏటమ్స్ పై డైపోల్ను ప్రేరేపిస్తుంది .
न्यूक्लियोसोम क्या होता है ?,న్యూక్లియోజోమ్ అంటే ఏమిటి ?
"अब , ये फायब्रस स्ट्रक्चर्स अघुलनशील हो जाती हैं , वे फिर से रेड ब्लड सेल्स में घुल नहीं पातीं जिससे ये रेड ब्लड सेल्स कमजोर हो जाती हैं और उनकी ऑक्सीजन वहन करने की क्षमता खत्म हो जाती है , जिससे वे आरबीसीज उपयोगी नहीं रह जाती ।","ఇప్పుడు , ఈ ఫైబ్రస్ స్ట్రక్చర్స్ కరగలేనివిగా అవుతాయి , అవి మళ్లీ రెడ్ బ్లడ్ సెల్స్ తిరిగి కరగడం జరగదు మరియు దీని వల్ల ఆర్ బిసిలు పెళుసుగా మారుతాయి మరియు వాటి ఆక్సీజన్ మోసుకెళ్లే సామర్థ్యం పోతుంది మరియు ఆ రెడ్ బ్లడ్ సెల్స్ ఇక మీదట ఉపయోగకరంగా ఉండవు ."
तो असल में हम इसके साहित्य में म्यूटेशन कोलेजन से संबंधी कई सारे विकार / विकृतियाँ देख सकते हैं ।,"అక్కడ మనం వాస్తవానికి , లిటరేచర్‌లో మ్యుటేషన్ కొల్లాజెన్ కు ‌ సంబంధించిన అనేక రుగ్మతలను చూడవచ్చు ."
"तो पी से , जब एटीपी हाइड्रोलाइज्ड होता है तब भी सक्रिय साइट पाकेट से फॉस्फेट मुक्त नहीं होता है ।","కావున p నుండి , ఎటిపి హైడ్రోలైజ్డ్ యాక్టివ్ సైట్ పాకెట్ నుండి అప్పటికీ ఫాస్పేట్ విడుదల అవదు ."
"आम तौर पर इन क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर्स में आंतरिक समरूपता होती है , इसका उदाहरण हीमोग्लोबिन है , लेकिन यहाँ उदाहरण में मैंने आपको लैक्टेट डिहाइड्रोजिनेज़ दिखाया है जो एक हेटरोट्रोपिक क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर है ।","ఈ క్వాటర్ నరీ / చతుర్థ నిర్మాణాలు సాధారణంగా అంతర్గత సారుప్యతను కలిగి ఉంటాయి , ఉదాహరణకు ఒక హిమోగ్లోబిన్ , కాని ఇక్కడ ఈ ఉదాహరణలో నేను హెటెరోట్రోపిక్ క్వాటర్‌నరీ / చతుర్థ నిర్మాణం అయిన లాక్టేట్ డీహైడ్రోజినేస్ ను చూపాను ."
"लेकिन मैं आपको बताना चाहूंगा कि कार्बोहाइड्रेट्स और लिपिड्स दोनों सेलुलर सर्वाइवल के संदर्भ में महत्वपूर्ण भूमिका निभाते हैं क्योंकि वे एनर्जी देते हैं और लिपिड्स भी होते हैं, जो सेल मेम्ब्रेन का प्रमुख हिस्सा हैं, यहाँ सेल मेम्ब्रेन के बिना कोई कार्य नहीं है, सब कुछ एक में आप जानते हैं जो चारों ओर चल रहा है।","సెల్యులార్ మనుగడ విషయంలో కార్బోహైడ్రేట్‌లు మరియు లిపిడ్‌‌లు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయని నేను మీకు చెప్పాలనుకుంటున్నాను ఎందుకంటే సెల్ మెంబ్రేన్‌కు శక్తిని ఇస్తాయి , సెల్ మెంబ్రేన్లో ప్రధాన భాగమైన లిపిడ్‌లు లేకుండా ఎటువంటి పని లేదు , ప్రతిదీ మీకు చుట్టూ తేలుతూ ఉంటుంది ."
"इस अभिक्रिया के बाद फिर से एक अभिक्रिया होती है , आप यहाँ देख सकते हैं कि दूसरा रेज़िड्यू ग्लाइसिन है , तीसरा रेज़िड्यू एस्पार्टिक एसिड है , चौथा रेज़िड्यू फिनाइलएलानिन है , पाँचवाँ आर्जिनिन है , इसलिए इसी क्रम में पहले एलानिन मुक्त होगा , फिर ग्लाइसिन फिर उसके बाद आर्जिनिन होता है , तो एक - एक करके यह चक्र लगातार बढ़ता जाता है और प्रत्येक अमिनो एसिड एक - एक करके निकलता जाता है ।","ఈ చర్య మళ్లీ అనుసరించబడుతుంది.కావున ఇక్కడ మీరు రెండవ అవశేషం గ్లైసీన్ , మూడవ అవశేషం ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ , నాల్గవ అవశేషం ఫినైల్అలనిన్ , ఐదవది అర్జినిన్ అని చూడవచ్చు , కావున అదే క్రమంలో మొదట అలనిన్ విడుదల అవుతుంది , దాని తరువాత గ్లైసీన్ విడుదల అవుతుంది , కావున ఒకటి తరువాత ఒకటిగా ఈ సైకిల్ నిరంతరం కొనసాగుతుంది మరియు ప్రతి అమైనో ఆసిడ్ ఒకటి తరువాత ఒకటిగా విడుదల అవుతుంది ఇదే విధంగా N - టెర్మినల్ సైడ్ నుండి పాలీపెప్టైడ్ యొక్క వాస్తవ సీక్వెన్స్ ఏమిటో మీరు నిర్ణయించవచ్చు ."
"यूरिया को शामिल करके बैकबोन को कम किया जा सकता है , जो यह दर्शाता है कि इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्‍शन महत्वपूर्ण होती है ।",డిఎన్ఎ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్‌లో నెట్రోప్సిన్ మరియు డిస్టామైసిన్ యొక్క పరస్పర చర్యల రెండు అందమైన చిత్రాలను మేము మీకు చూపాము .
प्रोटीनों के बुनियादी निर्माण घटक- अमिनो एसिड प्रोटीनों के बुनियादी निर्माण घटक होते हैं।,ప్రోటీన్స్‌ల యొక్క ప్రాథమిక నిర్మాణాత్మక ప్రమాణాలు - అమైనో యాసిడ్స్ అనేవి ప్రోటీన్స్ యొక్క ప్రాథమిక నిర్మాణాత్మక ప్రమాణాలు .
लवणों की उपस्थिति जल संरचना को बाधित कर देती है।,"లవణం , నీటి నిర్మాణానికి అంతరాయం కలిగించును ."
"फैटी एसिड्स में आपके पास आवश्यक फैटी एसिड्स और अनावश्यक फैटी एसिड्स, संतृप्त फैटी एसिड्स और असंतृप्त होते हैं।","ఫాటీ ఆసిడ్‌లలో మీకు అవసరమైన ఫాటీ ఆసిడ్‌లు మరియు అవసరం లేని ఫాటీ ఆసిడ్‌లు , సంతృప్త ఫాటీ ఆసిడ్‌లు మరియు అసంతృప్త ఫాటీ ఆసిడ్‌లు ఉన్నాయి ."
एस्पार्टेट ट्रांसकार्बोमाइलेज़ एक बहुत ही जटिल संरचना है जहाँ आपके पास छह कैटालिटिक इकाईयाँ और छह रेग्यूलेटरी इकाईयाँ होती हैं ।,"ఆస్పార్టేట్ ట్రాన్స్ కార్బో మైలేస్ అనేది అతి ఎక్కువ సంక్లిష్ట నిర్మాణం అవుతుంది , ఇక్కడ మీరు 6 కాటలిటిక్ యూనిట్స్ మరియు 6 రెగ్యులేటరీ యూనిట్స్ కలిగి ఉంటారు ."
"अब, हम पाठ्यक्रम के अंतिम खंड पर आ गए हैं, जो कार्बोहाइड्रेट्स और लिपिड्स पर है।","ఇప్పుడు , మనం కార్బోహైడ్రేట్‌లు మరియు లిపిడ్‌ల గురించి ఉన్న కోర్సు యొక్క చివరి బ్లాకుకు వచ్చాము ."
"तो , आप डी ग्लूकोज , एल ग्लूकोज , डी फ्रुक्टोज , डी - गैलेक्टोज , एल - गैलेक्टोज जैसे देख सकते हैं ।","కాబట్టి , మీరు డి గ్లూకోజ్ , ఎల్ గ్లూకోజ్ , డి ఫ్రక్టోజ్ , డి గెలాక్టోస్ , ఎల్ గెలాక్టోస్ వంటివి చూస్తారు ."
ये टर्शियरी स्‍ट्रक्‍चर्स खुद को व्यवस्थित करके एक क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर बनाती हैं ।,మరియు వాటంతట అవే తృతీయ నిర్మాణాల ఏర్పాటుకు అనుగుణంగా సర్దుబాటు చేసుకుంటాయి .
"यहाँ , मैं आपको मायोसिन स्ट्रक्चर उस अवस्था में दिखा रहा हूँ जहाँ न्यूक्लियोटाइड नहीं है ।","ఇక్కడ , నేను న్యూక్లియోటైడ్ లేని స్టేట్ మీకు మయోసిన్ నిర్మాణాన్ని చూపుతున్నాను ."
"ये अंतःक्रियाएँ तापमान पर निर्भर करती हैं,","ఈ పరస్పర చర్యలు ఉష్ణోగ్రతపై ఆధారపడి ఉండును ,"
"इस विशेष मामले में  डीएनए के C 6 पिरीमिडीन और C 8 प्‍यूरीन की लंबी अक्ष रेखा , आमतौर पर ड्रग की लंबी अक्ष रेखा के समानांतर होती है और लिगैंड के आयाम आमतौर पर डीएनए बेस पेयर जियोमिट्री के समान या लगभग समान होता हैं ।",ఈ చిత్రంలో మేము ఎథీడియం బ్రోమైడ్ యొక్క నిర్మాణాన్ని డైన్యూక్లియోటైడ్ క్రమం A p U డూప్లెక్స్‌తో చూపుతాము .
ये अंततः आपको क्रोमोसोम्‍स देने के लिए उच्च दर्जे की संरचनाओं की श्रृंखला में मुड़ी हुई होती हैं ।,చివరకు మీకు క్రోమోజోమ్స్‌ను ఇవ్వడానికి అధిక ఆర్డర్ నిర్మాణాల శ్రేణిలో ముడుచుకుంటాయి .
इन डोमेन्‍स का सबसे महत्वपूर्ण भाग बीटा स्ट्रैंड्स द्वारा निर्मित होता है जो चार से दस बीटा शीटों तक भिन्न हो सकता है ।,ఈ డొమైన్స్ యొక్క కోర్ అనేది బీటా స్ట్రాండ్స్ నిర్మితమౌతుంది మరియు అది నాలుగు నుండి పది బీటా షీట్స్ కు వేరుగా ఉండవచ్చు .
"चित्र में यह भी दिखाया गया है कि बैंगनी रंग के यौगिक में लिगैंड के प्रति आकर्षण होता है , इसलिए यह उस आकर्षण कॉलम पर स्थिर होता है और बाकी के यौगिक जैसे : नीला रंग या लाल रंग के यौगिक जिनमें लिगैंड के प्रति आकर्षण नहीं होता है , वे धुलाई के समय बाहर निकल जाते हैं और वे पदार्थ जो कॉलम में अधशोषित हो जाते हैं , इसके द्वारा पदार्थों की विभिन्न सांद्रता द्वारा बाहर निकल दिये जाते हैं ।","కావున , పర్పుల్ రంగులో గల సమ్మేళనం లిగాండ్ వైపు ఎఫినిటీ కలిగి ఉండడం చిత్రంలో చూపబడినది , కావున ఇది ఆ ఎఫినిటీ కాలమ్ పై నిర్ధిష్టంగా ఉంటుంది మరియు నీలి రంగు లేదా ఎరుపు రంగు సమ్మేళనం వంటి మిగతా సమ్మేళనాలు లిగాండ్ వైపు ఎఫినిటీ లేకపోవడం వల్ల శుభ్రపరచడం లో బయటకు వస్తాయి మరియు కాలమ్ లో శోషించబడిన పదార్థాలు దీని ద్వారా వేర్వేరు పదార్థ గాఢతల ద్వారా ఎలూటెడ్ ."
फ्रन्टिंग क्या है ?,ఫ్రంటింగ్ అంటే ఏమిటి ?
"और दूसरे सप्ताह की दूसरी कक्षा में, हम प्रोटीन स्ट्रक्चर, प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर, सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर, टर्शरी स्‍ट्रक्‍चर और इसमें शामिल स्थिर बल कौन से होते हैं, इन सबका अध्ययन करेंगे।","మరియు ఈ వారం రెండవ క్లాస్ లో మనం ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ , ప్రైమరీ స్ట్రక్చర్ , సెకండరీ స్ట్రక్చర్ , టెర్షియరీ స్ట్రక్చర్ గురించి మరియు దీనిలో ప్రమేయం కలిగి ఉన్న స్థిరత్వ బలాలు ఏవి అనే వాటిని చదువుకుందాం ."
"एलानीन के लिए कोई भी pKR मान नहीं होता है, ल्‍यूसीन के लिए कोई pKR मान नहीं है, सेरीन के लिए कोई pKR मान नहीं है, थ्रिओनीन के लिए कोई pKR मान नहीं है, एस्पारटिक एसिड में pk one दो दशमलव जीरो नौ, pk two नौ दशमलव आठ दो और pKR तीन दशमलव आठ छह, हिस्टिडीन एक दशमलव आठ दो pk one, नौ दशमलव एक सात pk two और pKR छह है, जो कि क्रियात्मक सीमा में है।","అలనిన్‌కి pKR విలువ ఉండదు , లూసీన్ pKR విలువను కలిగి ఉండదు , సెరైన్ pKR విలువను కలిగి ఉండదు , త్రియోనైన్ pKR విలువను కలిగి ఉండదు , ఆస్పార్టిక్ ఆమ్లం యొక్కpK వన్ రెండు పాయింట్ సున్నా తొమ్మదిగా , pK టూను తొమ్మిది పాయింట్ ఎనిమిది రెండుగా మరియు pKR మూడు పాయింట్ ఎనిమిది ఆరు , హిస్టిడిన్ pK వన్ విలువ ఒకటి పాయింట్ ఎనిమిది రెండు , pK టూ అనేది తొమ్మిది పాయింట్ ఒకటి ఏడు మరియు పికె ఆర్ ఆరుగా ఫిజియోలాజికల్ శ్రేణిలో కలిగి ఉండును ."
सोलह से बाईस वाले छोटे पेप्टाइड एमाइलॉयड फाइबर बनाने के लिए खुद ही पर्याप्त होते हैं,పదహారు నుండి ఇరవై రెండు వరకు గల చిన్న పెప్టైడ్ అనేది స్వంతంగా అమైలాయిడ్ ఫైబర్ ఏర్పరచడానికి సరిపోతుంది .
"तो , यह प्रतिक्रिया या यह चक्र कई बार दोहराया जाता है और अंततः प्रत्येक अमीनो एसिड को एक - एक करके निकाल दिया जाता है और फिर इस साय अमीनो एसिड की पहचान एच पी एल सी द्वारा की जाती है , जिससे आप आखिर में एक - एक करके हर एक रेज़िड्यू की पहचान कर सकते हैं और यह आपको जानकारी देगा कि प्रत्येक रेज़िड्यू के अनुक्रम क्या क्या हैं ।","కావున , ఈ ప్రతిచర్య లేదా ఈ సైకిల్ చాలా సార్లు పునరావృతమవుతుంది మరియు చివరకు ప్రతి అమైనో ఆసిడ్ ఒకటి తరువాత ఒకటిగా విడుదల అవుతుంది మరియు తరువాత ఈ సై అమైనో ఆసిడ్ హెచ్‌ పి ఎల్ సి ద్వారా గుర్తించబడుతుంది , కావున చివరకు మీరు ప్రతి అవశేషాన్ని ఒకటి తరువాత ఒకటిగా గుర్తించగలుగుతారు మరియు దీని ద్వారా ప్రతి అవశేషం యొక్క ఏమిటి అనే దాని గురించి అవగాహన కలుగుతుంది ."
तो इस सप्ताह में आपने यही सीखा है।,కాబట్టి ఇవి మీరు ఈ వారంలో చదివినవి .
आप फिक्स्ड एंगल रोटर के आगे का विवरण और रोटर की ज्यामिति देख सकते हैं ।,కావున ఇక్కడ కొలవవలసిన వ్యాసార్థం యొక్క మూడు అక్షాలు ఉన్నాయి .
"थ्रिओनीन- यह सी अल्फा है, अगला सी बीटा, अगला सी गामा, फिर ओ डेल्टा एकऔर एन डेल्टा दो हैं।","* త్రియోనిన్ అనేది C ఆల్ఫా , తరువాత Cబీటా , తరువాత C గామా తరువాత Oడెల్టా మరియు Nడెల్టా టూ ."
अन्य मुख्य कारक जो कॉलम एफिशिएंसी को प्रभावित करता है वह है बैंड ब्रॉड्निंग ।,కాలమ్ సామర్థ్యాన్ని ప్రభావితం చేయు మరో ముఖ్యమైన కారకం బ్యాండ్ బ్రాడెనింగ్ .
उस वक्त किसी भी तरीके से प्रोटीन संरचना की खोज नहीं हुई थी और न ही उसका निर्धारण नहीं किया गया था ।,ఆ సమయంలో ప్రోటీన్ నిర్మాణాలు ఏవీ ఆవిష్కరించబడలేదు లేదా ఏదైనా విధానం ద్వారా నిర్ణయించబడలేదు .
"अब , ये यभी संरचनाएँ अकेले पॉली पेप्टाइड वाली या विभिन्‍न पॉली पेप्टाइड वाली हो सकती हैं ।",ఇప్పుడు ఈ డొమైన్స్ అనేవి సింగిల్ పాలీపెప్టైడ్ అయి ఉండవచ్చు లేదా విభిన్న పాలీ పెప్టైడ్ లు అయి ఉండవచ్చు .
"K , SS बटा SM के बराबर होता है , जहाँ SS और SM क्रमशः स्थिर और गतिशील प्रावस्था में विलेय की सांद्रता हैं और K विलेय की सभी सांद्रताओं के लिए एक समान होता है ।","K అనేది SSబై SM కి సమానంఅవుతుంది , ఇక్కడ SS మరియు SM అనేవి వరుసగా స్థిరమైన మరియు మొబైల్ దశలలో సొల్యూట్ గాఢత అవుతాయి మరియు సొల్యూట్ అన్ని గాఢతలకు K సమానంగా ఉంటుంది ."
"तो , यह अवलोकन बहुत जटिल है ।","కాబట్టి , ఈ పరిశీలన చాలా క్లిష్టంగా ఉంటుంది ."
तो यहाँ एक सोल्वेंट है और एक सोल्युट है।,కావున మీ దగ్గర ఒక సొల్యూట్ మరియు ఒక సాల్వెన్ట్‌ ఉంది .
जैसा कि आप जानते हैं कि एक बार जीव विकसित हो गया तो मॉलिक्यूलर लेवल पर सीक्वेंसेस वास्तव में बदल जाते हैं क्योंकि ये सीक्वेंस विभिन्न परिस्थितियों में जीवित रहने के लिए इनमें सामंजस्य बैठाने के लिए बदल जाते हैं ।,"కావున , మీకు తెలిసినట్లుగా ఒకప్పుడు ఆర్గానిజం పరిణామం అనేది జరిగినది అది వాస్తవానికి మాలిక్యులార్ స్థాయిలో సీక్వెన్స్ లు మారడం వల్ల జరిగినది మరియు విభిన్న పరిస్థితులలో మనుగడ సాధించడానికి వీలుగా ఉండడం కోసం ఈ మార్పు జరుగును ."
"तो प्रोटिओमिक्स में आप क्या कर रहे हैं, बल्कि आपने जो किया है वह यह है कि आप सारी प्रोटीन्स लेते हैं और उन प्रोटीन्स की पहचान करते हैं जो किसी विशेष स्थिति के तहत अधिक व्यक्त या कम व्यक्त की जाती हैं, या तो यह एक स्वस्थ व्यक्ति बनाम पैथोलॉजिकल विषयक उदाहरण के लिए हो सकता है, एक कैंसर रोगी या यह एक माइक्रोओर्गानिज्म हो सकता है जो कि एटीसीसी है जो एक प्राकृतिक माइक्रोओर्गानिज्म होता है जो म्यूटेटेड है या अब यह एक ड्रग रेजिस्टेंस कन्स्त्रेंट बन गया है।","కాబట్టి ప్రోటియోమిక్స్‌లో మీరు చేసినది ఏమిటంటే , మీరు మొత్తం ప్రోటీన్‌లను తీసుకొని , ఒక నిర్దిష్ట పరిస్థితిలో ఎక్కువ వ్యక్తీకరించబడిన లేదా తక్కువ వ్యక్తీకరించబడిన ప్రోటీన్‌లను గుర్తించడం , ఉదాహరణకు , రోగలక్షణానికి వ్యతిరేకంగా ఆరోగ్యకరమైన వ్యక్తి కావచ్చు , క్యాన్సర్ రోగి లేదా ఇది ఒక సూక్ష్మజీవి కావచ్చు , ఇది ఏ టి సి సి , ఇది సహజమైన సూక్ష్మజీవి , ఇది పరివర్తన చెందింది లేదా ఇప్పుడు అది ఔషధ నిరోధక అవరోధంగా మారింది ."
"तो अब , सबसे पहले हम चर्चा करेंगे कि सेंट्रिफ्यूगेशन क्या होता है या सेंट्रिफ्यूगेशन प्रक्रिया क्या होती है ।","కావున , ఇప్పుడు , మొదట సెంట్రిఫ్యూగేషన్ అంటే ఏమిటి లేదా సెంట్రిఫ్యూగేషన్ విధానం ఏమిటి అనే దాని గురించి మనం చర్చించుదాం ."
"इसलिए , यदि आप किसी भी इन्हिबिटर को बनाते हैं , जो कि ग्लूकोज के उद्ग्रहण को धीमा कर सकता है या यह जी एल यू टी के कार्य को बाधित करता है , तो हम मैलिग्नेंट सेल्स को मार सकते हैं ।","కాబట్టి , ఒకవేళ మీరు ఏదైనా ఇన్హిబిటర్‌లను రూపకల్పన చేస్తే , దాని గ్రహించే లక్షణం మందగించగలదు లేదా అది జి ఎల్ యు టి యొక్క పనితీరును నిరోధిస్తుంది , అప్పుడు మనం ప్రాణాంతక కణాలను నాశనంచేయవచ్చు ."
"उदाहरण - अल्जाइमर्स रोग , पार्किन्सन्स रोग और क्रौज़फेल्ट जेकब बीमारी , सिस्टिक फाइब्रोसिस इत्यादि ।","ఉదాహరణలు - అల్జీమర్స్ డిసీస్ , పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ మరియు క్రీట్జ్ ఫెల్డ్ట్ - జాకట్ డిసీజ్ , సిస్టిక్ ఫైబ్రోసిస్ మొదలైనవి ."
"यदि एक बार लिगैंड रेज़िन पर स्थिर हो जाता है , तो केवल उस लिगैंड के प्रति आकर्षण प्राप्त करने वाला यौगिक उस कॉलम पर अवशोषित हो जाएगा ।","కావున , రెజిన్ పై లిగాండ్ స్థిరంగా ఉన్నప్పుడు , ఆ లిగాండ్ వైపు ఎఫినిటీని పొందిన సమ్మేళనం మాత్రమే ఆ కాలమ్ పై శోషించబడుతుంది ."
स्थिर प्रावस्था में एनालाइट को लंबे समय तक बनाए रखा जाता है ।,స్థిరమైన దశలో అనలైట్ ఎక్కువ సమయం ఉంచబడుతుంది .
"सबसे पहले, हमारे पास इसमें आयनिक बॉन्ड है, जो अत्यन्त प्रबल होता है, फिर हमारे पास कोवैलेन्ट बॉन्ड, मेटैलिक बॉन्ड, आयन डाइपोल, हाइड्रोजन बॉन्ड, डाइपोल डाइपोल इंटरैक्शन, आयन इनड्यूस्ड डाइपोल इंटरैक्शन, डाइपोल इनड्युस्ड डाइपोल इंटरैक्शन्स और अंत में लंदन डिस्पर्शन्स फोर्सेज हैं।","మొదట , మనకు అయానిక్ బాండ్ , ఇది చాలా బలమైనది అయి ఉంటుంది , తరువాత మనకు కోవలెంట్ బాండ్ , మెటాలిక్ బాండ్ , అయాన్ డైపోల్ , హైడ్రోజన్ బాండ్ , డైపోల్ - డైపోల్ ఇంటరాక్షన్ , అయాన్ ఇన్డ్యూస్డ్ డైపోల్ ఇంటరాక్షన్ , డైపోల్ ఇన్డ్యూస్డ్ డైపోల్ ఇంటరాక్షన్ మరియు చివరగా లండన్ డిస్పెర్షన్స్ ఫోర్సెస్ ఉంటాయి ."
"इन सभी सब्सट्रेट कोम्प्लेक्सेस के मामले में ,","ఇది నీలం రంగులో చూపబడినది . ఒకవేళ , ఈ అన్ని సబ్‌స్ట్రేట్ సముదాయాలలో"
चूँकि यहाँ पर हमारा उद्देश्‍य एक पॉलीपेप्टाइड की स्‍वंत्रता की संरचनात्‍मक सीमा और विभिन्‍न संरचनाओं की ऊर्जाओं का अध्‍ययन करना है ।,"ఇక్కడ మన లక్ష్యం పాలీ పెప్టైడ్ యొక్క స్వేచ్ఛ యొక్క ఆకృతీకరణ స్థాయిలను మరియు విభిన్న ఆకృతుల యొక్క శక్తులను అధ్యయనం చేయడం ,"
"क्रोमैटोग्राम , क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन का सचित्र निरूपण होता है ।",క్రోమటోగ్రామ్ అనేది క్రోమటోగ్రఫిక్ విభజన యొక్క చిత్ర రూపం అవుతుంది .
"तब B वन के साथ A वन , A टू और B टू , B टू के साथ A टू पैरालॉग माने जाते हैं क्योंकि दोनों का स्रोत समान है लेकिन सभी स्रोत समान नहीं हैं , इसलिए पैरालॉग एक ही समय पर विकसित होते हैं ।","అప్పుడు A వన్ , B వన్ తో మరియు A టూ , B టూతో పారాలాగ్ గా పరిగణించబడుతాయి ఎందుకంటే అవి రెండూ వాటి ఉమ్మడి మూలాన్ని కలిగి ఉన్నాయి కాని అన్ని మూలాలు కామన్ గా ఉండవు , కావున పారాలాగ్‌లో అవి ఒకే సమయంలో అభివృద్ధి చెందుతాయి ."
लॉक एंड की हाइपोथीसिस :,లాక్ అండ్ కీ హైపోథెసిస్ .
"बाईं ओर , हम एकाइनोमाइसिन P D B I D 3 G O 3 की संरचना दिखाते हैं ।","ఎడమ చేతి వైపున , మేము ఎకినోమైసిన్ పి డి బి ఐ డి త్రీ G O త్రీ ని చూపాము ."
"जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर , मुख्य रूप से मस्तिष्क में न्यूरॉन्स को ग्लूकोज पहुँचाने के लिए उत्तरदायी होता है ।","జి ఎల్ యు టి మూడు ట్ర్యాన్స్‌పోర్టర్ ప్రధానంగా మెదడు అంతటా గ్లూకోస్ ను రవాణా చేయడానికి , న్యూరాన్‌లకు గ్లూకోజ్ ఇవ్వడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది ."
"इसलिए, मुझे आशा है कि यह अवधारणा आप पहली कक्षा में ठीक से समझ गए होंगे।","కాబట్టి , ఈ భావనలు మీరు మొదటి తరగతిలో సరిగ్గా అర్థం చేసుకున్నారని నేను ఆశిస్తున్నాను ."
"तो , उसी तरह यदि आपके पास जीन सीक्वेंस है , तो इसे जेनेटिक कोड विधि द्वारा आसानी से प्रोटीन सीक्वेंस में रूपांतरित किया जा सकता है ।","కావున , అదే విధంగా ఒకవేళ మీరు జీన్ సీక్వెన్స్ కలిగి ఉంటే , సరళమైన జెనెటిక్ కోడ్ విధానం ఉపయోగించి దానిని సులభంగా ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్‌గా అనువదించవచ్చు ."
"बिल्कुल इसी तरह से, ऑक्सीजन का हाइड्रोजन के दो एटम्स के साथ मिलने से अंत में खुद ऑक्सीजन पर आंशिक नेगेटिव चार्ज आ जाता है और हाइड्रोजन के दो एटम्स पर आंशिक पॉजिटिव चार्ज रह जाता है।","అదే విధంగా , ఆక్సిజన్ అనేది చివరకు పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ పొంది , రెండు హైడ్రోజన్ ఏటములకు పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ కలిగించడం ద్వారా ఆక్సిజన్ అనేది రెండు హైడ్రోజన్లతో కలిసి బంధం ఏర్పరుస్తుంది ."
एक उत्तम या आखिरी सिरे तक का एक इंटरकेलेशन मॉडल है ।,ఈ నమూనాను లెర్మన్ పందొమ్మది వందల డెబ్భై ఒకటిలో అందించారు మరియు ఇది ఈ చిత్రంలో చూపబడినది అది ఎడమ చేతి వైపు కదిలే సాధారణ డిఎన్ఎ చిత్రం మరియు బేస్ పేర్ ఒక దానిపై ఒకటి పేర్చబడి ఉన్నట్లు చూపబడినది .
"इस शुगर्स का यह बंधन , ट्रांसपोर्सटर में एक संरचनात्मक परिवर्तन को प्रेरित करता है , जिसके परिणामस्वरूप शुगर को पेरिप्लाज्म की ओर ले जाया जाता है ।","ఈ షుగర్ యొక్క బంధం ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లో కన్ఫర్మేషనల్ చేంజ్ ప్రేరేపిస్తుంది , ఫలితంగా షుగర్ పెరిప్లాజం వైపు రవాణా చేయబడుతుంది ."
"बाहरी बंधन - कुछ छोटे अणु , जल और आयन्स जैसे कि मैग्नीशियम 2 + , कैल्शियम + 2 , सोडियम + शुगर फॉस्फेट बैकबोन की बाहरी सतह से जुड़ सकते हैं , जो अधिकतर साल्‍ट लिंकेज , इलेक्ट्रोस्टेटीक और H - बांडिंग अंत : क्रियाओं द्वारा जुड़ते हैं , जिनके कारण डीएनए में संरचनात्‍मक और रचनात्‍मक बदलाव होते हैं ।","బయోకెమిస్ట్రీలో ఈ పరస్పర చర్యలు చాలా ముఖ్యమైనవి అయినప్పటికీ , ఇవి సాధారణంగా నిర్ధిష్టమైనవి ."
"तो , सामान्यतः दो ए टी पी मॉलिक्यूल एक मोनोमर के संरक्षित वॉकर A मोटिफ के बीच में धंस जाते हैं ।","కాబట్టి , సాధారణంగా రెండు ఏ టి పి మాలిక్యూల్‌లు సంరక్షించబడిన ఒక మానోమర్ యొక్క వాకర్ ఏ మోటిఫ్ మధ్య శాండ్విచ్ చేయబడతాయి ."
"लेकिन , यदि आप अमीनो एसिड सिक्वेंस का निर्धारण करना चाहते हैं , तो यह एक बहुत ही मुश्किल काम है , हालांकि कई तकनीकें उपलब्ध हैं ।","కాని ఒకవేళ మీరు అమైనో ఆసిడ్ సీక్వెన్స్ నిర్ణయించాలనుకుంటే , అది చాలా కష్టమైన పని అవుతుంది మరియు అయినప్పటికీ దీని కోసం అనేక టెక్నిక్స్ అందుబాటులో ఉన్నాయి ."
"तिरपनवीं पोजीशन पर एलानीन से थ्रियोनिन , तीसवीं पोजीशन पर एलानीन से प्रोलाइन , छियालीसवीं पोजीशन पर ग्लूटामिक एसिड से लायसिन , पचासवीं पोजीशन पर हिस्टडीन से ग्लूटामिन और इक्यावनवीं पोजीशन पर ग्लीसरीन से एस्पार्टिक एसिड ।","అలనైన్ నుండి థ్రయోనిన్ యాభై మూడవ స్థానంలో , అలనైన్ నుండి ప్రోలైన్ ముప్పయవ స్థానంలో , గ్లూటమిక్ యాసిడ్ నుండి లైసీన్ నలభై ఆరవ స్థానంలో , హిస్టిడిన్ నుండి గ్లుటమిన్ యాభైవ స్థానంలో మరియు గ్లైసిన్ నుండి ఆస్పార్టిక్ యాసిడ్ యాభై ఒకటో స్థానంలో ఉంది ."
"हालाँकि , जब आप साइटोक्रोम पर आते हैं , तो आप देख सकते हैं कि यह हिस्टोन की तुलना में बहुत अधिक गति से विकसित होता है और फिर हीमोग्लोबिन , फिर फाइब्रिनपेप्टाइड्स ।","అయితే , మీరు సైటోక్రోమ్ విషయానికి వచ్చినప్పుడు , ఇది హిస్టోన్ తో పోల్చితే చాలా అధిక వేగాల వద్ద అభివృద్ధి చెందుతుంది మరియు తరువాత హిమోగ్లోబిన్ , తరువాత ఫైబ్రిన్ పెప్టైడ్స్ ఉంటాయి ."
तो आप कार्बोहाइड्रेट स्ट्रक्चर्स और ग्लूकोज स्ट्रक्चर्स को जानते हैं।,"కాబట్టి మీకు కార్బోహైడ్రేట్‌ల నిర్మాణాలు , గ్లూకోజ్ నిర్మాణాలు తెలుసు ."
स्पीनिंग की प्रक्रिया सिल्क प्रोटीन्स को घुलनशील अल्फा हेलिकल प्रोटीन्स से रेशेदार रूप में बदल देती है जिसमें बीटा शीट्स संरचनाएँ होती हैं ।,స్పిన్నింగ్ ప్రక్రియ సిల్క్ ప్రోటీన్స్ కరిగే ఆల్ఫా హెలికల్ ప్రోటీన్లను బీటా షీట్ నిర్మాణాలను కలిగి ఉన్న ఫైబ్రోస్ రూపంలోకి మారుస్తుంది .
"लेकिन , पहले सभी मायोसिन स्ट्रक्चर्स प्राकृतिक स्रोतों से की गयीं थीं ।","కాని , ఇంతకు ముందు అన్ని మయోసిన్ నిర్మాణాలు సహజ మార్గాల ద్వారా చేయబడినవి ."
"अगर केंद्र में कोई अन्य रेसीड्यू आ जाता है , तो वह ट्रिपल हेलिक्स को बिगाड़ देता है ।","ఏదైనా ఇతర అవశేషాలు కేంద్ర బిందువు వద్ద వస్తే , అది ట్రిపుల్ హెలిక్స్‌కు వైకల్పము కలిగిస్తుంది ."
"अब , दिखाने के लिए यहाँ एक उदाहरण है कि संरचना विभिन्न प्रकार की हैं , फंक्शनल डाइवर्सिटी में भी विभिन्नता है और फिर से आप यहाँ विभिन्न प्रकार की प्रोटीन्स देख सकते हैं ।","ఇప్పుడు , ఫంక్షనల్ డైవర్సిటీ చూపడానికి ఇది ఒక ఉదాహరణ అవుతుంది మరియు మళ్లీ ఇక్కడ మీరు ఆ సంఖ్యలో ప్రోటీన్స్ చూడవచ్చు ."
"देखिये , अनफोल्डेड किसी कुंडली के समान हो सकता है या किसी अन्य आकृति में हो सकता है , लेकिन प्रोटीन सिंथेसिस के दौरान , कई सिद्धांतों में से एक यह है कि प्रोटीन सिंथेसिस के दौरान , प्रोटीन तब फोल्डिंग शुरू करता है जब वह राइबोन्यूक्लियेस पर होता है , और तब यह निश्चित रूप से गोलाकार या कोई और संरचना बनाता है ।","చూడండి , అన్ ఫోల్డెడ్ ఏదైనా కాయిల్డ్ లాగా ఉంటుంది లేదా ఇది ఏదైనా ఇతర రూపంలో ఉంటుంది , కాని ప్రోటీన్ సింథసిస్ సమయంలో , అనేక థియరీలు ఉన్నా కాని వాటిలో ఒకటి ప్రోటీన్ సంశ్లేషణ సమంయలో ప్రోటీన్ ఫోల్డింగ్ ప్రారంభమవుతుంది , ఇది రైబోన్యూక్లియస్ పై ఉన్నప్పుడు ఇది గ్లోబ్యులర్ లేదా ఏదైనా ఇతర దానిని ఏర్పరుచును ,"
"अब , हमारे पास बड़ी प्रोटीनें भी हैं जिनमें केवल अल्‍फा हेलिसिस ही होती हैं और कभी - कभी ये बहुत बड़ी और जटिल हो सकती हैं ।","ఇప్పుడు , ఇప్పుడు మనం కేవలం ఆల్ఫా హెలిక్ లను మాత్రమే కలిగి ఉన్న పెద్ద ప్రోటీన్స్ ను కూడా కలిగి ఉన్నాము మరియు కొన్ని సార్లు అవి చాలా పెద్దవిగా మరియు సంక్లిష్టమైనవిగా ఉండవచ్చు ."
"फिर फ्लोरोडाइनाइट्रोबेंजीन से अमीनो एसिड को हाइड्रोलाइज़ और पृथक किया जाता है , तो आपको दो डाइनाइट्रोफिनाइल ग्लूटामेट का पता चलता है ।",తరువాత ఫ్లోరోడైనైట్రోబెంజీన్ హైడ్రోలైజ్ మరియు అమైనో ఆసిడ్‌ను వేరు చేస్తుంది అప్పుడు మీరు టూ డైనైట్రో ఫినైల్ గ్లుటమేట్‌ను గుర్తిస్తారు .
लिगैंड की कुछ ही चीजें समतल संरचना से बाहर की ओर निकलती हैं जैसा कि इथीडियम ब्रोमाइड के मामले में होता है ।,లిగాండ్ తన స్వంత అక్షం చుట్టూ భ్రమణం చెందును దాని వల్ల ఈ గ్రూప్స్ మేజర్ లేదా మైనర్ గ్రూవ్స్‌లో ప్రొట్యూడ్ అవుతాయి .
वेलिन और टायरोसीन के बड़े क्षेत्र बीटा शीट्स में अवरोध पैदा करते हैं जिसके कारण खिंचाव पैदा होता है ।,వాలిన్ మరియు టైరోసిన్ ఉన్న స్థూల ప్రాంతాలు బీటా షీట్‌కు అంతరాయం కలిగిస్తాయి మరియు సాగదీయడానికి అనుమతిస్తాయి .
"और इससे , आप किसी भी व्यक्ति के रक्त में मौजूद लगभग पाँच प्रकार की बड़ी सीरम प्रोटीन देख सकते हैं ।","మరియు దీని నుండి , మీరు ఒక వ్యక్తి రక్తంలో దాదాపు ఐదు రకాల సీరం ప్రోటీన్స్ మీరు గమనించవచ్చు ."
ये कोशिका संबंधी महत्वपूर्ण ट्रांसपोर्ट तंत्र को नष्ट कर देते हैं ।,విటల్ సెల్ ట్రాన్స్ పోర్ట్ సిస్టమ్ నాశనం చేస్తాయి .
"कुछ ऐसे भी लूप्स होते हैं , जो टर्न्‍स की तुलना में थोड़े बड़े होते हैं , जैसे कि पांच से दस अमिनो एसिड्स , उनमें से कुछ बहुत अच्छी विशेषता वाले होते हैं , लेकिन मैं यहां उनकी चर्चा नहीं करुँगा , यहाँ हम टर्न्‍स के बारे में ज्यादा चर्चा करेंगे ।","ఇక్కడ టర్న్స్ కంటే కొంత పెద్దవి అయిన కొన్ని లూప్స్ కూడా ఉంటాయి , అవి ఐదు నుండి పది అమైనో ఆసిడ్స్ వంటివి , వాటిలో కొన్ని బాగా వర్ణించబడినవి కాని నేను ఇక్కడ వాటిని గురించి చర్చించడం లేదు , కాని మనం టర్న్స్ గురించి ఎక్కువగా చర్చించుదాం ."
एक्टिन फिलामेंट्स और ट्यूबुलिन फिलामेंट्स अधिक गतिशील होते हैं ।,* ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ మరియు ట్యూబులిన్ ఫిలమెంట్స్ ఎక్కువ డైనమిక్ గా ఉంటాయి .
"इस सारणी में हम pk मान दिखाते हैं जो कि साइड चेन के लिए pk one, pk two और pKR हैं।","సైడ్ చైన్ కోసం గల pK విలువలు అనగా pKవన్ , pKటూ మరియు పికె ఆర్ లను మేము ఈ పట్టికలో చూపాము ."
"विकास के दौरान , प्रोटीन स्ट्रक्चर का महत्वपूर्ण भाग अच्छी तरह से संरक्षित होता है और सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स बहुत अच्छी तरह से संरक्षित होती है , लेकिन लूप्स संरक्षित नहीं होते हैं ।","పరిణామ క్రమంలో , ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ కోర్ ( ప్రధాన భాగం ) బాగా సంరక్షించబడును మరియు సెకండరీ స్ట్రక్చర్స్ చాలా బాగా సంరక్షించబడుతాయి కాని లూప్స్ కాదు ."
"अतः , सेंट्रिफ्यूगेशन का मूल सिद्धांत यह है कि यदि आप एक टेस्ट ट्यूब में कुछ डालते हैं , तो यह उस दौरान इस पर लगाए गए ग्रेविटेशनल फ़ोर्स के कारण नीचे जमा होने की कोशिश करता है , लेकिन ग्रेविटेशनल फ़ोर्स बहुत ही कम होता है , इसलिए , कण में बहुत ही कम गति से नीचे जमा होने की प्रवृत्ति होती है , और इसलिए इसमें बहुत ही अधिक समय लग जाता है ।","కాబట్టి సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రాథమిక సూత్రం ఏమిటంటే , ఒకవేళ మీరు ఏదైనా పరీక్షనాళికలో ఉంచితే అది దానిపై పని చేసే గ్రావిటేషన్ ఫోర్స్ వల్ల అది అడుగు భాగానికి చేరి స్థిరంగా ఉండే ప్రయత్నం చేస్తుంది , కాని గ్రావిటేషన్ ఫోర్స్ చాలా తక్కువగా ఉంటుంది , కాబట్టి కణాలు చాలా చాలా తక్కువ వేగంతో అడుగు భాగానికి చేరి స్థిరంగా ఉండేందుకు ప్రయత్నిస్తాయి , అందువల్ల దీని కోసం చాలా చాలా ఎక్కువ సమయం పడుతుంది ."
"केराटिन की गड़बड़ी से कई सारी बीमारियाँ होती हैं क्योंकि ये ही बाल और नाखूनों के मुख्य निर्माण अवयव होते हैं , इसलिए इनकी गड़बड़ी से इन टिश्यूज की यांत्रिकी सम्पूर्णता को महत्वपूर्ण नुकसान पहुंचता है ।","కెరాటిన్ యొక్క రుగ్మతలు అనేక డిసీసెస్ దారితీస్తాయి ఎందుకంటే ఇవి జుట్టు మరియు గోర్ల యొక్క ప్రధాన బిల్డింగ్ బ్లాక్స్ , అందువల్ల దాని రుగ్మతలు ఈ టిష్యూస్ యొక్క యాంత్రిక సమగ్రతలో గణనీయమైన క్షీణతకు దారితీస్తాయి ."
इस चित्र को स्ट्रायर्स बुक ऑफ बायोकेमिस्‍ट्री से लिया गया है ।,ఈ చిత్రం స్ట్రైయర్స్ బుక్ ఆఫ్ బయోకెమిస్ట్రీ నుండి తీసుకోబడినది .
"इसीलिए , फिर से स्टेरिक हिंडरेन्स के कारण आई प्‍लस वन को इस टाइप टू डैश बीटा टर्न में ग्लाइसिन ही होना चाहिए ।","కావున , మళ్లీ స్టీరిక్ హిండ్రాన్సెస్ మూలంగా ఈ టైప్ టూ డ్యాష్ బీటా టర్న్ లో i ప్లస్ వన్ గ్లైసీన్ గా ఉంటుంది ."
"यहाँ , मैंने मॉडल दिखाया है कि एक्टिन फिलामेंट का समूहीकरण कैसे होता है ।","ఇక్కడ , ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్ అసెంబ్లీ ఎలా జరుగుతుందనే నమూనాను నేను చూపాను ."
"और अगली कक्षा में, हमारे पास वह है जो स्वास्थ्य और बीमारी के संबंध में प्रोटीन के संरचना कार्य की भूमिका को समझने के लिए है, जो वास्तव में बायोमोलेक्यूल्स पाठ्यक्रम का शीर्षक है।","మరియు తరువాతి తరగతిలో , ఆరోగ్యం మరియు వ్యాధికి సంబంధించి ప్రోటీన్ యొక్క నిర్మాణ పనితీరు యొక్క పాత్రను అర్థం చేసుకోవడానికి మనం తరగతి కలిగి ఉన్నాము .అంటే అది వాస్తవానికి బయోమాలిక్యుల్‌ల గురించిన కోర్సు యొక్క శీర్షిక ."
"एंजाइम इम्यूनोएसे विधि में , एंजाइम की बदली हुई संख्या की एक बड़ी मात्रा का उपयोग , विभिन्न बायोलॉजिकल फ्लुइड्स की सांद्रता को मापने के लिए किया जा सकता है ।","ఎంజైమ్ ఇమ్యునోఅస్సే విషయంలో , దీనిని నిజానికి పెద్ద మొత్తంలో , వివిధ బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్స్ యొక్క టర్న్ ఓవర్ సంఖ్యను కొలవడానికి విరివిగా ఉపయోగిస్తారు ."
"तो , यह एक के द्वारा शुरू किया गया कोआपरेटिविटी फिनोमिना है , लेकिन आप जानते हैं कि किसे बाकी लोगों से सहायक सहयोग मिला है ।","కావున , ఈ కోఆపరేటివిటి ఫినామిన ఒకరి నుండి ప్రారంభమౌతుంది , కాని మీకు తెలిసినట్లుగా మిగతా వారి నుండి సహకారాన్ని పొందుతుంది ."
"अमिनो एसिड की काईरेलिटी को समझने के विभिन्न तरीके हैं, एक प्रसिद्ध तरीका सी ओ आर एन है, L और D अमिनो एसिडों के लिए सी ओ आर एन संकेतन है।","అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క కైరాలిటీని అర్థం చేసుకోవడానికి వివిధ మార్గాలు ఉన్నాయి , ఒక ముఖ్య మార్గం CORN .C O R N , CORN అనేది L అండ్ D అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క సంకేతము ."
U hbon या हाइड्रोजन बॉन्डिंग के योगदान की गणना H बॉन्डिड एटम पेअर्स के लिए की जाती है ।,"U h బాండ్ లేదా హైడ్రోజన్ బాండింగ్ సహకారం అనేది కేవలం h బాండెడ్ ఆటమ్ జతల కోసం మాత్రమే లెక్కించబడుతుంది ,"
इसको आबंधन के ऊपर एक छोटा अतिरिक्‍त मोड़ दिया जाता है ।,బేస్ స్పెసిఫిసిటీ హైడ్రోజన్ బాండింగ్ ద్వారా అందించబడదు కాని అడినైన్ C టూ మరియు అడినైన్ C టూ హైడ్రోజన్స్ మరియు డ్రగ్ మాలిక్యుల్ యొక్క పైరోల్ రింగ్స్ యొక్క C - H గ్రూప్స్ మధ్య వాండర్ వాల్స్ కాంటాక్ట్‌లను కోల్పోవడం ద్వారా అందించబడుతుంది .
उन्होंने अला अला अला के लिए वैसा ही संरचना नक्शा दिया जैसा कि प्रोफेसर रामचंद्रन ने प्लॉट किया था ।,వారు అలా - అలా - అలా కోసం ప్రొఫెసర్ రామచంద్రన్ ప్లాట్ చేసిన అదే ఆకృతి మ్యాప్ ను ఇచ్చారు .
वह इम्यून सिस्टम सेल्स को सक्रिय कर देते हैं जिससे इन्फ्लेमेशन पैदा हो जाती है और वह दुर्बल सेल्स को निगल जाती है ।,సెల్స్ నిలిపివేసే ఇన్ ఫ్లమేషన్ ప్రేరేపించే ఇమ్యూనె సిస్టమ్ సెల్స్ కూడా ఇవి సక్రియం చేస్తాయి .
"और यह एंटीजन एंटीबॉडी रिएक्शन एक अर्द्ध ठोस माध्यम में या एक अर्द्ध ठोस मैट्रिक्स में और साथ ही एक अन्य सेलुलोज मेम्ब्रेन आदि में भी , विभिन्न इम्यूनोएसेज करके देखी जा सकती है ।","మరియు ఈ ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ రియాక్షన్‌ను , సెమిసాలిడ్ మీడియాలో లేదా ఒక సాలిడ్ మాట్రిక్స్ లో అలాగే సెల్యులోజ్ మెంబ్రేనులో వివిధ ఇమ్యునోఅస్సేలను చేయడం ద్వారా చూడవచ్చు ."
अतः एक्वियस सलूशन्स में जल ही सोल्वेंट होता है।,"అందుచేత ఏ నీరైనా , ఎందుకనగా ఎక్వస్ సొల్యుషన్‌లో నీరు అనేది సాల్వెన్ట్‌‌గా ఉంటుంది ."
"तो इस तरह , यह एक संरचना का स्वयं - निर्माण होता है , जोकि इस तरह से प्रेरित होता है जैसे कि गलत व्यक्ति अपने प्रभाव से सही व्यक्ति को प्रभावित कर लेता है ।","కావున , ఇది స్వయంగా సృష్టించబడినది లేదా తప్పు దాని ద్వారా ప్రేరేపించబడిన ఆకృతీకరణ అయినా సరైన దానిని ప్రభావితం చేస్తుంది ."
"बल्कि, प्रोटीन केमिस्ट्री, प्रोटिओमिक्स का एक हिस्सा होता है।","కానీ , ప్రోటీన్ కెమిస్ట్రీ ప్రోటియోమిక్స్‌లో ఒక భాగం ."
थॉम्पसन एल्गोरिदम या किसी अन्य एल्गोरिदम का उपयोग करके आंतरिक से कार्टेशियन कोआर्डिनेट्स का रूपांतरण -,థాంప్సన్స్ అల్గారిదమ్ లేదా ఏదైనా ఇతర అల్గారిదమ్ ఉపయోగించి అంతర్గత నుండి కార్టీజియన్ అక్షాలుగా మార్చడం .
इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स -,ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ –
यह चित्र प्रोचैक द्वारा तैयार किया गया है ।,ఈ చిత్రాన్ని ప్రోచెక్ గీశారు .
दोनों के बीच अवस्थांतर एक धीमी प्रक्रिया होती है जो प्रोटीन फोल्डिंग को बाधित करती है ।,"ఈ రెండింటి మధ్య మార్పు అనేది ఒక నెమ్మదిగా జరిగే ప్రక్రియ , ఇది ప్రోటీన్ ఫోల్డింగ్‌కు ఆటంకం కలిగిస్తుంది ."
"अब , मैं आपको एक और तकनीक दिखाऊंगा जो हाइड्रोजिनोलिसिस द्वारा C - टर्मिनल पेप्टाइड एनालिसिस के लिए उपयोग की जाती है ।","ఇప్పుడు , నేను C - టెర్మినల్ పెప్టైడ్ అనాలిసిస్ కోసం ఉపయోగించే మరో విధానాన్ని మరియు హైడ్రాలిసిస్ ఉపయోగించి C - టెర్మినల్ పెప్టైడ్ అనాలిసిస్ నేను మీకు చూపుతాను ."
"तो , इन मिश्रणों से यह पता चलता है कि आल्टरनेट एक्सेस ट्रांसपोर्ट मैकेनिज्म , बायोलॉजिकल मेम्ब्रेन्स के पार ग्लूकोज के ट्रांसपोर्ट के लिए बहुत महत्वपूर्ण होता है ।","కాబట్టి , బయోలాజికల్ మెంబ్రేన్‌లు మొత్తం గ్లూకోజ్‌ను రవాణా చేయడానికి చాలా ముఖ్యమైన ఆల్టర్‌నేట్ ఆక్సెస్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ మెకానిసమ్ అని ఈ సముదాయాల నుండి తెలుపుతుంది ."
"हमारा शरीर इन्हें संश्लेषित नहीं कर सकता है, इसलिए इन्हें भोजन के रुप में या पूरक के माध्यम से दिया जाना चाहिए।","వీటిని మన శరీరం తయారు చేసుకోలేదు , కావున వీటిని ఆహారం లేదా సప్లిమెంట్స్ ద్వారా పొందవలసి ఉంటుంది ."
"कुछ महत्वपूर्ण मानदण्ड हैं जो हाइड्रेशन को उच्च दबाव और कम तापमान पर, पदार्थ की एक विशिष्ट भौतिक स्थिति के रूप में निर्धारित करते हैं।","హైడ్రేషన్‌ను నిర్ధేశించే కొన్ని అంశాలు పదార్థ యొక్క నిర్ధిష్ట భౌతిక స్థితి , అధిక ప్రజర్ మరియు తక్కువ టెమ్పరేచర్ ను ."
बायोमोलेक्‍यूल्‍स पर एक पाठ्यक्रम।,ఇది బయోమాలిక్యుల్స్ గురించిన కోర్స్ .
मैग्नीशियम ऑक्सीजन के साथ मिलकर मैग्नीशियम को धनात्मक बनाता है और ऑक्सीजन को ऋणात्मक आवेश वाला बनाता है।,"మెగ్నీషియం అనేది ఆక్సిజన్తో కలవడం ద్వారా మెగ్నీషియం అనేది పాజిటివ్ ఛార్జ్ పొందగా , ఆక్సిజన్ నెగిటివ్ ఛార్జ్ పొందుతుంది ."
लेकिन यह कोण सभी ट्रांस अमीनो एसिडों में एक सौ अस्‍सी डिग्री पर ही निर्धारित होता है ।,కాని ఈ కోణం అనేది అన్ని ట్రాన్స్ అమైనో ఆసిడ్స్ సాధారణంగా నూట ఎనభై డిగ్రీలుగా ఫిక్స్ చేయబడి ఉంటుంది మరియు
"पहचान , माइनर या मेजर ग्रूव में दाताओं या स्वीकारकर्ताओं के साथ H - बॉन्डिंग के माध्यम से होती है ।",థయమిన్ యొక్క మిథైల్ గ్రూప్ మరియు సిస్టోసిన్ యొక్క సంబంధిత హైడ్రోజన్స్ అదనపు వివక్షను అందించును .
"तो , हालांकि यह सबसे अच्छी तकनीक है , लेकिन इसके कुछ नुकसान भी हैं , जिन्हें आपको जानना जरुरी है ।","కావున , ఇది అత్యుత్తమ పద్ధతి అయినప్పటికీ అవి మీరు ఖచ్చితంగా తెలుసుకోవాల్సిన కొన్ని నష్టాలను కలిగి ఉన్నారు ."
"इसके बाद एक और इम्यूनोएसे होता है , जिसे रेडियोइम्यूनोएसे कहा जाता है ।",ఇక ఇక్కడ మరో ఇమ్యునోఅస్సే ' రేడియోఇమ్మునోఅస్సే '
"इसके बाद , आइसोहेलिकल एनालिसिस डिकर्सन एवं साथियों द्वारा दिया गया था ।","తరువాత , ఐసోహెలికల్ అనాలిసిస్‌ను డిక్కర్సన్ బృందం అందించినది ."
डी एन ए एक बेमेल रूप से मुड़े हुए होते हैं और इसमें ट्विस्‍ट के दोष होते हैं ।,డిఎన్ఎ అనేది అసమరీతిగా వంగుతుంది మరియు ట్విస్ట్ లోపాలను కూడా కలిగి ఉంటుంది .
"इस प्रकार , ट्रिप्सिन विशेष रूप से केवल इन रेज़िड्यूज़ पर ही विभाजित होता है , जिससे आपको यह पता चल जाएगा कि यदि आप पॉलीपेप्टाइड लेते हैं , तो कितने खंड बनेंगे और किस तरह के खंड बनेंगे या आपको किस आकार के खंड प्राप्त हो सकते हैं ।","అందువల్ల , ట్రిప్సిన్ ప్రత్యేకించి ఈ అవశేషాల వద్ద మాత్రమే విడిపోతుంది , ఒకవేళ మీరు పాలీపెప్టైడ్ ను తీసుకుంటే , ఎన్ని ఫ్రాగ్మెంట్స్ మరియు ఏ రకమైన ఫ్రాగ్మెంట్స్ లేదా ఏ సైజ్‌వి మీరు పొందుతారు అనే దాని గురించి మీకు అవగాహన కలుగుతుంది ."
प्रोटीन और डीएनए संरचनाएँ स्थिर कैसे होती हैं?,ప్రోటీన్స్ మరియు డిఎన్ఎ నిర్మాణాలు ఎలా నిలకడ చేయబడును ?
आज के व्याख्यान में हमनें डी एन ए सुपरकॉइलिंग के अध्ययन के लिए सेडीमेंटेशन कोअफिशन्ट विधि का उपयोग भी देखा है ।,ఈరోజు లెక్చర్‌లో మనం డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్‌ను అధ్యయనం చేయడం కోసం సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ పద్ధతిని ఉపయోగించుట గురించి కూడా చూశాము .
"विभिन्न संभावित साइड ग्रूव्‍स हैं , जिन्हें जोड़ा जा सकता है जैसे कि सीएच एन , सीएच एन और इसी तरह से आगे भी ।","అక్కడ సిహెచ్ - ఎన్ , సిహెచ్ - ఎన్ మరియు అలా అనుసంధానించగల వివిధ సాధ్యమయ్యే సైడ్ గ్రూవ్స్ ఉంటాయి ."
क्योंकि यह पूरा पेपर मूल सिद्धांतों के बारे में ही है।,"ఎందుకంటే , ఈ మొత్తం పేపర్ ప్రాథమిక అంశాలపై ఉంది ."
"तो, प्रोटीन स्ट्रक्चर का निर्धारण करने के लिए इसमें उन तकनीकों का अध्ययन किया जाएगा।","కాబట్టి , ఇందులో ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని నిర్ణయించడానికి చేయబడే పద్ధతుల గురించి అధ్యయనం చేస్తాము ."
आप स्पष्ट रूप से देख सकते हैं कि मायोसिन का सिर चार सबडोमेन्स में विभाजित किया जा सकता है ।,మయోసిన్ హెడ్ అనేది నాలుగు సబ్ డొమైన్స్ గా విభజించబడడాన్ని మీరు స్పష్టంగా చూడవచ్చు .
"इसलिए जब यह किसी विशेष डी एन ए या किसी विशेष जीन में होता है, तो उस जीन को व्यक्त नहीं किया जाता है।","కాబట్టి అది ఒక నిర్దిష్ట డి ఎన్ ఏ లేదా ఒక నిర్దిష్ట జీన్‌లో జరిగినప్పుడు , ఆ జీన్‌లో వ్యక్తపరచబడదు ."
"और एलिसा विधि में , सभी तकनीकों और एलिसा में एकमात्र अंतर होता है कि इसमें एक एंजाइम अंकित किया हुआ होता है ।","మరియు ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ విషయంలో , అన్ని పద్ధతులకు దీనికి గల ఒకే తేడా ఏమిటంటే , దీనిలో , ఎంజైమ్ లేబుల్ చేయబడి ఉంటుంది ."
"अब , एफ - एक्टिन संरचना में डोमेन टू में एक बड़े संरचनात्मक परिवर्तन होने की उम्मीद होती है ।","ఇప్పుడు , F - ఆక్టిన్ నిర్మాణంలో ఈ డొమైన్ టూ అనేది పెద్ద నిర్మాణాత్మక మార్పును కలిగి ఉంటుందని భావించవచ్చు ."
"इस विधि में , सेमी - पार्टिकल , कान्जुगैटिड पार्टिकल्स के ऊपर एंटीजन का लेप लगा दिया जाता है और ये कण आरबीसी या बैक्टीरिया या लैटिस पार्टिकल्स होते हैं ।",మొదటిది అగ్లుటినేషన్ రియాక్షన్ .
"तो , यह ए टी पी को स्थिर करने के लिए एक अंतर्क्रिया उपलब्ध कराता है ।","కాబట్టి , ఇది ఏ టి పిను స్థిరీకరించడానికి ఇంటర్యాక్షన్‌లను అందిస్తుంది ."
"तीसरे खंड में , हम सेंट्रिफ्यूगेशन के सिद्धांत के बारे में चर्चा करेंगे जो कि सेंट्रीफ्यूज के मुख्य प्रकारों पर आधारित होता है यानि कि डिफ्रेंशियल सेंट्रिफ्यूगेशन , प्रिपेयरेटिव सेंट्रिफ्यूगेशन और अनालेटिकल सेंट्रिफ्यूगेशन ।","కావున , మొదట మనం రోటర్ యొక్క రకాలను గురించి చర్చించుదాం ."
यह C अल्‍फा - C बीटा बॉन्ड के चारों ओर चक्रण को परिभाषित करता है ।,ఇది C ఆల్ఫా Cబీటా బాండ్ చుట్టూ భ్రమణాన్ని నిర్వచిస్తుంది .
"इसीलिए,वास्तव में प्रत्येक बफर की अपनी बफर पीएच सीमा होती है, जिसमें यह अनुकूल स्थिति बनाए रखता है और उसका उपयोग भी कर सकता है।",కావున ప్రతి బఫర్ దాని సొంత pHపరిధి కలిగి ఉంటుంది ఎక్కడైతే దీన్ని నిర్వహించగలిగే చోట ఉపయోగించవచ్చు .
एंटीजन एंटीबॉडी रिएक्शन हमेशा एक प्रेसिपिटेशन रिएक्शन या एग्लूटिनेशन रिएक्शन को देती है ।,"మరియు ఈ సందర్భంలో , వాస్తవానికి మరింత ముఖ్యమైనది ఏంటంటే , మీరు ప్రెసిపిటేషన్ ప్రతిచర్యను చూడాలనుకుంటే , ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీలు గుచ్చను ఏర్పరచాలి ."
"तो , लूप जो वास्तव में हेलिक्स में परिवर्तित हो जाता है और डोमेन डोमेन फोर के करीब चला जाता है ।","కావున , వాస్తవానికి హెలిక్స్ గా మారే లూప్ మరియు డొమైన్ అనేవి డొమైన్ ఫోర్ కు సమీపంగా కదులుతాయి ."
"इसलिए , छात्रों , प्रक्रिया को समझने के लिए , मैं आपको इस लेख के पूरक अनुभाग में एनीमेशन वीडियो देखने का सुझाव दूँगा , जो ' नेचर ' में प्रकाशित हुआ था ।","కాబట్టి , అర్థం చేసుకోవడానికి , విద్యార్థులు యంత్రాంగాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి , నేచర్ లో ప్రచురించబడిన ఈ వ్యాసాలలో అనుబంధ విభాగంలో అనిమేషన్ వీడియోను చూడమని నేను మీకు సూచిస్తున్నాను ."
"सबसे पहले , हमने स्‍मॉल मोलेक्‍यूल - डीएनए इंटरैक्‍शंस की मूल अवधारणाओं को समझने की कोशिश की है ।","మొదట , బేసిక్ కాన్సెప్ట్ ఇన్ స్మాల్ మాలిక్యుల్స్ డిఎన్ఎ ఇంటరాక్షన్ గురంచి అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నం చేశాము ."
ऐसा सामान्‍य रूप से विद्युत स्रोत से ऊर्जा का उपयोग करके किया जाता है।,ఇది సాధారణంగా ఒక విద్యుత్ వనరు నుండి శక్తిని ఉపయోగించుకోవడం ద్వారా జరుగుతుంది .
"उदाहरण के लिए , आप यहाँ देख सकते हैं , पेप्टाइड का अनुक्रम जिसमें एलानिन , ग्लाइसिन , एस्पार्टिक एसिड , फिनाइलएलानिन , आर्जिनिन और ग्लाइसिन हैं ।","కావున , ఇక్కడ మీరు చూస్తే ఉదాహరణకు , అలనైన్ , గ్లైసీన్ , ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ , ఫినైల్అలనైన్ , అర్జినిన్ మరియు గ్లైసీన్ సీక్వెన్స్ కలిగి ఉన్న పెప్టైడ్ ."
आयन डाइपोल फोर्सेस डाइपोल इंटरैक्शन्स से अधिक मजबूत होते हैं क्योंकि किसी आयन पर आवेश किसी भी डाइपोल के आवेश से अधिक होता है।,ఒక డైపోల్ యొక్క ఆవేశం కన్నా ఒక అయాన్ యొక్క ఆవేశం చాలా ఎక్కువగా ఉండడం వల్ల అయాన్ డైపోల్ ఫోర్స్ అనేవి డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ కన్నా బలమైనవి .
"जब आप एक एसिड की बात करते हैं, तो यह वीक एसिड या स्ट्रोंग एसिड हो सकता है।","కావున ఒక బలమైన ఆసిడ్ ఎప్పుడైతే మీరు వాటి గురించి మాట్లాడుతారో , ఇది బలహీన ఆసిడ్ లేదా ఒక బలమైన ఆసిడ్‌గా ఉంటుంది ."
"ल्यू टी की क्रिस्टल संरचना , जिसे कि दाईं ओर बैंगनी रंग में दिखाया गया है , इसके ट्रांसपोर्ट तंत्र को , मैमेलियन एन एस एस वर्ग की प्रोटीन के अध्ययन के लिए एक अच्छा इकाई तंत्र माना जाता है ।",కుడి వైపున వైలెట్ రంగులో చూపబడిన LeuT యొక్క క్రిస్టల్ నిర్మాణం రవాణా చేసే విధానం క్షీరద ఎన్ ఎస్ ఎస్ కుటుంబ ప్రోటీన్‌లు అధ్యయనం కోసం మంచి మోడల్ వ్యవస్థగా పరిగణించబడుతుంది .
"मूल रूप से , एक अन्य डाइसैकेराइड्स , ट्रांसमेम्ब्रेन हेलिक्स की चाल को अवरुद्ध कर रहा है ।","ఇది ప్రాథమికంగా , మరొక డైసాకరైడ్‌లు ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హెలిక్స్ యొక్క కదలికను అడ్డుకుంటున్నాయి ."
जब एटीपी जुड़ता है तो मायोसिन एक्टिन से अलग हो जाता है ।,ఎటిపి బంధించబడి ఉన్నప్పుడు మయోసిన్ అనేది ఆక్టిన్ నుండి విచ్ఛేదనం చెందుతుంది .
"और मुख्य रूप से हेंडरसन हैसेलबक इक्वेशन का उपयोग, जो सलूशन्स के पीके और पीएच को निर्धारित करने के लिए अत्यन्त महत्वपूर्ण है।",మరియు హెండర్సన్ హసెల్‌బాక్ సమీకరణం ప్రధానమైన ఉపయోగం ప్రాథమికమైన సొల్యూషన్స్ pHలు మరియు pKలను నిర్ధారించడం .
"यह महत्वपूर्ण होता है क्योंकि थ्री वे जंक्शन्स कई रोगों की निरंतरता में पाए जाते हैं जैसे हंटिंगटन्स रोग , कैंसर के विकास के दौरान मायोटोनिक डिस्ट्रोफी आदि , और यह कैंसर के खिलाफ ड्रग का एक नया मार्ग या डिजाइन देगा ।","ఇది ఎందుకు ముఖ్యమైనదంటే హంటింగ్టన్స్ డిసీజ్ , క్యాన్సర్ వృద్ధి చెందేటప్పుడు మయోటోనిక్ డిస్ట్రోఫీ మొదలైనటువంటి అనేక వ్యాధుల కొనసాగింపులో ఈ మూడు మార్గాల కూడళ్లు కనిపిస్తాయి మరియు ఇది క్యాన్సర్ నివారణ కోసం కొత్త మార్గాన్ని లేదా డ్రగ్స్ రూపకల్పనను ఇస్తుంది ."
"आमतौर पर लोग , उन सभी मापदंडों की गणना को समझने के लिए r औसत को मानते हैं जो घूर्णन की त्रिज्या से संबंधित होते हैं ।","ఇక్కడ మీరు స్వింగింగ్ బకెట్ రోటర్ విషయంలో కూడా వ్యాసార్థం వేర్వేరుగా ఉండడం మీరు చూడవచ్చు , ఇక్కడ మళ్లీ మూడు రకాల వ్యాసార్థం ఉంటుంది కాని ఫిక్స్‌డ్ యాంగిల్ రోటర్ వ్యాసార్థంతో పోల్చినప్పుడు ఇక్కడ వ్యాసార్థం ఎక్కువగా ఉంటుంది ."
"जिसके परिणामस्वरूप, एक टेढ़ा मेढ़ा टेट्राहेड्रल अरेंजमेंट बन जाता है जिसमें H OH एंगल एक सौ चार दशमलव पांच डिग्री होता है।",ఫలితంగా డిస్టోర్టడ్ టెట్రాహెడ్రల్ అమరిక అనేది H OH కోణం నూటా నాలుగు పాయింట్ ఐదు డిగ్రీలతో ఏర్పడుతుంది .
"आइए , दाता डोडेकेमर C G C G A A T T C G C G के साथ नेट्रोप्सिन की अंत : क्रिया के बारे में अधिक जानकारी देखते हैं ।",హైడ్రేషన్ యొక్క వెన్నెముకలోని నీటి మాలిక్యుల్‌ను స్థానభ్రంశం చెందిస్తూ మైనర్ గ్రూవ్‌లో నెట్రోప్సిన్ బంధించబడి ఉంటుంది .
फिर न्‍यूनतम ऊर्जा संरचना और न्‍यूनतम संरचना ऊर्जा मान का पता लगाइए ।,"ఆపై , అత్యల్ప శక్తి ఆకృతి మరియు అత్యల్ప ఆకృతి శక్తి విలువ కనుగొనబడును ."
इनकी वजह से आकर्षण और प्रतिकर्षण दोनों बल होते हैं जो दो मॉलिक्यूल्स के बीच मौजूद हो सकते हैं।,అవి ఈ రెండు మాలిక్యూల్ల మధ్య ఉండే అట్రాక్షన్ మరియు రిపల్సన్ ఫోర్సస్ రెండింటికీ కారణం అవుతాయి .
हार्ड स्फीअर पोटेंशियल क्या होता है ?,అన్ని ఎంపరికల్ పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్ మూలాలను పందొమ్మిది వందల అరవై మూడులో ప్రొఫెసర్ జి.ఎన్ .
पीआरपीएससी की असामान्य संरचना प्रीऑन प्रोटीन बीमारी के लिए जिम्मेदार होती है ।,పిఆర్ పిఎస్సి యొక్క అసాధారణ నిర్మాణం అనేది ప్రియాన్ ప్రోటీన్స్ డిసీస్ కారణం అవుతుంది .
"अतः, परंपरागत रूप से जो हो रहा है वही बफर कैपेसिटी होती है, जिसे बीटा में व्यक्त किया जाता है और प्रबल एसिड या बेस की मात्रा को ग्राम इक्विवैलंट्स में व्यक्त किया जाता है।","కావున సంప్రదాయకంగా ఏం జరుగుతుందో అది బఫర్ కెపాసిటి , ఇది బీటాలో వ్యక్రీకరించబడుతుంది , బలమైన ఆసిడ్ లేదా బేస్ మొత్తంగా గ్రాము సమానములో ( తుల్యాంకంలో ) వ్యక్తీకరించబడింది ."
"न्यूक्लियोसोम , यूकेरियोट्स में डी एन ए की एक मूलभूत इकाई होती है जिसमें एक डी एन ए सेगमेंट होता है , जिसमें लगभग दो सौ बेस पेयर्स होते हैं जो एक आठ हिस्‍टोन कोर प्रोटीन के चारों ओर जुड़े होते हैं ।","న్యూక్లియోజోమ్ అనేది డిఎన్ఎ యొక్క బేసిక్ యూనిట్ , యుకారియోట్లలో డిఎన్ఎ విభాగాన్ని కలిగి ఉంటుంది , ఇది యైట్ హిస్టోన్ కోర్ ప్రోటీన్ చుట్టూ బంధించబడిన సుమారు రెండు వందల బేస్ పేర్స్‌ను కలిగి ఉంటుంది ."
मौजूदा मामले में यह कोण तीन सौ डिग्री है ।,ప్రస్తుత సందర్భంలో కోణం మూడు వందల డిగ్రీలుగా ఉంది .
"तो , एक साथ ये सब अन्य तैंतीस प्रतिशत या एक तिहाई रेसीड्यूज होते हैं ।","కాబట్టి , ఇవి అన్ని కలిసి మరో ముప్పై మూడు శాతం లేదా మూడింట ఒక వంతు అవశేషాలు అని చెప్పవచ్చు ."
"जब मोबाइल फेज़ में वैलोसिटी अत्याधिक होती है , तब एनालाइट कॉलम में कम समय व्यतीत करता है और लोंगीट्युडिनल डिफ्यूजन के प्रभाव को कम कर देता है ।",మొబైల్ దశ యొక్క అధిక వేగం వల్ల అనలైట్ కాలమ్ లో తక్కువ సమయం గడుపుతుంది మరియు లాంగిట్యూడినల్ డిఫ్యూషన్ ప్రభావాన్ని తగ్గిస్తుంది .
"तो , छात्रों , संक्षेप में देखते हैं कि हमने इस इकाई में क्या सीखा है ।","కాబట్టి , విద్యార్థులు ఈ మాడ్యూల్‌లో మనం నేర్చుకున్న వాటిని సంగ్రహంగా చూద్దాం ."
"इस बीटा एमाइलॉयड पॉलीपेप्टाइड को लंबे फाइब्रिल्स बनाने होते हैं , जो मैं आपको अगली स्लाइड में दिखाऊंगा ।","ఈ బీటా అమైలాయిడ్ పాలీపెప్టైడ్ ఒక పొడవాటి ఫిబ్రిల్స్ ను ఏర్పరుస్తుందని భావించవచ్చు , దీనిని నేను తరువాతి స్లైడ్ లో చూపుతాను ."
"कांटेदार सिरे पर एक्टिन में तब जुड़ता है , जब यह एटीपी से जुड़ा होता है , इसलिए एटीपी एक्टिन को कांटेदार सिरे पर जोड़ा जाता है ।","బార్బ్డ్ఎండ్ వద్ద ఆక్టిన్ అనేది ఎటిపికి జత చేయబడి ఉన్నప్పుడు అది జత చేయబడుతుంది , కాని ఎటిపి ఆక్టిన్ బార్బ్డ్ఎండ్ వద్ద జత చేయబడుతుంది ."
"तो यह , क्लोरोफॉर्म की बहुत ही कम सांद्रता में डाइमर बनाता है ।","కాని ఒకవేళ మీరు దీనిని డి ఎం ఎస్ రూపంలో తీసుకుంటే , దీని కోసం కొంత ఎక్కువ గాఢత అవసరం మరియు ఒకవేళ మీరు దీనిని నీటికి తీసుకుంటే ఇది డైమర్స్ ఏర్పరచడానికి 10 మోలార్స్ దీనికి అవసరం ."
इसके बारे में हम अगली स्लाइड में बताएंगे ।,దీనిని మేము తరువాతి స్లైడ్‌లో వివరిస్తాము .
"फिर यह आपको अंसेस्ट्रल सीक्वेंसेस और संतानों के बीच संबंधों को समझने में भी मदद करता है , मतलब पूर्वज का अर्थ , नए सीक्वेंसेस के संबंध में पुराने सीक्वेंस से है और कैसे ये दोनों संबंधित होते हैं और परिवर्तन कैसे होते हैं , विशेष रूप से मॉलिक्यूलर लेवल पर ।","పూర్వీకుల సీక్వెన్స్ లు మరియు దాని వారసుల మధ్య సంబంధాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ఇది సహాయపడుతుంది , పూర్వీకుడు అనగా క్రొత్త సీక్వెన్స్ పరంగా పాత సీక్వెన్స్ మరియు ఈ రెండు పరస్పరం ఎలా సంబంధం కలిగి ఉంటాయి మరియు ప్రత్యేకించి మాలిక్యులార్ స్థాయిలో మార్పులు ఎలా సంభవిస్తాయి అని ."
"सर्कुलर डी एन ए में विभिन्न अलग - अलग सुपरकॉइलिंग होती हैं यदि डी एन ए के दो सिरे एक गोलाकार डी एन ए में बंद होते हैं और फिर उनको स्वतंत्र रूप से लौटने दिया जाता है , तो डी एन ए आठ के आकार में और ऐसे कई आकारों में हो जाता है ।","సూపర్ హెలికల్ స్ట్రక్చర్‌లో చాలా తక్కువ ' రిత్స్ ' తో మేము తరువాత వివరించేది ఈ చిత్రంలో చూపబడినది , మొదటిదానిలాగా దీనిలో సూపర్‌కాయిలింగ్ ఏదీ ఉండదు ."
"तो हम अमिनो एसिड्स, उनकी संरचनाओं और विभिन्न प्रकार के अमिनो एसिड्स के साथ यह कक्षा शुरू करेंगे।","కావున మనం అమైనో యాసిడ్స్ , వాటి నిర్మాణాలు మరియు అమైనో యాసిడ్స్ విభిన్న రకాలపై క్లాస్ తో మనం ప్రారంభించుదాం ."
"एक अनुक्रम में हम यहाँ ऐसी अंतःक्रियाएँ देखते हैं, जो उन अंतःक्रियाओं के लिए बहुत प्रबल हैं, जो बहुत दुर्बल होती हैं।","ఇక్కడ మనం వరుసగా , చాలా బలమైన పరస్పర చర్యలు నుండి బలహీనమైన పరస్పర చర్యలను చూసాము ."
यह सभी प्रोटीन सब्सट्रेट्स पर लागू माना जाता था ।,ఇది అన్ని ప్రోటీన్ పదార్ధాలకు వర్తిస్తుందని భావించారు .
"हमने विभिन्न अंत : क्रियाओं , नॉन कोवैलेंट बॉन्ड इंटरैक्‍शन्स के बारे में सीखा है कि वे कैसे स्‍टेबलाइज़ हो जाती हैं ।","ఇప్పుడు మనం వివిధ ఇంటరాక్షన్స్ , నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్ , అవి ఏ విధంగా స్థిరత్వం పొందాయి అనే విషయాలను నేర్చుకున్నాము ."
"जिससे, अंत में डिसीज पथोजेनेसिस की स्थिति हो सकती है।","కాబట్టి , చివరకు వ్యాధి పాతోజనెసిస్ వ్యాధి వ్యక్తీకరణ జరుగుతుంది ."
"Z संरचना , A संरचना व और B संरचना के बीच भी भारी अंतर होता है ।","Z ఫామ్ , A ఫామ్‌ మరియు B ఫామ్ మధ్యలో కూడా చాలా వ్యత్యాసం ఉంటుంది ."
"फिर इसमें , कार्बोक्सिपेप्टिडेज B होता है , यह पशु अग्न्याशय से प्राप्त किया जाता है ।",అప్పుడు కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ B అనేది బోవిన్ ప్యాంక్రియాస్ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది .
इसलिए जल के अलावा अन्य सभी पदार्थों को हम सोल्युट कहते हैं।,కాబట్టి నీరు కాకుండా మిగితా వేరే అన్ని పదార్థాలను మనం సొల్యూట్‌గా పిలుస్తాం .
और यह गतिशील प्रक्रिया कई सहायक प्रोटीन्स द्वारा नियंत्रित होती है और सेल को उसी के अनुसार कार्य करने के लिए कहती हैं ।,మరియు ఈ డైనమిక్ ప్రక్రియ అనేక అనుబంధ ప్రోటీన్స్ ద్వారా నియంత్రించబడుతుంది మరియు దానికి అనుగుణంగా సెల్ పని చేసేలా చేస్తుంది .
मनुष्यों की अधिकतर बीमारियों में प्रोटीन स्ट्रक्चर्स की मुख्य भूमिका होती है चाहे एक एंटीबायोटिक के लक्ष्य का अध्ययन करना हो या जेनेटिक म्यूटेशन्स के कारण उत्पन्न दोषपूर्ण प्रोटीन का ।,"చాలా వరకు మానవ సంబంధమైన డిసీసెస్ రావడంలో ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్స్ ముఖ్య పాత్ర వహిస్తాయి , వీటితో పాటు యాంటీబయోటిక్ గురించి లేదా ఒక జెనెటిక్ మ్యూటేషన్స్ ఫలితంగా లోపంతో గల ప్రోటీన్ ఏర్పడడం గురించి అధ్యయనం మన లక్ష్యంగా ఉంటుంది ."
"जबकि , जब आपके पास माल्टोज़ , ज़ाइलोज़ या अन्य डाइसैकेराइड्स जैसे लंबे समय तक चलने वाले डाइसैकेराइड्स होते हैं ।","అయితే , మీకు మాల్టోజ్ , జైలోజ్ లేదా ఇతర డైసాకరైడ్లు వంటి పొడవైన డైసాకరైడ్స్ ఉన్నప్పుడు ."
इसलिए इन तीनों कक्षाओं को पहले सप्ताह में पूरा किया जाएगा।,కావున ఈ మూడు క్లాస్ లు మొదటి వారంలో కవర్ ( పూర్తి ) చేయబడుతాయి .
"यह क्यों हो सकती है, इसकी संरचना किस तरह की होती है?","ఇది ఎందుకు చేయగలదు , ఎలాంటి నిర్మాణం ?"
अनुक्रमों से पता चलता है कि टाइप वन और टाइप टू नामक दो अलग अलग लेकिन होमोलोगस केराटिन समूह होते हैं ।,ఈ సీక్వెన్స్ వెల్లడించింది ఏమనగా టైప్ వన్ మరియు టైప్ టూ అని పిలువబడే రెండు విభిన్నమైన కానీ హోమోలోగస్ కెరాటిన్ కుటుంబాలు వున్నాయి .
सेंट्रिफ्यूगेशन और उसके सिद्धांत ।,సెంట్రిఫ్యూగేషన్ మరియు దాని సూత్రం .
"तो , जी एल यू टी ट्रांसपोर्टर एक जानकारी बन गया है , इसके लिए , यह जानकारी जो हमने इस संरचना से प्राप्त की है , उसे , इस जी एल यू टी ट्रांसपोर्टर के विरुद्ध दवा बनाने के लिए उपयोग किया जा सकता है क्योंकि जी एल यू टी वन ट्रांसपोर्टर भी मैलिग्नेंट सेल्स में ग्लूकोज के उद्ग्रहण को अवरुद्ध करने के लिए एक आकर्षक लक्ष्य है ।","కాబట్టి , జి ఎల్ యు టి ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌గా మారింది , దీని కొరకు ఈ నిర్మాణం నుండి మనం పొందిన ఈ జ్ఞానాన్ని మనం ఈ జి ఎల్ యు టి ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌కు వ్యతిరేకంగా ఔషధ రూపకల్పనకు ఉపయోగించుకోవచ్చు ఎందుకంటే జి ఎల్ యు టి ఒకటి ట్రాన్స్‌పోర్టర్ ప్రాణాంతక కణాలలో గ్లూకోజ్ తీసుకోవడం నిరోధించడానికి ఆకర్షణీయమైన లక్ష్యం ."
"इसलिए , ये तीन शब्द हमेशा भ्रमित करते हैं , इसलिए आपको इस बात का ध्यान रखना चाहिए कि होमोलॉग्स क्या हैं , पैरालॉग्स क्या हैं और ऑर्थोलॉग्स क्या हैं और यह आंकड़ा आपको स्पष्ट रूप से विश्लेषण करने के लिए बताता है कि ये तीन चीज़ें क्या हैं ।","కావున ఈ మూడు ఎల్లప్పుడూ గందరగోళంగా ఉంటాయి కావున మీరు వీటి గురించి జాగ్రత్త వహించాలి , హోమోలాగ్ అంటే ఏవి , పారాలాగ్ అంటే ఏవి మరియు ఆర్థోలాగ్ అంటే ఏవి మరియు ఈ చిత్రం మీకు ఈ మూడు విషయాలను గురించి స్పష్టంగా విశ్లేషిస్తుంది ."
"तो , यह एडमैन डिग्रेडेशन मेथड की पूरी क्रियाविधि है ।","కావున , ఇది ఎడ్మన్ డీగ్రడేషన్ మెథడ్ యొక్క పరిపూర్ణ విధానం అవుతుంది ."
जल के प्रत्येक अणु में ऑक्सीजन एटम अपने उचित हिस्से से भी अधिक इलेक्ट्रॉनों को आकर्षित करता है।,ప్రతీ నీటి మాలిక్యుల్‌లో ఆక్సిజన్ ఎలక్ట్రాన్‌లను తనవైపు ఎక్కువగా ఆకర్షించుకుంటుంది .
"दूसरे सिरे पर एडीपी एक्टिन रहता है और माइनस एंड से या इसे नुकीला सिरा भी कहा जाता है , धीरे - धीरे एडीपी एक्टिन अलग हो जाता है ।",మరో చివరన ఎడిపి ఆక్టిన్ నిలిచి ఉంటుంది మరియు మైనస్ చివర అనగా పాయింటెడ్ చివర నుండి నెమ్మదిగా ఎడిపి ఆక్టిన్ విచ్ఛేదనం చెందుతుంది .
"तो इसलिए, यह वह है जो कि राइबोन्यूक्लियर आर एन ए पोलीमरेज़ द्वारा समझा नहीं जाता है और इसलिए, कोई भी प्रोटीन ऐसी नहीं होगी जो महत्वपूर्ण न है और जो निर्मित ना होती हो।","కాబట్టి , అది రిబోన్యూక్లియర్ ఆర్ ఎన్ ఏ పాలిమరేస్ చేత చదవబడదు మరియు అందువల్ల , ఉత్పత్తి అయ్యే ముఖ్యమైన ప్రోటీన్ ఉండదు ."
"फिर , हीमोग्लोबिन , और फिर मायोग्लोबिन भी , और हीमोग्लोबिन सामान्य तौर पर भण्डारण को लाने ले जाने से सम्बन्धित होता है जैसे कि मायोग्लोबिन एक भण्डारण की तरह कार्य करता है और जबकि हीमोग्लोबिन ऑक्सीजन को लाने ले जाने का काम करता है ।","హిమోగ్లోబిన్ గురించి తరువాత మయోగ్లోబిన్ గురించి , తరువాత నిల్వ రవాణాకు సంబంధించి తెలుసుకోవడం దీని లక్ష్యాలు అనగా దీనిలో మయోగ్లోబిన్ అనేది ఒక స్టోరేజ్ గా మరియు హిమోగ్లోబిన్ అనేది ఆక్సిజన్ రవాణాగా పని చేయును ."
"अठारह सौ चौसठ में एंटोनिन प्रेंडल ने दूध से मलाई निकालने के लिए , पहला दुग्ध सेंट्रीफ्यूज का आविष्कार किया और उनकी यह तकनीक आज भी दूध से मक्खन या मलाई को निकालने के लिए उपयोग की जाती है ।",పద్దెనిమిది వందల అరవై నాలుగులో ఆంటోనిన్ ప్రాండల్ పాల నుండి క్రీమ్ ను వేరు చేయడం కోసం మొదటి డెయిరీ సెంట్రిఫ్యూజ్ కనుగొన్నారు మరియు ఈ టెక్నాలజీ పాల నుండి వెన్న లేదా క్రీమ్ ను వేరు చేయడం కోసం ఇప్పటికీ ఉపయోగించబడుతున్నది .
"गणना के उद्देश्य के लिए , दाईं ओर की सुपर हेलिक्‍स को सुपर हेलिकल टर्न्‍स की ॠणात्मक संख्या के रूप में परिभाषित किया जाता है ।","గణించే ఉద్దేశ్యం కోసం , కుడి చేతి సూపర్ హెలిక్స్‌ అనేది రుణాత్మక సంఖ్యలో సూపర్ హెలికల్ టర్న్స్ కలిగినదిగా నిర్వచింపబడుతుంది ."
मेजर ग्रूव की पहचान - ऐसे स्‍मॉल मालेक्‍यूल ज्यादा नहीं हैं जो मेजर ग्रूव में डीएनए से बंधते हैं ।,"మేజర్ గ్రూవ్ గుర్తింపు , మేజర్ గ్రూవ్‌లో డిఎన్ఎకు బంధించబడి ఉండే అనేక స్మాల్ మాలిక్యుల్స్ లేవు ."
"इस विशेष स्थिति पर, हाइड्रोफिलिक ग्लूटैमिक एसिड हाइड्रोफोबिक वैलिन द्वारा विस्थापित कर दिया जाता है।","ఈ నిర్ధిష్ట స్థానంలో , హైడ్రోఫిలిక్ గ్లుటామిక్ యాసిడ్ స్థానంలో హైడ్రోఫోబిక్ వేలైన్ చేరుతుంది ."
"तो , इस प्रकार कम्पटीटिव इम्यूनोएसे , सैंडविच इम्यूनोएसे और होमोजेनस इम्यूनोएसे और विभिन्न हेटेरोजेनस इम्यूनोएसे , सभी विभिन्न एंटीजन और एंटीबॉडी की सांद्रता को मापने के लिए इस्तेमाल की जाती हैं ।","కాబట్టి , కాంపిటీటివ్ఇమ్యునోఅస్సే , శాండ్‌విచ్ ఇమ్యునోఅస్సే మరియు హోమోజీనస్ ఇమ్యునోఅస్సే మరియు వివిధ హెటిరోజీనస్ ఇమ్యునోఅస్సే అన్నీ వివిధ ఆంటీజెన్ మరియు ఆంటీబాడీ యొక్క గాఢతను కొలవడానికి ఉపయోగించబడ్డాయి ."
सेंट्रल नर्वस सिस्टम में प्रीऑन्स प्लैक्स बनाने के लिए इकट्ठे हो जाते हैं जिन्हें एमाइलॉयड कहते हैं ।,ప్రియాన్స్ కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థలో సమీకరించబడి అమైలాయిడ్ అని పిలవబడే ప్లేక్స్ ఏర్పరుస్తాయి ఇవి సాధారణ టిష్యూస్ నిర్మాణానికి అంతరాయం కలిగించడం వల్ల న్యూరోడీజనరేటివ్ డిసీస్ కలిగించును .
जब यह खुल जाता है तो एडीपी बाहर चला जाता है और एटीपी अब प्रवेश कर सकता है ।,ఇది తెరుచుకున్నప్పుడు ఎడిపి బయటకి వెళ్తుంది మరియు ఎటిపి ఇప్పుడు లోపలికి ప్రవేశించగలదు .
"दरअसल , मछली रक्त प्रवाह में लैक्टिक एसिड का पर्याप्त स्राव करती है जिससे pH काफी कम हो जाता है ।",చేపలు వాస్తవానికి సరిపడా లాక్టిక్ యాసిడ్ రక్త ప్రవాహంలోకి విడుదల చేస్తాయి మరియు దాని వల్ల pH గణనీయంగా తగ్గుతుంది .
पोषक पदार्थ और दूसरी आवश्यक आपूर्तियाँ सेल्स में ज्यादा समय तक आगे नहीं जा पातीं हैं जो आखिरकार मृत हो जाती हैं ।,పోషకాలు మరియు ఇతర ఆవశ్యక పదార్థాలు ఇక మీదట సెల్స్ ద్వారా కదలలేకపోవడం వల్ల అవి క్రమంగా చనిపోతాయి .
"वान डर वाल्स फोर्सेज तीन प्रकार के होते हैं, पहले लंदन डिस्पर्जन्स फोर्सेज हैं जो तात्कालिक आयन या डाइपोल इनड्यूस्ड डाइपोल इंटरैक्शन्स होती हैं।","ఇక్కడ మూడు రకాల వాన్ డర్ వాల్స్ ఫోర్సులు ఉన్నాయి , మొదటిది లండన్ డిస్పెర్షన్ ఫోర్సులు , ఇవి ఇన్స్టాంటిన్వ్స్ అయాన్ లేదా డైపోల్ - ఇన్డ్యూస్డ్ డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ అవుతాయి ."
बायोलॉजिकल फ्लुइड में एंटीजन या एंटीबॉडी की सांद्रता को मापने के लिए बहुत सारी विधियाँ उपलब्ध हैं ।,"అఫినిటీ అనేది ఒక ఆంటీబాడీ మాలిక్యూల్ తో , మరో ఎపిటోప్ యొక్క బంధం ఎలా ఉందో తెలుపుతుంది , అయితే ఎవిడిటీ అనేది నిర్దిష్ట ఆంటీబాడీతో స్పందించే ఆంటీజెన్‌లో ఉన్న బహుళ ఎపిటోప్ గురించి తెలియజేస్తుంది ."
"खानदानी बीमारी में , पीआरपी या पीआरएनपी की जीन में म्यूटेशन्स सीजेडी के लिए जिम्मेदार होता है ।","కుటుంబ రూపంలో , పిఆర్పి లేదా పి ఆర్ ఎన్ పి కోసం జీన్ మ్యూటేషన్ అనేది సి జె డి కి కారణం అవుతుంది ."
टर्शियरी स्‍ट्रक्‍चर के बारे में तो हम सभी जानते हैं कि सभी सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स एक साथ आ जाती हैं और टर्शियरी स्‍ट्रक्‍चर बनाने के लिए खुद को व्यवस्थित कर लेती हैं ।,"మనందరికీ తెలిసినట్లుగానే తృతీయ నిర్మాణంలో అన్ని సెకండరీ స్ట్రక్చర్ , కలిసి వస్తాయి"
जहाँ यह छह से आठ की सीमा तक बहुत अच्छी तरह से काम कर सकता है।,"ఎక్కడైతే మీరు ఆరు నుండి ఎనిమిది వరకు బాగా పనిచేయాలనుకున్నప్పడు ,"
"सबसे पहला तो यह है कि सिक्स नॉर्मल एचसीएल का उपयोग करते हुए एसिड हाइड्रोलिसिस ट्रिप्टोफैन एस टी वी को नष्ट कर देता है , यह एक भारी - भरकम रेज़िड्यू होता है और इसे सिक्स नॉर्मल एचसीएल द्वारा नष्ट करना बहुत ही आसान होता है ।","సిక్స్ నార్మల్ హెచ్ సిఎస్ ఉపయోగించి ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ చేసినప్పుడు అది ట్రిప్టోఫాన్ S T V ని నాశనం చేస్తుంది , ఇది అధిక మొత్తంలో ఉండే అవశేషం మరియు ఇది సిక్స్ నార్మల్ హెచ్ సిఎల్ ద్వారా చాలా సులభంగా నాశనం అవుతుంది ."
तो इस संरचना की P D B I D 1D11 है ।,కావున ఈ నిర్మాణం యొక్క పి డి బి ఐ డి అనేది వన్ D ఎలెవెన్ అవుతుంది .
"लेकिन , क्रिस्टलोग्राफिक स्टडीज जैसे आगे के संरचनात्मक अध्ययन बताते हैं कि आगे का डाइजेशन पपैन के साथ किया जाता है , जो एक नियंत्रित डाइजेशन होता है जो सबफ्रेगमेंट वन की ओर जाता है ।","కాని , నిర్మాణాత్మక అధ్యయనాలు ఆ తరువాతి క్రిస్టలోగ్రఫిక్ అధ్యయనాలు , ఆ తరువాత డైజెషన్ అనేవి సబ్ ఫ్రాగ్మెంట్ వన్ నకు దారితీయు ఒక క్రమబద్ధమైన డైజెషన్ అయిన పాపేన్ తో నిర్వహించబడుతాయి ."
"पॉलीपेप्‍टाइड्स-पॉलीपेप्‍टाइड्स अपने स्रोतों के आधार पर पहचाने जाते हैं जैसे कि मिल्क पेप्‍टाइड्स, राइबोसोमल पेप्‍टाइड्स, नोन-राइबोसोमल पेप्‍टाइड्स, पेप्टोन्स आदि।","పాలిపెప్టైడ్స్ – పాలిపెప్టైడ్స్ అనేవి వాటి వనరుల ఆధారంగా మిల్క్ పెప్టైడ్స్ , రైబోజోమల్ పెప్టైడ్స్ , నాన్ - రైబోజోమల్ పెప్టైడ్స్ , పెప్టోన్స్ మొదలైనవిగా వేరు చేయబడుతాయి ."
"अब , एक बार जब आपके पास यह कॉन्ट्रैक्टाइल साइकिल है तो आपके पास वे सभी संरचनाएं हैं जो मोटर मैकेनिज्म और मायोसिन सिर में संरचनात्मक परिवर्तनों को समझ सकती हैं ।","ఇప్పుడు , ఈ కాంట్రాక్టైల్ సైకిల్ మీరు మోటార్ విధానం మరియు మయోసిన్ హెడ్ లోని అన్ని నిర్మాణాత్మక మార్పులను అర్థం చేసుకోగల అన్ని నిర్మాణాలను కలిగి ఉంటుంది ."
"आज मैं फंडामेंटल्स ऑफ बायोफिजिक्स पेपर से, जल के भौतिक-रासायनिक गुण और जीवित प्रणालियों में हाइड्रोफोबिसिटी के बारे में इस इकाई में बात करूँगा।",ఈరోజు నేను ఫండమెంటల్స్ అఫ్ బయో ఫిజిక్స్ పేపర్ నుండి నీటి యొక్క ఫీజియో కెమికల్ ప్రోపర్టీస్ మరియు లివింగ్ సిస్టమ్స్ హైడ్రోపోభిసిటీ అనే భాగం గురించి మీతో మాట్లాడతాను .
डोमेन टू थ्री में एक बड़ा लूप होता है जिसे डीएनेस बाइंडिंग लूप कहा जाता है ।,"డొమైన్ టూ , త్రీ అనేది DNase బైండింగ్ లూప్ గా పిలవబడే ఒక పెద్ద లూప్ ( మెలిక ) ."
"पॉज़िटिव आयन्स के साथ जल अणुओं में थोड़े ॠणात्‍मक ऑक्‍सीजन परमाणुओं और धनात्‍मक आयनों के बीच केवल दुर्बल आकर्षण हो सकते हैं, या फॉर्मल डेटिव कोवैलेंट हो सकते हैं।","పాజిటివ్ అయాన్లతో నీటి మాలిక్యుల్లో గల పాజిటివ్ అయాన్లు మరియు తక్కువ నెగటివ్ ఆక్సిజన్ ఆటమ్స్ ల మధ్య ఆకర్షణలు బలహీనంగా ఉండవచ్చు , లేదా అక్కడ ఫార్మల్ డేటివ్ కోవలెంట్ లేదా కోఆర్డినేట్ కోవలెంట్ బాండ్ ఉండవచ్చు ."
जैसा कि हम घड़ी की दिशा में जाते हैं और H से सी अल्‍फा एटम को देखते हैं तो यह एन आर को हो जाता है।,ఇది మనం సవ్యదిశలో వెళితే మరియు H నుండి C ఆల్ఫా ఆటమ్‌ను చూస్తే N R CO అవుతుంది .
यह बताती है कि सेडीमेंटेशन वेलोसिटी D के वर्ग गुणा रो पी माइनस ऱो आइ बटा अठारह एमयू जी के समानुपाती होती है ।,ఇది అవక్షేపణ వేగం అనేది D స్క్వేర్ ఇంటూ రో పి మైనస్ రో వన్ డివైడెడ్ బై పద్దెనిమిది μ మ్యూ g నకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుందని చెబుతుంది .
"लेकिन , एन टर्मिनल डोमेन के संबंध में , अंतर केवल ऊपरी और निचले फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन की गति ही है ।","కాని , ఒకే ఒక వ్యత్యాసం ఏమిటంటే , ఎగువ మరియు దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ యొక్క కదలిక మరియు N టర్మినల్ డొమైన్ కు సంబంధించినదిగా ఉంటుంది ."
"यहाँ हमने मोटर डोमेन को सबसे ऊपर रखा है , मोटर डोमेन में छोटे संरचनात्मक परिवर्तनों को अनदेखा किया गया है और हमने केवल मोटर डोमेन से संबंधित कनवर्टर का अभिविन्यास दिखाया है ।","ఇక్కడ మనం మోటర్ డొమైన్ ను సూపర్ ఇంపోజ్ చేశాము , మోటర్ డొమైన్ లోని చిన్నపాటి నిర్మాణాత్మక మార్పులు విస్మరించబడినవి మరియు మోటర్ డొమైన్ కు సంబంధించి కన్వర్టర్ యొక్క విన్యాసాన్ని మాత్రమే మేము చూపాము ."
"आगे , मैं इम्पीरिकल पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन का वर्णन करना चाहती हूँ क्योंकि यह पोटेंशियल एनर्जी के संगणन और फिर संरचनात्मक रूपरेखाओं की गणना करने के लिए प्रयोग किया जाता है ।","తరువాత , పొటెన్షియల్ ఎనర్జీని గణించుట మరియు కన్ఫర్మేషనల్ మ్యాప్స్ ను లెక్కించుటలో ఉపయోగపడేదిగా ఉండడం వల్ల నేను ఎంపరికల్ పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్ గురించి వివరించాలనుకుంటున్నాను ."
इसका क्या मतलब है?,దాని అర్థం ఏమిటి ?
"दाईं ओर आपको , माल्टोज़ ट्रांसपोर्टर से न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग डोमेन का एक कार्टून निरूपण दिखाई देता है ।",కుడి వైపున మీరు మాల్టోస్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ నుండి న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ డొమైన్ యొక్క కార్టూన్ ప్రాతినిధ్యం చూస్తారు .
ये दोनों प्रकार के रोटर्स आमतौर पर इस प्रकार के सेंट्रीफ्यूज में उपयोग किए जा सकते हैं यानि कि स्थिर कोण और स्विंगिंग बकेट में ।,ఈ రకమైన సెంట్రిఫ్యూజ్ సాధారణంగా ఫిక్స్‌డ్ యాంగిల్ మరియు స్వింగింగ్ బకెట్ వంటి రెండు రకాల రోటర్స్ రెండూ ఉపయోగించవచ్చు .
"आज, हम फंडामेंटल्स ऑफ बायोफिजिक्स पेपर के तहत, केमिकल बॉन्ड्स और बॉन्ड्स के प्रकार के बारे में इस इकाई में चर्चा करेंगे।","ఈ రోజు , మనం ఫండమెంటల్స్ ఆఫ్ బయోఫిజిక్స్ అనే పేపర్ కింద కెమికల్ బాండ్స్ మరియు బాండ్స్ రకాలు అనే మాడ్యూల్ గురించి మాట్లాడుకుందాం ."
"लाइपोसोम एक गोलाकार अणु होता है जो हाइड्रोफोबिक लिपिड लेयर से ढका हुआ होता है और इसके केंद्र में वे अणु हो सकते हैं, जो दवा पहुँचाने में इसे सक्षम बनाते हैं।","లిపోజోమ్ అనేది హైడ్రోఫోబిక్ లిపిడ్ పొరతో చుట్టబడి ఉన్న స్పిరికల్ మాలిక్యుల్ మరియు కేంద్రం వద్ద మాలిక్యులను కలిగి ఉండి , డ్రగ్ డెలివరీకి వీలు కల్పిస్తుంది ."
सिंगल क्रिस्टल एक्स - रे डिफ्रेक्‍शन का उपयोग किया गया है ।,సింగిల్ క్రిస్టల్ X - రే డిఫ్రాక్షన్ ఉపయోగించబడును .
"यह आपको जीवों के समूह के बीच विविधताओं के अनुमानित समय की भी जानकारी प्रदान करता है कि एक समान पूर्वज को साझा करने के लिए , एक से दूसरे में बदलने या विकसित होने में कितना समय लगेगा ।",ఒక ఆర్గానిజం సమూహంలో మార్పులు సంభవించడానికి అంచనా సమయం గురించి మరియు ఒక కామన్ పూర్వీకుడిని షేర్ చేసుకోవడం అనగా ఇది ఒక దాని నుండి మరొక దానికి మారడానికి లేదా అభివృద్ధి చెందడానికి ఎంత సమయం తీసుకుంటుంది అనే వాటిని గురించి మీకు తెలియజేస్తుంది .
"दाहिनी तरफ इसे बहुत ही बेहतर तरीके से समझाया गया है , जिसमें दो से बयालीस बीटा शीट्स , चालीस अमीनो एसिड्स एक छोटी असमानांतर बीटा शीट बनाते हैं ।","కుడి వైపున , ఇది చాలా మెరుగ్గా వివరించబడినది , ఇక్కడ రెండు నుండి నలభై రెండు యొక్క బీటా షీట్స్ , నలభై రెండు అమైనో యాసిడ్స్ ఒక చిన్న ప్రతి సమాంతర బీటా షీట్ ను ఏర్పరుస్తాయి ."
"इन फाइबर्स में सुव्यवस्थित क्षेत्र के छोटे छोटे माइक्रोक्रिस्टल्स होते हैं जो कम सुव्यवस्थित क्षेत्र के मेट्रिक्स में डाले जाते हैं , जिससे एक जेली जैसी संरचना बन जाती है और ये E M अध्ययन और N M R अध्ययन दोनों में देखें गए हैं , और हर माइक्रोक्रिस्टल का आकार सत्तर से सौ नैनोमीटर्स का होता है ।","ఈ ఫైబర్స్ చిన్న మైక్రోక్రిస్టల్స్ తక్కువ రకం మాత్రికలో చొప్పించినవి , ఈ జెల్లీ రకం నిర్మాణం ఈ … ఈ ఏం అధ్యయనాలు మరియు ఎన్ ఎం ఆర్ స్టడీస్ రెండింటిలోనూ కనిపిస్తుంది మరియు ప్రతి మైక్రోక్రిస్టల్స్ డెబ్బై నుండి వంద నానోమీటర్ల పరిమాణంలో ఉంటాయి ."
लेकिन यह एक अलग एक्स्ट्रासेलुलर रीजन में बंधती है ।,కానీ ఇది వేరే ఎక్స్‌ట్రాసెల్యులర్ రీజన్‌గా బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది .
इसमें छोटे मॉलिक्यूल्स भी हैं जो लिगैंड इंटरेक्शन्स की मध्यस्थता के लिए महत्वपूर्ण होते हैं ।,లిగాండ్ ఇంటర్యాక్షన్ల‌లకు మధ్యవర్తిత్వం వహించడానికి ముఖ్యమైన చిన్న మాలిక్యూల్‌లు కూడా ఉంటాయి .
"आगे पढ़ने के लिए, यह सुझाव दिया गया है कि वे नीचे बताए गए संदर्भ को पढ़ें।","మరింత చదవడానికి , వారు క్రింద పేర్కొనబడిన రిఫరెన్సు ను పరిశీలించమని వారు సూచిస్తున్నారు."
इस जगह पर केवल ग्लाइसिन ही हो सकता है और यही कारण है कि आई प्‍लस टू की स्थिति में टाइप टू बीटा टर्न्‍स हमेशा ग्लाइसिन ही होने चाहिए ।,కేవలం గ్లైసీన్ మాత్రమే ఈ ప్రాంతంలో ఏర్పడుతుంది మరియు అందువల్లనే టైప్ టూ బీటా టర్న్స్ ఎల్లప్పుడూ i ప్లస్ టూ స్థానం వద్ద గ్లైసీన్ ను కలిగి ఉండును .
"तो छात्रों , आज हमनें क्‍या सीखा है ?","కావున , విద్యార్థులారా ఈ రోజు మనం నేర్చుకున్నది ఏమిటి ?"
डेटाबेस में डीएनए के साथ इंटरकलेटर्स की कई और संरचनाएं हैं ।,అవి సుమారుగా రెండు వందల నిర్మాణాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి మరియు వీటితో ఈ డ్రగ్స్ డిఎన్ఎతో ఎలా బంధించబడి ఉంటాయనేది అధ్యయనం చేయవచ్చు .
कंसन्ट्रेटेड सलूशन प्रतिशतता के अनुसार ग्राम में मौजूद हो सकता है।,"మరియు ఈ సాలిడ్ లిక్విడ్‌లో కరిగే విషయంలో సాధారణంగా తీసుకుంటాము మరియు కాని ఒకవేళ మీరు లిక్విడ్‌ నుండి లిక్విడ్‌ విషయంలో తీసుకుంటే ,"
"इसलिए , भले ही विभिन्न साइड चेन्स हैं फिर भी उनमें अल्फा हेलिक्स और बीटा शीट जैसी समान संरचना होनी ही चाहिए थी ।",కాని విభిన్న సైడ్ చైన్స్ ఆల్ఫా హెలిక్స్ మరియు బీటా షీట్స్ వంటి ఒకే నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉండాలి
यदि वे एक ही सतह में होंगे तो मजबूती बढ़ जाती है ।,ఒకవేళ అవి ఒకే సమతలంలో ఉంటే బలం ఎక్కువగా ఉంటుంది
"यह एक पारदर्शी, स्वादहीन और गंधहीन पदार्थ है।","ఇది ఒక పారదర్శకమైన , రుచిలేని మరియు వాసన లేని పదార్థం ."
"एग्लूटिनेशन , एंटीजन एंटीबॉडी कॉम्बिनेशन के बीच एक लैटिस के विन्यास के अलावा और कुछ नहीं है ।",ఈ సెల్స్ ఆర్ బి సి లేదా బ్యాక్టీరియా లేదా లాటిస్ సెల్స్ ఏవైనా కావొచ్చు .
"उदाहरण के लिए , ड्रैगलाईन फाइबर जो मकड़ियाँ छिपने के लिए इस्तेमाल करती हैं , उसमें अनूठे यांत्रिक गुण होते हैं ।","ఉదాహరణ , డ్రాగ్‌లైన్ ఫైబర్‌ను , స్పైడర్ దాచడానికి ఉపయోగిస్తుంది ఇది అద్భుతమైన యాంత్రిక గుణములు కలిగి వుంది ."
"ड्रैगलाईन फाइबर स्टील से मजबूत होते हैं लेकिन उन्हें मोड़ा , सिकोड़ा या खींचा जा सकता है ।","డ్రాగ్‌లైన్ ఫైబర్ ఉక్కు కంటే బలంగా ఉంది , కానీ దీనిని వంచవచ్చు , కుదించవచ్చు మరియు సాగదీయవచ్చు ."
pk+ log BH- बटा H।,pK ప్లస్ లాగ్ BH మైనస్ ప్లస్ బై H .
"इसी तरह , द्वितीय Kटू की तुलना में तीसरा अधिक मजबूत आबंध होता है और आखिरी वाला तो वास्तव में पिछले वाले की तुलना में बहुत बहुत अधिक आबंधन करता है ।",అదే విధంగా మూడవది మరింత బలంగా అనగా రెండవ K టూ కన్నా ఎక్కువ బలంగా బంధించబడును మరియు చివరిది వాస్తవానికి మునుపటి దాని కంటే చాలా ఎక్కువ బలంగా బంధించబడుతుంది .
"इसलिए, ऑक्सीजन आंशिक ॠणात्मक आवेश प्राप्त कर लेता है और दूसरी तरफ हाइड्रोजन आंशिक धनात्मक आवेश प्राप्त कर लेता है।","కావున , ఆక్సిజన్ పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ న్ని పొందును మరియు మరో వైపు హైడ్రోజన్ పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్‌ని పొందుతుంది ."
धन्यवाद ।,ధన్యవాదములు .
"इसलिए छात्रों , चलिए सारांश में देखें कि हमने इस इकाई में क्या सीखा है ।","కాబట్టి విద్యార్థులారా , ఈ నమూనాలో మనం నేర్చుకున్న వాటిని సంక్షిప్తం చేద్దాము ."
"वास्तव में यह इलेक्ट्रॉन माइक्रोस्कोपी तकनीक द्वारा इमेज रीकन्स्ट्रक्शन का उपयोग करके किया गया था , और उस समय मौजूद सबसे दिलचस्प संरचना में से एक है , जिसे हम न्‍यूक्लिओसोम की इस तस्वीर को दिखाते हैं , यहाँ हिस्‍टोन के चार जोड़े हैं","వాస్తవానికి ఇది ఎలక్ట్రాన్ మైక్రోస్కోపీ పద్ధతితో కలిసి ఇమేజ్ పునర్నిర్మాణం ఉపయోగించి చేయబడినది , మరియు ఆ సమయంలో ఉన్న అత్యంత ఆసక్తికరమైన నిర్మాణాల్లో ఒకటి అయిన న్యూక్లియోజోమ్ యొక్క చిత్రాన్ని మేము చూపుతున్నాము , ఇక్కడ నాలుగు హిస్టోన్ జతలు ఉన్నాయి ."
"हम , अधिक गति वाले सेंट्रीफ्यूज के बारे में चर्चा करेंगे ।",మనం అధిక - వేగ సెంట్రిఫ్యూజ్ గురించి చర్చించబోతున్నాము .
"एंगल काई फाइव भी बनता है जो केवल आर्जिनिन में ही दिखाई देता है , यह C डेल्‍टा - N एप्साईलन C जेटा और Nh एटा होता है ।","కోణం చై ఫైవ్ అనేది ఏర్పడడం కేవలం అర్జినైన్ , Cడెల్టా N ఎప్సిలాన్ C జీటా Nh ఈటా లో మాత్రమే చూస్తాము ."
एक अन्य तथ्य यह भी है कि प्रोटीन में हाइड्रोफोबिक रेज़िड्यूज़ आंतरिक भाग में होते हैं और यह स्पष्ट रूप से हाइड्रोफोबिक रेज़िड्यूज़ के महत्व को बताता है ।,మరో అంశం ఏమిటంటే ప్రోటీన్స్ వాటి కోర్ లో హైడ్రోఫోబిక్ అవశేషాలను కలిగి ఉంటాయి మరియు అది హైడ్రోఫోబిక్ అవశేషాల యొక్క ప్రాముఖ్యతను స్పష్టంగా వివరిస్తుంది .
"तो , यह सायनोजेन ब्रोमाइड द्वारा अमीनो एसिड के फ्रैग्मन्टेशन की क्रिया - विधि है , और सायनोजेन ब्रोमाइड विशेष रूप से एक पॉलीपेप्टाइड चेन के मेथिओनिन रेज़िड्यू ज को विभाजित कर देता है ।",కావున ఇది సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ ఉత్పన్నమైన అమైనో ఆసిడ్ యొక్క ఫ్రాగ్మెంటేషన్ విధానం అవుతుంది మరియు సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ అనేది పాలీపెప్టైడ్ చైన్ యొక్క మిథియోనైన్ అవశేషం వద్ద ప్రత్యేకంగా విడదీయడం జరుగుతుంది .
"इसीलिए, आपको उस शब्द को बताने की आवश्यकता होगी, यह बताना होगा कि यह कितना विघटित हुआ है।",అందుచేత మీకు పదాన్ని ప్రవేశపెట్టే అవసరం ఉంది ఎప్పుడైతే మనం ఇది ఎంత కరుగుతుందనేది కలిగి ఉన్నప్పుడు .
हाइड्रोजन आंशिक रूप से अपने नजदीक के मॉलिक्यूलमें एकाकी जोड़ी को साझा करता है।,హైడ్రోజన్ అనేది ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్ను దాని ప్రక్కన గల మాలిక్యూల్తో పాక్షికంగా పంచుకుంటుంది .
इस तालिका में हम जी.एन .रामचंद्रन द्वारा इस्‍तेमाल किये गये कोन्टेक्ट क्राइटेरिया को दिखा रहे हैं ।,జి.ఎన్ .
एडमैन डिग्रेडेशन मेथड में जैसा कि हम चर्चा करेंगे कि हम एडमैन डिग्रेडेशन रिएजेंट फ्लुइडिनिट्रोबेंजीन लेते हैं और यह C - N - टर्मिनल साइटो एमिनो ग्रुप्स के साथ बंधता है ।,ఎడ్మన్ డీగ్రడేషన్ మెథడ్ మనం చర్చించినట్లు మనం ఎడ్మాన్ డీగ్రడేషన్ రియేజెంట్ ఫ్లుయోడీనైట్రోబెంజీన్ తీసుకుంటాం మరియు అది C - N - టెర్మినల్ సైటో అమైనో బంధితమై ఉంటుంది .
ये स्थिर डाइपोल्स के बीच बनते हैं जो या तो मॉलिक्यूलर आयन्स या डाइपोल्स हो सकते हैं जो पोलार मॉलिक्यूल्स या क्वाड्रोपोल्स होते हैं।,ఇవి పోలార్ మాలిక్యూల్స్ లేదా క్వాడ్రుపోల్స్ అయిన మాలిక్యూలర్ అయాన్లు లేదా డైపోల్లు అయి ఉండే శాశ్వత డైపోల్ల మధ్య ఇవి ఏర్పడుతాయి .
पेप्‍टाइड्स को जानवरों में पेप्‍टाइड्स एंटीबॉडीज़ के निर्माण के लिए मॉलिक्यूलर बॉयोलोजी में बहुत महत्व मिला है।,జంతువులలో పెప్టైడ్ ప్రతినిరోధకాలను సృష్టించడానికి పెప్టైడ్స్ అనేవి మాలిక్యూలర్ బయోలజీలో గొప్ప ప్రాముఖ్యతను పొందాయి .
यही कारण है कि डी एन ए की सुपरकोइल्ड स्ट्रक्चर विकसित हुई है।,అందువల్లనే డి ఎన్ ఏ యొక్క సూపర్ కాయిల్డ్ స్ట్రక్చర్ ఉద్భవించింది .
"कोओर्डीनेट बॉन्ड को आमतौर पर एक तीर द्वारा दर्शाया जाता है, वह तीर जो अयुग्मित इलेक्ट्रॉनों को देने वाले एटम्स वाले बिंदु से लेकर इनको स्वीकार करने वाले एटम्स वाले बिंदु तक दर्शाता है।","కోఆర్డినేట్ బాండ్ అనేది సాధారణంగా బాణం గుర్తుతో సూచించబడును , బాణం అనేది ఎలక్ట్రాన్ జంటను దానం చేసిన ఏటమ్ నుండి ఆ జంటను ఆమోదించిన ఏటమ్ వైపు ఉంటుంది ."
हम इन सभी अंत : क्रियाओं के बारे में आगे की स्‍लाइडों में ज्‍यादा विस्‍तार से बतायेगें ।,మనం ఈ ఇంటరాక్షన్స్ అన్నింటినీ రాబోయే స్లైడ్ లలో మరింత వివరంగా వివరిస్తాము .
हम प्रोटीन फोल्डिंग और स्टेबिलाईज़ेशन की संकल्पना को भी देखेंगे।,మనం ఇప్పుడు ప్రోటీన్ ఫోల్డింగ్ మరియు స్థిరత్వం అనే విషయానికి వెళ్దాం .
"तो , आप देख सकते हैं कि , हालांकि रासायनिक विश्लेषण बहुत आसान होता है , लेकिन इसे केवल सीक्वेंस की एक निश्चित लंबाई पर ही लागू किया जाता है क्योंकि यदि आप पेप्टाइड की अधिक संख्या निर्धारित करना चाहते हैं , तो डेटा अधिक अस्पष्ट और अधिक जटिल हो जाता है ।","సాంకేతికత అభివృద్ధి చెందినందున , డి ఎన్ ఎ ఫ్రాగ్మెంట్ నుండి వెయ్యికి పైగా న్యూక్లియోటైడ్స్ ద్వారా డిఎన్ ఎ సీక్వెన్సింగ్ సులభంగా నిర్వహించవచ్చు మరియు అధిక నిర్గమాంశ ల్యాబ్ రోజు రోజుకీ అపారమైన పొడవు గల డి ఎన్ ఎ ను కలిగి ఉండం అనేది విజయవంతంగా ఆటోమేట్ చేయబడినది ."
"आप बाईं तरफ के कार्टून को देख सकते हैं , कार्यात्मक रूप और गैर कार्यात्मक रूप , जहाँ एक छोटा आर डोमेन है , एक बार इन म्युटेशन्स के कारण जोकि पंप को बिल्कुल बंद कर देते हैं और वह आयन्स को पंप नहीं कर सकता जो जरूरी नहीं होते है ।","కావున , ఎడమ వైపు గల కార్టూన్ లో క్రియాత్మక రూపం మరియు పనిచేయని రూపం మీరు చూడవచ్చు , అక్కడ క చిన్న R డొమైన్ ఉంటుంది , ఈ మ్యూటేషన్స్ వల్ల పంప్ బ్లాక్ చేయబడును మరియు దాని వల్ల అది అవసరం లేని అయాన్స్ ను పంప్ చేయలేదు ."
"तो , जनसंख्या का विकास एक सकारात्मक या नकारात्मक चयन के माध्यम से या प्रोटीन फंक्शन वेरीअन्ट के न्यूट्रल फिक्सेशन के माध्यम से हो सकता है ।","కావున , జనాభా యొక్క పరిణామం సానుకూల లేదా ప్రతికూల ఎంపిక ద్వారా లేదా ప్రోటీన్ పనితీరు వేరియంట్ యొక్క న్యూట్రల్ ఫిక్సేషన్ ద్వారా జరగవచ్చు ."
"अब , हीमोग्लोबिन वास्तव में एक ग्लोबिन और हीम होता है , ग्लोबिन एक प्रोटीन भाग है जिसे एपोग्लोबिन भी कहा जाता है , फिर हीम एक क्रोमोफोर होता है और फिर केंद्र में यह आयरन के साथ संयुक्त होकर हीमोग्लोबिन बनाता है , जो कि कोशिकीय होता है , और जो रेड ब्लड सेल्स का मुख्य अवयव होता है ।","ఇప్పుడు , హిమోగ్లోబిన్ అనేది వాస్తవానికి ఒక గ్లోబిన్ ప్లస్ హీమ్ అవుతుంది , గ్లోబిన్ అనేది అపోగ్లోబిన్ కూడా పిలవబడే ప్రోటీన్ భాగం , ఆపై హీమ్ అనేది క్రోమోఫోర్ మరియు ఇది ఆపై ఒక ఐరన్ తో కేంద్రం వద్ద కలిసి హిమోగ్లోబిన్ అనే ఒక సెల్యులార్ ను ఏర్పరుచును , ఇది రెడ్ బ్లడ్ సెల్స్ ప్రధాన భావన ."
"वास्तव में , डी एन ए की Z संरचना को पहली बार पॉल और जोविक द्वारा सी डी स्‍टेक्‍ट्रोस्‍कोपिक अध्ययनों से खोजा गया था और आपको दो स्पेक्ट्रा मिले जो कि बायीं ओर के B - डी एन ए पर दिखाए गए हैं जिसे एक निरंतर रेखा द्वारा दिखाया गया है और Z - डी एन ए को एक बिंदीदार रेखा द्वारा दिखाया गया है ।","వాస్తవానికి , డిఎన్ఎ యొక్క Z ఫామ్ అనేది మొదటగా సి డి స్పెక్ట్రోస్కోపిక్ స్టడీస్ పాల్ మరియు జోవిక్ ద్వారా ఆవిష్కరించబడినది మరియు మీరు B - డిఎన్ఎ యొక్క ఎడమ చేతి వైపున రెండు స్పెక్ట్రాలను పొందుతారు ఇది నిరంతర రేఖతో చూపబడినది"
नॉन बॉंन्डिड इंटरैक्‍शन्स की चर्चा हमने पूरे अध्याय में पिछली कुछ स्लाइडों में की है ।,బంధ రహిత ఇంటరాక్షన్స్ అనే పూర్తి అధ్యాయం గురించి మనం గత కొన్ని స్లైడ్ లలో చర్చించాము .
"दूसरे कुछ लक्षण हैं - संवेदनात्मक , नींद से संबंधित , भावनात्मक समस्याएं , शरीर में कंपन सबसे ज्यादा दिखने वाला लक्षण होता है ।","ఇతర లక్షణాలలో ఇంద్రియ , నిద్ర మరియు భావోద్వేగ సమస్యలు ఉంటాయి , వణుకు అనేది అత్యంత సాధారణమైనది ."
"तो , सवाल यह उठता है कि फ़ाइलोजेनी एनालिसिस क्यों आवश्यक होता है ?",కావున ఫైలోజెనీ అనాలిసిస్ ఎందుకు అవసరం అనే ప్రశ్న తలెత్తును ?
"लेकिन , एक बार एफ - एक्टिन जब बन जाता है तो यह स्थिर चरण में पहुंच जाता है , एक्टिन कांटेदार सिरे पर सक्रिय हो जाता हैं और नुकीले सिरे पर विघटित हो जाता है ।","కాని , ఒకసారి F - ఆక్టిన్ అనేది స్థిరమైన దశకు చేరుకోగానే ఆక్టిన్ అనేది బార్బ్డ్ఎండ్ వద్ద పని చేస్తుంది మరియు పాయింటెడ్ ఎండ్ వద్ద విచ్ఛేదనం చెందుతుంది ."
"यह काफी बढ़ी हुई हेलिकल स्ट्रक्चर है और यह ट्रिपल हेलिक्स रिपीट लगभग सौ ऐंग्स्ट्रॉम होती है , इसलिए यह ट्रिपल हेलिक्स दोहराव आप केवल सौ ऐंग्स्ट्रॉम की लंबाई के बाद ही देखते हैं जो हेलिक्स के ट्रिपल का एक अक्ष होता है ।","ఇది చాలా విస్తరించిన హెలికల్ హెలికల్ నిర్మాణం మరియు ఈ ట్రిపుల్ హెలిక్స్ రిపీట్ సుమారు వంద ఆంగ్‌స్ట్రోమ్‌లు , కాబట్టి మీరు ట్రిపుల్ హెలిక్స్ పునరావృతం వంద ఆంగ్‌స్ట్రామ్స్ పొడవు తర్వాత మాత్రమే చూస్తారు , ఇది హెలిక్స్ అక్షం యొక్క మూడు మూడింతలు అని చెప్పవచ్చు ."
"आपके द्वारा ध्यान देने के लिए मैं , आपको वास्तव में धन्यवाद देती हूँ और छोटे अणु या लिगैंड्स की डीएनए के साथ अंत : क्रिया के महत्व को आपको समझाते हुए , धन्यवाद ।",డిఎన్ఎ ఇంటరాక్షన్‌లో చిన్న మాలిక్యుల్ మరియు లిగాండ్స్ యొక్క ప్రాముఖ్యతను వివరించాము మరియు శ్రద్ధగా విన్న మీకు నా యొక్క ధన్యవాదములు .
"अलग करने के लिए आप मॉलिक्यूलर वेट को चुन सकते हैं, या आप एंटीबॉडी का भी उपयोग कर सकते हैं उन विशिष्ट प्रोटीन के लिए जिन्हें आप अलग करने जा रहे हैं, आप विशिष्ट लक्ष्य का उपयोग कर सकते हैं, आप उन्हें प्रोटीन के साथ टैग कर सकते हैं और फिर आप एंटीबॉडीज का उपयोग करके अलग कर सकते हैं।","మీరు వేరు చేయడానికి ఒక పరమాణు బరువును ఎంచుకోవచ్చు లేదా మీరు వేరు చేయబోయే యాంటీబాడీ నిర్దిష్ట ప్రోటీన్‌లను కూడా ఉపయోగించవచ్చు , మీరు నిర్దిష్ట లక్ష్యాన్ని ఉపయోగించవచ్చు , మీరు వాటిని ప్రోటీన్‌తో ట్యాగ్ చేయవచ్చు మరియు మీరు అంటీబాడీలను ఉపయోగించడం ద్వారా వేరు చేయవచ్చు ."
"वास्तव में यही एकमात्र ऐसा रसायन है जो प्राकृतिक रूप से तीनों अवस्‍थाओं में मौजूद होता है जैसे कि ठोस, द्रव और गैस और सबसे महत्वपूर्ण बात यह है कि जल यूनिवर्सल साल्‍वन्‍ट होता है।","నిజానికి ఇది సహజసిద్ధంగా మూడు స్థితులలో అనగా సాలిడ్ , లిక్విడ్ మరియు గ్యాస్ స్థితిలో లభించే ఏకైక కెమికల్ .మరియు చాలా ముఖ్యంగా నీరు అనేది యూనివర్సల్ సాల్వెంట్ ."
"C परमाणु के चारों ओर C अल्‍फा Co आबंध कोण एक सौ इक्किस डिग्री , O - C - N में एक सौ तेइस डिग्री C अल्‍फा - C - N में एक सौ सोलह डिग्री है और ये तीनों समूह इसका एक चकौर विन्‍यास बनाते हैं ।","N C ఆల్ఫాకు బాండ్ లెంత్ ఒకటి పాయింట్ నాలుగు ఐదు ఆంగ్ స్ట్రామ్ ఉంటుంది .C ఆటమ్ చుట్టూ బాండ్ఆంగిల్స్ C ఆల్ఫాకు C - O నూటా ఇరవై ఒక డిగ్రీలు , O - C - N నూట ఇరవై మూడు డిగ్రీలు , C ఆల్ఫాకు C - N నూట పదహారు డిగ్రీలు మరియు ఈ మూడు గ్రూపులు దీనిని సమతల ఆకృతిగా చేస్తాయి ."
"दूसरा एक तिहाई हिस्सा प्रोलीन और हाइड्रोक्सीप्रोलिन मिलकर बनाते है और बाकी एक तिहाई हिस्से में अन्य रेसीड्यूज़ हो सकते है , लेकिन कई प्रोलीन्स वास्तव में संशोधित होते हैं ।","ప్రోలిన్ మరియు హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ కలిసి మరో మూడింట ఒక వంతు ఏర్పరుస్తాయి మరియు మిగిలిన మూడింట ఒక వంతు అవశేషాలు ఇతర అవశేషాలు కావచ్చు , కాని చాలా ప్రోలిన్లు వాస్తవానికి సవరించబడ్డాయి ."
O - N के लिए सामान्‍य दो दशमलव सात ऐंग्स्ट्रॉम होता है जबकि न्‍यूनतम दो दशमलव छह ऐंग्स्ट्रॉम होता है ।,"O - N కోసం , సాధారణం రెండు పాయింట్ ఏడు ఆంగ్ స్ట్రామ్ మరియు కనీసం రెండు పాయింట్ ఆరు ఆంగ్ స్ట్రామ్ ఉంటుంది ."
"सर्कुलर डी एन ए आम तौर पर केवल एक सुपरकॉइल्‍ड स्‍टेट में ही मौजूद होता है , हम यहाँ डी एन ए का एक स्थिर डबल हेलिकल सेगमेंट दिखाते हैं ।","సర్క్యులర్ డిఎన్ఎలో వివిధ విభిన్న సూపర్‌కాయిలింగ్ ఉంటాయి , ఒకవేళ డిఎన్ఎ యొక్క రెండు చివరలు ఒక సర్క్యులర్ డిఎన్ఎలోకి మూసుకుని ఉంటే అప్పుడు రిటార్ట్ ఫ్రీలీ డిఎన్ఎ వీలు కల్పించబడును , అప్పుడు డిఎన్ఎ ఎనిమిది మరియు అలాంటి అనేక ఫిగర్స్‌గా మారుతుంది ."
यदि एक एलूशन तीव्रता का पालन नहीं करता है तो क्रोमेटोग्राफिक पीक आकार में असममितीय हो जाएगी ।,ఒకవేళ ఎలూషన్ అనేది ఈ ట్రెండ్ ను అనుసరించనిచో క్రోమటోగ్రఫిక్ పీక్ అనేది అసిమెట్రిక్ ఆకృతిని కలిగి ఉంటుంది .
"ठीक है , दाईं ओर आप दो आकृतियाँ देखते हैं , जहाँ , एक में आप माल्टोज की अंतर्क्रिया देखते हैं जो कि सियान रंग में दिखाया गया है ।","సరేనా , కాబట్టి కుడి వైపున మీరు రెండు చిత్రాలను చూస్తారు , ఇక్కడ , సియాన్‌లో చూపబడిన మాల్టోస్ యొక్క ఇంటరాక్షన్‌‌ను మీరు చూస్తారు ."
"तो, इस कक्षा में उन पहलुओं को शामिल किया जाएगा।","కాబట్టి , ఈ అంశాలు ఈ తరగతిలో చేయబడుతాయి ."
"हमनेंं इस इकाई में जिन सामान्य प्रकार की क्रोमैटोग्राफी का अध्ययन किया , वे हैं ; आयन एक्सचेंज , जैल फिल्ट्रेशन , आकर्षण , एच पी एल सी और रिवर्स फेज़ क्रोमेटोग्राफी ।","ఈ విభాగంలో మనం చదువుకున్న క్రోమటోగ్రఫీ యొక్క సాధారణ రకాలు అయాన్ఎక్చేంజ్ , జెల్ ఫిల్టరేషన్ , ఎఫినిటీ , హెచ్‌ పి ఎల్ సి మరియు రివర్స్ ఫేజ్ క్రోమటోగ్రఫీ ."
"तो, इन पर पहली कक्षा में चर्चा की जाएगी, दोनों को और उन्हें क्यों कहा जाता है, हालांकि दोनों में दो घटक होते हैं, जो एक दूसरे प्रोटीन और कार्बोहाइड्रेट से संयुग्मित होते हैं, वे कैसे भिन्न होते हैं और उनकी भूमिका क्या है।","ఇవి మొదటి తరగతిలో చర్చించబడతాయి , ఆ రెండూ అయితే రెండింటిలో రెండు భాగాలు ఉన్నప్పటికీ అవి ఒకదానికొకటి ప్రోటీన్ మరియు కార్బోహైడ్రేట్‌తో కలిసి ఉంటాయి , అవి ఎలా భిన్నంగా ఉంటాయి మరియు వాటి పాత్ర ఏమిటి ?"
"तो , यहाँ महत्वपूर्ण बात यह है कि निनहाइड्रिन रंगहीन होता है , लेकिन यह अमीनो एसिड्स के साथ अभिक्रिया करने पर एक तीव्र बैंगनी रंग देता है ।","కావున , నిన్ హైడ్రిన్ అనేది రంగు లేనిది కాని ఇది అమైనో ఆసిడ్స్‌తో చర్య జరిపినప్పుడు తీవ్రమైన ఊదా రంగును ఉత్పత్తి చేస్తుంది అనేది ఇక్కడ ముఖ్యమైన విషయం అవుతుంది ."
सेल ऑर्गेनेलीज़ बाईलेयर फॉस्फोलिपिड मेम्ब्रेन की समतल चादरों से ढके रहते हैं जिससे एक रुकावट पैदा हो जाती है और इसी को कंपार्टमेंटलाइज़ेशन कहा जाता है।,కణ అవయవాలు అవరోధాన్ని ఏర్పరిచే బైలేయర్ పాస్ఫోలిపిడ్ పొర యొక్క ఫ్లాట్ షీట్స్‌తో చుట్టబడి ఉంటాయి మరియు ఇది కంపార్ట్మెంటలైజేషన్‌గా పిలవబడుతుంది .
जैसे कि मकड़ी का जाला ।,"ఉదాహరణకు , సాలె పురుగు గూడు అని చెప్పవచ్చు ."
"यदि आप पीएच को सात पर बनाए रखना चाहते हैं, तो बफर यह काम कितनी कुशलता से कर रहा है? किन परिस्थितियों में आपको कौन सा बफर चुनना है? इसकी जरूरत है भी या नहीं, यह आपकी जरूरतों को पूरा करेगा भी या नहीं।","ఎంత సమర్థవంతంగా ఈ బఫర్ పనిచేస్తుంది ? ఏ నిబంధనల క్రింద ఏ బఫర్‌ను మనం ఎన్నుకోవాలి ?ఒకవేళ ఇది అవసరమైతే , ఇది మీ అవసరాలకు పనిచేస్తుందా లేదా పనిచేయదా ."
इम्पिरिकल पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन्स का सामान्य रूप नीचे दिया गया है ।,ఎంపరికల్ పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్ యొక్క సాధారణ రూపం క్రింద ఇవ్వబడినది .
घुलनशील गोबुलर प्रोटीन्स की मिस्फ़ोल्डिंग से फायब्रस बीटा शीट भी बनती हैं और ये ही अल्जाइमर्स और प्रीऑन बीमारी का कारण होती हैं ।,ఫైబ్రస్ బీటా షీట్ నిర్మాణాలు కరిగే గ్లోబ్యులర్ ప్రోటీన్స్ మిస్ ఫోల్డింగ్ ద్వారా కూడ ఏర్పడతాయి .అలాగే ఇవి అల్జీమర్స్ మరియు ప్రియాన్ వంటి వ్యాధులకు కారణమవుతాయి .
"इसलिए , यह परिवर्तन वास्तव में संरचना परिवर्तन का कारण बनता है क्योंकि ग्लूटामिक एसिड एक हाइड्रोफिलिक अमिनो एसिड है और वेलिन एक हाइड्रोफोबिक अमिनो एसिड है ।","కావున , ఆ మార్పు ఆకృతీకరణ మార్పునకు దారితీస్తుంది ఎందుకంటే గ్లుటమిక్ యాసిడ్ అనేది ఒక హైడ్రోఫిలిక్ అమైనో యాసిడ్ మరియు వాలిన్ అనేది ఒక హైడ్రోఫోబిక్ అమైనో యాసిడ్ అవుతుంది ."
"सीजेडी के कारण ब्रेन टिश्यूज बहुत तेजी से नष्ट होने लगते हैं , मस्तिष्क में स्पंज के जैसे छेद हो जाते हैं और यह शायद दूषित भोजन खाने से हो सकता है , लगभग पचासी प्रतिशत मामलों में स्पोराडिक , कुछ में खानदानी , आनुवांशिक परिस्थितियां भी कारण हो सकती हैं ।","సి జె డి అనేది మెదడులోని టిష్యూస్ వేగంగా క్షీణించేలా చేస్తుంది , దీని వల్ల మెదడులో స్పాంజ్ వంటి హోల్స్ అభివృద్ధి చెందుతాయి , ఇది కలుషితమైన ఆహారం తీసుకోవడం ద్వారా దాదాపు ఎనభై ఐదు శాతం సందర్భాలలో స్పోరాడిక్ వస్తుంది , కొన్నిసార్లు కుటుంబ , వంశపారంపర్య పరిస్థితుల వల్ల రావచ్చు ."
ऑटोसोमल रिसेसिव जूवेनाइल पार्किन्सन्स डिसीज पार्किन्सन्स रोग में होने वाले म्यूटेशन्स के कारण होती है ।,"ఆటోసోమల్ రిసెసివ్ జువెనైల్ పార్కిన్సన్ డిసీస్ , పార్కిన్ డిసీస్ మ్యూటేషన్ వల్ల కలుగుతుంది ."
"इस सप्ताह में, यही है जो आप सामान्य प्रोटीन स्ट्रक्चर, उनको स्थिर करने वाले बल और संरचना के बारे में सीखेंगे।","ఈ వారంలో , స్థిరత్వ బలాలు మరియు ఆకృతి మొదలైన వాటి క్రింద మీరు సాధారణ ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ గురించి చూడబోతున్నారు ."
"बर्फ में, जल का प्रत्येक अणु, दो हाइड्रोजन बॉन्ड्स में एक दाता की तरह और दो हाइड्रोजन बॉन्ड्स में एक स्वीकर्ता की तरह कार्य करता है।","మంచులో , ప్రతీ నీటి మాలిక్యుల్ అనేది రెండు హైడ్రోజన్ బంధాలలో దాతగా వ్యవహరిస్తుంది మరియు రెండు హైడ్రోజన్ బంధాలలో స్వీకర్తగా వ్యవహరిస్తుంది ."
"यहाँ बीटा बैरल स्ट्रक्चर के इस मामले में , बीटा शीट्स लूप्‍स द्वारा जुड़ी होती हैं , और यही एकमात्र अंतर होता है और वहाँ बीटा शीट्स अल्फा हेलिसिस द्वारा ढकी हुई होती हैं , यहाँ हर दूसरा रेज़िड्यू एक हाइड्रोफिलिक अमिनो एसिड होता है इसीलिए बाहर की ओर खुला हुआ होता है और हर अन्य दूसरा रेज़िड्यू जो हाइड्रोफोबिक होता है , वह बीटा बैरल स्ट्रक्चर का केंद्र होता है ।","ఇక్కడ ఈ బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్స్ విషయంలో , బీటా షీట్స్ లూప్స్ ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉంటాయి కావున అది మాత్రమే ఒక వ్యత్యాసంగా ఉంటుంది మరియు అక్కడ బీటా షీట్స్ అనేవి ఆల్ఫా హెలిసెస్‌ల ద్వారా కవర్ చేయబడి ఉంటాయి , ఇక్కడ ప్రతి ఆల్టర్‌నేటివ్ అవశేషం ఒక హైడ్రోఫిలిక్ అమైనో ఆసిడ్ ఉంటుంది అందువల్ల బయటకు కనిపించును మరియు హైడ్రోఫోబిక్ గా ఉన్న ప్రతి ఆల్టర్‌నేటివ్ అవశేషం బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్ మధ్యలో ఉంటుంది ."
"इसके अलावा, हमने लूप स्ट्रक्चर्स, द्वितीयक सुपर सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स का अध्ययन किया है, वास्तव में इन सभी की आपको सराहना करनी चाहिए कि ये प्रोटीन स्ट्रक्चर को स्टेबिलिटी प्रदान करते हैं।",కావున ఇవన్నీ ప్రోటీన్ నిర్మాణానికి స్థిరత్వాన్ని కలిగించేవిగా మీరు భావించాలి .
"प्रिसिनेप्टिक टर्मिनल्स एक विशेष प्रकार के कम्पार्टमेंट से जिन्हें प्रिसिनेप्टिक वेसिकल्स कहा जाता है , न्यूरोट्रांस्मीटर्स मुक्त करते हैं ।",ప్రిసినాప్టిక్ టెర్మినల్స్ గా అనేవి ప్రిసినాప్టిక్ వెసికిల్స్ గా పిలవబడే భాగాల నుండి న్యూట్రోట్రాన్స్‌మిట్టర్స్ ను విడుదల చేస్తాయి .
"यहाँ पर इस तस्‍वीर में , लाल एक स्वीकारकर्ता है जो कि एक ऑक्‍सीजन एटम है , नीला नाइट्रोजन है और वह भी एक स्वीकारकर्ता है ।","నలుపు అనేది N - H ఎలక్ట్రాన్ దాత , ఆకుపచ్చ కూడా ఎలక్ట్రాన్ దాత కాని ఇది C - H దాత అవుతుంది ."
कई एक्टिन बाइंडिंग प्रोटीन्स होती हैं जो एक्टिन डायनेमिक्स में भाग लेती हैं यानि जी स्टेट से एफ स्टेट तक बढ़ना ।,ఆక్టిన్ డైనమిక్స్ లో G స్టేట్ నుండి F స్టేట్ కదిలే అనేక ఆక్టిన్ బైండింగ్ ప్రోటీన్స్ పాల్గొంటాయి .
"कई सहायक प्रोटीन्स और मोटर प्रोटीन्स होती हैं जो कार्य करती हैं , और इन फिलामेंट्स पर सरकती हैं ।",పని చేసే చాలా యాక్సెసరీ ప్రోటీన్స్ మరియు మోటార్ ప్రోటీన్స్ అనేవి ఈ ఫిలమెంట్స్ పై ప్రాకుతాయి .
प्रोटीन्स जीव विज्ञान का आधार होती हैं और ज्यादातर चिकित्सकीय योजनाओं का लक्ष्य होती हैं ।,ప్రోటీన్స్ అనేవి బయోలజీ ఆధారితమైనవి మరియు చాలా థెరాపాటిక్ వ్యూహాలకు లక్ష్యంగా ఉంటాయి .
"तीसरी कक्षा में, हम मायोसिन के बारे में सीखेंगे जो कि कुछ मसल प्रोटीन्स होती हैं, जिन पर आप तीसरी कक्षा में चर्चा करेंगे।","మూడవ తరగతిలో , మనం కొన్ని మయోసిన్ అంటే కొన్ని మసల్ ప్రోటీన్‌ల గురించి మనం మూడవ తరగతిలో నేర్చుకుంటాము ."
"तो , जैसा कि हम इकाई में देखते हैं , हमने समझा कि पीएलए टू ड्रग कॉम्प्लेक्स को कैसे नॉन स्टेरॉयडल एंटी - इंफ्लेमेटरी ड्रग एस्पिरिन द्वारा बनाया गया था ।","కాబట్టి , మోడల్ నుండి మనం చూసినట్లు , non - steroid anti - inflammatory drug aspirin పి ఎల్ ఏ రెండు డ్రగ్ కాంప్లెక్స్ ఎలా తయారు చేశారో మనకు అర్థమవుతుంది ."
और इस वजह से हम यहाँ मायोसिन की व्यर्थ गति की उम्मीद करते हैं जो कि नहीं होती है ।,మరియు ఇక్కడ దీని వల్ల మయోసిన్ యొక్క అనుత్పాదక కదలిక ఏర్పడలేదని మనం భావించవచ్చు .
"तो , आप यहाँ देख सकते हैं कि डैबसाइल क्लोराइड आसानी से अभिक्रिया कर सकता है क्योंकि एस ओ सी एल ग्रुप की उपस्थिति के कारण यह पॉलीपेप्टाइड के N - टर्मिनल अमाइन ग्रुप के साथ आसानी से अभिक्रिया कर सकता है ।","కావున , s o c l గ్రూప్ ఉండడం వల్ల పాలీపెప్టైడ్ యొక్క N - టెర్మినల్ అమైన్ గ్రూప్ డాబ్సిల్ క్లోరైడ్ సులభంగా చర్య జరపడం మీరు ఇక్కడ చూడవచ్చు ."
हालांकि यह हीमोग्लोबिन संरचना का आरंभ होता है ।,అయినప్పటికీ ఇది హిమోగ్లోబిన్ నిర్మాణానికి మూలం అవుతుంది .
"इस तरह से कई संभावित तरीके मिलेंगे , और इस प्रकार डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ का निर्माण हो सकता है ।",అది డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పడ గల మార్గాల సంఖ్యను ఇస్తుంది .
पीआरपी सभी स्तनधारियों में बहुत अधिक संरक्षित होती है ।,క్షీరదాలలో పిఆర్పి యొక్క అధిక సంరక్షణ కలిగి ఉంటుంది .
इस इकाई में हम मुख्य रूप से एक्वियस सलूशन्स पर चर्चा करेंगे।,ఈ భాగంలో మనం ప్రధానంగా ఎక్వస్ సొల్యూషన్ల పైన చర్చించబోతున్నాము .
क्रॉस लिंकिंग और इंटरलीविंग द्वारा विभिन्न गुणों को प्राप्त किया जा सकता है और जिससे वे अलग अलग कार्य कर सकते हैं ।,"క్రాస్ - లింకింగ్ మరియు ఇంటర్‌లీవింగ్ ద్వారా ఇవి వేర్వేరు ధర్మాలు పొందుతాయి , ఇవి పలురకాల విధులు నిర్వహిస్తాయి ."
"तो, इस स्तर पर आपको पता चल जाएगा कि आपके पास एक प्रोटीन है जिसके लिए संरचना को लिखना होगा।","కాబట్టి , ఈ దశలో దాని కోసం నిర్మాణం వ్రాయవలసిన ఒక ప్రోటీన్ ఉందని మీకు తెలుస్తుంది ."
"लेकिन जब इनका वर्णन करने या समझने की बात आती है, तो यह इतना स्पष्ट नहीं होता।",ఒక రకంగా వీటిని విశదీకరించవలసినపుడు లేదా వీటిని అర్థం చేసుకోవలసివచ్చినపుడు ఇవి చాలా స్పష్టంగా లేవు .
"विशिष्ट उदाहरण कार्बोप्लाटिन , नेडाप्लाटिन , ऑक्सिप्लाटिन हैं और इनका कैंसर के उपचार के लिए व्यापक रूप से उपयोग किया जाता है ।","సాధారణ ఉదాహరణలు కార్బోప్లాటిన్ , నెడాప్లాటిన్ , ఆగ్జాలీప్లాటిన్ మరియు అవి క్యాన్సర్ చికిత్స కోసం విస్తృతంగా ఉపయోగించబడును ."
"अब , पास वाले चक्र A से जुड़े हैंडल को घुमाते हैं तो पास वाला आबंध दूर वाले आबंध की दिशा में आ जाता है , अब कोण को मापेंगे ।","ఇప్పుడు , మనం సమీప చక్రం A ను త్రిప్పితే ఆ హ్యాండిల్ లేదా బాండ్ తరువాతి బంధ దిశలోకి వచ్చును మరియు కోణాన్ని కొలవండి ,"
"और फ़ाइलोजेनी एनालिसिस की भूमिका क्या है , लोग फ़ाइलोजेनी का अध्ययन क्यों करते हैं क्योंकि जीवों के बीच विकासवादी संबंधों को खोजने के लिए , दो जीव या अधिक जीव एक दूसरे के साथ विकासवादी स्तर पर कैसे संबंधित होते हैं ।","మరియు ఫెలోజెనీ అనాలిసిస్ యొక్క పాత్ర ఏమిటి , ప్రజలు ఎందుకు ఫైలోజెనెటిక్ ను అధ్యయనం చేస్తారు ఎందుకంటే ఆర్గానిజం మధ్య పరిణామ సంబంధాలను కనుగొనడానికి , రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఆర్గానిజం పరిణామ స్కేల్ స్థాయిలో పరస్పరం ఎలా సంబంధం కలిగి ఉంటాయి ."
"पीएलए टू के साथ , सब्सट्रेट पीएलए टू के साथ , एंजाइम ड्रग कॉम्प्लेक्स एस एन टू पोजीशन में विशेष रूप से फॉस्फोलिपिड्स को विभाजित करता है ।",పి ఎల్ ఏ రెండు గల ఎంజైమ్ డ్రగ్ కాంప్లెక్స్ పి ఎల్ ఏ రెండు సబ్‌స్ట్రేట్‌తో ఫాస్ఫోలిపిడ్‌లను ఎస్ ఎన్ రెండో స్థానంలో ప్రత్యేకంగా చీలుస్తుంది .
"अतः तीन श्रृंखलाएँ हैं , जिसमें तीन श्रृंखलाओं के बीच तीन हाइड्रोजन होंगे ।",కాబట్టి ఈ మూడు చైన్ల మధ్య మూడు హైడ్రోజన్స్ ఉంటాయి .
"तो , k फैक्टर वास्तव में समय की एक माप होता है जिसे सूक्रोज डेंसिटी ग्रेडिएंट के माध्यम से एक कण को नीचे तली में बैठने के लिए लिया गया है ।","కావున , k కారకం అనేది వాస్తవానికి సుక్రోజ్ డెన్సిటీ గ్రాడియంట్ ద్వారా ఒక కణం అవక్షేపించబడటానికి తీసుకున్న సమయం యొక్క కొలత అవుతుంది ."
"तब यह विशेष आर्गोन, एचसीएल के उस मॉलिक्यूल की ओर आकर्षित हो जाता है जिसमें एक धनात्मक और एक ऋणात्मक सिरा होता है।",ఈ నిర్ధిష్ట ఆర్గాన్ అప్పుడు పాజిటివ్ మరియు నెగటివ్ చివరలను కలిగి ఉన్న హెచ్‌సిఎల్ వైపు ఆకర్షించబడుతుంది .
"तीसरा , स्‍मॉल मोलेक्‍यूल - डीएनए बाइंडिंग और इंटरकेलेशन के द्वारा पहचान , माइनर ग्रूव और मेजर ग्रूव बाइंडिंग , मिश्रित तरीके से बाइंडिंग , अल्काइलेशन और थ्री वे जंक्‍शन में बाइंडिंग आदि आपको समझाया गया है ।","మూడవది , స్మాల్ మాలిక్యుల్స్ డిఎన్ఎ బైండింగ్ మరియు ఇంటర్కలేషన్ ద్వారా గుర్తించడం , మైనర్ గ్రూవ్ మరియు మేజర్ గ్రూవ్ బైండింగ్ , మిక్స్డ్ మోడ్ బైండింగ్‌ను , ఆల్కైలేషన్ మరియు మూడు మార్గాల కూడలిలో బైండింగ్ మీకు వివరించడం జరిగింది ."
"क्योंकि डी एन ए फिर से प्रोटीन्स की ही तरह, एक सेल में खुला हुआ नहीं होता है, यह बिल्कुल भी खुला नहीं होता, आप तो जानते ही होंगे कि यह विभिन्न छोटे मॉलिक्यूल्स के साथ होता है जो इसके चारों ओर होते हैं।","ఎందుకంటే డి ఎన్ ఏ మళ్ళీ ప్రోటీన్‌ల మాదిరిగా , ఒక సెల్‌లో అది తెరచి ఉండదు , చిన్న మాలిక్యుల్‌ల‌ వలె దాని చుట్టూ ఉన్న వివిధ మాలిక్యుల్‌లకు బహిర్గతం కావడం మీకు తెలుసు ."
"हाइड्रोजन बॉन्ड - हाइड्रोजन आबंधों में हाइड्रोजन शामिल होती है , हाइड्रोजन ऋणात्मक परमाणु से जुड़ी होती है जो एक अन्य ऋणात्मक परमाणु के साथ क्रिया करता है , जहाँ दूसरे परमाणु की लोन पेयर ऑफ इलेक्ट्रॉन्स आकर्षित होती है और अंत : क्रिया करती है ।","హైడ్రోజన్ బాండ్స్ – హైడ్రోజన్ బాండ్స్ అనేవి , హైడ్రోజన్ ప్రమేయం ఉంది , హైడ్రోజన్ అనేది ఎలక్ట్రోనెగటివ్ ఆటమ్ కు అనుసంధానించబడి ఉంటుంది మరియు ఇది మరో ఎలక్ట్రోనెగటివ్ ఆటమ్ తో ఇంటరాక్ట్ అవుతుంది ,"
"इसी तरह , हीम प्रोटीन लिंकेज में आयरन और हिस्टीडीन के बीच कोवैलेन्ट बॉन्ड होता है जो कि समीप ही होता है ।","కావున , ముఖ్య పాత్ర పోషించే రెండు హిస్టిడిన్స్ లలో ఒకటి ప్రాగ్జిమల్ ( సామీప్య ) మరియు ఇంకొకటి డిస్టల్ ( దూరపు ) అవుతుంది ."
"चलिए,अब हम इस विशेष अवधारणा को समझने की कोशिश करते हैं।",ఇప్పుడు మనం ఈ ప్రత్యేక భావనను అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నం చేద్దాం .
कॉलम एफिशिएंसी सामान्यतः कॉलम आयामों का एक कार्य होती है और ये आयाम कॉलम एफिशिएंसी के व्यास और कॉलम की लंबाई हैं ।,"ప్రాథమికంగా , కాలమ్ సామర్థ్యం అనేది కాలమ్ కొలతల యొక్క పనితీరు అవుతుంది మరియు ఈ కాలమ్ కొలతలు కాలమ్ యొక్క వ్యాసం మరియు పొడవు అవుతాయి ."
"यहाँ , हम पहले सिक्वेंस या पहली प्रोटीन के बारे में चर्चा करते हैं जिसे सिक्वेंसिंग के लिए लिया गया था ।","ఇక్కడ , మనం మొదటి సీక్వెన్స్ గురించి లేదా మనం సీక్వెన్సింగ్ కోసం తీసుకున్న మొదటి ప్రోటీన్ గురించి చర్చించుదాం ."
सभी आधारभूत सेलुलर प्रोसेस की मध्यस्थता बायोलॉजिकल सिग्नल्स के एक समूह द्वारा की जाती है ।,అన్ని ప్రాథమిక సెల్యులార్ ప్రక్రియ బయోలాజికల్ సిగ్నల్స్ శ్రేణి ద్వారా మధ్యవర్తిత్వం చేయబడుతుంది .
"तो, यह समीकरण वास्तव में आपको बताती है कि यह बफर के पीएच के आकलन के लिए उपयोगी होती है।","కావున , ఈ సమీకరణం వాస్తవంగా బఫర్ యొక్క pHని అంచనా వేయడం ద్వారా కలిగే ఉపయోగం గురించి మీకు చెప్తుంది ."
"तो, ये दो स्थितियां हैं, आप हमेशा दो अलग-अलग स्थितियों की तुलना करते हैं और देखते हैं कि प्रोटीन्स क्या होती हैं, कौन सी महत्वपूर्ण होती हैं, आप इन चीजों के लिए डिजाइनिंग भी कर सकते हैं।","కాబట్టి , ఇవి రెండు పరిస్థితులు , మీరు ఎల్లప్పుడూ రెండు వేర్వేరు పరిస్థితులను పోల్చి చూస్తారు మరియు ప్రోటీన్‌లు ఏమిటో చూడండి , ఇవి ముఖ్యమైనవి , మీరు ఈ విషయాల రూపకల్పన కూడా చేయవచ్చు ."
प्रोटीन की संरचना और कार्य स्वास्थ्य और बीमारी के क्षेत्र में बहुत महत्वपूर्ण भूमिका निभाते हैं ।,ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ మరియు పనితీరు అనేవి ఆరోగ్యం మరియు డిసీస్ ముఖ్య పాత్రను పోషిస్తాయి .
अल्फा केराटिन्स में सिस्टीन प्रचुर मात्रा में होता है ।,ఆల్ఫా కెరాటిన్స్‌‌లో పుష్కలంగా ఉంటుంది .
अब तक हमने चर्चा की है कि एक पेप्टाइड में अमीनो एसिड संरचना का निर्धारण कैसे किया जाता है और आप देख सकते हैं कि इसे एसिड हाइड्रोलिसिस द्वारा आसानी से निर्धारित किया जा सकता है और इसके बाद निनहाइड्रिन का उपयोग करके क्वान्टिफिकेशन किया जा सकता है ।,ఇప్పటి వరకు మనం ఒక పెప్టైడ్‌లో అమైనో ఆసిడ్ కూర్పును ఎలా నిర్ణయించాలనే దాని గురించి చర్చించాము మరియు దీనిని ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ ఉపయోగించి సులభంగా నిర్ణయించడం దాని తరువాత నిన్ హైడ్రిన్ ఉపయోగించి పరిమాణీకరణ చేయడం మీరు చూడవచ్చు .
इनमें कैटआयोनिक पूँछ भी होती हैं ।,ఇది డిస్టామైసిన్ మరియు నెట్రోప్సిన్ యొక్క నిర్మాణం స్లైడ్లో చూపబడినది .
यह आधुनिक पद्धति है और इसका उपयोग व्यापक रूप से किया जाता है ।,ఇది అధునాతన విధానం మరియు ఇది విస్తృతంగా ఉపయోగించే విధానం .
उपलब्ध संरचनाएँ बहुत कम है जिनकी कुल संख्या दस के करीब है ।,అందుబాటులో ఉన్న మొత్తం నిర్మాణాలు పదికి చాలా తక్కువగా ఉంటాయి .
"स्ट्रकचर फंक्शन रिलेशनशिप वास्तव में अल्फ़ा वन बीटा वन के चक्रण को अल्फ़ा टू बीटा टू के संबंध में समझने में मदद कर सकता है क्योंकि चार उप - इकाइयां वास्तव में दो में से दो हैं , एक दूसरे के संबंध में हर एक पंद्रह डिग्री का कोण बना सकती है ।",నిర్మాణ పనితీరు సంబంధాలు వాస్తవానికి ఆల్ఫా వన్ బీటా వన్ అనేవి ఆల్ఫా టూ బీటా టూ పరంగా భ్రమణం చెందుటను అర్థం చేసుకోవడంలో సహాయపడగలవు ఎందుకంటే నాలుగు సబ్ యూనిట్స్ వాస్తవానికి రెండింటి యొక్క రెండు రెండు కలిగి ఉంటాయి మరియు ప్రతి ఒకటి మరొక దాని పరంగా పదిహేను డిగ్రీల కోణం చేస్తూ ఉండును .
"तो , एक सोल्यूशन में पदार्थ या कणों को सेंट्रिफ्यूगेशन द्वारा अलग किया जा सकता है जो कि सेंट्रिफ्यूगेशन के सिद्धांत में उपयोग होता है ।","కావున , ఒక ద్రావణంలోని పదార్థాలు లేదా కణాలను సెంట్రిఫ్యూగేషన్ కోసం గల సూత్రం ఉపయోగించి సెంట్రిఫ్యూజ్ ద్వారా వేరు చేయవచ్చు ."
गतिशील प्रावस्था का कॉलम में से गुजरने के लिए जो समय लगता है उसे tM कहा जाता है ।,మొబైల్ దశ కాలమ్ గుండా వెళ్లడానికి తీసుకునే సమయాన్ని tM అంటాము .
जिस रोगी में यह बीमारी होती है वह खून की कमी का शिकार हो जाता है और इससे आरबीसी पैदा करने वाले बोन मैरो पर बहुत दबाव आ जाता है ।,ఈ డిసీస్ బారిన పడిన రోగులలో అనెమిక్ ఉంటుంది మరియు RBC ని ఉత్పత్తి చేయు బోన్ మ్యారో చాలా భారం ఉంటుంది .
एक अन्य शब्द रिटेंशन फैक्टर k डैश कॉलम में एक एनालाइट की स्थानान्तरण दर को बताने के लिए उपयोग किया जाता है ।,మరో విధంగా నిలుపుదల కారకం k డ్యాష్ అనేది కాలమ్ లో అనలైట్ యొక్క వలస రేటును వివరించడానికి ఉపయోగించబడుతుంది .
"अब , मैं आपको याद दिलाता हूँ कि प्रोटीन संरचना की ऊर्जा एक सापेक्षिक शब्द है , यह केवल एक शुरुआती बिंदु से लेकर अंतिम बिंदु तक बताती है , चाहे आप निम्न ऊर्जा स्‍तर या उच्च ऊर्जा स्‍तर में जा रहे हैं ।","ఇప్పుడు , ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క శక్తి అనేది సాపేక్ష పదం అని నేను మీకు గుర్తు చేస్తాను , ఇది మీరు ఒక తక్కువ శక్తి స్థితిలో వెళ్తున్నారా లేక అధిక శక్తి స్థితిలో వెళ్తున్నారా అనే విషయాన్ని ఒక ప్రారంభ స్థానం నుండి ముగింపు స్థానం వరకు మాత్రమే చెబుతుంది"
सेल्फ सिल्क फायब्रोइन्स ज़्यादातर बीटा शीट्स संरचनाएँ होती हैं ।,సెల్ఫ్ సిల్క్ ఫైబ్రోయిన్ల ఎక్కువగా బీటా షీట్ నిర్మాణాలు .
"आप स्विंगिंग बकेट रोटर के मामले में यहाँ देख सकते हैं कि त्रिज्या अलग - अलग है , यहाँ पुनः तीन प्रकार की त्रिज्याएं हैं लेकिन यदि त्रिज्या फिक्स्ड एंगल रोटर की त्रिज्या की तुलना में बहुत अधिक है ।",కావున ఈ రెండు రకాల రోటర్స్ పరస్పరం ఎలా విభిన్నంగా ఉంటాయో ఈ చిత్రం మీకు తెలియజేస్తుంది .
"उदाहरण के लिए , आप यहाँ देखते हैं कि एक जीव , या एक पूर्वज के पास A जीन है और एवोल्यूशन के दौरान A डूप्लीकेटिड किया जाता है और B नामक जीन उत्पन्न करता है , इसलिए इसमें A और B दोनों होते हैं ।","ఉదాహరణకు , ఒక ఆర్గానిజం లేదా ఒక పూర్వీకుడు A జీన్ కలిగి ఉన్నారు మరియు పరిణామ క్రమంలో A డూప్లికేట్ చేయబడి ఒక B గా పిలవబడే జీన్ ఉత్పత్తి చేసినది , కావున ఇది A మరియు B రెండింటినీ కలిగి ఉంటుంది ."
इस क्रोमैटोग्राफी में कॉलम को एक विलायक डिलीवरी पंप से जोड़ा जाता है और नमूना स्वत : ही नमूना लेने वाले के माध्यम से अपने आप ही अंदर आ जाता है और फ्रैक्शन कलेक्टर पर फ्रैक्शन को एकत्र किया जाता है और उनका पता लगाया जाता है और परिणाम को सिस्टम पर सीधे मॉनिटर किया जा सकता है ।,ఈ క్రోమటోగ్రఫీలో కాలమ్ అనేది ఒక సాల్వెంట్ డెలివరీ పంప్‌నకు అనుసంధానించబడి ఉంటుంది మరియు నమూనా అనేది ఆటో సాంప్లర్ ద్వారా ఆటోమెటిక్‌గా ఇంజెక్ట్ చేయబడుతుంది మరియు ఫ్రాక్షన్ కలెక్టర్ పై ఫ్రాక్షన్స్ సేకరించబడుతాయి మరియు అవి వ్యవస్థ పై గుర్తించబడుతాయి మరియు ఫలితం నేరుగా పర్యవేక్షించబడుతుంది .
"और ये बहुत ही दुर्लभ बीमारियाँ हो सकती है , इनमें कुछ ऐसी बहुत ही दुर्लभ बीमारियाँ हैं जो दस लाख लोगों में किसी एक को हो सकती हैं , दस हजार तरह के केस में एक को ।","ఇవి చాలా అరుదుగా సంభవిస్తాయి , ఇవి మిలియన్‌లో ఒకటి , పది వేల రకాల కేసులలో ఒకటిగా చెప్పవచ్చు ."
यह सिंड्रोम मांसपेशी - त्वचा के जोड़ संबंधी विकारों को दर्शाता है ।,ఈ సిండ్రోమ్ కండరాల చర్మ జంక్షన్ లోపాలను వివరిస్తుంది .
"प्रोटीन के रासायनिक गुण, साइड चेन्स की बनावट, तीन आयामी संरचना, कार्य और विशिष्टता, ये सभी, अमिनो एसिड साइड चेन्स के गुणों और उनके क्रम द्वारा निर्धारित किया जाता है।","ప్రోటీన్ యొక్క కెమికల్ ప్రోపర్టీస్ , చైన్ కంఫార్మేషన్ , త్రిమితీయ నిర్మాణం , పనితీరు మరియు విశిష్టత అన్నీ కూడా అమైనో యాసిడ్ సైడ్ చైన్స్ యొక్క ధర్మాలు మరియు క్రమం ద్వారా నిర్ణయించబడుతాయి ."
"दो आयनों के बीच के स्थानान्तरण से आयनिक बॉन्ड बनता है, जिसकी वजह से आयनिक कंपाउंड्स सॉल्ट या क्रिस्टल्स बन सकते हैं, ये आमतौर पर 22 डिग्री सेंटीग्रेड पर सख्त सॉलिड होते हैं और उनके मेल्टिंग पॉइंट का तापमान ज्यादा होता है।","రెండు అయాన్ల మధ్య అయానిక్ బాండ్ ఏర్పడడం అనేది వాలన్స్ ఎలక్ట్రాన్లను బదిలీ చేసుకోవడం ద్వారా ఏర్పడుతుంది , ఈ అయానిక్ కాంపౌండ్స్ లవణాలను లేదా స్ఫటికాలను ఏర్పరుస్తాయి , అవి సాధారణంగా 22 డిగ్రీ సెంటీగ్రేడ్ ఉష్ణోగ్రత వద్ద కఠినమైన సాలిడ్లుగా ఉంటాయి మరియు అధిక మెల్టింగ్ పాయింట్ ఉష్ణోగ్రతలను కలిగి ఉంటాయి ."
"यह तब उपयोगी होता है जब आप डीएनए ड्रग इंटरैक्शन जैसे प्रयोगों की बात करते हैं, जहाँ आप दोनों मोल्स को 1:1 रखना चाहते हैं, तब आपके पास समान अंश ही होने चाहिए।","కావున మీరు డిఎన్ఎ డ్రగ్ ఇన్ట్రాక్షన్స్ లాంటి ప్రయోగాల గురించి మాట్లాడేటప్పుడు ఇది మీకు ఉపయోగంగా ఉంటుంది , ఎప్పుడైతే ఎక్కడ మీరు రెండు మోల్‌లను ఒకటి ఒకటి నిష్పత్తిలో ఉంచాలనుకున్నప్పుడు , అప్పుడు మీరు సమాన భిన్నాలను కలిగి ఉండవలసి ఉంటుంది ."
"चूंकि जल, पोलर सोल्वेंट होने से ज्यादा आयनिक होता है, तो इसके सोल्यूट्स आम तौर पर आयनिक होते हैं, ये प्रबल आयन या दुर्बल आयन अवयव हो सकते हैं।","నీరు పోలార్ సాల్వెన్ట్‌ కాక అయానిక్‍‌గా కూడ ఉంటుంది .కాబట్టి , సొల్యూట్స్‌ సాధారణంగా అయానిక్‌గా ఉంటాయి , ఇది బలమైన అయాన్ లేదా బలహీనమైన అయాన్ భాగాలు కావచ్చు ."
पीआरपी का निश्चित कार्य अभी भी बहुत स्पष्ट नहीं है ।,పిఆర్పి యొక్క ఖచ్చితమైన పనితీరు గురించి ఇప్పటికీ అంత స్పష్టత లేదు .
"इसलिए यहाँ इन्हिबिटर्स में सुधार करने की गुंज़ाइश होती है , इससे इस मिश्रण में हम समझ सकते हैं कि यहाँ इन्हिबिटर कॉम्प्लेक्स में सुधार होने की गुंज़ाइश होती है ।","కాబట్టి ఇందులో ప్రతిరోధకాలను మెరుగుపరచడానికి అవకాశం ఉంది , దీని నుండి , ఈ సమూహంలో ప్రతిరోధకాలకల సమూహాన్ని మెరుగుపరచడానికి అవకాశం ఉందని మనం అర్థం చేసుకోవచ్చు ."
तो मध्य में आने वाला हर तीसरा रेसीड्यू ग्लाइसिन होता है और बाकी X Y रेसीड्यूज़ अन्य हो सकते हैं ।,"కాబట్టి , కేంద్ర బిందువు వద్ద వచ్చే ప్రతి మూడవ అవశేషాలు గ్లైసిన్ మరియు ఇతర X , Yఅవశేషాలు మరొకటి కావచ్చు ."
"जल के एक अणु के ऑक्सीजन सिरे पर आंशिक ॠणात्मक आवेश, हाइड्रोजन बॉन्ड बनाने के लिए जल के दूसरे अणु के हाइड्रोजन सिरे के आंशिक धनात्‍मक आवेश की ओर आकर्षित होता है।",ఒక నీటి మాలిక్యుల్ యొక్క ఆక్సిజన్ చివరన గల పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ అనేది మరొక నీటి మాలిక్యుల్ యొక్క హైడ్రోజన్ చివరన గల పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ తో ఆకర్షించబడి హైడ్రోజన్ బంధాన్ని ఏర్పరుచును .
जीबीए में म्यूटेशन्स गौशर्स डिसीज होने का कारण होते हैं ।,G B A లోని మ్యూటేషన్స్ గౌచర్స్ డిసీస్ కారణమవుతాయి .
"इस मॉडल को 1971 में लरमन द्वारा दिया गया था और इस चित्र में दिखाया गया है कि बाएं ओर का चित्र सामान्य डीएनए का है , और बेस पेयर को एक - दूसरे के ऊपर लगा हुआ दिखाया गया है ।","కుడి చేతి వైపున , ఇది ఒక వక్రీకరించబడిన డిఎన్ఎగా ఉంటుంది కాని ఇక్కడ నలుపు రంగు బేస్ పేర్‌లో ఇమిడి పోయే ఇంటార్కలేటర్ అవుతుంది మరియు వెన్నెముక అనేది డిఎన్ఎను విడదీయడం వల్ల విరూపణ చెందుతుంది ."
"इंटरमॉलिक्यूलर फोर्सेज के प्रकार-डाइपोल डाइपोल इंटरैक्शन, हाइड्रोजन बॉन्ड्स, वान्डर वाल्स फोर्सेज और इलेक्ट्रोस्टेटीक फोर्सेज जिन्हें सॉल्ट ब्रिजेस भी कहते हैं।","ఇంటెర్మాలిక్యూలర్ ఇంటరాక్షన్స్ యొక్క రకాలు - డైపోల్ డైపోల్ ఇంటరాక్షన్ హైడ్రోజన్ బాండ్స్ , వాన్ డర్ వాల్స్ ఫోర్సస్ మరియు సాల్ట్ బ్రిడ్జ్‌లుగా సైతం పిలవబడే ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ బలాలు ."
"उदाहरण के लिए, जब जल सोडियम के साथ अभिक्रिया करता है तो यह सोडियम हाइड्रॉक्साइड और हाइड्रोजन बनाता है।","ఉదాహరణకు , నీరు అనేది సోడియంతో చర్య జరిపినప్పుడు అది సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ మరియు హైడ్రోజన్‌లను ఏర్పరుస్తుంది ."
"आकर्षण और प्रतिकर्षण बल का वर्णन लेनार्ड जोन्स पोटैंशियल कहते हैं और जैसे ही दो परमाणु और भी ज्यादा करीब आते हैं , प्रतिकर्षण ऊर्जा बहुत अधिक हो जाती है जैसा कि कर्व में दिखाया गया है ।","ఆకర్షణ మరియు వికర్షణ బలాలు లెన్నార్డ్ – జోన్స్ పొటెన్షియల్ ద్వారా వివరించబడుతాయి మరియు ఇక్కడ అట్ట్రాక్టీవ్ ఫోర్సెస్ మరియు రిపల్సివ్ ఫోర్స్‌లను స్వల్పంగా ఉన్నప్పుడు వాటి మధ్య దూరంలో మార్పు తక్కువగా ఉంటుంది , ఈ రెండు బలాలు ఎక్కువగా ఉంటే వాటి మధ్య దూరంలో మార్పు ఎక్కువగా ఉంటుంది కాని ఈ అట్ట్రాక్టీవ్ ఫోర్సెస్ మరియు రిపల్సివ్ ఫోర్స్‌లను సమానంగా ఉన్నప్పుడు వాటి మధ్య దూరం మారదు , ఇది అందించే ఏదైనా శక్తిని మనం వాన్ డర్ వాల్స్ దూరంగా పిలుస్తాము మరియు రెండు ఆటమ్స్ చాలా దగ్గరగా వచ్చినప్పుడు వక్రంలో చూపినట్లుగా వికర్షణ బలం చాలా అధికం అవుతుంది ."
"आई प्‍लस वन , टू , थ्री , फोर की संरचना के आधार पर , उन्हें चार अलग - अलग वर्गों में वर्गीकृत किया गया है और आप इस वर्गीकरण के विवरण को रॉय शंकर और राम कुमार द्वारा छियानवे में लिखी उनकी पुस्तक में देख सकते हैं और उन्होंने पाई टर्न की विभिन्‍न संरचनाओं और किस प्रोटीन स्ट्रक्चर पर इसकी पहचान की गई है , के बारे में चर्चा की है ।","మరియు i ప్లస్ వన్ , టూ , త్రీ , ఫోర్ యొక్క ఆకృతి ( అనురూపం ) ఆధారంగా అవి నాలుగు విభిన్న తరగతులుగా వర్గీకరించబడుతాయి మరియు మీరు ఈ వర్గీకరణ యొక్క వివరాలను తొంభై ఆరులో రాయ్ శంకర్ మరియు రామ్ కుమార్ * మనుస్క్రిప్ట్ లో చూడవచ్చు మరియు వారు పై టర్న్ యొక్క విభిన్న కన్ఫర్మేషన్స్ మరియు ఏ ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్స్ అది గుర్తించబడుతుంది అనే వాటి గురించి చర్చించారు ."
"तीसरे सप्ताह में, हम फायब्रस प्रोटीन्स पर ध्यान केंद्रित कर रहे हैं और केराटिन और सिल्क प्रोटीन्स जैसी फायब्रस प्रोटीन्स पर भी और इस तरह की दूसरी चीजों पर भी।","మూడవ వారంలో , మనం ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్‌లపై , మరియు అలాగే కెరాటిన్ , సిల్క్ ప్రోటీన్‌లు లాంటి మరియు అలాంటి విషయాలపై దృష్టిసారిద్దాము ."
"हम, आर्जिनिन, हिस्टिडीन और लाइसिन जैसे धनात्मक रूप से आवेशित अमिनो एसिडों; एस्पारटिक एसिड, ग्लूटामिक एसिड जैसे ॠणात्मक रूप से आवेशित अमिनो एसिडों के बजाए अन्य विभिन्‍न समूहों को भी दिखाते हैं।","మేము వేర్వేరు సమూహాలను చూపాము , పాజిటివ్లీ ఛార్జ్డ్ గల అమైనో యాసిడ్స్ అర్జినైన్ , హిస్టిడిన్ మరియు లైసీన్ ; ఋణావేశం గల అమైనో యాసిడ్స్ ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ , గ్లుటమిక్ ఆసిడ్ ."
"इन भारी मेरोमायोसिन्स के दो सिरे होते हैं , एक तो चार लाइट चेन्स और लंबे फिलामेंट्स ।","ఈ భారీ మెరోమైసిన్స్ రెండు హెడ్స్ , నాలుగు లైట్ చైన్స్ మరియు పొడవైన ఫిలమెంట్ ను కలిగి ఉంటాయి ."
"बीटा बैरल स्ट्रक्चर्स जिनके बारे में मैंने पहले चर्चा की थी , इनमें ऊपर और नीचे बीटा शीट्स होती हैं , हर क्रमागत बीटा शीट एक दूसरे के असमानांतर होती है लेकिन पहली और आखिरी बीटा शीट एक दूसरे के समानांतर होती हैं और वे एक दूसरे के करीब ही होती हैं ।","నేను ఇంతకు ముందు చర్చించిన బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్స్ అప్ అండ్ డౌన్ ( పైకి మరియు క్రిందకు ఉండే ) బీటా షీట్స్ ను కలిగి ఉంటాయి , కావున ప్రతి వరుస బీటా షీట్ పరస్పరం ప్రతిసమాంతరంగా ఉండును కాని మొదటి మరియు చివరి బీటా షీట్స్ పరస్పరం సమాంతరంగా ఉంటాయి మరియు అవి పరస్పరం సన్నిహితంగా ఉంటాయి ."
"तो , आप प्रत्यक्ष रूप से यहाँ देख सकते हैं ।",వ్యాసం పెరగడం వల్ల ఇది మీకు అధిక వ్యాసార్థం అవసరమయ్యే మాలిక్యుల్ వేరు చేయుటలో ఉపయోగించబడుతుంది .
"तो , आप यहाँ देख सकते हैं कि होमोलॉग्स क्या हैं ।","కావున , ఇక్కడ మీరు హోమోలాగ్స్ అంటే ఏమిటో చూస్తారు ."
सलूशन में यह स्पष्ट रूप से कम मात्रा में होता है या जिसकी कंसंट्रेशन सबसे कम होती है।,ఇది ఖచ్చితంగా సొల్యూషన్‌లో తక్కువ మోతాదులో లేదా తక్కువ కాన్సెన్ట్రేషన్ గలది .
"आमतौर पर , सभी हाइड्रोफोबिक रेज़िड्यूज़ आंतरिक भाग में होते हैं और सभी आवेशित रेज़िड्यूज़ सतह पर होते हैं ।","సాధారణంగా , అన్ని హైడ్రోఫోబిక్ అవశేషాలు లోపలి భాగంలో ఉంటాయి మరియు అన్ని ఛార్జ్డ్ అవశేషాలు ఉపరితలంపై ఉంటాయి ."
"अन्य इम्यूनोएसेस जिन्हें लोगों ने इस्तेमाल किया हैं वे हैं - कॉम्पिटीटिव इम्यूनोएसेस , नॉन कॉम्पिटीटिव इम्यूनोएसेस , होमोजीनीअस इम्यूनोएसे , हेटरोजेनस इम्यूनोएसे ।","కాంపెటిటివ్ ఇమ్యునోఅస్సే , నాన్ - కాంపెటిటివ్ ఇమ్యునోఅస్సే , హోమోజీనస్ఇమ్యునోఅస్సేలు , హెటిరోజీనస్ ఇమ్యునోఅస్సే వంటివి ప్రజలు విరివిగా వాడిన ఇతర రోగనిరోధక అస్సేలు ."
सीजेडी को पहले दिखाया गया था कि यह खून चढ़ाते या ऊतक बदलते समय फैलता है ।,సి జె డి అనేది మొదట రక్త మార్పిడి లేదా కణజాలాల బదిలీ ద్వారా వ్యాపిస్తుందని చూపబడినది .
"तो यह एक ट्रिपल हेलिक्स संरचना है जिसे अब सूचित किया गया , तो आप तीन अलग अलग रंगों में वो तीन पॉलीपेप्टाइड्स देख सकते है , जहाँ सामान्यत : प्रोलीन और हाइड्रोक्सीप्रोलिन जो हेलिक्स की सतह पर बाहर आ जाते हैं , केंद्र में ग्लाइसिन मॉलिक्यूल्स होते हैं ।","కాబట్టి , ఇది ఇప్పుడు నివేదించబడిన ట్రిపుల్ హెలిక్స్ ఆకృతి , కాబట్టి మీరు ఆ మూడు పాలీపెప్టైడ్‌లను మూడు వేర్వేరు రంగులలో చూడవచ్చు , ఇక్కడ సాధారణంగా హైడ్రోక్సిప్రోలిన్ మరియు ప్రోలిన్ హెలిక్స్ ఉపరితలంపై బయటకు వస్తాయి , కేంద్ర బిందువు వద్ద గ్లైసిన్అణువులు ఉన్నాయి ."
"नीचे दिए गए उदाहरण में, हम आर्गोन और एचसीएल के बीच की क्रिया को देखते हैं।","క్రింది ఉదాహరణలో , ఆర్గాన్ మరియు హెచ్‌సిఎల్ మధ్య పరస్పర చర్య మనం చూడవచ్చు ."
जल का घनत्व चार डिग्री सेंटीग्रेड पर एक ग्राम प्रति मिलीलीटर होता है।,నీటి యొక్క సాంద్రత నాలుగు డిగ్రీ సెంటీగ్రేడ్ ల వద్ద ప్రతీ మిల్లీలీటర్‌కు ఒక గ్రాముగా ఉంటుంది .
"इसलिए परिणामस्वरूप , एक धीमा ट्रान्स्पोर्ट होता है और इसे हम एक इन्हिबिटर भी कह सकते हैं ।","కాబట్టి దీని ఫలితంగా , నెమ్మది రవాణా ఉంటుంది మరియు దీనిని మనం ఇన్హిబిటర్ అని కూడా పిలుస్తాము ."
"पिछली इकाई में आपने जल के रासायनिक गुणों, भौतिक गुणों का अध्ययन किया था।","ముందుభాగంలో మీరు నీటి యొక్క కెమికల్ ప్రాపర్టీస్ , ఫిజికల్ ప్రాపర్టీస్ చదువుకున్నారు.కాని ఇక్కడ నీరు అనేది ఒక మాధ్యమం ( యానకం ) , కాని అనేకమైన మాలిక్యూల్ , అనేకమైన సొల్యూట్స్‌ను కలిగిన చాలా సొల్యూషన్స్ మీకు ఉన్నాయి ."
"उदाहरण के लिए , P L A टू में हमने देखा है कि एस्पिरिन दवा केवल एक निश्चित स्थान पर ही बंधती है , लेकिन यह हाइड्रोफोबिक चैनल को शामिल नहीं करती है ।","ఉదాహరణకు , పి ఎల్ ఏ రెండు లో , ఆస్పిరిన్ మందు ఒక నిర్దిష్ట స్థానాల్లో మాత్రమే బంధం ఏర్పరచుకోవడం మనం చూశాము , కానీ ఇది హైడ్రోఫోబిక్ ఛానెల్‌‌ను కవర్ చేయదు ."
"फिर एक और एसिड प्रोटिएज है जो कि पेप्सीन है जिसे पोर्सिन स्टमक से प्राप्त किया जाता है जो पत्तियों को ल्यूसीन , फिनाइलएलानिन , ट्रिप्टोफन और टायरोसीन के N - टर्मिनल साइड पर विभाजित करता है ।","తరువాత మరో ఆసిడ్ ప్రోటియేజ్ అనేది కడుపులో పోర్సీన్ నుండి ఉత్పన్నమయ్యే పెప్సిన్ , అది లూసిన్ , ఫినైల్అలనైన్ , ట్రిప్టోఫాన్ మరియు టైరోసిన్ యొక్క N - టెర్మినల్ సైడ్ విడదీయడం జరుగుతుంది ."
फिर हम बाद में निश्चित रूप से सिकल सेल एनीमिया और अन्य हीमोग्लोबिनोपैथीज़ और साथ ही ऐलोस्टेरिक इफेक्ट्स का अध्ययन करेंगे ।,"తరువాత మనం సికిల్ సెల్ ఎనీమియా మరియు ఇతర హిమోగ్లోబినోపతీల గురించి మరియు అలాగే అల్లోస్టెరిక్ ఎఫెక్ట్స్ మనం అధ్యయనం చేస్తాము , ఈ హైడ్రోజన్ అయాన్ , CO టూ , క్లోరేడ్ అనేవి ఆక్సిజన్ బంధంపై ఎలా ప్రభావం చూపుతాయి మరియు అవి అందువల్ల హిమోగ్లోబిన్ పై ప్రభావం చూపును ."
ये स्ट्रक्चरल प्रोटीन्स होते हैं जो बाल और नाखूनों के निर्माण घटक हैं ।,ఇవి జుట్టు మరియు గోర్లకు నిర్మాణాత్మక ప్రోటీన్లుగా పనిచేస్తాయి .
"तो, इस सप्ताह में, आपने प्रोटीन सेपरेशन करने और सिक्वेंसिंग करने के बारे में सीखा है।","కాబట్టి , ఈ వారంలో , మీరు ప్రోటీన్ వేరు చేయడం మరియు సీక్వెన్సింగ్ గురించి తెలుసుకున్నారు ."
अधिकांश जी - एक्टिन बाइंडिंग प्रोटीन्स डोमेन्स एक और तीन के बीच कांटेदार सिरे से बंधी होती हैं ।,G - ఆక్టిన్ బైండింగ్ ప్రోటీన్స్ లో చాలా వరకు డొమైన్ వన్ మరియు త్రీ మధ్య బార్బ్డ్ఎండ్‌తో బంధం కలిగి ఉంటాయి .
फिर हम मास स्पेक्ट्रोमेट्री टेक्निक के बारे में चर्चा करेंगे जिसका उपयोग पॉलीपेप्टाइड चेन के सीक्वेंस डीटरमिनेशन के लिए किया जाता है और फिर अंत में हम इस बारे में चर्चा करेंगे कि कैसे प्रोटीन सीक्वेंस ; एवोलूशन प्रोसेस और प्रोटीन के कार्य को समझने में आपकी मदद करता है ।,తరువాత పాలీపెప్టైడ్ చైన్ యొక్క సీక్వెన్స్ నిర్ణయించడానికి ఉపయోగించే మాస్ స్పెక్ట్రోమెట్రీ టెక్నిక్ గురించి చర్చించుదాం మరియు తరువాత చివరగా మనం ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ అనేది ప్రోటీన్ యొక్క ఎవల్యూషన్ ప్రాసెస్ మరియు పనితీరును అర్థం చేసుకోవడంలో ఎలా సహాయపడుతుందనే దాని గురించి చర్చించుదాం .
"जैसे ही हम हाइड्रोफोबिक कहते हैं , मूल रूप से यह जल को हटाने का गुण होता है , अतः ये परमाणु जल को हटाते हैं और एक दूसरे के साथ अंत : क्रिया करते हैं ।","సాధారణంగా , మనం హైడ్రోఫోబిక్ అని చెప్పినప్పుడు , నీటి నిరోధక లక్షణం , కావున అవి నీటిని నిరోధించును మరియు పరస్పరం ఇంటరాక్ట్ అవుతాయి ."
"G - C , A - T , C - G and T - A बेस पेयर्स के मेज़र और माइनर ग्रूव्‍स में H - बॉन्डिंग वाले दाता और स्वीकारकर्ता भिन्‍न भिन्‍न होते हैं ।","ఈ నాలుగు సీక్వెన్సెస్ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్ సైడ్ మరియు మేజర్ గ్రూవ్ సైడ్‌ను ఈ చిత్రంలో మనం చూడవచ్చు , ఇక్కడ W వన్ , W టూ , W టూ డ్యాష్ , W వన్ డ్యాష్ అనేవి లిగాండ్‌తో ఇంటరాక్ట్ అయ్యే మేజర్ గ్రూవ్‌ను చూపును మరియు S వన్ , S టూ , S వన్ డ్యాష్ అనేవి మైనర్ గ్రూవ్ బైండింగ్ ప్రిస్పైన్ గ్రూప్స్‌ను చూపును మరియు మీరు వెంటనే ఈ నాలుగు G - C , A - T , C - G మరియు T - A బేస్ జతలో ఈ గ్రూప్స్ మధ్య వ్యత్యాసాన్ని వెంటనే గుర్తించవచ్చు ."
"तो, ये आयन या एक छोटा अणु कैसे डी एन ए संरचना के निर्धारण को तय करने में भूमिका निभाते हैं।","కాబట్టి , డి ఎన్ ఏ యొక్క నిర్మాణాన్ని నిర్ణయించే నిర్ధారణలో ఈ అయాన్‌లు లేదా ఒక చిన్న మాలిక్యుల్ ఎలా పాత్ర నిర్వహిస్తాయి ."
कोवैलेन्ट बॉन्ड्स् या मॉलिक्यूलर बॉन्ड्स्-आकर्षण और प्रतिकर्षण बलों के संतुलन के लिए इलेक्ट्रॉनों के एटम्स की जोड़ी को साझा करना कोवैलेन्ट बॉन्ड कहलाता है।,కోవలెంట్ బాండ్స్ లేదా మాలిక్యూలర్ బాండ్స్ – ఏటమ్స్ వాటి మధ్య అట్రాక్టివ్ ఫోర్స్లను మరియు రిపల్సివ్ ఫోర్స్లను సమతుల్యం చేయడానికి ఎలక్ట్రాన్ జంటను సమిష్టిగా పంచుకునే బంధాన్ని మనం కోవలెంట్ బాండ్ అంటాము .
"तो , आप ए टी पी के बीटा फॉस्फेट को देखते हैं जो डाईपोल हेलिक्स से बंधा होता है ।","కాబట్టి , మీరు డైపోల్ హెలిక్స్ వద్ద బంధం ఏర్పరచుకున్న ఏ టి పి యొక్క బీటా ఫాస్ఫేట్ చూస్తారు ."
ऐसा हेक्सान्यूक्लियोटाइड डुप्लेक्स C G T A C G वाले डॉनोमाइसिन के मामले में देखा जाता है ।,ఇది చాలా ముఖ్యమైనది ఎందుకంటే ఇది మొదటి అధిక రెజల్యూషన్ లిగాండ్ - డిఎన్ఎ స్ట్రక్చర్ 1.5 ఆంగ్‌స్ట్రామ్ రెజల్యూషన్ కలిగి ఉంటుంది .
इंटरमॉलिक्यूलर इंटरैक्शन्स क्या होती हैं?,ఇంటర్ మాలిక్యులర్ ఇంటరాక్షన్స్ అంటే ఏమిటి ?
इसे जी एल यू टी ट्रांसपोर्टर्स के मामले में प्रसार प्रक्रिया कहा जाता है ।,జి ఎల్ యు టి రవాణాదారుల విషయంలో దీనిని డిఫ్యుషన్ మెకానిసమ్ అంటారు .
इससे स्पष्ट होता है कि क्‍लोरोफॉर्म के हाइड्रोफोबिक वातावरण में एन एम ए एन - मिथाइल एसिटामाइड होता है जो डाइमर बनाता है ।,N– మిథైల్ ఎసిటమైడ్ ఒక డైమర్ ను ఏర్పరుస్తుంది .
सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स एक सुव्यवस्थित रूप से क्रमबद्ध स्‍थानीय संरचनाएँ होती हैं ।,ద్వితీయ నిర్మాణాలు అనేవి క్రమ పద్ధతిలో గల స్థానిక నిర్మాణాలు .
तो डी एन ए के सी डी स्पेक्ट्रा को बस देखकर ही आप तुरंत बता सकते हैं कि यह B संरचना है या C संरचना है या A संरचना है ।,కావున కేవలం డిఎన్ఎ యొక్క సిడి స్ప్రెక్టాను చూడడం ద్వారా మీరు B ఫామా లేక C ఫామా లేదా A రూపమా అనేది చెప్పవచ్చు .
N - C अल्‍फा और C अल्‍फा - C आबंध के आसपास चक्रीय लचीलापन -,N C ఆల్ఫాకు మరియు C ఆల్ఫాకు C బాండ్స్ చుట్టూ *  .
"एक बार जब यह पॉलीपेप्टाइड के N - टर्मिनलों से जुड़ जाता है , तो अन्य पेप्टाइड बॉन्ड की तुलना में यह पहले पेप्टाइड बॉन्ड को कमजोर कर देता है ।","ఒకసారి ఇది N - టెర్మినల్ పాలీపెప్టైడ్ నకు అనుసంధానించబడినప్పుడు , ఇది ఇతర పెప్టైడ్ బాండ్ పోల్చినప్పుడు మొదటి పెప్టైడ్ బాండ్ బలహీనపరుస్తుంది ."
सेल का कार्य इन प्रोटीन्स के गतिशील नेटवर्क पर निर्भर करता है ।,సెల్ పని తీరు ఈ ప్రోటీన్స్ యొక్క డైనమిక్ నెట్‌వర్క్ పై ఆధారపడి ఉంటుంది .
"तो ये उदाहरण हैं, ट्रांसक्रिप्शन फैक्टर्स, फिर आपके पास रेस्ट्रिक्शन एंजाइम हैं, जहाँ रेस्ट्रिक्शन एंजाइम पैलिंड्रोमिक सीक्वेंसेस और ऐसे ही, इतने सारे उदाहरणों की पहचान करते हैं।","కాబట్టి ఇవి ఉదాహరణలు , ట్ర్యాన్స్‌క్రిప్‌షన్ కారకాలు , అప్పుడు మీకు పరిమితి ఎంజైములు ఉన్నాయి . ఇక్కడ పరిమితి ఎంజైములు పాలిండ్రోమిక్ సీక్వెన్స్‌లను గుర్తిస్తాయి మరియు చాలా ఉదాహరణలు ."
"क्योंकि यह बहुत सारे दूसरों अवयवों के साथ क्रिया नहीं करता है, आप जानते हैं, जैविक परिस्थितियों में फॉस्फेट बफर का उपयोग करना बेहतर होता है।",ఎందుకంటే ఇది ఇతర చాలా వాటితో పరస్పర చర్య పొందదు .బయోలాజికల్ సిస్టమ్లో పాస్పేట్ బఫర్‌ని ఉపయోగించడం చాలా మంచిది అని మీకు తెలుసు .
इसलिए प्रथम कक्षा में हम यही करेंगे।,కాబట్టి మనం దీనిని మొదటి తరగతిలో చేస్తాము .
"केटायन एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी में धनात्मक आवेशित एनालाइट्स , ॠणात्मक आवेशित रेज़िन से जुड़ते हैं ।",కాటయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ ధనావేశ అనలైట్ అనేది నెగెటివ్లీ చార్జ్ డ్ రెజిన్ కు బంధితమై ఉంటుంది .
"प्राथमिक अनुक्रम , हम यह पहचान सकते हैं कि क्या वे फोर हेलिक्स बंडल्स बना सकते हैं या नहीं , इस फोर हेलिक्स बंडल्स में समान प्रकार की संरचनाएँ हो सकती हैं , लेकिन कार्यात्मक रूप से वे कई और भी अधिक कार्य कर सकते हैं और हमने यह चर्चा भी की , हमने आपको ग्लोब्युलिन फोल्‍ड और एक जटिल संरचना बड़ा अल्फा हेलिकल के बारे में थोडी जानकारी दी है ।","ప్రాథమిక క్రమం , మనం అవి ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్స్ ను ఏర్పరుస్తాయో లేదా గుర్తించవచ్చు , ఈ ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్స్ ఒకే రకమైన స్ట్రక్చర్స్ కలిగి ఉండవచ్చు కాని పనితీరు పరంగా అవి అనేకమైన విధులను నిర్వరిస్తాయి మరియు మేము మీకు గ్లోబులిన్ మడత మరియు పెద్ద ఆల్ఫా హెలికల్ , క్లిష్టమైన స్ట్రక్చర్స్ పరిచయం చేసి వాటి గురించి చర్చించాము ."
"तो, पुनः, आप बेशक कार्बोहाइड्रेट को जानते हैं कि यह एनर्जी सोर्स है लेकिन इसके अलावा ये कार्बोहाइड्रेट्स जटिल प्रोटीन का हिस्सा हैं, जो प्रोटीन से जुड़े होते हैं।","కాబట్టి , మళ్ళీ , కార్బోహైడ్రేట్ శక్తి వనరు అని మీకు తెలుసు , కానీ దానికి అదనంగా ఈ కార్బోహైడ్రేట్‌లు ప్రోటీన్‌లతో జతచేయబడిన సంక్లిష్ట ప్రోటీన్‌ల భాగం ."
"द्रव ठोस के रूप में जम जाता है, यह ठोस कभी तो एक प्रक्रिया द्वारा सीधे गैस में बदल जाता है जिसे सब्लिमेशन कहते हैं और गैस द्रव बनाने के लिए कन्डेन्स होती है।","లిక్విడ్ ఘనీభవించి సాలిడ్ స్థితికి , ఈ సాలిడ్ పదార్థం కొన్నిసార్లు సబ్లిమేషన్ ద్వారా నేరుగా గ్యాస్ స్థితికి మారుతుంది , మరియు గ్యాస్ కన్డెన్సెస్ లిక్విడ్‌ని ఏర్పరుస్తుంది ."
"वे आपको एटम से एटम की दूरी, एटम-एटम इंटरेक्शन्स के साथ प्रोटीन की पूरी संरचना प्रदान करते हैं।","ఒక అణువు నుండి ఒక అణువుకు గల దూరం , ఆటమ్ - ఆటమ్ ఇంటర్యాక్షన్స్ మరియు అలా మొదలైన వాటితో ప్రోటీన్ యొక్క పూర్తి నిర్మాణాన్ని అవి మీకు ఇస్తాయి ."
"तो, क्लिनिकल ​​प्रोटिओमिक्स आपको वे उदाहरण बताएगा जो आपको यह समझने के लिए दिए जाएंगे कि इसका उपयोग क्या है।","కాబట్టి , ఉపయోగం ఏమిటో అర్థం చేసుకోవడానికి ఉదాహరణలు మీకు ఇవ్వబడతాయని క్లినికల్ ప్రోటియోమిక్స్ మీకు తెలియజేస్తుంది ."
"कोवैलेन्ट बॉन्ड एक ही तत्व या विभिन्न तत्वों के भाग लेने वाले एटम्स के बीच इलेक्ट्रॉन्स के परस्पर साझे से बनता है, जबकि आयनिक बॉन्ड इलेक्ट्रोपॉजिटिव एटम्स के एक या अधिक इलेक्ट्रॉनों पर स्थायी स्थानांतरण से बनता है।","ఒకే లేదా వేర్వేరు ఎలిమెంట్లకు చెందిన బంధంలో పాల్గొనే ఏటమ్స్ పరస్పరం ఎలక్ట్రాన్లను సమిష్టిగా పంచుకోవడం వల్ల కోవలెంట్ బాండ్ ఏర్పడుతుంది , అలాగే ఎలెక్ట్రోపాజిటివ్ గల ఏటమ్ నుండి ఎలెక్ట్రోనెగేటివ్ గల ఏటమ్కు ఒకటి లేదా ఎక్కువ ఎలక్ట్రాన్లను శాశ్వతంగా బదిలీ చేయడం ద్వారా అయానిక్ బాండ్ ఏర్పడుతుంది ."
"तो , पहले हम यहाँ C - टर्मिनल सिक्वेंसिंग पर चर्चा करेंगे C - टर्मिनल सिक्वेंसिंग के लिए दो विधियाँ होती हैं ।","కావున , ఇక్కడ మనం మొదట C - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ గురించి చర్చించుదాం మరియు C - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ అనేది రెండు పద్ధతులను ఉపయోగించి నిర్వహించబడుతుంది ."
"तो , ऐसे बहुत से तरीके हैं जिनसे कोई भी सोच सकता है कि अल्फा सिंकलाइन साइन्यूक्लीन के एकत्रीकरण होने से विभिन्न काईनेज इन्हिबिटर्स , प्रोटीऐज़ इन्हिबिटर्स आदि से उनमें रुकावट पैदा की जा सकती है , उन्हें रोका जा सकता है ।",కావున విభిన్న కైనేస్ఇన్హిబిటర్స్ నిరోధకాలు మరియు ప్రోటీజ్ ఇన్హిబిటర్స్ మొదలైన వాటి ద్వారా ఈ ఆల్ఫా సిన్‌క్లయిన్ సిన్యూక్లిన్ యొక్క అగ్రిగేషన్ ను దెబ్బతీయడానికి అనేక మార్గాలు ఉన్నాయి .
"तो , ये दो घटनाएं भी पृथक्करण प्रक्रिया को प्रभावित करती हैं ।",కావున ఈ రెండు దృగ్విషయాలు కూడా విభజన ప్రక్రియను ప్రభావితం చేస్తాయి .
एक्टिन एक ग्लोबुलर मोनोमर के रूप में मौजूद हो सकता है जिसे जी - एक्टिन कहा जाता है और फिलामेंटस पॉलीमर को एफ - एक्टिन कहा जाता है ।,ఆక్టిన్ అనేది G - ఆక్టిన్ అని పిలవబడే ఒక గ్లోబులర్ మోనోమర్ లో మరియు F - ఆక్టిన్ అని పిలవబడే ఫిలమెంటోస్ పాలిమర్ గా ఉండవచ్చు .
सेंट्रीफ्यूज क्या है और यह कार्य कैसे करता है ?,సెంట్రిఫ్యూజ్ అంటే ఏమిటి మరియు అది ఎలా పని చేస్తుంది ?
"हमने इक्कीस प्रोटीनयुक्त अमिनो एसिड की रासायनिक संरचना का अध्ययन किया है, हमने विभिन्न प्रोटीनों में पाए जाने वाले बीस अमिनो एसिडों के लिए आईयुपीएसी -आईयुबी नोमनक्लेचर भी सीखी है।","ఇరవై ఒక్క ప్రోటీనోజెనిక్ అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క రసాయనిక నిర్మాణాన్ని అధ్యయనం చేశాము , మనం వివిధ ప్రోటీన్స్‌లో ఉండే ఇరవై అమైనో యాసిడ్స్ కోసం ఐ యు పి ఎ సి - ఐ యు బి నామన్ క్లేచర్ ను కూడా నేర్చుకున్నాము ."
"एक इम्यूनोएसे वह होता है , जिसे पहले ही मैंने आपको बताया है कि इसको विभिन्न तरीकों से किया जा सकता है जैसे कि एक प्रेसिपिटेशन रिएक्शन या एग्लूटिनेशन रिएक्शन का उपयोग करके ।",ఇప్పటికే నేను మీకు చెప్పినట్లుగా ఇమ్యునోఅస్సేను లేదా అగ్లుటినేషన్ రియాక్షన్ వంటి వివిధ పద్ధతుల ద్వారా చేయవచ్చు .
अब तक की अंतिम कक्षा तक आपने क्या सीखा है कि आपने एक प्रोटीन को शुद्ध किया है और आपने पहले से ही सीक्वन्स निर्धारित कर लिया है।,మీరు ఇప్పటి వరకు చివరి తరగతి వరకు ప్రోటీన్‌ను శుద్ధి చేయడాన్ని మరియు మీరు ఇప్పటికే క్రమాన్ని నిర్ధారించడాన్ని మీరు నేర్చుకున్నారు .
इन्हें यहाँ चित्र में दिखाया गया है ।,ఇవి ఇక్కడ చిత్రంలో చూపబడినవి .
जल में रेडॉक्स रिएक्शन्स – अत्याधिक इलेक्ट्रोपोसिटिव धातुओं द्वारा आसानी से जल का डायहाइड्रोजेन में अपचयन किया जा सकता है।,రెడాక్స్ ప్రతిచర్యలలో నీరు – అధిక ఎలక్ట్రోపాజిటివ్ గల లోహాల వల్ల నీటిని డైహైడ్రోజన్ కు సులభంగా తగ్గించవచ్చు .
"अब , कुछ विशेष स्थितियों में ये टर्न्‍स और विशिष्ट रेज़िड्यूज़ अत्यधिक संरक्षित होते हैं ।","ఇప్పుడు , ఈ టర్న్స్ కొన్ని స్థానాలు మార్చుతాయి , నిర్ధిష్ట అవశేషాలు కూడా చాలా అధికంగా సంరక్షించబడుతాయి ."
"जो कारक क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन को प्रभावित करते हैं , वे हैं वितरण गुणांक , गतिशील और स्थिर प्रावस्था , कॉलम तापमान और नमूने की सांद्रता ।","క్రోమటోగ్రఫిక్ విభజనను ప్రభావితం చేయు కారకాలు పంపిణీ కోఎఫిషియంట్ , మొబైల్ మరియు స్థిరమైన దశ , కాలమ్ ఉష్ణోగ్రత మరియు నమూనా యొక్క గాఢత ."
"एक बार जब यह फॉस्फोरिलेटेड हो जाता है , तब तक यह प्रक्रिया पूरी तरह से अपरिवर्तनीय हो जाती है और यह दोबारा दोहराई नहीं जा सकती ।",ఒకసారి ఇది ఫాస్పోరిలేటెడ్ అవగానే ఈ ప్రక్రియ పూర్తిగా కోలుకోలేనిదిగా మారుతుంది మరియు అది తిరిగి వెళ్ళలేదు .
ये बहुत ही महत्वपूर्ण बिंदु हैं जो सेंट्रिफ्यूगेशन प्रोसेस के दौरान मॉलिक्यूल को पृथक कर देते हैं ।,సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియ జరిగే సమయంలో మాలిక్యుల్ వేరు చేయుటలో ఇవి చాలా చాలా కీలకమైన పాయింట్స్ అవుతాయి .
"और हमें उलटाव और अंतर मिलते हैं जिन्हें साधारणतया डी एन ए में पॉलीमॉर्फिक स्‍ट्रक्‍चरल ट्रान्ज़िशन , या B Z ट्रैन्ज़िशन या A B ट्रैन्ज़िशन समझने के लिए इस्‍तेमाल किया जाता है ।","మరియు మేము డిఎన్ఎలో పాలీమార్ఫిక్ స్ట్రక్చరల్ ట్రాన్సిషన్ , లేదా B Z ట్రాన్సిషన్ , A B ట్రాన్సిషన్‌ను అర్థం చేసుకోవడం కోసం సంప్రదాయంగా ఉపయోగించే విలోమాన్ని మరియు వ్యత్యాసాన్ని కనుగొన్నాము ."
इस तरह की प्रणाली में आमतौर पर तापमान नियंत्रण प्रणाली नहीं होती है ।,ఈ రకమైన వ్యవస్థ సాధారణంగా ఉష్ణోగ్రత నియంత్రణ వ్యవస్థను కలిగి ఉండదు .
"तो , हाइड्रोफोबिक सब्सट्रेट बाइंडिंग चैनल को अवरुद्ध करने के लिए , आपको ऐसे इन्हिबिटर बनाने की आवश्यकता होती है जो लंबा , हाइड्रोफोबिक होना चाहिए , और जिसे कैटेलिटिक अमीनो एसिड के साथ भी अंतर्क्रिया करनी चाहिए ।",కాబట్టి హైడ్రోఫోబిక్ సబ్‌స్ట్రేట్ బైండింగ్ ఛానెల్‌‌ను నిరోధించడానికి మీరు పొడవైన హైడ్రోఫోబిక్‌గా ఉండే ప్రతిరోధకాన్ని రూపకల్పన చేయాలి మరియు ఇది క్యాటలిటిక్ అమినో ఆసిడ్స్‌తో కూడా పరస్పర చర్య జరపాలి .
माइनर ग्रूव में अनुक्रम 5 डैश A A T T C पर अपने भारी पाइपरज़ाइन ग्रुप के साथ C G बेस पेयर पर फैली हुई है ।,ఫైవ్ డ్యాష్ A A T T C క్రమం వద్ద మైనర్ గ్రూవ్‌లో దాని బల్కీ పైపరాజిన్ గ్రూప్ C G బేస్ పేర్‌పై విస్తరించి ఉంటుంది .
इसमें कैल्शियम आयन्स की कुछ मात्रा पाई जाती है जिनके क्रिस्टलाइट के क्रिस्टल आकार लगभग सत्तर से सौ नैनोमीटर्स होते हैं ।,కాల్షియం అయాన్ల యొక్క ట్రేస్ మొత్తాలు డెబ్బై నుండి వంద స్ఫటికాకారపు నానోమీటర్ల క్రిస్టల్ పరిమాణంలో ఉంటాయి .
"आम तौर पर , सभी B - डीएनए संरचनाएं मोनो - न्यूक्लियोटाइड रिपीट वाली होती हैं , केवल जेड डीएनए में डाइन्यूक्लियोटाइड रिपीट होता है ।","సాధారణంగా , అన్ని B - డిఎన్ఎ నిర్మాణాలు మోనో - న్యూక్లియోటైడ్ రిపీట్స్‌తో ఉంటాయి , కేవలం Z - డిఎన్ఎ మాత్రం ఒక డైన్యూక్లియోటైడ్‌ను కలిగి ఉంటుంది ."
"इसलिए डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन ; मैं आपको मॉलिक्यूलर ब्रिदिंग दिखा सकती हूँ , जो यहाँ दर्शाया गया है , कि डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन , यहाँ ऑक्सीजन नहीं है , लेकिन जब यह ऑक्सीजन से जुड़ता है तो आप देखते हैं कि मॉलिक्यूलर स्ट्रक्चर बदल रही है , तो एक बार जब ऑक्सीजन , ऑक्सी हीमोग्लोबिन में बंध जाती है तो इसकी संरचना अलग हो जाती है ।","మరియు దాని వల్ల డీ - ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ ఏర్పడును , ఇక్కడ చూపిన మాలిక్యులార్ శ్వాస అనేది డీ - ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ లో ఆక్సిజన్ ఉండదని చూపును , కాని ఇది ఆక్సిజన్ బంధితమై ఉన్నప్పుడు మాలిక్యులార్ నిర్మాణం మారడం మీరు చూడవచ్చు , ఒకసారి ఆక్సిజన్ అనేది ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ లో బంధితమై ఉంటే నిర్మాణం విభిన్నంగా ఉంటుంది ."
"पेक्टेट लाइसेज़ में आप सात टर्न्‍स देखते हैं , बैक्टीरियोफेज P ट्वेन्‍टी टू में आप लगभग तेरह टर्न्‍स देखते हैं और सिरीन एसिटाइलट्रांसफेरेज़ में आप पाँच से छह टर्न्‍स देखेंगे जहाँ पर यह तीन बीटा शीट वाली हेलिसिस दिखाई देती हैं ।","ఈ మూడు షీట్స్ గల హెలిక్ లు కనిపించే పెక్టేట్ లైజ్ లో మీరు ఏడు టర్న్స్ చూస్తారు , బ్యాక్టీరియో ఫేజ్ P ట్వంటీ టూ లో మీరు సుమారుగా పదమూడు టర్న్స్ చూస్తారు మరియు సెరైన్ ఎసిటైల్‌ట్రాన్స్‌ఫరేజ్ లో మీరు సుమారుగా ఐదు నుండి ఆరు టర్న్స్ చూస్తారు ."
"जहाँ , यदि आपको याद है कि ऊपरी पचास और निचले फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन करीब आते हैं और न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग साईट खुल जाती है और इस तरह न्यूक्लियोटाइड का आदान - प्रदान आसानी से हो जाता है और फिर वहाँ एटीपी मायोसिन में प्रवेश कर जाता है ।","ఒకవేళ మీకు గుర్తుంటే , ఎగువ ఫిఫ్టీ మరియు దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ సమీపంగా రావడం మరియు న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ సైట్ తెరచి ఉండడం వల్ల న్యూక్లియోటైడ్ ఎక్చేంజ్ సులభంగా జరుగుతుంది మరియు ఎటిపి సులభంగా మయోసిన్ లోకి ప్రవేశిస్తుంది ."
जैसा कि मैंने पहले ही कहा है कि ढांचा जो साइटोसोल को आकार देता है उसे साइटोस्केलेटन कहा जाता है ।,నేను ఇంతకుముందు చెప్పినట్లుగా సైటోసోల్ నకు ఆకృతిని అందించే స్కెలెటన్ ను సైటోస్కెలెటన్ అని పిలుస్తాము .
यहाँ हमारे पास हाइड्रोजन क्लोराइड और फेरस ऑक्सीजन के उदाहरण हैं।  यहाँ आप देखेंगे कि क्लोरीन का आंशिक नेगेटिव चार्ज हाइड्रोजन एटम्स के आंशिक पॉजिटिव चार्ज की ओर आकर्षित होता है और फेरस का पॉजिटिव चार्ज ऑक्सीजन के आंशिक नेगेटिव चार्ज की ओर आकर्षित होता है।,ఇక్కడ మనకు హైడ్రోజన్ క్లోరైడ్ మరియు ఫెర్రస్ ఆక్సిజన్కి ఉదాహరణలు ఉన్నవి .ఇక్కడ క్లోరిన్ పై గల పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ అనేది హైడ్రోజన్ ఏటమ్ యొక్క పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ వైపు ఆకర్షించబడుతుంది మరియు ఫెర్రస్ పై గల పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ అనేది ఆక్సిజన్ పైన గల పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ వైపు ఆకర్షించబడును .
"ग्रूव्‍स की पहचान - कई छोटे अणु जैसे कि नेट्रोप्सिन , डिस्टामाइसिन , होचस्ट थ्री - थ्री टू फाइव A T से भरपूर अनुक्रम के माइनर ग्रूव में डीएनए से बंधते हैं ।",ఈ మాలిక్యుల్స్ డిఎన్ఎ బేస్ సీక్వెన్స్‌ను గుర్తిస్తాయి మరియు ఇవి డిఎన్ఎ బేస్ పెయిరింగ్D N A base pairing లేదా దాని పొడవును మార్చవు .
इस कॉइल्‍ड - कॉइल्स का विवरण सुपर सेकेंडरी संरचनाओं वाली अगली इकाई में वर्णित किया गया है ।,ఈ కాయిల్డ్ - కాయిల్స్ యొక్క వివరాలు తరువాతి ఇతర విభాగం అయిన సూపర్ సెకండరీ స్ట్రక్చర్స్ వివరించబడును .
इन glucose transporter यानि कि जी एल यू टीज़ में म्यूटेशन होने से कुछ बीमारियाँ हो जाती हैं जैसे कि जब जी एल यू टी वन ट्रांसपोर्टर में म्यूटेशन होता है तो जी एल यू टी वन डेफिशियेंसी सिंड्रोम हो जाता है ।,"కాబట్టి జి ఎల్ యు టి ఒకటి ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లో మ్యుటేషన్ ఉన్నప్పుడు , జి ఎల్ యు టిల వంటి ఈ గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌లోని మ్యుటేషన్‌ జి ఎల్ యు టి ఒకటి లోపం యొక్క లక్షణం వంటి కొన్ని వ్యాధులకు దారితీస్తుంది ."
बीटा एमाइलॉयड के छोटे गुच्छे सिनैप्सेस पर एक सेल से दूसरी सेल तक संकेतों को अवरुध कर सकते हैं ।,బీటా అమైలాయిడ్ యొక్క చిన్న క్లంప్స్ సినాప్సెస్ వద్ద బహుశా సెల్ నుండి సెల్ సిగ్నల్ ను నిరోధించవచ్చు .
"अब, जैसा कि नाम से ही पता चल रहा है कि यह अवयवों की संख्या को विभाजित करके प्राप्त अंश का एक घटक है।","ఇప్పుడు పేరు సూచించినట్లుగా ఘటకాల సంఖ్యను విభజించడం ద్వారా పొందిన ఘటకం యొక్క భాగం ఉదాహరణకు చెప్పుకున్నట్లయితే n , మొత్తం అన్ని సమానమైన భాగాలు అనగా n వన్ ప్లస్ n టూ మరియు ప్లస్ త్రిల నిష్పత్తి ."
"अतः, सलूशन के 100 ग्राम में मौजूद सोल्युट का वजन, फिर से यह सलूशन ही है सोल्वेंट नहीं,","కావున 100 గ్రాముల సొల్యూషన్‌‌లో ఉన్న సొల్యూట్ యొక్క భారం , మరొకసారి ఇది సొల్యూషనే సాల్వెన్ట్ కాదు ."
दो एस ऑर्बिटल्स और दो पी ऑर्बिटल्स चार एस पी हाइब्रिड ऑर्बिटल्स बनाने के लिए संकरण करते हैं जो इसे टेट्राहेड्रल आकार देते हैं।,2 s ఆర్భిటాల్స్ మరియు 2 p ఆర్భిటాల్స్ అనేవి హైబ్రీడైజ్ చెంది నాలుగు sp3 హైబ్రిడ్ ఆర్భిటాలను ఏర్పరచడం వల్ల దీనికి టెట్రాహెడ్రల్ షేప్ వస్తుంది .
"जबकि मोनोक्लोनल एंटीबॉडीज के मामले में , आप बिल्कुल वैसा ही मोनोक्लोनल एंटीबॉडीज के लिए भी करें सिवाय इसके कि इस मामले में , स्प्लीन सेल्स मायलोमा सेल्स के साथ जुड़ी होती हैं जिससे आपको हाइब्रिड मॉलिक्यूल मिल जाएगा ।","స్ప్లీన్ సెల్స్ మైలోమా సెల్స్‌తో కలిసి ఒక హైబ్రీడ్ మాలిక్యూల్‌ను ఏర్పరిచిన సందర్భంలో తప్పించి , మోనోక్లోనల్ ఆంటీబాడీ విషయంలో కూడా వాటి ఉత్పత్తి కోసం ఇదే విధమైన పద్ధతిని అనుసరించాల్సి ఉంటుంది ."
और नुकीला सिरा जहाँ जी - एक्टिन वास्तव में अलग हो जाता है ।,మరియు పాయింటెడ్ ఎండ్ అనేది వాస్తవానికి G - ఆక్టిన్ విచ్ఛేదనం చెందే చోటు అవుతుంది .
चूँकि ये जेनेटिक बीमारियाँ होती हैं जो कि सामान्यतः लाइलाज होती हैं ।,మళ్ళీ ఇవి జన్యు సంబంధ రోగాలు సాధారణంగా ఇవి నయం చేయలేని డిసీసెస్ .
"इस इकाई का उद्देश्‍य प्रोटीन संरचना की बनावट के बारे में सीखना है , जैसे कि प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर , सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर , टर्शियरी स्‍ट्रक्‍चर और क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर और वे कौन से बल हैं जो एक प्रोटीन संरचना को स्थिर करते हैं ।","ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క ఏర్పాటును , ప్రైమరీ స్ట్రక్చర్ , సెకండరీ స్ట్రక్చర్ , టెర్షియరీ స్ట్రక్చర్ మరియు క్వాటర్నరీ స్ట్రక్చర్ వంటివి మరియు ప్రోటీన్ యొక్క నిర్మాణానికి స్థిరత్వాన్ని కలిగించే బలాలు ఏవి అనేవి నేర్చుకోవడం ఈ మాడ్యూల్ యొక్క లక్ష్యం ."
"मान लीजिए कि हमारे पास एक दूसरे से बहुत दूर दो परमाणु हैं , तो उनके बीच कोई अंत : क्रिया नहीं होती है , निश्चित रूप से उनके बीच कोई अंत : क्रिया नहीं होगी , क्योंकि उनके बीच कोई बल भी नहीं है ।","ఉదాహరణకు రెండు ఆటమ్స్ చాలా దూరంలో ఉంటే , వాటి మధ్య ఇంటరాక్షన్ ఉండదు , వాటి మధ్య ఇంటరాక్షన్ లేనిచో , వాటి మధ్య బలం ఏదీ ఉండదు ."
"जल , एल्‍कली और एल्‍कालाइन अर्थ मेटल आयन बाहरी रूप से शुगर फॉस्फेट से बंधते हैं ।","నీరు , ఆల్కలీ మరియు ఆల్కలైన్ ఎర్త్ మెటల్ అయాన్స్ బాహ్య దిశలో షుగర్ ఫాస్ఫేట్ వెన్నెముకకు బంధించబడి ఉంటాయి ."
"तो, मूल रूप से स्वास्थ्य और रोग में प्रोटीन स्ट्रक्चर की भूमिका, आपने यह कर लिया है।","కాబట్టి , ప్రాథమికంగా ఆరోగ్యం మరియు డిసీజ్ , మీరు ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ యొక్క ప్రోటీన్ పాత్ర ను మీరు చూసారు ."
"जबकि तीसरी कक्षा में, विभिन्न नमूने हैं जो सेल मेम्ब्रेन के लिए प्रस्तावित किए गए हैं।","మూడవ తరగతిలో , సెల్ మెంబ్రేన్‌ కోసం వేర్వేరు నమూనాలు ప్రతిపాదించబడ్డాయి ."
"तो , इस तकनीक थिन लेयर क्रोमैटोग्राफी का उपयोग नियमित रूप से पेप्टाइड सिंथेसिस में किया जाता है , जहाँ आप अभिक्रिया की प्रक्रिया को देखना चाहते हैं कि क्या पेप्टाइड बन गया है या नहीं और इसका उपयोग नियमित रूप से उन  के पृथक्करण को देखने के लिए भी किया जाता है , जो छोटे पेप्टाइड होते हैं या छोटे अन्य छोटे मॉलिक्यूल होते हैं ।",కావున ఈ థిన్ లేయర్ క్రోమటోగ్రఫీ అనే టెక్నిక్ సాధారణంగా పెప్టైడ్ సింథసిస్ ఉపయోగిస్తారు దీనిలో మీరు పెప్టైడ్ తయారైనదా లేదా అనే చర్యను చూస్తారు మరియు ఇది చిన్న పెప్టైడ్స్ లేదా ఇతర చిన్న మాలిక్యుల్స్ వంటి మాలిక్యుల్స్ వేరు చేయబడుటను చూడటానికి సాధారణంగా దీనిని ఉపయోగిస్తారు .
"तो ये प्रोटीन्स जो वास्तव में गलत संरचना होती है , सही संरचना को आगे बढ़ाकर फिर से गलत संरचना बनती है , रेशे को और भी ज्यादा लंबा बना देती है ।","కావున , ఈ ప్రోటీన్స్ తప్పు ఆకృతీకరణను కలిగి ఉండును ఇవి సరైన ఆకృతీకరణ గల వాటిని తప్పు ఆకృతీకరణ గల వాటిగా మార్చేందుకు ఒత్తిడి చేయును మరియు ఇది పొడవైన ఫిలమెంట్ ను ఏర్పరుచును ."
"यहाँ तक कि यदि हमारे पास बहुत उच्च विभेदन वाली संरचनाओं के कई लूप क्षेत्र हैं , तो भी लूप का सामान्यीकरण बहुत मुश्किल हो जाता है ।","ఒకవేళ మనం వెరి హై రెజల్యూషన్ స్ట్రక్చర్స్ అనేకమైన లూప్ రీజియన్స్ కలిగి ఉన్నా కూడా , లూప్స్ సాధారణీకరణ అనేది చాలా కష్టతరం అవుతుంది ."
फायब्रोब्लास्ट कोलेजन बनाने वाली सबसे आम सेल्स होती हैं ।,ఫైబ్రోబ్లాస్ట్ కొల్లాజెన్‌ను సృష్టించే అత్యంత సాధారణ కణం అని చెప్పవచ్చు .
"यह वही स्थिति है , जहाँ ये सभी अमीनो एसिड्स बंधते हैं ।",ఇది ఈ అమినో ఆసిడ్స్ అన్ని బంధం ఏర్పరచుకునే ప్రదేశం .
उदाहरण सहित यह भी जानेंगे कि कैसे प्रोटीन स्ट्रक्चर और रचनाओं में विकृतियां आने से बीमारियां पैदा हो जाती हैं ।,ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ మరియు ఆకృతీకరణలలో అబ్నార్మాలిటీస్ వల్ల డిసీసెస్ రావడం గురించి ఉదాహరణలతో తెలుసుకుందాం .
"तो, इस पाँचवे सप्ताह में आपने जो समझा है वह यह है कि यदि आपको एक प्रोटीन या प्रोटीन का मिश्रण दिया जाता है, उदाहरण के लिए, जिसे आपने एक मेम्ब्रेन से शुद्ध किया है या आप एक सेल कल्चर से शुद्ध कर सकते हैं, आपके पास बड़ी संख्या में प्रोटीन हैं।","ఈ ఐదవ వారంలో మీరు అర్థం చేసుకున్నది ఏమిటంటే , మీకు ప్రోటీన్‌ల మిశ్రణం ఇస్తే , అంటే ఉదాహరణకు , మీరు మెంబ్రేన్ నుండి శుద్ధి చేసారు లేదా మీరు సెల్ కల్చర్ నుండి శుద్ధి చేసి ఉండవచ్చు , మీకు అధిక సంఖ్యలో ప్రోటీన్‌లు ఉన్నాయి ."
"यदि आपने एक प्रकार के रोटर पर काम किया है , तो यह दूसरे प्रकार के रोटर के लिए भी अपनाया जा सकता है ।","కావున , ఒకవేళ మీరు ఒక రకం రోటర్ పై పని చేసినప్పుడు , దానిని రెండవ రకం రోటర్ కోసం వర్తింపజేయవచ్చు ."
"कोलेजन , ट्रोपोकोलेजन उपइकाईयों से बनता है , ट्रोपोकोलेजन में ट्रिपल हेलिक्स बहुत ही ज्यादा विस्तृत और मजबूत होता है ।","కొల్లాజెన్ ట్రోపోకొల్లాజెన్ యొక్క ఉపభాగాల నుండి ఏర్పడుతుంది , ట్రోపోకొల్లాజెన్‌లోని ట్రిపుల్ హెలిక్స్ బాగా విస్తరించి , బలంగా ఉంటుంది ."
"हाइड्रोजन बॉन्ड , इन चार अमिनो एसिडों के पहले और अंतिम रेज़िड्यूज़ के बीच होता है या आप यह भी कह सकते हैं कि आई और आई प्‍लस थ्री हाइड्रोजन बॉन्ड बनाते हैं ।",హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది ఈ నాలుగు అమైనో ఆసిడ్స్ మొదటి మరియు నాల్గవ అవశేషాల మధ్య ఉంటుంది లేదా హైడ్రోజన్ బాండ్ i అండ్ i ప్లస్ త్రీ ఫామ్ కూడా మీరు చెప్పవచ్చు .
बायोफिजिकल प्रभाव और हाइड्रोफोबिसिटी में शामिल होती है।,హైడ్రోపోభిసిటీ యొక్క బయో ఫిజిక్స్ ఫలితాలు మరియు ఉపయోగాలు – మొట్టమొదట ఇది ప్రోటీన్ ఫోల్డింగ్‌లో ప్రమేయం కలిగి ఉంటుంది .
"इसलिए , जैसा कि हम पहले ही चर्चा कर चुके हैं कि शीट पर हर दूसरा रेज़िड्यू हाइड्रोफोबिक होता है जो कि कोर की ओर होता है और अन्य दूसरा रेज़िड्यू हाइड्रोफिलिक होता है जो बाहर की ओर खुला होता है ।","కావున , మనం ఇంతకుముందు చర్చించినట్లుగా కోర్ వైపు ముఖం ఉన్న ప్రతి * ప్రత్యామ్నాయ అవశేషం హైడ్రోఫోబిక్ అవుతుంది మరియు బయటకు కనిపిస్తున్న ప్రతి ప్రత్యామ్నాయ అవశేషం అనేది హైడ్రోఫిలిక్ అవుతుంది ."
"पेप्‍टाइड बॉन्ड जो हम इस तस्वीर में देखते हैं, यहाँ हम सीओ ग्रुप और एनएच ग्रुप को देखते हैं वे एक समतल बनाते हैं।","ఈ చిత్రంలో మనం చూసే పెప్టైడ్ బాండ్ , CO సమూహం మరియు NH సమూహం కలిసి ఒక సమతలాన్ని ఏర్పరుస్తాయి ."
"पार्किन्सन E थ्री यूबिक्विटिन लिगेज़ कॉम्प्लेक्स नामक एक मल्टी प्रोटीन का घटक होता है , जो कि यूबिक्विटिन प्रोटिएसम सिस्टम का एक भाग होता है , जो विघटन के लिए प्रोटीन्स को निशाना बनाने का निर्देश देता है ।","పార్కిన్సన్ అనేది బహుళ ప్రోటీన్ యొక్క ఒక విభాగం , E త్రీ యుబిక్విటిన్ లిగేస్ కాంప్లెక్స్ అనేది యుబిక్విటిన్ ప్రోటియేజ్ వ్యవస్థలో ఒక భాగంగా ఉండి ప్రోటీన్స్ డిగ్రెడేషన్ నిర్దేశిస్తుంది ."
"यदि एक जैसे एटम्स के बीच एक कोवैलेन्ट बॉन्ड बनता है, तो इलेक्ट्रॉनों की साझा की हुई जोड़ी लगभग केंद्र में स्थित हो जाती है और इलेक्ट्रॉन क्लाउड समान रूप से एटम्स के चारों ओर वितरित हो जाता है।","ఒకవేళ ఒక కోవలెంట్ బాండ్ అనేది సారూప్య ఏటమ్స్ మధ్య ఏర్పడితే , పంచుకోబడిన ఎలక్ట్రాన్ల జంట రెండింటికీ మధ్యలో ఉంటుంది మరియు ఎలక్ట్రాన్ మేఘం అనేది రెండు ఏటమ్స్ చుట్టూ సమానంగా పంపిణీ చేయబడును ."
"अंत में, मैं आपको पेप्‍टाइड्स और पॉलीपेप्‍टाइड्स की विशाल पृष्ठभूमि से परिचित कराना चाहूँगी।",చివరగా మీకు గొప్ప విషయాలైన పెప్టైడ్స్ మరియు పాలిపెప్టైడ్స్‌లను పరిచయం చేయాలనుకుంటున్నాను .
"जैसे ही तापमान बदलता है तो सापेक्षिक अवशोषण , किसी भी तापमान T पर अवशोषण बटा पच्चीस डिग्री पर अवशोषण के बराबर होता है ।","హైపర్ క్రోమిసిటీని ఉష్ణోగ్రత మారుతూ ఉన్నప్పుడు డిఎన్ఎ యొక్క స్థితిని ట్రాక్ చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు , సాపేక్ష అబ్జార్బన్స్ అనగా ఏదైనా ఉష్ణోగ్రత T వద్ద అబ్జార్బన్స్ డివైడెడ్ బై 25 డిగ్రీల వద్ద అబ్జార్బన్స్‌గా చెబుతాము ."
"प्रोटीन जैसे बायो पॉलीमर्स और नायलॉन जैसे सिंथेटिक पॉलीमर्स बहुत अच्छे उदाहरण हैं, जिनमें कोवैलेन्ट बॉन्ड्स होते हैं।",ప్రోటీన్ వంటి బయోపాలిమర్స్ మరియు నైలాన్ వంటి సింథటిక్ పాలిమర్స్ కోవలెంట్ బాండ్లను ఏర్పరిచే వాటికి చాలా చక్కని ఉదాహరణలుగా మనం చెప్పుకోవచ్చు .
"मेटा - हाइड्रॉक्सिल ग्रुप दो अलग - अलग अभिविन्यासों में पाया गया था , जिनमें से कोई भी ग्वानिन बेस के एक्सोसाइक्लिक अमीनो ग्रुप के लिए किसी भी हाइड्रोजन बांड में प्रत्यक्ष भाग नहीं लेता है ।","మెటా - హైడ్రోక్సిల్ గ్రూప్ అనేది రెండు విలక్షణ ఓరియంటేషన్‌లో కనిపిస్తుంది , గ్వానైన్ బేస్ యొక్క ఎక్సోసైక్లిక్ అమైనో గ్రూప్‌కి ప్రత్యక్ష హైడ్రోజన్ బాండ్స్‌లో ఏదీ పాల్గొనదు ."
"जल, लगभग दो दशमलव सात पाँच एंगस्ट्रॉम के आण्विक व्यास वाला एक छोटा, इलेक्ट्रिकली न्यूट्रल और एक V के आकार का अणु होता है।","నీరు అనేది చిన్నగా ఉండే , ఎలక్ట్రిక్ పరంగా తటస్థమైనది అయిన మరియు V ఆకృతి కలిగి ఉండే ఒక మాలిక్యుల్ , ఇది దాదాపుగా రెండు పాయింట్ ఏడు ఐదు ఆంగ్ స్ట్రామ్‌ల మాలిక్యులర్ డైయామీటర్ కలిగి ఉంటుంది ."
जिससे घनत्‍व कम हो जाता है।,కావున ఆ డెన్సిటీ తగ్గుతుంది .
"तो, यह वास्तव में इस तरह की बात है, लाइपोसोम्स मूल रूप से एक तरह की मॉलिक्यूल के प्रकार की वस्तु हैं, जिन्हें हम सेल नेचुरल सेल्स के लिए एक नमूने के रूप में उपयोग करते हैं।","కాబట్టి , ఇది వాస్తవానికి ఈ రకమైనది , లిపోజోములు ప్రాథమికంగా ఒక రకమైన మాలిక్యుల్‌ల రకమైనవి , వీటిని మనం సహజ సెల్‌లకు మోడల్‌గా ఉపయోగిస్తాము ."
हाइड्रोजन बॉन्ड्स ग्लाइसिन के NH ग्रुप और अगली चेन के प्रोलीन के कार्बोक्सिल ग्रुप के बीच बनते हैं ।,హైడ్రోజెన్ బంధాలు గ్లైసిన్ యొక్కNH మరియు ప్రోలిన్ యొక్క కార్బాక్సిల్ సమూహం మధ్య తరువాత గొలుసు‌​​గా ఏర్పడతాయి .
उनकी एक आनुवंशिक व्यवस्था और क्षमता भी होती है ।,మరియు అవి జన్యు ఎకానమీ మరియు సామర్థ్యం కలిగి ఉండడం వంటి పలు ప్రయోజనాలను కలిగి ఉంటాయి .
आप एसएच वन हेलिक्स को देख सकते हैं जिसमें दो ग्लाइसीन्स होते हैं और जिसे यहाँ क्लच कहा जाता है ।,మీరు రెండు గ్లైసీన్ లను కలిగి ఉండే SH వన్ హెలిక్స్ ను చూడవచ్చు మరియు ఇక్కడ ఇది క్లచ్ గా పిలవబడుతుంది .
"तो , मूल रूप से यह एफ - एक्टिन के एक छोटे न्यूक्लिएस की शुरुआत है ।","కావున , సాధరణంగా F - ఆక్టిన్ యొక్క చిన్న న్యూక్లియస్ ప్రారంభమవుతుంది ."
"चूंकि , यह प्रकृति में अस्थिर होता है इसलिए यह बांड को तोड़ने की कोशिश करता है और फलस्वरूप यह निकटतम पेप्टाइड बॉन्ड को तोड़ देता है ।","అందుకే సమీప పెప్టైడ్ పూర్తిగా బలహీనమవుతుంది , కావున మీరు తేలికైన ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ నిర్వహించినప్పుడు , ఇతర అమైనో ఆసిడ్ పోల్చినప్పుడు మొదటి అమైనో ఆసిడ్ విడిపోవడానికి అధిక అవకాశాలు ఉంటాయి ."
"अगर आप इस संरचना के दाहिनी ओर देखें , तो आपके पास एक पॉलीपेप्टाइड बीटा एमाइलॉयड पॉलीपेप्टाइड है जो कि विभाजित है , और अगर दस से चालीस अमीनो एसिड्स हों तो इनसे एक छोटी असमानांतर बीटा शीट बनाई जा सकती है , और लंबे फाइब्रिल्स बनाने के लिए ये असमानांतर शीट्स एक दूसरे के ऊपर लग जाती हैं ।","మరియు ఒకవేళ మీరు దీని నిర్మాణం యొక్క కుడి వైపు భాగాన్ని చూస్తే , మీరు విడదీయబడిన పాలీపెప్ బీటా అమైలాయిడ్ పాలీపెప్టైడ్ ను చూస్తే అది పది నుండి నలభై అమైనో యాసిడ్స్ కలిగి ఉండి ఒక చిన్న ప్రతి సమాంతర బీటా షీట్ ను ఏర్పరుచును మరియు ఈ ప్రతి సమాంతర షీట్స్ పరస్పరం పెనవేసుకుని ఒక పెద్ద ఫిబ్రిల్స్ ను ఏర్పరుస్తాయి ."
"यह बहुत ही दिलचस्प था क्योंकि उन्हें एक लिगैंड मिला , जो आपकी कल्पना से भी परे बहुत ही उत्तम था जो थ्री वे जंक्शन में डीएनए में फिट हो जाता है ।","ఇది చాలా చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది ఎందుకంటే వారు ఒక చాలా - చాలా పరిపూర్ణమైన ఒక లిగాండ్‌ను కనుగొన్నారు , మీ ఊహకు మించి , మూడు మార్గాల కూడలిలో ఇది డిఎన్ఎలోకి అమర్చబడుతుంది ."
इंट्रासेल्युलर एग्रीगेट्स या फाइबर टैंगल्स प्रोटीन से बने होते हैं जिन्हें टाउ कहते हैं ।,కణాంతర అగ్రిగేటర్స్ లేదా ఫైబర్ ట్యాంగిల్స్ టౌ అనే ప్రోటీన్ చేత తయారవుతాయి .
लेकिन हम दूसरे तरीके से भी तर्क प्रस्तुत कर सकते हैं ।,కాని మనం మరో విధంగా కూడా వాదించవచ్చు .
"एंजाइम ड्रग कॉम्प्लेक्स : तो हम यहाँ पर नॉन स्टेरॉयडल , एंटी - इंफ्लेमेटरी एजेंट एस्पिरिन के साथ फॉस्फोलिपेज़ A टू कॉम्प्लेक्स का एक उदाहरण देखते हैं ।",ఎంజైమ్ డ్రగ్ కాంప్లెక్స్ : కాబట్టి ఇక్కడ మనం నాన్ - స్టీరాయిడల్ అంటీ - ఇన్‌ఫ్లమేటరీ ఏజెంట్ ఆస్ప్రిన్‌తో ఫాస్ఫోలిపేస్ ఏ టు కాంప్లెక్స్ కోసం ఒక ఉదాహరణను చూస్తాము .
एक आबंध एटोमिक ऑर्बिटल्स या नजदीक के एटम्सके एक सिरे से दूसरे सिरे तक के परस्पर आच्छादन से बन सकता है।,ఎటోమిక్ ఆర్బిటల్స్ లేదా పొరుగు ఏటమ్స్ యొక్క తల నుండి తల అతిపాతం వల్ల ఒక బాండ్ ఏర్పడుతుంది.
आप किसी भी ग्राफिक्स प्रोग्राम का उपयोग कर सकते हैं और स्वयं ही संरचना का पता लगा सकते हैं ।,"ఈ నిర్మాణం యొక్క పి డి బి ఐ డి అనేది 185 D ఉంటుంది , మీరు ఏదైనా గ్రాఫిక్స్ ప్రోగ్రామ్ ఉపయోగించవచ్చు మరియు నిర్మాణాన్ని మీరే స్వయంగా అన్వేషించవచ్చు ."
"मिक्‍स्‍ड मोड बाइंडिंग के लिए हमने एकिनोमाइसिन और डॉनोमाइसिन के उदाहरण दिए , अल्काइलेशन के उदाहरण सिक्‍स प्लैटिन यौगिक और नए सिंथेटिक अणु हैं जो थ्री वे जंक्शन को बांधते हैं , यह भी आपको समझाया गया है ।","మిక్స్డ్ మోడ్ బైండింగ్ కోసం మేము ఎకినోమైసిన్ మరియు డౌనోమైసిన్ ఉదాహరణలు ఇచ్చాము , ఆల్కైలేషన్ యొక్క ఉదాహరణ సిక్స్ ప్లాటిన్ సమ్మేళనాలు మరియు మూడు మార్గాల కూడలికి బంధించబడే కొత్త సింథటిక్ మాలిక్యుల్స్‌ను కూడా మేము మీకు వివరించాము ."
"फिर आपको इसे अपनी आवश्यकता के अनुसार परिवर्तित करने के लिए उपयोग करना होगा जैसे कि द्रव में घुले हुए इस ठोस के मामले को आमतौर पर लिया जाता है, लेकिन अगर आप इसे द्रव में घुले हुए द्रव के मामले की तरह लेते हैं, तो इसका मतलब होगा एक द्रव की कंसंट्रेशन, जो कि दूसरे में मौजूद होती है, तब इसे मात्रा में प्रतिशतता कहा जाता है, जिसका अर्थ होता है कि दोनों मात्रा में मौजूद हैं।","దాని అర్థం ఒక లిక్విడ్‌ యొక్క కాన్సెన్ట్రేషన్ , ఏదైతే వేరొక దానిలో ఉందో అప్పుడు దీనిని పర్సెన్టేజ్ బై వాల్యూమ్ అని పిలుస్తాము దాని అర్థం రెండు కూడా పర్సెన్టేజ్‌లో ఉంటాయి ."
अब्ज़ॉर्बेस में हाइपोक्रोमिसिटी कम होती है ।,అబ్జార్బన్స్‌లో హైపర్‌క్రోమిసిటీ పెరుగుతుంది .
हर कोलेजन फाइबर की लंबाई कई माइक्रोमीटर्स होती है और उनका व्यास पचास से दो सौ नैनोमीटर्स होता है ।,ప్రతి కొల్లాజెన్ ఫైబర్ అనేక మైక్రోమీటర్ల పొడవు మరియు యాభై నుండి రెండు వందల నానోమీటర్ల వ్యాసం ఉంటుంది .
"एंटीजन एंटीबॉडी रिएक्शन एक बहुत ही महत्वपूर्ण अभिक्रिया होती है , क्योंकि एंटीजन को मल्टीवेलेंट्स होना चाहिए , एंटीबॉडी को डाईवेलेंट होना चाहिए और यह संयोजन लैटिस फार्मेशन को बनाता है ।","ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ రియాక్షన్ చాలా ముఖ్యమైనది , ఎందుకంటే ఆంటీజెన్ అనేది మల్టీ వాలెంట్ , ఆంటీబాడీ అనేది డైవాలెంట్ .వీటి కలయిక లాటిస్ ఏర్పడటానికి దారితీస్తుంది ."
और आप यह भी देखते हैं कि लिपिड्स एस्पार्टिक एसिड और हिस्टिडीन के साथ अंतर्क्रिया करते हैं ।,మరియు లిపిడ్‌లు అస్పార్టిక్ ఆసిడ్ మరియు హిస్టిడిన్‌తో సంకర్షణ చెందడం మీరు చూస్తారు .
ए पीपी बीटा सिक्रीटेस और गामा सिक्रीटेस से टूट जाता है और एक बीटा एमाइलॉयड पॉलीपेप्टाइड बनाता है ।,ఎ పి పి అనేది బీటా సెక్రిటేజ్ మరియు గామా సీక్రిటేజ్ ద్వారా విడదీయబడుతుంది దీని వల్ల ఒక బీటా అమైలాయిడ్ పాలీపెప్టైడ్ ఏర్పడుతుంది .
"इसलिए , वे बाहर पहले निकलते हैं , जबकि छोटे मॉलिक्यूल जैल के छिद्र में प्रवेश कर जाते हैं और इसलिए , वे बाहर देर से निकलते हैं और इस तरह से छोटे और बड़े एनालाइट जिन्हें पृथक किया जाना है वे जैल फिल्ट्रेशन क्रोमैटोग्राफी में पृथक हो जाते हैं ।",అందువల్ల అవి మొదట ఎలూటెడ్ అలాగే చిన్న మాలిక్యుల్స్ జెల్ యొక్క రంధ్రాల లోకి ప్రవేశించడం వల్ల అవి ఆలస్యంగా ఎలూటెడ్ మరియు అందువల్ల వేరు చేయాల్సిన చిన్న మరియు పెద్ద అనలైట్ జెల్ ఫిల్టరేషన్ క్రోమటోగ్రఫీలో వేరు చేయబడుతాయి .
यह पूरी तरह से एक पैरामीट्रिक पोटेंशियल होता है जिसे संरचना ऊर्जा की गणना के लिए उपयोग किया जाता है ।,ఇది మొత్తంగా ఆకృతి శక్తి లెక్కింపు కోసం ఉపయోగించే పారామెట్రిక్ పొటెన్షియల్ అవుతుంది .
उनका सबसे आशाजनक उपयोग टारगेट एलएचआरएच के माध्यम से किया गया था।,వాటి అత్యంత అత్యంత ఆశాజనక అప్లికేషన్ టార్గెట్ ఎల్‌హెచ్‌ఆర్‌హెచ్ ద్వారా జరుగుతుంది .
"संरचना , डाइन्यूक्लियोटाइड डुप्लेक्स ए पी यू के साथ इथीडियम ब्रोमाइड को दिखाती है ।",ఒక క్రిస్ - క్రాస్ మోడల్ : క్రిస్ - క్రాస్ మోడల్ అనేది ఈ చిత్రంలో కుడి చేతి వైపున చూపబడినది .
"अतः , यदि आप डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ को पहले बनने देते हैं , तो आपको गतिविधि का केवल एक प्रतिशत मिलेगा , और यदि आप डाइसल्फ़ाइड ब्रिज़िज़ को प्रोटीन के फोल्ड होने के बाद बनने देते हैं , तो आपको लगभग सौ प्रतिशत गतिविधि मिलेगी ।","కావున , ఒకవేళ మీరు మొదట డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పాటును అనుమతిస్తే , మీరు కేవలం 1 శాతం ఆక్టివిటీని మాత్రమే పొందుతారు , ఒకవేళ మీరు ప్రోటీన్ మడత తరువాత డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పాటుకు అనుమతిస్తే మీరు దాదాపు వంద శాతం ఆక్టివిటీని పొందుతారు ."
"यहाँ कुछ सिद्धांत हैं , जो आप पिछले वाले में अध्ययन कर चुके हैं ।","మునుపటి దానిలో మీరు అనేకమైన సిద్ధాంతాలను చదివారు ,"
तो ये लेवी बॉडीज हैं जो रोग के लक्षणों के लिए जिम्मेदार होती हैं ।,"కావున , ఇది డిసీస్ లక్షణాలకు కారణమయ్యే లెవీబాడీ అవుతుంది ."
"तो , पॉलीपेप्टाइड प्लस अनहायड्रस - अनहाइड्राज़िन , नब्बे डिग्री सेल्सियस पर हाइड्राज़िन और बाद में धीमा एसिड आयन एक्सचेंज , रेज़िन बीस से सौ घंटे के लिए गर्म करने से आप स्वतंत्र अमीनो एसिड प्राप्त कर सकते हैं , आप आसानी से निर्धारित कर सकते हैं कि एक पेप्टाइड के C - टर्मिनल साइड पर मौजूद अवशेष कौन से हैं ।","కావున , పాలీపెప్టైడ్ ప్లస్ అన్ హైడ్ - అన్ హైడ్రాజీన్ , అన్ హైడ్రస్ , హైడ్రాజిన్ తొంబై డిగ్రీ సెల్సియస్ వద్ద తరువాత తేలికపాటి ఆసిడ్ అయాన్ వినిమయ రెజిన్ ను ఇరవై నుండి వంద గంటల పాటు వేడి చేస్తే మీరు స్వేచ్ఛగానున్న అమైనో ఆసిడ్ పొందవచ్చు , కావున మీరు ఒక పెప్టైడ్ యొక్క C - టెర్మినల్ సైడ్ గల అవశేషం ఏమిటో సులభంగా గుర్తించవచ్చు ."
"जिससे आम तौर पर , एस - एस बॉन्ड कम हो जाते हैं लेकिन जहाँ ये ऑक्सीजन या अन्य स्थानों के संपर्क में आते हैं वहाँ एस - एस बॉन्ड बनते हैं ।",కావున S - S బాండ్స్ తగ్గును కాని అవి ఆక్సిజన్ లేదా S - S బాండ్స్ ఏర్పడే ఇతర ప్రదేశాలకు గురవుతాయి .
जो कि एक अलग कार्य है।,కాబట్టి ఆ ఫంక్షన్ భిన్నంగా ఉంటుంది .
इसलिए यह मौसमों के बीच के परिवर्तन को कम विषम बनाता है।,దీనివల్ల ఋతువుల మధ్య మార్పు తక్కువ ఆకస్మికంగా ఉండడం జరుగుతుంది .
"तो, यह कैसे एक पैथोलॉजी का कारण बन सकती है और यदि वह प्रोटीन सेल के लिए बहुत महत्वपूर्ण है, तो यह विभिन्न अन्य सेलुलर डिसफंक्शन्स को उत्पन्न कर सकती है, न केवल वह प्रोटीन, बल्कि जैसा कि आप जानते हैं वह प्रोटीन अन्य कार्यों, यानि कोशिकीय कार्यों में शामिल हो सकती है, उनको भी प्रभावित कर सकती है।","కాబట్టి , ఇది పాథాలజీకి ఎలా దారితీస్తుంది మరియు ఆ ప్రోటీన్ సెల్‌కు ‌ చాలా ముఖ్యమైనది అయితే , అది ప్రోటీన్ మాత్రమే కాకుండా , ఇతర సెల్యులార్ పనిచేయకపోవటానికి దారితీస్తుంది , కానీ ఆ ప్రోటీన్ మీకు తెలిసిన ఇతర మార్గాల్లో , సెల్యులార్ మార్గాలు కూడా ప్రభావితం కావచ్చు ."
क्योंकि जब भी आप एक प्रोटिओमिक्स लेते हैं तो इसका मतलब प्रोटीन केमिस्ट्री नहीं होता है।,ఎందుకంటే మీరు ప్రోటియోమిక్స్ తీసుకున్నప్పుడల్లా ప్రోటీన్ కెమిస్ట్రీ అని అర్థం కాదు .
"यह नॉन बॉन्डिड एट्म्स के सभी जोड़ों पर लिए गए इन चार शब्दों का योग होता है , जिसका अर्थ है कि ये बॉन्ड द्वारा जुड़े हुए नहीं होते हैं , इसीलिए ये प्रथम पड़ोसी नहीं हो सकते हैं ।","ఇది నాన్ - బాండెడ్ ఆటమ్స్ యొక్క అన్ని జతలను కలిపి తీసుకున్న ఈ నాలుగు టర్మ్స్ యొక్క మొత్తంగా ఉంటుంది , దీని అర్థం ఇవి బాండ్ ద్వారా కలపబడి లేవు , కావున అవి మొదటి * నైబర్ కాలేవు ,"
"विकास के दौरान , लूप्स कम संरक्षित होते हैं और चूँकि लूप्स अलग - अलग लंबाई के होते हैं और लचीले होते हैं तो उससे उन संरचनाओं को निर्धारित करना मुश्किल हो जाता है ।","పరిణామ క్రమంలో , లూప్స్ తక్కువ * సంరక్షణ కలిగి ఉంటాయి మరియు లూప్స్ విభిన్న పొడవులు కలిగి ఉండడం మరియు * సౌకర్యవంతంగా ఉండడం వల్ల వాటి స్ట్రక్చర్స్ నిర్ణయించడం కష్టం అవుతుంది ."
"लेकिन, यदि आप कोई भी बायो स्पेक्ट्रोस्कोपी इस्तेमाल नहीं कर रहे हैं तो ट्रिस एचसीएल का उपयोग किया जा सकता है।","కాని , ట్రిస్ HCL అనేది మీరు ఏ జీవ స్పెక్ట్రోస్కోప్ ఉపయోగించనపుడు ఉపయోగించాలి ."
हमने अब तक प्रोटीन ब्लॉक को समाप्त कर दिया है।,"కాబట్టి , ఇప్పటి వరకు మనం ప్రోటీన్ బ్లాక్‌ను పూర్తి చేసాము ."
इसलिए सेल हँसिए के आकार की या नाजुक हो जाती है ।,దాని వల్ల సెల్ సికిల్ మరియు ఫ్రాజైల్ గా మారుతుంది .
समुद्र का तापमान दो डिग्री सेल्सियस से ज्‍यादा नहीं बदलता है।,సముద్ర ఉష్ణోగ్రతల మధ్య వ్యత్యాసం రెండు డిగ్రీ సెంటీగ్రేడ్స్ కంటే ఎక్కువ ఉండదు .
ये मॉलिक्यूल्स इस तरह से व्यवस्थित हो जाते हैं कि एक धनात्मक और एक ऋणात्मक समूह अधिकतम आकर्षण के लिए एक दूसरे के अगल बगल हो जाएं।,మాక్సిమం అట్రాక్షన్ కోసం ఒక పాజిటివ్ మరియు ఒక నెగటివ్జ్ సమూహం ఒక దాని తరువాత ఒకటిగా ఉండే విధంగా ఈ మాలిక్యూల్లు సర్దుబాటు చేసుకుంటాయి .
फिफ्टी किलो डाल्टन लोअर डोमेन एन टर्मिनल डोमेन से दूर चला जाता है और दो डोमेन्स के बीच दूरी पैदा करता है जिसके कारण एसएच वन हेलिक्स का संपर्क टूट जाता है और जिसके कारण यह पिघल जाती है ।,ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ దిగువ డొమైన్ N టర్మినల్ డొమైన్ నుండి దూరంగా జరుగుతుంది మరియు రెండు డొమైన్స్ మధ్య దూరానికి కారణం అవుతుంది దీని వల్ల SH వన్ హెలిక్స్ యొక్క సంబంధాలు కోల్పోవడం వల్ల అది కరుగుతుంది .
मनुष्य में लगभग चौदह प्रकार के आवश्यक ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर होते हैं जिन्हें जी एल यू टीज़ कहा जाता है ।,మానవులలో జి ఎల్ యు టిగా పిలువబడే పద్నాలుగు రకాల ముఖ్యమైన గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ ఉన్నాయి .
"और यदि आपके पास एक सेरा है जिसमें एंटीजन की मात्रा होती है , तो एक बार एंटीजन की निश्चित मात्रा या एंटीबॉडी की निश्चित मात्रा एक मिश्रण को बनाने के लिए क्रिया करती हैं ।",మీ వద్ద ఉన్న సెరాలో నిర్దిష్ట మొత్తం ఆంటీజెన్ మరియు నిర్దిష్ట మొత్తం ఆంటీబాడీ ఉంటే వాటి మధ్య ప్రతిచర్యలు జరిగి కాంప్లెక్స్ ఏర్పడతాయి .
"यह अच्छा होगा यदि आप पीडीबी थ्री ल्यू को त्रि - आयामी संरचना में देख सकते हैं , जो आपको एक बहुत बेहतर तस्वीर देगा कि एफ - एक्टिन बनाने के लिए कैसे एक्टिन पॉलीमराइज़ किया जाता है ।","ఒకవేళ మీరు పిడిబి త్రీ ల్యూ ను త్రిమితీయ నిర్మాణంలో చూస్తే , అది F - ఆక్టిన్ ను ఏర్పరచడం కోసం ఆక్టిన్ స్ ఎలా పాలీమరైజ్డ్ చెందుతాయనే దానిని మీకు స్పష్టంగా అర్థమయ్యేలా చేస్తుంది ."
"इसलिए मिश्रण से महत्वपूर्ण अवलोकन यह हुआ कि , सक्रिय क्षेत्र में एरोमैटिक रेसीड्यूज को सामान्य रूप से , स्टैकिंग अंतर्क्रिया में शामिल माना जाता रहा ।","కాబట్టి సమూహం నుండి ముఖ్యమైన పరిశీలన ఏమిటంటే , సాధారణంగా , ఆక్టివ్ సైట్‌లోని ఆరోమాటిక్ అవశేషాలు స్టాకింగ్ ఇంటరాక్షన్‌లో పాల్గొంటాయి ."
साथ ही इस पैटर्न में हाइड्रोफोबिक अमिनो एसिड भी स्थापित होते हैं ।,కావున మేము ఇక్కడ అవశేష నమూనాను చూపే స్లైడ్ ను మీరు చూడవచ్చు .
कोर्नेल विश्व विद्यालय के प्रोफेसर लिन जेलिन्स्की ने सिद्ध किया है कि पॉली - आला रिपीट्स माइक्रो क्रिस्टल स्ट्रक्चर्स में शामिल रहते हैं ।,కార్నెల్ విశ్వవిద్యాలయానికి చెందిన ప్రొఫెసర్ లిన్ జెలిన్స్కి పాలీ - అలా రిపీట్స్ మైక్రో - స్ఫటికాల నిర్మాణాలలో పాల్గొంటున్నట్లు స్థాపించారు .
"तो , यह एक झिल्ली चढ़ी हुई प्रोटीन होती है जो मुख्यत : न्यूरॉन की सतहों पर पाई जाती है ।","కావున , ఇది ఒక ప్రధానంగా న్యూరాన్ ఉపరితలంపై మెంబ్రేన్ తగిలించుకుని ఉన్న ఒక ప్రోటీన్ ."
"फिर से, फॉस्फेट और ट्रिस की सीमा सात से नौ, सात से दस हो सकती है, ये बहुत अच्छी है।","పరిధి మళ్ళీ పాస్పేట్ మరియు ట్రిస్ ఏడు నుండి ఎనిమిది , ఏడు నుండి పది , అవి చాలా మంచివి ."
"आप एक एसिड की तीव्रता कैसे व्यक्त करेंगे, तो इसका समानार्थी शब्द पीएच स्केल है।",అప్పుడు మీరు ఆమ్లం యొక్క బలాన్ని ఎలా వ్యక్తీకరించవచ్చు అప్పుడు ఈ పర్యాయపదం pH స్కేల్ వస్తుంది.
"अब , यहाँ कॉन्ट्रैक्टाइल साइकिल में इस स्ट्रक्चर स्टेट की संभावना के बारे में कई चर्चाएँ हैं ।","ఇప్పుడు , ఇక్కడ కాంట్రాక్టైల్ సైకిల్ ఈ నిర్మాణ స్టేట్ సంభావ్యత గురించి అక్కడ పలు చర్చలు ఉన్నాయి ."
कोलेजेन जीन्स में होने वाला कोई भी म्यूटेशन कई सारी बीमारियों का कारक होता है ।,కొల్లాజెన్ జన్యువులలోని ఏదైనా మ్యుటేషన్ అనేక డిసీసెస్ కారణమవుతుంది .
"तो , यह सब अमीनो एसिड्स के सिक्वेंसिंग के लिए मास स्पेक्ट्रोस्कोपी प्रोसेस के बारे में है ।","కావున , ఇదంతా అమైనో ఆసిడ్స్ సీక్వెన్సింగ్ కోసం గల మాస్ స్పెక్ట్రోస్కోపీ గురించినది ."
"इसलिए , यदि आपके पास उस प्रकार की एंजाइम युक्त उपइकाईयाँ हैं , जो जैविक कार्यों या प्रणालियों में शामिल होते हैं , जहाँ वे उत्‍पाद को लगातार उत्पन्न नहीं करना चाहते हैं ।","కావున , ఒకవేళ ఎంజైమ్స్ కలిగి ఉన్న ఈ రకమైన సబ్ యూనిట్ అవి నిరంతరం ఉత్పత్తిని ఏర్పరచకూడదనుకునే చోట బయోలాజికల్ విధులు మరియు మార్గాలలో పాల్గొంటాయి ."
सेल ऑर्गेनेलीज़ और दूसरे महत्वपूर्ण पदार्थों का संचारण इन पटरियों द्वारा होता हैं ।,సెల్ ఆర్గనెల్స్ మరియు ఇతర ముఖ్య పదార్థాలపు ఈ ట్రాక్స్ ద్వారా ప్రయాణిస్తాయి .
"सामान्य तौर पर , पार्किन्सन विरोधी दवाई एल - डी ओ पी ए और डोपाम डोपामाइन एगोनिस्ट की खुराकें होती हैं , जिनसे पार्किन्सन्स रोग के शुरुआती लक्षणों का इलाज किया जाता है ।","సాధారణంగా , యాంటీపార్కిన్సన్ ఔషధాలు అయిన ఎల్ - డివోపిఎ మోతాదులతో డిసీస్ ప్రారంభ లక్షణాలను మెరుగుపరచడం జరుగుతుంది ."
संरचना को लीनियर डाइक्रोइज़म और सिंगल क्रिस्‍टल डिफ्रेक्‍शन टेक्निक्‍स दोनों के द्वारा खोजा गया है ।,ఈ నిర్మాణం లీనియర్ డైక్రోయిజం మరియు సింగిల్ క్రిస్టల్ డిఫ్రాక్షన్ టెక్నిక్స్ రెండింటినీ ప్రదర్శించినది .
"इस चित्र में हम चार अनुक्रमों के माइनर ग्रूव साइड और मेजर ग्रूव साइड को देखते हैं , यहाँ पर W one , W two , W two dash , W one dash मेजर ग्रूव को दिखाते हैं जो लिगैंड के साथ अंत : क्रिया कर सकते हैं और S one , S two , S one dash minor groove binding को दिखाते हैं जो prespine groups को बांधते हैं और आप इन चार क्षार जोड़ो G - C , A - T , C - G and T - A में इन समूहों के बीच अंतर को तुरंत देख सकते हैं ।",ఈ గుర్తించడం అనేది మైనర్ లేదా మేజర్ గ్రూవ్‌లోని దాతలు లేదా స్వీకర్తలతో H - బాండింగ్ ద్వారా జరుగుతుంది .
बीच का हाइड्रोफोबिक हिस्सा जो कि समूहों या रेशेदार आकृति या लेवी बॉडीज में दिखाई देता है जिनकी वजह से स्नायविक कार्यों का नुकसान होता है और सेल की मृत्यु हो जाती है ।,కేంద్ర హైడ్రోఫోబిక్ భాగం అనేది న్యూరోలాజికల్ ఫంక్షన్ పనితీరు మరియు సెల్ డెత్ కారణమైన అగ్రిగేట్స్ లో లేదా ఫిబ్రిల్ ఫామేషన్ లేదా లెవీ బాడీలలో కనిపిస్తుంది .
"इस क्रोमैटोग्राफी में , पृथक्करण साधारण रूप से मॉलिक्यूल्स के आकार पर आधारित होता है ।","ఈ క్రోమటోగ్రఫీలో , వేరు చేయడం అనేది కేవలం మాలిక్యుల్స్ సైజ్ ఆధారంగా మాత్రమే జరుగుతుంది ."
किसोम इंटरैक्शन्स या डाइपोल डाइपोल इंटरैक्शन्स-ये स्थिर डाइपोल्स के बीच होती हैं जो या तो मॉलिक्यूलर आयन्स या डाइपोल्स हो सकते हैं जो पोलार मॉलिक्यूल्स या क्वाद्रूपोल्स होते हैं।,కీసోమ్ ఇంటరాక్షన్స్ లేదా డైపోల్– డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ ఇవి పోలార్ మాలిక్యూల్స్ లేదా క్వాడ్రుపోల్స్ అయిన మాలిక్యూలర్ అయాన్లు లేదా డైపోల్లు అయి ఉండే శాశ్వత డైపోల్ల మధ్య ఇవి ఏర్పడుతాయి .
"अतः , एनएच और सीओ वाले हाइड्रोजन बॉन्ड सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स को निर्धारित करते हैं ।","కావున , ఎన్ హెచ్ మరియు సివో తో హైడ్రోజన్ బాండ్ ద్వితీయ నిర్మాణాలను నిర్వచించును ."
"दो ग्रीक की मोटिफ्स से एक बीटा बैरल स्ट्रक्चर बनती है - इसलिए , बीटा बैरल स्ट्रक्चर्स को बीटा शीट के अलग अलग तरह के विन्यास द्वारा बनाया जा सकता है ।","రెండు గ్రీక్ కీ మోటిఫ్స్ బీటా బ్యారెల్ స్ట్రక్చర్ ఏర్పరుస్తాయి - కావున , బీటా బ్యారెల్ స్ట్రక్చర్స్ బీటా షీట్స్ యొక్క విభిన్న అమరిక ద్వారా ఏర్పడవచ్చు ."
"अन्य प्रसिद्ध उदाहरण कॉम्प्लीमेंट फिक्सेशन टेस्ट है , जो विभिन्न प्रतिरक्षा विज्ञानियों द्वारा उपयोग किया जाता है ।",వివిధ ప్రసిద్ధ రోగనిరోధక పద్ధతులలో ఇమ్యునాలజిస్ట్స్ వాడే ప్రసిద్ది చెందిన పరీక్షలలో ముఖ్యమైన మరో ఉదాహరణ కాంప్లిమెంట్ ఫిక్సేషన్ టెస్ట్ .
और इस मामले में सभी लचीले कोणों सहित योग लिया गया है ।,మరియు ఈ సందర్భంలో మొత్తం అనేది అన్ని అనువైన ఆంగిల్స్ పై తీసుకోబడును .
"डी एन ए की B संरचना के मामले में , आप 260 नैनोमीटर पर पहला क्रॉस ओवर देखते हैं , लेकिन कम मान पर एक ॠणात्‍मक पीक होता है और उच्च मान पर धनात्मक पीक होता है ।","మరియు B ఫామ్ విషయంలో A ఫామ్‌ కోసం సిడి స్ప్రెక్టాను చూపాము , రెండు వందల అరవై నానోమీటర్స్ వద్ద మొదటి క్రాస్ ఓవర్‌ను చూడవచ్చు , కాని తక్కువ విలువ వద్ద రుణాత్మక శిఖరం మరియు అధిక విలువ వద్ద ధనాత్మక శిఖరం ఉంటుంది ."
हीट ऑफ वेपोरायजेशन किसी पदार्थ के एक ग्राम को द्रव से गैस में परिवर्तित करने के लिए आवश्यक ऊष्मा की मात्रा होती है।,హీట్ ఆఫ్ వ్యాపరైజేతషన్ అంటే ఒక గ్రాము పదార్థం లిక్విడ్ స్థితి నుండి వాయు స్థితికి మారడానికి అవసరమైన హీట్ పరిమాణం అవుతుంది .
यह एक बहुत ही सामान्य घटना है और हम इसे कैसे हटा सकते हैं ?,ఇది ఒక సాధారణ దృగ్విషయం మరియు దీనిని మనం ఎలా తొలగించవచ్చు ?
"अब , हमने ऑक्सीजन का अध्ययन किया है , लेकिन पेरिफेरल टिश्यूज से CO टू कैसे बाहर निकलती है ?","సరే , ఇప్పుడు ఆక్సిజన్ గురించి మనం చదివాం , కాని CO టూ అనేది పెరిఫెరల్ టిష్యూ నుండి ఎలా విడుదుల అవుతుంది ?"
सभी को नमस्कार।,అందరికీ నమస్కారం .
"और वे कई कैपिंग प्रोटीन्स होती हैं , जो एक्टिन फिलामेंट्स के विकास को रोकती हैं ।",మరియు ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ యొక్క వృద్ధిని ఆపివేసే అనేక క్యాపింగ్ ప్రోటీన్స్ అక్కడ ఉంటాయి .
"इसलिए , जैसा कि हम पिछली स्लाइड में देखते हैं कि उन्होंने विभिन्न प्रकार की शुगर्स का इस्तेमाल किया है , यह देखने के लिए कि यह शुगर्स को मेम्ब्रेन के पार कैसे पहुंचा सकता है ।","కాబట్టి , మునుపటి స్లైడ్‌లో మనం చూసినట్లుగా , వారు చక్కెరను పొర అంతటా ఎలా రవాణా చేయవచ్చో చూడటానికి వివిధ రకాల చక్కెరలను ప్రయత్నించారు ."
"और डोमेन्स के संबंध में नियर रिगर स्टेट और रिगर स्टेट बहुत ही मिलती जुलती हैं , एन टर्मिनल डोमेन की तुलना में ऊपरी पचास , निचले पचास को छोड़कर ।","మరియు N టర్మినల్ డొమైన్ తో పోల్చినప్పుడు ఎగువ ఫిఫ్టీ , దిగువ ఫిఫ్టీ మినహా డొమైన్స్ పరంగా సమీప రైగోర్ స్టేట్ మరియు రైగోర్ వంటి స్టేట్ చాలా సారుప్యంగా ఉండడం మీరు చూడవచ్చు ."
"स्ट्रोंग एसिड एक ऐसी चीज है जो वास्तव में जल में पूरी तरह से विघटित जाता है, जैसे कि हाइड्रोक्लोराइड, जब आप, एचसीएल को जल में डालते हैं, तो वास्तव में यह हाइड्रोजन और क्लोराइड में पूरी तरह से विघटित हो जाता है।","ఒక బలమైన ఆసిడ్ అనేది ఎప్పుడైనా నీటిలో విఘటనం చెందుతుంది , హైడ్రో క్లోరైడ్‌లాగా ఎప్పుడైతే మీరు , నీటిలో HCL ఉంచుతారో , ఎప్పుడైతే నీటిలో కలుపుతామో ఇది అసలు పూర్తిగా హైడ్రోజన్ మరియు క్లోరైడ్‌గా విఘటనం చెందుతుంది ."
"और इस बीमारी से मस्तिष्क में नर्व सेल की मृत्यु , टिश्यू का नुकसान होता है ।","మరియు ఈ డిసీస్ నాడీ సెల్ డెత్ , మెదడులోని కణజాలాలన్నింటినీ నష్టపోవడానికి కారణం అవుతుంది ."
"मैं आपको प्रोटीन सीक्वेंस के निर्धारण के लिए एक संयोजन विधि दिखाऊंगा , उदाहरण के लिए , आपके पास एक पॉलीपेप्टाइड है , ठीक है , और इसमें एक डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड होता है , तो पहले आप पूरे पॉलीपेप्टाइड को सिक्स नॉर्मल एचसीएल जैसी अत्यधिक अम्लीय स्थितियों में हाइड्रोलाइज़ करते हैं और फिर आपका यह निष्कर्ष होता है कि अगर इस पॉलीपेप्टाइड में अड़तीस अमिनो एसिड रेज़िड्यूज़ हैं , तो ट्रिप्सिन तीन बार विभाजित होगा और दो लाइसिन चार खंड बनाने के लिए विभाजित होंगे और सायनोजेन ब्रोमाइड तीन खंड बनाने के लिए दो मेथिओनिन पर विभाजित होता है ।","ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్‌ను నిర్ణయించడం కోసం గల ఒక ఉమ్మడి విధానాన్ని నేను మీకు చూపుతాను , ఉదాహరణకు , మీరు ఒక పాలీపెప్టైడ్‌ను కలిగి ఉన్నారు అనుకుందాం , మరియు అది ఒక డైసల్ఫైడ్ బాండ్ కలిగి ఉంటుంది , కావున మొదట మీరు మొత్తం పాలీపెప్టైడ్‌ను సిక్స్ నార్మల్ హెచ్ సిఎల్ వంటి అధిక ఎసిడిక్ పరిస్థితులలో హైడ్రోలైజ్ , ఒకవేళ ఈ పాలీపెప్టైడ్ ముప్పై ఎనిమిది అమైనో ఆసిడ్ అవశేషాలను కలిగి ఉంటే , ట్రిప్సిన్ మూడు సార్లు విడదీస్తుంది టూ లైసిన్ నాలుగు ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను ఇవ్వడానికి విభజన చెందును మరియు సియనోజెన్ బ్రోమైడ్ టూ మిథియోనిన్ వద్ద విభజించబడి మూడు ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను ఇస్తుంది ."
सबसे दिलचस्प संरचनाओं में से एक और सबसे पहले सुंदरालिंगम द्वारा देखी गयी डिस्टामाइसिन A के मामले में और अब अन्य कई लेक्सिट्रोप्सिन के लिए भी ।,ఇది సుందరలింగం మొదటిసారిగా డిస్టామైసిన్ A మరియు ఇప్పుడు అనేక ఇతర ఇతర లెగ్జిట్రోప్సిన్స్ విషయంలో చూసిన అత్యంత ఆసక్తికర నిర్మాణాల్లో ఒకటి అవుతుంది .
और इसी तरह जब हम आर्गेनिक साल्‍वन्‍ट्स मिलाते हैं तो आयनिक मजबूती और हाइड्रोजन बॉन्ड की प्रबलता बढ़ जाती है लेकिन प्रोटीनें विकृत हो जाती हैं ।,మరియు అదే విధంగా మనం ఆర్గానిక్ ద్రావణులను కలిపినప్పుడు అయానిక బలం మరియు హైడ్రోజన్ బాండ్ శక్తి పెరుగుతాయి కాని ప్రోటీన్స్ సహజ లక్షణాలను కోల్పోతాయి .
ये दोनों एटम्स विपरीत आवेश होने के कारण एक दूसरे के प्रति आकर्षित होते हैं।,ఇప్పుడు ఈ రెండు ఏటమ్స్ ఒప్పొసిట్ చార్జెస్ వల్ల పరస్పరం ఆకర్షించుకుంటాయి .
"डी एन ए के पिघलने की मात्रा निर्धारित करने के लिए , हम डी एन ए में हाइपरक्रोमिक इफेक्‍ट के लिए कुछ मापदंडों को परिभाषित करते हैं , हम हाइपरक्रोमिसिटी A को 100 गुणा ( Et - Ec ) बटा Ec के रूप में परिभाषित करते हैं जहाँ Et तापमान T पर अब्ज़ॉर्बेस है , और Ec सौ प्रतिशत कॉइल पर अब्ज़ॉर्बेस है जिसे डी एन ए में helix - coil transition का निरीक्षण करने के लिए उपयोग किया जाता है ।",మరియు హైపర్‌క్రోమిసిటీని డిఎన్ఎ యొక్క ద్రవీభవన స్థానాన్ని క్వాంటిటేజింగ్ కోసం ఉపయోగించవచ్చు .
"निस्सन्देह , इस पर लगाया गया फ़ोर्स G है जो कि इसके मास M पर निर्भर करता है , इसलिए कुल फ़ोर्स MG होगा , लेकिन यदि आप वही वस्तु सेंट्रिफ्यूगेशन ट्यूब में डालते हैं तो सेंट्रीफ्यूज के माध्यम से , यानि कि यदि सेंट्रीफ्यूज आपको उपलब्ध है , तो वह ऐसे उपकरण का टुकड़ा है जो आमतौर पर एक मोटर द्वारा संचालित होता है ।","దీనికి వర్తించే ఫోర్స్ G అనేది దీని మాస్ ఆధారపడి ఉంటుంది , కావున , మొత్తం ఫోర్స్ MG అవుతుంది , కాని ఒకవేళ మీరు అదే దానిని సెంట్రిఫ్యూగేషన్ గొట్టంలో ఉంచినప్పుడు మరియు తరువాత ఒక మోటార్ ద్వారా నడిచే ఒక పరికరం అయిన సెంట్రిఫ్యూజ్ ."
"तो, यह कंसंट्रेशन ग्राम में प्रस्तुत की गई हो सकती है, लेकिन सही मायनों में इसे डाल्टन्स में व्यक्त किया जाना चाहिए, न कि ग्राम और मोल में; इसका मतलब, पदार्थ की वह मात्रा है जिसका ग्राम में एक द्रव्यमान है जो कि मॉलिक्यूलर वेट के समान होता है।",తర్వాత అవును అవగాడ్రో సంఖ్య ఏదైతే మీకు ఇంతకముందుగా పరిచయం చేయబడినది .
"एक मॉलिक्यूल के हाइड्रोजन एटम के साथ, नजदीकी मॉलिक्यूल के इलेक्ट्रोनेगेटिव एटम के बीच इंटरमॉलिक्यूलर हाइड्रोजन बॉन्डिंग होता है।",ఇంటెర్మాలిక్యూలర్ హైడ్రోజన్ బాండింగ్ అనేది ఒక మాలిక్యూల్ యొక్క హైడ్రోజన్ ఏటమ్ మరియు పక్కన గల మరో మాలిక్యూల్ యొక్క ఎలెక్ట్రోనెగేటివ్ ఏటమ్కు మధ్య ఏర్పడుతుంది .
"एक अकेली कार्यशील प्रति वाले लोग वाहक होते हैं , अन्यथा ज्यादातर सामान्य होते हैं , उनमें बीमारी के कोई लक्षण नहीं दिखते ।","సింగిల్ వర్కింగ్ కాపీతో గల వ్యక్తులు వ్యాపింపజేస్తారు , లేనిచో ఎక్కువగా సాధారణంగా ఉంటారు , వారిలో డిసీస్ ఏవైనా లక్షణాలు కనిపించవు ."
"तो , यदि आप एक A , B , C , D , E , F , G को सात अमिनो एसिड के रूप में दर्शाते हैं और A और D को हाइड्रोफोबिक अमिनो एसिड होना चाहिए , जहाँ दो हेलिसिस एक दूसरे के सामने आ जाती हैं और E और G पड़ोसी रेज़िड्यूज़ के साथ अंत : क्रिया करते हैं ।","కావున , ఒకవేళ మీరు A , B , C , D , E , F , G లను ఏడు అమైనో ఆసిడ్స్ అనుకుంటే మరియు రెండు హెలిసెస్ ఖచ్చితంగా పరస్పరం వ్యతిరేఖ దిశలో వచ్చే A మరియు D అనేవి హైడ్రోఫోబిక్ అమైనో ఆసిడ్స్ ఉండాలి , మరియు E మరియు G అనేవి పొరుగు అవశేషాలతో పరస్పర చర్య జరుపుతాయి ."
इंटरमॉलिक्यूलर फोर्सेज आयनिक बॉन्ड्स या कोवैलेन्ट बॉन्ड्स से कमजोर होते हैं।,ఇంటెర్మాలిక్యూలర్ ఫోర్సస్ అనేవి అయానిక్ బాండ్స్ లేదా కోవలెంట్ బాండ్స్ కంటే బలహీనమైనవి .
"कैल्शियम, पोटेशियम, सोडियम, क्लोराइड जैसे आयनों और ग्‍लूकोज जैसे अणुओं की उचित कंसनट्रेशन, सैल्स के काम करने और इसलिए जीवन के लिए आवश्यक होती है।","కాల్షియం , పొటాషియం , సోడియం , క్లోరైడ్ వంటి సరైన కాన్సంట్రేషన్ అయాన్స్ మరియు గ్లూకోజ్ వంటి మాలిక్యుల్స్ , కణాలు పనిచేయడానికి మరియు అందువల్ల జీవనానికి అవసరం ."
बाहर की बिंदुदार रेखा ‘ अतिरिक्‍त अनुमत क्षेत्र ’ को दर्शाती है यदि वान डर वाल की अनुमत दूरियाँ के लिए कुछ सुधार किये गये हों और कम की हुई त्रिज्‍या इस्‍तेमाल की गयी हो ।,"ఒకవేళ వాండర్ వాల్ యొక్క అనుమతించిన దూరాలకు కొంత సర్దుబాటు చేసి , వ్యాసార్థాలను కొంత తగ్గించినట్లయితే బయటి చుక్కల రేఖ ‘ అదనంగా అనుమతించిన ప్రాంతాన్ని ’ చూపుతుంది ."
अकेला हाइड्रोजन बॉन्ड दुर्बल होता है लेकिन एक साथ कई हाइड्रोजन बॉन्ड्स बहुत प्रबल होते हैं।,ఒక హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది బలహీనమైనది కాని చాలా హైడ్రోజన్ బాండ్స్‌ కలిసినప్పుడు చాలా బలమైనవి .
"अब , यह चक्र जारी रहता है और एक्टिन पर मायोसिन के सरकने या मसल कॉन्ट्रैक्टशन का कारण बनता है ।","ఇప్పుడు , ఈ చక్రం కొనసాగుతూ ఉంటుంది మరియు ఆక్టిన్ మీదుగా మయోసిన్ కదలికకు లేదా మజిల్ కాంట్రాక్షన్ కారణం అవుతుంది ."
"अतः, एक बफर इन स्थितियों का ध्यान रखने में सक्षम होता है, या उसे सक्षम होना ही चाहिए।",కావున బఫర్ ఈ పరిస్థితులను జాగ్రత్తగా చూసుకోగలగాలి .
और जब ये नुक्लियस एक बार बन जाते हैं तो एक्टिन फिलामेंट लंबा हो जाता है ।,మరియు ఒకసారి న్యూక్లియస్ ఏర్పడిన తరువాత ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్ పొడవుగా అవడం జరుగుతుంది .
"तो , वास्तव में यह समय की एक माप है जिसे सुक्रोज ग्रेडिएंट के माध्यम से एक कण को नीचे तली में बैठने के लिए लिया गया है ।","కావున , ఇది వాస్తవానికి సుక్రోజ్ గ్రాడియంట్ ద్వారా ఒక కణం అవక్షేపించబడటానికి తీసుకున్న సమయం కొలత అవుతుంది ."
गतिशील प्रावस्था के साथ साथ स्थिर प्रावस्था में भी जैसे ही उनकी सांद्रता बढ़ती है तो एनालाइट्स को हटा दिया जाता है ।,స్థిరమైన దశకు సంబంధించి అనలైట్స్ యొక్క గాఢత మొబైల్ దశలో పెరగడం వల్ల అవి ఎలూట్ అవుతాయి .
"यहाँ , मैं यह बता रहा हूँ कि हम पूर्ण प्रोटीन संरचना की ऊर्जा की गणना कैसे करते हैं ।","ఇక్కడ , మొత్తం ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క శక్తిని మనం ఎలా లెక్కించాలనేది నేను ఇక్కడ పేర్కొంటున్నాను ."
माइक्रोक्रिस्टलों के फाइबर्स में लगभग तीस प्रतिशत प्रोटीन्स होते हैं और बीटा शीट्स की तरह व्यवस्थित होते हैं ।,బీటా షీట్‌లు గా అమర్చబడిన ఫైబర్‌లలోని ప్రోటీన్‌లో ముప్పై శాతం మైక్రోక్రిస్టల్స్ వుంటాయి .
ये इकोसैनोइड्स वो होते हैं जो आर्थराइटिस रूमेटिक और अस्थमा जैसी बीमारी पर शारीरिक प्रभाव डालते हैं ।,ఈ ఐకోసనాయిడ్‌స్ ఆర్థరైటిస్ రుమాటిక్ మరియు ఉబ్బసం వంటి వ్యాధిపై ఫిసియలాజికల్ ఎఫెక్ట్ కలిగించేవి .
"वर्णक्रमीय रेखाएं , विभिन्न अंत : क्रियाओं के कारण परिवर्तन दिखाती हैं ।","ఇవి సాధారణంగా బీర్ లాంబార్ట్ యొక్క నియమం ద్వారా నిర్వహించబడును అది I అనేది I జీరో యొక్క మైనస్ ఎప్సిలాన్ CL యొక్క ఎక్స్‌పోనెన్షియల్‌కి సమానం అవుతుంది , ఇక్కడ ఎప్సిలాన్ అనేది మోలార్ శోషణ మరియు C అనేది గాఢత కాగా L అనేది పాత్ పొడవు అవుతుంది ."
"साइटोस्केलेटन , जो सेल को एक संरचना प्रदान करता है और सेल के आकार और कार्य में एक प्रमुख भूमिका निभाता है ।",సైటోస్కెలెటన్ అనేది సెల్ నిర్మాణాన్ని ఇస్తుంది మరియు సెల్ ఆకృతి మరియు పనితీరులో ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తుంది .
"जबकि मायोग्लोबिन के मामले में , यह मर्क्युरी का केवल दो से तीन मिलीमीटर्स है और बाइंडिंग कॉन्टेन्ट केवल पंद्रह सौ है ।","అయితే మయోగ్లోబిన్ విషయంలో , ఇది కేవలం రెండు నుండి మూడు మిల్లీమీటర్స్ పాదరస మట్టం కలిగి ఉంటుంది మరియు బైండింగ్ కాన్ స్టంట్ కేవలం పదిహేను వందలు మాత్రమే ఉంటుంది ."
"जब प्रोटीन्स संरचनात्मक रूप से असामान्य हो जाती हैं , तब वे शरीर की कोशिकाओं , ऊतकों और अंगों की कार्यप्रणाली में बाधा उत्पन्न करने लगती हैं ।","ప్రోటీన్స్ నిర్మాణం పరంగా అబ్నార్మాలిటీస్ పొందడం వల్ల శరీర సెల్స్ , టిష్యూస్ మరియు ఆర్గాన్స్ పనితీరుకు అంతరాయం కలిగిస్తాయి ."
अल्जाइमर्स रोग के एमाइलॉयड मूल रूप से एमाइलॉयड युक्त हिस्से में मिलते हैं ।,అల్జీమర్స్ డిసీస్ అమైలాయిడ్ వాస్తవానికి అమైలాయిడ్ ఎన్‌రిచ్డ్ ఫ్రాక్షన్ లో కనిపిస్తుంది .
"अतः , आप हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स के महत्व की परिकल्पना के लिए एक विरोधी तर्क भी कर सकते हैं ।","కావున , హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ యొక్క ప్రాముఖ్యత యొక్క హైపోథీసిస్ ను వ్యతిరేఖించే వాదనలు కూడా మీరు కలిగి ఉండవచ్చు ."
"अतः , यदि हाइड्रोजन बॉन्ड एक प्रभावी बल है , तो सभी प्रोटीनों में अमिनो एसिड पर निर्भर न होते हुए समान संरचना होनी चाहिए , लेकिन यह सही नहीं होता है ।","ఒకవేళ హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది ప్రధాన బలం అయితే , అన్ని ప్రోటీన్స్ అమైనో ఆసిడ్స్ నుండి స్వతంత్రంగా ఒకే విధమైన నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉండాలి కాని అది సరైనది కాదు ."
"अब , दूसरा प्रश्‍न जो मैं पूछना चाहूँगा कि जब आप डीडीटी द्वारा डाइसल्फ़ाइड ब्रिज़िज़ को पहले बनने देते हैं तो केवल एक प्रतिशत गतिविधि ही क्‍यों बरकरार रहती है ?","ఇప్పుడు , నేను అడగాలనుకుంటున్న మరో ప్రశ్న మీరు మొదట డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పాటుకు DT కి అనుమతిస్తే ఒక శాతం ఆక్టివిటీ మాత్రమే ఎందుకు నిలుపుకోబడుతున్నది ?"
"डाइहेड्रल एंगल -  आईयुपीएसी - आईयुबी नोमनक्लेचर - A , B , C और D चार अणुओं के क्रम पर विचार कीजिए ।","డైహెడ్రల్ కోణం ఐ యు పి ఎ సి - ఐయుబి నామన్‌క్లేచర్ , A , B , C మరియు D నాలుగు ఆటమ్ క్రమాన్ని పరిగణించును."
"हम यहाँ दो अमिनो एसिड और ऑक्सीजन वाला CO, और H2 वाला NH3 देख सकते हैं, ये दोनों संयोजित होते हैं और एक जल अणु मुक्त हो जाता है।","ఇక్కడ మనం రెండు అమైనో యాసిడ్స్‌ను మరియు CO ఆక్సిజన్ మరియు NH త్రీ H టూ ను కలిగి ఉండడం మనం చూస్తాము , ఈ రెండు కలిసిపోతాయి మరియు ఒక నీటిని అణువు బయటకు వెళ్లిపోతుంది ."
"तो , यह लगभग एक प्रोटोफिलामेंट की तरह बन जाता है और ये सारे प्रोटोफिलामेंट्स आपस में मिलकर बड़े बंडल बनाते हैं ।","కావున , ఇది దాదాపుగా ప్రోటో - ఫిలమెంట్ గా ఏర్పడుతుంది మరియు ఈ ప్రోటో - ఫిలమెంట్స్ అన్నీ కలిసిపోయి పెద్ద బండిల్స్ ను ఏర్పరుస్తాయి ."
"डी - ग्लूकोज के मामले में एस्परजीन , ग्लूकोज की ओर बढ़ रहा है और यह अंतर्क्रिया कर रहा है ।",డి గ్లూకోజ్ విషయంలో ఆస్పరాజైన్ గ్లూకోజ్ వైపు కదులుతోంది మరియు అది సంకర్షణ చెందుతుంది .
यह हेलिक्स असल में दूसरे एक्टिन के एक और तीन के बीच खांचे में एकदम इसके ऊपर प्रवेश करती है और इस तरह एफ - एक्टिन बनता है ।,ఈ హెలిక్స్ దాని పైన ఉన్న మరో ఆక్టిన్ యొక్క వన్ మరియు త్రీ మధ్య గ్రూవ్ లోకి ప్రవేశిస్తుంది మరియు ఆ విధంగా F - ఆక్టిన్ ఏర్పడును .
इसलिए ये गुण अलग-अलग होते हैं और हम दूसरी कक्षा में इनके बारे में विस्तार से चर्चा करेंगे।,కాబట్టి ఈ లక్షణాలు భిన్నంగా ఉంటాయి మరియు రెండవ తరగతిలో మనం వివరంగా చర్చిద్దాము .
"अल्फा टर्न - जैसा कि नाम से ही पता चलता है , अल्फा टर्न की संरचना अल्‍फा हेलिक्‍स से बहुत मिलती जुलती है ।",ఆల్ఫా టర్న్ - పేరులో సూచించిన విధంగా ఆల్ఫా టర్న్ అనేది ఆల్ఫా హెలిక్స్ కు చాలా సారుప్యమైన ఆకృతిని ( అనురూపాన్ని ) కలిగి ఉంటుంది .
"निचला फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन जब घूमता है , जैसा कि तीर द्वारा दर्शाया गया है , जिससे कनवर्टर चलता है और इससे लीवर आर्म अपनी संरचना को बदल देता है ।","దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ బాణం గుర్తుల ద్వారా సూచించిన విధంగా భ్రమణం చెందును , దీని వల్ల కన్వర్టర్ కదలడం జరుగుతుంది మరియు ఇది లీవర్ ఆర్మ్ దాని నిర్మాణాన్ని మార్చుకోవడానికి కారణం అవుతుంది ."
"तो , प्रति दो टर्न्‍स में लगभग सात अमिनो एसिड होते हैं , ठीक है ?","కావున , సుమారుగా ప్రతి రెండు టర్న్స్ అక్కడ ఏడు అమైనో ఆసిడ్స్ ఉంటాయి .* కదా ?"
संरचना नक्शे की रूपरेखा बनाने और कार्टेशियन कोआर्डिनेट्स की उत्पत्ति से पोटेंशियल एनर्जीज़ की गणना होती है जो ज्योमेट्री पर आधारित होती है और ऊर्जा के लिए एक टू D डेटाबेस बनाती है ।,"కన్ఫర్మేషన్ మ్యాప్ ప్లాటింగ్ , కార్టీజియన్ అక్షాల ఏర్పాటు జ్యామెట్రీ ఆధారంగా పొటెన్షియల్ శక్తులను లెక్కించును మరియు శక్తుల కోసం రెండు D డేటాబేస్ ను రూపొందించును ."
"तो दोनों संरचनाएँ बिल्कुल समान होती हैं , इन दोनों संरचनाओं में एक अंतर होता है , हायड्रॉक्सी प्रो या प्रो वाली ट्रिपल हेलिक्स कोलेजन स्ट्रक्चर्स बिल्कुल समान दिखती हैं और वे इसी तरह की संरचना करना पसंद करते हैं ।","కాబట్టి , రెండు నిర్మాణాలు సరిగ్గా ఒకేలా ఉంటాయి , ఈ రెండు నిర్మాణాల మధ్య వ్యత్యాసం ఉంది , కాబట్టి ట్రిపుల్ హెలిక్స్ కొల్లాజెన్ నిర్మాణాలను కలిగి ఉన్న హైడ్రాక్సీ ప్రో లేదా ప్రో సరిగ్గా ఒకేలా కనిపిస్తుంది మరియు అవి ఈ రకమైన నిర్మాణానికి ప్రాధాన్యత ఇస్తాయి ."
स्‍मॉल मोलेक्‍यूल - डीएनए बाइंडिंग के अध्‍ययन के लिए विभिन्‍न प्रकार की प्रयोगात्मक और सैद्धांतिक तकनीकियों का इस्‍तेमाल किया जाता है ।,వైవిధ్యమైన ప్రయోగాత్మక మరియు సిద్ధాంతపరమైన పద్ధతులు చిన్న అణువులు - డిఎన్ఎ బైండింగ్‌ను అధ్యయనం చేయడం కోసం ఉపయోగించబడును .
"टेलिंग स्थिर प्रावस्था में कुछ क्षेत्र होते हैं , अन्य क्षेत्रों की तुलना में विलेय को अधिक दृढ़ता से बनाए रखें , जिससे , आपको गॉसियन पीक प्राप्त करने के बजाय शिखर के अंत में एक मजबूत पूंछ मिलती है ।","టేలింగ్ అంటే స్థిరమైన దశలోని కొన్ని సైట్స్ సాలూట్ ఇతర సైట్స్ కంటే బలంగా నిలుపుదల చేయడం , కావున , మీరు పీక్ చివరలో గాసియన్ పీక్ కాకుండా ఒక బలమైన టేల్ ను పొందుతారు ."
"इसलिए , हाइड्रो साल्‍ट ब्रिज़िज़ प्रोटीन के आंतरिक भाग में अधिक मजबूत होते हैं जहाँ पर हाइड्रोफोबिक वातावरण होता है , लेकिन सतह पर प्रोटीन संरचना में उनका योगदान कम होता है ।","కావున , హైడ్రో సాల్ట్ బ్రిడ్జెస్ అనేవి హైడ్రోఫోబిక్ వాతావరణంలో ఉన్నప్పుడు ప్రోటీన్ యొక్క కోర్ లో మరింత బలంగా ఉంటాయి కాని ఉపరితలంపై ప్రోటీన్ నిర్మాణానికి వాటి సహకారం తక్కువగా ఉంటుంది ."
यह सामान्य सी सी या सीएनबॉन्ड्स की तुलना में बहुत दुर्बल आबंध होता है।,మన సాధారణ CC లేదా CN బంధాలతో పోల్చినప్పుడు ఇది చాలా బలహీనమైన బంధం .
"उदाहरण के लिए , सिकल सेल एनीमिया , मायोग्लोबिन के लिए अन्य चिकित्साएं भी हैं ।","ఉదాహరణకు , సికిల్ సెల్ ఎనీమియా మరియు మయోగ్లోబిన్ పాతీస్ వంటి ఇతర ఉదాహరణలు కూడా ఉన్నాయి ."
यहाँ मायोसिन मोटर को एक सरल संरचनात्मक संचरण के रूप में दर्शाया गया है ।,ఇక్కడ మయోసిన్ మోటార్ అనేది ఒక సరళమైన నిర్మాణాత్మక ప్రసారంగా సూచించబడుతుంది .
"सबडोमेन दो और चार , एक और तीन के बीच में एक बड़ा अंतर्वेशन प्रतीत होते हैं जो इस संरचना का कारण बनते हैं ।",సబ్ డొమైన్ టూ మరియు ఫోర్ అనేవి వన్ మరియు త్రీ మధ్య పెద్ద ప్రక్షిప్తాలుగా అనిపించడం వల్ల ఈ నిర్మాణానికి కారణం అవుతుంది .
"सबसे महत्वपूर्ण तथ्य यह है कि डॉनोमाइसिन किसी भी विशिष्ट क्षार अनुक्रम को नहीं पहचानता है जैसे कि ग्वानिन का N3 और साइटोसिन का O2 , दोनों ही विशिष्ट नहीं होते हैं ।",గ్వానైన్ యొక్క N త్రీ మరియు సిస్టోసిన్ యొక్క O టూ రెండూ కూడా నాన్ - స్పెసిఫిక్ కావున డౌనోమైసిన్ ఏదైనా నిర్ధిష్ట బేస్ క్రమాన్ని గుర్తించదు అనేది అత్యంత ముఖ్యమైన విషయం అవుతుంది .
"अब, हम इंटरमॉलिक्यूलर इंटरैक्शन्स के सिद्धान्त को समझने की कोशिश करेंगे।","ఇప్పుడు , ఇంటర్ మాలిక్యులర్ ఇంటరాక్షన్స్ యొక్క భావన గురించి మనం అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించుదాం ."
"तो हर तीसरा अमिनो एसिड बिलकुल मध्य में नहीं आता , क्योंकि हमारे पास सौ ऐंग्स्ट्रॉम की पुनरावृत्ति वाली सुपर कोइल स्ट्रक्चर है , जिसमें हर टर्न पर तीन दशमलव तीन रेसीड्यूज हैं ।","కాబట్టి , ప్రతి మూడవ అమైనో ఆసిడ్ సరిగ్గా కేంద్ర బిందువు వద్ద రాదు ఎందుకంటే మనకు వంద ఆంగ్‌స్ట్రోమ్‌ల పునరావృత సూపర్ కాయిల్ స్ట్రక్చర్ ఉంది , కాబట్టి ప్రతి మలుపుకి మూడు పాయింట్ మూడు అవశేషాలు ఉన్నాయి ."
"निगेटिव आयन्स के साथ, हाइड्रोजन बॉन्ड्स निगेटिव आयन्स पर इलेक्ट्रॉनों के अकेले जोड़ों और जल के मॉलिक्यूल्स में थोड़े पॉज़िटिव हाइड्रोजन्स के बीच बनते हैं।","నెగటివ్ అయాన్సతో , నీటి మాలిక్యులోని నెగటివ్ అయాన్స్ మరియు తక్కువ నెగటివ్ హైడ్రోజన్ లపై ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటల మధ్య హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పడుతాయి ."
"लोगों ने जेनेटिक एल्गोरिदम , मोंटे कार्लो मेथड आदि जैसी अलग - अलग सांख्यिकीय विधियों को शामिल किया है ।","ఇవి ఆకృతీకరణ విశ్లేషణ పరిధిని నిజంగా విస్తరించాయి అనగా మనం కేవలం రెండు రొటేషనల్ఆంగిల్స్‌కే పరిమితం చేయాల్సిన అవసరం లేదు , కాని మనం అర డజను లేదా ఎక్కువ సంఖ్యలో భ్రమణాలను చూసుకోవచ్చు ."
"क्या आप जानते हैं कि मायोग्लोबिन की प्रथम प्रोटीन संरचना सन् उन्नीस सौ साठ में केंड्रियू और अन्य जैव भौतिकज्ञों के दल द्वारा खोजी गई थी ,","మీకు తెలిసినట్లుగా , మయోగ్లోబిన్ యొక్క మొదటి ప్రోటీన్ నిర్మాణం పందొమ్మిది వందల అరవైలో కెండ్రూ ఎట్ అల్ వారి బృందం ద్వారా ఆవిష్కరించబడినది , కాని కేవలం మూడు సంవత్సరాల్లోనే భారతదేశంలో జి.ఎన్ ."
यह एक दस बारह का शब्‍द है और C बटा R बारह मायनस D बटा R दस के रूप में दिखाया जाता है ।,ఇది C బై R పన్నెండు మైనస్ D బై R పది గా ఇవ్వబడును
"तो , एक मोनोमर से वॉकर A मोटिफ ए बी सी सिग्नेचर मोटिफ , जो कि केवल एक अनुक्रम एल एस जी जी मोटिफ ही होता है और कुछ भी नहीं ।","కాబట్టి , వాకర్ ఏ మోటిఫ్ ఒక మానోమర్ మరియు ఎ బి సి సిగ్నేచర్ మోటిఫ్ నుండి ఒక మూలాంశం , ఇది ఎల్ ఎస్ జి జి మోటిఫ్ క్రమం తప్ప మరేమీ కాదు ."
मॉलिक्यूल्स अपने आप को इस तरह से व्यवस्थित कर लेते हैं कि मॉलिक्यूल्स के बीच आकर्षण बल अधिकतम हो जाता है।,మాలిక్యూల్లు వాటి మధ్య మాక్సిమం అట్రాక్షన్ ఫోర్స్ ఉండే విధంగా తమంతట తాముగా సర్దుబాటు చేసుకుంటాయి .
"इसलिए , अन्य शब्दों में मायोग्लोबिन स्थानांतरित नहीं कर सकता है , लेकिन यह केवल स्टोर कर सकता है क्योंकि इसके पास बड़ा आबंधन क्षेत्र , आबंधन बनाये रखने के लिए अत्याधिक आबंधन क्षमता है लेकिन ऑक्सीजन कभी भी नहीं छोड़ता है ।","మరియు దీని వల్ల , మరో విధంగా చెప్పాలంటే మయోగ్లోబిన్ అనేది రవాణా చేయలేదు కాని ఇది అధిక బైండింగ్ సైట్ , బైండింగ్ సామర్థ్యం కలిగి ఉండడం వల్ల ఇది బంధించి ఉంచుతుంది అందువల్ల ఇది నిల్వ చేయగలదు , కాని ఎప్పుడూ ఆక్సిజన్ విడుదల చేయదు ."
मैंने आपको इस कक्षा में बहुत सारे उदाहरण दिए हैं कि क्लिनिकल ​​प्रोटिओमिक्स कैसे उपयोगी हो सकता है।,క్లినికల్ ప్రోటియోమిక్స్ ఎలా ఉపయోగపడుతుందో నేను ఈ తరగతిలో మీకు చాలా ఉదాహరణలు ఇచ్చాను .
"तो , दाईं ओर आप उस ए टी पी का एक बड़ा करके दिखाया गया चित्र देखते हैं जो दोनों को डाइमर से बांधने के लिए बाध्य होता है ।","కాబట్టి , కుడి వైపున మీరు ఏ టి పి యొక్క పెద్దదిగా చేసిన చిత్రాన్ని డైమర్‌తో బంధం ఏర్పరచుకోవడాన్ని చూస్తారు ."
"तीन महीने के मानवी भ्रूण का चौरानवे प्रतिशत, नवजात शिशु का बहत्तर प्रतिशत और वयस्क का साठ प्रतिशत इससे ही बना होता है।","మూడు నెలల మానవ గర్భంలో ఇది తొంభై నాలుగు శాతం ఉంటుంది , నవజాత శిశువులో డెబ్భై రెండు శాతం మరియు పెద్దవారిలో అరవై శాతం ఉంటుంది ."
"और इस तथ्य का तात्पर्य यह है कि उनके पास एक सी प्रोटीन स्ट्रक्चर तो होती है , लेकिन बिल्कुल एक जैसी भी नहीं , इसका मतलब है कि जब एक बार सीक्वेंस स्तर पर परिवर्तन होता है तो साथ ही वह संरचना स्तर तक चला जाता है , लेकिन तब भी यह अपने कार्य को बनाए रखता है ।","మరియు ఈ వాస్తవం అనేది అవి ఒకే విధంగా ఉండవచ్చు కాని ఒకే విధమైన ప్రోటీన్ నిర్మాణం కలిగి ఉండదని సూచిస్తుంది , దీని అర్థం ఒకసారి సీక్వెన్స్ స్థాయిలో సీక్వెన్స్ స్థాయిలో మార్పులు జరిగినప్పుడు అది నిర్మాణ స్థాయిలో కూడా మార్పులకు దారితీస్తుంది అయినప్పటికీ అది దాని పనితీరును నిర్వహిస్తుంది ."
"तो, आपको पिछले विषयों के साथ भी तैयार होना चाहिए और असाइनमेंट के लिए तैयार होना चाहिए।","కాబట్టి , మీరు ముందు విషయాలతో పాటు దీని కోసం సిద్ధంగా ఉండాలి మరియు పరీక్ష కోసం సిద్ధంగా ఉండండి ."
सॉल्ट ब्रिजेस अन्य अंतःक्रियाओं की तुलना में अधिक दूरी तक काम करते हैं।,ఇతర పరస్పర చర్యలు కంటే సాల్ట్ బ్రిడ్జ్లు ఎక్కువ వరకు పనిచేస్తాయి .
"प्रोटीन का सीक्वेंस बनाने के दो तरीके होते हैं , एक है , N - टर्मिनल साइड की तरफ से शुरू करना जिसका मतलब है ; अमिनो साइड से और दूसरा है C - टर्मिनल साइड जिसका मतलब है ; कार्बोक्साइल साइड से शुरू करना ।","ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ చేయడానికి రెండు మార్గాలు ఉన్నాయి , ఒకటి N - టెర్మినల్ సైడ్ నుండి ప్రారంభించేది అనగా అమైనో సైడ్ మరియు రెండవది C - టెర్మినల్ సైడ్ అనగా కార్బాక్సిల్ సైడ్ ."
"तो, दूसरी कक्षा में आपने D N A डबल हेलिक्स का अध्ययन किया।","కాబట్టి , రెండవ తరగతిలో మీరు డి ఎన్ ఏ డబుల్ హెలిక్స్ అధ్యయనం చేసారు ."
"माइक्रोट्यूबुल्स सिनैप्टिक वेसिकिल्स के लिए पटरियों जैसा काम करती हैं , और माइक्रोट्यूबुल्स का कार्य बाउंड टाउ प्रोटीन द्वारा नियंत्रित किया जा सकता है , जो आप इस चित्र में देख सकते हैं ।","కావున , మైక్రోట్యూబులస్ ఫంక్షన్ అనేది సినాప్టిక్ వెసికిల్స్ కోసం ట్రాక్స్ గా పనిచేస్తాయి , కావున మైక్రోట్యూబులస్ ఫంక్షన్ అనేది బంధిత టౌ ప్రోటీన్ ద్వారా నియంత్రించబడుతుంది , దీనిని మీరు పటంలో చూడవచ్చు ."
"उदाहरण , अमीबा में फैगोसाइटिक फार्मेशन जहाँ अमीबा की गति में एक्टिन ट्रेडमिलिंग लगातार होती रहती है और इस तरह अमीबा आगे बढ़ता रहता है ।","ఉదాహరణకు , అమీబాలోని ఫాగోసైటిక్ ఏర్పాటు లేదా ఆక్టిన్ ట్రెడ్ మిల్లింగ్ నిరంతరం జరుగుతూ ఉండే అమీబా కదలిక వల్ల అమీబా ముందుకు పాకుతుంది ."
"एक से कम रिटेंशन फैक्टर तेजी से बाहर निकालता है और इस तरह के मामलों में रिटेंशन टाइम का एकदम सही निर्धारण करना बहुत मुश्किल होता है , जबकि उच्च रिटेंशन फैक्टर का मतलब धीमी गति से निकालना होता है ।","నిలుపుదల కారకం విలువ ఒకటి కన్నా తక్కువ ఉంటే అది వేగవంతమైన ఎలూషన్ ను సూచిస్తుంది మరియు రిటెన్షన్ టైమ్ ఖచ్చితంగా నిర్ణయించడం ఇలాంటి సందర్భాలలో చాలా కష్టంగా ఉంటుంది , అలాగే అధిక నిలుపుదల కారకం ఉంటే దాని అర్థం ఎలూషన్ నెమ్మదిగా జరుగుతుంది ."
"तो केंद्र में आप गोले का चित्र देखते हैं , जहाँ दो ए टी पी मॉलिक्यूल्स हैं ।","కాబట్టి మధ్యలో మీరు గోళాకార ప్రాతినిధ్యం చూస్తారు , ఇక్కడ రెండు ఏ టి పి మాలిక్యూల్‌లు ఉన్నాయి ."
"यहाँ हम आबंध लंबाई , आबंध कोण , टॉर्शनल एंगल से शुरू करते हैं और कार्टेशियन एल्गोरिदम को बनाने के लिए रूपांतरण का उपयोग करते हैं ।","ఇక్కడ మనం బంధ దైర్ఘ్యాలు , బాండ్ ఆంగిల్ , టోర్షనల్ కోణం తో ప్రారంభించుదాం మరియు కార్టీజియన్ అల్గారిదమ్ ఏర్పాటు కోసం ఒక పరివర్తనను ఉపయోగించుదాం ."
"इसलिए, इन दोनों के साथ, आप प्रोटीन को अलग करके अपनी पसंद की प्रोटीन को चुन सकते हैं और उस प्रोटीन का आप सिक्वेंसिंग करेंगे।","కాబట్టి , మీరు ఎంపిక చేసిన ఈ రెండింటితో , మీరు ప్రోటీన్‌ను వేరు చేయడం ద్వారా ఆసక్తి గల ప్రోటీన్‌ను ఎంపిక చేస్తారు మరియు ఆ ప్రోటీన్‌ను మీరు సీక్వెన్సింగ్ చేస్తారు ."
"सबसे दिलचस्प तरीकों में से एक है कि एक छोटा अणु डीएनए को कैसे बांधता है , लिगैंड का यह आबंधन थ्री वे जंक्शन में होता है ।",ఒక చిన్న మాలిక్యుల్ డిఎన్ఎకు బంధించబడే అత్యంత ఆసక్తికరమైన మార్గాలలో ఒకటి మూడు మార్గాల కూడలిలో లిగాండ్ బంధించబడి ఉండడం .
"पारंपरिक तरीके से , सबफ्रेगमेंट वन या मोटर डोमेन तैयार करने के लिए मायोसिन फिलामेंट्स को अलग - अलग प्रोटीएजेस के साथ लिया जाता है और प्रोटिओलाइज़ किया जाता है ।","సాంప్రదాయిక మార్గం ఏమిటంటే , సబ్ ఫ్రాగ్మెంట్ వన్ లేదా మోటార్ డొమైన్ ను సిద్ధం చేయడానికి మయోసిన్ ఫిలమెంట్స్ తీసుకుని విభిన్న ప్రోటీజ్ లతో వాటిని ప్రోటియోలైజ్ చేయడం ."
हड्डी और त्वचा की समस्याओं का इलाज करने के लिए कोलेजन के कई सारे चिकित्सीय उपयोग भी हैं ।,ఎముకలు మరియు చర్మం యొక్క సమస్యలకు చికిత్స చేయడంలో ‌ కొల్లాజెన్ కు అనేక వైద్య ఉపయోగాలు ఉన్నాయి .
"C डबल बॉन्ड O और NH बचता है क्योंकि आंशिक दोहरी आबंध प्रकृति के कारण वे एक दूसरे से बंध जाते हैं, जिसे पेप्‍टाइड बॉन्ड कहा जाता है।","మిగిలినది C ద్విబంధం O మరియు NH ఎందుకంటే పాక్షిక ద్విబంధ స్వభావం కారణంగా అవి ఒక దానితో ఒకటి బంధించబడి ఉంటాయి , దీనినే పెప్టైడ్ బాండ్ అంటాము ."
"सुपर हेलीकल स्‍ट्रक्‍चर को परिभाषित करने के लिए गणितीय अभिव्‍यंजना - डी एन ए सुपरकॉइलिंग को लिंकिंग नंबर Lk में एक परिवर्तन के रूप में परिभाषित किया जा सकता है , जो सुपर हेलिसिस का सबसे अधिक वर्णनात्मक गुण होता है ।","సూపర్ హెలికల్ స్ట్రక్చర్ నిర్వచనం కోసం గణితాత్మక వ్యక్తీకరణ డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్ అనేది లింకింగ్ నంబర్ Lk లో మార్పుగా నిర్వచింపబడుతుంది , ఇది సూపర్ హెలిసెస్ యొక్క అత్యంత వివరణాత్మక ధర్మం అవుతుంది ."
अगले वाले को सी ज़ेटा या एन ज़ेटा कहा जाएगा और अंतिम वाले को एन एटा वन एन एटा टू आदि कहा जाएगा।,"తరువాత గల దానిని Cజిట లేదా ఎన్ జిట మరియు చివరగా Nఈట వన్ Nఈట టూ , మొదలైనవి ."
सलूशन में सोल्वेंट मुख्यतः अधिक मात्रा वाला अवयव होता है।,సాల్వెన్ట్ అనేది సొల్యూషన్లో పెద్ద ఘటకంగా ఉంటుంది .
"तो , टैक्सोनोमी तो , टैक्सोनोमी वास्तव में आपको जीव की फेनोटाइपिक स्ट्रक्चर के आधार पर केवल टैक्सोनोमी को सरल बनाने की जानकारी देता है , इसलिए यह मुख्य रूप से जीव के लिए उपयोग किया जाता है ।","టాక్సానమీ అనేది ఆర్గానిజం యొక్క వర్గీకరణ గురించి వాటి ఫెనోటైపిక్ స్ట్రక్చర్ ఆధారంగా మీకు అవగాహన కలిగిస్తుంది , కావున ఇది ప్రధానంగా ఆర్గానిజం కోసం ఉపయోగించబడుతుంది ."
"तो , यह सबसे सरल प्रोटीन है जिसे सिक्वेंसिंग अध्ययनों के लिए लिया गया था ।","కావున , ఇది సీక్వెన్సింగ్ అధ్యయనం కోసం తీసుకునే అత్యంత సరళమైన ప్రోటీన్ ."
"फिर हमनेंं अनुसंधान , औषधियों और गुणवत्ता नियंत्रण में इन तकनीकों के अनुप्रयोगों का भी अध्ययन किया है ।","తరువాత మనం పరిశోధన , ఫార్మాస్యూటికల్స్ మరియు నాణ్యత నియంత్రణలలో వీటి అనువర్తనాలను కూడా చదివాము ."
"तो , फ़ाइलोजेनेटिक एनालिसिस - दो महत्वपूर्ण बातें हैं , एक है टैक्सोनोमी और एक है फ़ाइलोजेनी ।","ఫైలోజెనెటిక్ అనాలసిస్ - ఇక్కడ రెండు ముఖ్య విషయాలు ఉన్నాయి , ఒకటి టాక్సానమీ మరియు మరొకటి ఫైలోజెనీ ."
"तो, इस सप्ताह में हमारी दो कक्षाएं होंगी, एक कक्षा डी एन ए की सुपर संरचनाओं, सुपरकोइल्ड संरचनाओं पर है।","కాబట్టి ఈ వారంలో మనకు రెండు తరగతులు ఉంటాయి , ఒక తరగతి డి ఎన్ ఏ యొక్క సూపర్ స్ట్రక్చర్‌లు సూపర్ కాయిల్డ్ స్ట్రక్చర్‌ల గురించి ఉంది ."
हाइड्रोफोबिसिटी एक अणु का वह भौतिक गुण होता है जो जल का प्रतिरोध करता है।,హైడ్రోపోభిసిటీ అనేది నీటిని పారద్రోలే మాలిక్యుల్ యొక్క ఫిజికల్ ప్రోపర్టీ .
"क्योंकि जब आप अगले सप्ताह पर आते हैं, तो आप अमीनो एसिडों और पीके के बारे में सीख रहे होंगे जो बहुत महत्वपूर्ण भूमिका निभाते हैं।",ఎందుకంటే తరువాతి క్లాస్ లలో మీరు అమైనో ఆసిడ్స్ మరియు pK ల గురించి నేర్చుకుని ఉండడం చాలా ముఖ్యమైన పాత్రను పోషిస్తుంది .
बड़े मॉलिक्यूल वोयड स्पेस से होकर बहते हैं ।,పెద్ద మాలిక్యుల్స్ ఖాళీ స్థలం గుండా ప్రవహిస్తాయి .
"तो, इसे प्रोटीन स्ट्रक्चर पर आधारित ड्रग डिजाइन कहा जाता है।","కాబట్టి , దీనిని ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ బేస్డ్ డ్రగ్ డిజైన్ అంటారు ."
"मूल रूप से , यह डबल स्ट्रैंडेड डी एन ए को विभाजित करता है , जो चित्र में एक छोर पर दिखाया गया है और दूसरे स्ट्रैंड से होकर गुजरता है , जिससे नेगेटिव सुपरकोइल बनता है ।","సాధారణంగా , ఇది డబుల్ స్ట్రాండెడ్ డి ఎన్ ఏను చీలుస్తుంది ఇది చివరన ఒక చిత్రంలో చూపబడినది మరియు ఇతర స్ట్రాండ్ గుండా వెళుతుంది , తద్వారా నెగటివ్ సూపర్ కాయిల్‌‌ను పరిచయం చేస్తుంది ."
"टाइप वन बीटा टर्न की तरह , टाइप टू बीटा टर्न में भी हाइड्रोजन बॉन्ड आई और आई प्‍लस थ्री के बीच बनता है यानि कि पहले और चौथे अमिनो एसिड के बीच ।","టైప్ టూ బీటా టర్న్ అనేది టైప్ వన్ బీటా టర్న్ లాగే ఉంటుంది , హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది మొదటి మరియు నాల్గవ అమైనో ఆసిడ్ అయిన i అండ్ i ప్లస్ త్రీ మధ్యలో ఏర్పడుతుంది ."
तो ये दो कक्षाएं हैं जो आप इस सप्ताह में पढ़ेंगे।,కాబట్టి ఈ వారంలో మీరు చదవబోయే రెండు తరగతులు ఇవి .
"तो , आवेश और चार्ज चार्ज इंटरेक्शन के गुण पर आधारित , proteins या अन्य कोई यौगिक आयन एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी द्वारा पृथक किए जा सकते हैं ।",కావున చార్జ్ అనే ధర్మం మరియు చార్జ్ - చార్జ్ ఇంటరాక్షన్ ప్రోటీన్స్ లేదా ఏవైనా ఇతర సమ్మేళనాలు అయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ ద్వారా వేరు చేయబడుతాయి .
इसके परिणामस्वरूप पैथोलॉजी पैदा हो सकते हैं।,కనుక ఇది పాథాలజీకి దారితీస్తుంది .
"इसलिए , यहाँ मैं बैक्टीरियल म्यूरामिडेज़ का एक उदाहरण दिखा रहा हूँ जिसमें सत्‍ताइस हेलिसिस के साथ लगभग चार सौ पचास अमिनो एसिड होते हैं ।","కావున , ఇక్కడ నేను దాదాపుగా ఐదు , నాలుగు వందల యాభై అమైనో ఆసిడ్స్ ఇరవై ఏడు హెలిసెస్ తో కలిగి ఉండే బ్యాక్టీరియల్ మురామిడేస్ ను ఉదాహరణగా చూపుతున్నాను ."
यह बुढ़ापे की निरंतर बढ़ते रहने वाली बीमारी है ।,ఇది సాధారణంగా వృద్ధాప్యంలో వచ్చే అవకాశం ఉన్న డిసీస్ .
हमने भी इन विशेष अणुओं का बड़े पैमाने पर अध्ययन कर लिया है जहाँ पेप्टाइड में कुछ पदार्थों की हाइड्रोफोबिक प्रकृति के परिणामस्वरूप एकत्रीकरण की संकल्पना होती है।,"మనం కూడా ఈ ప్రత్యేకమైన మాలిక్యులను విస్తృతంగా అధ్యయనం చేస్తాము , ఇక్కడ పెప్టైడ్‌లోని కొన్ని అవశేషాల యొక్క హైడ్రోఫోబిక్ నేచర్ , అగ్రిగేషన్ భావనకు దారితీయును ."
"और तीसरे में, हमने मिसेल्स और लाइपोसोम्स को बायोलॉजी और चिकित्सा दोनों में कैसे लागू किया जा सकता है, किया है।","మరియు మూడవదానిలో , మేము మైసెల్‌‌లు మరియు బయాలజీలో మరియు వైద్యశాస్త్రంలో లిపోజోమ్‌లను ఎలా అన్వయించవచ్చో మనం చేసాము ."
फाई और साई के विभिन्न मानों के लिए एक पॉलीपेप्टाइड ज्योमेट्रीज की उत्‍पत्ति -,ఫై మరియు సై యొక్క విభిన్న విలువల కోసం పాలిపెప్టైడ్ జ్యామెట్రీస్ ఏర్పాటు చేయడం .
अतः इन्हें तीन से अधिक आबंधों द्वारा अलग होना होगा ।,కావున అవి మూడు కన్నా ఎక్కువ బాండ్స్ ద్వారా విడదీయబడాల్సి ఉంటుంది .
"तो , विद्यार्थियों , चलिए संक्षेप में हम दोहरा लेते हैं कि इस इकाई में हमने क्या सीखा ।","కావున , విద్యార్థులరా , ఈ విభాగంలో మనం నేర్చుకున్న వాటిని సంగ్రహంగా చూద్దాం ."
तो ये अंत : क्रियाएं इन चार हेलिसिस को एक साथ लाती हैं और एक मजबूत फोर हेलिक्स बंडल संरचना बनाती हैं ।,కావున ఈ పరస్పర చర్యలు ఈ నాలుగు హెలిసెస్ కలిపి ఒక బలమైన ఫోర్ హెలిసెస్స్ బండిల్ నిర్మాణాన్ని ఏర్పరుస్తాయి .
"इसलिए , इससे आपको बहुत सारी जानकारी मिलेगी , एक बार आप जब घुमावदार चक्र में अमिनो एसिडों को प्रदर्शित हैं , तो आप आसानी से पहचान सकते हैं कि यह हेलिक्‍स कहाँ पर बन सकती है , या तो यह प्रोटीन के आन्तरिक भाग में बनेगी या यह ट्रांसमैम्ब्रेन हेलिक्स होगी या प्रोटीन संरचना की सतह पर बनी हेलिक्‍स होगी |","కావున , ఇది చాలా సమాచారాన్ని ఇస్తుంది , స్పైరల్ వీల్ రూపంలో మీరు ఒకసారి అమైనో ఆసిడ్స్ కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తే , ఈ హెలిక్స్ ఎక్కడ ఏర్పడుతుందో మీరు సులభంగా గుర్తించవచ్చు , ఇది ప్రోటీన్ యొక్క కోర్ లేదా ఇది ట్రాన్స్‌మెంబ్రేన్ హెలిక్స్ లేదా ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క ఉపరితలంలోని హెలిక్స్ అవుతుంది ."
हार्ड स्‍फिअर पोटैंशियल -,"హార్డ్ స్పియర్ పొటెన్షియల్ ,"
"पहला , कण के सेडीमेंटेशन की दर कण के आकार के समानुपाती होती है , मतलब जितना बड़ा आकार होगा , इस पर लगाया गया बल या सेडीमेंटेशन वेलोसिटी उतनी ही अधिक होगी ।","మొదటిది , కణం అవక్షేపణ రేటు అనేది కణం యొక్క పరిమాణానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది అనగా పరిమాణం ఎక్కువగా ఉంటే దానిపై వర్తింపజేయబడే ఫోర్స్ లేదా అవక్షేపణ వేగం చాలా అధికంగా ఉంటుంది ."
यहाँ एक प्रोटीन होती है जिसे हम अमाइलॉइड प्रिकर्सर प्रोटीन कहते हैं जो झिल्‍लियों में पाई जाने वाली एक प्रोटीन होती है।,అక్కడ మీరు అమిలాయిడ్ ప్రీకర్సర్ ప్రోటీన్ గా పిలిచే మెంబ్రేన్ ప్రోటీన్ ఉంటుంది .
लगभग हर तीसरा अमिनो एसिड ग्लाइसिन होता है जो ट्रिपल हेलिक्स के केंद्र में पाया जाता है ।,దాదాపు ప్రతి మూడవ అమైనో ఆసిడ్ ట్రిపుల్ హెలికల్ కేంద్ర బిందువు వద్ద వచ్చే గ్లైసిన్ అని చెప్పవచ్చు .
"तो आपको तैयार रहना चाहिए कि आपको इनकी इस भूमिका को समझने के लिए तैयार रहना चाहिए,","కాబట్టి వీటి యొక్క ఈ పాత్రను అర్థం చేసుకోవడానికి మీరు సిద్ధంగా ఉండాలి ,"
"पॉलीपेप्टाइडों की संरचना के अध्ययन के लिए , इम्पिरिकल पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन क्या होता है ?",పాలీపెప్టైడ్స్ యొక్క ఆకృతి అధ్యయనం కోసం ఎంపరికల్ పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్ ఏమిటి ?
"अब , आई प्‍लस वन रामचंद्रन प्लॉट के अस्वीकार्य क्षेत्र में है और फिर से इसे ग्लाइसिन ही होना चाहिए है और आई प्‍लस टू , अल्‍फा हेलिक्‍स और बीटा शीट क्षेत्र के बीच होता है और यह कोई भी अन्य अमिनो एसिड हो सकता है ।","ఇప్పుడు , i ప్లస్ వన్ అనేది రామచంద్రన్ ప్లాట్ యొక్క అనుమతించబడని ప్రాంతంలో ఉంది మరియు అందువల్ల మళ్లీ అది గ్లైసీన్ అయి ఉండాలి మరియు i ప్లస్ టూ అనేది ఆల్ఫా హెలిక్స్ మరియు బీటా షీట్ రీజియన్ మధ్య ఉంటుంది మరియు అది ఏదైనా ఇతర అమైనో ఆసిడ్ అయి ఉండవచ్చు ."
"तो बैक्टीरियल पैथोजन्स ने क्विनोलोन बाइंडिंग साईट पर सरल म्यूटेशन जैसे : सेरिन एटी थ्री से फेनिलएथिलीन तक टायरोसिन तक या एस्पार्टिक एसिड सतासी से ग्लाइसिन तक जो इन दवाओं के आकर्षण को काफी कम कर देता है , सरल म्यूटेशन का परिचय देकर प्रतिरोध प्राप्त कर लिया है , जैसा कि आकृति में दिखाया गया है , और जिसके परिणामस्वरूप जीव प्रतिरोध हासिल कर लेता है ।","కాబట్టి సెరిన్ ఎయిటి త్రీ నుండి ఫీనైల్ఎతీలిన్ నుండి టైరోసిన్ లేదా అస్పార్టిక్ ఆసిడ్ ఎయిటి సెవెన్ నుండి గ్లైసిన్ వంటి చిత్రంలో చూపిన విధంగా క్వినోలోన్ బైండింగ్ సైట్ వద్ద సాధారణ మ్యుటేషన్‌ను ప్రవేశపెట్టడం ద్వారా బ్యాక్టీరీయల్ పాథోజెన్స్ నిరోధకత పొందింది , ఇది ఈ మందుల యొక్క అనుబంధాన్ని తీవ్రంగా తగ్గిస్తుంది , ఫలితంగా జీవి ప్రతిఘటనను పొందుతుంది ."
ये छिद्र उचित आकार के कुछ अन्य अणुओं को आंतरिक रूप से पकड़कर रख सकते हैं।,ఈ రంధ్రాలు తగిన పరిమాణంలో గల ఇతర మాలిక్యుల్ లను మధ్యలో కలిగి ఉంటాయి .
"लेकिन , उसी समय यह इस बांड को कमजोर कर देता है इसलिए एक बार जब आप धीमा एसिड हाइड्रोलिसिस करते हैं , तो यह स्वत : ही मुक्त हो जाता है , इसलिए PTH से उत्पन्न अमीनो एसिड होता है जो भिन्न होता है , जो केवल R - ग्रुप में भिन्न होता है और स्वचालित उपकरण द्वारा इसकी पहचान की जाती है ।","కాని అదే సమయంలో ఇది ఈ బంధాన్ని బలహీనపరుస్తుంది కావున మీరు తేలికైన ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ జరిపినప్పుడు , ఇది ఆటోమెటిక్ గా విడుదల అవుతుంది , కావున PTH ఉత్పన్నమైన అమైనో ఆసిడ్ r - గ్రూప్ మాత్రమే వేరుగా ఉంటుంది మరియు ఆటోమేటెడ్ పరికరం ద్వారా గుర్తించబడుతుంది ."
जो इस स्नायविक कार्यों को नुकसान पहुंचाने के लिए जिम्मेदार होती है ।,ఇది న్యూరోలాజికల్ పనితీరును కోల్పోవడానికి కారణమవుతుంది .
इन उदाहरणों के सभी प्रोटीन परमाणुओं में हमारे पास कार्बन है जिस पर नाइट्रोजन और ऑक्‍सीजन की तरह कोई भी आवेश नहीं होता है ।,"కావున , ఈ ఆటమ్స్ అన్నింటిలో ఈ ఉదాహరణలు మనకు కార్బన్ మరియు కార్బన్ కలిగి ఉంటాయి ,"
"अब, फायब्रस प्रोटीन्स, जब इसके बारे में बात करते हैं, तो आप सिल्क और केराटिन प्रोटीन्स भी याद करेंगे।","ఇప్పుడు , ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్‌లు గురించి మీరు మాట్లాడే సమయంలో , మీకు కెరాటిన్ ప్రోటీన్‌లు అయిన సిల్క్ కూడా గుర్తు ఉంటుంది ."
यह प्रोटीन के प्रकार और उसके कार्य पर भी निर्भर करता है ।,ఇది ప్రోటీన్ యొక్క రకం పైన మరియు దాని పనితీరు పైన కూడా ఆధారపడి ఉండును .
"यहाँ , मैं एक बार फिर बता रहा हूँ कि एमाइलॉयड फाइबर कैसे बनता है ।","ఇక్కడ , నేను మళ్లీ అమైలాయిడ్ ఫైబర్ ఫామేషన్ వివరిస్తున్నాను ."
"तो, यह D N A डबल हेलिक्स के बारे में है, जिसका आपने अध्ययन कर लिया है।","కాబట్టి , ఇది మీరు అధ్యయనం చేసిన మీరు డి ఎన్ ఏ డబుల్ హెలిక్స్ గురించి ."
अब मान लीजिए कि आपके बाएँ हाथ में मिथाइल समूह है तो यह एल एलानीन एसिड होगा।,ఇప్పుడు ఉదాహరణకు మీ ఎడమ చేతి వైపు మిథైల్ గ్రూప్ అయితే అది ఎల్ అలనిన్ ఆసిడ్ అవుతుంది .
"बांई तरफ आप दो चित्र देख रहे हैं , ठीक है ।","ఎడమ చేతి వైపు మీరు రెండు చిత్రాలను చూస్తారు , సరేనా ."
"जैसे कि यदि हम केवल दो आबंधों को घुमाते हैं तो योग दो शब्दों का होगा , यदि एक साथ तीन चक्रण होते हैं तो योग तीन आबंधों का होगा ।","ఒకవేళ మనం కేవలం రెండు బాండ్స్ ను భ్రమణం చేస్తే , మొత్తం అనేది రెండు టర్మ్స్ యొక్క మొత్తం అవుతుంది , ఒకవేళ అక్కడ ఒకే విధమైన మూడు భ్రమణాలు ఉంటే మొత్తం అనేది మూడు బాండ్స్ మొత్తం అవుతుంది ."
"तो , ठीक उसी तरह जैसे किसी अन्य प्रकार की सामान्य वस्तुओं को आप देखते हैं कि वे अलग - अलग आकार की होती हैं , प्रोटीनों की भी अलग - अलग संरचनाएं , आकार हो सकते हैं और जो कि विभिन्न सेलुलर फंक्शन्स को करती हैं ।","కావున , ఇదే విధంగా ఏవైనా రకాల సాధారణ వస్తువులలో విభిన్న ఆకృతులు ఉండడం మీరు చూడవచ్చు , ప్రోటీన్స్ కూడా విభిన్న నిర్మాణాలను , ఆకృతులను కలిగి ఉంటాయి మరియు ఇవి విభిన్న సెల్యూలార్ ఫంక్షన్ దారితీస్తాయి ."
हाइड्रोजन आबंध के इस प्रयास का विवरण अगली स्लाइड में वर्णित किया गया है ।,ఇక్కడ ఇతర ఆటమ్ నుండి ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్స్ ఆకర్షించబడుతాయి మరియు హైడ్రోజన్ బాండ్స్ యొక్క ఈ ప్రయత్న వివరాలు తదుపరి స్లైడ్ లో చర్చించబడుతాయి .
आप तीर के निशान भी देख सकते हैं जो निचले सब डोमेन और रिले की गति को दर्शाते हैं जिससे कनवर्टर चलता है ।,కన్వర్టర్ కదలికకు కారణమయ్యే దిగువ సబ్ డొమైన్ మరియు రిలే కదలికను సూచించే బాణపు గుర్తులను కూడా మీరు చూడవచ్చు .
धन्यवाद।,ధన్యవాదాలు .
"हाइड्रोजन बॉन्ड आई और आई प्‍लस टू के बीच होता है , ये पहले और तीसरे रेज़िड्यूज़ हैं ।","హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది i మరియు i ప్లస్ టూ మధ్య ఏర్పడుతుంది , అవి మొదటి మరియు మూడవ అవశేషాలు ."
स्वास्थ्य और रोग में डी एन ए संरचना।,ఆరోగ్యం మరియు వ్యాధిలో డి ఎన్ ఏ స్ట్రక్చర్ .
"तो , यह ज्ञान जो हमने इस संरचना से प्राप्त किया है , इस जी एल यू टी ट्रांसपोर्टर के विरुद्ध दवा बनाने के लिए उपयोग किया जा सकता है ।","కాబట్టి , జి ఎల్ యు టి ట్రాన్స్‌పోర్టర్ దీనికి ఒక ... గా అయినది , ఈ నిర్మాణం నుండి మనం పొందిన ఈ జ్ఞానం ఈ జి ఎల్ యు టి ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌కు వ్యతిరేకంగా ఔషధ రూపకల్పనకు ఉపయోగించబడుతుంది ."
कई दशकों में इम्पिरिकल पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन्स में काफी सुधार हुआ है ।,"ఎంపరికల్ పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్ విధులు పలు దశాబ్దాలలో గొప్ప మెరుగుదలను సాధించాయి , అప్పుడు ప్రజలు జెనెటిక్ అల్గారిథమ్ , మోంటే కార్లోపద్ధతి మొదలైన వివిధ గణాంక పద్ధతులను చేర్చారు ."
"इसी गुण के कारण, जल एक थर्मल बफर के रूप में कार्य करता है, और इसकी ऊष्‍मीय क्षमता अत्याधिक होती है।",ఈ ధర్మం వల్ల నీరు అనేది థర్మల్ బఫర్‌గా ప్రవర్తిస్తుంది మరియు అధిక ఉష్ణ సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంటుంది .
"नीचे दिखाई गईं अंतःक्रियाएँ दो प्रोटीनों के बीच होती हैं, जिनके बीच कई सॉल्ट ब्रिजेस होते हैं।",క్రింద తమ మధ్య అనేక సంఖ్యలో సాల్ట్ బ్రిడ్జ్లను కలిగి ఉన్న రెండు ప్రోటీన్స్ మధ్య పరస్పర చర్యలు చూపబడినవి .
"अमीनो एसिड्स सिक्वेन्स जो कि प्रोटीन की प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर होता है , फोल्डिंग को नियंत्रित करता है ।",ప్రోటీన్ యొక్క ప్రాథమిక నిర్మాణం అయిన అమైనో ఆసిడ్ క్రమం మడతను అనగా పాలీపెప్టైడ్ చైన్ యొక్క సెకండరీ స్ట్రక్చర్‌ని వెన్నెముక మరియు సైడ్ చైన్ ఇంటరాక్షన్స్ యొక్క శక్తిని బట్టి మరియు వెన్నెముక కార్భాక్సిలిక్ మరియు అమైనో గ్రూప్స్ మధ్య హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పరచడం ద్వారా విభిన్న ద్వితీయ నిర్మాణాత్మక ఉద్దేశ్యాలు గా నియంత్రించును .
नॉन पोलर इन्टरैक्शन : नॉन पोलर इन्टरैक्शन प्रोटीन साइड चेन और डीओक्सीराइबोज ग्रुप के बीच होती हैं ।,నాన్ - పోలార్ పరస్పర చర్యలు : నాన్ - పోలార్ పరస్పర చర్యలు ప్రోటీన్ సైడ్ చైన్స్ మరియు డీఆక్సీరైబోజ్ గ్రూప్స్ మధ్య జరుగుతాయి .
"इसलिए , यह जीवित रहने के लि्ए हीमोग्लोबिन से मदद लेता हैं , यह एक अमानवीय या अन्य जीव का व्यवहार है जहां वास्तव में हीमोग्लोबिन मछलियों को पानी में जीवित रहने में मदद करता है ।","కావున , ఇది జీవించడం కోసం హిమోగ్లోబిన్ నుండి సహాయం తీసుకుంటుంది , ఇది మానవేతర లేదా మరో జంతువు యొక్క ప్రవర్తన అవుతుంది ఇక్కడ వాస్తవానికి హిమోగ్లోబిన్ అనేది చేపలు నీటిలో మనుగడ సాగించడానికి సహాయపడుతుంది ."
""""""" क्योंकि उस समय तक लायनस पौलिंग ने पहले से ही अल्फा हेलिक्स बीटा शीट्स के मॉडल का प्रस्ताव रख दिया था और वाटसन क्रीक ने भी पहले से ही डीएनए स्ट्रक्चर के मॉडल का प्रस्ताव रख दिया था""",""""""" అని రామచంద్రన్‌కు సూచించారు .ఎందుకంటే అప్పటికి లినస్ పాలింగ్ అప్పటికే ఆల్ఫా హెలిక్స్ బీటా షీట్ యొక్క నమూనాను ప్రతిపాదించాడు మరియు వాట్సన్ - క్రిక్ అప్పటికే డి ఎన్ ఏ స్ట్రక్చర్ యొక్క నమూనాను ప్రతిపాదించారు ."""
मैंने उनमें से कुछ की सूची बनाई है ।,వాటిలో కొన్నింటిని నేను ఇక్కడ లిస్టు చేసాను .
"उदाहरण के लिए, आप पी सी आर जानते हैं, आप इसे ही करेंगे और जहाँ कहीं भी आप इसे करेंगे, तो आपको GC तत्व, AT तत्व और ऐसे ही अन्यों का भी ध्यान रखना होगा।","ఉదాహరణకు , మీరు మీకు తెలిసిన పి సి ఆర్‌ను చేస్తారు మరియు మీకు తెలిసిన ఎక్కడైనా , మీరు జి సి కంటెంట్ , ఏటి కంటెంట్ మరియు అలామొదలైనవి చూసుకోవాలి ."
"ये सभी चार डोमेन्स हाइड्रोजन बॉन्ड्स , साल्ट ब्रिजेस और एटीपी के फॉस्फेट ग्रुप्स से स्थिर होते हैं ।","ఈ నాలుగు డొమైన్స్ హైడ్రోజన్ బాండ్స్ , సాల్ట్ బ్రిడ్జెస్ మరియు ఎటిపియొక్క ఫాస్పేట్ గ్రూప్స్ ద్వారా స్థిరత్వాన్ని పొందుతాయి ."
"पहली है पेपर क्रोमैटोग्राफी , पेपर क्रोमैटोग्राफी में आप साल्वेंट को अवशोषित करने के लिए एक कागज़ का उपयोग करते हैं जिसे एक स्टेशनेरी फेज़ के रूप में उपयोग किया जाता है और एक उपयुक्त तरल साल्वेंट का उपयोग मोबाइल फेज़ के रूप में किया जाता है और इसे विभिन्न एनालाइट्स को पृथक करने के लिए विकसित किया गया है ।","మొదటిది పేపర్ క్రోమటోగ్రఫీ , దీనిలో మీరు ఒక సాల్వెంట్ వడపోత కాగితాన్ని ఉపయోగిస్తారు ఇది స్థిరమైన దశగా ఉపయోగించబడును మరియు తగిన లిక్విడ్ సాల్వెంట్ అనేది ఒక మొబైల్ దశగా ఉపయోగించబడును మరియు ఇది విభిన్న అనలైట్స్ ను వేరు చేయడానికి అభివృద్ధి చేయబడినది ."
"पहले यह, द्रव में सोल्युट था इसलिए यह सलूशन में ग्राम में होता है और यहाँ असल में यह दोनों है इसीलिए यह मात्रा में ही होगा।",ఇంతకుముందు ఇది లిక్విడ్‌లోని సొల్యూట్గా ఉంది కావున సొల్యూషన్ గ్రాములలో మరియు ఇక్కడ ఇది వాస్తవానికి రెండూ వాల్యూమ్ మరియు వాల్యూమ్ లో ఉన్నాయి .
"हम सभी बीस अमिनो एसिडों के लिए आईयुपीएसी नोमनक्लेचर दिखाते हैं, सेलेनोसिस्‍टीन को यहाँ नहीं दिखाया गया है और आप अंतर देख सकते हैं, जैसे कि सेरीन में उदाहरण के लिए ये सी अल्फा, सी बीटा और एस गामा हैं।","మేము అన్ని ఇరవై ఒక్క అమైనో యాసిడ్స్ కోసం ఐ యు పి ఎ సి నామన్‌క్లేచర్ చూపుతాము , సెలెనోసిస్టీన్ ఇక్కడ చూపబడలేదు మరియు మీరు ఈ వ్యత్యాసాన్ని చూడవచ్చు .ఉదాహరణకు సెరైన్‌లో ఇది Cఆల్ఫా , Cబీటా , మరియు ఎస్ గామా ఉంటాయి ."
"अब , हम मांसपेशियों की अन्य प्रोटीन की ओर बढ़ते हैं या साइटोस्केलेटन मायोसिन है ।","ఇప్పుడు , మనం కండరాల లేదా సైటోస్కెలెటన్ యొక్క మరో ప్రోటీన్ అయిన మయోసిన్ నకు వెళదాం ."
"सबसे दिलचस्प डिजाइनिंग योजनाओं में से एक , डर्वन एवं साथियों द्वारा दी गई थी , इन्हें आइसोलेक्सिन्स कहा जाता था ।","అత్యంత ఆసక్తికరమైన రూపకల్పన వ్యూహాల్లో ఒక దానిని డెర్వన్స్ బృందం అందించినది , వీటిని ఐసోలెగ్జిన్స్ అని పిలవబడును ."
"तीन शीट वाली बीटा हेलिक्स - संरचनात्मक इकाई में तीन बीटा शीट हेलिसिस होती हैं , इसलिए दो शीट एक दूसरे के समानांतर होती हैं और तीसरी शीट वास्तव में उनके लंबवत्त होती है ।","మూడుషీట్‌ల బీటా హెలిక్స్ - నిర్మాణాత్మకంగా ఈ యూనిట్ అనేది మూడు బీటా షీట్ హెలిక్స్ అవుతుంది , కావున రెండు షీట్స్ పరస్పరం ప్రతిసమాంతరంగా ఉంటాయి మరియు మూడవ షీట్ వాస్తవానికి వీటికి లంబంగా ఉంటుంది ."
हम इस चित्र में दिखाते हैं कि प्‍लेटिनम डीएनए मालेक्‍यूल से कैसे बंधता है और इसे क्लोरीन N2 एमिनो समूह के साथ सिस - प्लाटिन के रूप में दिखाया गया है ।,ఈ చిత్రంలో డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్‌నకు ప్లాటినమ్ యొక్క నిర్మాణం ఎలా బంధించబడి ఉంటుందో చూపాము మరియు ఇది క్లోరిన్ N టూ అమైనో గ్రూప్‌తో Cis - ప్లాటిన్‌గా చూపబడినది .
"यह साइटोप्लाज्म के भौतिक गुणों को बनाए रखता है, यह सैल्स में पाए जाने वाले मैक्रो मॉलिक्यूल की सतहों पर एक डिस्पर्शन मीडिया के रूप में कार्य करता है।","ఇది సైటోప్లాజమ్ యొక్క ఫిజికల్ ప్రోపర్టీలను నిర్వహిస్తుంది , ఇది కణాలలో నిలిపివేయబడిన మాక్రో మాలిక్యుల్‌ల ఉపరితలాలకు సమీపంలో డిస్పెర్షన్ మాధ్యమంగా పనిచేస్తుంది ."
"कई फायलोजेनेटिक ट्री विधियाँ हैं जैसे बूटस्ट्रैपिंग , नेबर्हुड जॉइनिंग मैथड और दूसरी विधियाँ भी , इसलिए सभी विधियाँ , जो भी विधि आप चुनें , आप उसे लागू कर सकते हैं और फिर यह एक कन्सेंसस ट्री का निर्माण होगा और उस वृक्ष का मूल्यांकन सांख्यिकीय रूप से सबसे अच्छा फायलोजेनेटिक ट्री प्राप्त करने के लिए किया जा सकता है ।","ఇక్కడ అనేక ఫైలోజెనెటిక్ ట్రీ విధానాలు ఉన్నాయి అనగా బూట్ స్ట్రాపింగ్ నేబర్ హుడ్ జాయినింగ్ మెథడ్ మరియు ఇతర విధానాల వంటివి.కావున ఈ విధానాలు అన్నింటిలో మీరు ఏ విధానమయినా ఎంపిక చేసుకోవచ్చు , మీరు వర్తింపజేయవచ్చు మరియు అప్పుడు అది కాన్సెన్సస్ ట్రీని ఉత్పత్తి చేస్తుంది మరియు ఆ ట్రీ అనేది అత్యుత్తమ ఫైలోజెనెటిక్ ట్రీని పొందడానికి గణాంకాల పరంగా మరింత విశ్లేషించబడును ."
नीचे दिए गए चित्र में इस प्रकार के पॉजिटिव चार्ज के संयोजन को दर्शाया गया है जो वैलेंस इलेक्ट्रॉन्स के एक पूर्णतः स्पष्ट भंडार में ही रहता है।,క్రింది చిత్రంలో సునిర్వచితమైన బాహ్యకర్పర వాలన్స్ ఎలక్ట్రాన్ల సాగరంలో మునిగి ఉన్న ఈ రకమైన పాజిటివ్ ఛార్జ్ సమూహాలు ప్రదర్శించబడినవి .
धन्‍यवाद!,థ్యాంక్ యూ !
सबसे सरल उदाहरण कॉइल्‍ड - कॉइल्स हैं जहाँ दो हेलिसिस एक दूसरे के समानांतर आ सकती हैं और दो हेलिसिस एक दूसरे के चारों ओर लिपट जाती हैं और इन्हें कॉइल्‍ड - कॉइल्स कहा जाता है ।,"అత్యంత సులభమైన ఉదాహరణ కాయిల్డ్ - కాయిల్స్ , దీనిలో రెండు హెలిక్స్ పరస్పరం సమాంతరంగా వస్తాయి మరియు రెండు హెలిక్ లు ఒకదానికొకటి కాయిల్ అవుతాయి మరియు వీటినే కాయిల్డ్ - కాయిల్స్ గా పిలుస్తాము ."
इनको कैसे निर्धारित किया जाता है? रामचंद्रन प्लॉट का इस्तेमाल करके अल्‍फा हेलिक्‍स या बीटा शीट जैसी संरचनाओं को कैसे नापा जाता है या सैद्धांतिक रूप से भी इन संरचनाओं को समझेंगे।,ఎలా నిర్ణయించాలి ? రామచంద్రన్ ప్లాట్ ఉపయోగించి ఆల్ఫా హెలిక్స్ లేదా బీటా షీట్ యొక్క ఆకృతి కొలతను సిద్ధాంతపరంగా ఎలా తెలుసుకోవాలో మీరు నేర్చుకుంటారు .
दूसरी है प्रेसिपिटेशन रिएक्शन ।,అగ్లుటినేషన్ అనేది ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ కలయిక వలన ఏర్పడిన లాటిస్ .
"एक बार जब आप एंटीबॉडी टाईटर जान लेते हैं , तो यह तय करना आसान होता , कि एलिसा टेक्निक , रेडियोइम्यूनोएसे टेक्निक या फ्लौरिसेंस बेस्ड टेक्निक या फ्लो साइटोमेट्री , वगैरह वगैरह का उपयोग करके बायोलॉजिकल फ्लुइड में कंसंट्रेशन एंटीबॉडी को कैसे मापें ।","ఆంటీబాడీని టైటర్ చేయడం సులభం అని మీకు తెలిసిన తర్వాత ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ టెక్నిక్ ఉపయోగించి బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌లో ఆంటీబాడీ కాన్సన్ట్రేషన్ , రేడియోఇమ్యునోఅస్సే టెక్నిక్ లేదా ఫ్లోరోసెన్స్ బేస్డ్ టెక్నిక్ లేదా ఫ్లో సైటోమెట్రీ వంటి టెక్నిక్స్ ద్వారా ఎలా కొలవాలో తెలుసుకోవాలి ."
"क्रिस - क्रॉस मॉडल - क्रिस - क्रॉस मॉडल में , जिसे दाईं ओर के चित्र में दिखाया गया है ,",డిఎన్ఎ యొక్క పొడవాటి అక్షం అనేది లిగాండ్ యొక్క పొడవాటి అక్షం పరంగా భ్రమణం చెందుతుంది .
इसमें स्थिर प्रावस्था और विलेय के बीच किसी भी आकर्षक अंतर्क्रिया का अभाव होता है ।,ఇది స్థిరమైన దశ మరియు సొల్యూట్ మధ్య ఏదైనా ఆకర్షణ పరస్పర చర్యను కలిగి ఉండదు .
एग्लूटिनेशन या प्रेसिपिटेशन एक ही बात है ।,గర్భిణీ స్త్రీల యొక్క మూత్రంలో హెచ్‌సిజిను గుర్తించడం కోసం విరివిగా వాడబడిన మొదటి పద్దతి ఇదే .
"इसलिए, हमने बहुत ही संक्षेप में और एन एम आर पर चर्चा की है और प्रत्येक तकनीक के अपने फायदे हैं।","కాబట్టి , మనం క్లుప్తంగా మరియు ఎన్ ఎం ఆర్‌లో చర్చించాము మరియు ప్రతి సాంకేతికతకు దాని స్వంత ప్రయోజనాలు ఉన్నాయి ."
"इसीलिए, जैसे कि मैंने उदाहरण के लिए दिखाया है कि हेंडरसन हैसेलबक इक्वेशन का उपयोग आप अम्लीय या क्षारीय के लिए कर सकते हैं।",కావున ఈ హెండర్‌సన్ - హెసెల్‌బాచ్ సమీకరణం నేను ఉదాహరణ చూపించినట్టు అసిడిక్ గాని లేదా బేసిక్‌కు కోసం వాడవచ్చు.
"अगर कोई प्रोलीफरेशन नहीं हो रहा है , तो इसका मतलब है कि उसमें कार्यात्मक टी सेल्स नहीं हैं जो कि यह बताएगा कि वह व्यक्ति किसी भी ऑटोइम्यून डिसीजेस या टी - सेल डिफेक्ट से पीड़ित है या नहीं ।","ప్రాలిఫరేషన్ లేకపోతే , అతనికి ఫంక్షనల్ టి - సెల్స్ లేవని అర్థం , చివరగా ఇది ఒక వ్యక్తి ఏదైనా ఆటో ఇమ్యూన్ డిసీసెస్‌లతో బాధపడుతున్నాడా లేదా పరీక్షించబడిన వ్యక్తి టి - సెల్ లోపాలతో బాధపడుతున్నాడా అనేది మీకు తెలియజేస్తుంది ."
ये दोनों सेंट्रीफ्यूज की अतिरिक्त सुविधा हैं ।,ఇవి రెండు సెంట్రిఫ్యూగ్ జత చేయబడ్డ లక్షణాలు .
"बाल मृत सेल्स से बने होते हैं , हर सैल केराटिन मैक्रोफायब्रिल्स से भरी होती है ।","జుట్టు చనిపోయిన సెల్స్ కూడి ఉంటుంది , ప్రతి సెల్ కెరాటిన్ మాక్రోఫిబ్రిల్స్‌తో నిండి ఉంటుంది ."
"तो , एक बार जब आप क्लच दबाते हैं तो हम संरचना को , गियर की गति को उत्पादक गति में नहीं बदलते हैं ।","కావున , ఒకసారి మీరు క్లచ్ ను నొక్కగానే మనం నిర్మాణాన్ని , గేర్ కదలికలను ఉత్పాదక కదలికగా మార్చము ."
क्योंकि इसमें एक विशिष्ट संरचना क्लोवरली स्ट्रक्चर होती है।,ఎందుకంటే ఇది విలక్షణమైన నిర్మాణాలను క్లోవర్లీ స్ట్రక్చర్‌ను కలిగి ఉంది .
"इम्यूनोइलेक्ट्रोफोरेसिस विधि में , सीरम प्रोटीन्स इलेक्ट्रोफेरोसिस पर चलायी जाती हैं और आप बायोलॉजिकल फ्लुइड में किसी भी विशिष्ट सीरम प्रोटीन की सांद्रता को माप सकते हैं ।","రేడియల్ ఇమ్యునోడిఫ్యూజన్ విషయంలో చాలా ముఖ్యమైనది ఏంటంటే వాస్తవానికి మీరు ఈ పద్ధతిలో , ఏదైనా ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీలు అధికంగా గల వెల్‌లో ఉంచడం ద్వారా , ఆంటీజెన్ యొక్క సాంద్రతను కొలవ వచ్చు , ఇమ్యునోఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్ విషయంలో , సీరం ప్రోటీన్స్ ఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్‌ చేయబడతాయి , దీని వలన మీరు బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్ లో ప్రతి సీరం ప్రోటీన్ సాంద్రతను కొలవవచ్చు ."
"तो, इस सप्ताह की तीसरी कक्षा में मिसेल्स और लाइपोसोम्स पर चर्चा की जाएगी।","కాబట్టి , ఈ వారం మూడవ తరగతిలో మైసెల్‌లు మరియు లిపోజోమ్‌ల గురించి చర్చించబడతాయి ."
"तो , ये फिलामेंट्स आपस में इकट्ठा होकर गट्ठर बनाते हैं ।","కాబట్టి , ఈ ఫిలమెంట్స్ కలిసి కట్టలుగా ఏర్పడతాయి ."
फॉस्फटेज फॉस्फेट को हटा नहीं सकता और इसको दोबारा वापस भी नहीं भेज सकता और माइक्रोट्यूबुल्स से जोड़ भी नहीं सकता ।,ఫాస్ఫేటేజ్ అనేది ఫాస్పేట్ ను తొలగించలేదు మరియు ఇది తిరిగి వెళ్లి మైక్రోట్యూబుల్స్ కు బంధింపబడేలా దానిని తిప్పి పంపలేదు .
"यदि आप संरचना को देखते हैं , तो यहाँ ऊपरी किलो डाल्टन डोमेन , निचला किलो डाल्टन डोमेन , एन टर्मिनल डोमेन बिल्कुल एक ही स्थान पर हैं ।","ఒకవేళ మీరు నిర్మాణాన్ని చూస్తే , ఇక్కడ ఎగువ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ , దిగువ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ , N టర్మినల్ డొమైన్ అనేవి పూర్తి ఒకే ప్రదేశంలో ఉన్నాయి ,"
"फोल्डिंग वास्तव में संरचना निर्धारित करती है और संरचना कार्य निर्धारित करती है , अतः फोल्डिंग कैसे होती है ?","ఫోల్డింగ్ అనేది నిర్మాణాన్ని గురించి చెబుతుంది మరియు నిర్మాణం అనేది పనితీరునకు దారితీస్తుంది , కావున ఫోల్డింగ్ ఎలా సంభవిస్తుంది ?"
"बीटा टर्न्‍स को आई प्‍लस वन और आई प्‍लस टू जो महत्‍वपूर्ण होते हैं , की संरचना के आधार पर उप वर्गीकृत किया गया है , और इनके आधार पर बीटा टर्न्‍स की संरचना को वर्गीकृत किया गया है ।","బీటా టర్న్స్ అనేవి కీలకమైనవి అయిన i ప్లస్ వన్ అండ్ i ప్లస్ టూ ఆకృతి ( అనురూపం ) ఆధారంగా ఉప - వర్గీకరించబడుతాయి , మరియు వీటి ఆధారంగా బీటా టర్న్స్ యొక్క ఆకృతి ( అనురూపం ) వర్గీకరించబడుతుంది ."
"उदाहरण के लिए , आर्गेनिक साल्‍वन्‍ट्स प्रोटीन को विकृत कर देते हैं , तो इसका मतलब यह हुआ कि वे हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन को बाधित करते हैं और वे प्रोटीन को विकृत कर देते हैं ।","కావున , ఉదాహరణకు , ఆర్గానిక్ సాల్వెంట్‌కి ప్రోటీన్ యొక్క సహజ లక్షణాలను పోగొట్టును , కావున దాని అర్థం అవి హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ కు అంతరాయం కలిగించును మరియు అవి ప్రోటీన్ యొక్క సహజ స్వభావాన్ని పోగొట్టును ."
"तो, बहुत सारे मॉलिक्यूल, छोटे मॉलिक्यूल ही केवल डी एन ए के माइनर ग्रूव को लिए होते हैं।","కాబట్టి , చాలా మాలిక్యుల్‌లు , చిన్న మాలిక్యుల్‌లు మాత్రమే డి ఎన్ ఏ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్ లక్ష్యంగా ఉంటాయి ."
ताकि यह हाइड्रोफोबिक चैनल के साथ - साथ सक्रिय कार्बोक्सिल ग्रुप या OH ग्रुप को भी अवरुद्ध कर सके ।,తద్వారా ఇది హైడ్రోఫోబిక్ ఛానెల్‌‌తో పాటు ఆక్టివ్ కార్బోజైల్ గ్రూప్ లేదా ఓహెచ్ సమూహంను నిరోధించగలదు .
"हीमोग्लोबिन एक उत्तम उदाहरण है, जो कि एक क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर भी है और यह अपनी कोआपरेटिविटी की प्रकृति के कारण अन्य प्रोटीन्स की तुलना में बहुत अलग तरीके से व्यवहार भी करता है।","హిమోగ్లోబిన్ ఒక మంచి ఉదాహరణ .అంటే , ఇది క్వాటర్‌నరీ స్ట్రక్చర్ కలిగి ఉంది మరియు దాని సహకార స్వభావం కారణంగా ఇతర ప్రోటీన్‌లతో పోలిస్తే ఇది చాలా భిన్నమైన రీతిలో ప్రవర్తిస్తుంది ."
इसे केवल कौंटेक्ट क्राइटेरिआ का उपयोग करके ही तैयार किया गया था ।,"కాని గొప్ప విషయం ఏమిటంటే , ఈ ప్లాట్ యొక్క సాధారణ లక్షణాలు అనేవి అసలైన రామచంద్రన్ ప్లాట్ నకు చాలా సారుప్యంగా ఉంది ."
"तो कार्बोक्सिपेप्टिडेज वास्तव में कार्बोक्सीपेप्टाई A और कार्बोक्सीपेप्टाई D हैं , B आपको आर्जिनिन , लाइसिन , और प्रोलीन रेज़िड्यूज़ को अलग करने के में असक्षम होता है ।","కావున కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ లో వాస్తవానికి కార్బాక్సీపెప్టీ A మరియు కార్బాక్సీపెప్టీ d .B అనేవి మీకు అర్జినిన్ , లైసిన్ మరియు ప్రోలైన్ రెసిడ్యూను విడదీయనీయదు ."
"तो यह वही है, जिसकी अपेक्षा इस सप्ताह में है, जो कि आने वाले सप्ताह में होने वाली तीन कक्षाएं हैं, जिन्हे हम पढ़ेंगे।",కాబట్టి ఈ వారంలో చేయవలసింది మీరు రాబోయే వారంలో మూడు తరగతులు చదువుతారు .
सबफ्रेगमेंट वन में एक संपूर्ण मोटर डोमेन और दो लाइट चेन्स होती हैं ।,సబ్ ఫ్రాగ్మెంట్ వన్ అనేది ఒక పరిపూర్ణ మోటార్ డొమైన్ మరియు రెండు లైట్ చైన్స్ ను కలిగి ఉంటుంది .
"लिपिड , पीएलए टू की हाइड्रोफोबिक कैविटी में बंधता है ।",లిపిడ్ పి ఎల్ ఏ రెండు యొక్క హైడ్రోఫోబిక్ క్యావిటీలో బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది .
"दवा एक्स्ट्रासेलुलर साइड से बंधती है , जो ट्रांसमेम्ब्रेन हेलिक्स के आवागमन को रोकती है , जिसे तीर के निशान द्वारा दिखाया गया है , आप देखते हैं कि सेरट्रालाइन एक्स्ट्रासेलुलर वेस्टीबुल रीजन में बंधती है , एक दवा हैलोजन बाइंडिंग पैकेट बनाती है और ल्यू टी ट्रांसपोर्टर को अवरुद्ध करती है ।","ఔషధం బాహ్య కణానికి బంధం ఏర్పరచుకోవడం వలన ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హెలిసెస్ యొక్క కదలికను నిరోధిస్తుంది , ఇది బాణం ద్వారా చూపబడినది , ఇది సెర్ట్రాలైన్ ఎక్స్‌ట్రాసెల్యులర్ వెస్టైబ్యూల్ రీజన్‌లో బంధం ఏర్పరచుకోవాడాన్ని మీరు చూస్తారు , ఈ మందు హాలోజన్ బైండింగ్ ప్యాకెట్‌‌ను రూపొందిస్తుంది మరియు ల్యూట్ ట్రాన్స్పోర్ట్‌ను అడ్డుకుంటుంది ."
"यदि रेफ्रीजिरेटेड किया है तो सुनिश्चित करें कि तापमान की रीडिंग ठीक हो क्योंकि कभी कभी , अंदर का तापमान बाहर के तापमान से अलग होता है , इसलिए आपको यह सुनिश्चित करना होगा कि आंतरिक तापमान चिन्हित किया गया है और यदि जरुरी हो तो गैसकेट सील और वैक्यूम पंपों को बदलें या मरम्मत करें ।","ఒకవేళ రిఫ్రిజిరేటెడ్ ఉష్ణోగ్రత సరైనదిగా ఉందా అనేది నిర్ధారించుకోవాలి ఎందుకంటే కొన్నిసార్లు లోపలి ఉష్ణోగ్రత అనేది బయటి ఉష్ణోగ్రతకు భిన్నంగా ఉంటుంది , అందుకే లోపలి ఉష్ణోగ్రత సూచించబడినదా అని మీరు నిర్ధారించుకోవాలి మరియు ఒకవేళ వర్తిస్తే , గాస్కెట్ సీల్ మరియు వాక్యూమ్ పంప్స్ మార్చాలి లేదా బాగు చేయాలి ."
"विभिन्न विधियाँ हैं , जिन्हें मैंने आपको समय - समय पर करने के लिए बताया है वे हैं - एग्लूटिनेशन रिएक्शन या प्रेसिपिटेशन रिएक्शन या रेडियोइम्यूनोएसे या एंजाइम इम्यूनोएसे या फ्लोरोसेंस बेस्ड इम्यूनोएसे , किसी भी व्यक्ति में रोग खोजने के लिए सभी में महत्वपूर्ण घटनायें होती हैं ।","నేను చెప్పిన ప్రకారం , అగ్లూటినేషన్ రియాక్షన్ లేదా ప్రెసిపిటేషన్ రియాక్షన్ లేదా రేడియోఇమ్యునోఅస్సే లేదా ఎంజైమ్ఇమ్యునోఅస్సే లేదా ఫ్లోరోసెన్స్ బేస్డ్ఇమ్యునోఅస్సేల వంటి వివిధ పద్ధతులు , అన్నీ ఒక నిర్దిష్ట వ్యక్తిలో డిసీస్‌ను కనుగొనేందుకు ఉపయోగపడుతున్నాయి ."
"और, अगर मिथाइल समूहआपके दाहिने हाथ की तरफ है तो यह डी एलानीन एसिड होगा।","అయితే , ఒకవేళ మిథైల్ గ్రూప్ మీ కుడి చేతి వైపున ఉంటే అప్పుడు ఇది డి అలనిన్ ఆసిడ్ అవుతుంది ."
यह एक ऐम्फटेरिक पदार्थ के रूप में कार्य करता है और विभिन्न प्रकार के हाइड्रेट्स बनाता है।,ఇది ఒక యాంఫోటెరిక్ సుబ్స్టెన్సుగా పని చేస్తుంది మరియు విభిన్న రకాల హైడ్రేట్‌లను ఏర్పరుస్తుంది .
प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर -,ప్రాథమిక నిర్మాణం –
अगली स्‍लाइड की तालिका में परमाणुओं और रोटेशनल एंगल्स की सूची दी गयी है ।,తరువాతి స్లైడ్ లోని పట్టిక అనేది ఆటమ్ ల జాబితా మరియు రొటేషనల్ఆంగిల్స్ ను కలిగి ఉంటుంది .
सभी इम्पिरिकल पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन्स का आरंभ उन्नीस सौ तेरेसठ में प्रोफेसर जी .एन . रामचंद्रन के सबसे प्रसिद्ध कार्य से हुआ था ।,రామచంద్రన్ చేసిన ప్రసిద్ధ రచనల ద్వారా తెలుసుకోవచ్చు .
ऐसा उसके उपयोग से होता है जिसे आप लाइपोसोम कहते हैं।,ఇది మీరు లిపోసోమ్‌గా పిలవబడే దానిని ఉపయోగించి చేయబడుతుంది .
नॉन कोवैलेंट इंटरैक्‍शन्स -,నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్ –
"इसलिए एक परिचय के रूप में, सबसे पहले मैं यह कहूँगा कि केमिकल बॉन्डिंग एक बहुत महत्वपूर्ण इकाई है और बहुत से मूलभूत बायोफिजिकल सवालों को समझने में मदद करती है, जैसे कि एक मॉलिक्यूल या एक पॉलीऐटोमिक आयन एक साथ कैसे रहते हैं?","కావున ఒక పరిచయంగా , కెమికల్ బాండింగ్ అనేది ఒక చాలా ముఖ్యమైన అస్థిత్వాలు అని మరియు క్రింది విధమైన అనేక ప్రాథమిక బయోఫిజిక్స్ ప్రశ్నలను అర్థం చేసుకోవడంలో సహాయపడుతుంది .ఒక మాలిక్యూల్ లేదా ఒక పాలీఎటోమిక్ అయాన్ ఎలా కలిసి ఉంటాయి ?"
"धातु विशेष रूप से एक बहुत महत्वपूर्ण भूमिका निभाती हैं, जैसे कि मैग्नीशियम और अन्य भी",మెగ్నీషియం మరియు అలాంటి మొదలైన లోహాలు ప్రత్యేకంగా చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి .
दवाओं के मॉलिक्यूल विभिन्न प्रोटीन ड्रग टारगेट्स से कैसे जुड़ते हैं?,డ్రగ్ మాలిక్యూల్స్ వివిధ ప్రోటీన్ డ్రగ్ లక్ష్యాలకు ఎలా బంధించి ఉంచుతాయి ?
"और ये सभी चारों एंजाइम्स या इनमें से एक सायनोजेन ब्रोमाइड वास्तव में रसायन है , ये प्रोटीन सिक्वेंसिंग मेथड के लिए व्यापक रूप से उपयोग किये जाते हैं ।",ఈ నాలుగు ఎంజైమ్స్ అన్నీ లేదా ఒక సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ రసాయనం ప్రోటీన్ సీక్వెన్సింగ్ విధానాల కోసం విస్తృతంగా ఉపయోగించబడును .
"तो , इसमें एक G X X X X G स्लैश K मोटिफ होता है ।","కాబట్టి , దీనికి జి ఎక్స్ ఎక్స్ ఎక్స్ ఎక్స్ జి స్లాష్ కే మోటిఫ్ ఉంది ."
"तो , इसका विश्लेषण ; फ़ाइलोजेनी एनालिसिस के माध्यम से किया जा सकता है ।","కావున , దీనిని ఫైలోజెనెటిక్ విశ్లేషణ ద్వారా విశ్లేషించవచ్చు ."
"इसलिए, जैसा कि आपने इस कक्षा में अध्ययन किया है कि कुछ दवाओं को डी एन ए के प्रमुख खांचों के लिए लक्षित किया जाता है और कुछ दवाओं को डी एन ए के छोटे खांचों के लिए लक्षित किया जाता है और कुछ वास्तव में डी एन ए के बेस पेयर्स के बीच परस्पर जुड़ जाते हैं।","కాబట్టి , మీరు ఈ తరగతిలో చదివినట్లుగా , కొన్ని ఔషధాలు డి ఎన్ ఏ యొక్క మేజర్ గ్రూవ్ కి లక్ష్యంగా ఉన్నాయని మరియు కొన్ని ఔషధాలు డి ఎన్ ఏ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్ కి లక్ష్యంగా ఉన్నాయని మరియు కొన్ని వాస్తవానికి డి ఎన్ ఏ యొక్క బేస్ పేర్‌ల మధ్య కలిసిపోతాయి ."
"तो, ये मूल घटक हैं जो आपके पास पहले से ही हैं, जो महत्वपूर्ण होते हैं और साथ ही हमने आपको असामान्य बेसेस से भी परिचित कराया है, जो कि आम नहीं होते हैं, लेकिन ये इनमें से कुछ अणुओं में होते हैं।",ఇవి సాధారణమైనవి కావు కాని ఈ కొన్ని మాలిక్యుల్‌లలో ఉన్నాయి .
"सी एफ टी आर प्रोटीन एक चैनल प्रोटीन है , जैसा कि मैंने पहले ही कहा है कि वास्तव में यह एक पंप है जो पानी , क्लोराइड आयन्स और फेफड़ों के अंदर के थियोसाइनेट सेल्स के बहाव को नियंत्रित करता है ।","సి ఎఫ్ టి ఆర్ ప్రోటీన్ ఒక ఛానెల్ ప్రోటీన్ , నేను ఇంతకు ముందు చెప్పినట్లుగా ఇది వాస్తవానికి ఒక పంప్ , ఇది నీటి ప్రవాహాన్ని , ఊపిరితిత్తులలోని క్లోరైడ్ అయాన్స్ మరియు థయోసయనేట్ సెల్స్ నియంత్రించునది ."
साथ ही साथ प्रोटीन मॉलिक्यूल को विविधता और लचीलापन भी।,అలాగే ప్రోటీన్ అణువునకు వెర్సటాలిటీ మరియు సౌలభ్యాన్ని అందిస్తాయి .
"आपके पास एक पैमाना है जो दुर्बल, मध्यम, प्रबल और अत्यन्त प्रबल अंतःक्रियाओं या बलों को दर्शाता है।","బలహీనం , మోస్తరుగా , బలంగా మరియు చాలా బలంగా ఉన్న పరస్పర చర్యలు లేదా ఫోర్సెస్ సూచించే స్కేలు మీ వద్ద ఉంది ."
"तो जो अभी हमने देखी है वह एक प्रीऑन प्रोटीन की क्रिस्टल संरचना है जोकि बाँयी तरफ है , जहाँ उसमें चार अल्फा हेलिसेस हैं और यह प्रोटीन की घुलनशील संरचना है जहाँ आपके पास लगभग तैंतालीस प्रतिशत अल्फा हेलिसेस और तीन प्रतिशत बीटा शीट्स हैं और इसका ज्यादातर भाग रैंडम कॉइल या एक कॉइल क्षेत्र होता है ।","కావున , మనం ప్రియాన్ ప్రోటీన్ యొక్క స్పటిక నిర్మాణాన్ని చూసినది ఎడమ వైపున ఉంది ఇది నాలుగు ఆల్ఫా హెలిసెస్ మరియు ఇది ప్రోటీన్ యొక్క కరిగే ఆకృతీకరణ అవుతుంది దీనిలో మీరు సుమారుగా నలభై మూడు శాతం ఆల్ఫా హెలిక్స్ , మూడు శాతం బీటా షీట్ ను కలిగి ఉంటుంది మరియు దీనిలో ఎక్కువ భాగం రాండమ్ కాయిల్ లేదా కాయిల్ రీజియన్ గా ఉంటుంది ."
याद रखें कि ये सोल्यूट्स के ग्राम इक्वीवेलेंट्स हैं।,కావున అందుచేత మీరు దీనిని పెద్ద Nచే సూచిస్తాము మరియు ఒక లీటర్ వాల్యుమ్ గల సొల్యూషన్‌లోని సొల్యూట్ యొక్క గ్రాము తుల్యాంక ( సమాన భార ) సంఖ్యకు సమానం .
धन्यवाद !,ధన్యవాదములు !
हमारे पास एक कार्बन है जो केंद्रीय एवं असममित होता है जिसे C अल्फा कहा जाता है।,"ఒక సెంట్రల్ కార్భన్ , C ఆల్ఫాగా పిలవబడే ఎసిమిట్రిక్ కార్భన్ మన వద్ద ఉన్నవి ."
जबकि एक वीक एसिड वास्तव में आंशिक रूप से विघटित होता है और वहाँ विघटित और अविघटित रूपों के बीच एक इक्वीलिब्रियम उत्पन्न हो जाती है।,బలహీనమైన ఆమ్లం వాస్తవానికి పాక్షికంగా విఘటనం చెందుతుంది .అక్కడ విఘటనం చెందడం మరియు విఘటనం చెందకపోవడం రూపాల మధ్య సమతుల్యత ఏర్పడుతుంది .
अल्फा साइन्यूक्लीन में इन म्यूटेशन्स के कारण एमाइलायड जैसे फाइब्रिल्स का निर्माण होता है जिनसे पार्किन्सन्स रोग की उत्पत्ति होती है ।,ఆల్పా సిన్యూక్లిన్ ఈ మ్యూటేషన్స్ ఫిబ్రిల్స్ వంటి అమైలాయిడ్ ఏర్పడటానికి కారణం అవుతాయి మరియు అవి పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ దోహదం చేస్తాయి .
"उदाहरण के लिए , यदि हाइड्रोजन बॉन्ड्स महत्वपूर्ण होते , तो वे पॉलीइथाईलीन ग्लाइकोल , ग्लिसिरॉल के साथ अंत : क्रिया कर सकते थे जो कि वास्तव में हाइड्रोजन बॉन्ड बनाने वाले रीऐजन्ट्स होते हैं ।","ఉదాహరణ వలె , ఒకవేళ హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ముఖ్యమైనవి అయితే అప్పుడు అవి వాస్తవానికి హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పాటు కారకాలు అయిన పాలీఇథైలీన్ గ్లైకోల్ , గ్లైసెరాల్ తో ఇంటరాక్ట్ అవచ్చు ."
एक बार जब आपको खंड का सीक्वेंसेस मिल जाता है तो आप ब्लास चला सकते हैं और आप यह जान सकते हैं कि वास्तविक सीक्वेंसेस क्या हैं और फिर आप यह भी जान सकते हैं कि वास्तविक प्रोटीन क्या हैं ।,మీరు ఫ్రాగ్మెంట్ యొక్క సీక్వెన్స్ పొందినప్పుడు మీరు బ్లాస్ రన్ చేయవచ్చు మరియు వాస్తవ సీక్వెన్స్ ఏమిటో మీరు కనుగొనవచ్చు మరియు ఆపై మీరు అది వాస్తవంగా ఏ ప్రోటీన్ అనేది తెలుసుకోవచ్చు .
जबकि थीअरेटिकल प्लेट्स की संख्या एक विशेष रिटेंशन टाइम में शिखर की चौड़ाई की अप्रत्यक्ष माप है ।,అలాగే సైద్ధాంతిక ప్లేట్ నంబర్స్ అనేవి నిర్ధిష్ట రిటెన్షన్ టైమ్ వద్ద ఒక పీక్ యొక్క వెడల్పునకు పరోక్ష కొలత అవుతుంది .
"अब, यहाँ एक अन्तर है कि मोलारिटी मतलब इस सलूशन की कुल मात्रा में मोल्स की गणना है,",ఇప్పుడు ఇది వేరు ఆ మోలాలిటి అనేది సొల్యూషన్ వాల్యూమ్‌‌లో మోల్‌ల కొలత .
"दरअसल , यह इकाई दिल्ली विश्वविद्यालय के दक्षिण परिसर में डॉक्टर सुमन कुंडू द्वारा तैयार की गई है , लेकिन कुछ तकनीकी समस्याओं के कारण , इस इकाई को मैं प्रस्तुत कर रही हूं ।","ఈ విభాగం వాస్తవానికి ఢిల్లీ యూనివర్సిటీ సౌత్ క్యాంపస్ ప్రొఫెసర్ అయిన డాక్టర్ సుమన్ కొండు ద్వారా తయారు చేయబడినది , కాని కొన్ని సాంకేతిక కారణాల వల్ల నేను ఈ విభాగాన్ని ప్రజెంట్ చేస్తున్నాను ,"
"परिणामस्वरूप , औसत मान के चारों ओर विस्तृत वेगों वाली एक गाऊसियन आकृति के क्रोमैटोग्राफिक बैंड बन जाते है , इस प्रकार , जैसे ही एनालाइट कॉलम में नीचे की ओर जाता है शिखर की चौड़ाई में वृद्धि होती है क्योंकि बैंड को चौड़ा होने के लिए अतिरिक्त स्थान मिल जाता है ।","దీని ఫలితంగా సగటు విలువ చుట్టూ విస్తృత వేగాలతో గాసియన్ ఆకృతి గల క్రోమటోగ్రఫిక్ పట్టీ ఏర్పడుతుంది , అందువల్ల విస్తరణ కోసం మెరుగైన స్థలం ఉండడం వల్ల అనలైట్ కాలమ్ కిందకు కదిలేకొద్ది పీక్ యొక్క వెడల్పు పెరుగుతుంది ."
"तो , अगला ग्लाइसिन और अगली हेलिक्स कुछ डिग्री के बाद आते हैं जिसे यहाँ सूचीबद्ध किया गया है ।","కాబట్టి , తదుపరి గ్లైసిన్ మరియు తదుపరి హెలిక్స్ ఇక్కడ లిస్టు చేయబడిన కొన్ని డిగ్రీల తర్వాత వస్తుంది ."
"पेप्‍टाइड्स का उपयोग कई जैव-भौतिकी तकनीकों में किया जाता है, इनका उपयोग मास स्पेक्ट्रोस्कोपी, जेल डाइजेशन, इलेक्ट्रोफोरेसिस में किया जाता है।","పెప్టైడ్‌లను అనేక బయో ఫిజికల్ టెక్నిక్‌లలో ఉపయోగిస్తారు , వీటిని ద్రవ్యరాశి స్పెక్ట్రోస్కోపీ , జెల్ డైజేషన్ , ఎలక్ట్రోఫోరెసిస్‌లలో ఉపయోగిస్తారు ."
"स्‍मॉल मालेक्‍यूल को डिजाइन करने के प्रयास में जो किसी भी डीएनए के बेस सीक्वन्स की पहचान कर सकते हैं , यह डिजाइनिंग की एक कला है , कि आप डीएनए के किसी भी अनुक्रम को पहचानने के लिए एक विशिष्ट लिगैंड को कैसे डिजाइन कर सकते हैं ।","ఏదైనా డిఎన్ఎ బేస్ సీక్వెన్స్‌ని గుర్తించగలగడం కోసం స్మాల్ మాలిక్యుల్స్‌ను రూపొందించే ప్రయత్నంలో , ఏదైనా డిఎన్ఎ యొక్క క్రమాన్ని గుర్తించడానికి ఒక నిర్ధిష్ట లిగాండ్‌ను మీరు ఎలా డిజైన్ చేయగలరనేది డిజైనింగ్ యొక్క ఒక కళ అవుతుంది ."
गहरे रंग के मायोसिन फिलामेंट्स जो एक बंडल बनाते हैं और वे एक्टिन फिलामेंट्स के नीचे सरक जाते हैं ।,చీకటిగా ఉన్న మయోసిన్ ఫిలమెంట్స్ బండిల్స్‌ను ఏర్పరుస్తాయి మరియు అవి ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ కింద జారుతూ ఉంటాయి .
प्रभावकारी अणुओं में हीमोग्लोबिन्स में एलोस्टेरिज्म होता है ।,అలోస్టెరిజం అనేది హిమోగ్లోబిన్ లోని ప్రభావవంతమైన మాలిక్యుల్స్ ఉండును .
"भारत के लोग जो बोलते हैं और जो ऐतिहासिक सत्य है , उसे देखते हुए ऐसा लगता है कि रामचंद्रन ने जब इस मॉडल का प्रस्ताव रखा था और उनका पेपर संशोधन के लिए भेजा गया था , और तब यह कह कर वापस भेज दिया गया था कि अगर तीनों रेसीड्यूज केंद्र में आ जाएंगे तो वहाँ काफी भीड़ हो जाएगी और उनमें कड़ा संघर्ष हो जाएगा जो उनके लिए अनुकूल नहीं होगा ।","కాబట్టి , భారతదేశంలో ప్రజలు చెప్పేది మరియు చారిత్రక వాస్తవం ఏమిటంటే , రామచంద్రన్ ఈ నమూనాను ప్రతిపాదించినప్పుడు పేపర్‌ను పునర్విమర్శకు పంపారు , అప్పుడు వారు మూడు అవశేషాలు మధ్యలో వస్తే తగినంత రద్దీ వలన అవి వసతి కల్పించలేక చోటు కోసం ఘర్షణకులోను అవుతాయని చెప్పి తిరిగి పంపబడింది ."
यहाँ मैं आपको स्कैलप की संरचना दिखा रहा हूँ जहाँ यह एक्टिन बाउंड स्टेट के जैसा दिखता है ।,ఇక్కడ నేను స్కలాప్ యొక్క నిర్మాణాన్ని మీకు చూపుతున్నాను అది ఆక్టిన్ బంధిత స్టేట్ కనిపిస్తుంది .
"कई संरचनाओं में आपके पास मिश्रित बीटा शीट्स भी हो सकती हैं , जहाँ समानांतर और असमानांतर शीटों का मिश्रण होता है ।",చాలా నిర్మాణాల్లో మీరు సమాంతర మరియు అసమాంతర బీటా షీట్స్ యొక్క కలయిక అయిన మిశ్రమ బీటా షీట్స్ కూడా కలిగి ఉంటారు .
"लाइगैंड डीएनए जटिल संरचनाएं - - कई संरचनाओं को अब रटगर विश्वविद्यालय में न्यूक्लिक एसिड डेटाबेस में संग्रह किया गया है , यह सर्वर NDBserver.Rutgers.edu पर आसानी से उपलब्ध हो सकता है ।","లిగాండ్ - డిఎన్ఎ కాంప్లెక్స్ నిర్మాణాలు , అనేక నిర్మాణాలు ఇప్పుడు రూట్జర్ యూనివర్సిటీ వద్ద న్యూక్లియిక్ యాసిడ్ డేటాబేస్ వద్ద స్టోర్ చేయబడినవి , ఇది N D B సర్వర్ డాట్ రుట్జర్ డాట్ ఈడియు సర్వర్‌పై సులభంగా అందుబాటులో ఉంటాయి ."
"इस मामले में छह बेसेस शुगर पकर C2 डैश एंडो , C1 डैश एक्ज़ो , O 4 डैश एंडो , C2 डैश एंडो , C2 डैश और C3 डैश एंडो एक्ज़ो हैं ।","ఈ ఆరు బేసెస్ ఈ సందర్భంలో షుగర్ పక్కర్స్ C టూ డ్యాష్ ఎండో , C వన్ డ్యాష్ ఎక్సో , O ఫోర్ డ్యాష్ ఎండో , C టూ డ్యాష్ ఎండో , C టూ డ్యాష్ ఎండో మరియు C త్రీ డ్యాష్ ఎండో ఎక్సో అవుతాయి ."
"इस चित्र में हम , डी एन ए की B संरचना , डी एन ए की C संरचना और A संरचना के लिए सी डी स्पेक्ट्रा दिखाते हैं ।","ఈ చిత్రంలో డిఎన్ఎ యొక్క B ఫామ్ , డిఎన్ఎ యొక్క C ఫామ్"
कोओर्डीनेट बॉन्ड को डेटिव बॉन्ड के रूप में भी जाना जाता है।,కోఆర్డినేట్ బాండ్ అనేది డేటివ్ బాండ్గా సైతం తెలిసినది .
सभी को नमस्कार।,అందరికీ నమస్కారం .
"वे अंतःक्रिया करते हैं , सभी चार क्षेत्र एटीपी के साथ अंतःक्रिया करते हैं और यह एटीपी चारों क्षेत्रों के केंद्र में होता है ।",ఈ నాలుగు డొమైన్స్ కూడా ఎటిపితో పరస్పర చర్య జరుపుతాయి మరియు ఎటిపి నాలుగు డొమైన్స్ యొక్క మధ్య భాగాల్లో ఉంటుంది .
"और दूसरी  कक्षा में हमने लिपिड्स, विभिन्न प्रकार के लिपिड्स, विभिन्न लिपिड्स किए हैं।","మరియు రెండవ తరగతిలో మనం లిపిడ్‌లు , విభిన్న రకాల లిపిడ్‌లు , వివిధ లిపిడ్‌లు చేసాము ."
"इसीलिए निकटतम पेप्टाइड पूरी तरह से कमजोर हो जाता है , तो एक बार जब आप धीमा एसिड हाइड्रोलिसिस करते हैं , तो दूसरे अमिनो एसिड की तुलना में पहले अमिनो एसिड के अलग होने की संभावना सबसे अधिक होती है ।",అందువల్ల ఫినైల్ఐసోథయోసయనేట్ యొక్క అమైనో ఆసిడ్ డెరివేటివ్స్ కూడిన మొదటి అమైనో ఆసిడ్ విడుదల అవుతుంది మరియు హెచ్‌ పి ఎల్ సి వంటి ఇతర పద్ధతులను ఉపయోగించం ద్వారా దీనిని మరింత విశ్లేషించవచ్చు .
"इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स , हाइड्रोजन बाॉन्ड्स , मेटैलिक बॉन्ड्स् , हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स प्रमुख एवं बहुत ही प्रबल नॉन कोवैलेंट इंटरैक्‍शन्स होते हैं ।","ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ , హైడ్రోజన్ బాండ్స్ , మెటాలిక్ బాండ్స్ , హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అనేవి ప్రధాన , ప్రముఖ నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్ అవుతాయి ."
"लेकिन two , three - बीपीजी कहना सबसे उचित होगा ।","కాని సరైనది మాత్రం టూ , త్రీ బిపిజిగా చెప్పబడును ."
उन्नीस सौ बावन में ब्रिटेन के कैम्ब्रिज विश्वविद्यालय में एपीजे मार्टिन और आरएलएम सिंज को पार्टिशन क्रोमैटोग्राफी की खोज के लिए नोबेल पुरस्कार दिया गया ।,పందొమ్మిది వందల యాభై రెండులో యూకే లోని కేంబ్రిడ్జ్ యూనివర్సిటీలో ఎపి జె మార్టిన్ మరియు ఆర్ఎల్ఎమ్ సింజే విభజన క్రోమటోగ్రఫీ ఆవిష్కరణకు గానూ నోబెల్ బహుమతి అందుకున్నారు .
"इंपीरिकल , सेमी - इंपीरिकल , क्‍वांटम केमिकल , मालेक्‍यूल मकैनिक्‍स , मालेक्‍यूल डायनामिक्‍स , फ्री एनर्जी कैलकुलेशन एबी इंनिशिओ कैलकुलेशन्स जैसी विभिन्‍न सैद्धांतिक तकनीकों का इस्‍तेमाल किया गया है ।","వైవిధ్యమైన సిద్ధాంతపరమైన పద్ధతులు ఎంపరికల్ , సెమి - ఎంపరికల్ , క్వాంటమ్ కెమికల్ , మాలిక్యులర్ మెకానిక్స్ , మాలిక్యులర్ డైనమిక్స్ , ఫ్రీ ఎనర్జీ కాలుక్యులేషన్ , ఎబి ఇన్షియో కాలిక్యులేషన్స్ ఉపయోగించబడినవి ."
प्रोटीन फोल्डिंग और इसके कार्य को नियंत्रित करने वाले नियमों को समझने के लिए हमें पॉलीपेप्टाइड्स के संरचनात्मक गुणों को समझना आवश्यक होता है ।,భారతదేశ గొప్ప జీవభౌతిక శాస్త్రవేత్తల్లో ఒకరైన జి.ఎన్ .
"दो से तीन किलो कैलोरी , तीन से चार किलो कैलोरी , चार से पाँच किलो कैलोरी और इसी प्रकार आगे के ऊर्जा अंतरालों के लिए इस प्रक्रिया को दोहराइए , और एक रुपरेखा नक्शे के रूप में प्रत्येक क्षेत्र की सीमाओं को जोड़िए ।","రెండు నుండి మూడు కిలో కాలరీలు , మూడు నుండి నాలుగుకిలో కాలరీలు , నాలుగు నుండి ఐదు కిలో కాలరీలు మరియు అలా కొనసాగిస్తూ వాటి మధ్య శక్తి విరామం కోసం ఈ విధానాన్ని పునరావృతం చేయండి మరియు ప్రతి ప్రాంతం యొక్క సరిహద్దులను కౌంటర్ మ్యాప్ గా చేర్చండి ."
"यह एक ट्रांसमेम्ब्रेन हेलिक्स से संबंधित होता है , यह एस्परजीन एक ट्रांसमेम्ब्रेन हेलिक्स से संबंधित होता है ।","ఇది ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హీలిక్స్‌కు చెందినది , ఈ ఆస్పరాజైన్ ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హీలిక్స్‌కు చెందినది ."
"सभी छह बेसेस के लिए शुगर पकर C2 डैश एंडों वर्ग से संबंधित होता है , ना कि C2 डैश एंडों C3 डैश एंडों से , जैसा कि डाईन्यूक्लियोटाइड डुप्लेक्स वाले इंटरकलेटरों के मामले में होता है ।","అన్ని ఆరు బేసెస్ కోసం షుగర్ పక్కర్ అనేది C టూ డ్యాష్ ఎండో కుటుంబానికి చెంది ఉంటుంది , కాని డై - న్యూక్లియోటైడ్ డూప్లెక్స్‌లతో ఇంటార్కలేటర్స్ వంటి విషయంలో లాగా C టూ డ్యాష్ ఎండో C త్రీ డ్యాష్ ఎండోకి కాదు ."
"और दूसरा , ट्रांसमेम्ब्रेन डोमेन्स हैं जो झिल्ली के पार सब्सट्रेट या आवश्यक न्यूट्रीएन्टस का स्थानांतरण करते हैं ।",మరియు రెండు మెంబ్రేన్ అంతటా సబ్‌స్ట్రేట్ లేదా అవసరమైన పోషకాలను బదిలీ చేయడానికి ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ డోమైన్‌లు .
"अब , प्री - पावर स्ट्रोक कन्फोर्मेशन अब एन है जो एक्टिन से बंध जाता है ।",ఇప్పుడు ప్రీ - పవర్ స్ట్రోక్ కన్ఫమేషన్ N బైండ్ నుండి ఆక్టిన్ అవుతుంది .
"तो, विभिन्न प्रकार की कैंसर विरोधी दवाएं वास्तव में डी एन ए के लिए ही डिज़ाइन की जाती हैं या नियोजित की जाती हैं।",వేర్వేరు పెద్ద సంఖ్యలో ఆంటీక్యాన్సర్ ఔషధాలు వాస్తవానికి డి ఎన్ ఏను రూపొందించాయి లేదా లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి .
"मुर लिगेज , यूडीपी और ATP के बीच अंतर पता कर सकता है ।",మ్యూర్ ఈ లిగేస్ యు డి పి మరియు ఎ టి పిలను వేరు చేస్తుంది .
"लेकिन वास्तविक परमाणु विवरण , विशिष्टता को सुधारने में हमारी मदद करेगा और मनुष्य के मामले में दुष्प्रभाव पैदा करने वाली प्रोमिस्कस ड्रग से भी बचायेगा ।",కానీ వాస్తవ పరమాణు వివరాలు విశిష్టతను మెరుగుపరచడానికి మనకు సహాయపడతాయి మరియు మానవుడి విషయంలో దుష్ప్రభావానికి దారితీసే వివక్షణలేని మందులను కూడా నివారించవచ్చు .
"तो वास्तव में आप प्रोटीन की पहचान कर सकते हैं कि क्या आपने उसे शुद्ध किया है या इसका अनुक्रम बनाया है, वास्तव में यह प्रोटीनों के वर्ग से संबंधित है।",కాబట్టి మీరు ప్రోటీన్‌ను శుద్ధి చేశారా లేదా దాని క్రమం వాస్తవానికి ఆ తరగతి ప్రోటీన్‌లకు చెందినదా అని మీరు నిజంగా గుర్తించవచ్చు .
"इसकी गणना एलानिन , सिस्‍टीन , ग्लाइसिन , सीरीन , थ्रिओनीन और वेलिन के अलावा सभी अमीनो एसिडों के लिए की जाती है ।","మరియు C ఆల్ఫా Cబీటా C డెల్టా గా నిర్వచింపబడును ఇది ఎలనైన్ , సిస్టీన్ , గ్లైసిన్ , సెరేన్ , త్రియోనిన్ మరియు వేలైన్ మినహా అన్ని అమైనో ఆసిడ్స్ కోసం లెక్కించబడుతుంది ."
इसका उद्देश्य क्या है? आप विभिन्न प्रयोजनों के लिए एक प्रोटीन का उपयोग कर सकते हैं।,మీరు వివిధ ప్రయోజనాల కోసం ప్రోటీన్‌లను ఉపయోగించవచ్చు .
हम इस स्‍लाइड में बीस अमिनो एसिडों के लिए कोडॉन्स दिखाएंगे।,ఈ స్లైడ్ లో మేము ఇరవై అమైనో యాసిడ్స్ కోసం కోడాన్స్ చూపుతాము
"कुछ पदार्थों का अस्तित्व सॉलिड, लिक्विड्स और गैस जैसी अलग-अलग अवस्था में क्या स्पष्ट करता है?","సోలిడ్స్ , మరియు గేసస్ వంటి విభిన్న స్థితులలో ఒక నిర్ధిష్ట మేటర్ యొక్క ఉనికిని ఏది వివరిస్తుంది ?"
ठीक है ।,"సరే ,"
"बाद में , मैं यह समझाना चाहती हूँ कि डी एन ए में हाइपर और हाइपोक्रोमिसिटी क्‍या होती है ।","తరువాత , నేను మీకు హైపర్ అంటే ఏమిటి మరియు డిఎన్ఎలో హైపోక్రోమిసిటీ అంటే ఏమిటో వివరిస్తాను ."
"मैंने सोडियम क्लोराइड का उदाहरण दिया है, अब आप स्वयं ही गणना कर सकते हैं।",ఉదాహరణగా నేను సోడియం క్లోరైడ్‌ను ఇస్తే మీకు మీరుగా లెక్కించవచ్చు .
आप जानते हैं कि प्रोटीन वगैरह सभी एक विशिष्ट पीएच में कार्य करते हैं।,మీకు తెలిసినట్లుగా ప్రోటీన్స్ మరియు మొదలైనవి అన్నీ నిర్ధిష్ట pH వద్ద పని చేస్తాయి .
तो कैसे ये मॉलिक्यूल डी एन ए के साथ बंधते हैं और इसे अपनी क्रियाशीलता में लाते हैं।,కాబట్టి ఈ మాలిక్యుల్‌లు డి ఎన్ ఏతో ఎలా బంధిస్తాయి మరియు వాటి చర్యను ఎలా తీసుకువస్తాయి .
"वान डर वाल्स कांटेक्ट क्राइटेरिया का इस्‍तेमाल करते हुए , व्यावहारिक तौर पर इनको रामचंद्रन्स फाई साई मैप्स या प्लॉट्स के नाम से जाना जाता है ।",సంప్రదాయికంగా ఇవి రామచంద్రన్ యొక్క ఫై సై మ్యాప్స్ లేదా వాండర్ వాల్ యొక్క స్పర్శా ప్రమాణాలను ఉపయోగించిన ప్లాట్స్ అని అంటారు .
"तो , तीन पॉलीपेप्टाइड स्ट्रैंड्स , हर एक में बाईं ओर की हेलिक्स होती है लेकिन आप लोग अल्फा हेलिक्स के साथ भ्रमित नहीं होना जो कि एक कोलेजन फाइबर बनाने के लिए दाईं ओर की हेलिक्स होती है ।","కాబట్టి , మూడు పాలీపెప్టైడ్ స్ర్టాండ్స్polypeptide strands , ప్రతి ఒక్కటి ఎడమ చేతి వాటం గల హెలిక్స్ యొక్క ఆకృతిని కలిగి ఉంటాయి మరియు కొల్లాజెన్ ఫైబర్‌ను రూపొందించడానికి ఆల్ఫా హెలిక్స్‌తో కుడిచేతి వాటం గల హెలిక్స్‌తో దీనిని కలపకండి ."
और किसी जीव में मॉलिक्यूलर कार्यों के लिए मूलभूत आवश्यकता क्या है?,మరియు ఒక జీవిలో మాలిక్యులార్ చర్యలకు ప్రాథమిక అవసరం ఏమిటి ?
"इसमें पांच अमिनो एसिड होते हैं और आम तौर पर अन्य लूप्‍स और टर्न्‍स की तरह , इनमें भी मूल रूप से हाइड्रोफिलिक अमिनो एसिड होते हैं और जो प्रोटीन की सतह से बाहर की ओर फैलते हैं और ये अल्फा टर्न्‍स वास्तव में एक हुक जैसी संरचना बनाते हैं , हुक जैसी संरचना और इन्हें आई प्‍लस वन , टू आई प्‍लस , आई प्लस थ्री अमिनो एसिड की संरचना के रूप में भी वर्गीकृत किया जा सकता है , ये किस तरह की संरचना में मौजूद होते हैं , इन्हें नौ विभिन्न श्रेणियों में वर्गीकृत किया जा सकता है ।","* ఇది సాధారణంగా ఇతర లూప్స్ మరియు టర్న్స్ వంటి ఐదు అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉంటుంది , ఇవి ప్రాథమికంగా ప్రోటీన్ ఉపరితలం బయట ఉత్పత్తి అయ్యే హైడ్రోఫిలిక్ అమైనో ఆసిడ్స్ కూడా కలిగి ఉండును మరియు ఈ ఆల్ఫా టర్న్స్ వాస్తవానికి హుక్ వంటి ఆకృతిని ( అనురూపాన్ని ) ఏర్పరుస్తాయి , హుక్ వంటి నిర్మాణం మరియు వీటిని కూడా i ప్లస్ వన్ , i ప్లస్ టూ , i ప్లస్ త్రీ అమైనో ఆసిడ్స్ ఆకృతి ( అనురూపం ) గా వర్గీకరించవచ్చు , అవి ఏ రకమైన ఆకృతి ( అనురూపం ) లో ఉన్నవి అనే దాని ఆధారంగా వాటిని తొమ్మిది విభిన్న కుటుంబాలుగా వర్గీకరించవచ్చు ."
"तो , आप इस चित्र को देख सकते हैं , जहाँ सभी चार हेलिसिस से a और d आंतरिक भाग में आ जाते हैं और वे हाइड्रोफोबिक ही होने चाहिए , जबकि प्रत्येक हेलिक्‍स से e और g अगल - बगल में आते हैं ।","కావున నాలుగు హెలిసెస్ ల నుండి అన్ని a మరియు d లు కోర్ లోకి కలిసి వచ్చి అవి హైడ్రోఫోబిక్ గా ఉంటాయి దీనిని మీరు ఈ చిత్రంలో చూడవచ్చు , అయితే ప్రతి హెలిక్స్ నుండి e g లు పక్కపక్కనే వస్తాయి ."
"लेकिन वास्तव में इन एजेंट्स के बजाए पी ई जी और ग्लिसिरॉल प्रोटीन को विकृत करते हुए , प्रोटीन को स्‍टेबलाइज़ कर देते हैं ।","కాని వాస్తవానికి ఈ కారకాలు పిఈజి మరియు గ్లైసెరాల్ ప్రోటీన్ యొక్క సహజ లక్షణాలను పోగొట్టడానికి బదులుగా , అవి వాస్తవానికి ప్రోటీన్ కు స్థిరత్వాన్ని కలిగిస్తాయి ."
यह ऑक्सीज़न के एक पोलर मॉलिक्यूल के एक अत्यधिक इलेक्ट्रोनगेटिव एटम और हाइड्रोजन के बीच बनता है।,ఇది ఒక పోలార్ మాలిక్యుల్ యొక్క అధిక ఎలక్ట్రోనెగిటివ్ గల అటమ్‌లకు మరియు ఒక హైడ్రోజన్‌కు మధ్య ఏర్పడుతుంది .
"हाइड्रोलिसिस होने पर ए टी पी से निकली ऊर्जा का उपयोग , मुर ई लिगेज के मामले में क्षेत्र के मूवमेंट के लिए किया जाता है ।","హైడ్రాలిసిస్ తరువాత , మ్యూర్ ఈ లిగేస్ విషయంలో ఎ టి పి నుండి విడుదలయ్యే శక్తి డొమైన్ కదలిక కోసం ఉపయోగించబడుతుంది ."
"मेजर ग्रूव बाइडिंग का एक विशिष्ट उदाहरण काम्प्लमेन्टरी H - बांडिंग ग्रुप्‍स के साथ एक तीसरा डीएनए रेशा है , जो मेजर ग्रूव में डीएनए के चारों ओर लिपट सकता है और एक ट्रिपल हेलिक्स बना सकता है ।","మేజర్ గ్రూవ్ బైండింగ్ యొక్క ఒక సాధారణ ఉదాహరణ ఒక కాంప్లిమెంటరీ H - బాండింగ్ గ్రూప్స్‌తో మూడవ డిఎన్ఎ స్ట్రాండ్ , ఇది మేజర్ గ్రూవ్‌లో డిఎన్ఎ చుట్టూ చుట్టగలది మరియు ఒక ట్రిపుల్ హెలిక్స్‌ను చేయును ."
इस बाधा से टिश्यू में छेद बन जाते हैं जिनसे न्यूरॉन्स में स्पंजी संरचनाएँ बन जाती हैं ।,"""ఈ అంతరాయం టిష్యూస్ """" రంధ్రాలు """" ఏర్పడునట్లు చేసి న్యూరాన్లలో స్పాంజీ నిర్మాణం ఏర్పడేలా చేస్తుంది ."""
और ये छोटे परिवर्तन जो कनवर्टर की गति को परिवर्तित करते हैं और लीवर आर्म में बड़े संरचनात्मक परिवर्तन करते हैं जो हमने पिछली स्लाइड में देखा है ।,మరియు ఈ చిన్న మార్పులు మునుపటి స్లైడ్ లో మనం చూసిన కన్వర్టర్ కదలికలను మరియు లీవర్ ఆర్మ్ లో నిర్మాణాత్మక మార్పులను మార్చుతాయి .
अगला चित्र डॉनामाइसिन डीएनए संरचना को दिखाता है ।,తరువాతి చిత్రం డౌనోమైసిన్ - డిఎన్ఎ స్ట్రక్చర్ చూపుతుంది .
अमिनो एसिडों के गुणधर्म-,అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క ధర్మాలు –
तो इस इकाई में उदाहरण सहित हम यह जानेंगे कि म्यूटेशन्स कैसे प्रोटीन स्ट्रक्चर और उसकी कार्यप्रणाली को प्रभावित कर सकते हैं ।,"కావున , ఈ విభాగంలో మ్యూటేషన్స్ ఒక ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని ఎలా దెబ్బతీయగలదు మరియు వాటి పనితీరు గురించి ఉదాహరణతో మనం నేర్చుకుందాము ."
"टाइप टू आई प्‍लस वन में माइनस साठ , एक सौ बीस हैं , फिर से यह एक बीटा शीट क्षेत्र है , यह अनुमति वाला क्षेत्र है और जबकि आई प्‍लस टू अस्सी , शून्य हैं इसलिए यह धनात्‍मक है , दोनों धनात्‍मक हैं इसलिए इसकी अनुमति नहीं है ।","టైప్ టూలో i ప్లస్ వన్ అనేది మైనస్ అరవై ఇరవై , మళ్లీ ఇది ఒక బీటా షీట్ రీజియన్ మరియు ఇది అనుమతించదగినది మరియు అలాగే i ప్లస్ టూ అనేది ఎనభై , సున్నా కావున ఇది ధనాత్మకం , రెండూ ధనాత్మకం కావున ఇది అనుమతించబడనిది . ."
"इसलिए, जब आप सरल शब्दावली की बात करेंगे, तो शुरु में ही उनका उल्लेख करना आवश्यक होगा।",కావున మీరు మాట్లాడుతున్నప్పుడు సాధారణ పదాలైనా వాటిని ప్రారంభంలో ప్రస్తావించడం అవసరం .
बॉंन्ड एंगल में भी SP3 हाइब्रिडाइजेशन हो सकता है यदि यह लगभग एक सौ चार डिग्री होता है ।,బంధ కోణం విషయంలో కూడా ఉదాహరణకు SP3 హైబ్రిడైజేషన్ లో ఒకవేళ మీరు సుమారుగా 104 డిగ్రీలను కలిగి ఉంటారు
इसे मैड काऊ डिजीज का मानवीय प्रकार भी कहते हैं और सीजेडी प्रीऑन प्रोटीन नामक एक संक्रामक एजेंट के कारण होता है ।,ఇది mad cow disease మానవ రూపంగా కూడా పిలవబడుతుంది మరియు సి జె డి అనేది ప్రియాన్ ప్రోటీన్ అని పిలవబడే ఇన్ఫెక్టియస్ ఏజెంట్ వల్ల ఇది వస్తుంది .
"फिर दूसरे भाग में हम सेंट्रीफ्यूज के प्रकारों के बारे में चर्चा करेंगे जो गति पर आधारित होते हैं और इसे तीन अलग - अलग समूहों में वर्गीकृत किया गया है यानि कि सबसे कम गति का सेंट्रीफ्यूज , तेज़ गति का सेंट्रीफ्यूज और अल्ट्रासेन्ट्रीफ्यूज ।","మూడవ విభాగంలో , మనం డిఫరెన్షియల్ సెంట్రిఫ్యూగేషన్ , ప్రిపరేటివ్ సెంట్రిఫ్యూగేషన్ మరియు అనాలిటికల్ సెంట్రిఫ్యూగేషన్ వంటి సెంట్రిఫ్యూజ్ సూత్ర రకాల ఆధారంగా సెంట్రిఫ్యూగేషన్ సూత్రం గురించి చర్చించుతాము ."
"इम्पिरिकल पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन - हम आम तौर पर प्रथम पड़ोसी जो कि बॉन्डिड इंटरेक्शन होती हैं , द्वितीय पड़ोसी के बीच अंतःक्रिया यानि कि तीन परमाणु जो कि कोण बनाते हैं , के बारे में अंतःक्रिया पर विचार नहीं करते हैं और हम पूरी तरह से इन सभी बॉन्डिड इंटरेक्शन्स और एंगल इंटरेक्शन को अनदेखा करना उचित मान रहे हैं और खुद को केवल नॉन बॉन्डेड इंटरेक्शन्स तक ही सीमित कर रहे हैं ।","ఎంపరికల్ పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్ , సాధారణంగా బంధన ఇంటరాక్షన్ అయిన మొదటి నైబర్స్ గురించిన ఇంటరాక్షన్ మనం పరిగణించము , రెండవ నైబర్ మధ్య ఇంటరాక్షన్ అనేది కోణాన్ని ఏర్పరిచే మూడు ఆటమ్స్ , మరియు మనం ఈ బంధన ఇంటరాక్షన్ మరియు కోణ ఇంటరాక్షన్ అన్నింటినీ విస్మరించడాన్ని పూర్తిగా సమర్థించవచ్చు మరియు మనకు మనం నాన్ - బాండెడ్ ఇంటరాక్షన్స్ కు పరిమితం చేసుకుంటాము ."
"जैसे कि मैंने पहले ही कहा है , लम्बे केराटिन मोलिक्युल हेलिकल रीजन्स होते हैं जिन्हें हमने हरे रंग के खंडों में दिखाया है ।","ముందుగా చెప్పినట్టుగా పొడవైన కెరాటిన్ అణువు యొక్క , ఆకుపచ్చ రంగు విభాగాలను చూపించాము , వాటిని మనం హెలికల్ ప్రాంతాలు అంటాము ."
"तो , ग्लूकोज , सभी बायोलॉजिकल ओर्गानिज्म के लिए एक आवश्यक तरल पदार्थ है ।","కాబట్టి , గ్లూకోజ్ అన్ని జీవ జీవులకు అవసరమైన ద్రవం ."
"तो यहांँ भी ट्रिप्टोफैन ग्लूकोज को पहचान रहा है , जो कि एक अल्फा डी - ग्लूकोज है और आप देख सकते हैं कि ये डाइसैकेराइड्स काफी लम्बे हैं ।","కాబట్టి ఇక్కడ కూడా ట్రిప్టోఫాన్ చక్కెరను గుర్తిస్తోంది , ఇది ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్ మరియు డైసాకరైడ్స్ చాలా పొడవుగా ఉన్నాయని కూడా మీరు చూస్తారు ."
"तो , यह छोटा न्यूक्लियोटाइड जो कि बंधा हुआ होता है और सक्रिय साइट में हाइड्रॉलिसिस होता है , लीवर आर्म को ट्रांसड्यूस किया जाता है जो एक बड़े संरचनात्मक परिवर्तन का कारण बनता है ।","కావున , ఆక్టివ్ సైట్ లో బంధించబడి మరియు హైడ్రాలిసిస్ జరిగిన ఈ చిన్న న్యూక్లియోటైడ్ లీవర్ ఆర్మ్ నకు కదులుతుంది దీని వల్ల పెద్ద నిర్మాణాత్మక మార్పు సంభవిస్తుంది ."
इस संख्या को अणु में कुल बेस पेयर्स bp को प्रत्येक टर्न में स्थिर बेस पेयर्स से विभाजित करके प्राप्त किया जाता है जिसे आम तौर पर 10.4 - 10.5 के रूप में लिया जाता है और अनुपात को Lk ज़ीरो कहा जाता है ।,"ఈ సంఖ్యను మనం మాలిక్యుల్‌లోని మొత్తం బేస్ పేర్స్ సంఖ్య బిపిని , ప్రతి టర్న్‌లోని రిలాక్స్డ్ బేస్ పేర్స్‌తో అనగా దీనిని సాధారణంగా మనం 10.4 నుండి 10.5 గా తీసుకొంటాము దీనితో భాగించడం ద్వారా పొందవచ్చు , అప్పుడు ఈ రెండింటి నిష్పత్తి Lk జీరోగా పిలవబడతుంది ."
ताकि यह अपनी संपूर्णता को बनाए रख सके और जब संकेत मिले तो सेल की मदद कर सके ताकि वह अपनी विभिन्न कोशिकीय प्रक्रियाएँ कर सके।,అందువలన ఇది దాని సమగ్రతను కాపాడుకోగలదు మరియు సెల్‌కు వివిధ సెల్యులార్ ప్రక్రియలకు లోనవుతుందనే సంకేతం ఉన్నప్పుడు సహాయపడుతుంది .
"और, जो, सोल्युट नामक एक अन्य अवयव की तुलना में, अधिक मात्रा में मौजूद होता है।",మరియు ఏదైతే మిగితా ఘటకాల భారాలతో పోల్చుకుంటే ఎక్కువ మొత్తంలో ఉంటుందో దానిని మనం సొల్యుట్ పిలుస్తాము .
"इसे सिद्ध करने के लिए, दो भाई-बहनों का एक उदाहरण लेते है जो अपने खिलौनों को साझा नहीं करते हैं।","వివరంగా చెప్పడం కోసం , బొమ్మలను పంచుకోని ఇద్దరు తోబుట్టువులను ఉదాహరణగా తీసుకుందాం ."
"एसीजी थ्रिओनिन को एनकोड करता है , एटीटी आयोल्यूसिन को एनकोड करता है और टीसीजी ट्रिप्टोफन को एनकोड करता है ।","కావున , కావున జీన్ సీక్వెన్స్ నిర్ణయించే ఈ మరో మార్గం మెరుగైనదిగా ఉంటుంది అది సులభంగా నిర్ణయించబడును మరియు జీన్ సీక్వెన్స్ ప్రోటీన్ గా ట్రాన్స్ లేట్ చేయబడుతుంది మీరు ఇక్కడ చూసినట్లుగా సిఎజి అనేది గ్లుటమైన్ ఎన్ కోడ్ చేస్తుంది , TAT అనేది టైరోసిన్ ను ఎన్ కోడ్ చేస్తుంది , సిసిటి అనేది ప్రోలైన్ ను ఎన్ కోడ్ చేస్తుంది , ACG అనేది త్రియోనిన్ ను ఎన్ కోడ్ చేస్తుంది , ATT అనేది ఐసోలూసిన్ ను ఎన్ కోడ్ చేస్తుంది మరియు టిసిజి అనేది ట్రిప్టోఫాన్ ను ఎన్ కోడ్ చేస్తుంది ."
"वास्तव में, हम जो साबुन और सर्फ घरों में इस्तेमाल करते हैं, वे सर्फेस टेंशन को कम करके और इंटरमॉलिक्यूलर फोर्सेज को तोड़ कर कपड़ों की सफाई में मदद करते हैं, जिससे वे कपड़ों के छिद्रों में आसानी से समा जाते हैं और दागों को हटाने में मदद करते हैं।","నిజానికి , మనం ఇంటి వద్ద ఉపయోగించే సబ్బులు మరియు డిటర్జెంట్స్ అనేవి సర్ఫేస్ టెన్షన్ తగ్గించడం మరియు ఇంటెర్మాలిక్యూలర్ ఫోర్సస్ విడగొట్టడం ద్వారా బట్టలను శుభ్రం చేయడంలో మనకు సహాయపడుతాయి , కావున అవి వస్త్రాల రంధ్రాల్లోకి శోషించబడి మరకలను తొలగించడంలో సహాయపడును ."
"इसलिए , आप यहाँ देख सकते हैं कि ये सभी अमीनो एसिड्स अकेले अकेले मौजूद होते हैं , आप देख सकते हैं कि शिखर की तीव्रता या शिखर की ऊंचाई का एक विशेष स्तर होता है ।","కావున , మీరు ఇక్కడ ఒంటరిగా ఉన్న అన్ని ఈ అమైనో ఆసిడ్స్ చూడవచ్చు , కావున మీరు పీక్ తీవ్రత లేదా పీక్ ఎత్తు అనేది నిర్ధిష్ట స్థాయిని కలిగి ఉండడం మీరు చూడవచ్చు ."
"उदाहरण के लिए, यह एन एच 3 के साथ अम्‍ल की तरह कार्य करता है और हाइड्रोजन सल्फ़ाइड के साथ क्षार की तरह कार्य करता है।","ఉదాహరణకు , ఇది అమ్మోనియాతో ఆసిడ్‌గా పనిచేస్తుంది మరియు హైడ్రోజన్ - సల్ఫైడ్ తో బేస్ గా ఉంటుంది ."
"जैसा कि हम पहले ही देख चुके हैं कि राइबोन्यूक्लिएज़ में आठ सिस्टीन होते हैं , आठ सिस्टीन का मतलब है कि यह एक सौ पाँच संरचनाएँ बना सकता है ।","మనం ఇంతకు ముందు చర్చించినట్లుగా , రైబోన్యూక్లియేజ్ 8 సిస్టీన్ లను కలిగి ఉన్నందు వల్ల , 8 సిస్టీన్ లు అనగా ఇది 105 ఆకృతులను ఏర్పరచగలదు ."
"तो उस सप्लीमेंट्री सेक्शन को अच्छी तरह से देखें , एनीमेशन वीडियो देखें , समझें , कि परिवर्तन कैसे होता है और जब शुगर , जी एल यू टी टू ट्रांसमीटर से बंधती है , कैसे यह भीतर की ओर वाली संरचना से बाहर की ओर वाली संरचना में ट्रांसपोर्ट करती है ?","కాబట్టి ఆ అనుబంధ విభాగాన్ని చూడండి , అనిమేషన్ వీడియో చూడండి , షుగర్ జి ఎల్ యు టి రెండు ట్రాన్స్మిటర్‌తో బంధం ఏర్పరచుకున్నప్పుడు పరివర్తనం ఎలా జరుగుతుందో , ఇది ఇన్వర్డ్ కన్ఫర్మేషన్ నుండి ఔట్వర్డ్ ఓపెన్ కన్ఫర్మేషన్‌కు ఎలా రవాణా అవుతుందో అర్థం చేసుకోండి ."
"और इस सप्ताह में, आपने जो सीखा है वह न केवल ग्लोबुलर प्रोटीन्स हैं जो सेलुलर फ़ंक्शन में महत्वपूर्ण होती हैं, बल्कि कई मैट्रिक्स प्रोटीन्स और कई दूसरी प्रोटीन भी हैं जो नॉन ग्लोबुलर हैं , वे फायब्रस प्रोटीन्स होती हैं जो सेल के अस्तित्व और सेल और ओर्गानिज्म में बहुत बहुत ही महत्वपूर्ण होती हैं।","మరియు ఈ వారంలో , మీరు నేర్చుకున్నది సెల్యులార్ ఫంక్షన్‌లో ముఖ్యమైన గ్లోబ్యులార్ ప్రోటీన్‌లు మాత్రమే కాకుండా కానీ చాలా మ్యాట్రిక్స్ ప్రోటీన్‌లు మరియు నాన్ - గ్లోబులర్ అయిన అనేక ప్రోటీన్‌లు ఉన్నాయి , ఇవి ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్‌లు , ఇవి సెల్ మరియు ఆర్గానిసమ్ యొక్క మనుగడలో చాలా చాల ముఖ్యం ."
"नवीनतम तकनीक जिससे इम्यूनोलोजी या सीरोलॉजी में क्रांतिकारी बदलाव किया जा रहा है , वह है फ्लो साइटोमेट्री ।",ఇమ్యునాలజీ లేదా సెరోలజీలో విప్లవాత్మకమైన తాజా సాంకేతికత ఫ్లో సైటోమెట్రీ .
"अब , मैं आपको क्रिया - विधि दिखाऊंगा , आप यहाँ फिनाइलआइसोथियोसाइनेट देख सकते हैं , नाइट्रोजन के हाइ इन्डक्टिव इफेक्ट के कारण , कार्बन इलेक्ट्रॉन विहीन हो जाता है ।","ఇప్పుడు , నేను మీకు ఒక విధానం చూపుతాను , ఇక్కడ ఫినైల్ఐసోథయోసయనేట్ లో నైట్రోజన్ యొక్క అధిక ప్రేరక ప్రభావం వల్ల కార్బన్ ఎలక్ట్రాన్ లోపాన్ని పొందును ."
इसी के साथ मैं इस इकाई को संक्षेप में बताना चाहूँगी कि जो भी हमने सीखा है वह विलयन के बारे में था।,"కావున దానితో నేను మాడ్యుల్ ని సంగ్రహించాలనుకుంటున్నాను , మనం సొల్యూషన్ గురించి నేర్చుకున్నాము ."
"जबकि , यह डोमेन मूवमेंट में शामिल होता है ।","అయితే , ఇది డొమైన్ కదలికలో పాల్గొంటుంది ."
"इसलिए , फिर से इसे उसी में दर्शाया गया है , जैसा मैंने आपको पहले समझाया था कि KA की तुलना में KAथ्री , KAटू और Kवन अत्यधिक उच्चतम है ।","కావున , మళ్లీ , ఇది నేను ఇంతకు ముందు వివరించిన అదే విషయాన్ని చూపుతుంది , అది KA అనేది KA త్రీ కన్నా చాలా చాలా ఎక్కువ ఉంటుంది , ఇది KA టూ కన్నా ఎక్కువ మరియు ఇది KA వన్ కన్నా ఎక్కువ ."
लेकिन हाइड्रोफोबिक वातावरण में यह किसी और के साथ अंत : क्रिया नहीं कर सकता है और जल विरोधक वातावरण में हाइड्रोफोबिक हाइड्रोजन बॉन्ड के बीच की ऊर्जा ज्‍यादा प्रबल हो जाती है ।,కాని హైడ్రోఫోబిక్ వాతావరణంలో ఇది మరేదైనా దానితో ఇంటరాక్ట్ అవదు మరియు హైడ్రోఫోబిక్ వాతావరణంలో హైడ్రోఫోబిక్ హైడ్రోజన్ బాండ్స్ మధ్య శక్తి బలపడుతుంది .
"तो , इस तकनीक ने  की हाइड्रोफोबिसिटी का उपयोग करते हुए बायोलॉजिकल मॉलिक्यूल्स के उच्च रिज़ॉल्यूशन पृथक्करण और विश्लेषण के लिए महत्व प्राप्त कर लिया है ।","కావున , ఈ టెక్నిక్ అనేది మాలిక్యుల్స్ హైడ్రోఫోబిసిటీ ఉపయోగించి బయోలాజికల్ మాలిక్యుల్స్ అధిక రిజల్యూషన్ విభజన మరియు విశ్లేషణ కోసం అధిక ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకున్నది ."
इसका मतलब यह नहीं है कि यह एक बड़ी सीमा में कार्य करता है।,అది పెద్ద పరిధిలో పనిచేస్తుందని అర్థం కాదు .
"आप यहाँ स्विंगिंग बकेट रोटर के मामले में देख सकते हैं कि त्रिज्याएं अलग - अलग हैं , यहाँ पुनः तीन प्रकार की त्रिज्याएं हैं लेकिन यदि त्रिज्या फिक्स्ड एंगल रोटर की त्रिज्या भी तुलना में बहुत अधिक है ।","ఇక్కడ మీరు స్వింగింగ్ బకెట్ విషయంలో కూడా వ్యాసార్థం వేర్వేరుగా ఉండడం మీరు చూడవచ్చు , ఇక్కడ మళ్లీ మూడు రకాల వ్యాసార్థం ఉంటుంది కాని ఫిక్స్‌డ్ యాంగిల్ రోటర్ యొక్క వ్యాసార్థంతో పోల్చినప్పుడు ఇక్కడ వ్యాసార్థం ఎక్కువగా ఉంటుంది ."
यह वितरण या पार्टिशन कोएफिशेंट के रूप में भी जाना जाता है ।,దీనిని పంపిణీ లేదా విభజన కోఎఫిషియంట్ అని కూడా అంటారు .
धन्यवाद।,ధన్యవాదాలు .
"इसीलिए, अगर आपका सोल्युट A है, पीपीएम A है, तो इसका मतलब इसका द्रव्यमान दस का घातांक छह है...... सलूशन के द्रव्यमान में,सोल्वेंट के नहीं।","అందుచేత ఒకవేళ మీ సొల్యూట్ A అనగా పిపిఎమ్ ఎ , A దాని అర్థం టెన్ టు ది పవర్ సిక్స్ ద్రావణం మాస్ లో ఉన్న దీని యొక్క మాస్ మరియు సాల్వెన్ట్‌ ద్రవ్యరాశి కాదు ,"
आयन डाइपोल फोर्सेज-ये वे अट्रैक्टिव फोर्सेज होते हैं जो एकआयन और उस न्यूट्रल मॉलिक्यूल के बीच के इलेक्ट्रोस्टेटीक अट्रैक्शन की वजह से होते हैं जिसमें डाइपोल होता है।,అయాన్ డైపోల్ ఫోర్స్ – ఇవి ఒక అయాన్ మరియు ఒక డైపోల్ ను కలిగి ఉన్న న్యూట్రల్ మాలిక్యూల్ మధ్య గల ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఆకర్షణ ఫలితంగా ఏర్పడే అట్ట్రాక్టీవ్ ఫోర్సెస్ .
मकड़ियाँ विभिन्न मजबूती वाले अलग अलग तरह के रेशम बना सकती हैं ।,సాలెపురుగులు వివిధ బలాలతో వివిధ రకాల పట్టులను ఉత్పత్తి చేయగలవు .
"उदाहरण के लिए कोआपरेटिविटी कुछ ऐसी होती है , जब आप अपनी कक्षा में होते हैं यदि आपसे एक व्यक्ति कहता है कि मैं कक्षा बंद करना चाहता हूँ , हम घर जाना चाहते हैं , फिर एक व्यक्ति इस मुद्दे को कक्षा में प्रेरित कर देता है और इसलिए , उसकी बगल में बैठा दूसरा व्यक्ति और फिर अगला तीसरा , चौथा और बाकी के सभी अचानक रुक जाते हैं और कक्षा में चिल्लाना शुरू कर देते हैं ।","కోఆపరేటివిటి అంటే ఉదాహరణకు మీరు తరగతి గదిలో ఉన్నప్పుడు ఒకవేళ ఒక వ్యక్తి వచ్చి నేను తరగతి మూసేయాలని కోరుకుంటున్నాను , మేము ఇంటికి వెళ్లాలనుకుంటున్నాము అని చెప్పగానే ఆ విషయానికి ఒక వ్యక్తి స్పందిస్తారు మరియు దాని వల్ల అతని పక్కన కూర్చున్న మరో వ్యక్తి దానిని అనుసరిస్తారు మరియు దాని వల్ల మూడవ వ్యక్తి , నాల్గవ వ్యక్తి మరియు ఇలా మిగతా వారంతా ఆకస్మాత్తుగా ఆగిపోయి , తరగతిలో అరవడం ప్రారంభిస్తారు కదా అదే కోఆపరేటివిటి ."
डी एन ए में डिस्टॉर्शन -,డిఎన్ఎలో వక్రీకరణ .
"इस चित्र में न्‍यूक्लिओसोम की एक सुंदर तस्वीर दिखाई गई है , 1974 - 2000 तक क्रिस्टलोग्राफिक और विश्लेषण और कई अन्य तकनीकों में प्रगति के कारण , अटामिक रेज़लूशन पर , nucleosome की विस्तृत त्रि - आयामी संरचना उपलब्ध हो गई थी , इस चित्र में हम , हार्प द्वारा पी डी बी संरचना 1 ई क्‍यू जेड को दिखाते हैं , इसकी खोज वर्ष 2000 में की गई थी और चित्र को पिट कोन मॉलीक्‍यूलर फीवर द्वारा बनाया गया है और हम काले रंग में दिखाए गए डी एन ए मोलेक्‍यूल को देख सकते है और हिस्‍टोन को विभिन्‍न रंगों में कार्टूनों के रूप में दिखाया गया है ।","ఈ చిత్రంలో న్యూక్లియోజోమ్ యొక్క ఒక అందమైన చిత్రం చూపబడింది , ఎందుకంటే పందొమ్మిది వందల డెబ్బై నాలుగు నుండి రెండు వేల సంవత్సరం వరకు క్రిస్టలోగ్రఫిక్‌లో పురోగతి మరియు విశ్లేషణ మరియు అనేక ఇతర పద్ధతుల మూలంగా , న్యూక్లియోజోమ్ యొక్క ఆటమిక్ రిజల్యూషన్ వద్ద వివరణాత్మక త్రిమితీయ నిర్మాణం అందుబాటులోకి వచ్చింది , ఈ చిత్రంలో మేము చూపినట్లు , ఒక పి డి బి స్ట్రక్చర్ వన్ ఈ క్యూ జెడ్ బై హార్ప్ అవుతుంది , ఇది రెండు వేల సంవత్సరంలో ఆవిష్కరించబడినది మరియు ఈ చిత్రం పిట్ కాన్ మాలిక్యులర్ ఫీవర్ ద్వారా గీయబడినది మరియు డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్‌ను నలుపు రంగులో చూపడం మనం చూడవచ్చు మరియు హిస్టోన్ అనేది వివిధ రంగుల కార్టూన్స్‌గా చూపబడినది ."
टर्शिअरी स्‍ट्रक्‍चर में हर एक रेज़िड्यू सबसे स्थिर रचना के रुप में मौजूद होता है जब तक कि क्रियात्मक रूप से कोई बहुत ही आवश्यक रेज़िड्यूज़ नहीं आ जाते ।,టెర్షియరీ / తృతీయ నిర్మాణంలోని ప్రతీ విడి అవశేషం చాలా స్థిరమైన ఆకృతిలో ఉండును లేక మరియు చాలా క్రియాత్మకంగా అవసరమైన వరకు అవశేషాలు వస్తాయి .
"जैसा कि मैंने पहले उल्लेख किया है कि हमने पिछली कक्षा में लूप्‍स के बारे में थोड़ा बहुत सीखा है, लेकिन यहां हम लूप्‍स की संरचनाएं, सुपर सेकेंडरी स्ट्रक्चर्स, एक मोटिफ के बारे में और दूसरे विभिन्न क्षेत्र में भी प्रोटीन स्ट्रक्चर हैं जो लिगैंड बाइंडिंगमें महत्वपूर्ण भूमिका निभाते हैं, विशेष रूप से एंजाइम के कार्यात्मक गुणों के एंजाइम कार्यों में महत्वपूर्ण भूमिका निभाते है, उनके बारे में विस्तार से सीखेंगे।","కానీ లూప్‌ల నిర్మాణాలు , సూపర్ సెకండరీ నిర్మాణాలు , ఒక మోటిఫ్ గురించి మరియు అలాగే ప్రోటీన్ నిర్మాణాలు అయిన ఇది లిగాండ్ బైండింగ్‌లో , ప్రత్యేకంగా ఎంజైమ్‌ల యొక్క క్రియాత్మక లక్షణాల ఎంజైమ్ పనితీరులో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించే , ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్‌‌లు అయిన విభిన్న స్థానాల గురించి ఇక్కడ విస్తృతంగా చూద్దాము ."
डाइहेड्रल एंगल - आप सभी जानते हैं कि डाइहेड्रल एंगल में cis और trans संरचनाओं के कारण भी ऊर्जा में अंतर हो सकता है ।,మీ అందరికీ తెలిసినట్లుగా సిస్ మరియు ట్రాన్స్ ఆకృతి గల డైహెడ్రల్ కోణం కూడా శక్తి వ్యత్యాసానికి కారణం అవుతుంది .
सी डी स्पेक्ट्रोस्कोपी का उपयोग करते हुए डी एन ए में पॉलिमॉर्फिक संरचनात्मक परिवर्तनों की जाँच करना : सर्क्यूलर डाइक्रोइज़्म एक घटना है जो गोलाकर रूप से ध्रुवीकृत इलेक्‍ट्रोमैग्‍नेटिक रे के साथ डी एन ए क्षारों जैसे काइरल मोलेक्‍यूल की अंत : क्रिया से उत्पन्न होती है ।,సి డి స్పెక్ట్రోస్కోపీ ఉపయోగించి డిఎన్ఎలో పాలీమార్ఫిక్ నిర్మాణాత్మక మార్పులను పర్యవేక్షించడం : సర్క్యులర్ డైక్రోయిజం అనేది డిఎన్ఎ బేసెస్ వంటి కైరల్ మాలిక్యుల్స్ సర్క్యులరీ పోలరైజ్డ్ ఎలక్ట్రోమాగ్నెటిక్ రేస్ పరస్పర చర్య జరపడం వల్ల ఉత్పన్నమయ్యే ఒక దృగ్విషయం .
"अन्य तरीका जो , विभिन्न क्लिनिकल केमिस्ट्री लेबोरेटरी या माइक्रोबायोलॉजी लेबोरेटरी में व्यापक रूप से उपयोग किया जाता है , वह है रेडियल इम्यूनोडिफ़्यूज़न ।",వివిధ క్లినికల్ కెమిస్ట్రీ లాబొరేటరీ లేదా మైక్రోబయాలజీ లాబొరేటరీలో విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతున్న ఇతర పద్ధతి రేడియల్ ఇమ్యునోడిఫ్యూజన్ .
"आबंध तब बनता है जब इलेक्ट्रॉन देने के कारण धातु के एटम्स कुछ हद तक धनात्मक रूप से आवेशित हो जाते हैं, जबकि इलेक्ट्रॉन कोवैलेन्ट बॉन्ड की एक बड़ी व्यवस्था पर ही विस्थानित रहते हैं, यानी किसी दिए गए परमाणु का हिस्सा ना होते हुए।","ఎలక్ట్రాన్లను కోల్పోవడం వల్ల మెటల్ ఏటమ్స్ కొంత పాజిటివ్ ఛార్జ్ పొందడంవలన బాండ్ ఏర్పడుతుంది , కోవలెంట్ బాండ్ యొక్క పెద్ద వ్యవస్థపై ఎలక్ట్రాన్లు డీలోకలైజ్ చేయబడును .అనగా , ఏదైనా ఏటమ్లలో భాగం కాకుండా ఉంటాయి ."
अब कई कंप्यूटर प्रोग्राम्स और पहले से ही तैयार सॉफ्टवेयर्स हैं जो प्लॉटिंग के लिए उपलब्ध हैं और प्रोटीनों के निर्देशांकों को फाई साई मैप में सिर्फ बदल रहे हैं ।,"ఇప్పుడు ప్రోటీన్స్ యొక్క అక్షాలను ఫై , సై మ్యాప్ లోకి ప్లాట్ చేయడానికి మరియు మార్చడానికి అనేక కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామ్స్ మరియు రెడీమేడ్ సాఫ్ట్‌వేర్స్ అందుబాటులో ఉన్నాయి ."
"यहाँ , उस वाले में हम देखते हैं कि अल्फा बीटा - ग्लूकोज A में बंध गया है , जो बैंगनी रंग में दिखाया गया है ।","ఇక్కడ , ఆల్ఫా బీటా గ్లూకోజ్ బంధం కలిగి ఉండడం మనం చూస్తాము , ఇది వైలెట్ రంగులో చూపబడినది ."
"सलूशन की कंसंट्रेशन, सोल्वेंट या सलूशन की ज्ञात मात्रा में घुलने वाले सोल्युट की मात्रा होती है।",సొల్యూషన్‌ యొక్క కాంసెన్ట్రేషన్ అనేది తెలిసిన సాల్వెన్ట్ లేదా సొల్యూషన్‌ పరిమాణంలో కరిగిన సొల్యూట్ పరిమాణం .
"क्रोमैटोग्राफी शब्द ग्रीक भाषा से आया है जिसका अर्थ है रंगीन लिखाई , क्योंकि यह विधि पौधे के वर्णकों के पृथक्करण की रंगीन तस्वीर पर आधारित थी ।","క్రోమటోగ్రఫీ అనే పదం గ్రీకు భాష నుండి వచ్చినది , గ్రీకు భాషలో దీనికి అర్థం రంగు వ్రాయడానికి , ఇది మొక్క యొక్క వర్ణద్రవ్యాల విభజన యొక్క రంగురంగుల చిత్రం పై ఆధారపడిన విధానం ."
यह बायोलॉजिकल सिस्टम्स में एसिडिटी की माप के रूप में इस पीएच की व्युत्पत्ति का वर्णन करती है।,ఇది బయోలాజికల్ సిస్టమ్లో ఆసిడిటి యెక్క కొలతగా pH యొక్క ఉత్పన్నం గురించి ఇది వివరిస్తుంది .
"रिटेंशन फैक्टर की कोई इकाई नहीं होती , आदर्श रूप से एक एनालाइट के लिए यह एक और दस के बीच होना चाहिए ।","నిలుపుదల కారకానికి ప్రమాణాలు ఉండవు , సాధారణంగా ఒక అనలైట్ కోసం దీని విలువ ఒకటి నుండి పది మధ్య ఉంటుంది ."
"हालांकि , न्यूक्लियोसोम डी एन ए का कुल मिलाकर ट्विस्‍ट केवल 10.2 बेस पेयर प्रति टर्न होता है , लेकिन यह 9.4 से 10.9 बेस पेयर प्रति टर्न तक भिन्न होता है ।","అయితే , న్యూక్లియోజోమల్ డిఎన్ఎ యొక్క ట్విస్ట్ మొత్తం మీద ప్రతి టర్న్‌కు కేవలం 10.2 బేస్ పేర్స్‌ను మాత్రమే కలిగి ఉండును , కాని ఇది ప్రతి టర్న్‌నకు 9.4 నుండి 10.9 వరకు బేస్ పేర్స్‌తో వేర్వేరుగా ఉంటుంది ."
फिर एस्पार्टाइल N प्रोटिएज है जो कि एस्पार्टिक एसिड और ग्लूटामैरिक एसिड को फिर से C - टर्मिनल साइड की बजाय N - टर्मिनल साइड पर विभाजित करता है ।,ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ మరియు గ్లుటమెరిక్ ఆసిడ్ నుండి అస్పార్టిల్ N ప్రోటియేజ్ మళ్లీ C - టెర్మినల్ సైడ్ నుండి N - టెర్మినల్ సైడ్ నుండి విడిపోతుంది .
"पहले आप होमोलॉगस को सेट कीजिए , डी एन ए या प्रोटीन सीक्वेंसेस को पंक्तिबद्ध कीजिए ।","మొదట మీరు హోమోలోగస్ ను సెట్ చేసి , డి ఎన్ ఎ లేదా ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ లను సమలేఖనం చేయడం ."
और पाई एक्टिन से अलग हो जाता है ।,మరియు ఆక్టిన్ నుండి పై విచ్ఛేదనం చెందుతుంది .
याद रखें रैंडम कॉइल किसी विशेष संरचना के अनुसार नहीं होती है।,రాండమ్ కాయిల్ అనే దానిని ఏదైనా నిర్దిష్ట నిర్మాణంగా చెప్పలేము .
उभरी हुई रिंग संरचनाओं वाले एरोमैटिक और हेट्रोएरोमिक यौगिक मिले जुले तरीके से बंध सकते हैं ।,ఏరోమాటిక్ మరియు హెటెరోమాటిక్ కాంపౌండ్స్ ప్రొట్రూడింగ్ రింగ్ నిర్మాణాలతో మిక్స్డ్ మోడ్ బైండింగ్‌ను కలిగి ఉండును .
"तो डी एन ए प्रोटीन इंटरेक्शन, सेल के जीवित रहने के लिए और जीव के शरीर में सभी कार्यों के लिए अत्यन्त महत्वपूर्ण होती हैं।","కాబట్టి డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్‌లు , సెల్‌ల మనుగడకు మరియు శరీర జీవిలోని అన్ని విధులకు అత్యంత ప్రధానమైనవి ."
"टाइप थ्री में ब्लड वेसल्स , स्कार टिश्यूज , यूट्रस , गर्भाशय की दीवार इत्यादि आते हैं और टाइप फ़ोर में बेसमेंट मेम्बरेन लेंस कैप्सूल , टाइप फाइव में सेल सरफेस और एक्ज़ो स्केलिटन और एऔर्टिक इंटीमा , प्लेसेंटा , किडनी जैसे टिश्यूज टाइप सिक्स कोलेजन से बने होते हैं ।","మూడవ రకం లో రక్త నాళాలు , తంతు కణజాలాలు , గర్భాశయం , గర్భాశయ గోడ , మొదలైనవి మరియు నాలగవ రకంలో బేస్మెంట్ మెంబ్రేన్ , లెన్స్ క్యాప్సూల్ , టైప్ ఫైవ్ లో కణం ఉపరితలం మరియు ఎక్సోస్కెలిటన్ , ఆరవ రకం లో మహాధమని వంపు సంబంధమైన అంతర పొర , మాయ , మూత్రపిండాల వంటి టిష్యూస్ ఉంటాయి ."
"इसलिए , क्योंकि यह हाइड्रोलाइज्ड होता है , तो वे कोवैलेन्टली बॉन्ड नहीं कर सकते हैं और दोनों नेगेटिवली चार्ज्ड होते हैं , वे दूर जाने की कोशिश करते हैं ।","కావున , ఇది హైడ్రోలైజ్డ్ అవి కోవలెంట్ బాండ్ కలిగి ఉండవు మరియు రెండూ నెగెటివ్లీ చార్జ్ డ్ కలిగి ఉండి దూరంగా జరగడానికి ప్రయత్నిస్తాయి ."
"हम यहाँ पर G - C मेजर ग्रूव्‍स , माइनर ग्रूव्‍स अनुक्रम दिखाते हैं ।","A - T మేజర్ - మైనర్ , C - G మేజర్ - మైనర్ , T - A మేజర్ మరియు మైనర్ క్రమం చూపాము మరియు రంగు వ్యత్యాసం నుండి మీరు వెంటనే ఈ నమూనాను చేయవచ్చు మరియు లిగాండ్ ఈ నమూనాను గుర్తిస్తుంది ."
क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर्स के कई फायदे होते हैं जैसे कि बेहतर कार्य करने के लिए उनके सतह और द्रव्‍यमान का अनुपात कम होता है ।,క్వాటర్‌నరీ / చతుర్థ నిర్మాణాలు మెరుగైన పనితీరు కోసం వాల్యూమ్ నిష్పత్తికి తక్కువ ఉపరితలాన్ని కలిగి ఉండడం
वे एकसाथ मिलकर एक लंबे फाइबर की तरह एक के ऊपर एक ढेर लगाकर एक मजबूत फाइबर बनाते हैं ।,"అవి ఒక పొడవాటి ఫైబర్ గా కలిసిపోయి , ఒక దానిపై ఒకటి అవి పెనవేసుకుని అవి ఒక బలమైన ఫైబర్ ను ఏర్పరుస్తాయి ."
"इसी तरह, आप इसे भार में भी व्यक्त कर सकते हैं।",అదేవిధంగా మీరు దీనిని బరువుతో కూడా చెప్పవచ్చు .
आपका बहुत बहुत धन्यवाद ।,చాలా ధన్యవాదములు .
"दाहिने हाथ की ओर , यह एक विकृत डीएनए है लेकिन यहाँ पर काले वाला एक इंटरकेलेटर है जो बेस पेयर में फिट होता है और डीएनए के खुलने के कारण बैकबोन विरूपित हो जाती है ।",ఈ నిర్ధిష్ట సందర్భంలో పొడవాటి అక్షం గల డిఎన్ఎ విషయంలో C సిక్స్ పిరిమిడిన్ మరియు C యైట్ ప్యూరిన్ అనేది సాధారణంగా డ్రగ్‌లోని పొడవాటి అక్షానికి సమాంతరంగా ఉంటాయి మరియు లిగాండ్ యొక్క కొలతలు సాధారణంగా డిఎన్ఎ బేస్ పేర్ జ్యామెట్రీకి సమానంగా లేదా దగ్గరగా ఉంటాయి .
समान अनुक्रम क्योंकि पीआरपीसी एकदम अलग संरचना होती है ।,పిఆర్పిఎస్ వంటి అదే క్రమం కొంత విభిన్నమైన ఆకృతీకరణ కలిగి ఉంటుంది .
"कुछ कम ' रिथ ' वाली सुपर हेलीकल स्‍ट्रक्‍चर को इस तस्वीर में दिखाया गया है , जिसे हम बाद में समझाएंगे , जैसे कि पहले इसमें कोई सुपरकॉइलिंग नहीं होती है , फिर ट्विस्‍ट मानइस वन रिथ जीरो , फिर ट्विस्‍ट जीरो लेकिन रिथ माइनस वन जैसे कि ट्विस्‍ट प्‍लस वन रिथ जीरो ट्विस्‍ट जीरो रिथ माइनस वन और कुछ उच्‍च क्रम ट्विस्‍ट जीरो रिथ माइनस फोर या ट्विस्‍ट जीरो रिथ प्‍लस टू ट्विस्‍ट जीरो रिथ माइनस टू और इसी प्रकार आगे भी , बहुत ही रोचक संरचनाएं बनती हैं ।","అప్పుడు ట్విస్ట్ మైనస్ వన్ , రిత్ జీరో , ఆపై ట్విస్ట్ జీరో , కాని రిత్ మైనస్ వన్ అనగా ట్విస్ట్ ప్లస్ వన్ రిత్ జీరో ట్విస్ట్ జీరో రిత్ మైనస్ వన్ మరియు కొంత ఉన్నత క్రమంలో ట్విస్ట్ జీరో రిత్ మైనస్ ఫోర్ లేదా ట్విస్ట్ జీరో రిత్ ప్లస్ రిత్ ప్లస్ టూ ట్విస్ట్ జీరో రిత్ మైనస్ టూ మరియు అలా చాలా ఆసక్తికరమైన నిర్మాణాలు ఏర్పడుతాయి ."
इस तरह गुच्छा बनाना एक प्रेसिपीटेशन या अघुलनशील विन्यास के अलावा कुछ भी नहीं है जिससे एंटीजन एंटीबॉडी रिएक्शन होती है जो एक बायोलॉजिकल फ्लुइड में एंटीजन या एंटीबॉडी की सांद्रता को पता करने के लिए बहुत महत्वपूर्ण होती है ।,అగ్లుటినేషన్ రియాక్షన్ లేదా ప్రెసిపిటేషన్ అనేవి నిజానికి ఒకటే .
"सुपरकॉइलिंग का पता स्पेक्ट्रोस्कोपी , लो एंगल एक्‍स - रे डिफ्रैक्शन , इलेक्ट्रॉन माइक्रोस्कोपी और सेडीमेंटेशन कोअफिशन्ट की माप जैसी कई तकनीकों द्वारा लगाया जा सकता है ।","సూపర్‌కాయిలింగ్ అనేది స్పెక్ట్రోస్కోపీ , లో ఆంగిల్X రే డిఫ్రాక్షన్ , ఎలక్ట్రాన్ మైక్రోస్కోపీ మరియు సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ యొక్క కొలత వంటి అనేక పద్ధతుల ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది ."
"सेंट्रिफ्यूगेशन समय t और k फैक्टर दो अलग - अलग रोटर्स के लिए ; उदाहरण के लिए , रोटर वन और रोटर टू t वन से संबंधित होते हैं , t वन रोटर वन में लिया गया समय है , और यह k फैक्टर के बराबर होता है , k वन गुणा t टू , दूसरे रोटर के लिए लिया गया समय है , जो दूसरे रोटर के k फैक्टर द्वारा विभाजित होता है ।","రెండు విభిన్న రోటర్స్ కోసం సెంట్రిఫ్యూగేషన్ సమయం t మరియు k కారకాలు ఉదాహరణకు రోటర్ వన్ మరియు రోటర్ టూ t వన్ ద్వారా సంబంధం కలిగి ఉంటాయి , ఒక రోటర్ లో తీసుకున్న సమయం t వన్ అనేది k కారకం k వన్ ఇంటూ రెండవ రోటర్ తీసుకున్న సమయం t టూ డివైడెడ్ బై రెండవ రోటర్ యొక్క k కారకంనకు సమానం అవుతుంది ."
हम आपको दिखाएंगे कि अमीनो एसिड सिक्वेंसिंग कैसे की जाती है ।,అమైనో ఆసిడ్ సీక్వెన్సింగ్ ఎలా చేయబడినదో మేము మీకు చూపాము .
दाईं ओर मुड़ी वाली एक स्थिर या खुली हुई संरचना है ।,కుడి చేతి వైపు గలది రిలాక్స్డ్ లేదా ఓపెన్ సర్క్యులర్ నిర్మాణం అవుతుంది .
"तो , इस अमीनो एसिड संरचना से आपको एकदम सही जानकारी होनी चाहिए कि यदि आप ट्रिप्सिन का उपयोग करते हैं तो संभावित परिणाम क्या होगा , और यदि आप सायनोजेन ब्रोमाइड का उपयोग करते हैं तो संभावित परिणाम क्या होगा ।","కావున , ఈ అమైనో ఆసిడ్ కూర్పు నుండి మీరు ఒకవేళ మీరు ట్రిప్సిన్‌తో ట్రీట్ చేస్తే సాధ్యమయ్యే ఫలితం ఏమిటో అర్థం చేసుకోవచ్చు , ఒకవేళ మీరు సయనోజెన్ బ్రోమైడ్‌తో ట్రీట్ చేస్తే సాధ్యమయ్యే ఫలితాన్ని కూడా తెలుసుకోవచ్చు ."
"तो वे ड्रग्स हो सकती हैं, वे छोटे लिगैंड हो सकते हैं, वे कोई अन्य आयन्स हो सकते हैं।","కాబట్టి మందులు ఉండవచ్చు , చిన్న లిగాండ్‌లు ఉండవచ్చు , ఇతర అయాన్‌లు ఉండవచ్చు ."
जहाँ हमने देखा है कि दवा बंध सकती है और कसकर बंध सकती है और यह प्रोटीन के कार्य को बाधित करेगी ।,మందు గట్టిగా బంధించవచ్చని మరియు ఇది ప్రోటీన్ యొక్క పనితీరును నిరోధిస్తుందని మనం గమనించడం కూడా మీరు చూసారు .
"जल के अपवाद के साथ, अधिकतर द्रव्य पदार्थों का घनत्‍व बढ़ जाता हैं, जैसे जैसे आप उन्हें ठंडा करते जाते हैं।",నీరు మినహా చాలా లిక్విడ్‌ను మనం చల్లబరిచే కొద్దీ అవి ఎక్కువ డెన్సిటీను పొందుతాయి .
"तो यह है बीटा शीट्स का हाइड्रोजन बॉन्ड के साथ एक के ऊपर एक जमा होना और साइड चेन्स का बगल की बीटा शीट्स के साथ इंटरकेलेशन , जिससे लगभग एक त्रि - आयामी संरचना बन जाती है ।","కాబట్టి , ఇలా పేర్చబడిన బీటా షీట్లు హైడ్రోజన్ బంధం మరియు పొరుగున ఉన్న బీటా షీట్లతో సైడ్ చైన్స్ ఇంటర్‌ కిలేషన్ అనవచ్చు , కాబట్టి ఇది దాదాపు బీటా షీట్లు యొక్క త్రిమితీయ నిర్మాణాన్ని ఏర్పరుస్తుంది ."
"इसलिए , जैल फिल्ट्रेशन क्रोमैटोग्राफी में बड़े मॉलिक्यूल पहले बाहर आते हैं और छोटे मॉलिक्यूल छिद्रों में प्रवेश कर जाते हैं ।","కావున , జెల్ ఫిల్టరేషన్ క్రోమటోగ్రఫీ పెద్ద మాలిక్యుల్స్ మొదట బయటకు వస్తాయి మరియు చిన్న మాలిక్యుల్స్ రంధ్రాల్లోకి ప్రవేశించడం వల్ల ."
"इसलिए , जैसा कि मैंने बताया कि हमने हर सकारात्मक तथ्य और नकारात्मक तथ्य पर चर्चा की है , लेकिन प्रोटीन संरचना वास्तव में सभी अंत : क्रियाओं का संयोजन होती है जिससे इसकी एक स्थिर संरचना बनती है ।","కావున , నేను చెప్పినట్లుగా మనం చర్చించిన అంశాలన్నీ కూడా సానుకూలమైన అంశాలు మరియు ప్రతికూలమైన అంశాలను కలిగి ఉంటాయి , కాని ప్రోటీన్ నిర్మాణం అనేది వాస్తవానికి దానిని స్థిరమైన నిర్మాణంగా చేయు అన్ని ఇంటరాక్షన్స్ యొక్క కలయిక అవుతుంది ."
दायीं ओर की अल्‍फा हेलिक्‍स में प्रत्‍येक बारी में तीन दशमलव छह रेज़िड्यूज़ होते हैं और यदि प्रत्‍येक बारी में हेलिक्स पाँच दशमलव चार एंगस्ट्रॉम्स बढ़ती है तो दो रेज़िड्यूज़ के बीच की दूरी एक दशमलव पाँच एंगस्ट्रॉम्स हो जाती है ।,కుడి చేతి వాటం హెలిక్స్ లో ప్రతీ వంపులో 3.6 అవశేషాలు ఉంటాయి మరియు ప్రతీ వంపులో ఒకవేళ హెలిక్స్ 5.4 ఆంగ్ స్ట్రామ్స్ ద్వారా ఏర్పడితే మరియు రెండు అవశేషాల మధ్య దూరం అనేది 1.5 ఆంగ్ స్ట్రామ్స్ అవుతుంది .
आयनोंऔर अन्य मॉलिक्यूल्स की जल में घुलने की क्षमता इसकी पोलैरिटी के कारण होती है।,అయాన్స్ మరియు ఇతర మాలిక్యుల్ లు నీటిలో కరిగే సామర్థ్యం కలిగి ఉండటానికి కారణం దాని పొలారిటీ .
प्रोटीन डी एन ए इन्टरैक्शन्स - हिस्टोन प्रोटीन में एक सौ बीस से ज्यादा प्रोटीन डी एन ए अंत : क्रियाएं होती है जिसके चारों ओर D N A लिपटा रहता है ।,"ప్రోటీన్ డిఎన్ఎ పరస్పర చర్యలు , హిస్టోన్ ప్రోటీన్ అనేది డిఎన్ఎతో ప్రోటీన్ డిఎన్ఎ పరస్పర చర్యలు నూట ఇరవైకి పైగా కలిగి ఉండును , ఇది దీని చుట్టూ చుట్టబడి ఉంటుంది ."
आकर्षण बल जो आवेशित धातु आयनों और वैलेंस इलेक्ट्रॉन्स के बीच मौजूद होता है।,ఇది ఆవేశపూరిత మెటల్ అయాన్స్ మరియు వాలన్స్ ఎలక్ట్రాన్ల మధ్య గల ఆకర్షణ బలం .
यहाँ अधिकांश संरचना को हटा दिया गया है और केवल सक्रिय साइट घटकों को रखा गया है ।,ఇక్కడ నిర్మాణంలో చాలా భాగం తొలగించబడినది మరియు కేవలం యాక్టివ్ సైట్ భాగాలు మాత్రమే ఉంచబడినవి .
"अधिक ठीक से समझने के लिए, जब जल बर्फ बन जाता है, तो जल के हाइड्रोजन बॉन्ड्स एक खुली षट्कोणीय जाली सी बनाते हैं और अणुओं के बीच खाली जगह छोड़ देते हैं।","మరింత ఖచ్చితత్వం కోసం , నీరు మంచుగా చల్లబరచబడినప్పుడు , నీటిలోని హైడ్రోజన్ బంధాలు ఓపెన్ హెక్సాగోనల్ జాలకాలను ఏర్పరుచును మరియు మాలిక్యుల్ ల మధ్య ఖాళీ స్థలాన్ని ఉం‍చుతాయి ."
"तो , यह सी टर्मिनल ट्रान्ज़िशन को , परत द्वारा मेम्ब्रेन में ग्लूकोज के प्रसार को ट्रांसपोर्ट करने के लिए , अवरुद्ध कर सकता है ।","కాబట్టి , లేయర్ ద్వారా మెంబ్రేన్ అంతటా గ్లూకోజ్ వ్యాప్తిని రవాణా చేయడానికి సి టెర్మినల్ పరివర్తనను నిరోధించవచ్చు ."
काईरेलिटी- अमिनो एसिड काइरल मॉलिक्यूल्स होते हैं।,కైరాలిటీ – అమైనో యాసిడ్స్ కైరాల్ మాలిక్యూల్ .
"बर्फ में परमाणुओं की एक नियमित व्यवस्था होती है, जिससे इसका घनत्व कम हो जाता है, और इसी कारण हिमखंड तैरने लगते हैं।","మంచు అనేది క్రమమైన మాలిక్యుల్ ల అమరిక వల్ల తక్కువ డెన్సిటీను కలిగి ఉంటుంది , అందువల్ల ఐస్ బర్గ్స్ తేలుతూ ఉంటాయి ."
"खुलने की सीमा , इंटरकेलेशन स्‍थल पर इंटरकलेटिंग मालेक्‍यूल की संरचना पर निर्भर करती है ।","ఈ చిత్రంలో మేము , మూడు ఇంటార్కలేటివ్స్ అయిన అమ్సాక్రిన్ , ప్రోఫ్లేవిన్ మరియు ఎథీడియం బ్రోమైడ్‌లను చూపాము ."
"तो , एच पी एल सी को उपयोग करके आसानी से इलूश़न द्वारा इसका निर्धारण किया जा सकता है और फिर यदि लोगों के पास अमीनो एसिड के डैबसाइल क्लोराइड डेरिवेटिव्स के मानक हैं , तो यह आसानी से पहचाना जा सकता है कि N - टर्मिनल पर कौन से रेज़िड्यूज़ स्थित हैं ।","కావున , హెచ్‌ పి ఎల్ సి ఉపయోగించి ఎలూషన్ ద్వారా సులభంగా గుర్తించబడుతుంది మరియు ఆపై ఒకవేళ వ్యక్తులు అమైనో ఆమ్లంఅమైనో ఆసిడ్ యొక్క డాబ్సిల్ క్లోరైడ్ డెరివేటివ్స్ ప్రమాణాన్ని కలిగి ఉంటే N - టెర్మినల్ వద్ద గల అవశేషాలను సులభంగా గుర్తించవచ్చు ."
"तो, ये सब आमतौर पर उपयोग किए जाने वाले बफर्स हैं और इनको चुने जाने का कारण इनकी बफर कैपेसिटी है और बफर की वह सीमा है जिस पर वे कार्य करते हैं।",కావున ఇవి సాధారణంగా ఉపయోగించే బఫర్లు మరియు వాటి యొక్క బఫర్ సామర్థ్యం మరియు అవి పనిచేసే బఫర్ పరిధి కారణంగా వీటిని ఎన్నుకుంటారు .
इसी तरह आप यह निर्धारित कर सकते हैं कि N - टर्मिनल साइड से पॉलीपेप्टाइड के वास्तविक अनुक्रम कौन से होते हैं ।,మరియు N - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ కోసం మరో విధానం అనగా ఎడ్మన్ డీగ్రడేషన్ మెథడ్ నేను చూపుతాను మరియు ఇది మరింత విస్తృతంగా ఉపయోగించే విధానం అవుతుంది .
कार्बोक्सिपेप्टिडेज एंजाइम विशेष रूप से C - टर्मिनल रेज़िड्यूज को विभाजित करता है ।,కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ ఎంజైమ్ ప్రత్యేకించి c - టర్మినల్ రెసిడ్యూ విడదీస్తుంది .
"तो ट्रिपल हेलिक्स में हर तीसरा अमिनो एसिड अक्ष के केंद्र के करीब होता है , जहाँ कोई जगह नहीं होती और वहाँ सिर्फ ग्लाइसिन ही रह सकता है ।","కాబట్టి , ట్రిపుల్ హెలిక్స్ ప్రతి మూడవ అమైనో ఆసిడ్ అక్షం యొక్క కేంద్ర బిందువుకు సమీపంగా ఉంటుంది , స్థలం లేని పక్షంలో గ్లైసిన్ మాత్రమే వసతి కల్పిస్తుంది ."
"लेकिन एक्स-रे और एन एम आर से पहले, आप एक छोटी सी तकनीक भी कर सकते हैं जोकि सरल तकनीक है, बल्कि मैं यह कहूंगा कि मुझे नमूने की व्यापक तैयारी के बारे में जानने की जरूरत नहीं है।","కానీ ఎక్స్ - రే ముందు మీరు సులభ పద్దతులు అయిన చిన్న పద్ధతులు కూడా చేయగలరు నేను చెప్పగలను , నేను చెప్పేది , మీలో చాలా మందికి అవసరం లేకపోవచ్చు , శాంపిల్ యొక్క విస్తృతమైన తయారీ మీకు తెలుసు.కాబట్టి ,"
"इसलिए , अब इस मुक्त किए गए अमिनो एसिड का मात्रा निर्धारण एच पी एल सी या पेपर क्रोमैटोग्राफी द्वारा आसानी से किया जा सकता है और यह आसानी से पहचाना जा सकता है कि C - टर्मिनल साइड पर वास्तविक रेज़िड्यूज़ क्या हैं ।","కావున , ఇప్పుడు ఈ స్వేచ్ఛను పొందిన అమైనో ఆసిడ్ హెచ్‌ పి ఎల్ సి ద్వారా లేదా పేపర్ క్రోమటోగ్రఫీ ద్వారా సులభంగా పరిమాణీకరించబడుతుంది మరియు దీనితో C - టెర్మినల్ సైడ్ వద్ద గల వాస్తవ అవశేషాలను సులభంగా గుర్తించవచ్చు ."
"आप फायलोजेनेटिक ट्री का एक विशिष्ट उदाहरण भी देख सकते हैं और आप देख सकते हैं कि फायलोजेनेटिक ट्री का विश्लेषण वास्तव में कैसे किया जाता है , आप यहाँ देख सकते हैं कि यह एक से शुरू होता है , नीचे की तरफ से , यह एक पूर्वज से शुरू होता है और फिर यह दो ग्रुप्स में विभाजित हो जाता है , तब यह आगे चलकर एक - एक करके विभिन्न शाखाओं में विभाजित हो जाता है और अपनी दाई ओर आप देख सकते हैं कि अलग - अलग प्रजातियाँ अलग - अलग समय पैमाने में विकसित होती हैं ।","మీరు ఫైలోజెనెటిక్ ట్రీ యొక్కసాధారణ ఉదాహరణను కూడా మీరు చూడవచ్చు మరియు ఫైలోజెనెటిక్ ట్రీ అనేది వాస్తవానికి ఎలా విశ్లేషించబడుతుందో మీరు చూడవచ్చు , ఇక్కడ మీరు ఇది దిగువ వైపు నుండి ఒక పూర్వీకునితో ప్రారంభించబడినది అని మరియు ఇది రెండు గ్రూప్స్ వర్గీకరించబడడం మీరు చూడవచ్చు , తరువాత అది విభిన్న గ్రూప్స్ ఒక్కొక్కటి శాఖలుగా విస్తరిస్తుంది మరియు కుడి వైపున మీరు వేర్వేరు టైమ్ స్కేల్ లో మీరు ఇలాంటి విభిన్న సమూహాలు అభివృద్ధి చెందడం మీరు చూడవచ్చు ."
"तो सेल के लिए किफायती बनाने के लिए, सेल इस तरह से विकसित हुई है कि वास्तव में डी एन ए एक सुपरकोइल्ड संरचनाएँ बनाता है और गोलाकार डी एन ए भी।","కాబట్టి సెల్‌కు పొదుపుగా ఉండటానికి , వాస్తవానికి డి ఎన్ ఏ సూపర్ కాయిల్డ్ స్ట్రక్చర్‌లను మరియు అలానే వృత్తాకార డి ఎన్ ఏ ఏర్పరిచేలా సెల్ పరిణామం చెందింది ."
इस प्रोटीन स्ट्रक्चर में ग्लोबुलर डोमेन होता है ।,"ఈ ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ గ్లోబ్యులర్ డొమైన్ ను కలిగి ఉంటుంది ,"
पॉलीपेप्‍टाइड्स में आम तौर पर अविभाजित पेप्‍टाइड चेन होती है।,పాలిపెప్టైడ్ అనేది సాధారణంగా శాఖలు లేని పెప్టైడ్ శృంఖలాన్ని కలిగి ఉంటుంది .
"यदि एक एनालाइट दो प्रावस्था के बीच एक्विलिब्रियम की स्थिति में है , तो एक्विलिब्रियम कांस्टेंट K को स्थिर प्रावस्था में एनालाइट की मोलर कंसंट्रेशन के अनुपात को प्रावस्था की मोलर कंसंट्रेशन के रूप में भी परिभाषित किया जा सकता है ।","ఒకవేళ అనలైట్ ఈ రెండు దశల మధ్య ఈక్విలిబ్రియమ్ స్టేట్ ఉంటే , అప్పుడు ఈక్విలిబ్రియమ్ స్థిరాంకం K అనేది స్థిరమైన దశలో అనలైట్ యొక్క మోలార్ కాన్సన్ట్రేషన్ మరియు మొబైల్ దశలో అనలైట్ యొక్క మోలార్ కాన్సన్ట్రేషన్ నిష్పత్తిగా నిర్వచించబడుతుంది ."
"चूँकि , ऊर्जा मूल रूप से Q1 , Q2 बटा R के सीधे आनुपातिक होती है ,","కావున ప్రాథమికంగా శక్తి అనేది క్యూ1 , క్యూ2 డివైడెడ్ ఆర్ లకు అనులోమానుపాతంలో ఉండును ."
"रेडियल इम्यूनोडिफ़्यूज़न विधि में , सबसे महत्वपूर्ण क्या होता है , इस विधि से आप , वास्तव में एंटीजन की कंसंट्रेशन माप सकते हैं ।",దీన్ని మనం సాధారణ కంటితో చూడవచ్చు .
"फिर एमिनोपेप्टिडेज़ M , यह भी पोर्सिन किडनी से प्राप्त किया जाता है और इसका उपयोग सभी स्वतंत्र N - टर्मिनल अमिनो एसिड रेज़िड्यूज के लिए किया जाता है ।",తరువాత అమైనోపెప్టిడేజ్ M కూడా పోర్సిన్ కిడ్నీ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది మరియు ఇది అన్ని స్వేచ్ఛగానున్న N - టెర్మినల్ అమైనో ఆసిడ్ అవశేషాల కోసం ఉపయోగించబడుతుంది .
"तो , चार ऑक्सीजन अणुओं से यह Hb बाइंडिंग , प्रत्येक उसी आकर्षण के साथ आबंधित नहीं हैं लेकिन बढ़ती हुई आकर्षण के साथ हैं ।","కావున , నాలుగు ఆక్సిజన్ మాలిక్యుల్స్ ఈ Hb బంధంలో , ప్రతీది ఒకే దానికి బంధించి ఉండదు , ఒకే ఎఫినిటీతో ఉండదు , కాని పెరుగుతున్న ఎఫినిటీలతో ఉంటుంది ."
"आम तौर पर प्रोटीन में कार्बोनिल ग्रुप नौ प्रतिशत बीटा शीट , पच्चीस प्रतिशत अल्‍फा हेलिक्‍स , पाँच प्रतिशत टर्न्स , उन्नीस प्रतिशत लूप्स और इररेगुलर्स बनाता है और बची हुई प्रोटीन एवं कार्बोनिल समूह पानी के साथ अंत : क्रिया करते हैं ।","సాధారణంగా ప్రోటీన్స్ , కార్బోనైల్ గ్రూప్స్ అనేవి 9 శాతం బీటా షీట్స్ , 25 శాతం ఆల్ఫా హెలిక్స్ , 5 శాతం వంపులు , 19 శాతం లూప్స్ మరియు క్రమంగా లేనివి ఏర్పరుచును మిగతావి నీటితో ఇంటరాక్ట్ అవుతాయి ."
"और एलिसा विधि में , सभी तकनीकों और एलिसा में एकमात्र अंतर होता है कि इसमें एक एंजाइम अंकित किया हुआ होता है ।","మరియు ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ విషయంలో , అన్ని పద్ధతులకు దీనికి గల ఒకే తేడా ఏమిటంటే , దీనిలో , ఎంజైమ్ లేబుల్ చేయబడి ఉంటుంది ."
"अब, पॉलीसेकेराइड्स, जिस समय आप इसके बारे में सोचते हैं, आप सेल्यूलोज के बारे में सोचते हैं, ग्लाइकोजन के बारे में सोचते हैं, तब आपके पास एमाइलेज और उन सभी बातों का एमीलोयड इफ़ेक्ट पड़ता है और कैसे ये सभी अलग-अलग होते हैं और पॉलीसेकेराइड भी होते हैं, जो साधारण पॉलीसेकेराइड्स नहीं हैं, लेकिन जटिल पॉलीसेकेराइड्स भी।","ఇప్పుడు , పాలిసాకరైడ్‌లు , మీరు దాని గురించి ఆలోచించిన క్షణం , మీరు సెల్యులోజ్ గురించి ఆలోచిస్తారు , గ్లైకోజెన్ గురించి ఆలోచిస్తారు , తరువాత అమైలేస్ మరియు అమిలాయిడ్ ప్రభావాన్ని కలిగి ఉంటారు మరియు ఇవన్నీ ఎలా భిన్నంగా ఉంటాయి మరియు పాలిసాకరైడ్ ఇవి సాధారణ పాలిసాకరైడ్‌లు కావు , కానీ కాంప్లెక్స్ పాలిసాకరైడ్‌లు కూడా ."
जैल फिल्ट्रेशन क्रोमैटोग्राफ को जैल पर्मियेशन या मॉलिक्यूलर एक्सक्लूजन क्रोमैटोग्राफी के रूप में भी जाना जाता है ।,జెల్ ఫిల్టరేషన్ క్రోమటోగ్రఫీ అనేది జెల్ పర్మిటేషన్ లేదా మాలిక్యులార్ ఎక్స్‌క్లూజన్ క్రోమటోగ్రఫీగా కూడా పిలవబడుతుంది .
अंततः आप एक पॉलीपेप्टाइड चेन के अनुक्रम की पहचान करने में सक्षम हों जायेंगे ।,చివరకు మీరు పాలీపెప్టైడ్ చైన్ యొక్క సీక్వెన్స్ కూడా గుర్తించగలుగుతారు .
"इसलिए, प्रोटीन सेपरेशन जहाँ एक अलग तकनीक है, इस पर मैं इस सप्ताह की पहली कक्षा में एक संक्षिप्त तरीके से चर्चा करना चाहूँगा।","కాబట్టి , ప్రోటీన్‌ను వేరుచేయడానికి విభిన్న పద్ధతుల గురించి ఈ వారంలోని మొదటి తరగతిలో నేను క్లుప్తంగా చర్చించాలనుకుంటున్నాను ."
डिस्टामाइसिन कैंसर विरोधी गतिविधि को दर्शाता है ।,ఈ మాలిక్యుల్స్ లెగ్జిట్రోప్సిన్స్ శ్రేణికి చెందినవి .
टर्शिअरी स्‍ट्रक्‍चर में हाइड्रोजन बॉन्ड के अधिकतर सभी स्वीकर्ता और दाता आमतौर पर संतुष्‍ट होते हैं ।,"టెర్షియరీ / తృతీయ నిర్మాణంలో దాదాపుగా అన్ని హైడ్రోజన్ బాండ్ స్వీకర్తలు , దాతలు సాధారణంగా సంతృప్తి చెంది ఉంటాయి ."
"तो , इस कंपाउंड में वास्तव में अमीनो एसिड होते हैं , विभिन्न अमीनो एसिड होते हैं ।","కావున , ఈ సమ్మేళనం అనేది విభిన్న అమైనో ఆసిడ్ అమైనో ఆసిడ్ కంటెంట్‌ను కలిగి ఉంటుంది ."
"काला N - H , इलेक्‍ट्रॉन दाता है , हरा भी एक इलेक्‍ट्रॉन दाता है , लेकिन यह C - H दाता है ।","ఇక్కడ మేము G - C మేజర్ గ్రూవ్ , మైనర్ గ్రూవ్ ,"
"आइए हम आर्जिनिन की एक लंबी श्रृंखला को देखते हैं, इसमें सी अल्फा, सी बीटा, सी गामा, सी डेल्टा, एन एप्सिलोन, सी जेटा एन एटा वन, एन एटा टू हैं, यह सबसे लंबी श्रृंखला है और ट्रिप्टोफैन में समान स्थिति में ही कई अवयव हैं, जैसे सी अल्फा, सी बीटा, सी गामा,सी डेल्टा टू, एन डेल्टा वन, सी एप्सिलोन थ्री, सी जेटा टू, सी जेटा थ्री हैं और इसी तरह कुछ और भी।","మనం సుదీర్ఘ శృంఖల అర్జినైన్ చూస్తే , ఇది Cఆల్ఫా , Cబీటా , Cగామా , Cడెల్టా , N ఎప్సిలాన్ , Cజిట Nఈట వన్ Nఈట టూ కలిగి ఉంటుంది , ఇది సుదీర్ఘమైన శృంఖలం మరియు ట్రిప్టోఫాన్ అనేది ఒకే స్థానాల్లో C ఆల్ఫా , Cబీటా , Cగామా , C డెల్టా టూ , N డెల్టా వన్ , C ఎప్సిలాన్ త్రీ మరియు C ఎప్సిలాన్ టూ , C జిట టూ , C జిట త్రీ లాంటి బహుళ అంశాలను కలిగి ఉండును ."
"फिर , दूसरा सबमैक्सिलरी प्रोटीएज है जो सबमैक्सिलरी ग्लैंड्स से प्राप्त होता है और यह आर्जिनिन रेज़िड्यू के C - टर्मिनल साइड पर विभाजित होता है ।",తరువాత మరొకటి సబ్ మ్యాగ్జిలరీ ప్రోటియేజ్ ఇది సబ్ మ్యాగ్జిలరీ గ్లాండ్స్ నుండి ఉత్పన్నమయ్యే రూపం మరియు ఇది ప్రత్యేకించి అర్జినిన్ రెసిడ్యూ యొక్క C - టెర్మినల్ సైడ్ వద్ద విడిపోతుంది .
इस संरचना में ऊपरी फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन और निचले फिफ्टी डाल्टन डोमेन के बीच दरार वास्तव में बंद है ।,వాస్తవానికి ఈ నిర్మాణంలో ఎగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మరియు దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మధ్య గల చీలిక మూసి ఉంది .
"परिकल्पना का कहना है कि एंजाइम्स लचीले होते हैं , जिससे सब्सट्रेट के साथ लगातार अंतर्क्रिया द्वारा , सक्रिय क्षेत्र आकार बदलते रहते हैं ।","ఈ హైపోథెసిస్ ఎంజైములు అనువైనవని అంటుంది , ఆక్టివ్ సైట్ నిరంతరం సబ్‌స్ట్రేట్‌తో పరస్పర చర్య ద్వారా పునః రూపకల్పన చేయబడుతుంది ."
"उन्होंने दो अलग - अलग मानों का इस्‍तेमाल किया है , पहला , ऑर्डिनरी क्राइटेरिया और दूसरा , मान्य दूरियों के लिए कुछ परिवर्तन करने के बाद मिनिमम कोन्टेक्ट क्राइटेरिया है ।","రామచంద్రన్ ఉపయోగించిన కాంటాక్ట్ క్రైటీరియాను ఈ క్రింది పట్టికలో మేము చూపాము , అతను రెండు విభిన్న విలువలు ఉపయోగించారు , సాధారణ క్రైటీరియాను మరియు అనుమతించిన దూరాలకు కొన్ని సర్దుబాట్లు చేసిన తరువాత ఒక మినిమమ్ కాంటాక్ట్ క్రైటీరియా ."
"हर कोई देख सकता है कि लाल क्षेत्र सबसे अनुकूल क्षेत्र है जहाँ अधिकांश फाई , साई मान दिखते हैं ।",ఎరుపు రంగు ప్రాంతం అనేది ఎక్కువ ఫై సై విలువలు కనిపించే అత్యంత * ఇష్టమైన ప్రాంతం చూడవచ్చు .
"इसलिए , जब आपके पास एटीपी होता है जो एसएच वन हेलिक्स से बंधा होता है जो कि पिघल जाती है और एटीपी न्यूक्लियोटाइड को बांधता है और मुक्त कर देता है जिसे आप केंद्र में देख सकते हैं ।","కావున , మీరు ఎటిపిని బంధించి ఉంచినప్పుడు SH వన్ హెలిక్స్ కరుగుతుంది మరియు ఎటిపి అనే న్యూక్లియోటైడ్ బంధించబడడం మరియు విడుదల అవడం మీరు మధ్యలో చూడవచ్చు ."
"तो , चित्र में आप देखते हैं कि एक आकृति है जो सब्सट्रेट के लिए डिज़ाइन की गई है , जिसे S के रूप में दिखाया गया है ।","కాబట్టి , చిత్రంలో , సబ్‌స్ట్రేట్ కోసం రూపొందించబడిన ఆకారం ఉందని మీరు చూస్తారు , ఇది S గా చూపబడింది ."
"अमिनो एसिड्स जोकि प्रोटीन के निर्माण घटक होते हैं उससे पहले मैंने आपको सभी अमिनो एसिड्स स्ट्रक्चर्स से परिचित कराया है, जो विभिन्न श्रेणियों में विभाजित किये गए हैं, चाहे वे हाइड्रोफोबिक अमिनो एसिड साइड चेन हों या हाइड्रोफिलिक हों या वे ध्रुवीय, अध्रुवीय, अम्लीय हों और इसी तरह, आगे और भी।","దానికి ముందు ప్రోటీన్ యొక్క బిల్డింగ్ బ్లాక్స్ అయిన అమైనో ఆసిడ్స్ , నేను మీకు వివిధ వర్గాలుగా విభజించబడిన అన్ని అమైనో ఆసిడ్స్ నిర్మాణాలను పరిచయం చేశాను , అది ఒక హైడ్రోఫోబిక్ అమైనో ఆసిడ్ సైడ్ చైన్ కావచ్చు లేదా హైడ్రోఫిలిక్ లేదా ఇది ఒక పోలార్ , నాన్ పోలార్ , ఆమ్లత్వం గలవి మరియు మొదలైనవి ."
"यहाँ, आप कुल proteins को समझेंगे, जो किसी विशेष परिस्थिति में सेल द्वारा दर्शायी गयी हैं।","ఇక్కడ , మీరు కణం ద్వారా దాని ప్రత్యేక పరిస్థితులలో వ్యక్తీకరించబడిన ప్రత్యేకంగా ఇవ్వబడిన మొత్తం ప్రోటీన్‌లను అర్థం చేసుకుంటారు ."
"अतः, दोनों घटकों के बीच रासायनिक रूप से कोई भी क्रिया नहीं होनी चाहिए, अन्यथा यह एक रासायनिक अभिक्रिया हो जाएगी।","కావున ఈ రెండు పదార్థాలు రసాయనికంగా చర్య జరపకూడదు , లేనిచో అది రసాయన ప్రతిచర్య జరుపుతుంది ."
बैकबोन टॉर्शनल एंगल फाई को C nमाइनस1 / C ( n - 1 ) - N - C अल्‍फा - C के रूप में परिभाषित किया जाता है जहाँ केंद्रीय अमीनो एसिड के लिए n प्रत्यय को छोड़ दिया जाता है ।,వెన్నెముక టోర్షనల్ కోణం ఫై అనేది సిఎన్ మైనస్ వన్ N C ఆల్ఫా C సెంట్రల్ అమైనో ఆసిడ్ కోసం N ప్రత్యయం తొలగించబడినదిగా నిర్వచింపబడును .
"ये छोटी बीटा हेलिसिस कुछ प्रोटीनों में दिखाई देती हैं , मैं आपको अगली स्लाइड में उदाहरण दिखाऊंगा ।","కావున ఈ చిన్న బీటా హెలిసెస్‌లు కొన్ని ప్రోటీన్స్ లో కనిపిస్తాయి , తరువాతి స్లైడ్ లో నేను మీకు ఉదాహరణను చూపుతాను ."
ये सिकल्ड सेल्स विकृत और कठोर हो जाती हैं जिससे दर्द और सूजन पैदा हो जाती है और इससे इरिथ्रोसाइट मेम्ब्रेन्स भी नष्ट हो जाती हैं ।,"ఈ సిక్లెడ్ సెల్స్ వికారంగా మరియు ధృడంగా ఉండి నొప్పి , మంటను ( ఇన్‌ఫ్లమేషన్ ) కలిగిస్తాయి మరియు ఎరిథ్రోసైట్ మెంబ్రేన్స్ కూడా దెబ్బతీస్తాయి ."
तो यह डाइसैकेराइड की तरह ही लंबी शर्करा है ।,కనుక ఇది డైసాకరైడ్ వంటి పొడవైన చక్కెర .
"आकर्षण बढ़ाने और पोटेंशियल एनर्जी को कम करने के लिए ये अंतःक्रियाएँ,मॉलिक्यूल्स को पंक्तिबद्ध करती हैं।",ఈ పరస్పర చర్యలు అనేవి ఆకర్షణను పెంచడానికి మరియు పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ తగ్గించడానికి మాలిక్యూల్లను సమలేఖనం చేస్తాయి .
मेरा मतलब है कि छह से सात नहीं बल्कि आठ तक में भी यह कार्य कर सकता है।,నా అభిప్రాయం ఖచ్చితంగా ఆరు నుండి ఏడు కాదు కాని ఇది ఎనిమిది వరకు వెళుతుంది కూడా .
और बीटा शीट में दो क्रमगत साइड चेन्स एक दूसरे के विपरीत होते हैं और इसी तरह दो कार्बोनिल ग्रुप्स भी एक दूसरे के विपरीत होते हैं ।,మరియు బీటా షీట్ లో రెండు రెండు వరుస సైడ్ చైన్స్ పరస్పరం ఎదురెదురుగా ఉంటాయి మరియు అదే విధంగా రెండు కార్బోనైల్ గ్రూప్స్ పరస్పరం ఎదురెదురుగా ఉంటాయి .
सैल में हाइड्रोफोबिसिटी और कंपार्टमेंटलाइज़ेशन की अवधारणा-,కణంలోని హైడ్రోపోభిసిటీ మరియు కంపార్ట్మెంటలైజేషన్ భావన .
"प्रोटीनों में सॉल्ट ब्रिज इलेक्ट्रोस्टेटीक फोर्सेज का एक बहुत अच्छा उदाहरण है, जो उस अम्लीय अमीनो एसिड के ऋणायनित कार्बोक्सिलेट (RCOO-) से बनता है जो या तो एस्पार्टिक एसिड या ग्लूटामिक एसिड हो सकता है और क्षारीय अमीनो एसिड लाइसिन या आर्गिनिन के धनायनित अमोनियम से हो सकता है।",ప్రోటీన్స్ లోని సాల్ట్ బ్రిడ్జ్ అనేది ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఫోర్సస్లకు మంచి ఉదాహరణ అవుతుంది .ఇవి ఆస్ఫార్టిక్ యాసిడ్ లేదా గ్లుటామిక్ యాసిడ్ గాని అయిన యాసిడిక్ అమైనో యాసిడ్ యొక్క ఆనయానిక్ * కార్బోక్సిలేట్ నుండి మరియు లైసిన్ లేదా అర్జినిన్ నుండి బేసిక్ అమైనో యాసిడ్ లేదా కాటయానిక్ అమ్మోనియం నుండి ఉత్పన్నమవుతాయి .
यहाँ पार्किन की संरचना दिखाई गई है ।,"ఇక్కడ , పార్కిన్ యొక్క నిర్మాణం చూడండి ."
"अतः , इन सभी चीजों का एक दूसरे के साथ कोरिलेशन होता है , अंततः यदि आप सीक्वेंसेस जानते हैं , तो आप केवल तब ही निर्धारित कर सकते हैं या आप विकास प्रक्रिया को बेहतर तरीके से समझते हैं , संबंधित प्रोटीन्स के सीक्वेंसेस का उपयोग करते हुए फायलोजेनेटिक ट्री को बनाते समय , विभिन्न जीवों को एक साथ मिलाकर इस जानकारी को प्राप्त करते हैं कि चीजें एक साथ कैसे विकसित हो जाती हैं ।","కావున , ఈ విషయాలన్నీ ఒకదానితో ఒకటి కొరెలేషన్ కలిగి ఉంటాయి , చివరకు ఒకవేళ మీకు సీక్వెన్స్ తెలిసి ఉంటే అప్పుడు మాత్రమే మీరు ఎవల్యూషన్ ప్రాసెస్ మెరుగ్గా నిర్ణయించవచ్చు లేదా అర్థం చేసుకోవచ్చు , వేర్వేరు ఆర్గానిజం నుండి సంబంధిత ప్రోటీన్స్ యొక్క సీక్వెన్స్ లు అన్నీ కలిపి ఫైలోజెనెటిక్ ట్రీని జనరేట్ చేసేటప్పుడు ఈ విషయాలన్నీ కలిసి ఎలా పరిణామం చెందాయనే సమాచారాన్ని మనం పొందవచ్చు ."
"शोध करते समय, प्रयोगशालाओं में नियमित रूप से उपयोग किए जाने वाले सामान्य बफर्स कौन से हैं? फिर अंत में टाइट्रेशन कर्व्स और पीके वैल्यूज़ को समझना।","ప్రయోగశాలలో , పరిశోధనలో మాములుగా ఉపయోగించే వాటిలో సాధారణ బఫర్లు ఏవి ?తర్వాత చివరగా టైట్రేషన్ కర్వ్స్ మరియు pK విలువలను అర్థం చేసుకుంటారు ."
अल्‍फा हेलिक्‍स को एक घुमावदार चक्र मॉडल के रूप में प्रदर्शित किया जा सकता है जहाँ हम सभी को पता है कि अल्‍फा हेलिक्‍स हर बार तीन दशमलव छह रेज़िड्यूज़ देती है जिसका मतलब हर बार लगभग तीन सौ डिग्री होता है ।,ఆల్ఫా హెలిక్స్ ను స్పైరల్ వీల్ మోడల్ గా సూచించవచ్చు ఇక్కడ మనందరికీ తెలిసినట్లుగా ఆల్ఫా హెలిక్స్ ప్రతీ వంపునకు 3.6 అవశేషాలను కలిగి ఉంటుంది అనగా దాని అర్థం ప్రతీ వంపునకు అవి 300 డిగ్రీలు ఉంటాయి .
"एचसीएल एक पोलार मॉलिक्यूल होता है, जब दो एचसीएल अणु एक दूसरे के पास आते हैं तो वे अपने आप को इस तरह से व्यवस्थित कर लेते हैं कि उनके बीच अधिकतम आकर्षण और न्यूनतम प्रतिकर्षण बल होता है।","హెచ్‌సిఎల్ అనేది ఒక పోలార్ మాలిక్యూల్ , రెండు హెచ్‌సిఎల్ మాలిక్యుల్స్ ఒకదానికొకటి దగ్గరగా వచ్చినప్పుడు వాటి మధ్య మాక్సిమం అట్రాక్షన్ ఫోర్స్ మరియు మినిమం రిపల్సన్ ఫోర్స్ ఉండే విధంగా వాటంతట అవి సర్దుకుంటాయి ."
"इसलिए विद्यार्थियों, चलिए अब हम संक्षेप में देखेंगे कि हमने इस विशेष इकाई में क्या सीखा है।","కావున విద్యార్థులారా , ఈ నిర్ధిష్ట మాడ్యూల్లో మనం నేర్చుకున్నది ఏమిటో క్లుప్తంగా చూద్దాం ."
हीमोग्लोबिन का कार्य ऑक्सीजन को लाना - ले जाना होता है और जबकि उसको रखने का कार्य मुख्य रूप से मायोग्लोबिन करता है ।,"ఇప్పుడు , హిమోగ్లోబిన్ యొక్క విధి ఆక్సిజన్ రవాణా కాగా నిల్వ అనేది ప్రధానంగా మయోగ్లోబిన్ చూసుకుంటుంది ."
"जब परफॉर्मिक एसिड द्वारा ऑक्सीडेशन किया जाता है , जो कि एक बहुत ही प्रबल एसिड होता है , तो वह दो डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड्स को विभाजित कर देता है और एक सल्फोनेट स्पीशीज बनाता है ।","పర్ఫార్మిక్ ఆసిడ్ ద్వారా ఆక్సిడేషన్ జరిగేటప్పుడు , ఇది చాలా స్ట్రాంగ్ ఆసిడ్ ఇది రెండు డైసల్ఫైడ్ బాండ్ విడదీయును మరియు ఇది ఒక సల్ఫోనేట్ వర్గాన్ని ఏర్పరచును ."
"जैसा कि बीटा शीट के लिए मैंने कहा था कि ये समानांतर या असमानांतर शीटें हो सकती हैं , लेकिन रेलवे पटरियों की तरह ये बिल्कुल भी नहीं होतीं , ये हमेशा पच्चीस से तीस डिग्री पर मुड़ी हुई होती हैं ।","బీటా షీట్స్ నేను చెప్పినట్లుగా , మనం సమాంతర లేదా అసమాంతర బీటా షీట్స్ అనవచ్చు , కాని అవి ఖచ్చితంగా రైల్వే ట్రాక్స్ గా ఉండవు , అవి ఎల్లప్పుడూ 25 నుండి 30 డిగ్రీలు వంపు తిరుగుతాయి ."
"G C से भरपूर अनुक्रम के मामले में , ग्वानिन के दो अमीनो ग्रुप स्टैमेरिक हिंडरेशन के कारण डिस्टामाइसिन को माइनर ग्रूव में बांधने से रोकता है , इस प्रकार ड्रग मालेक्‍यूल पर A T चयनात्मकता को प्रदान करता है ।",డిఎన్ఎలో డిస్టామైసిన్ A మరియు S G టూ జీరో ఫైవ్ సెవెన్ అనేవి 2 నిష్పత్తి 1 కాంప్లెక్స్‌లో బంధితమై ఉండును .
"और जब हेलिसिस किसी सोलवेंट के संपर्क में आती हैं , तो वे मुख्‍य कारक होती हैं और अधिकतर ग्लोबल प्रोटीन और अल्‍फा हेलिक्‍स विलायक के संपर्क में आते हैं , एक घुमावदार संरचना को बनाने के लिए अल्‍फा हेलिक्‍स मुड़ जाती है जिससे कि वह ज्‍यादा से ज्यादा जल के साथ अंत : क्रिया कर सके और हाइड्रोजन बॉन्ड बना सके और इसके परिणामस्वरूप आपको एक घुमावदार अल्‍फा हेलिकल स्ट्रक्चर मिल जाती है ।","మరియు ప్రధాన కారకం హెలిక్స్ అవి ద్రావణిలో కరిగినప్పుడు , మరియు అనేకమైన గ్లోబల్ మరియు ప్రోటీన్ ఆల్ఫా హెలిసెస్ ద్రావణిలో కరిగినప్పుడు ఆల్ఫా హెలిక్స్ వక్ర నిర్మాణాన్ని ఏర్పరచడం కోసం వంపు తిరుగుతాయి అందువల్ల ఇది ఎక్కువ నీటితో ఇంటరాక్ట్ అవగలదు మరియు హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పరచగలదు మరియు దీని వల్ల మీరు వక్ర ఆల్ఫా హెలికల్ నిర్మాణాలను పొందుతారు ."
जबकि ये सब बहुत ही आमतौर पर इस्तेमाल होने वाले शब्द हैं।,అయినప్పటికి అవి సాధారణ పదాలుగానే వాడబడుతున్నాయి .
स्कैलप मायोसिन एस वन केवल एक मायोसिन है जो तीनों रचनाओं में निर्धारित होता है ।,స్కలాప్ మయోసిన్ ఎస్ వన్ అనేది అన్ని మూడు కనఫమేషన్స్ నిర్ణయించబడే ఏకైక మయోసిన్ అవుతుంది .
"फिर N - टर्मिनल सिक्वेंसिंग के लिए हम एडमैन डिग्रेडेशन मेथड और ओवरलैप सीक्वेंसेस करने के महत्व के बारे में विस्तार से चर्चा करेंगे , जैसे कि अगर आपके पास बड़ी पॉलीपेप्टाइड , लॉन्ग पॉलीपेप्टाइड चेन है , तो यह पहले अलग - अलग खंडों में विभाजित हो जाती है , फिर प्रत्येक खंड का क्रम निर्धारित किया जाता है , उसके बाद ये खंड पूर्ण पॉलीपेप्टाइड चेन के एकदम सही अनुक्रम का विश्लेषण करने के लिए एक दूसरे के ऊपर कैसे आच्छादित हो जाते हैं ।","తరువాత N - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ కోసం మనం ఎడ్మన్ డీగ్రడేషన్ మెథడ్ గురించి మరియు సీక్వెన్స్‌ల అతి వ్యాప్తి యొక్క ప్రాముఖ్యత గురించి వివరింగా చర్చించుదాం .ఒకవేళ మీరు పెద్ద పాలీపెప్టైడ్ , లాంగ్ పాలీపెప్టైడ్ చైన్‌ను కలిగి ఉంటే , అది మొదట విభిన్న ఫ్రాగ్మెంట్స్‌గా విడిపోతుంది తరువాత ప్రతి ఫ్రాగ్మెంట్ యొక్క క్రమం నిర్ణయించబడుతుంది , ఆపై పూర్తి పాలీపెప్టైడ్ చైన్ యొక్క ఖచ్చితమైన క్రమాన్ని విశ్లేషించడం కోసం ఈ ఫ్రాగ్మెంట్స్ ఒక దానిపై ఒకటి ఎలా కప్పబడి ఉంటాయో మనం తెలుసుకుందాం ."
"अब मात्रा के अनुसार प्रतिशतता में भी व्यक्त किया जा सकता है; इसका मतलब, मात्रा के अनुसार प्रतिशतता है- सलूशन के सौ ग्राम सीसी में घुलने वाले सोल्युट का वजन।","ఇప్పుడు పర్సెన్టేజ్ బై వాల్యూమ్ కూడా వ్యక్తపరచవచ్చు .అనగా పర్సెన్టేజ్ బై వాల్యూమ్ అంటే అర్థం , ఒక వంద సిసిల సొల్యూషన్‌లో కరిగిన సొల్యూట్ యొక్క భారం గ్రాములలో ."
"अब, अगला कदम क्या है? आप इसकी संरचना को समझना चाहते हैं।","ఇప్పుడు , తదుపరి దశ ఏమిటి ? మీరు దాని నిర్మాణాన్ని అర్థం చేసుకోవాలనుకుంటున్నారు ."
"तो , उन्होंने विभिन्न प्रकार की शुगर्स के साथ एक व्यापक अध्ययन किया है , जो आपके चित्र के बाईं ओर दिखायी गयीं हैं ।","కాబట్టి , వారు చిత్రం యొక్క ఎడమ వైపున చూపబడిన వివిధ రకాల చక్కెరలతో విస్తృతమైన అధ్యయనం చేశారు ."
"यदि आप घुमावदार चक्र को देखेंगे , तो आप घुमावदार चक्र की पूरी लंबाई पर प्रत्‍येक अणु , प्रत्‍येक अमीनों एसिड की आकृति बना सकते हैं जैसे कि स्‍लाइड में दिखाया गया है ।","ఒకవేళ మీరు స్పైరల్ వీల్ ను చూస్తే , మీరు ప్రతీ ఆటమ్ , ప్రతీ అమైనో ఆసిడ్ మీరు స్లైడ్ లో చూపినట్లుగా స్పైరల్ వీల్ తో గీయవచ్చు ."
"अब , मैं आपको दिखाऊंगा कि यदि आप एक बड़े पेप्टाइड का अनुक्रमण करना चाहते हैं तो डेटा का विश्लेषण करना बहुत कठिन हो जाता है ।","ఇప్పుడు , ఒకవేళ మీరు ఒక పెద్ద పెప్టైడ్‌ను సీక్వెన్స్ చేయాలనుకుంటే , అప్పుడు విశ్లేషణ కోసం డేటా చాలా కష్టతరం అవుతుంది ."
"आप फिर वहाँ देख सकते हैं कि इनमें दो मेथिओनिन हैं , इसका मतलब है कि यह सायनोजेन ब्रोमाइड का उपयोग करके तीन खंडों में विभाजित हो जाता है ।","ఇక్కడ ఇది టూ మిథియోనిన్ కలిగి ఉండడం మీరు చూడవచ్చు , దీని అర్థం ఇది సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ ఉపయోగించి మూడు ఫ్రాగ్మెంట్స్‌గా విడదీయబడుతుంది ."
आमतौर पर यह कसे हुए समानान्तर तंतुओं के रुप में गट्ठों की तरह होता है जो टेंडेन्स और त्वचा को मजबूती प्रदान करते हैं ।,ఇది సాధారణంగా గట్టి సమాంతర ఫైబర్స్ మరియు చర్మానికి బలాన్ని ఏర్పరుస్తుంది .
पी आई एक आइसोइलेक्ट्रिक पॉइंट होता है जिस पर शून्य विद्युत आवेश होता है।,pI అనేది ఒక ఐసోఎలక్ట్రిక్ పాయింట్ ఎక్కడ చార్జ్ మరియు ఇది శూన్యమో అది .
"आबंधन में एटम्स, मॉलिक्यूल बनाने के लिए एक-दूसरे की ओर आकर्षित होते हैं, और आबंधन लगभग उन सभी रासायनिक गुणों को निर्धारित करता है जिनको आप बायोलॉजिकल परिस्थितियों में देख सकते हैं।",మాలిక్యూళ్లను ఏర్పరచడం కోసం ఏటమ్స్ పరస్పరం ఆకర్షించబడి బాండ్ ఏర్పడే విధానం అనేది బయోలోజికల్ పరిస్థితులలో మీరు ఆలోచించగల దాదాపు అన్ని కెమికల్ గుణాలను నిర్ణయిస్తుంది .
"बीटा एमाइलॉयड पॉलीपेप्टाइड्स के एकत्रीकरण से एक्स्ट्रसेल्युलर प्लैक्स बनता है , जिसे हम सामान्य तौर पर एबी कहते हैं ।",బీటా అమైలాయిడ్ పాలీపెప్టైడ్స్ యొక్క అగ్రిగేటర్స్ ద్వారా తయారైన ఎక్స్‌ట్రాసెల్యూలార్ ప్లేక్స్ మనం సాధారణంగా A B గా పిలుస్తాము .
"यह केवल संरचना एक ही है , जो विशेष pH मान पर pH 7 और pH 11.5 के बीच ही गिरावट दिखाती है ।","ఇది కేవలం రూపం ఒకటి మాత్రమే , ఇది pH 7 మరియు pH 11.5 మధ్య ఒక నిర్ధిష్ట విలువ వద్ద ఒక డిప్‌ను చూపుతుంది ."
थाइमीन का मिथाइल ग्रुप और साइटोसिन का समरूपी हाइड्रोजन अतिरिक्त अंतर दिखाते हैं ।,"ఈ చిత్రంలో , డిఎన్ఎ గ్రూవ్స్‌లోని ఎలక్ట్రాన్ దాత , స్వీకర్త నమూనా యొక్క స్కీమాటిక్ రిప్రెజంటేషన్‌ను మేము చూపాము ."
"थिन लेयर क्रोमैटोग्राफी में सिलिका का उपयोग एक स्टेशनेरी फेज़ के रूप में होता है और आर्गेनिक साल्वेंट का उपयोग एक मोबाइल फेज़ के रूप में होता है , इस प्रकार , proteins या पेप्टाइड्स जिन्हें पृथक किया जाना है या मॉलिक्यूल जिन्हें पृथक किया जाना है उन्हें सिलिका पर देखा जाता है और फिर एक बार जब उन्हें देख लिया जाता है , तो उन्हें आर्गेनिक साल्वेंट द्वारा विकसित किया जाता है और अपने RF वैल्यू के आधार पर , वे सिलिका जैल में आगे चलते हैं और जब एक बार उनका चलना बंद हो जाता है , एक बार आर्गेनिक साल्वेंट शीर्ष पर पहुंच जाता है , तो आप इसे बाहर निकाल सकते हैं , आप इसे सुखा सकते हैं और फिर आप इस पर विभिन्न रंगों से छिड़काव कर सकते हैं ।","థిన్ లేయర్ క్రోమటోగ్రఫీ అనేది సిలికాను స్థిరమైన దశగా మరియు ఆర్గానిక్ సోల్వెంట్ మొబైల్ దశలుగా ఉపయోగించుకుంటుంది అందువల్ల వేరు చేయవలసిన ప్రోటీన్స్ లేదా పెప్టైడ్స్ లేదా వేరు చేయవలసిన మాలిక్యుల్స్ సిలికాపై కనిపిస్తాయి మరియు ఆపై అవి ఒకసారి కనిపించిన తరువాత అవి ఆర్గానిక్ సోల్వెంట్ ద్వారా అభివృద్ధి చేయబడుతాయి మరియు వాటి RF విలువ ఆధారంగా అవి సిలికా జెల్ లో ముందుకు కదులుతాయి మరియు వాటి కదలిక ఆగిపోగానే ఆర్గానిక్ సోల్వెంట్ పైకి చేరుతుంది , మీరు దీనిని బయటకు తీయవచ్చు , దీనిని ఆరబెట్టవచ్చు మరియు ఆపై ."
"एक बार जब यह डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड के साथ अभिक्रिया करता है , तो यह जुड़ता है , परिवर्तित होता है और यह उनके भीतर डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड बनाता है और प्रोटीन के डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड्स को विभाजित कर देता है और इन दोनों वर्गों को अलग - अलग मुक्त कर देता है ।",ఒకసారి ఇది డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ చర్య జరిపినప్పుడు వాటిలో ఇది డైసల్ఫైడ్ బాండ్ ఏర్పరుస్తుంది మరియు ప్రోటీన్ యొక్క డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ విడదీస్తుంది మరియు రెండు వర్గాలను విడిగా విడుదల చేస్తుంది .
ये मॉलिक्यूल्स खुद को इस तरह से अनुकूल बना लेते हैं कि एक मॉलिक्यूल उसी प्रकार के दूसरे मॉलिक्यूल के आंशिक नेगेटिव चार्ज के करीब ही रहे।,"ఈ అణువులు ఒక మొలిక్యూల యొక్క పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ అనేది , అదే రకం మరో మాలిక్యూల్ యొక్క పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్కి సమీపంగా ఉండే విధంగా ఇవి తమంతటతాము సర్దుకుంటాయి ."
"तो विभिन्न प्रकार के लिपिड्स होंगे, विश्लेषण प्रथम कक्षा में किया जाएगा।",కాబట్టి మొదటి తరగతిలో వివిధ రకాల లిపిడ్‌ల విశ్లేషణ చేద్దాము .
तो संरचना के नष्ट होने के कारण होनेवाले पैथोलॉजिकल एसोसिएशन को हीमोग्लोबिन और मायोग्लोबिन के उदाहरण लेकर बहुत अच्छे से समझा जा सकता है,నిర్మాణాన్ని కోల్పోవడం వల్ల జరిగే పాథోలాజికల్ అనుబంధాన్ని హిమోగ్లోబిన్ మరియు మయోగ్లోబిన్ ను ఉదాహరణగా తీసుకోవడం ద్వారా చాలా బాగా అర్థం చేసుకోవచ్చు .
प्रोटीन बहुत से आइसोफॉर्म्स में रह सकती है ।,ప్రోటీన్ అనేది బహుళ ఐసోఫామ్ లలో ఉండవచ్చు .
ये मॉलिक्यूल खुद को इस तरह से अनुकूल बना लेते हैं कि एक मॉलिक्यूल उसी प्रकार के दूसरे मॉलिक्यूल के आंशिक नेगेटिव चार्ज के करीब ही होता है।,"ఈ మాలిక్యూల్లు ఒక మాలిక్యూల యొక్క పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ అనేది , అదే రకం మరో మాలిక్యూల్ యొక్క పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్కి సమీపంగా ఉండే విధంగా ఇవి తమంతటతాము సర్దుకుంటాయి ."
जैसा कि हम देखते हैं कि माल्टोज ट्रांसपोर्टर के मामले में आपके पास ए टी पी का डाइमर है ।,మాల్టోస్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ విషయంలో మీకు ఏ టి పి యొక్క డైమర్ ఉందని మనం చూస్తున్నాము .
"तो बीटा शीट्स के ढेर दो तरह से बनते हैं , एक है - दो बीटा शीट्स के बीच में हाइड्रोजन बॉन्ड ।","కాబట్టి , బీటా షీట్లు రెండు విధాలుగా పేర్చబడుతున్నాయి , ఒక రకం రెండు బీటా షీట్ల మధ్య హైడ్రోజన్ బంధం అని చెప్పవచ్చు ."
कैल्शियम क्लोराइड एक कैल्शियम और दो क्लोराइड आयनों का एक संयोजन है जिसमें सात वैलेंस इलेक्ट्रॉन्स होते हैं।,కాల్షియం క్లోరైడ్ అనేది కాల్షియం మరియు 7 వాలన్స్ ఎలక్ట్రాన్లను కలిగిన రెండు క్లోరైడ్ అయాన్ల కలయిక .
""""""" तो हमेशा उनका जवाब होगा , """" क्रीक ने पहला मॉडल दिया था ।""""""",""""""" అంటే వారు ఎల్లప్పుడూ """" క్రిక్ మొదటి కొల్లాజెన్ మోడల్ ఇచ్చారు """" అని అంటారు ."""
"B संरचना में , वे कम या ज्यादा समतुल्य परिमाण वाले होते हैं ।","B ఫామ్‌లో , అవి ఈక్విలెంట్ మాగ్నిట్యూడ్‌కి ఎక్కువ లేదా తక్కువ ఉంటాయి ."
यह मछली का रूट इफेक्ट कहलाता है ।,ఇది రూట్ ఫలితం లేదా ఫిష్ అంటాము .
बहुत से लोगों को यह गलतफहमी है कि प्रोटिओमिक्स प्रोटीन केमिस्ट्री होता है।,ప్రోటియోమిక్స్ ప్రోటీన్ కెమిస్ట్రీ అని చాలా మంది తప్పుగా అర్థం చేసుకుంటారు .
"लेकिन यहाँ आप दो बड़े मॉलिक्यूल्स के साथ अंतःक्रियाओं का अध्ययन करेंगे, ये दोनों पॉलिमर्स हैं।","కానీ ఇక్కడ మీరు రెండు పెద్ద మాలిక్యుల్‌ల యొక్క పరస్పర చర్యను చదవబోతున్నారు , అంటే రెండూను పాలిమర్‌లు ."
"तो , यहाँ त्रिज्या की तीन धुरी मापनी होती हैं , एक आप शीर्ष पर देख सकते हैं , यह त्रिज्या न्यूनतम होती है क्योंकि यह घूर्णन की धुरी के अत्यधिक करीब है , जबकि टिप पर यह त्रिज्या अधिकतम होती है , जो कि घूर्णन की अक्ष से काफी दूर होती है और तीसरे में यह औसत होती है ।","కావున , భ్రమణ వ్యాసార్థానికి సంబంధించిన అన్ని పరామితులను పరిగణించడానికి లేదా లెక్కించడానికి ప్రజలు r సగటును సాధారణంగా పరిగణిస్తుంటారు ."
"यहांँ हम कार्टून निरूपण देखते हैं , जहाँ एस्पिरिन को सियान रंग की छड़ी में दिखाया गया है ।","ఇక్కడ మేము * కార్టూన్ ప్రాతినిధ్యాన్ని చూస్తాము , ఇక్కడ ఆస్పిరిన్ స్టిక్ సియాన్ రంగులో చూపబడినది ."
मैं विस्तार से नहीं बताऊँगी क्योंकि यहाँ उद्देश्य हीमोग्लोबिन और मायोग्लोबिन का उदाहरण लेकर उनके बारे में ही बताना है ।,నేను ఆ వివరాల్లోకి వెళ్లడం లేదు ఎందుకంటే ఇక్కడ ఉదాహరణలు తీసుకోవడం మరియు హిమోగ్లోబిన్ మరియు మయోగ్లోబిన్ తో చేయడం మన లక్ష్యం .
"इस सप्ताह की तीसरी कक्षा में, जो एक्वियस सोल्यूशन्स पर है, आप पीएच, पीके के निर्धारण को समझेंगे, फिर बफर्स के बारे में भी और इस हेंडरसन हैसेलबक इक्वेशन का महत्व क्या है।","ఈ వారం యొక్క మూడవ క్లాస్ లో మీరు ఎక్వస్ సొల్యూషన్స్ , pH`s , pK లను నిర్ణయించడాన్ని మీరు అర్థం చేసుకోవడం , ఆపై బఫర్లు పై మరియు ఈ హెండెర్సన్ హెసెల్ బాచ్ సమీకరణం యొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటి అనే విషయాలు తెలుసుకుంటారు ."
दाईं तरफ मैंने आपको कोलेजन समूहीकरण का चित्र दिखाया है ।,కుడి వైపున కొల్లాజెన్ అసెంబ్లీ యొక్క చిత్రాన్ని మీకు చూపించాను .
फिर हमारे पास एक प्रोफिलिन है जो एक्टिन को कांटेदार सिरे पर ले जाता है और एफ - एक्टिन के साथ जोड़ देता है और इसे बढ़ने में मदद करता है ।,తరువాత మనకు బార్బ్డ్ఎండ్ కు ఆక్టిన్ ను తీసుకువెళ్లేది మరియు F - ఆక్టిన్ కు జత చేయడం మరియు అది ఎదగడానికి సహాయపడే ప్రోఫిలిన్ ఉంటుంది .
और इस तरह यह एक साइक्लिक कम्पाउन्ड का निर्माण करता है जिसे थैज़ोलो ज़ोलैमाइन डेरीवेटिव्स के रूप में जाना जाता है ।,మరియు ఆ విధంగా ఇది ఒక సైక్లిక్ సమ్మేళనాన్ని ఏర్పరుస్తుంది అది థైయిజోలో జోలమైన్ థైయిజోలో జోలమైన్ డెరివేటివ్స్‌గా తెలిసినది .
"यहाँ हम ए बी सी माल्टोज़ ट्रांसपोर्टर को देखते हैं , जो ए टी पी के साथ जुड़ता है ।","ఇక్కడ మాల్టోస్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ , ఏ బి సి , ఏ టి పి తో బైండింగ్ డొమైన్ కావడం మనం చూస్తాము ."
"उदाहरण के लिए , अगर आप देखते हैं कि प्रोटीन की प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर हो सकती है , जिससे सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर बनती है ; जो कि अल्‍फा हेलिक्‍स और बीटा शीट होती हैं , जो फिर टर्शरी स्‍ट्रक्‍चर और फिर क्वाटरनरी स्ट्रक्चर बनाती हैं ।","ఉదాహరణకు , ఒకవేళ మీరు చూస్తే ప్రోటీన్ అనేది ప్రైమరీ స్ట్రక్చర్ కలిగి ఉంటుంది ఇదే సెకండరీ స్ట్రక్చర్ అనగా ఆల్ఫా హెలిక్స్ మరియు బీటా షీట్ నకు దారితీస్తుంది , ఆపై క్రమంగా అది టెర్షియరీ స్ట్రక్చర్ మరియు తరువాత క్వాటర్ నరీ స్ట్రక్చర్ ఏర్పరుచును ."
प्रोटीन स्ट्रक्चर में किस प्रकार के टर्न्‍स और लूप्‍स बनते हैं ?,ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ ఏ రకమైన టర్న్స్ మరియు లూప్స్ ఏర్పడుతాయి ?
"दूसरी में वास्तव में आपने प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर के बारे में समझा है जैसे कि अगर कोई उदाहरण है, तो एक म्युटेशन होता है जो सिकल सेल एनीमिया में होता है जो पैथोलॉजी का मार्ग दिखलाता है।","రెండవదానిలో మీరు ప్రాధమిక నిర్మాణం గురించి అంటే ఒక ఉదాహరణ , సికిల్ సెల్ అనీమియాలో పాథాలజీకి దారితీసే ఒక మ్యుటేషన్ ఉందని మీరు అర్థం చేసుకున్నారు ."
लेकिन एक्वियस सलूशन शब्द विशेष रूप से केवल तभी दिया जाता है जब माध्यम या सोल्वेंट जल ही हो।,కాని ఎక్వస్ సొల్యూషన్స్‌ అనే పదం ఎప్పుడైతే అక్కడ ఒక మాధ్యమం లేదా సాల్వెన్ట్‌‌గా నీరు ఉన్నప్పుడు మాత్రమే ముఖ్యంగా ఇస్తాము .
यही पहली कक्षा है।,ఇది మొదటి తరగతి .
डाइसल्फ़ाइड लिंकेज का महत्व-डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड्स कुछ प्रोटीनों की फोल्डिंग और स्टेबिलिटी में बहुत महत्वपूर्ण भूमिका निभाते हैं।,డైసల్ఫైడ్ అనుసంధానం యొక్క ప్రాముఖ్యత – డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ కొన్ని ప్రోటీన్స్ యొక్క ఫోల్డింగ్ మరియు స్థిరత్వంలో చాలా ముఖ్యమైన పాత్రను పోషిస్తాయి .
"अब , एक डोमेन बनाने के लिए सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स टर्न्‍स और लूप्‍स द्वारा जुड़ी होती हैं ।","ఇప్పుడు , డొమైన్ ను ఏర్పరచడానికి సెకండరీ స్ట్రక్చర్స్ లూప్స్ ద్వారా అనుసంధానించబడుతాయి ."
"यह ऑक्सी हीमोग्लोबिन और डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन के संदर्भ में समझा जा सकता है , और सामान्य हीमोग्लोबिन और ऑक्सीजन हीमोग्लोबिन में देखा जा सकता है यदि आपके पास म्यूटेंट हीमोग्लोबिन है जिसमें वास्तव में आगे की ओर निकले हुए दो क्षेत्र होते हैं , ये क्षेत्र वास्तव में डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन की तुलना में इतने बुरे नहीं होते , दाहिनी तरफ आप देख सकते हैं कि इसके साथ ऐसा होता है कि यह दो और चीजें बनाता है , आबंधन क्षेत्र ।","దీనిని ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ మరియు డీ - ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ పరంగా అర్థం చేసుకోవచ్చు , ఆ మ్యూటాంట్ హిమోగ్లోబిన్ మరియు ఆక్సిజన్ హిమోగ్లోబిన్ లో రెండు పొడుచుకు వచ్చిన ఉన్న పరివర్తన చెందిన హిమోగ్లోబిన్ ఉంటే ఈ పొడుచుకు వచ్చిన సైట్స్ అంత చెడువి కావు , కాని డీ - ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ తో పోల్చినప్పుడు కుడి వైపున మీరు చూసినట్లుగా జరుగుతుంది , ఇది మరో రెండు బైండింగ్ సైట్స్ ను ఏర్పరచును ."
"इसलिए वे विभिन्न प्रकार की ड्रग्स से अलग-अलग तरह से बंधते हैं और इस तरह, वे अपनी कार्रवाई करते हैं।","కాబట్టి అవి వివిధ రకాలైన ఔషధాలను వేర్వేరు పద్ధతిలో బంధిస్తాయి మరియు అందువల్ల , అవి తమ చర్యను తీసుకువస్తాయి ."
"और यदि आप रामचंद्रन प्लॉट को देखते हैं , तो वे दोनों दाईं ओर हैं और दोनों ही रामचंद्रन प्लॉट के अस्वीकार्य क्षेत्रों में हैं ।",మరియు ఒకవేళ మీరు రామచంద్రన్ ప్లాట్ ను చూస్తే ఆ రెండూ కుడి వైపున ఉంటాయి మరియు ఆ రెండూ కూడా రామచంద్రన్ ప్లాట్ యొక్క అనుమతించబడని ప్రాంతంలో ఉంటాయి .
"द्रव्य अवस्था में, जल अणु हाइड्रोजन बॉन्ड्स द्वारा एक-दूसरे से जुड़े रहते हैं।","లిక్విడ్ ఫేజ్ , నీటి మాలిక్యుల్స్ హైడ్రోజన్ బాండ్స్‌తో కలిసి ఉంటాయి ."
"कभी कभी , आपको परजीवी या वायरस से आनेवाले एंटीजन सांद्रता को देखने की जरुरत होगी जिससे आपको यह जानने में मदद मिलेगी कि रोगी ने कितने परजीवियों या वायरस आदि को बना कर रखा है ।","కొన్నిసార్లు , మీరు పారాసైట్ నుండి వచ్చే ఆంటీజెన్ సాంద్రతను చూడవలసి ఉంటుంది , ఇది రోగి ఎన్ని పరాన్నజీవులు లేదా వైరసులకు హార్బరింగ్ ఇస్తున్నాడో తెలియజేసేందుకు మీకు సహాయపడుతుంది ."
"अतः , पूरे प्राथमिक क्रम को देखते हुए आप इस बात को पहचाने में सक्षम नहीं हो सकते हैं कि किस प्रकार की हेलिसिस बनेंगी , लेकिन जब आप एक बार घुमावदार चक्र पर अमिनो एसिड्स डालते हैं तब आप अनुमान लगा सकते हैं कि यह अल्‍फा हेलिक्‍स कहाँ पर बन सकती है ।","కావున , పూర్తి ప్రాథమిక క్రమాన్ని చూస్తున్నప్పుడు ఏ రకం హెలిక్స్ లు ఏర్పడుతాయనేది మీరు గుర్తించలేరు , కాని ఒకసారి మీరు అమైనో ఆసిడ్స్ ను స్పైరల్ వీల్ లో ఉంచినప్పుడు ఈ ఆల్ఫా హెలిక్స్ ఎక్కడ ఏర్పడగలదో మీరు అంచనా వేయవచ్చు ."
"तो , यहाँ आपको यह जानकारी मिलेगी कि विभिन्न प्रोटीन्स अलग अलग दर पर विकसित होते हैं ।","కావున , విభిన్న ప్రోటీన్స్ విభిన్న రేట్లతో అభివృద్ధి చెందుతాయని మీరు తెలుసుకుంటారు ."
संरचनाएं एक दूसरे के काफी समान होती हैं ।,దాత డోడ్‌క్యామర్ C G C G A A T T C G C G తో నెట్రోప్సిన్ యొక్క పరస్పర చర్య గురించిన మరిన్ని వివరాలను మనం చూద్దాం .
प्री - पावर स्ट्रोक कन्फोर्मेशन में मायोसिन स्ट्रक्चर - यह एक ऐसी संरचना है जब एटीपी हाइड्रोलाइज्ड हो जाता है लेकिन फॉस्फेट फिर भी पॉकेट में ही होता है ।,ప్రీ - పవర్ స్ట్రోక్ కన్ఫమేషన్ మయోసిన్ నిర్మాణం - ఇది ఎటిపి అనేది హైడ్రోలైజ్డ్ ఏర్పడే ఆకృతీకరణ అవుతుంది కాని అప్పటికీ ఫాస్పేట్ ఇంకా పాకెట్ లోనే ఉంటుంది .
"और प्रक्रिया का परिणाम , एक अध्ययन किये गए सीक्वेंसेस के बीच विकासक्रम संबंधी वर्णन करने वाला एक वृक्ष है , और वह है फायलोजेनेटिक ट्री ।",మరియు ప్రక్రియ యొక్క ఫలితాలు అధ్యయనం చేసిన సీక్వెన్స్ ల మధ్య పరిణామాన్ని వివరించే ఫైలోజెనెటిక్ ట్రీ అవుతుంది .
"अब, मैंने यहाँ उदाहरण भी दिए हैं जिससे कि आप इसकी गणना कर सकते हैं, जैसे कि सी सीएल फॉर, आप मोलर और मोलल दोनों की गणना कर सकते हैं।","ఇప్పుడు ఉదాహరణలు కూడా నేను ఇక్కడ ఇస్తున్నాను దీనిని మీరు లెక్కించవచ్చు , అది CCl4 , మోలార్ మరియు మోలాల్ రెండింటిని మీరు గణించవచ్చు ."
"अणुओं के बीच अत्याधिक संख्या में बॉंन्डिड इंटरैैक्शन्स होती हैं, जिससे इसे निरंतरता मिलती है, इसे ट्रांसपिरेशन कहा जाता है, इसी के द्वारा पेड़-पौधे जड़ों से पानी को पत्तियों के नीचे की तरफ छोटे छिद्रों तक ले जाते हैं और इसे वाष्प के रूप में छोड़ते हैं।","మాలిక్యుల్ ల మధ్య ఉండే అధిక సంఖ్యలో బంధాల వల్ల దీనికి ట్రాన్స్పిరేషన్ అనే నిరంతర ప్రక్రియ అందించబడుతుంది , దీని ద్వారా మొక్కలు మరియు వృక్షాలు వేర్ల నుండి నీటిని పత్రాల క్రింది వైపు గల సూక్ష్మ రంధ్రాలకు చేరవేస్తాయి మరియు ఇది ఆవిరిగా విడుదల అవుతుంది ."
प्रोटीन संरचना के आकलन के लिए रामचंद्रन प्‍लॉट का अनुप्रयोग -,ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క విశ్లేషణ రామచంద్రన్ ప్లాట్ యొక్క అనువర్తనం .
"डी एन ए संरचनाओं को जारी रखते हुए, अब हम डी एन ए संरचना को अंतःक्रियाओं के संदर्भ में समझेंगे।","డి ఎన్ ఏ స్ట్రక్చర్‌ల కొనసాగింపులో , మనం డి ఎన్ ఏ స్ట్రక్చర్ల యొక్క పరస్పర చర్యల పరంగా అర్థం చేసుకుంటాము ."
ये आंकड़े एक सितम्‍बर दो हजार पंद्रह तक के हैं ।,ఇది రెండువేల పదిహేను సెప్టెంబర్ ఒకటో తేదీ వరకు గల సమాచారం .
उदाहरण के लिए C - C आबंध में सामान्‍य मापदंड तीन दशमलव शून्य ऐंग्स्ट्रॉम होता है जबकि न्‍यूनतम दो दशमलव नौ ऐंग्स्ट्रॉम होता है ।,"ఉదాహరణకు C - C బంధం కోసం సాధారణంగా ఇది మూడు పాయింట్ సున్నా ఆంగ్ స్ట్రామ్ ఉంటుంది , అలాగే కనీసం రెండు పాయింట్ తొమ్మిదిఆంగ్ స్ట్రామ్ ఉంటుంది ."
मस्तिष्क के हिप्पोकैम्पल रीजन में यही विशिष्ट एकत्रीकरण अल्जाइमर रोग में भूलने की बीमारी या जड़बुद्धिता का सामान्‍य कारण होता है।,హిప్పోకాంపల్ ప్రాంతంలో ఈ ప్రత్యేకమైన అగ్రిగేషన్ ( సమూహనం ) అల్జీమర్స్ వ్యాధిలో మతిమరుపు లేదా చిత్త వైకల్యానికి ప్రాథమిక కారణం .
इस स्लाइड में आप मोटर मैकेनिक्स को स्पष्ट रूप से समझ सकते हैं ।,స్లైడ్ లో మీరు మోటార్ మెకానిక్స్‌ను స్పష్టంగా అర్థం చేసుకోవచ్చు .
"पहला भाग ; हम इस बारे में चर्चा करेंगे कि रोटर के कौन कौन से प्रकार होते हैं , क्योंकि सेंट्रिफ्यूगेशन प्रोसेस के दौरान विभिन्न उद्देश्यों के लिए विभिन्न प्रकार के रोटर का उपयोग किया जाता है ।","కావున , మీరు రోటర్ యొక్క విభిన్న రకాలు ఏమిటి అనగా ఫిక్స్‌డ్ యాంగిల్ రోటర్ స్వింగింగ్ బకెట్ రోటర్ మరియు వర్టికల్ రోటర్ వంటి వాటి గురించి ఖచ్చితంగా మీరు అవగాహన కలిగి ఉంటారు ."
और अगर बीच में आपके पास एक ग्लाइसिन है तो वह भी हेलिकल स्ट्रक्चर्स को तोड़ देता है ।,మరియు ఒకవేళ మీరు మధ్యలో గ్లైసిన్ ను కలిగి ఉంటే కూడా హెలికల్ నిర్మాణాన్ని విడదీయును .
"एचसीएल अणु एक पोलार मॉलिक्यूल है, जब दो एचसीएल अणु एक दूसरे के पास आते हैं तो वे अपने आप को इस तरह से व्यवस्थित कर लेते हैं कि उनके बीच अधिकतम आकर्षण और न्यूनतम प्रतिकर्षण बल होता है।","హెచ్‌సిఎల్ అనేది ఒక పోలార్ మాలిక్యూల్ , రెండు హెచ్‌సిఎల్ మొలిక్యుల్స్ ఒకదానికొకటి దగ్గరగా వచ్చినప్పుడు వాటి మధ్య మాక్సిమం అట్రాక్షన్ ఫోర్స్ మరియు మినిమం రిపల్సన్ ఫోర్స్ ఉండే విధంగా వాటంతట అవి సర్దుకుంటాయి ."
"तो , आबंधन तीव्रता में वृद्धि वास्तव में कोआपरेटिविटी नामक घटना से होती है , जोकि वक्र में लिगैंड सांद्रता के आबंधन के रूप में और उत्पन्न होने वाले फ्रैक्शन के रूप में दर्शायी गयी है ।","* కావున , బైండింగ్ బలంలో పెరుగుదల సహకారం అనే దృగ్విషయం ద్వారా వస్తుంది , ఇది వక్రంలో లిగాండ్ కాన్సట్రేషన్ మరియు బోర్న్ అయిన ఫ్రాక్షన్ యొక్క బైండింగ్ గా చూపబడినది ."
"तो , आप यहाँ स्लाइड में देख सकते हैं कि सबसे पहले आप मनचाही पॉलीपेप्टाइड चेन लेते हैं , इसलिए इसको शुरु करने से पहले , पॉलीपेप्टाइड को पहले ट्रिप्सिन के साथ उपयोग किया जाता है ताकि यह आपको विभिन्न प्रकार के खंड प्रदान कर सके ।","కావున , ఇక్కడ స్లైడ్‌లో మీరు చూడవచ్చు , మొదట మీరు కోరుకునే ఒక పాలీపెప్టైడ్ చైన్ ఏదైనా మీరు తీసుకోవాలి , కావున దీనికి వెళ్లడానికి ముందు , పాలీపెప్టైడ్ మొదట ట్రిప్సిన్ తో ట్రీట్ చేయబడుతుంది కావున ఇది మీరు విభిన్న రకాల ఫ్రాగ్మెంట్ ను అందిస్తుంది ."
यदि सी एफ टी आर कार्यशील नहीं होता तो सारे स्त्राव सूख जाते हैं ।,"ఒకవేళ సి ఎఫ్ టి ఆర్ పని చేయనిచో , స్రావాలు చిక్కగా అవుతాయి ."
"हम अल्ट्रासेंट्रिफ्यूगेशन टेक्निक के बारे में चर्चा करेंगे , यह सेंट्रीफ्यूज का सबसे अधिक विकसित रूप है , अगले भाग में हम और अधिक विस्तार से और सिद्धांत और सभी पर चर्चा करेंगे ।","మనం అల్ట్రాసెంట్రిఫ్యూగేషన్ టెక్నిక్ గురించి చర్చించుదాము , ఇది సెంట్రిఫ్యూజ్ అత్యంత అధునాతన రూపం , తరువాతి భాగంలో మనం వివరంగా మరియు సూత్రం మరియు ప్రతి విషయాన్ని చర్చించుదాం ."
पेप्टाइड फ्रेगमेंट की नामपद्धति और रोटेशनल एंगल - इस चित्र में हम C अल्‍फा - C - N - C अल्‍फा - C में एक डाईपेप्‍टाइड फ्रेगमेंट दिखा रहे हैं ।,పెప్టైడ్ ఫ్రాగ్మెంట్ లో నామీకరణం మరియు భ్రమణ రొటేషనల్ఆంగిల్స్ .
अल्‍फा हेलिसिस हर समय बेलनाकार नहीं होती हैं ।,ఆల్ఫా హెలిసెస్ అనేవి అన్ని సార్లు ఖచ్చితంగా స్థూపాకారంలో ఉండవు .
यह तीसरा सप्ताह है।,ఇది మూడవ వారం .
"उन्नीस सौ इकत्तीस में , लेडरर ने कुह्न और विंटरस्टीन के साथ मिलकर एमएस स्वेट द्वारा वर्णित प्रक्रिया से कैल्शियम कार्बोनेट अवशोषण कॉलम से ज़ैंथोफिल के शुद्धिकरण पर एक शोध पत्र प्रकाशित किया ।",పందొమ్మది వందల ముప్పై ఒకటిలో కున్ మరియు వింటర్ స్టీన్ లతో కలిసి లెడెరర్ కాల్షియం కార్భోనేట్ శోషణ నుండి జాంతోఫిల్ ను శుద్ధి చేయుటపై ఎంఎస్ ష్వెట్ వివరించిన విధానాన్ని అనుసరిస్తూ ఒక పేపర్ ప్రచురించారు .
"केमिकल बॉन्ड्स की प्रबलता काफी भिन्न होती है, जैसे कि जिन्हें हम स्ट्रॉंग बॉन्ड्स कहते हैं वे हैं कोवैलेन्ट बॉन्ड और आयनिक बॉन्ड और कुछ वीक बॉन्ड्स होते हैं जैसे कि डाइपोल डाइपोल इंटरैक्शन्स और वान डर वाल्स इंटरएक्शंस","కెమికల్ బాండ్ల యొక్క బలం గణనీయంగా మారుతుంది , మీరు బలమైనవిగా పిలిచేవి కోవలెంట్ బాండ్లు మరియు అయానిక్ బాండ్లు వంటివి మరియు వీక్ బాండ్లుగా పిలిచే డైపోల్ - డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ మరియు వాన్ డర్ వాల్ ఇంటరాక్షన్స్ వంటివి ."
"संरचना मिश्रण के ज्ञान के आधार पर , शोधकर्ताओं ने दोनों , अल्फा या बीटा एनोमर्स वाली विभिन्न शुगर्स का अध्ययन करने की कोशिश की है ।","స్ట్రక్చర్ కాంప్లెక్స్ యొక్క పరిజ్ఞానం ఆధారంగా , పరిశోధకులు వివిధ చక్కెరలను ఆల్ఫా లేదా బీటా అనోమర్‌‌లతో అధ్యయనం చేయడానికి ప్రయత్నించారు ."
ये सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स जो लम्बी संरचनाएं होती हैं लेकिन यहाँ लचीली संरचनाएं होनी चाहिए जो उन्हें एक साथ जोड़ती हैं और एक डोमेन बनाती हैं ।,ఈ సెకండరీ స్ట్రక్చర్స్ ఎలాంగేటెడ్ స్ట్రక్చర్స్ కాని ఇవి ఒకదానితో ఒకటి కలపబడి అనుసంధానించబడి డొమైన్ ను ఏర్పరిచే ఫ్లెక్సిబుల్ స్ట్రక్చర్స్ ఉండాలి .
"बॉंन्डिड इंटरैैक्शन्स बॉंन्ड लेंथ , बॉंन्ड एंगल और डाइहेड्रल एंगल जैसी संरचनाओं में भी भूमिका निभाती हैं ।","బంధం గలవి కూడా బంధ దైర్ఘ్యం , బంధ కోణం మరియు డైహెడ్రల్ కోణం వంటి పాత్రను పోషిస్తాయి ."
अतः बेहतर होगा कि तब आप साइट्रेट बफर का उपयोग करें या यदि आप वास्तव में दो से सात या तीन से सात वाली विस्तृत सीमा उपयोग करना चाहते हैं तो साइट्रेट फॉस्फेट बफर का उपयोग करें।,మీరు ఒకవేళ మీరు వాస్తవంగా ఒక పెద్ద పరిధి రెండు నుండి ఏడు లేదా మూడు నుండి ఏడు ఉపయోగించాలనుకుంటే మీరు సిట్రేట్ బఫర్ లేదా సిట్రేట్ ఫాస్పేట్ బఫర్‌ని ఉపయోగించడం మంచిది .
"तो , हम लिगैंड को कैसे परिभाषित करते हैं ?",కనుక మనం లిగాండ్‌ను ఎలా నిర్వచించాలి ?
बैकबोन और साइड चेन टॉर्शनल एंगल्स - हम यहाँ पर आई माइनस वन से आई प्‍लस वन यूनिट के लिए पेप्‍टाइड बैक बोन दिखा रहे हैं ।,"వెన్నెముక మరియు సైడ్ చైన్ టోర్షనల్ కోణాలు , మేము ఇక్కడ ఒక పెప్టైడ్ వెన్నెముకను * I మైనస్ వన్ నుండి Ith నుండి I ప్లస్ వన్ యూనిట్ కోసం చూపుతాము ."
"एलिसा एक्स - मेन या किसी भी अन्य इम्यूनोलॉजिकल टेक्निक्स को करने से पहले , जो सबसे महत्वपूर्ण होता है वह है एंटीबॉडी टाईटर , क्योंकि कई संक्रमित व्यक्तियों में एंटीबॉडी बहुत उच्च स्तर के होते हैं ।","ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ ఎక్స్ - మెయిన్స్ లేదా ఇతర రోగనిరోధక పద్ధతులను ఉపయోగించే ముందు , చేసే చాలా ముఖ్యమైన పని ఆంటీబాడీలను టైటర్ చేయడం , ఎందుకంటే చాలా మంది డిసీస్ సోకిన వ్యక్తులు చాలా ఎక్కువ స్థాయిలో ఆంటీబాడీలను కలిగి ఉంటారు ."
"अब, सभी को नमस्कार।","ఇప్పుడు , అందరికీ నమస్కారము ."
"अब , यह बहुत ही महत्वपूर्ण ऑक्सीजन आबंधन वक्र है , ऊतकों में मायोग्लोबिन कर्व , X - एक्सिस पर आप जो रखते हैं , वह ऑक्सीजन PO टू का आंशिक दबाव है और Y - अक्ष पर आप सेचुरेशन का प्रतिशत रखते हैं और यह दर्शाता है कि यदि आप मायोग्लोबिन के ऑक्सीजन डिस्सोसिएशन कर्व को देखते हैं तो यह P पर लगभग पचास प्रतिशत है और यह P पचास पर होता है , जो दर्शाता है कि लगभग पचास प्रतिशत या अर्ध - संतृप्त , इसलिए P पचास जितना ज्यादा होगा , इसका आकर्षण उतना ही कम होगा , अर्थात यह देरी तो कर सकता है लेकिन बांध नहीं सकता ।","ఇప్పుడు , ఇది చాలా చాలా ముఖ్యమైన ఆక్సిజన్ బైండింగ్ కర్వ్ , మయోగ్లోబిన్ వక్రం అనేవి కణజాలాల్లో ఉన్నాయి , X యాక్సిస్ ఆక్సిజన్ PO టూ యొక్క పాక్షిక పీడనం మరియు Y అక్షంపైన సాచురేషన్ యొక్క శాతం ఉంటాయి మరియు ఒకవేళ మీరు మయోగ్లోబిన్ కోసం ఆక్సిజన్ డిసోసియేషన్ వక్రం విషయంలో చూస్తే , ఇది యాభై శాతం P ఫిఫ్టీ వద్ద జరుగుతుంది ఇది యాభై శాతం లేదా సగం సాచురేషన్ ను సూచిస్తుంది , కావున P ఫిఫ్టీ అధికంగా ఉంటే ఎఫినిటీ తక్కువగా ఉంటుంది మరియు ఇది జాప్యం చేయగలదు కాని ఇది బంధం ఏర్పరచలేదు ."
"उदाहरण के लिए , इंटरकेलेशन के लिए हमने इथीडियम ब्रोमाइड का उदाहरण दिया , माइनर ग्रूव बाइंडिंग के लिए हमने नेट्रोप्सिन , डिस्टामाइसिन , होचेस्ट तीन तीन दो पाँच आठ , लेक्सिट्रोप्सिन के उदाहरण दिये ।","ఉదాహరణకు , ఇంటర్కలేషన్ కోసం మనం ఎథీడియం బ్రోమైడ్ ఉదాహరణ , అలాగే మైనర్ గ్రూవ్ బైండింగ్ కోసం మేము నెట్రోప్సిన్ , డిస్టామైసిన్ , హోచేస్ట్ త్రీ త్రీ టూ ఫైవ్ యైట్ , లెగ్జిట్రోప్సిన్స్‌ను ఉదాహరణగా చూపాము ."
"आबंध लंबाई , आबंध कोण और टॉर्शनल एंगल जैसे संरचनात्‍मक विवरण यहाँ पर दिखाये गये हैं ।","బాండ్ లెంత్ , బాండ్ఆంగిల్స్ మరియు టోర్షనల్ కోణం ఇక్కడ చూపబడినవి ."
"स्कैलप वन में दो लाइट चेन्स थीं , जबकि स्मूथ मायोसिन में केवल एक ही लाइट चेन थी ।","స్కలాప్ వన్ అనేది రెండు లైట్ చైన్స్ కలిగి ఉంది , అలాగే స్మూత్ మయోసిన్ మాత్రం కేవలం ఒక లైట్ చైన్ మాత్రమే కలిగి ఉంటుంది ."
"तो , कोई भी चीज जो एबी पेप्टाइड्स की सांद्रता बढ़ाती है , वह इन मिसफोल्डेड प्रोटीन की प्रोटोफाइब्रिल्स के निर्माण की संभावना को भी बढ़ाती है जिससे एग्रीगेशन कास्केड का बीजारोपण और शुरुआत हो जाएगी ।","కావున , A B పెప్టైడ్స్ యొక్క గాఢతను పెంచేది ఏదైనా , మిస్ ఫోల్డెడ్ ప్రోటీన్ యొక్క ఈ ప్రోటోఫిబ్రిల్స్ ఏర్పాటుకు అవకాశాన్ని పెంచును , ఇది సీడ్ అవుతుంది మరియు అగ్రిగేషన్‌క్యాస్కేడ్ ను ప్రారంభించును ."
"संरचना एक के लिए सेडीमेंटेशन कोअफिशन्ट स्थिर होता है , फिर यह कम हो जाता है और ठीक 12 से नीचे एक न्यूनतम मान तक जाता है , लेकिन पीएच में और भी वृद्धि करने से यह अपने मूल मान तक वापस आ जाता है ।","రూపం ఒకటి కోసం సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ ఒక స్థిరాంకం , ఆపై ఇది డిప్ అవుతుంది మరియు 12 కన్నా తక్కువగా ఉంటుంది ."
"इन बायोलॉजिकल सिग्नल्स की मध्यस्थता लिगैंड द्वारा की जाती है जैसे कि एडिनोसिन ट्राइफॉस्फेट यानि कि एटीपी , ग्वानोसिन ट्राइफॉस्फेट यानि कि जीटीपी जैसे न्यूक्लियोटाइड्स , या अमीनो एसिड्स जैसेकि ग्लूटामिन , ल्यूसीन जो ग्लूटामाइन ट्रांसपोर्टर , ल्यूसीन ट्रांसपोर्टर में महत्वपूर्ण होते हैं ।","ఈ బయోజికల్ సిగ్నల్స్ అడినోసిన్ ట్రైఫాస్ఫేట్ లేదా ఎ టి పి , గ్వానోసిన్ ట్రైఫాస్ఫేట్ జి టి పి , న్యూక్లియోటైడ్స్ , లేదా గ్లుటమిన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ , లూసిన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లో ముఖ్యమైన గ్లూటమిన్ , లూసిన్ వంటి అమినో ఆసిడ్‌ల ద్వారా మధ్యవర్తిత్వం చేయబడుతాయి ."
"अब, पीएच और बफर्स, अब एक बफर क्या होता है?","ఇప్పుడు pH మరియు బఫర్లు , ఇప్పుడు బఫర్ అంటే ఏమిటి ?"
"इस सप्ताह में, आपने डी एन ए की सुपरकोइल्ड प्रकृति के महत्व को समझा है और कैसे यह एक सेल को अपनी संपूर्णता बनाए रखने में, अपनी लाभप्रद जगह के दृष्टिकोण को बनाए रखने में मदद कर सकती है और यह भी मदद करती है कि D N A डबल हेलिक्स वास्तव में यदि एक खुली संरचना हो सकती है, तो ऐसा हो सकता है कि हर समय यह रेप्लिकेशन कर सकती है, तो यह वह स्थिति है जिसकी हमें आवश्यकता नहीं है।","ఈ వారంలో , డి ఎన్ ఏ యొక్క సూపర్ కాయిల్డ్ స్వభావం యొక్క ప్రాముఖ్యతను మీరు అర్థం చేసుకున్నారు మరియు సెల్ యొక్క సమగ్రతను కాపాడుకోవడంలో , దాని ఆర్థిక స్థల దృక్పథాన్ని కొనసాగించడంలో ఇది ఎలా సహాయపడుతుంది మరియు డి ఎన్ ఏ డబుల్ హెలిక్స్ వాస్తవానికి అది ఉంటే , అది తెరవబడి ఉంటుంది , అది కావచ్చు , ఇది మీకు ప్రతిరూపణను ఎప్పటికప్పుడు తెలుసుకోగలదు , కనుక ఇది అవసరం లేదు ."
"और , इसीलिए , एक संरचनात्मक परिवर्तन होता है जहाँ फॉस्फेट स्विच टू के साथ अंतःक्रिया करता है ।","మరియు , దాని వల్ల , ఫాస్పేట్ అనేది స్విచ్ టూ తో పరస్పర చర్య జరిపే నిర్మాణాత్మక మార్పు ఉంటుంది ."
"तो , इसका मतलब यह हुआ कि हाइड्रोजन बॉन्ड्स इतने प्रभावी नहीं होते हैं ।","కావున , దాని అర్థం హైడ్రోజన్ బాండ్స్ అంతగా * ప్రధానమైనవి కావు ."
नॉन पोलार प्रकार के कोवैलेन्ट बॉन्ड्स- इस प्रकार के आबंध तब बनते हैं जब इलेक्ट्रॉन एक जैसे एटम्स के बीच समान रूप से साझा होते हैं इसलिए इसे डाईएटोमिक तत्व भी कहा जाता है।,"నాన్ పోలార్ రకమైన కోవలెంట్ బాండ్స్ – రెండు ఒకే మూలక ఏటములకు అనగా డయాటోమిక్ ఎలిమెంట్ , ఏటమ్స్ ఎలక్ట్రాన్లను సమిష్టిగా పంచుకోవడం ద్వారా ఈ రకం బాండ్స్ ఏర్పడుతాయి ."
"तो , पृथक्करण की प्रवृत्ति सेंट्रिफ्यूगेशन प्रोसेस की गति पर निर्भर करती है जो कि रोटर द्वारा नियंत्रित किया जाता है और यह मोटर द्वारा नियंत्रित किया जाता है ।","కావున , వేరుచేయు ధోరణి అనేది rotor ద్వారా నియంత్రించబడే సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రాసెస్ యొక్క వేగంపై ఆధారపడి ఉంటుంది ."
"उदाहरण के लिए , आप यहाँ देख सकते हैं कि कार्बोक्सिपेप्टिडेज A , जोकि पशु अग्न्याशय से प्राप्त किया गया था और यह विभाजित हो जाता है , हालांकि , इसमें आर्जिनिन , लाइसिन , प्रोलिन के प्रति विशिष्टता होती है ।","ఉదాహరణకు , బోవిన్ ప్యాంక్రియాస్ నుండి ఉత్పన్నమైన కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ A ను ఇక్కడ మీరు చూడవచ్చు , మరియు ఇది విడదీస్తుంది , అయినప్పటికీ , ఇది అర్జినిన్ , లైసిన్ , ప్రోలైన్లకు ప్రత్యేకతను కలిగి ఉంటుంది ."
पास वाले आबंध एवं दूर वाले आबंध से जुड़े हुए दो चक्रों का और पास वाले चक्र से जुड़े हुए पास वाले आबंध की दिशा में एक हैंडल का विचार करते हैं ।,* సమీప బాండ్ కి మరియు తరువాతి బాండ్ కి రెండు చక్రాలు అమర్చబడి ఉన్నట్లు మరియు సమీప బాండ్ యొక్క దిశలో ఒక హ్యాండిల్ అనేది సమీప చక్రానికి అనుసంధానించబడి ఉందని పరిగణించండి .
"इस सलूशन को स्पिनिंग मशीनरी में डाल कर बाकी घटकों के साथ मिलाया जाता है , जिससे कई प्रकार के फाइबर्स और बीटा शीट स्ट्रक्चर्स का निर्माण होता है ।",ఈ ద్రావణం స్పిన్నింగ్ మెషినరీ ద్వారా పంపబడుతుంది మరియు ఇతర భాగాలతో కలిపి వివిధ రకాల ఫైబర్స్ మరియు బీటా షీట్ నిర్మాణాలను ఉత్పత్తి చేస్తుంది .
"उन्होंने सुझाव दिया कि उचित वक्रता वाले लंबे लचीले अणु , डीएनए के साथ बंध सकते हैं और डीएनए को पहचान सकते हैं ।",సరైన వక్రీకరణలతో గల పొడవాటి అనువైన మాలిక్యుల్స్ డిఎన్ఎతో బంధం కలిగి ఉండవచ్చని మరియు డిఎన్ఎను గుర్తించవచ్చని అతను సూచించారు .
"और फिर निश्चित रूप से हम, प्रोटीन की और अधिक विकसित संरचनाओं के बारे में जानेंगे।",మరియు దాని తరువాత మనం ప్రోటీన్స్ యొక్క మరింత అధునాతన నిర్మాణాలకు వెళతాము .
"तो , एक सेंट्रीफ्यूज को चलाने के लिए आपके पास एक विद्युत स्रोत होना चाहिए ।","కావున , సెంట్రిఫ్యూజ్ నడపడానికి మీరు విద్యుత్ వనరును ఖచ్చితంగా కలిగి ఉండాలి . కావున మీరు చూస్తున్నట్లుగా ఇక్కడ ఒక విద్యుత్ వనరు ఉంది మరియు సెంట్రిఫ్యూజ్ విభిన్న భాగాన్ని నియంత్రించడం కోసం ఒక పవర్ బటన్ వ్యవస్థ ద్వారా విద్యుత్ వనరు మరింత పంపిణీ చేయబడును ."
"तो , कैटेलिटिक रिएक्शन ऐसे होती है ।",క్యాటలిటిక్ రియాక్షన్ ఈ విధంగా జరుగుతుంది .
"तो, ये दोनों प्रोटीन और इसकी लिगैंड और दवाओं के साथ अंतःक्रिया से जुड़ी हुईं हैं।","కాబట్టి , ఈ రెండు ప్రోటీన్ మరియు లిగాండ్‌లు మరియు ఔషధాలతో దాని పరస్పర చర్యలతో సంబంధం కలిగి ఉంటాయి ."
इससे हम पता लगा सकते हैं कि उस एंटीजन या एंटीबॉडी की सांद्रता कितनी है जो कि टिश्यू में मौजूद होती है ।,"దీని నుండి , కణజాలంలో ఉండే ఆంటీజెన్ లేదా ఆంటీబాడీ యొక్క సాంద్రత ఎంతో మనం తెలుసుకోవచ్చు ."
हाइपरक्रोमिसिटी का उपयोग डी एन ए की स्थिति का पता लगाने के लिए किया जा सकता है ।,"హైపర్‌క్రోమిసిటీ మరియు డిఎన్ఎ ద్రవీభవనం : ట్రాన్సిషన్ ద్రవీభవన ఉష్ణోగ్రత Tm అనేది లైట్ యొక్క యూ వి అబ్జార్బన్స్ వద్ద గరిష్ట మరియు కనిష్ట విలువల మధ్య యాబై శాతం ఉష్ణోగ్రతగా నిర్వచింపబడినది , ఇక్కడ యాభై శాతం డిఎన్ఎ నిజంగా అసహజీకరణం చెందబడును దీనిని ఈ చిత్రంలో చూడవచ్చు , మేము సింగిల్ స్టాండర్డ్ కోసం విలువను వంద శాతంగా చూపిన చోటు మరియు డబుల్ స్టాండర్డ్ రెండింటి మధ్య స్థానం అనేది పరివర్తన ఉష్ణోగ్రత అవుతుంది ."
"तो N , N का वर्गमूल बटा चार इफिशन्सी है , अल्फा चयनात्मकता है , कपैसिटी फैक्टर रिटेंशन टाइम है ।","కావున N , N యొక్క వర్గమూలం డివైడెడ్ బై నాలుగు అనేది సామర్థ్యం , ఆల్ఫా అనేది సెలక్టివిటీ , సామర్థ్య కారకం అనేది రిటెన్షన్ టైమ్ ."
कुछ साल्ट्स में क्रिस्टल के अभिन्न भाग के रूप में निश्चित अनुपात में जल के कुछ अणु होते हैं।,కొన్ని లవణాల స్పటికాలు అంతర్భాగంలో సరైన నిష్పత్తిలో కలిసిన నీటి మాలిక్యుల్ లను కలిగి ఉంటాయి .
"छात्रों, आइए अब हम जल की उच्च स्पेसिफिक हीट को समझने का प्रयास करते हैं।","ఇప్పుడు విద్యార్థులారా , నీటి యొక్క అధిక స్పెస్ఫిక్ హీట్ గురించి మనం అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నం చేద్దాం ."
आप एक साधारण सा प्रयोग कर सकते हैं और इसकी चर्चा कर सकते हैं ।,"మీరు ఒక సులభమైన ప్రయోగం చేయవచ్చు మరియు దీనిని చర్చించండి ,"
क्रोमैटोग्राफी की खोज बीसवीं सदी की शुरुआत में एमएस स्वेट द्वारा की गयी थी ।,క్రోమటోగ్రఫీని ఇరవయ్యో శతాబ్ధ ప్రారంభంలో ఎంఎస్ త్స్వెట్ట్ ఆవిష్కరించారు .
"बीटा एमाइलॉयड एक बड़ी प्रोटीन का एक छोटा टुकड़ा होती है , जिसे एमाइलॉयड प्रिकर्सर प्रोटीन कहते हैं जो नर्व सेल्स की बाहरी वसायुक्त झिल्ली में होती है ।","బీటా - అమైలాయిడ్ అనేది ఒక పెద్ద ప్రోటీన్ యొక్క శకలంగా , ఇది నర్వ్ సెల్స్ చుట్టూ ఉన్న కొవ్వు మెంబ్రేన్ అమైలాయిడ్ ప్రీకర్సర్ ప్రోటీన్ గా పిలవబడుతుంది ."
"आपने कोलेजन के बारे में अध्ययन किया है, जोकि मैट्रिक्स का बहुत महत्वपूर्ण संरचनात्मक घटक होता है और तीसरी क्लास में भी, आपने फाइबर मसल प्रोटीन्स का अध्ययन किया है जो मायोसिन में पायी जाती हैं।","మరియు మీరు మ్యాట్రిక్స్ యొక్క చాలా ముఖ్యమైన నిర్మాణ భాగం అయిన కొల్లాజెన్ గురించి కూడా అధ్యయనం చేసారు .మరియు అలాగే మూడవ తరగతిలో , మీరు మయోసిన్ అయిన ఫైబర్ మసల్ ప్రోటీన్‌లను అధ్యయనం చేసారు ."
वास्तव में अधिकांश जैविक तरल पदार्थ छह से आठ की पीएच सीमा में होते हैं।  जो बहुत ज्यादा नहीं है क्योंकि स्टमक में पीएच अम्लीय होती है और फिर सेलाइवा है जो क्षारीय होती है।,"కావున బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్స్ చాలా వరకు ఆరు నుండి ఎనిమిది వరకు pH పరిధిలో ఉంటాయి , అవును మీకు కడుపులో ఆసిడ్ మరియు అప్పుడు సెలైవా అనేది మీలో బేస్ రూపంలో ఉంటుంది ."
जैसे कि अगर आपके पास पूर्ण प्रोटीन संरचना है तो आपके पास बॉंन्डिड इंटरैैक्शन्स और नॉन बॉंन्डिड इंटरैक्‍शन्स होगीं ।,ఒకవేళ మీరు మొత్తం ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంటే మీరు బంధం గల ఇంటరాక్షన్స్ మరియు బంధ రహిత ఇంటరాక్షన్స్ కూడా కలిగి ఉండవచ్చు .
"तो , आप न केवल पूरे जीव में , बल्कि मॉलिक्यूल्स और डी एन ए में भी विकास के प्रभाव को देख सकते हैं ।","కావున , మీరు పరిణామం యొక్క ప్రభావాన్ని మొత్తం ఆర్గానిజం కాకుండా మాలిక్యుల్స్ మరియు డి ఎన్ ఎ లో కూడా చూడవచ్చు ."
"यदि आप डेड टाइम को रिटेंशन टाइम से घटाते हैं, तो आपको नियमित किया हुआ रिटेंशन टाइम बटा tM मिलता है जो कि डेड टाइम होता है ।","కావున , ఒకవేళ మీరు డెడ్ టైమ్ ను రిటెన్షన్ టైమ్ నుండి తీసివేస్తే . మీరు సర్దుబాటు చేసిన రిటెన్షన్ టైమ్ పొదుతారు దీనిని డెడ్ టైమ్ tM చే భాగించడం ద్వారా మీరు నిలుపుదల కారకం k ను పొందుతారు ."
"तो , जी - एक्टिन जोकि एक्टिन मोनोमर्स होते हैं , मैंने एक गोल आकार की संरचनाओं के रूप में दिखाया है जो धीरे - धीरे डाइमर्स और ट्राइमर्स बनाते हैं ।","కావున , G - ఆక్టిన్ అనగా నేను గుండ్రని ఆకార నిర్మాణాల్లో ఒకటిగా చూపిన ఆక్టిన్ మోనోమర్స్ నెమ్మదిగా డైమర్స్ మరియు ట్రైమర్స్ ను ఏర్పరుచును ."
प्रत्येक उप - इकाई वास्तव में एक हीम से बंध जाती हैं और चार ऑक्सीजन इकाइयों के अणुओं को बाँधने में सक्षम होती है ।,ప్రతి సబ్ యూనిట్ వాస్తవానికి ఒక హీమ్ కు బంధితమై ఉంటుంది మరియు నాలుగు ఆక్సిజన్ యూనిట్ల మాలిక్యుల్స్ బంధించే సామర్థ్యం కలిగి ఉంటుంది
"लेकिन एकल रेशे वाले डी एन ए के लिए हाइपरक्रोमिक इफेक्‍ट के कारण यह बढ़ जाता है , यह 0.025 हो जाता है ।",డబుల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎ కోసం సగటు విలుప్త కోఎఫిషియంట్ విలువ 0.002 గా ఉంటుంది .
"इसलिए , जब ए टी पी , इस एटीपेस डोमेन से जुड़ता है , तो हाइड्रोलिसिस के बाद कैटेलिटिक डोमेन इस सब्सट्रेट के पास आ जाता है , तब मेसो डाईएमीनो पिमेलिक एसिड एक ट्राईपार्टाईट को तीसरे पेप्टाइड के रूप में इस सब्सट्रेट से जोड़ देता है , या यह ग्राम पॉजिटिव बैक्टीरिया के मामले में एक लाइसिन होता है ।","కాబట్టి ఎ టి పి ఈ ఎ టి పేస్ డొమైన్‌తో బంధం ఏర్పరచుకున్నప్పుడు , హైడ్రాలిసిస్ తరువాత , ఉత్ప్రేరక డొమైన్ ఈ సబ్‌స్ట్రేట్‌కు దగ్గరగా వస్తుంది , అప్పుడు త్రైపాక్షికంగా జోడించిన మీసో - డైఅమినో పిమెలిక్ ఆసిడ్ ఈ సబ్‌స్ట్రేట్‌కు మూడవ పెప్టైడ్ వలె జోడించబడుతుంది లేదా గ్రామ్ పాజిటివ్ బ్యాక్టీరియా విషయంలో ఇది లైసిన్ ."
सैल्स में सबसे अच्छा साल्‍वन्‍ट जल ही होता है जिसे यूनिवर्सल साल्‍वन्‍ट के रूप में भी जाना जाता है।,కణాలలో నీరు అనేది అత్యుత్తమ సాల్వెంట్ మరియు యూనివర్సల్ సాల్వెంట్ గా సైతం తెలిసినది .
अफ्फिनिटी क्रोमैटोग्राफी एक एनालाइट के एक लिगैंड की ओर आकर्षित होने के गुण का उपयोग करती है और फिर उस लिगैंड को उस रेज़िन पर स्थिर किया जाता है ।,ఎఫినిటీక్రోమటోగ్రఫీ అనేది ఒక లిగాండ్ వైపు అనలైట్ యొక్క ఎఫినిటీని ఉపయోగించుకుంటుంది మరియు అప్పుడు ఆ లిగాండ్ అనేది ఆ రెజిన్ పై స్థిరంగా ఉంటుంది .
"जब आप एंजाइम काईनेटीक्स में प्रयोग कर रहे हैं, तब तो आप बिल्कुल भी कोई बफर नहीं चाहेंगे क्योंकि पीएच परिवर्तन के साथ ही एंजाइम की क्रियाविधि भी बदल जाएगी, आप एक ऐसी स्थिति चाहेंगे जहाँ पीएच कम या ज्यादा एक जैसा ही बना रहे।","మీరు ఎంజైమ్ కైనటిక్స్‌లో పరిశోధనలు చేస్తున్నప్పుడు మీకు బఫర్ వద్దు ఎందుకంటే pH మార్పుతో ఎంజైమ్ పనితనంలో మార్పు వస్తుంది , మీకు pH ఎక్కువ లేదా తక్కువ నిర్వహించే స్థితి కావాలి ."
"कई संरचनाएं आर सी एस बी रिसर्च कोलेबोरेटरी फॉर स्‍ट्रक्‍चरल बायोइंफार्मेटिक्‍स पर प्रोटीन डेटा बैंक ( पीडीबी ) में भी उपलब्‍ध हैं , फिर से साइट http rcsb .","అనేక నిర్మాణాలు R C S B రీసెర్చ్ కొలాబోరేటరీ ఫర్ స్ట్రక్చరల్ బయోఇన్ఫర్మాటిక్స్ వద్ద గల ప్రోటీన్ డాటా బ్యాంక్ పిడిబి వద్ద అందుబాటులో ఉన్నవి , మళ్లీ సైట్ http rcsb dot org ."
ड्रग - डीएनए बाइंडिंग की सबसे दिलचस्प संरचना के अध्ययन में से एक C G T A C G वाली डॉनोमाइसिन है ।,అత్యంత ఆసక్తికరమైన డ్రగ్ డిఎన్ఎ బైండింగ్ నిర్మాణ అధ్యయనాల్లో ఒకటి C G T A C G తో డౌనోమైసిన్ అవుతుంది .
यह सिस्टिक फाइब्रोसिस ट्रांसमेंब्रेन कंडक्टेंस रेग्युलेटर प्रोटीन की जीन्स की दोनों प्रतियों में म्यूटेशन्स के कारण होता है ।,సిస్టిక్ ఫైబ్రోసిస్ ట్రాన్స్ మెంబ్రేన్ కండక్టన్స్ రెగ్యులేట్ ప్రోటీన్ కోసం రెండు జీన్స్ కాపీల్లో మ్యూటేషన్స్ ఉండడం వల్ల ఇది సంభవిస్తుంది .
और जिसके कारण हीमोग्लोबिन ऑक्सीजन ले जाना बंद कर देता है ।,మరియు దీనివల్ల హిమోగ్లోబిన్ ఆక్సీజన్ మోసుకెళ్లలేదు .
"पॉलीसेकेराइड्स दो प्रकार के हो सकते हैं, एक सरल या एक जटिल है।","పాలిసాకరైడ్‌లు రెండు రకాలు కావచ్చు , ఒకటి సాధారణమైనది లేదా సంక్లిష్టమైనది ."
"तो , antigen - antigen antigen antibody कॉम्प्लेक्स को अफ्फिनिटी क्रोमैटोग्राफी द्वारा पृथक किया जा सकता है ।","కావున , యాంటీజెన్ - యాంటీజెన్ , యాంటీజెన్ - యాంటీబాడీ , కాంప్లెక్స్ ఎఫినిటీక్రోమటోగ్రఫీ ద్వారా వేరు చేయవచ్చు ."
प्रत्येक प्रोटीन की सांद्रता का आंकलन डेन्सिटोमेट्री द्वारा किया जा सकता है ।,ప్రతీ ప్రోటీన్స్ యొక్క సాంద్రతను డెన్సిటోమెట్రీ ద్వారా అంచనా వేయవచ్చు .
ये विधियाँ बहुत ही महत्वपूर्ण हैं क्योंकि ये बहुत ही कम समय में संतोषजनक परिणाम दे सकती हैं ।,హార్డ్ స్పియర్ పొటెన్షియల్ అంటే ఏమిటి ?
लेकिन इसे अस्वीकार करने के लिए आप हमेशा कह सकते हैं कि यदि हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स इतनी स्थिर होती हैं तो उनमें आंतरिक संरचना क्यों होनी चाहिए ।,కాని ఇది తప్పు అని నిరూపించడానికి ఒకవేళ హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అత్యంత స్థిరమైనవి అయితే అవి అంతర్గత నిర్మాణాలను ఎందుకు కలిగి ఉండాలి అని మీరు ఎల్లప్పుడూ చెప్పవచ్చు .
"और इसीलिए इसके व्यापक फैलाव के कारण या यह ग्रह इस विशिष्ट जल से ढका हुआ है, इसे ब्लू प्लेनेट कहा जाता है।",మరియు ఇది విస్తృతంగా వ్యాప్తి చెంది ఉండడం వల్ల లేదా ఈ గ్రహం ప్రత్యేకంగా ఈ నీటితో ఎక్కువ భాగం కప్పి ఉండడం వల్ల దీనిని బ్లూప్లానెట్ అని పిలుస్తారు .
प्रकृति में सुपरकॉइलिंग की स्थिति हमेशा सर्कुलर डी एन ए के मामले में देखा जाती है ।,"సర్క్యులర్ డిఎన్ఎ అనేది సాధారణంగా కేవలం సూపర్‌కాయిల్డ్ స్టేట్‌లో మాత్రమే ఉంటుంది , ఇక్కడ మేము ఒక డిఎన్ఎ యొక్క రిలాక్స్డ్ డబుల్ హెలికల్ విభాగాన్ని చూపుతాము ."
"इस सप्ताह में हम जो करने जा रहे हैं, वह मुख्य रूप से लिपिड्स से संबंधित है।",ఈ వారంలో మనం లిపిడ్‌లకు సంబంధించినదానిని చేద్దాము .
"कोओर्डीनेट बॉन्ड दो केंद्र वाला, दो इलेक्ट्रॉनों का कोओर्डीनेट बॉन्ड होता है जिसमें उन दो इलेक्ट्रॉनों को साझा किया जाता है जो एक ही एटम्स के होते हैं।","కోఆర్డినేట్ బాండ్ అనేది రెండు కేంద్రకాలు , రెండు ఎలక్ట్రాన్లతో గల ఒక కోవలెంట్ బాండ్ , దీనిలో ఒకే ఏటమ్కు చెందిన రెండు ఎలక్ట్రాన్లను పంచుకోవడం ద్వారా బంధం ఏర్పడును ."
"तो , एक फ़ोर्स का होना ज़रूरी है और एक समीकरण होती है जो बताती है कि मॉलिक्यूल पर फ़ोर्स कैसे कार्य करता है , इसे इस रूप में दिया गया है आर सी एफ जो कि ओमेगा स्क्वायर में r के गुणक के बराबर होता है , जो g द्वारा विभाजित होता है , जहाँ r चक्रण की धुरी के केंद्र से मॉलिक्यूल की दूरी है और w एंगुलर वेलोसिटी है , जो दर्शाती है कि कितनी तेज़ी के साथ यह घूम रहा है और g ग्रेविटी फ़ोर्स है , जो कि नौ दशमलव आठ मीटर्स प्रति वर्ग सेकंड है ।","కావున , అక్కడ ఖచ్చితంగా ఒక ఫోర్స్ ఉంటుంది మరియు ఆ ఫోర్స్ మాలిక్యుల్ ఎలా పని చేస్తుందో వివరించే ఒక సమీకరణం ఉంటుంది , ఇది ఆర్ సి ఎఫ్ అనేది ఆర్ ఒమెగా స్క్వేర్ డివైడెడ్ బై జి గా ఇవ్వబడినది , ఇక్కడ r అనేది భ్రమణ అక్షం యొక్క కేంద్రం నుండి మాలిక్యుల్ గల దూరం మరియు ఒమేగా ( ω ) అంటే ఆంగ్యులర్ వెలాసిటీ అనేది ఇది ఎంత వేగంగా భ్రమణం చెందునో సూచించును మరియు g అనేది గ్రావిటేషన్ ఫోర్స్ , దీని విలువ 9.8 మీటర్స్ పర్ సెకండ్ స్క్వేర్ ."
जैसा कि मैंने बताया था अमिनो एसिड्स प्रोटीन के बुनियादी घटक होते हैं।,"నేను చెప్పినట్లుగా అమైనో యాసిడ్స్ అనేవి ప్రోటీన్స్ యొక్క ప్రాథమిక నిర్మాణాత్మక ప్రమాణాలు ,"
"इससे हम यह पता लगा सकते हैं कि किसी भी मरीज का सीरम , एचआईवी वायरस की कितनी प्रोटीनों के साथ क्रिया कर रहा है , जो आपको यह बताएगा कि क्या रोगी हाल ही में संक्रमित हुआ है या यह एक पुराना मामला है , वगैरह वगैरह ।","దీని ద్వారా రోగి యొక్క సెరా , హెచ్ ఐ వీ వైరస్ యొక్క ఎన్ని ప్రోటీనులతో ప్రతిస్పందిస్తుందో మనం తెలుసుకోవచ్చు , అంతే కాకుండా రోగికి డిసీస్ ఇటీవల సోకినదా లేదా ఇది దీర్ఘకాలిక సమస్యనా అనే మొదలైన విషయాలను మీకు తెలియజేస్తుంది ."
तुलनात्मक रूप से ये क्रमबद्ध बल होते हैं।,ఇవి సాపేక్ష వ్యాప్తిలో ఉన్న బలాలు .
एक बार जब एटीपी बंध जाता है तो आप आंतरिक रूप से अलग की हुयी एक स्थिति देखते हैं ।,ఒకసారి ఎటిపి బంధించబడి ఉన్నప్పుడు మీరు అంతర్గతంగా విడి విడిగా ఉన్న స్టేట్ చూస్తారు .
"तो , वास्तव में दो बल हैं , एक सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स है जो कि बाहर की तरफ कार्य कर रहा है , आप बाहर की तरफ देख सकते हैं , यह मॉलिक्यूल को घूर्णन धुरी के केंद्र से बाहर की ओर धकेलता है लेकिन उसी समय बोयेंट फ़ोर्स भी मॉलिक्यूल पर कार्य करता है और यह सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स के विपरीत होता है ।","కావున , వాస్తవానికి అక్కడ గల రెండు ఫోర్సెస్ ఒకటి సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ ఇది బయటి వైపు పని చేస్తుందని మీరు చూడవచ్చు , ఇది మాలిక్యుల్ భ్రమణ అక్షం యొక్క కేంద్రం నుండి బయటి వైపు నెట్టివేయును , కాని అదే సమయంలో మాలిక్యుల్ బయోంట్ ఫోర్స్ కూడా పని చేస్తుంది మరియు అది సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ వ్యతిరేఖ దిశలో ఉంటుంది ."
"सेरोटोनिन रिसेप्टर का मुख्य कार्य , प्रीसिनैप्टिक टर्मिनल में सिनैप्टिक क्लेफ्ट से सेरोटोनिन का स्थानांतरण करना होता है ।",సెరోటోనిన్ రిసెప్టార్‌ల ప్రధాన విధి ఏమిటంటే సినాప్టిక్ క్లెఫ్ట్ నుండి సెరోటోనిన్‌ను తిరిగి ప్రిసినాప్టిక్ టెర్మినల్‌‌లోకి మార్చడం .
"अगली स्‍लाइड में मैं आगे की जानकारी का वर्णन करूँगा , आर्जिनीन का उदाहरण लेते हैं , जिसमें एक धनात्‍मक आवेशित रेज़िड्यू साल्ट ब्रिज़िज़ बनाने के लिए , एक ऋणात्मक आवेश वाले ग्‍लूटामिक एसिड या एस्‍पारटिक एसिड के रेज़िड्यू के साथ अंत : क्रिया करता है जिसे हम इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन कहते हैं ।","నేను వివరాలను తరువాతి స్లైడ్స్ లో వివరిస్తాను , కాని ఉదాహరణ అనేది అర్జినైన్ , ఒక పాజిటివ్ చార్జ్ అవశేషం అనేది గ్లుటమిక్ ఆసిడ్ లేదా ఆస్పార్టిక్ ఆమ్లం తో ఇంటరాక్ట్ అయి , ఒక నెగటివ్ చార్జ్ అవశేషం లవణ వారధిలను ఏర్పరచడానికి ఇంటరాక్ట్ అవుతాయి లేదా సాధారణంగా వాటిని మనం ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ గా పిలుస్తాము ."
और यह मानदंड अपने आप में ही हार्ड स्‍फिअर पोटैंशियल के बराबर होता है ।,మరియు ఈ క్రైటీరియా అనేది హార్డ్ స్పియర్ పొటెన్షియల్ కు సమానం అవుతుంది .
"तो , इस सुझाव का प्रोटीन के डोमेन स्तर से नीचे का समर्थन नहीं किया जा सकता है लेकिन वैश्विक स्तर पर प्रोटीन सीक्वेंस , विकास प्रक्रिया के निर्धारण करने या समझने के लिए मुख्य कारक होता है ।",కావున ఈ సలహా ప్రోటీన్ డొమైన్ స్థాయి కన్నా తక్కువ స్థాయిలో మద్దతు ఇవ్వలేదు కాని గ్లోబల్ స్థాయి ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ అనేది పరిణామ ప్రక్రియను నిర్ణయించుట లేదా అర్థం చేసుకోవడంలో ప్రధాన కారకంగా ఉంటుంది .
"पहले सतह पर बर्फ जम जाती है, पानी के जमने से ऊष्‍मा पानी के नीचे चली जाती है जिससे इन्सुलेशन हो जाता है।","మొదట ఉపరితలంపై మంచు ఏర్పడుతుంది , గడ్డకట్టే నీరు హీట్ ని క్రిందికి విడుదల చేయడం వల్ల ఇన్సులేషన్ ఏర్పడుతుంది ."
"अब, एक प्रोटीन स्ट्रक्चर को कैसे समझा जाए? कई तकनीकें हैं जिनसे आप संरचना को समझ सकते हैं, ये सब आधारभूत, सबसे उपयोगी हैं और सबसे उत्तम उदाहरण जो नाम आपने सुने हैं वे हैं एक्स-रे क्रिस्टलोग्राफी और एन एम आर न्यूक्लियर मैग्नेटिक रेजोनेंस तकनीकें।","ఇప్పుడు , ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని ఎలా అర్థం చేసుకోవాలి ?మీరు నిర్మాణాన్ని అర్థం చేసుకోగల అనేక పద్ధతులు ఉన్నాయి , మీరు విన్న ప్రాథమిక , అత్యంత ఉపయోగకరమైన మరియు అత్యంత గొప్ప ఉదాహరణలు ఎక్స్ - రే క్రిస్టల్లాగ్రఫీ మరియు ఎన్ ఎం ఆర్ న్యూక్లియర్ మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ పద్దతులు ."
"एक दशमलव पाँच चार वाला ऊर्जा स्‍तर सबसे कम होता है , लेकिन सामान्य तापमान में कोई ऊर्जा नहीं होती है और जैविक तापमान जो कि सैंतीस डिग्री होता है , उसमें हमेशा ऊर्जा होती है , इसलिए आबंधों में उतार - चढ़ाव हो सकता है और इसी तरह बॉंन्ड एंगल में भी ।","1.54 అనేది అత్యల్ప శక్తి స్థాయి , కాని గది ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఇది కొంత శక్తిని కలిగి ఉండదు మరియు బయోలాజికల్ ఉష్ణోగ్రత అనగా మనం 37 డిగ్రీల వద్ద ఉన్నప్పుడు అప్పటికీ అది కొంత శక్తిని కలిగి ఉంటుంది , కావున బాండ్స్ హెచ్చు తగ్గులకు గురవుతాయి అలాగే బంధ కోణాలు కూడా ."
जल की विशिष्ट ऊष्मा अत्याधिक होती है क्योंकि हाइड्रोजन बॉन्ड्स को तोड़ने के लिए बहुत अधिक ऊष्‍मीय ऊर्जा की आवश्यकता होती है।,"నీరు అనేది అధిక స్పెస్ఫిక్ హీట్‌ని కలిగి ఉంటుంది ఎందుకంటే , హైడ్రోజన్ బాండ్స్‌ను విడగొట్టడానికి చాలా ఎక్కువ హీట్ఎనర్జి అవసరం ."
"एस सी एन ए , एल आर आर के टू , ग्लूकोसेरेब्रोसिडेज मतलब जीबीए जैसी म्यूटेशन्स वाली जीन्स को स्पोरेडिक पार्किन्सन्स डिसीज के लिए जोखिम कारक माना गया है ।","ఈ జీన్స్ మ్యూటేషన్స్ S C N A , S N C A , L R R K టూ , గ్లూకోసెరెబ్రోసిడేజ్ అనగా G B A అనేవి స్పోరాడిక్ పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ ప్రమాదకర కారకాలుగా గుర్తించబడినవి ."
"तो, इस सप्ताह में आप ड्रग डिजाइन, संरचना पर आधारित ड्रग डिजाइन और प्रोटीन लिगैंड इंटरैक्शन्स करेंगे।","కాబట్టి , ఈ వారంలో మీరు ఔషధ రూపకల్పన , స్ట్రక్చర్ బేస్డ్ డ్రగ్ డిజైనింగ్ మరియు ప్రోటీన్ లిగాండ్ ఇంటర్యాక్షన్స్ చేయబోతున్నారు ."
"तो , इस मामले में , शिखर का चौड़ा होना , एक एनालाइट द्वारा ली गई विभिन्न लंबाई के विभिन्न भागों के कारण होता है और इस घटना को एडी ' ज़ डिफ्यूज़न के नाम से जाना जाता है ।","కావున , ఈ సందర్భంలో , ఒక అనలైట్ తీసుకునే విభిన్న పొడవులు గల విభిన్న మార్గాల వల్ల పీక్ విస్తరణ జరుగుతుంది , ఈ దృగ్విషయాన్నే ఎడ్డీస్ విస్తరణ అంటాము ."
सबसे पहली बात तो यह है कि इन दोनों शब्‍दों टॉर्शनल एंगल और डाइहेड्रल एंगल को एक दूसरे के लिए इस्‍तेमाल किया जाता है ।,మొదట ఈ రెండు టోర్షనల్ మరియు డైహెడ్రల్ పరస్పరం ఉపయోగించబడుతాయి .
"एक प्रोटीन में, अल्फा हेलिक्सिस को कई हाइड्रोजन बॉन्ड्स जो हेलिक्स के पूरे फैलाव के भीतर मौजूद होते हैं, द्वारा स्थिर या एक साथ रखा जाता है।",ప్రోటీన్లో హెలిక్స్ లోని మొత్తం విస్తీర్ణంలో గల హైడ్రోజన్ బాండ్స్ సంఖ్య ద్వారా ఆల్ఫా హెలిక్లు స్థిరత్వాన్ని పొందడం లేదా పట్టి ఉంచడం జరుగుతుంది .
"और अमीनो एसिड सिक्वेंस को निर्धारित करने का सबसे अच्छा तरीका डी एन ए सिक्वेंसिंग से करना होता है , क्योंकि प्रोटीन सिक्वेंसिंग की तुलना में डीएनए सिक्वेंसिंग थोड़ी आसान विधि होती है ।","మరియు అమైనో ఆసిడ్ సీక్వెన్స్ నిర్ణయించడానికి అత్యుత్తమ మార్గం డి ఎన్ ఎ సీక్వెన్స్ , ఎందుకంటే డిఎన్ ఎ సీక్వెన్సింగ్ అనేది ప్రోటీన్ సీక్వెన్సింగ్‌తో పోల్చితే కొంత సులభమైనది ."
मॉलिक्यूल्स समतल क्यों नहीं होते हैं?,మాలిక్యూల్స్ ఎందుకు ఫ్లాట్గా ఉండవు ?
और यह इंटरैक्टिंग लिगैंड्स पर भी निर्भर करता है ।,ఇది ఇంటరాక్టింగ్ లిగాండ్‌లపై కూడా ఆధారపడి ఉంటుంది .
"अब, मैं आपके अमिनो एसिडों को जोड़ना चाहती हूँ, प्रमाणिक अमिनो एसिडों के लिए आपके जेनेटिक इन्फोर्मेशन कोडॉन्स हमारे डीएनए मॉलिक्यूल पर न्यूक्लियोटाइड के अनुक्रम पर निर्भर करते हैं और हमारी प्रोटीनों पर अमिनो एसिडों को कोड करते हैं।","ఇప్పుడు , నేను మీ అమైనో యాసిడ్స్ అనుసంధానించాలనుకుంటున్నాను , ప్రామాణిక అమైనో యాసిడ్స్ కోసం మీ జన్యు సమాచార కోడాన్స్ అనేవి మన డిఎన్‌ఎ మాలిక్యూల్‌పై గల న్యూక్లియోటైడ్ క్రమంపై ఆధారపడి ఉండును మరియు మన ప్రోటీన్స్‌పై అమైనో యాసిడ్స్‌ను కోడ్ చేస్తాయి ."
इस इकाई में हमने कई प्रकार के टर्न्‍स के बारे में चर्चा की है ।,ఈ విభాగంలో మనం వివిధ రకాల టర్న్స్ గురించి చర్చించాము .
"तो , टैक्सोनोमी वास्तव में आपको जीव की फेनोटाइपिक स्ट्रक्चर के आधार पर केवल टैक्सोनोमी को सरल बनाने की जानकारी देता है , इसलिए यह मुख्य रूप से जीव के लिए उपयोग किया जाता है ।","టాక్సానమీ అనేది ఆర్గానిజం యొక్క వర్గీకరణ గురించి వాటి ఫినోటైపిక్ స్ట్రక్చర్ ఆధారంగా మీకు అవగాహన కలిగిస్తుంది , కావున ఇది ప్రధానంగా ఆర్గానిజం కోసం ఉపయోగించబడుతుంది ."
जब हम कहते हैं कि कार्बन - कार्बन की दूरी एक दशमलव पाँच चार आंगस्ट्रॉम है तो यह हर समय एक दशमलव पाँच चार नहीं रहती ।,కార్బన్ – కార్బన్ దూరం 1.54 ఆంగ్ స్ట్రామ్స్ అని మనం అనుకుంటే అది అన్ని సార్లు ఖచ్చితంగా 1.54 ఆంగ్ స్ట్రామ్స్ ఉండదు .
ये क्रोमैटोग्राफी के अनुप्रयोग हैं ।,ఇవి క్రోమటోగ్రఫీ యొక్క అనువర్తనాలు .
"जब इस तरह के वक्तव्य आए , तब फिर प्रोफेसर रामचंद्रन ने उस पर और काम किया और रामचंद्रन ने सोचा और यह बताया कि ग्लाइसिन की सुविधा के लिए वहाँ पर्याप्त जगह है और ग्लाइसिन की दूसरी कईं संभव संरचनाएँ हो सकती हैं और इस तरह से उन्होंने अपने कोलेजन मॉडल को मंजूर करवा लिया ।","ఈ వ్యాఖ్యలు వచ్చినప్పుడు ప్రొఫెసర్ రామచంద్రన్ ఆలోచించి , గ్లైసిన్‌కు సరిపోయే స్థలం ఉందని మరియు గ్లైసిన్ చాలా ఆకృతీకరణను కలిగి ఉండవచ్చని చూపించాడు ఆలా అతను తన కొల్లాజెన్ మోడల్‌ను ధృవీకరించారు ."
लेकिन पूरी तरह से अवरुद्ध नहीं करता है क्योंकि यह सम्पूर्ण सब्सट्रेट बाइंडिंग चैनल को नहीं ढकता है ।,కానీ పూర్తిగా నిరోధించదు ఎందుకంటే ఇది మొత్తం సబ్‌స్ట్రేట్ బైండింగ్ ఛానెల్‌‌ను కవర్ చేయదు .
केन्द्रीय क्षेत्र कोइल्ड कोइल्स बनाते हैं जो डंडे के आकार की एक संरचना बनाते हैं जिसके प्रत्येक छोर पर दो गोबुलर डोमेन्स होते हैं ।,"కేంద్ర ప్రాంతాలు కాయిల్డ్ కాయిల్స్‌ను ఏర్పరుస్తాయి , ఇవి ప్రతి చివర రెండు తో గ్లోబ్యులర్ డొమైన్స్ లోహపు కడ్డీ ఆకార నిర్మాణానికి దారితీస్తాయి ."
"इसलिए, यह एक परिवहन है, जबकि मायोग्लोबिन ऐसा नहीं कर सकता है, यह केवल ऑक्सीजन का भंडारण कर सकता है और केवल बहुत ही तनाव की स्थिति में या जब आप, जब शरीर व्यायाम कर रहा होता है या जब ऑक्सीजन की कमी होती है, फेफड़ों में पर्याप्त ऑक्सीजन होती है, तो ऑक्सीजन प्रदान कर सकता है।","కాబట్టి , ఇది రవాణా , మయోగ్లోబిన్ అలా చేయలేదు , అది ఆక్సిజన్‌ను మాత్రమే నిల్వ చేస్తుంది మరియు చాలా ఒత్తిడి పరిస్థితులలో లేదా శరీరం వ్యాయామంలో ఉన్నప్పుడు లేదా లంగ్‌లలో ఆక్సిజన్ లోపం ఉన్నప్పుడు , లంగ్స్‌లలో తగినంత ఆక్సిజన్ లేనప్పుడు మాత్రమే ఆక్సిజన్‌ను ఇవ్వగలదు ."
"अब , संरचना बनाने के लिए इसमें आकर्षण कम ही होता है , मूलतः डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन जो उपस्थित होता है वह सिर्फ ऑक्सीजन छोड़ देता है , विघटित हो जाता है और फिर , यह एक डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन बन जाता है ।","ఇప్పుడు , ఇది ఆకృతీకరణ కోసం తక్కువ ఎఫినిటీని కలిగి ఉంటుంది , ప్రాథమికంగా ఇక్కడ గల డీ - ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ అనేది కేవలం ఆక్సిజన్ వదిలిపెడుతుంది , వేరు చేస్తుంది , కావున ఇది డీ - ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ అవుతుంది ."
इन मामलों में हमने विशिष्ट उदाहरणों का उल्‍लेख किया है ।,ఈ సందర్భాల్లో మేము నిర్ధిష్ట ఉదాహరణలు చూపాము .
"बैंड के चौड़ा होने का सीधा संबंध मोबाइल फेज़ के वैलोसिटी से होता है , इस प्रकार , शिखर की आकृति एनालाइट के बाहर निकलने की दर द्वारा प्रभावित होती है ।",పట్టీ విస్తరణ అనేది నేరుగా మొబైల్ దశతో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది అందువల్ల అనలైట్ యొక్క ఎలూషన్ రేటు ద్వారా పీక్ యొక్క ఆకృతి ప్రభావితం అవుతుంది .
"इन दवाओं को हम सेलेक्टिव सेरोटोनिन रिअप्टेक इनहिबिटर्स या एस एस आर आई भी कहते हैं क्योंकि ये सीधे ही सेरोटोनिन ट्रांसपोर्टर्स से जुड़ती हैं , लेकिन समस्या यहाँ यह है कि ये दवाएँ नॉन एपिनेफ्रिन और डोपामाइन ट्रांसपोर्टर्स जैसे अन्य होमोलोगस रिसेप्टर्स से भी बंधती हैं ।","ఈ మందులు సెలెక్టివ్ సెరోటోనిన్ రీఅప్టేక్ ఇన్హిబిటర్స్ ఎస్ ఎస్ ఆర్ ఐలు అని కూడా పిలువబడుతాయి , ఎందుకంటే అవి నేరుగా సెరోటోనిన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లతో బంధం ఏర్పరచుకుంటాయి , కానీ ఇక్కడ సమస్య ఏమిటంటే , ఈ మందులు నాన్ ఎపినెఫ్రిన్ మరియు డోపామైన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లు వంటి ఇతర హోమోలాగస్ గ్రాహకాలతో బంధం ఏర్పరచుకుంటాయి ."
बायाँ हाथ और दायाँ हाथ सभी काइरल मॉलिक्यूल्स की एक नामावली है।,ఎడమ చేతి మరియు కుడి చేతివని ఉన్నాయి .
"तो , ये मूल रूप से इस बीमारी के लिए जिम्मेदार होती हैं ।",ప్రాథమికంగా ఇది ఈ డిసీస్ కారణం అవుతుంది .
पार्किन्सन्स रोग के दुर्लभ मामलों में अल्फा साइन्यूक्लीन के जीन कोडिंग में म्यूटेशन्स पाए जाते हैं ।,పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ అరుదైన సందర్భాల్లో ఆల్పా సిన్యూక్లిన్ కోసం జీన్ కోడింగ్ మ్యూటేషన్స్ ఉంటాయి .
अम्लीय pH रेंज में कार्बोक्सिलिक ग्रुप के विघटन के लिए pk one मान और क्षारीय pH रेंज में अमिनो ग्रुप के विघटन के लिए pk two मान के बीच अंतर किया जा सकता है।,వీటి మధ్య తేడాను మనం గుర్తించవచ్చు .ఎసిడిక్ పిహెచ్ రేంజ్‌లోని కార్భాక్సిలిక్ గ్రూప్ యొక్క విచ్ఛేదన కోసం గల విలువ pKవన్ .బేసిక్ పిహెచ్ రేంజ్‌లోని అమైనో సమూహాల విచ్ఛేదన కోసం గల విలువ pKటూఅవుతుంది .
"तो इस पॉइंट म्यूटेशन के कारण red blood cells हँसिएं जैसी हो जाती हैं , इस कारण इसे सिकल सेल एनीमिया कहते हैं ।",దాని వల్ల ఈ పాయింట్ మ్యూటేషన్ రెడ్ బ్లడ్ సెల్స్ సిక్లెడ్ అందువల్లనే ఇది సికిల్ సెల్ ఎనీమియాగా పిలవబడును .
"अपवाद के रुप में अल्फा अमिनो प्रोलिन में, एक हाइड्रोजन परमाणु होता है, जो सी अल्फा परमाणु से जुड़ा हुआ होता है, जो सी अल्फा परमाणु की तीसरी वैलेंस के लिए जिम्मेदार होता है।","ఆల్ఫా ఎమీనో ప్రోలైన్ మినహా ఇవి C ఆల్ఫా ఆటమ్‌కు జత చేయబడిన హైడ్రోజన్ ఆటమ్‍ను పరమాణువును కలిగి ఉంటాయి , ఇది C ఆల్ఫా ఆటమ్ యొక్క మూడవ వాలెన్స్ కారణమౌతుంది ."
"इसे डेल्टा जी ट्रान्सफर कहा जाता है, जिसकी गणना मुख्य आधार के लिए योगदान को घटाकर अलग-अलग अतिरिक्त समूहों के लिए की जा सकती है जो कि ग्‍लाइसिन के लिए डेल्टा जी मान के अलावा और कुछ भी नहीं है जिसमें साइड चेन नहीं होता है।","దీనిని డెల్టా జి ట్రాన్సఫర్ అంటారు , విభిన్న సైడ్ చైన్లకు బ్యాక్‌బోన్ కు అందించిన సహకారాన్ని తీసివేయడం ద్వారా లెక్కించవచ్చు అది సైడ్ చైన్స్ లేని గ్లైసీన్ యొక్క డెల్టా జి విలువ తప్ప మరొకటి కాదు ."
और आयनिक बॉन्ड और कोओर्डीनेट बॉन्ड।,"అవి ఏంటంటే కెమికల్ బాండ్స్ మరియు వివిధ బాండ్స్ ప్రాముఖ్యత , కోవలెంట్ బాండ్ వాటి మధ్య వ్యత్యాసం ఏమిటి , మరియు దానిలో ప్రమేయం కలిగి ఉన్న శక్తిని అర్థం చేసుకోవడం మరియు అయానిక్ బాండ్ మరియు కోఆర్డినేట్ బాండ్ ."
"अब, हम जो करेंगे, वह यह है कि हम ड्रग डिजाइन के लिए प्रोटीन को डिजाइन करेंगे, उसके लिए आप प्रोटीन का उपयोग करें ।","ఇప్పుడు , మనం చేయబోయేది ఔషధ రూపకల్పన కోసం , మీరు ప్రోటీన్‌ను ఉపయోగిస్తారు ."
"इस सप्ताह में, आपको एडेनिन, थाइमिन, यूरैसिल और गुआनिन, साइटोसिन जैसे मूल घटकों से परिचय कराया गया है।","ఈ వారంలో , మీరు అడినిన్ , థైమిన్ , యురాసిల్ మరియు గ్వానైన్ , సైటోసిన్ యొక్క ప్రాథమిక భాగాలను పరిచయం అయ్యారు ."
"जैसा कि मैंने कहा , इंटरमीडिएट फिलामेंट्स का जीवनकाल थोडा ज्यादा होता है , अधिकांश मामलों में केवल सेल डिविज़न के समय वे पूरी तरह से घुल जाते हैं और शिशु सेल्स में नए इंटरमीडिएट फिलामेंट्स बन जाते हैं ।","నేను చెప్పినట్లుగా , ఇంటర్మీడియేట్ ఫిలమెంట్స్ కొంత ఎక్కువ జీవిత కాలం కలిగి ఉంటాయి , ఎక్కువ సందర్భాలలో సెల్ విభజన సమయంలో మాత్రమే అవి పూర్తిగా అదృశ్యమవుతాయి మరియు బేబిసెల్స్ కొత్త ఇంటర్మీడియేట్ ఫిలమెంట్స్ ఏర్పడుతాయి ."
"ये लगातार बनते, टूटते और एक दूसरे में प्रवाहित होते रहते हैं जैसा कि इस वाले चित्र में दिखाया गया है।","ఇవి నిరంతరం ఏర్పడుతూ , విచ్ఛిన్నమవుతూ ఉంటాయి మరియు ఒకదానితో మరొకటి ప్రవహిస్తూ ఈ నిర్ధిష్ట చిత్రంలో చూపినట్లుగా ఉంటాయి ."
यह वास्तव में प्रोटॉन से जुड़ता है ।,అది ప్రోటాన్ తో బంధింతమై ఉంటుంది .
"आप ऐसा देख सकते हैं कि माध्यम जितना विस्कस होता है , वह उतना ही अधिक विस्कस फोर्स या उतना ही अधिक फ्रिक्शनल फोर्स उत्पन्न करता है और इसीलिए माध्यम का विस्कोसिटी बढ़ने के साथ सैटलिंग वैलोसिटी की गति लगातार कम और कम होती जाती है और पाँचवाँ भाग है जैसे जैसे ग्रेविटेशनल फ़ोर्स भी बढ़ता है सेडीमेंटेशन की दर भी बढ़ती है ।",స్నిగ్ధత మాధ్యమం అనేది ఎక్కువ విస్కాసిటిఫోర్స్ లేదా ఎక్కువ ఫ్రిక్షనల్ ఫోర్స్ ఏర్పరుచును మరియు అందుకే మాధ్యమం యొక్క విస్కాసిటి పెంచినప్పుడు స్థిరపడే వేగం చాలా తగ్గుతుంది మరియు ఐదవ భాగంలో గ్రావిటేషన్ ఫోర్స్ పెరిగేకొద్ది అవక్షేపణ రేటు పెరుగుతుంది .
"यहाँ तीन अमिनो एसिड वाली शीट है और लूप में छह हैं , इसलिए इस नौ अमिनो एसिड की पुनरावृत्ति होती है , तीन अमिनो एसिड एक छोटी शीट बनाते हैं और छह अमिनो एसिड एक बड़े लूप का निर्माण करते हैं ।",దీనికి సాధారణ ఉదాహరణ పెక్టేట్ లైజ్ .
"जल अणुओं के बीच अंत:क्रिया–ऑक्‍सीजन अत्याधिक इलेक्ट्रोनगेटिव होती है और उन दो हाइड्रोजन परमाणुओं से इलेक्ट्रॉन लेने से इसमें आंशिक ऋणात्मक आवेश आ जाता है, जिनसे यह कोवलेंट बॉन्ड द्वारा जुड़ी हुई होती है, जिससे उन पर आंशिक रूप से धनात्‍मक आवेश हो जाता है।","నీటి మాలిక్యుల్ ల మధ్య ఇంటరాక్షన్స్ – ఆక్సిజన్ అనేది అధిక నెగటివ్ ఛార్జ్‌ను కలిగి ఉంటుంది మరియు ఇది కోవలెంట్ బాండ్ కలిగి ఉన్న రెండు హైడ్రోజన్ ఆటమ్స్ నుండి ఎలక్ట్రాన్ డెన్సిటీను ఉపసంహరించుకోవడం ద్వారా పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్‌ని పొందుతుంది , వాటిని పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్‌లతో వదిలివేస్తుంది ."
"अगर इस पर कोई विद्युत आवेश होता है, तो धनात्मक और ऋणात्मक दोनों आवेश हो सकते हैं, साथ ही उस पर कुल आवेश शून्य हो सकता है, यह एक बात है, इसलिए ऐसा मत सोचिये कि इस पर कोई आवेश नहीं होता है।","ఇది చార్జ్ కలిగి ఉండొచ్చు , ఇది రెండూ ధన మరియు ఋణ చార్జ్‌లను సమానంగా కలిగి ఉంటుంది అలాగే దీని నికర చార్జ్ శూన్యంగా ఉంటుంది అది ఒకటి , అక్కడ చార్జ్ లేదు అని ఆలోచించకూడదు ."
"अल्जाइमर्स डिसीज का नामकरण एलॉइस अल्जाइमर नामक एक वैज्ञानिक के नाम पर किया गया है , जिन्होंने इसके बारे में सबसे पहले बताया था",అల్జీమర్స్ డిసీస్ ఆ పేరు రావడానికి కారణం దానిని మొదటిసారిగా వివరించిన శాస్త్రవేత్త అయిన అలియోస్ అల్జీమర్ పేరు నుండి దీనిని తీసుకోవడం .
कैसे यह भीतर की ओर वाली संरचना से बाहर की ओर खुली संरचना में स्थानांतरित हो जाता है ।,ఇది ఇన్వర్డ్ కన్ఫర్మేషన్ నుండి ఔట్వర్డ్ ఓపెన్ కన్ఫర్మేషన్‌కు ఎలా రవాణా అవుతుంది .
आयन एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी एनालाइट और रेजिन पर आवेश के बीच चार्ज चार्ज इंटरेक्शन पर आधारित होती है ।,అయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ అనేది అనలైట్ మరియు రెజిన్ పై గల చార్జ్ ల మధ్య చార్జ్ - చార్జ్ ఇంటరాక్షన్ ఆధారపడి ఉంటుంది .
"तो , इसे हम सिग्‍मा कहते हैं और यह सिग्‍मा डेल्‍टा Lk बटा Lk ज़ीरो के बराबर होता है , फिर डेल्‍टा जी बटा N , 10 RT गुणा sigma के वर्ग के बराबर लिया जाता है ।","కావున , దీనిని మనం సిగ్మాగా పిలుస్తాము మరియు సిగ్మా అనేది డెల్టా Lk డివైడెడ్ బై Lk జీరోనకు సమానం అవుతుంది.అప్పుడు డెల్టా G అప్ ఆన్ N అనేది 10 RT ఇంటూ సిగ్మా స్క్వేర్‌నకు సమానం అవుతుంది ."
"लेकिन, निश्चित रूप से आपने आकलन भी किया है, हम आपका मूल्यांकन करेंगे और अगले सप्ताह में आपको अंक देंगे।",అయితే మీరు అసెస్‌మెంట్ కూడా చేసారు . మేము మీ మూల్యాంకనం చేస్తాము మరియు వచ్చే వారంలో మీకు మార్కులు ఇస్తాము .
तो ए टी पी को बांधने वाली इन प्रोटीनों या ए बी सी वर्ग की प्रोटीनों में अनेक प्रकार की उप - इकाईयाँ होती हैं ।,కాబట్టి ఈ ఏ టి పి బైండింగ్ ప్రోటీన్స్ లేదా ఏ బి సి ఫ్యామిలీ ప్రోటీన్స్ బహుళ యూనిట్ కలిగి ఉంటాయి .
"कार्बोक्सिपेप्टिडेज C , यह साइट्रस लीव्स से प्राप्त होता है और यह 3.5 के अनुकूल pH में सभी स्वतंत्र C - टर्मिनल रेज़िड्यूज़ के लिए उपयोग होता है ।",కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ C అనేది సిట్రస్ లీవ్స్ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది మరియు ఇది మూడు పాయింట్ ఐదు ఆప్టిమమ్ పిహెచ్ ను వద్ద అన్ని స్వేచ్ఛగానున్న C - టర్మినల్ రెసిడ్యూ కోసం ఉపయోగించబడుతుంది .
"और एंटीजन एंटीबॉडी रिएक्शन शुरु करने से पहले , हर किसी को एंटीबॉडी अणु के महत्व के साथ - साथ एंटीजन के महत्व को भी जानना चाहिए ।","ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీల మధ్య చర్య సాధారణంగా అస్థిరమైనది , అందుకే దీనిని సీరంలో వివిధ బయోమాలిక్యూల్స్‌ను ఏర్పరిచేందుకు విరివిగా వాడతారు ."
"तो , इस इकाई में हम यें सारी चीजें करने वाले हैं और कैसे ऑक्सीजन बाइंडिंग की प्रक्रिया मायोग्लोबिन और हीमोग्लोबिन दोनों में ही पाई जा सकती है ।",ఇవన్నీ మనం ఈ విభాగంలో చూడబోయే విషయాలు మరియు ఆక్సిజన్ బైండింగ్ విధానం మయోగ్లోబిన్ మరియు హిమోగ్లోబిన్ లో ఎలా ఉంటుందో మనం తెలుసుకుంటాము .
"डॉनामाइसिन का O 9 ग्वानिन के N - H2 समूह के साथ H - बांड करता है , और डॉनामाइसिन का O13 और साइटोसिन के O 2 के साथ H - बांड बनाता है ।",డౌనోమైసిన్ H - బాండ్స్ యొక్క O నైన్ అనేది గ్వానైన్ యొక్క N - H టూ గ్రూప్‌తో మరియు డౌనోమైసిన్ H - బాండ్స్ అనేవి సిస్టోసిన్ యొక్క O టూ తో .
"दूसरा , हमने देखा कि इम्पिरिकल एटम एटम एडिटिव पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन क्या होता है ?","రెండవది , మనం ఎంపరికల్ ఆటమ్ ఆడిటివ్‌‌ పొటన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్ చూశాము ,"
"अतः, जैसे एक एसिड दुर्बल या प्रबल हो सकता है उसी तरह बेस भी प्रबल या दुर्बल हो सकता है।",కావున ఆసిడ్ బలహీనమైనది లేదా బలమైనది అదేవిధంగా బేస్ బలమైనది లేదా బలహీనమైనదిగా ఉండవచ్చు .
"तो , इसीलिए मैंने आपको मैनुअल को ध्यान से पढ़ने का सुझाव दिया है ।",అందువల్లనే మీరు మాన్యువల్ జాగ్రత్తగా చదవాలని నేను సూచించాను .
एफ - एक्टिन की संरचना - यहाँ एफ - एक्टिन मॉडल की संरचना को दिखाया गया है ।,F - ఆక్టిన్ యొక్క నిర్మాణం - ఇక్కడ F - ఆక్టిన్ నిర్మాణం యొక్క నమూనా చూపబడినది .
लिगैंड अपनी ही अक्षरेखा पर घूमता है ताकि ये समूह मेजर या माइनर ग्रूव में फैल सकें ।,డైన్యూక్లియోటైడ్ డూప్లెక్స్ A p U తో ఎథీడియం బ్రోమైడ్ ను ఈ చిత్రం చూపుతుంది .
और हर टर्न के रेसीड्यूज तीन दशमलव तीन बन जाते हैं ।,మరియు ప్రతి మలుపుకు మూడు పాయింట్ మూడు అవశేషాలు అని చెప్పవచ్చు .
"तो , दो हिस्टीडीन्स जो कि महत्वपूर्ण भूमिका निभाते हैं , एक समीप ही होता है और दूसरा बाहर की ओर होता है ।",హీమ్ పాకెట్ యొక్క ఆక్టివ్ సైట్ మరియు డిస్టల్ హిస్టిడిన్ ఇక్కడ స్పష్టంగా చూపబడినవి నేను చూపుతున్నట్టుగా ప్రాగ్జిమల్ ( సామీప్య ) అనేది ఐరన్ తో పరస్పర చర్య జరుపుతుంది లేదా బంధం కలిగి ఉంటుంది .
"क्योंकि, ग्लाइसिन का पीएच लगभग सात होता है और इसलिए यह आपकी दो से चार वाली पीएच सीमा को संभाल लेता है।","ఎందుకంటే గ్లైసిన్ యెుక్క pH , pK ఏడుగా ఉంటుంది మరియు అందువల్ల ఇది మీ యొక్క pH పరిధిని రెండు నుండి నాలుగుగా ఉంచుతుంది ."
एक आवेशित या एक पोलर पदार्थ को हाइड्रोफिलिक कहते हैं या जिसे आप जल से लगाव (वाटर लविंग) कहते हैं।,ఒక ఛార్జ్డ్ లేదా పోలార్ నేచర్ గల పదార్థం అనేది హైడ్రోఫిలిక్‌గా లేదా వాటర్ లవింగ్‌గా కూడా పిలవబడును .
हाइड्रोफोबिसिटी और सिकल सेल एनीमिया के नाम से जानी जाने वाली बीमारी-,హైడ్రోపోభిసిటీ మరియు సికిల్ సెల్ ఎనీమియాగా పిలవబడే వ్యాధి – సికిల్ సెల్ ఎనీమియా అనేది ఆటోసోమల్ రిసెసివ్ డిసీజ్ .
यह विधि आम तौर पर सीरम प्रोटीनों की सांद्रता को जानने के लिए उपयोग की जाती है ।,ఈ పద్ధతి సాధారణంగా సీరం ప్రోటీన్స్ గాఢతను తెలుసుకోవడానికి ఉపయోగిస్తారు .
आप इसे बहुत बार उपयोग करेंगे।,"కావున అక్కడ మీరు దీనిని చాలా సార్లు ఉపయోగిస్తారు ,"
"प्रत्येक ऑक्सीजन एटम, दो सौ छियात्तर पिकोमीटर की दूरी पर, चार अन्य ऑक्सीजन एटम्स द्वारा टेट्राहेड्रली घिरा होता है।",ప్రతీ ఆక్సిజన్ ఆటమ్స్ చుట్టూ రెండు వందల డెబ్భై ఆరు పికోమీటర్ దూరంలో ఇతర నాలుగు ఆక్సిజన్ ఆటమ్స్ చతుర్ముఖంగా ఏర్పడుతాయి .
"इसमें लीवर आर्म नामक एक बड़ी पूंछ जैसी संरचना होती है जो सक्रिय साइट में छोटे बदलावों को बढ़ाती है , जिससे बड़ी गति होती है ।",ఇది పెద్ద తోక వంటి లీవర్ ఆర్మ్ అని పిలవబడే నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉండును ఇది పెద్ద కదలికలను ఉత్పత్తి చేయడానికి యాక్టివ్ సైట్ లో చిన్న మార్పులను అధికం చేస్తుంది .
"आमतौर पर लोग , उन सभी मापदंडों की गणना को समझने के लिए r औसत को मानते हैं जो घूर्णन की त्रिज्या से संबंधित होते हैं ।","కావున , భ్రమణ వ్యాసార్థానికి సంబంధించిన అన్ని పరామితులను పరిగణించడానికి లేదా లెక్కించడానికి ప్రజలు r సగటును సాధారణంగా పరిగణిస్తుంటారు ."
"इसलिए , क्या होता है !","కావున , ఒకవేళ"
लाइट बैंड्स एक्टिन फिलामेंट्स की बनी होती हैं और डार्क बैंड्स मायोसिन फिलामेंट्स की बनी होती हैं ।,లైట్ బ్యాండ్స్ అనేవి ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ ద్వారా మరియు డార్క్ బ్యాండ్స్ మయోసిన్ ఫిలమెంట్స్ ద్వారా ఏర్పడినవి .
"तो , यही प्रोटीन स्ट्रक्चर फंक्शन रिलेशनशिप का एक डोग्मा या मुख्य भाग है ।","కావున , ఇది ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ ఫంక్షన్ రిలేషన్‌షిప్ యొక్క డోగ్మా లేదా కేంద్ర భాగం అవుతుంది ."
"इस प्रकार, दो मॉलिक्यूल्स के बीच न्यूनतम प्रतिकर्षण और अधिकतम आकर्षण होता है।","అందువల్ల , ఈ రెండు మాలిక్యూల్ల మధ్య మినిమం రిపల్సన్ మరియు మాక్సిమం అట్రాక్షన్ ఉండును ."
"नेट्रोप्सिन , हाइड्रेशन की स्‍पाइन में जल अणु को विस्थापित करते हुए माइनर ग्रूव में बंधता है ।",అడినైన్ N త్రీ మరియు థయమైన్ O టూ ఆటమ్స్‌ను బ్రిడ్జ్ చేయడానికి నెట్రోప్సిన్ అమైడ్ N - H అనేది హైడ్రోజన్ బాండ్స్‌ను ఫర్నిష్ చేయడం అనేది వ్యతిరేఖ హెలిక్స్ స్ట్రాండ్స్ యొక్క పక్కపక్కనే గల బేస్ పేర్స్ పై సంభవిస్తుంది .
परिणामस्वरूप माल्टोज मेम्ब्रेन के पार भेज दिया जाता है ।,దీని ఫలితంగా మాల్టోస్ ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ అంతటా రవాణా చేయబడుతుంది .
"इसलिए  एबी पॉलीपेप्टाइड में सामान्यत : चालीस से बयालीस अमीनो एसिड्स और काफी बड़े पॉलीपेप्टाइड वाले उनके प्रोटियोलिटिक क्लिवेज होते हैं जिन्हें हम एमाइलॉयड प्रीकर्सर प्रोटीन कहते हैं , और यह पेप्टाइड एक बहुत ही लचीली संरचना होती है जो छोटी असमानांतर बीटा शीट बनाती है ।",కావున A B పాలీపెప్టైడ్స్ సాధారణంగా నలభై నుండి నలభై రెండు అమైనో యాసిడ్స్ కలిగి ఉంటాయి మరియు వాటి అతి పెద్ద పాలీపెప్టైడ్ యొక్క ప్రోటియోలిటిక్ చీలిక మనం ఇంతకు ముందు మాట్లాడుకున్న అయిన అమైలాయిడ్ ప్రీకర్సర్ ప్రోటీన్ అవుతుంది మరియు ఈ పెప్టైడ్ అనేది చాలా సౌకర్యవంతమైన నిర్మాణ మరియు ఇది చిన్న ప్రతి సమాంతర బీటా షీట్ ను ఏర్పరుచును .
अगले अमिनो एसिड में सीओ ग्रुप और एनएच ग्रुप एक और समतल बनाते हैं और वे अमिनो एसिड से जुड़ जाते हैं।,తరువాతి అమైనో యాసిడ్ యొక్క CO సమూహం మరియు NH కలిసి మరో సమతలాన్ని ఏర్పరుచును మరియు అవి అమైనో యాసిడ్స్‌తో జత కూడుతాయి .
"तो, इसमें आपको अलग करने की जरूरत है।","కాబట్టి , అందులో మీరు వేరు చేయాలి ."
"तो यहाँ मैं आपको एहलर्स डनलोस सिंड्रोम का एक सरल सा उदाहरण दूँगा , मेरा उच्चारण शायद सही ना हो ।","కాబట్టి , ఇక్కడ నేను మీకు ఒక సాధారణ ఉదాహరణ ఎహ్లర్స్ డాన్లోస్ సిండ్రోమ్ చెబుతాను , నా ఉచ్చారణ తప్పు కావచ్చు ."
"तो , कई प्रोटीन्स हैं जो इस एक्टिन डाईनेमिक्स और ट्रेडमिलिंग में मदद करते हैं ।","కావున , ఈ ఆక్టిన్ డైనమిక్స్ మరియు ట్రెడ్ మిల్లింగ్ లో సహాయపడే అనేక ప్రోటీన్స్ అక్కడ ఉంటాయి ."
"जी एल यू टी वन ट्रांसपोर्टर , ब्लड बैरियर , ब्लड टिश्यू में ग्लूकोज के ट्रांसपोर्ट के लिए उत्तरदायी होता है ।","జి ఎల్ యు టి ఒకటి ట్రాన్స్‌పోర్టర్ రక్త అవరోధం , రక్త కణజాలం అంతటా గ్లూకోజ్‌ను రవాణా చేయడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది ."
"अब, मैंने आपको इनसे क्यों परिचित कराया, यह आपकी समझ को ताज़ा करने के लिए है और जब हम प्रोटीन डीएनए इंटरैक्शन्स आदि, संरचना, के बारे में बात कर रहे हैं, तब आपको केमिकल बॉन्ड्स के बारे में एक स्पष्ट समझ होने की आवश्यकता है।","* ఇప్పుడు , మనము ప్రోటీన్ DNA ఇంటరాక్షన్స్ మొదలైనవి , మరియు నిర్మాణం గురించి మాట్లాడినప్పుడు , కెమికల్ బాండ్స్ పై మీరు స్పష్టమైన అవగాహన కలిగి ఉండేలా చేయడం కోసం నేను దీనిని మీకు పరిచయం చేస్తున్నాను ."
"फिर , यदि आप ऑर्थोलॉग के बारे में बात करते हैं , तो ऑर्थोलॉग वास्तव में A वन बनाम A टू और B वन बनाम B टू , ये एक दूसरे के ऑर्थोलॉग हैं ।","తరువాత , మనం ఆర్థోలాగ్ గురించి మాట్లాడితే , ఆర్థోలాగ్ అనేది వాస్తవానికి A వన్ వర్సెస్ A టూ మరియు B వన్ వర్సెస్ B టూ అనేవి పరస్పరం ఆర్థోలాగ్ అవుతాయి ."
"तो , यहाँ आप समय चक्र के दौरान एक जीव के बाद दूसरे जीव या एक जीन के बाद दूसरे जीन के विकास की प्रक्रिया देख सकते हैं , हालांकि , टैक्सोनोमी में यह केवल जीव का सरल वर्गीकरण ही होता है ।","కావున , ఇక్కడ మీరు ఒక ఆర్గానిజం తరువాత ఆర్గానిజం లేదా ఒక జీన్ తరువాత ఒక జీన్ కాలక్రమేణా జరిగే ఆర్గానిజం యొక్క పరిణామ ప్రక్రియగా మీరు చూడవచ్చు ,"
"वास्तव में, पानी, जो पेड़ पौधों की संरचना में ले जाया जाता है, वह आसंजन और संसंजन जैसे इंटरमॉलिक्यूलर फोर्सेज की संकल्पना के द्वारा ही सम्भव होता है।","నిజానికి , మొక్క యొక్క మొత్తం నిర్మాణానికి నీరు రవాణా చేయబడడం అనేది ఎడెషన్ మరియు కొహెషన్ యొక్క ఇంటెర్మాలిక్యూలర్ ఫోర్సస్ భావన ద్వారానే జరుగుతుంది ."
ऑक्टेमर सतह के पास डी एन ए की बाइंडिंग साइट्स का वितरण और शक्ति न्‍यूक्लिओसोम कोर के भीतर डी एन ए को विरूपित कर देते हैं ।,డిఎన్ఎ బైండింగ్ సైట్స్ యొక్క డిస్టిబ్యూషన్ మరియు బలం ఆక్టమర్ ఉపరితలం పరంగా న్యూక్లియోజోమ్ కోర్ లోపల డిఎన్ఎను వక్రీకరించును .
"अब , यह एक सामान्‍य बात है कि हम इसका उपयोग प्रोटीन संरचना को न्‍यूनतम करने के लिए करते हैं , जब हम प्रोटीन संरचना की ऊर्जाओं को देखते हैं या जब हम एन एम आर संरचना और क्रिस्टल संरचनाओं को सुधारते हैं ।","ఇప్పుడు ఇది సాధారణంగా , మనం ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క డైనమిక్స్ చేసినప్పుడు లేదా మనం ఎన్ ఎం ఆర్ నిర్మాణం లేదా క్రిస్టల్ నిర్మాణంను శుద్ధి చేయునప్పుడు మనం దీనిని ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని కనిష్టీకరించడానికి ఉపయోగిస్తాము ."
"इसी तरह , उदाहरण के लिए यदि आपके पास एक पॉलीपेप्टाइड है जिसमें ग्लाइसिन और आर्जिनिन के दस रेज़िड्यूज़ हैं , तो इसका मतलब यह है कि ग्यारह खंड बनेंगे ।","అదే విధంగా ఉదాహరణకు మీరు టెన్ గ్లైసీన్ మరియు అర్జినిన్ రెసిడ్యూ కలిగి ఉన్న పాలీపెప్టైడ్ ను తీసుకుంటే , అక్కడ పదకొండు ఫ్రాగ్మెంట్స్ ఉత్పత్తి చేయబడతాయని అర్థం ."
"एक आप शीर्ष पर देख सकते हैं , यह त्रिज्या न्यूनतम होती है क्योंकि यह घूर्णन की धुरी के अत्यधिक करीब है , जबकि टिप पर यह त्रिज्या अधिकतम होती है , जो कि घूर्णन की अक्ष से काफी दूर होती है और तीसरे में यह औसत होती है ।",అలాగే భ్రమణ అక్షం నుండి చాలా దూరంలో ఉన్న చివర వద్ద వ్యాసార్థం గరిష్టంగా ఉంటుంది మరియు మూడవ దానిలో సగటుగా ఉంటుంది .
"सेडीमेंटेशन कोअफिशन्ट मापन - इसका उपयोग डी एन ए  कॉइलिंग का पता लगाने के लिए किया जा सकता है , इस चित्र में हम दिखाते हैं कि संरचना एक को नीले रंग के वक्र में दिखाया गया है जो डुप्लेक्स सर्कुलर डी एन ए की एक पारंपरिक मूल संरचना है और x अक्ष पर विभिन्‍न pH के लिए सेडीमेंटेशन कोअफिशन्ट SW को y अक्ष पर प्लॉट किया गया है ।","సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ కొలత , దీనిని  డిఎన్ఎ కాయిలింగ్ కనుగొనడానికి ఉపయోగించవచ్చు , ఈ చిత్రంలో మేము చూపిన దానిలో నీలిరంగు వక్రం అనేది డూప్లెక్స్ సర్క్యులర్ డిఎన్ఎ యొక్క ఒక సంప్రదాయిక స్థానిక రూపం మరియు సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ S W అనేది y యాక్సిస్ వద్ద వివిధ pH ల కోసం xఅక్షంపై ప్లాట్ చేయబడును ."
"इसलिए जब एक बार बीज बन जाता है , एक बार जब यह शुरू हो जाता है , तो तब यह वास्तव में एग्रीगेशन कास्केड बनने की गति बढ़ा देता है ।","కావున ఒకసారి సీడ్ ఏర్పడగానే , ఇది అగ్రిగేషన్‌క్యాస్కేడ్ ను వేగవంతం చేస్తుంది ."
और तीसरी कक्षा में आपने सीखा कि कैसे आप विभिन्न पीएच सलूशन्स बना सकते हैं और पीके कैसे निर्धारित कर सकते हैं।,మరియు మీరు మూడవ క్లాస్ లో విభిన్న pH ద్రావణాలను ఎలా తయారు చేయాలి మరియు pK ను ఎలా నిర్ణయించాలో మీరు నేర్చుకున్నారు .
"इसलिए , यहाँ उदाहरण मानव का ग्रोथ हार्मोन है , जहाँ हेलिसिस लंबे लूप्‍स द्वारा जुड़ी होती हैं और समानांतर हेलिसिस के दो जोड़े फोर हेलिक्स बंडल बनाने के लिए एक साथ लाए जाते हैं ।","కావున హ్యూమన్ గ్రోత్ హార్మోన్ ఒక ఉదాహరణ అవుతుంది , దీనిలో హెలిసెస్ పొడవాటి లూప్ ( మెలిక ) ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉంటాయి మరియు రెండు జతల సమాంతర హెలిసెస్ కలిసి ఒక ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్ ఏర్పరుస్తాయి ."
"ट्रान्ज़िशन मेटल आयन जैसे कि कॉपर , जिंक और प्‍लेटिनम डीएनए बेसेस से बंधते हैं ।","ట్రాన్సిషన్ మెటల్ అయాన్స్ అనగా కాపర్ , జింక్ మరియు ప్లాటినమ్ అనేవి డిఎన్ఎ బేసెస్‌తో బంధించబడి ఉంటాయి ."
"तो , एसिटाइलसैलिसिलिक एसिड यानि कि एस्पिरिन , एक जानी - मानी दवा है , जो प्रायः दर्द और इन्फ्लेमेशन्स का इलाज करने के लिए उपयोग की जाती है ।",కాబట్టి తరచుగా నొప్పి మరియు మంటల చికిత్సకు ఉపయోగించే అసిటైల్ సాలిసిలిక్ ఆసిడ్ ఆస్పిరిన్ ఒక ప్రసిద్ధమైన మందు .
जल घनत्व की सार्थकता महासागरों और झीलों के अंदर पानी को जमने से रोकती है।,నీటి డెన్సిటీ యొక్క ప్రయోజనం వల్ల సముద్రాలు మరియు సరస్సుల అడుగున నీరు గడ్డకట్టకుండా నివారిస్తుంది .
"यह अपने थोड़े से असमतलीय दो पायरोल रिंग्‍स के साथ केंद्र में सममित रूप से बैठ जाता है , ताकि प्रत्‍येक रिंग , ग्रूव के इसके संबंधित क्षेत्र की दीवार के समानांतर हो सके ।","నెట్రోప్సిన్ - డిఎన్ఎ ఇంటరాక్షన్ , డ్రగ్ బైండింగ్ అనేది డబుల్ హెలిక్స్‌ను విడదీయదు లేదా పొడగించదు కాని ఇది మైనర్ గ్రూవ్‌ను 0.5 నుండి 2 ఆంగ్‌స్ట్రామ్ వరకు తెరుస్తుంది ."
"जैसा कि हम जानते हैं, जल को एच टू ओ कहा जाता है और बहुत पहले वर्ष उन्नीस सौ तिहत्तर में इसकी कल्पना की गयी थी।",మనకు తెలిసినట్లుగా నీరు అనేది H2O గా సైతం పిలవబడుతుంది మరియు పంతొమ్మిది వందల డెబ్భై మూడులో ఉద్భవించినది .
"भूरा क्षेत्र अनुमत क्षेत्र है जहाँ पर आपको कई फाई , साई मान मिलते हैं और पीला क्षेत्र अनुमत क्षेत्र नहीं है या हम ऐसा भी कह सकते हैं कि पर्याप्त मात्रा में अनुमत क्षेत्र नहीं है ।","గోధుమ రంగు ప్రాంతం అనేది అనుమతించబడిన ప్రాంతం , ఇక్కడ మీరు అప్పటికీ అనేక ఫై సై విలువలు కనుగొంటారు మరియు పసుపు రంగు ప్రాంతం అనేది అనుమతించేది కాదు లేదా ఉదారంగా అనుమతించేది కాదు అని మనం చెప్పవచ్చు ."
"अब , जब इस एंटीजन का इस सेमी एग्लूटिनेटिंग पार्टिकल्स पर लेप किया जाता है तो यह एक एंटीबॉडी के साथ अभिक्रिया करता है , जिससे आप एग्लूटिनेशन देखते हैं ।","ఈ చర్యలో , ఆంటీజెన్ అనేది సెమీ - పార్టికల్స్ , కాంజుగేటెడ్ పార్టికల్స్ పై పూతగా వేయబడుతుంది ."
जल अणु एक दूसरे के ऊपर चढ़कर एक पतली काँच की नली की तरह चिपक जाते हैं जो इसे एक केपिलरी एक्शन का रूप देता है।,సన్నని గాజుగొట్టంలో నీటి మాలిక్యుల్స్ ఒకదానితో ఒకటి కలిసిపోయి దానికి కపిల్లరీ యాక్షన్ అందించును .
बीटा एमाइलॉयड पॉलीपेप्टाइड स्वभाव से बहुत ही हाइड्रोफोबिक होता है और असमानांतर बीटा शीट्स से प्लैक्स बनाता है ।,బీటా అమైలాయిడ్ పెప్టైడ్ అనేది చాలా హైడ్రోఫోబిక్ స్వభావం కలిగి ఉంటుంది మరియు యాంటీ - పారలెల్ బీటా షీట్స్ ప్లేక్స్ ఏర్పరుచును .
"तो , फ़ोर - हायड्रॉक्सीप्रोलीन , थ्री - हायड्रॉक्सीप्रोलीन , या फाइव - हायड्रॉक्सीप्रोलीन संशोधित प्रोलीन्स होते है ।","కాబట్టి సవరించిన ప్రోలిన్లు , ఫోర్ - హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ , త్రి - హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ లేదా ఫైవ్ - హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ వంటివి ."
"और इसके बाद सेल मेम्ब्रेन में लिपिड्स की भूमिका को समझना होगा, जिसका मैंने पिछली कक्षा में उल्लेख किया था।",మరియు మునుపటి తరగతిలో నేను మీకు చెప్పిన సెల్ మెంబ్రేన్‌లో లిపిడ్‌ల పాత్రపై అవగాహన ఉంటుంది .
"इसलिए , आम तौर पर ये दाईं ओर की कुण्डलियाँ होती हैं ।","కావున , సాధారణంగా అవి కుడి చేతి * ఆల్ఫా హెలిసెస్ అవుతాయి ."
फोर हेलिक्स बंडल सबसे सरल और सबसे अधिक बार पाए जाने वाला अल्फा हेलिकल डोमेन है ।,ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్ అనేది అత్యంత సరళమైన మరియు అత్యంత తరుచుగా ఏర్పడే ఆల్ఫాహెలికల్ డొమైన్ .
"दूसरी ओर डी टी टी है , यह एक कंपाउंड है जिसमें स्वतंत्र SH ग्रुप भी होता है ।","మరో వైపు డి టి టి , ఇది ఫ్రీ SH గ్రూపును కలిగి ఉండే ఒక సమ్మేళనం ."
"तो , यहाँ pH का प्रभाव अपनी भूमिका निभाता है ।",కావున అక్కడ pH యొక్క ప్రభావం అమలులోకి వస్తుంది .
"यहाँ हम पीएलए टू - एस्पिरिन वाले एंजाइम ड्रग कॉम्प्लेक्स को देखते हैं , एंटी - इंफ्लेमेटरी एजेंट एस्पिरिन पीएलए टू के सक्रिय क्षेत्र से , कैटेलिटिक अमीनो एसिड्स हिस्टिडीन अड़तालीस , एस्पार्टिक एसिड उनचास और कैल्शियम आयन के साथ वाटर मेडीयेटेड इंटरेक्शन द्वारा , जुड़ता है ।","ఇక్కడ మనం పి ఎల్ ఏ రెండు ఆస్పిరిన్‌తో ఎంజైమ్ డ్రగ్ కాంప్లెక్స్‌ను చూస్తాము .క్యాటలిటిక్ అమైనో ఆసిడ్స్ అయిన హిస్టిడిన్ ఫార్టీ ఎయిట్ , అస్పార్టిక్ ఆసిడ్ ఫార్టీ నైన్ మరియు కాల్షియం అయాన్‌‌తో వాటర్ మీడియేటెడ్ ఇంటర్యాక్షన్‌ను ఏర్పరచడం ద్వారా అంటీ ఇన్‌ఫ్లమేటరీ ఏజెంట్ ఆస్పిరిన్ పి ఎల్ ఏ రెండు యొక్క ఆక్టివ్ సైట్‌తో బంధనాన్ని ఏర్పర్చుకుంటుంది ."
"हाइड्रोजन का ध्रुवीय धनात्मक सिरा, आर्गोन के एक सिरे पर आंशिक नेगेटिव चार्ज की ओर आकर्षित हो जाता है और इसी को डेबाई फ़ोर्स कहा जाता है।",హైడ్రోజన్ యొక్క పోలార్ పోసిటివ్ ఎండ్ అనేది ఆర్గాన్ యొక్క మరో చివరన పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ వైపు ఆకర్షించబడుతుంది మరియు దీనినే డిబై ఫోర్స్ అని అంటాము .
तो अपोलीपोप्रोटीन्स विशेषकर  ए पी ओ एफ ई फोर एमाइलॉयड प्रिकर्सर प्रोटीन को तोड़ने की प्रक्रिया को बढ़ा देती है और एमाइलॉयड प्रिकर्सर प्रोटीन एक बीटा सीक्रीटेज़ द्वारा तोड़ दी जाती है और बीटा एमाइलॉयड प्लैक्स का निर्माण करती है ।,"కావున , ప్రత్యేకించి A P O F E ఫోర్ వంటి అపోలిపోప్రోటీన్స్ అనేవి అమైలాయిడ్ ప్రీకర్సర్ ప్రోటీన్ యొక్క విచ్ఛిన్నతను పెంచుతాయి , కావున అమైలాయిడ్ ప్రీకర్సర్ ప్రోటీన్ అనేది బీటా సెక్రిటేజ్ చేత విడదీయబడుతుంది మరియు బీటా అమైలాయిడ్ ప్లేక్స్ ఏర్పడుతుంది ."
"इसलिए , संरचनात्मक जानकारी का उपयोग करते हुए , हम उन इन्हिबिटर्स के लिए परख कर सकते हैं जो लंबे समय तक रहते हैं , जो ट्रांसपोर्टर को अवरुद्ध कर सकते हैं , या तो यह एक शुगर इन्हिबिटर्स हो सकता है या यह एक वह मॉलिक्यूल हो सकता है जो हाइड्रोफोबिक होता है , जो विशेष ट्रिप्टोफैन थ्री एटी सिक्स को पहचान सकता है , जो हम ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर और माल्टोज ट्रांसपोर्टर के साथ जी एल यू टी थ्री के संरचनात्मक मिश्रण में देखते हैं ।","అందువల్ల , నిర్మాణాత్మక సమాచారాన్ని ఉపయోగించి , ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌ను నిరోధించగల ఎక్కువ సేపు మన్నిక గల ఇన్హిబిటర్స్ కోసం మనం చూడవచ్చు , ఇది చక్కెర నిరోధకాలు కావచ్చు లేదా ఇది హైడ్రోఫోబిక్ అయిన అణువులు కావచ్చు , ఇది ప్రత్యేకమైన ట్రిప్టోఫాన్ త్రీ ఎయిటి సిక్స్‌ను గుర్తించగల షుగర్ ఇన్హిబిటర్‌స్ కావచ్చు లేదా ఇది హైడ్రోఫోబిక్ అయిన మాలిక్యుల్స్ కావచ్చు , వీటిని మనం గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ మరియు మాల్టోస్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌తో జి ఎల్ యు టి మూడు యొక్క స్ట్రక్చరల్ కాంప్లెక్స్‌లో మనం చూస్తాము ."
इस इकाई में हम कुछ ऐसों के ही विषय में चर्चा करेंगे ।,మనము ఈ విభాగంలో వాటి జంట గురించి చర్చిస్తాము
"तीसरा शब्द, मैं, आपको, विभिन्न अमिनो एसिडों के लिए कोडॉन्स की संकल्पना से परिचित कराना चाहती हूँ।","మూడవదిగా నేను మీకు విభిన్న అమైనో యాసిడ్స్‌ల యెుక్క కోడాన్స్ అనే భావనను పరిచయం చేస్తాను ,"
"इसलिए , वे उपयुक्त ब्योयंसी उत्पन्न कर सकते हैं , एक एैसा कारक जिसका मैंने अपने दूसरे पेपर में उल्लेख किया है कि जल की विभिन्न गहराईयों पर ब्योयंसी क्या होता है ।","కావున , అవి బయాన్సీ అనే ఒక కారకాన్ని ఉత్పత్తి చేయగలవు , నా యొక్క మరో పేపర్ లో వివిధ నీటి లోతుల వద్ద గల బయాన్సీ ఏమిటో నేను పేర్కనడం జరిగింది ."
"तो , सवाल यह उठता है कि फ़ाइलोजेनी एनालिसिस क्यों आवश्यक है ?",కావున ఫెలోజెనీ అనాలిసిస్ ఎందుకు అవసరం అనే ప్రశ్న తలెత్తును ?
"वे कौन से मानदण्ड हैं जो यह निर्धारित करते हैं कि यह पिच के बारे में है, या यह एक टर्न है, या हेलिकल टर्न है और इस तरह का अन्य कुछ?","ఇది పిచ్ గురించి , * అది ఒక టర్న్‌ , హెలికల్ టర్న్‌ కాదా అని నిర్ణయించే పారామితులు ఏమిటి ?"
स्वाभाविक रूप से सभी नमूनों में प्रत्येक एनालाइट के अलग - अलग रिटेंशन टाइम हो सकते हैं ।,సహజంగా ప్రతి నమూనాలో ప్రతి అనలైట్ విభిన్న నిలుపుదల కలిగి ఉంటుంది .
"फोर हेलिक्स बंडल , यह उस स्थान पर भी हो सकता है जहाँ क्रमागत हेलिसिस असमानांतर होती हैं या वे समानांतर भी हो सकती हैं , इसलिए जहाँ क्रमागत हेलिसिस असमानांतर होती हैं वहाँ लूप्‍स छोटे होते हैं ।","ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్ , ఇది వరుస హెలిసెస్ ప్రతిసమాంతరంగా ఉన్నప్పుడు లేదా అవి సమాంతరంగా ఉన్నప్పుడు కూడా ఉండును , కావున వరుస హెలిసెస్ అనేవి ప్రతిసమాంతరంగా ఉన్నప్పుడు లూప్స్ చిన్నవిగా ఉంటాయి ."
"शायद आपको पता ही होगा कि प्रोफेसर रामचंद्रन पहले व्यक्ति थे , जिन्होंने कोलेजन मॉडल का प्रस्ताव रखा था जिसमें हर टर्न पर तीन रेसीड्यूज़ होना प्रस्तावित था ।","ప్రొఫెసర్ రామచంద్రన్ కొల్లాజెన్ మోడల్‌ను ప్రతిపాదించిన మొదటి వ్యక్తి అని మీకు తెలుసు , ఇక్కడ ప్రతి మలుపుకు 3 అవశేషాలు ప్రతిపాదించబడతాయి ."
इसे नग्न आँखों से देखा जा सकता है ।,"ఈ కుప్పలా ఒక రాశిలా పోగుపడటం ప్రెసిపిటేషన్ లేదా ఇన్‌సాల్యుబుల్ ఫార్మేషన్ గా మిగిలిపోతుంది , ఇదే ఆంటీజెన్ మరియు ఆంటీబాడీల మధ్య చర్యనుఇదే ఏదైనా బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్ లో ఆంటీజెన్ లేదా ఆంటీబాడీ యొక్క సాంద్రతను తెలుసుకోవడం కోసం ఉపయోగపడుతుంది ."
केन्द्रीय क्षेत्र कोइल्ड कोइल्स बनाते हैं जो डंडे के आकार की एक संरचना बनाते हैं जिसके प्रत्येक छोर पर दो गोबुलर डोमेन्स होते हैं ।,"కేంద్ర ప్రాంతాలు కాయిల్డ్ కాయిల్స్‌ను ఏర్పరుస్తాయి , ఇవి ప్రతి చివర రెండు గ్లోబ్యులర్ డొమైన్స్ లోహపు కడ్డీ ఆకారపు నిర్మాణానికి దారితీస్తాయి ."
"जैसे - जैसे बीमारी बढ़ती है और न्यूरॉन्स की डोपामाइन जेनेरिक का कम होना जारी रहता है , तो अंततः ये दवाएं बेअसर हो जाती हैं ।","డిసీస్ తీవ్రం అయ్యే కొద్దీ మరియు న్యూరాన్స్ యొక్క డోపమైన్ జనరిక్ కోల్పోయే కొద్దీ ఈ డ్రగ్స్ క్రమంగా పని చేయకుండా పోతాయి ,"
"जल अणु जो कि उदासीन होता है और सोडियम और क्लोराइड के बीच में पाया जाता है, अंत में इस तरह से व्यवस्थित हो जाता है कि ऑक्सीजन पर मौजूद आंशिक नेगेटिव चार्ज सोडियम पर मौजूद पॉजिटिव चार्ज के बीच एक आकर्षण बल उत्पन्न हो जाता है और नेगेटिव चार्जड क्लोरीन इस तरह से व्यवस्थित हो जाती है कि वह दो हाइड्रोजन एटम्स पर आंशिक पॉजिटिव चार्ज के करीब हो जाती है।","తటస్థమైన నీటి మాలిక్యూల్ అనేది సోడియం మరియు క్లోరైడ్ మధ్య చీలిక తెస్తుంది , చివరకు ఆక్సిజన్ పై గల పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ అనేది పాజిటివేలీ ఛార్జ్డ్ సోడియం వైపు ఆకర్షించబడేలా సర్దుబాటు చేసుకుంటాయి మరియు నెగటివేలీ ఛార్జ్డ్ క్లోరిన్ అనేది రెండు హైడ్రోజన్ ఏటమ్లపై గల పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్కి సమీపంగా ఉండేలా సర్దుబాటు చేసుకుంటాయి ."
"टाइप टू डैश प्राइम में यह साठ , माइनस एक सौ बीस है , फिर से यह अनुमति वाला क्षेत्र नहीं है और माइनस अस्‍सी , शून्य यह अनुमति वाला क्षेत्र है , यह कोई भी अन्य अमिनो एसिड हो सकता है ।","టైప్ టూ డ్యాష్ ప్రైమ్ లో ఇది అరవై , మైనస్ నూట ఇరవై మళ్లీ ఇవి అనుమతించబడని ప్రాంతాలు మరియు మైనస్ ఎనిమిది , సున్నా ఇది అనుమతించబడే ప్రాంతం , ఇది ఏదైనా ఇతర అమైనో ఆసిడ్స్ అయి ఉండవచ్చు ."
"तो, यही कारण है कि हम इस पहले सप्ताह में इसका अध्ययन करेंगे, इस सप्ताह की पहली कक्षा में, यानि कि छोटे अणुओं और ड्रग्स के साथ डी एन ए की अंतःक्रिया।","కాబట్టి , మనం ఔషధాలతో సహా చిన్న మాలిక్యుల్‌‌లతో డి ఎన్ ఏ యొక్క పరస్పర చర్యలు ."
लेकिन यह कम लागत की हो सकती है।,కానీ అది తక్కువ ఖర్చు కావచ్చు .
संरचना हर समय समान नहीं होती है।,నిర్మాణం అన్ని సమయాలలో ఒకేలా ఉండదు .
कोलेजेन ट्रिपल हेलिक्स संरचनाओं का बना होता है ।,"కొల్లాజెన్ ట్రిపుల్ హెలికల్ నిర్మాణాలతో రూపొందించబడింది ,"
"छह अमिनो एसिड, आर्जिनिन, सिस्‍टीन, ग्‍लाइसिन, ग्लुटामाइन, प्रोलिन और टायरोसिन महत्वपूर्ण रूप से आवश्यक हैं, इसका मतलब है कि उनका संश्लेषण एक पैथोफिजियोलॉजिकल स्थितियों तक सीमित है।","అర్జినైన్ , సిస్టీన్ , గ్లైసీన్ , గ్లుటమిన్ , ప్రోలీన్ మరియు టైరోసిన్ అనేవి షరతులతో అవరమైన ఆరు అమైనో యాసిడ్స్ , దీని అర్థం వాటి తయారీ పాథోఫిజియోలాజికల్ పరిస్థితులకు మాత్రమే పరిమితం ."
"आप प्रोटीन को हमेशा एक अकेले रूप में नहीं सोच सकते हैं या सिर्फ एक प्रोटीन, प्रोटीन कई अणुओं, छोटे अणुओं का एक समूह होती है, जो सभी चारों ओर चलायमान होते हैं।","ప్రోటీన్ చాలా అణువుల కొలనులో ఉంది , చిన్న అణువులు , అన్నీ చుట్టూ తేలుతున్నాయి ."
"तो , मेथिओनिन रेज़िड्यू में इलेक्ट्रॉन का लोन पेयर होता है और सायनोजेन ब्रोमाइड का कार्बन उन दो वर्गों से जुड़ा होता है , जिनमें नाइट्रोजन और ब्रोमीन की तरह माइनस आई इफेक्ट होता है ।","కావున , మిథియోనిన్ అవశేషం ఆ ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటను కలిగి ఉంటుంది మరియు సియనోజెన్ బ్రోమైడ్ యొక్క కార్బన్ అనేది రెండు వర్గాలతో జత చేయబడును , ఇవి నైట్రోజన్ మరియు బ్రోమిన్ వంటి మైనస్ I ఎఫెక్ట్ కలిగి ఉంటాయి ."
"प्रतिजन को लिया जाता है और इसे पूर्ण फ्रायंड अड्जुवंट के साथ इमल्सिफाइ किया जाता है और एक बार जब यह पूर्ण फ्रायंड अड्जुवंट से इमल्सिफाइ हो जाता है , तो इस मिश्रण को विभिन्न जानवरों में इंट्रामस्क्युलर द्वारा या इंट्रावीनसली कई स्थानों पर दिया जाता है ।","అంటే ముందుగా ఆంటీజెన్ కంప్లీట్ ఫ్రాయిండ్స్ అడ్జువంట్‌తో ఎమల్సిఫై చేయాల్సి ఉంటుంది తర్వాత , ఈ మిశ్రమాన్ని వివిధ జంతువులకు ఇంట్రామస్క్యులార్ నుండి , లేదా ఇంట్రావీనస్ విధానంలో వివిధ చోట్లలో ఇంజక్షన్ ద్వారా ఇవ్వబడుతుంది ."
ये चारों डोमेन्स लचीले लूप्स द्वारा जुड़े रहते हैं ।,ఈ నాలుగు డొమైన్స్ సౌకర్యవంతమైన లూప్స్ ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉంటాయి .
"इसी तरह, अगर सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर में कोई खराबी है, तो कैसे यह कार्य को बदल सकता है और इसलिए, पैथोलॉजी को जन्म दे सकता है।","అదే విధంగా , ద్వితీయ నిర్మాణంలో ఒకవేళ ఏదైనా లోపం ఉంటే , అది పనితీరును ఎలా మార్చగలదు మరియు అందువలన పాథాలజీకి దారి తీయవచ్చు ."
इसलिए आपने इन विषयों को सीख लिया है जो कि आगे के अध्ययनों के लिए मौलिक हैं या बल्कि एक प्रकार के निर्देश का ढांचा हैं।,కావున మీరు దీనిలో ప్రాథమికమైనవి అయిన లేదా రిఫరెన్స్ ఫ్రేమ్ రకం అయిన ఈ విషయాలను నేర్చుకున్నారు .
"टाउ के ये छोटे टुकड़े इकट्ठे होकर समूह बनाते हैं , और एक बार जब ये समूह बन जाते हैं तो वे एक बीज की तरह काम करते हैं , यहाँ तक कि वे माइक्रोट्यूबुल्स से सक्रिय टाउ प्रोटीन्स को अलग कर देते हैं ।","కావున , ఈ టౌ యొక్క చిన్న తంతువులు అగ్రిగేట్స్ గా ఏర్పడుతాయి మరియు ఒకసారి ఈ అగ్రిగేట్స్ ఏర్పడగానే అవి క్రియాత్మక టౌ ప్రోటీన్ లను మైక్రోట్యూబుల్స్ నుండి వేరు చేస్తాయి ."
"तो , आप यहाँ , प्रोटीन की संरचना या सीक्वेंस का अध्ययन करके एवोल्यूशन के बारे में जान सकते हैं क्योंकि सीक्वेंस संरचना को निर्धारित करता है और संरचना कार्य को निर्धारित करती है ।",కాబట్టి ఇక్కడ మీరు ప్రోటీన్ యొక్క నిర్మాణం లేదా సీక్వెన్స్ అధ్యయనం చేయడం ద్వారా మీరు పరిణామం గురించి నేర్చుకోవచ్చు ఎందుకంటే సీక్వెన్స్ అనేది నిర్మాణాన్ని మరియు నిర్మాణం అనేది పనితీరును వివరిస్తుంది .
"आप इसे देखिए, एक लड़की जो कार्बोक्सिलिक सिरे को पकड़ना चाहती है और अमिनो समूह वाले सिरे पर तितली को देखती है और मिथाइल समूह बाएँ हाथ की ओर है तो इसलिए यह एल एलानीन है।","దీనిని చూడండి , ఆ అమ్మాయి కార్భాక్సిలిక్ చివరను పట్టుకోవాలనుకుంటున్నది మరియు అమైనో చివర వైపున గల సీతాకోక చిలుకను చూస్తూ ఉన్నది మరియు మిథైల్ గ్రూప్ అనేది ఎడమ చేతి వైపు ఉంది మరియు అందువల్ల ఇది L అలనిన్ ఆసిడ్ అవుతుంది ."
"उदाहरण के लिए , जीन की शुरुआत का पता लगाने के लिए आप जीन के ट्रांसलेशन प्रोडक्ट को प्राप्त करने के लिए सार्वभौमिक जेनेटिक कोड लगा सकते हैं जो कि अमीनो एसिड सीक्वेंस होता है ।","ఇప్పుడు , సీక్వెన్స్ నిర్ణయించడానికి రసాయనిక ప్రాతిపదిక ఉన్నప్పటికీ , సీక్వెన్స్‌ను డి ఎన్ ఎ ద్వారా కూడా నిర్ణయించవచ్చు ."
"अनुक्रम यह होता है कि एन-टर्मिनल से C -टर्मिनल तक, अमीनो एसिड्स का तरीका क्या है, जो वास्तव में एक पॉलीपेप्टाइड है।","సీక్వెన్స్ అంటే ఎన్ - టెర్మినల్ నుండి సి - టెర్మినల్ వరకు , అమైనో ఆసిడ్‌లు అంటే , అది నిజానికి ఒక పాలీపెప్టైడ్ ."
एटीपी स्टेट में सबडोमेन टू वास्तव में एक लूप होता है और एटीपी स्टेट भी डीएनेस एक लूप के साथ कॉम्प्लेक्स में निर्धारित की गयी थी जो कि एक दूसरा कारण हो सकता है कि आपके पास डोमेन टू है जो एक बड़ा लूप होता है ।,మరియు ఎటిపి స్టేట్ సబ్ డొమైన్ టూ అనేది వాస్తవానికి ఒక లూప్ ( మెలిక ) అవుతుంది మరియు ఎటిపి స్టేట్ అనేది DNase వన్ లూప్ తో సంక్లిష్టంగా నిర్ణయించబడుతుంది అది డొమైన్ టూ అనేది ఒక పెద్ద లూప్ గా ఉంటానికి ఇతర కారణం అవచ్చు .
एडीपी तब छोड़ा जाता है जहाँ मायोसिन अब एफ - एक्टिन के साथ दृढ़ता से बंधता है और रिगर स्टेट में वापस आता है ।,ఆపై ఎడిపి విడుదల అవుతుంది అక్కడ మయోసిన్ ఇప్పుడు F - ఆక్టిన్ తో బలంగా బంధించబడి ఉంటుంది మరియు తిరిగి రైగోర్ స్టేట్ వస్తుంది .
"उदाहरण के लिए कहा जाए कि N बटा समतुल्य अवयवों की कुल संख्या, यानि n1 +n 2+3, अतः यहाँ यह जरुरी नहीं है कि मोल फ्रैक्शन दो अवयवों का ही मिश्रण हो, बल्कि इसमें कई अवयव भी हो सकते हैं जैसे X Y Z और इसी तरह कईं और भी ... या XA XB जैसे और भी कईं।","కావున మోల్ ఫ్రాక్షన్ అనేది రెండు ఘటకాల మిశ్రమం కానవసరం లేదు , కాని ఇది చాలా ఘటకాలు X Y Z మరియు మొదలయినవి లేదా XA XB మరియు మొదలయినవి కలిగి ఉండవచ్చు ."
", यह जीव का सरल वर्गीकरण है ।","అయితే , టాక్సానమీ అనేది ఆర్గానిజం యొక్క సరళమైన వర్గీకరణ అవుతుంది ."
अब सवाल यह उठता है कि ये अणु डीएनए बेस सिक्‍वेंस को कैसे पहचानते हैं ?,ఎందుకంటే స్మాల్ మాలిక్యుల్స్‌ను బేసెస్ కనిపించేలా ఉండే ప్రాంతాలు కేవలం మైనర్ లేదా మేజర్ గ్రూవ్స్ యొక్క స్థానం కావడమే .
"जैसा कि आप देख सकते हैं, निर्जलीय कोबाल्ट क्लोराइड और कोबाल्ट क्लोराइड हेक्साहाइड्रेट में पूरी तरह से अलग भौतिक गुण होते हैं।","మీరు చూస్తే , అన్ హైడ్రస్ కోబాల్ట్ క్లోరైడ్ మరియు ఒక కోబాల్ట్ క్లోరైడ్ హెక్సాహైడ్రేట్ పూర్తిగా విభిన్నమైన భౌతిక ధర్మాలను కలిగి ఉంటాయి ."
तो आप इन मोनोसेकेराइड्स की सभी संरचनाएं  जानते हैं।,కాబట్టి ఈ మోనోశాకరైడ్‌ల యొక్క అన్ని నిర్మాణాలు మీకు తెలుసు .
"अल्‍फा हेलिक्‍स - अल्‍फा हेलिक्‍स दायीं ओर की रचना वाली हेलिक्स होती है , जहाँ हाइड्रोजन बॉन्ड पहले और चौथे अमिनो एसिडों के बीच या N N और चार अमिनो एसिडों के बीच बनता है ।",ఆల్ఫా హెలిక్స్ – ఆల్ఫా హెలిక్స్ అనేది ఒక కుడి చేతి వాటం హెలిక్స్ .దీనిలో మొదటి మరియు నాల్గవ అమైనో ఆసిడ్స్ మధ్య లేదా N N ప్లస్ 4 అమైనో ఆసిడ్స్ మధ్య హైడ్రోజన్ బాండ్ ఏర్పడుతుంది .
"हमने देखा है कि यह परिकल्पना यानि कि प्रेरित फिट वाली , जिसे आपने लॉक एंड की हाइपोथीसिस कहा है , रिसेप्टर ड्रग कॉम्प्लेक्स जैसे कुछ मामलों में भी विफल रहती है ।",మీరు లాక్ అండ్ కీ హైపోథెసిస్‌గా పిలిచే ఈ ఇండ్యూస్డ్ ఫీట్ హైపోథెసిస్ రిసెప్టర్ డ్రగ్ కాంప్లెక్సస్ వంటి కొన్ని సందర్భాల్లో కూడా విఫలమవడం మనం చూసాము .
"आप एक धोने योग्य उपयुक्त रिएजेंट से और जो भी उपलब्ध है या जो भी एंटीजन एंटीबॉडी उपलब्ध है , धो सकते हैं जिसका पता एक एंजाइम वगैरह या किसी अन्य फ्लोरोक्रोम के साथ जुड़े एक दूसरे एंटीबॉडी का उपयोग करके लगाया जा सकता है ।",మీరు తగిన వాషింగ్ రియాజెంట్‌తో కడగవచ్చు మరియు ఏదైనా ఎంజైమ్ లేదా ఏదైనా ఇతర ఫ్లోరోక్రోముతో ‌ అనుసంధానించబడిన రెండవ ఆంటీబాడీని ఉపయోగించడం ద్వారా అక్కడ ఉన్న ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీలను గుర్తించగలము .
"अभी हाल ही में , माइक हैनॉन और मिकेल कोल ने बाइंडिंग का एक नया तरीका खोजा है ।",బైండింగ్ యొక్క ఒక కొత్త మోడ్‌ను ఇటీవలే మైక్ హానన్ మరియు మికెల్ కోల్ ఆవిష్కరించారు .
"कुछ मॉलिक्यूल गतिशील प्रावस्था में शामिल होने के कारण कॉलम से जल्दी गुजर गए , जबकि अन्य , स्थिर प्रावस्था में जमा होने के कारण पीछे ही रह गए ।",మొబైల్ దశలో వాటి చేరిక వల్ల కొన్ని మాలిక్యుల్స్ కాలమ్ గుండా వేగంగా వెళ్తాయి అలాగే ఇతర అణువులు స్థిరమైన దశలో పేరుకుపోయి ఉండడం వల్ల అవి వెనుకబడి ఉంటాయి .
मैं आपको यहाँ कुछ तथ्य बताऊँगा ।,నేను ఇక్కడ మీకు కొన్ని అంశాలను చెబుతాను .
"औषधी उद्योग में , इसका उपयोग औषधीय रूप से महत्वपूर्ण  के विश्लेषण के लिए किया जाता है ।",ఫార్మాస్యూటికల్ రంగంలో దీనిని వైద్యపరమైన ప్రాముఖ్యత గల మాలిక్యుల్స్ విశ్లేషణ కోసం ఉపయోగిస్తారు .
सभी को नमस्कार।,అందరికీ నమస్కారం .
"उदाहरण के लिए , एक सैंपल बीस हजार आर पी एम पर घूम रहा है और ट्यूब की त्रिज्या या आप रोटर की त्रिज्या भी कह सकते हैं ; सात सेंटीमीटर है तब यह वास्तव में तैंतिस हज़ार g का आर सी एफ अनुभव करेगा ।","ఉదాహరణకు , ఒక నమూనా ఇరవై వేల ఆర్ పి ఎమ్ తో భ్రమణం చేస్తుంది మరియు గొట్టం లేదా రోటర్ యొక్క వ్యాసార్థం ఏడు సెంటీమీటర్లు అయితే అది వాస్తవానికి ముప్పై మూడు వేలు g అనే ఆర్ సి ఎఫ్ ను పొందుతుంది ."
"उदाहरण के लिए , स्ट्रक्चरल स्टेबिलिटी में एक महत्वपूर्ण बल के रूप में हाइड्रोजन बॉन्ड के पक्ष में , पानी का मेल्टिंग पॉइंट और बोइलिंग पॉइंट हाइड्रोजन बॉन्ड की तरह उच्च होता है , और तापमान बढ़ने के साथ प्रोटीन विकृत हो जाता है ।","ఉదాహరణ వలె , నిర్మాణ స్థిరత్వంలో ముఖ్యమైన బలంగా ఉన్న హైడ్రోజన్ బాండ్‌కి అనుకూలంగా , ఉష్ణోగ్రత పెరిగేకొద్ది హైడ్రోజన్ బాండ్ మరియు ప్రోటీన్ యొక్క సహజ లక్షణాలను పోగొట్టడం లాగే బాగా ద్రవీభవన మరియు భాష్పీభవన స్థానాలు నీటికి అధికంగా ఉంటాయి ,"
मुझे यह तंत्र छात्रों के लिए अधिक आसान लगता है ।,ఈ విధానం విద్యార్థుల కోసం చాలా సులభంగా ఉంటుందని నేను గుర్తించాను .
इस प्रकार के आबंध में आप इलेक्ट्रॉनों का एक भंडार जैसा देखेंगे जो धातु के कई एटम्स के बीच पाया जाता है और धातु का प्रत्येक एटम इस विशेष भंडार में एक या अधिक इलेक्ट्रॉन प्रदान करता है।,ఈ రకమైన బాండింగ్ అనేక మెటల్ ఏటమ్స్ మధ్య ఉండే ఎలక్ట్రాన్ల సాగరాన్ని మీరు చూస్తారు మరియు లోహంలోని ప్రతీ ఏటమ్స్ ఒకటి లేదా ఎక్కువ ఎలక్ట్రాన్లను ఈ నిర్ధిష్ట సాగరానికి దానం చేస్తాయి .
डी एन ए की डबल हेलिकल B - संरचना में एन पाई स्टार ट्रान्ज़िशन के कारण 260 नैनोमीटर पर एक तेज अल्ट्रावाइलेट अब्ज़ॉर्प्शन होता है ।,"యూ వి అబ్జార్ప్షన్ మరియు ఒక మరియు డబుల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎ ఇక్కడ మేము రెండు వక్రాలను చూపాము , యూ వి అబ్జార్ప్షన్ సమయంలో ఎరుపు రంగులో ఉన్నది డబుల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎ కోసం మరియు నీలిరంగులో గలది సింగిల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎ కోసం ఉన్నది ."
"एक अन्य कारक लोंगीट्युडिनल डिफ्यूज़न है , एनालाइट की सांद्रता भी , केंद्र की तुलना में किनारों पर कम होती है , जिसके कारण यह केंद्र से किनारों तक फैलता है जिसके परिणामस्वरूप बैंड चौड़ा हो जाता है और इस घटना को लोंगीट्युडिनल डिफ्यूजन कहा जाता है ।","మరో కారకం లాంగిట్యూడినల్ డిఫ్యూషన్ , అనలైట్ యొక్క గాఢత కేంద్రం కంటే అంచుల వద్ద తక్కువగా ఉంటుంది దీని వల్ల ఇది కేంద్రం నుండి అంచులకు విస్తరిస్తుంది దీని ఫలితంగా పట్టీ విస్తరణ జరుగుతుంది మరియు ఈ దృగ్విషయమే లాంగిట్యూడినల్ డిఫ్యూషన్ పిలవబడుతుంది ."
"इसके बाद , हम न्यूक्लियोसोम कोर पार्टिकल में डी एन ए सुपरकॉइलिंग पर चर्चा करेंगे ।","తరువాత , న్యూక్లియోజోమ్ కోర్ కణంలో డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్ గురించి చర్చించుదాము ."
जल की पोलर प्रकृति ही इसे बहुत अच्छा साल्‍वन्‍ट बनाती है।,నీటి యొక్క పోలార్ నేచర్ దీనిని మంచి సాల్వెంట్ గా తయారు చేయును .
एंजाइम एंटीबायोटिक ड्रग कॉम्प्लेक्स डी एन ए गाइरेज़ क्विनोलोन .,ఎంజైమ్ ఆంటీబయాటిక్ డ్రగ్ కాంప్లెక్స్ డి ఎన్ ఏ గైరేస్ క్వినోలోన్ .
"इसलिए , हमने दो हेलिसिस वाली बीटा हेलिक्स संरचना के बारे में चर्चा की है , जहाँ दो बीटा शीट्स एक दूसरे के लगभग समानांतर हैं वहाँ दो बीटा शीट की पुनरावृत्ति होती है , और वे एक - दूसरे के ऊपर लग जाती हैं और इसी प्रकार , तीन बीटा शीट भी हेलिक्‍स को दोहराती हैं जहाँ दो बीटा शीट एक दूसरे के समानांतर होती हैं और तीसरी बीटा शीट लंबवत होती है ।","కావున మనం రెండు హెలిక్ లను కలిగి ఉన్న బీటా హెలిక్ ల స్ట్రక్చర్స్ గురించి చర్చించాము , రెండు బీటా షీట్స్ పరస్పరం దాదాపుగా సమాంతరంగా ఉన్న చోట రెండు బీటా షీట్స్ పునరావృతం అవుతాయి మరియు అవి ఒక దానిపై ఒకటి పేర్చబడి ఉంటాయి మరియు అదేవిదంగా రెండు బీటా షీట్స్ పరస్పరం సమాంతరంగా ఉండి మూడవ బీటా షీట్ లంబంగా ఉన్న చోట మూడవ బీటా షీట్ హెలిక్ లను పునరావృతం చేస్తుంది ."
"इसलिए , ट्रांसमेम्ब्रेन हेलिक्स स्थानांतरित नहीं हो सकता है ।",కాబట్టి ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హీలిక్స్ కదలలేదు .
नेट्रोप्सिन ग्राम पॉजिटिव और ग्राम नेगेटिव बैक्टीरिया के खिलाफ सक्रिय होता है ।,డిస్టామైసిన్ అనేది యాంటీక్యాన్సర్ ఆక్టివిటీని చూపుతుంది .
ये स्वभाविक रूप से मौजूद होते हैं ।,అవి సహజసిద్ధంగా లభిస్తాయి కాని చాలా అరుదుగా .
"तो एक डी एन ए डबल हेलिक्स होती है, लेकिन यह अन्य विभिन्न संरचनाओं में भी जा सकती है, जैसे कि यह डी एन ए ट्रिपल हेलिकल स्ट्रक्चर बना सकती है।","కాబట్టి డి ఎన్ ఏ డబుల్ హెలిక్స్ ఉంది , కానీ ఇది అనేక ఇతర నిర్మాణాలలోకి వెళ్ళవచ్చు , ఇది డి ఎన్ ఏ ట్రిపుల్ హెలికల్ స్ట్రక్చర్‌ను ఏర్పరచవచ్చు ."
"इंटर और इंट्रा चेन ट्रिपल हेलिसिस के बीच जल की मध्यस्थता से बने हाइड्रोजन बांड्स भिन्न हो सकते है , इसीलिए ट्रिपल हेलिसिस की स्टेबिलिटी भी भिन्न ही होगी ।","నీటి యానకంలో , ఇంటర్ మరియు ఇంట్రా చైన్ ట్రిపుల్ హెలిక్‌ల మధ్య హైడ్రోజన్ బంధాలు హైడ్రోజన్ బంధాలు భిన్నంగా ఉంటాయి , అందువల్ల , ట్రిపుల్ హెలిక్‌ల స్థిరత్వం భిన్నంగా వుంది ."
"अब , आप देख सकते हैं कि एक फिफ्टी किलो डाल्टन निचला सबडोमेन है , जिससे कनवर्टर को चलाने के लिए घुमाया जाता है जिससे संरचना में परिवर्तन होता है ।",ఇప్పుడు కన్వర్టర్ ను కదల్చడం కోసం భ్రమణం చెందే మరియు ఆకృతీకరణలో మార్పునకు కారణం అయ్యే ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ లోయర్ సబ్ డొమైన్ ను మీరు చూడవచ్చు .
"फिर कार्बोक्सिपेप्टिडेज B , यह पशु अग्न्याशय से प्राप्त किया गया है ।",అప్పుడు కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ B అనేది బోవిన్ ప్యాంక్రియాస్ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది .
न्यूरोट्रांस्मीटर्स की मुक्ति से न्यूरॉन्स के बीच सिग्नल आगे भेजे जाते हैं और यह मस्तिष्क के सामान्य कामकाज के लिए महत्वपूर्ण होते है ।,న్యూట్రోట్రాన్స్‌మిట్టర్స్ విడుదల అవడం అనేది న్యూరాన్స్ మధ్య గల సిగ్నల్స్ పై ఆధారపడి ఉంటుంది మరియు ఇది సాధారణ మెదడు పనితీరు కోసం కీలకమైనది .
"डी एन ए एक बायो पॉलिमर है, प्रोटीन भी बायो पॉलिमर है।","డి ఎన్ ఏ ఒక బయో - పాలిమర్ , ప్రోటీన్ కూడా బయో - పాలిమర్ ."
"इसलिए, कृपया याद रखें कि केवल यही एक अंतर है, यहाँ प्रति कुल मात्रा, सोल्वेंट के कुल वजन में दर्शायी जाती है।","కావున దయచేసి గుర్తుంచుకోండి కేవలం ఈ ఒక్క భేధం , ఇక్కడ మొత్తం వాల్యుమ్‌ను , సాల్వెన్ట్ యొక్క మొత్తం భారాన్ని తెలియజేస్తుంది ."
उदाहरण के लिए C अल्‍फा - C आबंध की लंबाई एक दशमलव पाँच दो ऐंग्स्ट्रॉम है ।,ఉదాహరణకు C ఆల్ఫాకు C బాండ్ లెంత్ ఒకటి పాయింట్ ఐదు రెండు ఆంగ్ స్ట్రామ్ .
"हम , फिर से रामचंद्रन और ससीसेखरन वाला एक और नक्शा दिखाते हैं और इस नक़्शे में उन्होंने विभिन्न प्रोटीनों में आमतौर पर पाए जाने वाली विभिन्न सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स दिखाई हैं , जैसे कि क्षेत्र एक में यहाँ पर अल्‍फा हेलिक्‍स है और क्षेत्र दो में बायीं ओर की अल्‍फा हेलिक्‍स , सामान्य अल्‍फा हेलिक्‍स , दायीं ओर की अल्‍फा हेलिक्‍स होती हैं ।","మేము రామచంద్రన్ మరియు శశిశేఖరన్ యొక్క మరో పటాన్ని మళ్లీ చూపుతాము మరియు ఈ పటంలో వారు సాధారణంగా విభిన్న ప్రోటీన్ లలో ఏర్పడే అనేక విభిన్న ద్వితీయ నిర్మాణాలు చూపారు , అనగా ప్రాంతం 1 లో ఇక్కడ ఆల్ఫా హెలిక్స్ , ప్రాంతం 2 లో ఎడమ చేతి ఆల్ఫా హెలిక్స్ , సాధారణ ఆల్ఫా హెలిక్స్ అనేది కుడి చేతి ఆల్ఫా హెలిక్స్ ,"
संरचना पर आधारित ड्रग डिजाइन का मतलब है कि आप प्रोटीन स्ट्रक्चर लेते हैं और यह देखने की कोशिश करते हैं कि आप प्रोटीन की संरचना के आधार पर डिजाइन करके किसी दवा को कैसे सुधार सकते हैं।,స్ట్రక్చర్ బేస్డ్ డ్రగ్ డిజైన్ అంటే మీరు ప్రోటీన్ నిర్మాణం తీసుకొని ప్రోటీన్ యొక్క స్ట్రక్చర్ ఆధారంగా డిజైన్ చేయడం ద్వారా ఔషధాన్ని ఎలా మెరుగుపరుచుకోవాలో చూడటానికి ప్రయత్నించండి .
"ये अंतःक्रियाएँ तापमान पर निर्भर करती हैं, इनकी वजह से आकर्षण और प्रतिकर्षण दोनों बल होते हैं जो दो मॉलिक्यूल्स के बीच मौजूद हो सकते हैं।","ఈ పరస్పర చర్యలు ఉష్ణోగ్రతపై ఆధారపడి ఉండును , అవి ఈ రెండు మాలిక్యూల్ల మధ్య ఉండే అట్రాక్షన్ మరియు రిపల్సన్ ఫోర్సస్ రెండింటికీ కారణం అవుతాయి ."
"चौथी श्रेणी में D, N, E, Q, K, R और H हैं, ये आवेशित, पोलर या हाइड्रोफिलिक अमिनो एसिड होते हैं और पाँचवीं श्रेणी में वेलिन, ल्‍यूसीन, आइसोल्‍यूसीन, ट्रिप्टोफन, फेनिलएलनीन, टायरोसिन और मेथिओनिन हैं, ये नॉन पोलर या हाइड्रोफोबिक अमिनो एसिड होते हैं।","తరగతి నాలుగు , D , N , E , Q , K , R మరియు H .ఇవి ఛార్జ్డ్ , పోలార్ నేచర్ గల లేదా హైడ్రోఫిలిక్ అమైనో యాసిడ్స్ మరియు తరగతి ఐదు వేలైన్ , లూసీన్ , ఐసోలూసీన్ , ట్రిఫ్టోఫాన్ , ఫినైల్ అలనీన్ , టైరోసిన్ మరియు మిథియోనైన్ ఇవి నాన్ పోలార్ లేదా హైడ్రోఫోబిక్ అమైనో యాసిడ్స్ ."
ये मॉलिक्यूल अपने आप को इस तरह से व्यवस्थित कर लेते हैं कि एक मॉलिक्यूल उसी प्रकार के दूसरे मॉलिक्यूल के आंशिक नेगेटिव चार्ज के करीब ही रहे।,"ఈ అణువులు ఒక మొలిక్యూల యొక్క పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ అనేది , అదే రకం మరో మాలిక్యూల్ యొక్క పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్కి సమీపంగా ఉండే విధంగా ఇవి తమంతటతాము సర్దుకుంటాయి ."
"यह क्षेत्र भी हैलोजन बाइंडिंग साईट के समीप होता है , जिसे सेरट्रालाइन में भी देखा गया है ।",ఈ ప్రాంతం సెర్ట్రాలైన్‌‌లో కూడా గమనించిన హాలోజన్ బైండింగ్ సైట్‌‌కు కూడా దగ్గరగా ఉంది .
"तो बाईं ओर इस आकृति में , आपको न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग डोमेन का एक मोनोमर दिखाई देता है , जहाँ आप ए बी सी डोमेन देखते हैं , जो हरे रंग में है , एक रेगुलेटरी डोमेन है जो कि सियान रंग में है ।","కాబట్టి ఎడమ వైపున ఉన్న ఈ చిత్రంలో , మీరు న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ డొమైన్ యొక్క మానోమర్ చూస్తారు , ఇక్కడ మీరు ఆకుపచ్చ రంగులో ఉన్న ఏ బి సి డొమైన్‌ , సయాన్ రంగులో ఉన్న రెగ్యులేటరీ డొమైన్‌ను చూస్తారు ."
"तो , विभिन्न आकार के सभी मॉलिक्यूल अलग - अलग वैलोसिटि पर या सेंट्रिफ्यूगेशन प्रोसेस के दौरान अलग - अलग समय पर स्थिर होते हैं ।",కావున సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియ జరిగేటప్పుడు విభిన్న పరిమాణాల్లో గల అన్ని మాలిక్యుల్స్ వేర్వేరు వేగాల వద్ద లేదా వేర్వేరు సమయాల వద్ద స్థిరపడుతాయి .
यहाँ हम अल्ट्रासेन्ट्रीफ्यूज के बारे में एक संक्षिप्त विवरण देंगे ।,ఇక్కడ మేము అల్ట్రాసెంట్రిఫ్యూజ్ గురించి సంక్షిప్తమైన వివరణ మీకు అందిస్తున్నాము .
लगभग चौदह प्रकार होते हैं ।,ఇక్కడ దాదాపు పద్నాలుగు రకాలు ఉన్నాయి .
"इसलिए, अगर यह इसका एक महत्वपूर्ण कार्य है, अगर इसका सेलुलर फंक्शन महत्वपूर्ण है, तो प्रोटीन को व्यक्त नहीं किया जाता है और यह फ्राइड्रेइच्स अटाक्सिया नामक बीमारी का एक बहुत ही महत्वपूर्ण उदाहरण है जो छोटे बच्चों पर प्रभाव डालती है और यह सब आपने इस कक्षा में पढ़ा है।","కాబట్టి , ఇది ఒక ముఖ్యమైన పని అయితే , అది సెల్యులార్ ఫంక్షన్ అయితే ఆ ప్రోటీన్ వ్యక్తీకరించబడదు మరియు అందువల్ల ఆ సందర్భంలో ఇది ఫ్రెడ్రీచ్ ' స్ అటాక్సియా అనే వ్యాధిలో చాలా క్లిష్టమైన ఉదాహరణ , ఇది చిన్న పిల్లలను ప్రభావితం చేస్తుంది మరియు మీరు ఈ తరగతిలో చదివారు ."
"तो , सेंट्रिफ्यूगेशन को सीखने के लिए समय - समय पर इन सभी बातों को ध्यान में रखा जाना चाहिए ।","కావున , కాలానుగుణంగా ఈ సెంట్రిఫ్యూగేషన్ గురించి తెలుసుకోవడానికి ఈ విషయాలన్నింటినీ పరిగణలోకి తీసుకోవాలి ."
"यहाँ , आप देख सकते हैं कि वास्तव में सायनोजेन ब्रोमाइड्स क्रिया - विधि को कैसे विभाजित करता है , सायनोजेन ब्रोमाइड एक पॉलीपेप्टाइड का निम्नीकरण करता है , आप यहाँ देख सकते हैं कि इस पॉलीपेप्टाइड में मेथिओनिन रेज़िड्यू होते हैं ।","ఇక్కడ , సయనోజెన్ బ్రోమైడ్స్ అనేది సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ ఉత్పన్నాల విధానాన్ని విడదీస్తుందని మీరు చూడవచ్చు , సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ అనేది ఒక పాలీపెప్టైడ్ ను డీగ్రడేషన్ చేస్తుంది , మిథియోనిన్ అవశేషం గల పాలీపెప్టైడ్ ను మీరు ఇక్కడ చూడవచ్చు ."
"जैसे इस चित्र के बायीं ओर , हम एक दोहरे रेशेदार डी एन ए और एकल रेशेदार डी एन ए को दिखाते हैं और चित्र के दाई ओर , हम दो वक्र दिखाते हैं , एक , निरंतर वक्र है जो निचला वक्र है , जो दोहरे रेशेदार डी एन ए के लिए है या बिंदुदार वक्र विकृत डी एन ए के लिए है और यहाँ पर डी एन ए हाइपरक्रोमिक इफेक्‍ट दिखा रहा है ।","ఈ చిత్రంలో విభిన్న డిఎన్ఎ స్ట్రక్చర్ , సైజ్‌లు మరియు వైండ్స్‌లో అబ్సార్ప్షన్ ఎలా మారుతుందో మేము చూపాము ."
"तो , पहला जिसे तीन समूहों में वर्गीकृत किया गया है , एक है ; निम्न - गति सेंट्रिफ्यूगेशन जिसकी अधिकतम गति सीमा पंद्रह हजार आर पी एम होती है ।","కావున , మొదట ఇది మూడు గ్రూప్స్ విభజించబడును , ఒకటి తక్కువ - వేగం గల సెంట్రిఫ్యూగేషన్ , ఇది గరిష్టంగా పదిహేను వేల ఆర్ పి ఎమ్ వేగ పరిమితి కలిగి ఉంటుంది ."
"सबसे अधिक सामान्य म्युटेशन है - फाइव जीरो ऐट पोजीशन का नष्ट होना , ऐसा मूलत : जीन के तीन रेसिप्रोटिड डिलीशन के कारण होता है और इस स्थिति में फिनाइलऐलानिन के नष्ट होने के कारण भी , जिसके कारण प्रोटीन में विकार हो जाते हैं ।","అత్యంత సాధారణమైన మ్యూటేషన్ అనేది ఫైవ్ జీరో యైట్ స్థానాన్ని తొలగించడం అవుతుంది , దీని వల్ల ఈ జీన్ మూడు పరస్పర తొలగింపులు మరియు ఈస్థానంలో ఫినైలాలనైన్ కోల్పోవడం జరిగి ఈ ప్రోటీన్ డిస్ ఫంక్షన్ ఉంటుంది ."
"तो एस्पिरिन के उदाहरण से , हम यह जानते हैं कि इन्हिबिटर के पास एक OH ग्रुप होना चाहिए जो PLA टू के हिस्टिडीन अड़तालीस , एस्पार्टिक एसिड उनचास जैसे सक्रिय क्षेत्रों के अमीनो एसिड्स के साथ जल - मध्यस्थता या प्रत्यक्ष जैसी अंतर्क्रियाओं द्वारा अंतर्क्रिया करने के लिए एक आदर्श कारक बन सके ।","కాబట్టి , ఆస్పిరిన్ యొక్క ఉదాహరణ నుండి , నిరోధకం ఒక OH సమూహాన్ని కలిగి ఉండాలని మనకు తెలుసు , ఇది నీటి మధ్యవర్తిత్వంతో లేదా హిస్టిడిన్ ఫార్టీ ఎయిట్ , పి ఎల్ ఏ రెండు యొక్క అస్పార్టిక్ ఆసిడ్ ఫార్టీ నైన్ వంటి ఆక్టివ్ సైట్ అమినో ఆసిడ్స్‌తో ప్రత్యక్ష పరస్పర చర్యతో ఏర్పడటానికి అనువైన అభ్యర్థి కావచ్చు ."
"फिर एसिड हाइड्रोलिसिस सेरियोनीन , थ्रिओनिन , आइसोल्यूसिन , वेलिन और ल्यूसीन के लिए दो घंटे , चार घंटे , छह घंटे का होता है ।","అప్పడు సిరియోనిన్ , త్రియోనిన్ , ఐసోలూసిన్ , వాలిన్ మరియు లూసిన్ కోసం రెండు గంటలు , నాలుగు గంటలు , ఆరు గంటలకు పైగా ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ జరుగుతుంది ."
क्योंकि इनका उपयोग रोग-विषयक अनुसंधान के लिए कैंसर प्रोटीनों और कई अन्य बीमारियों को रोकने की जाँच के लिए किया जाता है।,ఎందుకంటే క్యాన్సర్ ప్రోటీన్స్ మరియు ఇతర అనేక వ్యాధుల నిరోధాన్ని పరిశీలించడానికి వైద్య పరిశోధన కోసం వీటిని ఉపయోగిస్తారు .
"तो याद रखें कि और मुझे आशा है कि आप इसे इस कक्षा में समझ गए हैं, जो कि एक बहुत विस्तृत तरीके से बंटा है।",కాబట్టి దీనిని గుర్తుంచుకోండి మరియు దీని గురించి చాలా వివరంగా వివరించబడిన దీనిని మీరు ఈ తరగతిలో అర్థం చేసుకున్నారని నేను ఆశిస్తున్నాను .
"बाइंडिंग का मिश्रित तरीका - एक्सरे डिफ्रैक्‍शन और सैद्धांतिक मॉडलिंग का उपयोग करके , द्वि - क्रियात्मक पेप्टाइड एंटीबायोटिक्स एकिनोमाइसिन पर कई क्रमबद्ध अध्ययनों से पता चला कि ये वॉटसन क्रिक बेस पेयरिंग को भी अवरोधित नहीं करते हैं ।","బైండింగ్ యొక్క మిశ్రమ మోడ్ , X - రే డిఫ్రాక్షన్ మరియు సైద్ధాంతిక మోడలింగ్ ఉపయోగించి బైఫంక్షనల్ పెప్టైడ్ యాంటీబయోటిక్స్ ఎకినోమైసిన్ మరియు టాండెమ్‌పై నిర్వహించిన అనేక అధ్యయనాలు అనేవి ఇవి కూడా వాట్సన్ - క్రిక్ బేస్ పెయిరింగ్‌నకు అవరోధం కలిగించలేవని చూపాయి ."
अब हम फायब्रस प्रोटीन्स वाली बीटा शीट्स के बारे में चर्चा करेंगे ।,"ఇప్పుడు , ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్లు కలిగిన బీటా షీట్లు గురించి చర్చిస్తాము ."
"तो, सोडियम अपने एक वैलेंस इलेक्ट्रॉन का स्थानांतरण करके क्लोराइड के साथ मिलकर सोडियम को धनात्मक आवेश और क्लोराइड को ऋणात्मक आवेश देता है।","కావున సోడియం తన వాలన్స్ ఎలక్ట్రాన్లను క్లోరైడ్కు అందించడం ద్వారా అది పాజిటివ్ ఛార్జ్ పొందును మరియు క్లోరైడ్ నెగిటివ్ ఛార్జ్ పొంది , సోడియం అనేది క్లోరైడ్తో కలిసిపోతుంది ."
"और फिर से यहाँ भी , यदि आप एंटीजन एंटीबॉडी कॉम्प्लेक्स के साथ अज्ञात नमूने के बीच बराबरी करते हैं , तो अंकित किये गये की मात्रा जो बाहर निकलती है , वह सीरम में मौजूद एंटीजन एंटीबॉडी की मात्रा के सीधे आनुपातिक होती है ।","ఇక్కడ కూడా మళ్ళీ , మీరు ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ కాంప్లెక్స్ తో తెలియని ఓ నమూనా మధ్య పోటీ జరిగేలా చేస్తే , బయటకు వచ్చే లేబుల్ మొత్తం సీరంలో ఉన్న ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ మొత్తానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది ."
"तो स्टार्च और ग्लाइकोजन के बीच का अंतर, जो आपको पता होना चाहिए और सेल्यूलोज, हम सेल्यूलोज को क्यों नहीं पचा सकते हैं, केवल जानवर सेल्यूलोज को पचा सकते हैं, ये सब आप इस कक्षा में समझ चुके हैं।","కాబట్టి స్టార్చ్ మరియు గ్లైకోజెన్ మరియు సెల్యులోజ్ మధ్య తేడా ఏమిటో మీరు తెలుసుకోవాలి , మనం సెల్యులోజ్‌ను ఎందుకు జీర్ణించుకోలేము .జంతువులు మాత్రమే సెల్యులోజ్‌ను జీర్ణించుకోగలవు . ఇవన్నీ ఈ తరగతిలో మీరు అర్థం చేసుకున్నారు. .."
प्रीओन्स मिस्फोल्डेड प्रोटीन्स होते हैं जो सही तरीके से फोल्डिड की गयीं प्रोटीन्स को उन्हीं मिस्फोल्डेड संरचनाओं में प्रभावित करते हैं जो उनकी तरह ही होती हैं ।,"ప్రియాన్స్ అనేవి మిస్ ఫోల్డెడ్ ప్రోటీన్స్ ఇవి సరిగ్గా మడత చేయబడిన ప్రతిరూపాలను అదే మిస్ ఫోల్డ్ నిర్మాణానికి ప్రభావితం చేస్తాయి , ఇవి వాటిలాగే ఉంటాయి ."
"टाइप वन डैश जहाँ यह साठ , तीस और नब्बे , शून्य है , इसलिए यहाँ इन दोनों को अनुमति नहीं है , इसलिए इन दोनों को ग्लाइसिन ही होना चाहिए ।","టైప్ వన్ డ్యాష్ లో ఇది అరవై , ముప్పై మరియు తొంబై , సున్నా , కావున వాటిలో రెండూ కూడా అనుమతించబడనివే కావున ఆ రెండూ కూడా గ్లైసీన్స్ అయి ఉండాలి ."
इसलिए उन्होंने माल्टोज शुगर के साथ जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर का मिश्रण बनाया ।,కాబట్టి వారు మాల్టోస్ షుగర్‌తో జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ యొక్క సముదాయాన్ని తయారు చేశారు .
"तो, आपने जो कार्बोहाइड्रेट्स का अध्ययन किया है, मैं आपसे अब तक यह जानने की उम्मीद करता हूं कि इसका परिणाम यह है कि आप ग्लूकोज और इसके एनेंटिओमर्स को जानते हैं, एनेंटिओमर्स ग्लूकोज आइसोमर्स इत्यादि क्या हैं।","కాబట్టి , కార్బోహైడ్రేట్‌లలో మీరు చదివినది ఏమిటంటే , మీరు గ్లూకోజ్ మరియు దాని  తెలుసుకున్న ఫలితం ఏమిటంటే ,  గ్లూకోజ్ ఐసోమర్‌లు మరియు అలా మొదలైనవి ఏమిటని తెలుసుకోవడం ."
"ऊपरी फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन , निचला किलो फिफ्टी डाल्टन डोमेन , एन टर्मिनल डोमेन और कनवर्टर , और एक लंबा हेलिक्स क्षेत्र है जो जुड़ा हुआ है , जो दो लाइट चेन्स से बंधा हुआ है जिसे रेगुलेटरी डोमेन कहा जाता है ।","ఎగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ , దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ , N టర్మినల్ డొమైన్ మరియు కన్వర్టర్ , మరియు అనుసంధానమై ఉన్న ఒక పొడవాటి హెలిక్స్ ప్రాంతం రెండు లైట్ చైన్స్ కు బంధించబడి ఉంటుంది దీనిని రెగ్యులేటరీ డొమైన్ అంటాము ."
लेक्सिट्रोप्सिन को stoichiometry में डीएनए के साथ ‍मिश्रण बनाते हुए देखा गया है 1 : 1 और 2 : 1 दोनों में ।,లెగ్జిట్రోప్సిన్స్ అనేవి స్టాయికియోమెట్రీలో 1 నిష్పత్తి 1 మరియు 2 నిష్పత్తి 1 రెండింటిలో డిఎన్ఎతో కాంప్లెక్స్‌ను ఏర్పరచడం చూస్తాము .
"और T टू को अमिनो टर्मिनल साइड पर रखा गया है क्योंकि यह E से शुरू करता है , यह स्पष्ट है कि आप देख सकते हैं कि N - टर्मिनल अमीनो एसिड सिक्वेंसिंग के माध्यम से आपको यह जानकारी होनी चाहिए कि N - टर्मिनल अमिनो एसिड E पहला खंड है , जिसे आप आसानी से पहचान सकते हैं ।","మరియు T టూ అనేది అమైనో టెర్మినల్ వైపు ఉంచబడుతుంది ఎందుకంటే ఇది E తో ప్రారంభం అవుతుంది , N - టెర్మినల్ అమైనో ఆసిడ్ సీక్వెన్సింగ్ ద్వారా మీకు N - టెర్మినల్ అమైనో ఆసిడ్ E అని మీకు తెలియడాన్ని మీరు ఇక్కడ స్పష్టంగా చూడవచ్చు కావున మొదటి ఫ్రాగ్మెంట్ ఏదో మీరు సులభంగా గుర్తించవచ్చు ."
"ट्रांसपोर्ट सिस्टम क्रम से लगे समानांतर तंतुओं में व्यवस्थित रहता है , कुछ - कुछ रेल की पटरियों की तरह ।",ద ట్రాన్స్ పోర్ట్ సిస్టమ్ అనేది రైలు - రహదారి ట్రాక్స్ లాగా క్రమమైన సమాంతర తంతువులలో నిర్వహించబడుతుంది .
"उदाहरण के लिए सेलेनोसिस्‍टीन को स्‍टॉप कोडॉन यूजीए द्वारा कोड किया जाता है, जिसे अभी देखा गया है और इसमें एक विशेष एसईसीआईसी तत्व होता है।",ఉదాహరణకు సెలెనోసిస్టీన్ అనేది ఇప్పుడు మనం చూసిన స్టాప్ కోడాన్ UGA ద్వారా కోడ్ చేయబడుతుంది మరియు అక్కడ ప్రత్యేకమైన ఎస్‌ఇ‌సి‌ఐ‌సి అంశం ఉంటుంది .
लेकिन यदि आप इसे डीएमएस रूप में लेते है तो इसे थोड़ी ज्‍यादा उच्‍च सांद्रता की जरूरत होती है और यदि आप इसे पानी में लेते हैं तो इसे डाइमर बनाने में लगभग 10 मोल की जरूरत होती है ।,"కావున , ఇది ఏమి వివరిస్తుంది ?"
"और तो और , मकड़ी का जाला लचीला भी होता है जब की स्टील नहीं होता ।","అదే విధంగా స్పైడర్ వెబ్ మృదువైనది , కాని ఉక్కు కాదు ."
"इसे जी एल यू टी ट्रांसपोर्टर्स के मामले में प्रसार प्रक्रिया के रूप में जाना जाता है , मैं आपको सुझाव दूँगा कि आप जायें और लेख के पूरक अनुभाग में वीडियो देखें , और जी एल यू टी ट्रांसपोर्टर्स के लिए ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर प्रक्रिया को समझें ।",జి ఎల్ యు టి రవాణాదారుల విషయంలో దీనిని డిఫ్యుషన్ మెక్యానిసమ్ అంటారు .వ్యాసంలోని అనుబంధ విభాగంలో ఉన్న వీడియోను చూడాలని నేను మీకు సూచిస్తున్నాను మరియు జి ఎల్ యు టి రవాణాదారులు కొరకు గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ మెకానిజంను అర్థం చేసుకోవాలని నేను మీకు సూచిస్తున్నాను .
"तो , फ्रिक्शनल फ़ोर्स फ्रिक्शनल F के रूप में दिया गया है , वो छोटे f और v के समानुपाती होता है ।","కావున , ఫ్రిక్షనల్ ఫోర్స్ అనేది ఫ్రిక్షనల్ f అనేది స్మాల్ f మరియు v లకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుందని ఇవ్వబడినది ."
यह ग्लूकोज का डाइमर है ।,"కాబట్టి , ఇది గ్లూకోజ్ యొక్క డైమర్ ."
"तो , एक और हाइपोथीसिस है जो प्रस्तावित की गयी थी जिसे इन्डूस्ड फिट हाइपोथीसिस कहा जाता है ।","కాబట్టి , మరొక హైపోథెసిస్ ఉంది , దీనిని ఇండ్యూస్డ్ ఫిట్ హైపోథెసిస్ అని అంటారు ."
"हाँ , यदि रोगी के अन्य जैविक द्रव में एक एंटीजन के लिए विशिष्ट एंटीबॉडी होती है , जो एंटीजन एंटीबॉडी कॉम्प्लेक्स को पूरक बनाकर प्राप्त किया जा सकता है , जो खरगोश से मिलता है ।","రోగి బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌లో లేదా ఇతర బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌లలో ఆంటీజెన్ కోసం ప్రత్యేకమైన ఆంటీబాడీ ఉంటుంది , ఆ ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ కాంప్లెక్సును లైసిస్ చేస్తూ కాంప్లిమెంట్ పొందవచ్చు , ఇది కుందేలు నుండి సాధారణంగా వస్తుంది ."
"क्रोमैटोग्राफी, इलेक्ट्रोफोरेसिस और विभिन्न तकनीकें।","క్రోమాటోగ్రఫీ , ఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్ మరియు విభిన్న పద్ధతులు ."
"इसलिए , छात्रों , आइए संक्षेप में बताते हैं कि हमने इस इकाई में क्या सीखा है ।","కావున , విద్యార్థులారా ఈ విభాగంలో మనం నేర్చుకున్న వాటిని సంగ్రహంగా ఒకసారి మనం చూద్దాం ."
जैसे कि आई और आई प्‍लस थ्री के बीच हाइड्रोजन बॉन्ड देखा जाता है और आई प्‍लस वन के लिए रामचंद्रन एंगल्स दाईं ओर के अल्फा हेलिकल क्षेत्र में हैं और आई प्‍लस टू अल्‍फा हेलिक्‍स और बीटा शीट क्षेत्र के बीच में है ।,i అండ్ i ప్లస్ త్రీ మధ్య హైడ్రోజన్ బాండ్ కనిపించినట్లుగా i ప్లస్ వన్ కోసం రామచంద్రన్ ఆంగిల్స్ కుడి చేతి వైపు ఆల్ఫా హెలికల్ ప్రాంతంలో ఉంటాయి మరియు i ప్లస్ టూ కోసం ఆల్ఫా హెలిక్స్ మరియు బీటా షీట్ రీజియన్ మధ్యలో ఉంటాయి .
"तो , कई प्रोटीन्स हैं जो डोमेन वन और थ्री के बीच में बंधती हैं ।","కావున , డొమైన్ వన్ మరియు త్రీ మధ్య అనేక ప్రోటీన్స్ బంధించబడి ఉంటాయి ."
"तो , इसी तरह से प्रत्‍येक टर्न को उप - वर्गीकृत किया गया है ।",కావున దానిలాగే ప్రతీ టర్న్ కూడా ఉప - వర్గీకరణ చేయబడినది .
"लेकिन यहाँ जो पाठ सीखा गया है , वह यह है कि जैव रासायनिक रूप से हम किसी भी दवा को टारगेट मॉलिक्यूल्स के साथ अंतःक्रिया करा सकते हैं , आप अणु से बंधने के लिए हजारों और हजारों कंपाउंड्स की जाँच कर सकते हैं ।","కానీ ఇక్కడ నేర్చుకున్న పాఠం ఏమిటంటే , బయోకెమికల్లీ లక్ష్య మాలిక్యుల్‌లతో సంకర్షణ చెందే ఏ మందునైనా కనుగొనవచ్చు , మీరు ఒక మాలిక్యుల్‌తో బంధం ఏర్పరచడానికి వేల కొలది సమ్మేళనాలను పరీక్షించవచ్చు ."
कॉलम पर दो मॉलिक्यूल्स A और B के पृथककरण को सिलेक्टिवटी फैक्टर अल्फा द्वारा व्यक्त किया जाता है ।,కాలమ్ పై A మరియు B అనే రెండు మాలిక్యుల్స్ వేరు చేయడం అనేది సెలెక్టివిటీ కారకం ఆల్ఫా ద్వారా వ్యక్తీకరించబడుతుంది .
"ये कोणों से भी जुड़े हुए नहीं होते हैं , इसीलिए ये द्वितीय पड़ोसी भी नहीं हो सकते हैं ।","ఇవి ఆంగిల్స్ ద్వారా కలుపబడి లేవు , కావున అవి సెకండ్ నైబర్ కాలేవు ,"
एक यूनिवर्सल साल्‍वन्‍ट प्रकृति अधिकतर पदार्थो को घुलने में मदद करती है।,యూనివర్సల్ సాల్వెంట్‌గా నీరు – నీటికి గల పోలార్ నేచర్ చాలా ఎక్కువ పదార్థాలను కరిగించుకోవడానికి సహాయపడును .
"डी एन ए की सुपरकॉइलिंग को खिंचाव दूर करने के लिए डी एन ए के ऊपर या नीचे कॉइि‍लिंग के रूप में परिभाषित किया गया है , यह हेलिक्‍स के ऊपर हेलिक्‍स संरचना होती है या इसे डी एन ए की टर्शियरी स्‍ट्रक्‍चर कहा जाता है ।","డిఎన్ఎ యొక్క సూపర్‌కాయిలింగ్‌ను స్ట్రెయిన్‌ని తగ్గించడానికి డిఎన్ఎపైన లేదా క్రింద గల కాయిలింగ్‌గా నిర్వచింపబడినది , ఇది హెలిక్స్ నిర్మాణంపై గల హెలిక్స్ లేదా డిఎన్ఎ యొక్క టెర్షియరీ నిర్మాణంగా పిలవబడుతుంది ."
"तो , एसिड हाइड्रोलिसिस की समस्या से उबरने के ये कुछ तरीके हैं ।","కావున , ఇవి ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ సమస్యను అధిగమించడానికి ఇవి కొన్ని మార్గాలు అవుతాయి ."
विभिन्न पॉली पेप्टाइड्स या विभिन्न टर्शिअरी स्‍ट्रक्‍चर्स या विभिन्न उपइकाईयाँ मिलकर एक क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर बनाती हैं ।,విభిన్న పాలీపెప్టైడ్స్ లేదా విభిన్న లేదా విభిన్న టెర్షియరీ / తృతీయ నిర్మాణాలు లేదా సబ్ యూనిట్స్ అనేవి క్వాటర్‌నరీ / చతుర్థ నిర్మాణాలు ఏర్పరచడానికి కలిసి వస్తాయి .
"इसलिए , यदि आप किसी भी इन्हिबिटर को बनाते हैं , जो अपटेक की गति को धीमा कर सकता है या यह जी एल यू टी के कार्य को बाधित करता है , तो हम मैलिग्नेंट सेल्स को मार सकते हैं ।","కాబట్టి , మీరు తీసుకునే వేగాన్ని తగ్గించే లేదా అది జి ఎల్ యు టి యొక్క పనితీరును నిరోధించే ఏదైనా నిరోధకాన్ని రూపకల్పన చేస్తే , అప్పుడు మనం ప్రాణాంతక కణాలను చంపవచ్చు ."
"दाईं ओर का निचला पैनल अमाइलॉइड बीटा फाइब्रिलों को दर्शाता है और बाएँ पैनल में एक अत्यंत उच्च pH वाला समान अमाइलॉइड फाइब्रिल है, जो एकत्रीकरण का विलेयीकरण करता है।","కుడి వైపు దిగువ ప్యానెల్ అమిలోయిడ్ బీటా ఫైబ్రిల్స్‌ను చూపుతుంది మరియు ఎడమ ప్యానెల్ అధిక పిహెచ్ వద్ద అదే అమిలోయిడ్ ఫైబ్రిల్స్‌ను చూపును , ఇది అగ్రిగేషన్‌ను కరిగించేలా చేస్తుంది ."
"तो छात्रों, संक्षेप में अब हम बताएंगे कि हमने इस विशेष इकाई में क्या सीखा है।","కావున విద్యార్థులారా , ఈ నిర్ధిష్ట భాగంలో మనం నేర్చుకున్న దానిని ఒక సారి మనం క్లుప్తంగా చూద్దాం ."
बहुत सी संरचनात्मक बीमारियां प्रोटीन की बनावट और कार्यप्रणाली में होने वाली असामान्यताओं के कारण होती हैं ।,ఆకృతీకరణ డిసీసెస్ చాలా వరకు ఈ ప్రోటీన్స్ యొక్క నిర్మాణం మరియు పనితీరులో అసాధారణతల వల్ల కలుగుతాయి .
"आम तौर पर , जब आप एक मिश्रण बना रहे होते हैं तो इस एंटीजन को एक एंजाइम द्वारा अंकित करना होता है , ताकि अंकित किए गए एंजाइम की मात्रा जो कि संचलन में होती है , सीधे उस रिएजेंट के रंग के आनुपातिक हो , जिसे बाद में हमने एंजाइम एक्टिविटी वगैरह को मापने के लिए उपयोग किया है ।","సాధారణంగా , మీరు ఎంజైముతో లేబుల్ చేయాల్సిన కాంప్లెక్స్‌ తయారుచేసేటప్పుడు ఈ ఆంటీజెన్ , ప్రసరణకు వచ్చిన లేబుల్ మొత్తం , మేము తరువాత ఉపయోగించిన రియాజెంట్ యొక్క రంగుకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. .. దీనినే మనము ఎంజైమ్ కార్యకలాపాలను కొలవడానికి ఉపయోగించడం , మొదలైనవి ."
"अभी तक हमनें चर्चा की है कि पेप्टाइड में अमीनो एसिड कम्पोजीशन का निर्धारण कैसे किया जाता है और आप देख सकते हैं कि यह आसानी से निनहाइड्रिन का उपयोग करके एसिड हाइड्रोलिसिस द्वारा निर्धारित किया जा सकता है , उसके बाद क्वान्टिफिकेशन होता है ।",ఇప్పటి వరకు మనం ఒక పెప్టైడ్ లో అమైనో ఆసిడ్ కూర్పును ఎలా నిర్ణయించాలనే దాని గురించి చర్చించాము మరియు దీనిని ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ ఉపయోగించి సులభంగా నిర్ణయించడం దాని తరువాత నిన్ హైడ్రిన్ ఉపయోగించి పరిమాణీకరణ చేయడం మీరు చూడవచ్చు .
"उन्होंने दो अलग - अलग मानदंडों का उपयोग किया , एक सामान्य मानदंड था और दूसरे में कुछ परिवर्तन किए गए थे और दूरियों को थोड़ा कम होने दिया गया था","అతను రెండు విభిన్న క్రైటీరియాలను ఉపయోగించారు , ఒకటి సాధారణ క్రైటీరియా మరియు రెండవది , కొన్ని సర్దుబాట్లు చేయబడినవి మరియు కొంత తగ్గడం కోసం తరువాతి దూరాలు అనుమతించబడినవి ."
"अमाइलॉइड बीटा फ्रेग्‍मेंट को हालांकि आमतौर पर कभी-कभी अनियमित संरचना के रूप में जाना जाता है, जो एक असमांतर बीटा शीट लेता है और अन्य अमाइलॉइड बीटा मॉलिक्यूल्स के साथ ऑलिगोमेराइज करता है।","అమిలాయిడ్ బీటా శకలం సాధారణంగా యాధృచ్ఛిక ఆకృతిని కలిగి ఉన్నట్లు తెలిసినప్పటికీ , సమాంతర వ్యతిరేఖ బీటా షీట్ ను తీసుకుంటుంది మరియు ఇతర అమిలాయిడ్ బీటా మాలిక్యులతో ఒలిగోమెరైజ్ చేస్తుంది ."
रामचंद्रन प्‍लॉट का क्या महत्व है ?,రామచంద్రన్ ప్లాట్ యొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటి ?
"अगला है कि , हमें फाई और साई के अलग - अलग मानों के लिए ज्योमेट्री उत्पन्न करनी है ।","తరువాత , మనం ఫై మరియు సై యొక్క విభిన్న విలువల కోసం జ్యామెట్రీస్ ఏర్పాటు చేయాల్సి ఉంటుంది , దీని కోసం జెఫ్రీ అండ్ జెఫ్రీ యొక్క భ్రమణ పరివర్తను ఉపయోగించవచ్చు"
"यदि एक ही स्थिति में दो परमाणु हैं तो उन्हें एन एप्सिलोन वन, एन एप्सिलोन टू या सी एप्सिलोन वन, सी एप्सिलोन टू कहा जाएगा।","ఒకవేళ అక్కడ రెండు ఆటమ్స్ ఒకే స్థానంలో ఉంటే అవి ఎన్ ఎప్సిలాన్ వన్ , ఎన్ ఎప్సిలాన్ టూ లేదా ఎన్ ఎప్సిలాన్ వన్ , ఎన్ ఎప్సిలాన్ టూ గా పిలవబడుతాయి ."
जब हाइड्रोजन परमाणु भारी परमाणुओं द्वारा हटा दिए जाते हैं तो U टॉर बढ़ जाता है ।,హైడ్రోజన్ ఆటమ్స్ పెద్ద ఆటమ్ ద్వారా రీప్లేస్ చేయబడినప్పుడు U tor పెరుగుతుంది
"ये सभी बेसेस हैं, बेसेस क्या होते हैं, न्यूक्लिक एसिड की आधारभूत संरचनाएँ जो एक बेस होती हैं और राइबोज और डीऑक्सीराइबोज़ भी","ఈ బేసిస్‌లు అన్ని , బేసిస్‌లు అంటే ఏమిటి , న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్‌ల యొక్క ప్రాథమిక నిర్మాణాలు మరియు అవి రైబోస్ మరియు డియోక్సిరైబోస్ మరియు అవి ఎలా అనుసంధానించబడి ఉన్నాయి ?"
"तो , उसी समय यह पहचानने में या संरचना विश्लेषण में एक समस्या पैदा करता है ।","కావున , అది కొన్ని సార్లు గుర్తించుట లేదా కూర్పు విశ్లేషణలో సమస్యలను సృష్టిస్తుంది ."
उन्होंने इन क्षेत्रों की रूपरेखा द्विआयामी प्‍लॉट्स फाई बनाम साई पर तैयार की ।,"అతను ఈ ప్రాంతాలను ఫై వర్సెస్ సై ద్విమితీయ ప్లాట్స్ పై ప్లాట్ చేశారు ,"
N - C अल्‍फा और C अल्‍फा - C आबंध के चारों ओर चक्रण के लिए लचीलापन होता है ।,N Cఆల్ఫా మరియు C ఆల్ఫాగా Cబాండ్స్ చుట్టూ భ్రమణం కోసం ఒక * వశ్యత ఉంటుంది .
"अब , अल्फा हेलिकल डोमेन्स में हमने फोर हेलिक्स बंडल्स के बारे में अधिक विस्तार से चर्चा की है , कि फोर हेलिक्स बंडल्स को बनाने के लिए किस तरह के अनुक्रम पैटर्न की आवश्यकता होती है ।","ఇప్పుడు , ఆల్ఫా హెలికల్ డొమైన్స్ లో మనం ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్స్ గురించి వివరంగా చర్చించాము , దీనిలో మనం ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్స్ ఏర్పాటు కోసం అవసరమైన సీక్వెన్స్ నమూనా యొక్క రకం ఏమిటో చూశాము ."
"यदि आप चार मायोग्लोबिन अणुओं को एक साथ रखते हैं तो , हीमोग्लोबिन वास्तव में उन्हीं के जैसा होता है ।","కావున , మీరు నాలుగు మయోగ్లోబిన్ మాలిక్యుల్స్ కలిపితే వాస్తవానికి ఇది హిమోగ్లోబిన్ లాగే ఉంటుంది ."
जल की प्रकृति पोलर होती है।,నీరు పోలార్ నేచర్ ని కలిగి ఉంటుంది .
हड्डियों में कोलेजन फाइबर्स एक दूसरे के साथ एक कोण पर जुड़े होते हैं जिससे उन्हें हर दिशा से मजबूती मिलती है ।,ఎముకలలోని కొల్లాజెన్ ఫైబర్స్ అన్ని దిశల నుండి బలాన్ని ఇవ్వడానికి ఒక ప్రత్యేక కోణంలో ఒకదానికొకటి అమర్చబడి ఉంటాయి .
एक्टिन और मायोसिन का एक दूसरे के ऊपर सरकना कॉन्ट्रैक्टाइल साइकिल के कारण होता है ।,ఆక్టిన్ మరియు మయోసిన్ ఒక దానిపై మరొకటి జారుతూ ఉండడం అనేది కాంట్రాక్టైల్ సైకిల్ వల్ల జరుగుతుంది .
"ठीक इसी तरह से , डैबसाइल द्वारा डैबसाइलेट किये गये अमीनो एसिड को अलग - अलग अमीनो एसिड के लिए मुक्त किया जाता है और यह डैबसाइलेटेड अमीनो एसिड एक फ्लोरोसेंट पिगमेंट होता है और चमकीले रंग का होता है ।","అదే విధంగా , డాబ్సిలేటెడ్ అమైనో ఆసిడ్ అనేది వేరే అమైనో ఆసిడ్ కోసం విడుదల చేయబడుతుంది మరియు ఈ డాబ్సిలేటెడ్ అమైనో ఆసిడ్ ఒక ఫ్లోరోసెంట్ పిగ్మెంట్ మరియు ఇది ఫ్లోరోసెంట్ రంగులో ఉంటుంది ."
नेट्रोप्सिन डीएनए अंत : क्रिया - ड्रग बाइंडिंग डबल हेलिक्‍स को ना तो खोलती है और ना ही बढ़ाती है लेकिन यह माइनर ग्रूव को .5 से 2 एंगस्ट्रॉम तक खोल देती है ।,"ఇది 8 డిగ్రీల వరకు హెలిక్స్ యాక్సిస్‌ని వెనక్కి వంచును ఎందుకంటే డోడ్‌క్యామర్ యొక్క సాధారణ నిర్మాణం అనేది నెట్రోప్సిన్‌ను బంధించడం ద్వారా 90 డిగ్రీలు వంగుతుంది , బెండింగ్ ఇక్కడ తగ్గుతుంది కావున ఇది అనుసంధాన ప్రాంతాన్ని తగ్గిస్తుంది ."
"अठारह सौ चौरान्नबे में , हरमन एमिल लुइस फिशर ने एक परिकल्पना बनायी कि एक सब्सट्रेट और एक एंजाइम में विशिष्ट ज्यामितीय आकृति होती हैं , जो एक दूसरे में बिल्कुल फिट हो जाती है जिससे एक प्राकृतिक ज्यामितीय आकृति बन जाती है , जिसे लॉक एंड की हाइपोथीसिस कहा जाता है ।","పద్దెనిమిది తొంభై నాలుగులో , హెర్మన్ ఎమిల్ లూయిస్ ఫిషర్ ఒక సబ్‌స్ట్రేట్ మరియు ఒక ఎంజైమ్ నిర్దిష్ట రేఖాగణిత , ఆకారాలు ఒకదానికొకటి సరిగ్గా సరిపోయే ఒక పరికల్పన లాక్ అండ్ కీ హైపోథెసిస్ రూపొందించారు ."
पदार्थ के रासायनिक और भौतिक गुणों के लिए मुख्य तत्व क्या है?,మేటర్ యొక్క కెమికల్ మరియు ఫిసికల్ గుణాలకు కారణమయ్యే ప్రధాన అంశం ఏమిటి ?
तो ये डी एन ए के बहुत दिलचस्प संरचनात्मक पहलू हैं जो आप पहली कक्षा में सीखेंगे।,కాబట్టి ఇవి మొదటి తరగతిలో మీరు చేయబోయే డి ఎన్ ఏ యొక్క చాలా ఆసక్తికరమైన నిర్మాణ అంశాలు .
"तो जब साइटोप्लाज्म में शुगर्स होती है , तो शुगर्स भीतर की ओर वाली संरचना में आती है और कैविटी से बंधती है ।","కాబట్టి షుగర్ సైటోప్లాజంలో ఉన్నప్పుడు , ఇన్వర్డ్ కన్ఫర్మేషన్‌లో , షుగర్ వచ్చి కుహరంతో బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది ."
"सॉल्ट ब्रिज संरचनाओं में भाग लेने वाले आयन बनने योग्य साइड चेन वाले अमीनो एसिड टायरोसिन, हिस्टिडीन और सेरीन हैं जो उनके pKa पर आधारित होते हैं।","సాల్ట్ బ్రిడ్జ్ ఏర్పాటులో పాల్గొనే అయోనైజెబుల్ సైడ్ చైన్స్ తో గల అమైనో యాసిడ్స్ టైరోసిన్ , హిస్టిడిన్ మరియు సెరైన్లు వాటి పికెఎ పై ఆధారపడి ఉంటాయి ."
बाद में ये एक - दूसरे से बंध जाते हैं और प्रोटीन की टर्शियरी स्‍ट्रक्‍चर का निर्माण करते हैं और टर्शियरी स्‍ट्रक्‍चर की ये उपइकाईयाँ क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर बनाने के लिए एक - दूसरे के साथ बंध जाती हैं और अंत में एक बायोलॉजिकल असेंबली बनाती हैं जो प्रोटीन का क्रियात्मक सिरा होता है ।,ప్రోటీన్ మడత మరియు దాని పనితీరును నియంత్రించే నియమాలను అర్థం చేసుకోవడానికి మనం పాలీపెప్టైడ్స్ యొక్క కన్ఫర్మేషనల్ ప్రాపర్టీస్ అర్థం చేసుకోవడం తప్పనిసరి .
इस इकाई में हमने अल्फा हेलिकल डोमेन्स और बीटा शीट डोमेन्स के बारे में भी चर्चा की ।,ఈ విభాగంలో మనం ఆల్ఫా హెలికల్ డొమైన్స్ మరియు బీటా షీట్ డొమైన్స్ గురించి కూడా చర్చించాము .
"फ़्लोरोक्विनोलोन एंटीबायोटिक्स का उपयोग एंटरिक फीवर के उपचार के लिए किया गया था , जो मूल रूप से डी एन ए गाइरेज़ को लक्षित करती है जैसा कि हमने मिश्रण से देखा था कि यह किस प्रकार से अवरोध उत्पन्न करती है ।","ఎంటెరిక్ ఫీవర్ చికిత్స కోసం ఫ్లోరోక్వినోలోన్స్ యాంటీబయాటిక్స్ ఉపయోగించబడింది , కాంప్లెక్స్ నుండి ఇది ఎలా నిరోధిస్తుందో మనం గమనించిన విధంగా ఇది ప్రాథమికంగా  గైరేస్‌‌ను లక్ష్యంగా చేసుకుంటుంది ."
"इसके विभिन्न तरीके हैं , या तो हम एक सिरे से शुरू करते हैं और खोलना शुरू करते हैं या हम इसे काटते हैं और इसी प्रकार और भी ।",అక్కడ వివిధ మార్గాలు ఉన్నాయి . మనం ఒక చివర నుండి ప్రారంభించి విడదీయడం ప్రారంభిస్తాము లేదా మనం దీనిని కత్తిరించుకుంటాము మరియు అలా చేయవచ్చు .
नेट्रोप्सिन और डिस्टामाइसिन एंटीबायोटिक और एंटीवायरल गतिविधि वाले पॉलिअमाइड्स होते हैं ।,గ్రామ్ పాజిటివ్ మరియు గ్రామ్ నెగటివ్ బ్యాక్టీరియా పట్ల నెట్రోప్సిన్ చురుగ్గా ఉంటుంది .
"इसीलिए, सामान्य शब्दों में सलूशन कोई अल्कोहल भी हो सकता है, सोल्वेंट अल्कोहल या कोई अन्य माध्यम भी हो सकता है जो जरूरी नहीं कि जल ही हो।","కావున సొల్యూషన్‌ అనేది సాధారణ పదంలో ఏదైనా ఆల్కహాల్ కావచ్చు , సాల్వెన్ట్‌ అనేది ఆల్కహాల్ లేదా వేరే ఏదైనా మాధ్యమం కావచ్చు అది నీరు కానవసరం లేదు ."
"इंटरमीडिएट फिलामेंट्स को छोड़कर , ये थोड़े ज्यादा होते हैं , संरचनात्मक दृष्टि से इनका जीवनकाल थोड़ा ज्यादा ही होता है ।",* ఇంటర్మీడియేట్ ఫిలమెంట్స్ * తప్ప అనేవి నిర్మాణాత్మకంగా కొంత ఎక్కువ జీవిత కాలాన్ని కలిగి ఉండును .
"तो , पहले हम रोटर के प्रकारों के बारे में चर्चा करेंगे ।","ప్రాథమికంగా , రోటర్ రెండు రకాలుగా ఉంటుంది , ఒకటి స్వింగింగ్ బకెట్ రోటర్ , ఇది మీరు చూసినట్లుగా లంబ అక్షం యొక్క అక్షంలో ఉంటుంది కాని ఒకసారి ఇది భ్రమణాన్ని ప్రారంభించగానే ఇది భ్రమణ అక్షానికి సమాంతరంగా మారుతుంది ."
"एक अन्य महत्वपूर्ण कारक जो बैंड के चौड़ा होने को प्रभावित करता है , वह है Eddy ' s diffusion ।",బ్యాండ్ బ్రాడెనింగ్. ప్రభావితం చేయు మరో ముఖ్యమైన కారకం ఎడ్డీస్ డిఫ్యుజన్ .
"रसायन विज्ञान में, हाइड्रोफोबिसिटी एक मॉलिक्यूल का भौतिक गुण होता है या इसे हाइड्रोफोब के रूप में भी जाना जाता है जो ऐसे प्रतीत होता है कि जल के द्रव्यमान द्वारा दूर धकेल दिया गया हो।","కెమిస్ట్రీలో , హైడ్రోపోభిసిటీ అనేది ఒక మాలిక్యుల్ యొక్క ఫిజికల్ ప్రోపర్టీ లేదా హైడ్రోఫోబ్‌గా పిలుస్తారు , అనగా నీటి ద్రవ్యరాశి నుండి దూరంగా నెట్టివేయబడునది ."
"दूसरी बात , हालांकि रामचंद्रन ने sterically अनुमत क्षेत्रों की संगणना के लिए केवल कौंटेक्ट क्राइटेरिआ का ही इस्‍तेमाल किया था , लेकिन बाद में शेरेगा और कई लोगों ने संशोधित इम्पिरिकल पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन्स को इस्‍तेमाल किया ।","రెండవది , రామచంద్రన్ స్టెరికల్ గా అనుమతించబడిన ప్రాంతాలను లెక్కించడం కోసం కేవలం స్పర్శ క్రైటీరియాను మాత్రమే ఉపయోగించినప్పటికీ , తరువాత షెయెరాగా మరియు ఇతర వ్యక్తులు చాలా మంది మెరుగైన ఎంపరికల్ పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్స్ ఉపయోగించారు ,"
जिससे एंटीबायोटिक के साथ अंतःक्रिया टूट जाती है ।,కనుక ఇది అంటీబయాటిక్స్‌‌తో పరస్పర చర్యను కోల్పోతుంది .
"तो, पाठ्यक्रम के तीसरे सप्ताह में यही हमने अध्ययन किया है, और यही आपने समझा हैं ।","కాబట్టి , ఇది మనం చదివినది , మీరు అర్థం చేసుకున్నది మరియు కోర్సు యొక్క మూడవ వారం ."
"अतः , हम प्रयोग को डिज़ाइन कर सकते हैं या उपलब्ध डेटा को देख सकते हैं और हम इन अंतःक्रियाओं पर चर्चा कर सकते हैं चाहे ये अंतःक्रियाएँ , हाइड्रोजन बॉन्ड स्ट्रक्चरल स्टेबिलिटी के लिए महत्वपूर्ण हैै या नहीं ।","కావున , మనం ప్రయోగానికి రూపకల్పన చేయవచ్చు లేదా అందుబాటులో ఉన్న సమాచారాన్ని పరిశీలించవచ్చు మరియు నిర్మాణాత్మక స్థిరత్వం కోసం ఈ ఇంటరాక్షన్స్ , హైడ్రోజన్ బాండ్ ముఖ్యమైనవి అవుతాయా అనేది మనం చర్చించవచ్చు ."
"इस वृक्ष को जीवन के वृक्ष या सार्वभौमिक वृक्ष के रूप में उल्लेखित किया गया है जो बैक्टीरिया , आर्कीआबैक्टीरिया और यूबैक्टेरिया जैसे विभिन्न प्रकार के जीवों के विकास में स्पष्ट रूप से भेद बताता है ।","ఈ వృక్షం లైఫ్ ఆఫ్ ట్రీ లేదా యూనివర్సల్ ట్రీగా సూచించబడుతుంది మరియు ఇది బ్యాక్టీరియా , ఆర్కియాబ్యాక్టీరియా మరియు యూబ్యాక్టీరియా వంటి విభిన్న రకాల ఆర్గానిజం పరిణామాన్ని స్పష్టంగా వివరిస్తుంది ."
एडीपी स्टेट के मामले में आप देख सकते हैं कि डोमेन टू में वास्तव में हेलिक्स होती है ।,ఎడిపి స్టేట్ విషయంలో డొమైన్ టూ వాస్తవానికి హెలిక్స్ గా ఉండడం మీరు చూడవచ్చు .
"ठोस अवस्‍था में हम इसे बर्फ के रूप में जानते हैं, द्रव अवस्‍था में हम उसे पानी के रूप में जानते हैं, और गैस अवस्‍था में हम पानी की वाष्‍प को देखते है।","సాలిడ్ స్థితిలో అది మంచు అని మనకు తెలుసు , లిక్విడ్ స్థితిలో నీరుగా మనకు అది తెలుసు , మరియు గ్యాస్ స్థితిలో నీటి ఆవిరి రూపంలో ఇది ఉంటుంది ."
"फिर जब आप इस प्रकार का प्रयोग करते हैं , तो आपको गतिविधि का केवल एक प्रतिशत ही वापस मिलता है ।","ఆపై మీరు ఈ రకమైన ప్రయోగం చేసేటప్పుడు , మీరు కేవలం 1శ ాతం ఆక్టివిటీని మాత్రమే తిరిగి పొందుతారు ."
"इसीलिए एक्वियस सलूशन या तो बहुत पतला हो सकता है या यह मध्यम पतला या कम पतला हो सकता है या यह गाढ़ा भी हो सकता है, जैसे कि मैंने आपको दूर वाले चित्र में दिखाया है जो पतला है, बीच वाला इतना पतला नहीं है लेकिन फिर भी यह एक गाढ़ा सलूशन या एक प्रबल सलूशन है।","కావున ఎక్వస్ సొల్యూషన్స్‌ చాలా తక్కువ విలీనమై లేదా మధ్యరకంగా విలీనమై లేదా బలమైనదిగా ఉండవచ్చు , నేను మీకు చిత్రంలో చూపించినట్లుగా అది ఎక్కువగా విలీనం చేయబడింది , మధ్యలో ఉన్నది అంత ఎక్కువ విలీనమై లేదు కాని అప్పుడు మళ్ళీ కాన్సెన్ట్రేటడ్ సొల్యూషన్‌ లేదా ఒక బలమైన సొల్యూషన్‌న్ని మీకు ఉంది ."
"तो इसके द्वारा, इस कक्षा में आप सभी अमिनो एसिड्स और पेप्टाइड बॉन्ड से भी परिचित हुए हैं।","కావున దీని ద్వారా , ఈ తరగతిలో మీరు అన్ని అమైనో ఆసిడ్స్ మరియు పెప్టైడ్ బంధం గురించి చూశారు .పెప్టైడ్ బాండ్ అనేది ప్రాథమికమైనది ఎందుకంటే ప్రోటీన్స్ పాలీపెప్టైడ్స్ అవుతాయి ."
यदि एक छोटा यौगिक आपकी प्रोटीन की सक्रिय स्थल या सतह पर कहीं और जुड़ता है और जो आपकी प्रोटीन संरचना की ऊर्जा को कम कर सकता है ।,ఒకవేళ ఒక చిన్న సమ్మేళనం మీ ప్రోటీన్ ఆక్టివ్ సైట్ పైన లేదా ఉపరితలంపై ఎక్కడైనా బంధించబడి ఉంటే అది మీ ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క శక్తిని తగ్గించగలదు .
आपका बहुत बहुत धन्यवाद।,మీకు చాలా ధన్యవాదాలు .
"यह भी वैसी ही तकनीक है , बजाय इसके कि एंटीजन या एंटीबॉडी को एक चमकीली डाई से अंकित किया जाता है और इस चमकीली डाई को एक फ्लोरेसेंस माइक्रोस्कोपी से देखा जा सकता है ।",ఇది కూడా అదే సాంకేతికత ఆధారంగా పని చేస్తుంది.కాకపోతే ఇక్కడ ఆంటీజెన్ లేదా ఆంటీబాడీని ఫ్లోరోసెంట్ డైతో లేబుల్ చేస్తారు మరియు ఈ రంగును ఫ్లోరోసెన్స్ మైక్రోస్కోపీ కింద చూడవచ్చు .
मेरे पास आगे की स्लाइड्स हैं जो आपको दिखाएंगी कि संरचना कैसे बनती है ।,ఆకృతీకరణ ఎలా జరుగుతుందో మీకు చూపడం కోసం నా వద్ద మరిన్ని స్లైడ్స్ ఉన్నాయి .
"एक लिगैंड्स की अनुपस्थिति और एक लिगैंड की उपस्थिति के मध्य लिगैंड्स के Q - बैंड और सोरेट बैंड के स्पेक्ट्रोस्कोपिक सिग्नेचर्स और जो Q - बैंड के विभाजन को दर्शाता है , जबकि यह केवल एकल बैंड को दर्शाता है ।",లిగాండ్స్ యొక్క Q బ్యాండ్ మరియు సోరెట్ బ్యాండ్ స్పెక్ట్రోస్కోపిక్ చిత్రాలు లింగాండ్ లేని మరియు లిగాండ్ ఉన్న వాటి మధ్య ఉంటాయి మరియు లిగాండ్ ఉనికి అనేది Q బ్యాండ్ విభజనను చూపును అయితే ఇక్కడ ఇది కేవలం ఒకే పట్టీని చూపును .
"तो , इस पेप्टाइड से पॉलीपेप्टाइड को विभिन्न खंडों में तोड़ने का सबसे अच्छा तरीका है ; ट्रिप्सिन या कोई अन्य प्रोटीएज का उपयोग करके ।","కావున , కావున ఆ పాలీపెప్టైడ్‌ను ట్రిప్సిన్ లేదా ఏదైనా ఇతర ప్రోటియేజ్ ఉపయోగించి ఈ పెప్టైడ్ తో విభిన్న ఫ్రాగ్మెంట్స్ కట్ చేయడం ఒక మంచి మార్గం అవుతుంది ."
"मायोग्लोबिन का ऑक्सीजन बाइंडिंग और इलेक्ट्रोस्टेटीक मैकेनिज्म - फिर , ऑक्सीजन को छोड़ा जाता है और CO टू को ले जाया जाता है , लेकिन मायोग्लोबिन में यह कैसे होता है ?",అయితే ఆక్సిజన్ విడుదల అవడం మరియు CO ను మోసుకెళ్లడం అనేవి మయోగ్లోబిన్ లో ఎలా జరుగుతాయి ?
"जैसे ही यह एक्टिन के साथ जुड़ता है , एक्टिन के साथ अंतःक्रिया करता है यह एडीपी फॉस्फेट मायोसिन में एक संरचनात्मक परिवर्तन को प्रेरित करता है और यह पॉकेट को खोल सकता है जहाँ फॉस्फेट को छोड़ा जा सकता है ।","ఇది ఆక్టిన్ కు బంధితమైనప్పుడు సాధ్యమైనంత త్వరగా ఆక్టిన్ తో పరస్పర చర్య జరుపుతుంది , ఇది ఎడిపి ఫాస్పేట్ మయోసిన్ లో నిర్మాణాత్మక మార్పును ప్రేరేపిస్తుంది మరియు అది ఫాస్పేట్ విడుదల అవగల పాకెట్ ను తెరవగలదు ."
"इस इकाई को पूरा करने के बाद, आप,केमिकल बॉन्ड्स का परिचय, केमिकल बॉन्ड्स के प्रकार, प्रबल आबंध जिनमें आयनिक, कोवैलेन्ट बॉन्ड्स, मेटैलिक बॉन्ड्स और कोओर्डीनेट बॉन्ड्स आते हैं, को समझ सकेंगे।","ఈ నిర్ధిష్ట మాడ్యూల్‌ను పూర్తి చేసిన తరువాత , మీరు కెమికల్ బాండ్స్ , కెమికల్ బాండ్ల రకాలు , అయానిక్ కోవలెంట్ బాండ్స్ , మెటాలిక్ బాండ్స్ మరియు కోఆర్డినేట్బాండ్సులో."
यह पाठ्यक्रम का सबसे पहला सप्ताह है।,ఇది కోర్స్‌లోని మొట్టమొదటి వారం .
"अब, यहाँ मैं यह कहना चाहूंगा कि हम एक नया ब्लॉक शुरू करेंगे जो न्यूक्लिक एसिड पर है।","ఇప్పుడు , ఇక్కడ మనం న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్‌ అనే క్రొత్త బ్లాక్‌ను ప్రారంభించబోతున్నానని నేను చెప్పాలనుకుంటున్నాను ."
समय के पैमाने पर आप देख सकते हैं कि विभिन्न प्रोटीन अलग - अलग दर से विकसित होते हैं ।,వేర్వేరు ప్రోటీన్ వేర్వేరు రేటుతో అభివృద్ధి చెందడాన్ని ఇక్కడ టైమ్ స్కేల్ వద్ద మీరు చూడవచ్చు .
"तो, यही है जो आपने सातवें सप्ताह में सीखा है।","కాబట్టి , ఇది మీరు ఏడవ వారంలో చేసినది ."
"तो , यह कुछ स्थानों पर विभाजित करने की कोशिश करता है , जहाँ इलेक्ट्रॉन आसानी से दिया जा सकता है और आप देख सकते हैं कि अमाइन ग्रुप के इलेक्ट्रॉन को इस तरह दिया जा सकता है और अंततः यह पॉलीपेप्टाइड चेन को विभाजित कर देता है और दो खंडों को अलग - अलग मुक्त कर देता है ।","కావున , ఇది ఎలక్ట్రాన్ సులభంగా దానం చేయబడే కొన్ని చోట్లలో విడిపోవడానికి ప్రయత్నిస్తుంది మరియు అమైన్ గ్రూప్ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ దానం చేయబడు మార్గాన్ని ఇక్కడ మీరు చూడవచ్చు మరియు చివరకు ఇది పాలీపెప్టైడ్ చైన్‌ను విడదీస్తుంది మరియు విడిగా రెండు ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను విడుదల చేస్తుంది ."
"हमनें आपको डी एन ए की अंत : क्रिया के लिए सी डी स्पेक्ट्रोस्कोपी से भी परिचित कराया है , यह एक बहुत ही शक्तिशाली तकनीक है और विभिन्न छोटे अणुओं , कार्सिनोजेन्स , दवाओं की अंतःक्रिया , डी एन ए मोलेक्‍यूल के साथ , सी डी स्पेक्ट्रोस्कोपी तकनीक का उपयोग करके की जा सकती हैं और कोई भी बहुत ही आसानी से देख सकता है कि डी एन ए में पॉलिमॉर्फिक परिवर्तन कैसे होते हैं और विभिन्न पर्यावरणीय परिस्थितियों में उनके पहलू क्या होंगे ।","డిఎన్ఎ ప్రతిచర్య కోసం సి డి స్పెక్ట్రోస్కోపీని కూడా మీకు మేము పరిచయం చేశాము , ఇది చాలా చాలా శక్తివంతమైన పద్ధతి మరియు డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్‌తో , కార్సినోజెన్స్ , డ్రగ్స్ వంటి వివిధ చిన్న మాలిక్యుల్స్ పరస్పర చర్యను C D స్పెక్ట్రోస్కోపీ పద్ధతిని ఉపయోగించి అనుసరించవచ్చని మరియు డిఎన్ఎలో పాలీమార్ఫిక్ మార్పులు ఎలా జరుగుతాయో మనం సులభంగా గుర్తించగలడాన్ని మరియు వివిధ వాతావరణ పరిస్థితుల్లో వాటికి గల అవరోధాలు మనం తెలుసుకున్నాము ."
"सॉलिड अवस्था में वे नॉन कंडक्टर होते हैं, लेकिन लिक्विड अवस्था में या पानी में घुलने पर अच्छे कंडक्टर होते हैं।","అవి సాలిడ్ స్థితిలో విద్యుత్ నాన్ - కన్డక్టర్లుగా ఉంటాయి , కాని లిక్విడ్ స్థితిలో లేదా నీటిలో కరిగినప్పుడు మంచి విద్యుత్ కన్డక్టర్లుగా ఉంటాయి ."
प्रोटीन्स को लगभग पचास प्रतिशत वाले अत्याधिक गाढ़े घोल में अलग किया जाता है जिसमें ज़्यादातर अल्फा हेलिकल कन्फोर्मेशन होती है ।,"దాదాపుగా యాభై శాతం గాఢత గల ద్రావణంలో ప్రోటీన్లు క్రమబద్ధీకరించబడతాయి , ఇవి ఎక్కువగా ఆల్ఫా హెలికల్ ఆకృతిలో ఉంటాయి ."
प्रोटीन फोल्डिंग में डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड्स -,ప్రోటీన్ మడత లోని డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ –
"तीसरा भाग है ; जब कण का डेंसिटी , माध्यम के डेंसिटी के समान होता है तब सेडीमेंटेशन दर शून्य होती है , निस्सन्देह , यदि दो चीज़ें बराबर हैं तो कण का डेंसिटी माइनस तरल माध्यम का डेंसिटी शून्य के बराबर होंगे और शून्य से गुणा होने वाली हर चीज़ शून्य हो जाती है ।","మూడవ భాగం , కణం యొక్క డెన్సిటి అనేది మాధ్యమం యొక్క డెన్సిటి సమానమైనప్పుడు అవక్షేపణ రేటు సున్నాగా ఉంటుంది , ఒకవేళ రెండూ సమానంగా ఉంటే కణం యొక్క డెన్సిటి మైనస్ లిక్విడ్ మాధ్యమ డెన్సిటి విలువ సున్నాకు సమానం అవుతుంది మరియు సున్నాచే దేనిని గుణించినా ఆ లబ్దం సున్నా అవుతుంది ."
एक बफर आपको यह जानने में मदद करता है कि जीव भी एक निश्चित सीमा के भीतर शरीर के तरल पदार्थों के पीएच को बनाए रखते हैं।,మీ శరీర ద్రవాల pHను ఇరుకైన ప్రదేశంలో కూడా నిర్వహించడానికి బఫర్ సహాయం చేస్తుంది .
किसोम इंटरैक्शन्स या डाइपोल डाइपोल इंटरैक्शन्स-ये स्थिर डाइपोल्स के बीच होती हैं जो या तो मॉलिक्यूलर आयन्स या डाइपोल्स हो सकते हैं या जो पोलार मॉलिक्यूल्स होते हैं वे क्वाड्रोपोल्स हैं।,కీసోమ్ ఇంటరాక్షన్స్ లేదా డైపోల్ - డైపోల్ఇంటరాక్షన్స్ – ఇవి పోలార్ మాలిక్యూల్స్ లేదా క్వాడ్రుపోల్స్ అయిన మాలిక్యూలర్ అయాన్లు లేదా డైపోల్లు అయి ఉండే శాశ్వత డైపోల్ల మధ్య ఇవి ఏర్పడుతాయి .
"ये लक्षण तब सामने आते हैं जब मस्तिष्क क्षतिग्रस्त हो जाता है , अल्जाइमर्स डिसीज इन सबका एक प्रमुख कारण है ।","ఈ లక్షణాలు మెదడు డ్యామేజ్ అయినప్పుడు కనిపించును , దీనికి అల్జీమర్స్ డిసీస్ ఒక ప్రధాన కారణం అవుతుంది ."
"अब, एसिड और बेस दो शब्द सामने आएं हैं।","కావున ఆసిడ్స్ మరియు బేసెస్ అనే పదాలు మన ముందుకు వస్తాయి , ఆసిడ్స్ అనేవి నీటిలో కరుగినప్పుడు ఎప్పుడైతే హైడ్రోజన్ అయాన్స్ , హైడ్రోజన్ అయాన్ ఇచ్చేవని సులభంగా చెప్తారు ."
"अब, नॉर्मलिटी को ग्राम इक्वीवेलेंट्स की संख्या के रूप में परिभाषित किया जाता है।","ఇప్పుడు నార్మాలిటి అనేది గ్రాము సమాన భారం సంఖ్యగా నిర్వచించవచ్చు , గుర్తుంచుకోండి ఇది ఒక సొల్యూట్ యొక్క గ్రాము సమాన భారం సంఖ్య ."
एक परमाणु का न्यूक्लीअस दूसरे परमाणु के इलेक्ट्रॉन क्लाउड के साथ अंत : क्रिया करना शुरू कर देता है और इसी तरह एक परमाणु का इलेक्ट्रॉन क्लाउड दूसरे परमाणु के न्यूक्लीअस के साथ अंत : क्रिया करता है ।,ఒక ఆటమ్ యొక్క న్యూక్లియస్ మరో ఆటమ్ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ క్లౌడ్ ఇంటరాక్ట్ అవడం ప్రారంభిస్తుంది మరియు అదే విధంగా ఒక ఆటమ్ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ క్లౌడ్ అనేది మరో ఆటమ్ న్యూక్లియస్ తో ఇంటరాక్ట్ అవుతంది .
"उनमें से एक शब्द जो बायोलॉजिकल सिस्टम्स के संदर्भ में इतना सामान्य नहीं है, लेकिन वह ऐसी इकाई है जो आमतौर पर ज्ञात है, वह है पीपीएम या पीपीबी यानि कि अवयव प्रति मिलियन, अवयव प्रति बिलियन।","ఆ పదాల నుండి ఒకటి ఏదైతే బయోలాజికల్ సిస్టమ్ల పదజాలంలో సాధారణం కాదు .అయినా ఆ ఒక్క యూనిట్ , పిపిఎమ్ లేదా పిపిబి అనగా పార్ట్స్ పర్ మిలియన్ , పార్ట్స్ పర్ బిలియన్ సాధారణంగా తెలుస్తుంది ."
डाईन्यूक्लियोटाइड डुप्लेक्सेस वाली डीएनए जोड़ी के साथ इंटरकलेटर्स की सभी संरचनाएँ इतनी महत्वपूर्ण क्यों हैं और यह पहला उदाहरण था जहाँ डीएनए हेक्सा न्यूक्लियोटाइड का आधा से अधिक टर्न होता है यानि कि C G T A C G का इस्तेमाल किया गया था ।,ఇది ఎందుకు అత్యంత ముఖ్యమైనది అవుతుంది అంటే డిఎన్ఎ జతతో అన్ని ఇంటర్కలేటర్స్ యొక్క నిర్మాణాలు డైన్యూక్లియోటైడ్ డూప్లెక్స్‌లతో ఉంటాయి మరియు ఇవి డిఎన్ఎ హెక్సా - న్యూక్లియోటైడ్ అనగా C G T A C G యొక్క సగం కన్నా ఎక్కువ టర్న్ ఉపయోగించబడిన వాటికి మొదటి ఉదాహరణ అవుతాయి .
"बड़ी प्रोटीन जो कि एक घुलनशील अंश होती है , जब ये प्रोटीन सामने आती हैं तो इनमें संक्रमण हो जाता है , वह रेशेदार प्रीऑन प्रोटीन होती है , तब यह गोलाकार हिस्सा तुरंत रेशेदार हिस्से में परिवर्तित हो जाता है ।","కరిగే భాగం అయిన ఒక రిచ్ ప్రోటీన్ మరియు ఈ ప్రోటీన్ ఇన్ఫెక్షన్ కు గురైనప్పుడు అది ఒక ఫైబ్రస్ ప్రియాన్ ప్రోటీన్ అవుతుంది , అప్పుడు ఈ గ్లోబ్యులర్ భాగం అనేది వెంటనే ఫైబ్రస్ భాగంగా అవుతుంది ."
"तो , इसलिए , k फैक्टर कण के लिए एक आवश्यक मान होता है , जो डेंसिटी ग्रेडिएंट सेंट्रिफ्यूगेशन प्रोसेस के माध्यम से नीचे तली में इकठ्ठा होता है ।","కావున , సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియ జరిగేటప్పుడు డెన్సిటీ గ్రాడియంట్ ద్వారా అవక్షేపణం చెందే కణం కోసం k కారకం అనేది ఆవశ్యక కొలత అవుతుంది ."
"कैटालिटिक इकाईयाँ ट्राइमर्स बनाती हैं और रेग्यूलेटरी इकाईयाँ डाइमर्स बनाती हैं , और रेग्यूलेटरी इकाईयाँ दो ट्राइमर्स के बीच अंत : क्रिया करती हैं ।",కాటలిక్ యూనిట్స్ అనేవి ట్రైమర్స్ ను ఏర్పరుచుతాయి మరియు రెగ్యులేటరీ యూనిట్స్ డైమర్స్ ను ఏర్పరుచుతాయి మరియు రెగ్యులేటరీ యూనిట్స్ రెండు ట్రైమర్స్ మధ్యకు వస్తాయి మరియు ఇంటరాక్ట్ అవుతాయి .
"जबकि , बाएं ओर की सुपर हेलिक्‍स को सुपर हेलिकल टर्न्‍स की एक धनात्मक संख्या के रूप में परिभाषित किया जाता है ।",అలాగే ఎడమ చేతి సూపర్ హెలిక్స్‌ అనేది ధనాత్మక సంఖ్యలో సూపర్ హెలికల్ టర్న్స్ కలిగినదిగా నిర్వచింపబడుతుంది .
"तो, छात्रों, आपके पास इस सप्ताह में आपने कार्बोहाइड्रेट्स और लिपिड्स से संबंधित तीन कक्षाएं कीं।",విద్యార్థులారా ఈ వారంలో మీరు కార్బోహైడ్రేట్‌లు మరియు లిపిడ్‌లకు సంబంధించిన మూడు తరగతులు చేసారు .
और ये स्प्लीन सेल्स उन मायलोमा सेल्स के साथ जोड़ी जाती हैं जिनमें एंटीबॉडी प्रोड्यूसिंग कैपेसिटी होती है ।,ఈ స్ప్లీన్ సెల్స్ ఆంటీబాడీ ప్రొడ్యూసింగ్ కెపాసిటీని కలిగి ఉన్న మైలోమా సెల్స్ తో కలిసిపోతాయి .
"तो, याद रखें कि कार्बोहाइड्रेट्स और लिपिड्स महत्वपूर्ण हैं।","కాబట్టి , కార్బోహైడ్రేట్‌లు మరియు లిపిడ్‌ల ముఖ్యమైనవని గుర్తుంచుకోండి ."
"दूसरा भाग संचालन का सिद्धांत है , यानि कि यह कैसे कार्य करता है , इसके पीछे का सिद्धांत क्या है ?","రెండవ భాగం అనేది ఆపరేషన్ యొక్క సిద్ధాంతం అనగా దీని వెనక గల సిద్ధాంతం ఏమిటి , ఎలా ఉంటుంది ?"
"इन चक्रण कोणों में से प्रत्येक के लिए प्रारंभिक मान , वृद्धिशील मान और अंतिम मान को पूरा कीजिए ।","ఈ ప్రతి రొటేషనల్ఆంగిల్స్ కోసం ప్రారంభ విలువ , పెరిగే విలువ , మరియు తుది విలువలను ఖరారు చేయాలి ."
"और दूसरी , अन्य विधि भी जो क्लीनिकल बायोकेमिस्ट्री में नियमित रूप से उपयोग की जाती है , वह है इम्यूनोइलेक्ट्रोफेरोसिस ।","రెండవది , క్లినికల్ బయోకెమిస్ట్రీలో మామూలుగా ఉపయోగించబడే ఇతర పద్ధతి ఇమ్యునోఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్ ."
इस फाइबर में कई सारे क्रॉस लिंक्स होते हैं जो असल में उसे और भी अधिक टेंसिल स्ट्रेंथ प्रदान करते हैं ।,"ఈ ఫైబర్‌లో అనేక అడ్డంగా వున్నా వలయములు ఉన్నాయి , వాస్తవానికి ఇది మరింత తన్యత బలాన్ని చేకూరుస్తుంది ."
"अब, क्लिनिकल ​​प्रोटिओमिक्स में, वास्तव में आप एक तकनीक का उपयोग करते हैं जिसे आपने अंतिम कक्षा में अध्ययन किया है, वह है अला डायमेंशनल, द्वि-आयामी इलेक्ट्रोफोरोसिस और इसके बाद मास स्पेक्ट्रोमेट्री का उपयोग किया जाता है।","ఇప్పుడు , క్లినికల్ ప్రోటియోమిక్స్‌లో , వాస్తవానికి మీరు చివరి తరగతిలో అధ్యయనం చేసిన ఒక సాంకేతికతను ఉపయోగిస్తున్నారు అంటే అలా డైమెన్షనల్ , టూ డైమెన్షనల్ ఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్ మరియు మాస్ స్పెక్ట్రోమెట్రీ తరువాత ఉపయోగించబడుతుంది ."
"अब , यहाँ पहले की संरचना है जो कि एल्युमिनियम फ्लोराइड ,  एडीपी एल्युमिनियम फ्लोराइड और बाद में एडीपी वैनडेट के साथ स्कैलप एस वन से स्मूथ मायोसिन स्टेट टू से बताई गई है ।","ఇప్పుడు , ఇక్కడ అల్యూమినియం ఫ్లోరైడ్ , ఎడిపి అల్యూమినియం ఫ్లోరైడ్ తో స్మూత్ మయోసిన్ స్టేట్ టు ద్వారా , మరియు తరువాత స్కలాప్ ఎస్ వన్ ద్వారా ఎడిపి వనాడేట్ తో మునుపటి నిర్మాణం నివేదించబడుతుంది ."
"इस सप्ताह में वास्तव में अब तक हमने प्रोटीन स्ट्रक्चर सीखी है, प्रोटीन स्ट्रक्चर को समझा है।","ఈ వారంలో ఇప్పటివరకు మనం వాస్తవానికి ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ చేసాము , ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ అర్థం చేసుకున్నాము ."
"प्रोटीन्स में होने वाले म्युटेशन्स न केवल कार्य प्रणाली में गिरावट के लिए जिम्मेदार होते हैं , बल्कि वे इर्रेवेर्सिबल एग्रीगेशन का भी कारण बनते हैं जिससे सेल मृत हो जाती है ।","ప్రోటీన్స్ లోని మ్యూటేషన్స్ కేవలం పనితీరు కోల్పోవడానికి మాత్రమే కారణం కావు , అవి తిరిగి చేయలేని అగ్రిగేట్స్ కు దారితీస్తాయి , ఇది సెల్ డెత్ చెందడానికి కారణం అవుతుంది ."
"इसके अणु, द्रव्य अवस्था की तुलना में, ज्‍यादा सुव्यवस्थित और थोड़ा दूर दूर बंधे हुए होते हैं।",దీని మాలిక్యుల్స్ ద్రవ రూప నీటిలో కంటే ఎక్కువ క్రమంగా మరియు తక్కువ డెన్సిటీను కలిగి ఉంటాయి .
"एक पॉलीपेप्टाइड कैसे बंधता है, क्या अमीनो एसिड्स एक श्रृंखला में वितरित किए जाते हैं?","పాలీపెప్టైడ్ ఎలా బంధం ఏర్పర్చుకుంటాయి , ఎలా , అమైనో ఆసిడ్‌లు చైన్‌లోఎలా పంపిణీ చేయబడతాయి ?"
"तो, अभी तक आपने छोटे मॉलिक्यूल्स सहित प्रोटीन का अध्ययन किया है और डी एन ए में भी आपने डी एन ए की छोटे अणुओं के साथ अंतःक्रियाओं का अध्ययन किया है।","కాబట్టి , ఇప్పటివరకు మీరు చిన్న మాలిక్యుల్‌లతో ప్రోటీన్ మరియు డి ఎన్ ఏలో మీరు చదివినవి అలానే మీరు చిన్న మాలిక్యుల్‌లతో డి ఎన్ ఏ పరస్పర చర్యలను చదివారు ."
"इस इकाई में , हम साइटोस्केलेटन के बारे में जानेंगे और हम एक्टिन की संरचना , जी - एक्टिन से एफ - एक्टिन की तरफ जाने के दौरान , इसकी गतिशीलता और इसके संरचनात्मक परिवर्तनों के बारे में भी जानेंगे ।","ఈ విభాగంలో , మనం సైటోస్కెలెటన్ గురించి నేర్చుకుంటాము మరియు మనం ఆక్టిన్ యొక్క నిర్మాణం , దాని డైనమిక్స్ మరియు G - ఆక్టిన్ నుండి F - ఆక్టిన్ కు వెళ్లేటప్పుడు ఆక్టిన్ లో నిర్మాణాత్మక మార్పులను గురించి నేర్చుకుంటాము ."
"एलोंगेशन फेज जिसमें बीज इसके दोनों सिरों पर जी - एक्टिन के जुड़ने से , तेजी से फिलामेंट की लंबाई में बढ़ता है ।",సీడ్ అనేది G - ఆక్టిన్ ను దాని రెండు చివరలకు కలపడం ద్వారా వేగంగా ఫిలమెంట్ పొడవుకు పెరిగే దశ ఎలాంగేషన్ దశ అవుతుంది .
इसका एक उत्कृष्ट उदाहरण जल में सोडियम क्लोराइड है।,నీటిలోని సోడియం క్లోరైడ్ అనేది దీనికి ఒక శాస్త్రీయ ఉదాహరణ అవుతుంది .
"तो, कैसे एक डी एन ए संरचना रोग पैदा करने में महत्वपूर्ण भूमिका निभा सकती है? कुछ ऐसा ही आपको समझने की जरूरत है।","కాబట్టి , ఒక వ్యాధిని కలిగించడంలో డి ఎన్ ఏ యొక్క నిర్మాణం ఎలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది ? ఇది మీరు అర్థం చేసుకోవలసిన విషయం ."
"इस विधि में , एंजाइम इम्यूनोएसे और रेडियोइम्यूनोएसे के बीच कोई अंतर नहीं होता ।","ఈ సందర్భంలో , ఎంజైమ్ ఇమ్యునోఅస్సే మరియు రేడియోఇమ్మునోఅస్సేల మధ్య తేడా లేదు ."
"जिसका मतलब है कि डी एन ए प्रोटीन के एक विशिष्ट क्षेत्र को बांधता है और वह है, जिसे रिकग्निशन कहा जाता है।",అంటే డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ యొక్క ఒక నిర్దిష్ట ప్రాంతంతో బంధం ఏర్పరుస్తుంది మరియు దానిని రెకగ్నిషన్ అంటారు .
"तो उस पूरक अनुभाग को पूरी तरह से देखें , एनीमेशन वीडियो देखें , समझें , कि परिवर्तन कैसे होता है जब शुगर G L U T टू ट्रान्स्मीटर से बंधती है ।","కాబట్టి ఆ అనుబంధ విభాగాన్ని చూడండి , అనిమేషన్ వీడియో చూడండి , షుగర్ జి ఎల్ యు టి రెండు ట్రాన్స్మిటర్‌‌తో బంధం ఏర్పరచుకున్నప్పుడు పరివర్తన ఎలా జరుగుతుందో అర్థం చేసుకోండి ."
"H से सी अल्‍फा एटम हाइड्रोजन एटम से सी अल्‍फा एटम की ओर मुड़कर देखें,और फिर बाईं से दाईं ओर या घड़ी की दिशा में देखें, सी अल्‍फा एटम की एसपी थ्री नेचर के कारण, तीन समूह कार्बोक्सिलिक सीओ, साइड चेन आर और अमिनो ग्रुप NH, ये समान रूप से हर एक सौ बीस डिग्री पर स्थित हैं।","హెచ్ నుండి C ఆల్ఫా ఆటమ్ అంటే హైడ్రోజన్ పరమాణువు నుండి C ఆల్ఫా ఆటమ్ వైపు చూడండి మరియు తరువాత ఎడమ నుండి కుడి వైపు లేదా సవ్యదిశలో చూడండి , C ఆల్ఫా ఆటమ్ యొక్క SP3 స్వభావం వల్ల కార్భాక్సిలిక్ సివో , సైడ్ చైన్ R మరియు అమైనో గ్రూప్ హెచ్ అనేవి ప్రతీది నూటా ఇరవై డిగ్రీల కోణంతో సమాన దూరాల్లో ఉంటాయి ."
"तो , छात्रों , क्रिया - विधि को समझने के लिए मैं आपको , इस लेख के पूरक अनुभाग में एनीमेशन वीडियो को देखने का सुझाव दूँगा , जो ' नेचर ' में प्रकाशित हुआ था ।","కాబట్టి , అర్థం చేసుకోవడానికి , విద్యార్థులు యంత్రాంగాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి నేచర్ లో ప్రచురించబడిన ఈ వ్యాసాలలో అనుబంధ విభాగంలో అనిమేషన్ వీడియోను చూడమని నేను మీకు సూచిస్తున్నాను ."
"और हाइपरक्रोमिसिटी का उपयोग , डी एन ए के पिघलने का मात्रा निर्धारित करने के लिए किया जा सकता है ।",హైపర్ క్రోమిక్ ఎఫెక్ట్ డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్ హైపర్ క్రోమిక్ ఎఫెక్ట్‌కి దగ్గరగా ఉన్నప్పుడు డిఎన్ఎ సొల్యూషన్ దాని ద్రవీభవన ఉష్ణోగ్రత అయిన 80 డిగ్రీల కంటే ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రత వద్ద వేడి చేయబడినప్పుడు డబుల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎ అనేది సింగిల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎను ఏర్పరుస్తుంది మరియు అధిక లైట్‌ని శోషించుకుంటుంది .
"""जब रामचंद्रन कोलेजन मोडेल पर काम कर रहे थे तो शुरु शुरु में लोगों ने कहा कि उस समय प्रोफेसर जे .डी . बरनॉल भारत आ रहे थे और उन्होंने रामचंद्रन को सलाह दी कि , """" आप कोलेजन पर काम क्यों नहीं करते ?""","""కాబట్టి , కొంత మంది వ్యక్తులు చెప్పిన దాని ప్రకారం రామచంద్రన్ కొల్లాజెన్ మోడల్ పై పని చేస్తున్న మొదటి రోజుల్లో ప్రొఫెసర్ జె .డి . బెర్నోల్ ఆ సమయంలో భారతదేశాన్ని సందర్శించారు మరియు అతను """" మీరు కొల్లాజెన్ పై ‌ ఎందుకు పని చేయకూడదు ?"""
"तो इसलिए, आप दोनों कार्यों को समझ गए जो हीमोग्लोबिन और मायोग्लोबिन करते हैं और उनके कार्य इससे संबंधित है कि आप कैसे कोआपरेटिविटी फेनोमेना के आधार पर उनको समझा सकते हैं जो मायोग्लोबिन नहीं दिखाती है।","కాబట్టి , హిమోగ్లోబిన్ మరియు మయోగ్లోబిన్ అనే ఫంక్షన్ రెండింటినీ మీరు అర్థం చేసుకున్నారు మరియు వాటి పనితీరు మయోగ్లోబిన్ చూపని సహకార దృగ్విషయం ఆధారంగా మీరు దీన్ని ఎలా వివరించగలరు ."
अल्फा केराटिन्स में सिस्टीन प्रचुर मात्रा में होता है ।,ఆల్ఫా కెరాటిన్స్‌లో సిస్టీన్ పుష్కలంగా ఉంటుంది .
"लेकिन मोल्स में, एक दूसरे से वे कैसे संबंधित रहते हैं?",మరియు మీరు దీనిని డిఎన్ఎ పరిశోధనలో మరియు శోషణ ప్రయోగశాలలో కూడా చాలా ఉపయోగిస్తారు .
"तो , स्टोक्स लॉ स्पष्ट रूप से  की गणितीय अभिव्यक्ति के बीच फिजिकल कोरिलेशन और सेंट्रिफ्यूगेशन प्रक्रिया के दौरान  के व्यवहार की पुष्टि करता है और वे कौन से कारक हैं जो वास्तव में सेंट्रिफ्यूगेशन प्रक्रिया के दौरान  के पृथक्करण पर कार्य करते हैं ।","కావున , స్టోక్స్ లా అనేది వాటి మధ్య భౌతిక కోరెలేషన్ మరియు మాలిక్యుల్స్ గణిత వ్యక్తీకరణ , సెంట్రిఫ్యూగేషన్ సమయంలో మాలిక్యుల్స్ ప్రవర్తన మరియు సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియ సమయంలో మాలిక్యుల్స్ వేరు చేయుటపై వాస్తవానికి పని చేసే కారకాలు ఏమిటో ధృవీకరిస్తుంది ."
"और जल के बारे में भी, भौतिक, रासायनिक गुण बहुत महत्वपूर्ण हैं क्योंकि जल एक महत्वपूर्ण अणु है जो सभी में पाया जाता है, प्रोटीन या न्यूक्लिक एसिड के साथ सभी इंटरैक्शन्स में, यह एक महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है जैसा कि आप जानते हैं।","మరియు నీటి యొక్క ఫిజికల్ కెమికల్ ప్రోపర్టీస్ అనేవి చాలా ముఖ్యమైనవి ఎందుకంటే నీరు అనేది అత్యంత ముఖ్యమైన అణువు , వాటిలో అన్నింటిలో , ప్రోటీన్స్ లేదా న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్ యొక్క అన్ని పరస్పర చర్యల్లో మీకు తెలిసినట్లుగా అది కీలకమైన పాత్రను పోషిస్తుంది ."
सामान्य रूप से बीस डिग्री की वृद्धि के साथ शून्य से तीन सौ साठ डिग्री तक चक्रण का उपयोग करना पारंपरिक तरीका होता है ।,సాధారణంగా ఇరవై డిగ్రీల చొప్పున పెంచుతూ సున్నా నుండి మూడు వందల అరవై డిగ్రీల వరకు వెళ్లడం సంప్రదాయిక పద్ధతి అవుతుంది .
"सेल्स पीआरपीएससी को घटाने का प्रयास करती हैं , लेकिन कर नहीं पातीं , वे केवल N - टर्मिनल सड़सठ रेसीड्यूज को हटा सकती हैं , प्रोटीएज प्रतिरोधी कोर को उच्च बीटा शीट के संपर्क के लिए छोड़ देती हैं , जो कि अघुलनशील होती है और जो इकट्ठा होकर और भी बडी फिलामेंट स्ट्रक्चर बनाती हैं ।","పిఆర్ పిఎస్సి ని సెల్స్ క్షీణింపజేయు ప్రయత్నం చేస్తాయి , కాని అలా చేయలేవు , అధిక బీటా షీట్ సంపర్కంతో ప్రోటీజ్ రెసిస్టంట్ కోర్ వదిలి N - టెర్మినల్ యొక్క అరవై ఏడు అవశేషాలను మాత్రమే తొలగించగలదు , ఇది కరగనిది మరియు ఇది సమీకరించబడినప్పుడు ఒక పెద్ద ఫిలమెంట్ నిర్మాణాన్ని ఏర్పరుస్తుంది ."
"पहला घटक मोटर है जहाँ मॉलिक्यूल को सेंट्रीफ्यूज करने के लिए रोटर्स को फिट किया गया है , यहाँ आप एक टाइमर देख सकते हैं जो वास्तव में नियंत्रित करता है , आपको यह परिभाषित करना चाहिए कि सेन्ट्रीफ्यूगल प्रोसेस कब तक होनी चाहिए ।","కావున , దాని ప్రకారం ఏ సమయం పాటు మాలిక్యుల్స్ నడవాలి లేదా సెంట్రిఫ్యూగేషన్ జరగాలి అనే దానిని టైమర్ నిర్ణయిస్తుంది ."
तो यह एक चीज़ है।,కాబట్టి అది ఒక విషయం .
"सबसे ज्यादा विस्तृत अध्ययन की गयीं पीडी से संबंधित बीमारी के जीन्स हैं - एस सी एन ए , एल आर आर के टू ।","చాలా విస్తృతంగా అధ్యయనం చేయబడిన PD సంబంధిత డిసీస్ జీన్స్ S C N A , L R R K టూ ."
इस चित्र में हम pH स्तर के आधार पर अमिनो एसिडों का वर्गीकरण देखते हैं।,"ఈ చిత్రంలో మేము చూపేది , pH స్థాయిల ఆధారంగా అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క వర్గీకరణ అనగా ఇరవై ఒక్క ప్రోటీనోజెనిక్ అమైనో యాసిడ్స్ వంటిది ,"
"अब मोलारिटी क्या है, इसे सलूशन के प्रति लीटर में घुलने वाले विलेय के मोल्स की संख्या के रूप में परिभाषित किया जाता है, यह हमेशा सलूशन ही होता है जब तक कि इसे विशिष्ट रूप से निर्दिष्ट नहीं किया जाए, ज्यादातर यह सलूशन की कुल मात्रा होती है।","ఇప్పుడు మోరాలిటి అంటే ఏమిటి , అనేది లీటర్ సొల్యూషన్‌లో కరిగిన సొల్యూట్స్ యెుక్క మోల్‌ల సంఖ్యగా నిర్వచిస్తాము .దీనిని పేర్కొనేంతవరకు ఎప్పుడూ ఇది సొల్యూషన్ .ఎక్కువ సందర్భాల్లో ఇది సొల్యూషన్ యొక్క మొత్తం వాల్యూమ్‌గా ఉంటుంది ."
"तो यह , कम - गति के सेंट्रीफ्यूज के बारे में पूरा विवरण है ।","కావున , ఇవి తక్కువ - వేగం గల సెంట్రిఫ్యూజ్ గురించిన అన్ని వివరాలు ."
मेम्‍ब्रेन्स स्पैैन्निंग हेलिसिस में आम तौर पर केवल हाइड्रोफोबिक अमीनों एसिड्स होते हैं ।,పొర విస్తరించబడి ఉన్న హెలిక్స్ సాధారణంగా కేవలం హైడ్రోఫోబిక్ అమైనో ఆసిడ్స్ ను మాత్రమే కలిగి ఉంటాయి .
"एंजाइम इम्यूनोएसे विधि में , यह क्रांतियों में से एक है जिसने इम्यूनोलोजी बना दिया है , जिससे रोगियों के लिए बहुत ही आसानी हो गयी है ।","రోగ నిరోధక శాస్త్రంలో ఒక విప్లవాత్మక ఆవిష్కరణ ఎంజైమ్ ఇమ్యునోఅస్సే , దీనిని పేషంట్ల కోసం ఉపయోగించడం చాలా తేలిక ."
"j ’ - j ’ ’ आबंध के ऊपर पास वाले j - j ’ आबंध को , दूर वाले j ’ ’ - j ’ ’ ’ आबंध की दिशा में लाने के लिए , j - j ’ आबंध के घड़ी की सुई की दिशा में चक्रण को एक निश्‍चित कोण की तरह लिया जाता है ।",j డ్యాష్ j టూ డ్యాష్ గురించి సమీప బంధం j j డ్యాష్ అనే బంధం యొక్క సవ్య దిశ భ్రమణం అనేది దీనిని అనగా j j డ్యాష్ ను దూర బాండ్ j టూ డ్యాష్ j త్రీ డ్యాష్ యొక్క దిశలో సవ్య దిశలో తీసుకెళ్తుంది .
"एक पॉलीपेप्टाइड की संरचना का अध्ययन , एब इनिशो क्वांटम मैकेनिकल स्टडीज़ , सेमी इम्पिरिकल , इम्पिरिकल क्वांटम केमिकल मेथड्स से शुरू करते हुए विशुद्ध इम्पिरिकल एट्म एट्म आधारित एडिटिव नॉन बॉन्डिड पोटेंशियल तक विभिन्न प्रकार के सैद्धांतिक तरीकों से किया जा सकता है ।","పాలీపెప్టైడ్ యొక్క ఆకృతిని ఎబి ఇన్షియో క్వాంటమ్ మెకానిక్ అధ్యయనాల నుండి ప్రారంభించి , సెమీ ఎంపరికల్ , ఎంపరికల్ క్వాంటమ్ రసాయనిక పద్ధతుల నుండి పూర్తి ఎంపరికల్ ఆటమ్ , ఆటమ్ ఆధారిత అడిటివ్ నాన్ బాండెడ్ పొటెన్షియల్ వంటి వివిధ సైద్ధాంతిక పద్ధతులను ఉపయోగించి అధ్యయనం చేయవచ్చు ,"
यह बहुत बढ़िया थी ।,ఇది చాలా గొప్ప విషయం .
"और उनके बीच का स्थान टर्न्स बनाता है , और N और C टर्मिनल छोटे गोबुलर डोमेन्स बनाते हैं ।",మరియు ఆ అంతరాలు టర్న్ ఏర్పడతాయి మరియు N మరియు C టెర్మినల్ వల్ల చిన్న గ్లోబ్యులర్ డొమైన్స్ ఏర్పడతాయి .
सभी को नमस्कार।,అందరికీ నమస్కారం .
और व्यापक रूप से यह आइसोइलेक्ट्रिक पॉइंट यानि पी आई की गणना करने के लिए उपयोग की जाती है।,మరియు దీనిని ఐసోఎలక్ట్రిక్ పాయింట్‌ని గణించడానికి విస్తారంగా ఉపయోగిస్తాము అది pI .
"जल के भौतिक गुण– हाइड्रोजन बॉन्ड्स जल को कोहैसिव बनाते हैं,",నీటి యొక్క భౌతిక ధర్మాలు – హైడ్రోజన్ బాండ్ నీటిని బంధనం చేస్తాయి ;
"सीजेडी - यह भी विकृत करने वाला एक स्नायविक रोग है , जिसका अभी तक कोई इलाज नहीं है , और यह घातक रोग है ।","సి జె డి - ఇది కూడా మళ్లీ ఒక డీజనరేటివ్ న్యూరోలాజికల్ డిసీస్ , దీనికి ఇప్పటి వరకు చికిత్స లేదు , ఇది కూడా ఒక ప్రాణాంతక డిసీస్ ."
फ्लोरीन टू के साथ यह ऑक्सीजन में ऑक्सीडाइज़्ड हो जाता है जैसा कि इस समीकरण में दिखाया गया है।,ఈ సమీకరణంలో చూపినట్లుగా ఫ్లోరిన్‌తో కూడా ఇది ఆక్సిజన్ గా ఆక్సిడైజ్డ్ చెందుతుంది .
"तो , यहाँ क्या होता है कि , आप बायीं ओर हीमोग्लोबिन की संरचना देख सकते हैं , जहाँ हरा रंग दिखाई दे रहा है , ऐसा इसलिए है क्योंकि ग्लूटामिक एसिड वेलिन में परिवर्तित हो गया है ।","కావున , ఇక్కడ జరిగేది ఏమిటంటే , మీరు ఎడమవైపున హిమోగ్లోబిన్ నిర్మాణాన్ని చూడవచ్చు , ఇక్కడ ఆకుపచ్చ రంగులో చూపిన చోట గ్లూటమిక్ యాసిడ్ అనేది వాలిన్ గా మారుతుంది ."
"तो एक अध्ययन के अनुसार जिन मरीजों में पार्किन्सन्स रोग की शुरुआत चालीस वर्ष की उम्र से पहले होती है तो उनमें से दस प्रतिशत मरीज पार्किन्सन वाले होते हैं , अठारह प्रतिशत पार्किन्सन म्यूटेशन्स वाले होते हैं , और उनमें से लगभग पांच प्रतिशत मरीजों में होमोजायगस म्यूटेशन्स पाए जाते हैं ।","కావున , ఒక అధ్యయనం ప్రకారం నలభై ఏళ్ల లోపు పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ ప్రారంభమైన రోగులు పదిశాతం మంది ఉన్నారు వారిలో పద్దెనిమిది శాతం మంది పార్కిన్సన్ మ్యూటేషన్స్ వల్ల పార్కిన్సన్ బారిన పడినవారు కాగా వారిలో ఐదు శాతం మంది హోమోజియస్ మ్యూటేషన్స్ వల్ల వ్యాధి బారిన పడినవారు ఉన్నారు ."
"दाईं ओर , आप एक सतह निरूपण देखते हैं , जहाँ एस्पिरिन सक्रिय क्षेत्र चैनल के अंदर पूरी तरह से दबा हुआ है ।","కుడి వైపున , మీరు సర్ఫేస్ రిప్రెసెంటేషన్ చూస్తారు , ఇక్కడ ఆక్టివ్ సైట్ ఛానల్ లోపల ఆస్పిరిన్ పూర్తిగా కూరుకుపోయి ఉంటుంది ."
"कोइल्ड कोइल प्रोटीन्स , केराटिन और मायोसिन जैसी अल्फा हेलिसेस ।","ఇవి కాయిల్డ్ కాయిల్ కంటైనింగ్ ప్రోటీన్లు - కెరాటిన్ మరియు మయోసిన్ వంటి ఆల్ఫా హెలిసెస్ , కొల్లాజెన్ వంటి"
"जल के भौतिक गुणों में कोहेजन, एढेसन, उच्च स्पेसीफिक हीट, उच्च हीट ऑफ वेपोरायजेशन, बर्फ का कम घनत्व आदि शामिल हैं।","నీటి యొక్క ఫిజికల్ ప్రోపర్టీలలో అడెషన్ , కొహెషన్ , అధిక స్పెస్ఫిక్ హీట్ , అధిక హీట్ ఆఫ్ వ్యాపరైజేషన్ , మంచు యొక్క అల్ప డెన్సిటీ ఉంటాయి ."
और मैं N - टर्मिनल सिक्वेंसिंग के लिए एक अन्य विधि दिखाऊंगा जो कि एडमैन डिग्रेडेशन मेथड है और यह सबसे व्यापक रूप से उपयोग की जाने वाली विधि है ।,"ఇక్కడ ఫినైల్ఐసోథయోసయనేట్ ఉపయోగించబడును , కావున ఫినైల్ఐసోథయోసయనేట్ అనేది N - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్‌ను నిర్ణయించడం కోసం ఉపయోగించగల ఒక రీఏజెంట్ అవుతుంది , ఇక్కడ ఫినైల్ఐసోథయోసయనేట్ బలంగా ఏర్పడుతుందని , పాలీపెప్టైడ్ యొక్క అమైనో సమూహంలోని అమైన్ గ్రూప్ బలంగా చర్య జరుపుతుందని మీరు చూడవచ్చు , మీరు ఇక్కడ ఎందుకు చూస్తున్నారంటే ఈ కార్బన్ అనేది నైట్రోజన్ మరియు సల్ఫర్‌తో అనుసంధానించబడుతుంది , కావున ఇది ఎలక్ట్రాన్ లోపం గల ఒక వర్గం అవుతుంది ."
"क्योंकि जब आप संरचना पॉलीसेकेराइड्स के बारे में बात कर रहे हैं, आपको पता होना चाहिए कि दो और छह हाइड्रॉक्सिल ग्रुप्स की स्थिति क्या है।","ఎందుకంటే మీరు నిర్మాణం పాలిసాకరైడ్‌ల గురించి మాట్లాడుతున్నప్పుడు మీకు స్థానాల గురించి తెలిసి ఉండాలి , రెండు మరియు ఆరు హైడ్రాక్సిల్ సమూహాల స్థానాలు ఏమిటో మీరు తెలుసుకోవాలి ."
"सी अल्‍फा के अगले परमाणु को सी बीटा कहा जाएगा, सी बीटा के अगले परमाणु को सी गामा या ओ गामा या एस गामा कहा जाएगा या यदि एक ही स्थिति में दो कार्बन परमाणु हैं तो उन्‍हें सी गामा वन, सी गामा टू, अगले सी गामा को सी डेल्‍टा या एस डेल्‍टा या ओ डेल्‍टा वन, एन डेल्‍टा टू, एन डेल्‍टा वन, सी डेल्‍टा वन सी डेल्‍टा टू आदि कहा जाएगा।","అనగా C ఆల్ఫా ప్రక్కన గల ఆటమ్ C బీటాగా , C బీటా ప్రక్కన గలది C గామాగా లేదా O గామా లేదా S గామాగా పిలవబడును లేదా ఒకవేళ రెండు ఆటమ్స్ అక్కడ ఉంటే , రెండు కార్భన్ఆటమ్స్ ఒకే స్థానంలో ఉంటే అవి C గామా వన్ , C గామా టూగా , తరువాత C గామా అనేది C డెల్టా లేదా S డెల్టా లేదా O డెల్టా వన్ , N డెల్టా టూ , N డెల్టా వన్ , C డెల్టా వన్ , C డెల్టా టూ మొదలైన విధంగా పిలవబడుతాయి ."
"यह अमिनो एसिडों को दर्शाता है , जब ये अमिनो एसिड जुड़ते हैं तो पेप्टाइड बॉन्ड्स बनते हैं ।","ఇది అమైనో ఆసిడ్స్ ను చూపును , అవి అనుసంధానించబడి పెప్టైడ్ బాండ్స్ ఏర్పడుతాయి ."
जिस समय से इस मशीन का अविष्कार हुआ और बाद में भी समय - समय पर विकास के दौरान यह मशीन और भी अधिक विकसित होती गयी ।,ఈ యంత్రం కనుగొనబడిన ఆ సమయం నుండి కాలానుగుణంగా ఈ యంత్రం పురోగతి చెంది అది మరింత అభివృద్ధి చెందినది .
"तो , यह एक सुंदर प्रक्रिया है जो कि प्रत्येक मिनट , प्रत्येक सेकंड ऑक्सीजन को लाने - ले जाने में होती है और लंग्स से CO टू को मुक्त करने में इस्तेमाल होती है ।","కావున , ఇది ప్రతి నిమిషం ప్రతి సెకన్ ఆక్సిజన్ రవాణాలో మరియు లంగ్స్ నుండి CO టూ తో విడుదలవుతూ జరిగే చక్కని విధానం అవుతుంది ."
जरुरत और आवश्यकता के आधार पर कंसंट्रेशन की इकाईयाँ भी भिन्न होती हैं।,కావున అవసరం మరియు ఆవశ్యకత ఆధారంగా కాంసెన్ట్రేషన్ యొక్క ప్రమాణాలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి .
"दाईं ओर आप अन्य मोनोमर से आने वाले एल एस जी जी क्यू सिग्नेचर मोटिफ को देखते हैं , यह एल एस जी जी क्यू सिग्नेचर मोटिफ एक मोटिफ बनाता है , जिसके बाद एक हेलिक्स , लूप  हेलिक्स मोटिफ होता है , यानि कि तीन दस लूप , इस विशेष L S G G Q के कारण बनता है ।","కుడి వైపున మీరు ఇతర మానోమర్ నుండి వస్తున్న ఎల్ ఎస్ జి జి క్యూ సిగ్నేచర్ మోటిఫ్ చూస్తారు , ఈ ఎల్ ఎస్ జి జి క్యూ సిగ్నేచర్ మోటిఫ్ ఒక మూలాంశాన్ని సృష్టిస్తుంది .దీని తరువాత హెలిక్స్ , లూప్ హెలిక్స్ మోటిఫ్ అంటే మూడు పది లూప్ ఈ ప్రత్యేకమైన ఎల్ ఎస్ జి జి క్యూ వల్ల ఏర్పడుతుంది ."
"छात्रों , सबसे पहले देखते हैं कि इस इकाई में हम क्या सीखेंगे ।","విద్యార్థులారా , ఈ విభాగంలో మనం ఏం నేర్చుకోబోతున్నాము అనేది మొదట మనం చూద్దాం ."
हम सेंट्रिफ्यूगेशन तकनीक के संचालन के सिद्धांत के बारे में बात करेंगे ।,సెంట్రిఫ్యూగేషన్ సాంకేతికత యొక్క నిర్వహణ సూత్రాన్ని మనం చర్చించుదాం .
"सांस लेने में कठिनाई , बार बार के फेफड़ों संबंधी संक्रमण के कारण कफ वाली खाँसी ।","శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది , తరుచూ ఊపిరితిత్తుల ఇన్ఫెక్షన్స్ ఫలితంగా శ్లేష్మంతో కూడా దగ్గు ఉంటుంది ."
"अब , क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर्स में सब्सट्रेट बाइंडिंग करते समय सहयोगात्‍मकता होती है ।",ఇప్పుడు * క్వార్ట్ నరీ / చతుర్థ నిర్మాణాలు ఉపరితల బంధంలో సహకారాన్ని కలిగి ఉంటాయి .
और किसी भी व्यक्ति में किसी भी प्रतिरक्षा परीक्षण का विकास इस बात पर निर्भर करता है कि एंटीबॉडी ने कितने अच्छे से अफिनिटी या अविडिटी विकसित की है ।,"అఫినిటీ అనేది ఒక ఆంటీబాడీ మరియు ఎపిటోప్ మధ్య గల బంధాన్ని సూచిస్తుంది , సాధారణంగా ప్రోటీన్ లేదా ఆంటీజెన్స్ పెద్ద సంఖ్యలో ఎపిటోపులను కలిగి ఉన్నందున ఇవి ఆంటీబాడీలను తన వైపుగా ఎవిడిటీ ఏర్పరచుకునేందుకు ప్రేరేపించగలవు ."
"T और R अवस्थाएं , T कसी हुई और R एक ढीली अवस्था है जो बताती है कि कोआपरेटिविटी क्या है ; कोआपरेटिविटी को समझाने की एक अन्य स्कीमैटिक प्रेजेंटेशन है , लेकिन कोआपरेटिविटी नीति को बाइंडिंग कर्व पर भी अच्छी तरह से समझाया जा सकता है , जो कि ग्राफ पर दिखाया गया है ।","T మరియు R స్టేట్ , T అనేది టెన్స్డ్ స్థితి మరియు R అనేది ఒక రిలాక్స్డ్ స్టేట్ అనేవి సహకార భావాన్ని వివరించే మరొక స్కీమాటిక్ ప్రజెంటేషన్ అవుతుంది , కాని సహకార భావం యొక్క స్వభావం గ్రాఫికల్ గా చూపబడిన బైండింగ్ కర్వ్ ఉపయోగించి చాలా బాగా వివరించవచ్చు ."
"एक मात्र अंतर , जो कि मूल अंतर है , यह है कि आई प्‍लस वन का कार्बोनिल ग्रुप विपरीत दिशा की ओर होता है , जिसके कारण आई प्‍लस वन और आई प्‍लस टू के फाई साई कोण बदल जाता है ।","ఏకైక వ్యత్యాసం , ప్రాథమికమైన వ్యత్యాసం ఏమిటంటే , i ప్లస్ వన్ యొక్క కార్భోనైల్ గ్రూప్ వ్యతిరేఖ దిశలో ఉంటుంది మరియు దీని వల్ల i ప్లస్ వన్ అండ్ i ప్లస్ టూ ఫై సై కోణం మారుతుంది ."
कंडक्शन इलेक्ट्रॉन्स और पॉजिटिव चार्जड मैटल आयन्स के बीच इलेक्ट्रोस्टेटीक फोर्सेज से मेटैलिक बॉन्डिंग होता है।,ఎలక్ట్రాన్స్ ప్రవాహం మరియు పాజిటివేలీ ఛార్జ్డ్ మెటల్ అయాన్ల మధ్య గల ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ అట్ట్రాక్టీవ్ ఫోర్సెస్ నుండి మెటాలిక్ బాండ్ ఏర్పడుతుంది .
"यहाँ ऑक्सीजन का भण्डारण दिखाया गया है ; माइटोकॉन्ड्रिया में ऑक्सीडेशन के लिए ऑक्सीजन को ले जाया जाता है और वास्तव में जॉन केंड्र्यु द्वारा व्हेल के मायोग्लोबिन से एक त्रि - आयामी संरचना बनाई गयी थी , जो अग्रणियों में से एक है , जिन्हें नोबल पुरस्कार भी मिला था ।",సెకండరీ స్ట్రక్చర్ అనేది ఎనిమిది హెలిక్స్ లను కలిగి ఉండును మరియు ఇది హిమోగ్లోబిన్ లాగే ఉంటుంది .
"हाइपरक्रोमिक इफेक्‍ट - डी एन ए मोलेक्‍यूल हाइपरक्रोमिक इफेक्‍ट दिखाता है और डी एन ए का सोल्‍यूशन इसके गलनीय तापमान अस्सी डिग्री से ऊपर गर्म किया जाता है , तो दोहरा रेशेदार डी एन ए खुल जाता है और एकल रेशेदार डी एन ए बनता है और अधिक प्रकाश को अवशोषित करता है ।",కాని సింగిల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎ కోసం ఇది పెరుగుతుంది ఎందుకంటే హైపర్ క్రోమిక్ ఎఫెక్ట్ వల్ల ఇది 0.025 అవుతుంది .
दाईं ओर आपको सियान रंग में एक मोनोमर दिखाई देता है ।,కుడి వైపున మీరు సియాన్ రంగులో ఒక మోనోమర్‌ను చూస్తారు .
"तो , रिका डोमेन एक ऐसा क्षेत्र है जहाँ ए टी पी आता है और बंध बनाता है ।","కాబట్టి , రెక్ ఏ డొమైన్ అనేది ఏ టి పి వచ్చి బంధం ఏర్పరచుకునే డొమైన్ ."
"तो , अब आप ट्रिप्सिन से विभाजित करते हैं आपके पास चार खंड होते हैं , आप देख सकते हैं कि T वन , T टू , T थ्री और T फ़ोर खंड हैं ।","ఇప్పుడు ట్రిప్సిన్‌తో నాలుగు ఫ్రాగ్మెంట్స్ గా విడిపోవడం జరుగుతుంది , ఇక్కడ మీరు T వన్ , T టూ , T త్రీ మరియు T ఫోర్ ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను చూడవచ్చు ."
"यह हेलिक्स एक्सिस को आठ डिग्री तक वापस मोड़ देती है क्योंकि डोडेकेमर की सामान्य संरचना नेट्रोप्सिन के आबंधन से 90 डिग्री तक झुक गई थी , झुकाव कम हो जाता है इसलिए यह जुड़ाव के क्षेत्र में कम हो जाता है ।",నెట్రోప్సిన్ మాలిక్యుల్ మైనర్ గ్రూవ్ B - డిఎన్ఎలో ప్రవేశించడానికి వీలు కల్పించే ఒక అంతర్గత మలుపును కలిగి ఉంటుంది .
"तो , सबसे पहले आप विश्लेषण करने के लिए सीक्वेंस के सेट पर विचार करें , कई सीक्वेंस को ठीक से पंक्तिबद्ध करें , अंतराल की जांच करें , बाहर निकली चीज़ों की जांच करें , अंतर्वेशन की सावधानीपूर्वक जांच करें और फिर फायलोजेनेटिक ट्री विधि लागू करें ।","కావున , మొదట మీరు విశ్లేషణ కోసం ఒక సీక్వెన్స్ సెట్ ను పరిగణించండి , బహుళ సీక్వెన్స్ సమలేఖనం సరిగ్గా నిర్వహించండి , ఖాళీలు తనిఖీ చేయండి , తొలగింపును తనిఖీ చేయండి , చేర్చిన వాటిని జాగ్రత్తగా తనిఖీ చేయండి మరియు అప్పుడు ఫైలోజెనెటిక్ ట్రీ విధానం వర్తింపజేయండి ."
"सेरीन, थ्रिओनीन, ग्लुटामाइन, ऐस्पेराजीन और सिस्‍टीन, सेलेनोसिस्‍टीन, ग्‍लाइसिन, प्रोलिन जैसे विशेष अमिनो एसिड जिनमें आवेशित अतिरिक्त समूह होते हैं और अंत में, हाइड्रोफोबिक अमिनो एसिड, और वे समूह जिनमें उनके साइड चेन्स में एरोमेटिक रिंग्स होते हैं।","ఆవేశ పూరిత శృంఖలాలు గల అమైనో యాసిడ్స్ అనేవి సెరైన్ , త్రియోనిన్ , గ్లుటమిన్ , ఆస్పార్జిన్ మరియు ప్రత్యేక అమైనో యాసిడ్స్ సిస్టీన్ , సెలెనోసిస్టీన్ , గ్లైసీన్ , ప్రోలీన్ మరియు చివరగా ఒక హైడ్రోఫోబిక్ అమైనో యాసిడ్స్ సమూహం మరియు అవి వాటి సైడ్ చైన్స్‌లో ఏరోమాటిక్ రింగ్స్‌ను కలిగి ఉంటాయి ."
बड़ा N और छोटा h ज्यादा कॉलम एफिशिएंसी और एनालाइट के संकरे शिखर को व्यक्त करते हैं ।,అధిక N మరియు తక్కువ H అనేవి గొప్ప కాలమ్ సామర్థ్యాన్ని మరియు సన్నని అనలైట్ పీక్‌ను సూచించును .
"2 : 1 के मिश्रण में डिस्टामाइसिन A और S G 2057 डीएनए की बाइंडिंग , दो डिस्टामाइसिन A या S G 2057 अणु डीएनए के विस्तारित माइनर ग्रूव में प्रतिसमान्तर अभिविन्यास में एक डायड समरूपता के साथ एक दूसरे के अगल बगल बंधे होते हैं ।",టూ డిస్టామైసిన్ A లేదా S G టూ జీరో ఫైవ్ సెవెన్ మాలిక్యుల్స్ డిఎన్ఎ యొక్క విస్తరించిన మైనర్ గ్రూవ్‌లో ప్రతిసమాంత ఓరియంటేషన్‌లో డయాడ్ సౌష్టవంతో పక్కపక్కనే బంధితమై ఉంటాయి .
"यहांँ हम देखते हैं कि जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर कॉम्प्लेक्स दिखाते हैं कि कैसे जी एल यू टीज़ , डी - ग्लूकोज के एक बीटा एनोमर्स अर्थात अल्फा डी - ग्लूकोज या बीटा डी - ग्लूकोज से बंधते हैं ।","ఇక్కడ మనం జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ సమూహం , జి ఎల్ టి యులు గ్లూకోజ్ యొక్క బీటా అనోమర్‌‌లతో అంటే ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్ లేదా బీటా డి గ్లూకోజ్ ఎలా బంధం ఏర్పరచుకుంటాయో చూపిస్తాయి ."
और साथ ही यह भी कि CO टू को कैसे बाहर निकाला जाता है और फिर ऑक्सीजन के आदान - प्रदान में यह कैसे होता है ।,మరియు ఈ CO టూ ఎలా బయటకు పంపబడుతుంది మరియు ఆపై ఇది ఆక్సిజన్ మార్పిడిలో
"फ्लोरिसेंस बेस्ड टेस्ट विधि में , एंटीजन को एक चमकीली डाई से अंकित किया जाता है ।","ఫ్ర్లోరోసెన్స్ బేస్డ్ టెస్ట్ విషయంలో , ఆంటీజెన్ ను ఫ్లోరోసెంట్ డైతో లేబుల్ చేస్తారు ."
एक खांचा होता है जिसमें एक हाइड्रोफोबिक व्यापक रूप से हाइड्रोफोबिक सतह होती है और एक हेलिक्स के साथ एक्टिन बाइंडिंग प्रोटीन्स प्रमुख रूप से डोमेन एक और तीन के बीच खांचे में प्रवेश करती हैं ।,అక్కడ పెద్ద హైడ్రోఫోబిక్ ఉపరితలం కలిగి ఉండే ఒక గ్రూవ్ ఉంటుంది మరియు ఆక్టిన్ బైండింగ్ ప్రోటీన్స్ అనేవి ప్రధానంగా హెలిక్స్ తో డొమైన్ వన్ మరియు త్రీ మధ్య గ్రూవ్ లోకి ప్రవేశిస్తాయి .
"केराटिन में एक मध्य क्षेत्र होता है जिसमें तीन सौ दस अमिनो एसिड्स और अल्फा हेलिकल क्षेत्र के चार हिस्से होते हैं जो तीन जोड़ने वाले छोटे खंडों से विभाजित रहते हैं , जिन्हें एक बीटा टर्न कन्फ़ोर्मेशन माना जाता है ।","కెరాటిన్ల కేంద్ర ప్రాంతంలో మూడు వందల పది ఎమినో ఆసిడ్స్ మరియు నాలుగు భాగాల alpha helical ప్రాంతాలు వున్నాయి , ఇవి మూడు చిన్న లింకర్ విభాగాలతో వేరు చేయబడతాయి మరియు దీనినే బీటా - టర్న్ కన్ఫర్మేషన్ అని అంచనా వేయబడినది ."
ए डी पी स्लैश सब्सट्रेट के साथ ए टी पी बंध क्षेत्र वाला एंजाइम मुर ई लिगेज़ यूडीपी N - एसिटाइलमुरामोइल L - अला D - ग्लू,ఎ డి పి స్లాష్ సబ్‌స్ట్రేట్‌‌తో ఎ టి పి బైండింగ్ డొమైన్ ముర్ లిగేస్‌‌తో ఎంజైమ్ యుడిపి ఎన్ - అసిటైల్ మ్యూరమైల్ ఎల్ - అలా డి - జిఎల్ యు .
"अल्फा बीटा , यानि कि अल्फा डी - ग्लूकोज और बीटा डी - ग्लूकोज के बीच अंतर , दाईं ओर दिखाया गया है ।","ఆల్ఫా బీటా , ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్ మరియు బీటా డి గ్లూకోజ్ మధ్య వ్యత్యాసం కుడి వైపున చూపబడింది ."
"इस चित्र में हम डीएनए के साथ डिप्सिपेप्‍टाइड एकिनोमाइसिन और ट्राइस्टिन के आबंधन , बिस इंटरकेलेशन को दिखाते हैं , ये दोनों आंशिक रूप से माइनर ग्रूव में और आंशिक रूप से इंटरकेलेट के साथ बंधते हैं , इस प्रकार इनमें पहले से ही बाइंडिंग का मिश्रित तरीका होता है ।","ఈ చిత్రంలో , బిస్ ఇంటర్కలేషన్ డెప్సిపెప్టైడ్ ఎకినోమైసిన్ మరియు డిఎన్ఎకు బంధితమైన ట్రయోస్టిన్ రెండూ మైనర్ గ్రూవ్‌లో పాక్షికంగా బంధించబడి ఉంటాయి మరియు మధ్యలో చేరి పాక్షికంగా బంధించబడి ఉంటాయి , కావున అవి అప్పటికే మిశ్రమ బైండింగ్ మోడ్‌ను కలిగి ఉంటాయి ."
अब तक डीएनए वाली दो सौ इंटरकलेटर्स की क्रिस्‍टल संरचना को अलग किया गया है ।,"ఎథీడియం బ్రోమైడ్ ప్రోఫ్లేవిన్ , డైన్యూక్లియోటైడ్ మోనోఫాస్ఫేట్ డూప్లెక్స్‌తో ఆర్కిడిన్ ఆరెంజ్ విషయంలో ఫైవ్ డ్యాష్ ఎండ్ వద్ద ప్యూరిన్స్ అనేవి C త్రీ డ్యాష్ ఎండో షుగర్ పక్కర్‌ను కలిగి ఉన్నాయని అలాగే త్రీ డ్యాష్ ఎండ్ వద్ద గల పిరిమిడిన్స్ C టూ డ్యాష్ ఎండో గ్లైకోసిల్‌తో ఉన్నాయని మరియు చాలా సందర్భాల్లో టోర్షనల్ కోణం యాంటీ కన్ఫర్మేషన్ కలిగి ఉన్నట్లు గమనించబడినది ."
"अब, हम चौथे सप्ताह के अंत में हैं।","ఇప్పుడు , మనం నాలుగో వారం చివరలో ఉన్నాము ."
"प्रत्‍येक सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर अपने साइड चेन्स पर ध्‍यान दिये बिना , आधार घटकों के लिए समान प्रकार के फाई साई कोणों को अपनाती है ।",ప్రతీ ద్వితీయ నిర్మాణాలు వాటి సైడ్ చైన్స్ తో సంబంధం లేకుండా వెన్నెముక కోసం ఒకే విధమైన Phi - Psi ఆంగిల్స్ అవలంభించును .
प्रीऑन डिसीजेस - यह प्रोटीन मिसफोल्डिंग से संबंधित रोग है ।,ప్రియాన్ డిసీస్ - ఇది ప్రోటీన్ మిస్ ఫోల్డింగ్ నకు సంబంధించిన ఒక డిసీస్ .
"अब, आप प्रोटीन स्ट्रक्चर के बारे में समझ गए हैं,","ఇప్పుడు , మీరు ప్రోటీన్ నిర్మాణం అది మరింత విస్తరిస్తుందని అర్థం చేసుకున్నారు ."
"अपनी पोलैरिटी के कारण, जल हाइड्रोजन बॉन्डिंग बना सकता है, जो भौतिक और रासायनिक सभी गुणों के लिए एक बहुत ही महत्वपूर्ण मापदंड होता है।","దీని పొలారిటీ వల్ల , నీరు అనేది దాని ఫీజియో అండ్ కెమికల్ ప్రోపర్టీల కోసం చాలా ముఖ్యమైన అంశం అయిన హైడ్రోజన్ బంధాన్ని ఏర్పరచగలదు ."
"औषधियों में, निश्चित रूप से आप इसका उपयोग ड्रग्स को लक्षित करने के लिए करेंगे।","వైద్యశాస్త్రంలో , మీరు ఔషధాలను లక్ష్యంగా చేసుకోవడానికి దీనిని ఉపయోగిస్తున్నారు ."
तो प्रोटीन किसी भी तरह के लिगैंड के साथ हमेशा अंतर्क्रिया करती है।,కాబట్టి ప్రోటీన్ ఎల్లప్పుడూ ఒక రకమైన లిగాండ్‌తో సంకర్షణ చెందుతుంది .
"एक बार एंटीजन एंटीबॉडी बनने के बाद , इस एंटीजन एंटीबॉडी की क्रिया एक अज्ञात बायोलॉजिकल फ्लुइड के साथ की जाती है , जिसमें प्रोटीन P22 , P2... .... या p रिटिरो एंटीजन होती हैं , और जब एक बार क्रिया शुरु होती है तो एंटीजन की मात्रा बायोलॉजिकल फ्लुइड में आ जाती है ।","ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ ఏర్పడిన తర్వాత , ఈ ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ తెలియని బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడుతో కలపడం జరుగుతుంది ."
"इसलिए , ए टी पी , ए टी पी बाइंडिंग डोमेन से बंधता है , जबकि यूडीपी सब्सट्रेट केवल N - टर्मिनल डोमेन पर बंधता है ।","కాబట్టి ఎ టి పి ఎ టి పి బైండింగ్ డొమైన్‌‌తో బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది , అయితే యు డి పి సబ్‌స్ట్రేట్ ఎన్ - టెర్మినల్ డొమైన్ వద్ద మాత్రమే బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది ."
अल्‍फा हेलिक्‍स में सभी कार्बोनिल ग्रुप एक दिशा में होते हैं और सभी अमीनो ग्रुप्स दूसरी दिशा में होते हैं ।,ఆల్ఫా హెలిక్స్ లో అన్ని కార్బోనైల్ గ్రూప్ లు ఒక దిశలో ఉంటాయి మరియు అన్ని అమైనో NH గ్రూప్స్ మరో దిశలో ఉంటాయి .
"ग्‍लाइसिन में कोई भी साइड चेन नहीं होता है, तो इसमें pK¬R मान भी नहीं होता है।","గ్లైసీన్ కోసం ఇది సైడ్ చైన్ కలిగి ఉండదు , ఇది pKR విలువ కలిగి ఉండదు ."
"लेकिन वहाँ अभी भी कमी होती है , लेकिन एक बार जब यह इलेक्ट्रॉन विहीन वर्गों से जुड़ा होता है , तो यह पाई बॉन्ड अपने इलेक्ट्रॉन को छोड़़ता है और इलेक्ट्रॉन को CO ग्रुप से जोड़ देता है , और यह कार्बन इलेक्ट्रॉन विहीन हो जाता है ।","కాని కొరత ఇంకా అక్కడ ఉంది , కాని ఒకసారి ఇది ఎలక్ట్రాన్ లోపం ఉన్న వర్గానికి అనుసంధానించబడగానే పై బాండ్ వాటి ఎలక్ట్రాన్‌ను విడుదల చేస్తుంది మరియు CO గ్రూప్ ఏర్పాటునకు ఎలక్ట్రాన్‌ను అందిస్తుంది ఎందుకంటే కార్బన్ ఎలక్ట్రాన్ లోపాన్ని పొందుతుంది కాబట్టి ."
"तो , एडीपी और फॉस्फेट अभी भी सक्रिय साइट पाकेट में ही होते हैं ।","కావున , ఎడిపి మరియు ఫాస్పేట్ అప్పటికీ యాక్టివ్ సైట్ పాకెట్ లోనే ఉంటాయి ."
बाहर की ओर उभरे हुए दो लूप्‍स एक सक्रिय साइट बना सकते हैं ।,బయటకి చొచ్చుకుని వచ్చిన ఈ రెండు లూప్స్ ఆక్టివ్ సైట్స్ ను ఏర్పరచగలవు .
"तो यह हेलिकल स्ट्रक्चर अत्याधिक बढ़ी हुई होती है , अवश्य ही यह बीटा शीट्स जितनी ही लंबी होती है , लेकिन यह अल्फा हेलिक्स की तरह उतनी घुमावदार नहीं होती ।","కాబట్టి , ఇది చాలా విస్తరించిన హెలికల్ నిర్మాణం , వాస్తవానికి ఇది బీటా షీట్లు వలె విస్తరించి ఉంది , కానీ ఇది ఆల్ఫా హెలిక్స్ వలె చుట్టబడలేదు ."
इन बीटा शीटों में एक सामान्‍य घुमाव होता है जैसा कि हम पहले ही चर्चा कर चुके हैं और बीटा बैरल स्ट्रक्चर बनाने के लिए और भी अधिक शीटें एक साथ लग जाती हैं ।,"ఈ బీటా షీట్స్ అనేవి మనం ఇంతకు ముందు చర్చించినట్లుగా సాధారణ * రుచిని , ట్విస్ట్ ను కలిగి ఉంటాయి మరియు ఎక్కువ షీట్స్ ఒక బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్ ఏర్పరచడం కోసం కలిసి ప్యాక్ చేయబడి ఉంటాయి ."
"इसके कार्य के आधार पर , इसकी उत्पत्ति विभिन्न प्रकार की होती है ।","దీని పనితీరు ఆధారంగా , ఇది విభిన్న రకాల మూలాలను కలిగి ఉంటుంది ."
"अब , इस तर्क को और आगे भी बढ़ाया जा सकता है , अगर हाइड्रोजन बॉन्ड्स प्रोटीन संरचना में बहुत महत्वपूर्ण होते , तो प्रोटीन में साइड चेन्स के बावजूद भी एक समान संरचना होनी चाहिए थी ।","ఇప్పుడు , మళ్లీ అదే వాదననను మీరు పొడగించవచ్చు , ఒకవేళ ప్రోటీన్ నిర్మాణంలో హైడ్రోజన్ బాండ్స్ చాలా ముఖ్యమైనవి అయితే అప్పుడు సైడ్ చైన్స్ తో సంబంధం లేకుండా ప్రోటీన్ అలాంటి రకం నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉండాలి ."
"और एसिडऔर बेसिस के सलूशन्स के बीच अंतर करने और यह भी कि वे कौन से समीकरण और नियम हैं जिनका वे पालन करते हैं और कैसे करते है, यह समझ पाने में भी सक्षम होना चाहिए।","తర్వాత ఆసిడ్స్ , బేసెస్ సొల్యూషన్స్ మధ్య భేధాలు మరియు అంతేకాకుండా ఎలా , ఏ సమీకరణాలు , ఏ ధర్మాలను అవి పాటిస్తున్నాయో మీరు తెలుసుకోవలసి ఉంటుంది ."
यह वृक्ष मुख्य वृक्ष की शाखाओं को दर्शाता है जिसका वर्णन वॉयस और उनके सहयोगियों ने किया था ।,ఈ ట్రీ వూజ్ మరియు సహచరులు వివరించిన ప్రధాన ట్రీ కొమ్మలను చూపిస్తుంది .
लेकिन अल्‍फा हेलिक्‍स या बीटा शीट के अलावा किसी अन्य संरचना को हम आम तौर रैंडम कॉइल कहते हैं।,"కాని ఆల్ఫా హెలిక్స్ లేదా బీటాషీట్ కాకుండా ఉండే దానిని మనం రాండమ్ కాయిల్ అని పిలుస్తాము.అలాగే , మనం లూప్ నిర్మాణాలు , సూపర్ సెకండరీ నిర్మాణాలు అధ్యయనం చేశాము ."
"तो, अब पीएच को जानने के बाद एक शब्द और है-पीके, जिसे आपको जानना होगा।",కావున pH గురించి తెలిసిన తర్వాత అక్కడ మీరు తెలుసుకోవలసిన పదాలు pK గురించి మరియు మొదలయినవి .
यह इस प्रोटीन का सबसे अधिक अपेक्षित कार्य है ।,ఇది ఈ ప్రోటీన్ యొక్క అత్యంత అంచనా వేసిన పనితీరు అవుతుంది .
"दाहिने हाथ की ओर , यह एक विकृत डीएनए है लेकिन यहाँ पर काले वाला एक इंटरकेलेटर है जो बेस पेयर में फिट होता है और डीएनए के खुलने के कारण बैकबोन विरूपित हो जाती है ।",ఈ నిర్ధిష్ట సందర్భంలో పొడవాటి అక్షం గల డిఎన్ఎ విషయంలో C సిక్స్ పిరిమిడిన్ మరియు C యైట్ ప్యూరిన్ అనేది సాధారణంగా డ్రగ్‌లోని పొడవాటి అక్షానికి సమాంతరంగా ఉంటాయి మరియు లిగాండ్ యొక్క కొలతలు సాధారణంగా డిఎన్ఎ బేస్ పేర్ జ్యామెట్రీకి సమానంగా లేదా దగ్గరగా ఉంటాయి .
"सी एफ टी आर पसीना , पाचक द्रव्य और बलगम बनाता है ।","సి ఎఫ్ టి ఆర్ అనేది చెమటను , జీర్ణసంబంధమైన ద్రవాలు మరియు శ్లేష్మాన్ని ఉత్పత్తి చేయడంలో ప్రమేయం కలిగి ఉంటుంది ."
"हरे वक्र में दिखायी गयी संरचना चार , संरचना एक के एलकली डिनेचुरेशन का उत्पाद होती है ।","నాల్గవ రూపం అనేది ఆకుపచ్చ వక్రంలో చూపబడినది , ఇది మొదటి రూపం యొక్క అల్కలీ డీనేచురైజేషన్ యొక్క ఉత్పత్తి అవుతుంది ."
"बिल्कुल इसी तरह से , अज्ञात यौगिक या अज्ञात पॉलीपेप्टाइड का मास भी निर्धारित किया जाता है ।","అదే విధంగా , తెలియని సమ్మేళనం లేదా తెలియని పాలీపెప్టైడ్ యొక్క మాస్ నిర్ణయించబడుతుంది ."
कोले और साथियों द्वारा दी गई दूसरी संरचना PDB ID 2 DND है ।,ఈ నిర్మాణాలు పరస్పరం చాలా సారుప్యంగా ఉంటాయి .
"तो ये प्रोटीन, डी एन ए प्रोटीन इंटरेक्शन, आपने न केवल अध्ययन किया है, केवल हिस्टोन को ही याद ना रखें, बल्कि हिस्टोन के अलावा प्रकृति की दूसरी प्रोटीनों को भी याद रखें जो कि नॉन स्पेसिफिक इंटरेक्शन करती हैं और साथ ही आपने आकलन दो पूरा किया है जिसका मूल्यांकन जल्द ही किया जाएगा,","కాబట్టి ఈ డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్‌లు , మీరు మాత్రమే అధ్యయనం చేసారు , హిస్టోన్‌లను మాత్రమే కాకుండా , ప్రకృతి యొక్క నాన్ హిస్టోన్ ప్రోటీన్‌లను నిర్దిష్ట - కాని పరస్పర చర్యగా గుర్తుంచుకోండి మరియు మీరు రెండవ అసెస్‌మెంట్ చేసారు అది త్వరగా మూల్యాంకనం చేయబడుతుంది ,"
"इसमें टाइप वन कोलेजन में कुछ खास तरह के म्यूटेशन्स से हड्डियाँ बहुत कमजोर हो जाती हैं और जिन लोगों की हड्डियों में इस तरह का रोग होता है , उनकी हड्डियाँ टूटती रहती हैं और उनका कद भी ज्यादा लंबा नहीं होता , वह ज्यादातर नाटे होते हैं और कानों से उन्हें सुनाई भी कम पड़ता है ।","ఇక్కడ టైప్ వన్ కొల్లాజెన్ లో నిర్ధిష్ట రకం మ్యుటేషన్స్ ఉన్నప్పుడు ఎముకలు చాలా పెళుసుగా అవుతాయి మరియు ఈ రకం మ్యుటేషన్స్ గల ఆ వ్యక్తుల ఎముకలు తరుచూ విరిగిపోతాయి మరియు వారు ఎక్కువ పొడవు పెరగడం జరగదు , వారు సాధారణంగా ఎత్తులో పొట్టిగా ఉంటారు మరియు వారు వినికిడిని కోల్పోయే ప్రమాదం ఉంది ."
"तो , बड़े अल्फा हेलिकल डोमेन्स - ग्लोबल फोल्ड एक कुंडलीदार क्षेत्र है जो अत्यधिक संरक्षित होता है ।","కావున , పెద్ద ఆల్ఫా హెలికల్ డొమైన్స్ - గ్లోబల్ మడత అనేది ఒక హెలికల్ డొమైన్ ఇది అధికంగా సంరక్షించబడుతుంది ."
"आई प्‍लस वन बीटा शीट क्षेत्र में होता है जहाँ फाई साई की संरचना बीटा शीट के समान है जबकि आई प्‍लस टू बाईं ओर के अल्‍फा हेलिक्‍स क्षेत्र के नीचे दाईं ओर आता है , और क्‍योंकि यह क्षेत्र सामान्‍य रूप से रामचंद्रन प्लॉट का अस्वीकार्य क्षेत्र है , इसलिए इसे केवल ग्लाइसिन ही होना चाहिए ।","i ప్లస్ వన్ అనేది బీటా షీట్ రీజియన్ ఉంటుంది అలాగే ఫై సై కోణం యొక్క ఆకృతి ( అనురూపం ) బీటా షీట్ లాగే ఉంటుంది అలాగే i ప్లస్ టూ అనేది ఎడమ చేతి ఆల్ఫా హెలిక్స్ రీజియన్ క్రింద కుడి వైపుగా ఉంటుంది , మరియు ఈ ప్రాంతంలో ఎందుకంటే ఇది ప్రాథమికంగా రామచంద్రన్ ప్లాట్ యొక్క అనుమతించబడని ప్రాంతం , కావున ఇది గ్లైసీన్ మాత్రమే అయి ఉండాలి ."
"तो छात्रों , इस प्रस्तुति में हमने क्या सीखा है ?","కావున , విద్యార్థులారా , ఈ ప్రెజెంటేషన్‌లో మనం నేర్చుకున్నది ఏమిటి ?"
एक्टिन के चार डोमेन होते हैं और एटीपी केंद्र में बंधता हैं ।,ఆక్టిన్ అనేది నాలుగు డొమైన్స్ ను కలిగి ఉంటుంది మరియు మధ్యలో ఎటిపి బంధించబడి ఉంటుంది .
यह निरंतर रूप से बढ़ता रहता है और pH 13 पर s का मान लगभग पचास के करीब बढ़ता है जो pH 7 के मान का दो या तीन गुना तक होता है जो अत्यंत ठोस संरचना का संकेत देता है ।,కాని ఇది అక్కడ ఆగిపోదు .
आप इन चारों क्षारों के यू वी अब्ज़ॉर्प्शन कर्व को तुरंत देख सकते हैं कि वहाँ लगभग दो सौ साठ नैनोमीटर के पिक्स का समूह होता है ।,"ఈ చిత్రంలో మేము డిఎన్ఎ బేస్ ల అడినైన్ , గ్వానైన్ , సైటోసిన్ మరియు థైమిన్ వంటి వాటి యూ వి అబ్జార్ప్షన్‌ను చూపుతాము ."
"क्विनोलोन ड्रग इन्हिबीशन , मैग्नीशियम आयन कंसंट्रेशन पर निर्भर करता है , जो कि टोपोआइसोमरेज़ के प्रभावी अवरोध के लिए आवश्यक होती है ।","క్వినోలోన్ డ్రగ్ ఇన్హిబిషన్ మెగ్నీషియం ఆయాన్ కాన్సెంట్రేషన్‌పై ఆధారపడి ఉంటుంది , ఇది టోపోఐసోమెరేస్ యొక్క ప్రభావవంతమైన నిరోధానికి అవసరం"
गामा टर्न -,గామా టర్న్ -
"तो , वास्तव में आबंधन में वृद्धि होती है और हर एक ऑक्सीजन अणु का आबंधन समान नहीं होता है , पहला सबसे कम होता है और दूसरा कम होता है , तीसरा भी कम होता है लेकिन आखिरी वाला उच्चतम होता है ।","కావున , వాస్తవానికి బైండింగ్ పెరుగుతుంది మరియు ప్రతీ ఆక్సిజన్ మాలిక్యుల్ బైండింగ్ సమానంగా ఉండదు.మొదటి అత్యంత తక్కువగా , రెండవది తక్కువగా , మూడవది ఇప్పటికీ తక్కువ , కాని చివరిది చాలా చాలా ఎక్కువ ."
"इसलिए, जो आपने यहाँ सीखा है इसकी समझ आपके दिमाग में होनी चाहिए, क्योंकि हमेशा यही आपको अन्य विभिन्न पहलुओं में मदद करेगा।","కాబట్టి , దీని యొక్క అవగాహన మీరు ఇక్కడ నేర్చుకున్న మీ మనస్సులో ఉండాలి ఎందుకంటే ఇది ఎల్లప్పుడూ మీకు ఇతర అంశాలలో సహాయపడుతుంది ."
डीएनए के साथ उनकी अंत : क्रिया के लिए स्टेरिक अनुकूलता को एक महत्वपूर्ण कारक पाया गया ।,ఇవి డిఎన్ఎ యొక్క A T రిచ్ ప్రాంతంలో ఇంటరాక్ట్ అవుతాయి .
"तो, आप इन चीजों की वास्तव में सराहना करते हैं कि बाईमोलेक्यूलर स्ट्रक्चर मूलभूत सिद्धान्त है या बीमारी को समझने में अत्यन्त महत्वपूर्ण होती है।","కాబట్టి , మీరు ఈ విషయాలు వాస్తవానికి వ్యాధిని అర్థం చేసుకోవడంలో బైమాలిక్యులర్ స్ట్రక్చర్ ప్రధానమైనదని లేదా చాలా ముఖ్యమైనదని మీరు తెలుసుకుంటారు ."
मैं आपको दिखाऊंगा कि कुछ रिएजेंट्स होते हैं जो विशेष रूप से पॉलीपेप्टाइड चेन को एक निश्चित स्थान पर ही विभाजित करते हैं ।,నిర్దిష్ట స్థానం వద్ద కొన్ని రీఏజెంట్స్ ప్రత్యేకించి పాలీపెప్టైడ్ చైన్‌ను విడదీయడం నేను మీకు చూపుతాను .
सीस अमीनो एसिडों में यह जीरो डिग्री होता है और इसमें कुछ अपवाद भी होते हैं ।,సిస్ అమైనో ఆసిడ్స్ సున్నా డిగ్రీలు ఉంటుంది మరియు అక్కడ కొన్ని మినహాయింపులు ఉంటాయి .
"यू - नॉन , मतलब लेनार्ड जोन्‍स सिक्स ट्वेल्व पोटेंशियल है , जो कि A बटा R ट्वेल्व जो प्रतिकारक शब्‍द है माइनस B बटा R सिक्स जहाँ A और B परमाणु के प्रकारों के आधार पर स्थिरांक हैं और R परमाणु के नॉन बॉडेड जोड़े के बीच की दूरी है ।",U - నాన్ అనేది లీనార్డ్ - జోన్స్ * ఆరు పన్నెండు పొటెన్షియల్ A బై R పన్నెండు గా ఇవ్వబడినది ఏదైతే వికర్షణ పదం మైనస్ B బై R ఆరు.ఇక్కడ A మరియు B అనే స్థిరాంకాలు ఆటమ్ యొక్క రకంపై మరియు R అనేది నాన్ - బాండెడ్ ఆటమ్స్ జత మధ్య దూరం R పై ఆధారపడి ఉంటాయి .
"इससे मायोसिन और एक्टिन फिलामेंट्स में गति होती है , वे सरकते हैं ।","ఇప్పుడు , ఇది మయోసిన్ యొక్క మరియు ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ యొక్క జారే కదలికు కారణం అవుతుంది ."
"अब , यह संरचना  एटीपी बाउंड स्टेट को दर्शाती है जहाँ पर संरचना डगमगा जाती है और इसे तब फैलना नहीं चाहिए जब न्यूक्लियोटाइड कोनट्रैकटाइल में मायोसिन के व्यर्थ गति से बंधा होता है ।","ఇప్పుడు , ఈ నిర్మాణం అనేది అస్థిరంగా ఉండే నిర్మాణం గల ఎటిపి బౌండ్ స్టేట్ ప్రాతినిధ్యం వహించును మరియు కాంట్రాక్టైల్ సైకిల్ మయోసిన్ యొక్క అనుత్పాదక కదలికను న్యూక్లియోటైడ్ బంధించి ఉంచినప్పుడు ఇది ప్రసారం అవకూడదు ."
"इसके लिए बहुत सारे एंजाइमों का उपयोग किया जाएगा, दवाओं की योजना बनाने के लिए जो किया था, वह आपने पहली कक्षा में कर लिया है।",మీరు చేసిన మొదటి తరగతి అయిన ఔషధాల లక్ష్యంగా ఉండటానికి చాలా ఎంజైమ్‌లు టార్గెటింగ్ కోసం ఉపయోగించబడతాయి .
"पोलार मॉलिक्यूल, एक इनड्यूस्ड पोलैरिटी को बनाते हुए, अणु के एक तरफ नॉन पोलार मॉलिक्यूल के इलेक्ट्रॉन क्लाउड को स्थानांतरित कर देता हैं या आमतौर पर पीछे हटा देता है।",పోలార్ మాలిక్యూల్ అనేది నాన్ పోలార్ మాలిక్యూల్ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ మేఘాన్ని ఆ మాలిక్యూల్ యొక్క ఒకవైపుకు మార్చును లేదా సాధారణంగా పారద్రోలడం వల్ల పోలారిటీ ప్రేరితమౌతుంది .
"एक बार जब यह अमिनो एसिड के संपर्क में आता है , तो NH टू , NH थ्री समूह निनहाइड्रिन के साथ एक अभिक्रिया करते हैं और यह बैंगनी रंग के कंपाउंड को मुक्त करता है ।","ఒకసారి ఇది అమైనో ఆసిడ్ కలవగానే , NH టూ , NH త్రీ గ్రూప్స్ నిన్ హైడ్రిన్‌తో ప్రతిచర్యను ఏర్పరచుతాయి మరియు ఇది ఊదా రంగు సమ్మేళనాన్ని విడుదల చేస్తుంది ."
माइनर ग्रूव की पहचान - डीएनए के माइनर ग्रूव में लिगैंड्स बाइंडिंग की अब एक सौ दस से भी अधिक संरचनाएं उपलब्ध हैं ।,నెట్రోప్సిన్ మరియు డిస్టామైసిన్ అనేవి యాంటీబయోటిక్ మరియు యాంటీ వైరల్ ఆక్టివిటీతో గల పాలీఎమైడ్స్ అవుతాయి .
"एक्टिन घटक एक सेल से दूसरी सेल में और उस सेल के कार्य में भिन्न होता है , जिसकी उसे आवश्यकता होती है ।",ఆక్టిన్ భాగం మరియు ఇది అవసరమయ్యే సెల్ పనితీరు సెల్ నుండి సెల్ వేరుగా ఉంటుంది .
"लाइपोसोम्स की संरचना क्या है, आपको विभिन्न सेल्स के विभिन्न लक्ष्यों के लिए बनाए रखना चाहिए,","వేర్వేరు సెల్‌ల యొక్క వేర్వేరు లక్ష్యాల కోసం మీరు నిర్వహించాల్సిన లిపోజోమ్ యొక్క కూర్పు ఏమిటి ,"
"मैंने आपके लिए दोहराने की कक्षा में भी समय दिया है, लेकिन यदि कोई अभी भी कुछ प्रश्न या कुछ पूछना चाहता है, तो आप मुझसे हमेशा संपर्क कर सकते हैं।","పునర్విమర్శ తరగతిలో మీ కోసం నేను సమయం కూడా ఇచ్చాను , కాని ఎవరైనా ఇంకా కొన్ని ప్రశ్నలు లేదా ఏదైనా కావాలనుకుంటే , మీరు ఎల్లప్పుడూ నన్ను సంప్రదించవచ్చు ."
इस अत्याधिक फोस्फोरिलेटेड टाउ द्वारा सोमैटोडैंड्रिटिक कॉम्पोनेन्ट को उसकी जगह से हटा दिया जाता है और तब इसका इस्तेमाल प्रोटोलिटिक क्लिवेज के लिए किया जा सकता है ।,ఈ హైపర్ - ఫాస్పోరిలేటెడ్ టౌ క్రింద సొమాటోడెండ్రిటిక్ కాంపోనెంట్ డీలోకలైజ్ చేయబడుతుంది మరియు ప్రోటియోలిటిక్ చీలికకు కారణమవుతుంది .
यह C अल्‍फा के nवें भाग और C - N के nवें भाग और अगले रेज़िड्यू N ( n + 1 ) के बीच का कोण होता है और C अल्‍फा और C - N के nवें भाग के चारों ओर के चक्रण को साई कहते हैं ।,"ఇది N C ఆల్ఫా N C N మరియు తరువాతి అవశేషం N ప్లస్ వన్ అవశేషం యొక్క N మరియు మధ్య కోణం అవుతుంది , మరియు C ఆల్ఫా N C N చుట్టూ భ్రమణం ఉంటుంది , మరియు ఇది సై గా పిలవబడుతుంది ."
"इसके अलावा , अगर आप संवेदनशील इम्यूनोएसे विकसित करना चाहते हैं प्रतिरक्षा जहाँ आप बहुत ही कम सांद्रता पर एक एंटीबॉडी अणु या एंटीजन का पता लगाना चाहते हैं , आप या तो रेडियल इम्यूनोडिफ़्यूज़न या इम्यूनोइलेक्ट्रोफोरेसिस या वेस्टर्न ब्लॉट का उपयोग कर सकते हैं ।",ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ ప్రతిచర్య ఎల్లప్పుడూ ప్రెసిపిటేషన్ రియాక్షన్ లేదా అగ్లుటినేషన్ రియాక్షన్ కు దారితీస్తుంది .
लाल जूस हीमोग्लोबिन का ऑक्सीजन आकर्षण है जो डिस्सोसिएशन कर्व के माध्यम से T संरचना को स्थिर करके दायीं ओर चला जाता है ।,T నిర్మాణాన్ని స్థిరీకరించుట ద్వారా రెడ్ జ్యూస్ అనే హిమోగ్లోబిన్ యొక్క ఆక్సీజన్ ఎఫినిటీ డిసోసియేషన్ కర్వ్ నుండి కుడి వైపుకు మారుతుంది .
"और आप हमेशा हाइड्रोजन बॉन्ड्स, वान डर वाल्स इंटरैक्शन्स, नॉन कोवैलेंट इंटरैक्‍शन्स आदि के बारे में बात कर रहे होंगे।","మరియు మీరు ఎల్లప్పుడూ హైడ్రోజన్ బాండ్ , వాండర్ వాల్స్ ఇంటరాక్షన్స్ , నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్ మొదలైన వాటి గురించి మాట్లాడుతూ ఉంటారు ."
"आप ऐसा , एक ऐसे एंटीजन को क्रिया में डालकर , जो एक प्रतिरक्षी के साथ संसेचित होता है , कर सकते हैं ।","అంతే కాకుండా , మీరు ఒక ఖచ్చితమైన ఇమ్యునోఅస్సేను అభివృద్ధి చేయాలనుకుంటే మరియు మీరు ఆంటీబాడీ లేదా ఆంటీజెన్‌ను సూక్ష్మ స్థాయిలో కూడా గుర్తించాలనుకుంటే , మీరు రేడియల్ ఇమ్యునోడిఫ్యూజన్ లేదా ఇమ్యునోఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్ లేదా వెస్ట్రన్ బ్లాట్‌లలో ‌ ఏదైనా ఒకటి ఉపయోగించాల్సి ఉంటుంది ."
"तो आप यहाँ देख सकते हैं कि चूंकि इस अमिनो एसिड में एक आर्जिनिन और दो लाइसिन होते हैं , इसका मतलब है कि इसमें तीन सशक्त सिरे हैं जिन्हें ट्रिप्सिन द्वारा विभाजित किया जाना चाहिए ।",కావున ఈ అమైనో ఆసిడ్ అనేది ఒక అర్జినైన్ మరియు రెండు లైసిన్ కలిగి ఉండడం అంటే దీని అర్థం ఇది ట్రిప్సిన్ ద్వారా విడదీయబడే మూడు పొటెన్షియల్ సైడ్‌లను కలిగి ఉంటుంది .
कुछ अपवादों जैसे सिस्‍टीन में सल्‍फर होता है और सेलेनोसिस्‍टीन में सेलेनियम होता है।,"అక్కడ కొన్ని మినహాయింపులు ఉన్నాయి , కొన్ని అమైనో యాసిడ్స్ సిస్టీన్ అనేది సల్ఫర్ ను మరియు సెలెనో సిస్టీన్ అనేది సెలేనియంను కలిగి ఉండును ."
"एक कृत्रिम पोषक में जैसे कि एक खरगोश , एक चूहे या एक गिनी पिग आदि में पॉलीक्लोनल एंटीबॉडीज को कैसे उत्पन्न किया जा सकता है ।","కుందేలు లేదా ఎలుక , గినియా పిగ్ , మొదలైన అసహజ హోస్ట్‌లో పాలీ క్లోనల్ ఆంటీబాడీలను ఎలా ఉత్పత్తి చేయాలి ."
तो यह उसी तरह है जैसा कि हीमोग्लोबिन में होता है ।,కావున ఇలాంటిదే హిమోగ్లోబిన్ లో జరుగుతుంది .
"इसलिए, जब आप जल लेते हैं तो वास्तव में यह एच प्लस एवं ओएच माइनस में विघटित हो जाता है।",కావున ఎప్పుడైతే మీరు నీటిని తీసుకున్నట్లయితే అసలు ఇది H ప్లస్ OH మైనస్‌ గా విడిపోతుంది .
"दाईं ओर के चित्र में हम तीन आकृतियाँ दिखाते हैं , जहाँ रेखाएँ , वक्र , डी एन ए की B - संरचना के लिए लाल हैं , डी एन ए की A - संरचना के लिए नीले हैं और डीएनए की Z - संरचना के लिए हरे हैं ।","కుడి చేతి వైపున మనం మూడు చిత్రాలను చూడవచ్చు , అక్కడ రేఖలు , వక్రాలు ఉన్నవి , ఎరుపు అనేది డిఎన్ఎ యొక్క B ఫామ్ కోసం , నీలిరంగు అనేది డిఎన్ఎ యొక్క A ఫామ్‌ కోసం ఉన్నవి , మరియు ఆకుపచ్చ అనేది డిఎన్ఎ యొక్క Z ఫామ్ కోసం ఉంది ."
"ये अणु डीएनए बेस सिक्‍वेंस को पहचानते हैं , डीएनए बेस पेयरिंग या उसकी लंबाई में कोई बदलाव नहीं करते हैं ।","ఇప్పుడు తలెత్తే ప్రశ్న ఏమిటంటే , ఈ మాలిక్యుల్స్ డిఎన్ఎ బేస్ సీక్వెన్స్‌ను ఎలా గుర్తిస్తాయి ?"
यह हाइड्रोजन बॉन्ड केवल तभी बनाता है जब हाइड्रोफोबिक वातावरण होता है ।,ఇది కేవలం అక్కడ హైడ్రోఫోబిక్ వాతావరణం ఉన్నప్పుడు మాత్రమే హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పరుచును .
"यह ज्यादा लंबा होता है, इसकी लंबाई दो दशमलव एक एंग्स्ट्रॉम होती है।","ఇది పొడవైనది , ఇది రెండు పాయింట్ ఒకటి ఆంగ్‌స్ట్రామ్ పొడవును కలిగి ఉంటుంది ."
टॉर्शनल एंगल बीटा जे को j - j ’ और j ’ ’ - j ’ ’ ’ आबंधों के प्रतिरूपों के बीच बनने वाले कोण के रूप में परिभाषित किया जाता है ।,టోర్షనల్ కోణం బీటా j అనేది j j డ్యాష్ మరియు j టూ j త్రీ డ్యాష్ బాండ్స్ యొక్క ప్రతిబింబము మధ్య కోణంగా నిర్వచింపబడుతాయి .
इसमें थोड़ा सा अधिक निगेटिव चार्ज होता है जो वाटर मॉलिक्यूल के ऑक्सीजन सिरे पर गुलाबी रंग का होता है और कम्पनसेटिव पॉज़िटिव चार्ज होता है जो हाइड्रोजन सिरे पर सफ़ेद रंग का दिखाया गया है।,ఆక్సిజన్ యొక్క చివరన గులాభీ రంగులో కొంత ఎక్కువగా ఉండే నెగటివ్ ఛార్జ్‌ని మరియు హైడ్రోజన్ యొక్క చివరన తెలుపు రంగులో తగినంత ధనావేశం అక్కడ చూపబడినది .
इसीलिए उन मूल सिद्धांतों को दोहराना आपके लिए आवश्यक है।,కావున మీరు ఆ ప్రాథమికాంశాలను పునఃపరిశీలించడం చాలా ముఖ్యం .
"तो , इसका अविष्कार पहली बार अंग्रेजी सैन्य इंजीनियर बेंजामिन रॉबिन्स द्वारा किया गया था और जिन्होंने विस्कस ड्रैग का निर्धारण करने के लिए एक व्हर्लिंग आर्म एपरेटस का आविष्कार किया था ।","కావున , ఇది మొదటిసారిగా ఇంగ్లీష్ మిలిటరీ ఇంజనీర్ మరియు విస్కస్ డ్రాగ్ ను నిర్ణయించడానికి విర్లింగ్ ఆర్మ్ అనే ఉపకరణాన్ని కనుగొన్నవారు అయిన బెంజమిన్ రాబిన్స్ దీనిని కనుగొన్నారు ."
मैग्नीशियम या कैल्शियम जैसे धनायनों का जुड़ना जी - एक्टिन को एफ - एक्टिन बनाने के लिए बहुत तेजी से प्रेरित करता है ।,"కాటయాన్స్ , మెగ్నీషియం లేదా కాల్షియం కలపడం వల్ల G - ఆక్టిన్ నుండి F - ఆక్టిన్ గా ఏర్పడడం వేగంగా జరుగుతుంది ."
तो यह फिर से रेशेदार संरचना बनाता है ।,"కావున , మళ్లీ ఇది ఫైబ్రస్ స్ట్రక్చర్స్ ఏర్పరుస్తుంది"
"हमने अमिनो एसिड के सामान्य गुणों, उनके डेल्टा जी और उनके pk, pk one, pk two और pk¬R मानों की भी गणना की है।","మనం అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క సాధారణ ధర్మాలను , వాటి డెల్టా జి మరియు వాటి పికె , pK వన్ , pK టూ మరియు pKR విలువలు లెక్కించాము ."
"तो , यह ट्रिप्टोफैन , ए टी पी के एडेनिन ग्रुप के साथ एक स्टैकिंग अंतर्क्रिया उपलब्ध कराता है ।","కాబట్టి , ఈ ట్రిప్టోఫాన్‌ ఏ టి పి యొక్క అడెనిన్ సమూహంతో స్టాకింగ్ ఇంటరాక్షన్‌ అందిస్తుంది ."
"संरचना के विभिन्न भागों में इस प्रकार एसएच ग्रुपों का एसएस लिंकेज या डाइसल्फ़ाइड लिंकेज बनाने के लिए ऑक्सीकरण किया जाता है, जो इस तस्वीर में दिखाया गया है कि कैसे दो सिस्‍टीन अणु एक दूसरे से जुड़ते हैं और एसएच एसएच हाइड्रोजन अल्फा और एक ऑक्‍सीजन 31:44 अनुपात में जुड़ते हैं और एक डाइसल्फ़ाइड लिंकेज बनता है जो चित्र के निचले हिस्‍से में दिखाया गया है।","నిర్మాణంలోని విభిన్న భాగాల్లోని SH సమూహాలు అందువల్ల ఆక్సిడేషన్ చెంది ఒక SS అనుసంధానం లేదా ఒక డైసల్ఫైడ్ అనుసంధానాన్ని ఏర్పరుచును , ఇది క్రింది చిత్రంలో రెండు సిస్టీన్ మాలిక్యూల్స్ పరస్పరం ఎలా కలిసిపోతాయి అనేది చూపబడింది మరియు SH SH హైడ్రోజన్ ఆల్ఫ మరియు ఒక ఆక్సిజన్ కలిసిపోయి ఒక డైసల్ఫైడ్ అనుసంధానం ఏర్పడడం అనేది చిత్రం యొక్క క్రింది భాగంలో చూపబడినది ."
"इसके उत्कृष्ट उदाहरण हाइड्रोजन, ऑक्सीजन और क्लोरीन होंगे।","దీనికి శాస్త్రీయ ఉదాహరణలు హైడ్రోజన్ , ఆక్సిజన్ మరియు క్లోరిన్ ."
वन और थ्री बड़े डोमेन्स होते हैं और टू और फ़ोर छोटे डोमेन होते हैं ।,వన్ మరియు త్రీ అనేవి పెద్ద డొమైన్స్ మరియు టూ మరియు ఫోర్ అనేవి చిన్న డొమైన్స్ .
ऊपरी फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन और निचला फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन बंद होते हैं और तब खुलते हैं जब न्यूक्लियोटाइड एक्टिन से बंधता है ।,ఎగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మరియు దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ అనేది న్యూక్లియోటైడ్ బంధించబడి ఉండడం వల్ల లేదా ఇది ఆక్టిన్ కు బంధించబడి ఉండడం వల్ల అది సమీపంగా మరియు తెరిచి ఉంటుంది .
यह भी मुख्य रूप से मूलभूत परिवर्तन पर बहुत ही सरल शब्दों में समझाया जा सकता है कि छठे स्थान पर छठी बीटा चेन में मौजूद ग्लूटामिक एसिड वास्तव में इसे वेलिन में बदल देता है ।,ప్రధానంగా ఇది ఆరవ స్థానం యొక్క ఆరవ బీటా చైన్ లో ఉన్న గ్లుటమిక్ యాసిడ్ అనేది వాలిన్ గా మారడం అనే ప్రాథమిక మార్పు వల్ల జరుగుతుంది అని సులభంగా వివరించవచ్చు .
"तो , सबसे अच्छा तरीका है कि हाइड्रिन सलूशन लें और आप यहाँ होने वाली रासायनिक अभिक्रिया को देख सकते हैं , यह निनहाइड्रिन की संरचना है ।","కావున , అత్యుత్తమ మార్గం అనేది హైడ్రిన్ సొల్యూషన్ తీసుకోవడం మరియు ఇక్కడ జరిగిన రసాయన చర్యను మీరు చూడవచ్చు ఇది నిన్ హైడ్రిన్ యొక్క నిర్మాణం ."
अतः आप राइबोन्यूक्लिएज़ को आठ मोलर यूरिया और डीटीटी में तोड़ सकते है ।,కావున మీరు 8 మోలార్ యూరియా మరియు డి టి టి తో రైబోన్యూక్లియేజ్ యొక్క సహజ లక్షణాలను పోగొట్టవచ్చు .
"भीतर की ओर वाली संरचना का मतलब है कि यह साइटोप्लाज्म की ओर खुलती है , बाह्य संरचना का अर्थ है कि यह पेरिप्लाज्म की ओर खुलती है ।","ఇన్వర్డ్ కన్ఫర్మేషన్ అంటే అది సైటోప్లాజమ్ వైపు తెరుచుకుంటుంది , ఔట్వర్డ్ ఓపెన్ కన్ఫర్మేషన్ అంటే అది పెరిప్లాజం వైపు తెరుచుకుంటుంది ."
"इसलिए, एक सामान्य सलूशन में कणों की नाप लगभग1 नैनोमीटर या उससे भी कम ही होती है।",కావున సాధారణ సొల్యూషన్‌లో కణం యొక్క పరిమాణం 1 నానో మీటర్ లేదా అంతకంటే తక్కువ ఉంటుంది .
असामान्य कोणों पर कौन से परमाणु वितरित होते हैं?,స్ట్రేంజ్ యాంగిల్లలో పంపిణీ చేయబడిన ఏటమ్స్ ఏవి ?
"इसलिए , इस परिचय के साथ हम मायोग्लोबिन और हीमोग्लोबिन जैसे उत्कृष्ट उदाहरणों को ध्यान में रखते हुए स्ट्रक्चर फंक्शन रिलेशनशिप समझने की कोशिश करेंगे ; ठीक है ।","కావున , ఈ పరిచయం ద్వారా మనం ఒక శాస్త్రీయ ఉదాహరణ అయిన మయోగ్లోబిన్ మరియు హిమోగ్లోబిన్ అనే శాస్త్రీయ ఉదాహరణ దృష్టిలో ఉంచుకుని నిర్మాణ పనితీరు సంబంధాన్ని అర్థం చేసుకోబోతున్నాము . సరే ."
न्यूरॉन्स में संकेतन को सेरोटोनिन रिसेप्टर्स द्वारा नियंत्रित किया जाता है ।,న్యూరాన్‌లలో సిగ్నలింగ్ సెరోటోనిన్ రిసెప్టార్‌ల ద్వారా నియంత్రించబడుతుంది .
"तो प्रोटीन प्रोटिओमिक्स आपको क्लिनिकल डायग्नोसिस के लिए, नैदानिक रूप से बायोमार्कर्स आदि की पहचान के बारे में बताएगा।","కాబట్టి ప్రోటీన్ ప్రోటియోమిక్స్ క్లినికల్ డయాగ్నసిస్ కోసం , క్లినికల్ బయోమార్కర్‌లను మరియు అలా గుర్తించడం కోసం మీకు తెలియజేస్తుంది ."
"तब क्या होता है कि, एक आंशिक नेगेटिव चार्ज और एक आंशिक पॉजिटिव चार्ज होता है जिससे एक इन्स्टन्टेनीअस डाइपोल बनाया जाता है।  ऐसा, एक आंशिक नेगेटिव चार्ज और आंशिक पॉजिटिव चार्ज को बनाने के लिए नजदीकी हीलियम में एक और डाइपोल बनाने के लिए होता रहता है।","కాబట్టి ఏమవుతుందంటే దీనిలో ఇన్స్టాంటిన్వ్స్ డైపోల్ ఏర్పాటు కోసం పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ మరియు ఒక పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ ఏర్పడడం జరుగుతుంది .ఇది ప్రక్కనే ఉన్న మరో హీలియం ఏటమ్లో డైపోల్ను ప్రేరేపిస్తుంది , దీంతో మరో పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ మరియు పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ ఏర్పడటానికి ఇది దారి తీస్తుంది ."
और हर एक सलूशन सोल्वेंट और सोल्युट से बनता है।,మరియు అంతే కాకుండా ప్రతి సొల్యూషన్ అనేది సొల్యూట్ మరియు సాల్వెన్ట్‌తో తయారవుతుంది .
"क्योंकि मैलिग्नेंट सेल्स में , ग्लूकोज अपटेक को अवरुद्ध करने के लिए जी एल यू टी वन ट्रांसपोर्टर भी एक आकर्षक लक्ष्य होता है ।",ఎందుకంటే ఎందుకంటే ప్రాణాంతక కణాలలో గ్లూకోజ్ తీసుకోవడం నిరోధించడానికి జి ఎల్ యు టి ఒకటి ట్రాన్స్‌పోర్టర్ ఒక ఆకర్షణీయమైన లక్ష్యం .
"तो , हम आई प्‍लस वन और आई प्‍लस टू की बीटा टर्न संरचना की तुलना कर सकते हैं , अतः हम स्पष्ट रूप से देख सकते हैं कि यहाँ पर क्या अंतर हैं ।","కావున , మనం i ప్లస్ వన్ అండ్ i ప్లస్ టూ బీటా టర్న్ ఆకృతి ( అనురూపాన్ని ) పోల్చవచ్చు , కావున ఇక్కడ వ్యత్యాసాలు ఏమిటో మనం స్పష్టంగా చూడవచ్చు ."
"तो, यही है जो आप आठवें सप्ताह में होने की उम्मीद कर सकते हैं यानि कि न्यूक्लिक एसिड ब्लॉक के लिए परिचय-संबंधी सप्ताह।","కాబట్టి , న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్‌ల బ్లాక్ కోసం పరిచయ వారమైన ఎనిమిదవ వారంలో మీరు దీనిని ఆశించవచ్చు ."
पास वाली पोलीपेप्टाइड चेन्स के बीच के कोवेलेंट डाइसल्फाइड लिंक ब्रिजेस फाइबर्स का निर्माण करते हैं जो अघुलनशील होते हैं और खिंचाव का अवरोध करने वाले होते हैं ।,కోవలెంట్ డైసల్ఫైడ్లు ప్రక్కనే ఉన్న పాలీపెప్టైడ్ చైన్స్ మధ్య వంతెనల లింక్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పరుస్తాయి అవి కరగని మరియు సాగదీయడానికి నిరోధకత కలిగిన ఫైబర్‌లకు దారితీస్తాయి .
"लेकिन, टी आर एन ए संरचना को अधिक विस्तार से किया जाएगा।","కానీ , టి ఆర్ ఎన్ ఏ నిర్మాణం మరింత వివరంగా చేయబడుతుంది ."
"तो, पहली कक्षा न्यूक्लिक एसिड के घटकों के परिचय पर है।","కాబట్టి , మొదటి తరగతి న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్ యొక్క న్యూక్లియిక్ భాగాల పరిచయం గురించి ఉంది ."
अब तक पांच प्वाइंट म्यूटेशन रिपोर्ट किए जा चुके हैं ।,ఇక్కడ ఇప్పటి వరకు ఐదు పాయింట్ మ్యూటేషన్ నివేదించబడింది .
हाइड्रोफोबिसिटी को समझने की कोशिश करते हैं।,"అల్జీమర్స్ డిసీజ్ సంబంధించి హైడ్రోపోభిసిటీ మరియు వ్యాధి – మొట్టమొదట , మనం అల్జీమర్స్ వ్యాధి యొక్క ఎటియో - పాథోజెనెసిస్‌ను అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నం చేద్దాం ."
तो फोस्फोरीलेशन माइक्रोट्यूबुल्स की सतह से टाउ के विघटन को सक्रिय कर देता है जिससे माइक्रोट्यूबुल्स सशक्त रूप से अस्थिर हो जाती हैं ।,"కావున , ఫాస్ఫోరైలేషన్ అనేది మైక్రోట్యూబుల్ ఉపరితలం నుండి టౌను విడదీయుటను ప్రేరేపిస్తుంది మరియు మైక్రోట్యూబుల్ ను అస్థిరపరుస్తుంది ."
डी एन ए बेंडिंग और सुपरकॉइलिंग - जैसा कि पहले देखा गया है कि डी एन ए मोलेक्‍यूल में बेस विन्यास में परिवर्तन के सीधे परिणाम के रूप में बेंडिंग की एक स्वाभाविक क्षमता होती है ।,"డిఎన్ఎ బెండింగ్ మరియు సూపర్‌కాయిలింగ్ , ఇంతకు ముందు చూసినట్లుగా , డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్ అనేది బేస్ కూర్పులో మార్పునకు ప్రత్యక్ష పర్యవసానంగా వంగే ఇంట్రిన్సిక్ సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంటుంది , ఇది ఒక డిఎన్ఎ సీక్వెన్స్ సి జి సి జి ఎ ఎ టి టి సి జి సి జి యొక్క అదనపు నిర్మాణంలో డిక్కర్సన్ బృందం ద్వారా చూపబడినది , ఇక్కడ డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్ పందొమ్మిది డిగ్రీలు బెండింగ్ చూపినది ."
"आई प्‍लस वन की संरचना महत्‍वपूर्ण होती है , इस गामा टर्न के आधार पर इसको दो समूहों में वर्गीकृत किया जा सकता है ।","i ప్లస్ వన్ యొక్క ఆకృతి ( అనురూపం ) కీలకమైనది , దీని ఆధారంగానే ఈ గామా టర్న్ రెండు గ్రూప్స్ విడి పోతుంది ."
"फिर , कार्बोक्सिपेप्टिडेज Y यह यीस्ट से प्राप्त होता है और इसका उपयोग सभी C - टर्मिनल रेज़िड्यूज को विभाजित करने के लिए किया जाता है , लेकिन ग्लाइसिन के साथ धीरे - धीरे ।","కావున , కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ Y అనేది ఈస్ట్ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది మరియు ఇది అన్ని C - టర్మినల్ రెసిడ్యూ విడదీయడానికి ఉపయోగించబడును కాని గ్లైసీన్ తో నెమ్మదిగా ఉంటుంది ."
हमने सीखा है कि एक काइरल प्रोटीन या काइरल अमिनो एसिड क्या होता है और हमने सीखा है कि विभिन्न अमिनो एसिड के L और D प्रकार क्या हैं।,కైరాల్ ప్రోటీన్ లేదా కైరాల్ అమైనో యాసిడ్స్ అంటే ఏమిటి మనం నేర్చుకున్నాము మరియు మనం విభిన్న అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క L మరియు D రూపాలను నేర్చుకున్నాము .
"क्लोरीन जिस पर आंशिक नेगेटिव चार्ज होता है, वह इलेक्ट्रॉन क्लाउड को इस तरह से प्रतिकर्षित करता है कि आर्गोन के एक सिरे पर आंशिक पॉजिटिव चार्ज आ जाता है और आर्गोन के दूसरे सिरे पर एक आंशिक नेगेटिव चार्ज आ जाता है।",పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ కలిగిన క్లోరిన్ అనేది ఆర్గాన్ యొక్క ఒక చివర పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ ఏర్పడే విధంగా ఎలక్ట్రాన్ మేఘాన్ని పారద్రోలుతుంది మరియు అప్పుడు ఆర్గాన్ యొక్క మరో చివరన పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ ఏర్పడుతుంది .
"कॉलम एफिशिएंसी प्लेट नंबर N और प्लेट की ऊंचाई H द्वारा निर्धारित की जाती है और जिसे L बटा H , N के बराबर के रूप में प्रस्तुत किया जाता है , जहाँ L कॉलम की लंबाई है ।","* కాలమ్ సామర్థ్యం అనేది ప్లేట్ నంబర్ N మరియు ప్లేట్ ఎత్తు H ద్వారా నిర్ణయించబడును మరియు దానిని N అని , అది L బై H కు సమానంగా సూచిస్తాము , ఇక్కడ L అనేది కాలమ్ యొక్క పొడవు అవుతుంది ."
"अब, उसके बाद आपने प्रोटीन को अलग किया है, आपने यह भी सीखा कि प्रोटीन सिक्वेंसिंग कैसे करनी होती है।","ఇప్పుడు , మీరు ప్రోటీన్‌ను వేరు చేసిన తర్వాత , ప్రోటీన్ సీక్వెన్సింగ్ నుండి సీక్వెన్సింగ్ ఎలా చేయాలో కూడా మీరు నేర్చుకున్నారు ."
लंबा कोइल्ड कोइल डोमेन टू फ्रेगमेंट अलग हो जाता है ।,పొడవైన కాయిల్డ్ - కాయిల్ డొమైన్ టూ ఫ్రాగ్మెంట్ వేరు చేయబడుతుంది .
"यदि , दो प्रकार के मास हैं , जैसे कि एम ए एल डी आई एम एस मैट्रिक्स असिस्टेड लेज़र डीब्सोर्प्शन / आयनायजेशन मास स्पेक्ट्रोमेट्री है , और दूसरा ईएसआई मास है , जो एक पॉलीपेप्टाइड के मास की हूबहू पहचान कर सकता है और इस प्रकार अमीनो एसिड सीक्वेंस की भी ।","ఒకవేళ అక్కడ రెండు రకాల మాస్ అనగా ఎం ఎ ఎల్ డి ఐ ఎం ఎస్ అంటే మ్యాట్రిక్స్ - అసిస్టెడ్ లేజర్ డిజప్షన్ / అయోనైజేషన్ మాస్ స్పెక్ట్రోమెట్రీ మరియు మరొకటి ఈఎస్ఐ మాస్ , ఇది పాలీపెప్టైడ్ యొక్క మాస్ మరియు దాని వల్ల అమైనో ఆసిడ్ సీక్వెన్స్ ఖచ్చితంగా గుర్తించగలదు ."
"प्रो कोलेजन्स को एंडोप्लाज़्मिक रेटिक्युलम में लाया जाता है , जहाँ वे हायड्रॉक्सिलेटेड होते हैं और फिर ट्रिपल हेलिक्स में एकत्रित हो जाते हैं ।","ప్రో - కొల్లాజెన్స్ ఎండోప్లాస్మిక్ రెటిక్యులంలోకి రవాణా చేయబడతాయి , ఇక్కడ అవి మొదట హైడ్రాక్సిలేటెడ్ మరియు తరువాత ట్రిపుల్ హెలిక్స్‌గా కూర్చబడతాయి ."
काइरल मोलेक्‍यूल द्वारा बाएं और दाएं ओर के गोलाकार रूप से ध्रुवीकृत प्रकाश के अवशोषण में अंतर होता है और इस अंतर को मोलर इलेक्ट्रिसिटी थीटा के रूप में मापा जा सकता है ।,ఎడమ మరియు కుడి చేతి వైపు గల సర్క్యులరీ పోలరైజ్డ్ లైట్‌ని కైరల్ మాలిక్యుల్స్ అబ్సార్ప్షన్ విభిన్నంగా ఉంటుంది మరియు ఈ వ్యత్యాసాన్ని మోలార్ ఎలక్ట్రిసిటీ థీటాగా కొలుస్తాము .
"कोओर्डीनेट बॉन्ड्स इलेक्ट्रॉनों की साझा की हुई एक जोड़ी वाले एक प्रकार के कोवैलेन्ट बॉन्ड होते हैं, जिसमें दोनों इलेक्ट्रॉन एक ही एटम के होते हैं।","కోఆర్డినేట్ బాండ్లు అనేవి కోవలెంట్ బాండ్ యొక్క ఒక రకంగా ఉండి , ఒకే ఏటమ్ నుండి వచ్చిన ఎలక్ట్రాన్స్ జంటను రెండూ సమిష్టిగా పంచుకోవడం వల్ల ఏర్పడును ."
"तो , फ्रन्टिंग और टेलिंग से एक खराब पृथक्करण मिल सकता है और जब कोई क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन कर रहा होता है तो इससे बचना चाहिए ।","కావున , ఫ్రంటింగ్ మరియు టేలింగ్ లో అనేవి విభజన అధ్వానంగా జరగడానికి కారణమవుతాయి మరియు ఎవరైనా క్రోమటోగ్రఫిక్ సెపరేషన్‌ను‌ నిర్వహిస్తున్నప్పుడు దీనిని నివారించాలి ."
"यह व्यापक रूप से आइसोइलेक्ट्रिक पॉइंट और उस क्षमता की गणना करने के लिए उपयोग किया जाता है, जिस पर इस पद्धति को लागू किया जा सकता है।",కావున ఈ పద్దతిని ఐసోఎలక్ట్రిక్ పాయింట్ మరియు పొటెన్షియల్‌కు గణించడానికి విస్తారంగా ఉపయోగించవచ్చు .
"चूँकि दो नॉन बॉन्डिंग पेयर्स ऑक्सीजन एटम के करीब रहते हैं, इसीलिए ये, दो कोवलेंट बॉन्डिंग पेयर्स के विरुद्ध एक प्रबल प्रतिकर्षण पैदा करते हैं, जिससे हाइड्रोजन एटम बहुत ही शक्तिशाली ढंग से एक-दूसरे के करीब आ जाते हैं।","బంధంలో పాల్గొనని రెండు ఎలక్ట్రాన్ జతలు ఆక్సిజన్ ఆటమ్స్ నకు సమీపంగా ఉండడం వల్ల , ఇవి రెండు కోవలెంట్ బాండ్ జతలకు వ్యతిరేఖంగా బలమైన వికర్షణను కలిగిస్తాయి , హైడ్రోజన్ అటమ్ లను సమర్థంగా దగ్గరికి నెట్టివేస్తాయి ."
"अतः, एक तालिका दी हुई है जहाँ मैंने सभी इकाईयों और परिभाषाओं को दिया है जिसमें कि मोलारिटी, पीपीएम, पीपीबी, नॉर्मेलिटी, मोल फ्रैक्शन आदि को संक्षेप में प्रस्तुत किया गया है।","కావున నేను ఇచ్చిన అన్ని ప్రమాణాలు , మొలారిటి , పిపిఎమ్ , పిపిబి , నార్మాలిటి , మోల్ ఫ్రాక్షన్లను రెండింటి నిర్వచనాల సారాంశంను , కలిగి ఉండే ఒక పట్టికను వాస్తవానికి నేను అందిస్తున్నాను ."
"pk के दो अलग-अलग मान होते हैं, pk one और pk two।",pKయొక్క రెండు విభిన్న విలువలు pKవన్ మరియు pK .
टाउ प्रोटीन के टैंगल्स - टैंगल्स टाउ प्रोटीन से बने होते हैं ।,"టౌ ప్రోటీన్ యొక్క ట్యాంగిల్స్ - ట్యాంగిల్స్ అనేవి టౌ ప్రోటీన్ ద్వారా తయారయి ,"
"अब, आप समझ गए हैं कि प्रोटीओग्लाइकैन्स और ग्लाइकोप्रोटीन्स को अलग-अलग नाम क्यों दिए गए हैं और यह कार्बोहाइड्रेट की सामग्री के आधार पर प्रोटीन को दर्शाता है।",కార్బోహైడ్రేట్ మరియు ప్రోటీన్‌కు కంటెంట్‌ ఆధారంగా ప్రోటీయోగ్లైకాన్‌లు మరియు గ్లైకోప్రొటీన్‌లకు వేర్వేరు పేర్లు ఎందుకు ఇవ్వబడ్డాయో ఇప్పుడు మీరు అర్థం చేసుకున్నారు .
हाइड्रेट्स ऐसे पदार्थ होते हैं जिनमें पानी होता है।,హైడ్రేట్ లు అనేవి నీటిని కలిగి ఉండే పదార్థాలు .
"ल्यू टी , मनुष्य के सोडियम सिम्पोर्टर वर्ग का एक होमोलॉग होता है ।",ల్యూట్ అనేది హ్యూమన్ సోడియమ్ సింపోర్టర్ ఫ్యామిలీకి హోమోలాగ్ .
"इसी प्रकार , छोटे अणुओं की डीएनए के साथ अंत : क्रिया का अध्‍ययन करने के लिए D N A foot printing technique का इस्‍तेमाल किया गया है ।","అలాగే , డిఎన్ఎ ఫుట్ ప్రింటింగ్ టెక్నిక్ అనేది స్మాల్ మాలిక్యుల్ డిఎన్ఎ ఇంటరాక్షన్‌ను అధ్యయనం చేయడానికి ఉపయోగించబడింది ."
"इस प्रकार , वान डीम्टर इक्वेश़न प्लेट की ऊंचाई और लंबाई के बीच के संबंध को दर्शाती है और जो कि कॉलम एफिशिएंसी की माप है ।","కావున , వాన్ డీమ్టర్ఈక్వేషన్ ప్లేట్ ఎత్తు మరియు పొడవు మధ్య సంబంధాన్ని వివరిస్తుంది మరియు ఇది కాలమ్ సామర్థ్యం యొక్క కొలత అవుతుంది ."
ये पेप्‍टाइड बांड्स से जुड़े पायरोल रिंग होते हैं ।,ఇవి కూడా కాటయానిక్ టేల్స్‌ను కలిగి ఉంటాయి .
"ड्रग रिसेप्टर कॉम्प्लेक्स या एंजाइम कॉम्प्लेक्स के लिए इस्तेमाल किए गए उदाहरणों के साथ , आपने सीखा है कि कैसे दवा को विशिष्ट गुहा या एक बंध क्षेत्र से बांधने के लिए बनाया जा सकता है ।",డ్రగ్ రిసెప్టర్ కాంప్లెక్స్ లేదా ఎంజైమ్ కాంప్లెక్స్ కోసం ఉపయోగించే ఉదాహరణలతో నిర్దిష్ట కుహరానికి లేదా బైండింగ్ సైట్‌‌కు బంధం ఏర్పరచుకోవడానికి మందులను ఎలా రూపొందించవచ్చో మీరు తెలుసుకున్నారు .
"तो यहाँ , बाईं ओर आपको एक मोनोमर दिखाई देता है जो हरे रंग में है ।","ఇక్కడ , ఎడమ వైపున మీరు ఆకుపచ్చ రంగులో ఉన్న ఒక మోనోమర్‌ను చూస్తారు ."
"जब यह सामान्य सेलुलर फंक्शन नहीं करता है , यह रोग की स्थिति पैदा कर सकता है ।","అది దాని సాధారణ సెల్యూలార్ ఫంక్షన్ కనబరచదు , ఇది రోగ లక్షణ స్థితికి దారితీస్తుంది ."
"फिर से जैसा कि हमने पहले चर्चा की है कि हाइड्रोजन बॉन्ड आई और आई प्लस थ्री के बीच होता है , लेकिन फिर से आई प्‍लस वन और आई प्‍लस टू के कार्बोनिल ग्रुप टाइप वन से अलग होते हैं ।",మళ్లీ ఇంతకు ముందు మనం చర్చించినట్లుగా హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది i అండ్ i ప్లస్ త్రీ మధ్యలో ఏర్పడుతుంది కాని i ప్లస్ వన్ అండ్ i ప్లస్ టూ కార్భోనైల్ గ్రూప్ టైప్ వన్ నకు విభిన్నంగా ఉంటాయి .
"तो, आपके पास हमेशा उनमें से एक ऐसा होगा जिसके पास दूसरे की तुलना में अधिक संख्या में खिलौने होंगे।",కాబట్టి వారిలో ఒకరు మరొకరితో పోలిస్తే చివరకు ఎక్కువ బొమ్మలను కలిగి ఉండడం మనం చూడడం జరుగుతుంది .
"उदाहरण के लिए ये प्रोचेक , मोलमोल हैं ।","ఇవి ఉదాహరణకు , ప్రోచెక్ , మోల్ మోల్"
"फिर भी, स्पेसिफिक इंटरेक्शन भी होती हैं।","కానీ , ఇక్కడ నిర్దిష్ట పరస్పర చర్యలు ఉన్నాయి ."
"आमतौर पर यह मोटे कणों को तेजी से पृथक करने के लिए उपयोग किया जाता है जैसे कि रक्त से आरबीसी , प्रोटीन से डी एन ए ।","సాధారణంగా ఇది రక్తం నుండి ఆర్ బి సి , ప్రోటీన్ నుండి డి ఎన్ ఎ వంటి ముతక కణాలను వేగంగా వేరు చేయడానికి ఉపయోగించబడుతుంది ."
"इसी तरह, टर्शरी स्‍ट्रक्‍चर, इसी तरह क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर, तो ये उदाहरण आपको समझायेंगे और निर्धारण करेंगे कि प्रोटीन के विभिन्न स्तरों पर संरचना रोग का कारण बन सकती है, यही कारण है कि यह कक्षा स्वास्थ्य और रोग के संबंध में है।","అదే విధంగా , టెర్షియరీ స్ట్రక్చర్ , అదే విధంగా క్వాటర్నరీ స్ట్రక్చర్ , కాబట్టి ఈ ఉదాహరణలు ప్రోటీన్ యొక్క వివిధ స్థాయిలలోని నిర్మాణం వ్యాధికి దారితీస్తుందని మీరు అర్థం చేసుకుంటారు మరియు అభినందిస్తారు అందువలననే ఈ తరగతి ఆరోగ్యం మరియు వ్యాధికి సంబంధించి ఉంది ."
"इसलिए , इस संरचना में जो रिपीट होती है वह मोनो - न्यूक्लियोटाइड के बजाय dinucleotide थी ।","కావున , ఈ నిర్మాణంలో ఆ రిపీట్ మోనో - న్యూక్లియోటైడ్‌నకు బదులుగా డైన్యూక్లియోటైడ్ అవుతుంది ."
या अगर आप XB लेते हैं तो यह B बटा B के मोल्स बटा इनका जोड़ होगा।,"XB , B యొక్క మోల్స్ మరియు మొత్తం నిష్పత్తికి సమానం అవుతుంది ."
"लेकिन , जैसे ही एसएच वन हेलिक्स पिघलती है और मोटर डोमेन और लीवर आर्म के बीच का कनेक्शन टूट जाता है ।","కాని , SH వన్ హెలిక్స్ కరిగినది మరియు మోటార్ డొమైన్ మరియు లీవర్ ఆర్మ్ మధ్య కనెక్షన్ కోల్పోవడం జరిగినది ."
"आप जानते हैं कि कोडॉन्स हमारी प्रोटीनों को न्यूक्लियोटाइड के अनुक्रम के माध्यम से हमारी जीन्स से जोड़ते हैं, अमिनो एसिड के अनुक्रम, जिन्हें कोडॉन्स कहा जाता है, को नियंत्रित करते हैं।","మీకు తెలిసినట్లుగా కోడాన్స్ అనేవి న్యూక్లియోటైడ్ యొక్క క్రమం ద్వారా మన ప్రోటీన్స్‌లను మన జన్యువులతో కలిపి ఉంచును , అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క క్రమాన్ని నియంత్రించే ఇవి కోడాన్స్‌గా పిలవబడుతాయి ."
"यह और भी अमिनो एसिडों के साथ जारी रह सकता है और इन्हें टेट्रा, पेंटा, ऑक्टा पेप्टाइड्स आदि कहा जाता है।","ఇది ఇలా కొనసాగవచ్చు లేదా ఎక్కువ అమైనో యాసిడ్స్ జత అవచ్చు మరియు వీటిని టెట్రా , పెంటా , ఆక్టా పెప్టైడ్స్ , మొదలైనవిగా పిలుస్తారు ."
साइड चेन टॉर्शनल एंगल्स -,సైడ్ చైన్ టోర్షనల్ కోణాలు .
"अब , कोआपरेटिविटी क्या है ?","ఇప్పుడు , కోఆపరేటివిటి అంటే ఏమిటి ?"
"यू इलेक्ट्रोस्टैटिक को तीन सौ बत्तीस गुना qi qj बटा एप्साइलन R के रूप में दिया जाता है , जहाँ qi और qj दो परमाणुओं i और j पर आवेश हैं और R इन दो नॉन बॉन्डिड एटम्स के बीच की दूरी है ।",U ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ అనేది మూడు వందల ముప్పై రెండుqi qj చేత గుణించబడి ఎప్సిలాన్ R చే భాగించబడింది .ఎక్కడైతే qi మరియు qi అనేవి i j ఆటమ్స్ పై గల ఆవేశాలు మరియు R అనేది నాన్ - బాండెడ్ ఆటమ్స్ మధ్య దూరం .
"अब , हम एक और उदाहरण ले सकते हैं , यह एक बहुत ही महत्वपूर्ण उदाहरण है एन - मिथाइल एसिटामाइड ।","ఇప్పుడు , మనం మరో ఉదాహరణ తీసుకోవచ్చు , ఇది n - మిథైల్ ఎసిటమైడ్ అనే చాలా ముఖ్యమైన ఉదాహరణ N– మిథైల్ ఎసిటమైడ్ అనేది అమైనో ఆసిడ్ వెన్నెముక వంటి అత్యంత చిన్న పెప్టైడ్ అనుకరణ కారకం ."
"तो , सेंट्रिफ्यूगेशन की प्रक्रिया क्या है ?","కావున , సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియ ఏమిటి ?"
"इसके कई सारे विकार होते हैं जैसे कि कोई भी वेब में देख सकता है , लेकिन मैंने कुछेक उदाहरणों की ही सूची बनाई है ।","వెబ్‌లో మనకు అనేక అనేక రుగ్మతల లిస్టు వుంది , కానీ నేను కొన్ని ఉదాహరణలను మాత్రమే లిస్టు చేసాను ."
पैटर्न्ड सुपरहाइड्रोफोबिक सरफेसेस चिप माइक्रोफ्लुइडिक उपकरणों पर कार्य करने के लिए उपयुक्त होती हैं और सतह आधारित बायोएनालिसिस में काफी सुधार कर सकती हैं।,నమూనాత్మక సూపర్ హైడ్రోఫోబిక్ ఉపరితలాలు ఒక చిప్ మైక్రోఫ్లూయిడిక్ పరికరాలపై ఒక ల్యాబ్ కోసం హామీ ఇస్తాయి మరియు ఉపరితల ఆధారిత బయోఅనలైసిస్ తీవ్రంగా పెంచవచ్చు .
"अब, फायब्रस प्रोटीन्स, ग्लोबुलर प्रोटीन्स का अध्ययन करने के बाद, अब हम, इस सप्ताह में प्रोटीनों की एक महत्वपूर्ण कक्षा करेंगे जो हीमोग्लोबिन और मायोग्लोबिन के बारे में हैं।","ఇప్పుడు , ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్‌‌లు , గ్లోబ్యులర్ ప్రోటీన్‌లను చదివిన తరువాత , ఇప్పుడు ఈ వారం మనం హిమోగ్లోబిన్ మరియు మయోగ్లోబిన్ అనే ప్రోటీన్‌ల యొక్క ముఖ్యమైన తరగతి గురించి చదువుతాము ."
"किसी भी विशिष्ट क्षेत्र से कोई आबन्धन नहीं होता है , टू , थ्री - बीपीजी  के छब्बीस प्रभाव , ऐलोस्टीयरिक फीडबैक R अवस्था और T अवस्था के साथ तुलना में या इनके साथ संयोजन में स्पष्ट रूप से दर्शाए गए हैं जो मैंने चित्र में योजनाबद्ध तरीके से दिखाया है ।","ఏదైనా నిర్ధిష్ట సైట్ ఇరవై ఆరు తో ఎటువంటి బంధం కలిగి లేనప్పుడు టూ , త్రీ బిపిజి ఫలితం అలోస్టెరిక్ అభిప్రాయం స్పష్టంగా చూపబడినవి మరియు R స్టేట్ మరియు ఈ T స్టేట్ పోల్చినప్పుడు లేదా సంయుక్తంగా నేను వీటిని క్రమపద్ధతిలో ఈ చిత్రంలో చూపాను ."
C संरचना में हम कह सकते हैं कि ऋणात्मक पीक बहुत अधिक बड़ी या बहुत ही कम होती है और धनात्मक पीक व्यावहारिक रूप से अनुपस्थित होती है ।,C ఫామ్‌లో రుణాత్మక పీక్ చాలా పెద్దదిగా లేదా చాలా చిన్నదిగా ఉంటుందని మరియు ధనాత్మక పీక్ అనేది ప్రాక్టికల్‌గా ఉండదు అని మనం చెప్పవచ్చు .
"असल में , यह दो समानांतर प्रकार के एक्टिन पॉलिमर्स हैं , जो एक लंबी एफ - एक्टिन संरचना बनाने के लिए खुद को मोड़ देते हैं ।","ప్రాథమికంగా , ఇది ఒక పొడవైన F - ఆక్టిన్ నిర్మాణాన్ని ఏర్పరచడం కోసం స్వయంగా ట్విస్ట్ అయ్యే రెండు సమాంతర రకమైన ఆక్టిన్ పాలిమర్స్ గా చెప్పుకోవచ్చు ."
"टाइप वन में आई प्‍लस वन फाई साई माइनस साठ , माइनस तीस है और दोनों को अनुमति है और आई प्‍लस टू माइनस नब्बे , शून्य है और यह लगभग अनुमति वाला क्षेत्र है ।","i ప్లస్ వన్ ఫై సై అనేది టైప్ వన్ లో మైనస్ అరవై , మైనస్ ముప్పై గా ఉంటుంది ఇవి రెండూ అనుమతించదగినవి మరియు i ప్లస్ టూ అనేది మైనస్ తొంబై , సున్నా మరియు ఇవి దాదాపుగా అనుమతించదగిన ప్రాంతాలే ."
"अतः , जो इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स आपने स्‍कूल में पढ़ी हैं , यहाँ भी बिल्कुल उसी तरह की इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स हैं जो कूलम्ब के नियम का पालन करती हैं ।","కావున , ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అనేవి మనం పాఠశాలలో చదివినట్లుగా కులూంబ్స్ లా అనుసరిస్తూ ఏర్పడుతాయి ."
आदर्श क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन फ्रन्टिंग और टेलिंग से प्रभावित होता है ।,సాధారణ క్రోమటోగ్రఫిక్ సెపరేషన్‌ను‌ అనేది ఫ్రంటింగ్ మరియు టేలింగ్ లో ద్వారా ప్రభావితం అవుతుంది .
अठारह सौ उन्यासी में गुस्ताफ़ - दी - लवल ने पहली निरंतर सेंट्रिफ्यूगेशन मथनी का प्रदर्शन किया और तब उन्होंने इसे व्यावसायिक उपयोग के लिए उपलब्ध कराया ।,"కావున , పద్దెనిమిది వందల డెబ్బై తొమ్మిదిలో గుస్తాఫ్ డి లవాల్ మొట్టమొదటి నిరంతర సెంట్రిఫ్యూగేషన్ సెపరేటర్ ను ప్రదర్శించారు మరియు ఆపై అతను దీనిని వాణిజ్య అనువర్తనం కోసం అందుబాటులోకి తీసుకువచ్చారు ."
हम जेफरी और जेफरी द्वारा दिए गए चक्रण रूपांतरण का उपयोग कर सकते हैं और नए कार्टेशियन कोआर्डिनेट्स उत्पन्न करने के लिए कार्टेशियन कोआर्डिनेट्स से शुरू कर सकते हैं ।,మరియు క్రొత్త కార్టీజియన్ అక్షాన్ని ఏర్పాటు చేయడం కోసం కార్టీజియన్ అక్షాల నుండి ప్రారంభించవచ్చు .
"विद्यार्थियों को इसमें और इंट्रामॉलिक्यूलर इंटरैक्शन्स में अंतर करना समझना चाहिए, जो एक ही मॉलिक्यूल के एटम्स के बीच होने वाला बल होता है।",ఒకే మాలిక్యూలోని ఏటమ్స్ మధ్య ఉండే ఇంట్రామాలిక్యూలర్ ఇంటరాక్షన్లతో ఇది ఏ విధంగా విభిన్నమైనదో విద్యార్థులు ఖచ్చితంగా అర్థం చేసుకోవాలి .
जल अणु की ऐम्फटेरिक प्रकृति -इसमें अम्‍ल की तरह और साथ ही क्षार की तरह काम करने की क्षमता होती है।,నీటి మాలిక్యుల్ యొక్క యాంఫోటెరిక్ నేచర్ – ఇది ఆసిడ్ మరియు బేస్ కూడా పనిచేయగల సామర్థ్యం కలిగి ఉంటుంది .
"उदाहरण के लिए , आप यहाँ देख सकते हैं कि कार्बोक्सिपेप्टिडेज A , जो बोवाइन पैनक्रियाज़ से लिया गया था और यह तोड़ता है , हालांकि इसमें आर्जिनिन , लाइसिन , प्रोलिन के प्रति स्पेसिफिसिटी होती है ।","ఉదాహరణకు , బోవిన్ ప్యాంక్రియాస్ నుండి ఉత్పన్నమైన కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ A ను ఇక్కడ మీరు చూడవచ్చు ఇది విడదీస్తుంది మరియు ఇది అర్జినిన్ , లైసిన్ , ప్రోలైన్ కోసం ప్రత్యేకతను కలిగి ఉంటుంది ."
CO टू + पानी साथ मिलकर बाईकार्बोनेट प्लस प्रोटॉन देते है और यह प्रोटॉन वास्तव में COहीमोग्लोबिन से जुड़ जाता है ।,CO టూ తో ప్లస్ నీరు అనేది బైకార్భోనేట్ ప్లస్ ప్రోటాన్ ను ఇస్తుంది మరియు ఈ ప్రోటాన్ వాస్తవానికి హిమోగ్లోబిన్ తో బంధితమై ఉంటుంది .
"दाईं ओर , आप उसी बीटा डी - ग्लूकोज को देखते हैं जहाँ ट्रिप्टोफैन भी शुगर्स को पहचानता है ।","కుడి వైపున మీరు , ట్రిప్టోఫాన్ అదే బీటా డి గ్లూకోజ్‌ చక్కెరను కూడా గుర్తించడం చూస్తారు ."
"इस एस एल सी सिक्स के कारण , जिसका मतलब है सोल्युट कैरियर सिक्स न्यूरोट्रांसमीटर A फ़ोर पोलीमोर्फिज्म ।",ఈ ఎస్ ఎల్ సి ఆరు కారణంగా అంటే సెల్యూట్ క్యారియర్ సిక్స్ న్యూరోట్రాన్స్మిటర్ ఏ నాలుగు పాలిమార్ఫిజం .
"इसलिए, जब भी आप ड्रग डिजाइनिंग के बारे में सोचते हैं, तब आप इसे प्रोटीन स्ट्रक्चर पर आधारित डिजाइनिंग ही कहते हैं।","కాబట్టి , మీరు ఔషధ రూపకల్పన గురించి ఆలోచించినప్పుడల్లా , మీరు దానిని ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ బేస్డ్ డిజైనింగ్ అని పిలుస్తారు ."
"अब, ग्लाइसिन सोडियम हाइड्रॉक्साइड बफर, यानि फिर से, यह क्षारीय होता है या यदि आप नौ से दस वाली अधिक क्षारीय सीमा में हैं तो आप एक कार्बोनियम बाइकार्बोनेट बफर का उपयोग कर सकते हैं।","అప్పుడు గ్లైసిన్ - సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ బఫర్ , అది మళ్ళీ బేసిక్ గలది అవుతుంది లేదా మీరు కార్బోనియం బైకార్బోనేట్ బఫర్‌ని ఉపయోగించవచ్చు , తోమ్మిది నుండి పది వరకు , ఒకవేళ మీరు బేసిక్ పరిధి ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు ."
"लगभग दो हजार सिस्टिक फाइब्रोसिस म्युटेशन का कारण होते हैं , ऐसा बताया गया है ।",మ్యూటేషన్స్ కారణమయ్యే దాదాపు రెండు వేల సిస్టిక్ ఫైబ్రోసిస్ నివేదించబడినవి .
"शारीरिक गतिविधि के दौरान, हमारी त्वचा की नमी वाष्पित हो जाती है और हमें ठंडक प्रदान करती है।","శారీరక శ్రమ చేసే సమయంలో , మన శరీరం నుండి తేమ ఆవిరవుతుంది మరియు మనల్ని చల్లబరుచును ."
सिस्टिक फाइब्रोसिस ओटोसोमल रेसेसिव तरीके से वंशागत होता है ।,సిస్టిక్ ఫైబ్రోసిస్ అనేది ఆటోసోమల్ రిసెసివ్ విధానంలో వారసత్వ పరంగా కూడా వస్తుంది .
"बीमारी की पैथालॉजी में शामिल हैं न्यूरॉन्स की लेवी बॉडीज में प्रोटीन्स का संचय , मध्य मस्तिष्क में अपर्याप्त जानकारी और डोपामाइन की गतिविधियाँ ।",న్యూరాన్లలోని లెవీ బాడీలలోకి ప్రోటీన్స్ చేరడం మరియు మధ్య మెదడులో డోపమైన్ తగినంత సమాచారం మరియు క్రియాత్మకతను కలిగిలేకపోవడం ద్వారా డిసీస్ పాథాలజీని వర్గీకరించవచ్చు .
"महत्वपूर्ण अणुओं में से एक two , three - , हीमोग्लोबिन द्वारा ऑक्सीजन बाइंडिंग की इस सम्पूर्ण घटना में बहुत महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है , बल्कि यह एक केंद्रीय भूमिका निभाता है क्योंकि two , three -बीपीजी  का दीर्घ रूप टू , थ्री - बिसफोस्फोग्लिसेरेट है या two , three -बीपीजी  या टू , थ्री - डाइफोस्फोग्लिसेरेट भी कहा जाता है ।","హిమోగ్లోబిన్ చేత ఆక్సిజన్ బైండింగ్ దృగ్విషయం హోల్ టూ , త్రీ బిపిజి చాలా ముఖ్యమైన పాత్రను పోషించును , ఇది కేంద్ర పాత్ర పోషిస్తుంది , ఎందుకంటే ఒకవేళ టూ , త్రీ బిపిజి యొక్క పూర్తి రూపం టూ , త్రీ బైఫాస్ఫోగ్లైసెరేట్ లేదా టూ , త్రీ బిపిజి లేదా టూ త్రీ డైఫాస్పోగ్లైసెరేట్ గా కూడా చెప్పబడుతుంది ,"
"अतः पीएच, बेस दस पर एच प्लस का नेगेटिव लोगरिथम हो सकती है और यदि आप इ एक्सपोनेंशल के लॉगरिद्मिक स्केल में परिवर्तित करते समय जोड़ना चाहते हैं तो आपको दो दशमलव तीन शून्य तीन को बेस में जोड़ना होगा।",కావున pH అనేది H ప్లస్ యొక్క మైనస్ లాగారిథమ్ టు ద బేస్ టెన్ మరియు ఒకవేళ మీరు కలుపాలి ఒకవేళ మీరు దీనిని లాగారిథమిక్ స్కేల్ ఆఫ్ ఈ ఎక్స్పోనెన్షియల్‌కు మార్చాలనుకుంటే టూ పాయంట్ త్రీ నాట్ త్రీని బేస్‌కి జత చేయాలి .
"तो, यह एक कक्षा में किया जाएगा, इस सप्ताह की पहली कक्षा।","కాబట్టి , ఇది ఈ వారంలో మొదటి తరగతిలో చేయబడుతుంది ."
वह अगले सप्ताह में की जाएगी।,కాబట్టి ఇది వచ్చే వారంలో చేయబడుతుంది .
"एंटीजन एंटीबॉडी रिएक्शन अनेक गुणों वाली विधियों में से एक है , जिसका इस्तेमाल सीरम में विभिन्न बायोमोलेक्यूल्स की सांद्रता को बढ़ाने के लिए किया जाता है ।",* ఇందులో ప్రోటో ... P 22 లేదా Pరిటిరో అనే ఒక ఆంటీజెన్ ఉంటుంది .బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌లో ఉండే ఆంటీజెన్ దీనితో పోటీ పడుతుంది .
"इस विधि में , एक प्लेट में एक पिघला हुआ अगर बनाया जाता है और अगर प्लेट में छेद करके एंटीजन की विभिन्न कंसंट्रेशन को डाला जाता है ।","ఈ సందర్భంలో , ఒక ప్లేట్‌లో , మోల్టెన్ అగార్‌ను తీసుకుంటారు మరియు అగార్ ప్లేట్‌ మధ్యలో హోల్ చేస్తారు .ఆంటీజెన్ యొక్క కావాల్సిన సాంద్రత ఈ అగార్ కు కలపబడుతుంది ."
"इसलिए, और किस प्रकार के लाइपोसोम हैं,","కాబట్టి , మరియు ఎలాంటి రకమైన లిపోజోమ్‌లు ,"
"अनुक्रम ग्लाइसिन , प्रोलीन , हाइड्रोक्सीप्रोलिन निर्धारित किया गया है , जो कि एक क्रिस्टल संरचना है जहाँ वे तीन अलग अलग रंगों में दिखाए गए हैं ।","ఈ వరుస క్రమం ప్రకారం గ్లైసిన్ , ప్రోలిన్ , హైడ్రాక్సిప్రోలిన్ , అనగా ఒక క్రిస్టల్ నిర్మాణం ఇది మూడు వేర్వేరు రంగులలో నిర్ణయింపబడినది ."
"तो, इसके उत्कृष्ट उदाहरण डीएनए और प्रोटीन हैं।","కావున , డిఎన్ఎ మరియు ప్రోటీన్ దీనికి శాస్త్రీయ ఉదాహరణలుగా ఉంటాయి ."
"डी एन ए गाइरेज़ एक टाइप टू वाला टोपोआइसोमरेज़ होता है , कार्यात्मक रूप से यह हेटेरो टेट्रामर्स A टू , B टू बनाता है , यानि कि गाइरेज़ A , गाइरेज़ B जिन्हें दाईं ओर दिखाया गया है ।",కుడి వైపున చూపబడిన డి ఎన్ ఏ గైరేస్ అనేది టైప్ టూ టోపోఐసోమెరేస్ క్రియాత్మకంగా ఇది హెటెరో - టెట్రామర్‌ ఏ టూ బి టూ గైరేస్ ఏ గైరేస్ బి ఏర్పరుస్తుంది .
"लेकिन , सबसे व्यापक रूप से इस्तेमाल की जाने वाली तकनीक N - टर्मिनल साइड है , हालांकि उस C - टर्मिनल सीक्वेंस डीटरमिनेशन के लिए भी कुछ तकनीकें उपलब्ध हैं ।","కాని , ఆ C - టెర్మినల్ సీక్వెన్స్ డిటర్మినేషన్ కొన్ని పద్ధతులు ఉన్నప్పటికీ అత్యంత విస్తృతంగా ఉపయోగించే పద్ధతి అనేది N - టెర్మినల్ సైడ్ ."
"फिर एमिनोपेप्टिडेज़ M , यह भी पोर्सिन किडनी से प्राप्त हुआ है और इसका उपयोग सभी स्वतंत्र N - टर्मिनल एमिनो एसिड रेज़िड्यूज के लिए किया जाता है ।",తరువాత అమైనోపెప్టిడేజ్M కూడా పోర్సిన్ కిడ్నీ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది మరియు ఇది అన్ని స్వేచ్ఛగానున్న N - టెర్మినల్ అమైనో ఆసిడ్ అవశేషాల కోసం ఉపయోగించబడుతుంది .
लाइसिन में इसे C बीटा - C गामा - C डेल्‍टा - C एप्साईलन के रूप में परिभाषित किया जाता है ।,లైసీన్ లో ఇది C బీటా C గామా C డెల్టా C ఎప్సిలాన్ గా నిర్వచింపబడుతుంది .
यह हमारी प्रोटीनों को हमारे आनुवंशिक कोड से जोड़ता है।,ఇది మన ప్రోటీన్స్‌ను మన జనటిక్ కోడ్‌కు అనుసంధానిస్తుంది .
अब मैं आपको डीएनए के साथ डिस्टामाइसिन की अंत : क्रिया के बारे में बताती हूँ ।,డిస్టామైసిన్ అనేది డిఎన్ఎను A T రిచ్ సీక్వెన్సెస్ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్‌లోని నెట్రోప్సిన్ లాగే చాలా సారుప్యంగా H - బాండ్స్‌ను ఏర్పరుస్తూ బంధిస్తుంది మరియు హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్‌ను కూడా కలిగి ఉంటుంది .
अब B से C को देखिए और परमाणु A को बारह बजे की स्थिति में मानेिए ।,ఇప్పుడు B నుండి C కు చూడండి మరియు గడియారంలో సమయం పన్నెండు గంటలుగా ఉన్న స్థానంలో పరమాణువు A ని పరిగణించండి .
"और यह लैटिस फार्मेशन वह होता है , जो अंततः एग्लूटिनेशन देता है , जबकि प्रेसिपिटेशन रिएक्शन और अवयवों की सक्रियता , समपूरक होते हैं ।","ఈ లాటిస్ అనే నిర్మాణం , చివరకు అగ్లుటినేషన్ లేదా ప్రెసిపిటేషన్ రియాక్షన్ మరియు కాంప్లిమెంట్స్ యొక్క క్రియాశీలతను ఏర్పరుస్తుంది ."
और इस चरण में डाइमर्स और ट्राइमर्स का निर्माण बहुत धीमा होता है और इसे न्यूक्लिएशन कहा जाता है ।,మరియు ఈ స్టేట్ డైమర్స్ మరియు ట్రైమర్స్ ఏర్పాటు చాలా నెమ్మదిగా ఉంటుంది మరియు ఇది న్యూక్లియేషన్ గా పిలవబడుతుంది .
"वास्तव में एक बफर का मुख्य कार्य यही होता है कि इसे अनुकूल कैसे बनाए रखना है, यह वास्तव में अवरोध करता है क्योंकि यह हाइड्रोजन आयनों और हाइड्रॉक्सिल आयनों के बीच तालमेल बैठाने का कार्य करता है।","ఒక బఫర్ నిర్వహిస్తుంది , వాస్తవానికి అది ఎలా నిర్వహిస్తుంది ?ఇది వాస్తవంగా నిరోదిస్తుంది ఎందుకంటే ఇది దీని యొక్క సొంత ధర్మాన్ని కలిగి ఉంటుంది , ఇది హైడ్రోజన్ అయాన్లు లేదా హైడ్రాక్సిల్ అయాన్లను సింక్ చేస్తుంది ."
"तो , अमीनो एसिड कम्पोजीशन एनालिसिस से आपको पता होना चाहिए कि पॉलीपेप्टाइड अड़तीस अमिनो एसिड का है जिसमें अमीनो एसिड की संरचना में , पाँच एस्पार्टिक एसिड , दो सिस्टीन , चार एस्पार्टिक एसिड , दो ग्लूटामिक एसिड , एक वेलिन , तीन ग्लाइसिन , दो हिस्टिडाइन , तीन आइसोल्यूसिन , दो लाइसिन , तीन ल्यूसीन , दो मेथिओनिन , तीन प्रोलिन होते हैं , और भी होते हैं ।","కావున , అమైనో ఆసిడ్ కూర్పు విశ్లేషణ నుండి మీరు తెలుసుకోవాల్సినది ఏమిటంటే ముప్పై ఎనిమిది అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉన్న పాలీపెప్టైడ్‌లో అమైనో ఆసిడ్ కూర్పు అనేది ఐదు అలనైన్ , రెండు సిస్టీన్ , నాలుగు ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ , రెండు గ్లుటమిక్ ఆసిడ్ , ఒక వాలిన్ , మూడు గ్లైసీన్ , రెండు హిస్టిడిన్ , మూడు ఐసోలూసిన్ , రెండు లైసీన్ , మూడు లూసిన్ , రెండు మిథియోనైన్ , మూడు ప్రోలైన్ మరియు అలా కలిగి ఉంటుంది ."
"हम सभी इसे कहीं न कहीं , इलास्टिक बैंड , रस्सी , बिजली के तारों में अनुभव करते हैं ।","మనం దీనిని స్థితిస్థాపక బంధాలు , రోప్స్ , ఎలక్ట్రిక్ వైర్స్‌లో ఎక్కడో ఒక చోట చూస్తాము ."
"सबडोमेन टू का यह बड़ा लूप , जी - एक्टिन से एफ - एक्टिन में परिवर्तित होने पर अपनी संरचना को बदल देता है ।",సబ్ డొమైన్ టూ యొక్క ఈ పెద్ద లూప్ ( మెలిక ) G - ఆక్టిన్ నుండి F - ఆక్టిన్ గా మార్చబడే క్రమంలో దాని నిర్మాణాన్ని మార్చును .
"यह इकाई प्रोटीन लिगैंड कॉम्प्लेक्स की संरचना से प्राप्त ज्ञान के बारे में चर्चा करेगी , जैसेकि लिगैंड इंटरेक्शन्स की विधि , लिगैंड की स्पास्टीसिटी और विशिष्ट लिगैंड या सब्सट्रेट्स के लिए प्रोटीन रिकग्निशन ।","ఈ మాడ్యూల్ ప్రోటీన్ లిగాండ్ సమ్మేళనాల నిర్మాణాల నుండి పొందిన జ్ఞానం గురించి , లిగాండ్ ఇంటర్యాక్షన్ల యొక్క పద్ధతి , లిగాండ్ యొక్క స్పాస్టిసిటీ మరియు నిర్దిష్ట లిగాండ్‌లకు లేదా సబ్‌స్ట్రెట్‌ల గురించి చర్చిస్తుంది ."
"ये तीन पॉलीपेप्टाइड्स इकट्ठे होकर एक हेलिकल , ट्रिपल हेलिक्स संरचना बनाते हैं और एक बार जब यह प्रोकोलेजन बन जाता है , इसके सिरें विभिन्न एन्जाइमों द्वारा विभाजित हो जाते हैं और कोलेजन वाला मध्य क्षेत्र एक स्थिर , स्वतंत्र और ट्रिपल हेलिक्स संरचना बन जाता है ।","ఈ మూడు polypeptide కలిసి ఒక , హెలికల్ ట్రిపుల్ హెలిక్స్ ఏర్పడతాయి మరియు ఈ ప్రోకొల్లాజెన్ ఏర్పడిన తర్వాత , వాటి చివరలను వేర్వేరు ఎంజైమ్స్ ద్వారా విడదీసి , మధ్య భాగం , కొల్లాజెన్ స్థిరమైన , స్వతంత్రమైన , ట్రిపుల్ హెలిక్స్ నిర్మాణంగా మారుతుంది ."
"तो , आपके पास तीन फाई साई हैं और नौ अलग - अलग वर्ग हो सकते हैं जिन्हें वर्गीकृत किया जा सकता हे और किसी अन्‍य टर्न की तरह , पहला और आखिरी , हाइड्रोजन बॉन्ड के टर्न के रेज़िड्यू हैं , यहां पर आई और आई प्लस फोर के बहुत सारे उप - समूह हैं , जिसके विस्तार में हम नहीं जाएंगे , लेकिन आपको अल्फा टर्न के बारे में पता होना चाहिए ।","కావున , మీరు మూడు ఫై సై లను కలిగి ఉంటారు మరియు తొమ్మిది విభిన్న కుటుంబాలుగా ఉండవచ్చు మరియు ఏదైనా ఇతర వంపులాగే , వంపు యొక్క మొదటి మరియు చివరి అవశేషాల మధ్య హైడ్రోజన్ బాండ్ ఏర్పరుస్తాయి , ఇక్కడ i అండ్ i ప్లస్ ఫోర్ మధ్య ఏర్పడును , కావున ఇక్కడ ఆల్ఫా టర్న్ యొక్క అనేకమైన ఉప - గ్రూప్స్ ఉంటాయి వాటిని గురించి నేను వివరించబోవడం లేదు కాని మీకు ఆల్ఫా టర్న్ గురించి ఒక అవగాహన ఉండాలి ."
"ये प्रभाव बहुत गम्भीर हो सकते हैं जैसे कि सिकल सेल एनीमिया जैसे न्यूरोलोजिकल डिसीजेस में देखे गए संरचनात्मक परिवर्तन , या ये मुटेटेड प्रोटीन्स में अधिक जटिल परिवर्तनों में शामिल हो सकते हैं जो कि सेल के अंदर सही तौर पर स्थापित नहीं होते हैं ।","ఈ ప్రభావాలు ముందుగానే న్యూరోలాజికల్డిసీసెస్ , సికిల్ సెల్ ఎనీమియాలో గమనించిన నిర్మాణాత్మక మార్పులలాగా కనుగొనబడవచ్చు లేదా సెల్ సరిగ్గా స్థానికీకరించబడని ఉత్పరివర్తన చెందిన ప్రోటీన్స్ యొక్క సూక్ష్మ మార్పులను కలిగి ఉండవచ్చు ."
"इसलिए, जब आप इसकी व्याख्या करते हैं तो आप इसको कह सकते है कि यह इस सलूशन का वह एक अवयव है, जो अन्य अवयवों की तुलना में वजन में कम मात्रा में मौजूद होता है, यही सोल्युट है।","కావున మీరు దీన్ని నిర్వచించాలంటే మీరు దీనిని ఈ సొల్యూషన్లో ఒక ఘటకంగా పిలవాలి , ఏదైతే మిగితా ఘటకాల అనగా సాల్వెన్ట్‌ ల భారాలతో పోల్చుకుంటే తక్కువ మోతాదులో ఉండేది ."
रूपान्तरण के बाद कोलेजेन फाइबर्स में विभिन्न परिवर्तन और क्रॉस लिंक्स होते हैं जो फाइबर्स को मजबूती देते हैं ।,"కొల్లాజెన్ ఫైబర్స్ విభిన్న అనువాదం తరువాత జరిగిన సవరణలు మరియు క్రాస్ లింక్స్ ఉన్నాయి , ఇవి ఈ ఫైబర్స్ కు బలాన్ని ఇస్తాయి ."
लेकिन ये सबसे ज्यादा अधिक मात्रा में न्यूरोनल सेल्स में होते हैं ।,కాని ఇది న్యూరల్ సెల్స్ ఎక్కువగా కేంద్రీకృతమై ఉంటుంది .
"अब, आपको पूरे पाठ्यक्रम का अहसास हो गया है और यह भी कि अंत में हम इसमें दो कक्षाएं करेंगे, जो हमने इस सप्ताह की इस कक्षा में किया है उसे बाद में किया जाएगा, उसे मूल्यांकन में किया जाएगा।","ఇప్పుడు , మీరు మొత్తం కోర్సు యొక్క అనుభూతిని పొందారు మరియు చివరికి మేము ఈ వారంలో చేసిన రెండు తరగతులను పరీక్షలో కూడా ఇవ్వబడుతుంది ."
"चलिए हम मान लेते हैं कि यदि आपके पास एक प्रोटीन में आठ सिस्टीन हैं , तो यह सात गुणा पाँच गुणा तीन गुणा एक बना सकता है यानि कि एक सौ पांच संरचनाएँ ।","ఒకవేళ ఒక ప్రోటీన్ లో 8 సిస్టీన్ ఉన్నట్లు మనం చెబితే , కావున ఇది ఏడు ఇన్‌టు ఐదు ఇన్‌టు మూడు ఇన్‌టు ఒకటి అనగా నూట ఐదు ఆకృతులను ఏర్పరుచును ."
"एक बार जब आप एंटीबॉडी टाईटर जान लेते हैं , तो यह तय करना आसान हो जाता , कि एलिसा टेक्निक , रेडियोइम्यूनोएसे टेक्निक या फ्लौरिसेंस बेस्ड टेक्निक या फ्लो साइटोमेट्री का उपयोग करके बायोलॉजिकल फ्लुइड में कंसंट्रेशन एंटीबॉडी को कैसे मापें ।","ఆంటీబాడీని టైటర్ చేయడం సులభం అని మీకు తెలిసిన తర్వాత ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ టెక్నిక్ ఉపయోగించి బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌లో ఆంటీబాడీ కాన్సన్ట్రేషన్ , రేడియోఇమ్యునోఅస్సే టెక్నిక్ లేదా ఫ్లోరోసెన్స్ బేస్డ్ టెక్నిక్ లేదా ఫ్లో సైటోమెట్రీ వంటి టెక్నిక్స్ ద్వారా ఎలా కొలవాలో తెలుసుకోవాలి ."
टॉर्शनल एंगल फाई को N - C अल्‍फा बॉन्ड के चारों ओर चक्रण के रूप में परिभाषित करते हैं ।,టోర్షనల్ కోణం ఫై అనేది N C ఆల్ఫా బంధం చుట్టూ భ్రమణంగా నిర్వచింపబడుతుంది .
पॉलीपेप्‍टाइड्स क्या होते हैं? पेप्‍टाइड्स अमिनो एसिडों के जैविक रूप से पाये जाने वाले छोटे समूहों वाले पॉलिमर्स होते हैं।,పాలీపెప్టైడ్స్ అంటే ఏమిటి ? పెప్టైడ్స్ అనేవి అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క జీవశాస్త్ర పరంగా ఏర్పడే చిన్న శృంఖల పాలిమర్స్ .
"चूंकि , व्यास में वृद्धि होती है , इसलिए इसका उपयोग मॉलिक्यूल के पृथक्करण के लिए किया जाता है , जहाँ आपको अधिक त्रिज्या की आवश्यकता होती है ।",ఇతర భాగం ఫిక్స్‌డ్ యాంగిల్ రోటర్ అది అత్యంత విస్తృతంగా ఉపయోగించబడే రోటర్ మరియు అవి నిర్ధిష్టమైన భ్రమణ కోణాన్ని కలిగి ఉండును మరియు సెంట్రిఫ్యూగేషన్ పూర్తయిన గొట్టం చివర వద్ద పెల్లెట్ సేకరించబడుటను ఇక్కడ మీరు చూడవచ్చు .
"जल के रंग, स्वाद और गंध अधिकतर उन पदार्थों के कारण होते हैं जो जल में घुले हुए होते हैं।","రంగులు , రుచులు మరియు వాసనలు ఎక్కువగా నీటిలో కరిగే పదార్థాల వల్ల ఏర్పడుతాయి ."
"और आप पी आई या एक बफर के पीएच का अनुमान निर्धारित कर सकते हैं और ग्लाइसिन, ग्लूटामिक एसिड, एस्पार्टिक एसिड, लाइसिन, आर्गिनिन और हिस्टिडीन का उदाहरण लेते हुए मैंने आपको स्पष्ट रूप से दिखाया है कि चार्जेबल ग्रुप्स के आधार पर पी आई कैसे निर्धारित किया जा सकता है।","మరియు మీరు pI యొక్క అంచనాను లేదా బఫర్ యొక్క pHని నిర్ధారించవచ్చు మరియు గ్లైసిన్ , గ్లుటమిక్ , అస్పార్టిక్ , లైసిన్ , అర్జినైన్ మరియు హిస్టిడిన్‌లను ఉదాహరణగా తీసుకుని , ఛార్జబుల్ గ్రూపుల మీద ఆధారపడి pI ని ఎలా నిర్ధారించాలి అనేది నేను మీకు స్పష్టంగా చూపించాను ."
"आज , हम बायोमोलेक्‍यूल्‍स एंड देयर इंटरएक्शन्स पेपर के अंतर्गत डी एन ए सुपरकॉइलिंग और हाइपरक्रोमिसिटी इकाई के बारे में चर्चा करेंगे ।","ఈరోజు , మనం బయోమాలిక్యుల్స్ అండ్ దెయిర్ ఇంటరాక్షన్స్ అనే పేపర్ క్రింద డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్ మరియు హైపర్‌క్రోమిసిటీ గురించి చర్చించుదాము ."
"आप जानते हैं कि, प्रोटीन सबसे महत्‍वपूर्ण बायोमोलेक्‍यूल्‍स होती हैं।","మీకు తెలిసినట్లుగా ప్రోటీన్స్ అనేవి చాలా ముఖ్యమైన బయోమాలిక్యుల్స్ ,"
"हाइपरक्रोमिसिटी और डी एन ए मेल्टिंग : ट्रान्ज़िशन मेल्टिंग टैम्‍प्रेचर Tm को उस तापमान के रूप में परिभाषित किया जाता है , जिस पर प्रकाश का यूवी अब्ज़ॉर्बेंस अधिकतम और न्यूनतम के बीच पचास प्रतिशत होता है , जहाँ पचास प्रतिशत डी एन ए वास्तव में विकृत होता है जिसे इस चित्र में यहाँ देखा जा सकता है , जहाँ हम एकल रेशेदार के मान को दिखाते हैं जो सौ प्रतिशत है और दोहरे रेशेदार और दोनों के मध्‍यबिंदु को ट्रान्ज़िशन टैम्‍प्रेचर के रूप में लिया जाता है ।","ఈ చిత్రం యొక్క ఎడమ చేతి వైపులో లాగా , మేము ఒక డబుల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎ మరియు సింగిల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎను చూపాము మరియు చిత్రం యొక్క కుడి చేతి వైపున , మేము రెండు వక్రాలను చూపాము , ఒకటి నిరంతర వక్రం ఇది అల్ప వక్రం , ఇది డబుల్ స్టాండర్డ్ డిఎన్ఎ కోసం గలది లేదా డాటెడ్ కర్వ్స్ డీనేచర్డ్ డిఎన్ఎ కోసం గలవి మరియు ఇక్కడ డిఎన్ఎ అనేది హైపర్‌క్రోమిక్ ఎఫెక్ట్‌ని చూపుతున్నది ."
"तो , यह चित्र सेंट्रीफ्यूज की उस आंतरिक तस्वीर को स्पष्ट रूप से दिखाता है जिसे बाहर से नहीं देखा जा सकता है , इसे सिर्फ सिस्टम के अंदर अंकित किया गया है ।","ఇప్పుడు , ఈ విభాగంలో మనం చర్చింబోయే విషయాలు ఏవో నేను మీకు చెబుతాను ."
"तो , फ़ाइलोजेनेटिक एनालिसिस - दो महत्वपूर्ण बातें हैं , एक है टैक्सोनोमी और एक है फ़ाइलोजेनी ।","ఫైలోజెనెటిక్ అనాలసిస్ - ఇక్కడ రెండు ముఖ్య విషయాలు ఉన్నాయి , ఒకటి టాక్సానమీ మరియు మరొకటి ఫైలోజెనీ ."
इंटरमॉलिक्यूलर फोर्सेज एक कंपाउंड की भौतिक अवस्था के लिए जिम्मेदार होते हैं।,ఒక కాంపౌండ్ యొక్క భౌతిక స్థితికి ఇంటెర్మాలిక్యూలర్ ఫోర్సస్ బాధ్యత వహిస్తాయి .
ये दो अलग तरह के पदार्थ होते हैं ।,అవి రెండు విభిన్న రకాల పదార్థాలు .
"तो , उदाहरण के लिए यह है सायनोजेन ब्रोमाइड का उपयोग , सायनोजेन ब्रोमाइड मेथिओनिन के C - टर्मिनल साइड को विभाजित करता है ।","కావున , ఉదాహరణకు ఇక్కడ సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ ను ఉపయోగించవచ్చు , సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ అనేది మిథియోనిన్ యొక్క C - టెర్మినల్ సైడ్‌ను విడదీస్తుంది ."
"तीन अलग - अलग क्षेत्र हैं , लाल क्षेत्र , भूरा क्षेत्र और पीला क्षेत्र और इस चित्र में फाई , साई मान नीले बिंदुओं के रूप में दिए गए हैं ।","అక్కడ మూడు వేర్వేరు ప్రాంతాలు ఉన్నాయి , అవి ఎరుపు రంగు ప్రాంతం , గోధుమ ప్రాంతం మరియు పసుపు ప్రాంతం మరియు ఫై సై విలువలు చిత్రంలో నీలి రంగు చుక్కలుగా ప్లాట్ చేయబడినది ."
"यहाँ हम खास कर अल्फा केराटिन , कोलेजन और सिल्क फायब्रोइन्स जैसे फायब्रस एलोंगेटेड प्रोटीन्स की संरचना , उनके कार्य , उनके समूहीकरण के बारे में सीखेंगे ।","ఇక్కడ మనం ఫైబ్రస్ ఇలాంగేటేడ్ ప్రోటీన్స్ నిర్మాణాలు మరియు వాటి యొక్క అసెంబ్లీ గురించి నేర్చుకుంటాము , అందులో కూడా ప్రత్యేకంగా ఆల్ఫా కేరాటిన్ , కొల్లాజెన్ మరియు సిల్క్ ఫైబ్రాయిన్ల యొక్క నిర్మాణం , పనితీరు , అసెంబ్లీ గురించి తెలుసుకుంటాం ."
"उदाहरण के लिए , लॉक एंड की हाइपोथीसिस में , हम पी एल ए टू की मदद करते हैं , जहाँ लिपिड आता है और बंधता है , और यह कुछ इकोसैनोइड्स में हाइड्रोलाइज्ड हो जाता है ।","ఉదాహరణకు , లాక్ అండ్ కీ హైపోథెసిస్ , లిపిడ్ వచ్చి బంధించే పి ఎల్ ఏ రెండు కు సహాయం చేస్తాము మరియు ఇది కొన్ని ఐకోసానాయిడ్‌లలోకి హైడ్రాలసిస్ చెందుతుంది ."
"जल अणु आयनों के आसपास पुन: स्थित हो जाते हैं, इससे आयन अपने प्राइमरी हाइड्रेशन शैल के साथ आगे बढ़ जाते हैं।","నీటి మాలిక్యుల్ లు అయాన్స్ చుట్టూ తిరుగుతాయి , దీని వల్ల అయాన్స్ వాటి ప్రధాన హైడ్రేషన్ షెల్స్ చుట్టూ తిరిగేలా ఇది చేస్తుంది ."
यह एक बयालीस पदार्थो वाले पेप्टाइड को मुक्त करने में मदद करता है जिसे अमाइलॉइड बीटा फ्रेगमेंट कहा जाता है।,ఇది అమిలాయిడ్ బేటా ఫ్రాగ్మెంట్‌గా పిలవబడే నలభై రెండు అవశేషాల పెప్టైడ్‌ను విడుదల చేయడానికి సహాయపడును .
"अब, इससे क्या पता चलता है?",ఇప్పుడు ఇది విశదీకరించేది ఏమిటి ?
"उदाहरण के लिए , आँखों का विटरस ह्यूमर ।","ఉదాహరణకు , కంటి యొక్క విట్రస్ హ్యుమర్ ."
"तो , यह चित्र आपको यह अवधारणा प्रदान करेगा कि ये दो प्रकार के रोटर्स एक दूसरे से कैसे भिन्न होते हैं",ఫిక్స్‌డ్ యాంగిల్ రోటర్ గురించి మరిత వివరంగా చెప్పడానికి మీరు రోటర్ యొక్క జియోమెట్రీ చూడవచ్చు .
"आइए, अब हम जल अणुओं के बीच मौजूद हाइड्रोजन बॉन्ड्स को समझने की कोशिश करते हैं।",ఇప్పుడు మనం నీటి మాలిక్యుల్ ల మధ్య ఉండే హైడ్రోజన్ బాండ్ లను అర్థం చేసుకుందాం .
"चौथे स्थान पर एक साइड चेन R जुड़ा होता है, जिसमें आमतौर पर कार्बन, ऑक्सीजन, नाइट्रोजन और हाइड्रोजन परमाणु होते हैं।","నాల్గవ స్థానంలో ఒక సైడ్ చైన్ R జత చేయబడి ఉంటుంది , తరువాత సాధారణంగా కార్భన్ , ఆక్సిజన్ ,  మరియు హైడ్రోజన్ ఆటమ్ ఉంటాయి ."
"उदाहरण के लिए , मायोसिन्स एक्टिन फिलामेंट्स पर चलते हैं , थायमोसिन ट्यूबुलिन्स पर चलता है ।","ఉదాహరణకు , ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ పై మయోసిన్స్ వాక్ , ట్యూబులిన్స్ పై థైమోసిన్ నడుస్తుంది ."
इसे फिर से दो भागों में विभाजित किया जा सकता है जैसे कि केटायन एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी और एनायान एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी ।,ఇది కాటయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ మరియు అయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ అనే రెండు భాగాలుగా విభజించబడుతుంది .
"अब , हीमोग्लोबिन चार पोलीपेप्टाइड चेन्स वाला एक उत्कृष्ट उदाहरण है , जिसमें प्रत्येक में A से H तक हेलिसेस होती हैं और फिर प्रत्येक अणु में ऑक्सीजन , कार्बन मोनो ऑक्साइड और नाइट्रिक ऑक्साइड के लिए भी सक्रिय क्षेत्र होते हैं ।","ఇప్పుడు , హిమోగ్లోబిన్ అనేది నాలుగు పాలీపెప్టైడ్ చైన్స్ తో గల ఒక శాస్త్రీయ ఉదాహరణ అవుతుంది , ఈ ప్రతి మాలిక్యుల్ , ఆక్సిజన్ , కార్భన్ మోనాక్సైడ్ మరియు నైట్రిక్ ఆక్సైడ్ కోసం ప్రతీది A నుండి H హెలిక్ లను కలిగి ఉండును మరియు ఆక్టివ్ పాకెట్ సైట్స్ కూడా ఉంటాయి ."
"तो यह परत द्वारा झिल्ली में ग्लूकोज डीफ्युजन को ट्रांसपोर्ट करने के लिए , C - टर्मिनल परिवर्तन को अवरुद्ध कर सकता है ।",కావున ఇది లేయర్ ద్వారా పొర అంతటా గ్లూకోజ్ డిఫ్యుజన్ రవాణా చేయడానికి సి - టర్మినల్ పరివర్తనను బ్లాక్ చేయగలదు .
"इसलिए , यदि आपके पास अमीनो एसिड की संख्या का मानक है तो आप आसानी से मात्रा का निर्धारण कर सकते हैं कि हाइड्रोलिसिस के बाद दिए गए पेप्टाइड में विभिन्न अमीनो एसिड के अनुपात क्या हैं ।","కావున , ఒకవేళ మీరు అమైనో ఆసిడ్ యొక్క ప్రామాణిక సంఖ్యను కలిగి ఉంటే మీరు హైడ్రాలిసిస్ తరువాత ఇచ్చిన పెప్టైడ్ లోని అమైనో ఆసిడ్ నిష్పత్తి ఏమిటో సులభంగా లెక్కించవచ్చు ."
"पहले के समय में अधिकांश अध्ययन , संरचनात्मक अध्ययन सबफ्रेगमेंट वन पर किए गए थे ।","ఇప్పుడు , మునుపటి కాలంలోని ఎక్కువ అధ్యయనాలు , నిర్మాణాత్మక అధ్యయనాలు సబ్ ఫ్రాగ్మెంట్ వన్ పై జరుగుతాయి ."
"अब, आता है, मेरा मतलब है कि आप कैसे कह सकते हैं कि कौन सा बफर अच्छा है या कौन सा बफर खराब है, और इससे एक और शब्द की उत्पत्ति होती है, जिसे बफर कैपेसिटी कहा जाता है।","కాబట్టి అప్పుడు వస్తుంది , అంటే మంచి బఫర్ , చెడ్డ బఫర్ అని మీరు ఎలా చెప్తారు .అది బఫర్ కెపాసిటి అని పిలువబడే పదం నుండి వస్తుంది ."
"फिर ट्रिस एचसीएल बफर भी अच्छा होता है, लेकिन ट्रिस कभी-कभी समस्या खड़ी कर देता है, यह कुछ स्पेक्ट्रोस्कोपिक विधियों और प्रयोगों में हस्तक्षेप कर सकता है।","మళ్ళీ ట్రిస్ HCL బఫర్ కూడా మంచిది , కాని ట్రిస్ కొన్నిసార్లు సమస్యలు తెస్తుంది , ఇది కొన్ని స్పెక్ట్రోస్కోపిక్ పద్దతులు , ప్రయోగాలకు ఆటంకం కలిగిస్తుంది ."
"तीसरी श्रेणी में ए एलानीन, सेरीन, टी थ्रिओनीन और सी सिस्‍टीन हैं जो छोटे और पोलर होते हैं।","తరగతి మూడు , చిన్నవి మరియు పోలార్ నేచర్ గల A అలనిన్ , సెరైన్ , T త్రియోనిన్ మరియు C సిస్టీన్ ."
"A - T , मेजर - माइनर , C - G , मेजर - माइनर , T - A , मेजर और माइनर और रंग के अंतर से आप पैटर्न को तुरंत पहचान सकते हैं और लिगैंड इस पैटर्न को पहचानता है ।","మైనర్ గ్రూవ్ గుర్తింపు , డిఎన్ఎ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్‌లో బంధించబడిన లిగాండ్స్ యొక్క 110క ి పైగా నిర్మాణాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి ."
"इसलिए छात्रों, चलिए देखते हैं कि इस इकाई में हम क्‍या पढ़ेंगे।","కావున విద్యార్థులారా , మనం ఈ మాడ్యూల్లో ఏమి నేర్చుకోబోతున్నామో చూద్దాం ."
नॉन मसल सेल्स - एक्टिन कुल सेलुलर प्रोटीन का एक से पांच प्रतिशत तक निर्माण करता है ।,నాన్ - మజిల్ సెల్స్ - మొత్తం సెల్యులార్ ప్రోటీన్‌లో ఆక్టిన్ ఒకటి నుండి ఐదు శాతం వరకు ఉంటుంది .
"और फिर यह , पहले पेप्टाइड बॉन्ड को कमजोर करता है फिर अंततः एसिड हाइड्रोलिसिस द्वारा इसे आसानी से विभाजित कर देता है ।",మరియు తరువాత అది మొదటి పెప్టైడ్ బాండ్ బలహీనపరుస్తుంది మరియు అది చివరకు ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ ద్వారా సులభంగా విడదీయబడుతుంది .
इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स को साल्ट ब्रिजिज़ भी कहा जाता है ।,ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అనేవి సాల్ట్ బ్రిడ్జెస్ / లవణ వారధులుగా కూడా పిలవబడుతాయి .
"दाईं ओर , आप डी - ग्लूकोज कॉम्प्लेक्स और माल्टोज़ कॉम्प्लेक्स को ऊपर रखा हुआ देखते हैं ।","కుడి వైపున , మీరు డి గ్లూకోజ్ కాంప్లెక్స్ మరియు మాల్టోస్ కాంప్లెక్స్ యొక్క సూపర్ ఇంపోస్ చూస్తారు ."
"हालांकि , आपके पास यहाँ दो ग्लाइसिन हैं , इसलिए आप यहाँ ग्लाइसिन शिखर को देख सकते हैं , इसकी तीव्रता अन्य अमीनो एसिड की तुलना में दोगुनी होती है ।","అయితే , ఇక్కడ మీరు రెండు గ్లైసీన్‌లను కలిగి ఉన్నారు , కావున ఇక్కడ మీరు చూస్తున్న గ్లైసీన్ అనేది ఇతర అమైనో ఆసిడ్ పోల్చినప్పుడు తీవ్రతను రెట్టింపు చేస్తుంది ."
"आइए देखते हैं, ध्रुवीय प्रकार के कोवैलेन्ट बॉन्ड की क्या विशेषताएं होती हैं?",పోలార్ కోవలెంట్ బాండ్స్ యొక్క లక్షణాలను మనం చూద్దాము ?
हाइड्रोफिलिक अगले सिरे जल अणुओं के सामने होते हैं और उनके साथ अंत:क्रिया करते हैं जबकि हाइड्रोफोबिक पिछले सिरे बायलेयर का आंतरिक भाग बनाते हैं जैसा कि चित्र में दिखाए गया है।,హైడ్రోఫిలిక్ హెడ్స్ అనేవి నీటి మాలిక్యుల్స్‌తో కలుస్తాయి మరియు చర్య జరుపుతాయి అలాగే హైడ్రోఫోబిక్ టేల్స్ అనేవి చిత్రంలో చూపినట్లుగా బైలేయర్ యొక్క అంతర్భాగాన్ని ఏర్పరుస్తాయి .
इन्हीबिटरी पेप्‍टाइड्स बहुत महत्वपूर्ण होते है।,ఇన్‌హిబ‍టరీ పెప్టైడ్స్ చాలా ముఖ్యమైనవి
"वास्तविक जैविक परिदृश्य में , सब्सट्रेट से मेल खाने के लिए एंजाइम अपने आकार को थोड़ा बदल देते हैं ।","వాస్తవ బయోలాజికల్ సినేరియో , ఎంజైమ్ సబ్‌స్ట్రేట్‌తో సరిపోయేలా దాని ఆకారాన్ని కొద్దిగా మారుస్తుంది ."
"D रूप में, संकेतन एकदम विपरीत होता है।","D రూపంలో , సంజ్ఞ అనేది రివర్స్ లో ఉంటుంది ."
"तो , विश्लेषण में अगर ग्लूटामिक एसिड , ग्लूटामाइन और एस्पैरेजिन हमेशा एस्पैरेजिन और एस्पारटिक एसिड और ग्लूटामिक एसिड के साथ आते हैं ।",కావున విశ్లేషణలో గ్లుటమిన్ మరియు ఆస్పార్జిన్ ఎల్లప్పుడూ ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ మరియు గ్లుటమిక్ ఆసిడ్ వస్తాయి .
"फिर , कार्बोक्सिपेप्टिडेज Y यह यीस्ट से प्राप्त होता है और इसका उपयोग सभी C - टर्मिनल रेज़िड्यूज को विभाजित करने के लिए किया जाता है , लेकिन ग्लाइसिन के साथ धीरे - धीरे ।","కావున , కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ Y అనేది ఈస్ట్ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది మరియు ఇది అన్ని c - టర్మినల్ రెసిడ్యూ విడదీయడానికి ఉపయోగించబడును కాని గ్లైసీన్‌తో నెమ్మదిగా ఉంటుంది ."
"मुर लिगेज तीन क्षेत्र एन - टर्मिनल डोमेन में फोल्ड हो जाता है , जो दाईं ओर लाल रंग में दिखाया गया है , एटीपेस डोमेन या ए टी पी बंध क्षेत्र ए टी पी बाइंडिंग डोमेन जो दाईं ओर पीला दिखाया गया है , C डोमेन या कैटालिटिक डोमेन जो दाईं ओर बैंगनी रंग में दिखाया गया है ।","మ్యూర్ ఈ లిగేస్ కుడి వైపున ఎరుపు రంగులో చూపబడిన ఎన్ - టెర్మినల్ డొమైన్ , కుడి వైపున పసుపు రంగులో చూపబడిన ఎ టి పేస్ డొమైన్ లేదా ఎ టి పి బైండింగ్ డొమైన్ , కుడి వైపున వయొలెట్ రంగులో చూపబడిన సి డొమైన్ లేదా క్యాటలిటిక్ డోమైన్‌గా మూడు డొమైన్స్‌లో ముడుచుకుంటుంది ."
अधिकांश प्रोटीन्स डोमेन एक और तीन के बीच बंधती हैं ।,చాలా వరకు ప్రోటీన్స్ అనేవి డొమైన్ వన్ మరియు త్రీ మధ్య బంధించబడి ఉంటాయి .
"इसी कारण, अधिक ऊंचाई पर अंडे को उबलने में ज्‍यादा समय लगता है।",ఈ కారణంగా గ్రుడ్డును ఎక్కువ ఎత్తు వద్ద ఉడకబెట్టినప్పుడు అధిక సమయం తీసుకుంటుంది .
"अब , फिजियोलॉजी भी यही दर्शाती है कि बोहर इफ़ेक्ट वास्तव में ऑक्सीजन को लाने - ले जाने की सुविधा देता है और इसलिए , दो शब्द जो कि बोहर इफ़ेक्ट और उसी तरह , टू , थ्री - है् हीमोग्लोबिन को ऑक्सीजन लाने - ले जाने में मदद करता है , जबकि मायोग्लोबिन एक भंडारण अणु होता है ।","ఇప్పుడు , బోర్ ఎఫక్ట్ అనేది వాస్తవానికి ఆక్సిజన్ రవాణాను సులభతరం చేస్తుందని ఫిజియాలజీ కూడా చూపును దాని వల్ల బోర్ ఎఫక్ట్ అలాగే టూ , త్రీ బిపిజి అనేవి రెండు స్టోరేజ్ మాలిక్యుల్ అయిన మయోగ్లోబిన్ తో పోల్చినప్పుడు హిమోగ్లోబిన్ ఆక్సిజన్ రవాణా చేయునదిగా ఉండటానికి సహాయపడును ."
और फिर आर एन ए की तुलना में इसके संरचनात्मक पहलुओं को समझें।,మరియు తరువాత ఆర్ ఎన్ ఏతో పోల్చి నిర్మాణాత్మక అంశాలను అర్థం చేసుకోండి .
रामचंद्रन प्‍लॉट की सभी सामान्य विशेषताएं अधिकतर प्रोटीनों के लिए मान्य हैं और ये पिछले पाँच दशकों से मान्य ही हैं और यही रामचंद्रन प्‍लॉट का सबसे महत्वपूर्ण परिणाम है ।,"కాని దీని నుండి అత్యంత ముఖ్య విషయం ఏమిటంటే , గ్లైసిన్ మరియు ప్రోలీన్ మరియు కొన్ని మలుపు ప్రాంతాల్లోని అవశేషాలు మినహా ఆ పొటెన్షియల్ యొక్క మెరుగుదల అంతటా , రామచంద్రన్ ప్లాట్ నుండి సాధారణ క్రైటేరియా మరియు సాధారణ లక్షణాలన్నీ మార్పు లేకుండా ఉన్నాయి , రామచంద్రన్ ప్లాట్ యొక్క అన్ని సాధారణ లక్షణాలు ఎక్కువ ప్రోటీన్ లకు వర్తించును మరియు ఇవి గత ఐదు దశాబ్దాలుగా చెల్లుబాటులో ఉన్నాయి మరియు ఇది రామచంద్రన్ ప్లాట్ యొక్క అతి ముఖ్యమైన ఫలితం ."
"उदाहरण के लिए ग्‍लाइसिन को जीजीयु, जीजीसी, जीजीए और जीजीजी के द्वारा कोड किया जाता है, लेकिन युएए, युएजी, यूजीए जैसे संयोजन कुछ विशेष अमिनो एसिडों को कोड नहीं करते हैं लेकिन ये स्‍टॉप कोडॉन होते हैं।","గ్లైసీన్ , ఉదాహరణకు ఇది GGU , GGC , GGA మరియు GGG ద్వారా కోడ్ చేయబడుతుంది కాని , అక్కడ UAA , యుఎజి , UGA వంటి కాంబినేషన్స్ ఏదైనా నిర్ధిష్ట అమైనో యాసిడ్ కోడ్ చేయవు కాని ఇవి స్టాప్ కోడాన్లు ."
"तो, इसे डी एन ए पोलीमोर्फिज्म कहा जाता है।","కాబట్టి , దీనిని డి ఎన్ ఏ పాలిమార్ఫిజం అంటారు ."
"और ये अंत : क्रियाएं अल्फा 1 , अल्फा 2 और एल 1 , एल 2 क्षेत्रों में असमान रूप से फैली होती हैं ।","మరియు ఈ పరస్పర చర్యలు ఆల్ఫా వన్ , ఆల్ఫా టూ మరియు L వన్ , L టూ ప్రాంతాల్లో అసమానంగా విస్తరించబడి ఉంటాయి ."
ये तीन शब्द हमेशा भ्रमित करने वाले होते हैं ।,ఈ మూడు పరిభాషలు ఎల్లప్పుడూ గందరగోళంగా ఉంటాయి .
जल का हाइड्रोफोबिक इफ़ेक्ट- इससे एक्वियस सोल्यूशन में नॉन पोलार मॉलिक्यूल्स का आपस में जुड़ना या एकत्रित होने का पता चलता है।,నీటి యొక్క హైడ్రోఫోబిక్ ఫలితం – ఇది అక్యౌస్ సొల్యూషన్ నాన్ పోలార్ మాలిక్యుల్ ల అనుబంధం లేదా ఫోల్డింగ్ ను సూచిస్తుంది .
"लेकिन यहाँ जल एक माध्यम है, और यहाँ ऐसे बहुत सारे विलयन होंगे जिनमें बहुत सारे अणु एवं कई अन्य सोल्यूट्स होंगे।",కాబట్టి ఎక్వస్ సొల్యూషన్లు ఎలా ప్రవర్తిస్తాయనేది తెలుసుకోవడం చాలా ముఖ్యం .
"यह रेट थीअरी के द्वारा समझाया जा सकता है , जो नमूने के कॉलम से बाहर निकालने के लिए , उपलब्ध संभावित भागों के आधार पर क्रोमेटोग्राफिक पीक्स के आकार को परिभाषित करता है ।","దీనిని రేట్ సిద్ధాంతం ద్వారా వివరించవచ్చు , ఇది క్రోమటోగ్రఫిక్ పీక్స్ యొక్క ఆకృతిని , కాలమ్ నుండి నమూనా బయటకు ఎలూట్ అవడానికి అందుబాటులో గల సాధ్యమైన మార్గాల ఆధారంగా నిర్వచిస్తుంది ."
ये गामा ग्लोब्युलिन सिर्फ इम्युनोग्लोबुलिन्स ही होती हैं ।,ఈ గామా గ్లోబులిన్స్‌లను ఇమ్యునోగ్లోబులిన్స్ అనవచ్చు .
"अब , ट्रांसपोर्टर कार्बोहाइड्रेट कॉम्प्लेक्स ।","కాబట్టి , ట్రాన్స్‌పోర్టర్ కార్బోహైడ్రేట్ కాంప్లెక్స్ ."
"अब , समझ रहे हैं , अब तक हम समझ चुके हैं कि वास्तव में हीमोग्लोबिन ऑक्सीजन को छोड़ने में कैसे मदद करता है और हमें जीवित रहने में मदद करता है ।","ఇప్పుడు , ఆక్సిజన్ విడుదల చేయడంలో హిమోగ్లోబిన్ వాస్తవంగా ఎలా సహాయపడును మరియు మన జీవనానికి ఎలా సహాయపడునో ఇప్పటి వరకు మనం అర్థం చేసుకున్నాము ."
"और तीन डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड्स होते हैं , एक इंट्रामॉलिक्यूलर डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड होता है , जो A उप - इकाई के भीतर होता है , हालांकि दो इंट्रामॉलिक्यूलर डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड होते हैं जो A और B को श्रृंखला में एक साथ जोड़ते हैं ।","మరియు అక్కడ మూడు డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ ఉంటాయి , ఒకటి ఇంట్రామాలిక్యులర్ డైసల్ఫైడ్ బాండ్ , ఇది A సబ్ యూనిట్ లోపల గలది , అయితే మిగతా రెండు ఇంటర్ మాలిక్యులర్ డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ A మరియు B చైన్‌లను కలుపుతూ ఉంటాయి ."
छोटे आयनों के चूरे की तरह बाद में ये एक साथ हो जाते हैं और एकत्रीकरण प्रक्रिया होने लगती है।,ఇది తర్వాత చిన్న అయాన్ ఫైలింగ్స్‌లాగా కలిసి అగ్రిగేషన్ ప్రక్రియకు దారితీస్తుంది .
"तो , इस इकाई में , हम अल्फा डी - ग्लूकोज के संयोजन में जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर के संयोजन के बारे में चर्चा करेंगे ।","కాబట్టి , ఈ నమూనాలో మనం ఆల్ఫా D గ్లూకోజ్‌తో సంక్లిష్టంగా జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ సమూహం యొక్క నిర్మాణం గురించి చర్చిస్తాము ."
डेबाई फ़ोर्स या प्रेरित किए गए डाइपोल्स वाले स्थिर डाइपोल्स- ये एक पोलार मॉलिक्यूल और उस मॉलिक्यूल के बीच पाए जाते हैं जिन्हें पोलार मॉलिक्यूल की उपस्थिति में ध्रुवीकृत किया जा सकता है।,డిబై ఫోర్స్ లేదా ప్రేరిత డైపోల్తో గల శాశ్వత డైపోల్లు అనేవి ఒక పోలార్ మాలిక్యూల్ మరియు ఒక పోలార్ మాలిక్యూల్ సమక్షంలో పోలరైజ్ చేయగల మరో అణువుకు మాలిక్యూల్కు మధ్య కనుగొనబడుతాయి .
"पार्किन्सन्स डिसीज की जांच मुख्यत : उसके लक्षणों पर आधारित होती है , एम्आरआई जैसी न्यूरो इमैजिंग पुष्टि करने के लिये इस्तेमाल की जाती रही है ।","పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ నిర్ధారణ అనేది ప్రధానంగా లక్షణాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది , ఎం ఆర్ ఐ వంటి న్యూరో ఇమేజింగ్ అనేది నిర్ధారణ కోసం ఉపయోగించబడుతుంది ."
"तो , बीटा बैरल स्ट्रक्चर के केंद्र में ये हाइड्रोफोबिक रेज़िड्यूज़ अभी भी बीटा शीटों को एक साथ जोड़े रखते हैं ।",కావున ఈ బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్ మధ్యలో ఉన్న ఈ హైడ్రోఫోబిక్ రెసిడ్యూస్ ఇప్పటికీ బీటా షీట్స్ ను చెక్కుచెదరకుండా ఉంచుతాయి .
"उन्नीस सौ सत्तर के अंत में , हाइ प्रेशर लिक्विड क्रोमैटोग्राफी और रिवर्स फेज लिक्विड क्रोमैटोग्राफी के विकास ने इस क्षेत्र को पूरी तरह से बदल दिया ।","పందొమ్మది వందల డెబ్బై చివరలో , హై ప్రెజర్ లిక్విడ్ క్రోమటోగ్రఫీ మరియు రివర్స్ ఫేజ్ లిక్విడ్ క్రోమటోగ్రఫీ అభివృద్ధి చేయడం ద్వారా ఈ రంగం పూర్తిగా మారిపోయినది ."
अन्य भाग फिक्स्ड एंगल रोटर है जो सबसे व्यापक रूप से इस्तेमाल किया जाने वाला रोटर है और उनमें घूर्णन कोण स्थिर होता है और आप देख सकते हैं कि सेंट्रिफ्यूगेशन के पूरा होने के बाद ट्यूब के आखिरी छोर पर पेलेट को इकट्ठा किया जाता है ।,ఇక ముందు మీరు ఫిక్స్‌డ్ యాంగిల్ రోటర్ విస్తరణ మరియు రోటర్ యొక్క జియోమెట్రీ చూడవచ్చు .
"उदाहरण के लिए, यदि आप टेलोमेरिक सीक्वेंसेस को देखते हैं जो जीन के सिरे पर होते हैं, वे अपनी सामान्य स्थिति में नहीं होते हैं।","ఉదాహరణకు , మీరు జీన్ చివరలైన టెలోమెరిక్ సీక్వెన్సస్ పరిశీలిస్తే , అవి వాటి సాధారణ స్థితిలో లేవు ."
हम N - C अल्‍फा और C अल्‍फा - C साई के चारों ओर रोटेशनल एंगल फाई को दिखाते हैं ।,మేము N C ఆల్ఫాకు మరియు C ఆల్ఫాకు Cసై చుట్టూ భ్రమణ కోణం ఫై ని చూపుతాము .
"अब, इन केमिकल बॉन्ड्स में भी अलग अलग प्रकार होते हैं।  इनमें स्ट्रॉंग बॉन्ड्स होते हैं और वीक बॉन्ड्स होते हैं, स्ट्रॉंग बॉन्ड्स में हमारे पास आयनिक बॉन्ड्स और सहसंयोजी आबंध हैं, कोवैलेन्ट बॉन्ड्स में भी हमारे पास दो प्रकार के पोलार कोवैलेन्ट बॉन्ड्स और नॉन पोलार कोवैलेन्ट बॉन्ड्स हैं।","ఇప్పుడు ఈ కెమికల్ బాండ్లలో వివిధ రకాలు ఉన్నాయి .ఇక్కడ స్ర్టాంగ్ బాండ్స్ ఉంటాయి మరియు వీక్ బాండ్స్ ఉంటాయి , స్ర్టాంగ్ బాండ్ల క్రింద మనకు అయానిక్ బాండ్స్ మరియు కోవలెంట్ బాండ్స్ ఉంటాయి , కోవలెంట్ బాండ్లలో పోలార్ కోవలెంట్ బాండ్స్ మరియు నాన్ - పోలార్ కోవలెంట్ బాండ్స్ అని రెండు రకాలు ఉంటాయి ."
"हाइड्रोफोबिक समूह के अन्तर्गत, हाइड्रोफोबिक विशेषता में काफी भिन्नता दिखाई देती है,","హైడ్రోఫోబిక్ గ్రూప్‌లో , హైడ్రోఫోబిక్ లక్షణం అనేది గణనీయమైన వైవిధ్యాన్ని చూపుతుంది ."
आपका बहुत बहुत धन्यवाद ।,చాలా ధన్యవాదాలు .
"यदि ये असमानांतर होती हैं , तो हाइड्रोजन बाॉन्ड्स ज्यादा सीधे होते हैं और दो शीटों के बीच की दूरी कम हो जाती है और ये समानांतर बीटा शीटों की तुलना में अधिक स्थिर होती हैं ।","ఒకవేళ అవి అసమాంతరం అయితే , హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఎక్కువ నిటారుగా ఉంటాయి మరియు రెండు షీట్స్ మధ్య దూరం తగ్గుతుంది మరియు అవి సమాంతర బీటా షీట్స్ కంటే ఎక్కువ స్థిరంగా ఉంటాయి ."
और जिस कारण आप में बीमारी के लक्षण दिखते हैं ।,మరియు దీని వల్ల మీరు డిసీస్ లక్షణాలు కలిగి ఉంటారు .
"एक ए टी पी बाइंडिंग कैसेट है , जो दो न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग डोमेन से साइटोप्लाज्मिक हिस्से के रूप में जुड़ा होता है ।",ఒకటి సైటోప్లాస్మిక్ పోర్షన్‌గా రెండు న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ డొమైన్‌‌లతో అనుబంధించబడిఉన్న ఏ టి పి బైండింగ్ క్యాసెట్ .
हीमोग्लोबिन में ग्लूटामिक एसिड और छठे अमीनो एसिड की बीटा चेन वेलिन में म्युटिड हो जाती है ।,హిమోగ్లోబిన్ లోని గ్లూటమిక్ యాసిడ్ మరియు ఆరవ అమైనో యాసిడ్ బీటా చైన్ అనేవి వాలిన్ గా ఉత్పరివర్తన చెందును .
"अल्‍फा हेलिक्‍स - ऐसे कईं रेज़िड्यूज़ हैं जो अल्‍फा हेलिक्‍स बनाना पसंद करते हैं , जैसे कि ग्लूटामिक एसिड , ऐलेनिन , हिस्टिडीन , ल्यूसीन और मिथियोनिन अल्‍फा हेलिक्‍स बनाना पसंद करते हैं और आमतौर पर वे अल्‍फा हेलिक्‍स में मौजूद होते भी हैं ।","ఆల్ఫా హెలిక్స్ – ఆల్ఫా హెలిక్స్ ను ఏర్పరిచే అనేక అవశేషాలు ఉన్నాయి అనగా గ్లుటమిక్ ఆసిడ్ , ఎలనైన్ , హిస్టిడిన్ , లూసిన్ మరియు మిథియోనైన్ అనేవి ఆల్ఫా హెలిక్స్ ను ఏర్పరుస్తాయి మరియు అవి సాధారణంగా ఆల్ఫా హెలిక్స్ లో ఉంటాయి ."
"तो , एक विशाल खांचा होता है जहाँ आम तौर पर , एक्टिन के एक और तीन के बीच इन खांचे में एक हेलिक्स प्रवेश कर जाती है ।","కావున , అక్కడ ఒక పెద్ద గ్రూవ్ ఉంటుంది , సాధారణంగా ఒక హెలిక్స్ అనేది ఆక్టిన్ యొక్క వన్ మరియు త్రీ మధ్య నుండి ఈ గ్రూవ్ లోకి ప్రవేశిస్తుంది ."
इस तरह हम एक पॉलीपेप्टाइड के N - टर्मिनल सिरे से अलग - अलग अमीनो एसिड सीक्वेंस निर्धारित कर सकते हैं ।,ఈ విధంగా మనం ఒక పాలీపెప్టైడ్ యొక్క N - టెర్మినల్ సైడ్ నుండి విభిన్న అమైనో ఆసిడ్ సీక్వెన్స్ నిర్ణయించవచ్చు .
"इलेक्ट्रॉनों की संख्या जितनी अधिक होगी, प्रसार उतना ही अधिक होगा।","ఎలక్ట్రాన్స్ సంఖ్య ఎంత ఎక్కువగా ఉంటే , డిస్పెర్షన్ అంత ఎక్కువగా ఉంటుంది ."
एनालाइट्स को रेज़िन पर इम्मोबिलाइज लिगैंड के प्रति उनके आकर्षण के आधार पर पृथक किया जाता है ।,అనలైట్స్ అనేవి రెజిన్ పై గల స్థిర లిగాండ్ వైపు వాటి ఎఫినిటీ ఆధారంగా వేరు చేయబడుతాయి .
"तो , ये सभी कारक वास्तव में सेंट्रिफ्यूगेशन प्रोसेस के दौरान मॉलिक्यूल की सेडीमेंटेशन वेलोसिटी को निर्धारित करते हैं ।","కావున , ఈ కారకాలన్నీ వాస్తవానికి సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియ సమయంలో ఒక మాలిక్యుల్ అవక్షేపణ వేగాన్ని నిర్ణయిస్తుంది ."
अन्य प्रभावशाली तरीकों जैसे कि रेडियोइम्यूनोएसे या एंजाइम इम्यूनोएसे या फ्लोरोसेंट बेस्ड इम्यूनोएसे जैसे सभी मामलों में सिद्धांत एक जैसा ही होता है ।,అధునాతన పద్ధతులైన రేడియో ఇమ్యూనోఅస్సే లేదా ఎంజైమ్ ఇమ్యునోఅస్సే లేదా ఫ్లోరోసెన్స్ బేస్డ్ ఇమ్యునోఅస్సే వంటి వాటి విషయంలో మూడింటినందు ఉపయోగించే సూత్రం ఒకటే .
"इस विधि में , रोगी के सीरम को इलेक्ट्रोफेरोसिस पर चलाया जाता है या जिसे करना होता है वह है  एचआईवी वायरस लाइसेट , और  एचआईवी वायरस लाइसेट विभिन्न प्रोटीनों को उत्पन्न करता है , जो आवरण से शुरू होकर नॉन स्ट्रक्चरल प्रोटीनों तक होता है ।","ఈ సందర్భంలో , పేషంట్ సెరా లేదా హెచ్ ఐ వీ వైరస్ లైసేట్ , ఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్‌ పై పని చేస్తుంది మరియు హెచ్ ఐ వీ వైరస్ లైసేట్ , వివిధ పై పొర నుండి నాన్ స్ట్రక్చరల్ ప్రోటీన్స్ వరకు వివిధ ప్రోటీన్స్ దారితీస్తుంది ."
"अब , इन लूप्स को स्विच वन , स्विच टू , एसएच वन हेलिक्स और रिले कहा जा सकता है ।","ఇప్పుడు , ఈ లూప్స్ అనేవి స్విచ్ వన్ , స్విచ్ టూ , SH వన్ హెలిక్స్ మరియు రిలేగా పిలవబడుతాయి ."
"लाइसिन में pk one दो दशमलव एक आठ, pk two आठ दशमलव नौ पाँच और pKR दस दशमलव पाँच तीन हैं।","లైసీన్ pK వన్ విలువ రెండు పాయింట్ ఒకటి ఎనిమిది , pK టూ విలువ ఎనిమిది పాయింట్ తొమ్మిది ఐదు మరియు pKR పది పాయింట్ ఐదు మూడుగా ఉంటుంది ."
जहाँ C और D स्थिरांक हैं जो हाइड्रोजन बॉन्ड दाता और स्वीकारकर्ता पर निर्भर करते हैं और R हाइड्रोजन बॉन्ड दाता और स्वीकारकर्ता के बीच की दूरी है ।,ఇక్కడ C మరియు D అనేవి స్థిరాంకాలు ఇవి హైడ్రోజన్ బంధ దాతలు మరియు స్వీకర్తలపై మరియు హైడ్రోజన్ బంధ దాతలు మరియు స్వీకర్తల మధ్య దూరం R పై ఆధారపడి ఉండును .
"अब , मैं एक्टिन और मायोसिन की संरचना की इस इकाइ को संक्षेप में प्रस्तुत करता हूं ।","ఇప్పుడు , నేను ఈ ఆక్టిన్ మరియు మయోసిన్ నిర్మాణం యొక్క విభాగాన్ని సంగ్రహంగా మీకు వివరిస్తాను ."
"कुछ समतल , एरोमैटिक और हेट्रोएरोमेटिक मालेक्‍यूल बेस पेयर्स के बीच में सरक सकते हैं और बेस पेयर्स को बाधित किये बिना डुप्‍लेक्‍स को स्थिर कर सकते हैं ।",ఇది ప్రతి బంధిత డ్రగ్ మాలిక్యుల్‌కు సుమారు మూడు ఆంగ్‌స్ట్రామ్స్ వరకు డిఎన్ఎ యొక్క డూప్లెక్స్ పొడగింపునకు దారి తీస్తుంది .
"और हमने ट्रान्सफर आरएनए संरचना और एम आरएनए, आर आरएनए और आर एन ए के विभिन्न रूपों के बारे में भी सीखा है जिसमें कि कुछ असामान्य आरएनए के बेसेस भी हैं जो स्यूडो यूरिडीन और उस तरह की चीजों में पाए जाते हैं और जो आरएनए की संरचनाओं में मौजूद बेसेस के रूप में भी महत्वपूर्ण हैं।","మరియు మనం బదిలీ ఆర్ ఎన్ ఏ నిర్మాణం మరియు ఎం ఆర్ ఎన్ ఏ , ఆర్ ఆర్ ఎన్ ఏ మరియు వివిధ ఆర్ ఎన్ ఏ రూపాల గురించి కూడా తెలుసుకున్నాము , ఇవి కొన్ని అసాధారణమైన  , ఇవి సూడో యూరిడిన్‌లో ఉన్నాయి మరియు  వలె కూడా ముఖ్యమైనవి ."
"डर्वन ने इस दृष्टिकोण को आइसोलेक्सिन्स ओलिगोमेरिक हेयरपिन पॉलिएमाइड मालेक्‍यूल की एक श्रृंखला को बनाने में आगे बढ़ाया , जिसमें पायरोल और इमाइडाज़ोल रिंग सिस्टम होते हैं जो एक बहुत ही उच्च आकर्षण और एक विशिष्ट तरीके के अनुक्रम सहित डीएनए के माइनर ग्रूव में साइड बाई साइड बंधने में सक्षम होते हैं ।","ఐసోలెగ్జిన్స్ యొక్క సంశ్లేషణలో డెర్వన్ ఈ విధానాన్ని మరింత ముందుకు తీసుకువెళ్లారు , పైరోల్ మరియు ఇమిడాజోల్ రింగ్ వ్యవస్థను కలిగి ఉన్న ఒలిగొమెరిక్ హెయిర్ పిన్ పాలీఎమైడ్ మాలిక్యుల్స్ శ్రేణి అనేది డిఎన్ఎ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్‌లో చాలా ఎక్కువ ఎఫినిటీతో మరియు నిర్ధిష్టమైన విధానం గల క్రమంలో పక్కపక్కనే బంధించగలదు ."
"तो, जब भी यहाँ एक ग्राम ग्लाइकोजन होता है, जो कि जल चुका हैं, आपको अधिक संख्या में कैलोरी मिलेगी, इसकी तुलना में ग्लूकोज मॉलिक्यूल की संख्या अधिक होगी, अगर यह स्टार्च की तुलना में ग्लाइकोजन रूप में नहीं है।",అందువల్ల ఒక గ్రాము గ్లైకోజెన్‌ను కాల్చినప్పుడు మీకు ఎక్కువ కేలరీలు లభిస్తాయి .స్టార్చ్‌తో పోలిస్తే గ్లైకోజెన్ రూపంలో ఒకదానిలో లేనట్లయితే దానితో పోలిస్తే ఎక్కువ గ్లూకోజ్ మాలిక్యుల్ లభిస్తుంది .
"तो , रंगीन यौगिक के उत्पादन की तीव्रता अमीनो एसिड की मात्रा के सीधे समानुपाती होती है ।","కావున , రంగు సమ్మేళనం యొక్క ఉత్పత్తి తీవ్రత అనేది అమైనో ఆసిడ్ పరిమాణానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది ."
और दूसरी कक्षा में आपने पॉली-पॉलीसेकेराइड सीखा।,మరియు రెండవ తరగతిలో మీరు పాలీసాకరైడ్ గురించి నేర్చుకున్నారు .
"इस शुगर्स का यह बंध , ट्रांसपोर्टर में एक स्थायी संरचनात्मक परिवर्तन को प्रेरित करता है , जिसके परिणामस्वरूप शुगर , पेरिप्लाज्म की ओर ले जायी जाती है ।","ఈ షుగర్ యొక్క బంధం ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లో కన్ఫర్మేషనల్ చేంజ్ ప్రేరేపిస్తుంది , ఫలితంగా షుగర్ పెరిప్లాజం వైపు రవాణా చేయబడుతుంది ."
इसके कारण डीएनए पाँच से छब्बीस डिग्री तक खुल भी जाता है ।,ఇంటర్కలేషన్ అనేది టోపోఐసోమిరేజ్‌ల యొక్క చర్యతో జోక్యం చేసుకోవడం ద్వారా రెప్లికేషన్‌ను నివారించును .
"तो , इसे फ्रन्टिंग कहते हैं और फिर उस कॉलम में नमूने की लोडिंग कम करके फ्रन्टिंग से बचा जा सकता है ।",కావున ఇది ఫ్రంటింగ్ గా పిలవబడుతుంది మరియు ఆపై ఫ్రంటింగ్ ను కాలమ్‌లో నమూనా ను తక్కువగా లోడ్ చేయడం ద్వారా నివారించవచ్చు .
"इस प्रकार, दो मॉलिक्यूल्स के बीच न्यूनतम प्रतिकर्षण और अधिकतम आकर्षण होता है।","అందువల్ల , ఈ రెండు మాలిక్యూల్ల మధ్య మినిమం రిపల్సన్ మరియు మాక్సిమం అట్రాక్షన్ ఉండును ."
कभी - कभी एंटीबॉडी आपको यह जानने में मदद करती है कि व्यक्ति किस बीमारी से पीड़ित है ।,కొన్నిసార్లు ఆంటీబాడీ వ్యక్తి ఏ డిసీస్‌తో బాధపడుతున్నాడో తెలుసుకోవడానికి మీకు సహాయపడుతుంది .
"इससे हम एक रोगी व्यक्ति में यह देख सकते हैं कि एक विशेष सीरम प्रोटीन की सांद्रता में कितनी वृद्धि हुई है , और डेन्सिटोमेट्री का उपयोग करके इसे मापा जा सकता है और यह आपको बताएगा कि मरीज किस प्रकार के रोग से पीड़ित है ।",మనం ఒక డిసీస్ కలిగిన వ్యక్తిలో ఒక నిర్దిష్ట సీరం ప్రోటీన్స్ యొక్క గాఢత పెరుగుదలను డెన్సిటోమెట్రీ ఉపయోగించి కొలవవచ్చు మరియు ఇది మీకు రోగి ఏ రకమైన డిసీస్ తో బాధపడుతున్నాడో తెలియజేస్తుంది .
प्रोटीन स्ट्रक्चर को समझने या उसका आंकलन करने के लिए रामचंद्रन प्लॉट अत्यन्त महत्वपूर्ण होता है।,ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ అంచనా వేయుటను అర్థం చేసుకోవడంలో రామచంద్రన్ ప్లాట్ అనేది అత్యంత ప్రాథమికమైనది .
सेडीमेंटेशन कोअफिशन्ट मेश़र्मन्ट डी एन ए की सुपरकॉइलिंग को मापने की एक तकनीक है ।,సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ కొలత అనేది డిఎన్ఎ యొక్క సూపర్‌కాయిలింగ్‌ను కొలిచేందుకు ఒక పద్ధతి అవుతుంది .
"अब हम लगभग अंतिम, पाठ्यक्रम के अंतिम और पहुँच रहे हैं।",ఇప్పుడు మనం కోర్స్ యొక్క దాదాపు ముగింపుకు వస్తున్నాము .
"यदि मौजूद विन्यास एंटीजन का है या उसमें कई एंटीजेनिक डिटरमिनेंट्स हैं , तो कोई भी सीधे सीधे एक सैंडविच इम्यूनोएसे दे सकता है जहाँ आप उन कई एपिटोप का उपयोग करके एंटीबॉडी एंटीजन रिएक्शन देख सकते हैं जो एक विशिष्ट पॉलीक्लोनल सेरा का उपयोग करके एंटीजन पर मौजूद होते हैं ।","ఒక ఆంటీజెన్ లేదా మల్టిపుల్ ఆంటీజెనిక్ డిటెర్మినాంట్స్ గనక ఉంటే , నేరుగా శాండ్‌విచ్ ఇమ్యునోఅస్సే ప్రయత్నించవచ్చు , దీనిలో మీరు ఒక నిర్దిష్ట polyclonal సెరాను వాడి ఆంటీజెనుపై ఉన్న బహుళ ఎపిటోప్ సాయంతో ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ రియాక్షనను చూడవచ్చు ."
यहाँ कोलेजन या पॉलीपेप्टाइड्स की क्रिस्टल संरचना है जहाँ तीन पॉलीपेप्टाइड्स एक कोलेजन फाइबर के रूप में क्रिस्टलाइज होते हैं और दाई तरफ कोलेजन के एक छोटे कटे हिस्से को दिखाया गया है जहाँ A चेन में हाइड्रोक्सीप्रोलिन आठ से ग्लाइसिन बारह है और उसी के अनुरूप B चेन में प्रोलीन सैंतीस से थ्रिओनीन इकतालीस और ग्लाइसिन छियासठ से आइसोल्यूसिन सत्तर C चेन में दिखाया गया है ।,"కొల్లాజెన్ లేదా పాలీపెప్టైడ్ వాస్తవానికి క్రిస్టల్ నిర్మాణం , ఇక్కడ మూడు పాలీపెప్టైడ్‌లు కొల్లాజెన్ ఫైబర్‌గా స్ఫటికీకరించబడతాయి మరియు కుడి వైపున కొల్లాజెన్ యొక్క చిన్న విభాగం చూపబడుతుంది , ఇక్కడ హైడ్రాక్సీప్రోలిన్‌కు గ్లైసిన్ పన్నెండు చైన్ A మరియు ప్రోలిన్ ముప్పై ఏడుకు థ్రెయోనిన్ నలభై ఒకటి చైన్ B మరియు గ్లైసిన్ అరవై ఆరుకు ఐసోలిన్ , ఐసోలూసిన్ డెబ్బై చైన్C చూపించబడ్డాయి ."
"तो , यह क्षेत्र जो कि एक संरचना है उसमें तीन अल्फा हेलिसेस और दो बीटा शीट्स हैं ।","కావున , నిర్మాణం నిర్ణయించబడే ఈ భాగంలో మూడు ఆల్ఫా హెలిసెస్ మరియు రెండు బీటా షీట్స్ ఉంటాయి ."
लेकिन यह आवश्यक नहीं है कि यह हमेशा उतना ही हो ।,కాని ఇది ఎల్లప్పుడూ అదే కోణం వద్ద మరియు డైహెడ్రల్ కోణం వద్ద ఉండడం తప్పనిసరి కాదు .
"रेडियोइम्यूनोएसे विधि में , एंटीजन को रेडियोएक्टिविटी द्वारा अंकित किया जाता है ।","రేడియో ఇమ్యూనోఅస్సే విషయంలో , ఆంటీజెన్ రేడియేషన్‌తో లేబుల్ చేయబడుతుంది ."
"यदि कपैसिटी फैक्टर का मान पाँच है तो स्टेशनेरी फेज़ में एनालाइट की मात्रा , कॉलम में दिए गए बिंदु पर मोबाइल फेज़ से पाँच गुना होती है ।",ఒకవేళ సామర్థ్య కారకం యొక్క విలువ ఐదుకు సమానంగా ఉంటే అప్పుడు స్థిరమైన దశలోని అనలైట్ పరిమాణం అనేది ఇచ్చిన సమయంలో కాలమ్ వద్ద మొబైల్ దశలో ఉన్న దానికి ఐదు రేట్లు ఉంటుంది .
हेंडरसन हैसेलबक इक्वेशन क्या है?,హెండర్‌సన్ - హెసెల్‌బాచ్ సమీకరణం అంటే ఏమిటి ?
"तो, पहला सामान्य ही है और कुछ असामान्य भी हैं।","కాబట్టి , మొదటిది సాధారణమైనది మరియు కొన్ని అసాధారణమైనవి ."
यह एस्पिरिन पहले से ही इन इंफ्लेमेटरी पाथवे एंजाइम्स के लिए इस्तेमाल की जाती थी ।,గతంలో ఈ ఆస్పిరిన్ ఈ ఇన్‌ఫ్లమేటరీ పాత్‌వే ఎంజైమ్‌‌లకు వ్యతిరేకంగా ఉపయోగించబడినది .
"लेकिन जब आप प्रोटीन स्ट्रक्चर को समझना चाहते हैं या जब आप प्रोटीन स्ट्रक्चर सीखना चाहते हैं, उदाहरण के लिए, किसी भी अज्ञात प्रोटीन के लिए जो आपको करने की आवश्यकता है, तो वह पहला कदम प्रोटीन सेपरेशन है, तो हो सकता है कि आपने प्रोटीन्स का एक समूह या प्रोटीन्स का एक मिश्रण अलग किया हो।","కానీ మీరు ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ అర్థం చేసుకోవాలనుకున్నప్పుడు లేదా ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ చేయాలనుకున్నప్పుడు , ఉదాహరణకు చెప్పాలంటే , ఏదైనా తెలియని ప్రోటీన్ కోసం మీరు చేయవలసిన మొదటి దశ ప్రోటీన్‌ను వేరు చేయడం , ప్రోటీన్‌ల సమూహాన్ని లేదా ప్రోటీన్‌ల మిశ్రణంను వేరు చేసినట్లు మీకు తెలిసి ఉండవచ్చు ."
"और इस सप्ताह की दूसरी कक्षा में, आप जेनेटिक मटेरियल D N A डबल हेलिक्स का अध्ययन करेंगे।","మరియు ఈ వారం రెండవ తరగతిలో , మీరు డి ఎన్ ఏ డబుల్ హెలిక్స్ అనే జెనెటిక్ పదార్థాన్ని అధ్యయనం చేస్తారు ."
"मोनीलेथ्रिक्स कभी कभार होने वाली बालों की एक ऑटोसोमल डोमिनेंट बीमारी है जिससे बाल छोटे , नाजुक और सहज ही टूटने वाले हो जाते हैं ।","మోనిలెథ్రిక్స్ ఇది ఒక అరుదైన ఆటోసోమల్ డామినెంట్ హెయిర్ డిసీజ్ , దీని ఫలితంగా జుట్టు చిన్నదిగా , పెళుసైన , విరిగిన జుట్టు వస్తుంది ."
जल में मजबूती कम होती है क्योंकि जल आयनिक इंटरैक्‍शन्स कर सकता है ।,"కావున , బలం తక్కువగా ఉంటుంది ఎందుకంటే నీరు కూడా అయానిక్ ఇంటరాక్షన్స్ ఏర్పరుచును మరియు ఇంటరాక్ట్ అవుతుంది ."
"तो , यहाँ पहले हम C - टर्मिनल सिक्वेंसिंग पर चर्चा करेंगे और C - टर्मिनल सिक्वेंसिंग के लिए दो तरीके होते हैं ।","కావున , ఇక్కడ మనం మొదట C - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ గురించి చర్చించుదాం మరియు C - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ అనేది రెండు పద్ధతులను ఉపయోగించి నిర్వహించబడుతుంది ."
"तो , यह बोहर इफ़ेक्ट में देखा गया है , जो कि बोहर इफ़ेक्ट के नाम से जाना जाता है ।",కావున ఇది బోర్ యొక్క ఫలితం అయిన బోర్ ఎఫక్ట్ చూడవచ్చు .
"और ये पड़ोसी रेज़िड्यूज़ जो अंत : क्रिया करते हैं , या तो आवेशित रेज़िड्यूज़ हो सकते हैं या हाइड्रोफोबिक इंटरैक्शन हो सकती है ।",మరియు పరస్పర చర్య జరిపే ఈ పొరుగు అవశేషాలు చార్జ్డ్ అవశేషాలు లేదా హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అవచ్చు .
"अतः, पहला सप्ताह केमिकल बॉन्ड पर है।",కావున మొదటి వారం కెమికల్ బాండ్ గురించి ఉంటుంది .
"कोलेजन की विकृतियाँ - जैसा कि हमने पहले ही चर्चा की है कि कोलेजन एक निर्माण घटक होता है , तो गड़बड़ियों से इन टिश्यूज की यांत्रिक संपूर्णता में महत्वपूर्ण विकृतियाँ हो जाती हैं ।","కొల్లాజెన్ యొక్క రుగ్మతలు - కాబట్టి , కొల్లాజెన్ ఒక బిల్డింగ్ బ్లాక్ అని మేము చర్చించినప్పుడు , రుగ్మతలు ఈ కణజాలాల సమగ్రత యాంత్రిక పూర్ణాంకంలో గణనీయమైన క్షీణతకు దారితీస్తుంది ."
"और फिर यह, आवश्यकता के आधार पर और आपके द्वारा उपयोग की जा रही प्रयोगात्मक स्थितियों के आधार पर कंसंट्रेशन, एक अलग इकाई एक्सप्रेशन ऑफ कंसंट्रेशन को कैसे निर्धारित करता है।","మరియు కాంసెన్ట్రేషన్ నిర్ణయించడం , కాంసెన్ట్రేషన్ను వ్యక్తపరచడం , అవసరంను బట్టి వేరువేరు ప్రమాణాలు మరియు మీరు ఉపయోగించే ప్రయోగపు నిబంధనల మీద ఆధారపడుతుంది ."
"नीचे दिया गया एक उदाहरण, हीलियम एटम्स पर इलेक्ट्रॉन के तात्कालिक असमान वितरण का है।",ఒక హీలియంపై ఏటమ్ల తక్షణ అసమాన ఎలక్ట్రాన్ పంపిణీ జరిగిన ఉదాహరణ ఇవ్వబడినది .
इसे फिर से प्रोटीओर द्वारा पचाया जा सकता है जो अलग अलग केवल नियंत्रित डोमेन और मोटर डोमेन देता है ।,ఇది ఆ తరువాత కేవలం క్రమబద్దీకరించబడిన డొమైన్ ను మరియు మోటార్ డొమైన్ ను విడిగా అందించే ప్రోటియోర్ చేత జీర్ణం అవుతుంది .
"न्यूक्लियोसोम क्रोमैटिन की पुनरावर्ती वाली मूलभूत इकाइयाँ होती हैं , जो दस माइक्रो मीटर के न्‍यूक्लियस में रैखिक डी एन ए के दो मीटर को पैक करती हैं ।",న్యూక్లియోజోమ్స్ అనేవి క్రోమాటిన్ యొక్క ఫండమెంటల్ రిపీటింగ్ యూనిట్స్ . ఇవి పది మైక్రోమీటర్ల న్యూక్లియస్‌లో సుమారు రెండు మీటర్స్ లీనియర్ డిఎన్ఎను ప్యాక్ చేయును .
बाहरी सॉल्ट की उपस्थिति में सॉल्ट ब्रिजेस की तीव्रता कम हो जाती है।,బయట నుండి లవణాన్ని ఉంచిన సందర్భంలో సాల్ట్ బ్రిడ్జిల బలం తగ్గుతుంది .
"तो , t डैश R , tR माइनस tM के बराबर होता है ।","కావున t డ్యాష్ R , tR మైనస్ tMకు సమానం అవుతుంది ."
"तब T थ्री को कार्बोक्सिल टर्मिनल पर रखा गया , क्योंकि यह आर्जिनिन के साथ समाप्त नहीं होता है , इसलिए अब दो बातें , दो परिणाम मिले ।","తరువాత T త్రీ అనేది కార్బాక్సిల్ టెర్మినల్ వద్ద ఉంచబడినది , ఎందుకంటే ఇది అర్జినిన్ తో ముగించబడదు ."
तो इसमें से कुछ कोलेजन मोलिक्युल्स में म्यूटेशन्स से अनेक बीमारियाँ हो सकती हैं ।,"కాబట్టి , ఈ కొల్లాజెన్ అణువులలో కొన్ని మ్యుటేషన్స్ అనేక డిసీసెస్ దారితీస్తాయి ."
"तो अब , बाईं ओर के इस चित्र पर वापस आते हैं ।",కాబట్టి ఇప్పుడు ఎడమ వైపున ఉన్న చిత్రం వైపుకు తిరిగి చూడండి .
इस तस्वीर में हम उत्कृष्ट रामचंद्रन प्‍लॉट को दिखाते हैं ।,ఈ చిత్రంలో మేము శాస్త్రీయమైన రామచంద్రన్ ప్లాట్ చూపాము .
"तो निस्सन्देह , सेंट्रिफ्यूगेशन प्रक्रिया के दौरान कणों के सेडीमेंटेशन में ग्रेविटेशनल फ़ोर्स की प्रत्यक्ष भूमिका होती है ।","కావున , సెంట్రిఫ్యూగేషన్ జరిగేటప్పుడు కణం యొక్క అవక్షేపణలో గ్రావిటేషన్ ఫోర్స్ ప్రత్యక్ష పాత్ర కలిగి ఉంటుంది ."
कोलेजन के लिए ट्रिपल हेलिकल स्ट्रक्चर जिसमें हर ट्रायपेप्टाइड पर एक इंटर चेन वाला हाइड्रोजन बॉन्ड होता है ।,"కాబట్టి , ప్రతి ట్రైపెప్టైడ్‌కు ఒక ఇంటర్ - చైన్ హైడ్రోజన్ బాండ్ కొల్లాజెన్ కుకు ‌ ట్రిపుల్ హెలికల్ నిర్మాణం ఉంటుంది ."
"सर्दियों के मौसम में, झील की सतह पर बनी बर्फ, थर्मल इन्सुलेशन के रूप में कार्य करती है जो जलीय जीवन के अस्तित्व को सुरक्षित रखती है।","శీతాకాలంలో , సరస్సు యొక్క ఉపరితలంపై ఏర్పడే మంచు జలచరాల మనుగడ కోసం ధర్మల్ ఇన్సులేషన్ అందిస్తుంది ."
"एलानिन और ग्लाइसिन की गणना नहीं की जाती है , एंगल काई टू की गणना एलानिन , सिस्‍टीन , ग्लाइसिन , सीरीन , थ्रिओनीन और वेलिन के लिए नहीं की जाती है ।","ఎలనైన్ మరియు గ్లైసిన్ కోసం కోణం కై వన్ లెక్కించబడదు , కోణం కై టూ అనేది ఎలనైన్ , సిస్టీన్ , గ్లైసిన్ , సెరేన్ , త్రియోనిన్ మరియు వేలైన్ కోసం లెక్కించబడదు ."
ये कोलेजन के विकार हैं ।,ఇది కొల్లాజెన్ యొక్క ఒక రుగ్మత అవుతుంది .
माल्टोज को डी - ग्लूकोज के लिए एक एक्सोफेशिअल कम्पीटीटर भी माना जाता है ।,మాల్టోస్ డి గ్లూకోస్‌కు ఎక్సోఫేసియల్ పోటిదారుగా కూడా పరిగణించబడుతుంది .
"तो, एन एम आर के और भी फायदे हैं, यानि कि आप एक एक्वियस सलूशन में प्रोटीन स्ट्रक्चर का निर्धारण कर सकते हैं जो क्रियात्मक स्थिति में बहुत करीब है।","కాబట్టి , ఎన్ ఎం ఆర్‌కు మరికొన్ని ప్రయోజనాలు ఉన్నాయి , ఎందుకంటే మీరు శారీరక స్థితికి చాలా దగ్గరగా ఉండే ఏక్వియస్ సొల్యూషన్‌లో ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని నిర్ణయించవచ్చు ."
यह बराबरी आपको सीधे उस हेप्टन की मात्रा देती है जो बाहर आ रहा है और यह सीधे सलूशन की सांद्रता के आनुपातिक होती है ।,ఈ పోటీ నేరుగా మీకు బయటకు వస్తున్న హప్టేన్ మొత్తాన్ని తెలియజేస్తుంది మరియు ఇది సొల్యూషన్ యొక్క గాఢతకు నేరుగా అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది .
अगली कुछ स्लाइडों में सेडीमेंटेशन कोअफिशन्ट को मापने का एक विशिष्ट उदाहरण देखा जा सकता है ।,సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ కొలతకు ఒక సాధారణ ఉదాహరణ తరువాతి కొన్ని స్లైడ్స్‌లో చూడవచ్చు .
"तो पहले वाले की तुलना में चौथे वाले के आबंधन स्थल पर वृद्धि देखिये , यही वह है जो कोआपरेटिविटी फिनोमिना के नाम से जाना जाता है और जो कि हीमोग्लोबिन की क्वाटरनरी स्ट्रक्चर के आधार पर स्पष्ट रूप से समझाया गया है ।","కావున మొదటి దానితో పోల్చినప్పుడు నాల్గవ దాని బైండింగ్ సైట్ లో పెరుగుదలను చూడండి , ఇది కోఆపరేటివిటి ఫినామిన తెలిసినది మరియు ఇది హిమోగ్లోబిన్ క్వాటర్ నరీ స్ట్రక్చర్ ఆధారంగా స్పష్టంగా వివరించబడుతుంది ."
संरचना बनाने और संरचना को तोड़ने वाले आयन्स–,నిర్మాణాన్ని ఏర్పరిచే మరియు నిర్మాణాన్ని విచ్ఛిన్నం చేయు అయాన్స్ –
जिस कारण यह जीवों के लिए एक अनुकूल वातावरण बनाता है।,ఇది జీవనానికి అనుకూలమైన వాతావరణాన్ని కల్పిస్తుంది .
"तो , बड़े प्लैक्स , न्यूरोटॉक्सीसिटी के लिए उत्तरदायी लगते हैं , एक बार जब यह बंडल बन जाता है तो वे वास्तव में न्यूरोटॉक्सीसिटी के लिए जिम्मेदार होते हैं ।","కావున , పెద్ద ప్లేక్స్ న్యూరోటాక్సిసిటీకి కారణమవుతాయని తెలుస్తుంది , ఒకసారి ఈ బండిల్ ఏర్పడగానే అవి వాస్తవానికి న్యూరోట్యాక్సిసిటీకి కారణమవుతాయి ."
"एसिटाइलसैलिसिलिक एस्पिरिन ; इस दवा के औषधीय प्रभाव के बारे में जानने से पहले भी , इसे पेड़ के नीचे से निकाला जाता था ।",ఈ అసిటైల్ సాలిసిలిక్ ఆసిడ్ ఆస్పిరిన్ మందు యొక్క ఔషధ ప్రభావం గురించి మనకు తెలియడానికి ముందు నుండే ఈ క్రింది చెట్టు నుండి సేకరించబడుతున్నది .
द्विसंयोजक अमिनो एसिडों में उनके साइड चेन्स के लिए एक अतिरिक्त pK¬R मान होता है।,బైఫంక్షనల్ అమైనో యాసిడ్స్ వాటి సైడ్ చైన్స్ కోసం ఒక పికె నాట్ ఆర్ విలువను అదనంగా కలిగి ఉంటాయి .
सबसे पहले मैं डी एन ए में बेन्डिंग और कॉइलिंग और सुपरकॉइलिंग की स्थिति से परिचय कराना चाहती हूँ ।,నేను మొదట డిఎన్ఎలో గల బెండింగ్ మరియు కాయిలింగ్ మరియు సూపర్‌కాయిలింగ్ గురించి పరిచయం చేయాలనుకుంటున్నాను .
"इसलिए, यदि आपके पास एक ड्रग मॉलिक्यूल है, तो यह कह सकते हैं कि छह अणु डीएनए के एक अणु के साथ जुड़े हुए हैं।","కావున అక్కడ మీరు ఉపయోగిస్తారు లేదా ఒకవేళ ఒక డ్రగ్ మాలిక్యూల్ , ఆరు అణువులు డిఎన్ఎ యొక్క ఒక అణువుతో జతచేయబడి ఉంటే ,"
"जबकि , जब माल्टोज होता है , तो आप देखते हैं कि एस्परजीन दूर जा रहा होता है , इसे दूर स्थानांतरित कर दिया जाता है ।",కానీ అక్కడ మాల్టోస్ ఉన్నప్పుడు ఆస్పరాజైన్ పక్కకు వెళ్ళడం గమనిస్తారు.అది దూరంగా వెళ్లుతుంది .
यह अफ्फिनिटी क्रोमैटोग्राफी का एक उदाहरण है ।,ఇది ఎఫినిటీక్రోమటోగ్రఫీ ఒక ఉదాహరణ అవుతుంది .
"मैग्नीशियम, पोटेशियम जैसे संरचना तोड़ने वाले आयन जल के साथ दुर्बल बांड्स बनाते हैं।","దాని వల్ల అవి నీటి మాలిక్యుల్ లు స్వేచ్ఛగా కదలడాన్ని తగ్గిస్తాయి మరియు హెక్సామర్ నిర్మాణాన్ని పెంచును , మెగ్నీషియం , పొటాషియం వంటి నిర్మాణాన్ని విచ్ఛిన్నం చేయు అయాన్స్ నీటితో బలహీనమైన బంధాలను ఏర్పరుస్తాయి ."
"तो , आइए मैं आपको समझाती हूँ कि आप इस इकाई में क्या सीखेंगे ।","కావున , ఈ విభాగంలో మీరు నేర్చుకోబోయేవి ఏమిటో నేను వివరిస్తాను ."
तो उसके लिए पहले से तैयारी करें और आपको शुभकामनाएं।,కాబట్టి దాని కోసం ముందే సిద్ధం అవ్వండి మరియు మీకు శుభాకాంక్షలు .
"""इसलिए यह पाठ्यक्रम समाप्त हो गया है और हमारे पास एक अंतिम मूल्यांकन होगा, जो कि """"स्वयं वेबसाइट"""" पर डाला जाएगा।""",కాబట్టి ఈ కోర్సు ముగిసింది మరియు స్వయం వెబ్‌సైట్‌లో ఉంచిన దాని ప్రకారం షెడ్యూల్ ప్రకారం తుది అసెస్‌మెంట్ ఉంటుంది .
ग्लोब्यूलर प्रोटीनें मजबूती से बंधी हुईं होती हैं और अपने केंद्र में तो वे ठोस पदार्थों की तरह बहुत ही दृढ़ता से बंधी हुईं होती हैं ।,గ్లోబ్యులర్ ప్రోటీన్స్ సెంటర్ లో ఘన పదార్థాలుగా బిగుతుగా ప్యాక్ చేయబడి ఉంటాయి
"एक उदाहरण के रूप में, मैंने दो भाई-बहनों को दिखाया है जो अपने बीच एक खिलौना साझा करने के लिए तैयार हैं।  उसी प्रकार से, स्थिर डाईएटोमिक तत्वों को बनाने के लिए, हाइड्रोजन, ऑक्सीजन और क्लोरीन का संयोजन, उनके बीच इलेक्ट्रॉनों के समान सहयोजन के कारण होता है।","ఒక ఉదాహరణగా , నేను ఒక బొమ్మను పంచుకోవడానికి సిద్ధంగా ఉన్న ఇద్దరు తోబుట్టువులను చూపుతాను .దాని ప్రకారం , హైడ్రోజన్ , ఆక్సిజన్ మరియు క్లోరిన్ ఏర్పడుతాయి ఎందుకంటే స్థిరమైన డై అటామిక్ ఎలిమెంట్లుగా ఏర్పడే ఆ ఎలక్ట్రాన్లను సమిష్టిగా పంచుకోవడం వల్ల ఇది జరుగుతుంది ."
फिर ल्यूसीन एमिनोपेप्टिडेज़ पोर्सिन किडनी से प्राप्त होता है और यहाँ यह प्रोलिन को अलग करने में असमर्थ होता है ।,తరువాత లూసిన్ అమైనోపెప్టిడేజ్ అనేది పోర్సిన్ కిడ్నీ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది మరియు ఇది ప్రోలైన్‌ను విడదీయలేదు .
"लेकिन बहुत ही कम इसलिए , जैसा कि नाम से ही पता चलता है , अमिनो एसिडों में एक अमिनो ग्रुप , एक कार्बोक्सिल समूह और एक साइड चेन होता है ।","కావున , అమైనో ఆసిడ్స్ అనే పేరులో చెప్పినట్లుగా ఇది ఒక అమైనో గ్రూప్ , ఒక కార్భాక్సిల్ గ్రూప్ మరియు ఒక సైడ్ చైన్ ను కలిగి ఉండును ."
ऐसा नहीं है कि छोटी - छोटी विकृतियों के साथ भी सभी प्रोटीन्स एक रोग संबंधी स्थिति पैदा कर सकते हैं ।,చిన్న చిన్న వైకల్యాలు గల అన్ని ప్రోటీన్స్ రోగ లక్షణ స్థితికి దారితీస్తాయని దీని అర్థం కాదు .
"तो , आकार के आधार पर , आपके  या एनालाइट को जैल फिल्ट्रेशन क्रोमैटोग्राफी द्वारा पृथक किया जा सकता है ।","కావున , సైజ్ ఆధారంగా , జెల్ ఫిల్టరేషన్ క్రోమటోగ్రఫీ మాలిక్యుల్స్ లేదా అనలైట్ వేరు చేయబడుతాయి ."
"सबडोमेन टू सबसे छोटा होता है और सबडोमेन वन और थ्री बहुत कुछ एक जैसे ही होते हैं , जो एक जीन डुप्लीकेशन घटना को दर्शाता है ।","సబ్ డొమైన్ టూ అనేది అత్యంత చిన్నది మరియు సబ్ డొమైన్ వన్ మరియు త్రీ చాలా సారుప్యంగా ఉంటాయి , ఇది జీన్ డూప్లికేషన్ సంఘటనను సూచిస్తుంది ."
"तो , हाइड्राज़िन सलूशन अमिनो एसिड के कार्बोक्सिल टर्मिनल के साथ बहुत आसानी से अभिक्रिया करता है और फिर यह हाइड्राज़िन व्युत्पन्न अमिनो पेप्टाइड बनाता है और उसके बाद अमीनोअसाईल हाइड्रेज़ाइड्स का उपयोग किया जाता है , यह C - टर्मिनल अमिनो एसिड को आसानी से विभाजित कर देता है और आप यहाँ देख सकते हैं कि अमिनो एसिड मुक्त होकर बाहर निकल आते हैं ।","కావున , హైడ్రాజిన్ సొల్యూషన్ అనేది అమైనో ఆసిడ్ యొక్క కార్బాక్సిల్ టెర్మినల్‌తో చాలా సులభంగా చర్య జరుపుతుంది మరియు ఆపై ఇది హైడ్రాజిన్ నుండి ఉత్పన్నమైన అమైనో పెప్టైడ్ ను ఏర్పరుచును మరియు దాని తరువాత అమైనో అసైల్ హైడ్రాజైడ్స్ ఉపయోగించి ఇది c - టెర్మినల్ అమైనో ఆసిడ్ సులభంగా విడదీస్తుంది మరియు ఫ్రీ అమైనో ఆసిడ్ స్వేచ్ఛను పొందుతుంది ."
वे संरचनात्मक सामग्री के रूप में कार्य करते हैं और सेल्स और टिश्यूज को संरचनात्मक सहयोग प्रदान करते हैं ।,అవి సెల్స్ మరియు టిష్యూస్ నిర్మాణాత్మక పదార్థంగా పనిచేస్తాయి మరియు నిర్మాణాత్మక మద్దతును అందిస్తాయి .
"आंतरिक रूप से अलग की गयी संरचना से पॉवर स्ट्रोक तक आप स्पष्ट रूप से देख सकते हैं कि एक बहुत बड़ा अंतर है , यह नब्बे डिग्री से भी अधिक का अंतर है और जो इस गति का कारण बनता है ।","అంతర్గతంగా విడిగా ఉన్న ఆకృతీకరణ నుండి పవర్ స్ట్రోక్ కు భారీ వ్యత్యాసం ఉండడం మీరు స్పష్టంగా చూడవచ్చు , ఇది తొంభై డిగ్రీల కన్నా ఎక్కువ వ్యత్యాసం కలిగి ఉండి ఈ కదలికకు కారణం అవుతుంది ."
डी एन ए सिक्वेंसिंग का विश्लेषण आसानी से किया जा सकता है और फिर जेनेटिक कोड का उपयोग करते हुए डी एन ए सिक्वेंसिंग को प्रोटीन सिक्वेंसेस में परिवर्तित किया जाता है और फिर उस प्रोटीन सिक्वेंस का उपयोग किया जाता है ।,"కావున , డి ఎన్ ఎ సీక్వెన్స్ సులభంగా విశ్లేషించవచ్చు మరియు అప్పుడు జెనెటిక్ కోడ్ ఉపయోగించి డి ఎన్ ఎ సీక్వెన్స్ ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్‌లలోకి అనువదించబడుతుంది అప్పుడు ఆ ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ ఉపయోగించబడుతుంది ."
बैकबोन के लिए साई कोण को N - C अल्‍फा - C और अगले रेज़िड्यू के n प्लस वन / ( n + 1 ) अंश के रूप में परिभाषित किया जाता है ।,వెన్నెముక కోసం కోణం సై అనేది N C ఆల్ఫా C మరియు తరువాతి అవశేషం యొక్క N గా నిర్వచింపబడుతుంది .
"प्रोटीन स्ट्रक्चर्स जिनमें केवल अल्‍फा हेलिसिस होती हैं , मूल रूप से उन्हें अल्फा हेलिकल स्ट्रक्चर कहा जाता है ।",కేవలం ఆల్ఫా హెలిక్స్‌లను మాత్రమే కలిగి ఉన్న ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్స్ ప్రాథమికంగా ఆల్ఫా హెలికల్ స్ట్రక్చర్స్ పిలుస్తాము .
इनमें दो या दो से अधिक पॉली पेप्टाइड चेन्स साथ - साथ चलते हैं और दो समूहों के बीच हाइड्रोजन आबंध बनते हैं ।,అక్కడ రెండు లేదా ఎక్కువ పాలీ పెప్టైడ్ శృంఖలాలు సాధ్యమైనంత అధికంగా సాగి ఒక దాని ప్రక్కన ఒకటి అమరినప్పుడు రెండు శృంఖలాల మధ్య హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పడుతాయి .
कुछ प्रोटीन्स होती हैं जो डोमेन टू से बंधती हैं ।,కొన్ని ప్రోటీన్స్ డొమైన్ టూకు బంధించబడి ఉంటాయి .
और यह चक्र वास्तव में वह है जिसे हम एक स्थिर स्थिति या ट्रेडमिलिंग कहते हैं ।,మరియు ఈ ప్రక్రియ అనేది వాస్తవానికి మనం స్టేషనరీ స్టేట్ లేదా ట్రెడ్ మిల్లింగ్ అని పిలుచుకునేది అవుతుంది .
"इसलिए , आर पी एम - रोटेशन प्रति मिनट लेने की बजाय लोग आर सी एफ मान का उपयोग करते हैं और आर सी एफ व आर पी एम के बीच एक विशिष्ट और एक अच्छी तरह से परिभाषित कोरिलेशन होता है जो समीकरण के रूप में दिया गया है , वह है आर सी एफ जो ग्यारह दशमलव एक आठ के R गुणा के बराबर होता है , R रोटर की त्रिज्या है और फिर आर पी एम से गुणा करके एक हज़ार स्क्वायर से विभाजित किया जाता है ।","అందుకే ఆర్ పి ఎమ్ - రొటేషన్ పర్ మినట్‌ను తీసుకోవడానికి బదులుగా వ్యక్తులు ఆర్ సి ఎఫ్ విలువను ఉపయోగిస్తారు మరియు ఆర్ సి ఎఫ్ మరియు ఆర్ పి ఎమ్ మధ్య ఒక నిర్ధిష్టమైన , సునిర్వచితమైన కోరెలేషన్ ఉంటుంది దానిని ఆర్ సి ఎఫ్ , పదకొండు పాయింట్ఒకటి ఎనిమిది ఇన్ టూ R కు సమానం అనే సమీకరణంగా ఇవ్వడం జరిగింది , ఇక్కడ R అనేది రోటర్ యొక్క వ్యాసార్థం మరియు తరువాత ఆర్ పి ఎమ్ చే గుణించబడి వెయ్యి యొక్క వర్గంతో భాగించబడుతుంది ."
"लेकिन जो समझना अधिक महत्वपूर्ण है वह पैथोलॉजिकल स्थिति है जिसे व्यापक रूप से सिकल सेल एनीमिया के नाम से जाना जाता है , यह हिमोग्लोबिनोपैथीज में से एक है , अन्य और भी हैं , लेकिन अधिकतर सामान्यतः देखा जाने वाला सिकल सेल एनीमिया ही है ।","కాని సికిల్ సెల్ ఎనీమియా గా ప్రసిద్ధమైన రోగ లక్షణ స్థితిని అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం , అది అనేక హిమోగ్లోబినోపతీలలో ఒకటి , అక్కడ ఇతరములు కూడా ఉన్నాయి , కాని ఎక్కువ సాధారణంగా ఇది సికిల్ సెల్ ఎనీమియాలో కనిపిస్తుంది ."
"इन सभी तकनीकों का अपना महत्व होता है , क्योंकि यदि आप किसी बायोलॉजिकल फ्लुइड में एंटीबॉडी की बहुत कम सांद्रता या एंटीजन बायोलॉजिकल फ्लूइड की बहुत कम सांद्रता जानना चाहते हैं , तो आपको विवेकपूर्ण रूप से या तो फ्लो साइटोमेट्री या फ्लोरोसेंट बेस्ड इम्यूनोएसे या एन्ज़ाइम बेस्ड इम्यूनोएसे , या रेडियो - लेबल्ड प्रतिरक्षा परीक्षण वगैरह का उपयोग करना होगा जो आपके हाथों पर निर्भर करता है ।","ఈ పద్ధతులన్నింటికీ స్వంత ప్రాముఖ్యత ఉంటుంది , ఎందుకంటే మీరు బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌లో ఆంటీబాడీ యొక్క అది తక్కువ గాఢత లేదా ఆంటీజెన్ బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్ యొక్క అతి తక్కువ గాఢతను తెలుసుకోవాలనుకుంటే , మీరు flow cytometry లేదా ఫ్లోరోసెన్స్ బేస్డ్ ఇమ్యునోఅస్సేలను ఉపయోగించవచ్చు .లేదా బేస్డ్ ఇమ్యునోఅస్సే , లేదా radio labelled Imunoassay వీటిల్లో ఏది మీ చేతుల్లో అందుబాటులో ఉంటే దాన్ని వాడవచ్చు ."
"फिर दूसरा एंजाइम , स्टेफाइलोकोकस ऑरियस प्रोटीएज है जो बैक्टीरिया स्टेफाइलोकोकस ऑरियस से लिया जाता है , यह एस्पार्टिक एसिड और ग्लूटामिक एसिड जैसे एसिडिक अमिनो एसिड के C - टर्मिनल साइड पर विभाजित होता है ।","తరువాత ఇతర ఎంజైమ్ అనగా స్టెఫిలోకాకస్ ఆరియస్ * విఎస్ ప్రోటియేజ్ అనేది స్టఫిలోకొకస్ ఆరియస్ అనే బ్యాక్టీరియా నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది , ఇది ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ మరియు గ్లుటమిక్ ఆసిడ్ వంటి ఎసిడిక్ స్వభావం గల అమైనో ఆసిడ్ యొక్క C - టెర్మినల్ సైడ్ న విడదీయబడుతుంది ."
"तो , यह फिर से स्पष्ट रूप से दर्शाता है कि यह केवल ग्लाइसिन ही होना चाहिए और कोई अन्य अमिनो एसिड नहीं , इस संरचना पर कोई अन्य अमिनो एसिड हो ही नहीं सकता ।","కావున , అది మళ్లీ ఇది గ్లైసీన్ అనే దానిని స్పష్టంగా వివరిస్తుంది మరియు ఏ ఇతర అమైనో ఆసిడ్ ఈ ఆకృతిని ( అనురూపాన్ని ) ఆక్రమించదు ."
"अला अला अला के लिए रामचंद्रन प्‍लॉट - वर्ष उन्नीस सौ छियासठ में स्कॉट और शेरेगा ने , पहले से ही तैयार इम्पिरिकल पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन का उपयोग करते हुए अला अला अला के लिए फाई साई नक्शा तैयार किया ।",అలా - అలా - అలా కోసం రామచంద్రన్ ప్లాట్ .
"ये दो शब्द बताने के बाद,",ఈ రెండు పదాలను ఇచ్చిన తర్వాత .
"जी - एक्टिन की संरचना - जैसा कि मैंने पहली स्लाइड में बताया था कि जी - एक्टिन में चार डोमेन्स होते हैं वन , टू , थ्री , फ़ोर ।","G - ఆక్టిన్ యొక్క నిర్మాణం - నేను ఇంతకు ముందు స్లైడ్ లో చెప్పినట్లుగా G - ఆక్టిన్ అనేది వన్ , టూ , త్రీ , ఫోర్ అనే నాలుగు డొమైన్ లను కలిగి ఉంటుంది ."
"तो , C थ्री , T वन और T टू को ओवरलैप करता है और उन्हें क्रमबद्ध होने की अनुमति देता है ।","ఇప్పుడు , ఇది సయనోజెన్ బ్రోమైడ్‌తో ట్రీట్ చేయబడుతుంది కావున మీరు మూడు ఫ్రాగ్మెంట్స్ C వన్ , C టూ , C త్రీ లను కలిగి ఉంటారు ."
"दोनों कक्षाएं प्रोटीन स्ट्रक्चर के अनुप्रयोग पर आधारित हैं, ना कि अपने उद्देश्यों के लिए एक तरह से उनका फायदा उठाने की हमारी कोशिशों पर।",రెండు తరగతులు మన ప్రయోజనాల కోసం ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని ఉపయోగించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాము .
"तो , इससे क्या परिणाम निकला ?","కావున , ఇది ఏమి సూచిస్తుంది ?"
"बाल मृत सेल्स से बने होते हैं , हर कोशिका केराटिन मैक्रोफायब्रिल्स से भरी होती है ।","జుట్టు చనిపోయిన కణాలతో కూడి ఉంటుంది , ప్రతి కణం కెరాటిన్ కెరాటిన్ మాక్రోఫిబ్రిల్స్‌తో నిండి ఉంటుంది ."
बाकी पदार्थ जिनमें कोई आकर्षण नहीं है वे धोने के दौरान बाहर आ जाएंगे ।,కావున ఎఫినిటీని కలిగి లేని మిగతా పదార్థాలు శుభ్రపరచు సమయంలో బయటకు వస్తాయి .
हिस्टोन H4 की एन - टर्मिनल पूँछ में अत्यधिक क्षारीय अमीनो एसिड होते हैं ।,హిస్టోన్ H ఫోర్ యొక్క N - టర్మినల్ టేల్ అధిక బేసిక్ అమైనో యాసిడ్స్‌ను కలిగి ఉంటుంది .
"और तीसरी कक्षा में आपने अध्ययन किया कि, ए - डी एन ए, बी - डी एन ए , जेड - डी एन ए, ए-डी एन ए के ही अन्य रूप हैं जो परिस्थितियों के अनुसार उपस्थित हो सकते हैं।","మరియు మూడవ తరగతిలో మీరు ఏ - డి ఎన్ ఏ , బి డి ఎన్ ఏ , జెడ్ - డి ఎన్ ఏ పరిస్థితులను బట్టి ప్రదర్శించగల డి ఎన్ ఏ యొక్క ఇతర రూపాలు అని అధ్యయనం చేసారు ."
"माइक्रोट्यूबुल का सक्रियण प्रोटीन से संबंधित होता हैै , माइक्रोट्यूबुल का आकर्षण संभवतः बाहरी हानि से काइनेज़ को नियंत्रित करता है बिल्कुल उसी तरह जैसे कि एमीलॉइड पेप्टाइड्स द्वारा इंट्रासेल्युलर कैल्शियम होमियोस्टेसिस की गड़बड़ी टाउ के फॉस्फोरीलेशन और इसके माइक्रोट्यूबुल बंधन क्षेत्र को सक्रिय करती है ।","కావున , మైక్రోట్యూబుల్ అనుబంధ ప్రోటీన్ ను లేదా మైక్రోట్యూబుల్ ఎఫినిటీని క్రియాశీలకంగా చేయడం ద్వారా కణానికి బయటి ఇన్సల్ట్ జరిగి కినేస్ ను నియంత్రించవచ్చు అనగా అమైలాయిడ్ పెప్టైడ్స్ ద్వారా ఇంట్రాసెల్యులార్ కాల్షియంహోమియోస్టాసిస్ యొక్క స్థితికి అంతరాయం కలిగించడం వంటిది ఇది టౌ యొక్క ఫాస్ఫోరైలేషన్ మరియు దాని మైక్రోట్యూబుల్ బైండింగ్ డొమైన్ ను ప్రేరేపించును ."
"नॉन बॉन्डेड इंटरैक्‍शन्स - जैसा कि हम पहले ही इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स वान डर वाल्स इंटरैक्शन्स और हाइड्रोजन बॉन्ड्स पर चर्चा कर चुके हैं , जहाँ ऊर्जा की शब्दावली को पहले ही वर्णित किया जा चुका है ।","బంధం లేని ఇంటరాక్షన్స్ అన్నీ , ఇంతకు ముందు మనం చర్చించినట్లుగా ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ , వాన్ డర్ వాల్ ఇంటరాక్షన్స్ మరియు హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఇక్కడ శక్తులు ఇంతకు ముందే వివరించబడినవి ."
और यह सप्ताह इस पाठ्यक्रम का अंतिम सप्ताह है।,ఈ వారం ఈ కోర్సు యొక్క చివరి వారం .
"इन सभी तरीकों में से , जो वास्तव में अधिक महत्वपूर्ण है वह है एलिसा और जो बहुत ही लोकप्रिय भी है ।","ఈ అన్ని పద్ధతులలో , వాస్తవానికి చాలా ముఖ్యమైనది ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ .ఇది చాలా ప్రాచుర్యం పొందిన పరీక్ష ."
"इस स्‍लाइड में , मैंने आपको थायोरेडॉक्सिन का उदाहरण दिखाया है , जहाँ आप बीच में स्‍पष्‍ट रूप से देख सकते हैं कि बीटा शीटें मुड़ी हुईं हैं और ये बीटा शीटें अल्‍फा हेलिसिस से जुड़ी हुई हैं ।","ఈ స్లైడ్ లో , నేను మీకు తియోరేడాక్సిన్ ను ఉదాహరణగా చూపాను , దీనిలో సెంటర్ లో మీరు బీటా షీట్స్ వంపు తిరగడం మరియు ఆల్ఫా హెలిసెస్ చేత కనెక్ట్ అయి ఉండటాన్ని స్పష్టంగా చూస్తారు ."
"और सरल पॉलीसेकेराइड्स में, आपने ग्लाइकोजन का अध्ययन किया है, ग्लाइकोजन महत्वपूर्ण क्यों है? जब आप स्टार्च खाते हैं तो उसे स्टार्च के ही रूप में संग्रहीत नहीं किया जा सकता है, क्यों? क्योंकि ग्लाइकोजन पुनः कांट छांट करके एक छोटे से स्थान में एक लंबी पॉलीसेकेराइड्स लेता है।","మరియు సాధారణ పాలిసాకరైడ్‌లలో మీరు గ్లైకోజెన్‌ను చదివారు , గ్లైకోజెన్ ఎందుకు ముఖ్యమైనది ? మీరు స్టార్చ్ తినేటప్పుడు స్టార్చ్ రూపంలో ఎందుకు నిల్వ చేయబడదు ? ఎందుకంటే గ్లైకోజెన్ మళ్ళీ పొడవైన పాలిసాకరైడ్‌ను ఒక చిన్న ప్రదేశంలోకి తీసుకుంటుంది ."
"अब , ये विभिन्‍न ऊर्जाओं की क्षमताएं होती हैं जो प्रोटीन संरचना बनाती हैं जिससे आप प्रोटीन संरचना की कुल ऊर्जा की गणना कर सकते हैं और इसके क्‍या उपयोग हैं और हम इन शब्‍दों को कहाँ इस्‍तेमाल करते हैं ।",ఇప్పుడు ప్రోటీన్ నిర్మాణంలోని ఈ విభిన్న శక్తి సామర్థ్యాలు మీరు లెక్కించగల ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క మొత్తం శక్తిని అందించగలవు మరియు ఉపయోగాలు ఏమిటి మరియు ఈ పదాన్ని మనం ఎక్కడ ఉపయోగిస్తాము .
धन्यवाद ।,ధన్యవాదాలు .
केमिकल बॉन्ड एटम्स के बीच एक आकर्षण होता है जो ऐसे वैलेंस इलेक्ट्रॉन्स के विभिन्न व्यवहारों के परिणामस्वरूप होता है जो विभिन्न परिस्थितियों में मूल रूप से एक-दूसरे में इस तरह विलीन हो जाते हैं ताकि उनके बीच कोई भी स्पष्ट अंतर ना रह जाए।,ఒక కెమికల్ బాండ్ అనేది ఏటమ్స్ మధ్య ఉండే ఆకర్షణ మరియు ఏటమ్స్ బాహ్య కర్పరం యొక్క విభిన్న ప్రవర్తనల ఫలితంగా లేదా బాహ్య కర్పరంలోని ఎలక్ట్రాన్స్ వల్ల వివిధ పరిస్థితుల్లో ఒకదానితో ఒకటి విలీనం అవుతాయి దానివల్ల వాటి మధ్య ఒక స్పష్టమైన రేఖను గీయలేము .
"अब , हम एफ - एक्टिन को अंत में देख सकते हैं जहाँ कांटेदार सिरा होता है जहाँ से जी - एक्टिन बहुत तेजी से जुड़ता है ।",G - ఆక్టిన్ చాలా వేగంగా అనుబంధించబడే బార్బ్డ్ఎండ్ వద్ద ఇప్పుడు మనం F - ఆక్టిన్ ను మనం చూడవచ్చు .
"जो कि, प्रोटीन सिक्वेंसिंग है।","కాబట్టి , ప్రోటీన్ సీక్వెన్సింగ్ ."
"तो , यानि कि जहाँ फिलामेंट की लंबाई की स्थिर स्थिति बनाए रखी जाती है ।","కావున , ఫిలమెంట్ యొక్క పొడవు యొక్క స్టెడీ స్టేట్ నిర్వహించబడుతుంది ."
"अब , उन्हें बदलने के लिए जो प्रेरित करता है , वह है संरचनात्मक परिवर्तन , जब ऑक्सीजन आयरन से जुड़ती है तो वह हीम के समक्ष चली जाती है , जबकि दूर वाला हिस्टीडीन ऑक्सीजन को स्थिर करने उसके नज़दीक पहुँच जाता है ।","* ఇప్పుడు , వాటి మార్చే ఆకృతీకరణను మార్పు ఏమిటంటే , ఆక్సిజన్ బంధించబడినప్పుడు ఐరన్ హీమ్ యొక్క సమతలంలోకి కదులుతుంది అయితే డిస్టల్ హిస్టిడిన్ అనేది ఆక్సిజన్ స్థిరీకరించడానికి సమీపంగా కదులుతుంది ."
"इसे यहाँ चित्र में दिखाया गया है , कि ये हिस्‍टोन प्रोटीनें बैंगनी रंग से दिखायी गयी हैं और डी एन ए जिसे बचाया गया है , उसे काले रंग में दिखाया गया है और योजनाबद्ध रूप से दिखाया गया है कि पूरी चीज क्रोमोसोम में कैसे फिट होती है ।","ఇది ఇక్కడ చిత్రంలో చూపబడినది , ఈ హిస్టోన్ ప్రోటీన్స్ పర్పుల్ రంగులో చూపబడినవి , దానిపై హెచ్చరించబడిన డిఎన్ఎ నలుపు రంగులో చూపబడినది మరియు మొత్తం విషయం చివరకు క్రోమోజోమ్‌లో ఎలా ఇమిడిపోతుంది అనేది క్రమపద్ధతిలో చూపబడినది ."
"आयनिक बॉन्डिंग-जब एक मेटल एक नॉन मेटल के साथ क्रिया करती है, तो आयनिक कंपाउंड्स बनते है।",అయానిక్ బాండింగ్ – ఒక మెటల్ అనేది నాన్ - మెటల్తో చర్య జరిపినప్పుడు అయానిక్ కాంపౌండ్ ఏర్పడుతుంది .
"अब , R अवस्था और T अवस्था क्या हैं ?","ఇప్పుడు , R స్టేట్ మరియు T స్టేట్ అంటే ఏమిటి ?"
"इस प्रकार का आबंधन अक्सर बहुत मजबूत होता है और धातुओं में तनन-सामर्थ्य एवं लचीलापन, अच्छी विद्युत और ऊष्मीय संवाहकता इसी आबंधन के कारण होती है।","ఈ రకం బాండ్ తరుచుగా చాలా బలంగా ఉంటుంది మరియు ఇది టెంసైల్ స్ట్రెంగ్థ్ , మెటల్ మల్లాబిలిటీ , మంచి ఎలెక్ట్రికల్ కండక్టివిటీ మరియు థర్మల్ కండక్టివిటీ బాధ్యత వహిస్తుంది ."
"इसलिए, इस सप्ताह में, हमारी दो कक्षाएं होने वाली हैं, वे हैं प्रोटीन सेपरेशन और सिक्वेंसिंग।","కాబట్టి , ఈ వారంలో , మనకు రెండు తరగతులు ఉండబోతున్నాయి , అంటే ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ , వేరుచేయడం మరియు సీక్వెన్సింగ్ ."
"तो, आपको यह जानना होगा कि इस डबल हेलिक्स की क्या विशेषताएं हैं।","కాబట్టి , ఈ డబుల్ హెలిక్స్ యొక్క లక్షణాలు ఏమిటో మీరు తెలుసుకోవాలి ."
"अब , छोटी बीटा शीट भी हेलिसिस बना सकती हैं , इसलिए उन्हें बीटा हेलिसिस भी कहा जाता है ।","ఇప్పుడు , చిన్న బీటా షీట్స్ కూడా హెలిక్స్ లను ఏర్పరచగలవు , కావున అవి బీటా హెలిసెస్ గా పిలబడుతాయి ."
फोल्डिंग ही इसकी मूल संरचना को निर्धारित करती है और मूल संरचना ही वास्तव में सेलुलर फंक्शन का निर्धारण करती है ।,ఫోల్డింగ్ అనేది దాని స్థానిక నిర్మాణాన్ని నిర్దేశిస్తుంది మరియు స్థానిక నిర్మాణం అనేది సెల్యూలార్ ఫంక్షన్ నిర్దేశిస్తుంది .
"अंतिम दो हेलिसिस असमानांतर होती हैं और सभी अनुक्रमिक हेलिसिस एक - दूसरे से सटी हुई नहीं होती हैं , वे विशेष रूप से दूर - दूर लगी हुई होती हैं ।","చివరి రెండు హెలిక్స్ లు ప్రతిసమాంతరంగా ఉంటాయి మరియు అన్ని వరుస హెలిసెస్ పరస్పరం పక్కపక్కనే ఉండవు , కావున అవి దూరంగా ప్రత్యేకంగా అమర్చబడి ఉంటాయి ."
एक्टिन में फिलामेंट संरचना का एक गतिशील नेटवर्क बनता है जो साइटोस्केलेटन के प्रमुख घटकों में से एक होता है ।,ఆక్టిన్ రూపాల్లో సైటోస్కెలెటన్ యొక్క ప్రధాన భాగం ఫిలమెంట్స్ నిర్మాణం యొక్క డైనమిక్ నెట్‌వర్క్ .
रिवर्स फेज क्रोमैटोग्राफी का उपयोग proteins और पेप्टाइड्स को उनकी हाइड्रोफोबिसिटी के आधार पर पृथक करने के लिए किया जाता है ।,రివర్స్ ఫేజ్ క్రోమటోగ్రఫీ అనేది ప్రోటీన్స్ మరియు పెప్టైడ్స్ ను వాటి హైడ్రోఫోబిసిటీ ఆధారంగా వేరు చేస్తుంది .
आप प्रोटीन स्ट्रक्चर वगैरह को समझ चुके हैं।,మీరు ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ మొదలైనవాటిని అర్థం చేసుకున్నారు .
"एंजाइम एक्टिविटी या प्रोटीन फंक्शन की प्रक्रिया , प्रोटीन बाइडिंग साईट का लचीलापन , नए कंपाउंड्स को विकसित करने के लिए दवाओं का ऑप्टिमाइजेशन ।","కొత్త సమ్మేళనాలను అభివృద్ధి చేయడానికి ఎంజైమ్ ఆక్టివిటీ లేదా ప్రోటీన్ పనితీరు యొక్క విధానం , ప్రోటీన్ బైండింగ్ సైట్ యొక్క వశ్యత , ఔషదాల ఆప్టిమైజేషన్ ."
"और इन जलयुक्त एसिड्स, बेसिस, मॉलिक्यूलर कंपाउंड्स, इन सभी यौगिकों को एक्वियस सलूशन में, जल में, सोल्युट कहा जा सकता है।","మరియు ఈ ఎక్వస్ ఆసిడ్స్ , బేసిస్‌లు , మాలిక్యులర్ కాన్పౌండ్లు , ఈ సమ్మేళనాలన్నింటిని , నీటిలో ఎక్వస్ సొల్యూషన్స్‌‌లోని సొల్యూట్స్‌గా పిలుస్తాము ."
न्यूक्लियोसोम संरचना - न्यूक्लियोसोम को सबसे पहले 1974 में इलेक्ट्रॉन माइक्रोस्कोपी तस्वीरों में ओलिन्स एंड ओलिन्स द्वारा देखा गया था ।,"న్యూక్లియోజోమ్ నిర్మాణం , న్యూక్లియోజోమ్స్‌ను మొదటిసారిగా ఓలిన్స్ పందొమ్మిది వందల డెబ్బై నాలుగులో ఎలక్ట్రాన్ మైక్రోస్కోపీ ఫోటోగ్రాఫ్స్‌లో గమనించాడు ."
"ज्योमेट्री शुरू करते हुए , संरचनात्मक ऊर्जा की गणना के लिए पहली आवश्यकता होती है कि आपको ज्योमेट्री शुरू करनी चाहिए , इसे कई प्रकार के तरीकों का उपयोग करके किया जा सकता है , एम ओ ई , हाइपरकेम आदि जैसे अधिकांश मॉडलिंग प्रोग्राम आपको रेखाचित्रों का उपयोग करने देते हैं , कोई भी इन रेखाचित्रों का उपयोग करके अणुओं की आकृति निकाल सकता है और प्रारंभिक या शुरूआती निर्देशांक प्राप्त कर सकता है ।","స్టార్టింగ్ జ్యామెట్రీ .ఆకృతి శక్తిని లెక్కించడం కోసం మొదటి అవసరం మీరు స్టార్టింగ్ జ్యామెట్రీ ని కలిగి ఉండడం .దీనిని వివిధ పద్ధతుల ద్వారా చేయవచ్చు , చాలా మోడలింగ్ కార్యక్రమాలు అనగా M O E , H Y P E R C H E M మొదలైనవి మీరు స్కెచర్స్ ఉపయోగించుటకు అందించును .ఈ స్కెచర్స్ ఉపయోగించి ఆ వ్యక్తి అణువును గీయవచ్చు మరియు మొదటి లేదా ప్రారంభ అక్షాలను పొందవచ్చు ."
वे कौन से विभिन्न घटक हैं जो न्यूक्लिक एसिड में मौजूद होते हें? चाहे वह आर एन ए हो या डी एन ए हो?,న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్‌లో ఉన్న వివిధ భాగాలు ఏమిటి ? ఇది ఆర్ ఎన్ ఏనా లేదా డి ఎన్ ఏనా ?
इसका मतलब है कि एफ - एक्टिन से जुड़े एक्टिन मोनोमर्स की संख्या और एफ - एक्टिन से अलग किए गए जी - एक्टिन की संख्या बराबर बनी होती है ।,అనగా F - ఆక్టిన్ నకు అనుసంధానించబడిన ఆక్టిన్ మోనోమర్స్ సంఖ్య మరియు F - ఆక్టిన్ నుండి విచ్ఛేదనం చెందిన G - ఆక్టిన్ ల సంఖ్య సమానంగా ఉంటుంది .
जबकि हाइड्रोफोबिक वातावरण में इसका योगदान लगभग तीस किलो ज्यूल्स प्रति मोल होता है जिसका मतलब है कि हाइड्रोफोबिक वातावरण में यह भूमिका बहुत बड़ी होती है ।,అదే హైడ్రోఫోబిక్ వాతావరణంలో దీని సహకారం ప్రతి మోల్ నకు సుమారుగా 30 కిలో జౌళ్స్ ఉంటుంది అనగా హైడ్రోఫోబిక్ వాతావరణంలో ఈ పాత్ర చాలా పెద్దది .
"तो आप विभिन्न प्रकार के आर एन ए सीख रहे होंगे, चाहे यह एक एम आर एन ए, आर आर एन ए हो या आप यह एसआई आर एन ए भी जानते होंगे और ऐसी ही और भी संरचना हो सकती हैं।","కాబట్టి మీరు వివిధ రకాలైన ఆర్ ఎన్ ఏ చేస్తారు , ఇది ఎం ఆర్ ఎన్ ఏ , ఆర్ ఆర్ ఎన్ ఏ లేదా సి ఆర్ ఎన్ ఏ మరియు అలా మొదలైనవి కావచ్చు ."
"तो , इसके लिए आप यहाँ देख सकते हैं कि यह पेप्टाइड का एक नमूना है और फिर यह हाइड्राज़िन सलूशन के साथ अभिक्रिया करता है , हाइड्राज़िन सलूशन में दो नाइट्रोजन ग्रुप्स होते हैं जो कोवैलेन्ट बॉन्ड से जुड़े होते हैं ।","కావున , దాని కోసం ఇక్కడ ఇది ఒక సరళమైన పెప్టైడ్ మరియు ఆపై ఇది హైడ్రాజైన్ సొల్యూషన్ చర్య జరిపినప్పుడు , హైడ్రాజైన్ సొల్యూషన్ కోవలెంట్ బాండ్ అనుసంధానించబడిన రెండు నైట్రోజన్ గ్రూప్స్ కలిగి ఉంటుంది ."
"इसी तरह लिपिड्स भी विभिन्न प्रकार के लिपिड्स जो उपस्थित हैं और जो सेल मेम्ब्रेन में उपस्थित हैं, उनकी भूमिका क्या है और वे सेल मेम्ब्रेन की अखंडता को कैसे बनाए रख सकते हैं।","అదేవిధంగా , లిపిడ్‌లు కూడా , సెల్ మెంబ్రేన్‌‌లో ఉన్న వివిధ రకాల లిపిడ్‌లు కలిగి ఉన్నాయి . వాటి పాత్ర ఏమిటి మరియు అవి సెల్ మెంబ్రేన్‌లో యొక్క సమగ్రతను నిర్వహించగలవు ."
"और तीसरी कक्षा में, आप संरचनात्मक गुण सीखेंगे।","మరియు మూడవ క్లాస్ లో , మీరు కన్ఫమేషనల్ ప్రాపర్టీస్ ఎలా నిర్ణయించవచ్చో తెలుసుకుంటారు ."
इसमें महत्व की एक विशेष प्रोटीन के विरुद्ध पेप्‍टाइड्स एंटीबॉडीज़ का संश्लेषण शामिल होता है और यह चिकित्सा अनुसंधान में बेहद उपयोगी है।,ఇది ఒక నిర్ధిష్ట ప్రోటీన్‌కు వ్యతిరేఖంగా పెప్టైడ్ యాంటిబాడీస్ సంశ్లేషణను కలిగి ఉంటుంది మరియు ఇది వైద్య పరిశోధనలో చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది .
"इसलिए , हमें जी एल यू टी कॉम्प्लेक्सेस से जो ज्ञान प्राप्त हुआ है , वह यह है कि जी एल यू टी थ्री कॉम्प्लेक्स से पता चलता है कि जी एल यू टी दोनों एनोमर्स को पहचान सकता है , अर्थात बीटा डी ग्लूकोज भी इसे पहचान सकता है , अल्फा डी - ग्लूकोज भी इसे पहचान सकता है ।","కాబట్టి , జి ఎల్ యు టి సముదాయాల నుండి మనం తెలుసుకున్నది ఏమిటంటే , జి ఎల్ యు టి మూడు సముదాయాలు జి ఎల్ యు టి రెండు అనోమర్‌‌లను గుర్తించగలదని తెలుపుతుంది , అంటే బీటా డి గ్లూకోజ్ కూడా గుర్తించగలదు , ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్ కూడా గుర్తించగలదు ."
पेप्‍टाइड्स और पॉलीपेप्‍टाइड्स को प्रोटीन-प्रोटीन इंटरैक्शन को समझने के लिए एक जांच के रूप में भी इस्तेमाल किया जा सकता है।,పెప్టైడ్స్ మరియు పాలిపెప్టైడ్స్ అనేవి ప్రోటీన్ - ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్‌ను అనుసరించడానికి ప్రోబ్స్‌గా సైతం ఉపయోగించబడుతుంది .
"ऐसा इसलिए है क्योंकि यह परीक्षण एक छोटी लेबोरेटरी में किया जा सकता है , क्योंकि आपको केवल एलिसा प्लेटर यानि एलिसा प्लेट और एलिसा रडार की ही आवश्यकता होती है , और यदि आपके पास ये दोनों हैं , तो एलिसा बहुत ही आसानी से किया जा सकता है ।","ఎందుకంటే ఈ పరీక్షను ఒక చిన్న లాబొరేటరీలో చేయవచ్చు .ఎందుకంటే మీకు దీని కోసం ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ యొక్క ఒక ప్లాటార్ , ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ యొక్క ఒక ప్లేట్ మరియు ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ యొక్క రాడార్ మాత్రమే అవసరం , మరియు మీకు ఇవి అందుబాటులో ఉంటే , ఈ ఎల్ ఐ ఎస్ ఏ పరీక్షని చాలా తేలికగా చేయవచ్చు ."
आमतौर पर ये प्रोटीनें कोशिका के बाहर वाले माध्यम में स्रावित होने वाली प्रोटीनें होती हैं।,సాధారణంగా ఇవి ఎక్స్‌ట్రా సెల్యులార్ మాధ్యమానికి స్రవించే ప్రోటీన్స్ .
"यह दोनों प्रकार के रोटर जैसे कि फिक्स्ड एंगल रोटर और स्विंगिंग बकेट रोटर के साथ भी आता है , और सामान्यतः इसका उपयोग शुद्धिकरण या प्रारंभिक कार्य के दौरान , सूक्ष्म मॉलिक्यूल प्रोटीन या न्यूक्लिक एसिड को अलग करने में किया जा सकता है ।","ఇది కూడా ఫిక్స్‌డ్ యాంగిల్ రోటర్ మరియు స్వింగింగ్ బకెట్ రోటర్ రెండింటితో వస్తుంది మరియు దీనిలో ఈ రెండింటినీ ఉపయోగించవచ్చు , సాధారణంగా శుద్ధీకరణ లేదా సన్నాహక పని సమయంలో మైక్రో మాలిక్యుల్ ప్రోటీన్ లేదా న్యూక్లియిక్ యాసిడ్ వేరు చేయడానికి దీనిని ఉపయోగిస్తారు ."
"जैसे पेप्टाइड्स के लिए आयोडीन का उपयोग किया जा सकता है और फिर धब्बों को देखा जा सकता है और उनके RF वैल्यू के आधार पर , आप जान सकते हैं कि पेप्टाइड कैसे विस्थापित हो जाते हैं ।",మీరు పెప్టైడ్స్ కోసం అయోడిన్ ను ఉపయోగించినట్లుగా దీనిని విభిన్న స్టెయిన్స్‌తో స్ప్రే చేసినప్పుడు మచ్చలు కనిపిస్తాయి మరియు వాటి RF విలువల ఆధారంగా మీరు పెప్టైడ్ ఎలా మైగ్రేట్ అయినదో తెలుసుకోవచ్చు .
"और तीसरा भाग सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स है जो बताता है कि सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स क्या होता है , इसकी गणितीय अभिव्यक्ति और इसके भौतिक अनुप्रयोग क्या हैं ?","మరియు మూడవ భాగం సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ దీనిలో సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ అంటే ఏమిటి , దాని గణిత వ్యక్తీకరణ మరియు దాని భౌతిక అనువర్తనం గురించి వివరించడం జరుగుతుంది ."
"पहली बार जब डिजाइनिंग का प्रयास किया गया था वह मिथाइल पाइरोल ग्रुप्‍स के लिए ज़िमर एवं साथियों द्वारा किया गया था , उन्होंने दिखाया कि यदि आप मिथाइल पाइरोल ग्रुप्‍स को बदल देते हैं , तो यह आबंधन की स्थिरता को बढ़ा देता है ।","మిథైల్ పైరోల్ గ్రూప్స్ కోసం జిమ్మర్స్ మొదటిసారిగా రూపకల్పనకు ప్రయత్నించినప్పుడు , ఒకవేళ మీరు మిథైల్ పైరోల్ గ్రూప్స్‌ను మార్చితే , ఇది బైండింగ్ యొక్క స్థిరత్వాన్ని పెంచుతుంది అని అతను చూపారు ."
मैं आपको दिखाऊंगा कि N - टर्मिनल सिक्वेंसिंग कैसे किया गया था ।,ఇప్పుడు N - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ ఎలా నిర్వహించబడినదో నేను మీకు చూపుతాను .
"एक कोलेजन के बारे में कहा जाए तो यह एक हाइड्रोजन बॉन्ड ही है जो उसी में एक से दो , दो से तीन , तीन से चार से जुड़ता है और चार फिर से पहली चेन हो जाती है ।","కొల్లాజెన్ విషయంలో హైడ్రోజన్ బంధం ఒకటి నుండి రెండు , రెండు నుండి మూడు , మూడు నుండి నాలుగు మధ్య వుంది , ఆపై నాలుగు మళ్ళీ మొదటి గొలుసుగా వస్తుంది ."
सिकल सेल एनीमिया एक ऑटोसोमल रिसेसिव डिज़िज़ होती है जिसके कारण ऑक्सीजन ले जाने वाले प्रोटीन हीमोग्लोबिन में विषमता आ जाती है।,ఇది ఆక్సిజన్‌ను తీసుకెళ్లే ప్రోటీన్ అంటే హిమోగ్లోబిన్‌లో అసాధారణతను కలిగిస్తుంది .
जैसे कि इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स में धनात्‍मक आवेशित रेज़िड्यूज़ ॠणात्‍मक आवेशित रेज़िड्यूज़ के साथ इंटरैक्‍शन करते हैं ।,ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ లాగా పాజిటివ్ అవశేషం అనేది నెగటివ్ చార్జ్ అవశేషంతో ఇంటరాక్ట్ అవుతుంది .
"इसलिए, जब आप वास्तव में मोल फ्रैक्शन XA और XB को जोड़ते हैं तो यह एक होना चाहिए।","కావున , వాస్తవంగా మీరు మోల్ ఫ్రాక్షన్ XA మరియు XB కూడితే ఇది ఒకటి అవ్వాలి ."
"हम मायोसिन स्ट्रक्चर , पॉवर स्ट्रोक और पॉवर स्ट्रोक की प्रक्रिया में मायोसिन में होनेवाले संरचनात्मक परिवर्तनों के बारे में भी जानेंगे ।","అలాగే మనం మయోసిన్ నిర్మాణం , పవర్ స్ట్రోక్ మరియు పవర్ స్ట్రోక్ ప్రక్రియలో మయోసిన్ లో నిర్మాణాత్మక మార్పులను గురించి కూడా నేర్చుకోవడం జరుగుతుంది ."
तो हम इन चार पोटेंशियल एनर्जी फंक्शन्स के लिए गणितीय अभिव्यक्ति देखते हैं ।,కావున ఈ నాలుగు పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్ కోసం మనం గణితాత్మక వ్యక్తీకరణ చూస్తాము .
"होचस्ट 33258 , नेट्रोप्सिन और डिस्टामाइसिन के समान C G C G A A T T C G C G के समृद्ध क्षेत्र में भी बांधता है ।",హోచీస్ట్ త్రీ - త్రీ టూ ఫైవ్ యైట్ అనేది నెట్రోప్సిన్ మరియు డిస్టామైసిన్‌లాగా C G C G A A T T C G C G యొక్క A T రిచ్ రీజియన్‌కు బంధితమై ఉంటుంది .
"तो यहाँ आप मकड़ी का जाला देख सकते है जिसका पार्ट ए छोटा है , अगर आप इसे बड़ा करके देखेंगे , तो आप देखेंगे कि यह कई सारे सिल्क फायब्रिल्स से बना है और अगर आप इसे और भी बड़ा करेंगे तो देखेंगे कि इन फायब्रिल्स में जेली होती है , एक जालीदार संरचना जिसमें क्रिस्टलाइन कण होते हैं , और ये क्रिस्टलाइन कण बीटा शीट्स नैनोक्रिस्टल से बने होते हैं और ये बीटा शीट्स नैनो क्रिस्टल पॉलीपेप्टाइड्स होते हैं जिसमें प्रचुर मात्रा में बीटा स्ट्रैंड्स होते हैं ।","మీరు ఇక్కడ స్పైడర్ వెబ్‌ను చూడవచ్చు , ఇది చాలా చిన్నది , అది అనేక సిల్క్ ఫైబ్రిల్స్‌‌తో తయారవుతుంది మీరు జూమ్ - ఇన్ చేస్తే ఈ ఫైబ్రిల్స్‌ కనపడతాయి , మీరు మరింత జూమ్ - ఇన్ చేస్తే ఆ జెల్లీ , జాలి వంటి నిర్మాణం మరియు అందులోని క్రిస్టల్ , స్ఫటికాకార కణాలు కనపడతాయి మరియు ఈ స్ఫటికాకార కణాలు బీటా షీట్లు నానో - స్ఫటికాలతో తయారవుతాయి కాబట్టి ఈ బీటా షీట్ నానో - స్ఫటికాలు చాలా బీటా తంతువులను కలిగి ఉన్న polypeptide అని చెప్పవచ్చు ."
"जल की संरचना- जल का अणु मुड़ा हुआ होता है जिसमें टेट्राहेड्रल जियोमेट्री होती है, जिसमें एक सौ चार दशमलव पांच डिग्री का एक बांड एंगल होता है जिसकी लंबाई पिचानवे दशमलव सात पीकोमीटर होती है।",నీటి యొక్క నిర్మాణం – నీరు అనేది టెట్రాహెడ్రల్ జామెట్రీ కలిగి ఉన్న వంగి ఉండే మాలిక్యుల్ మరియు ఇది నూటా నాలుగు పాయింట్ ఐదు డిగ్రీల బంధ కోణాన్ని కలిగి ఉంటుంది మరియు ఒక OH బంధ పొడవు తొంభై ఐదు పాయింట్ ఏడు పికోమీటర్‌గా ఉంటుంది .
"स्पेक्ट्रा बस उलटा था और उसके आधार पर उन्होंने प्रस्‍तुत किया कि डी एन ए की B संरचना , डी एन ए की तुलना में अलग तरह का हो सकती है और बाद में यह साबित हो गया कि यह एक g - D N A - G संरचना है ।",మరియు Z - డిఎన్ఎ చుక్కల గీతతో ఉంటుంది మరియు స్ప్రెక్ట్రా అనేది విలోమం చేయబడినది దాని ద్వారా అతను డిఎన్ఎ యొక్క B ఫామ్ కన్నా ఈ డిఎన్ఎ విభిన్న హ్యాండెడ్‌నెస్ కలిగి ఉంటుందని ప్రతిపాదించాడు మరియు తరువాత అది జి డి ఎన్ ఎ G - డిఎన్ఎగా నిరూపించబడినది .
"इस विशेष मामले में  डीएनए के C 6 पिरीमिडीन और C 8 प्‍यूरीन की लंबी अक्ष रेखा , आमतौर पर ड्रग की लंबी अक्ष रेखा के समानांतर होती है और लिगैंड के आयाम आमतौर पर डीएनए बेस पेयर जियोमिट्री के समान या लगभग समान होता हैं ।",అక్కడ ఒక శాస్త్రీయ లేదా ఎండ్ - ఆన్ ఇంటర్కలేషన్ మోడల్ ఉంటుంది .
रोटेशनल एंगल ओमेगा C - N बॉन्ड के चारों ओर का चक्रण होता है ।,రొటేషనల్ఆంగిల్ ఒమేగా అనేది C N బాండ్ చుట్టూ భ్రమణం
इसके कारण डीएनए डुप्लेक्स की लंबाई लगभग तीन ऐंगस्ट्रॉम प्रति बाउंड ड्रग मालेक्‍यूल तक बढ़ जाती है ।,ఇది ఐదు నుండి ఇరవై ఆరు డిగ్రీలు డిఎన్ఎను విడదీయడానికి కారణం అవుతుంది .
"हालांकि , पॉलीपेप्टाइड बैकबोन के मामले में , फाई और साई चक्रण को , माइनस एक सौ अस्सी से प्लस एक सौ अस्सी डिग्री तक लिया जाता है , जो कि उन्नीस सौ तिरसठ में रामचंद्रन द्वारा दिए गए इन कोणों की मूल परिभाषा के अनुरूप है ।","అయితే , పాలిపెప్టైడ్ బ్యాక్‌బోన్ కు భ్రమణం ఫై సై అనేది పందొమ్మిది వందల అరవై మూడులో రామచంద్రన్ ఈ ఆంగిల్స్ కోసం ఇచ్చిన అసలైన నిర్వచనానికి అనుగుణంగా మైనస్ నూట ఎనభై నుండి ప్లస్ నూట ఎనభై డిగ్రీలు వరకు తీసుకోబడును ."
किसी भी इम्यूनोलॉजिकल टेक्निक्स को करने से पहले आपको एंटीबॉडी को टाइट्रेट करना होगा ।,ఏదైనా ఇమ్యునలాజికల్ టెక్నిక్స్ నిర్ణయించుకునే ముందు మీరు ఆంటీబాడీలను టైటెట్ చేయాలి .
"तो , एस्पैरेजिन और ग्लूटामाइन का योग रूपांतरण के बराबर होता है जो मुक्त की गई अमोनिया की मात्रा के साथ - साथ एस्पारटिक एसिड और ग्लूटामिक एसिड के लिए लिया जाता है ।",కావున ఆస్పార్జిన్ ప్లస్ గ్లుటమిన్‌ను మార్చడానికి అవసరమైన మొత్తాన్ని విడుదలైన అమ్మోనియా పరిమాణం ప్లస్ ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ మరియు గ్లుటమిక్ ఆసిడ్ కోసం తీసుకుంటారు .
"जैसा कि आप चित्रों में भी देख सकते हैं, यह स्पष्ट रूप से प्रदर्शित किया गया है कि नॉन बॉन्डिंग इलेक्ट्रान पेयर्स एक खास तरफ ही होते हैं बॉन्डिंग इलेक्ट्रान पेयर्स दूसरी ओर होते हैं।","బొమ్మలో మీరు చూసినట్లు , బంధంలో పాల్గొనని ఎలక్ట్రాన్ జతలు ప్రత్యేకంగా ఒక వైపు ఉండడం మరియు బంధ ఎలక్ట్రాన్ జతలు మరో వైపు ఉండడం స్పష్టంగా ప్రదర్శించబడినది ."
इसी कारण जल पोलर प्रकृति का होता है।,దీని వల్ల నీరు పోలార్ నేచర్ ని కలిగి ఉండడం జరుగుతుంది .
इस तस्वीर में हम दिखाते हैं कि डी एन ए स्‍ट्रक्‍चर के अलग - अलग आकारों और घुमावों में अवशोषण कैसे बदलता है ।,"డిఎన్ఎ ద్రవీభవన స్థానాన్ని క్వాంటిటేజ్ కోసం మేము డిఎన్ఎలోని హైపర్ క్రోమిక్ ఎఫెక్ట్ కోసం కొన్ని పరామితులను నిర్వచించాము , మేము హైపర్ క్రోమిసిటీ A అనేది 100 ( Et - Ec ) / Ec గా నిర్వచించాము , ఇక్కడ Et అనేది T ఉష్ణోగ్రత వద్ద శోషణం , మరియు Ec అనేది డిఎన్ఎలో హెలిక్స్ - కాయిల్ ట్రాన్సిషన్‌ను పర్యవేక్షించడానికి ఉపయోగించే వంద శాతం కాయిల్ వద్ద అబ్జార్బన్స్ అవుతుంది ."
"इसलिए , यहाँ पर चार उप - इकाईयाँ लाल , पीली , हरी , नीली दर्शाई गयी हैं जो कि R अवस्था बाईं और T अवस्था में हैं ।","కావున , ఇక్కడ నాలుగు సబ్ యూనిట్స్ ఎరుపు , పసుపు , ఆకుపచ్చ , నీలం అనేవి R స్టేట్ ఎడమ వైపున మరియు T స్టేట్ చూపబడినవి ."
"यहाँ , आप आधुनिक सेंट्रीफ्यूज के आधारभूत सरल चित्र को देख सकते हैं ।","ఇక్కడ , మీరు ఒక అధునాతన సెంట్రిఫ్యూజ్ సరళమైన సాధారణ చిత్రాన్ని చూడవచ్చు ."
ऐसा एक कॉम्प्लीमेंट इम्यूनोएसे का उपयोग करके तय किया जा सकता है ।,కాంప్లిమెంట్ఇమ్యునోఅస్సేను ఉపయోగించి దీనిని నిర్ణయించవచ్చు .
उन्नीस सौ अड़सठ में वेंकटाचलम ने पहली बार बीटा टर्न्‍स की संरचना का वर्णन किया था ।,మొట్టమొదటిసారిగా పందొమ్మది వందల అరవై ఎనిమిదిలో వెంకటాచలం బీటా టర్న్స్ యొక్క ఆకృతిని వివరించారు .
"यहाँ क्रिस्टल संरचना तीन पॉलीपेप्टाइड्स से निर्धारित की गई थी , एक है ग्लाइसिन प्रोलीन प्रोलीन , दूसरा है ग्लाइसिन प्रोलीन हाइड्रोक्सीप्रोलिन ।","ఇక్కడ క్రిస్టల్ నిర్మాణం మూడు పాలీపెప్టైడ్‌లతో నిర్ణయించబడింది , ఒకటి గ్లైసిన్ - ప్రోలిన్ - ప్రోలిన్ మరొకటి గ్లైసిన్ - ప్రోలిన్ - హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ ."
सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर -,ద్వితీయ నిర్మాణాలు –
यही एक विशिष्ट तरीका है जिससे डी एन ए मोलेक्‍यूल ठोस होता है और फिर यह गुणसूत्र में फिट हो सकता है ।,ఇది డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్ కాంపాక్ట్ చేయబడే సాధారణ మార్గం మరియు ఆపై ఇది క్రోమోజోమ్‌లో ఇమిడిపోతుంది .
"तो, मोलालिटी को आप सोल्वेंट के प्रति किलोग्राम में विलेय के मोल्स के रूप में बता सकते हैं।",కావున ఈ మోలాలిటిని మీరు కిలోగ్రామ్ సాల్వెన్ట్‌లో‌ గల సొల్యూట్ మోల్‌ల సంఖ్యగా చెప్తాము .
"तो , अब मूल पूर्वज A है , जो जीन डूप्लीकेशन द्वारा B को जन्म देता है और फिर A और B चार अलग - अलग सीक्वेंस A वन , A टू , B वन , B टू जैसी प्रजातियों को जन्म देते हैं ।","కావున , ఇప్పుడు అసలైన పూర్వీకుడు A అవుతారు , ఇది జీన్ డూప్లికేషన్ ద్వారా B కి దారితీసినది మరియు తరువాత A మరియు B అనేవి A వన్ , A టూ , B వన్ , B టూ వంటి వాటిని ఏర్పరిచాయి ."
"क्योंकि फोल्डिंग का महत्व इतना होता है कि , अगर प्रोटीन मुड़ा हुआ नहीं है या वह आंशिक रूप से मुड़ा हुआ है तो वह अपने सामान्य सेलुलर फंक्शन नहीं करेगा ।","ఫోల్డింగ్ యొక్క ప్రాముఖ్యత చాలా ఎక్కువ అవడం వల్ల , ఒకవేళ ప్రోటీన్ మడత లేనిది అయినా లేదా అది పాక్షికంగా మడత గలది అయినా అది దాని సాధారణ సెల్యూలార్ ఫంక్షన్ కనబరచదు ."
ये नॉन कोवैलेंट इंटरैक्‍शन्स के कारण बनती हैं जहाँ कोवैलेंट इंटरैक्‍शन्स इसमें कोई भूमिका नहीं निभाती हैं ।,ఇవి నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్ వల్ల ఇవి ఏర్పడుతాయి మరియు దీనిలో కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్ ఎలాంటి పాత్ర పోషించడం జరగదు .
"तो , आप यहाँ पर देख सकते हैं कि ट्रिप्सिन फ्रेगमेंटेशन के लिए दो अलग - अलग सिरे हैं और एक बार जब आप किसी भी पॉलीपेप्टाइड को ट्रिप्सिन से विभाजित करते हैं तो यह विभिन्न प्रकार के खंड बनाता है ।","కావున , ట్రిప్సిన్ ఫ్రాగ్మెంటేషన్ కోసం రెండు విభిన్న సైడ్స్ ఉండం ఇక్కడ మీరు చూడవచ్చు మరియు ఒకసారి మీరు ఏదైనా పాలీపెప్టైడ్ ను ట్రిప్సిన్‌తో ట్రీట్ చేసినప్పుడు ఇది విభిన్న రకాల ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తుంది ."
"उदाहरण के लिए, आपके पास एक सोडियम क्लोराइड साल्ट है, तो सलूशन में सोडियम अंतःक्रिया करेगा और साथ ही साथ सोडियम + और क्लोरिन - भी अंतःक्रिया करेंगे।","ఉదాహరణకు , మీ దగ్గర సోడియం క్లోరైడ్ సాల్ట్ ఉంటే , సోడియం చర్య జరుపుతుంది మరియు అక్కడ సొల్యూషన్‌‌లో Na ప్లస్ మరియు Cl మైనస్ చర్య జరుపుతాయి ."
"एक बार जब आप एंटीजन की प्रकृति या सांद्रता पर निर्भर करते हुए एंटीबॉडी की एक विशेष मात्रा का उपयोग कर लेते हैं , तो आपको एक रेडियल डीफ्युजन मिलता है ।","ఆంటీజెన్ యొక్క స్వభావం లేదా గాఢతను బట్టి నిర్దిష్ట మొత్తం ఆంటీబాడీతో చర్య జరిపిన తర్వాత , మీరు రేడియల్ డిఫ్యూషన్ గమనించగలుగుతారు ."
"इसमें छह अमिनो एसिड होते हैं और आमतौर पर इन्हें आई और आई प्‍लस वन , आई प्‍लस टू , आई प्‍लस थ्री और आई प्‍लस फाइव कहा जाता है और पहले और छठे रेज़िड्यूज़ों के साथ हाइड्रोजन बॉन्ड को आई और आई प्‍लस फाइव के बीच देखा जाता है ।","ఇది ఆరు అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉంటుంది మరియు సాధారణంగా అవి i , i ప్లస్ వన్ , i ప్లస్ టూ , i ప్లస్ త్రీ , i ప్లస్ ఫోర్ అండ్ i ప్లస్ ఫైవ్ పిలవబడును మరియు హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది మొదటి మరియు ఆరవ అవశేషాలు అయిన i అండ్ i ప్లస్ ఫైవ్ మధ్య కనిపిస్తుంది ."
"जल के एक अणु का ॠणात्‍मक ऑक्सीज़न सिरा, जल के दूसरे अणु के धनात्‍मक हाइड्रोजन सिरे की ओर आकर्षित होता है जिससे हाइड्रोजन बॉन्ड बनाता है।",ఒక నీటి మాలిక్యుల్ యొక్క ఋణాత్మక ఆక్సిజన్ చివర అనేది మరో నీటి మాలిక్యుల్ యొక్క ధనాత్మక హైడ్రోజన్ చివరను ఆకర్షించి హైడ్రోజన్ బాండ్ల‌ను ఏర్పరచును .
"अधिक ऊंचाई पर, जहाँ वायुमंडलीय दबाव कम होता है, पानी का बॉयलिंग टैम्प्रेचर कम हो जाता है।",అధిక ఎత్తులో నీటి మరుగు టెమ్పరేచర్ తగ్గుతుంది ; అనగా తక్కువ అట్మాస్ఫరిక్ ప్రజర్ వద్ద .
"यहाँ आप देख सकते हैं कि कोलेजन फाइबर बंडल , ट्रोपोकोलेजन मोलिक्युल्स के समूहीकरण से बना है जो साथ - साथ ही पंक्तिबद्ध हैं ।",ఇక్కడ మీరు కొల్లాజెన్ ఫైబర్ కట్ట పక్కపక్కనే చదనుగా చేయబడిన ట్రోపోకొల్లాజెన్ అణువుల యొక్క సమూహం ద్వారా ఏర్పడుతుంది
"जबकि टैंगल्स मस्तिष्क के न्यूरॉन्स के अंदर मिलते हैं और ये दूसरी प्रोटीन के टुकड़ों से बने होते हैं जिन्हें टाउ कहते हैं , ये दोनों अलग अलग प्रोटीन्स से बने होते हैं और इनके स्थान भी अलग अलग होते हैं ।","అలాగే , ట్యాంగిల్స్ మెదడులోని న్యూరాన్స్ మధ్య కనిపిస్తాయి మరియు అవి టౌగా పిలవబడే ఇతర ప్రోటీన్ యొక్క శకలాలతో తయారవుతాయి , కావున ఈ రెండు విభిన్న ప్రోటీన్స్ తో తయారైనవి మరియు అవి ఉండే ప్రదేశం కూడా విభిన్నంగా ఉంటుంది ."
"तो , एक और अन्य आयन होता है जो क्लोराइड आयन कहलाता है , यह इतना भी महत्वपूर्ण नहीं होता है लेकिन प्रोटॉन और टू , थ्री - बीपीजी  की तुलना में काफी महत्वपूर्ण होता है ।","కావున అక్కడ క్లోరైడ్ అయాన్ గా పిలిచే మరో అయాన్ కూడా ఉంటుంది , ఇది కూడా అంతగా ముఖ్యమైనది కాదు కాని ప్రోటాన్ మరియు టూ , త్రీ బిపిజిలతో పోల్చినప్పుడు అప్పటికీ అది ముఖ్యమైనది ."
"अल्फा साइन्युक्लीन टोक्सिसिटी , एनएम्आर संरचना में होनेवाली घटनाएँ एक समान होती हैं , जिसे आप देख सकते हैं , इसमें एक लचीले लिंकर से जुड़ी दो हेलिसिस और बड़ी सी टर्मिनल लचीली संरचना और कॉइल संरचना होती हैं , इस तरह यह प्रोटीन अल्जाइमर्स रोग के नॉन - बीटा कक्ष में दिखाई देती है ।","ఆల్పా సిన్యూక్లిన్ టాక్సిసిటీలోని సంఘటనలు మరియు ఎన్ ఎమ్ ఆర్ నిర్మాణం రెండూ ఒకటే , దీనిని మీరు చూడవచ్చు , ఇది సౌకర్యవంతమైన లింకర్ మరియు పెద్ద సి టెర్మినల్ ఫ్లెక్సిబుల్ స్ట్రక్చర్ , కాయిల్ స్ట్రక్చర్ ద్వారా అనుసంధానించబడిన రెండు హెలిసెస్ ను కలిగి ఉంటుంది మరియు ఈ ప్రోటీన్ వాస్తవానికి  నాన్ - బీటా విభాగంలో కనిపిస్తుంది ,"
आप नियमित रूप से जटिल मिश्रण से बड़ी मात्रा में अलग - अलग घटकों को शुद्ध करने के लिए उद्योग में क्रोमैटोग्राफी का इस्तेमाल कर सकते हैं ।,సంక్లిష్ట మిశ్రమం నుండి పెద్ద మొత్తంలో విడి భాగాలను శుద్ధి చేయడానికి పరిశ్రమలలోసాధారణంగా మీరు ఈ క్రోమటోగ్రఫీని వర్తింపజేయవచ్చు .
तो किसी भी इन्हिबिटर या लिगैंड डिजाईन को कैटेलिटिक रिएक्शन या सब्सट्रेट के बंधन को रोकने के लिए मूल रूप से सक्रिय क्षेत्र या हाइड्रोफोबिक चैनल को अवरुद्ध करना चाहिए ।,"కాబట్టి ఏదైనా నిరోధకం లేదా లిగాండ్ రూపకల్పన ప్రాథమికంగా క్యాటలిటిక్ రియాక్షన్‌ను లేదా పదార్థం యొక్క బంధాన్ని నిరోధించడానికి , ఆక్టివ్ సైట్ లేదా హైడ్రోఫోబిక్ ఛానెల్‌‌ను నిరోధించాలి ."
"उनमें से कुछ की सूची मैंने यहाँ बनाई है , आप उनके साहित्य में देख सकते हैं और उनके भी अपने विशेष लक्षण होते हैं , हर एक की अपनी खास विशेषता होती है , या तो वे कार्बोहाइड्रेट हो सकते हैं , उनकी घुलनशीलता , मॉलिक्यूलर वेट , हायड्रॉक्सिलायसिन जैसे दूसरे अमिनो एसिड्स की बनावट एक टाइप के कोलेजन से दूसरे टाइप के कोलेजन में बदल जाती है ।","కాబట్టి , నేను ఇక్కడ కొన్నిటిని లిస్టు చేశాను , మీరు వాటి ప్రచురణలు చూడవచ్చు మరియు వాటికి ఒక ప్రత్యేక లక్షణాలు ఉన్నాయి , ప్రతి ఒక్కటి ప్రత్యేక లక్షణాన్ని కలిగి ఉంటాయి , అవి కార్బోహైడ్రేట్ , అనుసంధానం లేదా వాటి ద్రావణీయత , పరమాణు బరువు , ఇతర అమైనో ఆసిడ్స్ కూర్పు అనగా హైడ్రాక్సిలైసిన్ వలన ఎలా ఒక రకమైన కొల్లాజెన్ మరొక రకమైన కొల్లాజెన్ ‌కు మారుతుంది ."
"तो , आप देख सकते हैं कि यह प्रत्यक्ष रूप से त्रिज्या और आर पी एम पर निर्भर करता है और आर पी एम व आर सी एफ के बीच सीधा कोरिलेशन होता है ।","కావున , ఇది నేరుగా వ్యాసార్థం మరియు ఆర్ పి ఎమ్ పై ఆధారపడి ఉంటుందని మరియు ఆర్ పి ఎమ్ మరియు ఆర్ సి ఎఫ్ మధ్య నేరుగా ఒక కోరెలేషన్ ఉండడం మీరు చూడవచ్చు ."
दोहरे रेशेदार डी एन ए के लिए औसत इक्स्टिंक्शन कोअफिशन्ट .002 होता है ।,డిఎన్ఎ యొక్క డబుల్ హెలికల్ B ఫామ్ అనేది n పై స్టార్ ట్రాన్సిషన్ వల్ల 260 నానోమీటర్స్ వద్ద బలమైన అతినీల లోహిత అబ్జార్ప్షన్‌ని కలిగి ఉంటుంది .
"अब, हम मोलारिटी पर आते हैं, जो सबसे आम शब्द है।",ఇప్పుడు మనం అత్యంత సాధారణమైనది అయిన మోరాలిటి విషయానికి వద్దాం .
"तो जैसा कि मैंने पहले कहा है , अल्फा हेलिक्स में हम देखते है कि हाइड्रोजन बॉन्ड उसी चेन में होता है , हर तीन दशमलव छह रेसीड्यूज या हर एक से चार रेसीड्यूज पर हाइड्रोजन बॉन्ड होता है और हर टर्न पर तीन दशमलव छह रेसीड्यूज होते हैं ।","కాబట్టి , నేను ఇంతకు ముందే చెప్పినట్లుగా , మనం చూసే ఆల్ఫా హెలిక్స్ , ఒకే గొలుసులోని హైడ్రోజన్ బంధం వలన ఏర్పడినది , హైడ్రోజన్ బంధంలో మీకు మూడు పాయింట్ ఆరు అవశేషాలు లేదా ఒకటి నుండి నాల్గవ అవశేషాలు మరియు ప్రతి మలుపుకు మూడు పాయింట్ ఆరు అవశేషాలు ఉన్నాయి ."
"दवा में हैलोजन के रूप में एक क्लोरीन आयन होता है , जो इस हैलोजन बाइंडिंग साईट से बंधता है और इन हेलिसेस की गतिविधियों को रोक देता है ।","ఈ మందు హాలోజెన్ గా క్లోరిన్ అయాన్ కలిగి ఉంది , ఇది ఈ హాలోజన్ బైండింగ్ సైట్‌ను బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది మరియు ఈ హెలిక్స్ యొక్క కదలికను నిరోధిస్తుంది ."
लेकिन जब ये लंबवत होते हैं तो इसकी मजबूती बहुत ही कम हो जाती है ।,అలాగే ఇది లంబంగా ఉంటే బలం చాలా బలహీనం అవుతుంది .
"देखिए, अभी तक जब हम एक प्रोटीन के बारे में अध्ययन करते हैं, एक प्रोटीन के बारे में सोचते हैं,","మనం ప్రోటీన్ గురించి అధ్యయనం చేసినప్పుడు , ప్రోటీన్ గురించి ఆలోచించినప్పుడు ఇప్పటివరకు చూడండి , మీరు ప్రోటీన్‌ను ఏకాంతంగా , ఒక పద్ధతిలో లేదా కేవలం ప్రోటీన్‌లో ఆలోచించలేరు ."
"इसी तरह, ऊष्मा से बर्फ पिघलकर जल बन जाती है, जल अवेपोरेट्स होकर गैस में परिवर्तित हो जाता है और गैस कन्डेन्स होकर ठोस में परिवर्तित हो जाती है।","అదే సమయంలో , ఉష్ణంతో మంచు కరిగి నీటిని ఇస్తుంది , నీరు ఆవిరై గ్యాస్ ను మరియు గ్యాస్ కన్డెన్సెస్ సాలిడ్ పదార్థాన్ని ఇస్తాయి ."
"और अफिनिटी , एंटीबॉडी के साथ एक एपीटोप के बंधन को दर्शाता है , चूँकि प्रोटीन या एंटीजन में एपीटोप्स बहुत ज्यादा संख्या में शामिल रहते हैं , तो वे सामूहिक रूप से अविडिटी प्रदान करते हैं ।","ఏదైనా ఇమ్యునోఅస్సే చేసే ముందు , ఆంటీబాడీ యొక్క అఫినిటీ మరియు / లేదా ఎవిడిటీ ఎలా ఉందో తెలుసుకోవాలి ."
"और , कॉम्पिटीटिव इम्यूनोएसे विधि ज्यादातर हेप्टन्स , दवाओं या ड्रग मेटेबोलाईट्स , कम आणविक भार वाले यौगिकों के लिए प्रयोग की जाती है , जहाँ एंटीजन पर एंटीबॉडी को एक अज्ञात अणु से विकसित कर सकते हैं और आपको एक बराबरी मिलती है ।","మరియు కాంపెటిటివ్ ఇమ్యునోఅస్సే , డ్రగ్స్ లేదా డ్రగ్ మెటాబొలైట్స్ , స్మాల్ మాలిక్యూల్ వెయిట్ కాంపౌండ్స్ కోసం వాడతారు , ఇక్కడ మీరు తెలియని మాలిక్యూలుతో ఆంటీజెన్ పై ఆంటీబాడీని పొదిగించవచ్చు మరియు మీరు ఒక పోటీ వాతావరణాన్ని సృష్టించవచ్చు ."
"बाँयी तरफ एक योजनाबद्ध चित्र है जिसमें आप सिग्नल पेप्टाइड देख सकते हैं , बीच में कॉपर आयन्स बंधे हुए हैं और कॉपर बाइंडिंग रीजन के बाद एक हायड्रोफोबिक भाग होता है और दाहिनी तरफ एक त्रि - आयामी संरचना दिखायी गयी है जो कि copper binding region और दो सौ , दो सौ चालीस रेज़िड्यूज़ के बीच होती है ।","ఎడమ వైపున , మీరు సిగ్నల్ పెప్టైడ్ ను ఒక సాధారణ పటం ఉంది మరియు మధ్యలో కాపర్ అయాన్స్ తో బంధం కలిగి ఉండవచ్చని భావిస్తున్నాము మరియు కాపర్ బంధిత ప్రాంతం తరువాత అక్కడ ఒక హైడ్రోఫోబిక్ భాగం ఉంటుంది మరియు అందుబాటులో గల నిర్మాణం కుడి వైపున చూపబడినది , ఈ త్రిమితీయ నిర్మాణం అనేది కాపర్ బైండింగ్ సైట్ మధ్యలో ఉన్నది మరియు సుమారుగా రెండు వందల నలభై అవశేషాలను కలిగి ఉంటుంది ."
इस सप्ताह में आपने दो कक्षाएं की हैं।,ఈ వారంలో మీరు రెండు తరగతులు చేసారు .
"इस शब्द के लिए , ऊर्जा स्थिरांक ॠणात्‍मक हो सकता है , जो कि एक अधिकतम अक्ष संरचना का संकेत देता है और चार परमाणुओं के दिए गए सेट के लिए विभिन्न अंतरालों के साथ कई योगदान हो सकते हैं ।","ఈ టర్మ్ కోసం , శక్తి స్థిరాంకం గరిష్ట ఆక్సిస్ యొక్క ఆకృతిని సూచిస్తూ బహుశా రుణాత్మకంగా ఉండవచ్చు మరియు ఇచ్చిన నాలుగు ఆటమ్స్ సమితికి వేర్వేరు ఆవర్తనాలతో అనేక సహకారాలు ఉండవచ్చు ."
लेकिन एक सौ पाँच संरचनाओं में से केवल एक संरचना ही सक्रिय होती है ।,కావున 105 గానూ 1 ఆకృతి మాత్రమే ఆక్టివ్ గా ఉంటుంది .
फिर हम दूसरी चर्चा करेंगे कि मास स्पेक्ट्रोमेट्री कैसे की जाती है ।,"తరువాత మనం , మాస్ స్పెక్ట్రోమెట్రీ నిర్వహణకు మరో మార్గాన్ని గురించి చర్చించుదాం ."
"चूंकि जल के वेपोरायजेशन के लिए काफी मात्रा में ऊर्जा की आवश्यकता होती है, और यह वही ऊष्‍मीय ऊर्जा होती है जिसे शरीर से लिया जाता है और इसीलिए यह हमें ठंडा महसूस कराने में बहुत ही प्रभावशाली होती है।","కావున నీరు ఆవిరవడానికి గణనీయ పరిమాణంలో శక్తి అవసరం అవుతుంది , కావున ఇది శరీరం నుండి గ్రహించబడిన హీట్ ఎనర్జీ మరియు అందువల్ల ఇది మనల్ని చల్లబరచడంలో చాలా సమర్థమైనదిగా ఉంటుంది ."
"इसलिए , यह सारी प्रक्रिया चित्र में दिखायी गयी है ।","కావున , ఈ విధానమంతా పటంలో చూపబడింది ."
"तो , यहाँ आप महत्वपूर्ण रूप से दो अंतर देखते हैं , हरे रंग में माल्टोज शुगर के साथ एक जी एल यू टी थ्री कॉम्प्लेक्स के मिश्रण से संबंधित है और जो पीले रंग में दिखाया गया है ग्लूकोज के साथ जी एल यू टी थ्री का मिश्रण है ।","కాబట్టి , ఇక్కడ మీరు సంక్లిష్టమైన రెండు వ్యత్యాసాలను చూస్తారు , ఆకుపచ్చ రంగులో ఉన్నది మాల్టోస్ చక్కెరతో జి ఎల్ యు టి మూడు సముదాయానికి చెందినది మరియు పసుపు పచ్చ రంగులో చూపబడినది గ్లూకోస్‌తో జి ఎల్ యు టి మూడు యొక్క సముదాయం ."
"फिर , इसमें एंटीबॉडी की एक विशिष्ट मात्रा उपयोग की जाती है ।","ఇప్పుడు , ఇది ఆంటీబాడీ యొక్క నిర్దిష్ట మొత్తంతో జోడించబడుతుంది ."
"अब , यहाँ न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग पॉकेट बंद है , फॉस्फेट सक्रिय साइट की दरार से बाहर नहीं जा सकता है ।","ఇప్పుడు , ఇక్కడ న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ పాకెట్ మూసి ఉంటుంది , అప్పుడు ఫాస్పేట్ యాక్టివ్ సైట్ చీలిక నుండి బయటకు రాలేదు ."
"आप चित्र की दाईं तरफ देख सकते हैं , जहाँ कोलेजन बंडल्स दिखाई दे रहे हैं हैं और इनका सही सही अनुमान कोलेजन फाइबर्स के इलेक्ट्रॉन माइक्रोग्राफ चित्र से लगाया गया है ।",కొల్లాజెన్ కట్టలను మీరు ఈ కనిపించే చిత్రానికి కుడి వైపున చూడవచ్చు మరియు కొల్లాజెన్ ఫైబర్స్ యొక్క ఎలక్ట్రాన్ మైక్రోగ్రాఫ్ చిత్రాల నుండి ఇవి అంచనా వేయబడతాయి .
लिंकर के साथ कोर कण की संरचना मोतियों और तारों की तरह दिखती है ।,లింకర్‌తో కూడిన కోర్ కణ నిర్మాణం పూసలు మరియు దారంలా కనిపిస్తుంది .
"तो , माइक्रो क्रिस्टल स्ट्रक्चर्स के कुछ भाग , अन्य प्रकार के क्षेत्र कम व्यवस्थित जालीदार संरचना बनाते हैं जिसमें यह क्रिस्टल वाला भाग स्थित होता है ।","కాబట్టి , మైక్రో - క్రిస్టల్ స్ట్రక్చర్స్ యొక్క కొన్ని భాగాలు , తక్కువ రకం జాలి వంటి నిర్మాణం ఏర్పరుస్తాయి , ఇక్కడ ఈ క్రిస్టల్ భాగం పొందుపరచబడుతుంది ."
"क्या इंसुलिन के साथ भी हम ऐसा ही प्रयोग कर सकते हैं , जहाँ आप इंसुलिन को विकृत और रीफोल्‍ड करते हैं ?",మనం ఇన్సులిన్ తో సహజ లక్షణాలను పోగొట్టడం మరియు రీఫోల్డ్ చేయు ఏదైనా ప్రయోగం ఇన్సులిన్ తో చేయగలమా ?
"इसी तरह से, मैंने दो उदाहरण दिए हैं, हाइड्रोजन फ्लोराइड और जल।","అదే విధంగా , నేను రెండు ఉదాహరణలు అందించాను , హైడ్రోజన్ ఫ్లోరైడ్ మరియు నీరు ."
इनको हम हाइड्रोजन बॉन्ड्स कहेंगे जो वाटर मॉलिक्यूल्स के बीच मौजूद होते हैं।,నీటి మాలిక్యుల్ ల మధ్య ఉండే వాటిని మీరు హైడ్రోజన్ బాండ్స్‌గా పిలుస్తారు .
"कुछ शारीरिक समस्याएं जैसे बोलने में समस्या , झटके से चलना , असंतुलन , तालमेल बैठाने में असमर्थता , शरीर में अकड़न , उद्वेग भी न्यूरोलॉजिकल समस्याओं के साथ होती हैं ।","న్యూరోలాజికల్ సమస్యలకు తోడుగా మాట్లాడడంలో బలహీనత , కుదుపులతో కూడిన కదలికలు , బ్యాలన్స్ కోల్పోవడం , కోఆర్డినేషన్ డిస్ ఫంక్షన్ , కఠినమైన భంగిమలు , సీజెర్స్ వంటి శారీరక సమస్యలు కూడా ఉంటాయి ."
"तो , ये सभी कोआपरेटिविटी फिनोमिना में योगदान देते हैं ।",కావున ఇవన్నీ కూడా కోఆపరేటివిటి ఫినామిన దోహదం చేస్తాయి .
"ये सभी कपैसिटी फैक्टर K बीटा के रूप में भी व्यक्त किए जा सकते हैं , K डिस्ट्रिब्यूशन कोअफिशन्ट है और बीटा वाल्यूमेट्रिक फेज़ रेशियो है ।","సామర్థ్య కారకాన్ని K బీటాగా వ్యక్తీకరించవచ్చు , K అనేది పంపిణీ కోఎఫిషియంట్ మరియు బీటా అనేది ఘనపరిమాత్మక దశ నిష్పత్తి అవుతుంది ."
डोमेन टू और डोमेन फ़ोर में एक बड़ा संरचनात्मक परिवर्तन होता है जब यह मोनोमेरिक स्टेट से फिलामेंट स्टेट में बदलता है यानि जी स्टेट से एफ स्टेट में ।,ఇది మోనోమెరిక్ స్టేట్ నుండి ఫిలమెంట్ స్థితికి అనగా G స్టేట్ నుండి F స్టేట్ మారేటప్పుడు డొమైన్ టూ మరియు డొమైన్ ఫోర్ లో కొంతవరకు ఒక ప్రధాన నిర్మాణాత్మక మార్పు జరుగుతుంది .
फिर ल्यूसीन एमिनोपेप्टिडेज़ पशु गुर्दों से प्राप्त होता है और यह प्रोलिन को विभाजित करने में असमर्थ होता है ।,తరువాత లూసిన్ అమైనోపెప్టిడేజ్ అనేది పోర్సిన్ కిడ్నీ నుండి ఉత్పన్నమవుతుంది మరియు ఇది ప్రోలైన్ ను విడదీయలేదు .
"तो, प्रोटीन स्ट्रक्चर कैसे महत्वपूर्ण होती है, अगर प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर में कोई दोष होता है, तो कैसे यह कार्य को बदल देता है और कैसे एक पैथोलॉजी या किसी बीमारी का कारण बन सकता है?","కాబట్టి , ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్‌ ఎలా ముఖ్యమైనది , ప్రాధమిక నిర్మాణంలో ఒకవేళ లోపం ఉంటే , అది పనితీరును ఎలా మార్చబోతోంది మరియు పాథాలజీకి లేదా ఏదైనా డిసీజ్‌కు దారితీస్తుందా ?"
इसके लिए चार अणुओं का क्रम C अल्‍फा - N - C - N ( n + 1 ) है जो कि अगला रेज़िड्यू है और C अल्‍फा ( n + 1 ) अगला रेज़िड्यू है ।,"దీని కోసం నాలుగు ఆటమ్ ల క్రమం అనేది C ఆల్ఫా N C N N N ప్లస్ వన్ అనగా తరువాతి అవశేషం అవుతుంది మరియు C ఆల్ఫా N ప్లస్ వన్ అనేది తరువాతి అవశేషం ,"
"हम ऊर्जा यानि कि gibb ' s free energy की अभिव्‍यंजना देना चाहते हैं , gibb ' s free energy delta Lk , जो Lk और Lk ज़ीरो के बीच का अंतर होता है , यानि कि Lk माइनस Lk ज़ीरो , लेकिन फिर हम एक ऐसे गुण को परिभाषित करते हैं जो बेस पेयर्स की संख्या पर निर्भर नहीं करता है ।","మేము గిబ్స్ ఫ్రీ ఎనర్జీ డెల్టా Lk అనే ఎనర్జీ వ్యక్తీకరణ ఇవ్వాలనుకుంటున్నాము , గిబ్స్ ఫ్రీ ఎనర్జీ Lk అనేది Lk మరియు Lk జీరో మధ్య వ్యత్యాసం అవుతుంది అది Lk మైనస్ Lk జీరో , కాని బేస్ పేర్స్ సంఖ్యపై ఆధారపడని ఒక ధర్మాన్ని మేము నిర్వచించాము ."
"तब एक्टिन एडीपी पाई एक्टिन के रूप में रहता है , लेकिन एडीपी पाई की परिवर्तन स्थिति अधिक समय तक नहीं रहती ।","అప్పుడు ఆ ఆక్టిన్ ఒక ఎడిపి పై ఆక్టిన్ గా నిలిచిపోతుంది , కాని ఎడిపి పై పరివర్తన స్టేట్ ఎక్కువ సమయం నిలవదు ."
"इसे एक लीटर के विलयन में मिलाया जाना चाहिए ताकि इसकी पीएच को एक इकाई द्वारा बदला जा सके, अतः यही बफर कैपेसिटी की परिभाषा है।","pHను ఒక యూనిట్‌కు మార్చడానికి , అది ఒక లీటరు ద్రావణం కలపాలి .కావున అది బఫర్ కెపాసిటికు ఇచ్చే నిర్వచనం ."
ये अणु lexitropsines वर्ग से संबंधित होते हैं ।,ఇవి పెప్టైడ్ బాండ్స్ ద్వారా అనుసంధానించబడిన పైరోల్ రింగ్స్ .
यानि कि बैकबोन और साइड चेन की एक दूसरे के साथ अंतःक्रियाओं की ऊर्जाओं पर आधारित विभिन्न द्वितीयक संरचनात्मक नमूनों में पॉलीपेप्टाइड चेन की सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स और कार्बोक्जिलिक बैकबोन और अमिनो ग्रुप्स के बीच हाइड्रोजन बॉन्ड्स का बनना ।,తరువాత అవి పరస్పరం ప్యాక్ చేయబడి ప్రోటీన్ యొక్క టెర్షియరీ స్ట్రక్చర్‌ని ఏర్పరుస్తాయి మరియు ఈ టెర్షియరీ స్ట్రక్చర్‌ను సబ్ యూనిట్స్ అనేవి క్వాటర్‌నరీ స్ట్రక్చర్ ఏర్పాటు కోసం పరస్పరం ప్యాక్ చేయబడుతాయి మరియు చివరకు అవి ప్రోటీన్ యొక్క బిజినెస్ ఎండ్ అయిన బయోలాజికల్ అసెంబ్లీకి దారితీస్తాయి .
"अब , यह पैमाना बेहद महत्वपूर्ण होता है क्योंकि यह डी एन ए की संरचना पर निर्भर करता है ।","ఇప్పుడు , ఈ పరామితి అనేది డిఎన్ఎ యొక్క ఆకృతీకరణపై ఆధారపడి ఉండడం వల్ల ఇది చాలా ముఖ్యమైనది అవుతుంది ."
"C - N आबंध की लंबाई एक दशमलव तीन तीन ऐंग्स्ट्रॉम , N - C अल्‍फा आबंध की लंबाई एक दशमलव चार पाँच ऐंग्स्ट्रॉम है ।",CN బాండ్ లెంత్ ఒకటి పాయింట్ మూడు మూడు ఆంగ్ స్ట్రామ్ .
A - B और C - D आबंधों के एक दूसरे से विचलन को A से परमाणु D के विचलन द्वारा मापा जाता है ।,"A , B మరియు C , D బాండ్స్ విచలనాన్ని A నుండి ఆటమ్ D యొక్క విచలనం ద్వారా లెక్కించవచ్చు ."
"मेटाबोलिकली जैसे कि मैंने उल्लेख किया है कि CO टू वास्तव में n - टर्मिनल अमिनो ग्रुप के अमिनो ग्रुप के साथ जुड़ता है और फिर वो जुड़ते हैं इसलिए , NOH टू , NH टू को आरएनएच सीओओ बनाता है , जो आपको चित्र में दर्शाया गया है और प्रोटॉन मुक्त करता है और वास्तव में यही प्रोटॉन हीमोग्लोबिन से जुड़ता है , जो कि ऑक्सीजन को निकालने के लिए प्रेरित करता है ।",మెటాబాలికల్లీ నేను చెప్పినట్లుగా CO టూ అనేది n - టెర్మినల్ అమైనో గ్రూప్ అమైనో గ్రూప్ వాస్తవానికి బంధితమై ఉంటుంది మరియు ఆపై ఆ బంధం NOH టూ NH టూ లను ఆర్ఎన్ హెచ్ సివోవోగా గా చేయును ఇది మీకు పటంలో చూపబడినది మరియు ప్రోటాన్ ను విడుదల చేయును మరియు ఈ ప్రోటాన్ వాస్తవానికి హిమోగ్లోబిన్ తో బంధితమై Hb అనేది ఆక్సిజన్ అన్‌లోడ్ చేయడానికి ప్రభావం చూపుతుంది .
लंदन डिस्पर्शन फोर्सेज या इन्स्टान्टेनीअस डाइपोल इंटरैक्शन्स-लंदन फोर्सेज का नाम फ्रिट्ज लंदन के नाम पर रखा गया है या इन्हें वान डर वाल्स फोर्सेज भी कहा जाता है।,లండన్ డిస్పెర్షన్ ఫోర్సులు లేదా ఇన్స్టాంటిన్వ్స్ డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ – లండన్ ఫోర్సులకు ఫ్రిట్జ్ లండన్ యొక్క పేరు పెట్టారు లేదా వీటిని వాన్ డర్ వాల్స్ ఫోర్సులు అని కూడా పిలుస్తారు .
दो पेप्टाइड इकाईंयाँ लाल और नीले रंग से दिखाई गई हैं ।,ఈ చిత్రంలో మేము N Cఆల్ఫా C - N - Cఆల్ఫా C లో డై పెప్టైడ్ ఫ్రాగ్మెంట్ ను చూపిస్తాము .రెండు పెప్టైడ్ యూనిట్స్ ఎరుపు మరియు నీలం రంగులో చూపబడ్డాయి .
"मैम्ब्रेन से घिरे हुए ऑर्गेनीलीस एंजाइमों और अभिक्रियाओं को संकेन्द्रित करते हैं एवं थोड़ी थोड़ी मात्राओं में अलग कर देते हैं, जिससे रासायनिक अभिक्रियाओं की दर और क्षमता बढ़ जाती है।",అవయవాల చుట్టూ ఉన్న మెంబ్రేన్ ఎంజైమ్‌లను మరియు చర్యను చిన్న పరిమాణంలో కేంద్రీకరించును మరియు వేరు చేయును దాని వల్ల కెమికల్ రియాక్షన్స్ కెమికల్ రియాక్షన్స్ యొక్క రేటు మరియు సామర్థ్యంను పెంచుతాయి .
"इन बलों की प्रबलता तब बढ़ जाती है; एक, जब आयन और पोलार मॉलिक्यूल के बीच की दूरी घट जाती है; दूसरा, जब आयन पर आवेश की प्रबलता बढ़ जाती है; और तीसरा, ये बल तब प्रबल हो जाते हैं जब पोलार मॉलिक्यूल के डाइपोल की प्रबलता बढ़ जाती है।","ఈ బలాల యొక్క మాగ్నిట్యూడ్ వీటితో పెరుగుతుంది ; ఒకటి , అయాన్ మరియు పోలార్ మాలిక్యూల్ మధ్య దూరం తగ్గినప్పుడు ; రెండవది , అయాన్ పై ఆవేశ మాగ్నిట్యూడ్ పెరుగుతుంది ; మరియు మూడవది , పోలార్ మాలిక్యూల్ యొక్క డైపోల్ మాగ్నిట్యూడ్ పెరిగినప్పుడు ఈ బలాలు పెరుగును ."
आपके लिए यह समझना महत्वपूर्ण होगा कि विभिन्न स्तरों पर विभिन्न प्रकार की संरचनाओं वाली इस प्रोटीन को वास्तव में सैल का कार्यात्मक एवं और भी अधिक शक्तिशाली मॉलिक्यूल बनाता है,"ఈ ప్రోటీన్ అనేది వివిధ రకాల స్థాయిలలో వివిధ రకాల నిర్మాణాలను కలిగి ఉంటుంది అని అర్థం చేసుకోవడం ముఖ్యమైనది , వాస్తవానికి ప్రోటీన్లను కణం యొక్క అత్యంత క్రియాత్మకంగా మరియు ఎక్కువ శక్తివంతమైన అణువులుగా చేస్తుంది ."
"एक अन्य प्रोटीन मायोसिन मोटर है , जो एक्टिन फिलामेंट पर सरकती या चलती है ।","మరో ప్రోటీన్ అనేది ఒక మయోసిన్ మోటార్ , ఇవి ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ పై జారడం లేదా నడవడం జరుగుతుంది ."
"पार्किन्सन्स डिसीज - इस बीमारी के शुरुआती लक्षण समय से संबंधित होते हैं , जैसे कि शरीर में कंपन होना , शरीर में कड़ापन , चलने की गति में सुस्ती , चलने में दिक्कत और बाद की स्थितियों में सोचने और व्यवहार संबंधी समस्याएं होती हैं , सामान्यत डिमेंशिया हो जाता है और निराशा भी ।","పార్కిన్సన్ డిసీస్ - ఈ డిసీస్ ముందస్తు లక్షణాలు కదలికలకు సంబంధించినవిగా ఉంటాయి అనగా వణకడం , బిగుసుకు పోవడం , కదలికలు నెమ్మదించడం మరియు నడవడం కష్టంగా ఉండడం వంటివి కనిపిస్తాయి మరియు తరువాతి దశలో ఆలోచన మరియు ప్రవర్తన సమస్యలు , డిమెన్షియా వంటివి సాధారణంగా తలెత్తును మరియు డిప్రెషన్ కూడా వస్తుంది ."
"तो , एमाइन ग्रुप का लोन पेयर , इलेक्ट्रॉन विहीन वाले सिरे से जुड़ जाता है और फिर यह फिनाइलआइसोथियोसाइनेट के साथ एक कोवैलेन्ट बॉन्ड बनाता है ।","కావున , అమైన్ గ్రూప్ యొక్క ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంట ఎలక్ట్రాన్ లోపం ఉన్న వైపు అనుసంధానించబడుతుంది మరియు తరువాత ఇది ఫినైల్ఐసోథయోసయనేట్ తో కోవలెంట్ బాండ్ ఏర్పరుస్తుంది ."
बफर के कार्यों को और बफर कैपेसिटी को समझाना और ऐसे ही कुछ और भी।,"తర్వాత బఫర్స్ పనితనం , బఫర్స్ కెపాసిటి మరియు ఇలా అన్నింటిని గూర్చి వివరించవచ్చు ."
"तो , इस प्रोटीन का गतिशील नेटवर्क सेल्स के आगे सरकने , मांसपेशियों में संकुचन , भ्रूण में परिवर्तन , भ्रूण के विकास , सेल्स में ओर्गानेलिज़ की गति , क्रोमोसोम्स के पृथक्करण और एन्डोसाइटोसिस वगैरह जैसे कार्यों को प्रभावित करता है ।","కావున ఈ ప్రోటీన్ యొక్క డైనమిక్ నెట్‌వర్క్ అనేది సెల్స్ క్రాలింగ్ , మజిల్ కాంట్రాక్షన్ , పిండంలో మార్పులు , పిండం ఎదుగుదల , ఆర్గనేల్స్ రవాణా , క్రోమోజోమ్స్ యొక్క విభజన మరియు ఎండోసైటోసిస్ మొదలైన విధులను ప్రభావితం చేస్తుంది ."
"रेटिनॉल बाइंडिंग प्रोटीन - बीटा बैरल स्ट्रक्चर का एक उत्‍कृष्‍ट उदाहरण रेटिनॉल बाइंडिंग प्रोटीन है जिसमें बीटा बैरल स्ट्रक्चर होती है , बीटा बैरल स्ट्रक्चर का केंद्र जो विटामिन A से बंधता है वह रेटिनॉल है , इस प्रोटीन का कार्य विटामिन A को एक स्थान से दूसरे स्थान पर ले जाना होता है ।","రెటినోల్ బైండింగ్ ప్రోటీన్ - బీటా బ్యారెల్ స్ట్రక్చర్ శాస్త్రీయ ఉదాహరణ రెటినోల్ బైండింగ్ ప్రోటీన్ అవుతుంది , ఇది బీటా బ్యారెల్ స్ట్రక్చర్ కలిగి ఉంటుంది , బీటా బ్యారెల్ స్ట్రక్చర్ మధ్య భాగం రెటినోల్ అనే విటమిన్ A తో బంధించబడి ఉంటుంది , ఈ ప్రోటీన్ యొక్క విధి విటమిన్ A ను ఒక చోటు నుండి మరో చోటుకి తీసుకెళ్లడం ."
धातु आयनों के लिगैंड के साथ आबंधन में इस तरह की परस्पर क्रिया शामिल होती है।,మెటల్ అయాన్లు లిగాండ్లతో బాండింగ్ ఏర్పరచడంలో ఈ రకం పరస్పర చర్య ఉంటుంది .
"यहाँ वास्तव में क्या चलता है , यहाँ मायोसिन आंतरिक रूप से कपल्ड स्टेट में चला जाता है ।","ఇప్పుడు , ఇక్కడ వాస్తవానికి ఇది మయోసిన్ ను అంతర్గతంగా మరియు జతగా ఉండే స్టేట్ కదుల్చుతుంది ."
"जैसे ही हम अन्य संरचनाओं को देखेंगे , हम और अधिक चर्चा करेंगे ।",మనం ఇతర నిర్మాణాలను చూస్తూ మరింతగా వీటి గురించి చర్చించుదాం .
"तो , जहाँ आपके पास स्टीरियो प्रोजेक्शन है , ठीक है ।","కాబట్టి , మీకు స్టీరియో ప్రొజెక్షన్ ఉన్న చోట , సరేనా ."
"तो , इसी को हम एक कॉओपरेटिव सब्सट्रेट बाइंडिंग कहते हैं ।",కావున మనం దీనిని సహకార ఉపరితల బంధం అని పిలుస్తాము .
"और आखिरी भाग है सेंट्रीफ्यूज के प्रकार , जैसे कि , उसके आकार के आधार पर , उसकी गति के आधार पर , उसके अनुप्रयोग के आधार पर , किस प्रकार के सेंट्रीफ्यूज होते हैं ।","మరియు చివరి భాగం సెంట్రిఫ్యూజ్ రకాలు అనగా సెంట్రిఫ్యూజ్ దాని సైజ్ ఆధారంగా , దాని వేగం ఆధారంగా , దాని అనువర్తనం ఆధారంగా ఏయే రకాలుగా ఉంటుంది ."
"अब , Lk क्रॉसों की संख्‍या होती है जिन्हें एकल रेशे दूसरों पर बनाते हैं , इसे गोलाकर क्रोमोसोम्‍स में पाए गये वाटसन क्रिक्‍स ' ' ट्विस्‍ट ' के रूप में जाना जाता है , जब यह एक सतह पर सीमित होता है , तो Lk को Tw प्‍लस Wr के रूप में दिया जाता है , जहाँ Tw ट्विस्‍ट की संख्‍या है यानि कि वाटसन क्रिक्‍स ' ट्विस्‍ट ' , जब क्रोमोसोम एक सतह पर सीमित नहीं होता है और Wr कॉइल की संख्‍या है या ' रिथ ' super helical twist की संख्‍या है ।","ఇప్పుడు , Lk అనేది ఒక స్ట్రాండ్ ఇతర దానిపై చేసే క్రాస్‌ల సంఖ్య అవుతుంది , ఇది సర్క్యులర్ క్రోమోజోమ్స్‌లో కనిపించే వాట్సన్ క్రిక్స్ ' ట్విస్ట్ ' అంటాము .ఇది ఒక సమతలానికి పరిమితం అయినప్పుడు Lk అనేది Tw ప్లస్ Wr నకు సమానం అవుతుంది .ఇక్కడ Tw అనేది క్రోమోజోమ్ అనేది సమతలానికి పరిమితం కానప్పుడు వాట్సన్ క్రిక్స్ ట్విస్ట్ సంఖ్య మరియు Wr అనేది సూపర్ హెలికల్ ట్విస్ట్ యొక్క కాయిల్స్ లేదా ' రిత్స్ ' సంఖ్య అవుతుంది ."
"तो , एनोमराईज़ेशन की आवश्यकता नहीं है , यह बीटा डी ग्लूकोज को भी पहचान सकता है , अल्फा डी - ग्लूकोज को भी पहचान सकता है ।","అంటే బీటా డి గ్లూకోజ్ కూడా గుర్తించగలదు , ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్ కూడా గుర్తించగలదు ."
सेंट्रिफ्यूगेशन के अंदर कई ट्यूबों को रखने के लिए विभिन्न आकार के रोटर आते हैं ।,సెంట్రిఫ్యూగేషన్ విభిన్న సంఖ్యలో గొట్టాలను ఉంచడానికి వీలుగా విభిన్న పరిమాణం గల రోటర్ తో ఇది వస్తుంది .
"जी एल यू टी कॉम्प्लेक्सेस से हमें जो ज्ञान प्राप्त हुआ है , वह यह है कि जी एल यू टी थ्री कॉम्प्लेक्स से पता चलता है कि G L U T दोनों एनोमर्स को पहचान सकता है , अर्थात यह बीटा डी - ग्लूकोज को भी पहचान सकता है , यह अल्फा डी - ग्लूकोज को भी पहचान सकता है ।","కాబట్టి , జి ఎల్ యు టి సముదాయాల నుండి మనం పొందిన జ్ఞానం ఏమిటంటే , జి ఎల్ యు టి మూడు సముదాయం జి ఎల్ యుటి అనోమర్‌ రెండింటిని గుర్తించగలదని తెలుపుతుంది , అంటే బీటా డి గ్లూకోజ్ కూడా గుర్తించగలదు , ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్ కూడా దానిని గుర్తించగలదు ."
"रसायन विज्ञान में सलूशन से मेरा मतलब सामान्य अंग्रेजी शब्दावली के अनुसार, किसी समस्या के समाधान से नहीं है।",కెమిస్ట్రిలోని ఒక సొల్యూషన్ అంటే నా అర్థం సాధారణ ఆంగ్ల భాష పదజాలంలోని సమస్యకు పరిష్కారం అని కాదు .
एक उत्तम या आखिरी सिरे तक का एक इंटरकेलेशन मॉडल है ।,ఈ నమూనాను లెర్మన్ పందొమ్మది వందల డెబ్భై ఒకటిలో అందించారు మరియు ఇది ఈ చిత్రంలో చూపబడినది అది ఎడమ చేతి వైపు కదిలే సాధారణ డిఎన్ఎ చిత్రం మరియు బేస్ పేర్స్ ఒక దానిపై ఒకటి పేర్చబడి ఉన్నట్లు చూపబడినది .
"तो , यह Hb ; चार ऑक्सीजन अणुओं से आबन्धित होता है , प्रत्येक उसी आकर्षण के साथ आबंधित नहीं होता है लेकिन बढ़ते हुए उसी आकर्षण के साथ होता है ।","కావున , నాలుగు ఆక్సిజన్ మాలిక్యుల్స్ ఈ Hb బంధంలో , ప్రతీది ఒకే దానికి బంధించి ఉండదు , ఒకే ఎఫినిటీతో ఉండదు , కాని పెరుగుతున్న ఎఫినిటీలతో ఉంటుంది ."
"और इस विधि में , वास्तव में अधिक महत्वपूर्ण यह होता है कि यदि आप एक प्रेसिपिटेशन रिएक्शन देखना चाहते हैं , तो एंटीजन को एंटीबॉडी के साथ कुछ गुच्छे बनाने चाहिए ।",రెండవది ప్రెసిపిటేషన్ రియాక్షన్ .
"तो, ये दो कक्षाएं आपको देंगी, आपको एक ऐसे चरण में ले जाएंगी, जहाँ आप स्ट्रक्चरल डीटरमिनेशन करने के लिए तैयार होंगे।","కాబట్టి , ఈ రెండు తరగతులు మీరు స్ట్రక్చరల్ డిటర్మినేషన్ చేయడానికి సిద్ధంగా ఉన్న దశకు దారి తీస్తుంది ."
"तो ये चार मूल उदाहरण हैं, जिन पर मैं प्रकाश डालना चाहूंगा, जो कि नॉन स्पेसिफिक इंटरेक्शन है जो डी एन ए और हिस्टोन प्रोटीन के बीच होती है।","కాబట్టి వీటిలో నేను హైలైట్ చేయదలిచిన ప్రాథమిక నాలుగు పాయింట్లు , అంటే డి ఎన్ ఏ మరియు ప్రోటీన్ మధ్య ఉన్న నాన్ - స్పెసిఫిక్ పరస్పర చర్య అంటే హిస్టోన్ ."
"बीटा शीट्स संरचना माइक्रोक्रिस्टलाइन स्ट्रक्चर्स बनाती हैं जिसमें कैल्शियम एटम्स होते हैं , जो ज़्यादातर पॉली - आला सीक्वेंसेस से बनते हैं ।","బీటా షీట్ నిర్మాణాలు సూక్ష్మ - స్ఫటికాకార నిర్మాణాలలో కాల్షియమ్ ఆటమ్స్ కలిగి ఉంటాయి , ఇవి ఎక్కువగా పాలీ - అలా సీక్వెన్స్ నిర్మించబడతాయి ."
यह पहली खोज है ।,ఇదే మొదటగా కనుగొనబడినది .
तो अत्याधिक कुंडलित D N A और गोलाकार डी एन ए का आपने इस सप्ताह में अध्ययन किया है।,కాబట్టి మీరు ఈ వారంలో సూపర్ కాయిల్డ్ డి ఎన్ ఏ మరియు అలానే వృత్తాకార డి ఎన్ ఏను అధ్యయనం చేసారు .
"तो , यहाँ आप समय चक्र के दौरान एक जीव के बाद दूसरे जीव या एक जीन के बाद दूसरे जीन के विकास की प्रक्रिया देख सकते हैं , हालांकि , टैक्सोनोमी में यह केवल जीव का सरल वर्गीकरण ही होता है ।","కావున , ఇక్కడ మీరు ఒక ఆర్గానిజం తరువాత ఆర్గానిజం లేదా ఒక జీన్ తరువాత ఒక జీన్ కాలక్రమేణా జరిగే ఆర్గానిజం యొక్క పరిణామ ప్రక్రియగా మీరు చూడవచ్చు , అయితే , టాక్సానమీ అనేది ఆర్గానిజం యొక్క సరళమైన వర్గీకరణ అవుతుంది ."
घड़ी की सुई की दिशा में A का चक्रण एक सकारात्‍मक मान के अनुरूप होता है ।,A యొక్క సవ్యదిశ భ్రమణం ఒక ధన విలువను సూచిస్తుంది .
लीवर आर्म मोटर डोमेन के बीच संबंध केवल इस स्कैलप एस वन में देखा जाता है ।,మోటార్ డొమైన్ నుండి లీవర్ ఆర్మ్ నకు మధ్య కనెక్షన్ అనేది కేవలం స్కలాప్ ఎస్ వన్ లో మాత్రమే చూడవచ్చు .
मैं आपको दिखाऊंगा कि प्रोटीन कैसे विकसित हुआ और इसमें कितना समय लगता है ।,ప్రోటీన్ ఎలా ఉద్భవించినది మరియు దాని కోసం అది ఎంత సమయం తీసుకుంటుందో నేను మీకు చూపుతాను .
"पिछली हेलिक्‍स अगल - बगल आ जाती हैं , e और g आमने सामने आ जाते हैं , ये हाइड्रोफोबिक के साथ - साथ हाइड्रोफिलिक भी हो सकते हैं , अगर ये हाइड्रोफोबिक होते हैं तो हाइड्रोफोबिक इंटरैैक्शन करते हैं , यदि ये हाइड्रोफिलिक होते हैं तो ये या तो हाइड्रोजन बॉन्ड बनाएंगे या आयनिक इंटरैैक्शन्स करेंगे ।","పక్కపక్కనే గల తరువాతి హెలిసెస్ నుండి e మరియు g లు ఎదురెదురుగా వస్తాయి , కావున ఇవి హైడ్రోఫోబిక్ అవచ్చు అలాగే హైడ్రోఫిలిక్ అవచ్చు , కావున హైడ్రోఫోబిక్ లో అవి హైడ్రోఫోబిక్ పరస్పర చర్యను ఏర్పరుచును , ఒకవేళ అవి హైడ్రోఫిలిక్ అయితే అవి హైడ్రోజన్ బాండ్ లేదా అయానిక్ ఇంటరాక్షన్స్ ఏర్పరచును ."
यह जेल के रूप में भी पाया जाता है जो एक्सट्रासेल्यूलर मैट्रिक्स के रूप में संरचना को मजबूत बनाने का स्रोत होता है ।,ఎక్స్‌ట్రాసెల్యులార్ మ్యాట్రిక్స్ వలె నిర్మాణాలను బలోపేతం చేయడానికి ఇది ఒక జెల్ వలె కనుగొనబడింది .
"फोर हेलिक्स बंडल - जैसा कि हम पहले ही चर्चा कर चुके हैं कि हेप्टाड जो इस फोर हेलिक्स बंडल को बनाते हैं , अमिनो एसिड पैटर्न , अमिनो एसिड अनुक्रम पैटर्न को दोहराते हैं , जहाँ प्रत्येक हेलिक्‍स से a और d एक साथ आ जाते हैं और हाइड्रोफोबिक आंतरिक भाग बनाते हैं , तो इस तरह से इन चार हेलिसिस को एक साथ रखा जाता है ।","ఫోర్ హెలిసెస్స్ బండిల్ - మనం ఇంతకు ముందు చర్చించినట్లుగా , ఈ ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్స్ ను ఏర్పాటు చేయు హెప్టాడ్ రిపీట్స్ అనేవి అమైనో ఆసిడ్స్ నమూనా , అమైనో ఆమ్ల సీక్వెన్స్ ప్యాటర్న్ అనేది హెప్టాడ్ రిపీట్స్ కలిగి ఉండును , ఇక్కడ ప్రతి హెలిక్స్ నుండి a మరియు d కలిసి వచ్చి హైడ్రోఫోబిక్ కోర్ ను ఏర్పరుచును , కావున ఈ విధంగా ఈ నాలుగు హెలిసెస్ కలిసి ఉంటాయి ."
"इसमें कुछ धनात्मक आवेश, कुछ ऋणात्मक आवेश होगा लेकिन कुल आवेश शून्य ही रहेगा, जिसे बहुत ही अच्छी तरह से याद रखना होगा।",కాని నికర చార్జ్ శూన్యం దీనికి కొన్ని ధన ఋణ కలిగి ఉంటాయి కానిమొత్తం చార్జ్ శూన్యం అది చాలా బాగా గుర్తుపెట్టుకోవాలి .
"लेकिन इसमें से जो सबसे महत्वपूर्ण बात सामने आई वह यह है कि सभी सुधारों के साथ - साथ इन क्षमताओं में , सामान्य मापदंड या सामान्‍य विशेषताएं जो रामचंद्रन प्‍लॉट से निकलीं , वे सभी अपरिवर्तित रहीं , जिनमें से ग्लाइसिन और प्रोलिन , टर्न क्षेत्र में कुछ रेज़िड्यूज़ अपवाद थे ।",ఇది కేవలం స్పర్శ క్రైటీరియా ఉపయోగించి మాత్రమే ప్లాట్ చేయబడినది .
"जैसे कि इक्कीस प्रोटिनोजेनिक अमिनो एसिड जो सामान्य रूप से यूकेरियोटिक प्रोटीनों में पाए जाते हैं, जिन्हें उनके साइड चेन, पीकेए वैल्यू और सात दशमलव चार की फिजियोलॉजिकल पीएच पर लगने वाले आवेशों के आधार पर सामूहित किया जा सकता है।","ఇది సాధారణంగా యూకారియోటిక్ ప్రోటీన్‍లలో కనబడుతుంది , వీటిని వాటి సైడ్ చైన్ pKa విలువలు మరియు ఫిజియెాలాజికల్ ఏడు పాయింట్ నాలుగుగా ఉన్నప్పుడు కలిగి ఉండే ఛార్జ్‌ల ప్రకారం వర్గీకరించవచ్చు ."
"इसलिए, ये ऐसे पहलू हैं जिन पर चर्चा की गई है और मुझे आशा है कि आपने इस सप्ताह में इन विषयों को सीख लिया है।","కాబట్టి , ఈ అంశాలు చర్చించబడ్డాయి మరియు ఈ వారంలో మీరు ఈ విషయాలను నేర్చుకున్నారని నేను ఆశిస్తున్నాను ."
रेज़िन के छिद्र सामान्य रूप से छोटे होते हैं ।,రెజిన్ యొక్క రంధ్రాలు సాధారణంగా చిన్నవిగా ఉంటాయి .
कई आयनिक कंपाउंड्स इसमें घुल जाते हैं।,ఇది చాలా అయానిక్ కంపౌండ్స్‌ను కరిగించుకుంటుంది .
"छोटी बीटा शीट्स समतलीय होती हैं , और चूँकि ये छोटी होती हैं , तो इनमें मोड़ नहीं दिखता है ।",చిన్న బీటా షీట్స్ అనేవి సమతలంగా ఉంటాయి మరియు అవి చిన్నవిగా ఉండడం వల్ల దీనిలో ట్విస్ట్ ను చూడలేము .
"इसी प्रकार , यदि ग्‍लाइसिन अल्‍फा हेलिक्‍स के मध्य भाग में आता है और क्‍योंकि ग्‍लाइसिन में कोई साइड चेन नहीं होता है और यह बहुत लचीला भी होता है , तो यह अल्‍फा की कुंडलीदार संरचना को विकृत भी कर सकता है ।","అదే విధంగా , ఒకవేళ గ్లైసిన్ ఆల్ఫా హెలిక్స్ మధ్యలో వస్తే , గ్లైసిన్ ఏదైనా సైడ్ చైన్ కలిగి లేకపోవడం వల్ల మరియు ఇది చాలా సౌలభ్యంగా ఉండడం వల్ల కూడా ఆల్ఫా హెలికల్ ఆకృతిలో వంపు ( విరూపణ ) కలిగించవచ్చు ."
"तो , कुछ इस प्रकार से जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर D - ग्लूकोज के इन दोनों एनोमर्स की पहचान करता है , इसका अर्थ यह है कि यह अल्फा डी - ग्लूकोज और बीटा डी - ग्लूकोज दोनों को भी पहचान सकता है , इसका अर्थ है कि यह दोनों प्रकार के ग्लूकोज को सेल में ट्रांसपोर्ट कर सकता है ।","కాబట్టి , ఈ జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ సమూహం , డి గ్లూకోజ్ యొక్క ఈ రెండు అనోమర్‌‌లను గుర్తిస్తుంది , అంటే ఇది ఆల్ఫా బీటా , ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్ మరియు బీటా డి గ్లూకోజ్ , అంటే ఇది రెండు రకాల గ్లూకోజ్‌లను కణంలోకి రవాణా చేయగలదు ."
दूसरा हाई - स्पीड सेंट्रीफ्यूज है जिसमें अस्सी हज़ार आर पी एम की अधिकतम सीमा होती है और तीसरा अल्ट्रासेन्ट्रीफ़्यूज़ है जिसकी गति बहुत ही अधिक होती है यानि कि एक लाख से भी अधिक ।,"రెండవది , అధిక - వేగం గల సెంట్రిఫ్యూజ్ , ఇది గరిష్టంగా ఎనభై వేల ఆర్ పి ఎమ్ పరిమితి గలది మరియు మూడవది అల్ట్రా సెంట్రిఫ్యూజ్ , ఇది చాలా - చాలా ఎక్కువ వేగాన్ని కలిగి ఉంటుంది మరియు అది ఒక లక్ష కన్నా ఎక్కువగా ఉంటుంది ."
"हमने सभी अमिनो एसिडों की मूल संरचना का अध्ययन किया और उसे समझा है, फिर हमने विभिन्न तरीकों के आधार पर अमिनो एसिडों का वर्गीकरण करना सीखा है।","మనం అన్ని అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క సాధారణ నిర్మాణాన్నిఅధ్యయనం చేశాము మరియు అర్థం చేసుకున్నాము , తరువాత మనం వివిధ పద్ధతుల ద్వారా అమైనో యాసిడ్స్‌ను వర్గీకరించడం నేర్చుకున్నాము ."
"बीटा टर्न्‍स में चार अमिनो एसिड्स होते हैं और इन्हें आई , आई प्‍लस वन , आई प्‍लस टू , आई प्‍लस थ्री कहा जाता है और जब आप पाठ्यक्रम पुस्तकों में बीटा शीट देखते हैं , तो सभी नामकरण को आई , आई प्‍लस वन , आई प्‍लस टू , आई प्‍लस थ्री के रूप में अंकित किया गया है ।","బీటా టర్న్స్ అనేవి నాలుగు అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉంటాయి మరియు ఇవి i , i ప్లస్ వన్ , i ప్లస్ టూ , i ప్లస్ త్రీగా పిలవబడుతాయి మరియు మీరు పాఠ్యపుస్తకాలలో బీటా షీట్ ను చూసినప్పుడు అన్ని నామీకరణాలలో అవి i , i ప్లస్ వన్ , i ప్లస్ టూ , i ప్లస్ త్రీగా లెక్కించబడుతాయి ."
डिस्टामाइसिन डीएनए को ठीक उसी तरह से बाँध सकता है जैसे कि H - आबंध बनाते हुए और एक हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन करते हुए A T से भरपूर अनुक्रम के माइनर ग्रूव में नेट्रोप्सिन बांधता है ।,"G C రిచ్ సీక్వెన్సెస్ విషయంలో , గ్వానైన్ యొక్క టూ అమైనో గ్రూప్ అనేది డిస్టామైసిన్ మైనర్ గ్రూవ్‌లో స్టెరిక్ హిండ్రాన్స్ కారణంగా బంధితమై ఉండకుండా నివారిస్తుంది , అందువల్ల డ్రగ్ మాలిక్యుల్‌పై A T సెలెక్టివిటీని అందిస్తుంది ."
"सोडियम , पोटेशियम जैसे आयन , हमारे पास सोडियम चैनल्स , पोटेशियम चैनल्स , क्लोरीन चैनल्स जैसे चैनल हैं ।","సోడియం పొటాషియం వంటి అయాన్‌లు , మనం సోడియం ఛానల్‌‌‌లు , పొటాషియం ఛానల్‌‌‌లు , క్లోరైడ్ ఛానల్‌‌‌లు వంటి ఛానల్‌‌‌లు కలిగి ఉన్నాము ."
"प्रत्‍येक हाइड्रोजन न्यूक्लियस, इलेक्ट्रॉनों की उस एक जोड़ी द्वारा केंद्रीय ऑक्‍सीजन एटम से जुड़ा हुआ होता है जो उनके बीच साझा किये जाते हैं।",ప్రతీ హైడ్రోజన్ న్యూక్లియస్ మధ్య ఆక్సిజన్ అటమ్‌తో ఎలక్ట్రాన్ జతలను పంచుకోవడం ద్వారా బంధాన్ని కలిగి ఉంటుంది .
"इसलिए , हर बार तीन दशमलव छह रेज़िड्यूज़ और तीन सौ साठ डिग्री जो कि हेलिकल एक्सिस की पूरी लंबाई पर हर बार लगभग सौ डिग्री का घुमाव होता है ।","కావున , 3.6 అవశేషాలు మరియు ప్రతీ వంపునకు 360 డిగ్రీలు , అంటే హెలికల్ అక్షం వెంట ప్రతీ అక్షానికి 100 డిగ్రీల భ్రమణం ఉంటుంది ."
"तो इस सप्ताह में हमने जो किया है, वह लिपिड्स के लिए सेपरेशन टेक्निक्स है, तो इस तरह से लिपिड्स को कैसे निकालना और उन्हें कैसे पृथक करना  है, हमने पहली कक्षा में सीखा है।","లిపిడ్‌ల కోసం విభజన పద్ధతులు , అంటే లిపిడ్‌ను ఎలా తీయాలి మరియు వాటిని ఎలా వేరు చేయాలనేది ఈ వారంలో మొదటి తరగతిలో మనం చేసాము ."
"आप यहाँ देख सकते हैं कि पहले डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड को तोड़ा जाना चाहिए और यह दो तरह से टूटता है , या तो डाइथियोथ्रिटोल के रिडक्शन reduction द्वारा या परफॉर्मिक एसिड के ऑक्सीडेशन द्वारा ।",మీరు ఇక్కడ మొదటి డైసల్ఫైడ్ బాండ్ విడిపోవడాన్ని చూడవచ్చు మరియు ఇది రెండు విధాలుగా విడిపోవడం జరుగుతుంది అది డైథయోథ్రెయిటోల్ తగ్గించడం ద్వారా లేదా పర్ఫార్మిక్ ఆసిడ్ ఆక్సిడేషన్ ద్వారా జరుగును .
एक्टिन के पॉलिमराइजेशन या एफ - एक्टिन के बनने को तीन चरणों में वर्गीकृत किया गया हैं जैसे कि हम पहले ही चर्चा कर चुके हैं ।,ఆక్టిన్ యొక్క పాలీమరైజేషన్ లేదా F - ఆక్టిన్ ఏర్పడడాన్ని మనం ఇంతకు ముందు చర్చించినట్లుగా మూడు దశలుగా విభజించవచ్చు .
"अब , यह धीरे - धीरे एक्टिन से बंध जाता है जिससे फॉस्फेट मुक्त हो जाता है और पॉवर स्ट्रोक का कारण बनता है ।",ఇప్పుడు ఇది నెమ్మదిగా ఆక్టిన్ తో బంధం ఏర్పరచుకోవడంతో అది ఫాస్పేట్ విడుదల మరియు పవర్ స్ట్రోక్ నకు కారణం అవుతుంది .
रेशा लंबा हो जाता है और यह ग्लोब्यूलर प्रोटीन में संरचना को बीटा शीट युक्त प्रोटीन बनाने के लिए प्रेरित करता है और यह रेशे पर इकट्ठा हो जाता है ।,ఫైబర్ ఎలాంగేషన్ జరుగుతుంది మరియు ఇది బీటా షీట్ రిచ్ ప్రోటీన్ రూపొందించడానికి గ్లోబ్యులర్ ప్రోటీన్ లోని ఆకృతీకరణము ప్రేరేపిస్తుంది మరియు ఇది ఫైబర్ పై కలుస్తుంది .
यह विशेष प्रोटीन बीटा सीक्रीटेज़ द्वारा अन्तिम सिरे पर और सी टर्मिनल द्वारा विभाजित कर दी जाती है।,ఈ ప్రత్యేకమైన ప్రోటీన్ ఎండ్ టెర్మినల్ వద్ద బీటా సెక్రటేజ్ చేత మరియు సి టెర్మినల్ వద్ద గామా సెక్రటేజ్ చేత విడదీబడుతుంది .
"अमिनो एसिड के कार्बोक्सिलिक सिरे को पकड़े हुए और एक पुल के एक छोर पर खड़े होकर, जिसके नीचे पानी बह रहा है पुल के दूसरे छोर पर एक तितली या किसी और चीज़ को देखें, इसको अमिनो सिरा मान लें, तो यदि मिथाइल ग्रुप आपके बाएँ हाथ की ओर है जैसा कि अगली स्‍लाइड में दिखाया गया है, तो यह एक एल एलानीन होगा और अगर यह आपके दाहिने हाथ की तरफ है तो यह एक डी एलानीन होगा, मैं इसे अगली दो तस्वीरों में दिखाऊँगी।","వంతెన క్రింద నీరు ప్రవహిస్తూ ఉన్న చివరన మీరు అమైనో యాసిడ్ యొక్క కార్భాక్సిలిక్ చివరను పట్టుకుని , వంతెన మరో వైపున గల సీతాకోక చిలుక లేదా మరేదైనా దానిని చూస్తూ ఉండండి , ఇది అమైనో చివరగా పరిగణించండి అప్పుడు ఒకవేళ మిథైల్ గ్రూప్ అనేది తరువాతి స్లైడ్ లో చూపిన విధంగా మీ ఎడమ చేతి వైపు ఉంటే , అది L అలనిన్ ఆసిడ్ అవుతుంది మరియు ఒకవేళ మీ కుడి చేతి వైపున ఉంటే అప్పుడు ఇది D అలనిన్ ఆసిడ్ అవుతుంది , నేను దీనిని తరువాతి రెండు చిత్రాలలో చూపుతాను ."
"डीएनेस जो इस लूप को बांधता है , डीएनेस से बंधने के बाद एक मोनोमर के रूप में जी - एक्टिन को स्थिर कर देता है ।","ఈ లూప్‌నకు బంధించబడి ఉన్న డీనేస్ అనేది స్థిరీకరిస్తుంది , G - ఆక్టిన్ డీనేస్ తో బంధించబడిన తరువాత ఒక మోనోమర్ గా ఉంటుంది ."
यह क्षेत्र ल्यू टी ट्रांसपोर्टर में हैलोजन बाइंडिंग पैकेट के समीप होता है ।,ఈ ప్రదేశం ల్యూట్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లోని హాలోజన్ బైండింగ్ సైట్‌‌కు దగ్గరగా ఉంది .
"इस मामले में , प्रत्येक ड्रग मालेक्‍यूल के एमाइड्स डीएनए के एक रेशे के माइनर ग्रूव के बेस एटम से हाइड्रोजन आबंध द्वारा बंधे होते हैं ।","ఈ విషయంలో , ప్రతి డ్రగ్ మాలిక్యుల్ యొక్క ఎమైడ్స్ ఒక డిఎన్ఎ స్ట్రాండ్ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్ బేస్ ఆటమ్స్‌కు హైడ్రోజన్ బాండెడ్‌గా ఉంటాయి ."
"इसलिए , इसमें हर दूसरा रेज़िड्यू या हाइड्रोफोबिक रेज़िड्यू जो प्रोटीन के आंतरिक भाग के अंदर जाता है और अन्य दूसरे रेज़िड्यूज़ और बीटा शीटें सतह पर ही होती हैं , वे बाहर की ओर खुली हुई होती हैं ।","కావున , దీనిలో ఆల్టర్‌నేటివ్ అవశేషాలు లేదా హైడ్రోఫోబిక్ రెసిడ్యూస్ ప్రోటీన్ యొక్క కోర్ లోపలి వైపు వెళ్లును మరియు ఆల్టర్‌నేటివ్ అవశేషాలు మరియు బీటా షీట్స్ ఉపరితలంపై ఉంటాయి , అవి బయటి వైపు కనిపిస్తుంటాయి ."
"और इस एंटीजन एंटीबॉडी का पता , एक एंजाइम के साथ या एक रेडियोएक्टिव मटेरियल से जुड़े माध्यमिक प्रतिरक्षी का उपयोग करके लगाया जा सकता है ।",ఎంజైముతో లేదా రేడియో ఆక్టివ్ మెటీరియల్ తో అనుసంధానించబడిన ద్వితీయ ఆంటీబాడీని ఉపయోగించడం ద్వారా ఈ ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీలను కనుగొనవచ్చు .
सभी को नमस्कार।,అందరికీ నమస్కారం .
"और एक बार जब यह नाइट्रोसेल्यूलोज पेपर पर अलग हो जाता है , आपको रोगी के सीरम की अभिक्रिया अलग - अलग प्रोटीनों के साथ करनी होगी जो नाइट्रोसेल्युलोज पेपर पर अलग हो जाती हैं और आपको एंटीजन एंटीबॉडी कॉम्प्लेक्स मिल जाता है ।","నైట్రో సెల్యులోజ్ పేపర్ పై ఒకసారి ఇవి వేరుపడ్డ తర్వాత , మీరు పేషంట్ సెరాను పూర్తి చేయాలి లేదా పేషంట్ సెరాను నైట్రో సెల్యులోజ్ పేపర్ పై వేరు చేసిన వివిధ ప్రోటీనులతో చర్య జరిపేలా చేయాలి మరియు మీకు ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ కాంప్లెక్స్ ఏర్పడుతుంది ."
"दाईं ओर हम , G A T A T C वाली ट्राइस्टिन की संरचना दिखाते हैं , इस संरचना का P D B I D 185D है ।",కుడి చేతి వైపున ట్రయోస్టిన్ యొక్క నిర్మాణాన్ని G A T A T C తో మేము చూపాము .
"तो , V वेलोसिटि है जो सेंट्रीफ्यूज ट्यूब से संबंधित होता है , और f फ्रिक्शनल कोइफिशिएंट होता है , यानि कि  के गुण , जो ये निर्धारित करते हैं कि किसी विशेष मॉलिक्यूल पर एक विशेष गति पर कितना बल कार्य करता है ।",కావున v అనేది సెంట్రిఫ్యూజ్ గొట్టానికి సంబంధించిన వేగం మరియు f అనేది ఫ్రిక్షనల్ కోఎఫిషియంట్ అనేది మాలిక్యుల్ లక్షణాలను మరియు ఒక నిర్ధిష్ట వేగం వద్ద నిర్ధిష్ట మాలిక్యుల్ ఎంత ఫోర్స్ పని చేస్తున్నదో నిర్ణయించును .
"तो , एटीपी स्टेट को जी - एक्टिन स्थिति माना जाता है और एडीपी स्टेट को वैसा माना जाता है जो एफ - एक्टिन स्थिति के जैसी होती है ।","కావున , ఎటిపి స్థితి అనేది G - ఆక్టిన్ స్థితి వంటిదిగా మరియు ఎడిపి స్టేట్ అనేది F - ఆక్టిన్ స్టేట్ వంటిదిగా భావించబడుతుంది ."
"उस tM को एनालाइट द्वारा लिए गए उस समय के रूप में मापा जाता है जो स्टेशनरी फेज़ के साथ अंतर्क्रिया नहीं करता है , जो वोयड वोल्यूम के माध्यम से बाहर कर दिया जाता है और इसका मान सभी एनालाइट्स के लिए समान ही होगा ।","tM అనేది అనలైట్ తీసుకున్న సమయంగా కొలవబడుతుంది , ఇది వాయిడ్ వాల్యూమ్ ద్వారా ఎలూట్ చేయబడే స్థిరమైన దశతో పరస్పర చర్య జరపదు మరియు దీని విలువ అన్ని అనలైట్స్ కోసం సమానంగా ఉంటుంది ."
यह कुछ हद तक एक निश्चित सीमा के भीतर ही कार्य करता है।,కొంత పరిధికే పరిమితం .
"अब , मैं एक आदर्श उदाहरण दिखाऊंगा कि सीक्वेंस डीटरमिनेशन के रासायनिक आधार के बावजूद , अनुक्रम डी एन ए से भी निर्धारित किया जा सकता है ।",కావున వీటన్నింటినీ కలిపి మీరు అన్ని విభిన్న పద్ధతుల ద్వారా మీరు ఒక పాలీపెప్టైడ్ యొక్క వాస్తవ సీక్వెన్స్ పొందవచ్చు .
तीसरा ब्लॉक न्यूक्लिक एसिड पर है।,మూడవ బ్లాక్ న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్‌ల గురించి ఉంది .
"तो , वास्तव में यह एक कारक है जो मॉलिक्यूल के पृथक्करण के लिए , एक मापदंड के रूप में आर पी एम को लेने की बजाय मॉलिक्यूल पर कार्य करने वाले वास्तविक बल को निर्धारित करता है ।","కావున , మాలిక్యుల్ వేరు చేయడం కోసం ఒక పరామితిగా ఆర్ పి ఎమ్ ను తీసుకోవడానికి బదులుగా అది వాస్తవానికి మాలిక్యుల్ పని చేసే వాస్తవ ఫోర్స్ నిర్ణయించే కారకం అవుతుంది ."
उसमें दो हाइड्रोजन बॉन्ड्स होते हैं जो थायमिन और एडेनिन के बीच बनते हैं और तीन हाइड्रोजन एटम्स बॉन्ड्स गुआनिन और साइटोसिन के बीच बनते हैं।,థైమిన్ మరియు అడెనిన్ మధ్య రెండు హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పడుతాయి మరియు గ్వానైన్ మరియు సైటోసిన్ మధ్య మూడు హైడ్రోజన్ ఏటమ్స్ బాండ్స్ ఏర్పడుతాయి .
"आयन एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी पृथक होने वाले एनालाइट के आवेशित गुणधर्म और रेजिन का उपयोग करती है , तो , इसे दो भागों में विभाजित किया जा सकता है , एक है केटायन एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी और दूसरा है ऐनायन एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी ।","అయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ అనేది వేరు చేయాల్సిన అనలైట్ మరియు రెజిన్ యొక్క ఆవేశాన్ని ఉపయోగించుకుంటుంది , కావున ఇది రెండు భాగాలుగా విభజించబడుతుంది , అవి ఒకటి కాటయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ మరియు మరొకటి ఆనయాన్ వినిమయ క్రోమటోగ్రఫీ ."
"और इस तरह , यह ऑक्सीजन को मुक्त करने में मदद करता है क्योंकि यह डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन से इतनी दृढ़ता से जुड़ता है कि ऑक्सीजन अणु बाहर निकल आता है और यह एक बहुत ही रोचक बात है कि अधिक ऊंचाई पर रहने वाले लोगों में वास्तव में , समुद्र तल पर रहने वालों की तुलना में बहुत अधिक मात्रा में two , three -बीपीजी  होता है और इस तरह वे ऑक्सीजन में मदद करते हैं , हीमोग्लोबिन ऑक्सीजन को छोड़ने में मदद करता है और इसीलिए , वे अधिक ऊंचाई पर भी जीवित रह सकते हैं जहां ऑक्सीजन का दबाव कम होता है ।","మరియు దాని వల్ల ఇది ఆక్సిజన్ విడుదలవడంలో సహాయపడును ఎందుకంటే ఇది అత్యంత బలంగా డీ - ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ నకు బంధితమై ఉంటుంది అనగా ఆక్సిజన్ మాలిక్యుల్ బయటకు వస్తుంది కావున ఇది ఆ ఎత్తులో చాలా ఆసక్తికరమైన విషయం , సముద్రమట్టం కంటే ఎక్కువ ఎత్తులో నివసించే ప్రజలు సముద్ర మట్టంలో నివసించే ప్రజలతో పోల్చినప్పుడు అధిక టూ , త్రీ బిపిజి కలిగి ఉంటారు కావున ఇది ఆక్సిజన్ విడుదల అవడానికి సహాయపడును కావున వారు ఆక్సిజన్ పీడనం తక్కువగా ఉండే ఎత్తైన ప్రదేశాల్లో కూడా బ్రతకగలుగుతున్నారు ."
"इसलिए , अब तक हमनें चर्चा की है कि पहले आप एक प्रोटीन लेते हैं और प्रोटीन का नमूना इंसुलिन है , फिर डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड टूट जाता है , इसके बाद एसिड हाइड्रोलिसिस किया जाता है ।","కావున , ఇప్పటివరకు మనం చర్చించినది ఏమింటే మొదట మీరు ఒక ప్రోటీన్ తీసుకోండి మరియు ఇక్కడ నమూన ప్రోటీన్ అనేది ఇన్సులిన్ అవుతుంది , ఆపై డైసల్ఫైడ్ బాండ్ విడదీయబడుతుంది దాని తరువాత ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ జరుగుతుంది ."
और ये सभी चीजें मैनुअल में भी लिखीं गयीं हैं ।,మరియు ఈ విషయాలన్నీ మాన్యువల్ లో వ్రాయబడినవి .
"एक रासायनिक इकाई के रूप में जल- जल तीन एटम्स से बना होता है, जिसमें एक ऑक्‍सीजन और दो हाइड्रोजन एटम शामिल होते हैं।","కెమికల్ ఎంటిటీగా నీరు – నీరు అనేది మూడు ఆటమ్స్‌తో తయారైంది , ఒక ఆక్సిజన్ మరియు రెండు హైడ్రోజన్ ఆటమ్స్ ."
"इस अवस्था में जब मायोसिन एक्टिन फिलामेंट के साथ अंत : क्रिया करता है , तो ऊपरी और निचले पचास डाल्टन डोमेनके बीच की दरार बंद हो जाती है और फॉस्फेट तुरंत मुक्त हो जाता है और बाद में न्यूक्लियोटाइड का आदान - प्रदान होता है ।",ఈ స్టేట్ మయోసిన్ అనేది ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్‌తో పరస్పర చర్య జరిపినప్పుడు ఎగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మరియు దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మధ్య చీలిక మూసుకుపోతుంది మరియు ఫాస్పేట్ వెంటనే విడుదల అవుతుంది మరియు దాని తరువాత న్యూక్లియోటైడ్ ఎక్చేంజ్ అవడం జరుగుతుంది .
"फिर काइमोट्रिप्सिन व्यापक रूप से उपयोग किया जाने वाला प्रोटीएज है जो पॉलीपेप्टाइड के विखंडन के लिए पशु अग्न्याशय से लिया जाता है और विशेष रूप से यह फिनाइलएलानिन , ट्रिप्टोफन और टायरोसीन जैसे हाइड्रोफोबिक रेज़िड्यूज के C - टर्मिनल साइड पर विभाजित होता है क्योंकि इन तीनों की प्रकृति एरोमेटिक और अत्यधिक हाइड्रोफोबिक होती है ।","తరువాత కైమోట్రిప్సిన్ కూడా పాలీపెప్టైడ్ యొక్క ఫ్రాగ్మెంటేషన్ కోసం బోవిన్ ప్యాంక్రియాస్ నుండి విస్తృతంగా ఉపయోగించబడే ప్రోటియేజ్ మరియు ఇది ప్రత్యేకించి ఫినైల్అలనైన్ , ట్రిప్టోఫాన్ మరియు టైరోసిన్ వంటి హైడ్రోఫోబిక్ రెసిడ్యూస్ C - టెర్మినల్ సైడ్ వద్ద మాత్రమే విడిపోతాయి ఎందుకంటే ఈ మూడు ఏరోమాటిక్ మరియు అధిక హైడ్రోఫోబిక్ స్వభావాన్ని కలిగి ఉంటుంది ."
"तो , उनकी लॉक एंड की हाइपोथीसिस विफल हो जाती है ।","కాబట్టి , వారి లాక్ అండ్ కీ హైపోథెసిస్ విఫలమవుతుంది"
प्रीऑन प्रोटीन की संरचना में ग्लोबुलर डोमेन होता है जिसमें तीन अल्फा हेलिसेस और दो छोटी असमानान्तर beta sheets होती हैं ।,ఈ ప్రియాన్ ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ మూడు ఆల్ఫా హెలిసెస్ మరియు రెండు చిన్న యాంటీ - పారలెల్ బీటా షీట్స్ గ్లోబ్యులర్ డొమైన్ ను కలిగి ఉండును .
ये तीनों अवस्‍थाएं अंतःपरिवर्तनीय होती हैं जो ऊष्मा के अवशोषण या ऊष्मा के बाहर निकलने पर निर्भर होती हैं।,హీట్‌ని గ్రహించడం లేదా హీట్‌ని కోల్పోవడం ఆధారంగా ఈ మూడు స్థితులు పరస్పరం మారుతూ ఉంటాయి .
"और, इसलिए पीएच की गणना पीकेए के रूप में की जा सकती है यानि एसिड आयोनाइजेशनपीके है आयोनाइजेशन, के है आयनीकरण स्थिरांक और pk+ log A- बटा HA।","మరియు అందువల్ల pH అనే దానిని pKaగా గణిస్తాము అది ఆసిడ్ అయనైజేషన్ , pK అనేది అయనైజేషన్ , K అనేది అయనైజేషన్ కాన్స్టన్ట్ మరియు pK ప్లస్ లాగ్ ఎ మైనస్ బై HA ."
"हेट्रोसाइकिलिक एरोमैटिक अणु कैटिओनिक पूंछ के साथ और आगे की ओर निकले हुए एनएच और एच ग्रुप डीएनए के माइनर और मेजर ग्रूव्‍स में H - बांडिंग , हाइड्रोफोबिक और इलेक्‍ट्रोस्‍टेटिक इंटरैक्‍शन द्वारा डीएनए से अंत : क्रिया कर सकते हैं और डीएनए के बेस सीक्‍वेंस को पहचानते हैं ।","హెటెరోసైక్లిక్ ఏరోమాటిక్ మాలిక్యుల్స్ కాటయానిక్ టేల్స్ మరియు ప్రొట్రూడింగ్ NH లేదా - H గ్రూప్స్ H - బాండింగ్ ద్వారా డిఎన్ఎతో ఇంటరాక్ట్ అవుతాయి , డిఎన్ఎ మైనర్ మరియు మేజర్ గ్రూవ్స్‌లోని హైడ్రోఫోబిక్ మరియు ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ డిఎన్ఎ బేస్ సీక్వెన్స్‌ను గుర్తించును ."
"आठ मोलर यूरिया सभी सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स को तोड़ देगा , जिससे सभी मोलिक्यूलर इंटरैक्शन्स और डीटीटी डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ पर कम हो जाएंगी ।","కావున 8 మోలార్ యూరియా అనేది అన్ని సెకండరీ / ద్వితీయ నిర్మాణాల సహజ లక్షణాలను పోగొడుతుంది , అన్ని అణు ఇంటరాక్షన్స్ మరియు డి టి టి డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ వద్ద తగ్గుతాయి ."
"बीटा डी ग्लूकोज वाले जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर , माल्टोज वाले जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर , जो कि एक एक्सोफेशिअल इन्हिबिटर भी होता है , और हम देखेंगे कि किस प्रकार की संरचना इन शुगर्स के लिए सब्सट्रेट की स्पास्टीसिटी को और जी एल यू टीज़ द्वारा चयनात्मकता को स्पष्ट करती है ।","ఎక్సోఫేషియల్ ఇన్హిబిటర్ కూడా అయిన బీటా డి గ్లూకోస్‌తో జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ , మాల్టోస్‌తో జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ , మరియు ఈ చక్కెర కోసం పదార్థం యొక్క స్పాస్టిసిటీ మరియు జి ఎల్ యు టిల ద్వారా సెలెక్టివిటీని నిర్మాణం ఎలా వివరిస్తుందో చూద్దాం ."
"क्रिस्टल वाला भाग फाइबर्स को मजबूती देता है और यह जालीदार संरचना लचीलापन देती है , लचीलापन और मजबूती दोनों मिलकर जाले को एक शक्तिशाली संरचना बनाते हैं ।","ఈ ఫైబర్‌లకు బలాన్ని ఇచ్చే క్రిస్టల్ భాగం మరియు ఈ జాలి వంటి నిర్మాణం ఒక ఫ్లెక్సిబిలిటిను ఇస్తుంది , రెండూ కలిసి ఇది చాలా శక్తిశీలమైన నిర్మాణాన్ని ఇస్తుంది , ఫ్లెక్సిబిలిటి మరియు బలం రెండూ దీనిలో ఉంటాయి అని చెప్పవచ్చు ."
और यह धीरे धीरे बढ़ता है दिमाग के और हिस्सों को भी नष्ट कर देता है ।,మరియు ఇది క్రమంగా అబివృద్ధి చెందుతూ మెదడులోని చాలా భాగాలను దెబ్బతీస్తుంది .
"अतः , ये गामा टर्न्‍स आप स्‍लाइड में देख सकते हैं , जो गामा टर्न आई प्‍लस वन , आई प्‍लस टू रेज़िड्यूज़ , और उनके बीच के हाइड्रोजन बॉन्ड को दर्शाता है ।","కావున ఈ గామా టర్న్స్ ను మీరు స్లైడ్ లో చూడవచ్చు , ఇది గామా టర్న్ i ప్లస్ వన్ , i ప్లస్ టూ అవశేషాలను మరియు వాటి మధ్య గల హైడ్రోజన్ బాండ్ చూపుతుంది ."
"यहाँ, यही सब एक बफर करता है।","కావున అదే బఫర్ పని ,"
"आप लाइपोसोम्स कैसे बनाते हैं,","మీరు లిపోజోమ్‌లను ఎలా తయారు చేస్తారు ,"
सुव्यवस्थापन और छँटाई तब तक होती है जब तक कि हाइड्रोफोबिक साइड चेन्स सबसे स्थिर तरीके से एक साथ व्यवस्थापित नहीं हो जाते हैं।,హైడ్రోఫోబిక్ ప్రక్క గొలుసులు అత్యంత స్థిరమైన మార్గంలో కలిపి ప్యాక్ చేయబడే వరకు జగ్లింగ్ మరియు సార్టింగ్ జరుగుతుంది .
"फ्लो साइटोमेट्री विधि में , आप तीनों तकनीकों के संयोजन का उपयोग कर सकते हैं , जो भी आपके लिए उपयुक्त हो ।","ఫ్లో సైటోమెట్రీ విషయంలో , మీరు మీకు అనుకూలంగా ఉన్న పై మూడు పద్ధతుల కలయికను ఉపయోగించవచ్చు ."
"अफ्फिनिटी क्रोमैटोग्राफी , एनालाइट मॉलिक्यूल और उसके बीच की विशिष्ट अंतर्क्रिया का , जो एक स्थिर प्रावस्था पर या रेज़िन पर स्थिर हुआ है , उपयोग करती है ।",ఎఫినిటీక్రోమటోగ్రఫీ అనేది అనలైట్ మాలిక్యుల్ మరియు స్థిరమైన దశ లేదా రెజిన్ పై స్థిరంగా ఉన్న దాని మధ్య నిర్ధిష్ట పరస్పర చర్యను ఉపయోగించుకుంటుంది .
तो यह सब एक्वियस सलूशन्स की मूलभूत जानकारी है।,కావున ఇవన్నీ కూడా ఎక్వస్ సొల్యూషన్ల ప్రాథమిక అంశాలు .
"अब इस पाठ्यक्रम में, प्रोटीन खंड के लिए यह पहला सप्ताह है।","ఇప్పుడు ఈ కోర్స్‌లో , ప్రోటీన్స్ విభాగానికి ఇది మొదటి వారం ."
ये रेशे लेवी बॉडी बनाते हैं और ये ही वास्तव में न्यूरॉन्स के कार्यों में बाधा पहुंचाते हैं ।,ఈ ఫైబర్స్ లెవీ బాడీని ఏర్పాటు చేయును మరియు ఇది వాస్తవానికి న్యూరాన్స్ యొక్క పనితీరును దెబ్బతీస్తుంది .
"इसका अर्थ है कि दो परमाणुओं के बीच यदि R , R ज़ीरो से अधिक है , तो दो परमाणुओं को पास आने की अनुमति होती है ।",అనగా దీని అర్థం రెండు ఆటమ్స్ మధ్య ఒకవేళ R అనేది R జీరో కన్నా పెద్దది
जल अणु अन्य पोलर अणुओं एवं अन्य आयनों की ओर भी आकर्षित होते हैं।,నీటి మాలిక్యుల్స్ అనేవి ఇతర పోలార్ మాలిక్యుల్స్ మరియు ఇతర అయాన్లను కూడా ఆకర్షించబడును .
"इसलिए , प्रत्येक न्यूक्लियोटाइड का आदान - प्रदान किया जाता है , एक मायोसिन घटनाओं के इस चक्र से गुजरता है और एक समय में एक ही कदम लेता है ।","కావున , ప్రతి న్యూక్లియోటైడ్ ఎక్చేంజ్ అవుతుంది , ఒక మయోసిన్ ఈ సంఘటనల చక్రం గుండా వెళ్తుంది మరియు ఒక సందర్భంలో ఒక చర్య తీసుకుంటుంది ."
"और, इसे बड़े एम M मोलर द्वारा दर्शाया जाता है और लीटर में मौजूद सलूशन की प्रति मात्रा विलेय के मोल्स की संख्या द्वारा बताया जाता है।",కావున దీనిని పెద్ద M మోలార్‌తో సూచిస్తారు మరియు ఇది లీటర్ వాల్యూమ్ గల సొల్యూషన్‌లో సొల్యూట్గా మోల్‌ల సంఖ్యను ఇస్తుంది .
"सभी मायोसिन की एसएच वन हेलिक्स में आमतौर पर दो ग्लाइसीन्स होते हैं , जिनके कारण यह बहुत ही लचीली हेलिक्स बन जाती है और जिससे यह पिघल जाती है ।",SH వన్ హెలిక్స్ అనేది సాధారణంగా దాదాపు అన్ని మయోసిన్ లలో రెండు గ్లైసీన్ లను కలిగి ఉండడం వల్ల ఇది చాలా సౌలభ్యం గల హెలిక్స్ అవుతుంది మరియు అది కరుగుతుంది .
"इस विशिष्ट एकत्रीकरण को रोकने के लिए हमने ल्यूसीन, वैलिन, फिनाइल-एनिलिन और एलानीन के अनुक्रम वाले एक विशेष पेप्टाइड का भी उपयोग किया है।","ఈ నిర్ధిష్ట అగ్రిగేషన్‌ను నివారించడానికి లూసీన్ , వేలైన్ , ఫినైల్ - అనిలిన్ , మరియు ఎలనైన్‌లు ఒక క్రమంలో గల నిర్ధిష్ట పెప్టైడ్‌ను సైతం మనం ఉపయోగించాము ."
"मास स्पेक्ट्रोमेट्री का लाभ यह है कि आप बड़े प्रोटीन्स का विश्लेषण कर सकते हैं , आप उनकी पहचान भी कर सकते हैं और साथ ही यह किस पर आधारित होता है , यह आपको हूबहू डेटा उपलब्ध कराता है और फिर इसका उपयोग पोस्ट - ट्रांसलेशन मॉडिफिकेशन जैसे कि ग्लाइकोसिलेशन , डिस्टैलाइजेशन , फॉस्फोराइलेशन आदि के लिए भी किया जाता है ।","మరియు మాస్ స్పెక్ట్రోమెట్రీ యొక్క ప్రయోజనం ఏమిటంటే , దీనితో మీరు పెద్ద ప్రోటీన్స్‌ను కూడా గుర్తించగలరు మరియు ఇది మీకు అధిక ఖచ్చితత్వంతో గల డేటాను అందిస్తుంది మరియు ఇది పోస్ట్ ట్రాన్స్‌లేషన్ మాడిఫికేషన్ అనగా గ్లైకోసిలేషన్ , డిస్టాలిజేషన్ , ఫాస్పోరిలేషన్ మొదలైనటు వంటి వాటిని గుర్తించడం కోసం కూడా ఉపయోగించబడుతుంది ."
"प्रोटीन संरचनाओं में हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स अधिक प्रभावी बल होती हैं जहाँ कई परमाणुओं के पास स्वयं ही आवेशित जलविरोधक नहीं होता है , और वे पानी को हटाने वाले गुण या जलविरोधक गुण को दर्शाते हैं ।","ప్రోటీన్ నిర్మాణంలోని ఎక్కువ ప్రధాన బలాలు హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ , ఇక్కడ చార్జ్ హైడ్రోఫోబిక్ లేని అనేక ఆటమ్స్ నీటి నిరోధక లక్షణాలు లేదా నీటి ఫోబిక్ లక్షణాలను వివరిస్తాయి ."
वन और थ्री के बीच की दरार आम तौर पर वहां होती है जहा़ँ अन्य प्रोटीन्स एक्टिन डीपोलीमराइजेशन और पॉलिमराइजेशन के नियंत्रण के लिए बंधती हैं ।,వన్ మరియు త్రీ మధ్య చీలిక అనేది ఆక్టిన్ డీపాలిమరైజేషన్ మరియు పాలీమరైజేషన్ కోసం ఇతర ప్రోటీన్స్ బంధించబడి ఉండడం వల్ల ఏర్పడుతుంది .
"इसलिए , फिर से इसे उसी में दर्शाया गया है , जैसा कि मैंने आपको पहले ही समझा दिया है कि KAथ्री , KAटू और Kवन की तुलना में KA बहुत ही ज्यादा अधिक है ।","కావున , ఇది మళ్లీ అదే విషయాన్ని చూపుతున్నది , నేను ఇంతకు ముందు వివరించినట్లుగా KA అనేది KA త్రీ కన్నా చాలా చాలా ఎక్కువ ఉంటుంది , ఇది KA టూ కన్నా ఎక్కువ మరియు ఇది KA వన్ కన్నా ఎక్కువ ."
तब आप को मोल फ्रैक्शन का अनुपात एक के लिए छह (6:1) बनाए रखने की जरूरत होगी।,"అప్పుడు మీరు మోల్ ఫ్రాక్షన్ ఆరు , ఒకటి నిష్పత్తిలో ఉండేల చూడడం అవసరం ."
कोई भी सोल्युट पोलार वाटर मॉलिक्यूल इंटरेक्शन्स करते हुए एक क्रिया करेगा जो एक चार्ज-चार्ज इंटरेक्शन हो सकती है या यह हाइड्रोफिलिक इंटरेक्शन हो सकती है या हाइड्रोजन बॉन्डिंग हो सकता है और या ऐसे ही कुछ और भी।,పోలార్ వాటర్ మాలిక్యుల్‌ను ఏర్పరచడం ద్వారా ఏదైనా సొల్యూషన్‌ చర్య జరుపుతుంది .ఈ చర్యలు చార్జ్ - చార్జ్ ఇంటరాక్షన్స్ అవ్వచ్చు లేదా ఇది హైడ్రోఫిలిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అవ్వచ్చు లేదా హైడ్రోజన్ బాండ్ మరియు మొదలయినవి అవ్వచ్చు .
"और इसीलिए तो, बर्फ का टुकड़ा पानी पर तैरता है।",సరిగ్గా అందువల్ల ఒక ఐస్ ముక్క నీటిపై తేలుతుంది .
"छठी स्थिति बीटा चेन की सतह पर स्थित होती है, जहाँ यह सामान्य रूप से जल के संपर्क में आता है।","ఆరవ స్థానం అనేది బీటా చైన్ యొక్క ఉపరితలంపై ఉంటుంది , ఇది సాధారణంగా నీటిని తాకుతుంది ."
पहला है एंजाइम पर आधारित C - टर्मिनल सिक्वेंसिंग जिसमें कार्बोक्सिपेप्टिडेज एंजाइम का उपयोग किया जाता है ।,మొదటిది కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ ఎంజైమ్ ఉపయోగించి నిర్వహించే ఎంజైమ్ ఆధారిత C - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ .
"इस इकाई में , हमने लॉक एंड की हाइपोथीसिस और प्रेरित प्रकार के लिगैंड प्रोटीन कोम्प्लेक्सेस वाले कुछ उदाहरण देखे हैं ।","ఈ నమూనాలో , లాక్ అండ్ కీ హైపోథెసిస్ మరియు ప్రేరేపిత రకం లిగాండ్ ప్రోటీన్ కాంప్లెక్స్‌ యొక్క ప్రేరేపిత రకంతో కొన్ని ఉదాహరణలు చూశాము ."
यह हरमन द्वारा प्रस्तावित लॉक एंड की हाइपोथीसिस है ।,ఇది హర్మన్ ప్రతిపాదించిన లాక్ అండ్ కీ హైపోథెసిస్ .
"अतः यह मात्रा है और वह भी भार के अनुसार है, क्योंकि जब आपको कंसंट्रेशन का निर्धारण करना होता है या सलूशन बनाना होता है,उदाहरण के लिए H2SO4... तो आपको इसे उनके घनत्व के अनुसार लेना होगा।","కావున ఇది ఘనపరిమాణంలో ఉంది మరియు అది భారంలో ఉంది , ఎందుకంటే ఎప్పుడైతే మీరు కాన్సెన్ట్రేషన్‌ను నిర్ణయిస్తారో లేదా సొల్యూషన్‌ను తయారుచేస్తారో ఉదాహరణకు H2SO4 , మీరు దీనిని వాటి డెన్సిటి నుండి తీసుకోవాలి ,"
"और जैसा कि आप यहाँ देख सकते हैं कि यहाँ एक विद्युत स्रोत है और फिर यह विद्युत आगे एक विद्युत वितरण माध्यम द्वारा , सेंट्रीफ्यूज के विभिन्न घटकों को नियंत्रित करने के लिए वितरित की जाती है ।","మొదటి విభాగం , మాలిక్యుల్ సెంట్రిఫ్యూజ్ చేయడానికి రోటర్స్ అమర్చిన మోటార్ , ఇక్కడ మీరు టైమర్ ను చూడవచ్చు ఇది వాస్తవానికి సెంట్రిఫ్యూగల్ ప్రక్రియ ఎంత సేపు జరగాలనే దానిని నియంత్రించును ."
"यदि डी एन ए में एक या ज्‍यादा दरार शामिल हैं , तो एक रेशे का दूसरे के संबंध में स्वतंत्र चक्रण होता है और यह संरचना दो बनाता है जो सेडीमेंटेशन कोअफिशन्ट में भिन्नता को दर्शाता है जिसे लाल रंग में दिया गया है ।","ఒకవేళ ఒకటి లేదా ఎక్కువ నిక్స్ డిఎన్ఎలో పాల్గొంటే , అప్పుడు ఒక స్ట్రాండ్ పరంగా మరొకటి ఫ్రీ భ్రమణం ఉంటుంది మరియు ఇది సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ యొక్క వైవిధ్యాన్ని చూపే రెండవ రూపాన్ని ఏర్పర్చుటను ఎరుపు రంగులో చూపబడినది ."
"इस प्रकार, दो मॉलिक्यूल्स के बीच न्यूनतम प्रतिकर्षण और अधिकतम आकर्षण होता है।","అందువల్ల , ఈ రెండు మాలిక్యూల్ల మధ్య మినిమం రిపల్సన్ మరియు మాక్సిమం అట్రాక్షన్ ఉండును ."
यह हाइब्रिड मॉलिक्यूल मोनोक्लोनल एंटीबॉडीज को संवेदनशील बनाना शुरू कर देता है ।,ఈ హైబ్రిడ్ మాలిక్యూల్ మోనోక్లోనల్ ఆంటీబాడీలను సున్నితం చేయడం ప్రారంభిస్తుంది .
"अगर आप टाइप वन डैश बीटा टर्न और टू डैश बीटा टर्न को देखते हैं , तो अंतर केवल यह है कि आई प्‍लस वन का कार्बोनिल ग्रुप विपरीत दिशा में है और जिसके कारण आई प्‍लस वन और आई प्‍लस टू के दोनों फाई साई बदलते हैं ।","ఒకవేళ మీరు టైప్ వన్ డ్యాష్ బీటా టర్న్ మరియు టూ డ్యాష్ బీటా టర్న్ ను చూసినట్లయితే , i ప్లస్ వన్ యొక్క కార్భోనైల్ గ్రూప్ వ్యతిరేఖ దిశలో ఉండడం ఒక్కటే వ్యత్యాసంగా ఉంటుంది , మరియు దీని మూలంగా i ప్లస్ వన్ అండ్ i ప్లస్ టూ ఫై సై రెండూ మారుతాయి ."
किसोम इंटरैक्शन्स या डाइपोल डाइपोल इंटरैक्शन्स-ये स्थिर डाइपोल्स के बीच होती हैं जो या तो मॉलिक्यूलर आयन्स हो सकते हैं या डाइपोल्स हो सकते हैं जो पोलार मॉलिक्यूल्स या क्वाड्रोपोल्स होते हैं।,కీసోమ్ ఇంటరాక్షన్స్ లేదా డైపోల్ - డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ – ఇవి పోలార్ మాలిక్యూల్స్ లేదా క్వాడ్రుపోల్స్ అయిన మాలిక్యూలర్ అయాన్లు లేదా డైపోల్లు అయి ఉండే శాశ్వత డైపోల్ల మధ్య ఇవి ఏర్పడుతాయి .
"और न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग पाथ , एन टर्मिनल डोमेन और ऊपरी किलो डाल्टन डोमेन के बीच सामने का दरवाजा अधिक खुला हुआ है ।","న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ పాత్ , N టర్మినల్ డొమైన్ మరియు ఎగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మధ్య గల ముందరి ద్వారం ఎక్కువగా తెరిచి ఉంది ."
"A संरचना में यह , B संरचना के समान होता है , लेकिन ॠणात्मक पीक बहुत ही छोटी होती है और धनात्मक पीक बहुत ही बड़ी होती है ।","A ఫామ్‌లో , ఇది B ఫామ్‌కి సమానంగా ఉంటుంది , కాని రుణాత్మక పీక్ అనేది చాలా చాలా చిన్నగా ఉంటుంది మరియు ధనాత్మక పీక్ చాలా చాలా పెద్దదిగా ఉంటుంది ."
"इसलिए जहाँ आप डीटीटी को पहले हटाते हैं और यूरिया को बाद में हटाते हैं , तो इसका मतलब यह होगा कि आप पहले , डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ को बनने देते हैं और फिर प्रोटीन को फोल्ड होने देते हैं ।","కావున , మీరు మొదట డి టి టి మరియు తరువాత యూరియా ను తొలగించారు అనగా మొదట మీరు డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పాటును మరియు ప్రోటీన్ మడతను అనుమతించారు ."
"इस प्रकार, दो मॉलिक्यूल्स के बीच न्यूनतम प्रतिकर्षण और अधिकतम आकर्षण होता है।","అందువల్ల , ఈ రెండు మాలిక్యూల్ల మధ్య మినిమం రిపల్సన్ మరియు మాక్సిమం అట్రాక్షన్ ఉండును ."
"तो , यहाँ आप बैंगनी रंग में देख रहे हैं कि OH ग्रुप नीचे की ओर संकेत करता हुआ है , जो कि एक अल्फा डी - ग्लूकोज है और इसे ट्रिप्टोफैन द्वारा पहचाना गया है , दाईं ओर जो सलेटी रंग में है वह ग्लूकोज में है , आप देखते हैं कि OH ग्रुप नीचे की ओर संकेत करता हुआ है ।","కాబట్టి , ఇక్కడ వైలెట్ రంగులో మీరు ఓహెచ్ సమూహం క్రింది వైపుకు చూపిస్తున్నట్లు మీరు చూస్తారు , ఇది ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్‌ మరియు ఇది ట్రిప్టోఫాన్ ద్వారా గుర్తించబడింది , కుడి వైపున బూడిద రంగులో గ్లూకోజ్‌లో ఉన్న ఓహెచ్ సమూహం క్రింది వైపుకు చూపిస్తున్నట్లు మీరు చూస్తారు ."
तो हर तीन अमिनो एसिड्स के लिए एक इंटर - चेन हाइड्रोजन बॉन्ड होता है ।,"కాబట్టి , ప్రతి మూడు అమైనో ఆసిడ్స్ ఒక ఇంటర్ - చైన్ హైడ్రోజన్ బాండ్ ఉంటుంది , కాబట్టి మూడు చైన్లు ఉన్నాయి ,"
नीचे कुछ उदाहरण दिए गए हैं।,కొన్ని ఉదాహరణలు క్రింద ఇవ్వబడినవి .
"तो इसीलिए , हम उन्हें सक्रिय कारक या अवरोधक कहते हैं , जो रेग्यूलेटरी उपइकाईयों से जुड़ जाते हैं ।",అందుకే మనం వాటిని రెగ్యులేటరీ సబ్ యూనిట్స్ తో బంధించి ఉండే ఆక్టివేటర్స్ లేదా సప్రెజర్స్ గా పిలుస్తాము .
"मान लीजिए , यदि प्रोलाइन रेज़िड्यू अल्‍फा हेलिक्‍स के मध्य भाग में आता है और क्‍योंकि प्रोलाइन में एनएच ग्रुप नहीं होता है तो यह आधार घटक हाइड्रोजन बॉन्ड नहीं बना सकता है , इसके कारण विकृति पैदा हो सकती है ।","ఉదాహరణకు , ఒకవేళ ఒక ప్రోలీన్ అవశేషం ఆల్ఫా హెలిక్స్ మధ్యలో వస్తే , ప్రోలీన్ అనేది ఎన్ హెచ్ గ్రూపు ను కలిగి లేకపోవడం వల్ల ఇది ఒక వెన్నెముక హైడ్రోజన్ బంధాన్ని ఏర్పరచలేదు , ఇది ఒక వంపు ( విరూపణ ) కు కారణమౌతుంది ."
"तो , आपको यह अनुमान होना चाहिए कि विभिन्न प्रकार के रोटर कौन कौन से हैं , जैसे कि फिक्स्ड एंगल रोटर , स्विंगिंग बकेट रोटर और वर्रटिकल रोटर ।","తరువాత రెండవ భాగంలో మనం వేగం ఆధారంగా సెంట్రిఫ్యూజ్ రకాలను గురించి మనం చర్చిస్తాము మరియు ఇది మూడు విభిన్న వర్గాలుగా విభజించబడును అవి అత్యంత తక్కువ వేగం గల సెంట్రిఫ్యూజ్ , అధిక వేగం గల సెంట్రిఫ్యూజ్ మరియు అల్ట్రా సెంట్రిఫ్యూజ్ ."
"तो , पहला प्रोटीन इंसुलिन था क्योंकि यह सबसे छोटा प्रोटीन होता है और आप यहाँ इंसुलिन की संरचना देख सकते हैं , इसमें दो श्रृंखलाएं होती हैं ; एक को अल्फा चेन का नाम दिया गया है जो लंबी होती है और दूसरी है , जिसे बीटा चेन का नाम दिया गया है ।","కావున మొదటి ప్రోటీన్ ఇన్సులిన్ అవుతుంది ఎందుకంటే ఇది అతి చిన్న ప్రోటీన్ మరియు ఇక్కడ మీరు ఇన్సులిన్ యొక్క నిర్మాణాన్ని చూడవచ్చు , ఇది రెండు చైన్స్ కలిగి ఉంటుంది .ఒక దాని పేరు ఆల్ఫా చైన్ మరొకటి పొడవుగా ఉండే బీటా చైన్ ."
कई मोटर मैकेनिज्म प्रस्तावित किए गए हैं ।,అనేక మోటార్ విధానాలు ప్రతిపాదించబడినవి .
"रेज़िन को इस तरह से चुना जाता है कि कुछ यौगिक वोयड वोल्यूम से बाहर आ जाते हैं , इसका मतलब है कि वे रेज़िन में प्रवेश नहीं करते , वे गतिशील प्रावस्था के माध्यम से बाहर आएंगे , इसलिए वे पहले बाहर निकलेंगे ।","కొన్ని సమ్మేళనాలు వాయిడ్ వాల్యూమ్ ద్వారా బయటకు వచ్చే విధంగా రెజిన్ ఎంపిక జరుగుతుంది , అనగా అవి రెజిన్ లోకి ప్రవేశించవు , అవి మొబైల్ దశ ద్వారా బయటకు వస్తాయి కావున అవి మొదట బయటకు వస్తాయి ."
ये उपइकाईयां एक ही प्रकार की या अलग - अलग प्रकार की हो सकती हैं ।,సబ్ యూనిట్ అనేది ఒకే రకం లేదా విభిన్న రకాలు అయి ఉండవచ్చు .
पहली है एग्लूटिनेशन रिएक्शन ।,వీటిని ప్రామాణికంగా చేసుకుని బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌లో ఆంటీజెన్ లేదా ఆంటీబాడీ యొక్క గాఢతను కొలవడానికి పెద్ద సంఖ్యలో పద్ధతులు అందుబాటులో ఉన్నాయి .
"तो , ये लिगैंड प्रोटीन कोम्प्लेक्सेस के प्रेरित फिट टाइप हैं ।","కాబట్టి , ఇవి లిగాండ్ ప్రోటీన్ సముదాయాల యొక్క ప్రేరేపిత రకం ."
"तो , इस फोर हेलिक्स बंडल में केन्द्रीय आंतरिक भाग हाइड्रोफोबिक होता है ।",కావున ఈ ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్ ఒక సెంట్రల్ కోర్ హైడ్రోఫోబిక్ కోర్ ను కలిగి ఉంటుంది .
"तो , v सेडीमेंटेशन वेलोसिटी है जिस पर मॉलिक्यूल नीचे तली में बैठ जाते हैं और रो पी कण का डेंसिटी है और ऱो आइ माध्यम का डेंसिटी है या यह द्रव का डेंसिटी है और d कण का व्यास है , g सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स है और mu माध्यम का विस्कोसिटी है ।","కావున , v అనేది మాలిక్యుల్ అవక్షేపణ చెందే అవక్షేపణ వేగం మరియు ρ p అనేది కణం యొక్క డెన్సిటి మరియు ρ1 అనేది మాధ్యమం యొక్క డెన్సిటి లేదా ఇది లిక్విడ్ డెన్సిటి మరియు d అనేది కణం యొక్క వ్యాసం , g అనేది సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ మరియు μ మ్యూ అనేది మాధ్యమం యొక్క స్నిగ్ధత ."
न्‍यूकिलयर मैग्‍नेटिक रेजोनेंस स्‍पेक्‍ट्रोस्‍कोपी का उपयोग किया गया है ।,న్యూక్లియర్ మాగ్నెటిక్ రెజొనన్స్ స్పెక్ట్రోస్కోపీ ఉపయోగించబడినది .
"हाइड्रोजन बॉन्ड्स के कारण जल अणुओं के लिए द्रव अवस्था से बचना मुश्किल होता है और ये, जल की अत्याधिक हीट ऑफ वेपोरायजेशन के लिए जिम्मेदार होते हैं।",నీటి మాలిక్యుల్స్ లిక్విడ్ స్థితి నుండి తప్పించుకోవడాన్ని హైడ్రోజన్ బాండ్స్ కష్టతరం చేయును మరియు నీటి అధిక హీట్ అఫ్ వ్యాపరైజేషనిక్ కారణం అవుతాయి .
एंटीबॉडीज ग्लाइकोप्रोटीन्स ही होती हैं और वे विभिन्न नॉन कोवेलेंट फोर्सेज द्वारा विशिष्ट एंटीजन के साथ बंधती हैं ।,"కానీ ముందు ఆంటీజెన్ , ఆంటీబాడీల మధ్య చర్యలు ఎలా జరుగుతాయో తెలుసుకునే ముందు , అసలు ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీల ప్రాముఖ్యతను తెలుసుకోవలసి ఉంటుంది ."
"तो, इसलिए आप इसे बड़े एन (कैपिटल N) द्वारा और 1 लीटर सलूशन की प्रति मात्रा के ग्राम इक्वीवेलेंट्स की संख्या प्रति मात्रा सोल्युट द्वारा दर्शा सकते हैं।",కావున ఈ క్రింది విధంగా N ఇవ్వబడింది .
यहाँ मैं आपको केराटिन का संरचनात्मक डोमेन संयोजन दिखाता हूँ ।,కెరాటిన్ యొక్క అధికారిక నిర్మాణ అసెంబ్లీని నేను ఇక్కడ మీకు చూపిస్తాను .
"लेकिन हम यह नहीं जानते थे कि सेल मेम्ब्रेन में वे कैसे, कैसे कार्य करते हैं।",కానీ సెల్ మెంబ్రేన్‌లో అవి ఎలా పనిచేస్తాయో మనకు తెలియదు .
"जो और भी अधिक घुलनशील पूरी लंबाई का टाउ बनाते हैं और रेशे बनाते हैं , जो अंतिम रूप से न्यूरोफाईब्रिलरी टैन्गेल्स के रूप में जमा हो जाते हैं ।","మరియు ఇది కరిగే స్వభావం గల పూర్తి నిడివి టౌను మరింత వేరు చేసి ఉంచవచ్చు మరియు ఫిలమెంట్స్ ను ఏర్పరచును , ఇవి చివరకు న్యూరోఫిబ్రిలరీ ట్యాంగిల్స్ గా జమ చేయబడుతాయి ."
"सामान्य तौर पर , इन जीन्स में म्यूटेशन्स वाले लोगों में पार्किन्सन्स रोग होता है ।","సాధారణంగా , ఈ జీన్స్ మ్యూటేషన్స్ గల వారిలో పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ అభివృద్ధి చెందుతుంది ."
"यदि हाइड्रोजन बॉन्ड इतने महत्वपूर्ण ना होते , तो हम प्रोटीन संरचना में अल्‍फा हेलिक्‍स और बीटा शीट की उम्मीद नहीं कर सकते थे ।",ఒకవేళ హైడ్రోజన్ బాండ్స్ అంతగా ముఖ్యమైనవి కానిచో అప్పుడు ప్రోటీన్ నిర్మాణంలో మనం ఆల్ఫా హెలిసెస్ మరియు బీటా షీట్స్ ను ఆశించలేము .
"फिर , समय को मापा जाता है और आप जानते हैं कि समय वास्तव में मास से अधिक होता है जिससे ड़ेफ्लेक्ट में अधिक समय लगता है ।","కావున సమయం లెక్కించబడినది మరియు సమయం అనేది మాస్ టైమ్ కన్నా ఎక్కువగా ఉంటుందని మీకు తెలుసు , ఇది డిఫ్లెక్ట్ కోసం ఎక్కువ సమయం తీసుకుంటుంది ."
"नारंगी रंग के डी एन ए के साथ , सलेटी रंग में सिप्रोफ्लोक्सासिन , सेरिन एटी थ्री के साथ अंतःक्रिया करती है , जिसे बाईं ओर पीले रंग में दिखाया गया है , जिससे  डी एन ए रेप्लिकेशन  के दौरान सुपरकोइल प्रोसेस बाधित हो जाती है ।","నారింజ రంగులో ఉన్న డి ఎన్ ఏతో బూడిద రంగులో ఉన్న సిప్రోఫ్లోక్సాసిన్ , సెరిన్ ఎయిటి త్రీతో సంకర్షణ చెందుతుంది , ఇది ఎడమ వైపున పసుపు రంగులో చూపబడినది , తద్వారా డి ఎన్ ఏ ప్రతిరూపణ సమయంలో సూపర్ కాయిల్ ప్రక్రియను నిరోధిస్తుంది ."
ताकि यह हिस्टिडीन अड़तालीस और उनचास जैसे सक्रिय क्षेत्र अमीनो एसिड्स के साथ सीधे ही अंतर्क्रिया कर सके ।,తద్వారా ఇది హిస్టిడిన్ ఫార్టీ ఎయిట్ మరియు నలభై తొమ్మిది వంటి ఆక్టివ్ సైట్ అమినో ఆసిడ్స్‌తో నేరుగా సంకర్షణ చెందవచ్చు .
"क्योंकि केवल ऐसे क्षेत्र जहाँ बेसेस छोटे अणुओं को दिखाई देते हैं , वे माइनर या मेजर ग्रूव्‍स की सतह होते हैं ।","G - C , A - T , C - G మరియు T - A బేస్ పేర్స్ యొక్క మేజర్ మరియు మైనర్ గ్రూవ్స్‌లోని H - బాండింగ్ దాతలు మరియు స్వీకర్తలు విభిన్నంగా ఉంటాయి ."
"यह फ्लो साइटोमेट्री अद्भुत तकनीकों में से एक है , जहा़ँ आप विभिन्न बायोमार्कर्स या इम्यूनोलॉजिकल मॉलिक्यूल्स की उपस्थिति देख सकते हैं जो एक अकेली कोशिका पर मौजूद होते हैं , इसके लिए विशेष एंटीबॉडी के साथ - साथ रंग का भी उपयोग करते हैं , जो उस रंग के लिए विशिष्ट होती है ।","ఫ్లోసైటోమెట్రీ అనేది అద్భుతమైన టెక్నిక్‌లో ఒకటి , ఇక్కడ మీరు సింగిల్ సెల్ లో ఉండే వివిధ బయోమార్కర్లు లేదా ఇమ్యునోలాజికల్ మాలిక్యూల్ ఉనికిని నిర్దిష్ట ఆంటీబాడీ మరియు నిర్దిష్ట డైను ఉపయోగించి చూడవచ్చు , ప్రతీ డైకు ఆయా రంగు ప్రత్యేకంగా ఉంటుంది ."
"आप मेम्ब्रेन में विभिन्न प्रकार के लिपिड्स, सैच्युरेटेड एंड अन सैच्युरेटेड लिपिड्स जानते हैं और वे इस तरह से सेल मेम्ब्रेन की अखंडता को बनाए रखते हैं।","మెంబ్రేన్‌లోని వివిధ రకాల లిపిడ్‌లు , సంతృప్త మరియు అసంతృప్త లిపిడ్‌లు మరియు అవి సెల్ మెంబ్రేన్‌ యొక్క సమగ్రతను ఎలా నిర్వహిస్తాయో మీకు తెలుసు ."
"लिगैंड एक आयन, एक धातु आयन हो सकता है और यह एक ड्रग हो सकता है या यह कोई अन्य भी हो सकता है जिसे आप एक एंजाइम के नाम से जानते हैं जिसका अपना सब्सट्रेट होता है।","లిగాండ్‌లు ఒక అయాన్ కావచ్చు , మెటల్ అయాన్ కావచ్చు మరియు అది ఒక ఔషధం కావచ్చు లేదా అది ఎంజైమ్ అయితే దాని స్వంత ఉపరితలం కలిగి ఉంటే మీకు తెలిసిన ఏదైనా కావచ్చు ."
"फ़ाइलोजेनी एनालिसिस का विश्लेषण करने के सरल तरीके क्या हैं , जैसे कि प्रारंभिक बिंदु ?",ప్రారంభ స్థానం వంటి ఫైలోజెనెటిక్ అనాలసిస్‌ను విశ్లేషించడానికి సులభమైన మార్గం ఏమిటి ?
"तो, आप सर्कुलर डाइक्रोइक स्पेक्ट्रोस्कोपी कर सकते हैं जहाँ आप जान सकते हैं कि प्रोटीन, अल्फा हेलिकल वाली है या बीटा शीट वाली है और आगे भी।","మీరు వృత్తాకార డైక్రోయిక్ స్పెక్ట్రోస్కోపీని చేయవచ్చు , ఇక్కడ ప్రోటీన్ ఆల్ఫా హెలికల్ కంటెంట్ మరియు బీటా షీట్ కంటెంట్ అని మీరు తెలుసుకోవచ్చు ."
"आप यहाँ देख सकते हैं कि हिस्टोन H फ़ोर पूरे एवोल्यूशन के दौरान संरक्षित रहता है , समय के साथ भी इसमें बहुत अधिक परिवर्तन नहीं होते हैं क्योंकि इसका कार्य विशेष रूप से अलग होता है और यह सभी जीवों में व्यापक रूप से उपयोग किया जाता है ।","హిస్టోన్ H ఫోర్ అనేది పరిణామం అంతటా సంరక్షించబడడం మీరు చూడవచ్చు , ఇది కాల వ్యవధిలో కూడా అంతగా మార్పును పొందదు ఎందుకంటే దాని పనితీరు ముఖ్యంగా భిన్నంగా ఉంటుంది మరియు ఇది అన్ని ఆర్గానిజం విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతుంది ."
"और यही वास्तव में हीमोग्लोबिन से जुड़ता है , लेकिन किस हीमोग्लोबिन से , ऑक्सीजनेटेड या डी - ऑक्सीजनेटेड से , जो इक्वीलिब्रियम को डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन की ओर ले जाता है ।","మరియు ఇది వాస్తవానికి హిమోగ్లోబిన్ నకు బంధించబడి ఉంటుంది , కాని హిమోగ్లోబిన్ లో ఆక్సిజనేటెడ్ లేదా డీ - ఆక్సిజనేటెడ్ అనేవి ఈక్విలిబ్రియమ్ స్థితిని డీ - ఆక్సీ హిమోగ్లోబిన్ వైపు మారుస్తుంది ."
मेथाइल ग्रीन एक डीएनए मेजर बाइंडिंग ड्रग है ।,మిథైల్ గ్రీన్ అనేది ఒక డిఎన్ఎ ప్రధాన బైండింగ్ డ్రగ్ అవుతుంది .
"इसके अलावा , आप बाईं ओर एक ट्रिप्टोफैन देखते हैं , जो कि हरे रंग में दिखाया गया है ।",అంతే కాకుండా మీరు ఎడమ వైపున ట్రిప్టోఫాన్‌ను ఆకుపచ్చ రంగులో చూస్తారు .
"तो , आप सभी चार बीटा टर्न्स में आई प्‍लस वन और आई प्‍लस टू के लिए फाई साई को स्‍पष्‍ट रूप से देख सकते हैं ।","కావున , మీరు మొత్తం నాలుగు బీటా టర్న్స్ లో i ప్లస్ వన్ అండ్ i ప్లస్ టూ కోసం ఫై సై ను స్పష్టంగా చూడవచ్చు ."
"हमने इस विशेष अवधारणा का उपयोग, इस विशेष पेपर में लाइपोसोमों का उपयोग करके एंडोथिलीन रिसेप्टर बाइंडिंग अध्ययन में किया है।",ఈ నిర్ధిష్ట పేపర్లో మనం లిపోసోమ్లను ఉపయోగించి ఎండోథెలిన్ రిసెప్టర్ బైండింగ్ అధ్యయనాలలో ఈ ప్రత్యేక భావనను ఉపయోగించాము .
शुगर पकर और ग्लैक्सिल रचना ।,డిఎన్ఎతో ఇప్పుడు రెండు వందల నిర్మాణాల కంటే ఎక్కువ ఇంటార్కలేటర్స్‌గల క్రిస్టల్ నిర్మాణాలు ఇప్పుడు క్రమబద్దీకరించబడినవి .
"यह दो हजार एक में , एक चरण द्वारा वर्णित किया गया था , वह वृक्ष यानि कि जीवन का वृक्ष , छोटी उप - इकाइयों राइबोसोमल सीक्वेंसेस पर आधारित होता है ।","ఇది ఫేజ్ ద్వారా రెండు వేల ఒకటిలో , చిన్న సబ్ యూనిట్ రైబైసోమల్ సీక్వెన్స్‌ల ఆధారంగా ట్రీ ఆఫ్ లైఫ్ ( జీవన వృక్షం ) గా వివరించబడినది ."
"""तो यहाँ , रामचंद्रन मॉडल और बाद में आए अन्य मॉडलों के बीच अंतर कहाँ था , अगर आप भारत में किसी से भी पूछेंगे कि , """" पहला कोलेजन मॉडल किसने दिया था ?""","""కాబట్టి , ఇక్కడ రామచంద్రన్ నమూనా మరియు తరువాత వచ్చిన ఇతర నమూనా మధ్య వ్యత్యాసం ఉంది , భారతదేశంలోని ప్రజలను """" కొల్లాజెన్ మోడల్‌ను ఎవరు మొదట ఇచ్చారు ?"""
"प्रिय छात्रों , यही इस इकाई का सार है ।","ప్రియమైన విద్యార్థులారా , ఇది ఈ మాడ్యూల్ యొక్క సారాంశం ."
"इसलिए , एक बार बीज बनने के बाद , न्यूक्लिएशन हो जाता है , एक्टिन्स नुक्लियस से जुड़ जाते हैं और बढ़ाव बहुत तेजी से होता है ।","కావున , ఒకసారి సీడ్ ఏర్పడగానే , న్యూక్లియేషన్ ఏర్పడుతుంది , ఆక్టిన్స్ న్యూక్లియస్ అనుసంధానించబడుట మరియు ఎలాంగేషన్ చాలా వేగంగా జరుగుతుంది ."
"आज की इस इकाई में , हमने सबसे पहले पॉलीपेप्टाइड श्रृंखला में संरचनात्मक लचीलापन और चक्रण कोण को देखा है ।",ఈనాటి ఈ విభాగంలో మొదట మనం పాలీ - పెప్టైడ్ చైన్ లో కన్ఫర్మేషనల్ ఫ్లెక్సిబిలిటి మరియు రొటేషనల్ఆంగిల్స్ చూశాము .
"तो इस सप्ताह में, अब हम डी एन ए ब्लॉक को समाप्त करने के करीब आ रहे हैं यानि कि न्यूक्लिक एसिड्स और इस कक्षा में पहले, आपके पास दो हैं, इस सप्ताह में एक कक्षा है और फिर उसके बाद एक असाइनमेंट है यानि कि दूसरा असाइनमेंट।","ఈ వారంలో , మనం ఇప్పుడు న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్‌‌లు అయిన డి ఎన్ ఏ బ్లాక్ ముగింపు దగ్గరకు వస్తున్నాము .మరియు ఈ తరగతిలో మొదట , మీకు రెండు ఉంటాయి , ఈ వారంలో ఒక క్లాస్ దాని తరువాత ఒక పరీక్ష , అంటే రెండవ పరీక్ష ."
आधार घटक एनएच और कार्बोनिल ग्रुप्स की हाइड्रोजन बॉन्ड इंटरैक्‍शन्स सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स को निर्धारित करती हैं ।,ఎన్ హెచ్ మరియు కార్బోనైల్ గ్రూప్ వెన్నెముక యొక్క హైడ్రోజన్ బాండ్ ఇంటరాక్షన్స్ ద్వితీయ నిర్మాణాన్ని నిర్వచిస్తాయి .
लूप क्षेत्र आमतौर पर प्रोटीन स्ट्रक्चर की सतह पर होते हैं और ये हाइड्रोफिलिक अमिनो एसिड्स से भरे हुए होते हैं और इन लूप क्षेत्रों का प्रोटीन अमिनो एसिड क्रम में आसानी से अनुमान लगाया जा सकता है ।,లూప్ రీజియన్స్ సాధారణంగా ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ ఉపరితలంపైన ఉంటాయి మరియు అవి అధిక సంఖ్యలో హైడ్రోఫిలిక్ అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉంటాయి మరియు ఈ లూప్ రీజియన్స్ ప్రోట్రీన్ అమైనో ఆమ్ల సీక్వెన్స్ సులభంగా అంచనా వేయవచ్చు .
इंटरकेलेशन टोपोआइसोमरेज़ेज के कार्य में हस्तक्षेप करके रेप्लिकेशन को रोक देता है ।,విడదీసే స్థాయి అనేది ఇంటర్కలేషన్ ప్రదేశం వద్ద ఇంటార్కలేటింగ్ మాలిక్యుల్ యొక్క నిర్మాణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది .
"मैं आपको सी डी स्पेक्ट्रोस्कोपी से भी परिचित कराना चाहती हूँ , जिसका उपयोग डी एन ए में पॉलिमॉर्फिक संरचनात्मक परिवर्तनों का अध्ययन करने के लिए किया जाता है ।",అలాగే నేను మీకు సి డి స్పెక్ట్రోస్కోపీ అనగా డిఎన్ఎలో పాలీమార్ఫిక్ నిర్మాణాత్మక మార్పులను అధ్యయనం చేయడానికి విస్తృతంగా ఉపయోగించే వాటిని పరిచయం చేస్తాను .
"और फिर तीसरा जो आप देखते हैं कि D N A डबल हेलिक्स हालांकि काफी लंबे समय तक इसके बारे में सोचा जाता रहा था कि यह केवल वाटसन क्रिक बेस पेयर, डबल्यू सी बेस पेयर की संरचना में ही मौजूद होती है, लेकिन इसके बावजूद, जीन के बहुत कुछ हिस्से ऐसे होते हैं जो डबल हेलिकल स्ट्रक्चर में मौजूद नहीं होते।","మరియు తరువాత మీరు చూసే మూడవది డి ఎన్ ఏ డబుల్ హెలిక్స్ అయినప్పటికీ ఇది వాట్సన్ - క్రిక్ బేస్ పేర్‌లో మాత్రమే ఉందని చాలా కాలంగా భావించబడింది , వాట్సన్ - క్రిక్ బేస్ పేర్ నిర్మాణం అయితే , డబుల్ హెలికల్ నిర్మాణంలో లేని జీన్‌లో చాలా భాగం ఉంది ."
R भी अल्फा कालम इफिशन्सी और साथ ही कपैसिटी फैक्टर से भी प्रभावित होता है ।,R అనేది ఆల్ఫా కాలమ్ సామర్థ్యంతో పాటు సామర్థ్య కారకం ద్వారా కూడా ప్రభావితం అవుతుంది .
"एक्विफेक्स एओलिकस का ल्यू टी ट्रांसपोर्टर , सोडियम सिम्पोर्टर वर्ग के सदस्यों ह्यूमन सेरोटोनिन ट्रांसपोर्टर , नॉरपाइनफ्राइन और डोपामाइन ट्रांसपोर्टर के साथ बीस से पच्चीस प्रतिशत अनुक्रम पहचान को साझा करता है ।","అక్విఫెక్స్ ఏయోలికస్ నుండి వచ్చిన ల్యూట్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్స్ human serotonin transporter , సోడియమ్ సింపోర్టర్ ఫ్యామిలీకి చెందిన నోర్పైన్ఫ్రైన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ మరియు డోపామైన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌తో ఇరవై నుండి ఇరవై ఐదు శాతం సీక్వెన్స్ గుర్తింపును పంచుకుంటుంది ."
"एटीपीबाउंड स्टेट या  एडीपी स्टेट स्विच टू के साथ अंतःक्रिया नहीं कर सकते , जो अभी तक अलग है , लेकिन एक बार जब एटीपी हाइड्रोलाइज्ड हो जाता है तो एडीपी पाई बनता है , फॉस्फेट जिसे एडीपी से हट जाना पड़ता है और जो स्विच टू के साथ अंतःक्रिया करता है , जो स्विच को करीब ले जाता है ।","ఎటిపి బౌండ్ స్టేట్ లేదా ఎడిపి స్టేట్ దూరంలో ఉన్న స్విచ్ టూ తో పరస్పర చర్య జరపదు , కాని ఒకసారి ఎటిపి హైడ్రోలైజ్డ్ ఎడిపి పై ఏర్పడుతుంది , ఎడిపి నుండి వెళ్లవలసిన ఫాస్పేట్ స్విచ్ టూ తో పరస్పర చర్య జరుపుతుంది దీని వల్ల స్విచ్ సమీపంగా జరుగుతుంది ."
"इथेन्स एवं अन्य अणुओं के थर्मोडायनेमिक गुणों के अध्ययन से संकेत मिलता है कि ये चक्रण स्वतंत्र नहीं होते हैं , बल्कि इनमें अवरोध होते हैं ।","ఈథేన్స్ మరియు ఇతర అణువుల యొక్క థర్మోడైనమిక్ ధర్మాల అధ్యయనం అనేది ఈ భ్రమణాలు స్వేచ్ఛా భ్రమణాలు కావని , కాని అవరోధాలు కలిగి ఉన్నాయని సూచించును ."
इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स प्रोटीन संरचना में साल्ट ब्रिजिज़ कहलाती हैं जो लगभग दो दशमलव आठ एंगस्ट्रॉम होती हैं ।,"ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అనేవి లవణ వారధులు , ప్రోటీన్ నిర్మాణంలో వీటి మధ్య దూరం సుమారుగా 2.8 ఆంగ్ స్ట్రామ్స్ ఉంటుంది ."
"पहली महत्वपूर्ण बात यह है कि प्रथम रामचंद्रन प्‍लॉट की रूपरेखा उन्नीस सौ तिरसठ में तैयार की गयी थी , जो उन्नीस सौ साठ में प्रोटीन मायोग्लोबिन की संरचना की खोज के तुरंत बाद ही थी ।","మొదటి ముఖ్యమైన విషయం , పందొమ్మిది వందల అరవై లో ప్రోటీన్ యొక్క మొదటి నిర్మాణం మయోగ్లోబిన్ ఆవిష్కరించబడిన తరువాత వెంటనే రామచంద్రన్ ప్లాట్ అనేది పందొమ్మిది వందల అరవై మూడులో ప్లాట్ చేయబడినది ,"
"टेलिंग में आपका यौगिक स्थिर प्रावस्था में क्षेत्रों से जुड़ जाता है और यदि यह जुड़ गया , तो क्या होगा , आपको शुरुआत में एक अच्छी गॉसियन पीक मिलेगी , लेकिन अंत में आपको टेलिंग जैसी एक खींची हुई पीक मिलेगी ।","టేలింగ్ లో మీ సమ్మేళనం అనేది స్థిరమైన దశలోని సైట్స్ కు అనుసంధానించబడుతుంది మరియు ఒకవేళ ఇది అనుసంధానించబడి ఉంటే , అప్పుడు మీరు ప్రారంభంలో ఒక మంచి గాసియన్ పీక్ ను పొందుతారు , కాని చివరలో మీరు టేలింగ్ లో రకం విస్తరించిన పీక్‌ను పొందుతారు ."
"उदाहरण के लिए , माइटोकॉन्ड्रिया में Hb और O टू फॉरवर्ड रिएक्शन K ऑन पर हैं , बैकवर्ड रिएक्शन K off है ।","ఉదాహరణకు , మైటోకాండ్రియా Hb ప్లస్ O టూ అనేది ఫార్ వర్డ్ రియాక్షన్ K on బ్యాక్ వర్డ్ రియాక్షన్ K off పై ఉంటుంది ."
सोल्‍यूशन में डी एन ए के स्वतंत्र रूप वाला ट्विस्‍ट 10.5 बेस पेयर प्रति टर्न होता है ।,సొల్యూషన్‌లో డిఎన్ఎ యొక్క ఫ్రీ రూపం యొక్క ట్విస్ట్ ప్రతి టర్న్‌నకు 10.5 బేస్ పేర్స్‌ను కలిగి ఉంటుంది .
"इसलिए , क्‍योंकि जब आपके पास कई कैटालिटिक उपइकाईयाँ हैं , तो ये सेकेंडरी कैटालिटिक साइड की सक्रिय रचना को बढ़ाती हैं ।","సహకారం అంటే , మీరు బహుళ కాటలిక్ సబ్ యూనిట్ కలిగి ఉన్నందు వల్ల , ఒక దానితో ఒకటి బంధించబడితే , ఒక ఉపరితలం ఒక కాటలిక్ యూనిట్ ను , ఒక సబ్ యూనిట్ ను బంధిస్తుంది , ఇది సెకండరీ క్యాటలిక్ వైపు క్రియాశీల ఆకృతిని పెంచుతుంది ,"
इस सप्ताह में आपने सबसे महत्वपूर्ण विषयों को सीखा है यानिकि विभिन्न तकनीकों द्वारा प्रोटीन स्ट्रक्चर को समझना या मापना।,"ఇప్పుడు మీరు , ఈ వారంలో మీరు వివిధ పద్ధతుల ద్వారా ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని అర్థం చేసుకోవడం లేదా కొలవడం అనే ముఖ్యమైన విషయాలను నేర్చుకున్నారు ."
"जबकि , ग्लूकोज जैसे कि L - अर्बिनोज , L - लाइज़ोज जिन्हें मोटे अक्षरों में दिखाया गया है , जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर पर थोड़ा इन्हिबिटर इफ़ेक्ट दिखा रहे हैं ।","కాగా , ఎల్ అరబినోజ్ , ఎల్ లైకోస్ వంటి బోల్డ్‌లో చూపబడిన జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ కొద్దిగా నిరోధక ప్రభావాన్ని చూపుతోంది ."
"अब , मायोसिन - सबसे आसान उदाहरण है जिसे आप मांसपेशी की संरचना से देख सकते हैं ।","ఇప్పుడు , మయోసిన్ - కండర నిర్మాణం నుండి మీరు సులభమైన ఉదాహరణను మీరు చూడవచ్చు ."
"इस तरह की फायब्रस प्रोटीन्स आम तौर पर उन संरचनाओं का पालन नहीं करती हैं, जिनके बारे में हमने सामान्य तौर पर बात की थी, क्योंकि जैसा कि नाम से पता चलता है कि ये फायब्रस होती हैं, ना कि ग्लोबुलर प्रोटीन ।",ఈ రకమైన ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్‌లు సాధారణంగా మనం మాట్లాడిన నిర్మాణాలను సాధారణంగా అనుసరించవు ఎందుకంటే పేరు సూచించినట్లు ఇది ఫైబ్రస్ కానీ గ్లోబ్యులార్ ప్రోటీన్ కాదు
"फ्रन्टिंग में , यदि आपने अधिक नमूना लोड किया है , तो सामने की ओर शिखर धुंधला सा होगा और फिर एक ढलान होगा ।","ఫ్రంటింగ్ లో ఒకవేళ మీరు అధికంగా నమూనా ను లోడ్ చేస్తే , ముందు భాగంలో పీక్ క్షీణిస్తుంది మరియు ఆపై అక్కడ ఏటవాలుగా ఉంటుంది ."
"एक उदाहरण से आप इसका पता लगा सकते हैं , टी सेल की एक अकेली कोशिका में आप टी थ्री सीडी थ्री मॉलिक्यूल या सीडी फ़ोर मॉलिक्यूल या सीडी ऐट मॉलिक्यूल की उपस्थिति देख सकते हैं ।","దీని నుండి , మీరు ఉదాహరణ వారీగా , ఒక టి సెల్ రకంలో , టీ త్రీ సిడి త్రీ మాలిక్యూల్ లేదా సిడి ఫోర్ మాలిక్యూల్ లేదా సిడి ఎయిట్ మాలిక్యూల్ రకాలను ఒకే జనాభాగా చూడవచ్చు ."
"हमने सीखा कि आबंध लंबाई , आबंध कोण और टॉर्शनल एंगल के आंकड़ों का उपयोग करके विभिन्न पॉलीपेप्टाइड संरचनाएँ कैसे उत्पन्न की जा सकती हैं ।","బాండ్ లెంత్ , బాండ్ ఆంగిల్ , టోర్షనల్ కోణం డేటా ఉపయోగించి విభిన్న పాలీ - పెప్టైడ్ ఆకృతులను ఎలా ఏర్పరుస్తామో నేర్చుకున్నాము ."
इस तस्वीर में हम डीएनए ग्रूव्‍स में इलेक्‍ट्रॉन दाता स्वीकर्ता पैटर्न का एक योजनाबद्ध वर्णन दिखाते हैं ।,"ఇక్కడ ఈ చిత్రంలో , ఎరుపు రంగులో ఉన్నది స్వీకర్త అనగా ఆక్సీజన్ ఆటమ్ , నీలిరంగులో ఉన్నది నైట్రోజన్ అనగా దాత ."
"इस प्रकार , एक बायोलॉजिकल फ्लुइड में एंटीजन एंटीबाडी की विभिन्न सांद्रता को मापने के लिए विभिन्न इम्यूनोएसेज का उपयोग करके विभिन्न इम्यूनोलॉजिकल टेक्निक्स का उपयोग किया जाता रहा है ।","ఈ విధంగా వివిధ ఇమ్యునలాజికల్ టెక్నిక్స్ ఉపయోగించి , వివిధ ఇమ్యునో అస్సేల ద్వారా బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్‌లో ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీ యొక్క వివిధ గాఢతలను కొలవవచ్చు ."
वे डीएनएऔर प्रोटीन जैसे मैक्रोमॉलेक्यूल्स को एक साथ बनाए रखने के लिए जिम्मेदार होते हैं।,అవి డిఎన్ఎ మరియు ప్రోటీన్స్ వంటి మాక్రో మాలిక్యూల్లను కలిపి ఉంచే బాధ్యతను కలిగి ఉంటాయి .
बाहरी सॉल्ट की उपस्थिति में डीएनए और ड्रग के बीच इलेक्ट्रोस्टेटीक फोर्सेज दुर्बल हो जाते हैं और यदि बहुत अधिक सांद्रता का इस्तेमाल किया जाता है तो सॉल्ट ब्रिजेस नष्ट हो जाते हैं।,బయటి లవణం ఉన్నప్పుడు డిఎన్ఎ మరియు డ్రగ్ మధ్య గల ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఫోర్సస్ బలహీనమౌతాయి మరియు ఒకవేళ చాలా ఎక్కువ గాఢత ఉపయోగిస్తే సాల్ట్ బ్రిడ్జెస్ విచ్ఛిన్నం అవుతాయి .
वायुमंडलीय दबाव के कारण बर्फ के षट्कोणीय क्रिस्टल बन जाते हैं लेकिन बहुत ही कम तापमान पर यह एक घनाकार रूप में कन्डेन्स हो जाती है।,అట్మాస్ఫరిక్ ప్రజర్ వద్ద మంచు అనేది హెక్సాగనల్ ఫామ్ క్రిష్టలైజస్ గా మారుతుంది .కాని చాలా తక్కువ టెమ్పరేచర్ ల వద్ద ఇది క్యుాబికల్ ఫామ్ కన్డెన్సెస్ .
पौधे इस विशेष प्रक्रिया का उपयोग करके ही गुरुत्वाकर्षण के विरूद्ध पानी को पत्तियों तक पहुँचाते हैं।,ఈ దృగ్విషయాన్ని ఉపయోగించుకుని మొక్కలు గ్రానిటికు వ్యతిరేఖంగా వేర్ల ద్వారా పత్రాలకు నీటిని సరఫరా చేస్తాయి .
नेट्रोप्सिन और डिस्टामाइसिन - इन अणुओं की चौड़ाई और वक्रता डीएनए के माइनर ग्रूव में बांधने के लिए उपयुक्त होती है ।,స్టెరిక్ కాంపాటిబిలిటీ అనేది డిఎన్ఎతో వాటి పరస్పర చర్యల కోసం ఒక ముఖ్యమైన కారకమని గుర్తించబడినది .
"अब , हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स के कारण ऊर्जा का योगदान कैसे होता है ।","ఇప్పుడు , హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ వల్ల శక్తి సహకారం ఎలా ఉంటుంది ,"
"जल और मानव शरीर, छात्रों जैसा कि आप मुझे देखते है; आपको यह समझना होगा कि आप लगभग सत्तर प्रतिशत जल देख रहे हैं।","నీరు మరియు మానవ శరీరం , విద్యార్థులారా మీరు నన్ను చూసినట్లుగా ; మీరు దాదాపుగా డెబ్భై శాతం నీటిని చూస్తున్నారని అర్థం చేసుకోవాల్సి ఉంటుంది ."
"अब, क्षमता का मतलब होता है कि यह बताता है कि पीएच को बनाए रखने में वह कितना कुशल है।","ఇప్పుడు సామర్థ్యం అనగా ఇది ఎంత సమర్థవంతంగా నిర్వహిస్తుందనేది ఇది చెప్తున్నది , మీరు pH ఏడుగా ఉంచాలనుకుంటున్నారు ."
"अब, हम विभिन्न इकाईयों पर आते हैं जिन्हें हमें व्यक्त करना है।",ఇప్పుడు ఏవైతే మనము చెప్పామో ఆ వివిధ ప్రమాణాలకు వద్దాం .
आप उन्हें ड्रग डिजाइन करने के लिए भी उपयोग कर सकते हैं।,ఔషధ రూపకల్పన కోసం మీరు వాటిని లక్ష్యంగా చేసుకోవచ్చు .
"इसलिए , हम कह सकते हैं कि प्रोटीन फोल्डिंग में डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड्स महत्वपूर्ण नहीं होते हैं ।","కావున , మేము చెప్పిన డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ ప్రోటీన్ మడతలో ముఖ్యమైనవి కావు ."
"इसलिए , ऐसे अणुओं को , लंबे लचीले अणुओं को कोई भी डिजाइन कर सकता है ।","కావున అలాంటి మాలిక్యుల్స్‌ను , పొడవాటి అనువైన మాలిక్యుల్స్‌ను సరైన వక్రీకరణలతో రూపకల్పన చేయవచ్చు ."
हाइड्रोजन की दिशा एक ॠणात्‍मक परमाणु से अगले ॠणात्‍मक परमाणु की समान सतह में होनी चाहिए क्योंकि वहाँ दो इलेक्ट्रॉन होते हैं ।,కావున ఒక ఎలక్ట్రోనెగటివ్ ఆటమ్ నుండి హైడ్రోజన్ యొక్క దిశ అనేది రెండు ఎలక్ట్రాన్స్ ఉన్న తరువాతి ఎలక్ట్రోనెగటివ్ ఆటమ్ లాగే అదే సమతలంలో ఉండాలి .
"लेकिन हीमोग्लोबिन के साथ ऑक्सीजन बाइंडिंग का दूसरा अणु K की तुलना में बहुत अधिक होता है , हालांकि यह केवल एक और अणु ही होता है , जो आबंधित होता है ।",హిమోగ్లోబిన్ తో బంధించబడే కాని రెండవ ఆక్సిజన్ మాలిక్యుల్ K కన్నా చాలా ఎక్కువ విలువతో కలిగి ఉంటుంది అయినప్పటికీ ఇది మరో మాలిక్యుల్ మాత్రమే బంధిస్తుంది .
"इसलिए , ये उदाहरण हैं जो मैंने आपको स्लाइड पर दिये हैं , जो यह दर्शाती है कि कैसे विभिन्न आकारों की अलग - अलग भूमिका हो सकती है ।","కావున , నేను మీకు చూపుతున్న స్లైడ్ పై వీటిని ఉదాహరణగా మీకు చెప్పాను , అందువల్లనే విభిన్న ఆకృతులు విభిన్న పాత్రను కలిగి ఉంటాయి ."
हाइड्रेट का बनना-,హైడ్రేట్ ఏర్పడడం –
"तो , जितने ज्यादा डाइसल्फाइड लिंक ब्रिजेस होंगे , केराटिन्स उतने ही मजबूत होंगे ।","కాబట్టి , ఎక్కువ డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ అంటే మరింత బలమైన కెరటిన్లు అని చెప్పవచ్చు ."
"यह विधि , भले ही शुरू में बहुत शक्तिशाली विधि थी , लेकिन रेडियोएक्टिविटी के जोखिम के कारण , इस विधि को एंजाइम इम्यूनोएसे द्वारा बदल दिया गया है , जिसका उपयोग करना बहुत आसान है ।","ఈ పద్ధతి , ప్రారంభంలో చాలా శక్తివంతమైన పద్ధతి అయినప్పటికీ , రేడియో ఆక్టివిటీ ద్వారా భర్తీ చేయబడింది , ఇది ఉపయోగించడానికి చాలా సులభంగా ఉంటుంది ."
"उदाहरण के लिए मान लीजिए कि आपको एक से दो वाली अम्लीय स्थिति उपयोग करने की जरुरत है, तो आप एचसीएल के रूप में चुनेंगे या अगर आप दो से तीन या दो से चार वाली अम्लीय स्थिति उपयोग करना चाहते हैं, तो ग्लाइसिन सबसे अच्छा बफर है, यानि ग्लाइसिन एचसीएल बफर।","మీకు ఉపయోగించాల్సిన అవసరం ఉంది అనుకుంటే , ఉదాహరణగా చెప్పుకుంటే ఆసిడ్ స్థితి ఒకటి నుండి రెండు , అప్పుడు మీరు HCL మరియు పొటాషియం క్లోరైడ్‌లను బఫర్‌గా ఎన్నుకుంటారు లేదా మీరు రెండు నుండి మూడు లేదా రెండు నుండి నాలుగు ఉపయోగించాలనుకుంటే , అప్పుడు గ్లైసిన్ అనేది మంచి బఫర్ , గ్లైసిన్ HCL బఫర్ ."
लेकिन जैसे जैसे आप केंद्र से सतह की ओर चलते हैं तो सतह के पास ढीली होती जाती है ।,కాని మీరు సెంటర్ నుండి ఉపరితలానికి వెళ్లే కొలది ఉపరితలానికి దగ్గరలో అవి వదులుగా ప్యాక్ చేయబడి ఉంటాయి .
"हाइड्रोफोबिक अमीनो एसिड रेज़ीड्यूज़ जल से दूर केन्द्र में एकत्रित हो जाते हैं, जबकि पोलर पदार्थ, जल अणुओं के साथ हाइड्रोजन बॉन्ड्स बाह्य सतह पर बनाते हैं।","హైడ్రోఫోబిక్ అమైనో ఆసిడ్ అవశేషాలు నీటికి దూరంగా కేంద్ర భాగంలో ఖననం చేయబడుతాయి , అలాగే హైడ్రోజన్ బాండ్ల నుండి పోలార్ రెసిడ్యూస్ , నీటి మాలిక్యులతో అంచు వద్ద ఖననం చేయబడుతాయి ."
ऐसा भी बताया गया है कि अबनोर्मल प्रीओन्स के ट्रांन्समिशन मैकेनिज्म के लिए नर भक्षण की ओर भी इशारा किया गया है ।,అసాధారణ ప్రియాన్స్ వ్యాప్తి చెందడానికి నరమాంసం తినడం ఒక మార్గం అవుతుందని కూడా నివేదించబడినది .
H - N और C - O आबंधों की आंशिक दोहरी आबंधन प्रकृति के कारण पेप्‍टाइड लिंकेज के चारों ओर भी ज्योमेट्री दृढ़ होती है ।,పెప్టైడ్ లింకేజ్ చుట్టూ గల జ్యామెట్రీ కూడా ధృడమైనదిగా ఉంటుంది .H - N మరియు C - O బాండ్స్ యొక్క పాక్షిక ద్విబంధ స్వభావం వల్ల ఇది జరుగుతుంది .
"इनके बजाय कई अन्य भी होंगे , वास्तव में इस क्षेत्र में बहुत रुचि भी उत्पन्न होती है ।","మరియు మరెన్నో ఇతరములు ఉండాలి , వాస్తవానికి ఈ రంగంలో గొప్ప ఆసక్తి ఉన్నది ."
इसमें k फैक्टर मुख्य रूप से डेंसिटी ग्रेडिएंट सेंट्रिफ्यूगेशन के लिए लगाया जाता है ।,"దీనిలో , k కారకం అనేది ప్రధానంగా డెన్సిటీ గ్రాడియంట్ సెంట్రిఫ్యూగేషన్ కోసం వర్తిస్తుంది ."
लेकिन यह आपको नहीं बताती कि यह सबसे कम ऊर्जा स्तर है ।,కాని అది అత్యల్ప శక్తి స్థాయి అవుతుందా అనే విషయాన్ని ఇది మీకు చెప్పదు .
एंटीजन एंटीबॉडी कॉम्प्लेक्स के बीच का अफिनिटी बायोलॉजिकल फ्लुइड्स में विभिन्न एंटीजन की सांद्रता को जानने के लिए एक मापदंड होता है ।,"ఇందులో వాండర్ వాల్ బలాలు ఎలెక్ట్రోస్టాటిక్ ఫోర్సెస్ , హైడ్రోఫోబిక్ ఫోర్సెస్ ఉన్నాయి ."
"तो , यहाँ एच ई टी पी जो कि ऊंचाई के समतुल्य सैद्धांतिक प्लेट है जो e प्लस l बटा v प्लस rv के बराबर होती है , e एडी ' ज़ डिफ्यूज़न है , l लोंगीट्युडिनल डिफ्यूजन है और v गतिशील प्रावस्था का वेग है और r मास ट्रान्सफर के लिए रेज़िस्टेन्स है ।","కావున , ఇక్కడ హెచ్ ఈ టి పి అనగా హైట్ ఈక్వివాలెంట్ టు ఎ థియరెటికల్ ప్లేట్ అనేది e ప్లస్ ఒకటి బై vప్లస్ rv నకు సమానం అవుతుంది , ఇక్కడ e అనేది ఎడ్డీస్ డిఫ్యుజన్ , l అనేది లాంగిట్యూడినల్ డిఫ్యూషన్ మరియు v అనేది మొబైల్ దశ యొక్క సగటు వేగం మరియు r అనేది మాస్ ట్రాన్స్‌ఫర్ నిరోధం అవుతాయి ."
क्रिस्टल वाला हिस्सा उसे मजबूती देता है और जालीदार हिस्सा जो कि थोड़ा अव्यवस्थित होता है उसे लचीलापन देता है ।,క్రిస్టల్ భాగం బలం ఇస్తుంది మరియు మెష్ వంటి నిర్మాణం ఫ్లెక్సిబిలిటిను ఇస్తుంది .
"इसलिए दिए गए इस विशेष परिचय को देखते हुए, अब हम केमिकल बॉन्ड को समझेंगे।","ఈ నిర్ధిష్ట పరిచయం ఇచ్చిన మేరకు , ఇప్పుడు మనం కెమికల్ బాండ్ని అర్థం చేసుకుందాం ."
"तो , यह वास्तव में आर सी एफ और ट्यूब के पथ की लंबाई के बीच की माप होती है ।","కావున , ఇది వాస్తవానికి గొట్టం యొక్క పాత్ పొడవుతో పోల్చినప్పుడు ఆర్ సి ఎఫ్ యొక్క కొలతలు అవుతుంది ."
सबसे पहले मैं प्रोटीन के बुनियादी निर्माण घटक अमिनो एसिड और उनके गुणों का वर्णन करने जा रही हूँ।,ప్రోటీన్స్ యొక్క ప్రాథమిక నిర్మాణాత్మక ప్రమాణాలు అయిన అమైనో యాసిడ్స్ మరియు వాటి ధర్మాలను గురించి నేను మొదట వివరించబోతున్నాను .
"हालांकि, मेजर ग्रूव मूल रूप से प्रोटीन इंटरेक्शन्स के लिए होता है।","కానీ , మేజర్ గ్రూవ్ ప్రాథమికంగా ప్రోటీన్ పరస్పర చర్యలకు ఉద్దేశించబడింది ."
"फिर से , आप कोलेजन स्ट्रक्चर के बारे में विस्तार से जानकारी आठवीं इकाई में देख सकते हैं , फायब्रस प्रोटीन की छठी इकाई संक्षेप में आपको यहाँ बताएंगे ।",మళ్లీ మీరు కొల్లాజెన్ స్ట్రక్చర్ వివరాలను ఎనిమిదవ విభాగంలో చూడవచ్చు. ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్ యొక్క ఆరవ విభాగము ఇక్కడ సంక్షిప్తంగా వివరించబడును .
और मॉलिक्यूलर बायोलॉजी टेक्निक्स में जैसे ही सुधार हुआ तो पिछले कुछ तरीकों से मायोसिन को कीट सेल या डिक्टीओस्टेलियम में क्लोन किया जा सका और अभिव्यक्त किया जा सका ।,మరియు చివరగా కొన్ని మార్గాలు మాలిక్యులార్ బయోలజీ పద్ధతులు మెరుగైనందు వల్ల మయోసిన్ క్లోన్ అయి ఉండవచ్చు మరియు కీటకం యొక్క సెల్ లేదా డైసైటోస్టెలియంలో వ్యక్తీకరించబడును .
"इसलिए , यदि आप घुमावदार चक्र में , एक लीनियर रूप में अमिनो एसिड क्रम को बनाते हैं तो आप पहचान सकते हैं कि प्रोटीन संरचना में यह हेलिक्‍स कहाँ पर मौजूद हो सकती है ।","కావున , ఒకవేళ మీరు అమైనో ఆసిడ్ క్రమాన్ని సరళరేఖా రూపంలో , స్పైరల్ వీల్ రూపంలో గీస్తే మీరు ఈ హెలిక్స్ ప్రోటీన్ నిర్మాణంలో ఎక్కడ ఉండవచ్చో గుర్తించగలరు ."
आमतौर पर बीटा शीट्स अपने आप मौजूद नहीं होती हैं ।,సాధారణంగా బీటా షీట్స్ నేరుగా ఉనికిని కలిగి ఉండవు .
"ये धनात्मक या ऋणात्मक पूर्ण इलेक्ट्रॉन आवेश वाले विपरीत अमीनो एसिड साइड चेन्स के बीच बनते हैं।   आमतौर पर, इन सॉल्ट ब्रिजेस में बेस के रूप में लाइसिन या आर्गिनिन और एसिड के रूप में एस्पार्टिक एसिड या ग्लूटामिक एसिड शामिल होते हैं।","సాధారణంగా , ఈ సాల్ట్ బ్రిడ్జ్లలో లైసిన్ లేదా అర్జినిన్ బేస్గా మరియు అస్ఫార్టిక్ యాసిడ్ లేదా గ్లుమిక్ యాసిడ్ను ఆసిడ్లుగా ఉంటాయి ."
"इस क्रिया के कारण पोलार मॉलिक्यूल्स, तुलनीय आकार के नॉन पोलार मॉलिक्यूल्स की तुलना में, एक दूसरे से अधिक दृढ़ता से जुड़ जाते हैं।",ఈ పరస్పర చర్య వల్ల పోలార్ మాలిక్యూల్స్ కంటే నాన్ పోలార్ మాలిక్యూల్స్ పరస్పరం బలంగా ఉంటాయి .
"यहाँ पर उदाहरण , साइटोक्रोम b फाइव सिक्सी टू है , हेलिसिस छोटे लूप्‍स से जुड़ी हुई हैं और अगली हेलिसिस असमानांतर हैं , जबकि यदि आपके पास समानांतर हेलिसिस हैं तो इसका मतलब है कि एक हेलिक्स से दूसरी हेलिक्स तक एक लंबा लूप होना चाहिए और फिर अगली क्रमागत हेलिसिस फिर से समानांतर हैं लेकिन वे विपरीत दिशा में हैं ।","ఇక్కడ ఉదాహరణ ఇవ్వబడినది , సైటోక్రోమ్ b ఐదు వందల అరవై రెండు , దీనిలో హెలిసెస్ స్మాల్ లూప్స్ ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉంటాయి మరియు వరుస హెలిసెస్ ప్రతిసమాంతరంగా ఉంటాయి అయితే ఒకవేళ మీరు సమాంతర హెలిసెస్ ను కలిగి ఉంటే , దాని అర్థం ఒక హెలిక్స్ నుండి మరొక హెలిక్స్ నకు ఒక పొడవాటి లూప్ ( మెలిక ) ఉంటుంది మరియు మరో వరుస హెలిసెస్ మళ్లీ సమాంతరంగా ఉంటాయి కాని అవి వ్యతిరేఖ దిశలో ఉంటాయి ."
"और एक अन्य महत्वपूर्ण विधि है जो वर्तमान में बहुत ही महत्वपूर्ण है , लोग वेस्टर्न ब्लॉट उपयोग कर रहे हैं ।",ఈ మధ్య కాలంలోని మరొక ముఖ్యమైన పద్ధతి మరియు ఎక్కువ మంది ఉపయోగించేది వెస్ట్రన్ బ్లాట్ .
तो यह सिकल्ड सेल वाला हीमोग्लोबिन संरचना संबंधी नुकसान का प्रमुख कारण होता है जिससे कार्यात्मक नुकसान भी होता है ।,"కావున , ఈ సికిల్ సెల్ హిమోగ్లోబిన్ వల్ల నిర్మాణాత్మక నష్టం జరుగుతుంది దీని వల్ల క్రియాత్మక నష్టం జరుగును ."
"सभी प्रोटीन संरचनाएँ मूल रूप से , कई नॉन कोवैलेंट इंटरैक्‍शन्स द्वारा स्थिर हो जाती हैं ।",ఈ ప్రోటీన్ నిర్మాణాలు అన్నీ పలు నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్ ద్వారా స్థిరత్వం కలిగి ఉంటాయి .
"एक बार , आप जानना चाहेंगे कि अमीनो एसिड्स की संख्या कितनी है और एक प्रोटीन में अमीनो एसिड की वास्तविक संरचना क्या है , तो इसे एसिड हाइड्रोलिसिस द्वारा निर्धारित किया जाना होता है ।","ఒకసారి , ప్రోటీన్ లో ఎన్ని అమైనో ఆసిడ్స్ ఉన్నాయి మరియు అమైనో ఆసిడ్ వాస్తవ కూర్పు ఏమిటో మీరు తెలుసుకోవాలనుకుంటే , అది ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది ."
इसके पीछे मूल विज्ञान क्या है ?,దీని వెనుక ఉన్న ప్రాథమిక విజ్ఞానము ఏమిటి ?
"मुझे उम्मीद है कि आपको यह कोर्स करने में उतना ही आनंद आया होगा, जितना आनंद मुझे आपके के लिए प्रस्तुत करने और आपको तैयार करने और इस पाठ्यक्रम को प्रस्तुत करने में मिला है।",నేను మీకు ఈ కోర్స్ అందించడం మరియు మిమ్మల్ని సిద్ధం చేయడంలో నేను ఆనందించినట్లుగా మీరు కూడా ఆనందించి ఉంటారని నేను ఆశిస్తున్నాను .
"सामान्य तौर पर डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड कुछ अपवादों के साथ साइटोसोल में अस्थिर होते हैं, हम इस तस्वीर में दो सिस्‍टीन अमिनो एसिड के बीच एक डाइसल्फ़ाइड लिंकेज बनाने का योजनाबद्ध गठन दिखाते हैं।","సాధారణంగా డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ కొన్ని మినహాయింపులతో సైటోసోల్ లో అస్థిరంగా ఉంటాయి , రెండు సిస్టీన్ అమైనో యాసిడ్స్ మధ్య ఏర్పడే డైసల్ఫైడ్ అనుసంధానాన్ని చిత్రరూపంలో ఈ చిత్రంలో మేము చూపించాము ."
"जबकि , मायोग्लोबिन के मामले में यह पारे के बीस मिलीमीटर्स पर होता है , मायोग्लोबिन पहले से ही नब्बे प्रतिशत संतृप्त होता है , इसलिए यह केवल एक भण्डारण की तरह कार्य करता है , लेकिन आवश्यकता पड़ने पर ऑक्सीजन छोड़ने के लिए उतना अच्छा नहीं होता है ।","అయితే , మయోగ్లోబిన్ విషయంలో ఇది 20 మిల్లీమీటర్స్ పాదరస మట్టం కలిగి ఉంటుంది , మయోగ్లోబిన్ అప్పటికే తొంభై శాతం సాచురేటెడ్ కావున ఇది కేవలం ఒక స్టోరేజ్ గా మాత్రమే పని చేస్తుంది , కాని అవసరమైనప్పుడు ఆక్సిజన్ విడుదల చేయడానికి అంతగా బాగుండదు ."
"दूसरे सप्ताह में, आपने ग्लोबुलर प्रोटीन्स का अध्ययन किया।",రెండవ వారంలో మీరు ప్రొ గ్లోబ్యులార్ ప్రోటీన్‌ల గురించి చదివారు .
"आमतौर पर हम कम गति पर ही चलाते हैं और यह अक्सर रेफ्रिजरेटेड होता है और संचालित करने के लिए वैक्यूम की आवश्यकता होती है क्योंकि उच्च तापमान पर , जलने की संभावना होती है और साथ ही आपको संचालित करने के लिए वैक्यूम की आवश्यकता होती है क्योंकि यदि हवा है तो फ्रिक्शनल फ़ोर्स सिस्टम का तापमान बढ़ा देता है , इसीलिए ये दोनों चीज़ें अधिक गति वाले सेंट्रीफ्यूज को चलाने के लिए अनिवार्य होती हैं ।","మనం సాధారణంగా తక్కువ వేగం వద్ద నడుపుతాము మరియు ఇది తరుచుగా రిఫ్రిజిరేట్ చేయబడును మరియు పని చేయడానికి వాక్యూమ్ దీనికి అవసరం ఎందుకంటే అధిక ఉష్ణోగ్రత వద్ద మండే అవకాశం ఉంటుంది మరియు నడపడం కోసం వాక్యూమ్ అవసరం ఎందుకంటే గాలి విషయంలో ఫ్రిక్షనల్ ఫోర్స్ అనేది వ్యవస్థ యొక్క ఉష్ణోగ్రతను పెంచుతుంది , అందుకే ఈ రెండూ అధిక వేగ సెంట్రిఫ్యూజ్ నడపడానికి తప్పనిసరి అవసరం ."
इसलिए हम इस सप्ताह के अंत तक सम्पूर्ण पाठ्यक्रम पूरा कर रहे हैं।,కాబట్టి మనం ఈ వారం చివరి నాటికి మొత్తం కోర్సును పూర్తి చేస్తున్నాము .
"तो , पूरक के लायसिस के आधार पर , जो एक पैटर्न या पेलेट के रूप में होता है , वह आपको बताता है कि रोगी में एंटीजन के लिए एक विशिष्ट एंटीबॉडी है या नहीं ।","కాబట్టి , కాంప్లిమెంట్ యొక్క లైసిస్ మీద ఆధారపడి , రోగికి ఆ ఆంటీజెన్ కోసం ప్రత్యేకమైన ఆంటీబాడీ ఉందా లేదా అనేది మీకు తెలుస్తుంది ."
यद्यपि टॉर्शनल शब्द एक चार परमाणु शब्द है लेकिन यह दो केंद्रीय परमाणुओं के चारों ओर टॉर्शनल एंगल पर निर्भर करता है ।,"* టోర్షనల్ టర్మ్ అనేది నాలుగు ఆటమ్స్ టర్మ్ , ఇది కేంద్రంలోని రెండు ఆటమ్స్ చుట్టూ ఉన్న టోర్షనల్ కోణం పైన ఆధారపడి ఉంటుంది ,"
बाईं ओर जो है वह प्रोफेसर रामचंद्रन द्वारा प्रस्तावित शुरु वाला कोलेजन मॉडल है ।,ఎడమ వైపు వున్నది రామచంద్రన్ ప్రతిపాదించిన మొదటి కొల్లాజెన్ మోడల్ .
सेंट्रिफ्यूगेशन प्रक्रिया के मूल सिद्धांत क्या हैं ?,సెంట్రిఫ్యూగేషన్ విధానం యొక్క సూత్రం ఏమిటి ?
"हाइड्रोजन बॉन्ड्स टूटने के बाद, जल का तापमान बढ़ाने के लिए कुछ भी ज्यादा ऊष्‍मा नहीं बचती है।","హైడ్రోజన్ బాండ్స్‌ను విచ్ఛిన్నం చేసిన తరువాత , నీటి టెమ్పరేచర్‌ను పెంచడానికి అంతగా ఏమీ మిగలదు ."
"लेकिन , शुरुआत में संघटन दोनों सिरों से हो सकता है ।","కావున , ప్రారంభంలో అనుసంధానం అనేది రెండు వైపుల నుండి జరగవచ్చు ."
ये समूह फिर ब्लड वेसैल्स को अवरुद्ध कर देते हैं और जिसके परिणामस्‍वरूप इस विशेष बीमारी से संबंधित लक्षण दिखाई देने लगते हैं।,ఈ అగ్రిగేట్స్ రక్తనాళాలను మూసివేస్తాయి దీని ఫలితంగా నిర్ధిష్ట వ్యాధి యొక్క వివిధ సంకేతాలు మరియు లక్షణాలు కనిపిస్తాయి .
"इसलिए , यदि आपके पास ज्‍यादा संख्‍या में सिस्टीन हैं , तो मूल रूप से आप गुणा करते हैं , यदि आपके पास n सिस्टीन है , तो आप n - 1 , n - 3 , n - 5 , और इसी प्रकार आगे भी गुणा करते हैं ।","కావున , ఒకవేళ మీరు ఎక్కువ సంఖ్యలో సిస్టీన్ లను కలిగి ఉంటే , సాధారణం మీరు గుణించాలి , ఒకవేళ మీరు n సిస్టీన్ లను కలిగి ఉంటే , మీరు n - 1 , n - 3 , n - 5 మరియు అలా గుణించాలి ."
वाटसन क्रिक बेस पेयर कैसे महत्वपूर्ण होती है यानि ए से टी दो बेस पेयर्स के साथ और जी गुआनिन से साइटोसिन तीन बेस पेयर्स के साथ है।,"వాట్సన్ - క్రిక్ బేస్ జత ఎలా కీలకం , అది రెండు బేస్ పైర్‌లతో ఏ నుండి టి మరియు మూడు బేస్ జతలతో జి నుండి గ్వానైన్ నుండి సైటోసిన్ వరకు ఉంటుంది ."
इसका मतलब है कि एडीपी और फॉस्फेट दोनों अभी भी सक्रिय साइट में हैं और फॉस्फेट अभी भी छोड़ा नहीं गया है और इसे प्री - पावर स्ट्रोक कन्फोर्मेशन या मध्यवर्ती स्थिति कहा जाता है ।,దాని అర్థం ఎడిపి మరియు ఫాస్పేట్ రెండూ ఇంకా యాక్టివ్ సైట్ లోనే ఉంటాయి మరియు ఫాస్పేట్ ఇప్పటికి ఇంకా విడుదల కాలేదు మరియు అది ప్రీ - పవర్ స్ట్రోక్ కన్ఫమేషన్ లేదా ఇంటర్మీడియేట్ స్టేట్ పిలవబడుతుంది .
इससे स्पष्ट रूप से यह पता चलता है कि प्रोटीन संरचना के लिए हाइड्रोजन बॉन्ड्स महत्वपूर्ण होते हैं और इसी प्रकार प्रोटीन में हेलिसिस और बीटा शीटों जैसी आंतरिक संरचनाएँ होती हैं ।,ఇది హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ప్రోటీన్ నిర్మాణం కోసం ముఖ్యమైనవి అని స్పష్టంగా వివరిస్తుంది మరియు ఇదే విధంగా ప్రోటీన్స్ అనేవి హెలిసెస్ మరియు బీటా షీట్స్ వంటి అంతర్గత నిర్మాణాలను కలిగి ఉంటుంది .
मांसपेशियों की सेल्स में एक्टिन सेल प्रोटीन के कुल वजन का दस प्रतिशत तक होता है ।,కండర కణాలలో మొత్తం సెల్ ప్రోటీన్ బరువులో ఆక్టిన్ పది శాతం వరకు ఉంటుంది .
"लेकिन जिन संरचनाओं ने एक्टिन बाइंडिंग साइट के सुराख़ के बारे में बताया , इसलिए इसे रिगर स्टेट कहा जाता है ।",కాని ఈ నిర్మాణాలు ఆక్టిన్ బైండింగ్ సైట్ యొక్క ప్రారంభాన్ని చెప్పినవి కావున ఇది సమీప రైగోర్ స్టేట్ పిలవబడుతుంది .
"इसलिए , अगर एक पॉलीपेप्टाइड में दस मेथिओनिन रेज़िड्यू हैं और इनके लिए सायनोजेन ब्रोमाइड उपयोग किया जाता है , तो यह ग्यारह खंड बनाएगा ।","కాబట్టి , ఒక పాలీపెప్టైడ్ పది మిథియోనిన్ అవశేషాలను కలిగి ఉంటే మరియు సయనోజెన్ బ్రోమైడ్‌తో చర్య జరిపితే , అది పదకొండు శకలాలు ఉత్పత్తి చేస్తుంది ."
"चाहे वह लीवर में हो या वह किसी अन्य सेल्स में हो,","ఇది లివర్‌లో ఉందా లేదా మరొక సెల్‌లో ఉందా ,"
"बीटा संरचनाएं - असमानांतर बीटा स्ट्रक्चर्स में प्रोटीन डोमेन स्ट्रक्चर्स का एक दूसरा बड़ा समूह शामिल होता है , जैसा कि हमने चर्चा की है कि अल्फा हेलिसिस सबसे बड़ा डोमेन होती हैं , यानि कि प्रोटीन डोमेन संरचनाओं की बड़ी संख्या , और बीटा शीट अगला बड़ा डोमेन होता है , जिसके बहुत भिन्‍न कार्य होते हैं उदाहरण के लिए जैसे : एंजाइम , ट्रांसपोर्ट प्रोटीनें , एंटीबॉडिज़ , कोशिका की सतह पर चिपकने वाली प्रोटीन , आदि ।","బీటా స్ట్రక్చర్స్ - కావున ప్రతిసమాంతర బీటా స్ట్రక్చర్స్ రెండవ అతిపెద్ద ప్రోట్రీన్ డొమైన్ స్ట్రక్చర్స్ సమూహాన్ని కలిగి ఉండును.మనం చర్చించినట్లుగా ఆల్ఫా హెలిక్ లు అధిక ప్రోట్రీన్స్ డొమైన్ స్ట్రక్చర్స్ సమూహాలు గల అతిపెద్ద డొమైన్ అవుతుంది మరియు బీటా షీట్ దాని తరువాతి స్థానంలో ఉంటుంది , ఇది చాలా వైవిధ్యమైన విధులను నిర్వర్తిస్తుంది ఉదాహరణకు ఎంజైమ్స్ , ట్రాన్స్ పోర్ట్ ప్రోటీన్స్ , యాంటీబాడీస్ , సెల్ సర్ఫేస్ అధేషన్ ప్రోట్రీన్స్ మొదలైనటువంటివి ."
"पहली कक्षा में, हम लिपिड्स एक्सट्रैक्शन, उन्हें अलग कैसे करें, और उनका विश्लेषण करेंगे।","మొదటి తరగతిలో , మనము లిపిడ్‌ల నిష్కర్షణ , వాటిని ఎలా వేరు చేయాలి మరియు వాటిని విశ్లేషించాలి అని చూద్దాము ."
"आप यहाँ चित्र में टाइप वन बीटा टर्न देख सकते हैं , मैंने आपको संरचना सहित रामचंद्रन प्लॉट में बॉल और स्टिक मॉडल और स्टिक मॉडल दोनों को दिखाया गया है ।","ఒక టైప్ వన్ బీటా టర్న్ ను మీరు ఇక్కడ చిత్రంలో చూడవచ్చు , నేను బాల్ అండ్ స్టిక్ మోడల్ రెండింటినీ చూపాను మరియు స్టిక్ మోడల్ అనేది రామచంద్రన్ ప్లాట్ లోని ఆకృతి ( అనురూపం ) తో ఉన్నది ."
"इस विधि में , एंटीजन की एक निश्चित मात्रा को एंटीबॉडी की निश्चित मात्रा के साथ मिलाया जाता है ।","ఈ సందర్భంలో , ఆంటీజెన్ యొక్క స్థిర మొత్తాన్ని ఆంటీబాడీ యొక్క స్థిర మొత్తంతో కలుపుతారు ."
"जब उन्होंने एक पेरिप्लाज्मिक आधारित ट्रांसपोर्ट परीक्षण किया था तो , शुगर्स जो एक बॉक्स के साथ या जो जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर द्वारा बहुत अच्छा ट्रांसपोर्ट होने के रूप में चिह्नित की गयी ।","కాబట్టి వారు పెరిప్లాస్మిక్ బేస్డ్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ అస్సే చేసినప్పుడు , బాక్స్ లో సూచించబడిన చక్కర లేదా జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ ద్వారా చాలా మంచి రవాణా కలిగి ఉంటుంది ."
"इसलिए , जब फॉस्फेट दूर हट जाता है , तो यह स्विच टू के साथ अंतःक्रिया करता है , इस प्रकार मायोसिन में होने वाले संरचनात्मक परिवर्तन में बदलाव होता है और जब मायोसिन प्री - पॉवर स्ट्रोक में जाता है तो लीवर आर्म एक्टिन फिलामेंट के लंबवत हो जाता है ।","కావున , ఫాస్పేట్ బయటకి వెళ్లినప్పుడు ఇది స్విచ్ టూ తో పరస్పర చర్య జరుపును , అందువల్ల మయోసిన్ లో ఆకృతీకరణ మార్పు జరుగుతుంది మరియు మయోసిన్ ప్రీ - పవర్ స్ట్రోక్ స్టేట్ మారుతుంది , అక్కడ లీవర్ ఆర్మ్ అనేది ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్ కు లంబంగా ఉంటుంది ."
"यह इस इनबिल्ट ऑप्टिकल सिस्टम का सबसे ज्यादा विकसित घटक होता है , ताकि आप सेंट्रिफ्यूगेशन प्रक्रिया के दौरान मॉलिक्यूल की गति का भी विश्लेषण कर सकते हैं , जो कि अल्ट्रासेन्ट्रीफ्यूज की सबसे ज्यादा विकसित विशेषता होती है और इसका उपयोग जैविक रूप से एक मॉलिक्यूल के बायोलॉजिकल प्रॉपर्टीज और फिजिकल प्रॉपर्टीज के निर्धारण के लिए किया जाता है , जिसका विश्लेषण किया जाना होता है ।","దీనిలోని అత్యంత అధునాతన వ్యవస్థ ఇన్ బిల్ట్ ఆప్టికల్ వ్యవస్థ అవుతుంది కావున మీరు సెంట్రిఫ్యూగేషన్ జరిగే సమయంలో కూడా మాలిక్యుల్స్ కదలికలను విశ్లేషించవచ్చు , ఇది అల్ట్రా సెంట్రిఫ్యూజ్ అత్యంత అధునాతనమైన లక్షణం , అది జీవశాస్త్ర పరంగా విశ్లేషించవలసిన మాలిక్యుల్ బయోలాజికల్ లక్షణాలను మరియు ఫిజికల్ ప్రాపర్టీస్ నిర్ణయించడానికి ఉపయోగించబడుతుంది ."
"कैल्शियम आयन को नीले रंग में दिखाया गया है और सक्रिय क्षेत्र अमीनो एसिड्स को हिस्टिडीन अड़तालीस , एस्पार्टिक एसिड उनचास की तरह दिखाया गया है ।","కాల్షియం అయాన్‌ నీలం రంగులో చూపబడినది మరియు ఆక్టివేట్ సైట్ అమినో ఆసిడ్స్ , హిస్టిడిన్ ఫార్టీ ఎయిట్ , అస్పార్టిక్ ఆసిడ్ ఫార్టీ నైన్‌గా చూపబడినది ."
"तो, यही वह तरीका है जिससे आप पी आई को निर्धारित करने के लिए हेंडरसन हैसेलबक इक्वेशन का उपयोग करते हैं।",కావున హెండర్సన్ - హెసెల్ బాచ్ సమీకరణంను ఉపయోగించి pIని నిర్ధారించే మార్గం .
"तो, पेप्टाइड बॉन्ड की प्रकृति कैसी होती है? य",ఇది ఎల్లప్పుడూ పరివర్తనలో ఎందుకు ఉంటుంది ?
"तो , इस इकाई का उद्देश्य निम्नलिखित बातों पर चर्चा करना है जैसे कि सबसे पहले हम चर्चा करेंगे कि N - टर्मिनल सिक्वेंसिंग और C - टर्मिनल सिक्वेंसिंग के लिए कौन सी क्रिया - विधियों या कौन सी पद्धतियों का उपयोग किया जाता हैं ।","కావున , ఈ విభాగం యొక్క లక్ష్యం క్రింది విషయాలను గురించి చర్చించడం అనగా మొదట మనం N - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ మరియు C - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ కోసం ఉపయోగించే విధానాలు లేదా పద్ధతులు ఏమిటో చర్చించుదాము ."
जैसे कि प्रथम श्रेणी ग्‍लाइसिन है जो बहुत छोटा होता है जिसमें कोई भी साइड चेन नहीं होता है।,మొదటి తరగతి గ్లైసీన్ చాలా చిన్నది మరియు సైడ్ చైన్ లేనిది .
"अतः, यह मापक वास्तव में आपको पीएच के विभिन्न मानों के बारे में बताता है जो जैविक तरल पदार्थों से संबंधित होते हैं।",కావున ఈ స్కేలు అసలు ఏవైతే బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్స్‌తో సంబంధాన్ని కలిగి ఉన్నాయో ఆ pHల వేరువేరు ప్రాంతాల గురించి మీకు చెప్తుంది .
"और यही एक कारण है कि टाइप टू बीटा टर्न्‍स , आई प्‍लस टू ग्लाइसिन के साथ संरक्षित होता है और इसी तरह से ये मजबूत टर्न्‍स भी क्रमिक रूप से पूरे विकास में शामिल होते हैं ।","మరియు టైప్ టూ బీటా టర్న్స్ లో , i ప్లస్ టూ అనేది గ్లైసీన్ ద్వారా సంరక్షించబడుటకు ఇది ఒక కారణం అవుతుంది మరియు అందువల్లనే పరిణామం అంతటా ఈ టైట్ టర్న్స్ క్రమంగా కవర్ చేయబడుతాయి ."
यह सामान्य तौर पर स्वीट स्वैट और जेनेटिक स्क्रीनिंग से पहचाना जाता है ।,ఇది సాధారణంగా చెమట మరియు జెనెటిక్ పరీక్షల ద్వారా నిర్ధారించబడును .
"और दूसरी तरफ जहा़ँ अमीबा अलग हो रहा है , वास्तव में वह जगह है जहा़ँ आपके काम किए गए फिलामेंट्स डीपॉलीमराइज़ होते हैं ।",మరియు అమీబా అపసవ్యంగా ఉన్న మరో దిశలో వాస్తవానికి ఆక్టెడ్ ఫిలమెంట్స్ డీపాలిమరైజ్ అవుతాయి .
"तो , क्या जी एल यू टी थ्री अन्य शुगर्स को भी व्यवस्थित कर सकता है ?",కాబట్టి జి ఎల్ యు టి మూడు ఇతర చక్కెరలను కూడా నిర్వహించగలదు .
"हालांकि , इंट्रॉन्स भी मौजूद होते हैं , लेकिन उनका कोई कार्य नहीं होता है , लेकिन एवोल्यूशन के दौरान इस इंट्रॉन में परिवर्तन होते हैं और विकास प्रक्रिया में उनकी कुछ भूमिका हो सकती है ।","అయితే , ఇంట్రాన్స్ అనేవి పని కలిగిలేకపోయినా కూడా అక్కడ ఉన్నాయి కాని పరిణామ క్రమంలో ఈ ఇంట్రాన్‌లో మార్పు రావడం వల్ల ఎవల్యూషన్ ప్రాసెస్ వాటి పాత్ర కొంత ఉండవచ్చని భావించవచ్చు ."
"तो , इन एन्ज़ाइमों का कार्यात्मक नियंत्रण जैसे कटैलिसीस , बचाव तंत्र , आयनों का लाना - ले जाना या छोटे मॉलिक्यूल्स का लाना - ले जाना , सिग्नल ट्रांसडक्शन , वास्तव में ये सभी कार्य विभिन्न रचनात्मक पहलूओं पर आधारित होते हैं और इसीलिए इनके कार्य में विविधताएं होती हैं ।","కావున , ఈ ఎంజైమ్స్ యొక్క పనితీరు క్రమబద్దీకరణ అనగా కాటాలిసిస్ , రక్షణ విధానాలు , అయాన్ల యొక్క రవాణా , సిగ్నల్ ట్రాన్స్‌డక్షన్ వంటివన్నీ విభిన్న స్ట్రక్చరల్ ఆస్పెక్ట్స్ ఆధారపడి పని చేస్తాయి మరియు అందువల్ల పనితీరులో విభిన్న వైవిధ్యం ఉంటుంది ."
"फिर हम विस्तार से रोटर्स के प्रकारों का वर्णन करेंगे क्योंकि दो अलग - अलग प्रकार के रोटर होते हैं , उनके फायदे , उनके नुकसान , आपको किस प्रकार के रोटर का उपयोग कब करना है और आपके पास क्या क्या विकल्प होते हैं , इसका भी विस्तार से वर्णन करना होगा ।","తరువాత రోటర్స్ రకాలను గురించి వివరంగా వివరించడం జరుగుతుంది ఎందుకంటే అక్కడ రెండు విభిన్న రకాల రోటర్స్ ఉంటాయి , వాటి ప్రయోజనాలు , వాటి వల్ల నష్టాలు , మీరు ఏ రకం రోటర్ ఉపయోగించాలనే సమయంలో ఎంపికలు ఏమిటి అనేవి వివరంగా వివరించబడుతాయి ."
यही मूल सिद्धांत है जिसका उपयोग पृथक्करण के दौरान मॉलिक्यूल के विभिन्न प्रकार के सेंट्रिफ्यूगेशन के लिए सेंट्रिफ्यूगेशन प्रोसेस को संचालित करने के लिए किया जाता है ।,విభజన సమయంలో విభిన్న రకాల మాలిక్యుల్స్ సెంట్రిఫ్యూగేషన్ కోసం సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియను నిర్వహించడానికి ఉపయోగించే ప్రాథమిక సూత్రం ఇది అవుతుంది .
मैं विभिन्न भौतिक - रासायनिक तकनीकों का भी वर्णन करना चाहती हूँ जिन्हें डी एन ए सुपरकॉइलिंग का अध्ययन करने के लिए उपयोग किया जाता है ।,డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్‌ను అధ్యయనం చేయడానికి ఉపయోగించే వివిధ భౌతిక - రసాయనిక పద్ధతులను కూడా నేను వివరించాలనుకుంటున్నాను .
शारीरिक रूप से हमारे शरीर में यह कम वाली स्थिति में होता है ।,సాధారణంగా మన శరీరంలో ఇది పర్యావరణాన్నితగ్గించును .
"यहाँ दिखाए गए चित्र में, आप लिपिड बाईलेयर वाले एक लाइपोसोम का क्रॉस-सेक्शन और उस एक दवा को देख सकते हैं और जो दोहरी पर्त के लिपिड में घुलनशील है और लाइपोसोम के केन्द्र में जलीय माध्‍यम होता है जहाँ आपके पास क्रिस्‍टलीय रूप में वह दवा है।","ఇక్కడ చూపిన చిత్రంలో , మీరు లిపోసోమ్ యొక్క క్రాస్ సెక్షన్‌ను లిపిడ్ బైలేయర్ తోపాటు చూడవచ్చు .మరియు జల మాధ్యమంలో లిపోసోమ్ యొక్క కేంద్రం వద్ద బైలేయర్‌లో కరిగే లిపిడ్ గల డ్రగ్‌ను చూడవచ్చు .మీరు డ్రగ్‌ను స్పటిక రూపంలో కలిగి ఉంటారు ."
सबसे पहले एंजाइम पर आधारित C - टर्मिनल सिक्वेंसिंग कारबोक्सिपेप्टिडेज़ एंजाइम का उपयोग करके करते हैं ।,మొదటిది కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ఎంజైమ్ ఉపయోగించి నిర్వహించే ఎంజైమ్ ఆధారిత C - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ .
"अब , प्रत्येक नॉन कोवैलेंट बॉन्ड इंटरैक्‍शन्स के लिए , हमने इस बारे में भी चर्चा की है कि हम प्रत्येक नॉन कोवैलेंट बॉन्ड इंटरैक्‍शन के प्रत्येक योगदान की ऊर्जा की गणना कैसे करते हैं ।","ఇప్పుడు ప్రతి నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్ గురించి , ప్రతీ నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్ యొక్క శక్తి సహకారాన్ని మనం ఎలా లెక్కించవచ్చు అనే వాటి గురించి మనం చర్చించాము ."
"तो , अगर आप विभिन्न नाप की ट्यूब लेते हैं या ट्यूब की लम्बाई अलग अलग हो , तो उस पदार्थ पर कार्य करने वाला आर सी एफ बल अलग अलग होगा ।","కావున , వాస్తవానికి ఒకవేళ మీరు విభిన్న పరిమాణం లేదా విభిన్న పొడవు గల గొట్టం తీసుకుంటే , ఆ పదార్థం పై పని చేసే ఆర్ సి ఎఫ్ ఫోర్స్ విభిన్నంగా ఉంటుంది ."
बस एक ऐसे एचसीएल मॉलिक्यूल की कल्पना कीजिए जो आर्गोन के पास आया है।,ఆర్గాన్నకు దగ్గరగా వచ్చిన మాలిక్యూల్ను ఊహించండి .
हम डीएनए के माइनर ग्रूव में नेट्रोप्सिन और डिस्टामाइसिन की अंत : क्रिया के दो सुंदर चित्र दिखाते हैं ।,"రెండు నిర్మాణాలు C G C G A A T T C G C G క్రమంతో తీసుకోబడుతుంది మరియు కోప్కా మరియు ఇతరుల ద్వారా చెప్పబడిన మొదటి నిర్మాణం పిడిబి ఐడి వన్ జీరో వన్ D ,"
"तो , समय - समय पर विकास के दौरान यह मशीन और भी अधिक विकसित होती गयी ।",కావున కాలానుగుణంగా జరిగిన పురోగతి వల్ల ఈ యంత్రం మరింత ఎక్కువగా అభివృద్ధి చేయబడినది .
"तो , रोटर के समय और k फैक्टर के बीच एक बहुत अच्छा कोरिलेशन होता है ।",కావున రోటర్ యొక్క సమయం మరియు k కారకంల మధ్య చాలా మంచి కోరెలేషన్ ఉంటుంది .
"अपने सबसे महत्वपूर्ण भाग फंक्शनल ग्रुप की स्थिति के आधार पर, अमिनो एसिड अल्फा, बीटा, गामा और डेल्टा के रूप में वर्गीकृत किए जा सकते हैं और पोलैैरिटी के आधार पर धनात्मक रूप से आवेशित, ॠणात्मक रूप से आवेशित, pH स्तर के आधार पर नॉन पोलर, पोलर के रुप में, साइड चेन के प्रकार के आधार पर एलिफैटिक, साइक्लिक, एरोमेटिक, एवं S या Se की उपस्थिति से हाइड्रोफोबिक के रूप में वर्गीकृत किये जा सकते हैं।","అమైనో యాసిడ్స్ , ముఖ్య ప్రమేయ సమూహం ప్రకారం ఆల్ఫా , బీటా , గామా మరియు డెల్టా ఆధారంగా , పోలారిటీస్ ఆధారంగా ధనావేశం కలిగి ఉన్న , ఋణావేశం కలిగి ఉన్న , నాన్ పోలార్ , పోలార్ ఆధారంగా , pH స్థాయి ఆధారంగా , సైడ్ చైన్ గ్రూప్ రకం ఆధారంగా ఏలిఫాటిక్ , సైక్లిక్ ఏరోమాటిక్ , S లేదా Se లో హైడ్రోఫోబిక్ ఉనికి మొదలైన వాటి ఆధారంగా వర్గీకరించవచ్చు ."
यह तथ्य अत्याधिक पर्यावरणीय महत्व का है।,ఈ వాస్తవం గొప్ప ఎకోలోజికల్ సిగ్నిఫికెన్సు కలిగి ఉంటుంది .
काईरेलिटी से हमारा क्या मतलब है? एक अणु काइरल तब होता है जब एक दूसरा अणु होता है जो समान अणु का दर्पण प्रतिरूप होता है।,కైరాలిటీ అనగా మన ఉద్దేశ్యంలో అర్థం ఏమిటి ?ఒక అణువు దాని ప్రతిబింబంగా ఉండే మరో మాలిక్యూల్ కలిగి ఉన్నప్పుడు అది కైరాల్ అవుతుంది .
"सिल्क फायब्रोइन बीटा शीट्स की संरचना - अगर आप यहाँ एक के ऊपर एक जमा हुई बीटा शीट्स का त्रि - आयामी रूप देखें , तो एक पॉलीपेप्टाइड से आलानिन , सिरिन जैसे साइड चेन्स का इंटरकेलेशन दूसरी तरफ की बीटा शीट्स के साथ होता है ।","ఈ సిల్క్ ఫైబ్రోయిన్ బీటా షీట్లు నిర్మాణం మీరు ఇక్కడ చూస్తే , ఇది త్రిమితీయ చిత్రము.ఇక్కడ పేర్చబడిన , బీటా షీట్లు అలనిన్ , సెరైన్ వంటి సైడ్ చైన్‌ల ఇంటర్‌ కిలేషన్ అని చెప్పవచ్చు , ఒక polypeptide నుండి సెరైన్ బీటా షీట్లు మరొక వైపుకు అనుసంధానించబడి ఉంటాయి ."
इसके लिए एक अच्छा उदाहरण हाइड्रोजन क्लोराइड होगा।,హైడ్రోజన్ క్లోరైడ్ అనేది దీనికి ఒక చక్కని ఉదాహరణ అవుతుంది .
"इससे, एंजाइमों जैसे पदार्थों की कंसंट्रेशन को बनाए रखने के लिए विभिन्न ओर्गानेलिज़ को मदद मिलती है, इससे उन्हें pH को बनाए रखने और विशेष कार्यों को बहुत कुशलता से नियमित करने में मदद मिलती है।","ఇది ఎంజైమ్స్ వంటి పదార్థాల సాంద్రతలను నిర్వహించడానికి వివిధ అవయవాలకు సహాయపడును , ఇది పిహెచ్ స్ధిరంగా ఉంచడానికి మరియు ప్రత్యేక పనులను చాలా సమర్థంగా క్రమబద్దీకరించడానికి వాటికి సహాయపడును ."
यह पहला है ।,అది ఎలా జరుగుతుందో తెలుసుకోవడం మొదటిది .
"किसी भी सलूशन की कंसंट्रेशन को कैसे व्यक्त करेंगे? और आम तौर पर अधिकांशतः छात्र मोलारिटी, मोलालिटी, नॉर्मेलिटी को समझने में बहुत गलतियाँ करते हैं।","ఒక సొల్యూషన్‌ యొక్క కాన్సెన్ట్రేషన్‌ను ఎలా చెప్పవచ్చు ?మరియు ఎక్కువ మంది విద్యార్థులు సాధారణంగా చేసేది , మోరాలిటి , మోలాలిటి , నార్మాలిటిలను అర్థం చేసుకోవడంలో చాలా తప్పులు చేస్తున్నారు."
"गामा टर्न सबसे छोटा टर्न होता है , जिसमें केवल तीन अमिनो एसिड होते हैं और इन रेज़िड्यूज़ को आमतौर पर आई , आई प्‍लस वन और आई प्‍लस टू कहा जाता है ।","గామా టర్న్ అనేది కేవలం మూడు అమైనో ఆసిడ్స్ మాత్రమే కలిగి ఉండే అత్యంత చిన్న వంపు మరియు దీని అవశేషాలు సాధారణంగా i , i ప్లస్ వన్ అండ్ i ప్లస్ టూగా పిలవబడుతాయి ."
और ये सब प्रयोगशाला के सामान्य रखरखाव हैं ।,మరియు ఇవి ల్యాబొరేటరీ సాధారణ నిర్వహణలో ఉంటాయి .
"तो , वास्तविक फ़ोर्स जो कार्य कर रहा है वह आर पी एम के सीधे सीधे समानुपाती नहीं होता है , जो कि रोटेशन प्रति मिनट है लेकिन यह वास्तव में मॉलिक्यूल द्वारा महसूस किया गया वह बल होता है जो आर सी एफ मान में मापा जाता है ।","కావున , పని చేస్తున్న వాస్తవ ఫోర్స్ అనేది ఆర్ పి ఎమ్ అనగా రొటేషన్స్ పర్ మినట్ నకు అనులోమానుపాతంలో ఉండదు కాని ఇది వాస్తవానికి మాలిక్యుల్ పొందిన ఫోర్స్ దీనిని ఆర్ సి ఎఫ్ విలువలో కొలుస్తారు ."
"लेकिन , डोमेन टू में बड़े संरचनात्मक परिवर्तन होने की उम्मीद होती है ।","కాని , డొమైన్ టూ అనేది పెద్ద నిర్మాణాత్మక మార్పులు పొందవచ్చని భావించడం జరుగుతుంది ."
आमतौर पर यह लगभग तीन एंगस्ट्रॉम्स होती है ।,ఇది సాధారణంగా సుమారు 3 ఆంగ్ స్ట్రామ్స్ గా ఉంటుంది .
यह रिलेटिव सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स के नाम से जाना जाता है ।,కావున దీనిని రిలేటివ్ సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ పిలుస్తాము .
सिल्क फायब्रोईन N और C टर्मिनल वेरिएबल डोमेन्स वाले समान अनुक्रम पैटर्न के लिए आवरण को जोड़ते हैं ।,సిల్క్ ఫైబ్రోయిన్ లింకులు సారూప్య శ్రేణి నమూనా గల N మరియు C టెర్మినల్ వేరియబుల్ డొమైన్‌లతో కూడి ఉంటాయి .
या X कोई भी अमीनो एसिड्स हो सकता है ।,X ఏదైనా అమినో ఆసిడ్స్ కావచ్చు .
और ये प्रोलीन और हाइड्रोक्सीप्रोलिन मिलकर अमिनो एसिड का लगभग एक तिहाई हिस्सा बनाते है ।,ఈ ప్రోలిన్ మరియు హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ కలిసి అమైనో ఆమ్లాలలో మూడింట ఒక వంతు భాగం అని చెప్పవచ్చు .
"अब बिल्कुल उसी तरह , मैंने आपको यहाँ ग्राफ में दिखाया है कि Hb इन संरचनाओं की तुलना में तेजी से आगे बढ़ता है जो कोआपरेटिविटी से बनती हैं , यह सब कुछ किसी घटना की तरह नहीं होता है ।","ఇప్పుడు అదే విధంగా , నేను ఈ గ్రాఫ్ లో మీరు Hb అనేది సహకారాన్ని తీసుకువచ్చే ఈ ఆకృతీకరణల కన్నా వేగంగా చలించే అన్నీ ఉన్న లేదా ఏమీ లేని దృగ్విషయం వంటిది ."
"तो छात्रों, आपने तीन कक्षाएं की हैं, हमने इस सप्ताह में तीन कक्षाएं की हैं जो कार्बोहाइड्रेट्स और लिपिड्स से संबंधित हैं।","కాబట్టి , విద్యార్థులారా మీరు ఈ వారంలో కార్బోహైడ్రేట్‌లు మరియు లిపిడ్‌లకు సంబంధించిన మూడు తరగతులు చేసారు ."
और ये लूप्स प्रोटियोलिसिस के प्रति अतिसंवेदनशील होते हैं ।,మరియు ఈ లూప్స్ ప్రోటియోలిసిస్ నకు చాలా అవకాశం కలిగి ఉంటాయి .
कोलेजन की ट्रिपल हेलिक्स संरचना और ट्रोपोकोलेजन की उपइकाईयों के फाइबर्स में समूहीकरण के कारण कोलेजन में टेंसाइल स्ट्रेंथ आता है ।,కొల్లాజెన్ యొక్క ట్రిపుల్ హెలిక్స్ నిర్మాణం మరియు ట్రోపోకొల్లాజెన్ యొక్క ఉపసమితి ఫైబర్‌లోకి రావడం వల్ల కొల్లాజెన్ యొక్క తన్యత బలం వస్తుంది .
"टाइप टू डायबिटीज मेलिटस , जो जी एल यू टी टू ट्रांसपोर्टर में म्यूटेशन होने से होता है और जब जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर में म्यूटेशन होता है तो आपको अल्जाइमर डिसीज होता है ।","Type two diabetes mellitus అనేది జి ఎల్ యు టి రెండు ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌ లోని మ్యుటేషన్‌ మరియు జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లో ఒక మ్యుటేషన్‌ ఉన్నప్పుడు మీకు అల్జీమర్ వ్యాధి , మొదలైనవి వస్తాయి ."
"यदि यह एक आवेशित रेज़िड्यू है तो ये एस्‍पराजिन , ग्‍लूटामिन प्रकार के रेज़िड्यूज़ की तरह हाइड्रोजन बॉन्ड्स बना सकते हैं या ये एस्पार्टिक एसिड और आर्जिनिन की तरह पूरी तरह से आवेशित हो सकते हैं जो हाइड्रोजन बॉन्ड्स बनाते हैं ।","* ఒకవేళ అవి చార్జ్డ్ అవశేషాలు అయితే అవి ఆస్ఫారజిన్ , గ్లుటామిన్ రకం యొక్క అవశేషాల వంటి హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పరచవచ్చు లేదా అవి హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పరిచే ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ మరియు ఆర్జినిన్ లాగా పూర్తిగా చార్జ్ చేయవచ్చు ."
"एक बार , जब यह दृढ़तापूर्वक बंध जाता है तो एडीपी अलग हो जाता है और यह मजबूत एक्टिन बाउंड स्टेट तक पहुंच जाता है ।",ఒకసారి ఇది బలంగా బంధించబడగానే ఎడిపి విడిపోతుంది మరియు ఇది బలమైన ఆక్టిన్ బౌండ్ స్టేట్ చేరుతుంది .
ये मॉलिक्यूल अपने आप को इस तरह से व्यवस्थित कर लेते हैं कि एक मॉलिक्यूल उसी प्रकार के दूसरे मॉलिक्यूल के आंशिक नेगेटिव चार्ज के करीब ही होता है।,"ఈ మాలిక్యూల్లు ఒక మొలిక్యూల యొక్క పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ అనేది , అదే రకం మరో మాలిక్యూల్ యొక్క పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్కి సమీపంగా ఉండే విధంగా ఇవి తమంతటతాము సర్దుకుంటాయి ."
"यह आपको जीवों के समूह के बीच विविधताओं के अनुमानित समय की भी जानकारी प्रदान करता है कि एक समान पूर्वज को साझा करने के लिए , एक से दूसरे में बदलने या विकसित होने में कितना समय लगेगा ।",ఒక ఆర్గానిజం సమూహంలో మార్పులు సంభవించడానికి అంచనా సమయం గురించి మరియు ఒక కామన్ పూర్వీకుడిని షేర్ చేసుకోవడం అనగా ఇది ఒక దాని నుండి మరొక దానికి మారడానికి లేదా అభివృద్ధి చెందడానికి ఎంత సమయం తీసుకుంటుంది అనే వాటిని గురించి మీకు తెలియజేస్తుంది .
तो यह सब हमारे पास सप्ताह चौदह में है।,కాబట్టి పద్నాలగవ వారంలో మనకు ఉండేది అంతా ఇది మాత్రమే .
जैसे ही एटीपी एडीपी में हाइड्रोलाइज्ड होता है तो फॉस्फेट संरचना को टू प्री - पॉवर स्ट्रोक स्थिति में बदल देता है ।,ఎటిపి అనేది ఎడిపి నకు హైడ్రోలైజ్డ్ వెంటనే ఫాస్పేట్ ఆకృతీకరణను ప్రీ - పవర్ స్ట్రోక్ స్టేట్ మార్చుతుంది .
"क्षेत्र तीन में पाई हेलिक्स है और क्षेत्र चार में तीन सौ दस हेलिक्स , क्षेत्र पाँच में दो दशमलव दो हेलिक्स , क्षेत्र छह में पॉलिप्रोलाइन हेलिक्स है , क्षेत्र सात में कोलेजन हेलिक्स है , क्षेत्र आठ में असमानांतर बीटा शीट है , क्षेत्र नौ में समांतर बीटा शीट और क्षेत्र दस में चौरस पेंटापेप्‍टाइड रिंग है ।","ప్రాంతం 3 అనేది పై హెలిక్స్ , ప్రాంతం 4 అనేది త్రీ టెన్ హెలిక్స్ , ప్రాంతం 5 అనేది రెండు పాయింట్ రెండు హెలిక్స్ , ప్రాంతం 6 అనేది పాలీప్రోలైన్ హెలిక్స్ , ఏడు అనేది కొల్లాజెన్ హెలిక్స్ , ఎనిమిది అనేది అసమాంతర బీటాషీట్ , తొమ్మిది సమాంతర బీటాషీట్ మరియు పది అనేది సమతల పెంటాపెప్టైడ్ వలయం ."
तो इस कक्षा में और अधिक विस्तार से निपटा जा सके।,కనుక దానిని ఈ తరగతిలో మరింత వివరంగా చేయబడుతుంది .
"उदाहरण के लिए , यहाँ एक पॉलीपेप्टाइड है , यदि आप ट्रिप्सिन से विभाजित करते हैं तो आप बहुत सारे लाइसिन या आर्जिनिन रेज़िड्यूज देख सकते हैं , यह सभी स्थानों पर टूट जाता है और तदनुसार खंड बनाता है","ఉదాహరణకు , ఇక్కడ పాలీపెప్టైడ్ ఉదాహరణ ఉంది , దీనిని మీరు ట్రిప్సిన్‌తో విడదీస్తే మీరు అనేక లైసిన్ లేదా అర్జినిన్ రెసిడ్యూ చూడవచ్చు , ఇది అన్ని ప్రదేశాల వద్ద విడదీస్తుంది మరియు దానికి అనుగుణంగా ఇది ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తుంది ."
इसलिए हमने यहाँ सभी शब्दों से परिचय करा दिया है।,అందుచేత మేము ఇక్కడ ఆ అన్ని పదాలన్నింటిని ప్రవేశపెట్టాము .
"यदि स्टेशनेरी फेज़ के प्रति एनालाइट का आकर्षण मजबूत है , और मोबाइल फेज़ का वैलोसिटी अधिक है तो फिर मोबाइल फेज़ में एनालाइट , स्टेशनेरी फेज़ की तुलना में तेजी से बाहर निकल जायेगा ।","ఒకవేళ అనలైట్ అనేది స్థిరమైన దశ కోసం బలమైన ఎఫినిటీ కలిగి ఉండి , మరియు మొబైల్ దశ యొక్క వేగం ఎక్కువగా ఉంటే స్థిరమైన దశలో కంటే ఎక్కువ వేగంగా మొబైల్ దశలో అనలైట్ అనేది ఎలూట్ చేయబడుతుంది ."
जैसा कि नाम से ही पता चलता है कि इसमें यौगिकों को उनके आकार के कारण पृथक किया जाता है ।,"పేరు సైజ్‌ను సూచించినట్లుగా , దీనిలో సమ్మేళనాలు వాటి సైజ్ ఆధారంగా వేరు చేయబడుతాయి ."
"कोलेजन के एक तिहाई अमिनो एसिड्स ग्लाइसिन्स होते हैं , लगभग हर रेसीड्यू का एक तिहाई हिस्सा ग्लाइसिन होता है ।","కొల్లాజెన్‌లో దాదాపు అమైనో ఆసిడ్ మూడింట ఒక వంతు గ్లైసిన్ ఉంటుంది , మరియు వాటి అవశేషాలలో దాదాపు మూడింట ఒక వంతు గ్లైసిన్ ఉంటుంది ."
"इस चित्र में हम ॠणात्‍मक सुपर ट्विस्‍ट दिखाते हैं , इस चित्र में दिखाई गई दोनों द्वितीयक और तृतीयक वाइंडिंग दाएं ओर की हैं और सुपर ट्विस्‍ट ॠणात्‍मक है जो - 3 के बराबर है ।","ఈ చిత్రంలో మేము రుణాత్మక సూపర్ ట్విస్ట్ చూపుతాము , ఈ చిత్రంలో చూపబడిన సెకండరీ మరియు టెర్షియరీ వైండింగ్స్ రెండూ కుడి చేతివి మరియు సూపర్ ట్విస్ట్ రుణాత్మకం , ఇది మైనస్ మూడునకు సమానం ."
"दूसरी कक्षा में, हम विभिन्न प्रकार के लिपिड्स पर काम कर रहे होंगे, हमने अभी पिछली कक्षा के फॉस्फोलिपिड्स का उल्लेख किया है, लेकिन वास्तव में आपके पास विभिन्न प्रकार के लिपिड्स हैं, लिपिड्स का वर्गीकरण जो हम कर रहे हैं और उनकी अलग-अलग भूमिका क्या हैं, अलग-अलग भूमिकाएँ अधिक विस्तार से।","రెండవ తరగతిలో , మేము వివిధ రకాల లిపిడ్‌ల గురించి చేస్తాము , మనం మునుపటి తరగతి ఫాస్ఫోలిపిడ్‌లను పేర్కొన్నాము కాని వాస్తవానికి మీరు వివిధ రకాల లిపిడ్‌లు కలిగి ఉన్నారు , లిపిడ్‌ల వర్గీకరణ మరియు వాటి భిన్నమైన పాత్ర , విభిన్న పాత్రలను మరింత వివరంగా చేద్దాము ."
"इसलिए, जब वे प्रोटीन के साथ कॉम्प्लेक्स बनाते हैं और दो प्रकार के कार्बोहाइड्रेट होते हैं, तो एक प्रोटीयोग्लाइकेन और एक ग्लाइकोप्रोटीन है।","కాబట్టి , అవి ప్రోటీన్ మరియు కార్బోహైడ్రేట్‌తో సమ్మేళనాన్ని ఏర్పరచినప్పుడు , ఒకటి ప్రోటీయోగ్లైకాన్ మరియు గ్లైకోప్రొటీన్ ."
"अब काइनेटिक्स , आकर्षण , और लाना - ले जाना एक दूसरे से संबंधित होते हैं और ये रेड ब्लड सेल्स ही होती हैं जो डिफ्यूज़न को सरल बनाती हैं ।","ఇప్పుడు , కైనెటిక్స్ , ఎఫినిటీ మరియు రవాణాలు అనుసంధానమై ఉంటాయి అనగా ఇవి రెడ్ బ్లడ్ సెల్స్ ఇవి డిఫ్యూజన్ సులభతరం చేస్తాయి ."
"हाइड्रोजन बॉन्ड्स पदार्थों में उनकी द्रव्य प्रकृति प्रदान करने के साथ-साथ एढेसन, कोहेसन, ऊष्‍मा लेने, तापमान को नियंत्रित करने, अवेपोरेटिव कूलिंग, सरफेस टेंशन और सबसे महत्वपूर्ण रूप से इसका एक साल्‍वन्‍ट होने में महत्वपूर्ण भूमिका निभाते हैं।","హైడ్రోజన్ బాండ్స్ అనేవి లిక్విడ్ స్వభావాన్ని బదిలీ చేయడం అలాగే అడెషన్ , కొహెషన్ , హీట్ ని గ్రహించడం , టెమ్పరేచర్ ను క్రమబద్దీకరించడం , ఇవాపొరేటివ్ కూలింగ్ , సర్ఫేస్ టెన్షన్ కలిగించుటలో మరియు అత్యంత ముఖ్యంగా ఇది సాల్వెంట్‌గా ఉండుటలో కీలకమైన పాత్రను పోషించును ."
"बड़े अल्फा हेलिकल डोमेन्स - तो , जैसा कि मैंने पहले बताया है कि प्रोटीन स्ट्रक्चर्स वाले अल्फा हेलिकल डोमेन्स बहुत बड़े हो सकते हैं ।","పెద్ద ఆల్ఫా హెలికల్ డొమైన్స్ - కావున , నేను ఇంతకుముందు వివరించినట్లుగా , ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్స్ కలిగి ఉన్న ఆల్ఫా హెలికల్ డొమైన్స్ చాలా పెద్దవిగా ఉండవచ్చు ."
"और अनुरूप H कुछ माइक्रोमीटर जितनी भी छोटी हो सकती है , कम प्लेट वाले कॉलम की तुलना में अधिक प्लेट वाले कॉलम ज्यादा कार्य सक्षम होते हैं ।","మరియు సంబంధిత H అనేది కొన్ని మైక్రోమీటర్ లాగా చిన్నదిగా ఉండవచ్చు , అధిక ప్లేట్ నంబరు గల కాలమ్ అనేది తక్కువ ప్లేట్ నంబరు గల కాలమ్ కంటే ఎక్కువ సమర్థమైనదిగా ఉంటుంది ."
इसके लक्षण नर्वस सिस्टम में सबसे अधिक दिखते हैं लेकिन होते पूरे शरीर में हैं ।,ప్రోటీన్ యొక్క * వ్యక్తీకరణలు నాడీ వ్యవస్థలో అత్యంత ప్రధానమైనదిగా ఉంటుంది కాని శరీరం అంతటా సంభవిస్తుంది .
एक्टिन फिलामेंट्स और माइक्रोट्यूबुल्स सेल के कार्य और सेल की गतिविधियों के आधार पर काफी बदल जाते हैं ।,సెల్ పనితీరు మరియు సెల్ కార్యకలాపాలను బట్టి ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ మరియు మైక్రోట్యూబుల్స్ తీవ్రంగా మార్పు చెందుతాయి .
टाउ इन पटरियों को सीधा रखने में मदद करता है और टाउ नष्ट होकर मुड़े हुए तंतुओं में बदल जाते हैं जिन्हें टैंगल्स कहते हैं ।,టౌ అనేది ట్రాక్స్ నిటారుగా ఉండటానికి సహాయం చేస్తాయి
"स्थिर अवस्था या स्थायी अवस्था में एक्टिन फिलामेंट जहाँ एक्टिन जुड़ता और अलग होता है , उसे ट्रेडमिलिंग भी कहा जाता है ।",స్టెడీ స్టేట్ ఆర్ స్టేషనరీ స్టేట్ వద్ద జత చేయబడిన మరియు విచ్ఛేదనం చెందిన ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్ ను ట్రెడ్ మిల్లింగ్ అని పిలుస్తాము .
"फ्लो साइटोमेट्री विधि में , आप तीनों तकनीकों के संयोजन का उपयोग कर सकते हैं , जो भी आपके लिए उपयुक्त हो ।","ఫ్లో సైటోమెట్రీ విషయంలో , మీరు మీకు అనుకూలంగా ఉన్న మూడు పద్ధతుల కలయికను ఉపయోగించవచ్చు ."
अंत : क्रिया H - बॉन्डिंग और हाइड्रोफोबिक फोर्सेस द्वारा होती है ।,టెర్మినల్ అమైడిన్ సమూహం ప్రాథమికమైనది మరియు డ్రగ్ మాలిక్యుల్‌ను నెగెటివ్లీ చార్జ్‌డ్ గల ఫాస్ఫోడీస్టర్ వెన్నెముక వైపు ఆకర్షించబడేలా చేస్తుంది .
"शिखर की कार्यक्षमता में कमी को एक चौड़े एनालाइट बैंड के रूप में देखा जा सकता है और इसलिए , इन तीन सम्बन्धों को बैंड को चौड़ा करने में योगदान देने वाले कारकों के रूप में भी देखा जा सकता है ।",పీక్ సామర్థ్యంలో నష్టాన్ని ఒక వెడల్పాటి అనలైట్ పట్టీ ద్వారా పరిశీలించవచ్చు అందువల్ల ఈ మూడు పదాలను పట్టీ విస్తరణకు దోహదం చేయు కారకాలుగా చూడవచ్చు .
"अब इस सप्ताह में, हम कुछ अलग करेंगे।",ఇప్పుడు ఈ వారంలో మనం కొంత విభిన్నంగా చేయబోతున్నాము .
प्‍लेटिनम जैसे मेटल एटम्स डीएनए बेसेस के साथ सीधे H - बांड्स बनाते हैं और अल्काइलेशन के द्वारा बंधते हैं ।,ప్లాటినమ్ వలె మెటల్ ఆటమ్స్ నేరుగా డిఎన్ఎ బేస్‌లతో H - బాండ్స్‌ను ఏర్పరుస్తాయి మరియు ఆల్కైలేషన్ ద్వారా బంధితమై ఉంటాయి .
यहाँ जल संरचना दी गई है।,"కావున నీటి నిర్మాణం ఇవ్వబడింది ,"
"इसलिए कुल, यह चार का घातांक तीन, चौंसठ अमिनो एसिड कोडॉन्स के बराबर होगा, लेकिन ये केवल बीस अमिनो एसिडो को ही कोड करते हैं, इसलिए हमारे कोडॉन्स नष्ट हो जाते हैं।","కావున మొత్తం , ఇది నాలుగు యొక్క ఘనమునకు అనగా అరవై నాలుగు అమైనో యాసిడ్స్ కోడాన్‌కు సమానం అవుతుంది కాని అవి కేవలం ఇరవై అమైనో యాసిడ్స్ ను కోడ్ చేయును , కావున మన కోడాన్స్ తగ్గుతాయి ."
"फिर, एक और शब्द है वह है अवोगाद्रो संख्या जिसे पहले ही आपको बता दिया गया था कि पदार्थों के एक मोल में किसी भी अन्य पदार्थ के बहुत सारे अणु होते हैं जिनकी संख्या छह गुणा दस का घातांक तेईस होती है; वही अवोगाद्रो नंबर होती है।","అది ఒక మోల్ పదార్థములలో ఉండే మాలిక్యూల్స్ సంఖ్య , ఏదైనా పదార్థము యెుక్క ఒక మోల్ అనగా సిక్స్ ఇంటు టెన్ టు ది పవర్ ట్వంటి త్రి అదే అవగాడ్రో సంఖ్య ."
एक्टिन सभी यूकेरियोटिक सेल्स में पाया जाता है और यह सभी सेल्स में सबसे प्रचुर मात्रा में पायी जानेवाली प्रोटीन में से एक है ।,ఆక్టిన్ - ఆక్టిన్ అనేది అన్ని యుకార్యోటిక్ సెల్స్ కనుగొనబడుతుంది మరియు ఇది అన్ని సెల్స్ అధికంగా లభించే ప్రోటీన్‌లలో ఒకటి .
"लेकिन टर्न्‍स जो उन लूप्‍स के छोटे रूप होते हैं , आमतौर पर संरक्षित होते हैं और जिनमें विशिष्ट हाइड्रोजन बॉन्ड पैटर्न होता है , इसलिए छोटे टर्न्‍स , छोटे लूप उन्‍हें टर्न्‍स बनाते है और वे अत्यधिक संरक्षित हो जाते हैं ।","కాని లూప్స్ యొక్క సంక్షిప్త రూపం అయిన టర్న్స్ సాధారణంగా సంరక్షించబడుతాయి మరియు ఒక నిర్ధిష్ట హైడ్రోజన్ బాండ్ నమూనాను కలిగి ఉండును , కావున సంక్షిప్త టర్న్స్ , సంక్షిప్త లూప్స్ వాటిని టర్న్స్ చేస్తాయి మరియు అవి అధికంగా సంరక్షించబడుతాయి ."
R अवस्था ढीली अवस्था कहलाती है ।,R స్టేట్ అనేది రిలాక్స్డ్ స్టేట్ పిలవబడును .
आप सभी को बहुत-बहुत धन्यवाद।,ధన్యవాదాలు మరియు శుభాకాంక్షలు .
"विभिन्न आकार के गोबुलर डोमेन्स सतह से सुरक्षा प्रदान करते हैं , वो दो सिरों पर होते हैं ।","వేర్వేరు పరిమాణాల గ్లోబ్యులర్ డొమైన్స్ ఉపరితలం నుండి రక్షిస్తాయి , అవి రెండు టెర్మినల్స్ వద్ద ఉన్నాయి ."
कोलेजन पॉलीपेप्टाइड्स में दोहराए गए अनुक्रम बड़ी संख्या में होते हैं ।,కొల్లాజెన్ పాలీపెప్టైడ్స్ పెద్ద సంఖ్యలో రిపీట్ సీక్వెన్స్ కలిగి ఉంటాయి .
"इसमें हम इस पर भी चर्चा करेंगे कि , वे ऐसे कौन से बल है जो वास्‍तव में प्रोटीन संरचना को स्थिर करते हैं , प्रोटीन संरचना में मुख्‍य बल कौन सा है और प्रोटीन संरचना को कुल ऊर्जा देने के लिए इन बलों के इन संरचनात्‍मक ऊर्जा घटक का गणना कैसे की जा सकती है ।","దీనిలో మనం వాస్తవానికి ఒక ప్రోటీన్ యొక్క నిర్మాణాన్ని స్థిరంగా ఉంచే బలాలు ఏవి , ప్రోటీన్ నిర్మాణాలలో గల ప్రధాన బలం ఏది మరియు ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క మొత్తం శక్తిని ఇవ్వడానికి ఇవి ఈ బలాల నిర్మాణాత్మక , శక్తి భాగాన్ని ఎలా లెక్కించవచ్చు అనేవి చర్చించుకుందాం ."
"ये डाइसैकेराइड्स मूल रूप से ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर के सुगम प्रसार में परिवर्तन की गति में बाधा उत्पन्न करते हैं , परिणामस्वरूप ट्रांसपोर्ट बहुत धीमा हो जाता है , ट्रांसपोर्ट की स्पास्टीसिटी बहुत धीमी हो जाती है ।","ఈ డైసాకరైడ్స్ ప్రాథమికంగా గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌ల యొక్క సులభతరం చేసిన విస్తరణకు అడ్డుపడతాయి , ఫలితంగా రవాణా చాలా నెమ్మదిగా అవుతుంది , ట్రాన్స్పోర్ట్ స్పాస్టిసిటీ చాలా నెమ్మదిగా అవుతుంది ."
लंबे प्रिकरसर्स के रूप में इनका संश्लेषण होता है जिनमें ग्लोबुलर एक्सटेंशन्स वाले प्रो कोलेजन्स नामक लगभग हजार अमिनो एसिड्स होते हैं जिनके दोनों सिरों पर लगभग दो सौ अमिनो एसिड्स होते हैं ।,ఇవి రెండు చివర్లలో రెండు వందల అమైనో ఆసిడ్ యొక్క గ్లోబ్యులర్ ఎక్స్‌టెన్షన్స్ ప్రో - కొల్లాజెన్స్ అని పిలువబడే వెయ్యి అమైనో ఆసిడ్ యొక్క సుదీర్ఘ ప్రీకర్సర్స్‌గా సంశ్లేషణ చేయబడతాయి .
"तो, कैल्शियम क्लोराइड के लिए कैल्शियम इन दो क्लोरीन परमाणुओं को दो इलेक्ट्रॉनों देता है।","కావున , కాల్షియం తన వద్ద గల రెండు ఎలక్ట్రాన్లను క్లోరిన్లకు దానం చేయగా ఈ రెండు క్లోరిన్ ఏటమ్లతో కలిసి కాల్షియం క్లోరైడ్ ను ఏర్పరుచును ."
"हीमोग्लोबिन ऑक्सीजन को लाने-ले जाने का काम करता है, इसलिए, यह फेफड़ों से ऑक्सीजन रक्त में पेरीफेरी टिश्यूज तक ले जा सकता है और फिर पेरीफेरी टिश्यूज से कार्बन डाइऑक्साइड को फेफड़ों में वापस ला सकता है।","హిమోగ్లోబిన్ ఆక్సిజన్‌ను రవాణా చేయగలదు. , అందువల్ల , ఇది లంగ్‌ల నుండి రక్తంలోని పెరిఫెరి టిష్యూస్ తీసుకుని వెళ్ళుతుంది మరియు తరువాత కార్బన్ డయాక్సైడ్‌ను పెరిఫెరి టిష్యూస్ నుండి లంగ్‌లకు తిరిగి తీసుకువస్తుంది ."
"हाइड्रोफोबिक साइड चेन अंदर दबे हुए होते हैं और हाइड्रोफिलिक साइड चेन साल्‍वन्‍ट के संपर्क में होते हैं और ये फोर हेलिक्स बंडल्स एक साथ आ जाते हैं और एक साथ बंध जाते हैं और कई क्रियात्मक भागों से जुड़ जाते हैं और विकास क्रम में , ये फोर हेलिक्स बंडल्स साइटोक्रोमेस , फेरिटिन्‍स , प्रोटीएज़ इन्हिबिटर्स , सीड स्‍टोरेज प्रोटीन से मिलकर बनते है , और ये कई कार्य करते हैं ।","హైడ్రోఫోబిక్ సైడ్ చైన్స్ లోపలి భాగంలో ఖననం చేయబడుతాయి మరియు హైడ్రోఫిలిక్ సైడ్ చైన్స్ సాల్వెంట్ కరుగుతాయి మరియు ఈ ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్స్ కలిసి వస్తాయి మరియు కలిసి ప్యాక్ చేయబడుతాయి మరియు అనేక క్రియాత్మక భాగాలకు జత చేయబడుతాయి మరియు పరిణామంలో ఈ ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్స్ ఉంటాయి , అవి ఉదాహరణకు సైటోక్రోమ్స్ , ఫెర్రిటిన్స్ , ప్రోటీజ్ ఇన్హిబిటర్స్ , సీడ్స్ స్టోరేజ్ ప్రోటీన్స్ వంటి అనేక విధులు నిర్వహిస్తాయి ."
और ये तीन बीटा शीट्स एक कुंडलीदार संरचना बनाने के लिए एक दूसरे के ऊपर लग जाती हैं और इन चीजों पर हमने विस्तार से चर्चा की है ।,మరియు హెలికల్ స్ట్రక్చర్ ఏర్పరచడం కోసం ఈ మూడు బీటా షీట్స్ ఒక దానిపై ఒకటి పేర్చబడి ఉంటాయి మరియు ఇవి మనం వివరంగా చర్చించుకున్న విషయాలు .
"हम एक लिंकिंग नंबर Lk ज़ीरो को , स्थिर B - फोर्म डी एन ए प्‍लास्मिड मोलेक्‍यूल में टर्न्‍स की संख्‍या के रूप में परिभाषित करते हैं ।",లింకింగ్ నంబర్ Lk జీరోను మేము రిలాక్స్డ్ B - ఫామ్ డిఎన్ఎ ప్లాస్మిడ్ మాలిక్యుల్‌లోని టర్న్స్ సంఖ్యగా నిర్వచిస్తాము .
"आगे, मैं पेप्‍टाइड बॉन्ड के निर्माण की प्रक्रिया को एक एक करके बताना चाहूँगी।",తరువాత నేను పెప్టైడ్ బంధం ఏర్పడే విధానాన్ని వివరించాలనుకుంటున్నాను .
"तो , माल्टोज को गोले में इस क्षेत्र के केंद्र में दिखाया गया है ।","కాబట్టి , ఈ డొమైన్ మధ్యలో మాల్టోస్ గోళంలో చూపబడుతుంది ."
"तो , उद्देश्य यह है कि गोबुलर प्रोटीन्स की फोल्डिंग को समझना है ।","కావున , గ్లోబ్యులర్ ప్రోటీన్స్ యొక్క ఫోల్డింగ్ అర్థం చేసుకోవడం ,"
"फिर आगे के एवोल्यूशन के दौरान , A और B को दो अलग - अलग रूपों में विभाजित किया जाता है जैसे कि A वन , A टू , B वन , B टू ।","తరువాతి పరిణామ క్రమంలో A మరియు B అనేవి A వన్ , A టూ , B వన్ , B టూ వంటి రెండు విభిన్న రూపాలుగా విచలనం చెందును ."
दो अलग-अलग अमिनो एसिड्स पेप्‍टाइड बॉन्ड द्वारा एक-दूसरे से जुड़े होते हैं।,రెండు విభిన్న అమైనో యాసిడ్స్ ఒక పెప్టైడ్ బంధం ద్వారా పరస్పరం అనుసంధానించబడి ఉంటాయి .
तो मूल रूप से यह इन आवेशों के बीच की दूरी से विभाजित आवेश का उत्पाद है ।,కావున ఇది ఆవేశాల లబ్దాన్ని ఈ ఆవేశాల మధ్య దూరంచే భాగించడం అవుతుంది .
"इसलिए , वे अलग - अलग शुगर्स में अलग - अलग स्पास्टीसिटी और डिस्पॉन्ड ट्रांसपोर्ट मैकेनिज्म देखकर उलझन में पड़ गए थे ।","కాబట్టి , విభిన్న చక్కెరలు విభిన్న స్పాస్టిసిటీ మరియు డేస్పాండ్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ మెక్యానిసమ్ చూపిస్తాయి ."
"जब ये दो न्युक्लियर डेड बाइंडिंग डोमेन डाईमराइज़ होते हैं , तो वे मेम्ब्रेन के पार वाली हेलिसिस को खोल देते हैं ।","ఈ రెండు న్యూక్లియర్ డెడ్ బైండింగ్ డొమైన్‌లు డైమెరైజ్ అయినప్పుడు , అవి ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హెలిక్స్‌ను తెరుస్తాయి ."
"इसमें से एक उदाहरण एंटीजन और एंटीबॉडी कॉम्प्लेक्स है , आप कुछ पदार्थों की एंटीबॉडी को स्थिर कर सकते हैं और फिर आप अपने एंटीजन को आगे बढ़ा सकते हैं जिसे कि पृथक करना होता है ।","దీనిలో ఒక ఉదాహరణ యాంటీజెన్ మరియు యాంటీబాడీ కాంప్లెక్స్ , మీరు నిర్ధిష్ట పదార్థం యొక్క యాంటీబాడీని స్థిరంగా ఉంచవచ్చుమరియు ఆపై మీరు వేరు చేయాల్సిన యాంటీజెన్ ను పాస్ చేయవచ్చు ."
"इसका उपयोग  के सेडीमेंटेशन कोइफिशिएंट और मॉलिक्यूलर वेट , मॉलिक्यूलर शेप , प्रोटीन - प्रोटीन इंटरेक्शन को विधि पूर्वक निर्धारित करने के लिए किया जाता है और हमारे पास इसके विस्तृत अनुप्रयोग हैं ।","ఇది సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ మరియు మాలిక్యుల్స్ మాలిక్యులర్ వెయిట్ , మాలిక్యులర్ ఆకృతిని , ప్రోటీన్ - ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్ ఖచ్చితంగా నిర్ణయించడానికి ఉపయోగించబడుతుంది మరియు దీని వల్ల మనకు విస్తృత సంఖ్యలో అనువర్తనాలు ఉన్నాయి ."
"एक बार जब मायलोमा सेल्स को हाइब्रिड प्राप्त करने के लिए प्लीहा कोशिकाओं के साथ जोड़ा जाता है और इस हाइब्रिड को छियानबे वेल प्लेट्स में निकाल दिया जाता है और प्रत्येक वेल में एक सिंगल क्लोन होता है और यह क्लोन मनवांछित प्रतिरक्षी का उत्पादन करना शुरू कर देता है और अपनी पसंद के आधार पर आपको उस प्रतिरक्षी का चयन करना होता है , जो आपके लिए उपयोगी होता है ।","ఒకసారి మైలోమా సెల్స్ స్ప్లీన్ సెల్స్ తో కలిసిపోయి ఒక హైబ్రీడ్ ఏర్పడుతుంది.ఈ హైబ్రీడ్ దాదాపు సంఖ్య నైంటీ సిక్స్ వెల్ ప్లేటులోకి పంచబడుతుంది.ప్రతీ ప్లేటులో ఒకే క్లోన్ ఉంటుంది , ఇది కావలసిన ఆంటీబాడీని ఉత్పత్తి చేయటం ప్రారంభిస్తుంది .మీ ఎవిడిటీ బట్టి మీకు ఉపయోగపడే ఆంటీబాడీని ఎంచుకోండి ."
आंशिक नेगेटिव चार्ज वाले ऑक्सीजन एवं आंशिक पॉजिटिव चार्ज वाले हाइड्रोजन एटम के बीच हाइड्रोजन बॉन्ड बनता है।,హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ గల ఆక్సిజన్ మరియు పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ గల హైడ్రోజన్ ఏటమ్ల మధ్య ఏర్పడును .
विशेष रूप से जब आप इसे मिश्रणों के लिए कर रहे हैं और आप इसे अंश के रूप में व्यक्त करना चाहते हैं।,"ప్రత్యేకంగా ఎప్పుడైతే మీరు మిశ్రమాలను తయారుచేస్తున్నారు మరియు మీరు దీనిని భిన్నరూపంలో కాని మోల్‌లలో వ్యక్తీకరించాలనుకుంటున్నారు , అప్పుడు ఎలా అవి పరస్పర సంబంధం కలిగి ఉంటాయి ?"
"और ये पटरियाँ ज्यादा समय तक स्वस्थ नहीं रह पाती हैं , वे एक दूसरे से अलग होकर विघटित हो जाती हैं ।","మరియు టౌ అనేది ట్యాంగిల్స్ గా పిలవబడే ట్విస్టెడ్ తంతువుగా మారిపోతుంది మరియు ట్రాక్స్ అనేవి ఎక్కువ కాలం పాటు ఆరోగ్యంగా ఉండవు , అవి పడిపోయి విచ్ఛిన్నమవుతాయి ."
जल में इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स के कारण ऊर्जा का योगदान बारह से सत्रह किलो ज्यूल्स प्रति मोल होता है ।,నీటిలో ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ వల్ల శక్తి సహకారం అనేది ప్రతి మోల్ నకు సుమారుగా 12 నుండి 17 కిలోజౌళ్స్ ఉంటుంది .
"इसलिए जैसे-जैसे उम्र बढ़ रही होती है, टेलोमेरिक सीक्वेंसेस छोटे होते जाते हैं।","వయస్సు మీరిన కొద్ది , టెలోమెరిక్ సీక్వెన్సస్ తగ్గుతున్నాయి ."
पाइरोलाइसिन एवं सेलेनोसिस्‍टीन- ये अमिनो एसिड किससे कोड होते हैं? पाइरोलाइसिन सेलेनोसिस्‍टीन को विभिन्न कोडॉन्स द्वारा कोड किया जाता है।,పైరోలైసీన్ మరియు సెలెనోసిస్టీన్ - ఈ అమైనో యాసిడ్స్ ఎలా ఏర్పడుతాయి మరియు వాటి సంకేతాలు ఏవి ?పైరోలైసీన్ మరియు సెలెనోసిస్టీన్ అనేవి వేరియంట్ కోడాన్స్ ద్వారా కోడ్ చేయబడును .
कुछ स्ट्रक्चरल प्रोटीन्स होती हैं जो निष्क्रिय होती हैं या कुछ ऐसी प्रोटीनें होती हैं जो शरीर के सभी कार्यों में भाग लेती हैं और अमिनो एसिड उनके बुनियादी निर्माण घटक होते हैं।,అక్కడ నిర్మాణాత్మకమైన ప్రోటీన్స్ నిష్క్రియాత్మకమైనవి ఉన్నాయి లేదా శరీరంలోని అన్ని క్రియల్లో పాల్గొనే ప్రోటీన్స్ కూడా ఉన్నాయి మరియు అమైనో యాసిడ్స్ అనేవి వాటి ప్రాథమిక నిర్మాణాత్మక ప్రమాణాలు .
"कोइल्ड कोइल संरचनाएँ डायसल्फाइड लिंक ब्रिजेस के साथ क्रॉस लिंक्ड होती हैं और जितनी ज्यादा क्रॉस लिंकिंग होगी , प्रोटिन उतना ही सख्त होगा और रेशेदार होगा ।",కాయిల్డ్ కాయిల్స్ నిర్మాణాలు డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జి అడ్డంగా అనుసంధానించబడి ఉంటాయి మరియు ఎంత ఎక్కువ క్రాస్ లింకింగ్ ఉంటే అంత ఎక్కువ ప్రోటీన్లు మరింత దృఢం మరియు ఫైబ్రోస్ అని చెప్పవచ్చు .
N>2000 बेस पेयर्स के साथ सुपरकॉइल्‍ड सर्कुलर डी एन ए और नॉन कॉइल्‍ड सर्कुलर डी एन ए के बीच का अंतर delta g बटा N द्वारा दिया जाता है जो 700 किलो कैलोरी बटा बेस पेयर्स गुणा डेल्‍टा Lk बटा N है जो आमतौर पर लगभग 16 कैलोरी प्रति बेस पेयर्स होता है ।,"రెండు వేల కంటే ఎక్కువ N బేస్ పేర్స్‌ను కలిగి ఉన్న సూపర్‌కాయిల్డ్ సర్క్యులర్ డిఎన్ఎ మరియు నాన్ - కాయిల్డ్ సర్క్యులర్ డిఎన్ఎ మధ్య వ్యత్యాసం అనేది డెల్టా G బై N గా ఇవ్వబడినది , ఇది 700 కిలో కాలరీలను బేస్ పేర్స్‌తో భాగించి దానిని డెల్టా Lk అపాన్ N తో గుణించగా వస్తుంది , ఇది సాధారణంగా ప్రతి బేస్ జతకు 16 కాలరీలుగా ఉంటుంది ."
इसके अलावा आपको प्रोटीन सिक्वेंसिंग पर एक कक्षा करने की जरूरत है।,అలాగే తరువాతి తరగతిలో మీరు ప్రోటీన్ సీక్వెన్సింగ్ చేయాలి .
"तो , यह पहले बड़े मॉलिक्यूल्स को पृथक करेगा और फिर छोटे को और फिर सबसे छोटे को ।",ఇది మొదట పెద్ద మాలిక్యుల్స్ వేరు చేస్తుంది తరువాత చిన్న వాటిని మరియు ఆ తరువాత అత్యంత చిన్న వాటిని వేరు చేస్తుంది .
"एक्टिन के समान , मायोसिन में भी चार सबडोमेन होते हैं , लेकिन मायोसिन बहुत बड़ी प्रोटीन होती है ।","ఆక్టిన్ లాగే , మయోసిన్ కూడా నాలుగు సబ్ డొమైన్స్ ను కలిగి ఉంటుంది , కాని మయోసిన్ చాలా పెద్ద ప్రోటీన్ ."
स्वयं में आपका स्वागत है।,""""""" స్వయం """" నకు స్వాగతం ."""
"तो , ट्यूबुलिन्स रेलवे पटरियों की तरह हो जाते हैं और थायमोसिन एक ट्रेन की तरह हो जाता है जो इन पटरियों पर चलती है ।",కావున ట్యూబులిన్స్ రైల్వే ట్రాక్స్ గా ఉంటాయి మరియు థైమోసిన్ అనేది ఈ ట్రాక్స్ పై ప్రయాణించే రైలులాగా ఉంటుంది .
"कार्बन डाईऑक्साइड का आबंधन और भण्डारण , ठीक है ।","కార్భన్ డై ఆక్సైడ్ యొక్క బైండింగ్ మరియు స్టోరేజ్ ,"
"तो , फोल्डेड संरचना वास्तव में निर्धारित करती है , यह लिखा भी है कि फोल्डिंग से मूल संरचना बनती है ।","కావున , ఫోల్డింగ్ నిర్మాణం అనేది వాస్తవానికి నిర్మాణాత్మక స్థానికతకు దారితీస్తుంది ,"
"और मैंने यह भी आपको समझाया है कि बायोलॉजिकल सिस्टम्स उदाहरण के लिए अमीनो एसिड में, आप हेंडरसन हैसेलबक इक्वेशन का उपयोग कैसे कर सकते हैं।",మరియు నేను హెండర్సన్ - హెసెల్ బ్లాక్ సమీకరణాన్ని ఈ బయోలాజికల్ సిస్టమ్లో ఉదాహరణకు అమైనో ఆసిడ్ ఏవిధంగా ఉపయోగించాలో మీకు వివరించాను .
"क्योंकि पेप्टाइड बॉन्ड मूलभूत होता है, क्योंकि प्रोटीन पॉलीपेप्टाइड्स होते हैं।",కావున పెప్టైడ్ బాండ్ యొక్క స్వభావం ఎలా ఉంటుంది ?
इसका एक अच्छा उदाहरण हाइड्रोजन क्लोराइड होगा।,హైడ్రోజన్ క్లోరైడ్ అనేది దీనికి ఒక చక్కని ఉదాహరణ అవుతుంది .
आई प्‍लस वन के डायहेड्रल एंगल्स सत्‍तर माइनस साठ और माइनस सत्‍तर साठ हो सकते हैं और यह एक उत्‍कृष्‍ट और विपरीत गामा टर्न है ।,"i ప్లస్ వన్ యొక్క డైహైడ్రల్ ఆంగిల్స్ డెబ్బై , మైనస్ అరవై మరియు మైనస్ డెబ్బై , అరవై మరియు ఇవి శాస్త్రీయమైన మరియు విలోమ గామా టర్న్స్ ."
"सीजेडी के शुरुआती लक्षण हैं - डिमेंशिया का तेजी से बढ़ना , याद्दाश्त कमजोर होना , व्यक्तित्व में बदलाव , हैलूसिनेशन आदि ।","సి జె డి యొక్క ప్రారంభ లక్షణాలు డిమెన్షియా , జ్ఞాపక శక్తిని కోల్పోవడం , వ్యక్తిత్వ మార్పులు , భ్రాంతులు మొదలైనవి వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతాయి ."
"ये तीन फिलामेंट्स , प्रोटीन स्ट्रक्चर्स जो सेल को एक आकार देती हैं और यही कारण है कि उन्हें साइटोसोल का ढांचा या साइटोस्केलेटन कहा जाता है ।","ఈ మూడు ఫిలమెంట్స్ , సెల్ ఒక ఆకృతీకరణ ఇచ్చే ప్రోటీన్ నిర్మాణాలు మరియు అందువల్లనే వాటిని సైటోసోల్ యొక్క స్కెలెటన్ అని లేదా సైటోస్కెలెటన్ అని పిలవడం జరుగుతుంది ."
"अगली कक्षा, आर एन ए के बारे में होगी।","తరువాతి దానిలో , ఆర్ ఎన్ ఏ గురించి ఉంటుంది ."
"उदाहरण के लिए आप देख सकते हैं कि होमोलॉग , पैरालॉग और ऑर्थोलॉग में क्या अंतर हैं ।","మీరు హోమోలాగ్ , పారాలాగ్ మరియు ఆర్థోలాగ్ మధ్య వ్యత్యాసాన్ని చూడవచ్చు ."
"इसके बाद , मैं पॉलीपेप्टाइड की संरचनात्मक रूपरेखाओं की गणना के लिए कार्यप्रणाली का वर्णन करना चाहूँगी और सबसे महत्वपूर्ण , मैं विस्तार से बताना चाहूँगी कि रामचंद्रन प्लॉट क्‍या है ।",తరువాత నేను పాలీ పెప్టైడ్ కోసం కన్ఫర్మేషనల్ మ్యాప్స్ ను గణించు విధానాన్ని వివరించాలనుకుంటున్నాను మరియు అత్యంత ముఖ్యమైనది అయిన రామచంద్రన్ ప్లాట్ ఏమిటో వివరంగా చెప్పాలనుకుంటున్నాను .
काई टू C बीटा - C गामा आबंध के चारों ओर चक्रण होता है और C अल्‍फा - C बीटा - C गामा - C डेल्टा के रूप में परिभाषित किया जाता है ।,చై టూ అనేది Cబీటా C గామా బాండ్ యొక్క భ్రమణం అవుతుంది మరియు ఇది C ఆల్ఫా Cబీటా C గామా
जल की अत्यधिक पोलर प्रकृति के कारण हाइड्रोजन बॉन्डिंग होता है जो बर्फ में अधिकतम होता है और जल वाष्प में सबसे कम होता है।,నీటి యొక్క అధిక పోలార్ నేచర్ నీరు అనేది మంచులో గరిష్టంగా మరియు నీటి ఆవిరిలో కనిష్టంగా ఉండే హైడ్రోజన్ బండ్స్ కి దారితీస్తుంది .
इन क्षेत्रों की संरचनात्मक बारीकियों को समझने और उनको कुशलता पूर्वक उपयोग करने से शायद बेहतरीन नयी सामग्री मिल जाए ।,ఈ ప్రాంతాల నిర్మాణ వివరాలను అర్థం చేసుకోవడం మరియు మార్చడం వల్ల కొత్త పదార్థాలను సృష్టించవచ్చు .
"भाग लेने वाले एटम्स के बीच, वैलेंस इलेक्ट्रॉन्स का पारस्परिक सहभाजन या तो एक जैसे ही एटम्स का हो सकता है या विभिन्न तत्वों का भी हो सकता है।",బంధంలో పాల్గొనే ఏటమ్స్ వాలన్స్ ఎలక్ట్రాన్లను పరస్పరం సమిష్టిగా పంచుకోవడం అనేది ఒకేరకమైన ఏటమ్స్ మధ్య లేదా వేర్వేరు ఎలిమెంట్స్ మధ్య జరగవచ్చు .
एक सहयोगी क्वार्टरनरी स्ट्रक्चर कई सारे हाइड्रोजन बॉन्ड्स से स्थापित हो जाती है ।,సహకార క్వాటర్నరీ స్ట్రక్చర్ అనేక హైడ్రోజన్ బాండ్లచే స్థాపించబడింది .
"तो , यदि कण और माध्यम के बीच डेंसिटी में अंतर अधिक है तो यह आसानी से पृथक होगा , यदि डेंसिटी में अंतर कम है तो यह पृथक होने के लिए अधिक समय लेता है ।","కావున , ఒకవేళ డెన్సిటి వ్యత్యాసం అధికంగా ఉంటే వేరు చేయడం సులభం అవుతుంది , ఒకవేళ కణం మరియు మాధ్యమం మధ్య డెన్సిటి వ్యత్యాసం తక్కువగా ఉంటే , ఇది వేరు చేయడం కోసం ఎక్కువ సమయం తీసుకుంటుంది ."
"यह पंद्रह हजार आर पी एम की अधिकतम गति पर चलता है , यह प्रयोगशाला में सबसे अधिक उपयोग किया जाता है और यह कमरे के तापमान पर कार्य करता है ।","ఇది గరిష్టంగా పదిహేను వేల ఆర్ పి ఎమ్ వేగం వద్ద పని చేస్తుంది , ఇది అధికంగా ల్యాబొరేటరీలో విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతుంది మరియు ఇది గది ఉష్ణోగ్రత వద్ద పని చేస్తుంది ."
हम यहाँ हेक्सान्यूक्लियोटाइड डुप्लेक्स में दो क्षार जोड़े A T A में डॉनोमाइसिन देखते हैं ।,షుగర్ పక్కర్ మరియు గ్లైకోసిల్ ఆకృతీకరణ .
"मेरा मतलब है कि यह सब स्वयं इस शब्द से ही बहुत अच्छी तरह से समझ में आता है कि यह ध्यान रखता है, वास्तव में यह एक तालमेल बैठाने का कार्य करता है या थोड़ी मात्रा में आवश्यक होने पर इसे दे भी देता है।","ఇది జాగ్రత్తగా చూసుకుంటుంది , అది వాస్తవానికి సింక్‌గా పనిచేస్తుంది లేదా చిన్న పరిధిలో అవసరమైతే అది ఇస్తుంది .అది గుర్తుంచుకోవాలి ."
पी आई बिंदु पर आवेश तो होगा लेकिन कुल आवेश शून्य ही होगा।,pI వద్ద ఈ అణువుకు చార్జ్ ఉంటుంది
"हम साठ ( 60 ) , माइनस साठ ( - 60 ) , माइनस पचास ( - 50 ) भी कह सकते हैं ।","మనం అరవై , మైనస్ అరవై , మైనస్ యాబై గా కూడా చెప్పవచ్చు ."
"लेकिन , जब यह किसी अन्य विकृतिकरण की स्थिति में होता है , तो यह अनफोल्डेड स्थिति बना सकता है जो कि कार्यात्मक नहीं होती है ।","కాని , ఇది ఏదైనా ఇతర డీనేచరింగ్ పరిస్తితుల్లో ఉంటే , ఇది పని చేయని అన్ ఫోల్డెడ్ స్థితికి దారితీస్తుంది ."
"इसलिए एक सौ पाँच में से एक , लगभग एक प्रतिशत ही होता है और इस तरह से जब आप डाइसल्फ़ाइड ब्रिज़िज़ को पहले बनने देते हैं तो केवल एक प्रतिशत गतिविधि ही बरकरार रहती है लेकिन जब आप प्रोटीन को पहले फोल्‍ड होने देते हैं , तो सभी सिस्टीन्स उस सही स्थिति में आ जाते हैं जहाँ प्रोटीन सक्रिय रूप में होता है ।","కావున 105 కు గానూ 1 అనేది సుమారుగా 1 శాతం అవుతుంది మరియు అందుకే మీరు డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పాటుకు మొదట అనుమతిస్తే మీరు ఒక శాతం ఆక్టివిటీ పొందుతారు కాని మొదట మీరు ప్రోటీన్ ను మడత ఏర్పాటుకు అనుమతిస్తే , సిస్టీన్ లు అనేవి ప్రోటీన్ ఇనాక్టివ్ గా ఉన్న ఖచ్చితమైన స్థానాల్లోకి వస్తాయి ."
बाद में वे बाहर आ जाते हैं ।,అవి తరువాత బయటకు వస్తాయి కావున .
"तो डीफ्रैक्शन डेटा के अनुसार , हमारे पास जो है उस कार्य को रामचंद्रन ने शुरुआत में प्रस्तावित किया जो मैं आपको बाईं तरफ दिखा रहा हूँ ।","కాబట్టి , డిఫ్ట్రాక్షన్ డేటా సమాచారం ఆధారంగా , రామచంద్రన్ మొదట్లో నేను ఎడమ వైపు చూపిస్తున్న దానిని ప్రతిపాదించారు ,"
"मायोसिन जो कि एक्टिन के साथ जुड़ा हुआ है , जब नया न्यूक्लियोटाइड इससे जुड़ता है तो इसे रिगर स्टेट कहा जाता है ।",ఆక్టిన్ లో బంధింపబడి ఉన్న మయోసిన్ నకు కొత్త న్యూక్లియోటైడ్ బంధితమై ఉన్నప్పుడు దానిని రైగోర్ స్టేట్ అంటాము .
नमूने को उस समय तक सेंट्रीफ्यूज किया जाता है जब तक कि कण नीचे के पैलेट में कसकर पैक नहीं हो जाते हैं और तब तरल भाग या सतह पर तैरने वाले पदार्थ को पृथक कर लिया जाता है ।,అడుగు భాగం యొక్క పెల్లెట్ నకు కణాలు బిగుతుగా ప్యాక్ అయి ఉండే వరకు మరియు ద్రవ భాగం లేదా పైని తేలి వేరు అయ్యే వరకు నమూనా సెంట్రిఫ్యూజ్ జరుగుతుంది .
जल में अत्याधिक सरफेस टेंशन होता है क्योंकि सतह के जल अणुओं के बीच हाइड्रोजन बॉन्ड्स एक अदृश्य झिल्ली बनाकर सतह को खींचने या तोड़ने का विरोध करते हैं।,నీరు అనేది అధిక సర్ఫేస్ టెన్షన్ ను కలిగి ఉంటుంది ఎందుకంటే ఉపరితల నీటి మాలిక్యుల్ ల మధ్య గల హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఉపరితలాన్ని సాగదీయడం లేదా విచ్ఛిన్న చేయడానికి నివారించుటకు ఒక కనిపించని ఫిల్మ్‌ను ఏర్పరుస్తాయి .
"आइए, अब हम बर्फ की संरचना के बारे में बात करते हैं।",ఇప్పుడు మనం మంచు యొక్క ఉపరితలం గురించి మాట్లాడుదాం .
"जैसे कि मैंने पहले ही कहा है , कोलेजन मोलिक्युल्स कई सारे जीन्स से ढके रहते हैं और यहाँ ये कोलेजन्स इन समूहों के अनुसार विभाजित किए हैं ।",నేను ముందుగా చెప్పినట్లు కొల్లాజెన్ అణువులను అనేక జీన్స్ కోట్ చేయబడ్డాయి మరియు ఇక్కడ ఈ కొల్లాజెన్స్ లు ఈ సమూహాల ప్రకారం వర్గీకరించారు .
यह क्रोमैटोग्राफी हो सकती है और आप इसे बहुत संक्षिप्त तरीके से जानते हैं।,క్రోమాటోగ్రఫీ కావచ్చు మరియు మీకు చాలా క్లుప్తంగా తెలుసు .
"तो , दाईं ओर आप गुहा के केंद्र में बंधे ल्यूसीन के साथ ल्यू टी ट्रांसपोर्टर के कार्टून निरूपण को देखते हैं जिसे बंधी हुई छड़ी में दिखाया गया है ।","కాబట్టి , కుడి వైపున బౌండ్ స్టిక్ లో చూపబడిన ల్యూసిన్ కుహరం మధ్యలో బంధం ఏర్పరచుకున్న ల్యూట్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ యొక్క కార్టూన్ ప్రాతినిధ్యం చూస్తారు ."
"हाइड्रोलिसिस क्या है? हाइड्रोलिसिस जल के ऑक्सीजन और हाइड्रोजन में विघटित होने की प्रक्रिया है, जल अणु के साथ एक धनायन और ॠणायन या दोनों की अभिक्रिया जिसके कारण pH बदल जाता है और हाइड्रोलिसिस में हाइड्रोजन, ऑक्सीजन बांड को विभाजित करने की अभिक्रिया होती है।","హైడ్రోలసిస్ అంటే ఏమిటి ?హైడ్రోలసిస్ అనేది నీరు అనేది ఆక్సిజన్ మరియు హైడ్రోజన్లుగా విచ్ఛిత్తి చెందే ప్రక్రియ , కాటయాన్ మరియు ఆనయాన్ లేదా రెండు , నీటి మాలిక్యుల్ తో చర్య జరిపి పిహెచ్ ను మార్చడంవల్ల హైడ్రోలసిస్ లో హైడ్రోజన్ , ఆక్సిజన్ బాండ్ విడిపోవడం జరుగుతుంది ."
"तो , यहाँ आप देखते हैं कि विशेष रूप से जो अमीनो एसिड तीर के निशान में दिखाया गया है , वह एस्परजीन है ।","కాబట్టి , బాణంలో ప్రత్యేకంగా చూపిన అమినో ఆసిడ్ ఆస్పరాజైన్ అని ఇక్కడ మీరు గమనిస్తారు ."
एक विशिष्ट उदाहरण एसओडी है ।,సాధారణమైన ఉదాహరణ SOD .
इनकी आकृति नेकलेस जैसी अर्ध - गोलाकार होती है ।,"నెట్రోప్సిన్ మరియు డిస్టామైసిన్ , ఈ మాలిక్యుల్స్ వెడల్పు మరియు వక్రీకరణ అనేది డిఎన్ఎ యొక్క మైనర్ గ్రూవ్‌లో బైండింగ్ కోసం తగినదిగా ఉంటుంది ."
इसलिए प्रीऑन प्रोटीन जिसे हम साधारणतया पीआरपी से चिन्हित करते हैं और जिसमें दो सौ तिरपन अमीनो एसिड्स होते हैं जो कि एक कोडिंग क्षेत्र होता है ।,కావున మనం సాధారణంగా పిఆర్ పి గా సూచించే ప్రియాన్ ప్రోటీన్ రెండు వందల యాభై మూడు అమైనో యాసిడ్స్ కలిగి ఉంటుంది అది ఒక కోడింగ్ ప్రాంతం .
"तो , ये वो लोग हैं जो कार्य करते हैं , यानि कि वे शोधकर्ता हैं जो इन एंजाइम्स पर कार्य करते हैं और इस एंजाइमेटिक पाथवे के प्रतिकूल दवा को बनाते हैं ।","కాబట్టి , ఈ ఎంజైమ్‌లపై పని చేస్తున్న వ్యక్తులు , పరిశోధకులు ఉన్నారు.ఈ ఎంజైమాటిక్ పాత్‌వేకు వ్యతిరేకంగా మందులను రూపొందించడానికి పని చేస్తున్నారు ."
लेकिन यह सम्पूर्ण हाइड्रोफोबिक चैनल को अवरुद्ध नहीं करता है ।,కానీ ఇది పూర్తి హైడ్రోఫోబిక్ ఛానెల్‌‌ను నిరోధించదు .
"तो , संक्षेप में , यह मोटर घटक जो मायोसिन के मोटर मैकेनिज्म की व्याख्या करता है , जो मायोसिन को गति प्रदान करता है और एक्टिन फिलामेंट देता है ।","కావున , సంక్షిప్తంగా , ఈ మోటార్ భాగాలు మయోసిన్ యొక్క మోటార్ విధానాన్ని వివరించును , ఇది మయోసిన్ కదలిక మరియు ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ ను అందించును ."
बाहर की ओर वाली संरचना का अर्थ है कि यह पेरिप्लाज्म की ओर खुलती है ।,బాహ్య నిర్ధారణ అంటే అది పెరిప్లాజం వైపు తెరిచి ఉంటుంది .
"तो , वही रिले जो वास्तव में कनवर्टर को लीवर आर्म में संरचनात्मक परिवर्तन लाने का कारण बनाती है ।","కావున , ఆ రిలే అనేది వాస్తవానికి కన్వర్టర్ ను నెట్టడం వల్ల లీవర్ ఆర్మ్ లో నిర్మాణాత్మక మార్పులు సంభవిస్తాయి ."
प्रोटीन की संरचनाओं में एक हाइड्रोफोबिक कोर होता है जिसमें पदार्थों को जल के अणुओं से हटाया जाता है और यह फोल्‍डेड अवस्‍था को स्थिर करता है।,ప్రోటీన్స్ యొక్క నిర్మాణాలు హైడ్రోఫోబిక్ కోర్‌ను కలిగి ఉంటుంది ఇది నీటి మాలిక్యుల్ ల ద్వారా అవశేషాలు ఖననం చేయబడుతాయి మరియు ఇది ఫోల్డింగ్ స్థితిని స్థిరీకరించును .
"आप देख सकते हैं कि ग्लाइसिन X Y , ये रिपीट्स होते हैं , आम तौर पर हम कोलेजन के मध्य क्षेत्र में ट्राई अमिनो एसिड रिपीट देखते हैं , जहाँ पहला अमिनो एसिड का एक तिहाई अमिनो एसिड्स हमेशा ग्लाइसिन होता है और X और Y प्रोलीन और हाइड्रोक्सीप्रोलिन हो सकते हैं और वो उसका अन्य एक तिहाई हिस्सा होते हैं ।","గ్లైసిన్ ఎక్స్ వై , ఇవి రిపీట్స్ , ట్రై అమైనో ఆసిడ్ రిపీట్ కొల్లాజెన్ కేంద్ర భాగం లో చూస్తాము మనం సాధారణంగా మొదటి అమైనో ఆసిడ్ మూడింట ఒక వంతు కానీ అమైనో ఆమ్లాలు ఎల్లప్పుడూ గ్లైసిన్ మరియు XమరియుY ‍ ఇవి ప్రోలిన్ మరియు హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ కూడా కావచ్చు ఇంకో విషయం ఏమనగా అవి మరొకటి దానిలో మూడింట ఒక వంతు అని కూడా చెప్పవచ్చు ."
अल्काइलेशन द्वारा डीएनए बाइडिंग - यह cis - platin complexes के लिए देखा जाता है ।,డిఎన్ఎ అనేది ఆల్కైలేషన్ ద్వారా బంధించబడును .ఇది Cis - ప్లాటిన్ కాంప్లెక్స్‌ల కోసం కనిపిస్తుంది .
"आप तापमान घटा सकते हैं और समय बढ़ा सकते हैं या आप तापमान बढ़ा सकते हैं , समय घटा सकते हैं ।","మీరు ఉష్ణోగ్రతను తగ్గించవచ్చు మరియు సమయాన్ని పెంచవచ్చు లేదా మీరు ఉష్ణోగ్రతను పెంచవచ్చు , సమయాన్ని తగ్గించవచ్చు ."
"घुलनशील ग्लोब्यूलर प्रोटीनें हाइड्रोफोबिक रेज़िड्यूज़ को आंतरिक भाग में छिपाकर रखती हैं , बिल्कुल वैसे ही जैसे कि मायसेल के बनने में होता है ।",మైసెల్లీ ఏర్పాటులో లాగా కరిగే గ్లోబ్యులర్ ప్రోటీన్స్ హైడ్రోఫోబిక్ అవశేషాలను కోర్ లో దాచి ఉంచుతుంది .
पॉलीपेप्‍टाइड्स पेप्‍टाइड्स की तुलना में बहुत लंबे होते हैं।,పాలిపెప్టైడ్ అనేది పెప్టైడ్ కంటే చాలా పొడవైనది .
"विशेष रूप से बीटा ब्रांच्ड रेज़िड्यूज़ का समूह जैसे कई रेज़िड्यूज़ जो अल्‍फा हेलिक्‍स विच्छेदक होते हैं , उदाहरण के लिए , आइसोल्यूसिन , थ्रिओनीन और वेलिन हेलिक्स के निर्माण में रुकावट पैदा करते हैं ।","చాలా అవశేషాలు ఆల్ఫా హెలిక్స్ ను విడదీసేవి కూడా ఉన్నాయి , ప్రత్యేకించి బీటా బ్రాంచ్డ్ అవశేషాల సమూహం , ఉదాహరణ , ఐసోలూసిన్ , త్రియోనిన్ మరియు వేలైన్ హెలిక్స్ ఏర్పడటానికి ఆటంకం కలిగిస్తాయి ."
और यह एक पॉवर स्ट्रोक का कारण बनता है जहाँ मायोसिन का संरचनात्मक परिवर्तन होता है ।,మరియు ఇది మయోసిన్ నిర్మాణాత్మక మార్పు జరిగే చోట పవర్ స్ట్రోక్ నకు కారణం అవుతుంది .
"डी एन ए सिक्वेंसिंग मेथड्स , रैपिड सिक्वेंसिंग कम्पेरिजन एल्गोरिथम और कंप्यूटर वर्क स्टेशन जैसी मॉलिक्यूलर क्लोनिंग टेक्निक्स के समवर्ती विकास ने मॉलिक्यूलर बायोलॉजी में बायोलॉजिकल सीक्वेंस तुलना की भूमिका में क्रांतिकारी बदलाव किया है ।","D N A సీక్వెన్సింగ్ విధానాలు , ర్యాపిడ్ సీక్వెన్సింగ్ కంపారిజన్ అల్గారిధమ్ మరియు కంప్యూటర్ వర్క్ స్టేషన్ వంటి మాలిక్యులార్ క్లోనింగ్ పద్ధతుల ఏకకాలిక అభివృద్ధి అనేది మాలిక్యులార్ బయోలజీ బయోలాజికల్ సీక్వెన్స్ పోలిక యొక్క పాత్రను విప్లవాత్మకంగా మార్చినది ."
सबसे लोकप्रिय और अधिक स्वीकृत मॉडल सेल मेम्ब्रेन का फ्लूइड मोजेक मॉडल है।,సెల్ మెంబ్రేన్‌ యొక్క ఫ్లూయిడ్ మొజాయిక్ మోడల్ అత్యంత ప్రాచుర్యం పొందిన మరియు మరింత ఆమోదించబడిన మోడల్ .
"इसलिए , प्लेट ऊंचाई H और प्लेट नंबर N को संख्यात्मक रूप से इस प्रकार व्यक्त किया जा सकता है - - LW का वर्ग बटा सोलह tR का वर्ग H के बराबर होता है , L कॉलम की लंबाई है , W कॉलम की चौड़ाई है और tR रिटेंशन टाइम है ।","* కావున , ప్లేట్ ఎత్తు H మరియు ప్లేట్ నంబర్ N లను సంఖ్యాత్మకంగా LWవర్గం బై పదహారు ( tR ) వర్గం కు H సమానంగా వ్యక్తీకరించబడును , ఇక్కడ L అనేది కాలమ్ పొడవు , W అనేది కాలమ్ యొక్క వెడల్పు మరియు tR రిటెన్షన్ టైమ్ ."
नेट्रोप्सिन एमाइड N - H एडेनिन N3 और थाइमिन O2 परमाणुओं को जोड़ने के लिए हाइड्रोजन बांड बनाता है जो विपरीत हेलिक्‍स स्‍ट्रैंड्स के निकटवर्ती बेस पेयर्स पर स्थित होता है ।,"కొంత నాన్ - కోప్లేనర్ అయిన దీని రెండు పైరోల్ రింగ్స్‌తో మధ్యలో సౌష్టవంగా ఉంటుంది , అందువల్ల ప్రతి రింగ్ అనేది సమూహం యొక్క దీని సంబంధిత ప్రాంతాల గోడకు సమాంతరంగా ఉంటుంది ."
"तो छात्रों , हमनें आज की इस प्रस्तुति में क्या सीखा है ?","కావున , విద్యార్థులారా , ఈనాటి ప్రజెంటేషన్‌లో మనం నేర్చుకున్నది ఏమిటి ?"
"डाइसल्फ़ाइड संयोजन- आमतौर पर डाइसल्फ़ाइड निम्नलिखित अभिक्रिया के अनुसार ऑक्सीकरण का अंतिम उत्पाद होता है, 2 CH2SH + 1/2 O2= CH2 SS CH2 + H2O।","డైసల్ఫైడ్ అనుసంధానం – డైసల్ఫైడ్ అనేది సాధారణంగా క్రింది చర్యకు అనుగుణంగా ఏర్పడే ఆక్సిడేషన్ యొక్క తుది ఉత్పత్తి , టూ సి హెచ్ టూ ఎస్ హెచ్ ప్లస్ హాఫ్ వో టూ ఈక్వల్ టు సి హెచ్ టూ ఎస్ ఎస్ సి హెచ్ టూ ప్లస్ హెచ్ టూ వో ."
कोडॉन टीआरएनए सामान्यतः नहीं पाया जाता फिर भी इसका उपयोग जेनेटिक कोड का विस्तार करने के लिए किया जा सकता है।,ప్రకృతిలో కనిపించని టి‌ఆర్‌ఎన్‌ఎ కోడాన్ ను జన్యు కోడ్ విస్తరణ కోసం కూడా ఉపయోగించవచ్చు .
"आर्जिनिन में pk one दो दशमलव एक सात, pk two नौ दशमलव जीरो चार और pKR बारह दशमलव चार आठ उच्चतम मान हैं।","అర్జినైన్ యొక్క pK వన్ , రెండు పాయింట్ ఒకటి ఏడు , pKటూ , తొమ్మిది పాయింట్ సున్నా నాలుగు మరియు పికె ఆర్ అత్యధిక విలువ పన్నెండు పాయింట్ నాలుగు ఎనిమిదిగా ఉంటుంది ."
ट्यूबुलिन और इंटरमीडिएट फिलामेंट्स साइटोस्केलेटन के अन्य घटक हैं ।,ట్యూబులిన్ మరియు ఇంటర్మీడియేట్ ఫిలమెంట్స్ అనేవి సైటోస్కెలెటన్ యొక్క ఇతర భాగాలు .
तो आप यह स्लाइड देख सकते हैं जहाँ हमने आपको रेज़िड्यूज़ का पैटर्न दिखाया है ।,"షీట్ లో మూడు అమైనో ఆసిడ్స్ ఉంటాయి మరియి లూప్ ( మెలిక ) లో ఆరు ఉంటాయి , కావున E నుండి ఈ తొమ్మది అమైనో ఆమ్లాలు పునరావృతం అవుతాయి , మూడు అమైనో ఆసిడ్స్ ఒక చిన్న షీట్ ను ఏర్పరుచును మరియు ఆరు అమైనో ఆసిడ్ ఒక పెద్ద లూప్ ( మెలిక ) ను ఏర్పరచును ."
"ये हेलिसिस एक्सिस एक दूसरे के समानांतर होते हैं , ये समानांतर हो सकते हैं या ये असमानांतर भी हो सकते हैं ।","ఈ హెలిసెస్స్ఆక్సిస్ పరస్పరం సమాంతరంగా ఉంటాయి , అవి సమాంతరంగా ఉండవచ్చు లేదా అవి ప్రతిసమాంతరంగా ఉండవచ్చు ."
"और, वास्तव में बफर यही करता है।",నా ఉద్దేశం ఈ పదమే బాగా వివరిస్తుంది .
"वास्तव में, यह एक जाँच है जो यह देखने के लिए की जाती है कि सिर्फ सॉल्ट की सांद्रता बढ़ाने से क्या अंतःक्रियाएँ इलेक्ट्रोस्टेटीक स्वरूप की हो जाती हैं या नहीं।","నిజానికి , కేవలం లవణం యొక్క గాఢతను పెంచడం ద్వారా కాకుండా ఈ పరస్పర చర్యలు అనేవి ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ స్వభావం కలిగినవా లేక కాదా అనేది దీనితో చెక్ చేసి చూడవచ్చు ."
लेकिन व्यवस्थित हाइड्रोजन बॉन्ड पैटर्न और विशिष्ट डायहेड्रल एंगल्स वाले छोटे लूप्‍स को टर्न्‍स कहा जाता है ।,కాని సాధారణ హైడ్రోజన్ బాండ్ నమూనాతో మరియు నిర్ధిష్ట డైహైడ్రల్ ఆంగిల్స్ గల స్మాల్ లూప్స్ అనేవి టర్న్స్ పిలువబడుతాయి .
"अब , यहाँ मैंने आपको दिखाया है कि हीमोग्लोबिन्स क्या होते हैं ।","ఇప్పుడు , ఇక్కడ హిమోగ్లోబిన్స్ అంటే ఏమిటో నేను మీకు చూపాను ."
एटीपी और कैल्शियम एक्टिन मोनोमर में केंद्रीय रूप से स्थित होते हैं ।,ఎటిపి మరియు కాల్షియంలు ఆక్టిన్ మోనోమర్ యొక్క మధ్య భాగంలో ఉంటాయి .
"और यह एक तकनीक है , जो एचआईवी से संक्रमित लोगों की प्रोटीन कंसंट्रेशन को जानने के लिए नियमित रूप से उपयोग की जाती है ।",మరియు ఈ టెక్నిక్ ద్వారా హెచ్ ఐ వీ సోకిన వ్యక్తులలో ప్రోటీన్స్ గాఢతను తెలుసుకోవచ్చు .
"तो, पहले आप फैटी एसिड्स का अध्ययन करते हैं, फिर आप लिपिड्स, लिपिड्स, फिर से विभिन्न प्रकार के लिपिड्स फॉस्फोलिपिइड्स और अन्य लिपिड्स का अध्ययन करते हैं, आप इस सप्ताह की तीसरी कक्षा में कर रहे होंगे।","కాబట్టి , మొదట మీరు ఫాటీ ఆసిడ్‌లను అధ్యయనం చేస్తారు , తరువాత మీరు లిపిడ్‌‌లను అధ్యయనం చేస్తారు , లిపిడ్‌లు మళ్ళీ వివిధ రకాల లిపిడ్‌లు ఫాస్ఫోలిపిడ్‌‌లు మరియు ఇతర లిపిడ్‌లు అధ్యయనం చేస్తారు , మీరు ఈ వారం మూడవ తరగతిలో చేస్తారు ."
"N - C अल्‍फा और C अल्‍फा - C के चारों ओर टॉर्शनल एंगल्स या डाइहेड्रल एंगल्स को फाई और साई के रूप में परि‍भाषित किया जाता है , पेप्टाइड वन और पेप्टाइड टू दोनों के लिए इन्हें पीले हरे तीर से दर्शाया गया है और इनके पीछे वन और टू को जोड़ा गया है ।","N C ఆల్ఫాకు మరియు C ఆల్ఫాకు , చుట్టూ గల టోర్షనల్ కోణాలు లేదా డైహెడ్రల్ కోణాలు ఫై మరియు సై గా నిర్వచింపబడును , ఇవి పెప్టైడ్ వన్ మరియు పెప్టైడ్ టూ రెండింటి కోసం పసుపు ఆకుపచ్చ బాణం ద్వారా చూపబడినవి మరియు ఇవి ఒకటి మరియు రెండు ప్రత్యయాలను కలిగి ఉంటాయి ."
"यू वी अवशोषण और एकल एवं दोहरे रेशेदार डी एन ए - यू वी अवशोषण के दौरान , हम यहाँ दो वक्र दिखाते हैं , लाल वाला दोहरे रेशेदार डी एन ए के लिए और नीले वाला एकल रेशेदार डी एन ए के लिए ।",రెండు వందల అరవై నానోమీటర్స్ చుట్టూ పిక్స్ రద్దీ ఉండడం ఆధారంగా మీరు ఈ నాలుగు బేస్‌ల యొక్క యూ వి అబ్జార్షన్ కర్వ్‌ని వెంటనే గమనించవచ్చు .
तो ये प्रमुख दो कक्षाएं हैं जो आप इस सप्ताह में करेंगे।,కాబట్టి ఇవి ఈ వారంలో మీరు చేయబోయే ప్రధాన రెండు తరగతులు .
"उन्होंने वान डर वाल कॉन्टेक्ट डिस्टेंसेस के माध्यम से परमाणुओं के केवल आयामों को ध्यान में रखते हुए , N - C अल्‍फा फाई और C अल्‍फा - C साई आबंधों के चारों ओर चक्रणों के लिए sterically अनुमत क्षेत्रों की रूपरेखा तैयार की ।","* అతను N C ఆల్ఫాకు ఫై మరియు C ఆల్ఫాకు సై బాండ్స్ చుట్టూ భ్రమణాల కోసం , వాండర్ వాల్ స్పర్శా దూరాల ద్వారా ఆటమ్స్ కొలతలను మాత్రమే పరిగణలోకి తీసుకుని స్టెరికల్ గా అనుమతించబడే ప్రాంతాలను ప్లాట్ చేశారు ."
"और दूसरी कक्षा में, जो कि समान है, जो इस पिछली कक्षा के साथ जुड़ी हुई है वह यह है कि आप कैसे समझ सकते हैं? आप इस ड्रग डिजाइनिंग, संरचना पर आधारित ड्रग डिजाइनिंग को कैसे बेहतर बना सकते हैं।","మరియు ఈ ముందు తరగతితో అనుబంధించబడిన రెండవదానిలో మీరు ఎలా అర్థం చేసుకోగలరు ?ఈ డ్రగ్ డిజైనింగ్ , స్ట్రక్చర్ బేస్డ్ డ్రగ్ డిజైనింగ్‌ను మీరు ఎలా మెరుగుపరచగలరు ."
हिस्‍टोन डी एन ए इंटरैक्‍शन - कुछ अंत : क्रियाएं विशिष्‍ट होती हैं ।,"హిస్టోడిన్ డిఎన్ఎ ఇంటరాక్షన్ , కొన్ని పరస్పర చర్యలు నిర్ధిష్టమైనవి ."
दूसरे कक्षा में आपके पास पॉलीसेकेराइड्स हैं।,రెండవ తరగతిలో మీకు పాలిసాకరైడ్‌లు ఉన్నాయి .
"और ये वास्तव में इसकी संरचना, डी एन ए संरचना को बनाए रखने में भी मदद करती हैं।","మరియు అవి వాస్తవానికి దాని నిర్మాణాన్ని , డి ఎన్ ఏ స్ట్రక్చర్ నిర్వహించడానికి కూడా సహాయపడతాయి ."
"इसलिए, यदि आप इस बीमारी को समझते हैं, तो जाहिर है कि आप डिजाइन की गयी दवाओं को जान सकते हैं, आप थेरेपियूटिक टारगेट्स के बारे में सोच सकते हैं।","కాబట్టి , మీరు వ్యాధిని అర్థం చేసుకుంటే , మీరు ఔషధాలను తయారు చేయవచ్చు , మీరు చికిత్స గురించి ఆలోచించవచ్చు ."
"प्रोटीन संरचना में स्टेबिलाइज़िंग फोर्सिस : हमने उनका अध्‍ययन किया है जो पेप्टाइड बॉन्ड के अलावा दूसरे भी बनाते हैं , हमारे पास डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड्स हैं , जो सोलह सिस्टीन रेज़िड्यूज़ को बांधते हैं ।","ప్రోటీన్ నిర్మాణాలలోని స్టెబిలైజింగ్ ఫోర్సెస్ : పెప్టైడ్ బాండ్స్ కాకుండా మరో వాటిని ఏర్పరిచే వాటి గురించి మనం అధ్యయనం చేశాము , మనకు 16 సిస్టీన్స్‌ను కలిపే డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ ఉన్నాయి ."
"दूसरी कक्षा में, आपने झिल्ली सेल मेम्ब्रेन के रखरखाव में लिपिड्स की भूमिका का अध्ययन किया।","రెండవ తరగతిలో , మీరు సెల్ మెంబ్రేన్ నిర్వహణలో లిపిడ్‌ల పాత్రను అధ్యయనం చేసారు ."
इस चित्र में मकड़ी के सिल्क फायब्रोइन की व्यवस्था दिखाई गई है ।,సాలెపురుగు అమరిక కలిగిన సిల్క్ ఫైబ్రోయిన్ అమరిక ఈ చిత్రంలో కనిపిస్తుంది .
"इससे पहले , मैंने आपको दिखाया कि सबसे पहले डाइसल्फ़ाइड बॉन्ड को विभाजित किया जाना चाहिए और फिर इसका उपयोग एसिड हाइड्रोलिसिस अध्ययन के लिए किया जाता है ।","ఇంతకు ముందు , మొదటి డైసల్ఫైడ్ బాండ్ విడదీయాలని నేను మీకు చూపాను మరియు తరువాత ఇది ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ అధ్యయనాల కోసం ఉపయోగించబడుతుంది ."
इन एरैकिडोनिक एसिड्स को इंफ्लेमेटरी पाथवे एंजाइम्स द्वारा आगे संसाधित किया जाता है और मुक्त कर दिया जाता है ।,ఈ అరాకిడోనిక్ ఆసిడ్స్ ఇన్‌ఫ్లమేటరీ పాత్‌వే ఎంజైమ్‌‌ల ద్వారా మరింత ప్రక్రియ చేయబడతాయి మరియు విడుదల చేయబడతాయి .
"उदाहरण के रूप में , जैसा कि मैंने आपको घुमावदार चक्र में दिखाया है जहाँ एस्‍पेरेजिन , एस्पारटिक एसिड , ग्लूटामिक एसिड और आर्जिनिन जैसे आवेशित रेज़िड्यूज़ या ध्रुवीय रेज़िड्यूज़ सभी घुमावदार चक्र में एक तरफ आ रहे हैं , जबकि आइसोल्यूसीन , फिनाइलएलानिन , ल्यूसीन जैसे सभी हाइड्रोफोबिक रेज़िड्यूज़ घुमावदार चक्र में दूसरी तरफ आ रहे हैं , जो स्पष्ट रूप से यह दर्शाते हैं कि ये आवेशित रेज़िड्यूज़ सोलवेंट के संपर्क में हैं , जबकि ध्रुवीय रेज़िड्यूज़ प्रोटीन के आन्तरिक भाग में है या प्रोटीन का आन्तरिक भाग बनाते हैं ।","ఉదాహరణగా , నేను మీకు స్పైరల్ వీల్ లో చూపినట్లు ఛార్జ్డ్ అవశేషాలు లేదా పోలార్ అవశేషాలు అనగా ఆస్పార్జిన్ , ఆస్పార్టిక్ ఆమ్లం , గ్లుటామిక్ ఆమ్లం మరియు అర్జినైన్ వంటివి అన్నీ స్పైరల్ వీల్ యొక్క ఒక వైపు వస్తాయి .అలాగే అన్ని హైడ్రోఫోబిక్ అవశేషాలు అనగా ఐసోలూసీన్ , ఫినైల్ అలనీన్ , లూసీన్ స్పైరల్ వీల్ యొక్క ఒక వైపుకి వస్తాయి , అది ఈ ఛార్జ్డ్ అవశేషాలు ద్రావణిలో కరుగుటను స్పష్టంగా వివరించును , అలాగే పోలార్ వశేషాలు ప్రోటీన్ యొక్క కోర్ లోపల ఉండటం లేదా ప్రోటీన్ యొక్క కోర్ ను ఏర్పరచడం జరుగును ."
"टाइप वन हड्डियों , त्वचा , और टेंडेन्स के टिश्यूज के लिए जिम्मेदार होते हैं और टाइप टू कार्टिलेज और विटरस के लिए ।","మొదటి రకంలో ఎముకల యొక్క టిష్యూస్ , చర్మం మరియు స్నాయువులు ఇంకా రెండవ రకం లో ఒకటి మృదులాస్థి మరియు విట్రియస్ ."
सबसे पहले हमनें सीखा है कि डी एन ए बेंडिंग क्या होती है और डी एन ए सुपरकॉइलिंग क्या होती है ।,"మొదట మనం , డిఎన్ఎ బెండింగ్ అంటే ఏమిటి మరియు డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్ అంటే ఏమిటో నేర్చుకున్నాము ."
"अतः, फॉस्फेट बफर के कुछ फायदे भी हैं।",కావున పాస్పేట్ బఫర్‌కి కూడా కొన్ని ప్రయోజనాలున్నాయి
"एचसीएल अणु एक पोलार मॉलिक्यूल होता है,","హెచ్‌సిఎల్ అనేది ఒక పోలార్ మాలిక్యూల్ ,"
हम इस तस्वीर में चमकीला रंग होचस्ट दिखाते हैं ।,ఈ చిత్రంలో మనం ఫ్లోరెసెంట్ డైస్ హోచేస్ట్‌ను చూడవచ్చు .
"केंद्र का ज़्यादातर हिस्सा , पॉली - एला और ग्लाय ग्लाय एक्स क्षेत्रों के आठ रेसिड्यूज़ का बड़ा दोहराव होता है जहाँ X सीरीन , थ्रिओनीन या ग्लूटामाइन हो सकता है ।","చాలావరకు కేంద్ర భాగం , పాలీ - అలా మరియు గ్లై గ్లై ఎక్స్ కావచ్చు ."
"स्पेसिफिक हीट, ऊष्मा की वह मात्रा होती है जो एक ग्राम पदार्थ के तापमान को एक डिग्री सेल्सियस तक बढ़ाने या कम करने के लिए आवश्यक होती है या बाहर छोड़ी जाती है।",స్పెస్ఫిక్ హీట్ అంటే ఒక గ్రాము పదార్థం యొక్క టెమ్పరేచర్‌ను ఒక డిగ్రీ సెల్సియస్ పెంచడానికి లేదా తగ్గించడానికి అవసరమయ్యే లేదా కోల్పోవలసిన ఉష్ణం పరిమాణం .
"जैसा कि हम प्रत्येक नॉन कोवैलेंट बॉन्ड इंटरैक्‍शन के महत्व के बारे में चर्चा कर रहे हैं , तो हम एक परिकल्पना बनाएंगे कि स्ट्रक्चरल स्टेबिलिटी के लिए हाइड्रोजन बॉन्ड्स महत्वपूर्ण होते हैं ।","నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్ యొక్క ప్రాముఖ్యత గురించి మనం చర్చించేటప్పుడు , నిర్మాణాత్మక స్థిరత్వం కోసం హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ముఖ్యమైనవి అనే హైపోథీసిస్ మనం చేస్తాము ."
"और इन दोनों के बीच अंतःक्रिया कोशिका के लिए अत्यन्त महत्वपूर्ण होती है क्योंकि कोई भी प्रोटीन, कोई भी डी एन ए प्रोटीन इंटरेक्शन, कई उदाहरण हैं।","మరియు ఈ రెండింటి యొక్క పరస్పర చర్య సెల్‌కు అత్యంత ప్రధానమైనది ఎందుకంటే ఏదైనా ప్రోటీన్ , ఏదైనా డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ ఇంటర్యాక్షన్ , అనేక ఉదాహరణలు ఉన్నాయి ."
रोटेशनल एंगल साई को C अल्‍फा - C बॉन्ड के चक्रण के रूप में परिभाषित करते हैं ।,"భ్రమణ కోణం సై C ఆల్ఫా C బంధం గురించిన భ్రమణంగా నిర్వచింపబడును ,"
"इस विधि में , एंटीजन या एंटीबॉडी को रेडियोएक्टिव मटेरियल द्वारा अंकित किया जाता है ।","ఈ సందర్భంలో , ఆంటీజెన్ లేదా ఆంటీబాడీని రేడియోయాక్టివ్ మెటీరియలతో లేబుల్ చేస్తారు ."
"अब, आपके पास कई बफर्स हैं, जो वास्तव में सामान्य रूप से बायोलॉजिकल सिस्टम्स में उपयोग किए जाते हैं, मैं केवल बायोलॉजिकल सिस्टम्स के ही बारे में बात करुँगा।","అప్పుడు వాస్తవంగా బయోలాజికల్ సిస్టమ్లో సాధారణంగా ఉపయోగిస్తారో ఆలాంటి బఫర్స్ చాలా ఉన్నాయి , నేను కేవలం బయోలాజికల్ సిస్టమ్ల గురించి మాత్రమే మాట్లాడుతున్నాను ."
"जब आप अमिनो एसिडों या अन्य किसी के बारे में सोचते हैं जैसे कि मैंने अभी ऊपर ग्लाइसिन का उल्लेख किया है, तो पीके एक आयोनाइज़ेशन कॉन्सटेंट होता है।","pK అనేది అయనైజేషన్ కాన్‌స్టంట్ ఎప్పుడైతే మీరు అమైనో ఆసిడ్ల గురించి మాట్లాడారో , నేను గ్లైసిన్ గురించి చెప్పినట్లు ."
"तो , कोई पृथक्करण नहीं होता है ।","కావున , వేరు చేయబడడం జరగదు ."
"फिर हम प्रोटीन फ्रैग्मन्टैशन के बारे में चर्चा करेंगे जिसमें विशेष रूप से बड़े प्रोटीन के लिए , यदि आप बड़े प्रोटीन का सीक्वेंस करना चाहते हैं , तो डेटा का विश्लेषण करना बहुत मुश्किल होता है ।","తరువాత మనం ప్రత్యేకించి పెద్ద ప్రోటీన్ కోసం ప్రోటీన్ ఫ్రాగ్మెంటేషన్ గురించి మనం చర్చించుదాం , ఒకవేళ మీరు పెద్ద ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ చేయాలనుకుంటే , డేటాను విశ్లేషించడం చాలా కష్టం అవుతుంది ."
क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन की स्थिरता को एक एनालाइट पीक को दूसरी से अलग करने के लिए प्रणाली की क्षमता के रूप में परिभाषित किया जाता है ।,క్రోమటోగ్రఫిక్ సెపరేషన్‌ యొక్క రిజల్యూషన్ అనేది ఒక అనలైట్ పీక్ ద్వారా మరొక దానిని పరిష్కరించే ఒక వ్యవస్థ యొక్క సామర్థ్యంగా నిర్వచింపబడుతుంది .
"ठीक है , अब आप जानते हैं कि स्ट्रक्चर फंक्शन रिलेशनशिप महत्वपूर्ण होता है और पैथोलॉजी को समझने का सबसे महत्वपूर्ण भाग है ।","సరే ఇప్పుడు , పాథాలజీని అర్థం చేసుకోవడంలో స్ట్రక్చర్ ఫంక్షన్ రిలేషన్‌షిప్ అనేది చాలా కీలకమైనది అని మీకు తెలుసు ."
ये ऐसे बिंदु हैं जो परिकल्‍पना को मदद करेंगे या सहयोग देंगे कि स्ट्रक्चरल स्टेबिलिटी के लिए हाइड्रोजन बॉन्ड महत्‍वपूर्ण होते हैं ।,కావున నిర్మాణాత్మక స్థిరత్వం కోసం హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ముఖ్యమైనవి అనే హైపోథీసిస్ కు సహాయం చేయు లేదా మద్దతునిచ్చే అంశాలు ఇవి అవుతాయి .
इलेक्ट्रॉनों और प्रोटोनों की समान संख्या के कारण जल उदासीन होता है।,సమాన సంఖ్యలో ఎలక్ట్రాన్‌లను మరియు ప్రోటాన్స్‌ను కలిగి ఉన్న నీరు తటస్థంగా ఉంటుంది .
झिल्ली अघुलनशील होती है और बड़े समूह बनाती है ।,ఇది కరగనిది మరియు పెద్ద అగ్రిగేట్స్‌ను ఏర్పరుచును .
"ये ब्लड प्रोटीन्स हैं और ये वास्तव में परिवहन में महत्वपूर्ण होती हैं और ये ऑक्सीजन के भंडारण में भी, जो जीवित रहने के लिए महत्वपूर्ण होती है।",ఇవి బ్లడ్ ప్రోటీన్‌లు మరియు వాస్తవానికి ఇవి రవాణాలో మరియు ఇవి మనుగడకు ముఖ్యమైన ఆక్సీజన్ నిల్వచేయడంలో కూడా ముఖ్యమైనవి .
इस चित्र में हम डाईन्‍यूक्लियोटाइड सीक्वैन्स A p U डुप्‍लेक्‍स के साथ इथीडियम ब्रोमाइड की संरचना का चित्र देखते हैं ।,ఎథీడియం బ్రోమైడ్‌లాగే లిగాండ్ ప్రొట్యూడ్ యొక్క కొన్ని ఐటమ్స్ మాత్రమే సమతల నిర్మాణం నుండి బయటకు వస్తాయి .
और लूप क्षेत्र आमतौर पर बहुत लचीले होते हैं और कई अलग - अलग संरचनाओं को अपना सकते हैं ।,మరియు లూప్ రీజియన్స్ సాధారణంగా చాలా సౌకర్యవంతంగా ఉంటాయి మరియు అనేక విభిన్న కన్ఫర్మేషన్స్ అవలంభించగలవు .
"इसके बाद , मैं आपको डी एन ए सुपरकॉइलिंग के लिए एक गणितीय अभिव्‍यंजना पर संक्षेप में बताना चाहती हूँ ।",తరువాత నేను డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్ కోసం గణితాత్మక వ్యక్తీకరణ గురించి వివరిస్తాను .
"तो, हम इसे और अधिक विस्तार से मायोग्लोबिन स्ट्रक्चर, हीमोग्लोबिन स्ट्रक्चर में सीखेंगे।","కాబట్టి , మనం ఈ మయోగ్లోబిన్ స్ట్రక్చర్‌ , హిమోగ్లోబిన్ స్ట్రక్చర్ గురించి మరింత వివరంగా చేద్దాము ."
"और इस विधि में भी , सीरम प्रोटीनों को एक प्लेट या एक कागज़ पर रखा जाता है और उन विभिन्न प्रोटीनों के साथ इलेक्ट्रोफेरोसिस पर चलाया जाता है जो सीरम में मौजूद होती हैं , वे उन पर मौजूद आवेश और साथ ही मॉलिक्यूलर वेट के आधार पर अलग हो जाती हैं ।","ఈ సందర్భంలో , సీరం ప్రోటీన్స్ ఒక ప్లేట్ లేదా కాగితంపై ఉంచబడతాయి మరియు సీరంలో ఉన్న వివిధ ప్రోటీన్స్ కోసం ఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్‌ చేయబడుతుంది , వాటి ఛార్జ్ ఆధారంగా మరియు మాలిక్యులార్ వెయిట్ ఆధారంగా ఇవి వేరు చేయబడతాయి ."
"तो , ये सभी विवरण हम विस्तार से बताएंगे ।",కావున ఈ వివరాలన్నింటి గురించి సవివరంగా వివరించడం జరుగుతుంది .
"और इस तरह म्युटेशन्स न केवल प्रोटीन का एक खास कार्य तय कर देते हैं , वे समूहों का निर्माण और सेल की मृत्यु के भी जिम्मेदार होते हैं ।","మరియు ఈ విధంగా మ్యూటేషన్స్ కేవలం ప్రోటీన్ యొక్క ప్రత్యేక పనితీరునకే కాకుండా , అవి అగ్రిగేట్స్ మరియు సెల్ డెత్ కూడా దారితీయవచ్చు ."
"हम सबसे पहले डॉनोमाइसिन के लिए नामावली दिखाते हैं , चार रिंग A , B , C , D हैं और रिंग A शुगर ग्रूव से जुड़ा होता है ।","మేము మొదట డౌనోమైసిన్ యొక్క నామీకరణాన్ని చూపుతాము . అక్కడ A , B , C , D అనే నాలుగు రింగ్స్ ఉంటాయి మరియు A రింగ్ అనేది షుగర్ గ్రూవ్‌నకు అనుసంధానించబడి ఉంటుంది ."
अब्ज़ॉर्बेंस में हाइपरक्रोमिसिटी बढ़ती है ।,హిప్సోక్రోమిసిటీ అనేది అల్ప వేవ్‌లెంత్ లేదా బ్లూషిఫ్ట్ పరంగా ఒక మార్పు .
एंगल काई थ्री विभिन्‍न अमीनो एसिडों में सबसे ज्यादा अलग होता है ।,"కోణం కై త్రీ అనేది విభిన్న అమైనో ఆసిడ్స్ చాలా వైవిద్యంగా ఉంటుంది ,"
"जब आप विभिन्न प्रकार के रोटर्स का उपयोग करते हैं , तो अलग - अलग रोटर्स एक ही अणु पर , उसके पृथक्करण पर बहुत बड़ा प्रभाव डालते हैं इसलिए , हमें पृथक्करण प्रक्रिया के लिए रोटर के k फैक्टर को समझना होगा ।","మీరు రోటర్ యొక్క విభిన్న రకాలను ఉపయోగించేటప్పుడు , విభిన్న రోటర్స్ లో ఒకే మాలిక్యుల్స్ ఉంటాయి , కావున , మాలిక్యుల్ వేరు చేయడంపై రోటర్ గొప్ప ప్రభావం కలిగి ఉంటుంది అందువల్ల , వేరు చేయు ప్రక్రియ కోసం మనం రోటర్స్ యొక్క k కారకాన్ని మనం పరిగణించాలి ."
"अगर मैं आपको केवल एल एलानीन और डी एलानीन की तस्वीर दिखाती हूँ, तो आप इसे कैसे पहचानेंगे? एक एल एलानीन और डी एलानीन के बीच के अंतर को पहचानने के लिए कुछ आसान तरीका होना चाहिए।","ఒకవేళ నేను మీకు కేవలం L అలనిన్ మరియు D అలనిన్ యొక్క చిత్రాన్ని చూపితే , మీరు దీనిని ఎలా గుర్తిస్తారు ?L అండ్ D అలనిన్ మధ్య వ్యత్యాసాన్ని గుర్తించడానికి ఒక సులభమైన మార్గం ఉండాలి ."
"ये , आंशिक इंटरकेलेशन द्वारा माइनर ग्रूव में बंधते हैं और ये प्रोटीन - डीएनए इंटरकेलेशन के लिए बहुत अच्‍छे मॉडल के रूप में सहयोग करते हैं ।",పాక్షిక ఇంటర్కలేషన్‌తో మైనర్ గ్రూవ్‌లో ఇవి బంధితమై ఉంటాయి మరియు ఇవి ప్రోటీన్ - డిఎన్ఎ ఇంటరాక్షన్ కోసం చాలా మంచి నమూనాను అందిస్తాయి .
"तो , आप अपने क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन की एक सही स्थिरता , छोटे आकार की टयूब का उपयोग करके नमूने की सही सांद्रता रखकर प्राप्त कर सकते हैं , अच्छी तरह से पैक किए गए कॉलम और फिर रेजिन और छोटी ट्यूब के संकीर्ण आकार के वितरण और अगर ये सभी मापदंड पूरे होते हैं , तो फिर आप एक अच्छा क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन प्राप्त कर सकते हैं ।","కావున , మీరు ఒక మంచి రిజల్యూషన్ పొందడం కోసం చిన్న పరిమాణంలో గొట్టాన్ని ఉపయోగించడం , నమూనా యొక్క సరైన గాఢతను ఉంచడం ద్వారా , బాగా ప్యాక్ చేయబడిన కాలమ్ ను కలిగి ఉండడం మరియు రెజిన్ మరియు చిన్న గొట్టం యొక్క ఇరుకైన పరిమాణపు పంపిణీ ద్వారా మీరు క్రోమటోగ్రఫిక్ ను ఉంచవచ్చు , ఒకవేళ ఈ పరామితులు అన్నీ సంతృప్తి చెందితే మీరు ఒక మంచి క్రోమటోగ్రఫిక్ సెపరేషన్‌ను‌ పొందవచ్చు ."
"इस प्रकार , कपैसिटी फैक्टर k dash , एनालाइट के डिस्ट्रिब्यूशन कोअफिशन्ट से संबंधित होता है ।",అందువల్ల సామర్థ్య కారకం k డ్యాష్ అనేది అనలైట్ యొక్క పంపిణీ కోఎఫిషియంట్ సంబంధించినదిగా ఉంటుంది .
"इसके अलावा सेंट्रीफ्यूज अलग - अलग अधिक विकसित विशेषताओं के साथ भी आता है , जैसे कि परिवर्तनशील तापमान , यहाँ इस प्रकार के भी सेंट्रीफ्यूज हैं जहाँ आपके पास तापमान को नियंत्रित करने का विकल्प उपलब्ध होता है , यहाँ सिस्टम के दबाव को नियंत्रित करने के लिए वैक्यूम क्षमता होती है ।","అది కాకుండా సెంట్రిఫ్యూజ్ అనేది విభిన్న అధునాతన లక్షణాలు అయిన వేరియబుల్ ఉష్ణోగ్రత వంటి వాటితో వచ్చును , ఈ రకం సెంట్రిఫ్యూజ్ మీరు ఉష్ణోగ్రతను నియంత్రించ గల ఆప్షన్ ఉంటుంది , వ్యవస్థల యొక్క పీడనాన్ని నియంత్రించడం కోసం వాక్యూమ్ సామర్థ్యం కూడా దానిలో ఉంటుంది ."
"ये बाईं ओर की हेलिसिस आपस में लिपट जाती हैं और दाईं ओर की ट्रिपल हेलिकल स्ट्रक्चर बन जाती है या आप इसे सुपर हेलिक्स कह सकते हैं , जो कि एक सहयोगी क्वाटर्नरी स्ट्रक्चर होती है जो कई सारे हाइड्रोजन बॉन्ड्स द्वारा स्थिर होती है ।","ఈ ఎడమ చేతి హెలిసెస్ కలిసి కుడిచేతి వాటం గల ట్రిపుల్ హెలికల్ ఆకృతిగా వక్రీకరించబడతాయి మీరు దేనిని సూపర్ హెలిక్స్ అని కూడా పిలవవచ్చు , ఇది అనేక హైడ్రోజన్ బాండ్లచే స్థిరీకరించబడిన cooperative quaternary structure ."
"लेकिन आप इस प्रयोग को प्री - प्रोइंसुलिन के साथ कर सकते हैं और इसे राइबोन्यूक्लिएज़ के समान वापस फोल्ड किया जा सकता है लेकिन यदि आप इस प्रयोग को पूर्ण विकसित इंसुलिन के साथ करते हैं तो इसको वापस फोल्ड नहीं किया जा सकता , क्योंकि डाइसल्फ़ाइड ब्रिज़िज़ दो पॉलीपेप्टाइडों के बीच होते हैं ।","కాని మీరు ఇదే ప్రయోగాన్ని పరిపక్వ ఇన్సులిన్ తో నిర్వహించినప్పుడు , రెండు పాలీ పెప్టైడ్ ల మధ్య డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఉండడం వల్ల దీనిని తిరిగి మడవడం చేయలేము ."
"अब , एक बार जब एटीपी मायोसिन में प्रवेश कर जाता है तो मायोसिन एक्टिन से अलग हो जाता है क्योंकि ऊपरी फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन एन टर्मिनल डोमेन के पास चला जाता है और ऊपरी पचास , निचले पचास दरार खुल जाते हैं , जिससे एक्टिन से मायोसिन का विघटन हो जाता है ।","ఇప్పుడు , ఎటిపి ఒకసారి మయోసిన్ లోకి ప్రవేశించగానే మయోసిన్ ఆక్టిన్ నుండి విచ్చేదనం చెందుతుంది ఎందుకంటే ఎగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ అనేది N టర్మినల్ డొమైన్ కు సమీపంగా కదులుతుంది మరియు ఎగువ ఫిఫ్టీ , దిగువ ఫిఫ్టీ చీలికలు తెరుచుకుంటాయి , దీని వల్ల ఆక్టిన్ నుండి మయోసిన్ విడిపోవడం జరుగుతుంది ."
ओमेगा कोण को पिछले रेज़िड्यू के C अल्‍फा n माइनस वन / ( n - 1 ) - C - N - C अल्‍फा के रूप में परिभाषित किया जाता है ।,కోణం ఒమేగా అనేది మునుపటి అవశేషం యొక్క N మైనస్ వన్ C N C ఆల్ఫా యొక్క C ఆల్ఫా గా నిర్వచింపబడును .
"वास्तव में उन्होंने संरचना विश्लेषण विधियों के दायरे का विस्तार किया है , इसीलिए अब हमें केवल दो रोटेशनल एंगल्स पर प्रतिबंधित रहने की आवश्यकता नहीं है , बल्कि अब हमारे पास आधा दर्जन या उससे भी अधिक चक्रण हैं जिन पर हम काम कर सकते हैं ।",ఈ పద్ధతులు చాలా ముఖ్యమైనవి ఎందుకంటే చాలా తగిన సమయంలో అవి సంతృప్తికరమైన ఫలితాలను అందించగలవు .
ये लूप्‍स विभिन्‍न लंबाई के होते हैं और आकृति में ये बहुत ही अनियमित होते हैं ।,ఈ లూప్స్ వివిధ పొడవులను కలిగి ఉంటాయి మరియు అవి ఆకృతి పరంగా చాలా క్రమరహితంగా ఉంటాయి .
"जबकि युयुए, युयुजी दोनों ल्‍यूसीन को कोड करते हैं।","అలాగే UUA , UUG రెండూ లూసీన్‌ను కోడ్ చేస్తాయి ."
और यह बैंड के चौड़ा होने को बढ़ा सकता है ।,మరియు దీని వల్ల పట్టీ విస్తరణ జరుగుతుంది .
"बाईं ओर आप वाइल्ड टाइप देखते हैं , जहाँ फ़्लोरोक्विनोलोन एंटीबायोटिक्स सेरिन एटी थ्री के साथ अंतःक्रिया करती है ।","ఎడమ వైపున మీరు వైల్డ్ రకాన్ని చూస్తారు , ఇక్కడ ఫ్లోరోక్వినోలోన్స్ అంటీబయాటిక్స్ సెరిన్ ఎయిటి త్రీ సంకర్షణ చెందుతుంది ."
इन संरचनाओं के आधार पर हमने आपको यहाँ और कई संरचनाओं को दिखाया है जो अन्य समूहों द्वारा बताई गई हैं ।,ఈ నిర్మాణాల ఆధారంగా మేము ఇక్కడ మీకు ఇతర గ్రూప్స్ ద్వారా నివేదించబడిన అనేక నిర్మాణాలను చూపాము .
"अफिनिटी का वास्ता , एक एंटीबॉडी अणु के साथ एक एपीटोप से होता है , जबकि अविडिटी का वास्ता , एक एंटीजन में मौजूद कई एपीटोप के साथ होता है जो विशिष्ट एंटीबॉडी के साथ ही अभिक्रिया करते हैं ।",ముందుగా ఆంటీజెన్ మరియు ఆంటీబాడీల మధ్య అఫినిటీ మరియు ఎవిడిటీ యొక్క ప్రాముఖ్యతను తెలుసుకోవాలి .
"हालांकि , हिस्टोन प्रोटीन और डी एन ए के बीच अधिकतर अंत : क्रियाएं विशिष्‍ट नहीं होती हैं , यह बाद वाला बहुत महत्वपूर्ण होता है जो जीनोम्स के साथ न्‍यूक्लिओसोम का सर्वव्यापक वितरण देता है ।","అయితే , హిస్టోన్ ప్రోటీన్ మరియు డిఎన్ఎ మధ్య గల చాలా పరస్పర చర్యలు నాన్ - స్పెసిఫిక్‌గా ఉంటాయి , జెనోమ్స్‌తో పాటు న్యూక్లియోజోమ్ యొక్క సర్వవ్యాప్తి పంపిణీ కారణంగా తరువాతవి చాలా ముఖ్యమైమనవి అవుతాయి ."
प्रोलिन में सीस ट्रांस आइसोमेराइजेशन - पेप्टाइड बॉन्ड प्रोलिन और सार्कोसीन जैसे N सबस्ट्यूटिड अमीनो एसिड्स में सीस और ट्रांस आइसोमर्स दोनों में रहने में सक्षम होते हैं ।,ప్రోలైన్ లో సిస్ ట్రాన్స్ ఐసోమెరిజేషన్ మరియు సార్కోసిన్ వంటి కొన్ని N ప్రత్యామ్నాయ అమైనో ఆసిడ్స్ అనేవి సిస్ మరియు ట్రాన్స్ ఐసోమర్స్ రెండింటినీ కలిగి ఉంటాయి
"आयनिक बॉन्ड्स के उदाहरण-यहाँ नीचे आयनिक बॉन्ड्स के तीन उदाहरण हैं, जो दो विपरीत आवेश वाले आयन बनाने के लिए वैलेंस इलेक्ट्रॉन्स के स्थानांतरण द्वारा बनते हैं।","అయానిక్ బాండ్లకు ఉదాహరణ – క్రింద , రెండు విరుద్ధ ఆవేశాలుగల అయాన్లను ఏర్పరచడం కోసం వాలన్స్ ఎలక్ట్రాన్లను బదిలీ చేసుకోవడం ద్వారా ఏర్పడిన అయానిక్ బాండ్లకు మూడు ఉదాహరణలు ఇవ్వబడినవి ."
और डेल्टा से अगले वाले को एन एप्सिलोन या सी एप्सिलोन कहा जाएगा।,* మరియు డెల్టాకు తరువాత గలది N ఎప్సిలాన్ లేదా C ఎప్సిలాన్‌గా పిలవబడుతాయి .
"तो , मॉलिक्यूलर मास और समय के बीच एक कोरिलेशन होता है , इसलिए पहले हम अलग - अलग पॉलीपेप्टाइड चेन्स के मानक को चलाते हैं या आप कह सकते हैं कि अलग - अलग अमीनो एसिड , ये मूल स्थान से डिटेक्टर तक डिफ्लेक्ट होने में कितना समय लेंगे और फिर आप किसी अन्य अज्ञात नमूने को अपलोड कर सकते हैं और फिर आप देख सकते हैं कि इसमें कितना समय लगेगा ।","కావున , మాలిక్యులార్ మాస్ పరంగా టైమ్ ఆఫ్ ఫ్లైట్ మధ్య కొరెలేషన్ ఉంటుంది , కావున , మొదట మనం విభిన్న పాలీపెప్టైడ్ చైన్స్ యొక్క ప్రమాణాన్ని నడుపుతాము లేదా మీరు విభిన్న అమైనో ఆసిడ్ అని కూడా చెప్పవచ్చు , అది మూలం సైడ్ నుండి డిటెక్టర్ వరకు డిఫ్లెక్ట్ చెందడానికి ఎంత సమయం తీసుకుంటుందో మీరు చెప్పవచ్చు తరువాత మీరు మరొక తెలియని నమూన లోడ్‌ను అప్‌లోడ్ చేసినప్పుడు మీరు అది ఎంత సమయం తీసుకుంటుందో కూడా చూడవచ్చు ."
उन्होंने सी थरटीन वाली आलानिन मकड़ियों को खिलायी और N M R अध्ययन के द्वारा इस मकड़ी चेन्स का अध्ययन किया ।,ఆమె C పదమూడు అలనైన్ అలనైన్ ను సాలెపురుగులకు తినిపించింది మరియు ఎన్ ఎం ఆర్ అధ్యయనాలు ఎన్ ఎం ఆర్ స్టడీస్ ద్వారా ఈ సాలెపురుగు గొలుసులను అధ్యయనం చేసింది .
"इनके अतिरिक्त कुछ और चिन्ह और लक्षण हैं - जैसे कि साइनस संक्रमण , कम विकास , वसा युक्त मल , हाथ पैरों की उंगलियों का जुड़ना , पुरुषों में बांझपन ।","ఇతర సంకేతాలు మరియు లక్షణాలలో సైనస్ ఇన్ఫెక్షన్స్ , ఎదుగుదల సరిగ్గా లేకపోవడం , ఫ్యాటీ స్టూల్ , వ్రేళ్లు మరియు కాలి బొటనవేళ్లు కలిసిపోవడం మరియు పురుషులలో వ్యంధత్వం అనేవి కూడా ఉంటాయి ."
"तो, आप विभिन्न प्रकार के लिपिड्स साथ उपयोग करते हैं और एक लाइपोसोम्स बनाने की कोशिश करते हैं,","కాబట్టి , మీరు వివిధ రకాల లిపిడ్‌లను ఉపయోగించండి మరియు లిపోజోమ్‌లను తయారు చేయడానికి ప్రయత్నించండి ,"
"तो, सेपरेशन की तकनीकें क्या हैं?","కాబట్టి , వేరు చేసే పద్ధతులు ఏమిటి ?"
क्योंकि तकनीक काफी विकसित है जिससे यह पता चलता है कि डी एन ए सिक्वेंसिंग एक डी एन ए खंड से हजारों न्यूक्लियोटाइड्स पर आसानी से किया जा सकता है और यह सफलतापूर्वक स्वतः ही दिन प्रति दिन डीएनए की असाधारण लंबाई बढ़ाते हुए उच्च गणन कार्य प्रयोगशाला सिक्वेंसिंग किया भी गया है ।,"ఉదాహరణకు , జీన్ యొక్క ప్రారంభాన్ని తెలుసుకోవడానికి అమైనో ఆసిడ్ సీక్వెన్స్ అయిన జీన్ యొక్క ట్రాన్స్‌లేషన్ ఉత్పత్తి పొందడానికి మీరు సార్వత్రిక జెనెటిక్ కోడ్ వర్తింపజేయవచ్చు ."
"हमनें देखा है , डी एन ए सुपरकॉइलिंग की मात्रा , डी एन ए सुपरकॉइलिंग के लिए उपयोग की जाने वाली गणितीय अभिव्‍यंजना कैसे निर्धारित की जाती है ।",మనం డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్ ను క్వాంటిటేట్ ఎలానో నేర్చుకున్నాం మరియు డిఎన్ఎ సూపర్‌కాయిలింగ్ కోసం ఉపయోగించే గణితాత్మక వ్యక్తీకరణను చూశాము .
इसका उपयोग सेडीमेंटेशन कोइफिशिएंट और कण के मॉलिक्यूलर वेट का अनुमान लगाने के लिए किया जा सकता है लेकिन इसमें सेंट्रिफ्यूगेशन की प्रक्रिया को समझने के लिए कोई ऑप्टिकल प्रणाली नहीं होती है ।,సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ అంచనా వేయడానికి మరియు కణం యొక్క మాలిక్యులర్ వెయిట్ అంచనా వేయడానికి దీనిని ఉపయోగించవచ్చు కాని ఇది సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియను చదివేందుకు ఆప్టికల్ వ్యవస్థను కలిగి ఉండదు .
काई वन जो कि एक साइड चेन रोटेशनल चेन होता है उसे N - C अल्‍फा - C बीटा - C गामा के रूप में परिभाषित किया जाता है ।,"సైడ్ చైన్ భ్రమణ కోణం అయిన చై వన్ అనేది N C ఆల్ఫా Cబీటా C గామా గాని నిర్వచింపబడును ,"
फिलामेंटस एक्टिन जिसे हम एफ - एक्टिन कहते हैं ।,ఆ ఫిలమెంటస్ ఆక్టిన్ ను మనం F - ఆక్టిన్ గా పిలుస్తాము .
टॉर्शनल एंगल या डाइहेड्रल एंगल को आप कैसे परि‍भाषित करते हैं ?,టోర్షనల్ లేదా డైహెడ్రల్ కోణాన్ని మీరు ఎలా నిర్వచిస్తారు ?
"तो इसके आधार पर कुछ उद्देश्य निर्धारित किए गए हैं-उदाहरण के लिए.... आपको, एक सलूशन की कंसंट्रेशन को विभिन्न इकाईयों में व्यक्त करने और सलूशन के गुणों का वर्णन करने का तरीका जानने में सक्षम होना चाहिए।",సొల్యూషన్ యొక్క కాన్సెన్ట్రేషన్‌ను వేరు వేరు ప్రమాణాలలో ఎలా తెలపాలి మరియు ప్రాపర్టీస్ ఆఫ్ సొల్యూషన్స్ ఎలా విశదీకరించాలనేది మీరు తెలుసుకోవలసి ఉంటుంది .
"दूसरे, हमारे पास किसोम इंटरैक्शन है या जिसे डाइपोल डाइपोल इंटरैक्शन्स भी कहा जाता है और तीसरे, हमारे पास एक डेबाई फ़ोर्स है जो डाइपोल इनड्यूस्ड डाइपोल इंटरैक्शन्स हैं।","రెండవది , కీసోమ్ ఇంటరాక్షన్ లేదా డైపోల్ - డైపోల్ ఇంటరాక్షన్లుగా సైతం వ్యవహరించబడుతుంది మరియు మూడవది , డైపోల్ - ఇన్డ్యూస్డ్ డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ అయిన డిబై ఫోర్స్ ."
"इनमें से अधिकतर बीमारियाँ बहुत ही दुर्लभ होती हैं , लेकिन ये जेनेटिक डिसऑर्डर्स होते हैं इसीलिए जब भी होते हैं तो बहुत ही गंभीर समस्याएँ हो सकती हैं ।","ఈ వ్యాధులలో చాలావరకు అరుదైన డిసీసెస్ , అయితే ఇవి జెనెటిక్ డిసార్డర్ , ఇది సంభవించినప్పుడు తీవ్రమైన సమస్యలు ఉండవచ్చు ."
सभी प्रोटीनें अमिनो एसिडों से बनी होती हैं।,ప్రోటీన్స్ అన్నీ అమైనో యాసిడ్స్ చేత తయారవుతాయి .
ये डीएनए के A T से भरपूर क्षेत्र के साथ अंत : क्रिया करते हैं ।,పరస్పర చర్య అనేది H - బాండింగ్ మరియు హైడ్రోఫోబిక్ ఫోర్సెస్ వల్ల జరుగుతుంది .
"और फिर आप उन खंडों को ले सकते हैं और अब मास स्पेक्ट्रोमीटर पर लोड कर सकते हैं , इसलिए ड़ेफ्लेक्ट के कारण , आप यहाँ देख सकते हैं कि यदि आप उच्च वोल्टेज उत्पन्न करते हैं , तो अणु विक्षेपित हो जाता है , यह डिफ्लेक्शन टाइम वास्तव में नोट किया जाता है कि कैसे यह अपने मूल स्थान से डिटेक्टर तक जाता है ।","మరియు ఇప్పుడు మీరు ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను తీసుకుని మాస్ స్పెక్ట్రోమీటర్ నకు లోడ్ చేస్తే , డిఫ్లెక్ట్ వల్ల , మీరు ఇక్కడ చూడవచ్చు , ఒకవేళ మీరు అధిక ఓల్టేజ్ ను జనరేట్ చేస్తే , మాలిక్యుల్ డిఫ్లెక్ట్ చెందుతుంది , డిఫ్లెక్సన్ టైమ్ వాస్తవానికి అది వాటి మూల వైపు నుండి డిటెక్టర్ వరకు ఎలా తీసుకుళ్లబడుతుంది అనే దాని ఆధారంగా సేకరించబడుతుంది ."
तिरानवे में रेमंड और अन्यों के द्वारा रिपोर्ट की गयी पहली संरचना स्ट्रियाटेड चिकन मायोसिन एस वन के बारे में थी ।,మొదటి నిర్మాణం అనేది రేమండ్ మరియు ఇతరుల ద్వారా తొంభై మూడులో స్ట్రైటెడ్ చికెన్ మయోసిన్ ఎస్ వన్ ద్వారా నివేదించబడినది .
"इस में आप अल्फा डी - ग्लूकोज में देखते हैं जिसमें OH समूह नीचे की ओर संकेत करता हुआ है , जबकि बीटा डी - ग्लूकोज में OH ग्रुप ऊपर की ओर संकेत करता हुआ है ।",ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్‌‌లో OH సమూహం క్రిందికి చూపబడుతుంది .
"इसलिए , कपैसिटी फैक्टर k को नियमित किया हुआ रिटेंशन टाइम और डेड टाइम के अनुपात के रूप में प्रस्तुत किया जा सकता है , जिसे स्टेशनेरी फेज़ में एनालाइट के द्रव्यमान और मोबाइल फेज़ में एनालाइट के द्रव्यमान के रूप में भी लिखा जा सकता है ।","కావున సామర్థ్య కారకం k డ్యాష్ ను సర్దుబాటు చేసిన రిటెన్షన్ టైమ్ మరియు డెడ్ టైమ్ ల నిష్పత్తిగా సూచిస్తాము , దీనిని స్థిరమైన దశలో అనలైట్ యొక్క మాస్ మరియు మొబైల్ దశలో అనలైట్ యొక్క మాస్ నిష్పత్తిగా సూచించడం జరుగుతుంది ."
"तो, ये दो विषय हैं जो आपने इस सप्ताह में सीखे हैं।","కాబట్టి , ఈ వారంలో మీరు ఇప్పటికే నేర్చుకున్న రెండు విషయాలు ఇవి ."
यहाँ पर ये प्रति मोल कुछ किलो कैलोरी से ही भिन्न होती हैं और इस तरह से बॉन्डिड इंटरेक्शन्स को अनदेखा किया जा सकता है ।,ఇవి ప్రతి మోల్ నకు కొన్ని కిలో కాలరీలు వ్యత్యాసాన్ని కలిగి ఉంటాయి మరియు బంధన ఇంటరాక్షన్స్ ఆ విధంగా విస్మరించబడును .
"हीमोग्लोबिन टेट्रामेरिक होता है और हीमोग्लोबिन के सेलुलर फंक्शन का सम्पूर्ण कार्य केवल टेट्रामेरिक स्ट्रक्चर के कारण ही होता है और यह स्लाइड मैक्स पेरुट्ज़ स्ट्रक्चर को दर्शाती है जो उनके द्वारा प्रस्तुत की गयी है , जिसमें मायोग्लोबिन जैसी चार उप - इकाइयाँ हैं , जिसमें प्रत्येक में मायोग्लोबिन , अल्फ़ा , बीटा और सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर फोल्ड्स हैं और सक्रिय क्षेत्र है , हीम पॉकेट्स भी हैं जोकि सभी मायोग्लोबिन के जैसे ही हैं ।","హిమోగ్లోబిన్ అనేది ఒక టెట్రామెరిక్ మరియు హిమోగ్లోబిన్ యొక్క సెల్యూలార్ ఫంక్షన్ హోల్ పనితీరు టెట్రామెరిక్ స్ట్రక్చర్ వల్ల మాత్రమే వస్తుంది మరియు ఈ స్లైడ్ మ్యాక్స్ పెరుట్జ్ స్ట్రక్చర్‌ను చూపును మరియు అది నాలుగు మయోగ్లోబిన్ వంటి సబ్ యూనిట్స్ ను కలిగి ఉండును , ప్రతి ఒకటి మయోగ్లోబిన్ , ఆల్ఫా , బీటా మరియు సెకండరీ స్ట్రక్చర్ మడతల లాగా ఉంటుంది మరియు అక్కడ ఆక్టివ్ సైట్ ఉంటుంది , హీమ్ పాకెట్స్ కూడా అక్కడ ఉంటాయి , ఇవన్నీ మయోగ్లోబిన్ లాగే ఉంటాయి ."
"और, उदाहरण के लिए यदि आप H2SO4 लेते हैं, क्योंकि जब हाइड्रोजन आयनों के दो अणु H2SO4 द्वारा दे दिए जाते हैं, तो यह N हो जाएगा, और एक ग्राम तुल्यांक में यह दो के बराबर होगा।","ఉదాహరణకు ఒకవేళ H2SO4 తీసుకుంటే , ఎందుకంటే రెండు మోల్‌ల హైడ్రోజన్ అయాన్లను H2SO4 చే విడుదల అవుతాయి , అది Nకి సమానమవుతుంది అది గ్రామ్ తుల్యాంకం ( సమాన భారం ) రెండు అవుతుంది ."
"अब , प्रोटीन संरचना में बॉंन्ड लेंथ हमेशा स्थिर नहीं रहती है ।","ఇప్పుడు , బంధ దైర్ఘ్యం అనేది ప్రోటీన్ నిర్మాణంలో ఎల్లప్పుడూ సాధారణ స్థిరాంకంగా ఉండదు ."
"H2A , H2B , H3 और H four , तो कुल आठ हिस्‍टोन कोर प्रोटीन को नीली गेंदो द्वारा दिखाया गया है ।","అవి H టూ A , H టూ B , H త్రీ మరియు H ఫోర్ , కావున మొత్తం ఎనిమిది హిస్టోన్ కోర్ ప్రోటీన్స్ బ్లూ బాల్స్ ద్వారా చూపబడినవి ."
ये लूप्‍स विभिन्न लंबाई और अनियमित आकार के होते हैं ।,మరియు క్రమరహితమైన ఆకృతిని కలిగి ఉంటాయి .
और इसे नोबल पुरस्कार विजेता अलेक्जेंडर रिच द्वारा किया गया था ।,మరియు దీనిని నోబుల్ లారెట్ మరియు అలెగ్జాండర్ రిచ్ చేశారు .
ताकि यह झिल्ली तक पहुंच जाए ।,తద్వారా ఇది మెంబ్రేన్ అంతటా రవాణా అవుతుంది .
"यह बहुत ही महत्‍वपूर्ण थी क्‍योंकि यह 1.5 एंग्स्ट्रॉम रेज़ोलूशन पर , उच्‍च रेज़ोलूशन वाली सबसे पहली लिगैंड डीएनए संरचना थी ।",ఇక్కడ రెండు బేస్ పేర్స్‌లో డౌనోమైసిన్ మరియు హెక్సాన్యూక్లియోటైడ్ డూప్లెక్స్‌లో A T A ను మనం చూడవచ్చు .
"जल का ऑटोप्रोटोलिसिस या सेल्फ-आयोनाईज़ेशन भी होता है जैसा कि नीचे चित्र में दिखाया गया है, जहाँ यह, एक काोंज्युगेट एसिड और एक काोंज्युगेट बेस बनाने के लिए अम्‍ल और क्षार की तरह कार्य करता है।","నీటి యొక్క ఆటోప్రొటోలిసిస్ లేదా సెల్ఫ్ - అయోనైజేషన్ క్రింది సమీకరణంలో చూపిన విధంగా జరుగుతుంది , ఇది ఒక కాంజుగేట్ ఆసిడ్ మరియు ఒక కాంజుగేట్ బేస్ ని తయారుచేయడానికి ఒక ఆసిడ్‌గా మరియు ఒక బేస్‌గా కూడా పనిచేస్తుంది ."
भीतर की ओर वाली संरचना का अर्थ है कि यह साइटोप्लाज्म की ओर खुलती है ।,ఇన్వర్డ్ కన్ఫర్మేషన్ అంటే ఇది సైటోప్లాజమ్ వైపుకు తెరుచుకుంటుంది .
"बीटा हेलिक्स - तो , बीटा शीट्स एक कुंडलीदार पैटर्न में भी व्यवस्थित हो सकती हैं और सबसे सरल रूप दो शीट वाली हेलिक्स होती है जहाँ दो बीटा शीट्स और लूप वाले दो क्षेत्र एक साथ हो जाते हैं और अव्यवस्थित क्रम में उनकी पुनरावृति होती है ।","బీటా హెలిక్స్ - కావున , బీటా షీట్స్ ను హెలికల్ ప్యాటర్న్ కూడా అమర్చవచ్చు మరియు సరళమైన రూపంలో రెండు షీట్ల్ హెలిక్స్ ను కలిగి ఉండును అక్కడ రెండు బీటా షీట్స్ మరియు రెండు లూప్ రీజియన్స్ కలిసి వచ్చును మరియు అవి సమానంగా పునరావృతం అవుతుంటాయి ."
यह संरचना को स्थिर करने में मदद करती है।,ఇది ఆకృతిని స్థిరీకరించుటకు సహాయపడును .
"तो , इससे क्‍या स्पष्ट होता है ?",క్లోరోఫాం లో హైడ్రోఫోబిక్ వాతావరణం అనేది ఎన్ ఎం ఎ ఇది వివరిస్తుంది .
"मूल रूप से यह , अमिनो एसिडों के बीच बने सभी कोवैलेंट बॉन्ड्स के बारे में बताता है ।","ప్రధానంగా , ఇది అమైనో ఆసిడ్స్ మధ్య ఏర్పడిన అన్ని కోవలెంట్ బాండ్స్ ను గురించి చెబుతుంది ."
"लंदन फोर्सेज, नॉन पोलार मॉलिक्यूल्स में मौजूद छोटे डाइपोल्स के कारण होते हैं।",లండన్ ఫోర్సులకు అనేవి నాన్ పోలార్ మాలిక్యూల్స్ ఉండే చిన్న డైపోల్ల వల్ల ఏర్పడుతాయి .
न्यूक्लिएशन एक लैग पीरियड के रूप में चिह्नित होता है जिसमें दो से तीन जी - एक्टिन अणु एक बीज या नुक्लियस के रूप में कार्य करते हैं ।,న్యూక్లియేషన్ అనేది రెండు నుండి మూడు G - ఆక్టిన్ అణువులు ఒక సీడ్ లేదా న్యూక్లియస్ పని చేయు ఒక లాగ్ పీరియడ్ గా గుర్తించబడును .
"एएए, एजीए, युयुसी जैसे तीन न्यूक्लियोटाइड एक अमिनो एसिड को कोड करते हैं और इन्हें कोडॉन्स कहा जाता है।","ఎఎఎ , ఎజిఎ , యుయుసి వంటి మూడు న్యూక్లియోటైడ్స్ అనేవి ఒక అమైనో యాసిడ్స్ ను కోడ్ చేస్తాయి కావున ఇవి కోడాన్స్‌గా పిలవబడుతాయి ."
"अमिनो एसिडों के साइड चेन R एक दूसरे से भिन्न होते हैं, जो एलिफैटिक, एरोमेटिक या हेट्रोसाइकिलिक प्रकार के हो सकते हैं, इसका अपवाद ग्‍लाइसिन है जिसका संक्षिप्त रूप ग्लाई या एक अक्षर कोड G है, जिसमें हाइड्रोजन परमाणु एच (H) एक साइड चेन के रूप में जुड़ा हुआ होता है।","అమైనో యాసిడ్స్ అనేవి వాటి సైడ్ చైన్ R లో పరస్పరం విభిన్నంగా ఉంటాయి , అవి స్వభావం పరంగా ఏలిఫాటిక్ , ఏరోమాటిక్ లేదా హెటెరోసైక్లిక్ అయి ఉంటాయి , మినహాయింపుగా Gly లేదా G అనే ఒకే అక్షర సంకేతంతో సూచించబడే గ్లైసీన్ హైడ్రోజన్ ఆటమ్ H ను సైడ్ చైన్స్‌గా కలిగి ఉంటుంది ."
"जल,अत्याधिक जैविक और रासायनिक महत्व का प्रचुर मात्रा में सबसे अधिक उपलब्ध एक पदार्थ है।",నీరు అనేది గొప్పనైన జీవ మరియు రసాయనిక ప్రాముఖ్యత కలిగి సమృద్ధిగా లభించే పదార్థం .
"आवश्यक, महत्वपूर्ण रूप से आवश्यक और नगण्य अमिनो एसिड-","ఆవశ్యక , షరతులతో గల ఆవశ్యక మరియు అనావశ్యక అమైనో యాసిడ్స్ –"
"जल, ऊर्जा संतुलन का निर्धारण करने में एक महत्वपूर्ण कारक होता है और इसका हाइड्रोफोबिक इफ़ेक्ट एक प्रोटीन की मूल संरचना को निर्धारित करने में बहुत महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है।",నీరు అనేది శక్తి సమతుల్యతను నిర్ణయించడంలో ఒక ముఖ్యమైన అంశంగా ఉంటుంది మరియు హైడ్రోఫోబిక్ ఫలితం అనేది ఒక ప్రోటీన్ యొక్క సహజ ఆకృతిని నిర్ధేశించుటలో చాలా కీలకమైన పాత్రను పోషిస్తుంది .
"वान डीम्टर इक्वेश़न तीन संचयी संबंधों द्वारा नियंत्रित होती है , जो कि एडी ' ज़ डिफ्यूज़न , लोंगीट्युडिनल डिफ्यूजन और मास ट्रान्सफर के लिए रेज़िस्टेन्स हैं ।","వాన్ డీమ్టర్ఈక్వేషన్ అనేది ఎడ్డీస్ డిఫ్యుజన్ , లాంగిట్యూడినల్ డిఫ్యూషన్ మరియు మాస్ ట్రాన్స్‌ఫర్ నిరోధం అనే మూడు క్యుములేటివ్ పదాల ద్వారా నిర్వహించబడుతుంది ."
इलेक्ट्रोस्टेटिक फोर्सेज या सॉल्ट ब्रिजेस-इलेक्ट्रोस्टेटिक इंटरैक्शन्स आमतौर पर प्रत्येक सॉल्ट ब्रिजेस के स्थिरीकरण के लिए प्रति मोल लगभग 40 किलो ज्यूल प्रदान करती हैं।,ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఫోర్సస్ లేదా సాల్ట్ బ్రిడ్జెస్ – ప్రతీ సాల్ట్ బ్రిడ్జ్ యొక్క ఒక మోల్ స్థిరత్వం కోసం ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అనేవి సాధారణంగా 40 కిలో జౌల్స్ శక్తిని అందిస్తుంటాయి .
एस - एस बॉन्ड बनने के कई तरीके होते हैं और यह बहुत ही महत्‍वपूर्ण प्रश्‍न है ।,"S - S బాండ్ ఏర్పడే మార్గాలు చాలా ఉన్నాయి మరియు ఇది చాలా ముఖ్యమైన ప్రశ్న ,"
तो जब यह एक बार विभाजित हो जाता है तब यह बिल्कुल भी सक्रिय नहीं रह जाता ।,కావున ఒకసారి ఇది చీలికను ఏర్పరచగానే అది పనిచేయకుండా అవుతుంది .
इस तरह आप एंटीबॉडी टाईटर की गणना कर सकते हैं ।,ఆ విధంగా మీరు ఆంటీబాడీ టైటర్ లెక్కించవచ్చు .
म्युटेन्ट प्रोटीन सामान्य तौर पर फोल्ड नहीं होती हैं और ये बहुत जल्दी नष्ट होने लगती हैं ।,మ్యూటాంట్ ప్రోటీన్ సాధారణ మడత చెందదు మరియు ఇది చాలా త్వరగా క్షీణిస్తుంది .
"सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स में अल्फा हेलिक्स और बीटा शीट और किस प्रकार के हाइड्रोजन बॉन्ड्स बनते हैं , इसके बारे में भी हम सीखेंगे  ।","సెకండరీ స్ట్రక్చర్‌లో , మనం ఆల్ఫా హెలిక్స్ మరియు బీటా షీట్ గురించి , ఏ రకమైన హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ఏర్పడినవి అనే వాటి గురించిన వివరాలను నేర్చుకుంటాము ."
C - O आबंध में सामान्‍य दो दशमलव आठ ऐंग्स्ट्रॉम होता है और न्‍यूनतम दो दशमलव सात ऐंग्स्ट्रॉम होता है ।,C - O బాండ్ లో ఇది రెండు పాయింట్ ఎనిమిది ఆంగ్ స్ట్రామ్ మరియు కనీసం రెండు పాయింట్ ఏడు ఆంగ్ స్ట్రామ్ ఉంటుంది .
"तो , बैंगनी रंग का यह कंपाउंड विभिन्न अमीनो एसिड्स के अनुरूप होता है ।","కావున , ఈ ఊదా రంగు సమ్మేళనం విభిన్న అమైనో ఆసిడ్స్ అనుగుణంగా ఉంటుంది ."
"पहली विधि वह है जिसका इस्तेमाल एक गर्भवती महिला के मूत्र में एचसीजी की मौजूदगी का पता लगाने के लिए किया गया था , जो अभिक्रिया की स्थिति में है ।","ఇప్పుడు , ఆంటీజెన్ ఈ సెమి - అగ్లుటినాటింగ్ పార్టికల్స్ పై పూసినప్పుడు అది ఆంటీబాడీతో చర్య జరుపుతుంది , అప్పుడు మీరు అగ్లుటినేషన్ చూడవచ్చు ."
"तो, डी एन ए के साथ ड्रग की अंतःक्रिया को समझना बहुत महत्वपूर्ण हो जाता है,वो भी इसकी क्रियाशीलता सहित, यानि कि यह एक कैंसर विरोधी दवा हो सकती है या यह कोई अन्य अणु भी हो सकता है जिससे आप डी एन ए ट्रांसक्रिप्शन को अवरुद्ध करना चाहते हैं।","కాబట్టి , డి ఎన్ ఏతో ఔషదం యొక్క పరస్పర చర్యను అర్థం చేసుకోవడంలో దాని చర్యను తీసుకురావడం అర్థం చేసుకోవడంలో ఇది చాలా ముఖ్యమైనది , అంటే మీరు డి ఎన్ ఏ ట్ర్యాన్స్‌క్రిప్‌షన్‌ను బ్లాక్ చేయాలనుకునే ఇది అంటీ క్యాన్సర్ ఔషధం కావచ్చు లేదా అది మరే ఇతర మాలిక్యుల్ అయినా కావచ్చు ."
"तो यह यूडीपी N - एसिटाइलमुरमिल L - अला D - ग्लू से बंधता है , जिसे दाईं ओर एक छड़ी के रूप में दिखाया गया है , और यह ग्राम नेगेटिव बैक्टीरिया के मामले में मेसो डायमिनो पिमेलिक एसिड को जोड़ता है या ग्राम पॉजिटिव बैक्टीरिया के मामले में लाइसिन को जोड़ता है ।","కనుక ఇది కుడి వైపున స్టిక్ లా చూపబడిన యుడిపి ఎన్ - అసిటైల్ మ్యూరమైల్ ఎల్—అలా డి - జి ఎల్ యుతో బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది , మరియు ఇది గ్రామ్ నెగటివ్ బ్యాక్టీరియా విషయంలో మీసొ డైఅమినో పిమెలిక్ ఆసిడ్ లేదా గ్రామ్ పాజిటివ్ బ్యాక్టీరియా విషయంలో లైసిన్‌‌ను జత చేస్తుంది ."
इस इकाई में हम निम्नलिखित बातों पर विस्तार से चर्चा करेंगे ।,ఈ విభాగంలో క్రింది విషయాలను గురించి మనం వివరంగా చర్చించుదాం .
स्ट्रक्चरल स्टेबिलिटी में हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स का महत्व - इसी तरह आप परिकल्पना कर सकते हैं कि ये हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स कितनी महत्वपूर्ण होती हैं ।,నిర్మాణాత్మక స్థిరత్వంలో హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్ యొక్క ప్రాముఖ్యత – అదే విధంగా మీరు ఈ హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ అనేవి ఎంత ముఖ్యమైనవి అనే దాని కోసం ఒక హైపోథీసిస్ ను కలిగి ఉండవచ్చు .
"तो इस आकृति में आप लिपिड के साथ पीएलए टू को देखते हैं , लिपिड को हरे रंग की छड़ियों में दिखाया गया है और अमीनो एसिड्स हिस्टिडीन , एस्पार्टिक एसिड और टायरोसिन के सक्रिय क्षेत्र भी दिखते हैं ।","కాబట్టి ఈ చిత్రంలో మీరు లిపిడ్‌తో పాటు పి ఎల్ ఏ రెండును చూస్తారు , లిపిడ్‌లు స్టిక్ లలో ఆకుపచ్చ రంగులో చూపబడ్డాయి , ఆక్టివ్ సైట్ అమినో ఆసిడ్స్ అయిన హిస్టిడిన్ , అస్పార్టిక్ ఆసిడ్ మరియు టైరోసిన్ చూపబడ్డాయి ."
"एक लिगैंड को एक अणु के रूप में परिभाषित किया जा सकता है , जो प्रोटीन या किसी अन्य मैक्रो मॉलिक्यूल्स में एक संरचनात्मक परिवर्तन को सक्रिय कर सकता है , जिससे बायोलॉजिकल सिग्नल्स का एक संयोजन बन जाता है ।",లిగాండ్‌ను బయలాజికల్ సిగ్నల్‌ల యొక్క శ్రేణికి దారితీసే ప్రోటీన్ లేదా మరే ఇతర మాక్రో మాలిక్యూల్‌లో రూపాంతర మార్పును ప్రేరేపించగల మాలిక్యూల్‌గా నిర్వచించవచ్చు .
बाथोक्रोमोसिटी उच्च वेवलेंथ या लाल शिफ्‍ट की ओर एक बदलाव है ।,ఈ మార్పు కోసం నామీకరణను మొదట మనం చూద్దాం .
"यदि रक्त में pH ज्यादा है तो Hb का ऑक्सीजन बाइंडिंग आकर्षण भी बहुत अधिक होता है और इसलिए , यह कम आंशिक दबाव में अधिक ऑक्सीजन ले सकता है , लेकिन यदि रक्त का pH कम है , तो हीमोग्लोबिन कम आंशिक दबाव पर भी कम की तुलना में अधिक ही ऑक्सीजन पहुंचाता है ।","ఒకవేళ రక్తం అనేది అధిక pH ఆక్సిజన్ బైండింగ్ ఎఫినిటీని కలిగి ఉంటే Hb కూడా చాలా అధికంగా ఉంటుంది మరియు దాని వల్ల ఇది తక్కువ పాక్షిక పీడనం ఉన్న చోటుకి ఎక్కువ ఆక్సిజన్ తీసుకెళ్లగలదు , కాని ఒకవేళ రక్తం యొక్క pH తక్కువగా ఉంటే , హిమోగ్లోబిన్ ఆక్సిజన్ తక్కువ పాక్షిక పీడనాల వద్ద కన్నా ఎక్కువగా ఆక్సిజన్ అన్‌లోడ్ చేస్తుంది ."
"यदि जल में कोई भी एसिड है उदाहरण के लिए जैसे कि HA, तो यह हाइड्रोनियम आयन और ए माइनस देगा।","ఉదాహరణకు HA , నీటిలో ఏ ఆమ్లమైనా హైడ్రోనియం అయాన్స్ మరియు A మైనస్ ఇస్తుంది ."
और एक पॉलीपेप्टाइड चेन के सीक्वेंस डीटरमिनेशन के लिए अब यह सबसे व्यापक रूप से इस्तेमाल की जाने वाली तकनीक है ।,మరియు ఇది ఇప్పుడు ఒక పాలీపెప్టైడ్ చైన్ యొక్క సీక్వెన్స్ నిర్ణయించుట కోసం అత్యంత విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతున్న పద్ధతి .
यह बहुत ही स्पष्ट रूप से कोओर्डीनेट बॉन्ड की प्रक्रिया की व्याख्या करता है।,ఇది కోఆర్డినేట్ బాండ్ అనే దృగ్విషయాన్ని స్పష్టంగా వివరిస్తుంది .
एक और महत्वपूर्ण विशेषता है - टेलिंग ।,మరో ముఖ్యమైన లక్షణం టేలింగ్ .
"आज मैं इस इकाई में बायोमोलेक्‍यूल्‍स एंड देयर इंटरएक्शन्स पेपर के तहत अमिनो एसिड्स, काईरेलिटी, पेप्‍टाइड बॉन्ड और पॉलीपेप्‍टाइड्स के बारे में चर्चा करुँगी।","ఈ రోజు నేను అమైనో యాసిడ్స్ , కైరాలిటీ , పెప్టైడ్ బంధం మరియు పాలిపెప్టైడ్స్ అనే మాడ్యూల్లో బయోమాలిక్యుల్స్ అండ్ ధెయిర్ ఇంటరాక్షన్స్ పేపర్ గురించి చర్చించబోతున్నాను ."
"अतः, बफर कैपेसिटी वास्तव में, एक बफर की दक्षता का वह मापन है जिससे वह पीएच में परिवर्तन का अवरोध करता है।",కావున బఫర్ కెపాసిటి అనేది వాస్తవంగా pH లో వచ్చే మార్పును నిరోధించే బఫర్ యొక్క సామర్థ్యం కొలత .
"एरोन क्लुग ने पहली बार प्रमाण दिया कि डी एन ए मोलेक्‍यूल की 140 इकाइयाँ , 110 एंगस्ट्रॉम के बाहरी व्यास के साथ 1 / 3 पोर्टस टर्न में बायीं ओर की सुपरहेलिक्‍स के रूप में लगभग आठ हिस्टोन प्रोटीन कोर के चारों ओर लिपटती हैं ।","నూట నలభై యూనిట్స్ డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్ అనేవి యైట్ హిస్టోన్ ప్రోటీన్ కోర్ చుట్టూ చుట్టబడి ఉండి ఎడమ చేతి సూపర్‌హెలిక్స్‌గా 1అప్ఆన్3 / 4 వ టర్న్ , 110 ఆంగ్‌స్ట్రామ్ బాహ్య వ్యాసంతో తిరుగుతూ ఉండే ఆధారాన్ని ఆరోన్‌క్లగ్ అందించారు ."
"तो , अगर ऊर्जा कम हो जाती है तो यह एक अनुकूल अंत : क्रिया होगी और अगर ऊर्जा कम नहीं होती है , और अगर यह बढ़ती है तो यह प्रतिकूल अंत : क्रिया होगी ।","కావున , ఒకవేళ శక్తి తగ్గితే అది సానుకూల ఇంటరాక్షన్ అవుతుంది మరియు ఒకవేళ శక్తి తగ్గించబడనిచో , ఒకవేళ అది పెరుగుతూ ఉంటే అది ప్రతికూల ఇంటరాక్షన్ అవుతుంది ."
जेली मछली में यह नब्‍बे प्रतिशत होता है।,జెల్లీ ఫిష్ లో ఇది తొంభై ఎనిమిది శాతం ఉంటుంది .
"हाँ, यह सत्य है क्‍योंकि मेरा शरीर सत्तर प्रतिशत जल, बानवें प्रतिशत ब्लड प्लाज़्मा, अस्सी प्रतिशत मस्ल टिशूज,साठ प्रतिशत रेड ब्लड सैल्स से बना है।","అవును , ఇది నిజం ఎందుకంటే , నా శరీరం డెబ్భై శాతం నీరు , తొంభై రెండు శాతం బ్లడ్ ప్లాస్మా , ఎనభై శాతం మజ్ల్ టిష్యూస్ , అరవై శాతం రెడ్ బ్లడ్ సెల్స్‌తో తయారైనది ."
आपका धन्‍यवाद!,ధన్యవాదములు !
नीचे दिए गए चित्र में वाटर मॉलिक्यूल्स के उदाहरण हैं जो आपस में हाइड्रोजन बॉन्ड्स को लगातार बनाते और तोड़ते रहते हैं।,ఈ చిత్రాలలో తమలో నిరంతరం నీటి హైడ్రోజన్ బాండ్లను ఏర్పరచడం మరియు విచ్ఛిన్నం చేయడం జరిగే నీటి మాలిక్యూల్ల యొక్క ఉదాహరణలు ఇవ్వబడినవి .
"जिस सुगमता से जल, द्रव से ठोस और गैसीय अवस्था में परिवर्तित हो जाता है, उसी के कारण जल जीवमंडल में बहुत ही महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है।",నీటిని లిక్విడ్ స్థితి నుండి సాలిడ్ కి స్థితికి మరియు గ్యాస్ స్థితికి సులభంగా మార్చగలగడం వల్ల బయోస్ఫియర్ లో ఇది చాలా కీలకపాత్ర పోషిస్తుంది .
लॉक एंड की हाइपोथीसिस मूल रूप से कुछ मामलों में विफल रही ।,లాక్ అండ్ కీ హైపోథెసిస్ ప్రాథమికంగా కొన్ని సందర్భాల్లో విఫలమయింది .
"एक आबंध तभी बनता है जब एटम्स के समूह की ऊर्जा, अलग अलग परमाणुओं की ऊर्जा की तुलना में कम होती है।",ప్రత్యేక ఏటమ్ ఎంటిటీల కంటే అగ్రిగేట్ యొక్క శక్తి తక్కువగా ఉన్నట్లయితే ఒక బాండ్ ఏర్పడుతుంది.
हाइड्रोजन एक इलेक्ट्रॉन के सहयोजन से फ्लोरीन के साथ संयोजित हो जाता है जिसकी वजह से आंशिक पॉजिटिव चार्ज वाले हाइड्रोजन की तुलना में फ्लोरीन पर अधिक आंशिक नेगेटिव चार्ज आ जाता है।,"హైడ్రోజన్ అనేది ఒక ఎలక్ట్రాన్ను ఫ్లోరిన్తో పంచుకోవడం ద్వారా పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ పొంది , హైడ్రోజన్తో పోల్చితే ఫ్లోరిన్కు అధికమైన పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ ఏర్పడిన ఫలితంగా అది క్లోరిన్తో కలిసి బాండ్ ఏర్పరుస్తుంది ."
"तो , आपके पास यह एक और तरीका है , उसी जीन सीक्वेंस को निर्धारित करना बेहतर होगा जिसे कि आसानी से निर्धारित किया जा सके और जीन सीक्वेंस को प्रोटीन में रूपान्तरित किया जाता है जैसे कि आप यहाँ देख सकते हैं कि यहाँ सीएजी ग्लूटामाइन को एनकोड करता है , टीएटी टायरोसीन को एनकोड करता है , सीसीटी प्रोलिन को एनकोड करता है ।","కావున , రసాయనిక విశ్లేషణ చాలా సులభమైనది అయినప్పటికీ అది కేవలం నిర్ధిష్ట సీక్వెన్స్ పొడవుకు మాత్రమే వర్తిస్తుంది ఎందుకంటే మీరు అధిక సంఖ్యలో పెప్టైడ్‌ను నిర్ణయించాలనుకునే కొద్దీ డేటా అనేది అస్పష్టంగా మరియు చాలా క్లిష్టమైనదిగా అవుతుంది ."
"तो , मछली वास्तव में इस प्रकार की प्रक्रिया का उपयोग करती है , इसी तरह की एक प्रक्रिया जो हम बोहर बोहर घटना में उपयोग करते हैं , उसे मछली में भी समझाया जा सकता है ।","కావున , చేపలు వాస్తవానికి ఈ రకమైన విధానాన్ని ఉపయోగిస్తాయి , బోర్ దృగ్విషయంలో మనం ఉపయోగించే ఇదే విధానం చేపలలో కూడా ఉపయోగించవచ్చు ."
"और साथ ही , हम प्रोटीन स्ट्रक्चर्स में अल्फा हेलिकल डोमेन्स और बीटा शीट डोमेन्‍स के बारे में चर्चा करेंगे ।",మరియు అలాగే ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్స్ ఆల్ఫా హెలికల్ డొమైన్స్ మరియు బీటా షీట్ డొమైన్స్ గురించి కూడా మనం చర్చించుతాము .
सभी अमिनो एसिडों में एमाइन का एक मुख्य आधार होता है यानि एनएच2 और एक कार्बोक्सिलिक फंक्शनल ग्रुप होता है जो इस केंद्रीय असममित कार्बन एटम्स C अल्फा से जुड़ा होता है।,"అన్ని అమైనో యాసిడ్స్ , ఎమీన్ అనగా సెంట్రల్ ఎసిమట్రిక్ కార్భన్ ఆటమ్ C ఆల్ఫాకు అనుసంధానిచబడి ఉన్న NH2 మరియు ఒక కార్భాక్సిలిక్ COOH ప్రమేయ సమూహాన్ని వెన్నెముకగా కలిగి ఉంటాయి ."
"एक और विधि जो वास्तव में इम्यूनोलोजी में एक क्रांति है , वह है मोनोक्लोनल एंटीबॉडीज को बनाना ।",రోగనిరోధక శాస్త్రంలో నిజంగా విప్లవాత్మకమైన మరొక పద్ధతి మోనోక్లోనల్ ఆంటీబాడీల తయారీ .
"प्रत्येक शीट में तीन से पांच अमिनो एसिड होते हैं और प्रत्येक शीट को जोड़ने वाले एक लूप में आमतौर पर दो अमिनो एसिड होते हैं , अन्य दो लूप आकार में भिन्न हो सकते हैं ।","ప్రతి షీట్ మూడు నుండి ఐదు అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉంటుంది మరియు ప్రతి షీట్స్ ను అనుసంధానించే ఒక లూప్ ( మెలిక ) సాధారణంగా రెండు అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉండును , ఇతర రెండు లూప్స్ లో పరిమాణం వేరుగా ఉండవచ్చు ."
फिर आपने यह भी निर्धारित करना सीख लिया है कि पी आई और पीके का उपयोग कैसे करें यानि कि हेंडरसन हैसेलबक इक्वेशन का अनुप्रयोग।,"అప్పుడు మీరు కూడా ఏవిధంగా pIని మరియు pK ఉపయోగించాలో నిర్ణయించారు , హెండర్సన్ - హెసెల్ బాచ్ సమీకరణం యొక్క ఉపయోగం ."
"आप ड्रग को लाइपोसोम्स में संलग्न कर सकते हैं और उन्हें एक विशेष क्षेत्र पर लक्षित कर सकते हैं, जहां भी यह लक्षित हो।",మీరు ఔషధాన్ని లిపోజోమ్‌లోకి కలుపుతారు మరియు వాటిని లక్ష్యంగా చేసుకున్న చోట వాటిని ఒక నిర్దిష్ట సైట్‌కు లక్ష్యంగా చేయవచ్చు .
"अगला - और सबसे पहले , यदि आप एक एंटीबॉडी या मोनोक्लोनल एंटीबॉडी या पॉलीक्लोनल एंटीबॉडी विकसित करना चाहते हैं , तो किसी भी जानवर में एंटीजन इंजेक्ट करके पॉलीक्लोनल एंटीबॉडी को उत्पन्न किया जा सकता है और वह जानवर एंटीबॉडी का उत्पादन करना शुरू कर देता है ।","తరువాత , మీరు మోనోక్లోనల్ ఆంటీబాడీ లేదా పాలీక్లోనల్ ఆంటీబాడీలను అభివృద్ధి చేయాలనుకుంటే , ముందు ఏదైనా జంతువుకు సంబంధిత ఆంటీజెన్ ఇంజెక్ట్ చేయడం ద్వారా ఆ జంతువులో పాలీ క్లోనల్ ఆంటీబాడీలు ఉత్పత్తి అవ్వడం ప్రారంభమౌతుంది ."
लेकिन फॉस्फेट के बाहर निकलने के लिए कोई जगह नहीं होती है ।,కావున ఫాస్పేట్ కోసం బయటకి వెళ్లడానికి అక్కడ స్థలం ఉండదు .
"तो , पेप्टाइड मास फिंगरप्रिंट पहले प्राप्त किया जाता है , अब प्रत्येक पॉलीपेप्टाइड को एच पी एल सी द्वारा अलग किया जाता है , और फिर अलग किए गए प्रत्येक पॉलीपेप्टाइड को अधिक अम्लीय स्थिति का उपयोग करके हाइड्रोलाइज्ड किया जाता है और आप देख सकते हैं कि यहाँ एक अलग तरीके से इस पॉलीपेप्टाइड के टूटने की संभावना होती है और अंततः यह अलग - अलग आकार के खंड बनाता है और सॉफ्टवेयर द्वारा सम्पूर्ण डेटा का विश्लेषण किया जाता है , जो इस उपकरण में मौजूद होता है और अंततः आपको प्रत्येक खंड का सीक्वेंसेस देता है ।","కావున , పెప్టైడ్ మాస్ ఫింగర్ ప్రింట్ మొదట తీసుకోబడుతుంది , ఇప్పుడు ప్రతి పాలీపెప్టైడ్ అనేది హెచ్‌ పి ఎల్ సి ని ఉపయోగించి వేరు చేయబడును మరియు తరువాత విడిగా విడదీయబడిన ప్రతి పాలీపెప్టైడ్ చాలా అధిక ఎసిడిక్ స్థితిని ఉపయోగించి హైడ్రోలైజ్డ్ మరియు ఈ పాలీపెప్టైడ్ విభిన్న మార్గాలలో విడిపోవడానికి అవకాశం ఉంటుంది మరియు చివరకు అది విభిన్న పరిమాణం గల ఫ్రాగ్మెంట్స్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తుంది మరియు ఈ పరికరంలో ఉన్న మొత్తం డేటా సాఫ్ట్‌వేర్ ద్వారా విశ్లేషించబడును మరియు చివరకు ఇది మీకు ప్రతి భాగం యొక్క సీక్వెన్స్ ఇస్తుంది ."
अपनी आंशिक ॠणात्मक प्रकृति के साथ ऑक्सीजन एनोड पर जमा हो जाती है और हाइड्रोजन अपने आंशिक धनात्मक आवेश के साथ कैथोड पर जमा हो जाती है।,పాక్షక ఋణావేశ స్వభావం గల ఆక్సిజన్ ఆనోడ్ వద్ద మరియు పాక్షిక ధనావేశం గల హైడ్రోజన్ క్యాథోడ్ వద్ద సేకరించబడుతాయి .
"तो , इस प्रकार Lk ज़ीरो बेस पेयर की संख्‍या बटा 10.4 होता है ।","కావున , Lk జీరో అనేది బేస్ పేర్స్ సంఖ్యను 10.4 తో భాగించగా వచ్చే ఫలితం అవుతుంది ."
PDB निर्देशांक डाउनलोड किया जा सकता है और कोई भी तुरंत प्रोचैक या मोलमोल का उपयोग करके रामचंद्रन प्‍लॉट प्राप्त कर सकता है ।,P D B కోఆర్డినేట్‌లను డౌన్‌లోడ్ చేసుకోవచ్చు మరియు వెంటనే ప్రోచెక్ లేదా మోల్‌మోల్ ఉపయోగించి రామచంద్రన్ ప్లాట్‌ను పొందవచ్చు .
दूसरी समस्या यह होती है कि यह हाइड्रॉक्सिल युक्त अमीनो एसिड ; जैसे सेरीन और थ्रेओनिन को आंशिक रूप से या धीरे - धीरे ही नष्ट करता है ।,మరో సమస్య ఏమిటంటే ఇది పాక్షికంగా లేదా నెమ్మదిగా సెరీన్ మరియు త్రియోనిన్ వంటి హైడ్రాక్సిల్ కలిగి ఉన్న అమైనో ఆసిడ్ నాశనం చేస్తుంది .
"अगला , हम लिगैंड डीएनए इंटरैक्‍शन के अध्ययन के लिए उपयोग किए गये विभिन्न प्रयोगात्मक और सैद्धांतिक तरीकों को पढ़ चुके हैं ।","తరువాత , లిగాండ్ - డిఎన్ఎ ఇంటరాక్షన్ యొక్క అధ్యయనం కోసం ఉపయోగించే విభిన్న ప్రయోగాత్మక మరియు సిద్ధాంతపరమైన విధానాలను పరిశీలించాము ."
"तो , इस मिश्रण से , यह प्रकट करता है कि वैकल्पिक पहुंच परिवहन तंत्र , बायोलॉजिकल मेम्ब्रेन्स के पार ग्लूकोज के ट्रांसपोर्ट के लिए बहुत महत्वपूर्ण होता है ।","కాబట్టి , ఈ సముదాయాల నుండి , బయలాజికల్ మెంబ్రేన్‌లలో గ్లూకోజ్‌ను రవాణా చేయడానికి చాలా ముఖ్యమైన ఆల్టర్‌నేట్ ఆక్సెస్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ మెకానిసమ్‌ను ఇది వెల్లడిస్తుంది ."
"विभिन्न इम्यूनोलॉजिकल टेक्निक्स को सीखने के लिए आपका बहुत - बहुत धन्यवाद , और मैं अपनी दो छात्राओं का शुक्रगुजार हूँ , वे हैं डॉक्टर सुजाता पाठक और डॉक्टर प्रियंका वर्मा , जिन्होंने छात्रों के लिए इस इकाई को सफल बनाने में मेरी मदद की है ।","మీరు ఇమ్యునలాజికల్ టెక్నిక్స్ నేర్చుకున్నందుకు చాలా ధన్యవాదాలు , ఈ మాడ్యూల్ విద్యార్థులకు అందుబాటులోకి తెచ్చేందుకు మరియు విజయవంతం కావడానికి నాకు సహాయం చేసిన నా ఇద్దరు విద్యార్థులు డాక్టర్ సుజాతా పాథక్ మరియు డాక్టర్ ప్రియాంక వర్మలకు నేను కృతజ్ఞతలు తెలుపుతున్నాను ."
"तो , विभिन्न पॉलीपेप्टाइड्स के बीच एक हाइड्रोजन बॉन्ड होता है , जब कि अल्फा हेलिक्स में आप पॉलीपेप्टाइड के बीच एक हाइड्रोजन बॉन्ड देखते है , कोलेजन में आप पॉलीपेप्टाइड के बीच एक हाइड्रोजन बॉन्ड देख सकते हैं ।","కాబట్టి , వేర్వేరు పాలీపెప్టైడ్‌ల మధ్య ఒక హైడ్రోజన్ బాండ్ ఉంది , అయితే ఆల్ఫా హెలిక్స్‌లో మీరు పాలీపెప్టైడ్ మధ్య హైడ్రోజన్ బాండ్ చూస్తారు , కొల్లాజెన్‌లో మీరు పాలీపెప్టైడ్ మధ్య హైడ్రోజన్ బాండ్స్ చూస్తారు ."
आप क्रोमैटोग्राफी द्वारा proteins के साथ साथ छोटे  को भी शुद्ध कर सकते हैं ।,మీరు క్రోమటోగ్రఫీ ద్వారా ప్రోటీన్స్ ను అలాగే చిన్న మాలిక్యుల్స్ శుద్ధి చేయవచ్చు .
"अमिनो एसिडों के pk मान- pk मानों को वक्र के मध्य बिंदुओं के रूप में परिभाषित किया गया है, जिस पर कोंजुगेटिड एसिड के आधे प्रोटॉन, आधे या डेढ़ बेस इक्विवेलैैंट के जुड़ने के बाद विघटित हो जाते हैं।",అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క pK values - pK values అనేవి సంయోగ ఆమ్లం యొక్క సగం సంఖ్యలో ప్రోటాన్లు ఒకటి లేదా ఒకటిన్నర వంతుకు సమానమైన క్షారం జోడించిన తరువాత విడదీయబడే వక్రరేఖ యొక్క మధ్య బిందువులుగా నిర్వచింపబడుతాయి .
"विघटित टाउ फिर से फॉस्फोरिलेटेड होता है , पहले तो साइक्लिन पर निर्भर काइनेज फाइव से और फिर ग्लाइकोजन सिंथेज काइनेज थ्री से ।",విడిపోయిన టౌ అనేది తరువాత సైక్లిన్ డిపెండెంట్ కినేస్ఫైవ్ ఫైవ్ ద్వారా మొదట మరియు గ్లైకోజెన్ సింథేజ్ కినేస్ త్రీ ద్వారా తరువాత ఫాస్పోరిలేటెడ్ .
"समीप वाली पॉकेट में संरचनात्मक परिवर्तन - तो , हर स्लाइड आपको एक अलग दृष्टिकोण दर्शाती है , एक ऑक्सीजन और COटू के सन्दर्भ में और एक हेलिसेस के सन्दर्भ में और एक अन्य सन्दर्भ में मैं आपको यह दिखा रही हूँ कि हिस्टीडीन की भूमिका कैसी होती है और हिस्टीडीन ऑक्सीजन बाइंडिंग में कैसे एक महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है ।","ప్రాగ్జిమల్ పాకెట్ లో ఆకృతీకరణ మార్పులు - కావున ప్రతీ స్లైడ్ మీకు ఒక విభిన్న విధానాన్ని చూపుతుంది , ఒకటి ఆక్సిజన్ మరియు CO టూ పరంగా మరియు మరొకటి హెలిక్ ల పరంగా ఉంటాయి మరియు మరొక సందర్భంలో నేను ఆక్సిజన్ బైండింగ్ లో హిస్టిడిన్స్ ఎలా హిస్టిడిన్ ముఖ్యమైన పాత్రను పోషిస్తుందనే విషయం గురించి ఉంటుంది ."
इस प्रकार का पोलार कोवैलेन्ट बॉन्ड एक मॉलिक्यूल में एटम्स के बीच इलेक्ट्रॉनों के असमान सहयोजन द्वारा बनता है।,మాలిక్యూల్లోని ఏటమ్స్ ఎలక్ట్రాన్లను అసమానంగా పంచుకోవడం వల్ల ఈ రకమైన పోలార్ కోవలెంట్ బాండ్ ఏర్పడుతుంది .
प्राथमिक क्रम में वे बहुत दूर वाले भी हो सकते हैं ।,ప్రాథమిక క్రమంలో అవి చాలా దూరం నుండి ఉండవచ్చు .
"ठीक उसी समय, गैसीय अवस्था में जल के अणु, ठोस अवस्था या द्रव्य अवस्था की तुलना में अधिक फैले होते हैं।","అదే సమయంలో , గ్యాస్‌లలోని మాలిక్యుల్స్ సాలిడ్ లేదా లిక్విడ్లలో కంటే చాలా ఎక్కువగా వ్యాప్తి చెందుతాయి ."
इंसान की अल्फा साइन्यूक्लीन प्रोटीन एक सौ चालीस अमीनो एसिड्स और कुछ आइसोफॉर्मस से मिलकर बनी होती हैं ।,"మానవుల యొక్క ఆల్ఫా సిన్యూక్లిన్ ప్రోటీన్ అనేది ఒక వంద నలభై అమైనో యాసిడ్స్ ద్వారా తయారు చేయబడును , అలాగే కొన్ని ఐసోఫామ్స్ ను కూడా కలిగి ఉండును ."
"इसलिए , यह सूत्र N के लिए पुनर्व्यवस्थित किया जा सकता है , सोलह tR बटा W का वर्ग N के बराबर होता है ।","కావున , ఈ సూత్రం N కోసం మళ్లీ ఈ విధంగా వ్రాయబడుతుంది , N , పదహారు tR బై Wవర్గంకు Nసమానం ."
एंगल काई फ़ोर को भी आर्जिनिन और लाइसिन में अलग अलग तरह से परिभाषित करते हैं ।,"కోణం కై ఫోర్ అనేది కూడా అర్జినైన్ మరియు లైసీన్ లో విభిన్నంగా నిర్వచింపబడును ,"
"फायलोजेनेटिक ट्री का सरल उदाहरण यह दर्शाता है कि अलग - अलग जीव अलग - अलग समय पर विकसित हुए जैसे कि आर्कीआबैक्टीरिया का अलग स्रोत है और फिर यूकेरियोटिक सिस्टम के बैक्टीरिया का अलग स्रोत है , यूकेरियोटिक ओर्गानिज्म की अलग श्रृंखला होती है ।","ఫైలోజెనెటిక్ ట్రీ యొక్క సులభమైన ఉదాహరణ విభిన్న సమయాల్లో అభివృద్ధి చెందిన విభిన్న ఆర్గానిజం అనగా ఆర్కియాబ్యాక్టీరియా వంటివి విభిన్న మూలాలను కలిగి ఉంటాయి , ఆ బ్యాక్టీరియ యూకారియోటిక్ సిస్టమ్‌లో విభిన్న మూలాన్ని కలిగి ఉంటుంది , యూకారియోటిక్ ఆర్గానిజం విభిన్న చైన్‌నుకలిగి ఉంటుంది ."
"डोमेन टू में एक बड़ा लूप होता है जो लूप स्थिति से हेलिक्स प्रकार की स्थिति तक अपनी संरचना को बदल देता है , जब वह गोबुलर स्टेट से फिलामेंटस स्टेट में बदलता है ।","డొమైన్ టూ లో ఒక పెద్ద లూప్ ( మెలిక ) ఉంటుంది , ఇది గ్లోబ్యులర్ స్టేట్ నుండి ఫిలమెంటస్ స్టేట్ . ఇంటర్ చేంజ్ అయ్యేటప్పుడు అది దాని ఆకృతీకరణను లూప్ రకం స్టేట్ నుండి హెలిక్స్ రకం స్టేట్ మార్చుకుంటుంది ."
"हालांकि, अब यह स्पष्ट हो गया है कि ये संरचनाएं वास्तव में जीवित जीवों में मौजूद होती हैं, जैसे कि उदाहरण के लिए, जेड डी एन ए अंतिम सीक्वेंसेस में मौजूद होता है, जहाँ GC तत्व बहुत अधिक होता है।","ఏదేమైనా , ఈ నిర్మాణాలు వాస్తవానికి జీవజంతువులలో కూడా ఉన్నాయని ఇప్పుడు స్పష్టమైంది , ఉదాహరణకు , జెడ్ డి ఎన్ ఏ చివరి క్రమాలలో ఉంది , ఇక్కడ జిసి కంటెంట్ చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది ."
क्या हम यही इंसुलिन के लिए भी लागू कर सकते हैं ?,మనం దీనిని ఇన్సులిన్ కోసం వర్తింపజేయవచ్చా ?
समान प्रकार की उपइकाईयों को हम होमोट्रॉपिक क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर्स कहते हैं और यदि विभिन्न प्रकार की उपइकाईयां हैं तो उन्‍हें हम हेटरोट्रोपिक क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर्स कहते हैं ।,ఒకే రకం సబ్ యూనిట్ లను మనం హోమోట్రోపిక్ క్వాటర్‌నరీ / చతుర్థ నిర్మాణాలుగా పిలుస్తాము మరియు ఒకవేళ విభిన్న రకాల సబ్ యూనిట్ లు అక్కడ ఉండే వాటిని మనం హెటెరోట్రోపిక్ క్వాటర్‌నరీ / చతుర్థ నిర్మాణాలుగా పిలుస్తాము .
"तो , हम आपको उदाहरण देंगे कि पॉलीपेप्टाइड चेन के फ्रैग्मन्टेशन के लिए उपयोग किए जाने वाले विभिन्न एंजाइम्स कौन कौन से होते हैं ।","కావున , పాలీపెప్టైడ్ చైన్ యొక్క ఫ్రాగ్మెంటేషన్ కోసం ఉపయోగించే విభిన్న ఎంజైమ్స్ ఏవి అనే దానికి మేము మీకు ఉదాహరణలు ఇస్తాము ."
"फोर हेलिक्स बंडल्स में क्रमों का एक स्पेकुलर पैटर्न होता है और जब आप अनुक्रम की होमोलॉजी या क्रम को देखते हैं , तो कोई भी यह अनुमान लगा सकता है कि ये फोर हेलिक्स बंडल्स बनाते हैं या नहीं ।","ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్ సీక్వెన్స్ యొక్క ప్రత్యేకమైన నమూనాలను కలిగి ఉంటాయి మరియు మీరు ఒక సీక్వెన్స్ హోమోలజీని లేదా సీక్వెన్స్ లను చూసినప్పుడు , అవి ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్ ఎక్కడ ఏర్పరుస్తాయి లేదా ఎక్కడ ఏర్పరచవో ఊహించవచ్చు ."
इसलिए अन्य मोनोमर उन्हें डाईमराइज़ करने में मदद करते हैं ।,కాబట్టి ఇతర మోనోమర్ వాటిని డిమెరైజ్ చేయడానికి సహాయపడుతుంది .
"हमारे जैसे और कौन का सवाल आता है जब देखते हैं ग्रह तारे से सजा हुआ आकाश सच तो ये है दोस्‍तों, ना है जिंदगी की पुकार या दिल की धड़कन, खोज है मीठे पानी की तलाश।","హమారే జైసే ఔర్ కౌన్సా సవాల్ ఆతా హై జబ్ దేక్తే హై గ్రహ తారే సే సజా హువా ఆకాష్ సచ్ తో ఏ హై దోస్తో , నా హై జిందగీ కి పుకార్ యా దిల్ కి ధడకన్ , ఖోజ్ హై మీఠా పాని కి తలాష్ ."
"जल अणुओं में, जल के अन्य अणुओं के साथ हाइड्रोजन बॉन्ड्स बनाने की प्रवृत्ति होती है।",నీటి మాలిక్యుల్స్ అనేవి ఇతర నీటి మాలిక్యుల్ లతో హైడ్రోజన్ బాండ్‌లను ఏర్పరిచే స్వభావాన్ని కలిగి ఉంటాయి .
"अतः , पहले हमने N - टर्मिनल सिक्वेंसिंग और C - टर्मिनल सिक्वेंसिंग जैसे दो समूहों में वर्गीकृत किया है ।","కావున , మనం మొదట రెండు గ్రూప్స్ అనగా N - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ మరియు C - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్‌గా విభజించుదాము ."
यहाँ नीचे हाइड्रोजन और क्लोरीन का एक उदाहरण दिया गया है जो एचसीएल बनाने के लिए वैलेंस इलेक्ट्रॉन्स की एक जोड़ी को साझा करते हैं।,క్రింద హైడ్రోజన్ మరియు క్లోరిన్ ఒక వాలెన్స్ ఎలక్ట్రాన్స్ జంటను సమిష్టిగా పంచుకుని హెచ్‌సిఎల్ ను ఏర్పరిచే ఉదాహరణ ఇవ్వబడినది .
"इस मोलालिटी को सोल्वेंट के प्रति किलोग्राम में मौजूद सोल्युट के मोल्स की संख्या के रूप में परिभाषित किया जाता है, सोलवेंट के, सलूशन के नहीं।","ఈ మోలాలిటి అనేది కిలోగ్రామ్ సాల్వెన్ట్‌లో గల సొల్యూట్ మోల్‌ల సంఖ్యగా నిర్వచిస్తాము , సాల్వెన్ట్ , సొల్యూషన్ కాదు ."
"जब दवाओं को उनके लक्ष्य वाली जगह पर पहुँचना होता है, तो उन्हें उनकी अनुकूलतम कंसंट्रेशन के साथ ही पहुँचना होता है।",డ్రగ్స్‌ను డెలివరీ చేయాలంటే అవి డ్రగ్ టార్గెట్ సైట్ వద్ద ఆప్టిమమ్ కాన్సన్ట్రేషన్‌ను చేరుకోవాల్సి ఉంటుంది .
"इसलिए , संरचनात्मक जानकारी का उपयोग करते हुए , हम इन्हिबिटर्स की जाँच कर सकते हैं जो लंबे समय तक रहने वाले होते हैं , जो ट्रांसपोर्टरों को अवरुद्ध कर सकते हैं , या तो यह एक शुगर इन्हिबिटर हो सकता है या यह एक मॉलिक्यूल्स हो सकता है , जो कि हाइड्रोफोबिक होता है , जो विशेष ट्रिप्टोफैन थ्री एटी सिक्स को पहचान सकता है , जिसे हम ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर और माल्टोज़ ट्रांसपोर्टर के साथ जी एल यू टी के संरचनात्मक मिश्रण में देखते हैं ।","అందువల్ల , నిర్మాణ సమాచారాన్ని ఉపయోగించి , మనము ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లను నిరోధించగల ఎక్కువ నిరోధకాల కోసం వెతకవచ్చు , ఇది షుగర్ ఇన్హిబిటర్స్ కావచ్చు లేదా ఇది హైడ్రోఫోబిక్ అయిన అణువులు కావచ్చు , ఇది ప్రత్యేకమైన ట్రిప్టోఫాన్ త్రీ ఎయిటీ సిక్స్‌ను గుర్తించగలదు , వీటిని మనం గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ మరియు maltose transporter జి ఎల్ యు టి మూడు యొక్క నిర్మాణ సముదాయంలో చూస్తాము ."
"और इस सप्ताह, आपकी तीन कक्षाएं होंगी।","మరియు ఈ వారం , మీకు మూడు క్లాస్‌లు ఉండబోతున్నాయి ."
"तो , हमने अल्फा , बीटा ग्लूकोज , अल्फा बीटा डी - ग्लूकोज और बीटा डी - ग्लूकोज और माल्टोज़ स्ट्रैड्स , माल्टोज़ कॉम्प्लेक्स के साथ जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर के साथ जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर के लिए उदाहरण देखें ।","కాబట్టి , మనం ఆల్ఫా బీటా గ్లూకోజ్ , ఆల్ఫా బీటా డి గ్లూకోజ్ మరియు బీటా డి గ్లూకోజ్ మరియు మాల్టోస్ స్ట్రాండ్‌లు , జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ మాల్టోస్ కాంప్లెక్స్ ఉన్న జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్ కొరకు ఉదాహరణలను చూశాము ."
"इसलिए , अमीबा जिस दिशा में आगे बढ़ रहा है , उसी दिशा में एक्टिन फिलामेंट की वृद्धि हो रही है ।","కావున , అమీబా కదిలే దిశలో ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్ వృద్ధి చెందుతుంది ."
जब ए बी सी वर्ग की प्रोटीनों के मामले में न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग डोमेन डाईमराइज़ होता है तो एक पूर्ण ए टी पी बाइंडिंग साईट बनता है ।,"కాబట్టి , ఏ బి సి కుటుంబ ప్రోటీన్‌ల విషయంలో న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ డొమైన్ డైమెరైజ్ అయినప్పుడు పూర్తి ఏ టి పి binding site ఏర్పడుతుంది ."
"तो , हीमोग्लोबिन के मामले में , हेलिसेस के सन्दर्भ में भी स्ट्रक्चर फंक्शन रिलेशनशिप को समझाया सकता है कि क्वाटरनरी शिफ्ट के कारण हेलिक्स मोशन संभव है जो कि अल्फ़ा वन कार्बन से बीटा टू FG संपर्क तक ले जाती है , जहाँ एक अल्‍फा हेलिक्‍स के साथ एक टर्न होता है ।","కావున , నిర్మాణ పనితీరు సంబంధం అనేది హిమోగ్లోబిన్ విషయంలో హెలిక్ ల పరంగా కూడా వివరించబడుతుంది . సంబంధిత క్వాటర్నరీ షిప్ట్ లో F హెలిక్స్ కదలిక సాధ్యమవుతుంది అది ఆల్ఫా వన్ కార్భన్ ను బీటా టూ FG కాంటాక్ట్ వైపు ఒక మలుపు ఒక ఆల్ఫా హెలిక్స్ తో పాటుగా తిరుగుతుంది ."
"हमने ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर में भी देखा है , जहाँ ग्लूकोज आता है और बंधता है , यह एक संरचनात्मक परिवर्तन को प्रेरित करता है ।","గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌లో గ్లూకోజ్ వచ్చి బంధం ఏర్పరచుకోవడం కూడా మనం చూశాము , ఇది ఆకృతీకరణ మార్పును ప్రేరేపిస్తుంది ."
आप देख सकते हैं कि वृक्ष निर्माण कैसे होता है ।,ట్రీ యొక్క నిర్మాణం ఎలా సాగుతుందో మీరు చూడవచ్చు .
इस पृथक्करण के बाद एडीपी का एटीपी के साथ आदान - प्रदान किया जाता है और एटीपी एक्टिन फिर से कांटेदार सिरे पर जाकर तीव्रता से क्रिया करने के लिए तैयार होता है ।,ఈ విచ్ఛేదనం తరువాత ఎడిపి అనేది వినిమయం చెందుతుంది మరియు ఎటిపి ఆక్టిన్ మళ్లీ వెళ్లడానికి సిద్ధంగా ఉంటుంది మరియు బార్బ్డ్ఎండ్ వద్ద బ్యాంగ్ అవుతుంది .
"यह भोजन , पानी , मिट्टी और वायु की गुणवत्ता की निगरानी से लेकर गुणवत्ता नियंत्रण के लिए भी इस्तेमाल किया जा सकता है और क्रोमैटोग्राफी का अनुसंधान में नियमित रूप से उपयोग किया जाता है , इसका उपयोग proteins , पेप्टाइड्स और अन्य छोटे  को शुद्ध करने के लिए किया जाता है ।","ఇది ఆహారం , నీరు , నేల మరియు గాలి యొక్క నాణ్యతను పర్యవేక్షించడానికి నాణ్యత నియంత్రణ కోసం కూడా ఉపయోగించదగినది మరియు క్రోమటోగ్రఫీ సాధారణంగా పరిశోధనలో ఉపయోగించబడుతుంది , ఇది ప్రోటీన్స్ , పెప్టైడ్స్ మరియు ఇతర చిన్న మాలిక్యుల్స్ శుద్ధి చేయడం కోసం ఉపయోగించబడుతుంది ."
"तो , वास्तव में सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स , बोयेंट फ़ोर्स और फ्रिक्शनल फ़ोर्स के बराबर होता है ।","కావున , వాస్తవానికి సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ అనేది బయోంట్ ఫోర్స్ మరియు ఫ్రిక్షనల్ ఫోర్స్ మొత్తానికి సమానంగా ఉంటుంది ."
"लेकिन बाद में कुछ वर्षों के बाद , उन्‍होंने दोबारा बीटा शीटों का मॉडल प्रस्‍तुत किया ।","కాని తరువాత , కొన్ని సంవత్సరాల తరువాత అతను మళ్లీ బీటా షీట్స్ యొక్క నమూనాను ప్రతిపాదించాడు ."
"हालांकि , न्‍यूक्लिओसोम कुछ  डी एन ए सिक्‍वेंस को अन्य की तुलना में ज्‍यादा पसंद करते हैं , ये व्यावहारिक रूप से विशिष्ट नहीं होते हैं और यह किसी भी  डी एन ए सिक्‍वेंस से बंध सकता है ।","అయినప్పటికీ , న్యూక్లియోజోమ్ అనేది ఇతర వాటి కన్నా కొన్ని డిఎన్ఎ సీక్వెన్సెస్ ప్రాధాన్యమిస్తాయి , ఇవి ప్రాక్టికల్‌గా నాన్ - స్పెసిఫిక్ అయి ఉంటాయి మరియు ఇది ఏదైనా డిఎన్ఎ సీక్వెన్స్‌కి బంధించబడి ఉండవచ్చు ."
"जल, गर्म वायु से ऊष्मा अवशोषित करके और ठंडी वायु में ऊष्मा को छोड़कर, वायु के तापमान को स्थिर करता है।",నీరు అనేది వేడి గాలుల నుండి హీట్‌ని స్వీకరించి మరియు చల్లని గాలులకు హీట్‌ని విడుదల చేసి గాలి టెమ్పరేచర్‌ను స్థిరంగా ఉంచును .
"इक्सठ से चौरानवे के बीच के रेज़िड्यूज़ , केन्द्रीय हाइड्रोफोबिक क्षेत्र , प्रोटीन एग्रीगेशन में , यानि अल्फा साइन्यूक्लीन में शामिल होते हैं ।",అరవై ఒకటి నుండి తొంభై నాలుగు మధ్య అవశేషాలు ఆల్పా సిన్యూక్లిన్ లో ప్రోటీన్ అగ్రిగేషన్ లో ప్రమేయం గల కేంద్ర హైడ్రోఫోబిక్ ప్రాంతంలో ఉంటాయి .
"पूरे इम्यूनोइलेक्ट्रोफोरेसिस या विभिन्न इम्यूनोलॉजिकल टेक्निक्स में , जिनके बारे में मैंने आपसे बात की , सबसे महत्वपूर्ण निष्कर्ष जो मैं आपको देना चाहता हूं , वह है एंटीजन एंटीबॉडी रिएक्शन जो नॉन कोवेलेंट इंटरेक्शन होती है और एंटीजन में मल्टीवेलेंट्स होने चाहिए , जबकि प्रतिरक्षी को डाईवेलेंट होना चाहिए , केवल तभी इम्यूनोलॉजिकल रिएक्शन या सीरोलॉजी को प्राप्त किया जा सकता है ।","నేను మీతో మాట్లాడిన మొత్తం ఇమ్యునోఎలెక్ట్రోఫోరేసిస్ లేదా వివిధ ఇమ్యునలాజికల్ టెక్నిక్స్‌లలో ఆంటీబాడీల మధ్య ప్రతిచర్య అనేది నాన్ - కోవాలెంట్ ఇంటరాక్షన్ .ఆంటీజెన్ మల్టీ వాలెంట్‌గా , ఆంటీబాడీ డైవాలెంట్‌గా ఉండాలి , అప్పుడు మాత్రమే ఇమ్యునోలాజికల్ రియాక్షన్ లేదా సెరోలజీ సాధింపబడుతుంది ."
"वेस्टर्न ब्लॉट विधि में , अधिक महत्वपूर्ण क्या होता है , आप विभिन्न एंटीजन्स की सांद्रता माप सकते हैं , बैक्टीरिया या वायरस या पैरासाइट्स के विभिन्न एंटीजन्स की सांद्रता , वेस्टर्न ब्लॉट टेक्निक का उपयोग करके , जिसमें एक एंटीबॉडी एक जांच के रूप में होता है ।","వెస్ట్రన్ బ్లాట్ విషయంలో , చాలా ముఖ్యమైనది ఏమిటంటే , మీరు వెస్ట్రన్ బ్లాట్ టెక్నిక్ ఉపయోగించి , ఆంటీబాడీని ప్రోబ్ ఉపయోగించడం ద్వారా , వివిధ బ్యాక్టీరియా యొక్క ఆంటీజెనులు లేదా వైరసుల లేదా పరాన్నజీవుల సాంద్రతను కొలవవచ్చు ."
"लेकिन जैसे ही वे एकसाथ आते हैं उसके बीच की अंत : क्रिया ऊर्जा बढ़ जाती है , लेकिन जब वे और भी करीब आते हैं , तो इलेक्ट्रॉन क्लाउड , इलेक्ट्रॉन क्लाउड का और न्यूक्लीअस न्यूक्लीअस का बहुत अधिक दृढ़ता से प्रतिरोध करते हैं और वे वहाँ से प्रतिकर्षित हो जाते हैं ।","కాని అవి కలిసి వచ్చినప్పుడు వాటి మధ్య ఇంటరాక్షన్ శక్తి పెరుగుతుంది , కాని అవి దగ్గరగా వచ్చినప్పుడు , ఎలక్ట్రాన్ క్లౌడ్ , ఎలక్ట్రాన్ క్లౌడ్ మరియు న్యూక్లియస్ మరియు న్యూక్లియస్ బలంగా వికర్షించుకుంటాయి అందువల్ల అవి అక్కడ నుండి దూరంగా నెట్టివేయబడుతాయి ."
बहुत बहुत धन्यवाद।,చాలా ధన్యవాదములు .
"इसलिए , फिनाइलआइसोथियोसाइनेट के अमिनो एसिड से उत्पन्न यौगिक के साथ पहला अमिनो एसिड मुक्त किया जाता है और एच पी एल सी जैसी अन्य तकनीक का उपयोग करके फिर से इसका विश्लेषण किया जा सकता है , इसलिए , एक ही अभिक्रिया या एक ही चक्र कई बार दोहराया जाता है और N - टर्मिनल सिरे से प्रत्येक अमिनो एसिड को एक - एक करके मुक्त कर दिया जाता है ।","కావున , అదే ప్రతిచర్య లేదా అదే సైకిల్ చాలా సార్లు పునరావృతం అవుతుంది మరియు N - టెర్మినల్ సైడ్ నుండి ఒక దాని తరువాత ఒకటిగా ప్రతి అమైనో ఆసిడ్ విడుదల అవుతుంది ."
"इस मॉडल को 1971 में लरमन द्वारा दिया गया था और इस चित्र में दिखाया गया है कि बाएं ओर का चित्र सामान्य डीएनए का है , और बेस पेयर को एक - दूसरे के ऊपर लगा हुआ दिखाया गया है ।","కుడి చేతి వైపున , ఇది ఒక వక్రీకరించబడిన డిఎన్ఎగా ఉంటుంది కాని ఇక్కడ నలుపు రంగు బేస్ పేర్స్‌లో ఇమిడి పోయే ఇంటార్కలేటర్ అవుతుంది మరియు వెన్నెముక అనేది డిఎన్ఎను విడదీయడం వల్ల విరూపణ చెందుతుంది ."
"और , उसी समय , हर किसी को उत्पन्न होने वाली एंटीबॉडी की अफिनिटी और अविडिटी का भी पता होना चाहिए , क्योंकि अफिनिटी और अविडिटी अंतत : यह बताती हैं कि वह परीक्षण वास्तव में वह कितना संवेदनशील है जिसका हम उपयोग कर रहे हैं ।","మరియు , అదే సమయంలో , ఉత్పత్తి చేయబడిన ఆంటీబాడీలకు ఉండే అఫినిటీ మరియు వాటి ఎవిడిటీ వేటి వైపుకు ఉందో కూడా మనం తెలుసుకోవాలి , ఎందుకంటే మనం ఉపయోగిస్తున్న పరీక్ష ఎంత ఖచ్చితత్వాన్ని ఈ అఫినిటీ మరియు వాటికి ఉండే ఎవిడిటీ అనేవే చివరికి నిర్దేశిస్తాయి ."
"तो , यहाँ ट्रिप्सिन का उदाहरण दिया गया है , आप यहाँ देख सकते हैं कि ट्रिप्सिन वास्तव में एक एंजाइम होता है जो C - प्रोटीन पॉलीपेप्टाइड को , आर्जिनिन और लाइसिन के C कार्बोक्सिल टर्मिनल पर तोड़ता है ।","కావున ఇక్కడ ట్రిప్సిన్ యొక్క ఉదాహరణ , ఇక్కడ ట్రిప్సిన్ అనేది వాస్తవానికి C - ప్రోటీన్ , ఇది ఆర్జినిన్ మరియు లైసిన్ యొక్క C కార్బోక్సిల్ టెర్మినల్ వద్ద పాలీపెప్టైడ్‌ను కట్ చేయు ఒక ఎంజైమ్ అని మీరు ఇక్కడ చూడవచ్చు ."
सुपरकॉइलिंग क्या है ?,సూపర్‌కాయిలింగ్ అంటే ఏమిటి ?
"एआरपी टू थ्री कॉम्प्लेक्स या इसे एआरपी वर्क कॉम्प्लेक्स भी कहा जाता है , वास्तव में न्यूक्लिएशन में मदद करता है ।","ఆర్ప్ టూ త్రీ కాంప్లెక్స్ లేదా ఇది ఆర్ప్ వర్క్ కాంప్లెక్స్ గా పిలవబడుతుంది , ఇది సాధారణంగా న్యూక్లియేషన్ లో సహాయపడుతుంది ."
"तो , यह दर्शाता है कि शिखर की स्थिति अमीनो एसिड के प्रकारों के अनुरूप होती है और शिखर की तीव्रता अमीनो एसिड की संख्या के अनुरूप होती है ।","కావున , పీక్ యొక్క స్థానం అనేది అమైనో ఆసిడ్ రకానికి అనుగుణంగా ఉంటుందని ఇది సూచిస్తుంది మరియు పీక్ యొక్క తీవ్రత అనేది అమైనో ఆసిడ్ యొక్క సంఖ్యకు అనుగుణంగా ఉంటుంది ."
"यह , डिकर्सन एवं साथियों द्वारा डी एन ए सिक्‍वेंस C G C G A A T T C G C G की अतिरिक्त संरचना में दिखाया गया है , जहाँ डी एन ए मोलेक्‍यूल उन्नीस डिग्री मुड़ा हुआ दिखाया गया है ।",ప్రకృతిలో సూపర్‌కాయిలింగ్ యొక్క ఉనికి ఎల్లప్పుడూ సర్క్యులర్ డిఎన్ఎ విషయంలో కనిపిస్తుంది .
सिकल सेल एनीमिया में क्या होता है ?,సికిల్ సెల్ ఎనీమియాలో ఏమి జరుగుతుంది ?
जल के कुछ खास रासायनिक गुण होते हैं-,నీరు నిర్ధిష్టమైన కెమికల్ ప్రాపర్టీస్ కలిగి ఉంటుంది –
अल्फा साइन्यूक्लीन सिनेप्टिक वैसिकल्स की उपलब्धता बनाये रखने और डोपामाइन की मुक्ति को नियंत्रित करने में भूमिका निभाती है ।,"ఆల్పా సిన్యూక్లిన్ అనేది సినాప్టిక్ వెసికిల్స్ యొక్క సరఫరాను నిర్వహించుటలో పాత్ర పోషిస్తుంది , డోపమైన్ విడుదలను క్రమబద్దీకరించుటలో సహాయపడును ."
ऐसा मॉलिक्यूल की ज्यामिति और एटम्स के बीच की इलेक्ट्रोनेगटिविटी में अत्याधिक अंतर के कारण होता है।,మాలిక్యూల్ యొక్క జ్యోమెట్రి మరియు ఏటమ్స్ మధ్య గొప్ప ఎలెక్ట్రోనెగిటివిటీ వ్యత్యాసం దీనికి కారణం .
"सिस्टिक फाइब्रोसिसट्रांसमेमब्रेन कंडक्टेंस रैग्यूलेटर संक्षेप में इसे सी एफ टी आर भी कहते हैं , यह प्रोटीन की एक ABC ट्रांस्पोर्टर श्रेणी होती है , जो कि एक आयन चैनल है जो क्लोराइड आयन्स और थियोसायानेट आयन्स को पंप करता है ।","సిస్టిక్ ఫైబ్రోసిస్ ట్రాన్స్ మెంబ్రేన్ కండక్టన్స్ రెగ్యులేటర్ అనేది సంక్షిప్త రూపంలో సి ఎఫ్ టి ఆర్ గా కూడా పిలవబడును , ఇది ప్రోటీన్ యొక్క A B C ట్రాన్స్ పోర్టర్ క్లాస్ , ఇది క్లోరైడ్ అయాన్స్ మరియు థయోసయనేట్అయాన్స్ ను పంప్ చేయు అయాన్ ఛానెల్ ."
"इसलिए प्रत्येक प्रकार का जी एल यू टी ट्रांसपोर्टर , शरीर में एक विशिष्ट क्षेत्र पर एक विशिष्ट कार्य करता है ।",కాబట్టి ప్రతి రకమైన G L U T ట్రాన్స్‌పోర్టర్ శరీరంలోని ఒక నిర్దిష్ట ప్రదేశం వద్ద ఒక నిర్దిష్ట పనితీరును కలిగి ఉంటుంది .
"फिर मेटैलिक बॉन्ड्स् हैं और कोओर्डीनेट बॉन्ड्स हैं और अंत में वीक बॉन्ड्स की श्रेणी में, हमारे पास डाइपोल डाइपोल इंटरैक्शन्स हाइड्रोजन बॉन्ड्स, वान डर वाल्स फोर्सिस जैसे लंदन डिस्पर्शन्स, किसोम फ़ोर्स,डेबाई फ़ोर्स और अंत में इलेक्ट्रोस्टेटीक फोर्सेज हैं या जिन्हें आप सॉल्ट ब्रिजेस कहते हैं।","ఆపై మెటాలిక్ బాండ్స్ మరియు కోఆర్డినేట్ బాండ్స్ ఉంటాయి మరియు చివరగా వీక్ బాండ్స్ వర్గంలో , మనకు డైపోల్ డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ , హైడ్రోజన్ బాండ్స్ , వాన్ డర్ వాల్స్ ఫోర్సెస్ అయిన లండన్ డిస్పెర్షన్స్ , కీసోమ్ ఫోర్స్ మరియు డిబై ఫోర్స్ వంటివి మరియు చివరగా ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఫోర్సెస్ లేదా సాల్ట్ బ్రిడ్జులుగా పిలిచేవి ఉంటాయి ."
"तो इन डी एन ए प्रोटीन इंटरेक्शन्स में, जब भी हम डी एन ए प्रोटीन के बारे में बात करते हैं, तो कई छात्र हिस्टोन का उदाहरण देते हैं।","కాబట్టి ఈ డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్‌లలో , మనం డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ గురించి మాట్లాడినప్పుడల్లా , చాలా మంది విద్యార్థులు హిస్టోన్‌ల ఉదాహరణలు ఇస్తారు ."
""""""" तो हमेशा उनका जवाब होगा , """" प्रोफेसर रामचंद्रन ” ।""",""""""" అని మీరు ఎవరినైనా అడిగితే వారు ఎల్లప్పుడూ """" ప్రొఫెసర్ రామచంద్రన్ """" అని చెబుతారు ."""
हम इस बारे में चर्चा कर रहे हैं कि आप जानते हैं कि लोग सोच रहे हैं कि आप एक विशेष गति से सेंट्रीफ्यूज को कितना भी ज्यादा घुमा सकते हैं ।,ఒక నిర్ధిష్ట వేగం వద్ద మీరు సెంట్రిఫ్యూజ్ మీ వల్ల సాధ్యమైనంతగా భ్రమణం చెందించవచ్చని ప్రజలు భావిస్తున్నట్లు మీకు తెలుసని మనం చర్చించాము .
लेकिन सभी प्रोटीनों में समान संरचना नहीं होती है ।,కాని అన్ని ప్రోటీన్స్ ఒకే రకమైన నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉండవు .
"इसलिए , गिल्बर्ट ने यह सुनिश्चित किया कि प्रोटीन के वर्तमान संरचनात्मक घटक एक्सोन को नए प्रोटीन फोल्ड्स के निर्माण की क्रिया - विधि के रूप में अलग - अलग संदर्भ में पुनःसंयोजित किया जा सकता है ।","కావున , క్రొత్త ప్రోటీన్ ఫోల్డ్స్ ఏర్పాటు విధానాన్ని విభిన్న సందర్భాలలో తిరిగి కలపగల ప్రస్తుత ప్రోటీన్ నిర్మాణ భాగం అయిన ఎక్సోన్ గురించి గిల్బర్ట్ వివరించాడు ."
"तो , दाईं ओर जो ग्राफ मैंने दिखाया है कि ऑक्सीजन दबाव , आंशिक दबाव बनाम हीमोग्लोबिन , आप देखते हैं कि यदि आपके पास ज्यादा CO टू है जो कम pH देती है , एक कम CO टू की तुलना में , जो ज्यादा pH देती है है और वास्तव में यह मदद करता है क्योंकि Hb ऑक्सीजन निकाल सकता है क्योंकि यह प्रोटॉन से जुड़ना पसन्द करता है ।","కావున , నేను కుడి వైపున చూపిన గ్రాఫ్ పై ఆక్సిజన్ పాక్షిక పీడనం మరియు హిమోగ్లోబిన్ లను కలిగి ఉంటుంది , ఒకవేళ మీరు అధిక CO టూను కలిగి ఉంటే అది అధిక pH నకు దారితీసే తక్కువ CO టూ తో పోల్చినప్పుడు తక్కువ pH కు దారితీస్తుంది మరియు ఇది Hb అనేది ఆక్సిజన్ అన్‌లోడ్ చేయడానికి సహాయపడును ఎందుకంటే ఇది వాస్తవానికి ప్రోటాన్ తో బంధితమై ఉంటుంది ."
"टयूब का आकार छोटा ही होना चाहिए , और कॉलम अच्छी तरह से पैक होना चाहिए , यदि कॉलम अच्छी तरह से पैक नहीं किया गया है तो कण कई पाथ लेंथ लेंगे और फिर से क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन को भी प्रभावित करेंगे और स्थिर प्रावस्था के कणों में संकीर्ण आकार का वितरण भी होना चाहिए , बहुत ज्यादा लंबी और चौड़ी ट्यूब का उपयोग नहीं किया जाना चाहिए क्योंकि फिर से वे शिखर को चौड़ा कर सकते हैं और यदि लोंगीट्युडिनल डिफ्यूजन होता है तो गतिशील प्रावस्था के प्रवाह दर को और भी ज्यादा करके लोंगीट्युडिनल डिफ्यूजन से बचा जा सकता है , क्योंकि यदि प्रवाह दर कम होगी तो डिफ्यूजन ज्यादा होगा ।","ట్యూబింగ్ యొక్క సైజ్ చిన్నదిగా ఉండాలి మరియు కాలమ్ బాగా ప్యాక్ చేయబడి ఉండాలి , ఒకవేళ కాలమ్ సరిగ్గా ప్యాక్ చేయబడనిచో కణాలు రెట్టింపు పాత్ పొడవును తీసుకుంటాయి మరియు మళ్లీ క్రోమటోగ్రఫిక్ సెపరేషన్‌ను‌ ప్రభావితం చేస్తాయి మరియు స్థిరమైన దశ కణాలు ఇరుకైన పరిమాణం గల పంపిణీని కలిగి ఉండాలి , అతి పొడవైన మరియు అతి వెడల్పు గల ట్యూబింగ్ ఉపయోగించరాదు ఎందుకంటే అవి మళ్లీ పీక్ విస్తరణను కలిగిస్తాయి మరియు ఒకవేళ అక్కడ లాంగిట్యూడినల్ డిఫ్యూషన్ ఉంటే అధిక మొబైల్ దశ ప్రవాహ రేటు ఉపయోగించడం ద్వారా లాంగిట్యూడినల్ డిఫ్యూషన్ నివారించవచ్చు , ఒకవేళ ప్రవాహ రేటు తక్కువగా ఉంటే అప్పుడు విస్తరణ ఎక్కువగా ఉంటుంది ."
"वे हैं- फी, वैल, थ्र, ट्रिप, मैट, ल्यू, आइसोल्‍यूसीन, लाइसिन और हिस्टिडीन हैं।","Phe , Val , Thr , Trp , Met , Leu , ఐసోలూసీన్ , లైసీన్ మరియు హిస్టిడిన్‌ల సమ్మేళానాల నుండి సంశ్లేషణ కావు ."
"और अधिकतर क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर्स में ऐलोस्टेरिक नियंत्रण होता है , तो इसीलिए उनके पास सक्रिय कारक हो सकते हैं और उनके पास अवरोधक भी होते हैं ।","మరియు అనేక క్వాటర్‌నరీ / చతుర్థ నిర్మాణాల అల్లోస్టెరిక్ రెగ్యులేషన్ ను కలిగి ఉండును , కావున అవి యాక్టివేటర్స్ ను కలిగి ఉండవచ్చు మరియు అవి సప్రెజర్లను కలిగి ఉండవచ్చు ."
"चूँकि कोलेजन त्वचा और अनेक टिश्यूज का निर्माण घटक होता है , तो विकृतियों और म्यूटेशन्स से इन टिश्यूज की कार्य संपूर्णता में प्रभावी गिरावट आती है ।","కావున , కొల్లాజెన్ అనేది చర్మం మరియు అనేక టిష్యూస్ కోసం బిల్డింగ్ బ్లాక్ కావడం వల్ల ఈ టిష్యూస్ యాంత్రిక సమగ్రతను గణనీయంగా తగ్గించడానికి ఈ వ్యాధులు లేదా మ్యూటేషన్స్ కారణం అవుతాయి ."
"मूल रूप से , दो प्रकार के रोटर होते हैं एक होता है स्विंगिंग बकेट रोटर , आप यहाँ देख सकते हैं कि वास्तव में यह लंबवत अक्ष की धुरी में होता है , लेकिन एक बार जब यह घूमना शुरू करता है तो यह घूर्णन अक्ष के समानांतर हो जाता है ।","కావున , ఇక్కడ మీరు నేరుగా చూడవచ్చు ."
"न्यूरोडीजेनेरेटिव लक्षणों में ऐंठन , डिमेंशिया संतुलन और तालमेल बैठाने में असमर्थता और व्यवहार या व्यक्तित्व में बदलाव शामिल हैं ।","న్యూరోడీజనరేటివ్ సిమ్టమ్స్ కన్వల్షన్స్ , డిమెన్షియా , బ్యాలన్స్ మరియు కోఆర్డినేషన్ డిస్ ఫంక్షన్ మరియు ప్రవర్తన లేదా వ్యక్తిత్వ మార్పులు భాగంగా ఉంటాయి ."
"हम फिर से विस्तार से चर्चा कर रहे हैं कि एक मॉलिक्यूल पर दो तरह के बल कार्य करते हैं , एक बल जो कि सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स है जिसकी हमनें चर्चा की , सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स m ओमेगा वर्ग r के बराबर है , तो m मॉलिक्यूल का द्रव्यमान है ।","కావున , మనం మళ్లీ చర్చించే విషయం ఏమిటంటే - మాలిక్యుల్ అక్కడ రెండు రకాల ఫోర్స్ పని చేస్తున్నాయి , ఒక ఫోర్స్ మనం చర్చించిన సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ , ఈ సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ m ఒమెగా స్క్వేర్ r నకు సమానం అవుతుంది , కావున m అనేది మాలిక్యుల్ మాస్ అవుతుంది ."
रिजिड ज्योमेट्री विधि में आबंध लंबाईयों और आबंध कोणों को पिछली स्‍लाइड में दिखाया गया है जिसे निश्चित माना जाता है ।,ధృడమైన జ్యామెట్రీ పద్ధతిలో మునుపటి స్లైడ్ లో చూపబడిన బాండ్ లెంత్ మరియు బాండ్ఆంగిల్స్ స్థిరమైనవిగా పరిగణించబడుతాయి .
"आदर्श रूप से , एक सोल्युट तब निकलना शुरु करता है , जब एक सममितीय गॉसियन पीक और उसकी क्रियाशीलता शुरु होती है जब किसी सोल्युट के पार्टिशन कोअफिशन्ट K को स्थिर और गतिशील प्रावस्था में विलेय की सांद्रता के रूप में दर्शाया जाता है ।","సాధారణంగా , ఒక సొల్యూట్ అనేది ఒఖ సౌష్టవ గాసియన్ పీక్‌గా ఎలూట్ చేయబడును మరియు సొల్యూట్ విభజన కోఎఫిషియంట్ K అనేది స్థిరమైన మరియు మొబైల్ దశలలో సొల్యూట్ గాఢతగా సూచించబడినప్పుడు ఈ ప్రవర్తన కనిపిస్తుంది ."
"तो , सवाल यह है कि , क्‍या डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ प्रोटीन फोल्डिंग या प्रोटीन स्टेबिलिटी के लिए बहुत महत्‍वपूर्ण होते हैं ?","కావున , ప్రశ్న ఏమిటంటే , ప్రోటీన్ మడత లేదా ప్రోటీన్ స్థిరత్వం కోసం డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ చాలా ముఖ్యమైనవా ?"
हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स -,హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ –
"पेप्टाइड बॉन्ड और अमिनो एसिड्स की काईरेलिटी, ये सभी L अमिनो एसिड्स ही क्यों होते हैं और R क्यों नहीं।",కావున పెప్టైడ్ బాండ్ మరియు అమైనో ఆసిడ్స్ కైరాలిటీని అనేవి ఎందుకు అవన్నీ L అమైనో ఆసిడ్స్ గా ఉన్నాయి మరియు ఎందుకు R గా కాదు .
"हम इस चित्र में डी एन ए बेसेस , एडेनिन गुआनिन , cytosine साइटोसिन और थाइमिन का यू वी ऐब्सॉर्प्शन दिखाते हैं ।",హైపోక్రోమిసిటీ అంటే అబ్జార్బన్స్‌లో తగ్గుదల .
ये बहुत लंबे समय से कैंसर के इलाज के लिए नैदानिक उपयोग में इस्तेमाल किए जा रहे थे ।,క్యాన్సర్ చికిత్స కోసం అవి చాలా కాలంగా క్లినికల్ ఉపయోగంలో ఉన్నవి .
"तो , तदनुसार , टाइमर निर्धारित करता है कि किस समय  को चलाना चाहिए या किस समय सेंट्रिफ्यूगेशन किया जा सकता है ।","ఇక్కడ మీరు సేఫ్టీ స్విచ్‌ను చూస్తున్నారు , ఒకవేళ అక్కడ సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియలో ఏదైనా సమస్య ఉంటే , సేఫ్టీ స్విచ్ అప్పుడు బ్లింక్ అవుతుంది , మీరు పరికరాన్ని జాగ్రత్తగా చూసుకోవాలి మరియు మీరు ఇక్కడ L E D సూచికను చూస్తున్నారు ఇది వేగాన్ని సూచిస్తుంది మరియు సమయం మరియు ప్రతీ విషయాన్ని , కొనసాగుతున్న ప్రక్రియ ఏమిటి , సెంట్రిఫ్యూజ్ లోపల జరుగుతున్న దాని గురించి ప్రత్యక్ష చిత్రాన్ని కూడా ఇది మీకు అందిస్తుంది ."
"और, इसलिए यह एक दिए गए अनुकूलक पीएच में पीएच को बनाए रखता है चाहे वह कितना भी हो।",మరియు అందువల్ల ఇది ఇచ్చిన ఎదైనా అడ్జస్టర్ pH వద్ద pHను నిర్వహిస్తుంది .
आर्जिनिन में यह C बीटा - C गामा - C डेल्‍टा - N एप्साईलन और ग्लाइसिन एवं ग्लूटामाइन में यह C बीटा - C गामा - C डेल्‍टा - O एप्साईलन होता है ।,అర్జినైన్ అనేది C బీటా C గామా డెల్టా N ఎప్సిలాన్ అవుతుంది మరియు జిఎల్ఎన్ మరియు జిఎల్ యు నకు ఇది C బీటా C గామా C డెల్టా O ఎప్సిలాన్ అవుతుంది
"प्रीऑन डिसीज में इन्क्यूबेशन पीरिअड औरों के मुकाबले थोड़ा लंबा होता है , लगभग पांच से बीस वर्ष , लेकिन एक बार जब लक्षण दिखते हैं तो बीमारी बड़ी तेजी से बढ़ती है जिससे मस्तिष्क को क्षति पहुंचती है मृत्यु हो जाती है ।","ప్రియాన్ డిసీస్ పొదిగే కాలం సాపేక్షంగా చాలా ఎక్కువగా అనగా ఐదు నుండి ఇరవై సంవత్సరాల వరకు ఉంటుంది , ఒకసారి లక్షణాలు కనిపించగానే ఆ డిసీస్ చాలా వేగంగా అభివృద్ధి చెంది మెదడు డ్యామేజ్ అవడం మరియు మరణానికి దారి తీస్తుంది ."
"तो , यह वह है जिसे बोहर कर्व कहते हैं ।",కావున ఇది బోర్ కర్వ్ పిలవబడుతుంది .
"यह फायलोजेनेटिक ट्री को तैयार करने , उसका निर्माण करने की सरल विधि है ।",ఇది ఫైలోజెనెటిక్ ట్రీ నిర్మాణం యొక్క ఉత్పన్నం లేదా తయారీ కోసం సులభమైన విధానం అవుతుంది .
"आप अमीबा में देख सकते हैं , स्यूडोपॉड का बनना और अमीबा के चलने को एक दिशा में ही नियंत्रित किया जाता है ।","మీరు అమీబాలో చూస్తే , సూడోపాడ్ ఫామేషన్ మరియు అమీబా నడక ఒకే దిశలో క్రమబద్దీకరించబడుతాయి ."
इसीलिए यह करने में आपको सक्षम होना चाहिए।,కావున ఇప్పుడు మీరు ఇది చేయగలగాలి .
"एक और अन्य समस्या यह है कि यह समीपवर्ती आइसोल्यूसिन , लाइसिन और वेलिन के बीच पेप्टाइड बॉन्ड को धीरे - धीरे हाइड्रोलाइज़ कर देता है ।","మరియు మరో నాల్గవ సమస్య ఏమిటంటే ఇది విసినల్ , ఐసోలూసిన్ , లైసిన్ మరియు వాలిన్ మధ్య పెప్టైడ్ బాండ్ నెమ్మదిగా హైడ్రోలైజ్ చేస్తుంది ."
"इससे पहले कि मैं इसके बारे में चर्चा करूँ , मैं कोलेजन मॉडल को किस तरह से प्रस्तावित किया गया था , इसके बारे में बताना चाहूँगा ।","నేను దీని గురించి మాట్లాడటానికి ముందు , కొల్లాజెన్ మోడల్ ఎలా ప్రతిపాదించబడింది అనే విషయం గురించి మాట్లాడాలనుకుంటున్నాను ."
"लेकिन जैसा कि हम देखते हैं कि ग्रीक की मोटिफ्स में वे भी असमानांतर होती हैं , लेकिन एकमात्र अंतर यही होता है कि क्रमागत शीटें एक - दूसरे से जुड़ी हुई नहीं होती हैं , वे वास्तव में वैसी होती हैं जैसे कि हम ग्रीक की मोटिफ्स वाले डिजाइनों में देखते हैं , वे मोटिफ्स जिनका अध्ययन हम पहले ही कर चुके हैं , उन्हें जोड़ने वाले लूप्‍स का विन्यास अलग ही होता है ।","కానీ మనము గిట్‌లో చూసినట్లు .కాని మనం గ్రీక్ కీ మోటిఫ్ లో చూసినట్లుగా , అవి కూడా ప్రతిసమాంతరంగానే ఉన్నాయి కాని ఏకైక వ్యత్యాసం ఏమిటంటే వరుసగా ఉన్నవి ఒకదానితో ఒకటి అనుసంధానించబడి లేవు , వాస్తవానికి అవి మనం చూసిన గ్రీక్ కీ మోటిఫ్ నమూనాల్లాగా ఉన్నవి , మనం ఇంతకు ముందు అధ్యయనం చేసిన మోటిఫ్స్ లో , వాటికి అనుసంధానించబడిన లూప్స్ అమరిక భిన్నంగా ఉన్నది ."
"ड्रग्स को कई तरीकों से डिज़ाइन किया जा सकता है, लेकिन यहाँ हम प्रोटीन स्ट्रक्चर पर आधारित डिज़ाइन के बारे में बात कर रहे हैं।","ఔషధాలు అనేక విధాలుగా రూపొందించవచ్చు , కాని ఇక్కడ మనం ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ బేస్డ్ డిజైన్ గురించి మాట్లాడుతున్నాం ."
"तो, इसी के साथ, हम तीन कक्षाओं के पाठ्यक्रम के परिचय के साथ सप्ताह का समापन कर रहे हैं।","కావున , మూడు క్లాస్‌ల ద్వారా కోర్స్ యొక్క పరిచయం అందిస్తూ మేము ఈ వారాన్ని ముగిస్తున్నాము ."
"इन तीन कक्षाओं में, पहली कक्षा केमिकल बॉन्ड्स पर है, जिसमें आयनिक बॉन्ड, कोवैलेन्ट बॉन्ड्स, हाइड्रोजन बॉन्ड, वान डर वाल्स इंटरैक्शन्स आदि शामिल हैं।","ఆ మూడు క్లాస్ లలో , మొదటిది కెమికల్ బాండ్స్ , ఇందులో అయానిక్ బాండ్ కోవలెంట్ బాండ్ , హైడ్రోజన్ బాండ్ , వాన్ డెర్ వాల్స్ మొదలైనవి ."
इनमें लगभग आठ अल्‍फा हेलिसिस होती हैं और आठ हेलिसिस सक्रिय साइट के लिए एक पॉकेट बनाने के लिए चारों ओर लिपटी हुईं होती हैं ।,అవి సుమారుగా ఎనిమిది ఆల్ఫా హెలిసెస్ లను కలిగి ఉండును మరియు ఈ ఎనిమిది హెలిక్స్ లు ఆక్టివ్ సైట్ కోసం పాకెట్ ఏర్పాటు చేయడానికి చుట్టగా చుట్టబడుతాయి .
"केटायन एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी में धनात्मक आवेशित एनालाइट्स , आपके ॠणात्मक आवेशित जैल से जुड़ते हैं और एनायान एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी में , धनात्मक आवेशित एनालाइट्स ॠणात्मक आवेशित रेजिन से जुड़ते हैं ।",కాటయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ విషయంలో ధనావేశం గల అనలైట్స్ నెగెటివ్లీ చార్జ్ డ్ జెల్ తో బంధితమై ఉంటాయి మరియు ఆనయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ విషయంలో ధనావేశ అనలైట్స్ అనేవి నెగెటివ్లీ చార్జ్ డ్ రెజిన్స్ కు బంధితమై ఉంటాయి .
"जल का घनत्‍व चार डिग्री सेन्टीग्रेड पर एक ग्राम प्रति मिली लीटर है जबकि बर्फ का घनत्‍व जीरो डिग्री सेन्टीग्रेड पर शून्य दशमलव नौ दो ग्राम प्रति मिली लीटर है, इसलिए बर्फ जल पर तैरती है।","నాలుగు డిగ్రీ సెంటీగ్రేడ్ వద్ద ఒక మిల్లీ లీటర్ నీటి సాంద్రత ఒక గ్రాముగా ఉంటుంది అలాగే సున్నా డిగ్రీ సెంటీగ్రేడ్ వద్ద మంచు యొక్క డెన్సిటీ ప్రతీ మిల్లీ లీటర్ నకు సున్నా పాయింట్ తొమ్మిది రెండు గ్రాములుగా ఉంటుంది , కావున నీటిపై మంచు తేలుతుంది ."
"हम जी स्टेट कहते हैं क्योंकि , यह एक ग्लोब्युलर स्टेट होती है और एफ स्टेट एक फिलामेंटस स्टेट होती है ।",మనం G స్టేట్ అని పిలవడానికి కారణం ఇది ఒక గ్లోబ్యులర్ స్టేట్ కావడం మరియు F స్టేట్ అనేది ఒక ఫిలమెంటస్ స్టేట్ .
इस तरह बने टाउ के छोटे एवं और अधिक एकत्रित होने में प्रवृत्त टुकड़े आलिगोमर्स .के रूप में इकट्ठे होना शुरु हो जाते हैं ।,దాని వల్ల టౌ యొక్క చిన్న మరియు అధిక అగ్రిగేట్ - ప్రేరక తంతువులు అన్నీ ఒలిగోమర్స్ గా అగ్రిగేట్ అవడం ప్రారభమౌతుంది .
"कोवैलेन्ट बॉन्ड्स दो प्रकार के होते हैं, या तो यह एक पोलार बॉन्ड होगा या यह एक नॉन पोलार बॉन्ड हो सकता है।","కోవలెంట్ బాండ్లలో రెండు రకాలు ఉంటాయి , ఇది పోలార్ బాండ్ అవచ్చు లేదా నోన్ పోలార్ బాండ్ అయి ఉండవచ్చు ."
"जल में हाइड्रोजन बॉन्ड का ऊर्जा योगदान लगभग दो से छह किलोज्यूल प्रति मोल होता है , जबकि अगर उन्हें हाइड्रोफोबिक वातावरण में जलाया जाता है तो वह बारह से तीस किलोज्यूल प्रति मोल होता है ।","నీటిలో హైడ్రోజన్ బాండ్ యొక్క శక్తి సహకారం అనేది సుమారుగా ప్రతి మోల్ కు 2 నుండి 6 కిలోజౌళ్స్ ఉంటుంది , అలాగే ఒకవేళ అవి హైడ్రోఫోబిక్ వాతావరణంలో దహనం చేయబడితే అవి ప్రతి మోల్ నకు 12 నుండి 30 కిలోజౌళ్స్ ఉంటాయి ."
"तो , चालीस साल से कम उम्र के दस प्रतिशत लोग पार्किन्सन्स रोग के पीडी मरीज होते हैं , उनमें से अठारह प्रतिशत म्यूटेशन्स वाले मरीज होते हैं ।","కావున , నలభై కన్నా తక్కువ వయస్సు గల వారిలో 10 శాతం మంది పార్కిన్సన్ డిసీస్ P D రోగులు కాగా వారిలో పద్దెనిమిది శాతం మంది ఈ మ్యూటేషన్స్ కలిగి ఉన్నారు ."
एटोमिक ऑर्बिटल्स के अक्षीय या शुरू से अंत तक परस्पर आच्छादन द्वारा बनने वाले कोवैलेन्ट बॉन्ड को सिग्मा बॉन्ड कहते हैं और जो आबंध परमाणु कक्षाओं के किनारों के परस्पर आच्छादन द्वारा बनता है उसे पाई बॉन्ड कहते हैं।,ఎటోమిక్ ఆర్బిటల్స్ యొక్క అక్ష సంబంధం లేదా ఎండ్ టు ఎండ్ అతిపాతం వల్ల ఏర్పడే కోవలెంట్ బాండ్ను సిగ్మా బాండ్ అని మరియు ఆర్బిటాల్స్ యొక్క పార్శ్వ అతిపాతం వల్ల ఏర్పడే బాండ్ని పై బాండ్ అని పిలుస్తాము .
"बुनियादी तौर पर प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर अमिनो एसिडों की एक व्यवस्था होती है , और प्रोटीन बनाने के लिए ये कैसे जुड़े हुए होते हैं ।","ప్రాథమిక నిర్మాణం అనేది ప్రధానంగా అమైనో ఆసిడ్స్ అమరిక , ఒక ప్రోటీన్ ను ఏర్పరచడానికి అవి ఎలా అనుసంధానించబడినవో చూపును ."
मात्रा और सांद्रता आयतन द्वारा संबंधित होते हैं ।,పరిమాణం మరియు గాఢత అనేవి ఘనపరిమాణంతో సంబంధం కలిగి ఉంటాయి .
"अगला शब्द है मोलालिटी, आपमें से कई लोग तो इन दो शब्दों को लेकर दुविधा में पड़ सकते हैं।","ఆ తర్వాతది మోలాలిటి , ఇప్పుడు మీలో చాలా మంది ఈ రెండు పదాలతో తికమక చెందుతారు ."
यह बहुत विशिष्ट होता है और अत्यधिक महंगा भी होता है ।,ఇది చాలా ప్రత్యేకమైనది మరియు అత్యంత ఖరీదైనది .
हम इसी को आगे बढ़ाते हैं।,క్రిందటి తరగతిలో లూప్‌ల గురించి కొంచెం నేను ఇంతకు ముందు మీకు చెప్పాను .
यह एसईसीआईसी तत्व स्‍टेम लूप स्ट्रक्चर सहित लगभग साठ न्यूक्लियोटाइड्स वाला एक आरएनए तत्‍व होता है।,ఈ ఎస్‌ఇ‌సి‌ఐ‌సి అంశం అనేది ఒక స్టెమ్ లూప్ నిర్మాణంతో అరవై న్యూక్లియోటైడ్స్ చుట్టూ ఉన్న ఒక ఆర్ ఎన్ ఎ అంశం అవుతుంది .
और आप उस स्विच टू को देख सकते हैं जो रिले के माध्यम से निचले उप डोमेन से जुड़ा है और वह संरचनात्मक परिवर्तन लाता है ।,మరియు రిలే ద్వారా దిగువ సబ్ డొమైన్ కు అనుసంధానించబడి నిర్మాణాత్మక మార్పులకు కారణం అయ్యే స్విచ్ టూను మీరు చూడవచ్చు .
"और यह बाहर की ओर एक खुली संरचना है , यह पेरिप्लाज़्म की ओर खुली संरचना है ।","మరియు ఇది కూడా ఔట్వర్డ్ ఓపెన్ కన్ఫర్మేషన్ , ఇది ఒక పెరిప్లాజం వైపు తెరిచి ఉంటుంది ."
"इसलिए , इन रोगियों के लिए एंटीडिप्रेसंट्स बताये जाते हैं ।","అందువల్ల , ఈ రోగులకు అంటీడిప్రెసెంట్‌లు సూచించబడతాయి ."
"तो, यह कक्षा D N Aडबल हेलिकल स्ट्रक्चर के लिए बहुत ज्यादा समर्पित होगी जिसे हम और भी अधिक विस्तार से समझेंगे।","కాబట్టి , ఈ తరగతి డి ఎన్ ఏ డబుల్ హెలికల్ నిర్మాణానికి చాలా వరకు అంకితం చేయబడుతుంది , దీనిని మనం మరింత వివరంగా అర్థం చేసుకుంటాము ."
पेप्‍टाइड बॉन्ड-पेप्‍टाइड बॉन्ड अल्फा कार्बोक्सिल और अल्फा अमिनो ग्रुप्स के बीच जल अणु के मुक्‍त होने से पास वाले अमिनो एसिड के सीओ और एनएच समूहों के बीच बनते हैं।,పెప్టైడ్ బాండ్ – ఆల్ఫా కార్భోక్సిల్ మరియు ఆల్ఫా అమైనో సమూహాల మధ్య ప్రక్క ప్రక్కనే గల అమైనో యాసిడ్స్ నీటి అణువును విడుదల చేస్తూ CO మరియు NH సమూహాల మధ్య పెప్టైడ్ బాండ్స్ ఏర్పడుతాయి .
"वे हैं ऐम्फोटेरिक प्रकृति, रेडॉक्स रिएक्शन्स, हाइड्रोलिसिस रिएक्शन और हाइड्रेट का बनना।","అవి యాంఫోటెరిక్ నేచర్ , రెడాక్స్ ప్రతిచర్యలు , హైడ్రాలసిస్ ప్రతిచర్య , మరియు హైడ్రేట్ ఏర్పడడం ."
डंडे के आकार की ये संरचनाएँ समरूप कोर बनाने के लिए केंद्र में एक दूसरे से अंतःक्रियाएं करती हैं ।,ఈ లోహపు కడ్డీ ఆకారపు నిర్మాణం మధ్యలో ఒకదానితోఒకటి కలిసి ఏకరీతి కోడ్‌ను ఏర్పరుస్తాయి .
"दूसरी चीज़ यह है कि डी एन ए असामान्य संरचनाएँ, जैसे कि डी एन एट्रिपल हेलिक्स भी बना सकता है।","రెండవ విషయం ఏమిటంటే , డి ఎన్ ఏ ట్రిపుల్ హెలిక్స్ వంటి అసాధారణ నిర్మాణాలలో డి ఎన్ ఏ ఏర్పడుతుంది ."
"कोलेजन जैसी ट्रिपल हेलिक्स , रेशम की तरह एमाइलोइड फाइबर्स वाली बीटा शीट ।",ట్రిపుల్ హెలిక్స్ - హెలిక్స్ మరియు సిల్క్స్ వంటి అమిలాయిడ్ ఫైబర్స్ కలిగిన బీటా షీట్లు .
इस प्रकार के नॉनपोलार कोवैलेन्ट बॉन्ड्स का संयोजन पेप्टाइड बॉन्ड और फॉस्फोडाइएस्टर बॉन्ड में देखा जा सकता है।,ఈ రకమైన నాన్ పోలార్ కోవలెంట్ బాండ్స్ విలీనాన్ని పెప్టైడ్ బాండ్ మరియు పాస్ఫో డైఎస్టర్ బాండ్లలో చూడవచ్చు .
"शुद्ध जल, मापने योग्‍य सीमा पर बहुत ही कम मात्रा में आयनीकृत होता है।",స్వచ్ఛమైన నీరు చాలా తక్కువ స్థాయిలో అయోనైజెస్ చెందుతుంది .
उच्च गति पर वे स्वतंत्र रूप से स्थानांतरित होते हैं और कंपन करते हैं।,అవి అధిక వేగాల వద్ద కంపిస్తాయి మరియు స్వేచ్ఛగా కదులుతాయి .
"उदाहरण के लिए, एचसीएल में एक मॉलिक्यूल का पूर्णतया धनात्मक हाइड्रोजन, दूसरे पूर्णतया ऋणात्मक क्लोरीन की ओर आकर्षित हो जाता है।","ఉదాహరణకు , హెచ్‌సిఎల్ లో ఒక మాలిక్యూల్ యొక్క సాపేక్ష పోసిటివ్ హైడ్రోజన్ అనేది మరో మాలిక్యూల్ యొక్క సాపేక్ష నెగటివ్ క్లోరిన్ చేత ఆకర్షించబడుతుంది ."
"फ्लुओक्सेटिन , ल्यू टी के एक्स्ट्रासेलुलर वेस्टीबुल रीजन से बंधती है , जो बाईं ओर पीले रंग में दिखाया गया है जो एक्स्ट्रासेलुलर वेस्टीबुल रीजन से बंधा होता है ।","ఫ్లూక్సేటైన్ ల్యూట్‌లోని ఎక్స్‌ట్రాసెల్యులర్ వెస్టిబ్యూల్ ప్రాంతంతో బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది , ఇది ఎడమ వైపున పసుపు రంగులో చూపబడినది , ఇది ఎక్స్‌ట్రాసెల్యులర్ వెస్టిబ్యూల్ ప్రాంతంతో బంధం ఏర్పరచుకున్నది ."
हिस्‍टोन H3 और H2 B की एन - टर्मिनल पूँछ एक चैनल से गुजरती है जो डी एन ए के दो रेशों के माइनर ग्रूव द्वारा बनता है ।,హిస్టోన్ H త్రీ మరియు H టూ B యొక్క N - టర్మినల్ టేల్ అనేది రెండు డిఎన్ఎ స్ట్రాండ్స్ మైనర్ గ్రూవ్స్ ద్వారా ఏర్పడిన ఒక ఛానెల్ గుండా వెళ్తుంది .
"आपको किसी भी तरह से सक्रिय इंसुलिन नहीं मिलेगा , क्‍योंकि इंसुलिन में दो श्रृंखलाएँ होती हैं , यह केवल एक श्रृंखला वाला नहीं होता ।","మీరు ఏ విధంగా కూడా ఆక్టివ్ ఇన్సులిన్ పొందలేరు , ఎందుకంటే ఇన్సులిన్ అనేది రెండు శృంఖలాలను కలిగి ఉంటుంది , ఇది ఒక శృంఖలం కాదు , కాని మీరు ఇదే ప్రయోగాన్ని ప్రీ - ప్రోఇన్సులిన్ తో చేయవచ్చు మరియు దీనిని రైబోన్యూక్లియేజ్ మాదిరిగానే తిరిగి మడవవచ్చు"
"जबकि, वे प्राकृतिक उत्पादों को माइनर ग्रूव से बांधते हैं।",ఆ సహజ ఉత్పత్తులు మైనర్ గ్రూవ్ కి బంధించబడి ఉంటాయి .
"तो, लिपिड्स मूल रूप से फैटी एसिड्स के एस्टर्स हैं।","కాబట్టి , లిపిడ్‌లు ప్రాథమికంగా ఫాటీ ఆసిడ్‌ల యొక్క ఎస్టర్‌లు ."
"पृथक्करण में सुधार करने के लिए सिलेक्टिविटी फैक्टर अल्फा में कुशलतापूर्वक हेर फेर किया जा सकता है , जैसे कि गतिशील प्रावस्था को बदलकर , स्थिर प्रावस्था संरचना को बदलकर , कॉलम के तापमान को बदलकर और एक धुंधले शिखर की बजाय एक अच्छी गॉसियन पीक प्राप्त करने के लिए वितरण गुणांक को बदलकर ।","విభజనలను మెరుగుపరచడానికి మొబైల్ దశను మార్చడం ద్వారా , స్థిరమైన దశ కూర్పును మార్చడం ద్వారా , కాలమ్ ఉష్ణోగ్రతను మార్చడం ద్వారా మరియు పంపిణీ కోఎఫిషియంట్ మార్చడం ద్వారా మెర్జ్ అయిన పీక్ నకు బదులుగా ఒక మంచి గాసియన్ పీక్ ను పొందడం కోసం సెలక్టివిటీ కారకం ఆల్ఫా అనేది మార్చబడుతుంది ."
"इन तकनीकों ने पृथक्करण , शुद्धिकरण , परिमाणन , बहुरूपता में सुधार किया और क्षेत्र में आगे के विकास ने कंप्यूटर और स्वचालन को जोड़ा जिससे उपयोगकर्ता को बहुत सुविधा हुई ।","ఈ పద్ధతులు వేరు చేయుటను , శుద్ధీకరణను , పరిమాణీకరణం , చాలా మడతలు మరియు మరింత అభివృద్ధిని మెరుగుపరచడానికి ఈ రంగంలో కంప్యూటర్స్ మరియు ఆటోమేషన్ ను జత చేయడం ద్వారా వినియోగదారునకు మరింత సౌకర్యాన్ని అందించాయి ."
आप इसे कैसे लक्ष्य बनाते हैं और आप किस प्रकार शक्ति बढ़ाते हैं।,మీరు దీన్ని ఎలా టార్గెట్ చేస్తారు మరియు మీరు శక్తిని ఎలా పెంచుతారు .
दूसरा भाग यह है कि सेडीमेंटेशन की दर कण और माध्यम के बीच के डेंसिटी में भिन्नता के समानुपाती होती है ।,"రెండవ భాగం , అవక్షేపణ రేటు అనేది మాధ్యమం మరియు కణంల మధ్య డెన్సిటి వ్యత్యాసానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది ."
"फेस टू फेस स्‍टैकिंग - थ्री वे जंक्शन बाइंडिंग में , दूसरी दिलचस्‍प चीज है जिस पर आविष्कारकों ने ध्‍यान दिया कि समतल एरोमैटिक रिंग्‍स एक दूसरे के साथ एकदम सही तरीके से जुड़ते हैं और वे डीएनए बेसेस पर जुड़ जाते हैं और इस तकनीक का उपयोग डीएनए के साथ नॉन कोवैलेंट इंटरैक्‍शन्स द्वारा अणुओं को डिजाइन करने के लिए किया गया है ।","ముఖాముఖి స్టాకింగ్ , మూడు మార్గాల కూడలి బైండింగ్‌లో ఆథర్స్ గుర్తించిన మరో ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే , ప్లేనర్ ఆరోమాటిక్ రింగ్స్ పరస్పరం పరిపూర్ణమైన స్టాకింగ్‌ను కలిగి ఉంటాయి మరియు అవి డిఎన్ఎ బేస్‌లపై స్టాక్ చేయబడి ఉంటాయి మరియు ఈ పద్ధతి డిఎన్ఎతో నాన్ - కోవలెంట్ ఇంటరాక్షన్స్‌తో మాలిక్యుల్స్ రూపకల్పనలో ఉపయోగించబడుతుంది ."
"तो , प्रोटीन लिगैंड कॉम्प्लेक्स की संरचना या आबंधन स्थल या सक्रिय स्थल के चारों ओर एक लिगैंड साल्वेंट आबंधन के प्रकार से हमने ज्ञान प्राप्त किया ।","ప్రోటీన్ లిగాండ్ సముదాయాల యొక్క నిర్మాణం లేదా లిగాండ్ యొక్క బైండింగ్ పద్ధతి , బంధం ఏర్పరచుకునే ప్రదేశం లేదా ఆక్టివ్ సైట్ చుట్టూ ద్రవ పదార్థం ."
हाइड्रोजन बॉन्ड की दूरी दो दशमलव सात से तीन दशमलव पाँच एंगस्ट्रॉम्स होती है ।,హైడ్రోజన్ బాండ్ దూరం అనేది సుమారుగా 2.7 నుండి 3.5 ఆంగ్ స్ట్రామ్స్ గా ఉంటుంది .
यहांँ बहुत महत्वपूर्ण क्षेत्र वह है जहाँ आपके पास प्रत्येक अमीनो एसिड में एक कार्बोक्सिल ग्रुप है ।,"ఇక్కడ చాలా ముఖ్యమైన స్థానం ఏమిటంటే , మీరు ప్రతి అమినో ఆసిడ్‌లలో సమూహాన్ని కలిగి ఉంటారు ."
आपको जिसका उपयोग करना है वह है एक एंटीबॉडी जो एक अलग रंग या अलग फ्लोरोक्रोम से अंकित की जाती है और प्रत्येक एंटीबॉडी के लिए विशेष मार्कर होता है जो किसी अकेली सेल पर मौजूद होता है ।,దీనిలో వేరే రంగు లేదా విభిన్న ఫ్లోరోక్రోమ్‌తో ‌ లేబుల్ చేయబడిన ఆంటీబాడీని ఉపయోగించాల్సి ఉంటుంది .ఒక కణంలో ఉన్న ప్రతీ ఆంటీబాడీకి ఒక్కో మార్కర్ నిర్దిష్టంగా ఉంటుంది .
"तो, यही हेंडरसन समीकरण है।",కావున ఇది హెండర్సన్ సమీకరణం .
"लगभग सभी तत्व आसानी से केमिकल बॉन्ड्स बनाते हैं, यही वजह है कि अधिकांश पदार्थ कंपाउंड्स रूप में पाए जाते हैं।","దాదాపు అన్ని ఎలిమెంట్స్ కెమికల్ బాండ్లను సులభంగా ఏర్పరుచును , అందువల్ల చాలా మేటర్ కాంపౌండ్స్లో కనిపిస్తుంది ."
और दो और चीज़ें क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन को प्रभावित करती हैं और वे दो हैं फ्रन्टिंग और टेलिंग ।,క్రోమటోగ్రఫిక్ సెపరేషన్‌ను‌ ప్రభావితం చేయు మరో రెండు విషయాలు ఉన్నాయి మరియు ఈ రెండు ఫ్రంటింగ్ మరియు టేలింగ్ .
"एटम्स द्वारा साझे किए गए इलेक्ट्रॉनों, अन्य एटम्स की तुलना में से किसी एक परमाणु के केंद्र के पास औसत समय का अधिकांशतः भाग व्यतीत करते हैं।",ఏటమ్స్ ద్వారా పంచుకోబడే ఎలక్ట్రాన్లు ఒక ఏటమ్ కేంద్రకానికి ఇతర దాని కంటే ఎక్కువ సమయం దగ్గరగా వస్తాయి .
"फाइबर डीफ्रैक्शन के अध्ययन से यह पता चलता है कि मकड़ी के सिल्क के फाइबर्स के कुछ प्रोटीन्स बीटा शीट्स संरचना को अपना लेते हैं , जो आम सिल्क के जैसा ही होता है ।","ఫైబర్ డిఫ్ట్రాక్షన్ అధ్యయనాలు స్పైడర్ సిల్క్ ఫైబర్స్‌లోని కొన్ని ప్రోటీన్లు బీటా షీట్ నిర్మాణాన్ని అవలంబిస్తాయని సూచించాయి , ఇది సాధారణ పట్టుతో సమానంగా ఉంటుంది ."
ये क्रमबद्ध हो जाते हैं और बेसेस के साथ इलेक्‍ट्रोस्‍टेटिक इंटरैक्‍शन्स करते हैं ।,ఇవి బేసెస్‌తో స్టాకింగ్ మరియు ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్ అవుతాయి .
इस प्रोटीन संरचना की कुल ऊर्जा का उपयोग हम कहाँ पर करते है ?,"ఇప్పుడు , ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క ఈ మొత్తం శక్తిని మనం ఎక్కడ ఉపయోగిస్తాము ?"
लिगैंड की लंबी अक्षरेखा डीएनए की डायड अक्ष रेखा के बहुत अधिक करीब होती है ।,దీనిని హెక్సాన్యూక్లియోటైడ్ డూప్లెక్స్ C G T A C G తో డౌనోమైసిన్ విషయంలో చూడవచ్చు .
"इसलिए , डी ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर के लिए एनोमराईज़ेशन की आवश्यकता नहीं भी हो सकती है , या तो यह जी एल यू टी वन से जी एल यू टी फ़ोर हो सकता है या यह जी एल यू टी ट्वेल्व हो सकता है ।","అందువల్ల , జి ఎల్ యు టిల ద్వారా డి గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ కోసం అనోమైరైజేషన్ అవసరం లేదు , అది జి ఎల్ యు టి ఒకటి నుండి జి ఎల్ యు టి నాలుగు లేదా జి ఎల్ యు టి పన్నెండు కావచ్చు కాబట్టి అనోమరైజేషన్ అవసరం లేదు ."
"आप हमेशा एक और तरीके से कह सकते हैं कि जैसे ही तापमान बढ़ता है हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन्स प्रबल हो जाती हैं , लेकिन प्रोटीन के मामले में जैसे ही तापमान बढ़ता है वैसे ही प्रोटीन विकृत हो जाती है ।",మరో విధంగా చెప్పాలంటే ఉష్ణోగ్రత పెరిగినప్పుడు హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ బలంగా అవుతాయి కాని ప్రోటీన్స్ విషయంలో ఉష్ణోగ్రత పెరిగే కొలది ప్రోటీన్ సహజ లక్షణాలను కోల్పోతుంది అనే విషయాన్ని మీరు చెప్పవచ్చు .
"व्यावसायिक रूप से विभिन्न इम्यूनोएसेज उपलब्ध हैं , इसमें रेडियोइम्यूनोएसे , एंजाइम इम्यूनोएसे , फ्लोरोसेंट बेस्ड इम्यूनोएसे और कॉम्प्लीमेंट फिक्सेशन एसे शामिल हैं और अंत में , फ्लो साइटोमेट्री , जो सबसे नयी है , और यह वह है जिसको दिन प्रतिदिन के कार्यों के लिए विभिन्न इम्यूनोलॉजीज में इस्तेमाल किया जा रहा है ।","వాణిజ్యపరంగా వివిధ ఇమ్యునోఅస్సేలు అందుబాటులో ఉన్నాయి , ఇందులో రేడియోఇమ్యూనోఅస్సే , ఎంజైమ్ ఇమ్యునోఅస్సే , ఫ్లోరోసెన్స్ బేస్డ్ ఇమ్యునోఅస్సే మరియు కాంప్లిమెంట్ ఫిక్సేషన్ అస్సే మరియు ఫ్లో సైటోమెట్రీ ముఖ్యమైనవి .ఫ్లో సైటోమెట్రీ అనేది ఇటీవలి కాలంలో కొత్తగా వచ్చింది .ఈ మధ్య ఇది రోజువారీ ఇమ్యునాలజీ పరీక్షల కోసం విరివిగా వాడబడుతోంది ."
इसके लिए एक अच्छा उदाहरण हाइड्रोजन क्लोराइड होगा।,హైడ్రోజన్ క్లోరైడ్ అనేది దీనికి ఒక చక్కని ఉదాహరణ అవుతుంది .
"नहीं तो, उससे क्या होगा कि कोएगुलशन आ जाएगा जिससे वह तली में नीचे बैठ जाएगा या उसका प्रेसिपीटेशन हो जाएगा।","ఎందుకంటే అలాకాకపోతే ఏమౌతుంది , అవి గడ్డకట్టడానికి ( ఘనీభవనానికి ) దారితీస్తాయి మరియు తద్వారా ప్రెసిపిటేషన్ ఏర్పడుతుంది ."
"मैंने आपको यू वी स्पेक्ट्रोस्कोपी और यू वी स्पेक्ट्रोस्कोपी के विभिन्न पैमानों जैसे हाइपरक्रोमिक इफेक्‍ट , हाइपोक्रोमिक प्रभाव इफेक्‍ट से परिचित कराया , फिर बताया कि इन प्रभावों का उपयोग डी एन ए मेल्टिंग , अन्य अणुओं के साथ डी एन ए की अंत : क्रिया , आयन के साथ डी एन ए की अंत : क्रिया के लिए कैसे किया जा सकता है ।","నేను మీకు యూ వి స్పెక్ట్రోస్కోపీని మరియు హైపర్‌క్రోమిక్ ఎఫెక్ట్ , హైపోక్రోమిక్ ఎఫెక్ట్ వంటి యూ వి స్పెక్ట్రోస్కోపీ యొక్క వివిధ పరామితులను పరిచయం చేశాను , ఆపై డిఎన్ఎ ద్రవీభవనం కోసం ఈ ఫలితాలను ఎలా ఉపయోగించవచ్చు , ఇతర మాలిక్యుల్స్‌తో డిఎన్ఎ యొక్క పరస్పర చర్య , అయాన్స్‌తో డిఎన్ఎ యొక్క పరస్పర చర్య మరియు అలాంటివి చూశాము ."
"इसलिए, यदि यह एक डी एन ए ट्रिपल हेलिकल स्ट्रक्चर बनाती है, तो बहुत सी संरचनाएं हो सकती हैं, जैसे कि जिसे चिपचिपा डी एन ए कहा जाता है, जिसमें ट्रांसक्रिप्शन नहीं हो सकता है।","కాబట్టి , ఇది ఒకవేళ డి ఎన్ ఏ ట్రిపుల్ హెలికల్ స్ట్రక్చర్‌ను ఏర్పరుస్తే , అది ట్రాన్స్‌క్రిప్షన్ చేయలేని స్టిక్కీ డి ఎన్ ఏ వంటి అనేక నిర్మాణాలకు దారితీస్తుంది ."
"दवा , सेरट्रालाइन की तरह ही हैलोजन बाइंडिंग पैकेट बनाती है और ल्यू टी ट्रांसपोर्ट को अवरुद्ध कर देती है ।",మందు సెర్ట్రాలైన్ లాగా హాలోజన్ బైండింగ్ పాకెట్ LeuT transport అడ్డుకుంటుంది .
"हमें एंटीजन की एक निश्चित मात्रा , एंटीबॉडी की एक निश्चित मात्रा और बायोलॉजिकल फ्लुइड की भी एक निश्चित मात्रा या कोई भी मात्रा लेनी होगी ।","మేము ఒక నిర్దిష్ట మొత్తంలో ఆంటీజెన్ , ఇంకా నిర్దిష్ట మొత్తంలో ఆంటీబాడీ మరియు నిర్దిష్ట లేదా ఎంతో కొంత మొత్తం బయోలాజికల్ ఫ్లూయిడ్ తీసుకోవాలి ."
"तो अब , हम सेंट्रिफ्यूगेशन तकनीक के इतिहास के बारे में चर्चा करेंगे ।","కావున ఇప్పుడు , మనం సెంట్రిఫ్యూగేషన్ టెక్నాలజీ యొక్క చరిత్రను గురించి చర్చించుదాం ."
वे इस विशेष कंसंट्रेशन के साथ सही जगह तक कैसे पहुंचती हैं?,అవి సరైన సైట్ వద్ద నిర్ధిష్ట కాన్సన్ట్రేషన్ ను ఎలా చేరుకుంటాయి ?
"तो, समझने में ये सभी बहुत महत्वपूर्ण हैं कि क्यों मायोग्लोबिन एक अलग तरीके से व्यवहार करता है और क्यों हीमोग्लोबिन वास्तव में परिवहन कर सकता है और मॉलिक्यूल्स में बी पी जी आदि होता है जो ऑक्सीजन के परिवहन में मायोग्लोबिन को मदद करता है जो एक क्लास में सीखा है।","కాబట్టి , మయోగ్లోబిన్ భిన్నంగా ఎందుకు ప్రవర్తిస్తుందో అర్థం చేసుకోవడంలో ఇవన్నీ చాలా ముఖ్యమైనవి మరియు హిమోగ్లోబిన్ వాస్తవానికి రవాణా చేయగలదు మరియు ఆక్సిజన్‌కు సహాయపడే బి పి జి మొదలైన మాలిక్యుల్‌లు ఉన్నాయి , ఒక తరగతి అయిన ఆక్సిజన్‌నుకు రవాణా చేయడంలో సహాయ మయోగ్లోబిన్ ఒక తరగతి ."
"कुछ मामलों में इन म्युटेशन्स और प्रोटीन्स के डीग्रेडेशन के कारण , ये इकठ्ठे हो जाते हैं और फाइब्रिल्स का निर्माण करते हैं ।","కొన్ని సందర్భాలలో మ్యూటేషన్స్ వల్ల , ప్రోటీన్స్ డిగ్రెడేషన్ వల్ల అవి అగ్రిగేట్ అవుతాయి మరియు ఫైబ్రిల్స్ ను ఏర్పరుస్తాయి ."
"मैं आपको सीक्वेंस डीटरमिनेशन की सबसे विकसित और सबसे उपयोगी तकनीक दिखाऊँगा क्योंकि इन सभी तकनीकों की कुछ सीमाएं हैं , निश्चित रूप से , इस तकनीक की भी सीमा है लेकिन यह एक पॉलीपेप्टाइड चेन के सिक्वेंसिंग के लिए सबसे व्यापक रूप से इस्तेमाल की जाने वाली तकनीक है ।","నేను సీక్వెన్స్ నిర్ణయించుట కోసం అత్యంత అధునాతనమైనది మరియు అత్యంత ఉపయోగకరమైనది అయిన పద్ధతిని మీకు చూపుతాను ఎందుకంటే ఈ పద్ధతులన్నీ నిర్ధిష్ట పరిమితులను కలిగి ఉన్నాయి , ఈ పద్ధతి కూడా పరిమితిని కలిగి ఉన్నప్పటికీ , ఇది ఒక పాలీపెప్టైడ్ చైన్ సీక్వెన్సింగ్ కోసం అత్యంత విస్తృతంగా ఉపయోగించే పద్ధతి అవుతుంది ."
ट्रिप्टोफन की मात्रा को निर्धारित करने के लिए यह केओएच हाइड्रोलिसिस से भी संबद्ध होता है ।,ట్రిప్టోఫాన్ కంటెంట్‌ను నిర్ణయించడానికి ఇది KOH హైడ్రాలిసిస్ ద్వారా వ్యవహరించబడుతుంది .
"इसका वर्णन एक स्थिरांक द्वारा किया जाता है , जो K फाई गुणा वन माइनस cos n बार फाई माइनस डेल्‍टा के चक्रण के लिए एक अवरोध होता है जहाँ n क्षमता की फोल्ड्रेडनेस है और डेल्‍टा एक अवस्था कारक है ।","ఇది ఒక స్థిరాంకం ద్వారా వివరించబడును , ఏదైతే భ్రమణానికి అవరోధం అయిన K phi ఒకటి మైనస్ cos N సార్లుphi మైనస్ డెల్టాచే గుణించాలి , దీనిలో N అనేది పొటెన్షియల్ యొక్క మడత స్వభావం మరియు డెల్టా అనేది దశా కారకం ."
आर एन ए एक बहुत महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है और आर एन ए में संरचनात्मक रूप से कुछ दिलचस्प संरचनाएं भी होती हैं।,"అయినప్పటికీ , ఆర్ ఎన్ ఏ చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది మరియు ఆర్ ఎన్ ఏ కూడా కొన్ని నిర్మాణాత్మక ఆసక్తికరమైన నిర్మాణాలను కలిగి ఉంది ."
एक ज्ञात एंटीबायोटिक क्विनोलोन के विरुद्ध एक इन्हिबिटर के रूप में किया जाता है ।,క్వినోలోన్ తెలిసిన ఆంటీబయాటిక్స్ డి ఎన్ ఏ గైరేస్‌‌కు వ్యతిరేకంగా నిరోధకంగా ఉపయోగిస్తారు .
लेकिन दोनों संरचनाएं बहुत स्पष्ट परिवर्तन देती हैं जैसा कि हमने कॉन्ट्रैक्टाइल साइकिल से देखा है ।,కాని కాంట్రాక్టైల్ సైకిల్ చూపినట్లుగా రెండు నిర్మాణాలు కూడా చాలా స్పష్టమైన మార్పులను ఇస్తాయి .
लूप्‍स और टर्न्‍स - जैसा कि हम पहले ही चर्चा कर चुके हैं कि लूप्स बड़े होते हैं और उनमें कई प्रकार की और लचीली संरचना होती है ।,లూప్స్ మరియు టర్న్స్ - ఇంతకు ముందు మనం చర్చించినట్లుగా లూప్స్ అనేవి పెద్దవి మరియు ఒక సౌకర్యవంతమైన మరియు బహుళ ఆకృతి ( అనురూపాన్ని ) కలిగి ఉంటాయి .
"तो , उनके इलेक्ट्रॉन्स ब्रोमीन और नाइट्रोजन की ओर चले जाते हैं , इसलिए यह कार्बन थोड़ा सा इलेक्ट्रॉन विहीन हो जाता है ।","కావున దాని ఎలక్ట్రాన్స్ బ్రోమిన్ మరియు నైట్రోజన్ వైపు డీలోకలైజ్ అవుతాయి , కావున ఈ కార్బన్ కొంత ఎలక్ట్రాన్ లోపాన్ని కలిగి ఉంటుంది ."
"तो , एक नुक्लियस बनाने के लिए तीनों को एक साथ आना होता है या आप एक नुक्लियस के लिए दो भी ले सकते हैं ।","కావున , ఇది మూడు కలిసి న్యూక్లియస్ ఏర్పరిచినట్లుగా ఉంటుంది లేదా మీరు రెండు ను కూడ న్యూక్లియస్ తీసుకోవచ్చు ."
सोल्युट क्या होता है?,మరియు సొల్యూట్ అంటే ఏమిటి ?
"एसिड उस पदार्थ को कहा जा सकता है, जो जल में घुलने पर आसानी से हाइड्रोजन आयन्स देता है और वह पदार्थ जो किसी सोलूशन की हाइड्रोजन आयन कंसंट्रेशन को कम कर देता है, उसे हम बेस कहते हैं क्योंकि यह हाइड्रोजन और एच ओएच या आप कह सकते हैं कि जो हाइड्रॉक्सिल आयन देता है।","మరియు పదార్థం హైడ్రోజన్ అయాన్ కాన్సెన్ట్రేషన్‌ను సొల్యూషన్లో తగ్గిస్తుందో , మనము దానిని బేస్ అని పిలుస్తాము ఎందుకంటే OH లేదా హైడ్రాక్సిల్ అయాన్ ఇచ్చేదని మీరు చెప్పవచ్చు ."
टर्मिनल एमाइडीन ग्रुप क्षारीय होता है और ड्रग मालेक्‍यूल को ॠणात्‍मक रूप से आवेशित phosphodiester बैकबोन की ओर आकर्षित करने का काम करता है ।,"వెన్నెముక అనేది యూరియా చేర్చడం వల్ల తగ్గించబడును , ఇది ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్ ముఖ్యమైనది అని చూపుతుంది ."
"लेकिन N - और C - टर्मिनल सिरों पर सिग्नल क्रम रूपांतरण के बाद हटा दिए जाते हैं , जिससे बाद में दो सौ आठ अमीनो एसिड्स की संख्या शेष रह जाती है ।","కాని సంకేత క్రమం అనేది N - మరియు C - టెర్మినల్ చివరల మధ్య ఉండును మరియు తరువాత అనువాదపరంగా తొలగించబడుతాయి , దీని వల్ల రెండు వందల ఎనిమిది అమైనో యాసిడ్స్ ఏర్పడుతాయి ."
डीएनए की लंबी अक्षरेखा को लिगैंड की लंबी अक्षरेखा के साथ घुमाया जाता है ।,లిగాండ్ పొడవాటి అక్షం అనేది డిఎన్ఎ యొక్క డయాడ్ అక్షానికి చాలా సమీపంగా ఉంటుంది .
"इसलिए, ऐसी कई विधियां हैं जो इस कक्षा में, इस सप्ताह में आपने समझ ली हैं।","కాబట్టి , ఈ వారంలో , ఈ తరగతిలో మీరు అర్థం చేసుకున్న అనేక పద్ధతులు ఉన్నాయి ."
"इसलिए , यदि मॉलिक्यूलर वेट बहुत अधिक है , तो मॉलिक्यूल बहुत आसानी से नीचे तली में जमा होते हैं , यदि मॉलिक्यूलर वेट कम है , तो यह धीरे - धीरे नीचे तली में जमा होते हैं ।","కావున , ఒకవేళ మాలిక్యులర్ వెయిట్ ఎక్కువగా ఉంటే , అప్పుడు ఆ మాలిక్యుల్స్ సులభంగా స్థిరపడుతాయి , ఒకవేళ మాలిక్యులర్ వెయిట్ తక్కువగా ఉంటే , అది నెమ్మదిగా స్థిరపడుతుంది ."
अध्रुवीय परमाणुओं के बीच अंत : क्रिया ।,నాన్ పోలార్ ఆటమ్స్ మధ్య గల ఇంటరాక్షన్.
"इसमें केवल एक अंतर है होता है कि एंजाइम के बजाय , एक एंटीजन एंटीबॉडी को अंकित किया जाता है ।",ఒకే తేడా ఏమిటంటే దీనిలో ఎంజైముకు బదులుగా ఆంటీజెన్ ఆంటీబాడీతో లేబుల్ చేయబడుతుంది .
बढ़ी हुई बाईं ओर की हेलिक्स हर टर्न पर तीन दशमलव तीन ऐंग्स्ट्रॉम रेसीड्यूज होती है और उछाल हर टर्न पर नौ दशमलव छह ऐंग्स्ट्रॉम होता है और हर अमिनो एसिड पर दो दशमलव नौ ऐंग्स्ट्रॉम होता है ।,"కాబట్టి , విస్తరించిన ఎడమ చేతి హెలిక్స్ ప్రతి మలుపుకు మూడు పాయింట్ల మూడు ఆంగ్‌స్ట్రోమ్ అవశేషాలు మరియు ప్రతి మలుపు పెరుగుదలకు తొమ్మిది పాయింట్ ఆరు ఆంగ్‌స్ట్రోమ్‌లు మరియు ప్రతి అమైనో ఆసిడ్ రెండు పాయింట్ల తొమ్మిది ఆంగ్‌స్ట్రోమ్ ."
क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर्स -,క్వాటర్‌నరీ / చతుర్థ నిర్మాణాలు –
मेटैलिक बॉन्ड्स- मेटैलिक बॉन्ड्स किसी भी धातु में स्वतंत्र-अवस्था में पाए जाने वाले एटम्स के बीच बनते हैं।,మెటాలిక్ బాండ్స్ – మెటాలిక్ బాండ్స్ అనేవి స్వేచ్ఛా స్థితిలో ఉన్న మెటల్ ఏటమ్స్ మధ్య ఏర్పడుతాయి .
"फिर यह आपको अंसेस्ट्रल सीक्वेंसेस और संतानों के बीच संबंधों को समझने में भी मदद करता है , मतलब पूर्वज का अर्थ , नए सीक्वेंसेस के संबंध में पुराने सीक्वेंस से है और कैसे ये दोनों संबंधित होते हैं और परिवर्तन कैसे होते हैं , विशेष रूप से मॉलिक्यूलर लेवल पर ।","పూర్వీకుల సీక్వెన్స్ లు మరియు దాని వారసుల మధ్య సంబంధాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ఇది సహాయపడుతుంది , పూర్వీకుడు అనగా క్రొత్త సీక్వెన్స్ పరంగా పాత సీక్వెన్స్ మరియు ఈ రెండు పరస్పరం ఎలా సంబంధం కలిగి ఉంటాయి మరియు ప్రత్యేకించి మాలిక్యులార్ స్థాయిలో మార్పులు ఎలా సంభవిస్తాయి ."
"तो , इस ए बी सी डोमेन में दो क्षेत्र होते हैं , एक अल्फा हेलिकल डोमेन है और दूसरे को रिका क्षेत्र कहा जाता है ।","కాబట్టి , ఈ ఏ బి సి డొమైన్‌ రెండు డొమైన్‌లు కలిగి ఉంటుంది , ఒకటి ఆల్ఫా హెలికల్ డొమైన్ మరియు మరొకటి రెక్ ఏ డొమైన్ అంటారు ."
"इसलिए छात्रों, मैं संक्षेप में वह सब बताना चाहूँगी जो हमने आज की इस इकाई में सीखा है।","కావున విద్యార్థులారా , ఈనాటి పాఠంలో మనం నేర్చుకున్న వాటిని నేను సంగ్రహంగా చెప్పాలనుకుంటున్నాను ."
"आप संरचना कैसे प्राप्त कर सकते हैं, एक्स-रे नहीं किया जा सकता है, क्योंकि यह पाठ्यक्रम बहुत ही सुगठित है,इसलिए एक कक्षा में पूरा कर दिया गया है।",మీరు నిర్మాణాన్ని ఎలా పొందగలరు మరియు ఒక తరగతిలో ఎక్స్‌రే చేయలేము ఎందుకంటే ఈ కోర్సు చాలా కాంపాక్ట్‌లో ఉంది .
"यदि आप एक अकेले फाइबर , मांसपेशी फाइबर को बाहर निकालते हैं और इलेक्ट्रॉन माइक्रोस्कोपी में देखते हैं तो आप लाइट बैंड्स और डार्क बैंड्स देख सकते हैं ।","ఒకవేళ మీరు ఒక ఫైబర్ , కండర ఫైబర్ ను తీసి ఎలక్ట్రాన్ మైక్రోస్కోప్ ద్వారా చూస్తే మీరు లైట్ బ్యాండ్స్ మరియు డార్క్ బ్యాండ్స్‌‌ను చూడవచ్చు ."
"इसलिए , मेथिओनिन के सल्फर का लोन पेयर इसे आसानी से सायनोजेन ब्रोमाइड के कार्बन को दे सकता है और अंततः यह एक वर्ग सायनोजेन ब्रोमाइड व्युत्पन्न यौगिकों का वर्ग बनाता है ।","అందువల్ల , మిథియోనిన్ యొక్క సల్ఫర్ యొక్క ఒంటరి ఎలక్ట్రాన్ జంటను ఇది సులభంగా సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ యొక్క కార్బన్ కు దానం చేస్తుంది మరియు చివరకు ఇది ఒక వర్గాన్ని , సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ ఉత్పన్న వర్గాన్ని ఏర్పరుస్తుంది ."
"अमोनियम क्लोराइड बनाने के लिए अमोनिया और हाइड्रोजन क्लोराइड के बीच होने वाली अभिक्रिया में आम तौर पर कोओर्डीनेट बॉन्ड देखा जाता है, इसमें नाइट्रोजन एटम के आसपास इलेक्ट्रॉनों की एक लोन पेयर ऑफ इलेक्ट्रॉन्स मौजूद होती है और यह एचसीएल के साथ संयोजित होती है और इस विशेष अमोनियम को एक पॉजिटिव चार्ज मिल जाता हैं, क्योंकि हाइड्रोजन न्यूक्लीअस नाइट्रोजन में स्थानांतरित हो गया है, क्योंकि इस विशेष हाइड्रोजन के चले जाने के कारण और बचे हुए इलेक्ट्रॉन के कारण क्लोरीन हो जाता है।","ఒక కోఆర్డినేట్ బాండ్ అనేది సాధారణంగా అమ్మోనియం క్లోరైడ్ ను ఏర్పరచే క్రమంలో అమ్మోనియా మరియు హైడ్రోజన్ క్లోరైడ్ల మధ్య చర్యలో కనిపిస్తుంది , అక్కడ నైట్రోజన్ మాలిక్యూల్ చుట్టూ ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్ ఉంటుంది మరియు ఇది హెచ్‌సిఎల్ తో కలిసిపోతుంది మరియు హైడ్రోజన్ కేంద్రకం నైట్రోజన్ వైపు ఆకర్షించబడడం వల్ల ఈ నిర్ధిష్ట అమ్మోనియం పాజిటివ్ ఛార్జ్ పొందుతుంది , ఈ నిర్ధిష్ట హైడ్రోజన్ కేంద్రకాన్ని కోల్పోయి ఎలక్ట్రాన్ మిగిలి ఉండడం వల్ల క్లోరిన్ నెగటివ్ ఛార్జ్ పొందును ."
बड़े मायोसिन मोटर फिलामेंट्स को दो सिरे वाले मायोसिन कहा जाता है और वे ट्रिप्सिन के साथ पच जाते हैं जिससे एक घुलनशील भारी मेरोमायोसिन बनता है ।,పెద్ద మయోసిన్ మోటార్ ఫిలమెంట్స్ అనేవి టూ హెడెడ్ మయోసిన్ గా పిలవబడుతాయి మరియు అవి ట్రిప్సిన్ తో జీర్ణం అవుతాయి ఇది కరిగే స్వభావం గల భారీ మెరోమైసిన్‌నకు దారితీస్తాయి .
जब आयनित समूहों के बीच वाटर मॉलिक्यूल्स नहीं होते हैं तब ये बहुत मजबूत होते हैं क्योंकि जल का डाइइलेक्ट्रिक कॉन्स्टैन्ट ज्यादा होता है।,నీటి డైఎలెక్ట్రిక్ కాన్స్టాంట్ విలువ అధికంగా ఉండడం వల్ల వాటర్ మాలిక్యూల్స్ అయోనైజ్డ్ గ్రూపుల మధ్యలేనప్పుడు అవి చాలా బలమైనవిగా ఉంటాయి .
"तो , जिसका अनुमान पहले से ही लगा लिया गया था , उसके अलावा जो है वह है पॉलीपेप्टाइड्स के बीच का हाइड्रोजन बॉन्ड , जैसा कि क्रिस्टल संरचना में भी देखा गया है कि जल भी अंतः क्रिया करता है , और जल एक अन्य चेन के एक से लेकर मुख्य चेन तक साइड चेन से अंतः क्रिया करता है ।","కాబట్టి , ముందే ఊహించినట్టుగా కాకుండా , పాలీపెప్టైడ్‌ల మధ్య హైడ్రోజన్ బంధం , క్రిస్టల్ నిర్మాణంలో కనిపించేది కూడా నీరు చర్య జరుపుతుంది , నీరు ఒక వైపు నుండి పక్క గొలుసు ​​యొక్క ప్రధాన గొలుసుతో చర్య జరుపుతుంది ."
"""लेकिन पश्चिम देशों के लोगों से अगर आप पूछेंगे कि , """" कोलेजन मॉडल किसने दिया था ?""","""కానీ పశ్చిమాన మీరు ప్రజలను అడిగినప్పుడు , """" కొల్లాజెన్ మోడల్ ఎవరు ఇచ్చారు ?"""
"इसी प्रकार, कुछ जीवविज्ञानी प्रतिशत भार में भी व्यक्त करना पसंद करते हैं जो बहुत अच्छा नहीं है, लेकिन कुछ मामलों में इसे नियमित रूप से उपयोग किया जाता है जैसे कि उदाहरण के लिए माइक्रोबायोलॉजी और ऐसे ही अन्य विषयों में भी।",కావున కొంత మంది శాస్త్రవేత్తలు భారశాతాలలో తెలియజేయడానికి ఇష్టపడతారు అది అంత మంచిది కాదు కాని కొన్ని సందర్భాలలో దీనిని మాములుగా ఉపయోగిస్తున్నారు .ఉదాహరణకు మైక్రోబయాలజి మరియు మొదలయినవి .
"लेकिन यह विभिन्न प्रकार की संरचनाओं जैसे ए-डी एन ए, बी-डी एन ए, और ऐसे ही कुछ और संरचनाओं में हो सकती है।","కానీ ఇది ఏ - డి ఎన్ ఏ , బి - డి ఎన్ ఏ , మరియు అలా ఇతర రకాల నిర్మాణాలను తీసుకోవచ్చు ."
"तो , आप देख सकते हैं कि वास्तव में सेडीमेंटेशन वेलोसिटी माध्यम और माध्यम के विस्कोसिटी के साथ साथ कण के आकार पर , कण के डेंसिटी में भिन्नता पर निर्भर करती है ।","కావున , వాస్తవ అవక్షేపణ వేగం అనేది మాధ్యమం మరియు మాధ్యమం యొక్క స్నిగ్ధత పరంగా కణం యొక్క డెన్సిటి కణ వ్యత్యాస పరిమాణంపై ఆధారపడి ఉంటుందని మీరు చూడవచ్చు ."
"एक बार जब यह बन जाता है , तो यौगिक अस्थिर हो जाते हैं , और इसीलिए ये ब्रोमाइड आयन को आसानी से मुक्त कर सकते हैं और मेथिओनिन के साइनाइड व्युत्पन्न स्थिर यौगिक आसानी से बना सकते हैं , लेकिन यह सल्फर को धनात्मक आवेश देता है जो कि अभी भी अस्थिर यौगिक बना हुआ है ।","దీని వల్ల వర్గాలు అస్థిరం అవుతాయి కావున ఇది సులభంగా బ్రోమైడ్ అయాన్ ను విడుదల చేయగలదు మరియు మిథియోనిన్ అనేది మిథియోనిన్ యొక్క సయనైడ్ డెరివేటివ్స్ యొక్క స్థిర సమ్మేళనాన్ని సులభంగా ఏర్పరచగలదు , కాని ఇది సల్ఫర్‌కు ధనావేశాన్ని అందిస్తుంది , అది అప్పటికీ అస్థిరమైన వర్గంగా ఉంటుంది ."
"तो, इस सप्ताह इन दोनों कक्षाओं को पूरा किया जाएगा।",కాబట్టి ఈ రెండు తరగతులు ఈ వారంలో ఉంటాయి .
रूपान्तरण के बाद विभिन्न परिवर्तन होते हैं और कोलेजन मोलिक्युल्स में क्रॉस लिंक्स देखें गए हैं ।,కొల్లాజెన్ అణువులలో వేర్వేరు అనువాద సవరణ తరువాత వేర్వేరు క్రాస్ లింకులు ఏర్పడ్డాయి అని చెప్పవచ్చు .
"तो, इसी के साथ अब इस सप्ताह में आपको D N A स्ट्रक्चर्स और इसके विभिन्न घटकों के बारे में ज्ञात हो गया है।","కాబట్టి , దీనితో మీరు ఇప్పుడు ఈ వారంలో డి ఎన్ ఏ నిర్మాణాలు మరియు భాగాలు , వివిధ భాగాలను అవగతం చేసుకుంటారు ."
टाइप वन डैश बीटा टर्न -,టైప్ వన్ డ్యాష్ బీటా టర్న్ -
"उदाहरण के लिए , बीटा टर्न - बीटा टर्न वन , टू , रिवर्स टर्न , और वन प्राइम या टू प्राइम ।","ఉదాహరణకు బీటా టర్న్ అనేది బీటా టర్న్ వన్ , టూ , రివర్స్ టర్న్ , మరియు వన్ ప్రైమ్ లేదా టూ ప్రైమ్ గా వర్గీకరించబడినది ."
"प्रोटीन से होने वाली एक और बीमारी है वह है अल्जाइमर्स डिसीज और यह डिमेंशिया का एक मुख्य कारण है , जिसमें याद्दाश्त चली जाती है , सोचने और समस्या हल करने में कठिनाई होती है ।",మరో ప్రోటీన్ కలిగించే డిసీసెస్ అల్జీమర్స్ డిసీస్ మరియు ఇది సాధారణంగా డిమెన్షియా కలిగిస్తుంది మరియు ఇది జ్ఞాపకశక్తిని కోల్పోవడం మరియు ఆలోచించడం మరియు సమస్యలను పరిష్కరించడంలో ఇబ్బందిని వివరిస్తుంది .
"अब , सबसे कम ऊर्जा से एक किलो कैलोरी प्रति मोल के भीतर बिंदुओं या संयोजनों का पता लगाइए और रेखाओं द्वारा इसे जोड़ दीजिए ।","ఇప్పుడు , ప్రతి మోల్ నకు ఒక కిలో కాలరీలోని పాయింట్స్ లేదా కాంబినేషన్స్ ను అత్యల్ప శక్తి నుండి కనుగొనాలి మరియు ఆకృతుల ద్వారా దీనిని చేర్చాలి ."
"युयुयु, युयुसी दोनों ही फिनाइलएलानीन को कोड करते हैं।","యుయుయు , యుయుసి రెండూ ఫినైల్ అలనీన్‌ను కోడ్ చేస్తాయి ."
"तो , कण बहुत ही आसानी से नीचे तली में बैठ जाते हैं या छोटे आकार के कण की तुलना में बहुत ही जल्दी , तो आप जानते हैं या आप कह सकते हैं कि पहला भाग यह है कि कण के सेडीमेंटेशन की दर उसके आकार के समानुपाती होती है , आकार बढ़ता है तो वेलोसिटी बढ़ता है , आकार घटता है तो वेलोसिटी घटता है ।","కావున , చిన్న పరిమాణంలో గల కణంతో పోల్చినప్పుడు కణం చాలా సులభంగా లేదా చాలా వేగంగా స్థిరత్వాన్ని పొందుతుంది , కావున మీకు తెలిసినట్లుగా మొదటి భాగం , కణం యొక్క అవక్షేపణ రేటు అనేది పరిమాణానికి అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది , కావున పరిమాణం పెరిగితే వేగం పెరుగుతుంది , పరిమాణం తగ్గితే , వేగం తగ్గుతుంది ."
"तो , पहले हमनें N - टर्मिनल सिक्वेंसिंग और C - टर्मिनल सिक्वेंसिंग जैसे दो समूहों में वर्गीकृत किया है ।","కావున , మనం మొదట రెండు వర్గాలు అనగా N - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ మరియు C - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్‌గా విభజించుదాము ."
"अब , हम तीन सौ और साठ डिग्री के बीच के अंतर को जानते हैं ।",కావున మనకు మూడు వందలకు మరియు అరవై డిగ్రీలకు మధ్య వ్యత్యాసంతెలుసు .
कार्बोक्सिपेप्टिडेज एंजाइम विशेष रूप से C - टर्मिनल अवशेषों को अलग करता है ।,కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ఎంజైమ్ ప్రత్యేకించి c - టర్మినల్ రెసిడ్యూను విడదీస్తుంది .
"तो , एवोल्यूशन वास्तव में जीन्स पर ही आधारित होता है और निश्चित रूप से जीन्स ही प्रोटीन्स को एनकोड करते हैं , और इसलिए प्रोटीन सीक्वेंस वास्तव में एक कारक है जो आवश्यक होता है जो विकास की प्रक्रिया को पहचानने या समझने में आपकी सहायता कर सकता है ।","కాబట్టి పరిణామం వాస్తవానికి జీన్స్ ఆధారపడి ఉంటుంది మరియు జీన్స్ ప్రోటీన్స్ ను ఎన్ కోడ్ చేస్తాయి , కావున పరిణామ ప్రక్రియను మీరు గుర్తించడం లేదా అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ మీకు సహాయపడే ఒక కారకం లేదా తప్పనిసరి అవుతుంది ."
"पॉली dA - dT , पॉली dA पॉली dT और ट्रिपलेक्‍स पॉली dA.2 पॉली dT के साथ अंत : क्रिया का अध्ययन लिनीअर डाइक्रोइज़म द्वारा किया गया था ।","పాలీ dA dT , పాలీ dA పాలీ dT మరియు ట్రిప్లెక్స్ పాలీ dA టూ పాలీ dT తో పరస్పర చర్యను లీనియర్ డైక్రోయిజంతో అధ్యయనం చేయవచ్చు ."
कोई भी न्यूक्लियोटाइड न होने की स्थिति को रिगर स्टेट माना जाता है ।,న్యూక్లియోటైడ్ లేని స్టేట్ అనేది రైగోర్ వంటి స్టేట్ భావించబడుతుంది .
"प्रोटीन की मूल संरचना को कैसे बनाए रखा जाता है, इसका अध्ययन आप इस सप्ताह की दूसरी कक्षा में करेंगे।",ప్రోటీన్ నేటివ్ స్ట్రక్చర్ ఎలా నిర్వహించబడును అనేది మీరు ఈ వారం రెండవ క్లాస్ లో చదువుకుంటారు .
"तो , यहाँ त्रिज्या की तीन धुरी मापनी होती हैं ।","ఒకటి మీరు పైన చూడవచ్చు , ఇది భ్రమణ అక్షానికి చాలా చాలా సమీపంగా ఉండడం వల్ల ఇక్కడ వ్యాసార్థం కనిష్టంగా ఉంటుంది."
"ये X और Y हमेशा प्रोलीन हाइड्रोक्सीप्रोलिन नहीं होते , ये दूसरे एक तिहाई बार , कुछ अलग अमिनो एसिड होते हैं ।","కాబట్టి , ఈ X మరియుY ఎల్లప్పుడూ హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ ప్రోలిన్‌లు అని చెప్పలేము , అవి మరో మూడింట ఒక వంతు , మరియు ఇవి భిన్నమైన అమైనో ఆసిడ్స్ ."
"मैट्रिक्स कण के बीच खाली स्थान को वोयड वोल्यूम , एक कॉलम का V शून्य कहा जाता है ।","మెట్రిక్స్ కణాల మధ్య గల ఖాళీ స్థలాన్ని ఒక కాలమ్ యొక్క వాయిడ్ వాల్యూమ్ , V జీరోగా పిలుస్తాము ."
"इसलिए , पार्किन में म्यूटेशन्स भी वास्तव में इस बीमारी का कारण होते हैं ।","కావున , పార్కిన్ లోని మ్యూటేషన్ కూడా ఈ డిసీస్ కారణం అవుతుంది ."
"और तीसरी कक्षा में, हम मिसेल्स या लाइपोसोम्स करेंगे।","మరియు మూడవ తరగతిలో , మనం మైసెల్‌లు లేదా లిపోజోమ్‌లను చేస్తాము ."
"इसलिए, यही कारण है कि आपने इस सप्ताह के इस पाठ्यक्रम में, इंटरैक्शन के बारे में सीखा है यानि कि केमिकल बॉन्ड्स।","కావున , మీరు ఈ కోర్స్ లో ఈ వారం కెమికల్ బాండ్స్ గురించి నేర్చుకున్నారు ."
इससे आप निन्यानवे प्रतिशत गतिविधि को बरकरार रखते हैं ।,అప్పుడు మీరు 99 శాతం ఆక్టివిటీని నిలుపుకుంటారు .
इलेक्ट्रॉन क्लाउड के आकार और मॉलिक्यूल के आकार से मॉलिक्यूल्स के पोलेराइज़ेशन की सुगमता बढ़ जाती है।,మాలిక్యూల్లను పోలరైజ్ చేయగల సౌలభ్యం అనేది ఎలక్ట్రాన్ మేఘం యొక్క పరిమాణం మరియు మాలిక్యూల్ యొక్క పరిమాణంతో పాటుగా పెరుగుతుంది .
"इसके उत्कृष्ट उदाहरण सोडियम, लोहा, एल्यूमीनियम, चांदी और तांबा हैं।","సోడియం , ఐరన్ , అల్యూమినియం , సిల్వర్ మరియు కాపర్ మొదలైనవి శాస్త్రీయ ఉదాహరణలు అవుతాయి ."
इस विशिष्ट एकत्रीकरण को कई लोगों द्वारा रोकथाम करने के लिए खोज लिया गया है और अमाइलॉइड बीटा एग्रीगेशन और साथ ही इस विशिष्ट एकत्रीकरण को रोकने के तरीकों को समझने के लिए भी बहुत सारा शोध हो चुका है।,ఈ ప్రత్యేకమైన అగ్రిగేషన్ నివారించబడాలని చాలా మంది కోరుకున్నారు మరియు అమిలోయిడ్ బీటా అగ్రిగేషన్‌ను అర్థం చేసుకోవడానికి మరియు ఈ ప్రత్యేకమైన అగ్రిగేషన్ను నిరోధించే మార్గాలను అర్థం చేసుకోవడానికి చాలా పరిశోధనలు జరిగాయి .
ये हेलिकल रीजन्स होते हैं जो कि कॉइल्‍ड - कॉइल्स डाइमर्स बनाते हैं और ये डाइमर्स इकट्ठा होकर प्रोटोफिलामेंट्स बनाते हैं और ये प्रोटोफिलामेंट्स आठ प्रोटोफिलामेंट्स का एक समूह बनाने के लिए आपस में इकट्ठा हो जाते हैं जिससे लंबे इंटरमीडिएट फ़िलामेंट्स बनते है ।,"ఇవి కాయిల్‌ను ఏర్పరుస్తాయి , హెలికల్ ప్రాంతాలు కాయిల్డ్ కాయిల్స్ డైమర్‌లను ఏర్పరుస్తాయి మరియు ఈ డైమర్‌లు కలిసి ప్రోటోఫిలమెంట్‌లను ఏర్పరుస్తాయి మరియు ఈ ప్రోటోఫిలమెంట్‌లను కలిసి ఎనిమిది ప్రోటోఫిలమెంట్ల కట్టను ఏర్పరుస్తాయి .తద్వారా ఒక లాంగ్ ఇంటర్మీడియట్ ఫిలమెంట్స్‌ రూపొందించబడతాయి ."
न्यूक्लियोटाइड पी लूप स्विच वन और स्विच टू के बीच बंधा होता है ।,న్యూక్లియోటైడ్ అనేది p లూప్ స్విచ్ వన్ మరియు స్విచ్ టూ మధ్య బంధించబడి ఉంటుంది .
"कार्बोहाइड्रेट्स और लिपिड्स क्या आपको पता नहीं है कि यह इतना महत्वपूर्ण नहीं है,",కార్బోహైడ్రేట్‌లు మరియు లిపిడ్‌‌లు అంత ముఖ్యమైనవి కావు అని మనము భావిస్తాము .
"तो ये तीन चीजें और तीन कक्षाएँ, आप पहली तीन कक्षाओं में प्रोटीन स्ट्रक्चर के बारे में सीखेंगे।","కావున ఈ మూడు విషయాలు , మూడు క్లాస్ లు ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ గురించిన మొదటి మూడు క్లాస్ లు అవుతాయి ."
"एंगल काई थ्री की गणना आर्जिनिन , ग्लूटामाइन , ग्लूटामिक एसिड , लाइसिन और मिथिओनिन के लिए की जाती है ।","కోణం కై త్రీ అనేది అర్జినైన్ , గ్లుటామిన్ , గ్లుటామిక్ ఆమ్లం , లైసీన్ మరియు మిథియోనైన్ కోసం లెక్కించబడుతుంది ."
"हाइड्रोजन बॉन्ड - हाइड्रोजन बॉन्ड दुर्बल इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स होती हैं , लेकिन उनमें दिशात्मक गुण होते है ।","హైడ్రోజన్ బాండ్ – ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ లో హైడ్రోజన్ బాండ్స్ బలహీనంగా ఉంటాయి , కాని దిశాత్మక లక్షణాన్ని కలిగి ఉంటాయి ."
और केवल इन संरचनाओं को ही हम टाइप वन बीटा टर्न कहते हैं ।,మరియు కేవలం ఈ ఆకృతి ( అనురూపం ) ను మాత్రమే మనం టైప్ వన్ బీటా టర్న్ గా పిలుస్తాము .
"तो , ए बी सी वर्ग की प्रोटीनें , ए टी पी हाइड्रोलिसिस द्वारा ए टी पी से बंधती हैं जो प्लाज्मा मेम्ब्रेन के साथ - साथ इंटरसेलुलर मेम्ब्रेन के पार भी विभिन्न मॉलिक्यूल्स के परिवहन को चलाने के लिए ऊर्जा का उपयोग करती हैं ।","కాబట్టి , ఏ బి సి ఫ్యామిలీ ప్రోటీన్స్ A T P బంధం ఏర్పరచుకుంటాయి. ఏ టి పి హైడ్రాలిసిస్ ప్లాస్మా మెంబ్రేన్ అంతటా , అలాగే ఇంట్రాసెల్యులర్ మెంబ్రేన్ అంతటా వివిధ అణువుల రవాణాను నిర్వహించడానికి శక్తిని ఉపయోగిస్తుంది ."
"इसलिए , डैनियल कोशलैंड नामक दूसरे वैज्ञानिक ने इन्डूस्ड फिट हाइपोथीसिस के लिए , लॉक एंड की हाइपोथीसिस को थोड़ा संशोधित किया ।","అందువల్ల , డేనియల్ కోష్లాండ్ అనే ఇతర శాస్త్రవేత్త లాక్ అండ్ కీ హైపోథెసిస్‌ను ఇండ్యూస్డ్ ఫిట్ హైపోథెసిస్‌గా కొద్దిగా మార్చారు ."
"उदाहरण के लिए , सभी अल्फा हेलिक्सिस में एक ही जैसे फाई साई कोण होंगे और सभी बीटा शीटों में भी एक ही जैसे फाई साई कोण होंगे ।","ఉదాహరణలు , అన్ని ఆల్ఫా హెలిసెస్ ఒకే విధమైన Phi - Psi ఆంగిల్స్ కలిగి ఉంటాయి మరియు అన్ని బీటా షీట్స్ ఒకే విధమైన Phi - Psi ఆంగిల్స్ కలిగి ఉంటాయి ."
"सुपरकॉइलिंग  डी एन ए मोलेक्‍यूल की पैकेजिंग के लिए अत्‍यंत महत्वपूर्ण होती है , जो लंबाई में कई मीटर लंबे होते हैं और ये क्रोमेटिंग में फिट होने के लिए होते हैं जो दो सौ से तीन सौ एंग्स्ट्रॉम चौड़े और सात सौ से आठ सौ नैनोमीटर लंबे होते है ।","డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్ ప్యాకింగ్ కోసం సూపర్‌కాయిలింగ్ అనేది అత్యంత ముఖ్యమైనది , ఇది పొడవులో కొన్ని మీటర్స్ ఉంటుంది మరియు క్రోమాటింగ్‌లోకి సరిపోతుంది , ఇది రెండు వందల నుండి మూడు వందల ఆంగ్‌స్ట్రామ్ వెడల్పు మరియు ఏడు వందల నుండి ఎనిమిది వందల నానోమీటర్ల పొడవును కలిగి ఉంటుంది ."
तो एक विशेष समय पर ही रेप्लिकेशन की आवश्यकता होती है और सेल के एक विशेष समय पर ही ट्रांसक्रिप्शन की आवश्यकता होती है।,కాబట్టి ఒక నిర్దిష్ట సమయంలో ప్రతిరూపం అవసరం మరియు సెల్ యొక్క ఒక నిర్దిష్ట సమయంలో ట్రాన్స్‌క్రిప్షన్ అవసరం .
नेट्रोप्सिन अणु में एक आंतरिक मोड़ होता है जो माइनर ग्रूव B - डीएनए में अंतर्वेशन का समर्थन करता है ।,ఇది బైండింగ్‌పై ఒక చిన్న అదనపు ట్విస్ట్‌ను అందిస్తుంది .
"ये प्लैक्स मस्तिष्क की मरती हुई सेल्स के बीच पाए जते हैं और जो बीटा एमाइलॉयड प्रोटीन के बने होते हैं , इन्हें एमाइलॉयड प्लैक्स के नाम से भी जाना जाता है ।","ఈ ప్లేక్స్ మెదడులోని మృత సెల్స్ మధ్య కనిపిస్తాయి మరియు ఇవి బీటా అమైలాయిడ్ ప్రోటీన్ ద్వారా తయారు చేయబడుతాయి , ఇవి అమైలాయిడ్ ప్లేక్స్ కూడా పిలవబడుతాయి ."
ऑक्‍सीजन में एक s टू दो s टू और दो p फॉर का इलेक्ट्रॉनिक कॉन्फ़िगरेशन होता है।,ఆక్సిజన్ అనేది 1s2 2s2 and 2p4 ఎలెక్ట్రాన్ కాన్ఫిగరేషన్ కలిగి ఉంటుంది .
सेरोटोनिन रिसेप्टर्स के लिए अब तक कोई क्रिस्टल संरचना नहीं है ।,సెరోటోనిన్ రిసెప్టార్‌లకు ఇప్పటి వరకు క్రిస్టల్ నిర్మాణం లేదు .
रिटेंशन टाइम tR को कॉलम के अंत में एक एनालाइट पीक के नमूने की लोडिंग और उसका पता लगाने के बीच के समय के रूप में परिभाषित किया जाता है ।,రిటెన్షన్ టైమ్ Tr అనేది నమూనా లోడింగ్ మరియు కాలమ్ చివరలో అనలైట్ పీక్‌ను కనుగొనడానికి మధ్య కాలంగా నిర్వచించవచ్చు .
"प्रेरित फिट परिकल्पना के परिदृश्य में हमने देखा है कि ल्यू ट्रांसपोर्टर में हमारे पास ल्यूसीन है जो ट्रांसपोर्टर से बंधता है , जो ल्यूसीन ट्रांसपोर्टर में एक स्थायी परिवर्तन को प्रेरित करता है ।","ఇండ్యూస్డ్ ఫీట్ హైపోథెసిస్ విషయంలో ల్యూ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌లో లూసిన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌తో బంధనం ఏర్పరచుకోవడం మనం చూశాము , ఇది లూసిన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌లో ఒక ఆకృతీకరణ మార్పును ప్రేరేపిస్తుంది ."
"तो , यह स्पष्ट रूप से दर्शाता है कि एक्टिन बाउंड स्टेट रिगर स्टेट होती है ।","కావున , ఇది ఆక్టిన్ బౌండ్ స్టేట్ అనేది రైగోర్ స్టేట్ అని స్పష్టంగా చూపుతుంది ."
"Hb का आकर्षण यानि ऑक्सीजन बाइंडिग अम्लीयता से सम्बंधित होता है , एक मापदंड है जो मदद करता है , वह है टू , थ्री - बीपीजी  लेकिन इससे भी अधिक महत्वपूर्ण बात यह है कि बोहर कर्व वास्तविक में पीएच के प्रभाव को समझने में मदद करता है क्योंकि यदि पेरिफेरल टिश्यूज वास्तव CO टू छोड़ते हैं , तो आप जानते हैं कि COटू + पानी से बाई - कार्बोनेट आयन बन जाता है और इसे भी छोड़ा जाना होता है ।","Hb యొక్క ఆక్సిజన్ బైండింగ్ అనేది టూ , త్రీ బిపిజిలో సహాయపడే ఒక పరామితి అయిన ఎసిడిటీకి సంబంధం కలిగి ఉంటుంది కాని చాలా ముఖ్యంగా బోర్ కర్వ్ అనేది వాస్తవానికి pH యొక్క ప్రభావాన్ని అర్థం చేసుకోవడంలో సహాయపడుతుంది ఎందుకంటే CO టూ వల్ల , ఒకవేళ పెరిఫెరల్ టిష్యూ వాస్తవానికి CO టూ ను విడుదల చేయును అయితే ఈ CO టూ ప్లస్ నీరు కలిసి బైకార్భోనేట్ అయాన్ గా ఏర్పడును మరియు అది కూడా విడుదల చేయబడాలి ."
"तो , यह एक चक्रीय क्रिया होती है जहाँ हर बार Hb प्रवेश करता है , यह ऑक्सीजन लाता है और पेरिफेरल टिश्यूज तक पहुंचता है , जहाँ COटू निकलती है और उस COटू को बाहर छोड़ने के लिए यह लंग्स तक ले जाता है , तो यह लगातार होता रहता है और इस तरह हीमोग्लोबिन वास्तव में ऑक्सीजन को लाने - ले जाने का कार्य करता है","కావున , ఇది ప్రతిసారి Hb ప్రవేశించడం , ఇది ఆక్సిజన్ తీసుకుని పెరిఫెరల్ టిష్యూ చేరడం మరియు అక్కడ ఆక్సిజన్ విడుదల అవడం మరియు ఇది కార్భన్ డై ఆక్సైడ్ ను బయటకు పంపడం కోసం లంగ్స్ మోసుకెళ్లడం జరిగే ఒక వృత్తాకార ప్రతిచర్య అవుతుంది , కావున ఇది నిరంతరం జరుగుతూ ఉంటుంది మరియు ఆ విధంగా హిమోగ్లోబిన్ అనేది ఆక్సిజన్ రవాణా పరంగా పని చేస్తుంది ."
"तो , छात्रों देखते हैं कि हम इस इकाई से क्या क्या सीखेंगे ?","కావున , విద్యార్థులారా ఈ విభాగం నుండి మనం నేర్చుకోబోతున్నవి ఏమిటి ?"
"दाईं ओर एस्पार्टिक एसिड सतासी के म्यूटेशन के कारण यह अनकॉइल्ड हो जाता है , जिसे सियान रंग में दिखाया गया है ।","కుడి వైపున అస్పార్టిక్ ఆసిడ్ ఎయిటి సెవెన్ యొక్క మ్యుటేషన్ కారణంగా , ఇది సియాన్ రంగులో చూపబడినట్లు అన్‌కాయిల్డ్ అవుతుంది ."
एंगल काई फोर की गणना केवल आर्जिनिन और लाइसिन के लिए की जाती है और एंगल काई फाइव की गणना आर्जिनिन के लिए की जाती है ।,కోణం కై ఫోర్ అనేది అర్జినైన్ మరియు లైసీన్ కోసం మాత్రమే లెక్కించబడుతుంది మరియు కోణం కై ఫైవ్ అనేది అర్జినైన్ కోసం లెక్కించబడుతుంది .
टाइप टू डैश बीटा टर्न -,టైప్ టూ డ్యాష్ బీటా టర్న్ -
"इसका उत्कृष्ट उदाहरण हाइड्रोजन, ऑक्सीजन और क्लोरीन होगा।","హైడ్రోజన్ , ఆక్సిజన్ మరియు క్లోరిన్ దీనికి శాస్త్రీయ ఉదాహరణలు అవుతాయి ."
"तो, आपको एक ऐसी विशिष्ट स्थिति की आवश्यकता होती है जहाँ डी एन ए खुला हुआ नहीं है और किसी भी चीज के साथ अंतर्क्रिया करने के लिए तैयार हो।","కాబట్టి , మీరు డి ఎన్ ఏ తెరిచి ఉండని మరియు ఏదైనా సంకర్షణకు సిద్ధంగా లేని స్థితిని కలిగి ఉండాలి ."
"फॉस्फोलिपेज़ ए टू ; यह एक एरीस्टोलेटिक एंजाइम होता है , जो ग्लिसरोफ़ॉस्फ़ोलिपिड्स से बंधता है और एरैकिडोनिक एसिड्स जैसे प्रो इंफ्लेमेटरी सब्सट्रेट्स को मुक्त करने के लिए लिपिड को हाइड्रोलाइज़ करता है जिससे इन्फ्लेमेशन्स हो जाती है ।","కాబట్టి ఫాస్ఫోలిపేస్ ఏ టు కాంప్లెక్స్ అరిస్టోలెటిక్ ఎంజైమ్ గ్లిసరాఫాస్ఫోలిపిడ్‌లతో బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది మరియు అరాకిడోనిక్ ఆసిడ్‌ల వంటి ప్రో ఇన్‌ఫ్లమేటరీ సబ్‌స్ట్రెట్‌లను విడుదల చేయడానికి లిపిడ్‌‌ను హైడ్రోలైజ్ చేస్తుంది , ఇది మంటలకు దారితీస్తుంది ."
"बाद में , यदि आप अधिक लगाव वाली एंटीबॉडी चाहते हैं , तो इस क्लोन को उन्हीं चूहों में इंजेक्ट किया जाता है और असाइट्स फ्लूइड के रूप में उत्पन्न किया जाता है ।","తరువాత , మీరు ఈ రకపు హై అఫినిటీ ఆంటీబాడీని పొందాలనుకుంటే , ఈ క్లోన్ ఒకే స్ట్రైనుకు చెందిన ఎలుకలకు ఇంజెక్ట్ చేయాల్సి ఉంటుంది ."
"यह आंतरिक रूप से अनकपल्ड स्टेट में स्थानांतरित हो जाता है , जिसका अर्थ है मोटर डोमेन और लीवर आर्म का संपर्क खत्म हो जाता है और वह लचीली हो जाती है जिसकी वजह से यह मायोसिन को व्यर्थ गति नहीं देती ।",ఇది అంతర్గతంగా విడిగా ఉన్న స్టేట్ కదులుతుంది అనగా మోటార్ డొమైన్ మరియు లీవర్ ఆర్మ్ కనెక్టివిటీ కోల్పోతుంది మరియు సౌకర్యవంతంగా మారుతుంది . కావున ఇది మయోసిన్ నకు అనుత్పాదక కదలికను ఇవ్వదు .
सातवाँ रेसीड्यू सामान्यत : आवेशित होता है ।,ఏడవ అవశేషం సాధారణంగా ఛార్జ్డ్ అవశేషాలు .
लेकिन यह वहाँ भी नहीं रूकता है ।,"ఇది కనిష్ట విలువను చేరుతుంది , కాని pH లో మరింత పెరుగుదలతో ఇది తిరిగి దాని అసలైన విలువకు చేరుతుంది ."
धन्यवाद ।,ధన్యవాదములు .
डंडे के आकार की इन संरचनाओं में हेप्टाड रिपिट्स होते हैं जहाँ पहले और चौथे रेसीड्यूज़ में सामान्यत : हाइड्रोफ़ोबिक रेसीड्यूज होते हैं और पांचवे और सातवें रेसीड्यूज़ सामान्यत : आवेशित रेसीड्यूज़ होते हैं ।,"ఈ లోహపు కడ్డీ ఆకారపు నిర్మాణం హెప్టాడ్ రిపీట్‌లను కలిగి ఉంటుంది , ఇక్కడ ఒకటి మరియు నాల్గవ అవశేషాలు సాధారణంగా హైడ్రోఫోబిక్ రెసిడ్యూస్ కలిగి ఉంటాయి మరియు ఐదవ మరియు ఏడవ అవశేషాలు సాధారణంగా ఆవేశం కలిగిన అవశేషాలు ."
"हाइड्रोफोबिसिटी प्रोटीन-प्रोटीन इंटरएक्शन्स, लिपिड मिसेल्‍स के निर्माण और स्टेरॉयड हार्मोनों के उनके प्राप्‍तकर्ताओं के साथ जुड़ने में भी बहुत महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है।","హైడ్రోపోభిసిటీ అనేది ప్రోటీన్ - ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్స్ , లిపిడ్స్ మిసెల్స్ యొక్క ఏర్పాటు మరియు స్టెరాయిడ్ హార్మోన్స్‌ను వాటి గ్రాహకాలకు బంధించడంలో చాలా కీలకమైన పాత్రను కూడా పోషిస్తాయి ."
"तो , किसी भी एनालाइट के लिए रिटेंशन फैक्टर , डिस्ट्रिब्यूशन कोअफिशन्ट के साथ - साथ बढ़ता है जो दो प्रावस्थाओं और साथ ही स्टेशनेरी फेज़ के आयतन के बीच होता है ।",కావున ఏదైనా అనలైట్ కోసం నిలుపుదల కారకం అనేది రెండు దశల మధ్య పంపిణీ కోఎఫిషియంట్ మరియు స్థిరమైన దశ యొక్క ఘనపరిమాణంతో పాటుగా పెరుగుతుంది .
"उद्देश्य चाहे ड्रग डिजाइनिंग के लिए हो या ड्रग्स के लिए भी हो, यह किसी ड्रग्स के सुधार के लिए सकता है, किसी ड्रग्स की क्षमता या गतिविधि बढ़ाने के लिए सकता है, ड्रग डिजाइनिंग करने या यह एक ऐसी ड्रग्स भी हो सकती है जिसकी क्षमता पिछली पीढ़ी की क्षमता के समान ही है।","ఔషధ రూపకల్పన కోసం లేదా ఔషధం యొక్క మెరుగుదల , శక్తిని మెరుగుపర్చడానికి ఔషధ రూపకల్పన లేదా కార్యాచరణను పెంచడం లేదా ఇది మునుపటి తరం మాదిరిగానే అదే శక్తిని కలిగి ఉన్న ఒక ఔషధం కావచ్చు ."
इन कोणों के लिए चार परमाणु क्रम अगली स्लाइड में दिखाया गया है ।,ఈ ఆంగిల్స్ కోసం నాలుగు ఆటమ్ ల క్రమం తరువాతి స్లైడ్ లో చూపబడినది .
और निःसंदेह इसे समझने के लिए एक अलग तरह की समझ और गुणों की आवश्यकता होती है।,మరియు దీనిని రకరకాలుగా అర్థం చేసుకోవడం మరియు ధర్మాలు అవసరం ఉందనుకోండి .
"फिर , माल्टोज ट्रांसपोर्टर , ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर , सुक्रोज ट्रांसपोर्टर आदि जैसे कार्बोहाइड्रेट ।","తరువాత మాల్టోస్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ , గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ , సుక్రోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ మొదలైనటువంటి కార్బోహైడ్రేట్‌లు కలిగి ఉన్నాము ."
"इस विधि में , यदि आप यह जानना चाहते हैं कि क्या व्यक्ति टी - सेल डिफेक्ट वगैरह से पीड़ित है , तो आपको क्या करना होगा कि आप रोगी से या स्वस्थ व्यक्ति से टी - सेल्स को अलग कर दीजिए और किसी भी माईटोजेन के साथ पॉलीक्लोनली प्रेरित कर दीजिए ।","ఒకవేళ , వ్యక్తి టి - సెల్ లోపం , మొదలైన వాటితో బాధపడుతున్నాడో లేదో తెలుసుకోవాలంటే , మీరు చేయవలసింది మీరు రోగి నుండి లేదా ఆరోగ్యకరమైన వ్యక్తి నుండి టి - సెల్ వేరుచేసి , ఏదైనా మైటోజెన్‌తో పాలీ క్లోనల్ క్లోన్స్ ఉత్పత్తిని ఉత్తేజపరచాల్సి ఉంటుంది ."
"यदि , आपको निनहाइड्रिन व्युत्पन्न अमीनो एसिड के मापदंड को चलाना हो , तो आप किसी भी विशेष प्रोटीन में विभिन्न अमीनो एसिड की संरचना की मात्रा को निर्धारित कर सकते हैं ।","ఒకవేళ , అలా అయితే మీరు నిన్ హైడ్రిన్ ఉత్పన్నం అయిన అమైనో ఆమ్లం అమైనో ఆసిడ్ యొక్క ప్రమాణాన్ని అమలు చేయాలి మరియు మీరు అప్పుడు ఆ నిర్ధిష్ట ప్రోటీన్‌లోని విభిన్న అమైనో ఆసిడ్ కూర్పును మీరు లెక్కించవచ్చు ."
"डीएनए हेलिक्स, बेसिस के बीच बने हुए हाइड्रोजन बॉन्ड्स द्वारा एक साथ बंधी रहती है।",బేసస్ మధ్య ఏర్పడిన హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ద్వారా డిఎన్ఎ హెలిక్స్ను పట్టి ఉంచుతుంది .
"जहाँ आपकी ट्रिपल हेलिक्स है , आप उसे बड़ा करके देखेंगे तो आप पीले , लाल और हरे रंग के तीन पॉलीपेप्टाइड्स देख सकते हैं जो सामने से आते दिख रहे है और यदि आप इनको और ज्यादा बड़ा करेंगे तो आप केंद्र में ग्लाइसिन , प्रोलीन , हाइड्रोक्सीप्रोलिन देख सकते हैं , कि सभी ग्लाइसिन आ रहे है और हाइड्रोक्सीप्रोलिन आम तौर पर सतह पर होता है ।","మీరు మరింత జూమ్ చేస్తే మీరు గ్లైసిన్ , ప్రోలిన్ హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ కేంద్ర బిందువుకు వద్ద చూడవచ్చు , అన్ని గ్లైసిన్ కనపడతాయి మరియు హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ సాధారణంగా ఉపరితలంపై ఉంటుంది ."
सेंट्रिफ्यूगल स्विच में ट्यूबों को तिरछा किया जाता है ताकि सेंट्रीफ्यूज गाढ़े पदार्थ को नीचे की ओर और पतले पदार्थ या हल्के पदार्थ को ऊपर की ओर खींच सके ।,సెంట్రిఫ్యూగల్ స్విచ్ గొట్టాలు వక్రంగా ఉంటాయి కావున సెంట్రిఫ్యూజ్ ఎక్కువ సాంద్రత గల పదార్థాలను అడుగు భాగానికి మరియు పలుచని లేదా తేలికైన పదార్థాన్ని పై భాగానికి లాగుతుంది .
"हाइड्रेट का बनना- उच्‍च डायइलेक्ट्रिक कांस्टेंट के कारण, इसकी हाइड्रेटिंग प्रवृत्ति अत्याधिक प्रबल होती है।","హైడ్రేట్ ఏర్పడడం – అధిక డిఎలెక్ట్రిక్ కాన్స్టెంట్ వల్ల , ఇది చాలా బలమైన హైడ్రేటింగ్ స్వభావాన్ని కలిగి ఉండును ."
वास्तव में मकड़ी के कुछ जालें उसी परिमाण के स्टील से अधिक मजबूत होते हैं ।,కొన్ని సాలె పురుగు గూడులు వాస్తవానికి అదే పరిమాణం గల ఉక్కు కంటే బలంగా ఉంటాయి అని చెప్పవచ్చు .
प्रोटीन साइड चेन्स और क्षारीय हाइड्रॉक्सिल ग्रुप और मुख्य चेन अमाइड्स और डी एन ए की बैकबोन फॉस्फेट के बीच सॉल्ट लिन्क्स और हाइड्रोजन बॉन्डिंग जैसी बहुत सारी अंत : क्रियाएं होती हैं ।,ప్రోటీన్ సైడ్ చైన్స్ మరియు బేసిక్ మరియు హైడ్రాక్సిల్ గ్రూప్స్ మధ్య గల సాల్ట్ లింక్స్ మరియు హైడ్రోజన్ బాండింగ్ మరియు డిఎన్ఎ వెన్నెముక ఫాస్ఫేట్ ప్రధాన చైన్ అమైడ్స్ డిఎన్ఎతో ఎక్కువ పరస్పర చర్యలను ఏర్పరుస్తుంది .
"यदि आप अन्‍य तरीके से करते हैं , जैसे कि आप पहले यूरिया को हटाते हैं , तो इसका मतलब होगा कि आप प्रोटीन को पहले फोल्ड होने दे रहे हैं और बाद में यदि डीटीटी हटाते हैं तो इसका मतलब होगा कि आप प्रोटीन को फोल्ड होने देने के बाद आप डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ को बनने दे रहे हैं ।","ఒకవేళ మీరు మరో విధంగా చేస్తే , మొదట మీరు యూరియా ను తొలగించితే , అనగా మీరు మొదట ప్రోటీన్ మడతకు అనుమతిస్తారు మరియు డి టి టి తొలగించారు మరియు ఆపై , అనగా ప్రోటీన్ మడత జరిగిన తరువాత డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పడుటకు మీరు అనుమతించారు ."
"अब, जब थोड़ी बेसिक सीमा की बात आती है, तो फॉस्फेट बफर एक आदर्श बफर है।","ఇప్పుడు ఇది కొంచెం బేసిక్ వైపు వస్తుంది , పాస్పేట్ బఫర్ అనేది ఆదర్శమైనది ."
"इसीलिए , आप प्रोटीन संरचना में बाईं ओर की बीटा शीट को हमेशा मुड़ा हुआ पाएंगे ।",కావున మీరు ఎల్లప్పుడూ ప్రోటీన్ నిర్మాణాలలో ఒక ఎడమ చేతి వాటం బీటా షీట్ ను కనుగొంటారు .
"तो , जी - एक्टिन पॉलीमराइज़ होता है , पहले यह न्यूक्लिएशन करता है ।","కావున , G - ఆక్టిన్ పాలీమరైజెస్ మొదట అది న్యూక్లియేషన్ ను ఏర్పరుస్తుంది ."
"ऊन के अल्फा हेलिकल फाइबर्स लचीले , लोचदार होते है , और अपनी लंबाई से दुगने खींचें जा सकते हैं , जब कि कोलेजेन फाइबर्स अपेक्षाकृत अधिक मजबूत और सख्त होते हैं ।","ఉన్ని లాంటి ఆల్ఫా హెలికల్ ఫైబర్స్ వంగేవి , సాగేవి మరియు వాటి పొడవుకు రెండు రెట్లు వరుకు సాగదీయవచ్చు , అయితే కొల్లాజెన్ ఫైబర్స్ బలంగా మరియు సాపేక్షంగా దృఢమైనవి ."
"तो , यह कैसे किया जा सकता है , आप सेरा को दो फोल्ड द्वारा पतला करें और देखें कि सेरा की उच्चतम गिनती सूचना कितनी है जो अभी भी एंटीजन एंटीबॉडी रिएक्शन देती है ।","అంటే మీరు సెరా ను రెండు రెట్లు డైల్యూట్ చేసి , ఆంటీజెనుతో ఆంటీబాడీ ప్రతిచర్యను ఇచ్చే సెరా యొక్క అత్యధిక గణన సూచిక ఏమిటో చూడండి ."
"इस चित्र में निरंतर रेखा , संरचनात्मक स्थान में सामान्य ‘ अनुमत क्षेत्र ’ या ‘ पूर्ण त्रिज्या ‘ को दर्शाती है ।",ఆ చిత్రంలోని నిరంతర రేఖ అనేది సాధారణ ‘ అనుమతించిన ప్రాంతం ’ లేదా ఆకృతీకరణ స్థలంలోని ‘ పూర్తి వ్యాసార్థం ’ ను చూపును .
सबसे अच्छा उदाहरण Gcn फोर हैं ।,అత్యుత్తమ ఉదాహరణ Gcn ఫోర్ లేదా ఇంటర్మీడియేట్ ఫిలమెంట్స్ .
"इसको ऐसे समझना है, धात्विक क्रिस्टल में पॉजिटिव चार्ज का एक समूहीकरण होता है जो निश्चित स्थानों पर स्थित होता है और गतिशील वैलेंस इलेक्ट्रॉन्स के भंडार में रहते हुए एक निश्चित तरीके में व्यवस्थित होता है।",మెటాలిక్ క్రిస్టల్ స్థిరమైన స్థానాలను ఆక్రమించే పాజిటివ్ ఛార్జ్ సమూహాన్ని కలిగి ఉంటాయి మరియు స్వేచ్ఛా వాలన్స్ ఎలక్ట్రాన్ల సాగరంలో మునిగి ఉండే సునిర్వచిత నమూనాలో అమర్చబడి ఉంటాయి అని అర్థం చేసుకోవచ్చు .
"तब मोलिक्युलर कम्पोजीशन के बारे में वास्तविक जानकारी नहीं थी , बस इतना ही पता था कि एक तिहाई अमिनो एसिड्स ग्लाइसिन होते हैं और बाकी एक तिहाई अमिनो एसिड्स प्रोलीन और उसके डेरिवेटिव्ज़ होते हैं और तब इतनी तकनीकियाँ भी उपलब्ध नहीं थी , जितनी कि हमारे पास आज हैं ।","కాబట్టి , అప్పుడు మాలిక్యులర్ కూర్పు గురించి ఖచ్చితంగా తెలియదు , కేవలం మూడింట ఒక వంతు అమైనో ఆసిడ్స్ గ్లైసిన్ మరియు మరొక మూడింట ఒక వంతు అమైనో ఆమ్లాలు ప్రోలిన్ మరియు వాటి ఉత్పన్నాలు గురించి మాత్రమే తెలుసు ఎందుకనగా ఈ రోజు మనకు అందుబాటులో ఉన్న చాలా సాంకేతికతలు వేరు ."
फिर चयन करके इन्हें गतिशील प्रावस्था में वितरित किया जाता है ।,ఆపై అవి మొబైల్ దశలో సెలక్టివ్‌గా పంపిణీ చేయబడుతాయి .
"तो , इस तरह यह वास्तविक फंक्शनल प्रोटीन को पृथक कर देता है , और इसकी संरचना को बदल देता है ।","కావున , ఇది వాస్తవ క్రియాత్మక ప్రోటీన్ ను వేరు చేయును మరియు దాని ఆకృతీకరణను మార్చును ."
"सक्रिय क्षेत्र हीम आयरन है , जहाँ लिगेंड बाइंडिंग बाहर वाली पॉकेट में होता है ।","అదే విధంగా , హీమ్ ప్రోటీన్ లింకేజ్ అనేది ప్రాగ్జిమల్ ( సమీపం ) లో గల ఐరన్ మరియు హిస్టిడిన్ మధ్య కోవలెంట్ బాండ్ కలిగి ఉంటుంది ,"
"हाइड्रोफोबिसिटी डेल्टा g की एक माप है, उदाहरण के लिए अगर कहा जाए तो जल से अमीनो एसिड का एक आर्गेनिक साल्‍वन्‍ट में स्थानान्तरण।","హైడ్రోపోభిసిటీ అనేది డెల్టా జి యొక్క కొలత , ఉదాహరణకు నీటి గుండా అమైనో ఆసిడ్ను ఒక ఆర్గానిక్ సాల్వెంట్ బదిలీ చేయబడడం ."
"इस तरह , एनालाईट्स पृथक हो जाते हैं और उनको विभिन्न स्थितियों द्वारा देखा जा सकता है और पेपर क्रोमैटोग्राफी में , इसका उपयोग आमतौर पर अभिक्रिया की प्रक्रिया पर निगाह रखने के लिए किया जाता है ।","కావున అనలైట్స్ వేరు చేయబడుతాయి మరియు అప్పుడు అవి విభిన్న స్టేట్స్ మరియు పేపర్ క్రోమటోగ్రఫీలో చూడవచ్చు , ఇది సాధారణంగా చర్య జరిగే ప్రక్రియను పర్యవేక్షించడానికి ఉపయోగించబడుతుంది ."
"फिर आपके पास कई ए डी एफ / कोफिलिन प्रोटीन्स होती हैं , जिन्हें एक्टिन डिपॉलीमराइज़िंग फैक्टर प्रोटीन्स कहा जाता है , जो एक्टिन को डिपॉलीमराइज़ होने में और न्यूक्लियोटाइड को बदलने में मदद करती हैं ।","ఆపై మీరు ఆక్టిన్ డీపాలిమరైజింగ్ ఫ్యాక్టర్ ప్రోటీన్స్ గా పిలవబడే అనేక ఎ డి ఎఫ్ / కోఫిలిన్ ప్రోటీన్స్ ను మీరు కలిగి ఉంటారు , ఇవి న్యూక్లియోటైడ్ డీపాలిమరైజ్ మరియు వినిమయం చేయడానికి ఆక్టిన్ కు సహాయం చేస్తాయి ."
"तो , बीटा चेन लंबी होती है और अल्फा चेन छोटी होती है ।","కావున , బీటా చైన్ అనేది పొడవైనది మరియు ఆల్ఫా చైన్ అనేది పొట్టిగా ఉంటుంది ."
जब तीसरे अमिनो एसिड को जोड़ा जाता है तो उसे ट्राई पेप्‍टाइड्स कहा जाता है।,మూడవ అమైనో యాసిడ్ జత కూడినప్పుడు దానిని ట్రై పెప్టైడ్ అంటాము .
कुछ पदार्थ पानी में अच्‍छी तरह से नहीं घुलते हैं।,కొన్ని పదార్థాలు నీటిలో బాగా కరగవు .
अमीनो एसिड की मात्रा कैसे निर्धारित की जाती है ?,అమైనో ఆసిడ్ ఎలా లెక్కించబడుతుంది ?
"अब, पीएच को आमतौर पर हाइड्रोजन आयन कंसंट्रेशन के नेगेटिव लोगरिथम के रूप में परिभाषित किया जाता है।",ఇప్పుడు pH అనేది సాధారణంగా నిర్వచించినపుడు ఒక హైడ్రోజన్ అయాన్ కాంసెన్ట్రేషన్ యొక్క నెగెటివ్ లాగారిథమ్ .
इसी कारण से हेलिक्स में एक डायपोल फॉरमेशन का निर्माण होता है ।,దీని కారణంగా హెలిక్స్ అనేది ద్విధృవ నిర్మాణమును కలిగి ఉండును .
"इसलिए , जैसा कि पिछले भाग में हमने , ए बी सी वर्ग की प्रोटीनों के N - टर्मिनल बाइंडिंग डोमेन में देखा था ।","కాబట్టి , మునుపటి విభాగంలో ఎ బి సి కుటుంబ ప్రోటీన్ యొక్క ఎన్ - టెర్మినల్ డొమైన్‌లో మనం గమనించిన విధంగా"
"और फेनोटाइप पर प्रभाव देने के लिए म्यूटेशन के लिए निश्चित रूप से , यह नैचुरल सिलेक्शन का विषय है और इसे एक प्रोटीन की संरचना और कार्य को प्रभावित करना ही चाहिए ।",మరియు మ్యుటేషన్ కోసం ఫినోటైప్ పై ప్రభావం చూపడానికి ఇది సహజ ఎంపికకు లోబడి ఉంటుంది మరియు ఇది ఖచ్చితంగా ప్రోటీన్ యొక్క నిర్మాణం మరియు పనితీరుపై ప్రభావం చూపుతుంది .
"और कुछ पुस्तकों में , कुछ लेखकों ने उन्हें स्विच के रूप में भी वर्णित किया है ।","మరియు కొంతమంది మాన్యుస్క్రిప్ట్ , కొంతమంది రచయితలు వాటిని స్విచెస్ గా వివరించారు ."
ट्रांसक्रिप्शन फैक्टर्स की वजह से इसे समझा जा सकता है और भी कई उदाहरण हैं जिनका अध्ययन आप इस कक्षा में कर रहे होंगे।,ట్ర్యాన్స్‌క్రిప్‌షన్ కారకాలు దారితీయవచ్చు మరియు మీరు ఈ తరగతిలో చాలా ఉదాహరణలు కూడా చదువుతారు .
क्रोमैटोग्राफी एक पृथक्करण प्रक्रिया है जिसमें एक मिश्रण के घटकों को स्थिर प्रावस्था और गतिशील प्रावस्था के बीच वितरित करके एडज़ोर्पशन का उपयोग किया जाता है ।,క్రోమటోగ్రఫీ అనేది మిశ్రమం యొక్క భాగాన్ని స్థిరమైన దశ మరియు మొబైల్ దశల మధ్య పంపిణీ చేస్తూ అధిశోషణ ఉపయోగించి వేరు చేయు ఒక ప్రక్రియ .
उनका उपयोग प्रोटीन संरचनाओं के अध्ययन के लिए भी किया जाता है।,వీటిని ప్రోటీన్స్ నిర్మాణాలను అధ్యయనం చేయడంలో కూడా ఉపయోగిస్తారు .
"प्रोटीन लिगैंड कॉम्प्लेक्स का महत्व : इंटरमॉलिक्यूलर इंटरेक्शन्स के जटिल संयोजन , मैक्रो मॉलिक्यूल्स के आबंधन स्थल पर निर्भर करते हैं",ప్రోటీన్ లిగాండ్ సముదాయాల యొక్క ప్రాముఖ్యత : ఇంటర్‌ మాలిక్యులార్ ఇంటర్యాక్షన్స్ యొక్క కాంప్లెక్స్ అర్రేస్ మాక్రో మాలిక్యుల్ యొక్క బంధం ఏర్పరచుకునే ప్రదేశంపై ఆధారపడి ఉంటాయి .
"तो यहाँ , ए टी पी मॉलिक्यूल्स , इस न्युक्लियर डेड बाइंडिंग डोमेन्स के डाईमराइजेशन में मदद कर रहे हैं ।","కాబట్టి ఇక్కడ , ఏ టి పి మాలిక్యూల్‌లు ఈ న్యూక్లియర్ డెడ్ బైండింగ్ డొమైన్‌ల డైమెరైజేషన్‌‌లో సహాయపడతాయి ."
"यानि जब भी आपके पास कंसंट्रेशन होती है, तो इसका मतलब होता है कि स्पष्ट रूप से इसकी कितनी मात्रा है।","కావున ఈ కాన్సెన్ట్రేషన్‌ను గ్రాములలో సూచిస్తారు , కాని నిజమైన పదాలలో దీనిని డాల్టన్‌లలో చెప్పాలి గ్రాములలో మరియు మోల్‌లలో కాదు ; అనగా అంకెలపరంగా గ్రాములలో మొత్తం పదార్థం మాస్ దాని మాలిక్యులార్ వెయిటుకు సమానంగా ఉంటుంది"
"अब, अगर आपके पास किसी भी बाइनरी मिक्सचर के A+ B दो अवयव हैं, तो आपके पास XA होगा जो A बटा A के मोल्स बटा A+ B के बराबर होगा।","కావున ఒకవేళ మీరు రెండు ఘటకాలు గల బైనరీ మిక్స్చర్ A ప్లస్ ( మరియు ) B కలిగి ఉంటే , అప్పుడు మీరు XA అంటే A యొక్క మోల్స్ , A , B మొత్తం మోలుల నిష్పత్తికి సమానం అవుతుంది ."
"अब, नॉर्मलिटी शब्द उतना आम नहीं होगा, लेकिन कुछ उन अम्लों को दर्शाने के लिए इसके अपने फायदे हैं, जहाँ आपके पास इक्वीवेलेंट वेट है।",ఇప్పుడు నార్మాలిటి అంత సాధారణం కాకపోవచ్చు కాని మీకు సమానమైన బరువు ఉన్న కొన్ని ఆసిడ్స్ వ్యక్తీకరించడంలో దాని స్వంత ప్రయోజనాలు ఉన్నాయి .
"हाइड्रोफोबिक हाइड्रेशन, प्रोटीन फोल्डिंग, मेम्‍ब्रेन फॉर्मेशन, लिगैंड बाइंडिंग और यहां तक कि प्रोटीन स्टेबिलिटी जैसी जैविक प्रक्रियाओं में महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है।","హైడ్రోఫోబిక్ హైడ్రేషన్ అనేది ప్రోటీన్ ఫోల్డింగ్ , మెంబ్రేన్ ఏర్పాటు , లైగాన్డ్ బైండింగ్ మరియు ప్రోటీన్ స్టెబిలిటీ వంటి బయోలాజికల్ ప్రాసెస్ లలో కీలకమైన పాత్రను పోషించును ."
"तो , जितने ज्यादा डायसल्फाइड लिंक ब्रिजेस होंगे , केराटिन्स उतने ही मजबूत होंगे ।","కాబట్టి , ఎక్కువ డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ అంటే మరింత బలమైన కెరటిన్లు అని చెప్పవచ్చు ."
सभी को नमस्कार।,అందరికీ నమస్కారం .
और उनके पास कई प्रोटीन्स होती हैं जो एक्टिन फिलामेंट्स को भी स्थिर करते हैं ।,మరియు అవి ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ కు స్థిరత్వాన్ని కలిగించే అనేక ప్రోటీన్స్ ను కూడా కలిగి ఉంటాయి .
"फ्रन्टिंग का मतलब है शिखर के सामने के हिस्से का धुंधला होना और बढ़ी हुई पूंछ का होना और यह नमूनों की ओवरलोडिंग के कारण होता है , तो , एक अच्छी स्थिरता पाने के लिए नमूनों की ओवरलोडिंग से बचना चाहिए ।","ఫ్రంటింగ్ అంటే పీక్ యొక్క ముందు ఏటవాలు టేల్ లో క్షీణత మరియు ఇది నమూనా ఓవర్ లోడింగ్ వల్ల జరుగుతుంది , కావున మంచి రిజల్యూషన్ పొందడం కోసం నమూనా ఓవర్ లోడింగ్ నివారించాలి ."
"फॉस्फोलिपेज़ A टू के लिए अधिक विशिष्ट इन्हिबिटर बनाने के लिए , हमें हाइड्रोफोबिक सब्सट्रेट बाइंडिंग चैनल को अवरुद्ध करने की आवश्यकता होती है ।","కాబట్టి , ఫాస్ఫోలిపేస్ ఏ టూ కోసం మరింత నిర్దిష్ట ప్రతిరోధకాన్ని రూపొందించడానికి , మేము హైడ్రోఫోబిక్ సబ్‌స్ట్రేట్ బైండింగ్ ఛానెల్‌‌ను నిరోధించాలి ."
"हाइड्रोजन बॉन्ड्स-ये आबंध तब बनते हैं जब एक प्रबल इलेक्ट्रोनेगेटिव एटम से बंधा एक हाइड्रोजन एटम,इलेक्ट्रोनेगेटिव एटम्स वाले फ्लोरीन ऑक्सीजन और नाइट्रोजन जैसे लोन पेयर ऑफ इलेक्ट्रॉन्स वाले एक अन्य इलेक्ट्रोनेगेटिव एटम के आसपास के क्षेत्र में मौजूद होता है, ताकि यह बहुत मजबूत डाइपोल हो सके।","హైడ్రోజన్ బాండ్స్ – ఎలెక్ట్రోనెగేటివ్ గల ఫ్లోరిన్ , ఆక్సిజన్ మరియు నైట్రోజన్ వంటి ఒంటరి జత ఎలక్ట్రాన్లతో గల మరో ఎలెక్ట్రోనెగేటివ్ ఏటమ్కు సమీపంలో ఉన్న ఒక బలమైన ఎలెక్ట్రోనెగేటివ్ గల ఏటముతో ఒక హైడ్రోజన్ ఏటమ్ బంధం ఏర్పరచినప్పుడు ఈ బాండ్స్ ఏర్పడుతాయి , కావున ఇది చాలా బలమైన డైపోల్ అవుతుంది ."
"आइये, अब हम हीट ऑफ वेपोरायजेशन को समझने की कोशिश करते हैं।",ఇప్పుడు మనం హీట్ ఆఫ్ వ్యాపరైజేషన్ గురించి అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నం చేద్దాం .
"अब , मैं आपको बताऊँगा कि इस इकाई में हम किन किन बातों पर चर्चा करेंगे ।","మనం చర్చించబోయే మొదటి భాగం , రోటర్ యొక్క రకాలు ఏమిటి అనే దాని గురించి , ఎందుకంటే సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియ జరిగేటప్పుడు విభిన్న ఉద్దేశ్యాల కోసం విభిన్న రకాల రోటర్ ఉపయోగించబడును ."
एटीपी बाउंड स्टेट वह होती है जहाँ  पिघलती है ।,SH వన్ హెలిక్స్ ఎక్కడ కరుగుతుందో అది ఎటిపి బౌండ్ స్టేట్ .
"और इनको समझना बहुत महत्वपूर्ण है क्योंकि जब भी आप कोई प्रयोग कर रहे होते हैं, पीएच एक महत्वपूर्ण माप होती है जिसे बनाए रखना पड़ता है।","మరియు వీటిని అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యమైనది ఎందుకంటే మీరు ఏదైనా ప్రయోగం చేస్తున్నప్పుడు , pH అనేది నిర్వహించాల్సిన అత్యంత ముఖ్యమైన కొలతగా ఉంటుంది ."
"रेडियोइम्यूनोएसे विधि में , एंटीजन को रेडियोएक्टिविटी द्वारा अंकित किया जाता है ।","రేడియో ఇమ్యూనోఅస్సే విషయంలో , ఆంటీజెన్ రేడియేషనుతో లేబుల్ చేయబడుతుంది ."
इसलिए मूल रूप से सब्सट्रेट जाता है और बिल्कुल आकृति के साथ ही जुड़ जाता है ।,కాబట్టి సబ్‌స్ట్రేట్ ప్రాథమికంగా వెళ్లి ఆకారంతో ఖచ్చితంగా బంధనం ఏర్పరచుకుంటుంది .
"ऑस्टिओजेनेसिस इम्पर्फ़ेक्टा एक और विकार है जो सहज ही टूटने वाली हड्डी की बीमारी का कारण होता है और इससे लंबाई का कम होना , सुनने में परेशानी आदि होते हैं ।","బోలు ఎముకల డిసీజ్ కారణమయ్యే మరొక రుగ్మత ఆస్టియోజెనెసిస్ ఇంపెర్ఫెక్టా ఇది తక్కువ ఎత్తు , వినికిడి లోపం , మొదలైన వాటికి కూడా కారణమవుతుంది ."
"बीटा टर्न्स - सबसे आम टर्न्‍स जिनको बीटा बेंड्स भी कहा जाता है , यह एक तंग टर्न होता है जिसे रिवर्स टर्न भी कहा जाता है और ये आम तौर पर बीटा शीटों को जोड़ते है और यही कारण है कि उन्हें बीटा टर्न्‍स कहा जाता है ।","బీటా టర్న్స్ - ఇవి బీటా బెండ్స్ గా కూడా పిలవబడే అత్యంత సాధారణమైన టర్న్స్ , ఇవి టైట్ టర్న్స్ మరియు రివర్స్ టర్న్స్ గా కూడా పిలవబడుతాయి మరియు ఇవి సాధారణంగా బీటా షీట్స్ ను కలిపి ఉంచడం వల్ల ఇవి బీటా టర్న్స్ గా పిలవబడుతాయి ."
"इसका मतलब है कि C - टर्मिनल अमिनो एसिड , ग्लूटामेट एसिड रेज़िड्यू है ।",దీని అర్థం C - టెర్మినల్ అమైనో ఆసిడ్ అనేది గ్లుటమేట్ ఆమ్ల అవశేషం అవుతుంది .
"होमोलॉग वास्तव में A वन , B वन , A टू , B टू , सभी होमोलॉग्स हैं क्योंकि उनका स्रोत एक ही है ।","హోమోలాగ్ అనేది వాస్తవానికి A వన్ , B వన్ , A టూ , B టూ ఇవన్నీ హోమోలాగ్స్ అవుతాయి ఎందుకంటే వాటి మూలం ఒకే విధంగా ఉంటుంది ."
"मैं आपको लेख के पूरक अनुभाग में जाने और वीडियो देखने का सुझाव दूँगा और देख कर आप , जी एल यू टी ट्रांसपोर्टर्स के लिए ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर की प्रक्रिया को समझें ।",వ్యాసంలోని అనుబంధ విభాగంలో ఉన్న వీడియోను చూడాలని నేను మీకు సూచిస్తున్నాను మరియు జి ఎల్ యు టి రవాణాదారులు కొరకు గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ మెకానిజంను అర్థం చేసుకోవాలని నేను మీకు సూచిస్తున్నాను .
तो ये प्रोटीन के निर्माण घटकों के मूलभूत गुण हैं।,కావున ఇవి ప్రోటీన్స్ యొక్క బిల్డింగ్ బ్లాక్స్ యొక్క ప్రాథమిక ధర్మాలు అవుతాయి .
"इसलिए , यह MS बटा MM के अनुपात के रूप में प्रस्तुत किया जा सकता है , जो k गुणा VS बटा VM के बराबर होता है , K डिस्ट्रिब्यूशन कोअफिशन्ट है और VS स्टेशनेरी फेज़ में एनालाइट का आयतन है और VM गतिशील प्रावस्था में एनालाइट का आयतन है और MS और MM स्टेशनेरी फेज़ और मोबाइल फेज़ में एनालाइट के द्रव्यमान हैं ।","కావున , దీనిని MS బై MM నిష్పత్తిగా వ్యక్తీకరించడం జరుగుతుంది , ఇది k ఇంటూ VS బై VM నకు సమానం అవుతుంది , K అనేది పంపిణీ కోఎఫిషియంట్ మరియు VS మరియు VM అనేవి స్థిరమైన దశలో అనలైట్ ఘనపరిమాణం మరియు మొబైల్ దశలో అనలైట్ యొక్క ఘనపరిమాణం కాగా MS మరియు MM అనేవి స్థిరమైన దశలో అనలైట్ మాస్ మరియు మొబైల్ దశలో అనలైట్ యొక్క మాస్ సూచిస్తాయి ."
"प्री - पावर स्ट्रोक कन्फोर्मेशन में मायोसिन के साथ एक्टिन का जुड़ाव पॉवर स्ट्रोक या एटीपी के हाइड्रॉलिसिस , फॉस्फेट की मुक्ति को तेज कर देता है ।","ప్రీ - పవర్ స్ట్రోక్ కన్ఫమేషన్ మయోసిన్ తో ఆక్టిన్ యొక్క అనుబంధం అనేది పవర్ స్ట్రోక్ ను లేదా ఎటిపి యొక్క హైడ్రాలిసిస్ ను , ఫాస్పేట్ విడుదలను వేగవంతం చేస్తుంది ."
"अतः , प्रोटीन के भीतर हाइड्रोजन बॉन्ड्स बनाने के बजाय वे वास्तव में पॉलीइथाईलीन ग्लाइकोल या ग्लिसिरॉल के साथ हाइड्रोजन बॉन्ड बना सकते थे ।","కావున ప్రోటీన్ లోపల హైడ్రోజన్ బాండ్స్‌ను చేయడానికి బదులుగా అవి వాస్తవానికి పాలీఇథైలీన్ గ్లైకోల్ , గ్లైసెరాల్ తో హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ను చేస్తాయి"
सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर में आठ हेलिसेस पाईं जाती हैं और ये हीमोग्लोबिन के जैसी ही होती हैं ।,"ఆక్టివ్ సైట్ అనేది హీమ్ ఐరన్ , ఇక్కడ డిస్టల్ పాకెట్ లో లిగాండ్ - బైండింగ్ జరుగుతుంది ."
"तो, प्रोटीन सेपरेशन तकनीकों पर चर्चा की जाएगी।","కాబట్టి , ప్రోటీన్‌ను వేరుచేసే పద్ధతులను చర్చిద్దాము ."
"पेप्टाइड बॉन्ड की प्रकृति समतल प्रकार की होती है , क्‍योंकि नाइट्रोजन और कार्बोनिल ग्रुप से दो इलेक्‍ट्रॉनों का आदान - प्रदान हो सकता है और सीएन बॉन्ड समतल प्रकार का बन जाता है और जबकि दो अन्‍य आबंध , एनसी और सीओ एकल आबंध होते हैं जहाँ एमिनो एसिडों की रचना बदल सकती है और जिसके कारण भिन्‍न भिन्‍न संरचनाएँ बन सकती हैं ।","పెప్టైడ్ బాండ్స్ సమతలంగా ఉంటాయి , ఎందుకంటే నైట్రోజన్ మరియు కార్బోనైల్ గ్రూప్ నుండి రెండు ఎలక్ట్రాన్లు ఎలక్ట్రాన్లు ను బదిలీ చేసుకోవడం జరుగుతుంది మరియు CN బాండ్ సమతలంగా ఉంటుంది మరియు అలాగే రెండు ఏక బంధాలు , NC మరియు CO అనే ఏకబంధాల వల్ల అమైనో ఆసిడ్స్ ఆకృతి మారవచ్చు మరియు విభిన్న ఆకృతులకు దారితీయవచ్చు ."
"संक्षेप में , इन्हिबिटर के पास एक हाइड्रोफोबिक ग्रुप होना चाहिए ।","సంక్షిప్తంగా , నిరోధకం ఒక హైడ్రోఫోబిక్ గ్రూప్‌ను కలిగి ఉండాలి ."
"कोलेजन के सामान्य रूप से कार्य न करने से जुड़ी कुछ बीमारियां हैं एहलर्स डैन्लोस सिन्ड्रोम जिसमें मांसपेशी , त्वचा , जोड़ों संबंधी परेशानियां शामिल हैं ।","కావున , కొల్లాజెన్ డిస్ ఫంక్షన్ సంబంధించిన కొన్ని డిసీసెస్ ఎహ్లర్స్ - డాన్లోస్ సిండ్రోమ్ , దీనిలో కండరాలు , చర్మం , జంక్షన్ రుగ్మతలు తలెత్తును ,"
"क्षार विशिष्टता , हाइड्रोजन बांडिंग द्वारा नहीं बल्कि adenine C 2 और एडेनिन C 2 हाइड्रोजन और ड्रग मालेक्‍यूल के पायरोल रिंग्स के C - H ग्रुप्‍स के बीच वान डेर वाल्स संपर्कों के टूटने से प्रदान की जाती है ।",డిఎన్ఎతో డిస్టామైసిన్ మధ్య పరస్పర చర్యను ఇప్పుడు నేను మీకు వివరిస్తాను .
"तो, कुछ महत्वपूर्ण शब्दों में से एक है मॉलिक्यूलर वेट।",కావున కొన్ని ముఖ్యమైన పదాలు మాలిక్యూలర్ వెయిట్ అనగా ఎప్పుడైతే మీరు కాన్సెన్ట్రేషన్‌ను కలిగి ఉంటారో దాని అర్థం ఖచ్చితంగా అక్కడ ఎంత మొత్తం ఉందో తెలుస్తుంది .
"तो , ये सभी प्रोटीन्स और प्रोटीन्स के नेटवर्क सेल्स के कार्य को प्रभावित करते हैं ।",కావున ఈ ప్రోటీన్స్ అన్నీ మరియు ప్రోటీన్స్ యొక్క నెట్‌వర్క్ అనేది సెల్ పనితీరును ప్రభావితం చేయును .
आप उनकी कंसंट्रेशन से ही निर्धारित करें।,"మీరు వాటి కాంసెన్ట్రేటెడ్ సొల్యూషన్‌ నుండి నిర్ణయించాలి , గ్రాములు శాతాల వారీగా ఉండవచ్చు తర్వాత దానిని మీ సొంత అవసరం మేరకు మార్చుకోవడానికి మీరు ఉపయోగించవచ్చు ."
"डी एन ए मोलेक्‍यूल में , 140 बेस पेयर्स को इस H3 हिस्टोन प्रोटीन ग्रोथ के चारों ओर लिपटा हुआ लाल रंग से दर्शाया गया है , फिर हिस्‍टोन H1 अंत में जुड़ा हुआ है , गहरे लाल रंग से दर्शाया गया एक लिंकर डी एन ए होता है जो हिस्‍टोन H1 , जोड़ने वाले हिस्‍टोन को ढकता है ।","ఈ H త్రీ హిస్టోన్ ప్రోటీన్ గ్రోత్ చుట్టూ డిఎన్ఎ మాలిక్యుల్ , ఒక వంద నలభై బేస్ పేర్స్ ఎరుపు చుట్టలుగా చూపబడినవి , ఆపై హిస్టోన్ H వన్ అనేది చివరకు అనుసంధానించబడినది , లింకర్ డిఎన్ఎ అనేది ముదురు ఎరుపు రంగులో చూపబడి ఉంది , ఇది హిస్టోన్ H వన్‌ను కవర్ చేస్తుంది ."
"ये अंतःक्रियाएँ तापमान पर निर्भर करती हैं, इनकी वजह से आकर्षण और प्रतिकर्षण दोनों बल होते हैं जो दो मॉलिक्यूल्स के बीच मौजूद हो सकते हैं।","ఈ ఇంటరాక్షన్స్ ఉష్ణోగ్రతపై ఆధారపడి ఉండును , అవి ఈ రెండు మాలిక్యూల్ల మధ్య ఉండే అట్రాక్షన్ మరియు రిపల్సన్ ఫోర్సస్ రెండింటికీ కారణం అవుతాయి ."
जैसे ही द्विध्रुव की तीव्रता बढ़ती है और मॉलिक्यूल के बीच की दूरी कम होती है और डाइपोल डाइपोल फोर्सेज की प्रबलता बढ़ जाती है।,డైపోల్ యొక్క మాగ్నిట్యూడ్ పెరిగేకొద్ది మరియు మాలిక్యూల్ మధ్యదూరం తగ్గే కొద్ది డైపోల్ డైపోల్ యొక్క బలం పెరుగుతుంది .
"विश्लेषणात्मक उद्देश्य के लिए अपेक्षाकृत यह ज्यादातर छोटे नमूने का ही उपयोग करता है , जबकि यह प्रिपेरेटिव सेंट्रीफ्यूज के रूप में भी आता है ।","ఇది ఎక్కువగా విశ్లేషణ కోసం సాపేక్షంగా చిన్న నమూనాను ఉపయోగించును , అయినప్పటికీ ఇది సన్నాహక సెంట్రిఫ్యూజ్ రూపంలో కూడా వస్తుంది ."
धन्यवाद,ధన్యవాదములు .
अन्य तकनीक की तुलना में यह तकनीक अधिक तेज होती है और इसमें पृथक होने के लिए एनालाइट की बहुत थोड़ी मात्रा की ही आवश्यकता होती है ।,ఇతర టెక్నిక్స్ తో పోల్చితే ఈ టెక్నిక్ ఎక్కువ వేగవంతమైనది మరియు దీనికి వేరు చేయాల్సిన అనలైట్ చాలా తక్కువ పరిమాణంలో అవసరం అవుతుంది .
आइए अब हम हाइड्रोफोबिसिटी की अवधारणा को समझते हैं।,ఇప్పుడు మనం హైడ్రోపోభిసిటీ అనే భావనను అర్థం చేసుకుందాం .
तो इन सभी चीजों को मिलाकर आप वास्तव में सभी विभिन्न तकनीकों के संयोजन से एक पॉलीपेप्टाइड का वास्तविक अनुक्रम प्राप्त कर सकते हैं ।,C త్రీ అనేది T వన్‌తో అతిపాతం చెందును మరియు T టూ వాటిని క్రమ పద్ధతిలోకి రావడానికి వీలు కల్పిస్తుంది .
कृपया याद रखें कि जब हम पूर्णता के बारे में बात करते हैं तो वह है सलूशन का द्रव्यमान।,దయచేసి గుర్తుంచుకోండి ఎప్పుడైతే మనం ఒక మొత్తం గురించి మాట్లాడుతామో అది సొల్యూషన్‌ యొక్క మాస్ .
अल्फा बीटा बैरल स्ट्रक्चर में हर क्रमागत सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर एक अल्‍फा हेलिक्‍स ही होती है ।,అక్కడ ఆల్ఫా బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్స్ ప్రతి వరుస సెకండరీ నిర్మాణం అనేది ఒక ఆల్ఫా హెలిక్స్ అవుతుంది .
"जो उस वस्तु को धुरी के लंबवत एक फ़ोर्स लगाते हुए , एक निश्चित धुरी के चारों ओर चक्कर लगवाता है ।",నిర్ధిష్ట అక్షం చుట్టూ ఒక వస్తువును భ్రమణంలో ఉంచుతుంది మరియు అక్షానికి లంబంగా ఫోర్స్ అనువర్తింపజేస్తుంది .
"लेकिन सभी न्यूक्लिक एसिड्स विषयों के लिए भी तैयार हो जाइए और इस सप्ताह में इस कक्षा के दूसरे सप्ताह में, उसके बाद भी जिन विषयों को पूरा किया गया है, तो आपके असाइनमेंट के बाद उसका मूल्यांकन भी किया जाएगा।",కానీ అన్ని న్యూక్లియిక్ ఆసిడ్‌ అంశాల కోసం కూడా సిద్ధం అవ్వండి మరియు మీ నియామకం తర్వాత కవర్ చేయబడిన విషయాలు అంటే ఈ వారం యొక్క రెండవ తరగతిలో మీ పరీక్షలో మూల్యాంకనం కూడా చేయబడతాయి .
"एन - मिथाइल एसिटामाइड पेप्टाइड जैसी नकल करने वाला एक सबसे छोटा रीऐजन्ट है , जो बिल्कुल अमिनो एसिड आधार के जैसा ही है ।","ఇప్పుడు , ఒకవేళ మీరు ఈ అణువును నీటిలో తీసుకుంటే , ఒక క్లోరోఫాం మరియు డి ఎం ఎస్ ఏర్పడును ."
org ही है ।,"బాహ్య బైండింగ్ , కొన్ని స్మాల్ మాలిక్యుల్స్ , నీరు మరియు మెగ్నీషియం టూ ప్లస్ , కాల్షియం టూ ప్లస్ మరియు సోడియం ప్లస్ వంటి అయాన్స్ ఎక్కువగా సాల్ట్ లింకేజ్ , ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ మరియు H - బాండింగ్ ఇంటరాక్షన్స్ ద్వారా బాహ్య తల షుగర్ ఫాస్ఫేట్ వెన్నెముకకు అనుసంధానించబడి ఉంటుంది , ఇది డిఎన్ఎలోని నిర్మాణాత్మక మరియు ఆకృతీకరణ మార్పులకు దారితీస్తుంది ."
"तो , यह अंदर दबा हुआ है और इसी तरह से यह अवरुद्ध करता है ।","కాబట్టి , అది లోపల కూరుకుపోయి ఉన్నందున అది ఆ విధంగా నిరోధిస్తుంది ."
"और जैसे - जैसे समय बढ़ता है , जैसे - जैसे पॉलिमर की लंबाई बढ़ती है , कहीं न कहीं मध्य में एटीपी भी अलग हो जाती है ।","మరియు సమయం పెరిగేకొద్దీ , పాలిమర్ యొక్క పొడవు పెరగడం వల్ల , మధ్యలో ఎక్కడైనా ఎటిపి విచ్ఛేదనం చెందుతుంది ."
"तो , ऑक्सीजन बाइंडिंग कांस्टेंट KO टू को K ऑन बटा K ऑफ या K वन बटा K टू भी लिखा जा सकता है ।","కావున , ఆక్సిజన్ బైండింగ్ కాన్ స్టంట్ KO టూ ను K on బై K off గా లేదా K వన్ బై K టూ గా కూడా వ్రాయవచ్చు ."
"यह अन्य न्यूक्लियोसोम के H2A , H2B डाइमर के साथ अंत : क्रिया करता है और उच्‍च दर्जे की संरचनाओं के लिए महत्वपूर्ण होता है ।","ఇది ఇతర న్యూక్లియోజోమ్ యొక్క H టూ A , H టూ B డైమర్ తో పరస్పర చర్య జరుపుతుంది మరియు ఇది ఉన్నత శ్రేణి నిర్మాణాల కోసం ముఖ్యమైనది ."
"इसलिए , एक छोटा टर्न बनाने के लिए , हमें उस विशिष्ट स्थिति में एक ग्लाइसिन की आवश्यकता होती है , दो सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स को वापस लाने के लिए एक छोटे लूप या छोटे टर्न द्वारा ये एक साथ आ जाती हैं ।","కావున , ఒక చిన్న వంపు చేయడానికి ఒక చిన్న లూప్ ( మెలిక ) లేదా ఒక చిన్న వంపు ద్వారా రెండు సెకండరీ స్ట్రక్చర్స్ తిరిగి దగ్గరకు తీసుకురావడానికి ఆ నిర్ధిష్ట స్థలంలో ఒక గ్లైసీన్ ఉండాలి ."
"तो , ये सभी बॉन्डिड इंटरैक्‍शन्स भी प्रोटीन की कुल ऊर्जा में योगदान करती हैं ।","కావున , ఈ బంధిత ఇంటరాక్షన్స్ అన్నీ ప్రోటీన్ యొక్క మొత్తం శక్తికి సహకారం అందిస్తాయి ."
पूर्ण फ्रायंड अड्जुवंट और अधूरे फ्रायंड अड्जुवंट के बीच यह अंतर होता है कि फ्रायंड के पूर्ण अड्जुवंट में माइक्रो बैक्टीरिया नामक एक रचना होती है और यह B सेल क्लोन्स या टी सेल क्लोन्स की सक्रियता के लिए बहुत महत्वपूर्ण होती है जिससे बड़ी संख्या में एंटीबॉडी उत्पन्न होती हैं ।,కంప్లీట్ ఫ్రాయిండ్ అడ్జువాంట్ మరియు ఇన్‌కంప్లీట్ అడ్జువంట్ మధ్య వ్యత్యాసం ఏంటంటే ఈ కంప్లీట్ ఫ్రాయిండ్ అడ్జువాంట్ అనేది మైక్రో - బ్యాక్టీరియాని కలిగి ఉంటుంది .ఇది B సెల్స్ యొక్క క్లోన్స్ లేదా T సెల్స్ క్లోన్స్ యొక్క క్రియాశీల పనితీరును చైతన్యపరుస్తుంది .దీని వలన పెద్ద సంఖ్యలో ఆంటీబాడీ పాపులేషన్ సమాయాత్తమౌతుంది .
अल्जाइमर्स डिसीज से मृत व्यक्ति के मस्तिष्क के परीक्षण में नर्व टिश्यू में सूक्ष्म अंतर्वेशन पाए जाते हैं जिन्हें प्लैक्स और टैंगल्स कहते हैं ।,"అల్జీమర్స్ డిసీస్ మృతి చెందిన వ్యక్తి యొక్క ఆటాప్సీ , ఎల్లప్పుడూ ప్లేక్స్ మరియు ట్యాంగిల్స్ గా పిలవబడే నర్వ్ టిష్యూ చిన్న చేరికలను కనుగొంటారు ,"
"तो , यह वास्तव में कोलेजन फाइबर्स के अतिरिक्त केंद्र के लिए जिम्मेदार होता है , जहाँ जल में पॉलीपेप्टाइड्स के बीच एक अतिरिक्त हाइड्रोजन बॉन्ड दिखता है ।","కాబట్టి , ఇది వాస్తవానికి కొల్లాజెన్ ఫైబర్ యొక్క మరింత అదనపు కేంద్రంగా బాధ్యత వహిస్తున్నట్లు అనిపిస్తుంది , ఇక్కడ పాలీపెప్టైడ్‌ల మధ్య నీటి ద్వారా ఒక అదనపు హైడ్రోజన్ బంధం కనిపిస్తుంది ."
यहाँ कईं कोलेजन फाइबर्स एकत्रित हैं और अगर आप कोई एक फाइबर लेते हैं तो आप उसे रंग में देख सकते हैं ।,"కాబట్టి ఇక్కడ అనేక కొల్లాజెన్ ఫైబర్స్ కలిసి ఉన్నాయి మరియు మీరు ఒక ఫైబర్ తీసుకుంటే , మీ ట్రిపుల్ హెలిక్స్ ఉన్న రంగులో మీరు చూడవచ్చు అందులో జూమ్ చేస్తే మీకు పసుపు , ఎరుపు మరియు ఆకుపచ్చ అనే మూడు పాలీపెప్టైడ్‌లను మీకు కనపడతాయి ."
"फिर एक और है एंडो - प्रोटीनेज लाइसिन C जो कि विशेष रूप से लाइसिन और सायनोजेन ब्रोमाइड के C - टर्मिनल साइड पर विभाजित होता है , यह मेथिओनिन के C - टर्मिनल साइड पर विभाजित होता है ।","ఆపై ఇతర ఎండో - ప్రోటీనేజ్ లైసిన్ C అనేది ప్రత్యేకించి లైసిన్ మరియు సయనోజెన్ బ్రోమైడ్ యొక్క C - టెర్మినల్ సైడ్ విడిపోతుంది , ఇది మిథియోనైన్ యొక్క C - టెర్మినల్ సైడ్ విడిపోతుంది ."
"दूसरा, जल, जल संरचना, जल के गुणों, भौतिक गुणों, रासायनिक गुणों, आदि पर है और जो जीवन का अणु होता है।","రెండవది జీవనానికి ముఖ్య మాలిక్యుల్ అయిన నీరు , నీటి నిర్మాణం , నీటి ప్రోపర్టీస్ , ఫిజికల్ ప్రోపర్టీస్ , కెమికల్ ప్రోపర్టీస్ మొదలైనవి ఉంటాయి ."
लेकिन स्ट्रक्चर फंक्शन रिलेशनशिप फिर भी शारीरिक क्रिया के साथ - साथ पैथोलॉजी को समझने में महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है ।,స్ట్రక్చర్ ఫంక్షన్ రిలేషన్‌షిప్ అనేది శారీరక పనితీరుతో పాటు పాథాలజీని అర్థం చేసుకోవడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది .
"लेकिन फ़ाइलोजेनी , यह जीव के आनुवांशिक रूप से संबंधित समूह का एवोल्यूशन है या यह चीजों , जीन्स , प्रोटीन्स , अंगों के संग्रह के बीच के संबंध का अध्ययन है और यह समान पूर्वज से प्राप्त होता है ।","కాని ఫైలోజెనీ , ఇది ఆర్గానిజం యొక్క జన్యు సంబంధ సమూహం యొక్క పరిణామం లేదా ఇది జీన్ , ప్రోటీన్ , ఆర్గాన్స్ మధ్య సంబంధాల అధ్యయనం మరియు ఇది కామన్ పూర్వీకుల నుండి తీసుకోబడింది ."
"जल काँच, मिट्टी, पौधों के ऊतक जैसी अन्य सतहों के साथ हाइड्रोजन बॉन्ड्स बनाता है, जिससे यह चिपचिपा हो जाता है और इस विशेष गुण को अढेशन के रूप में जाना जाता है।","నీరు అనేది గాజు , మట్టి , మొక్క యొక్క కణజాలాల వంటి ఇతర ఉపరితలాలతో హైడ్రోజన్ బాండ్స్‌ను ఏర్పరుస్తాయి , దీనిని అతుక్కునేలా చేయును మరియు ఈ ప్రత్యేకమైన ధర్మాన్ని అడెషన్ అంటాము ."
कुछ उदाहरण यहाँ नीचे दिए गए हैं।,కొన్ని ఉదాహరణలు క్రింద ఇవ్వబడినవి .
"एक अकेले आबंध के चारों ओर चक्रण - उदाहरण के लिए H थ्री - C और C - H थ्री , एक अव्यवस्थित या प्रभावहीन संरचना नहीं होती है ।","ఏక బంధం చుట్టూ భ్రమణం , ఉదాహరణకు , H త్రీ C మరియు CH త్రీ అనేది స్టాగర్డ్ లేదా ఎక్లిప్స్ ఆకృతిని కలిగి ఉండదు ,"
जब दो एचसीएल अणु एक दूसरे के पास आते हैं तो वे अपने आप को इस तरह से व्यवस्थित कर लेते हैं कि उनके बीच अधिकतम आकर्षण और न्यूनतम प्रतिकर्षण बल होता है।,రెండు హెచ్‌సిఎల్ మాలిక్యుల్స్ ఒకదానికొకటి దగ్గరగా వచ్చినప్పుడు వాటి మధ్య మాక్సిమం అట్రాక్షన్ ఫోర్స్ మరియు మినిమం రిపల్సన్ ఫోర్స్ ఉండే విధంగా వాటంతట అవి సర్దుకుంటాయి .
"हम सभी को पता है कि प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर में , अमिनो एसिडों की व्यवस्था एक लीनियर रूप में होती है , लेकिन इस बात को भी ना भूलें कि डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ भी प्राइमरी स्‍ट्रक्‍चर का ही हिस्सा होते हैं ।","కావున ప్రాథమిక నిర్మాణంలో మనందరికీ తెలిసినట్లుగా , ఇది క్రమ ఫామ్‌లో అమైనో ఆసిడ్స్ అమరిక అవుతుంది , కాని ప్రాథమిక నిర్మాణంలో డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ కూడా భాగమని మర్చిపోవద్దు ."
"ये डाइसल्फ़ाइड ब्रिजिज़ आम तौर पर अधिक समय तक चलने वाली अंत : क्रियाएँ होती हैं , ये नज़दीकी रेज़िड्यूज़ नहीं होते जो एक दूसरे के साथ अंत : क्रिया करते हैं ।","డైసల్ఫైడ్ బాండ్స్ సాధారణంగా సుదీర్ఘ వ్యాప్తి ఇంటరాక్షన్ , అవి పరస్పరం ఇంటరాక్షన్ జరిపే పొరుగు అవశేషాలు కాదు ."
"डीएनए डुप्लेक्स भी हेलिकल ट्विस्‍ट ऐंगल्स , शुगर पकरिंग और फॉस्फेट संरचनाओं में उच्च परिवर्तन को आश्चर्यजनक रूप से कम प्रदर्शित करता है , जो डाइन्यूक्लियोटाइड रिपीट वाले एक वैकल्पिक B - डीएनए के एक नए मॉडल के लिए आधार प्रदान करता है ।","డిఎన్ఎ డూప్లెక్స్ అనేది హెలికల్ ట్విస్ట్ యాంగిల్స్ , షుగర్ పక్కరింగ్ మరియు ఫాస్ఫేట్ ఆకృతీకరణలలో కూడా తక్కువ అధిక మార్పులను కూడా ప్రదర్శిస్తుంది , ఒక డైన్యూక్లియోటైడ్ రిపీట్‌తో ప్రత్యామ్నాయ B - డిఎన్ఎ కోసం ఒక కొత్త నమూనాకు ఆధారాన్ని అందిస్తుంది ."
"तो , सबसे उत्‍कृष्‍ट उदाहरण गामा क्रिस्टलाइन है जहाँ गामा क्रिस्टलाइन आँख के लेंस की प्रोटीन होती है , जिसमें लगभग एक सौ सत्तर अमिनो एसिड होते हैं , इसलिए इसमें दो डोमेन होते हैं और दोनों डोमेन एक - दूसरे के बहुत ही समान होते हैं और प्रत्येक डोमेन में दो ग्रीक की मोटिफ्स होते हैं लेकिन ये दो ग्रीक की मोटिफ्स एक बीटा बैरल प्रकार की संरचना बनाते हैं और ये दो बीटा बैरल स्ट्रक्चर्स एक अल्फा गामा क्रिस्टलाइन प्रोटीन बनाती हैं ।","కావున దీనికి శాస్త్రీయ ఉదాహరణ గామా క్రిస్టలిన్ అవుతుంది , గామా క్రిస్టలిన్ అనేది ఒక ఐ లెన్స్ ప్రోటీన్ అవుతుంది , ఇది సుమారుగా నూట డెబ్బై అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉంటుంది , కావున ఇది రెండు డొమైన్ లను కలిగి ఉంటుంది మరియు రెండు డొమైన్స్ పరస్పరం చాలా సారుప్యంగా ఉంటాయి మరియు ప్రతీ డొమైన్ రెండు గ్రీక్ కీ మోటిఫ్స్ ను కలిగి ఉండును కాని ఈ రెండు గ్రీక్ కీ మోటిఫ్స్ ఒక రకమైన బీటా బ్యారెల్ స్ట్రక్చర్ ఏర్పరుస్తాయి మరియు ఈ రెండు బీటా బ్యారెల్ స్ట్రక్చర్స్ కలిసి ఒక ఆల్పా గామా క్రిస్టలిన్ ప్రోటీన్ గా ఏర్పడుతాయి ."
दो निकटवर्ती पायरोल रिंग एक दूसरे के संबंध में अठारह डिग्री से लेकर बीस डिग्री तक के कोण पर उन्मुख होते हैं ।,ఇవి నెక్లెస్ వంటి సెమీ - సర్క్యులర్ ఆకృతిని కలిగి ఉండును .
स्टोक्स इक्वेशन से कण के पाँच मुख्य व्यवहारों को समझाया जा सकता है ।,స్టోక్స్ ఈక్వేషన్ నుండి కణం యొక్క ఐదు ముఖ్యమైన ప్రవర్తనలు వివరించవచ్చు .
"उदाहरण के लिए, मैंने आपको यहाँ दिखाया है कि दशमलव दो मोलार और दशमलव पाँच मोलार से बने एसिटीक एसिड विलयन का बफर कैसे निर्धारित कर सकते हैं, इसमें दो डिस्सोसिएशन कॉन्सटेन्ट्स होते हैं अतः आप इस अम्ल के मिश्रण के कुल पीके, पीएच का निर्धारण कर सकते हैं, यह आप स्वयं कर सकते हैं।","ఉదాహరణకు , పాయింట్ రెండు మోలార్ అసిడిక్ ఆసిడి మరియు పాయింట్ ఐదు మోలార్‌చే తయారుచేయబడిన సొల్యూషన్ యొక్క బఫర్‌ని ఏ విధంగా నిర్ధారించాలో నేను మీకు ఇక్కడ చూపించాను , ఇది రెండు డిసోసియేషన్ స్థిరాంకాలను కలిగి ఉంటుంది అందువల్ల మీరు మొత్తం pKను , ఈ ఆసిడ్స్ మిశ్రమం యొక్క pH నిర్ధారించవచ్చు , ఇది మీకు మీరుగా చేయవచ్చు ."
"जबकि , ग्लूकोज वाले जी एल यू टी थ्री की जटिल संरचना से पता चला कि ट्रिप्टोफैन जो एक एरोमेटिक एमिनो एसिड होता है , ट्रिप्टोफैन थ्री एटी सिक्स शुगर्स के अल्फा , बीटा रूपों की पहचान में शामिल होता है ।","అయితే , గ్లూకోజ్‌తో జి ఎల్ యు టి మూడు యొక్క నిర్మాణ సముదాయం ఆరోమాటిక్ అమినో ఆసిడ్ ట్రిప్టోఫాన్ త్రీ ఎయిటి సిక్స్ అయిన ట్రిప్టోఫాన్ , ఆల్ఫా , బీటా beta రూపంలో చక్కెరలను గుర్తించడంలో పాల్గొంటుందని చూపబడినది ."
"लेकिन , यदि आप अमीनो एसिड सीक्वेंस का निर्धारण करना चाहते हैं , तो यह एक बहुत ही मुश्किल कार्य है , हालांकि इस कार्य के लिए कई तकनीकें उपलब्ध हैं ।","కాని ఒకవేళ మీరు అమైనో ఆసిడ్ సీక్వెన్స్ నిర్ణయించాలనుకుంటే , అది చాలా కష్టమైన పని అవుతుంది మరియు అయినప్పటికీ దీని కోసం అనేక టెక్నిక్స్ అందుబాటులో ఉన్నాయి ."
एक केमिकल बॉन्ड तब बनता है जब एटम एक स्थिर ऑक्टेट प्राप्त करने के लिए इलेक्ट्रॉनों को या तो स्थानांतरित करते हैं या साझा करते हैं।,ఏటమ్స్ స్థిరమైన అష్టకాన్ని ఏర్పరచుకోవడం కోసం ఎలక్ట్రాన్లను బదిలీ చేసుకోవడం ద్వారా లేదా పంచుకోవడం ద్వారా ఒక కెమికల్ బాండ్ అనేది ఏర్పడుతుంది .
"इंटरमॉलिक्यूलर फोर्सेज आकर्षण या प्रतिकर्षण प्रकार के बल होते हैं जो एटम्स, मॉलिक्यूल्स या आयनों के नजदीकी कणों के बीच कार्य करते हैं।","ఇంటర్ మాలిక్యూలర్ ఫోర్సస్ అనేవి ప్రక్క ప్రక్కనే గల ఏటమ్స్ , మాలిక్యూల్స్ లేదా అయాన్ల మధ్య పనిచేసే అట్రాక్షన్ లేదా రిపల్సన్ ఫోర్సస్ అవుతాయి ."
"इसलिए अमिनो एसिड में एक परिवर्तन होने से एक संरचनात्मक परिवर्तन हो सकता है ताकि यहां वेलिन की एक हाइड्रोफोबिक चेन और हाइड्रोफोबिक साईड चेन की मदद से बाहरी रूप से सामने आ जाती है , जो कोशिका की संरचना को गोबुलर स्ट्रक्चर में परिवर्तित नहीं होने देती है इसलिए , हीमोग्लोबिन गोलाकार आकृति में बिल्कुल भी नहीं रह पाता है और इसीलिए यह ऑक्सीजन से नहीं जुड़ पाता है , जैसे कि इसे जुड़ना चाहिए ।","కావున అమైనో యాసిడ్ ఒక మార్పు అనేది నిర్మాణాత్మక మార్పునకు దారితీస్తుంది కావున వాలిన్ యొక్క హైడ్రోఫోబిక్ సైడ్ చైన్ అనేది బయటకు కనిపించే సర్వీస్ పైకి వస్తుంది ఇది సెల్ నిర్మాణాన్ని గ్లోబ్యులర్ స్ట్రక్చర్ మారుటకు అనుమతించదు కావున , హిమోగ్లోబిన్ ఎక్కువ సేపు గ్లోబ్యులర్ ఆకృతిలో ఉండలేదు మరియు దాని వల్ల ఇది ఆక్సిజన్ బంధం కలిగి ఉండదు ."
"यहाँ मैंने आपको दो एक्टिन स्ट्रक्चर दिखाईं हैं जिनमें से एक एटीपी के साथ है , दूसरी एडीपी के साथ ।","ఇక్కడ నేను మీకు రెండు ఆక్టిన్ నిర్మాణాలను ఒక దానిని ఎటిపితో , మరో దానిని ఎడిపితో మీకు చూపాను ."
"तो , इन खंडों का उपयोग अब N - टर्मिनल सिक्वेंसिंग का उपयोग करके आगे का विश्लेषण करने के लिए किया जा सकता है , इसलिए एक - एक करके आप इसे निर्धारित कर सकते हैं , सबसे पहले आप खंडों का अनुक्रम निर्धारित करें उसके बाद पूरे अमीनो एसिड , पूरे पॉलीपेप्टाइड चेन के सीक्वेंस डीटरमिनेशन करें ।","కావున , ఈ ఫ్రాగ్మెంట్స్ ఇప్పుడు , N - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ ఉపయోగించి మరింత విశ్లేషించడానికి ఉపయోగపడుతాయి , కావున మీరు ఒకటి తరువాత ఒకటిగా ఫ్రాగ్మెంట్ యొక్క సీక్వెన్స్ నిర్ణయించవచ్చు తరువాత మొత్తం అమైనో ఆసిడ్ , మొత్తం పాలీపెప్టైడ్ చైన్ యొక్క క్రమాన్ని నిర్ణయించవచ్చు ."
"तो आप बाईं ओर देखते हैं कि ट्रिप्टोफैन , OH ग्रुप को पहचान लेता है ।",కాబట్టి ట్రిప్టోఫాన్ ఎడమ వైపున ఉన్న OH సమూహాన్ని గుర్తిస్తుందని మీరు చూస్తారు .
"अब इस सप्ताह में, आपने प्रोटीन स्ट्रक्चर के साथ शुरुआत की है।","ఇప్పుడు ఈ వారంలో , మనం ప్రోటీన్ నిర్మాణంతో ప్రారంభించాము ."
"जब जल एक हाइड्रोफोबिक मॉलिक्यूल के चारों ओर होता है, तो जल के अणुओं की एक सालवेशन लेयर बन जाती है।","నీరు , హైడ్రోఫోబిక్ మాలిక్యుల్‌తో బంధించినప్పుడు , నీటి మాలిక్యుల్ ల యొక్క సాల్వేషన్ లేయర్ సృష్టించబడుతుంది ."
"हम पहले ही दो कारकों पर चर्चा कर चुके हैं जो बैंड के चौड़ा होने पर प्रभाव डालते हैं , एक एडी ' ज़ डिफ्यूज़न और दूसरा लोंगीट्युडिनल डिफ्यूजन था ।",పట్టీ విస్తరణను ప్రభావితం చేయు రెండు కారకాలు ఎడ్డీస్ డిఫ్యుజన్ మరియు లాంగిట్యూడినల్ డిఫ్యూషన్ గురించి మనం ఇప్పటికే చర్చించాము .
कैसे एक कण पर सेंट्रिफ्यूगेशन के दौरान सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स लगाया जाता है और कैसे सेंट्रिफ्यूगेशन प्रोसेस के दौरान ये मॉलिक्यूल अलग हो जाते हैं ।,"కావున , సెంట్రిఫ్యూగేషన్ చేయునప్పుడు ఒక కణంపై సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ ఎలా అనువర్తించబడుతుంది మరియు సెంట్రిఫ్యూగేషన్ ప్రక్రియలో ఈ మాలిక్యుల్స్ ఎలా వేరు చేయబడుతాయి అనేవి తెలుసుకుంటాము ."
"तो चलिए , अब समाप्त करते हैं , आपको संक्षिप्त में बताते हैं कि आपने आज की इकाई में क्या सीखा है , आपने सीखा है कि आज की तारीख में , सीक्वेंस से संरचना और कार्य करने के बारे में निष्कर्ष निकालने के लिए प्रोटीन सीक्वेंस तुलना सबसे शक्तिशाली साधन है - प्रोटीन एवोलूशन के नियन्त्रण के कारण - एक फंक्शनल स्ट्रक्चर में एक प्रोटीन फोल्ड ।","కావున ముగించడానికి , ఇప్పుడు ఈనాటి విభాగంలో మీరు నేర్చుకున్న వాటిని సంగ్రహంగా మనం చూద్దాం , అవి ఒక ప్రోటీన్ ఫోల్డ్ నుండి క్రియాత్మక నిర్మాణం వరకు ప్రోటీన్ ఎవల్యూషన్ యొక్క అవరోధాల కారణంగా సీక్వెన్స్ నుండి నిర్మాణం మరియు పనితీరును ఊహించడానికి ప్రోటీన్ సీక్వెన్స్ పోల్చడం అనేది ఈరోజు అందుబాటులో ఉన్న అత్యంత శక్తివంతమైన సాధనం అవుతుంది ."
"हालाँकि , यह एक सबसे उपयोगी तरीका है लेकिन इस हाइड्रोलिसिस के बहुत से नुकसान भी हैं ।",ఇది అత్యంత ఉపయోగకరమైన విధానం అయినప్పటికీ ఈ హైడ్రాలిసిస్ ద్వారా చాలా నష్టాలు కూడా ఉన్నాయి .
"कैल्शियम, लिथियम, सोडियम जैसे संरचना बनाने वाले आयन जल के साथ प्रबल बांड्स बनाते है जिससे वे जल के अणुओं की स्वतंत्र गति को कम कर देते हैं और उसी से हेक्ज़ामर स्ट्रक्चर का बनना अधिक हो जाता है।","కాల్షియం , లిథియం , సోడియం వంటి నిర్మాణాన్ని ఏర్పరిచే అయాన్స్ నీటితో బలమైన బంధాన్ని ఏర్పరుస్తాయి"
और इसीलिए मैं उसी से शुरू करूँगी जिसका मतलब आप सलूशन समझते हैं।,అందుచేత నేను సొల్యూషన్లు అంటే మీరు ఏమి అర్థం చేసుకున్నారు అనే దాని నుండి ప్రారంభిస్తాను .
लेकिन सिर्फ तीन वर्षों के भीतर ही भारत में जी.एन रामचंद्रन ने पॉलीपेप्टाइड्स के संरचनात्मक गुणों को समझने के लिए मूल सिद्धांतों की रुपरेखा बनाई ।,రామచంద్రన్ పాలీపెప్టైడ్స్ యొక్క కన్ఫర్మేషనల్ ప్రాపర్టీస్ అర్థం చేసుకోవడం కోసం ప్రాథమిక పునాది వేశారు .
इसलिए बर्फ का घनत्‍व जल की तुलना में कम हो जाता है।,అందువల్ల మంచు యొక్క డెన్సిటీ అనేది నీటి కన్నా తక్కువగా ఉంటుంది .
प्रत्‍येक साइड चेन टॉर्शनल एंगल के लिए चार परमाणुओं के निर्देशांकों की आवश्‍यकता होती है ।,"ప్రతీ సైడ్ చైన్ కోసం డైహెడ్రల్ కోణం కోసం , నాలుగు ఆటమ్ యొక్క సహకారం అవసరం అవుతుంది ."
प्रोटीन स्ट्रक्चर पर अंतर्वेशन और विलोपन मूल रूप से लूप क्षेत्रों में ही होते हैं ।,ప్రోటీన్ స్ట్రక్చర్ చేరికలు మరియు తొలగింపులు సాధారణంగా లూప్ రీజియన్స్ జరుగుతాయి .
समुद्र तल पर शुद्ध जल सौ डिग्री सेंटीग्रेड पर उबलता है और शून्य डिग्री सेंटीग्रेड पर जमता है।,సముద్ర మట్టం వద్ద స్వచ్ఛమైన నీరు వంద డిగ్రీ సెంటీగ్రేడ్స్ వద్ద మరుగుతుంది మరియు సున్నా సెంటీగ్రేడ్ వద్ద గడ్డకడుతుంది .
हीमोग्लोबिन के मामले में इसके बहाव तंत्र में गैसीय ऑक्सीजन की मात्रा में परिवर्तन करना जो वास्तव में गिल्स से होता है ।,హిమోగ్లోబిన్ విషయంలో దీని ప్రసార విధానంలో గ్యాసియస్ ఆక్సిజన్ పరిమాణాన్ని మార్చడం అనేది గిల్స్ ద్వారా జరుగుతుంది .
"और तीसरी कक्षा में, आपने फ्लूइड मोजेक मॉडल को समझा और मुझे आशा है कि आप तैयार  है,  आप आरेख बना सकते हैं, फ्लूइड मोजेक मॉडल को समझा सकते हैं।","మరియు మూడవ తరగతిలో , మీరు ఫ్లూయిడ్ మొజాయిక్ మోడల్‌ను అర్థం చేసుకున్నారు మరియు మీరు సిద్ధంగా ఉన్నారని నేను నమ్ముతున్నాను , మీరు రేఖాచిత్రం ఇచ్చి వ్రాసినప్పుడల్లా రేఖాచిత్రాన్ని తయారు చేయవచ్చు , ఫ్లూయిడ్ మొజాయిక్ మోడల్‌ను వివరించవచ్చు ."
"दो शीट वाली बीटा हेलिक्स जिसमें लगभग अठारह अमिनो एसिड होते हैं , जो कि नौ अमिनो एसिडों की पुनरावृत्ति होती है , इसलिए इसमें ग्‍लाइसिन और एस्पारटिक एसिड प्रचुर मात्रा में होते हैं , इसलिए दो ग्‍लाइसिन , कोई भी अमिनो एसिड , दूसरा ग्लाइसिन , कोई भी अमिनो एसिड , एस्पारटिक एसिड इत्यादि ।","తొమ్మిది అమైనో ఆసిడ్స్ పునరావృతం అయిన రెండు షీట్ ల బీటా హెలిక్స్ సుమారుగా పద్దెనిమిది అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉండడం వల్ల అది ఒక గ్లైసీన్ మరియు అధిక ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ కలిగి ఉంటుంది.కావున రెండు గ్లైసీన్స్ , ఏదైనా అమైనో ఆసిడ్ , మరో గ్లైసీన్ ఏదైనా అమైనో ఆసిడ్ , ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ మరియు మొదలైనవి కలిగి ఉండును అలాగే ఈ నమూనాలో హైడ్రోఫోబిక్ అమైనో ఆసిడ్ నిర్ధిష్టంగా ఉంటుంది ."
"जैल फिल्ट्रेशन क्रोमैटोग्राफी में कॉलम बहुत बड़ा होना चाहिए , ताकि पृथक्करण प्रभावशाली हो सके ।","జెల్ ఫిల్టరేషన్ క్రోమటోగ్రఫీ కాలమ్ చాలా పెద్దదిగా ఉండును , కావున వేరు చేయడం సమర్థంగా జరుగుతుంది ."
"इसलिए , बीटा बैरल एक तरफ से लूप्‍स और साइड चेन्स के साथ बंद होता है , बीटा बैरल दूसरी तरफ से खुला होता है जहाँ से विटामिन A आ और जा सकता है ।","కావున బీటా బ్యారెల్ లో ఒక వైపు లూప్స్ మరియు సైడ్ చైన్స్ తో మూయబడి ఉంటుంది , బీటా బ్యారెల్ యొక్క మరో వైపు విటమిన్ A వెళ్లి రావడానికి వీలుగా తెరిచి ఉంటుంది ."
आज मैं बायोमोलिक्‍यूल्‍स एंड देअर इंटरैैक्शन्स पेपर के तहत एक इकाई की चर्चा करुँगी जिसमें पॉलीपेप्टाइड्स के संरचनात्मक गुण और रामचंद्रन प्लॉट शामिल हैं ।,"ఈ రోజు , నేను బయోమాలిక్యుల్స్ మరియు వాటి ఇంటరాక్షన్స్ అనే పేపర్ కింద పాలీపెప్టైడ్స్ యొక్క కన్ఫర్మేషనల్ ప్రాపర్టీస్ మరియు రామచంద్రన్ ప్లాట్ అనే విభాగాన్ని గురించి చర్చించబోతున్నాను ."
"तो , यहाँ आई प्‍लस वन और आई प्‍लस टू दोनों का रामचंद्रन एंगल दाईं ओर है जहाँ बायीं ओर का अल्‍फा हेलिक्‍स क्षेत्र है ।","కావున , ఇక్కడ i ప్లస్ వన్ అండ్ i ప్లస్ టూ రెండింటి యొక్క రామచంద్రన్ ఆంగిల్ ఎడమ చేతి ఆల్ఫా హెలిక్స్ రీజియన్ కుడి వైపున ఉంటాయి ."
नमूने की ओवर लोडिंग से समस्या हो सकती है ।,నమూనా యొక్క ఓవర్ లోడింగ్ వల్ల సమస్యలు వస్తాయి .
इसका उपयोग रोग के बायोमार्कर्स की पहचान करना है,దీని ఉపయోగం వ్యాధికి బయోమార్కర్‌లను గుర్తించడం .
इस इकाई की शुरुआत में प्रीऑन प्रोटीन्स के संरचनात्मक परिवर्तनों की चर्चा की गई थी ।,"ప్రియాన్ ప్రోటీన్స్ యొక్క నిర్మాణాత్మక మార్పులు ఈ విభాగం ప్రారంభంలో చర్చించడం జరిగింది , ఇక్కడ ప్రియాన్ ప్రోటీన్ అనేది బీటా హెలిక్స్ ఆకృతి మరియు పొడవైన ఫిబ్రిల్స్ అవుతుంది ."
"तो , यह चित्र आपको यह अवधारणा प्रदान करेगा कि ये दो प्रकार के रोटर्स एक दूसरे से कैसे भिन्न होते हैं ।",కావున ఈ రెండు రకాల రోటర్స్ పరస్పరం ఎలా విభిన్నంగా ఉంటాయో ఈ చిత్రం మీకు తెలియజేస్తుంది .
"न्यूक्लियोटाइड फ्री स्टेट में आपके पास अपर फिफ्टी , लोअर फिफ्टी , एन टर्मिनल और कनवर्टर हैं , एक सबसे आरामदायक स्थिति है जहाँ न्यूक्लियोटाइड का आदान - प्रदान किया जा सकता है ।","న్యూక్లియోటైడ్ ఫ్రీ స్టేట్ మీరు ఎగువ ఫిఫ్టీ , దిగువ ఫిఫ్టీ , N టర్మినల్ మరియు కన్వర్టర్ ను కలిగి ఉంటారు , ఇది ఒక చాలా రిలాక్స్ గా ఉండే స్టేట్ దీనిలో న్యూక్లియోటైడ్ ను ఎక్చేంజ్ చేయవచ్చు ."
"तो, बेस BH+ बटा B यानि कि बेस और आयनीकृत न किया हुआ बेस है, यानि आयनीकृत न किये हुए अवयव से आयनित किया हुआ।","కావున క్షారం BH ప్లస్ బై B అది బేస్ మరియు అయనైజేషన్ చెందని బేస్ , కావున అయనైజేషన్ చెందని రూపం చేత అయనైజేషన్ చెందుతుంది ."
"अतः, पीएच एक संकेत है क्योंकि यह एक लॉगेरिदम स्केल है जो आपको बताता है कि कंसंट्रेशन में कितना परिवर्तन होता है।",కావున pH అనేది ఒక సూచిక ఎందుకంటే ఇది లాగరిథమిక్ స్కేల్ .కాన్సెన్ట్రేషన్‌లో ఎంత మార్పు ఉందో ఇది మీకు తెలుపుతుంది .
"उदाहरण , टाइप टू टर्न आई प्लस टू स्थिति हमेशा ग्लाइसिन ही होगी ।","ఉదాహరణకు , టైప్ టూ టర్న్ యొక్క i ప్లస్ టూ స్థానం ఎల్లప్పుడూ గ్లైసీన్ అయి ఉంటుంది ."
"हीमोग्लोबिन के साथ , पहला अणु आबंधन जोकि ऑक्सीजन बाइंडिंग होता है , वास्तव में केवल KA के एक बाइंडिंग कोन्सटेन्ट के साथ होता है ।",మొదటి ఆక్సిజన్ మాలిక్యుల్ మాత్రమే హిమోగ్లోబిన్ తో KA బైండింగ్ కాన్ స్టంట్ బంధించబడుతుంది .
पार्किन्सन्स रोग पारंपरिक रूप से नॉन - जेनेटिक डिसऑर्डर माना जाता है लेकिन पी .डी . पार्किन्सन्स रोग में लगभग पंद्रह प्रतिशत व्यक्तियों के प्रथम श्रेणी के नजदीकी रिश्तेदार होते हैं जिनमें यह बीमारी होती है ।,"పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ సంప్రదాయికంగా జెనెటిక్ సంబంధం కాని రుగ్మతగా పరిగణించబడుతుంది , కాని P D పార్కిన్సన్స్ గల పదిహేను శాతం మంది వ్యక్తులకు ఈ డిసీస్ బాధపడే మొదటి డిగ్రీ బంధువు ఉన్నారు ."
"और , हाइड्रोजन बॉन्ड , वान डर वाल्स इंटरैक्शन्स , इलेक्ट्रोस्टैटिक इंटरैक्शन्स जैसे विभिन्‍न प्रकार के बल हैं जो प्रोटीन संरचना को स्थिर रखते हैं ।","మరియు హైడ్రోజన్ బాండ్ , వాండర్ వాల్స్ ఇంటరాక్షన్ , ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ వంటి విభిన్న బలాలు ప్రోటీన్ యొక్క నిర్మాణాన్ని స్థిరంగా ఉంచును ."
"पाँच अमिनो एसिड एलानीन, ऐस्पेराजीन, एस्पारटिक एसिड, ग्लूटामाइन और सेरीन नगण्य हैं जिसका मतलब है कि ये हमारे शरीर द्वारा संश्लेषित होते हैं और किसी भी व्‍यक्ति को इन्हें पूरक के रूप में लेने की आवश्‍यकता नहीं होती है।","ఐదు అమైనో యాసిడ్స్ అలనిన్ , ఆస్పార్జిన్ , ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ , గ్లుటమిన్ మరియు సెరైన్ అనేవి అనావశ్యకమైనవి దీని అర్థం ఇవి మన శరీరం ద్వారా తయారు చేసుకోబడుతాయి మరియు వాటిని మనం సప్లిమెంట్ తీసుకునే అవసరం లేదు ."
"उदाहरण के लिए , एंजाइम ड्रग कॉम्प्लेक्स , ट्रांसपोर्टर कार्बोहाइड्रेट कॉम्प्लेक्स , एटीपी बाइंडिंग प्रोटीन कॉम्प्लेक्स , रिसेप्टर लिगैंड कॉम्प्लेक्स , रिसेप्टर ड्रग कॉम्प्लेक्स , एंजाइम एंटीबायोटिक कॉम्प्लेक्स और उनके रेसिस्टेंट मैकेनिज्म ।","ఉదాహరణకు , ఎంజైమ్ డ్రగ్ కాంప్లెక్స్ , ట్రాన్స్‌పోర్టర్ కార్బోహైడ్రేట్ కాంప్లెక్స్  ఏ టి పి బైండింగ్ ప్రోటీన్ కాంప్లెక్స్ , రిసెప్టర్ - లిగాండ్ , రిసెప్టర్ - డ్రగ్ కాంప్లెక్స్ , ఎంజైమ్ ఆంటీబయోటిక్ కాంప్లెక్స్ మరియు వాటి నిరోధక విధానం ."
"एसिड हाइड्रोलिसिस करने के कई तरीके हैं लेकिन सबसे अधिक उपयोग किया जाने वाला तरीका है ; सिक्स नॉर्मल एचसीएल और इसे सौ से एक सौ पाँच डिग्री सेल्सियस पर कई घंटों तक गरम करने के लिए उपयोग किया जाता है , जो पेप्टाइड बॉन्डस को पूरी तरह से हाइड्रोलाइज़ कर देता है ।","ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ నిర్వహించడానికి చాలా మార్గాలు ఉన్నాయి కాని అత్యంత తరుచుగా ఉపయోగించేది సిక్స్ నార్మల్ హెచ్ సిఎస్ మరియు ఇది కొన్ని గంటల పాటు వంద నుండి ఒక వంద ఐదు డిగ్రీ సెల్సియస్ వరకు వేడి చేయబడును , ఇది పెప్టైడ్ బాండ్స్ పూర్తిగా హైడ్రోలైజ్ చేయును ."
मेटैलिक बॉन्ड्स से एक अद्भुत विकास होता है जिसे सी ऑफ़ इलेक्ट्रॉन्स कहते हैं।,మెటాలిక్ బాండ్స్ ఎలక్ట్రాన్ల సాగరం అనే ఒక దృగ్విషయాన్ని తెలియజేస్తాయి .
एक बफर वह है जो वास्तव में पीएच में अचानक किसी बड़े परिवर्तन को समाप्त कर देता है या जो पीएच में परिवर्तन नहीं होने देता है।,వాస్తవానికి బఫర్ అంటే pHలో ఆకస్మిక మార్పులను తొలగిస్తుంది లేదా pHలో మార్పును నిరోధిస్తుంది .
"चूंकि , अमीनो एसिड रंगहीन होता है , इसलिए आप ऐसा नहीं कर सकते , आप आसान तरीके से इसका विश्लेषण नहीं कर सकते ।",అమైనో ఆసిడ్ అనేది రంగు లేనిది కావడం వల్ల మీరు దీనిని సులభమైన మార్గంలో విశ్లేషణ చేయలేరు .
"फिर विभिन्न प्रजातियों के प्रोटीन में समान सीक्वेंसेस होते हैं , लेकिन वे बिल्कुल एक जैसे नहीं होते हैं इसका मतलब है कि हालांकि दो प्रजातियों से एक ही प्रोटीन समान कार्य करते हैं , लेकिन फिर भी वे सीक्वेंसेस में भिन्न हो सकते हैं और ये अंतर मुख्य रूप से नेचुरल सिलेक्शन प्रक्रियाओं के कारण होते हैं ।",విభిన్న వర్గాల ప్రోటీన్ ఒకే విధంగా ఉంటుంది కాని ఒకే విధమైన సీక్వెన్స్ లను కలిగి ఉండదు అనగా రెండు వర్గాలకు చెందిన ప్రోటీన్ ఒకే విధంగా ఉన్నప్పటికీ అవి ఒకే విధమైన పనితీరు కలిగి ఉన్నప్పటికీ అవి సీక్వెన్స్ ల పరంగా విభిన్నంగా ఉండవచ్చు మరియు ఈ వ్యత్యాసాలు సహజమైన ఎంపిక ప్రక్రియ వల్ల సంభవించవచ్చు .
बीटा शीट फाइबर्स मजबूत भी होते हैं और लचीले भी होते हैं ।,బీటా షీట్ ఫైబర్స్ బలంగా మరియు వంగేవిగా ఉంటాయి .
"बेसिक कान्सेप्ट इन स्मॉल मोलेक्‍यूल - डीएनए इंटरैक्‍शंस : छोटे अणु डीएनए के बेसेस और बैकबोन के साथ नॉन बॉन्डिड , स्थिरविद्युत और H - बांडिंग इंटरैक्‍शन द्वारा अंत : क्रिया करते हैं ।","బేసిక్ కాన్సెప్ట్ ఇన్ స్మాల్ మాలిక్యుల్స్ డిఎన్ఎ ఇంటరాక్షన్ : స్మాల్ మాలిక్యుల్స్ డిఎన్ఎతో నాన్ - బాండెడ్ , ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ మరియు H - బాండింగ్ ఇంటరాక్షన్స్‌ ద్వారా బేసెస్ మరియు వెన్నెముకలతో చర్య జరుపుతాయి ."
"आमतौर पर डाइसल्फ़ाइड लिंकेज दो थियोल ग्रुप्स द्वारा बनता है, जैसे आर एस एस और R, ठीक उसी तरह जैसे परऑक्साइड ग्रुप्स आर ओ ओ आर बनाते हैं।","డైసల్ఫైడ్ అనుసంధానం అనేది సాధారణంగా రెండు తియోల్ సమూహాల వల్ల ఏర్పడుతుంది , అనగా RSS and R అనేవి పెరాక్సైడ్ గ్రూప్స్ ROOR ను ఏర్పరచిన విధంగానే ఏర్పరుస్తాయి ."
सबडोमेन वन और थ्री की ओर कांटेदार सिरा होता है और सबडोमेन टू और फ़ोर की ओर नुकीला सिरा होता है ।,సబ్ డొమైన్ వన్ మరియు త్రీ వైపు గల చివరను బార్బ్డ్ఎండ్ అని మరియు సబ్ డొమైన్ టూ మరియు ఫోర్ వైపు గల చివరను పాయింటెడ్ ఎండ్ అని పిలుస్తాము .
"अगर आप स्टील जितनी मोटाई वाला मकड़ी का जाला देखेंगे , तो वास्तव में मकड़ी का जाला ही अधिक मजबूत होगा ।","మనం ఒకే మందం గల ఉక్కు మరియు సాలె పురుగు గూడుతో పోలిస్తే , వాస్తవానికి అసలు సాలె పురుగు గూడు మరింత బలంగా ఉంటుంది అని చెప్పవచ్చు ."
"तो , हमने पहले देखा है हर क्रमागत बीटा शीट अगली शीट के असमानांतर होती है ।","కావున , ఇంతకు ముందు మనం చూసిన ప్రతి వరుస బీటా షీట్స్ తరువాతి దానికి ప్రతిసమాంతరంగా ఉంటాయి ."
और दूसरी कक्षा में जैसा कि मैंने आपको बताया कि डी एन ए संरचना स्वास्थ्य और बीमारी को समझने में कैसे मदद कर सकती है।,మరియు డి ఎన్ ఏ స్ట్రక్చర్ ఆరోగ్యం మరియు వ్యాధిని అర్థం చేసుకోవడంలో ఎలా సహాయపడుతుందో రెండవ తరగతిలో నేను మీకు చెప్పాను .
म्युटेशन्स के कारण बहुत सी प्रोटीन्स काम करना बंद कर देती हैं और इस वजह से बीमारी को जन्म देती हैं ।,చాలా ప్రోటీన్స్ మ్యూటేషన్స్ వల్ల అవి పనితీరును కోల్పోతాయి మరియు ఆ నిర్ధిష్ట పనితీరు వల్ల డిసీస్ కారణం అవుతాయి .
जैसा कि हमने समझाया है कि इंटरकेलेशन क्‍या होता है ?,"నిర్ధిష్ట ఫ్లాట్ , ఏరోమాటిక్ మరియు హెటెరోఏరోమాటిక్ మాలిక్యుల్స్ బేస్ పేర్స్ మధ్య జారుతుంది మరియు డూప్లెక్స్‌ను బేస్ పెయిరింగ్‌నకు అంతరాయం కలిగించకుండా దానిని స్థిరీకరించును ."
"और तीसरी कक्षा में हमने अध्ययन किया, आपको फैटी एसिड्स और लिपिड्स से परिचित कराया।","మరియు మనం చదివిన మూడవ తరగతిలో , ఫాటీ ఆసిడ్‌లు మరియు లిపిడ్‌లను మీకు పరిచయం చేసాము ."
यह एक सुपरकोल्ड डी एन ए और गोलाकार D N A भी होता है।,ఇది సూపర్ కాయిల్డ్ డి ఎన్ ఏ మరియు వృత్తాకార డి ఎన్ ఏ .
और आप देख सकते हैं कि सबडोमेन टू के बीच एक स्पष्ट अंतर होता है ।,మరియు సబ్ డొమైన్ టూ మధ్య స్పష్టమైన వ్యత్యాసం ఉందని మీరు చూడవచ్చు .
हम आपको दिखाते हैं कि सिक्वेंसिंग कैसे किया गया था ।,సీక్వెన్సింగ్ ఎలా చేయబడినదో మేము మీకు చూపుతాము .
"तो , ये सभी जी एल यू टी एस एल सी श्रेणी से संबंधित होते हैं , जिसका अर्थ सोल्युट कैरियर टाइप ट्रांसपोर्टर्स होता है ।","కాబట్టి , ఈ జి ఎల్ యు టిలు అన్ని ఎస్ ఎల్ సి కుటుంబానికి చెందినవి అంటే సెల్యూట్ క్యారియర్ టైప్ ట్ర్యాన్స్‌పోర్టర్‌లు ."
"ये क्षेत्र आम तौर पर प्रोटीन मॉलिक्यूल की सतह पर होते हैं और क्योंकि वे प्रोटीन मॉलिक्यूल की सतह पर होते हैं और साल्‍वन्‍ट के संपर्क में होते हैं , तो वे आवेशित होते हैं और हाइड्रोफिलिक अमिनो एसिड से भरे हुए होते हैं ।",ఈ ప్రాంతాలు సాధారణంగా ప్రోటీన్ మాలిక్యుల్ ఉపరితలంపైన ఉంటాయి మరియు అవి ప్రోటీన్ మాలిక్యుల్ ఉపరితలంపై ఉండడం మరియు సాల్వెంట్ కరగడం వల్ల మరియ అవి అధిక ఆవేశాన్ని మరియు హైడ్రోఫిలిక్ అమైనో ఆసిడ్స్ కలిగి ఉంటాయి
तीन शीट वाली हेलिक्‍स की अलग - अलग लंबाई भी पाई जाती है जैसा कि मैंने आपको उदाहरण में दिखाया था ।,"నేను ఉదాహరణలో మీకు చెప్పినట్లు , చూపినట్లుగా మూడు బీటా షీట్స్ గల హెలిక్ లలో విభిన్న పొడవులను సైతం మనం కనుగొనవచ్చు ."
नौ आवश्यक अमिनो एसिड हैं जो अन्य यौगिकों से संश्लेषित नहीं किए जा सकते हैं।,"తొమ్మది ఆవశ్యక అమైనో యాసిడ్స్ ,"
"तो बीपीजी ऐलोस्टीयरिक फीडबैक प्रक्रिया का प्रभाव , अधिक ऊंचाई पर क्या होता है , अधिक ऊंचाई पर रहने वाले मनुष्यों में बीपीजी की सांद्रता अधिक होती है जो कि हाइड्रोजन हीमोग्लोबिन को ज्यादा ऑक्सीजन मुक्त करने के लिए बाध्य करता है इसलिए , वे बहुत आसानी से जीवित रह सकते हैं ।","కావున బిపిజి అలోస్టెరిక్ ఫీడ్‌బ్యాక్ విధానం ప్రకారం , ఎత్తైన ప్రాంతాల్లో గల వ్యక్తులు చాలా అధిక గాఢత గల బిపిజి కలిగి ఉంటారు , ఇది హైడ్రోజన్ హిమోగ్లోబిన్ అనేది అధిక ఆక్సిజన్ విడుదల చేయడానికి ఒత్తిడి చేస్తుంది , దాని వల్ల వారు చాలా సులభంగా జీవించగలరు ."
"तो, आपने इन बातों का अध्ययन किया है जो बहुत महत्वपूर्ण पहलू हैं, खासकर जब आप एंजाइमों के बारें में बात करतें हैं।","కాబట్టి , మీరు దీనిలో అధ్యయనం చేసిన విషయాలు చాలా ముఖ్యమైన అంశం , ముఖ్యంగా మీరు ఎంజైమ్‌లను లక్ష్యంగా చేసుకున్నప్పుడు ."
"तो, इसके अलावा, आप फायब्रस प्रोटीन्स के बारे में भी सीखेंगे।","కాబట్టి , దానితో పాటు , మీరు ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్‌ల గురించి కూడా నేర్చుకుంటారు ."
प्रोटीनों पर पाए जाने वाले सॉल्ट ब्रिजेस-,ప్రోటీన్లపై కనిపించే సాల్ట్ బ్రిడ్జెస్ – ఇవి వ్యతిరేఖ పాజిటివ్ లేదా నెగటివ్ పూర్తి ఎలక్ట్రాన్ ఆవేశంతో అమైనో యాసిడ్ సైడ్ చైన్స్ మధ్య ఏర్పడుతాయి .
"मेटैलिक बॉन्ड्स - कई प्रोटीनें जो वास्तव में कई धातु समूहों द्वारा स्थिर होती हैं , स्थिर संरचना देती हैं ।",మెటాలిక్ బాండ్స్ – స్థిరమైన నిర్మాణాలను ఇచ్చే అనేక మెటాలిక్ క్లస్టర్స్ ద్వారా వాస్తవానికి స్థిరత్వాన్ని పొందిన అనేక ప్రోటీన్లు .
हमने दवा मिश्रण के साथ ल्यू टी के लिए भी उदाहरण देखा है ।,మనం ఔషధ సముదాయాలతో పాటు LeuT కూడా ఉదాహరణ చూశాము .
"यदि दो परमाणुओं के बीच दूरी R एक विशेष मान R ज़ीरो से कम है तो दो परमाणुओं को पास आने की अनुमति नहीं होती है , क्‍योंकि पोटेंशियल एनर्जी बहुत ज्‍यादा हो जाती है ।","అయితే , రెండు ఆటమ్స్ సమీపించడానికి అనుమతించబడును , ఒకవేళ రెండు ఆటమ్స్ మధ్య R దూరం అనేది నిర్ధిష్ట విలువ R జీరో కన్నా తక్కువగా ఉంటే , అప్పుడు పొటెన్షియల్ శక్తి చాలా ఎక్కువ అవడం వల్ల రెండు ఆటమ్స్ సమీపించడానికి అనుమతి ఉండదు ."
पेप्‍टाइड्स और पॉलीपेप्‍टाइड्स बायोलोजिकल ऑलिगोमर्सऔर पॉलिमर्स के एक व्यापक वर्ग के अंतर्गत आते हैं।,పెప్టైడ్స్ మరియు పాలీపెప్టైడ్స్ అనేవి బయోలాజికల్ ఒలిగోమర్లు మరియు పాలిమర్స్ యొక్క విస్తృత తరగతి క్రిందకు వస్తాయి .
"असल में इस तरह से पोर्फिरिन रिंग दोनों हिस्टीडीन्स के बीच में रहता है , और इसलिए , यह हिस्टीडीन अणु के साथ क्रिया करता है ।",మయోగ్లోబిన్ యొక్క ఆక్సిజన్ బైండింగ్ మరియు ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ విధానం .
हिस्टोन H4 कैसे अंत : क्रिया करता है ?,హిస్టోన్ H ఫోర్ ఎలా పరస్పర చర్య జరుపుతుంది ?
"इसीलिए , मायोग्लोबिन वास्तव में ले जा नहीं सकता है , जबकि हीमोग्लोबिन ले जा सकता है ।","కావున , మయోగ్లోబిన్ వాస్తవానికి రవాణా చేయలేదు , అయితే హిమోగ్లోబిన్ రవాణా చేయగలదు"
"तो डी एन ए जैसा कि आप सोचते हैं कि यह एक डबल हेलिक्स रूप में रहता है, लेकिन अगर आप वास्तव में यही सोचते हैं कि डी एन ए उस डबल हेलिक्स स्वरूप में होता है, तो इसका मतलब यह है कि यह बड़ी मात्रा में जगह घेरता है।","కాబట్టి డి ఎన్ ఏ డబుల్ హెలిక్స్‌లో ఉంటుందని మీరు అనుకున్నట్లు , కానీ మీరు నిజంగా డి ఎన్ ఏ ఆ డబుల్ హెలిక్స్‌ రూపంలో ఉంటే , అది పెద్ద మొత్తంలో స్థలాన్ని ఆక్రమిస్తుంది ."
न्युरोनल सेल के मृत होने या मस्तिष्क कोशिका के मृत होने के मामले में बहुत से न्यूरोनल डिसीजेस पैदा हो जाते हैं जिनकी चर्चा हमनें इस इकाई में की ।,"న్యూరోనల్ సెల్ డెత్ లేదా బ్రేన్ సెల్ డెత్ విషయంలో , ఇది ఈ విభాగంలో మనం చర్చించిన పలు న్యూరోలాజికల్ డిసీస్ కారణం అవుతుంది ."
बैक बोन टॉर्शनल एंगल्स -,వెన్నెముక టోర్షనల్ కోణాలు .
"द्वितीय श्रेणी में प्रोलिन है, जो विशेष है क्योंकि इसमें अतिरिक्त समूह वापस मुड़ जाता है और एनएच ग्रुप के मुख्य आधार से जुड़ जाता है।","రెండవ తరగతి , ప్రత్యేకత గల ప్రోలీన్ దీని శృంఖలం వెనక్కు మరలి ఉంటుంది మరియు ఆధార NH సమూహానికి అనుసంధానితమై ఉండేది ."
सेल्स में एक्टिन के कुल प्रोटीन घटक पांच से दस प्रतिशत तक ही भिन्न होते हैं ।,కణాల్లో ఆక్టిన్ యొక్క మొత్తం ప్రోటీన్ భాగం ఐదు నుండి పది శాతం వేరుగా ఉంటుంది .
सतह पर हाइड्रोफिलिक से हाइड्रोफोबिक पदार्थों में बदलाव अणु की घुलनशीलता को इस हद तक कम कर देता है कि यह बड़े इन्सोलुबल एग्रीगेट्स के निर्माण को बढ़ा देता है।,ఉపరితలంపై హైడ్రోఫిలిక్ నుండి హైడ్రోఫోబిక్ అవశేషానికి మారడం అనేది మాలిక్యుల్ ల కరిగే స్వభావాన్ని ఇది కరగని పెద్ద అగ్రిగేట్స్ ( గుంపును ) ఏర్పరిచే స్థాయి వరకు తగ్గిస్తుంది .
"तीसरे , एक पॉलीपेप्टाइड का बनना जो कि बहुत ही आवश्यक होता है ।","మూడవది , పాలీ పెప్టైడ్స్ ఏర్పాటు , ఇది తప్పనిసరి ,"
"और जीन का जिनोमिक डुप्लीकेशन और ट्रिप्लिकेशन कुछ प्रजातियों में पार्किन्सन्स रोग का एक दुर्लभ कारण हो सकता है , जोकि प्वाइंट म्यूटेशन्स से ज्यादा सामान्य होता है ।","మరియు పాయింట్ మ్యూటేషన్ కన్నా అత్యంత సాధారణమైనవి అయినప్పటికీ , కొన్ని వంశాలలో జీనోమిక్ డూప్లికేషన్ మరియు ట్రిప్లికేషన్ అనేది పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ అరుదైన కారణం అవుతుంది ."
"और साथ-साथ माइक्रो आर एन ए और एसआई आर एन ए की भूमिका भी, जिसे आर एन ए की साइलेंसिंग कहा जाता है।","మరియు సి ఆర్ ఎన్ ఏ యొక్క అవగాహనకు కొత్త రకమైనది , ఇది ఆర్ ఎన్ ఏ యొక్క నిశ్శబ్దం ."
"वॉकर A मोटिफ में एक अनुक्रम पैटर्न होता है , जैसे कि जी एक्स एक्स एक्स एक्स जिसके बाद G या K , फिर उसके बाद T या K , .","వాకర్ ఏ మోటిఫ్ G X X X X వంటి క్రమం నమూనాలు ఉన్నాయి , తరువాత G లేదా K తరువాత T లేదా K ."
एक हेलिक्स के उभार बगल की हेलिक्स के खाँचे में फिट होते हैं और इन ग्लोब्युलिन संरचनाओं और हीमोग्लोबिन संरचनाओं की चर्चा इस पाठ्यक्रम के इस बायोमोलेक्यूल भाग में अलग इकाई में अलग से की गई है ।,* ఒక హెలిక్స్ యొక్క చీలికలు పక్కనే ఉన్న హెలిక్స్ యొక్క పొడవాటి రిడ్జెస్ సరిపోతాయి మరియు ఈ గ్లోబులిన్ స్ట్రక్చర్స్ మరియు హిమోగ్లోబిన్ స్ట్రక్చర్స్ గురించి ఈ కోర్స్ లోని ఇదే బయోమాలిక్యుల్స్ భాగంలో ఒక ప్రత్యేక విభాగంలో విడిగా చర్చించడం జరుగుతుంది .
"अब, जैसे कि आप जानते हैं हेंडरसन हैसेलबक इक्वेशन एक अत्यन्त महत्वपूर्ण समीकरण है, जिसका आप उपयोग तो करते हैं, लेकिन आपको यह भी पता नहीं होता है कि आप उस समीकरण का उपयोग कर रहे हैं, लेकिन आप फिर भी एसिड्स, बेसिस, अमिनो एसिडों के पीके को नियमित रूप से निर्धारित करते रहते हैं।","కావున హెండర్‌సన్ - హెసెల్‌బాచ్ సమీకరణం అనేది చాలా ప్రాథమిక సమీకరణం ఏదైతే మీరు ఉపయోగిస్తున్నారో మీరు ఆ సమీకరణాన్ని ఉపయోగిస్తున్నట్టు కూడా గ్రహించలేరు కాని మీరు ఆసిడ్లు , బేసిస్ , అమైనో ఆసిడ్ల pKను ఒకదాని తర్వాత ఒకటి నిర్ణయిస్తారు ."
"हम कम - गति वाले सेंट्रीफ्यूज के विस्तार के बारे में चर्चा करेंगे , इसे माइक्रोफ्यूज या क्लिनिकल या टेबल टॉप , बेंच टॉप सेंट्रीफ्यूज भी कहा जाता है ।","మనం తక్కువ - వేగం గల సెంట్రిఫ్యూజ్ గురించిన వివరాలను చర్చించుదాం , ఇది మైక్రోఫ్యూజ్ లేదా క్లినికల్ లేదా టేబుల్ టాప్ , బెంచ్ టాప్ సెంట్రిఫ్యూజ్ కూడా పిలవబడుతుంది ."
जबकि एनायान एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी में ॠणात्मक आवेशित एनालाइट्स धनात्मक आवेशित रेजिन से जुड़ते हैं ।,అలాగే ఆనయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ విషయంలో నెగెటివ్లీ చార్జ్ డ్ అనలైట్స్ అనేవి ధనావేశ రెజిన్స్ కు బంధితమై ఉంటాయి .
बीटा शीट्स - बीटा शीट्स को फैली हुई संरचनायें भी कहते हैं ।,బీటా షీట్స్ – బీటా షీట్ లను విస్తరించిన నిర్మాణాలు అని కార్బోనైల్ గ్రూప్ కార్బోనైల్ గ్రూప్ కార్బోనైల్ గ్రూప్ కూడా అంటారు .
"यदि अंतिम उत्‍पाद को बनाया जाता है तो इसे वापस आना चाहिए , रेग्यूलेटरी उपइकाईयों से बंधना चाहिए और गतिविधि को रोकना चाहिए ताकि यह कम उत्पाद बना सके ।",". ఒకవేళ తుది ఉత్పత్తి సంశ్లేషణ చేయబడితే అది తిరిగి రావాలి , రెగ్యులేటరీ సబ్ యూనిట్ తో బంధం కలిగి ఉండాలి మరియు ఆక్టివిటీని నిరోధిస్తుంది , అందువల్ల ఇది తక్కువ ఉత్పత్తిని సంశ్లేషిస్తుంది ."
यह बायोपॉलिमर्स की तीन आयामी संरचना को बनाए रखता है।,ఇది బయోపాలిమర్స్ యొక్క త్రి డైమెన్షనల్ నిర్మాణాన్ని నిర్వహణ చేస్తుంది .
क्वाटर्नरी स्‍ट्रक्‍चर का एक अन्य उदाहरण एस्पार्टेट ट्रांसकार्बोमाइलेज़ है ।,క్వాటర్‌నరీ / చతుర్థ నిర్మాణం కోసం ఆస్పార్టేట్ ట్రాన్స్ కార్బో మైలేస్ మరో ఉదాహరణ అవుతుంది .
"अल्फा हेलिकल स्ट्रक्चर का अगला स्तर फोर हेलिक्स बंडल है , जहाँ चार हेलिसिस फोर हेलिक्स बंडल बनाने के लिए एकसाथ आती हैं ।","ఆల్ఫా హెలికల్ స్ట్రక్చర్ తరువాతి స్థాయి ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్ , దీనిలో నాలుగు హెలిక్స్ కలిసి ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్స్ ను ఏర్పాటు చేస్తాయి ."
तो वह विस्तार से दिया जाएगा।,కాబట్టి అది వివరంగా ఇవ్వబడుతుంది .
उन्होंने थीअरेटिकल प्लेट्स को स्थिर और गतिशील प्रावस्था के बीच सोल्युट के एक एक्विलिब्रियम विभाजन के रूप में समझाया ।,వారు సైద్ధాంతిక ప్లేట్స్‌ను స్థిరమైన దశ మరియు మొబైల్ దశల మధ్య సాలూట్ ఈక్విలిబ్రియమ్ విభజనగా వివరించారు .
"तो उनके अनुसार ये तीन कोइल्स इकट्ठी हो जाती हैं और फिर केंद्र में ग्लाइसिन आ जाता है , बाकी दो रेसीड्यूज बाहर होते हैं ।","కాబట్టి , అతని ప్రకారం ఈ మూడు కాయిల్స్ కలిసి వస్తాయి , ఆపై కేంద్ర బిందువు వద్ద గ్లైసిన్ వస్తుంది , చివర్లలో మిగిలిన రెండు అవశేషాలు వస్తాయి ."
"फोटोसिंथेसिस के दौरान जल का ऑक्सीजन में ऑक्सीडाइज़्ड होता है, जो एक बहुत ही महत्वपूर्ण घटना है जो पेड़-पौधों की पत्तियों में होती है जिसमें कार्बन डाइऑक्साइड पानी के साथ मिलकर ग्लूकोज, पानी और ऑक्सीजन बनाती है।","ఫోటోసిన్తసిస్ సమయంలో నీరు అనేది ఆక్సిజన్ గా ఆక్సిడైజ్డ్ చెందుతుంది , ఇది మొక్కలు మరియు వృక్షాల యొక్క పత్రాలలో కార్భన్ డై ఆక్సైడ్ ' నీటితో కలిసి గ్లూకోజ్ , నీరు మరియు ఆక్సిజన్‌లను ఏర్పరిచే ఒక చాలా ముఖ్యమైన దృగ్విషయం ."
पास वाली पोलीपेप्टाइड चेन्स के बीच के कोवेलेंट डायसल्फाइड लिंक ब्रिजेस फाइबर्स का निर्माण करते हैं जो अघुलनशील होते हैं और खिंचाव का अवरोध करने वाले होते हैं ।,కోవలెంట్ డైసల్ఫైడ్లు ప్రక్కనే ఉన్న polypeptide చైన్స్ మధ్య లింక్ బ్రిడ్జెస్ ఏర్పరుస్తాయి అవి కరగని మరియు సాగదీయడానికి నిరోధకత కలిగిన ఫైబర్‌లకు దారితీస్తాయి .
यह आप दूसरी कक्षा में कर रहे होंगे।,దీనిని మీరు రెండవ తరగతిలో చేస్తారు .
"इसे कपैसिटी फैक्टर के नाम से भी जाना जाता है , और इसमें k डैश , tR माइनस tM बटा tM के बराबर होता है और इसे इस रूप में दर्शाया जाता है ।","అది సామర్థ్య కారకంగా కూడా సూచించబడుతుంది మరియు ఇది k డ్యాష్ , tR మైనస్ tM డివైడెడ్ బై tM కు సమానంఅవుతుంది tR అనేది రిటెన్షన్ టైమ్ మరియు tM అనేది డెడ్ టైమ్ ."
"दूसरा तरीका , यदि आप आंतरिक से कार्टेशियन कोआर्डिनेट्स रूपांतरण विधि का उपयोग कर रहे हैं तो यह बहुत आसान होता है ।","మరో విధంగా , ఒకవేళ మీరు అంతర్గత నుండి కార్టీజియన్ అక్షాలకు మార్చే పద్ధతిని ఉపయోగిస్తుంటే , అప్పుడు ఇది చాలా సులభం ,"
"इसलिए , जी एल यू टीज़ द्वारा डी - ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर के लिए एनोमराईज़ेशन की आवश्यकता नहीं हो सकती है , या तो यह जी एल यू टी वन से जी एल यू टी फ़ोर या जी एल यू टी ट्वेल्व हो सकता है ।","అందువల్ల , జి ఎల్ టి యుల ద్వారా ఆ డి గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌కు అనోమైరైజేషన్ అవసరం లేదు , అది జి ఎల్ యు టి ఒకటి నుండి జి ఎల్ యు టి నాలుగు జి ఎల్ యు టి పన్నెండు కావచ్చు ."
"उनमें केवल डीएनए संरचना 1600 , ड्रग - डीएनए  संरचना 366 , पेपटाइड डीएनए  संरचना 13 , प्रोटीन - डीएनए  3462 हैं ।","వారు కేవలం పదహారు వందల డిఎన్ఎ నిర్మాణాలు , మూడు వందల అరవై ఆరు డ్రగ్ - డిఎన్ఎ నిర్మాణాలు , పదమూడు పెప్టైడ్ డిఎన్ఎ నిర్మాణాలు , మూడువేల నాలుగు వందల అరవై రెండు ప్రోటీన్ - డిఎన్ఎలను కలిగి ఉన్నారు ."
"इसी वजह से, आंशिक पॉजिटिव चार्ज और आंशिक नेगेटिव चार्ज के निर्माण के साथ, आबंध में आवेश का विभाजन हो जाता है।",దీని వల్ల ఒక ఏటమ్ పాక్షిక పాజిటివ్ ఛార్జ్ మరియు మరొక ఏటమ్ పాక్షిక నెగటివ్ ఛార్జ్ పొంది బాండ్లో విరుద్ధ ఆవేశాలను ఏర్పరుస్తాయి .
यहाँ मैंने आपको जी - एक्टिन स्ट्रक्चर को दिखाया है - जी - एक्टिन स्ट्रक्चर को चार सबडोमेन्स में विभाजित किया जा सकता है ।,"ఇక్కడ నేను మీకు G - ఆక్టిన్ నిర్మాణం చూపాను - G - ఆక్టిన్ నిర్మాణం , దీనిని నాలుగు సబ్ డొమైన్స్ గా విభజించవచ్చు ."
"और अंततः अंतिम प्रजाति फंगी है जो यूकेरियोटिक ओर्गानिज्म है , इसलिए आप यहाँ पर देख सकते हैं कि बहुत ही आदिम जीव से नए जीव अलग - अलग समय पैमाने पर विकसित हुए थे और अंततः यूकेरियोटिक सिस्टम फंगी के रूप में विकसित हुई थी ।","మరియు చివరకు చివరి సమూహం ఫంగి అది యూకారియోటిక్ ఆర్గానిజం , కావున ఇక్కడ మీరు అత్యంత ప్రాచీన ఆర్గానిజం నుండి కొత్త ఆర్గానిజం వరకు విభిన్న కాలాల్లో అభివృద్ధి చెందడాన్ని మరియు చివరకు యూకారియోటిక్ సిస్టమ్ అనేది ఫంగి రూపంలో అభివృద్ధి చెందడాన్ని చూడవచ్చు ."
लेकिन बड़ी बात यह थी कि इस प्‍लॉट की सामान्य विशेषताएं मूल रामचंद्रन प्‍लॉट से काफी मिलती - जुलती थीं ।,స్కాట్ మరియు షెయెరాగా పందొమ్మిది వందల అరవై ఆరులో ఇంతకు ముందు వివరించిన ఎంపరికల్ పొటెన్షియల్ ఎనర్జీ ఫంక్షన్స్ ఉపయోగించి అలా - అలా - అలా కోసం ఫై సై మ్యాప్ ప్లాట్ చేశారు .
और ये कैसे जुड़े होते हैं?,"కాబట్టి , ఇవి మీరు ఇప్పటికే కలిగి ఉన్న ప్రాథమిక భాగం , ఇది చాలా ముఖ్యమైనది ఎందుకంటే అసాధారణమైన బేసిస్‌లు కూడా మేము మీకు పరిచయం చేసాము ."
"न्यूक्लिएशन , एलोंगेशन और इक्वीलिब्रियम , यहाँ आप एफ - एक्टिन संरचना देख सकते हैं जहाँ एक मोनोमर दूसरे मोनोमर के ऊपर बैठ जाता है ।","న్యూక్లియేషన్ , ఎలాంగేషన్ , మరియు ఎక్విలిబ్రియమ్ అనేవి మూడు దశలు , ఇక్కడ ఒక మోనోమర్ అనేది ఇతర మోనోమర్ పై ఉన్న F - ఆక్టిన్ నిర్మాణాన్ని మీరు చూడవచ్చు ."
"आप यह भी सत्यापित करें कि अलार्म ठीक से कार्य कर रहे हैं , यह भी सुनिश्चित करें कि सुरक्षा स्विचेस कार्य कर रहे हैं ।",మీరు అలారమ్‌లు సరిగ్గా పని చేస్తున్నాయా ధృవీకరించుకోవచ్చు మరియు సేఫ్టీ స్విచెస్ పని చేస్తున్నాయా అనేది కూడా నిర్ధారించుకోవచ్చు .
"साइटोस्केलेटन - जैसा कि मैंने आपको पहले चित्र में दिखाया था , ट्यूबुलिन एक्टिन फिलामेंट्स और इंटरमीडिएट फिलामेंट्स के नेटवर्क को साइटोस्केलेटन कहा जाता है ।","సైటోస్కెలెటన్ - నేను ఇంతకు ముందు చిత్రంలో మీకు చూపినట్లుగా , ట్యూబులిన్ ఆక్టిన్ ఫిలమెంట్స్ మరియు ఇంటర్మీడియేట్ ఫిలమెంట్స్ యొక్క నెట్‌వర్క్ అనేది సైటోస్కెలెటన్ గా పిలవబడుతుంది ."
ह हमेशा क्यों बदलता रहता है? यह पेप्टाइड बॉन्ड प्रोटीन स्ट्रक्चर को कैसे सहायता करता है?,ఇది ప్రోటీన్ నిర్మాణం నుండి ఒక పెప్టైడ్ బాండ్‌కి ఎలా అనుకూలంగా ఉంటుంది ?
"उदाहरण के लिए , इथेन के मामले में इस चित्र में थ्री फोल्ड टॉर्शनल पोटेंशियल को दिखाया गया है और इसे उसी समीकरण हाफ K फाई द्वारा दर्शाया गया है , जहाँ K फाई चक्रण का अवरोध है और फाई डाइहेड्रल एंगल है ।","ఉదాహరణకు , ఈథేన్ విషయంలో మూడు మడతల టోర్షనల్ పొటెన్షియల్ ఈ చిత్రంలో చూపబడినది మరియు ఇది వన్ బై టూ K ఫై అనే సమీకరణం ద్వారా సూచించబడును , ఇక్కడ K ఫై అనేది భ్రమణానికి అవరోధం మరియు ఫై అనేది డైహైడ్రల్ కోణం ."
नीचे सोडियम का एक उदाहरण है जो सोडियम क्लोराइड बनाने के लिए क्लोराइड के साथ एक आयनिक बॉन्ड बनाता है।,క్రింద సోడియం అనేది క్లోరైడ్తో అయానిక్ బాండ్ ఏర్పరచుకుని సోడియం క్లోరైడ్ను అందించే ఉదాహరణ ఇవ్వబడినది .
"डाइपोल डाइपोल इंटरैक्शन्स: ये अंतःक्रियाएँ, एक पोलार मॉलिक्यूल के धनात्मक सिरे से दूसरेपोलार मॉलिक्यूल के ऋणात्मक सिरे तक दुर्बल अंतःक्रियाएँ होती हैं।",డైపోల్ డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ – ఈ పరస్పర చర్యలు అనేవి ఒక పోలార్ మాలిక్యూల్ యొక్క ఒక చివర ధనావేశం నుండి మరొక పోలార్ మాలిక్యూల్ యొక్క మరొక చివర రుణావేశం జరిగే బలహీన పరస్పర చర్యలు .
"जल के गुण– जल एक स्पष्टतः रंगहीन, गंधहीन और स्वादहीन द्रव है।","నీటి యొక్క ధర్మాలు – నీరు అనేది స్పష్టమైన రంగులేని , వాసనలేని , మరియు రుచిలేని లిక్విడ్ ."
"क्रोमैटोग्राफी क्या होती है , क्रोमैटोग्राफी का इतिहास , क्रोमैटोग्राफी का सिद्धांत और प्रक्रिया को प्रभावित करने वाले कारक , विभिन्न प्रकार की क्रोमैटोग्राफी का संक्षिप्त परिचय और उनके अनुप्रयोग ।","క్రోమటోగ్రఫీ అంటే ఏమిటి , క్రోమటోగ్రఫీ యొక్క చరిత్ర , క్రోమటోగ్రఫీ సిద్ధాంతం మరియు ప్రక్రియను ప్రభావితం చేయు కారకాలు , వివిధ రకాల క్రోమటోగ్రఫీ గురించి మరియు వాటి అనువర్తనాలను గురించి సంక్షిప్త పరిచయం ."
"इस असाइट्स फ्लूइड में अत्याधिक लगाव होता है , और टाईटर एंटीसेरा भी अत्याधिक होता है जिसका उपयोग विभिन्न जानवरों के लिए किया जा सकता है ।","ఈ ఆంటీబాడీలు మరియు అసైటిస్ ద్రవంలో ఉత్పత్తి చేయబడతాయి .ఈ అసైటిస్ ద్రవంలో తయారయిన ఆంటీ సెరా అధిక అఫినిటీ శక్తి , అధిక టైటర్ ఉంటుంది .దీనిని వివిధ జంతువులతో పరీక్షల కోసం మరియు ఇతర ప్రయోజనాల కోసం విరివిగా వాడతారు ."
मैं आपको तीनों अलग - अलग संरचनाएं दिखाऊँगा जहाँ संरचनाएं निर्धारित की जाती हैं और हम फिर से पॉवर स्ट्रोक के बारे में चर्चा करेंगे ।,నేను ఇప్పుడు మీకు నిర్మాణాలు నిర్ణయించబడే అన్ని మూడు విభిన్న ఆకృతీకరణలు చూపుతాను మరియు మనం మళ్లీ పవర్ స్ట్రోక్ గురించి చర్చించుదాము .
"D N A binding क्षेत्र को दस बेस पेयर तक और ज्‍यादा भी बढ़ाने के लिए डिस्टामाइसिन , नेट्रोप्सिन , इमाइडाज़ोल रिंग्स के डाइमर्स और ट्राइमर्स की श्रृंखला को संश्लेषित और अध्ययन किया गया है ।","డిస్టామైసిన్ , నెట్రోప్సిన్ ఇమిడాజోల్ రింగ్స్ యొక్క డైమర్స్ మరియు ట్రైమర్స్ యొక్క శ్రేణి డిఎన్ఎ బైండింగ్ రీజియన్‌ను పది బేస్ పేర్స్ లేదా ఎక్కువ పెంచడం కోసం సంశ్లేశించబడును మరియు అధ్యయనం చేయబడును ."
"पिछले रेज़िड्यू C ( n - 1 ) से शुरू करते हुए हम चार अणुओं का क्रम लेते हैं , फिर C अल्‍फा और C - N रेज़िड्यू का nवाँ भाग , और चक्रण N - C अल्‍फा को फाई के रूप में परिभाषित करते हैं ।","మనం మునుపటి అవశేషం C N మైనస్ వన్ నుండి ప్రారంభిస్తూ నాలుగు ఆటమ్ క్రమాన్ని తీసుకుంటే , అప్పుడు * అవశేషం యొక్క N , C ఆల్ఫా మరియు C N మరియు N C ఆల్ఫా భ్రమణం ఫై గా నిర్వచింపబడును ."
"और आप डीएनए एक्सपेरिमेंट्स में भी इसका उपयोग करेंगे और एबज़ोर्प्शन एक्सपेरिमेंट्स में तो बहुत ही ज्यादा उपयोग करेंगे, क्योंकि मोल फ्रैक्शन के अपने फायदे हैं।",ఆ మోల్ ఫ్రాక్షన్ దాని స్వంత ప్రయోజనాలను కలిగి ఉంటుంది .
खाद्य पदार्थों और खाद्य उद्योग में इस्तेमाल किया जाने वाला जिलेटिन एक कोलेजन ही होता है जो अपरिवर्तनीय ढंग से हायड्रोलाइज्ड किया जाता है ताकि वह एक मूलत : प्रोटीन समृद्ध स्रोत बन जाएँ ।,"జెలటిన్ ఆహారం మరియు ఆహార పరిశ్రమలో ఉపయోగించబడుతుంది , ఇది కొల్లాజెన్ పూర్వరూపంలోకి మార్చుటకు వీలులేని విధంగా హైడ్రోలైజ్ చేయబడింది , కాబట్టి దీనిలో ప్రాథమికంగా ప్రోటీన్ అధికంగా ఉంటుంది ."
"इसके साथ एक और समस्या है , अत्यधिक अम्लीय होने के कारण यह एस्पैरेजिन को एस्पारटिक एसिड या समान तरीके से ग्लूटामाइन को ग्लूटामिक एसिड में परिवर्तित कर देता है ।",అధిక ఎసిడిక్ స్థితి వల్ల ఇది ఆస్పార్జిన్‌ను ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్‌గా మార్చును లేదా అదే విధంగా గ్లుటమిన్ ను గ్లుటమిక్ ఆసిడ్‌గా మార్చును .
"पेपर क्रोमैटोग्राफी में , जिन पदार्थों को पृथक करना होता है उन पदार्थों के मिश्रण को कागज़ पर देखा जा सकता है और फिर यह आर्गेनिक साल्वेंट द्वारा विकसित किया जाता है , वे मॉलिक्यूल जिनकी घुलनशीलता आर्गेनिक साल्वेंट में अधिक होती है , विलेयता के अनुसार वे पृथक हो जाते हैं ।","కాగితపు క్రోమటోగ్రఫీలో , వేరు చేయాల్సిన పదార్థాల మిశ్రమం కాగితంపై కనిపిస్తుంది మరియు ఆపై ఇది ఆర్గానిక్ సాల్వెంట్ ద్వారా అభివృద్ధి చేయబడును , అప్పుడు ఆర్గానిక్ సాల్వెంట్ అధిక ద్రావణీయత పొందిన మాలిక్యుల్స్ వాటి ద్రావణీయత ప్రకారం విడిపోతాయి ."
यहाँ बाकी की संरचना नियर रिगर स्टेट से बहुत ही मिलती जुलती है ।,ఇక్కడ మిగతా నిర్మాణం సమీప రైగోర్ స్టేట్ చాలా సారుప్యంగా ఉంటుంది .
इस एफ - एक्टिन को उन कई सहायक प्रोटीन्स द्वारा अलग किया जा सकता है या डीपॉलीमराइज्ड किया जा सकता है जो जी - एक्टिन से जुड़ती हैं ।,ఈ F - ఆక్టిన్ ను G - ఆక్టిన్ తో బందించే అనేక అనుబంధ ప్రోటీన్స్ తో విడదీయవచ్చు లేదా డీపాలిమరైజ్ చేయవచ్చు .
"तीसरा एक एक्विलिब्रियमेशन फेज या स्थिर अवस्था है , जिसमें एफ - एक्टिन का विकास जी - एक्टिन से मोनोमर के पृथक्करण को शुद्ध रूप से संतुलित करता है ।","మూడవది ఈక్విలిబ్రియమేషన్ ఫేజ్ లేదా స్టెడీ స్టేట్ , దీనిలో F - ఆక్టిన్ యొక్క ఎదుగుదల G - ఆక్టిన్ నుండి మోనోమర్ విచ్ఛేదనాన్ని ఖచ్చితంగా సమతుల్యం చేస్తుంది ."
वे एक दूसरे के नज़दीक आने की कोशिश करते हैं और इसी को वान डर वाल्स इंटरैक्शन्स के रूप में भी जाना जाता है ।,"అవి నైట్రోజన్ మరియు ఆక్సిజన్ వంటి చార్జ్ లేనివి , అవి కలిసి రావడానికి ప్రయత్నిస్తాయి మరియు ఇవి వాన్ డర్ వాల్స్ ఇంటరాక్షన్స్ గా కూడా వివరించబడుతాయి ."
ये चारों डोमेन छोटे लूप्स और एक रिले द्वारा जुड़े हुए होते हैं ।,ఈ నాలుగు డొమైన్స్ చిన్న లూప్స్ ( మెలికలు ) మరియు ఒక రిలే ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉంటాయి .
"तो , यहाँ हमारे पास चार संरचनाएं हैं , ल्यू टी ट्रांसपोर्टर के साथ ल्यूसीन कॉम्प्लेक्स , ल्यूसीन ट्रांसपोर्टर के साथ ट्रिप्टोफैन कॉम्प्लेक्स , ल्यूसीन ट्रांसपोर्टर के साथ एलानिन कॉम्प्लेक्स , और पी पी एफ जो ल्यूसीन ट्रांसपोर्टर का एक इन्हिबिटर होता है ।","కాబట్టి , మనకు ఇక్కడ ల్యూట్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌తో లూసిన్ సముదాయం , లూసిన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌తో ట్రిప్టోఫాన్ కాంప్లెక్స్ , లూసిన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌తో అలనిన్ కాంప్లెక్స్ మరియు లూసిన్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ యొక్క ఇన్హిబిటర్ అయిన పి పి ఎఫ్ అనే నాలుగు నిర్మాణాలు ఉన్నాయి ."
और बाकी एक तिहाई अन्य अमिनो एसिड्स हो सकते हैं ।,మరియు ఇంకో మూడవ వంతు ఏదైనా ఇతర అమైనో ఆసిడ్ కావచ్చు .
"इसलिए , हमने अल्फा बीटा ग्लूकोज , अल्फा बीटा डी - ग्लूकोज और बीटा डी ग्लूकोज , माल्टोज कॉम्प्लेक्स के साथ जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर के लिए उदाहरण देखें हैं","కాబట్టి , మనం ఆల్ఫా బీటా గ్లూకోజ్ , ఆల్ఫా బీటా డి గ్లూకోజ్ మరియు బీటా డి గ్లూకోజ్ మరియు జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌తో మాల్టోస్ మాల్టోస్ కాంప్లెక్స్‌‌తో జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌‌కు ఉదాహరణ చూశాము ."
लूप्‍स और टर्न्‍स जो उन्हें एक साथ जोड़ते हैं और ग्‍लोबुलर डोमेन्स बनाने के लिए उन्हें एक साथ लाते हैं ।,ఈ లూప్స్ వివిధ పొడవులను కలిగి ఉంటాయి
अब लगभग दो सौ संरचनाएं उपलब्ध हैं और कोई भी अध्‍ययन कर सकता है कि ये दवाएं डीएनए के साथ कैसे बंधती हैं ।,అక్కడ ఒక శాస్త్రీయ లేదా ఎండ్ - ఆన్ ఇంటర్కలేషన్ మోడల్ ఉంటుంది .
इस सप्ताह की तीसरी कक्षा में लिपिड्स और फैटी एसिड्स और लिपिड्स का परिचय है।,ఈ వారం మూడవ తరగతిలో లిపిడ్‌లు మరియు ఫాటీ ఆసిడ్‌ల పరిచయం .
दोनो संरचनाएं C G C G A A T T C G C G अनुक्रम के साथ प्राप्त की गई हैं और कोपका और साथियों द्वारा दी गई पहली संरचना PDB ID 101D है ।,కొల్లే మరియు ఇతరుల ద్వారా చెప్పబడిన రెండవ నిర్మాణం PDB ID టూ DND అవుతుంది .
"सिस्टिक फाइब्रोसिस - यह भी एक जेनेटिक डिसऑर्डर है , जो ना केवल फेफड़ों को बल्कि अग्नाशय , यकृत , गुर्दे और आंतों को भी प्रभावित करता है ।","సిస్టిక్ ఫైబ్రోసిస్ - ఇది మరొక జెనెటిక్ రుగ్మత , ఇది కేవలం లంగ్స్ మాత్రమే కాకుండా క్లోమం , లివర్ , కిడ్నీస్ మరియు ప్రేగులను కూడా ప్రభావితం చేస్తుంది ."
"यह अस्सी हज़ार आरपीएम की अधिकतम गति प्राप्त करता है , लेकिन हम आमतौर पर अस्सी हज़ार आरपीएम तक पहुँचने से बचते हैं ।","ఇది గరిష్టంగా ఎనభై వేల ఆర్ పి ఎమ్ వేగాన్ని సాధిస్తుంది , కాని మనం సాధారణంగా ఎనభై వేల ఆర్ పి ఎమ్ వేగాన్ని చేరుకోవడాన్ని నిరోధిస్తాము ."
और दूसरी कक्षा में आपने क्लिनिकल ​​प्रोटिओमिक्स सीखा।,మరియు రెండవ తరగతిలో మీరు క్లినికల్ ప్రోటియోమిక్స్ నేర్చుకున్నారు .
"तो , आपको उनमें से चार को जानने की जरूरत है , जो ट्रिप्सिन , काइमोट्रिप्सिन , पेप्सीन और सायनोजेन ब्रोमाइड फ्रेगमेंटेशन मेथड हैं ।","కావున , మీరు వాటిలో నాలుగు అయిన ట్రిప్సిన్ , కైమోట్రిప్సిన్ , పెప్సిన్ మరియు సియనోజెన్ బ్రోమైడ్ ఫ్రాగ్మెంటేషన్ విధానం మీరు తెలుసుకోవాల్సి ఉంటుంది ."
"इसलिए जब शुगर भीतर की ओर वाली संरचना के साइटोप्लाज्म में होती है , तो शुगर आती है और कैवेटी में बंध जाती है ।","కాబట్టి సైటోప్లాజంలో షుగర్ ఉన్నప్పుడు , ఇన్వర్డ్ కన్ఫర్మేషన్‌లో , షుగర్ వచ్చి కుహరంతో బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది ."
ये सभी बल प्रोटीन संरचना को स्थिर करते हैं ।,ఈ బలాలన్నీ ప్రోటీన్ నిర్మాణాన్ని స్థిరంగా ఉంచుతాయి .
"सेडीमेंटेशन कोअफिशन्ट , डिफरेंसियल थर्मल एनालिसस और electron microscopy का उपयोग किया गया है ।","సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ , డిఫరెన్షియల్ థర్మల్ అనాలిసిస్ మరియు ఎలక్ట్రాన్ మైక్రోస్కోపీ ఉపయోగించబడినది ."
"उदाहरण के लिए सैल मेम्‍ब्रेन जो लिपिड की बनी होती है,कोशिका और अन्य ऑर्गेनिलिज़ के चारों ओर एक जलरोधी रुकावट पैदा करती है और यह एक बहुत ही महत्वपूर्ण घटना है जिसे कंपार्टमेंटेशन कहा जाता है।","ఉదాహరణకు , లిపిడ్స్‌ల కలయికతో ఏర్పడిన సెల్ మెంబ్రేన్ మరియు ఇతర ఆర్గానెల్ల చుట్టూ నీటి నిరోధక అవరోధాన్ని సృష్టిస్తుంది మరియు ఇది కంపార్ట్‌మెంటేషన్‌గా పిలబవడే ఒక చాలా ముఖ్యమైన దృగ్విషయం ."
धन्यवाद।,ధన్యవాదములు .
"तो इन आरएनए संरचनाओं में, आर एन ए के विभिन्न प्रकारों के साथ, आप पुराने माइक्रो आर एन ए से भी परिचित होंगे, जो हमारे जीन रेगुलेशन को समझने के लिए एक तरह से नया ही है।","కాబట్టి ఈ ఆర్ ఎన్ ఏ స్ట్రక్చర్‌లలో , వివిధ రకాలైన ఆర్ ఎన్ ఏతో , మీరు * నోల్డ్ మైక్రో ఆర్ ఎన్ ఏలను కూడా చూస్తారు , ఇది మన జీన్ నియంత్రణ మరియు మైక్రో ఆర్ ఎన్ ఏల యొక్క పాత్ర"
"आप यहाँ एक सेफ्टी स्विच देख सकते हैं , अगर सेंट्रिफ्यूगेशन प्रोसेस में कोई समस्या है , तो सेफ्टी स्विच टिमटिमाने लगता है , तब आपको उपकरण पर ध्यान रखना होगा और आप यहाँ एक एलईडी संकेतक देख सकते हैं , जो वैलोसिटी को दर्शाता है और समय का और हर बात का ख्याल रखता है , जैसे कि क्या प्रक्रिया चल रही है और आपको सेंट्रीफ्यूज के अंदर चल रही हर चीज़ का हूबहू चित्र देता है ।","కావున , ఈ పటం బయట నుండి చూడలేని సెంట్రిఫ్యూజ్ లోపలి చిత్రం ఎలా ఉంటుందో మీకు స్పష్టంగా చూపుతుంది , ఇది సిస్టమ్ లోపల ట్యాగ్ చేయబడింది ."
"तीन शीट वाली बीटा हेलिक्स - हम यहां पर देख सकते हैं कि शीट्स एक दूसरे के ऊपर क्रमबद्ध हैं , तीसरी शीट जो लंबवत होती है उससे प्राइमरी कन्फर्मेशन बनने की उम्मीद होती है और जहाँ ये शीट्स वास्तव में दूसरे अणु की दूसरी शीट के साथ अंत : क्रिया करती हैं ।","మూడుషీట్ల‌ బీటా హెలిక్స్ - ఇక్కడ షీట్స్ ఒక దానిపై మరొకటి అస్థిరంగా ఉండడం మనం చూడవచ్చు , వీటికి లంబంగా ఉన్న మూడవ షీట్ అనేది ప్రాథమిక ఆకృతి ( అనురూపం ) ఏర్పర్చవచ్చు మరియు ఈ షీట్స్ అనేవి వాస్తవానికి మరో మాలిక్యుల్ మరో షీట్ తో పరస్పర చర్య జరుపుతాయి ."
"जबकि , जब आपके पास माल्टोज , ज़ाइलोज़ या अन्य जैसे डाइसैकेराइड्स होते हैं ।","అయితే , మీకు మాల్టోస్ , జైలోజ్ లేదా ఇతరములు , ఎక్కువ డైసాకరైడ్లు ఉన్నప్పుడు , ఈ డైసాకరైడ్లు ప్రాథమికంగా గ్లూకోజ్ రవాణా పరివర్తన కదలికను సులభతరం చేసే విస్తరణకు ఆటంకం కలిగిస్తుంది ."
आम तौर पर फायब्रस प्रोटीन्स को तीन अलग अलग समूहों में विभाजित किया जाता है ।,ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్లు సాధారణంగా మూడు వేర్వేరు సమూహాలుగా విభజించబడింది .
"इस नक़्शे में , अल्फा हेलिक्स और बीटा शीट जैसी विभिन्न द्वितीयक संरचनाओं के लिए टॉर्शनल एंगल फाई और साई को भी दिखाया गया है ।",అలాగే ఈ పటంలో ఆల్ఫా హెలిక్స్ మరియు బీటాషీట్స్ గా విభిన్న ద్వితీయ ఆకృతుల కోసం టోర్షనల్ కోణాలు ఫై మరియు సై కూడా చూపబడినవి .
"ट्रिपल हेलिक्स हाइड्रोजन आबंध अलग अलग चेन के बीच बनता है , जबकि हेलिक्स हाइड्रोजन बॉन्ड उसी श्रृंखला के बीच बनता है ।","ట్రిపుల్ హెలిక్స్ హైడ్రోజన్ బంధం విడిగా వుండే గొలుసులు మధ్య ఏర్పడుతుంది , కానీ ఒక హెలిక్స్ హైడ్రోజన్ బంధం దాని లోపల వుండే గొలుసులతో బంధం ఏర్పరుచుకుంటుంది ."
"इसलिए , यदि आप एक परिकल्पना बनाते हैं कि स्ट्रक्चरल स्टेबिलिटी में हाइड्रोजन आबंध महत्वपूर्ण होते हैं ।","కావున నిర్మాణ స్థిరత్వంలో హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ముఖ్యమైనవి అని మీరు ఒక పరికల్పన చేస్తే ,"
और यह अंतःक्रिया डीएनए रैप्‍लीकेशन को लगभग बंद कर देती है और Z को नष्‍ट कर देती है ।,మరియు ఈ ఇంటరాక్షన్ అనేది డిఎన్ఎ రిప్లికేషన్‌ను దాదాపుగా ఆపివేస్తుంది మరియు Z ను కిల్ చేస్తుంది ( చంపుతుంది ) .
"जबकि , T अवस्था वह स्थिति है जिसे आप टाऊट कह सकते हैं ।","అయితే , T స్టేట్ మీరు T A U T అని పిలవగల టాట్ స్టేట్ ."
इनके अलावा एक दूसरा सिन्ड्रोम जो मैंने सूचीबद्ध किया है वह है ऑस्टिओजेनेसिस इम्पर्फ़ेक्टा जिसे ब्रिटल बोन डिसीज भी कहते हैं ।,ఇక్కడ నేను పేర్కొనే మరో సిండ్రోమ్ ఓస్టియోజెనెసిస్ ఇంపర్‌ఫెక్టా ఇది కూడా బ్రిటల్ బోన్ డిసీసెస్ పిలవబడుతుంది
"इसलिए , इससे स्‍पष्‍ट हो जाता है कि एन - मिथाइल एसिटामाइड हाइड्रोजन बॉन्ड नहीं बनाता है , जबकि पानी के साथ यह हाइड्रोजन बॉन्ड बना सकता है ।","కావున , n ఎసిటైల్ ఎసిటమైడ్ అనేది నీటితో హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ను ఏర్పరచగలిగినా ఇది హైడ్రోజన్ బాండ్స్ ను ఏర్పరచడం లేదు అని ఇది స్పష్టంగా వివరిస్తుంది ."
जबकि मोलालिटी मतलब सोल्वेंट के द्रव्यमान में मोल्स की गणना है।,మోలాలిటి అంటే మోల్‌ల కొలతకు సాల్వెన్ట్ భారానికి ఉన్న సంబంధం.
"इसलिए , मॉलिक्यूल पर लगने वाले वास्तविक बल का बेहतर वर्णन स्टोक्स इक्वेशन द्वारा किया गया है ।","కావున , మాలిక్యుల్ పని చేయు వాస్తవ ఫోర్స్ అనేది స్టోక్స్ ఈక్వేషన్ ద్వారా మెరుగ్గా వివరించబడుతుంది ."
"अब , यहाँ एक बार जब निचले फिफ्टी किलो डाल्टन डोमेन और ऊपरी किलो डाल्टन डोमेन करीब आ जाते हैं और न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग पॉकेट में कार्य करने के लिए बंधते हैं , जिसे अब फ्रंट डोर भी कहा जाता है , तो ADP से ATP तक न्यूक्लियोटाइड का आदान - प्रदान करने के लिए और भी अधिक उपलब्ध होते हैं ।","ఇప్పుడు , ఇక్కడ ఒకసారి దిగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ మరియు ఎగువ ఫిఫ్టీ కిలో డాల్టన్ డొమైన్ దగ్గరగా వచ్చి ముందరి ద్వారంగా కూడా పిలవబడే న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ పాకెట్ లో చర్య జరగకుండా బంధించును ఇప్పుడు న్యూక్లియోటైడ్ ను ఎడిపి నుండి ఎటిపికి ఎక్చేంజ్ చేయడం మరింత అందుబాటులో ఉంటుంది ."
ग्लोब्यूलर डोमेन टर्शिअरी स्‍ट्रक्‍चर के उदाहरणों में से एक मायोग्लोबिन को यहाँ दिखाया गया है ।,గ్లోబ్యులర్ డొమైన్ టెర్షియరీ / తృతీయ నిర్మాణం నకు ఒక ఉదాహరణగా మయోగ్లోబిన్ ఇక్కడ చూపబడింది .
"उदाहरण के लिए , राइबोन्यूक्लिएज़ में आठ सिस्टीन होते हैं ।",ఉదాహరణగా రైబోన్యూక్లియేజ్ అనేది 8 సిస్టీన్ లను కలిగి ఉంటుంది .
"क्‍योंकि चौंसठ कोडॉन्स होते हैं इसलिए जेनेटिक कोड नष्ट हो जाता है, क्‍योंकि इनमें चार न्यूक्लियोटाइड्स होते हैं, पहला स्‍थान चार के द्वारा लिया जा सकता है और दूसरा स्‍थान चार और तीसरा स्‍थान चार के द्वारा लिया जा सकता है।","ఈ జనటిక్ కోడ్‌ అనేది అరవై నాలుగు కోడాన్స్ ఉండడం వల్ల క్షీణిస్తుంది , ఎందుకంటే అక్కడ నాలుగు న్యూక్లియోటైడ్స్ ఉంటాయి , మొదటి స్థానం నాలుగు , రెండవది నాలుగు మరియు మూడవది నాలుగు కలిగి ఉండును ."
"अब , इलेक्ट्रोस्टेटीक इंटरैक्शन्स क्या होती हैं , कौन उन्हें बांधकर रखता है , और बाइंडिंग कर्व , ऑक्सीजन बाइंडिंग कर्व , चार उप - इकाइयों के हीमोग्लोबिन की संरचनात्मक विशेषताएं , यानि कि हीमोग्लोबिन एक क्वाटरनरी स्ट्रक्चर के लिए एक उत्कृष्ट उदाहरण है जो आप पिछली इकाईयों में अध्ययन कर चुके हैं , और प्रोटीन स्ट्रक्चर , लेकिन क्वाटरनरी स्ट्रक्चर को समझने के लिए हीमोग्लोबिन वास्तविक उदाहरण हो सकता है , क्वाटरनरी स्ट्रक्चर कैसे महत्वपूर्ण भूमिका निभाती है ।","ఇప్పుడు , వాటిని బంధించి ఉంచే ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ ఇంటరాక్షన్స్ ఏమిటి మరియు బైండింగ్ కర్వ్ , ఆక్సిజన్ బైండింగ్ కర్వ్ , అలాగే ఫోర్ సబ్ యూనిట్ యొక్క హిమోగ్లోబిన్ యొక్క నిర్మాణ లక్షణాలు తెలుసుకుందాం , మీరు మునుపటి విభాగాల్లో మరియు ప్రోటీన్ నిర్మాణాల్లో చదివినట్లుగా హిమోగ్లోబిన్ అనేది క్వాటర్ నరీ స్ట్రక్చర్ కోసం ఒక శాస్త్రీయ ఉదాహరణ అవుతుంది , కాని క్వాటర్ నరీ స్ట్రక్చర్ , క్వాటర్ నరీ స్ట్రక్చర్ అనేది ఎలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది అనే వాటిని అర్థం చేసుకోవడానికి హిమోగ్లోబిన్ అనేది ఒక నిజమైన ఉదాహరణ కాగలదు ."
इन ग्रंथियों के अंदर बने प्रोटीन्स को सिल्क फायब्रोइन्स कहा जाता है ।,ఈ గ్రంథుల లోపల ఉత్పత్తి అయ్యే ప్రోటీన్లను సిల్క్ ఫైబ్రోయిన్ల అంటారు .
"तो, यहाँ हम हीमोग्लोबिन के बारे में सीखेंगे।","కాబట్టి , ఇక్కడ మనం హిమోగ్లోబిన్ గురించి చదువుతాము ."
"तो, कार्बोहाइड्रेट्स और लिपिड्स पर हमारे विषयों की निरंतरता में इस सप्ताह तेरह की पहली कक्षा में हमारे पास जो है, वह ग्लाइकोप्रोटीनऔर प्रोटीयोग्लाइकन्स पर है।",కార్బోహైడ్రేట్‌లు మరియు లిపిడ్‌ల గురించిన మన విషయాలతో కొనసాగిస్తూ ఈ పదమూడవ వారం మొదటి తరగతిలో గ్లైకోప్రొటీన్‌లు మరియు ప్రోటీయోగ్లైకాన్‌ల గురించి ఉన్నది .
टर्शिअरी स्‍ट्रक्‍चर - सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स के बीच साइड चेन्स की अंत : क्रियाओं के कारण टर्शिअरी स्‍ट्रक्‍चर बनती हैं ।,టెర్షియరీ / తృతీయ నిర్మాణం – ద్వితీయ నిర్మాణాల మధ్య గల సైడ్ చైన్స్ యొక్క ఇంటరాక్షన్ వల్ల టెర్షియరీ / తృతీయ నిర్మాణం ఏర్పడుతుంది .
रेज़िड्यूज़ के बीच में तीन दशमलव पाँच ऐंग्स्ट्रॉम रेज़िड्यूज़ होते हैं ।,అక్కడ అవశేషాల మధ్య 3.5 ఆంగ్ స్ట్రామ్ అవశేషాలు ఉంటాయి .
अर्ज़ है हमारे जैसे और कौन का सवाल आता है जब देखते हैं ग्रह तारे से सजा हुआ आकाश।,ఆరీజ్ హై హమారే జైసే ఔర్ కౌన్సా సవాల్ ఆతా హై జబ్ దేక్తే హై గ్రహ తారే సే సజా హువా ఆకాష్ .
"तो , म्यूटेशन वास्तव में हाइड्रोफोबिक पैच को सामने लाता है , जैसा कि मैंने बताया था कि टेट्रामर के कोने पर चिपचिपा पैच होता है और वह टेट्रामर , डी - ऑक्सी हीमोग्लोबिन के मामले में , वास्तव में यह एकत्रीकरण में मदद करता है और इसलिए यह एक जटिल संरचना नहीं बना सकता है , यह सामान्य हीमोग्लोबिन के कार्य में किसी भी प्रकार की मदद नहीं कर सकता है ।","కావున , మ్యూటేషన్ వాస్తవానికి హైడ్రోఫోబిక్ ప్యాచ్ ను బహిర్గతం చేస్తుంది , నేను చెప్పినట్లుగా స్టికీ ప్యాచ్ మూలలో ఉంటుంది మరియు డీ - ఆక్సీ విషయంలో వాస్తవానికి టెట్రామర్ అనేది ఏర్పడుతుంది మరియు ఇది అగ్రిగేట్ ఏర్పాటులో సహాయపడుతుంది మరియు దానివల్ల ఇది సంక్లిష్టంగా ఏర్పడదు , ఇది సాధారణ హిమోగ్లోబిన్ పనితీరులో సహాయం చేయడం సాధ్యపడదు ."
"तो ये डाइसैकेराइड्स मूल रूप से ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर के परिवर्तन संचालन को आसान बनाते हैं , जिसके परिणामस्वरूप ट्रांसपोर्ट बहुत धीमा हो जाता है , ट्रांसपोर्ट की स्पास्टीसिटी बहुत धीमी हो जाती है ।","ఫలితంగా ట్రాన్స్‌పోర్ట్ చాలా నెమ్మదిగా అవుతుంది , రవాణా స్పాస్టిసిటీ చాలా నెమ్మదిగా అవుతుంది ."
"एक बार , आपको निनहाइड्रिन व्युत्पन्न अमीनो एसिड मिल गया तो उनकी मात्रा और इस शिखर के मुद्दे को कैसे निर्धारित किया जा सकता है , और यह वास्तव में किसी भी तकनीक का उपयोग करते हुए मानक अमीनो एसिड को बाहर निकालने की रूपरेखा है , मूल रूप से लोग आयन एक्सचेंज क्रोमैटोग्राफी का उपयोग करते हैं या आप एच पी एल सी का भी उपयोग कर सकते हैं ।","మీరు నిన్ హైడ్రిన్ ఉత్పన్నంగా అమైనో ఆసిడ్ పొందితే , వాటిని ఎలా లెక్కించాలి మరియు ఇది చాలా పెద్ద సమస్య , మరియు ఇది వాస్తవానికి ఏదైనా టెక్నిక్ ఉపయోగించి ప్రామాణిక అమైనో ఆసిడ్ యొక్క ప్రొఫైల్ ఎలూషన్ అవుతుంది , దీని కోసం ప్రజలు సాధారణంగా అయాన్ ఎక్స్చేంజ్ క్రోమటోగ్రఫీ ఉపయోగిస్తారు లేదా మీరు హెచ్‌ పి ఎల్ సి కూడా ఉపయోగించవచ్చు ."
सबडोमेन लूप दो में बड़ा लूप डीएनेस वन के साथ अंतःक्रिया करता है ।,సబ్ డొమైన్ లూప్ టూ లోని పెద్ద లూప్ ( మెలిక ) DNase వన్ తో పరస్పర చర్య జరుపుతుంది .
लेक्सिट्रोप्सिन - लेक्सिट्रोप्सिन अर्ध - कृत्रिम लिगैंड्स होते हैं ।,"లెగ్జిట్రోప్సిన్స్ , లెగ్జిట్రోప్సిన్స్ అనేవి సెమీ - సింథటిక్ లిగాండ్స్ అవుతాయి ."
मायोसिन मोटर की संरचना का अध्ययन के लिए मायोसिन मोटर तैयार करने के कई तरीके हैं ।,మయోసిన్ మోటార్ యొక్క నిర్మాణాన్ని అధ్యయనం చేయడానికి గానూ మయోసిన్ మోటార్ ను సిద్ధం చేయడానికి పలు మార్గాలు ఉన్నాయి .
"तो , रिज़ॉल्यूशन को स्क्रीन पर दिए गए एक सूत्र के द्वारा भी दर्शाया जा सकता है , N का वर्गमूल बटा चार गुणा अल्फा माइनस एक बटा अल्फा गुणा एक प्लस B एनालाइट का कपैसिटी फैक्टर बटा A एनालाइट का कपैसिटी फैक्टर ।","కావున , రిజల్యూషన్ అనేది స్క్రీన్ పై ఇవ్వబడిన ఫార్ములా ద్వారా కూడా అందించబడుతుంది , అది N యొక్క వర్గమూలం డివైడెడ్ బై నాలుగు ఇంటూ ఆల్ఫా మైనస్ వన్ డివైడెడ్ బై ఆల్ఫా ఇంటూ వన్ ప్లస్ B అనలైట్ యొక్క సామర్థ్య కారకం డివైడెడ్ బై అనలైట్ A యొక్క సామర్థ్య కారకం అవుతుంది ."
हमने इस विशिष्ट एकत्रीकरण को रोकने के लिए प्रोलिनऔर आर्जिनिन का उपयोग करके अनूकुल प्रभाव प्राप्त किये हैं और जिसे हमने सूक्ष्मदर्शी यंत्र द्वारा नीचे दिखाए गए चित्रों के ऊपरी पैनल में दिखाया है।,ఈ ప్రత్యేకమైన అగ్రిగేషన్‌ను నివారించడానికి మనం ప్రోలిన్ మరియు అర్జినిన్‌ను మంచి ఫలితం కోసం ఉపయోగించాము మరియు మైక్రోస్కోపిక్ పైన ప్యానెల్ పై చూపబడినది .బొమ్మలు క్రింద చూపబడినవి .
"क्योंकि, कभी कभी, आप जो प्रक्रिया कर रहे हैं, उसमें या तो हाइड्रोजन आयन्स मुक्त हो सकते हैं या फिर उसमेंहाइड्रॉक्सिल आयन्स मुक्त हो सकते हैं जो वास्तव में पीएच को बदल सकते हैं।","ఎందుకంటే కొన్నిసార్లు మీరు చర్య చేస్తుంటే , అక్కడ వాస్తవంగా pHను మార్చే హైడ్రోజన్ అయాన్లు విడుదల ఉండవచ్చు లేదా హైడ్రాక్సిల్ అయాన్లు విడుదల ఉండవచ్చు ."
बर्फ का घनत्‍व जल की तुलना में कम होता है।,మంచు యొక్క డెన్సిటీ అనేది నీటి కన్నా తక్కువగా ఉంటుంది .
मैंने आपको यह बात दिखायी है कि प्रोटीन की दृढ़ता की कार्य - विधि या प्रोटीन का आकार उसकी संरचना पर निर्भर करता है ।,ప్రోటీన్ యొక్క బలం లేదా ప్రోటీన్ యొక్క ఆకృతి యొక్క విధానం దాని నిర్మాణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది .
थिन लेयर क्रोमैटोग्राफी आमतौर पर सिन्थेटिक केमिस्ट्री में क्रोमैटोग्राफिक तकनीक में प्रयोग की जाती है और इसका उपयोग छोटे  की शुद्धता निर्धारित करने के लिए किया जाता है और अभिक्रिया की प्रगति को पहचानने के लिए भी किया जाता है ।,థిన్ లేయర్ క్రోమటోగ్రఫీ అనేది సింథటిక్ కెమిస్ట్రీ లో సాధారణంగా ఉపయోగించబడే క్రోమటోగ్రఫిక్ టెక్నిక్ మరియు ఇది చిన్న మాలిక్యుల్స్ స్వచ్ఛతను నిర్ణయించడానికి మరియు చర్య యొక్క పురోగతిని గుర్తించడానికి కూడా ఉపయోగించబడుతుంది .
परिणामी पोलैरिटी काफी हद तक जल के विशिष्ट गुणों के लिए जिम्मेदार होती है और इसे इलेक्ट्रिकल डायपोल भी कहा जाता है।,ఫలిత పొలారిటీ నీటి యొక్క ప్రత్యేక ధర్మాలకు ఎక్కువగా బాధ్యత వహిస్తుంది మరియు ఎలక్ట్రిక్ డైపోల్గా సైతం పిలవబడుతుంది .
पृथ्‍वी पर सबसे आम पदार्थ जल है जो पृथ्‍वी की इकहत्तर प्रतिशत सतह पर फैला हुआ है।,"భూమిపై అత్యంత సాధారణమైన పదార్థం నీరు , భూ ఉపరితలంపై డెబ్భై ఒక్క శాతం ఇది వ్యాపించి ఉంది ."
"तो , प्रोटीन फ्रेगमेंटेशन के लिए हम विभिन्न एंजाइम्स का उपयोग कर सकते हैं और जो पॉलीपेप्टाइड चेन को अलग - अलग स्थिति में आंतरिक रूप से विभाजित करते हैं , उदाहरण के लिए , यदि आप पशु अग्न्याशय से ट्रिप्सिन लेते हैं , तो यह विशेष रूप से लाइसिन और आर्जिनिन रेज़िड्यू के C - टर्मिनल साइड पर विभाजित हो जाता है ।","కావున , ప్రోటీన్ ఫ్రాగ్మెంటేషన్ లో మనం విభిన్న ఎంజైమ్స్ ఉపయోగించవచ్చు మరియు అది పాలీపెప్టైడ్ చైన్ యొక్క విభిన్న స్థానాల్లో అంతర్గతంగా అది విడిపోతుంది ఉదాహరణకు మీరు ట్రిప్సిన్ ను తీసుకుంటే , బోవిన్ ప్యాంక్రియాస్ నుండి ఇది లైసిన్ మరియు అర్జినిన్ రెసిడ్యూ యొక్క C - టెర్మినల్ సైడ్ వద్ద ప్రత్యేకంగా ఇది విడిపోతుంది ."
"अपने लचीलेपन के कारण , लूप्‍स आम तौर पर बहुत स्‍पष्‍ट नहीं होते हैं और आप उन्हें बहुत स्पष्ट रूप से तब तक नहीं देख सकते हैं , जब तक कि हमारे पास एक्स - रे क्रिप्टोग्राफिक स्ट्रक्चर्स और एनएमआर स्ट्रक्चर्स जैसी कई बहुत ही उच्‍च विभेदन वाली संरचनाएं ना हों ।","లూప్స్ యొక్క సౌకర్యవంతంగా ఉండే లక్షణం వల్ల , మరియు చాలా X - Ray క్రిప్టోగ్రఫిక్ స్ట్రక్చర్స్ మరియు NMR స్ట్రక్చర్స్ వెరీ హై రిజల్యూషన్స్ స్ట్రక్చర్స్ ఉన్నంత వరకు సాధారణంగా అవి బాగా నిర్వచింపబడవు మరియు మనం వాటిని చాలా స్పష్టంగా చూడలేము ."
सबसे पहले हम इस परिवर्तन के लिए नामकरण देखते हैं ।,వివిధ పరస్పర చర్యల వల్ల మార్పులను వర్ణపట రేఖలు చూపుతాయి .
"जिस टॉर्शनल एंगल को हम बदलना चाहते हैं , कुछ न्यूनतम से कुछ अधिकतम मानों तक , उसे लगातार बदल सकते हैं ।",మనం మార్చాలనుకుంటున్న టోర్షనల్ కోణం ను కొంత కనిష్ట విలువ నుండి కొంత గరిష్ట విలువకు నిరంతరం మార్చవచ్చు .
"सियुए, सीयुजी दोनों भी ल्‍यूसीन को कोड करते हैं।","సియుఎ , సియుజి కూడా లూసీన్‌ను కోడ్ చేస్తాయి ."
"फ्लोरिसेंस बेस्ड टेस्ट विधि में , एंटीजन को एक फ्लोरिसेंट डाई से अंकित किया जाता है ।","ఫ్ర్లోరోసెన్స్ బేస్డ్ టెస్ట్ విషయంలో , ఆంటీజెనును ఫ్లోరోసెంట్ డైతో లేబుల్ చేస్తారు ."
"एक छोटे आकार के नमूने की बजाय , यह एक लाख आरपीएम से अधिक उच्च गति पर काम करता है , दूसरे मामले में आप देखते हैं कि आप दस मिलीलीटर , बीस मिलीलीटर और यहाँ तक ​​कि सौ मिलीलीटर का उपयोग कर सकते हैं , यहाँ आप आमतौर पर एक से भी कम मिलीलीटर के नमूने का उपयोग कर सकते हैं ।","ఇది ఒక లక్ష కన్నా ఎక్కువ ఆర్ పి ఎమ్ వంటి చాలా ఎక్కువ వేగం వద్ద పని చేస్తుంది మరియు చాలా చిన్న నమూనా సైజ్ ను ఉపయోగించును , మరో సందర్భంలో మీరు పది మి.లీ , ఇరవై మి.లీ , మరియు వంద మి.లీ కూడా ఉపయోగించవచ్చు , ఇక్కడ మీరు సాధారణంగా ఒక మి.లీ కన్నా తక్కువ నమూనా సైతం ఉపయోగించవచ్చు ."
इस एंटीगोरा एंटीसेरा फाइनरी रिफ्लेक्स के टाईटर के लिए एक विधि है जिसका उपयोग आप करने वाले हैं ।,"ఆంటీగోరా , ఆంటీసెరా ఫైనరీ రిఫ్లెక్స్ యొక్క ఈ టైటర్ విధానాన్నే మీరు ఉపయోగించాల్సి ఉంటుంది ."
और आमतौर पर सभी प्रोटीनों में अधिकतर हमारे पास केवल ट्रांस अमीनो एसिड्स ही होते हैं ।,సాధారణంగా అన్ని ప్రోటీన్ లలో ఎక్కువ సార్లు మనం కేవలం ట్రాన్స్ అమైనో ఆసిడ్ మాత్రమే కలిగి ఉంటాము .
"इस प्रकार , टॉर्शनल पोटेंशियल U टॉर एक अक्ष पर डाइहेड्रल एंगल्स पर आधारित चार परमाणुओं का शब्‍द है जिसे परमाणुओं के मध्‍य जोड़े के द्वारा परिभाषित किया जाता है ।",అందువల్ల టోర్షనల్ పొటెన్షియల్ U tor అనేది మధ్య జత ఆటమ్స్ చే నిర్వచింపబడిన ఒక ఆక్సిస్ గురించిన డైహైడ్రల్ కోణం పై ఆధారపడిన నాలుగు ఆటమ్స్ టర్మ్ అవుతుంది .
यही कारण है कि यह आपको इन इम्यूनोलॉजिकल टेक्निक्स का उपयोग करके सही निदान जानने में मदद करेगा ।,ఈ రోగనిరోధక పద్ధతులను ఉపయోగించి సరైన రోగ నిర్ధారణను చేసేందుకు ఇది మీకు సహాయపడుతుంది .
हर किसी को एंटीजन और एंटीबॉडी के बीच अफिनिटी और अविडिटी के महत्व को जानना चाहिए ।,"వ్యక్తిగతంగా ఎవరైనా ఏదైనా ఇమ్యునోఅస్సేను తయారు చేయాలనుకుంటే అందులో అభివృద్ధి చెందిన ఆంటీబాడీలు ఎంత మంచి సంబంధం అఫినిటీ , ఎవిడిటీ ఏర్పరచగలవు అనేదే ముఖ్యంగా నిర్ధారించే అంశంగా ఉంటుంది ."
"इसलिए , यहाँ पर उदाहरण में मैंने फोर हेलिक्स बंडल में चार फोकल आढेशन काइनेस के फोकल आढेशन लक्षित डोमेन को दिखाया है और ये पैक्सिलीन को बांधते हैं ।",కావున ఉదాహరణలో ఇక్కడ నేను ఫోర్ హెలిక్స్ బండిల్ నాలుగు ఫోకల్ అదేషన్ కీనేస్ యొక్క ఫోకల్ అదేషన్ టార్గెటింగ్ డొమైన్ ను చూపాను మరియు అది పాగ్జిలిన్ ను బంధించి ఉంచును .
"को अलग किया जाता है , और यह मॉलिक्यूल के सेडीमेंटेशन कोइफिशिएंट पर निर्भर करता है , हम बताते हैं कि वह दर जिस पर सूक्ष्म मॉलिक्यूल एक उस निर्धारित ग्रेविटेशनल फ़ोर्स के अधीन नीचे तली में जमा होते हैं , जो पदार्थ के मॉलिक्यूलर वेट और सूक्ष्म मॉलिक्यूल के आकार से प्रभावित होता है ।","కావున మాలిక్యుల్స్ అనేవి మాలిక్యుల్స్ సెడిమెంటేషన్ కోఎఫిషియంట్ ఆధారంగా వేరు చేయబడుతాయి , ఒక సునిర్వచిత గ్రావిటేషన్ ఫోర్స్ క్రింద సూక్ష్మ మాలిక్యుల్స్ అవక్షేపణ రేటు అనేది పదార్థ మాలిక్యులర్ వెయిట్ మరియు సూక్ష్మ మాలిక్యుల్ ఆకృతి ద్వారా ప్రభావితం అవుతుంది ."
"उदाहरण के लिए जैसे कि , सतह क्षेत्र को कम करने और पानी के साथ कम संपर्क रखने के लिए तेलों में या लिपिडों में मायसेल का बनना ।",ఉపరితల వైశాల్యం తగ్గించడానికి మరియు నీటితో తక్కువ స్పర్శను కలిగి ఉండటానికి నూనెలు లేదా లిపిడ్స్ యొక్క మైసెల్లీ ఏర్పాటు వంటి ఉదాహరణ మనం తీసుకోవచ్చు .
अमिनो एसिडों को उनकी माप के आधार पर वर्गीकृत करने का एक दूसरा तरीका भी है।,అమైనో యాసిడ్స్ లను పరిమాణం ఆధారంగా వర్గీకరించే మరో మార్గం ఉన్నది .
"तो, पहली कक्षा में आप जो अध्ययन करेंगे वह डी एन ए प्रोटीन इंटरेक्शन्स पर है।","కాబట్టి , మొదటి తరగతిలో మీరు చదవబోయేది డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్‌ల గురించి ఉంటుంది ."
"सबसे कुशल रोटर वही होता है जो एक उच्च आर सी एफ में काम करता है और उसके सेडीमेंटेशन पाथ की लंबाई कम होती है , इसलिए इसमें k फैक्टर सबसे कम होता है ।",అత్యంత సమర్థమైన రోటర్ అనేది అధిక ఆర్ సి ఎఫ్ వద్ద నడపబడుతుంది మరియు తక్కువ అవక్షేపణ పాత్ పొడవును కలిగి ఉంటుంది అందువల్ల అత్యల్ప k కారకాన్ని కలిగి ఉంటుంది .
धन्यवाद।,ధన్యవాదాలు .
"कब से कम पांच प्रतिशत लोगों को यह बीमारी होती है , लेकिन उन्हें यह बीमारी बहुत से विशिष्ट जीन्स में म्यूटेशन्स के कारण होती है , जैसे कि ये जीन्स अल्फा साइन्यूक्लीन या पार्किन , ल्यूसिन से भरपूर रिपीट काइनेज टू , पीटीएन से प्रेरित प्यूटेटिव काइनेज वन , डीजे वन और एटीपी थर्टीन A टू .को कोड करती हैं ।","కనీసం ఐదు శాతం మంది వ్యక్తులు ప్రస్తుతం ఈ డిసీస్ రూపాలను కలిగి ఉన్నారు , కాని అనేక నిర్ధిష్ట జీన్స్ మ్యూటేషన్స్ వల్ల ఇది జరుగుతుంది , అనగా ఆల్ఫా - సిన్యూక్లిన్ లేదా పార్కిన్ , లూసిన్ - రిచ్ రిపీట్ కినేస్ టూ , పి టి ఎన్ ప్రేరిత పుటేటివ్ కినేస్ వన్ , D J వన్ మరియు ఎ టి పి థర్టీన్ A టూ వంటి ఈ జీన్స్ కోడ్ లాగా ."
"सरल शब्दों में, आप सोडियम क्लोराइड जैसे सोल्युट्स को जानते हैं, इनके मॉलिक्यूलर वेट्स भी आपको मुँह जुबानी याद होने चाहिए।",సులభమైన పదాల్లో సోడియం క్లోరైడ్ వంటి సొల్యూట్స్ మాలిక్యులార్ వెయిట్స్ మీకు నాలిక మీద ఉండాలి .
"जबकि , जी एल यू टी टू ट्रांसपोर्टर जीवों के किडनी , आंत और लीवर में ग्लूकोज के ट्रांसपोर्ट के लिए उत्तरदायी होता है ।","అయితే , మూత్రపిండాలు , పేగు మరియు కాలేయం వంటి ఇతర అవయవాలలో గ్లూకోజ్ రవాణా చేయడానికి జి ఎల్ యు టి రెండు ట్ర్యాన్స్‌పోర్టర్ బాధ్యత వహిస్తుంది ."
"तो , tR पुनः रिटेंशन टाइम और w शिखर के आधार के मैग्निट्युड की चौड़ाई है ।",కావున మళ్లీ tR రిటెన్షన్ టైమ్ మరియు W అనేది పీక్ యొక్క బేస్ మాగ్నిట్యూడ్ వెడల్పు అవుతుంది .
"ऐसे अट्रैक्टिव फोर्सेज जो एटम्स, मॉलिक्यूल्स या आयन्स जैसे विभिन्न अवयवों को एक साथ बांध कर रखते हैं, उन्हें केमिकल बॉन्ड कहा जाता है।","వివిధ జాతుల లోని ఏటమ్స్ , మాలిక్యూల్లు లేదా అయాన్ల మధ్య కలిగి ఉండే అట్ట్రాక్టీవ్ ఫోర్స్లను కెమికల్ బాండ్గా చెప్పడం జరుగుతుంది ."
"न केवल यह कि आप विस्तार से लिखेंगे, बल्कि यह भी आवश्यक है कि मेम्ब्रेन के प्रत्येक भाग के आरेख और भूमिका में सचित्र रूप से दिखाया जाए।","మీరు వివరంగా వ్రాయడం మాత్రమే కాకుండా , మెంబ్రేన్ యొక్క ప్రతి భాగం యొక్క పాత్ర చిత్రపటంలో చూపించడం చాలా ముఖ్యం ."
"तो , जितने ज्यादा डाइसल्फाइड लिंक ब्रिजेस होंगे , केराटिन्स उतने ही मजबूत होंगे ।","కాబట్టి , మరిన్ని డైసల్ఫైడ్ బ్రిడ్జెస్ అంటే , కెరాటిన్లు మరింత బలంగా ఉంటాయి ."
"तो , लिपिड हाइड्रोफोबिक चैनल पर बंधता है ।","కాబట్టి , లిపిడ్ హైడ్రోఫోబిక్ ఛానల్ వద్ద బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది ."
इसके साथ फ्लुओक्सेटिन में हैलोजन के रूप में फ्लोराइड होता है ।,దీనితో ఫ్లోగ్జెటైన్ అనేది ఒక హాలోజన్ వలె ఒక ఫ్లోరైడ్ ను కలిగి ఉంటుంది .
"फिर इंट्रामोलिक्यूलर इंटरैक्शन्स जहाँ हमारे पास दुर्बल आबंध हैं, इस श्रेणी के तहत हमारे पास डायपोल डायपोल इंटरैक्शन्स, हाइड्रोजन बॉन्ड्स, वान डर वाल्स इंटरैक्शन्स एवं इसके प्रकार और साल्ट ब्रिजेस हैं।  और अंत में आप, इंट्रामॉलिक्यूलर इंटरैक्शन्स और इंटरमॉलिक्यूलर इंटरैक्शन्स से जुड़ी ऊर्जाओं की तुलना को समझ सकेंगे।","కలిగి ఉండే స్ట్రాంగ్ బాండ్స్ గురించి అర్థం చేసుకోగలుగుతారు. వీక్ బాండ్స్ కలిగి ఉండే ఇంట్రా మాలిక్యులార్ ఇంటరాక్షన్స్ ఉంటాయి , ఈ వర్గం క్రింద మీరు డైపోల్ డైపోల్ ఇంటరాక్షన్స్ , హైడ్రోజన్ బాండ్స్ , వాన్ డెర్ వాల్స్ ఇంటరాక్షన్స్ మరియు దాని రకాలు మరియు సాల్ట్ బ్రిడ్జెస్ ఉంటాయి .చివరగా మీరు ఇంట్రా మాలిక్యులార్ మరియు ఇంటర్ మాలిక్యులార్ ఇంటరాక్షన్లతో అనుబంధంగా ఉండే శక్తుల పోలికలను అర్థం చేసుకోగలుగుతారు ."
"कोलेजन , यह मनुष्य शरीर में सबसे अधिक मात्रा में पाई जाने वाली प्रोटीन है ।",కొల్లాజెన్ ఇది మానవ శరీరంలో చాలా సమృద్ధిగా ఉండే ప్రోటీన్ .
"एक बार जब , एटीपी हाइड्रोलाइज्ड हो जाता है , तो यह प्री - पावर स्ट्रोक कन्फोर्मेशन में चला जाता है ।","ఒకసారి , ఎటిపి అనేది హైడ్రోలైజ్డ్ , అది ప్రీ - పవర్ స్ట్రోక్ కన్ఫమేషన్ కదులుతుంది ."
"लूप्स ग्लाइसिन से भरपूर होते हैं और आम तौर पर इनमें एस्पारटिक एसिड होता है और चूँकि इनमें ॠणात्‍मक आवेशित एस्पारटिक एसिड होता है , अतः ये कैल्शियम आयनों से बंधे हुए दिखते हैं ।",లూప్స్ అధికంగా గ్లైసీన్ ను కలిగి ఉంటాయి మరియు సాధారణంగా ఒక ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ కలిగి ఉంటాయి మరియు అవి రుణావేశ పూరితమైన ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ కలిగి ఉండడం వల్ల అవి కాల్షియం అయాన్లను బంధించినట్లు కనిపిస్తాయి .
"हिस्टोन निःसंदेह एक उत्कृष्ट उदाहरण है, लेकिन डी एन ए प्रोटीन इंटरेक्शन्स को याद रखें, हिस्टोन वह है जिसमें एक नॉन स्पेसिफिक इंटरेक्शन होती है।","హిస్టోన్‌లు ఒక అద్భుతమైన ఉదాహరణ , అయితే డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్‌లలో హిస్టోన్‌లో‌ నిర్దిష్ట - కాని పరస్పర చర్య ఉంటుందని గుర్తుంచుకోండి ."
"तो , N - टर्मिनल सिक्वेंसिंग के लिए उपयोग किए जाने वाले दो रिएजेंट्स होते हैं , एक है फ्लोरोडाइनाइट्रोबेंजीन , यहाँ दो नाइट्रो समूह बेंजीन के साथ जुड़े हुए हैं और दूसरा डैबसाइल क्लोराइड है ।","కావున , N - టెర్మినల్ సీక్వెన్సింగ్ కోసం రెండు రీఏజెంట్స్ ఉపయోగించబడుతాయి , ఒకటి ఫ్లోరోడైనైట్రోబెంజీన్ , ఇక్కడ రెండు నైట్రో గ్రూప్ బెంజీన్‌తో అనుసంధానితమై ఉంటుంది మరియు మరొకటి డాబ్సిల్ క్లోరైడ్ ."
"इसलिए , CO टू भी प्रोटॉन उत्पादित करती है और इसलिए , यह घुल जाती है , जब यह ब्लड प्लाज्मा में घुलती है तो CO टू लंग्स में होती है , जिसे पेरिफिरल टिश्यूज़ से लंग्स में छोड़ा जाना होता है ।","కావున , CO టూ అనేది ప్రోటాన్ ను కూడా ఉత్పత్తి చేస్తుంది కావున , ఇది కరుగుతుంది , ఇది బ్లడ్ ప్లాస్మా కరిగినప్పుడు , CO టూ అనేది లంగ్స్ ఉంటుంది , కావున , పెరిఫెరల్ టిష్యూ ఇది లంగ్స్ విడుదల చేయబడును ."
हमने अध्ययन किया है कि pH वास्तव में ऑक्सीजन निकालने में हीमोग्लोबिन की मदद करता है ।,pH అనేది ఆక్సిజన్ అన్ లోడ్ చేయడానికి హిమోగ్లోబిన్ కు సహాయం చేస్తుందని మనం చదువుకున్నాము .
"उदाहरण के लिए, हाइड्रोजन फ्लोराइड और जल, जबकि इंट्रामॉलिक्यूलर हाइड्रोजन बॉन्डिंग, हाइड्रोजन एटम और उन्हीं मॉलिक्यूल्स के इलेक्ट्रोनेगेटिव एटम के बीच होता है जिससे अंगूठी के आकार या कुण्डली जैसी संरचना बनती है।","ఉదాహరణకు , హైడ్రోజన్ ఫ్లోరైడ్ మరియు నీరు , అలాగే హైడ్రోజన్ బాండ్ ఇంట్రామాలిక్యూలర్ హైడ్రోజన్ బాండింగ్ అనేది హైడ్రోజన్ ఏటముకు మరియు అదే మాలిక్యూల్లోని ఎలెక్ట్రోనెగేటివ్ ఏటమ్కు మధ్య ఏర్పడి రింగ్ సైజ్ నిర్మాణం లేదా హెలిక్స్ను ఏర్పరుస్తుంది ."
वान डीम्टर इक्वेश़न का उपयोग कॉलम के प्रति इकाई लंबाई के फ़ेरबदल को लिनीअर मोबाइल फेज़ वैलोसिटी से संबंधित किया जाता है ।,వాన్ డీమ్టర్ సమీకరణం అనేది ఒక కాలమ్ యొక్క ప్రతి యూనిట్ పొడవుకు గల వ్యత్యాసాన్ని లీనియర్ మొబైల్ ఫేజ్ వెలాసిటి అనుసంధానించడానికి ఉపయోగించబడుతుంది .
"अब , ये सभी शब्द आपको प्रोटीन संरचना की कुल ऊर्जा प्रदान करते हैं ।",ఇప్పుడు ఇవన్నీ కలిసి ప్రోటీన్ నిర్మాణం యొక్క మొత్తం శక్తిని ఇస్తాయి .
एरोमैटिक और हेट्रोएरोमेटिक मालेक्‍यूल बेस पेयर्स के बीच सरक सकते हैं और आपस में जुड़ जाते हैं ।,ఏరోమాటిక్ మరియు హెటెరోఏరోమాటిక్ మాలిక్యుల్స్ బేస్ పేర్స్ వద్దకు జారి మరియు మధ్యలో చేరి పోతాయి .
"पोटेंशियल में चार शब्द हैं - नॉन बॉन्डिड के लिए यू नॉन , इलेक्ट्रोस्टैटिक के लिए यू इल , H बॉन्डिंग के लिए यू एचबॉन और टॉर्शनल के लिए यू टोर ।","పొటెన్షియల్ అనేది నాలుగు టర్మ్స్ కలిగి ఉంటుంది , నాన్ - బాండెడ్ , U - నాన్ , ఎలక్ట్రోస్టాటిక్ , H బాండింగ్ , U h బాండ్ , మరియు టోర్షనల్ U టార్ ."
"Eddy ' s diffusion में , एक अलग रास्ता होता है जो कॉलम से गुजरने के लिए एक मॉलिक्यूल द्वारा लिया जाता है ।","ఎడ్డీస్ డిఫ్యుజన్ లో , కాలమ్ గుండా వెళ్లడానికి మాలిక్యుల్ తీసుకున్న విభిన్న మార్గం ఉంటుంది ."
"इसलिए , यह ग्रेविटेशनल फ़ोर्स के सीधे समानुपाती होता है ।","కావున , ఇది గ్రావిటేషన్ ఫోర్స్ అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది ."
तो इसका उपयोग विभिन्न प्रोटीन्स से पॉलीपेप्टाइड्स की पहचान के लिए व्यापक रूप से किया जाता है ।,కావున ఇది విభిన్న ప్రోటీన్స్ నుండి పాలీపెప్టైడ్స్ ను గుర్తించడం కోసం విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతుంది .
"यहाँ , अल्फा हेलिकल कन्फोर्मेशन घटकर इक्कीस प्रतिशत हो जाती है , बीटा शीट संरचना चौवन प्रतिशत बढ़ जाती है और इन बीटा शीट्स को एक दूसरे से चिपककर एक लंबा फायब्रस पॉलीपेप्टाइड बनाना होता है ।","ఇక్కడ , ఆల్ఫా హెలికల్ ఆకృతీకరణ అనేది ఇరవై ఒక్క శాతానికి తగ్గుతుంది మరియు బీటా షీట్ ఆకృతీకరణ యాబై నాలుగు శాతానికి పెరుగుతుంది మరియు ఈ బీటా షీట్స్ ఒక దానితో ఒకటి పేర్చబడి ఉంటాయి మరియు ఒక పొడవైన ఫైబ్రస్ పాలీపెప్టైడ్ ను ఏర్పరుస్తాయి ."
"हम पहले ही चर्चा कर चुके हैं कि यहाँ आर पी एम और आर सी एफ मानों के बीच एक रूपांतरण होता है और इसे एक समीकरण द्वारा दिखाया गया है कि आर सी एफ , ग्यारह दशमलव एक आठ गुणा ट्यूब की त्रिज्या और रोटर की त्रिज्या गुणा Q बटा हजार का पूर्ण वर्ग के बराबर होता है , यदि आप आर सी एफ को आर पी एम में बदलना चाहते हैं तब इस समीकरण का उपयोग होता है जिसमें आर सी एफ , दो सौ निन्यानबे गुणा आर सी एफ बटा r के वर्गमूल के बराबर होता है , इन दो समीकरणों का उपयोग आर सी एफ से आर पी एम में अंतर - रूपांतरण के लिए होता है ।","ఆర్ సి ఎఫ్ విలువను ఆర్ పి ఎమ్ కి మార్చడం గురించి మనం ఇప్పటికే చర్చించాము మరియు ఇది ఆర్ సి ఎఫ్ అనేది పదకొండు పాయింట్ఒకటి ఎనిమిదితో గొట్టం యొక్క వ్యాసార్థం మరియు రోటర్ యొక్క వ్యాసార్థంతో గుణించి దానిని Q తో గుణించి దానిని వెయ్యి యొక్క వర్గంతో భాగిస్తే వచ్చే విలువకు సమానం అవుతుందని చెప్పబడును , ఒకవేళ మీరు ఆర్ సి ఎఫ్ విలువను ఆర్ పి ఎమ్ కి మార్చాలనుకుంటే ఈ సమీకరణం ఉపయోగపడుతుంది అది రెండు వందల తొంబై తొమ్మిది ఇంటూ ఆర్ సి ఎఫ్ డివైడెడ్ బై r యొక్క వర్గమూలం నకు సమానం అవుతుంది , ఈ రెండు సమీకరణాలు ఆర్ సి ఎఫ్ నుండి ఆర్ పి ఎమ్ కి ఇంటర్ కన్వర్షన్ కోసం ఉపయోగించబడుతాయి ."
"यह एक महत्वपूर्ण संरचनात्मक पदार्थ होता है जो मनुष्य त्वचा की बाहरी परत को बनाता है , और यह बाल और नाखूनों का संरचनात्मक घटक होता है जो करीब साठ जीन्स द्वारा कोड किए जाते हैं ।","ఇది మానవ చర్మం యొక్క బయటి పొరను తయారుచేసే కీలకమైన నిర్మాణ పదార్థం మరియు ఇది జుట్టు , గోర్లు యొక్క నిర్మాణాత్మక భాగం మరియు ఇవి దాదాపు అరవై జీన్స్ యొక్క సముదాయం అని చెప్పవచ్చు ."
तो ये दो बातें हैं जिनका आपने इस सप्ताह में विस्तार से अध्ययन किया है।,కాబట్టి ఈ వారంలో మీరు వివరంగా అధ్యయనం చేసిన రెండు విషయాలు ఇవి .
क्रोमैटोग्राफिक सेपरेशन्स को एनालाइट के शुद्धिकरण के लिए इस्तेमाल किए गए सिद्धांत के आधार पर विभिन्न प्रकारों में विभाजित किया जा सकता है और क्रोमैटोग्राफी की कुछ सामान्य श्रेणियां निम्नानुसार हैं ।,క్రోమటోగ్రఫిక్ సెపరేషన్‌ను‌ అనేది అనలైట్ ను శుద్ధి చేయుట కోసం ఉపయోగించే సూత్రం ఆధారంగా వివిధ రకాలుగా విభజించబడుతుంది మరియు క్రోమటోగ్రఫీ యొక్క కొన్ని సాధారణ కేటగిరీలు క్రింది విధంగా ఉంటాయి .
न्यूक्लियोटाइड हाइड्रोलिसिस और बाइंडिंग में संरचनात्मक परिवर्तन इन लूप्स में भी संरचनात्मक परिवर्तन कर सकते हैं ।,న్యూక్లియోటైడ్ హైడ్రాలిసిస్ మరియు బైండింగ్ నకు నిర్మాణాత్మక మార్పులు అనేవి ఈ లూప్స్ లోని నిర్మాణాత్మక మార్పులు అయి ఉండవచ్చు .
"लेकिन , मॉलिक्यूल पर न केवल सेन्ट्रीफ्यूगल फ़ोर्स ही कार्य करता है , बल्कि इसके अलावा , मॉलिक्यूल पर कुछ फ्रिक्शनल फ़ोर्सेस भी कार्य करते है , जो कि उस मॉलिक्यूल द्वारा या ट्यूब के अंदर मौजूद पानी के द्वारा नियंत्रित होते हैं ।","కాని , మాలిక్యుల్ కేవలం సెంట్రిఫ్యూగల్ ఫోర్స్ పనిచేయడం మాత్రమే కాకుండా , కొన్ని ఫ్రిక్షనల్ ఫోర్సెస్ కూడా మాలిక్యుల్ పని చేస్తాయి , ఇవి ఆ మాలిక్యుల్ లేదా ఆ గొట్టంలోని నీటి ద్వారా నిర్వహించబడుతాయి ."
मिथिओनिन में यह C बीटा - C गामा - S डेल्‍टा - C एप्साईलन के रूप में परिभाषित किया जाता है ।,మిథియోనైన్ అనేది C బీటా C గామా S డెల్టా C ఎప్సిలాన్ గా నిర్వచింపబడుతుంది .
"अब , संरचनाओं से मिली जानकारियों के बाद , आप वापस जा सकते हैं और कॉन्ट्रैक्टाइल साइकिल को फिर से देख सकते हैं ।","ఇప్పుడు , నిర్మాణాల నుండి మనం సమాచారం పొందిన తరువాత , మీరు వెనక్కి వెళ్లి మళ్లీ కాంట్రాక్టైల్ సైకిల్ చూడవచ్చు ."
"ड्रग का D रिंग मेजर ग्रूव में फैलता है , जबकि शुगर ग्रूव वाला A रिंग माइनर ग्रूव में होता है ।","డ్రగ్ యొక్క D రింగ్ మేజర్ గ్రూవ్‌లో ప్రొట్రూడ్ అవుతుంది , అయితే షుగర్ గ్రూవ్‌తో గల A రింగ్ మైనర్ గ్రూవ్‌ను ఆక్రమిస్తుంది ."
"कार्टेशियन कोआर्डिनेट्स एक्स - रे क्रिस्टेलोग्राफी , एनएमआर एवं अन्य द्वारा निर्धारित होते हैं और यदि ये पहले से ही उपलब्‍ध हों तो एक आरंभिक ज्योमेट्री के रूप में इसका इस्तेमाल किया जा सकता है ।","కార్టీజియన్ అక్షాలను ఎక్స్ - రే క్రిస్టల్లోగ్రఫీ , N M R మరియు ఇతర వాటి ద్వారా నిర్ణయించబడును , ఒకవేళ ఇవి ఇప్పటికే అందుబాటులో ఉంటే , అప్పుడు దానిని స్టార్టింగ్ జ్యామెట్రీ గా ఉపయోగించవచ్చు ."
"डॉनोमाइसिन क्रिस - क्रॉस मॉडल में इंटरकलेट करता है , इसके बारे में हम पहले ही बात कर चुके हैं ।","డౌనోమైసిన్ అనేది క్రిస్ - క్రాస్ మోడల్ మధ్యలో చేరుతుంది , మనం దీని గురించి ఇంతకు ముందే మాట్లాడుకున్నాము ."
कुछ कोवैलेंट और कुछ आयनिक कंपाउंड्स जल में हाइड्रोलाइज्ड हो जाते हैं।,నిర్ధిష్ట కోవలెంట్ మరియు అయానిక్ కంపౌండ్స్ నీటిలో హైడ్రోలైజ్ అవుతాయి .
हाइड्रोजन बॉन्डिंग बर्फ को बड़े छिद्रों वाली एक खुले प्रकार की संरचना देता है।,హైడ్రోజన్ బాండ్ అనేది మంచుకు విశాలమైన రంధ్రాలతో కూడిన తెరచి ఉన్న నిర్మాణాన్ని ఇస్తుంది .
"High performance liquid chromatography जिसे एच पी एल सी के रूप में जाना जाता है , कॉलम क्रोमैटोग्राफ का एक विकसित रूप है , जिसमें उच्च दबाव लगा कर एनालाइट के बाहर निकलने को कम किया जाता है ।",హై పెర్ ఫార్మెన్స్ లిక్విడ్క్రోమటోగ్రఫీగా తెలిసిన హెచ్‌ పి ఎల్ సి అనేది అధిక పీడనాన్ని అనువర్తిచడం ద్వారా అనలైట్ యొక్క ఎలూషన్ జరిగే కాలమ్ క్రోమటోగ్రాఫ్ ఒక అధునాతన రూపం అవుతుంది .
जल से ऑर्गेनिक सॉल्वेंट में अमिनो एसिड के स्‍थानांतरण के लिए डेल्‍टा जी फ़्री एनर्जी का इस्‍तेमाल करके एक अमिनो एसिड की हाइड्रोफोबिसिटी का अनुमान कोई भी लगा सकता है।,"నీటి నుండి సేంద్రియ ద్రావకానికి అమైనో యాసిడ్‌ను బదిలీ చేయడానికి అవసరమైన డెల్టా జి స్వేచ్ఛా శక్తిని ఉపయోగించి మనం ఒక అమైనో యాసిడ్ యొక్క హైడ్రోఫోబిసిటిని అంచనా వేయవచ్చు ,"
"इसलिए, इस सप्ताह की पहली कक्षा मोनोसेकेराइड्स को समझना है, सभी मोनोसेकेराइड्स, ग्लूकोज के एनैंटिओमर्स क्या हैं और भी, इसके आगे।","కాబట్టి , ఈ వారంలో మొదటి తరగతి మోనోశాకరైడ్‌లను అర్థం చేసుకోవడం , మోనోశాకరైడ్‌‌లు అంటే ఏమిటి , గ్లూకోజ్ అనేది ఎనాన్షియోమర్‌లు మరియు అలా మొదలైనవి ."
इस मिश्रण में सेरा की अज्ञात मात्रा मिलायी जाती है जिसमें A P - टू एंटीजन होता है ।,ఈ కాంప్లెక్స్ తెలియని మొత్తంతో సెరా కలపడం జరుగుతుంది మరియు దీనిలో పి టూ టూ ఆంటీజెన్ ఉంటుంది .
"आपने अध्ययन किया है, कि एक्स-रे आपको एटम से एटम की दूरी दे सकता है, लेकिन आपको उस प्रोटीन को शुद्ध करने की आवश्यकता होती है जिसको क्रिस्टलाइज करना होता है, आपको एक क्रिस्टल प्राप्त करना होगा, जो कई मामलों में संभव नहीं होता है।","మీరు అధ్యయనం చేసారు , ఒక అణువు నుండి ఒక అణువుకు ఉండ దూరాన్ని ఎక్స్ - రే మీకు ఇస్తుంది , కానీ మీరు శుద్ధి చేయాల్సిన ప్రోటీన్‌ను స్ఫటికీకరించాలి , మీరు ఒకే స్ఫటికాన్ని పొందాలి , ఇది చాలా సందర్భాలలో సాధ్యం కాదు ."
"लेकिन सिकल सेल एनीमिया के मुख्य उत्कृष्ट उदाहरण में , जहां एक अमिनो एसिड , ग्लूटामिक एसिड से उस चीज में बदल जाता है जो कोशिका को वास्तव में सामान्य कार्य नहीं करने देता और सेलुलर डिसफंक्शन उत्पन्न करता है और इसी से बीमारी की स्थिति बन जाती है ।","కాని ప్రధాన శాస్త్రీయ ఉదాహరణ అయిన సికిల్ సెల్ ఎనీమియాలో , ఒక అమైనో యాసిడ్ అనేది గ్లుటమిక్ యాసిడ్ నుండి దీనిగా మారుతుంది ఇది వాస్తవానికి డిస్ ఫంక్షన్ , సెల్యులార్ డిస్ ఫంక్షన్ దారితీస్తుంది మరియు దాని వల్ల ఇది రోగ లక్షణ స్థితికి దారితీస్తుంది ."
"तो , आप देखते हैं कि एस्पिरिन जल - मध्यस्थता अंतर्क्रिया द्वारा कैटेलिटिक अमीनो एसिड के साथ क्रिया कर रहा है , और यह कैटेलिटिक कैल्शियम आयन के साथ सीधे ही एक अंतर्क्रिया करता है ।","కాబట్టి , ఆస్పిరిన్ వాటర్ మీడియేటెడ్ ఇంటర్యాక్షన్‌ల ద్వారా క్యాటలిటిక్ అమీనొ ఆసిడ్‌‌తో సంకర్షణ చెందడం మీరు చూస్తారు .మరియు ఇది క్యాటలిటిక్ కాల్షియం అయాన్‌‌తో ప్రత్యక్ష పరస్పర చర్యను రూపొందిస్తుంది ."
"और याद रखें कि यह चौथे सप्ताह का अंत है, अब आप एक छोटे असाइनमेंट के लिए तैयार हैं, जो इस सप्ताह की तीसरी कक्षा में लिया जाएगा।","మరియు ఇది నాల్గవ వారం ముగింపు అని గుర్తుంచుకోండి , ఇప్పుడు మీరు ఈ వారం మూడవ తరగతిలో తీసుకోబడే చిన్న పరీక్షకు సిద్ధంగా ఉన్నారు ."
यह हम इस सप्ताह की तीसरी कक्षा में करेंगे।,దీనిని మనం ఈ వారం మూడవ తరగతిలో చేయబోతున్నాము .
"तो , महत्वपूर्ण बात यह है कि , यह OH - समूह को कैसे पहचानने में सक्षम होता है , एक मिश्रण में वे OH - समूह को पहचानने में सक्षम होते हैं , कुछ मिश्रण में जब उन्होंने बायोकैमिकल ट्रांसपोर्ट परीक्षण किया , तो आप इन्हिबिटरी इफ़ेक्ट देखते हैं ।","కాబట్టి , ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే , OH సమూహాన్ని ఎలా గుర్తించగలుగుతారు , ఒక సమూహంలో వారు OH సమూహాన్ని గుర్తించగలుగుతారు , కొన్ని సమూహాలలో వారు బయోకెమికల్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ అస్సే నిర్వహించినప్పుడు , మీరు నిరోధక ప్రభావాన్ని చూస్తారు ."
पी आई क्या है?,pI అంటే ఏమిటి ?
"और एक महीने बाद , इनको अधूरे फ्रायंड अड्जुवंट के साथ सक्रिय किया जाता है और पूर्ण फ्रायंड अड्जुवंट से सक्रिय किये जाने के बाद , आप जानवर में पॉलीक्लोनल एंटीसेरा के विन्यास को देख सकते हैं ।","మరియు ఒక నెల తరువాత , ఇవి ఇన్ కంప్లీట్ ఫ్రాయిండ్ అడ్జువంటుతో మరో ఇంజక్షన్ ద్వారా మరింతగా పెంచబడతాయి మరియు కంప్లీట్ ఫ్రాయిండ్స్ అడ్జువంట్ ఇంజక్షన్ తో మళ్ళీ ఒకసారి పెంచిన తరువాత , మీరు జంతువులలో polyclonal ఆంటీసెరా ఏర్పడటాన్ని చూడవచ్చు ."
"इसलिए जब वे मेम्ब्रेन के पार वाली हेलिसिस को खोलते हैं तो माल्टोज़ ट्रांसपोर्टर के मामले की तरह वे , यहाँ सब्सट्रेट को चिह्नित करते हैं , माल्टोज मेम्ब्रेन के पार वाली हेलिक्स के अंदर हो जाता है , जब इस न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग डोमेन पर हाइड्रोलिसिस होता है , तो वे फिर से दूर चले जाते हैं , और भी दूर , इसी समय यह न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग डोमेन ट्रांसमेम्ब्रेन डोमेन को बंद कर देता है ।","కాబట్టి అవి ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హెలిక్స్‌ను తెరిచినప్పుడు మాల్టోస్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ విషయంలో అవి ఇక్కడ ఉన్న సబ్‌స్ట్రేట్‌‌లుగా మార్క్ చేయబడ్డాయి. మాల్టోస్ ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ హెలిక్స్‌లోనికి వస్తుంది , ఈ న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ డొమైన్ వద్ద హైడ్రాలిసిస్ జరిగినప్పుడు , అవి మళ్ళీ దూరంగా , మరింత దూరంగా వెళ్ళుతాయి .ఈ న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ డొమైన్ యొక్క కదలికతో ట్ర్యాన్స్‌మెంబ్రేన్ డోమైన్ మూసివేయబడుతుంది ."
"यदि वे प्रोटीन के अंदर अपने खुद के साथ , हाइड्रोजन बॉन्ड नहीं बना पाते हैं , तो वे जल के साथ अंत : क्रिया करते हैं ।","ఒకవేళ అవి తమలో , ప్రోటీన్ లో , హైడ్రోజన్ బాండ్ ఏర్పరచలేకపోతే అవి నీటితో ఇంటరాక్ట్ అవుతాయి ."
आने वाली स्लाइडों में मैं आपको एक उदाहरण दिखाऊंगा ।,రాబోయే స్లైడ్ లలో నేను మీకు ఒక ఉదాహరణను చూపుతాను .
अध्रुवीय अणुओं को हाइड्रोफोबिक या जल से डर (वाटर फियरिंग) कहा जाता है।,నాన్ పోలార్ మాలిక్యుల్ లు హైడ్రోఫోబిక్ లేదా వాటర్ ఫియరింగ్‌గా పిలవబడుతాయి .
"तो, आपको प्रोटीन और विभिन्न लिगेंड्स के बीच की अंतःक्रिया की संरचना को समझने की आवश्यकता है जिसका इस सप्ताह में आप अध्ययन कर चुके हैं।","కాబట్టి , మీరు ఈ వారంలో ఇప్పటికే అధ్యయనం చేసిన ప్రోటీన్ మరియు వివిధ లిగాండ్‌ల యొక్క లిగాండ్ మధ్య ఇంటరాక్షన్స్ యొక్క నిర్మాణాన్ని మీరు అర్థం చేసుకోవాలి ."
एक सामान्य वाली पीआरपीसी होती है और मिस्फोल्डेड रूप वाली पीआरपीसी होती है जो नेत्रश्लेष्मा विकारों और स्नायु रोगों से जुड़ी होती हैं ।,సాధారణమైనది అయిన పిఆర్ పిసి మరియు మిస్ ఫోల్డ్ వెర్షన్ అయిన పిఆర్పిఎస్సి అనేవి కండ్లకలక రుగ్మతలు మరియు న్యూరోలాజికల్డిసీసెస్ అనుబంధంగా ఉంటాయి .
"तो , कार्बोक्सिपेप्टिडेज वास्तव में कार्बोक्सिपेप्टिडेज A और कार्बोक्सिपेप्टिडेज B होता है , B आर्जिनिन , लाइसिन और प्रोलीन रेज़िड्यू को विभाजित करने में असमर्थ होता है ।","కావున కార్బాక్సీపెప్టైడేజ్ లో వాస్తవానికి కార్బాక్సీపెప్టీ A మరియు కార్బాక్సీపెప్టీ B అనేవి అర్జినిన్ , లైసిన్ మరియు ప్రోలైన్ రెసిడ్యూ విడదీయలేవు ."
1974 में कोर्नबर्ग द्वारा त्रि - आयामी संरचना प्रस्तावित की गई थी ।,త్రిమితీయ నిర్మాణాన్ని పందొమ్మది వందల డెబ్బై నాలుగులో కార్న్‌బర్గ్ ప్రతిపాదించాడు .
"इसलिए जैसा कि मैंने पहले कहा था कि जब न्यूक्लियोटाइड बाइंडिंग डोमेन , ए टी पी के साथ बंधते हैं तो वे डाईमराइज़ होते है , इसे क्लोज डाइमर भी कहा जाता है ।","కాబట్టి న్యూక్లియోటైడ్ బైండింగ్ డొమైన్ , నేను ఇంతకు ముందు చెప్పినట్లుగా అవి ఏ టి పితో బంధం ఏర్పరచుకున్నప్పుడు డైమెరైజ్ చేస్తాయి.దీనిని క్లోజ్ డైమర్ అని కూడా అంటారు ."
पैमाने पर दर्शायी जाने वाली ऊर्जाएँ प्रति अणु किलोज्यूल में होती हैं।,స్కేలుపై సూచించబడిన శక్తులు కిలోజౌల్స్ పర్ మోల్ ప్రమాణాల్లో ఉన్నవి .
"इसलिए , अधिक पीएच पर , NH three ग्रुप्स अपने लोन पेयर दे देते हैं , इलेक्ट्रॉन के लोन पेयर के अपूर्ण कार्बन पर हमला करते हैं और फिनाइलआइसोथियोसाइनेट के साथ एक बांड बनाते हैं ।","ఇది అస్థిరమైన స్వభావం కలిగి ఉండడం వల్ల ఇది బంధాన్ని విడదీసే ప్రయత్నం చేస్తుంది మరియు దాని ఫలితంగా ఇది పెప్టైడ్ బాండ్స్ , సమీప పెప్టైడ్ బాండ్ విడదీస్తుంది ."
"अमिनो एसिडों के मामले में उन्‍हें डी/एल सिस्टम में प्रदर्शित किया जाता है, आमतौर पर इन दोनों अक्षरों को निर्दिष्ट करने के लिए छोटे साइज़ के अक्षरों का इस्‍तेमाल करते हैं, ये नाम लैटिन शब्‍द डेक्‍सर और लेवुस से लिये गये हैं और ये ग्लिसराल्डिहाइड की संरचना से संबंधित हैं जो एक काइरल अणु होता है।","అన్ని కైరాల్ మాలిక్యూల్స్‌కు నామీకరణం జరిగి ఉంటుంది , అమైనో యాసిడ్స్ విషయంలో ఇవి D / L వ్యవస్థ ద్వారా సూచించబడుతాయి , రెండు పెద్ద అక్షరాలు వాడాము .సాధారణంగా వాటిని సూచించడం కోసం చిన్న అక్షరాలు వర్ణమాలను ఉపయోగిస్తాము , ఈ పేర్లు లాటిన్ పదాలైన డెక్స్టర్ ( dexter ) మరియు లీవస్ ( laevus ) నుండి తీసుకోబడినవి మరియు ఇవి కైరాల్ మాలిక్యూల్స్ అయిన గ్లిసరాల్డిహైడ్ యొక్క నిర్మాణానికి సంబంధించినవి ."
"दूसरी कक्षा में आपने प्रोटीन स्ट्रक्चर्स का अध्ययन किया है, जहाँ अल्‍फा हेलिक्‍स प्रोटीन की सबसे संभावित या सबसे अनुकूल संरचना है, फिर बीटा शीट और रैंडम कॉइल हैं।","రెండవ క్లాస్ లో మీరు మీరు ప్రోటీన్ నిర్మాణాలను అధ్యయనం చేశారు , ఎక్కడైతే ప్రోటాన్ యొక్క అత్యంత సంభావ్యత గల లేదా అత్యంత అనుకూలమైన ఆకృతి అనేది ఆల్ఫాహెలిక్స్ ఆపై బీటాషీట్ మరియు రాండమ్ కాయిల్ గా ఉన్నది ."
"इसलिए , एक बार जब आप धीमा एसिड हाइड्रोलिसिस करते हैं , तो केवल सिरे पर स्थित पेप्टाइड बॉन्ड टूटता है और अन्य पेप्टाइड बॉन्ड नहीं टूटते हैं , इसलिए यह N - टर्मिनल पेप्टाइड को आसानी से विभाजित कर सकता है और डैबसाइल को मुक्त करता है , उदाहरण के लिए , यहाँ पहला अवशेष एलानिन है , तो यह डैबसाइल एलानिन को मुक्त करता है ।","కావున , ఒకసారి మీరు తేలికపాటి ఆసిడ్ హైడ్రాలిసిస్ చేసినప్పుడు , కేవలం టెర్మినల్ పెప్టైడ్ బాండ్ మాత్రమే విడదీయబడుతుంది మరియు ఇతర పెప్టైడ్ బాండ్స్ కాదు , కావున , ఇది సులభంగా N - టెర్మినల్ పెప్టైడ్ ను విడదీయగలదు మరియు డాబ్సిల్‌ను విడుదల చేయగలదు , ఉదాహరణకు ఇక్కడ మొదటి అవశేషం అలనైన్ , కావున ఇది డాబ్సిల్ అలనైన్ ను విడుదల చేస్తుంది ."
"जैसे कि मैंने पहले भी वर्णन किया है , अमिनो एसिड का पैटर्न ग्लाइसिन X Y होता है , तो , कोलेजन में कुल अमीनो एसीड्स का एक तिहाई हिस्सा ग्लाइसिन होता है और X और Y सामान्यत : प्रोलीन और हाइड्रॉक्सीप्रोलीन होते हैं ।","నేను ఇంతకు ముందు వివరించినట్లుగా , అమైనో ఆసిడ్స్ నమూనా గ్లైసిన్ X Y , కాబట్టి గ్లైసిన్ , కొల్లాజెన్‌లోని మొత్తం అమైనో ఆసిడ్ మూడింట ఒక వంతు గ్లైసిన్ మరియు X మరియుY అవశేషాలు సాధారణంగా ప్రోలిన్ మరియు హైడ్రాక్సీప్రోలిన్ అని చెప్పవచ్చు ."
"इसलिए , सेंट्रल कैविटी का आकार वास्तव में बदल जाता है ।",కావున వాస్తవానికి సెంట్రల్ కావిటి యొక్క పరిమాణం మారుతుంది .
यह एक अद्भुत तकनीक है जहाँ कोई भी रिसेप्टर्स की संख्या या एंटीजन की संख्या का पता लगा सकता है जो एक अकेली सेल में मौजूद होते हैं ।,"ఇది ఒక అద్భుతమైన టెక్నిక్ , ఇక్కడ ఒక సెల్లులో ఉన్న రిసెప్టార్స్ సంఖ్య లేదా ఆంటీజెన్ సంఖ్యను తెలుసుకోవచ్చు ."
हाइड्रोफोबिसिटी ड्रग डिलीवरी की संकल्पना के रूप में–,డ్రగ్ డెలివరీ యొక్క భావనగా హైడ్రోపోభిసిటీ –
"इन चौदह प्रकार में , जी एल यू टी वन से जी एल यू टी फ़ोर सबसे अधिक अनिवार्य रूप से अध्ययन किए गए ट्रांसपोर्टर्स हैं ।",ఈ పద్నాలుగు రకాల్లో జి ఎల్ యు టి ఒకటి నుండి జి ఎల్ యు టి నాలుగు ఇప్పటివరకు అధికంగా అధ్యయనం చేయబడిన రవాణాదారులు .
"कॉलम एफिशिएंसी को प्रभावित करने वाले कारक - मार्टिन और सिंज ने क्रोमैटोग्राफी के एक सैद्धांतिक मॉडल का सुझाव दिया , जिसमें क्रोमैटोग्राफिक कॉलम्स को थीअरेटिकल प्लेट्स और प्लेट संख्या में विभाजित किया गया है ।","కాలమ్ సామర్థ్యాన్ని ప్రభావితం చేయు కారకాలు - మార్టిన్ మరియు సింజే క్రోమటోగ్రఫీ యొక్క సైద్ధాంతిక నమూనాను సూచించారు , ఇది క్రోమటోగ్రఫిక్ కాలమ్స్‌ను సైద్ధాంతిక ప్లేట్స్ మరియు ప్లేట్ నంబర్‌గా విభజించును ."
"अब , Hb एसोसिएशन कॉन्सटेंट , यदि आप देखें कि अकेले अल्फ़ा के पास पंद्रह सौ और अकेले बीटा के पास छब्बीस सौ है , लेकिन पहला ऑक्सीजन आबंधन पचास से साठ वायुमंडलीय दबाव पर होता है , और चौथा आबंधन वास्तव में तीन हजार से छह हजार वायुमंडलीय दबाव पर होता है ।","ఇప్పుడు , Hb అనుబంధ స్థిరాంకం అనేది ఒకవేళ మీరు చూస్తే , ఆల్ఫా ఎలోన్ అనేది పదిహేను వందలు మరియు బీటా ఎలోన్ ఇరవై ఆరు వందలు కలిగి ఉంటుంది , కాని మొదటి ఆక్సిజన్ అనేది యాభై నుండి అరవై వాతావరణ పీడనంతో మరియు నాల్గవది వాస్తవానికి మూడు వేల నుండి ఆరు వేల వాతావరణ పీడనం వద్ద బంధితమై ఉంటుంది ."
"हमने पेप्‍टाइड लिंकेज के निर्माण की प्रणाली को भी देखा है, हमने बीस अमिनो एसिडों के लिए कोडॉन्स का वर्णन किया है जो प्राकृतिक रूप से पाए जाते हैं और सेलेनोसिस्‍टीन के लिए कोडॉन्स का भी वर्णन किया है जो आमतौर पर मौजूद नहीं होते हैं।","పెప్టైడ్ అనుసంధానం ఏర్పడే విధానాన్ని సైతం మనం చూశాము , సహజంగా ఉత్పత్తి అయ్యే ఇరవై అమైనో యాసిడ్స్ కోసం మనం కోడాన్స్‌ను వివరించాము మరియు సహజంగా లభించని సెలెనో సిస్టీన్ కోసం కోడాన్‌ను , కూడా వివరించుకున్నాము ."
"उदाहरण के लिए , पीएलए टू के मिश्रण के मामले में , एक गुंजाइश है जो दवा की बनावट को बेहतर बनाएगी , जैसे कि आप अधिक हाइड्रोफोबिक अवरोधक बना सकते हैं , जो हाइड्रोफोबिक चैनल को अवरुद्ध कर सकते हैं और यह किसी विशेष लक्ष्य के लिए अधिक विशिष्ट बन सकता है और सक्रिय क्षेत्र के अमीनो एसिड्स से बंध जाता है ।","ఉదాహరణకు , పి ఎల్ ఏ రెండు సముదాయ విషయంలో , మీరు మరింత హైడ్రోఫోబిక్ ఇన్హిబిటర్‌ను డిజైన్ చేయగల ఔషధ రూపకల్పనను మెరుగుపరిచే అవకాశం ఉంది , ఇది హైడ్రోఫోబిక్ ఛానెల్‌‌ను నిరోధించగలదు మరియు ఇది ఒక నిర్దిష్ట లక్ష్యానికి మరింత నిర్దిష్టంగా ఉండటానికి ఆక్టివ్ సైట్ అమినో ఆసిడ్స్‌తో ప్రత్యేకంగా బంధం ఏర్పరచుకుంటుంది ."
"डिज़ाइन की गई योजना , छोटे अणुओं द्वारा डीएनए बेस सिक्‍वेंस की पहचान करने के मकैनिज्‍म को समझने पर आधारित है ।",రూపకల్పన వ్యూహం అనేది స్మాల్ మాలిక్యుల్స్ ద్వారా డిఎన్ఎ బేస్ సీక్వెన్స్‌ని గుర్తించే విధానాన్ని అర్థం చేసుకోవడం ఆధారంగా ఉంటుంది .
तो अल्फा साइन्यूक्लीन एक और प्रोटीन है जो पार्किन्सन्स रोग का कारण होती है ।,"కావున , పార్కిన్సన్స్ డిసీస్ కారణమయ్యే మరో ప్రోటీన్ ఆల్పా సిన్యూక్లిన్ , ఇది మానవ మెదడులో సమృద్ధిగా ఉంటుంది ."
"आविष्कारकों ने दिखाया है कि छह फिनाइल रिंग्‍स का एक सिलेंडर , उन छह डीएनए बेसेस के साथ लगभग उत्तम पाई - स्टैकिंग इंटरैक्‍शन करता है जो तीन डबल रेशेदार आर्मस के थ्री वे जंक्शन पर रखे होते हैं जो एक साथ आते हैं ।","ఆరు ఫినైల్ రింగ్స్ యొక్క ఒక స్థూపం ( సిలిండర్ ) అనేది ఆరు డిఎన్ఎ బేస్‌లతో పరిపూర్ణమైన పై - స్టాకింగ్ ఇంటరాక్షన్‌ను ఏర్పరుస్తాయి అని ఆథర్స్ చూపించారు , ఇవి కలిసి ఉండే త్రీ డబుల్ పోగుల ఆర్మ్స్ యొక్క మూడు మార్గాల కూడలి వద్ద ఉంచబడుతాయి ."
"ये दो प्रकार के होते हैं, एक आयन डाइपोल, आयन इनड्यूस्ड डाइपोल फोर्स और फिर दूसरा हाइड्रोजन बॉन्ड।","ఇక్కడ రెండు రకాలు ఉంటాయి , ఒకటి అయాన్ డైపోల్ , అయాన్ ఇన్డ్యూస్డ్ డైపోల్ ఫోర్స్ మరియు ఆపై చివరకు హైడ్రోజన్ బాండ్ ."
तो पार्किन इस कॉम्प्लैक्स का एक हिस्सा होता है जो उन प्रोटीन्स के विघटन में सहायता करता है जो न्यूरॉन्स के लिए विषैली होती हैं ।,"కావున , పార్కిన్ అనేది ఈ కాంప్లెక్స్ లో భాగంగా ఉండి న్యూరాన్స్ కు విషపూరితం అయిన ప్రోటీన్స్ క్షీణతకు సహాయపడును ."
एक बार आप जब हाइड्रोलाइज्ड कर देते हैं तब आपको प्रत्येक अमीनो एसिड की मात्रा अलग अलग निर्धारित करनी होगी ।,ఒకసారి మీరు హైడ్రోలైజ్డ్ మీరు ప్రతి అమైనో ఆసిడ్ విడిగా లెక్కించాల్సి ఉంటుంది .
"अतः , आप हाइड्रोफोबिक इंटरैक्‍शन के महत्व का समर्थन करने या उनको अस्वीकार करने के लिए कई प्रयोग कर सकते हैं ।","కావున , హైడ్రోఫోబిక్ ఇంటరాక్షన్స్ యొక్క ప్రాముఖ్యతకు మద్దతుగా లేదా తప్పని నిరూపించడం కోసం మీరు కొన్ని ప్రయోగాలను నిర్వహించవచ్చు ."
"एक डोमेन बनाने के लिए सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स जो कि लूप्‍स और टर्न्‍स से जुड़ी होती हैं , जैसा कि हम जानते हैं कि सेकेंडरी स्‍ट्रक्‍चर्स लम्बी संरचनाएं होती हैं और केवल लम्बी संरचनाएँ ही एक ग्‍लोबुलर डोमेन बनाने के लिए एक साथ नहीं आ सकती हैं ।","ఒక డొమైన్ ను ఏర్పరచడానికి లూప్స్ మరియు టర్న్స్ ద్వారా అనుసంధానించబడిన సెకండరీ స్ట్రక్చర్స్ , మనకు తెలిసినట్లుగా సెకండరీ స్ట్రక్చర్స్ ఎలాంగేటెడ్ స్ట్రక్చర్స్ ఉంటాయి మరియు కేవలం ఎలాంగేటెడ్ స్ట్రక్చర్స్ , పొడవాటి స్ట్రక్చర్స్ మాత్రమే ఒక గ్లోబులర్ డొమైన్ ఏర్పాటు కోసం * కలిసి రాలేవు ."
"अब जब हम किसी एक्वियस सलूशन के बारे में बात करते हैं, तो एक्वियस सलूशन शब्द केवल उसी संदर्भ में इस्तेमाल किया जाता है जब सोल्वेंट जल होता है।","ఇప్పుడు ఎప్పుడైతే మనం ఒక ఎక్వస్ సొల్యుషన్ గురించి మాట్లాడుకుంటే , ఎక్వస్ సొల్యుషన్ అనే పదం కేవలం ఎక్కడైతే ఒక నీరు సాల్వెన్ట్‌‌‌గా ఉన్నప్పుడు మాత్రమే ఉపయోగిస్తాము ."
"हालाँकि वाटर मॉलिक्यूल पर कोई भी विशुद्ध विद्युत आवेश नहीं होता है, फिर भी इसके आठ इलेक्ट्रॉन समान रूप से वितरित नहीं होते हैं।",అయితే నీటి మాలిక్యుల్ మెుత్తం ఎలక్ట్రిక్ ఛార్జ్ ఏదీ కలిగిలేనప్పటికీ దాని ఎనిమిది ఎలక్ట్రాన్లు అనేవి సమరీతిగా పంపిణీ చేయబడి ఉండవు .
"दूसरा है कि हीमोग्लोबिन , हीमोग्लोबिन में सक्रिय क्षेत्र कौन से हैं , जब आप संरचना के बारे में बात करते हैं तो आपको यह देखना आवश्यक होता है कि वो कौन से क्षेत्र हैं , जो ऑक्सीजन को बांध सकते हैं या जब यह एक टेट्रामेरिक रूप में होता है तो किस प्रकार की क्रियाएँ हो रहीं होती हैं ।","రెండవది హిమోగ్లోబిన్ , హిమోగ్లోబిన్ లోని యాక్టివ్ సైట్స్ ఏమిటి , మీరు నిర్మాణం గురించి మాట్లాడినప్పుడు , ఆక్సిజన్ బంధించగల సైట్స్ ఏవి , అది టెట్రామెరిక్ రూపంలో ఉన్నప్పుడు ఏ రకమైన పరస్పర చర్యలు జరుగుతున్నాయి అనేది మీరు చూడాల్సి ఉంటుంది ."
यहाँ दो अलग - अलग पॉकेट हैं जो मस्ल्स के अंदर हैं ।,"కండరాల్లో రెండు వేర్వేరు పాకెట్స్ ఉంటాయి , చూపిన ఆక్సిజన్ నిల్వ అనేది ఆక్సిడేషన్ కోసం మైటోకాండ్రియాకు విడుదల చేస్తుంది మరియు మొదటి ప్రోటీన్ మూడవ నిర్మాణం , త్రిమితీయ నిర్మాణం అనేది వేల్ మయోగ్లోబిన్ చేత గొప్ప శాస్త్రవేత్తలో ఒకరు మరియు నోబెల్ బహుమతి అందుకున్న వారిలో ఒకరు అయిన జాన్ కెండ్రూ ద్వారా చేయబడినది ."
और डी एन ए प्रोटीन इंटरेक्शन बायोकेमिस्ट्री या बायोमोलेक्यूल्स के सबसे महत्वपूर्ण और सबसे उपयोगी विषयों में से एक है जो आप यहाँ सीखेंगे।,మరియు డి ఎన్ ఏ ప్రోటీన్ ఇంటరాక్షన్‌ అనేది మీరు ఇక్కడ చేయబోయే బయోకెమిస్ట్రీ లేదా బయో మాలిక్యుల్‌ల యొక్క అతి ముఖ్యమైన మరియు అత్యంత ఉపయోగకరమైన అంశాలలో ఒకటి .
जैल फिल्ट्रेशन क्रोमैटोग्राफी को साइज़ एक्सक्लूजन क्रोमैटोग्राफी के नाम से भी जाना जाता है ।,జెల్ ఫిల్టరేషన్ క్రోమటోగ్రఫీ అనేది సైజ్ ఎక్స్‌క్లూజన్ క్రోమటోగ్రఫీగా కూడా పిలవబడుతుంది .
"फायब्रस प्रोटीन्स संरचनात्मक प्रोटीन्स होते हैं , ये प्रोटीन्स या तो हेलिकल स्ट्रक्चर से बन सकते हैं या अल्फा केराटिन जैसी विस्तारित संरचना से बन सकते हैं जो कोइल्ड कोइल प्रोटीन्स होते है जिनमें अल्फा हेलिसिस होती हैं ।","ఫైబ్రస్ ప్రోటీన్లు స్ట్రక్చరల్ ప్రోటీన్ , ఈ ప్రోటీన్లు హెలికల్ స్ట్రక్చర్స్ లేదా ఆల్ఫా కెరాటిన్ వంటి విస్తరించిన నిర్మాణాలతో తయారవుతాయి , ఇవి కాయిల్డ్ - కాయిల్ ప్రోటీన్లు ఆల్ఫా హెలిక్‌లను కలిగి ఉంటాయి ."
"और यह भी दूसरे सिरे पर जहाँ यह अलग हो जाता है , सेल की कार्यात्मक आवश्यकता के आधार पर यह अलग हो जाता है ।","మరియు అలాగే మరో చివర వద్ద ఇది విచ్ఛేదనం చెందుతుంది , సెల్ పనితీరు అవసరాల ఆధారంగా ఇది విచ్ఛేదనం చెందడం జరుగుతుంది ."
बैंड चौड़ा होता है और नमूना कॉलम से होकर गुजरता है ।,అనేది నమూనా కాలమ్ గుండా వెళ్లినప్పుడు జరుగుతుంది .
"अब , हम इस इकाई का सारांश देते हैं कि हमनें इस मॉडल में क्या पढ़ाया है , क्रोमैटोग्राफी पृथक्करण प्रक्रिया है जो अवशोषण की घटना का उपयोग करती है ।","ఇప్పుడు , ఈ మోడల్ లో మనం ఏమి నేర్చుకున్నాము అనే దానిని , క్రోమటోగ్రఫీ అనేది శోషణ అనే దృగ్విషయాన్ని ఉపయోగించుకునే విభజన ప్రక్రియ అనే వాటి గురించిన ఈ విభాగాన్ని సంగ్రహంగా చూద్దాము ."
लाइपोसोम इन दवाओं को शरीर में ले जाता है और दवा को सही जगह पर छोड़ने के लिए अन्य मेम्‍ब्रेन्स के साथ जुड़ जाता है।,లిపోసోమ్ అనేది అలాంటి డ్రగ్స్‌ను శరీరంలోకి తీసుకెళ్తుంది మరియు సరైన సైట్ వద్ద డ్రగ్ విడుదల చేయడానికి ఇతర పొరలతో కలుస్తుంది .
"लेकिन आम तौर पर , हम बाईं और दाईं ओर के गोलाकार रूप से ध्रुवीकृत प्रकाश के लिए मॉलीकुलर इक्स्टिंगशन कोअफिशन्ट डेल्‍टा एप्सिलॉन एप्सिलॉन L घटा एप्सिलॉन R के बराबर होता है ।","కాని సాధారణంగా , మాలిక్యులార్ ఎక్స్‌టింక్షన్ కోఎఫిషియంట్‌లో వ్యత్యాసాన్ని మనం ఎడమ మరియు కుడి చేతి వైపు గల సర్క్యులరీ పోలరైజ్డ్ కాంతి డెల్టా ఎప్సిలాన్ అనేది ఎప్సిలాన్L మైనస్ ఎప్సిలాన్R కు సమానం అనే సమీకరణం ద్వారా కొలుస్తాము ."
तो आप के पास ल्यू टी ट्रांसपोर्टर की गुहा में बंधे एक ल्यूसीन सब्सट्रेट के साथ सेरोटोनिन ल्यू ट्रांसपोर्टर है ।,కాబట్టి మీరు ల్యూట్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్స్ యొక్క కుహరం వద్ద బంధం కలిగి ఉన్న ల్యూసిన్ సబ్‌స్ట్రేట్‌తో సెరోటోనిన్ ల్యూట్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ కలిగి ఉన్నారు .
"उदाहरण के लिए, एलानीन की तुलना में ग्लाइसिन कम हाइड्रोफोबिक होता है और वेलिन की तुलना में एलानीन और आइसोल्‍यूसीन की तुलना में वेलिन कम हाइड्रोफोबिक होता है।",ఉదాహరణకు గ్లైసీన్ అనేది అలనిన్‌తో పోల్చినప్పుడు తక్కువ హైడ్రోఫోబిక్ కలిగి ఉంటుంది మరియు అలనిన్ అనేది వేలాన్‌తో పోల్చితే తక్కువ హైడ్రోఫోబిక్ కలిగి ఉంటుంది మరియు వేలైన్ అనేది ఐసోలూసీన్‌తో పోల్చితే తక్కువ హైడ్రోఫోబిక్ కలిగి ఉంటుంది .
"तो, आप हीमोग्लोबिन और मायोग्लोबिन की भूमिका को समझ चुके हैं।","కాబట్టి , హిమోగ్లోబిన్ మరియు మయోగ్లోబిన్ పాత్రను మీరు అర్థం చేసుకున్నారు ."
"तो , आप यहाँ विभिन्न अमीनो एसिड की स्थिति देख सकते हैं जो मानक के रूप में दी गई है और आप यहाँ एस्पार्टिक एसिड का शिखर , ग्लाइसिन का शिखर , एलानिन का शिखर , फिनाइलएलानिन का शिखर और आर्जिनिन का शिखर देख सकते हैं ।","కావున , విభిన్న అమైనో ఆసిడ్ స్థానం ప్రామాణిక రూపంలో ఉండడం మీరు చూడవచ్చు మరియు ఇక్కడ మీరు ఆస్పార్టిక్ ఆసిడ్ యొక్క పీక్ , గ్లైసీన్ పీక్ , అలనైన్ యొక్క పీక్ , ఫినైల్అలనైన్ యొక్క పీక్ మరియు అర్జినిన్ యొక్క పీక్‌ను కూడా ఇక్కడ మీరు చూడవచ్చు ."
अल्फा हेलिकल स्ट्रक्चर्स -,ఆల్ఫాహెలికల్ స్ట్రక్చర్స్ -
और यह बताया गया था कि प्रीओन्स प्रोटीन बीटा हैलिक्स आकार की संरचना और लंबे फाइब्रिल्स बन जाती हैं ।,"కావున ,"
कई नॉन कोवैलेंट फोर्सस होते हैं जो इस थ्री वे जंक्शन में ड्रग को बनाए रखते हैं ।,ఈ మూడు మార్గాల కూడలిలో డ్రగ్‌ని హోల్డ్ చేయుటకు అక్కడ అనేక నాన్ - కోవలెంట్ ఫోర్సెస్ ఉంటాయి .
डंडे के आकार की इन संरचनाओं में हेप्टाड रिपिट्स होते हैं जहाँ पहला और चौथा रेसीड्यू सामान्यत : हाइड्रोफ़ोबिक होता है ।,"ఈ రాడ్ ఆకారపు నిర్మాణం హెప్టాడ్ రిపీట్‌లను కలిగి ఉంటుంది , ఇక్కడ ఒకటి మరియు నాలుగవ అవశేషాలు సాధారణంగా హైడ్రోఫోబిక్ కలిగి ఉంటాయి ."
यह डंडे के आकार की संरचनाएँ केंद्र में समरूप कोर बनाने के लिए एक दूसरे के साथ अंतःक्रियाएं करती हैं ।,ఈ లోహపు కడ్డీ ఆకారపు నిర్మాణం మధ్యలో ఒకదానితోఒకటి కలిసి ఏకరీతి కోడ్‌ను ఏర్పరుస్తాయి .
"अब, आपने मूल्यांकन भी कर लिया है, हम आपको अगली कक्षा में अंक देंगे।","ఇప్పుడు , మీరు పరీక్ష కూడా రాసారు . మేము మీకు వచ్చే తరగతిలో మార్కులు ఇస్తాము ."
चार हेलिकल सेगमेंट्स हेप्टाड रिपिट्स जैसे कॉइल्‍ड - कॉइल्स क्षेत्र से बनते है ।,నాలుగు హెలికల్ సెగ్మెంట్ కాయిల్డ్ కాయిల్స్ ప్రాంతాల వంటివి పునరావృతం చెందిన హెప్టాడ్ తో రూపొందించబడ్డాయి .
"इसलिए , शोधकर्ता डाइसैकेराइड्स का एक मिश्रण बनाने के लिए तैयार हुए , जो कि एक माल्टोज है ।","కాబట్టి , పరిశోధకులు మాల్టోస్ అయిన డైసాకరైడ్‌ల సముదాయాన్ని తయారు చేశారు ."
इसके अलावा हमने हाइड्रोजन बॉन्ड और वान डर वाल्स इंटरैक्शन के बारे में भी सीखा है।,అలాగే హైడ్రోజన్ బాండ్ మరియు వాన్ డెర్ వాల్స్ ఇంటరాక్షన్స్ గురించి కూడా మీరు నేర్చుకుంటారు .
"तो , यह एडेनिन ग्रुप को तब तक बहुत स्थिर रखता है , जब तक कि हाइड्रोलिसिस नहीं हो जाता है , एक बार जब हाइड्रोलिसिस हो जाता है तो गामा फॉस्फेट निकल जाता है और परिणामस्वरूप , यह डाईमराइज़ हो जाता है , डाईमर खुल जाता है , जिसके परिणामस्वरूप झिल्ली के पार माल्टोज के परिवहन के लिए ट्रांसमेम्ब्रेन भी खुल जाती है ।","కాబట్టి , ఇది హైడ్రాలిసిస్ జరిగే వరకు అడెనిన్ సమూహాన్ని చాలా స్థిరంగా ఉంచుతుంది , ఒకసారి హైడ్రాలిసిస్ జరిగితే గామా ఫాస్ఫేట్ విడుదల అవుతుంది మరియు దాని ఫలితంగా , డైమెరైజ్ అవుతుంది డైమర్ తెరుచుకుంటుంది , దీని ఫలితంగా పొర మొత్తం మాల్టోస్‌‌ను రవాణా చేయడానికి ట్రాన్స్‌మెంబ్రేన్ తెరవబడుతుంది ."
"अब, उनमें से कुछ महत्वपूर्ण शब्दों को कैसे व्यक्त किया जाएँ? आप इन्हें कई तरीकों से व्यक्त कर सकते हैं।",ఇప్పుడు కొన్ని ముఖ్యమైన పదాలను ఎలా చెప్పవచ్చు ?మీరు వీటిని చాలా రకాలుగా చెప్పవచ్చు .
और मायोसिन को गति देने के लिए यह सिलसिला जारी रहता है ।,మరియు ఈ చక్రం మయోసిన్‌నకు కదలిక ఇచ్చేందుకు కొనసాగుతూ ఉంటుంది .
"सिल्क फायब्रोइन्स - मकड़ियाँ अपने एक अलग ग्लैंड स्पिनरनेट कोम्प्लेक्सेस के सेट से लिक्विड क्रिस्टलाइन प्रोटीन निकालती है , जिससे वो सात विभिन्न प्रकार के फाइबर्स बनाती हैं ।","సిల్క్ ఫైబ్రోయిన్ల , సాలెపురుగులు ప్రత్యేకమైన గ్లాండ్ స్పిన్నెరెట్ కాంప్లెక్స్‌ నుండి ద్రవ స్ఫటికాకార ప్రోటీన్‌లను ఉత్పన్నం చేయడం ద్వారా ఏడు విభిన్న ఫైబర్‌లను ఉత్పత్తి చేస్తాయి ."
फाइब्रिल्स के संचयन के कारण सेल्स की कार्यप्रणाली में गिरावट आती है और नतीजन कोशिका की मृत्यु हो जाती है ।,ఫైబ్రిల్స్ సమీకరణ వల్ల సెల్యూలార్ ఫంక్షన్ కోల్పోవడం జరిగి సెల్ డెత్ చెందుతాయి .
"यदि B मॉलिक्यूल , A मॉलिक्यूल से तुलना में तेजी से निकालता है तो सिलेक्टिवटी फैक्टर हमेशा एक से ज्यादा ही होता है या इसके विपरीत भी होता है ।","ఒకవేళ మాలిక్యుల్ A అనేది మాలిక్యుల్ B కన్నా వేగంగా ఎలూట్ చేయబడితే , అప్పుడు సెలక్టివిటీ కారకం ఎల్లప్పుడూ ఒకటి కన్నా ఎక్కువగా ఉంటుంది , ఒకవేళ తక్కువగా ఉంటే దీనికి విరుద్దంగా ఉంటుంది ."
"तापमान में थोड़े परिवर्तन से ही जल, बहुत अधिक ऊष्‍मा को अवशोषित कर सकता है।",టెమ్పరేచర్‌ను స్వల్పంగా మార్చడం ద్వారా నీరు చాలా ఎక్కువ హీట్‌ని శోషించుకోగలదు .
अल्फा केराटिन अल्फा हेलिकल से भरपूर रेशेदार प्रोटीन के बेहतरीन उदाहरणों में से एक है ।,"ఆల్ఫా కెరాటిన్ అనేది , ఆల్ఫా హెలికల్ రిచ్ ఫైబరస్ ప్రోటీన్ యొక్క శాస్త్రీయ ఉదాహరణ ."
"तो , एनोमराईज़ेशन की आवश्यकता नहीं है , यह बीटा डी - ग्लूकोज को भी पहचान सकता है और अल्फा डी - ग्लूकोज को भी ।",కాబట్టి అనోమైరైజేషన్ అవసరం లేదు.ఇది బీటా డి గ్లూకోజ్‌ను ఆల్ఫా డి గ్లూకోజ్ కూడా గుర్తించగలదు .
और बाद में नियर रिगर कंफोरमेशन स्कैलप एस वन के बारे में रिपोर्ट की गयी ।,మరియు తరువాత స్కలాప్ ఎస్ వన్ ద్వారా సమీప రైగోర్ ఆకృతీకరణ నిర్మాణం నివేదించబడినది .
अन्य क्षेत्र कम व्यवस्थित जालीदार संरचना बनाते हैं ।,ఇతర ప్రాంతాల నిర్మాణాలు తక్కువ క్రమం గల జాలీను ఏర్పరుస్తాయి .
एमाइलॉयड प्लैक्स मृतपाय सेल्स के अंदर पाए जाते हैं और टाउ टैंगल्स न्यूरोनल सेल्स में पाए जाते है,అమైలాయిడ్ ప్లేక్స్ మృత సెల్స్ మధ్య ఉంటాయి మరియు టౌ ట్యాంగిల్స్ అనేవి న్యూరాన్ సెల్స్ కనిపిస్తాయి .
यहाँ एंटीजन एंटीबॉडी के बीच एक बराबरी होती है और वास्तव में क्या होता है कि एंटीजन बाहर आ जाता है ।,ఇక్కడ ఆంటీజెన్స్ ఆంటీబాడీల మధ్య పోటీ ఏర్పడుతుంది మరియు ఈ చర్య ద్వారా ఏమి జరుగుతుంది అంటే ఆంటీజెన్ ఉనికి అనేది బయటకు తెలుస్తుంది .
"अब , सायनोजेन ब्रोमाइड का उपयोग किया जाता है जिससे आपको तीन खंड C वन , C टू , C थ्री मिलते हैं ।",కావున రెండు ఫలితాలు ఉత్పన్నమవుతాయి .
"अगला शब्द, मैं,अमिनो एसिडों की काईरेलिटी के बारे में चर्चा करना चाहती हूँ।",తరువాత నేను అమైనో యాసిడ్స్ యొక్క కైరాలిటీ గురించి చర్చించాలనుకుంటున్నాను .
"बीटा बैरल स्ट्रक्चर - बीटा बैरल स्ट्रक्चर में लगभग आठ बीटा शीट होती हैं और यहाँ मैंने आपको चित्र में दिखाया है , जहाँ वे सभी असमानांतर बीटा शीट हैं , इसलिए एक बीटा शीट जो ऊपर आ रही है , उसे लाल रंग के रूप में दर्शाया गया है , जो नीचे जा रही हैं उन्हें नीले रंग के रूप में दिखाया गया है , इसलिए हर क्रमागत बीटा शीट अगली बीटा शीट के असमानांतर होती है और वे एक बीटा बैरल स्ट्रक्चर जैसी बनाती हैं , इसलिए बीच के चित्र में आप देख सकते हैं कि यह वास्तव में सिलेंडर के जैसे एक बैरल संरचना बनाती है ।","బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్ - కావున , బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్ అనేది సుమారుగా ఎనిమిది బీటా షీట్స్ తో ఏర్పడుతుంది మరియు ఇక్కడ నేను అవన్నీ కూడా ప్రతిసమాంతర బీటా షీట్స్ అని చిత్రంలో చూపాను , కావున పైకి వస్తున్న బీటా షీట్స్ ను ఎరుపు రంగులో మరియు క్రిందికి వెళ్తున్నది నీలం రంగులో చూపడం జరిగినది , పక్కపక్కనే గల ప్రతి బీటా షీట్ తరువాతి దానికి ప్రతిసమాంతర బీటా షీట్ అవుతుంది మరియు అవి బీటా బ్యారల్ స్ట్రక్చర్ లాగా ఏర్పడుతాయి , కావున మధ్య చిత్రంలో ఇది ఒక నిర్మాణం యొక్క సిలిండర్ బ్యారెల్ రకంగా ఏర్పడుటను మీరు చూడవచ్చు ."
जैसा कि नाम से ही पता चलता है कि रेड ब्लड सेल्स में गोलाकार या अवतल संरचना की बजाय वे वास्तव में हँसिए जैसी हो जाती हैं और इसलिए ये सेल्स जीवित नहीं रहती हैं और ये ऑक्सीजन भी नहीं छोड़ सकती हैं और इसलिए रोगियों को जीवित रहने में समस्या होती है ।,పేరులో సూచించినట్లుగా రెడ్ బ్లడ్ సెల్స్ గ్లోబ్యులర్ లేదా పుటాకార నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉండటానికి బదులుగా సికిల్ వంటి నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంటాయి మరియు సెల్ జీవించలేదు మరియు ఆక్సిజన్ విడుదల అవలేదు మరియు దాని వల్ల రోగులు జీవించడంలో ఒక సమస్యను కలిగి ఉంటారు .
"क्रोमैटोग्राफी का विभिन्न क्षेत्रों जैसे रसायन विज्ञान , भौतिक विज्ञान , चिकित्सा , सूक्ष्म जीव विज्ञान और औषध विज्ञान में नियमित रूप से उपयोग किया जाता है ।","క్రోమటోగ్రఫీ సాధారణంగా రసాయన శాస్త్రం , భౌతిక శాస్త్రం , వైద్య శాస్త్రం , మైక్రోబయోలజీ మరియు ఫార్మకాలజీ వంటి విభిన్న రంగాల్లో ఉపయోగించబడుతుంది ."
"और कार्टून निरूपण में यहांँ दिखाई गयी संरचना ग्लूकोज ट्रांसपोर्टर , माल्टोज वाली जी एल यू टी थ्री ट्रांसपोर्टर की है ।","ఇక్కడ కార్టూన్ చూపబడిన నిర్మాణం గ్లూకోజ్ ట్రాన్స్‌పోర్టర్ మాల్టోస్‌తో జి ఎల్ యు టి మూడు ట్రాన్స్‌పోర్టర్‌లో చూపబడింది ,"
"जहाँ बाईं ओर की हेलिसेस की तीन प्रोटीन्स एक दूसरे के साथ लिपट कर , दाईं ओर की ट्रिपिल हेलिक्स , सुपर हेलिक्स संरचना बनाते हैं ।","ఇక్కడ మూడు ప్రోటీన్లు ఎడమ చేతి హెలిక్‌లను కలిసి కుడి చేతి ట్రిపుల్ హెలిక్స్ ట్రిపుల్ హెలిక్స్ , సూపర్ హెలిక్స్ నిర్మాణంగా వక్రీకరిస్తాయి ."
"तो क्या होता है कि यह प्रोटीन एक बार जब धीरे धीरे एक सौ उन्तीस की अन्तिम सीमा पर फॉस्फोरिलेटेड हो जाती है , तब यह एक छोटी बीटा शीट जैसे ओलीगोमर्स बनाना शुरू कर देती है और यह रेशेदार संरचना बनाना शुरू कर देती है ।","కావున , ఈ ప్రోటీన్ సీలిండ్ నూట ఇరవై తొమ్మిది వద్ద ఫాస్పోరిలేటెడ్ తరువాత ఇది ఒలిగోమర్స్ వంటి ఒక చిన్న బీటా షీట్ ఏర్పాటు చేయుటను ప్రారంభించును మరియు ఇది ఫైబర్ స్ట్రక్చర్స్ ఏర్పాటు చేయుటను ప్రారంభిస్తుంది ."
यह मेम्‍ब्रेन्स और असंख्य संरचनात्मक अवयवों का एक अभिन्न अंग होता है।,ఇది పొరలు మరియు అనేక నిర్మాణ భాగాలలో అంతర్భాగంగా ఉంటుంది .
पॉवर स्ट्रोक को समझने के लिए आपको इन तीन अलग - अलग स्थितियों को समझने की आवश्यकता है ।,పవర్ స్ట్రోక్ ను అర్థం చేసుకోవడానికి మీరు ఈ మూడు విభిన్న స్టేట్స్ అర్థం చేసుకోవాలి .
"फिलहाल अभी हम गोबुलर स्ट्रक्चर के बारे में बात कर रहे हैं , जिसे हम फोल्डिड संरचना कहते हैं ।","ఇప్పుడు మనం గ్లోబ్యులర్ స్ట్రక్చర్ గురించి మాట్లాడుకుంటున్నాము , మనం దీనిని ఫోల్డింగ్ నిర్మాణంగా పిలుస్తాము ."
వాయువులు - 1.  మీరు గాలిలో చాలా ప్రయోగాలు చేసారు.  , गैसें - 1।  तुमने हवा पर कई प्रयोग किए हैं।
"గాలి కూడా ఘనపదార్థాలు మరియు ద్రవాలు వంటి స్థలాన్ని ఆక్రమిస్తుందని మీరు నేర్చుకున్నారు.  ద్రవాల మాదిరిగా, గాలి యొక్క స్థిరమైన లేదా స్థిర రూపం లేదు, మరియు అది ఉన్న ఓడ యొక్క ఆకారం కూడా దాని ఆకారంగా మారుతుంది.  "," उनमें तुमने सीखा था कि ठोस और द्रव पदार्थों के समान हवा भी स्थान घेरती है।  द्रवों के समान हवा की भी कोई स्थाई या निश्चित शक्ल नहीं होती, और जिस बरतन में यह हो उसी की आकृति इसकी आकृति भी हो जाती है।"
మీ ప్రయోగాల నుండి గాలి మరియు ద్రవం మధ్య ఒక ముఖ్యమైన వ్యత్యాసాన్ని కూడా మీరు నేర్చుకున్నారు.  ఆలోచించి ఏమి చెప్పండి. , तुमने अपने प्रयोगों से हवा और द्रव में एक महत्वपूर्ण अन्तर भी सीखा था।  सोचकर बताओ कि क्या
ద్రవానికి స్థిర వాల్యూమ్ ఉందా?  (1) గాలికి స్థిర వాల్యూమ్ ఉందా?  , द्रव का एक निश्चित आयतन होता है?  (1) हवा का एक निश्चित आयतन होता है?
(2) గాలిపై అధ్యాయంలో మరియు మీ కాపీలో గాలి ప్రయోగాల పరిశీలనలు మరియు ఫలితాలపై మరోసారి జాగ్రత్తగా చూడండి.  ఏ ప్రయోగాలు చూపించాలో వివరించండి. , (2) हवा के अध्याय और अपनी कॉपी में हवा के प्रयोगों के अवलोकनों और परिणामों को फिर एक बार ध्यान से देखो।  बताओ कि किन-किन प्रयोगों से यह पता चलता है कि
గాలి యొక్క స్థిర ఆకారం లేదు.  (3) గాలి యొక్క స్థిర పరిమాణం లేదు.  , हवा की कोई निश्चित आकृति नहीं होती है।  (3) हवा का कोई निश्चित आयतन नहीं होता है।
"(4) గాలి వలె, స్థిరమైన ఆకారం లేదా స్థిర వాల్యూమ్ లేని పదార్థాలు, మేము వాటిని వాయువు అని పిలుస్తాము.  రండి, మనం కొన్ని వాయువులను తయారు చేసి వాటి లక్షణాలను పరీక్షిద్దాం.  "," (4) हवा की तरह जिन पदार्थों की न तो कोई निश्चित शक्ल हो और न ही कोई निश्चित आयतन हो, उन्हें हम गैस कहते हैं।  आओ, हम कुछ गैसें बनाएँ और उनके गुणधर्म परखें।"
"ప్రయోగాన్ని ప్రారంభించే ముందు, క్రింద సూచించిన విధంగా సున్నం నీరు మరియు ఫినాల్ఫ్తేలిన్ పింక్ యొక్క పరిష్కారం చేయండి.  ఒక బీకర్లో సగం నీటితో ఒక బీకర్ నింపండి మరియు పాన్లో తినడానికి 5 గ్రాముల సున్నం జోడించండి.  ", प्रयोग शुरू करने से पहले चूने का पानी और फिनॉफ्थलीन का गुलाबी सूचक घोल नीचे बताए तरीके से बनाकर रख लो।  चूने का पानी एक बीकर को लगभग आधा पानी से भरो और उसमें पान में खाया जाने वाला लगभग 5 ग्राम चूना डालो।
"ఒక గాజు రాడ్ సహాయంతో సున్నాన్ని నీటిలో కరిగించి, రాత్రిపూట ఉంచండి.  మరుసటి రోజు, ఫిల్టర్ పేపర్‌తో చేసిన గరాటుతో జల్లెడ.  ", चूने को एक काँच की छड़ की सहायता से पानी में अच्छी तरह घोलो और फिर रात भर रखा रहने दो।  अगले दिन सुबह इसे छन्ना कागज़ से बनी कीप से छान लो।
"విభజన అధ్యాయంలో వడపోత పద్ధతిని చూడండి.  దిగువకు వస్తున్న సున్నం యొక్క ద్రావణాన్ని ఉపయోగించండి, దానిని ఉపయోగించడానికి ఉపయోగించండి.  "," छानने का तरीका पृथक्करण अध्याय में देखो।  चूने का जो घोल नीचे छनकर आ रहा है, उसे प्रयोग करने के लिए काम में लाओ।"
ఈ పరిష్కారం పారదర్శకంగా ఉండాలి.  ఫినాల్ఫిన్ యొక్క పింక్ ఇండికేటర్ పరిష్కారం ఆమ్లం మరియు క్షారాల మధ్య సంబంధంపై అధ్యాయంలో ఇచ్చిన పద్ధతి ద్వారా ఏర్పడుతుంది.  , यह घोल पारदर्शक होना चाहिए।  फिनॉफ् थलीन का गुलाबी सूचक घोल अम्ल और क्षार के परस्पर सम्बन्ध अध्याय में दी गई विधि से यह सूचक घोल बना लो।
"85  కార్బన్ డయాక్సైడ్: ప్రయోగం 1 మూర్తి 1 లో చూపిన విధంగా రెండు గాజు గొట్టాలను రబ్బరు గొట్టంతో కనెక్ట్ చేయండి, ఈ విధంగా ఒక గాజు గొట్టం యొక్క ఓపెన్ ఎండ్ ట్యూబ్ లోపల ఉంటుంది మరియు గ్లాస్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివర టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఉంచబడుతుంది. సున్నం. నీటిలో మునిగిపోతుంది.  ", 85  कार्बन डाईऑक्साइड: प्रयोग 1 चित्र 1 में दिखाए तरीके से काँच की दो नलियों को रबर की नली से जोड़कर इस प्रकार लगाओ कि काँच की एक नली का खुला सिरा उफननली के अन्दर हो और काँच की दूसरी नली का खुला सिरा परखनली में रखे हुए चूने के पानी मे डूबा हो।
మూర్తి 1  కెమికల్ యాక్టివిటీస్ అధ్యాయం అనుసరిస్తుంది (పేజి 129).  , चित्र 1  वैसे रासायनिक क्रियाएँ अध्याय आगे आएगा (पृष्ठ 129)।
"అక్కడ, ఒక చర్య జరుగుతోందని మేము ఎలా గుర్తించాలో అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నం జరిగింది.  ప్రశ్న 5 లో, ప్రాథమికంగా పిల్లలు పాలరాయి ముక్కల నుండి బుడగలు బయటకు వస్తున్నాయని గమనించాలి.  ", वहाँ यह समझने की कोशिश की गई है कि हम यह कैसे पहचानते हैं कि कोई क्रिया हो रही है।  प्रश्न 5 में मूलत: बच्चों को यह ध्यान देना है कि संगमरमर के टुकड़ों से बुलबुले निकल रहे हैं।
"మేము గాలి స్థానభ్రంశం ద్వారా కార్బన్ డయాక్సైడ్ను సేకరిస్తున్నట్లు మీరు చూడవచ్చు, అదే సమయంలో మేము నీటి స్థానభ్రంశం నుండి ఆక్సిజన్‌ను సేకరిస్తాము.  కార్బన్ డయాక్సైడ్ గాలి కంటే చాలా బరువుగా ఉంటుంది మరియు నీటిలో కరుగుతుంది.  "," आप देख ही सकते हैं कि कार्बन डाईऑक्साइड को हम हव् ाा के विस्थापन द्वारा एकत्रित कर रहे हैं, जबकि ऑक्सीजन को पानी के विस्थापन से एकत्रित करेंगे।  कार्बन डाईऑक्साइड हवा से काफी भारी हात्े ाी है और पानी में घुलनशील होती है।"
"అందువల్ల, ఈ విధంగా సేకరించడం సౌకర్యంగా ఉంటుంది.  మరిగే గొట్టం యొక్క కార్క్ తీసివేసి, అందులో 5 గ్రాముల పాలరాయి ముక్కలు వేసి వాటిపై తేలికపాటి ఉప్పు ఆమ్లం (హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం) పోయాలి.  ", इसलिए उसे इस तरह  से एकत्रित करना सुविधाजनक हात्े ाा है।  उफननली का कॉर्क हटाकर उसमें लगभग 5 ग्राम संगमरमर के टुकड़े डालो और उन पर हल्का नमक का अम्ल (हाइड्रोक्लोरिक अम्ल) इतना डालो कि वे उसमें डूब जाएँ।
ఓవర్‌హన్నెల్ నోటిపై గ్లాస్ ట్యూబ్ కార్క్‌ను తిరిగి బిగించండి.  ఓవర్ఫ్లో స్థానంలో ఇంజెక్షన్ బాటిల్ కూడా ఉపయోగించవచ్చు.  , उफननली के मुँह पर काँच की नली वाला कॉर्क कसकर दोबारा लगा दो।  उफननली की जगह इंजेक्शन की शीशी का उपयोग भी किया जा सकता है।
"మూతతో పెద్ద ఇంజెక్షన్ బాటిల్, రీఫిల్ ముక్క మరియు 15 సెం.మీ. పొడవైన వాల్వ్ ట్యూబ్ తీసుకోండి.  రీఫిల్ ముక్కను మూతలోకి థ్రెడ్ చేయండి, తద్వారా దానిలో కొంత భాగం మూతకి ఇరువైపులా ఉంటుంది.  "," एक बड़ी इंजेक्शन की शीशी ढक्कन समेत, एक रिफिल का टुकड़ा और एक 15 से.मी. लम्बी वॉल्व ट् यूब लो।  रिफिल के टुकड़े को ढक्कन में पिरो दो ताकि उसका थोड़ा-थोड़ा हिस्सा ढक्कन के दोनों ओर निकला रहे।"
రీఫిల్ యొక్క బయటి చివరలో వాల్వ్ మౌంట్ చేయండి.  వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివరను పరీక్షా గొట్టంలో ఉంచండి.  , रिफिल के बाहरी सिरे पर वॉल्व ट् यूब चढ़ा दो।  वॉल्व ट् यूब का दूसरा सिरा एक परखनली में डालकर रखो।
సీసాలో పాలరాయి ముక్క మరియు కొద్దిగా ఉప్పు ఆమ్లం జోడించడం ద్వారా మూత మూసివేయండి.  పాలరాయి మరియు ఉప్పు ఆమ్లం మధ్య ఏదైనా చర్య ఉందా?  , शीशी में संगमरमर के टुकड़े और थोड़ा-सा नमक का अम्ल डालकर ढक्कन बन्द कर दो।  क्या संगमरमर और नमक के अम्ल की आपस में कोई क्रिया हो रही है?
చర్య జరుగుతోందని మీకు ఎలా తెలుసు?  (5) పరీక్ష గొట్టంలో జరుగుతున్న చర్యను చూడండి మరియు మరిగే గొట్టంలో ఏదైనా వాయువు ఏర్పడుతుందో లేదో చెప్పండి.  , तुम्हें कैसे पता चला कि क्रिया हो रही है?  (5) परखनली में हो रही क्रिया को ध्यान से देखो और बताओ कि क्या उफननली में कोई गैस बन रही है।
మీ సమాధానానికి రుజువు కూడా ఇవ్వండి  (6) సున్నపు నీటిలో ఏమైనా మార్పు ఉందా?  , अपने उत्तर का प्रमाण भी दो।  (6) क्या चूने के पानी में कोई परिवर्तन हो रहा है?
"(7) ఈ ప్రయోగం యొక్క ఏ పరిశీలన ఆధారంగా, ఉపకుటుంబంలో కొత్త పదార్ధం ఏర్పడుతుందని మీరు చెబుతారు?  (8) క్రింద ఇచ్చిన ప్రయోగాల సహాయంతో, ఈ పదార్ధం యొక్క మరికొన్ని లక్షణాలను పరీక్షించండి.  ", (7) इस प्रयोग के किस अवलोकन के आधार पर तुम बताओगे कि उफननली में कोई नया पदार्थ बन रहा है?  (8) नीचे दिए गए प्रयोगों की मदद से इस पदार्थ के कुछ और गुणधर्म परखो।
ప్రయోగం 2 ఫినాల్ఫ్తేలిన్ యొక్క పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణంలో నాలుగవ వంతుతో పరీక్షా గొట్టాన్ని పూరించండి.  ఇప్పుడు ప్రయోగం 1 నుండి వాయువును పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణంలోకి ప్రవహిస్తుంది.  , प्रयोग 2 एक परखनली को लगभग एक-चौथाई फिनॉफ्थलीन के गुलाबी सूचक घोल से भरो।  प्रयोग 1 की गैस को अब गुलाबी सूचक घोल में से प्रवाहित करो।
"అంటే, గ్యాస్ బుడగలు ఈ పరిష్కారం గుండా వెళ్ళనివ్వండి.  గులాబీ సూచిక పరిష్కారం ప్రవహించే వాయువుపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపింది?  ", अर्थात गैस के बुलबुले इस घोल में से होकर निकलने दो।  गैस प्रवाहित करने से गुलाबी सूचक घोल पर क्या असर पड़ा?
(9)  ప్రయోగం 3 మూర్తి 2 లో చూపిన విధంగా ఈ వాయువును పరీక్ష గొట్టంలో సేకరించండి.  , (9)  प्रयोग 3 चित्र 2 में दिखाए गए तरीके से एक परखनली में इस गैस को इकट्ठा करो।
ఈ వాయువు ఏ రంగు?  (10) మూర్తి 2 86  , इस गैस का रंग कैसा है?  (10) चित्र 2 86
టెస్ట్ ట్యూబ్ వాసన మరియు ఈ వాయువు వాసన ఎలా ఉందో చెప్పండి.  (11) ఇప్పుడు ఈ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో నానబెట్టిన బ్లూ లిట్ముస్ పేపర్‌ను ఉంచండి.  , परखनली को सूँघकर बताओ कि इस गैस की गन्ध कैसी है।  (11) अब इसी परखनली में भीगा हुआ नीला लिटमस कागज़ डालो।
లిట్ముస్ కాగితం రంగులో ఏమైనా మార్పు ఉందా?  (12)  , क्या लिटमस कागज़ के रंग में कोई परिवर्तन आया?  (12)
"ప్రయోగం 4 ఖాళీ గ్లూకోజ్ బాటిల్ తీసుకొని దానిలో బర్నింగ్ మ్యాచ్ మేకర్ ఉంచండి, అది ఎంతసేపు ఆరిపోతుందో చూడటానికి (మూర్తి 3).  ఇప్పుడు ప్రయోగం 3 లో ఉన్నట్లుగా ఈ సీసాలో గ్యాస్ నింపండి మరియు మళ్ళీ దానిలో బర్నింగ్ మ్యాచ్ మేకర్ ఉంచండి.  ", प्रयोग 4 एक खाली ग्लूकोज़ बोतल लो और उसमें जलती हुई दियासलाई डालकर देखो कि वह कितनी देर में बुझती है (चित्र 3)।  अब इस बोतल में प्रयोग 3 की तरह गैस को भरो और फिर से एक जलती हुई दियासलाई अन्दर डालो।
మొదటిసారి పోలిస్తే మ్యాచ్ మేకర్ రెండవ సారి ఎంత సమయం చల్లారు?  (13) ఉప్పు ద్వారా ఉత్పత్తి అయ్యే ఆమ్లం మరియు పాలరాయి చర్య ద్వారా ఉత్పత్తి అయ్యే వాయువు గురించి మీరు ఏమి నేర్చుకున్నారు?  , पहली बार की तुलना में दूसरी बार दियासलाई कितनी देर में बुझी?  (13) इस प्रयोग से नमक के अम्ल और संगमरमर की क्रिया से बनने वाली गैस के बारे में तुमने क्या सीखा?
(14) మీ జీవితంలో ఈ వాయువు యొక్క ఏదైనా ఆస్తిని ఉపయోగించడం గురించి మీరు ఆలోచించగలరా?  (15)  , (14) क्या तुम इस गैस के इस गुणधर्म का अपने जीवन में कोई उपयोग सोच सकते हो?  (15)
"చిత్రం 3  ప్రయోగం 5 ప్రయోగం 4 వలె, గ్లూకోజ్ బాటిల్‌ను గ్యాస్‌తో నింపి, నీరు వంటి మరిగే గొట్టంలో పోయాలి.  ", चित्र 3  प्रयोग 5 प्रयोग 4 की तरह ग्लूकोज़ बोतल को गैस से भरो और उसे एक उफननली में उड़ेलो जैसे पानी उड़ेलते हैं।
"గ్లూకోజ్ బాటిల్ నోటి పైన ఉంచకుండా, ఓవర్‌హానెల్ నోటిపై కొద్దిగా విలోమం కావడం ముఖ్యం (మూర్తి 4).  జిగ్‌జాగ్‌ను ఉంచడం వల్ల మరిగే గొట్టం యొక్క గాలి బయటకు రావడానికి మరియు వాయువు దానిలోకి ప్రవేశిస్తుంది.  "," यह ज़रूरी है कि ग्लूकोज़ बोतल को उफननली के मुँह पर उलटा करके ज़रा-सा टेढ़ा रखा जाए, न कि उसके मुँह के ठीक ऊपर खड़ा किया जाए (चित्र 4)।  टेढ़ा रखने से उफननली की हवा बाहर निकल सकेगी और गैस उसके अन्दर जा सकेगी।"
"గ్లూకోజ్ బాటిల్‌ను కొంతకాలం విలోమంగా ఉంచిన తరువాత, దాన్ని నిఠారుగా చేసి, నానబెట్టిన నీలిరంగు లిట్ముస్ పేపర్‌ను ఉంచండి.  లిట్ముస్ కాగితం రంగులో ఏమైనా మార్పు ఉందా?  ", ग्लूकोज़ बोतल कुछ देर उलटा रखने के बाद उसे सीधा करके उसमें भीगा हुआ नीला लिटमस कागज़ डालो।  क्या लिटमस कागज़ के रंग में कोई परिवर्तन आया?
"(16) కాకపోతే, మీరు గ్లూకోజ్ బాటిల్‌లో నింపిన వాయువు ఎక్కడికి పోయింది?  మీ సమాధానానికి స్పష్టమైన రుజువు ఇవ్వండి  ", (16) यदि नहीं तो ग्लूकोज़ बोतल में तुमने जो गैस भरी थी वह कहाँ गई?  अपने उत्तर का स्पष्ट प्रमाण दो।
"లిట్ముస్ పరీక్షలో ఒక పరీక్ష ఏదైనా బహిర్గతం చేయగలదా?  (17) ఈ ప్రయోగం ఆధారంగా, ఏ గాలి మరియు ఈ వాయువు భారీగా ఉందో చెప్పగలరా?  ", क्या परखनली में लिटमस परीक्षण करने से कुछ पता चल सकता है?  (17) इस प्रयोग के आधार पर क्या तुम बता सकते हो कि हवा और इस गैस में से कौन भारी है?
(18) ఈ వాయువును ఉపయోగించడం ద్వారా మీరు నేర్చుకున్న లక్షణాల జాబితాను రూపొందించండి.  (19) ఈ లక్షణాలతో ఉన్న వాయువును కార్బన్ డయాక్సైడ్ అంటారు.  ," (18) इस गैस के तुमने जो गुणधर्म प्रयोग द्वारा सीखे हैं, उनकी एक सूची बनाओ।  (19) इन गुणधर्मों वाली गैस का नाम कार्बन डाईऑक्साइड है।"
"తదుపరి ప్రయోగాలలో, మేము తయారుచేసే వాయువును సేకరించడానికి ఒక ప్రత్యేక పద్ధతిని అనుసరిస్తాము.  'ఎయిర్ గేమ్స్' అధ్యాయంలో గాలిని సేకరించడానికి ఈ పద్ధతి ఉపయోగించబడింది.  ", आगे के प्रयोगों में हम जो गैस बनाएँगे उसे इकट्ठा करने के लिए हम एक विशेष तरीका अपनाएँगे।  ‘हवा के खेल’ अध्याय में हवा को इकट्ठी करने के लिए इस तरीके का उपयोग किया था।
"ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను నీటితో నింపి, దాని నోటిని బొటనవేలితో మూసివేసి టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను విలోమం చేయండి.  టెస్ట్ ట్యూబ్ 87 మాదిరిగానే. ", एक परखनली को पानी से पूरा भरो और उसके मुँह को अँगूठे से बन्द करके परखनली उलटा कर लो।  परखनली को इसी प्रकार 87
"చిత్రం 4  నీటితో నిండిన కుండలో తలక్రిందులుగా పట్టుకొని, మీ బొటనవేలును తొలగించండి.  ", चित्र 4  उलटा पकड़े हुए पानी से भरे बरतन में खड़ा करके अपना अँगूठा हटा लो।
టెస్ట్ ట్యూబ్ నీరు పడకుండా చూస్తారు.  ప్రయోగం 6 మరిగే గొట్టంలో 2-3 గ్రాముల పొటాషియం పర్మాంగనేట్ తీసుకోండి.  , तुम देखोगे कि परखनली का पानी नहीं गिरता।  प्रयोग 6 एक उफननली में लगभग 2-3 ग्राम पोटेशियम परमैंग्नेट लो।
మూర్తి 5 లో చూపిన పరికరాలను సమీకరించండి.  టెస్ట్ ట్యూబ్‌తో మరిగే గొట్టాన్ని పట్టుకుని వేడి చేయండి.  , चित्र 5 में दिखाया उपकरण जमाओ।  उफननली को परखनली पकड़ से पकड़कर गरम करो।
మరిగే గొట్టంలోని రసాయనానికి ప్రయోగం 1 మాదిరిగానే ఏదైనా జరుగుతుందా?  (22) నీటితో నిండిన పరీక్ష గొట్టంలో ఏదైనా గ్యాస్ జమ అవుతుందా?  , क्या प्रयोग 1 के समान उफननली में पड़े रसायन को कुछ हो रहा है?  (22) पानी से भरी परखनली में क्या कोई गैस जमा हो रही है?
మీరు ఎలా చెబుతారు?  (23) దాని రంగు ఏమిటి?  , कैसे बताओगे?  (23) इसका रंग क्या है?
(24) టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను గ్యాస్‌తో నింపి పక్కన ఉంచండి.  మేము దానిని ఉపయోగించము ఎందుకంటే దానిలో కొంత గాలి ఉంటుంది.  , (24) परखनली को गैस से भरकर अलग रख दो।  इससे हम कोई प्रयोग नहीं करेंगे क्योंकि इसमें थोड़ी-बहुत हवा होगी।
చిత్రం 5  ఇప్పుడు ఈ గ్యాస్‌తో మరో మరిగే గొట్టాన్ని నింపి చెక్క కార్క్‌తో మూసివేసి స్టాండ్‌లో ఉంచండి.  , चित्र 5  अब एक और उफननली को इस गैस से भरकर लकड़ी के कॉर्क से बन्द करके स्टैंड पर रख दो।
ఈ వాయువు వాసన ఎలా ఉంటుందో వాసన?  (25)  , सूँघकर बताओ कि इस गैस की गन्ध कैसी है?  (25)
"ప్రయోగం 7 ఇప్పుడు ఒక అగ్గిపెట్టెను వెలిగించి పరీక్షా గొట్టంతో పట్టుకోండి.  మ్యాచ్ ing దడం ద్వారా దాన్ని ఉంచండి మరియు అది కాలిపోతున్నప్పుడు, గ్యాస్ నిండిన కాచులో ఉంచండి.  ", प्रयोग 7 अब एक दियासलाई जलाओ और उसे परखनली पकड़ से पकड़ लो।  फूँक मारकर दियासलाई बुझाओ और जब यह सुलग रही हो तो इसे गैस से भरी उफननली में डालो।
స్మోల్డరింగ్ ధూపం కర్రలతో ఈ ప్రయోగం చేయండి (మూర్తి 6).  ఏమైంది?  , यह प्रयोग सुलगती हुई अगरबत्ती से भी करो (चित्र 6)।  क्या हुआ?
(26) మూర్తి 6  దీని నుండి మీకు ఏ గ్యాస్ ఆస్తి తెలుసు?  , (26) चित्र 6  इससे तुम्हें गैस के किस गुणधर्म का पता चला?
(27) 88  గ్యాస్ నిండిన కాచు తీసుకోండి.  , (27) 88  गैस से भरी उफननली लो।
అందులో స్మోల్డరింగ్ మ్యాచ్ మేకర్ ఉంచండి మరియు పూర్తిగా కాల్చనివ్వండి.  ఇప్పుడు ఈ అప్‌స్ట్రీమ్‌లో మరో స్మోల్డరింగ్ మ్యాచ్ ఉంచండి.  , इसमें एक सुलगती हुई दियासलाई डालो और उसे पूरी तरह जल जाने दो।  अब एक और सुलगती हुई दियासलाई इसी उफननली में डालो।
కదిలించే మ్యాచ్‌పై గ్యాస్ ప్రభావం ఆగే వరకు దీన్ని కొనసాగించండి.  ఇప్పుడు ఈ మరిగే గొట్టంలో బర్నింగ్ మ్యాచ్ మేకర్ ఉంచండి.  , ऐसा तब तक करते जाओ जब तक कि सुलगती हुई दियासलाई पर गैस का असर होना बन्द न हो जाए।  अब इस उफननली में एक जलती हुई दियासलाई डालो।
ఏమైంది?  (28) ధూమపానం చేసే మ్యాచ్ మేకర్‌ను కాల్చడానికి మొదట్లో సహాయపడే వాయువును కాల్చిన తరువాత ఏమి జరిగింది?  , क्या हुआ?  (28) जो गैस शुरू में सुलगती हुई दियासलाई को जलने में मदद दे रही थी उसका दियासलाई जलने के बाद क्या हुआ?
"(29) మ్యాచ్ లాంప్‌ను కాల్చడం మరిగే గొట్టం యొక్క వాయువును వినియోగిస్తుందని ఈ ప్రయోగంలో మీకు ఏమైనా ఆధారాలు ఉన్నాయా?  (30) ప్రయోగం 4 ఆధారంగా, పై ప్రయోగంలో, మ్యాచ్ లైట్‌ను కాల్చిన తర్వాత ఏ వాయువు ఏర్పడుతుంది, ఇది బర్నింగ్ మ్యాచ్‌ను చల్లారు?  ", (29) क्या इस प्रयोग में तुम्हें इस बात का कोई प्रमाण मिला कि दियासलाई के जलने से उफननली की गैस खर्च हो जाती है?  (30) प्रयोग 4 के आधार पर बताओ कि ऊपर वाले प्रयोग में दियासलाई के जलने के बाद वह कौन-सी गैस बनी होगी जिससे जलती हुई दियासलाई बुझ जाती है?
"(31)  ప్రయోగం 8 ప్రయోగం 6 వలె, ఈ వాయువుతో మళ్లీ మరిగే గొట్టాన్ని నింపి నానబెట్టిన నీలిరంగు లిట్ముస్ కాగితాన్ని ఉంచండి.  ", (31)  प्रयोग 8 प्रयोग 6 की तरह एक उफननली को फिर से इस गैस से भरो और उसमें भीगा हुआ नीला लिटमस कागज़ डालो।
"కార్క్తో మరిగే గొట్టాన్ని మూసివేసి కొంతకాలం నిలబడి ఉంచండి.  నీలం లిట్ముస్ కాగితంపై గ్యాస్ ప్రభావం లేకపోతే, ఎరుపు లిట్ముస్ కాగితంతో తనిఖీ చేయండి.  ", उफननली को कॉर्क से बन्द करके कुछ देर के लिए स्टैंड पर रख दो।  यदि नीले लिटमस कागज़ पर गैस का असर न हो तो लाल लिटमस कागज़ से जाँच करके देखो।
నీలం లేదా ఎరుపు లిట్ముస్ కాగితంపై ఈ వాయువు ప్రభావం ఏమిటి?  (32)  , इस गैस का नीले या लाल लिटमस कागज़ पर क्या प्रभाव हुआ?  (32)
"ప్రయోగం 9 మీరు కార్బన్ డయాక్సైడ్తో 1 మరియు 2 ప్రయోగాలలో చేసినట్లుగా, ఈ వాయువును పింక్ మరియు రంగులేని సూచిక ద్రావణంలో సున్నం నీరు మరియు ఫెనాఫ్థిలీన్ ప్రవహిస్తుంది.  సున్నపు నీటిపై ఈ వాయువు ప్రభావం ఏమిటి?  ", प्रयोग 9 जैसा तुमने कार्बन डाईऑक्साइड वाले प्रयोग 1 और 2 में किया था वैसे ही इस गैस को भी चूने के पानी और फिनाफ्थलीन के गुलाबी व रंगहीन सूचक घोल में से प्रवाहित करो।  इस गैस का चूने के पानी पर क्या प्रभाव पड़ा?
(33) పింక్ లేదా రంగులేని సూచిక పరిష్కారం యొక్క రంగులో ఏమి మారింది?  (34)  , (33) गुलाबी या रंगहीन सूचक घोल के रंग में क्या परिवर्तन आया?  (34)
ప్రయోగం 10 ఈ ప్రయోగాన్ని రెండు సమూహాలలో చేయండి.  గ్యాస్ నిండిన బాయిలర్ తీసుకోండి.  , प्रयोग 10 इस प्रयोग को दो टोलियाँ मिलकर करें।  गैस से भरी एक उफननली लो।
"ప్రయోగం 5 లో వలె, కార్బన్ డయాక్సైడ్ గ్లూకోజ్ బాటిల్ నుండి మరిగే గొట్టంలోకి పోస్తారు, అదేవిధంగా ఈ వాయువును మరిగే గొట్టంలోకి పోస్తారు.  సుమారు అర నిమిషం తరువాత, చెక్క కార్క్తో రెండు పరీక్ష గొట్టాలను మూసివేయండి.  "," जैसे कि प्रयोग 5 में कार्बन डाईऑक्साइड को ग्लूकोज़ बोतल से उफननली में उड़ेला था, वैसे ही इस गैस को भी एक उफननली में उड़ेलो।  लगभग आधे मिनट के बाद दोनों परखनलियों को लकड़ी के कॉर्क से बन्द कर लो।"
"వాయువు దిగువకు వెళ్లిందో లేదో తెలుసుకోవడానికి, 89  టెస్ట్ ట్యూబ్‌తో స్మోల్డరింగ్ మ్యాచ్‌బోర్డ్‌ను పట్టుకుని, తక్కువ మరిగే గొట్టంలోకి తీసుకురండి.  "," यह पता लगाने के लिए कि गैस नीचे वाली उफननली में गई है या नहीं, एक 89  सुलगती हुई दियासलाई को परखनली पकड़ से पकड़कर नीचे वाली उफननली के अन्दर ले जाओ।"
మ్యాచ్ కాలిపోయిందా?  (35) వాయువు అప్‌స్ట్రీమ్ పైనుంచి కిందికి ప్రవహించిందా?  , क्या दियासलाई जल उठी?  (35) क्या गैस ऊपर वाली उफननली से नीचे वाली उफननली में आ गई?
".  కదిలించే మ్యాచ్ సహాయంతో, గ్యాస్ అప్‌స్ట్రీమ్ ట్యూబ్‌లోకి వెళ్లిందో లేదో తెలుసుకోండి.  ", (36) अब गैस से भरी हुई एक और उफननली लो और इसको सीधा पकड़कर इसके मुँह पर एक खाली उफननली उलटी करके आधे मिनट तक रखो।  सुलगती हुई दियासलाई की मदद से पता करो कि गैस ऊपर वाली उफननली में गई या नहीं।
"మీ పరిశీలనల ఆధారంగా, ఈ వాయువు గాలి కంటే భారీగా లేదా తేలికగా ఉందా అని చెప్పండి?  (37) ఈ ప్రయోగాల నుండి మీరు నేర్చుకున్న ఈ వాయువు లక్షణాల జాబితాను రూపొందించండి.  "," अपने अवलोकनों के आधार पर बताओ कि यह गैस हवा से भारी है या हल्की?  (37) इन प्रयोगों से तुमने इस गैस के जो गुणधर्म सीखे हैं, उनकी एक सूची बनाओ।"
(38) ఈ లక్షణాలను కలిగి ఉన్న వాయువును మేము ఆక్సిజన్ అని పిలుస్తాము.  మన జీవితంలో ఆక్సిజన్ వాయువు యొక్క ప్రాముఖ్యత గురించి మీరు శ్వాసక్రియ అధ్యాయంలో నేర్చుకుంటారు.  ," (38) जिस गैस के ये गुणधर्म हों, उसे हम ऑक्सीजन कहते हैं।  ऑक्सीजन गैस के हमारे जीवन में महत्व के बारे में तुम श्वसन के अध्याय में कुछ सीखोगे।"
కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ లక్షణాలను పోల్చడం మీరు కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ వాయువుల లక్షణాలను నేర్చుకున్నారు.  దిగువ పట్టికను తయారు చేయడం ద్వారా వాటిని సరిపోల్చండి.  , कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन के गुणधर्मों की तुलना तुमने कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन गैसों के गुणधर्म सीखे हैं।  उनकी तुलना नीचे दी गई तालिका बनाकर करो।
(39) లక్షణాలు 1. 2. 3. 4. 5.  చిత్రం 7  , (39) क्र. गुणधर्म 1. 2. 3. 4. 5.  चित्र 7
కార్బన్ డయాక్సైడ్  ఆక్సిజన్  , कार्बन डाईऑक्साइड  ऑक्सीजन
రంగు గాలి కంటే భారీగా లేదా తేలికగా ఉందా?  నీలిరంగు లిట్ముస్‌పై ప్రభావం ఎరుపు లిట్‌మస్‌పై ప్రభావం బర్నింగ్ మ్యాచ్‌స్టిక్‌పై ప్రభావం స్మోల్డరింగ్ మ్యాచ్‌పై ప్రభావం సున్నం నీటిపై ప్రభావం పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణంపై ప్రభావం రంగులేని సూచిక పరిష్కారంపై ప్రభావం. , रंग गन्ध हवा से भारी या हल्की?  नीले लिटमस पर प्रभाव लाल लिटमस पर प्रभाव जलती हुई दियासलाई पर असर सुलगती हुई दियासलाई पर असर चूने के पानी पर प्रभाव गुलाबी सूचक घोल पर प्रभाव रंगहीन सूचक घोल पर प्रभाव
"గాలి, ఆక్సిజన్ మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ - బర్నింగ్ సైన్స్: ప్రయోగం 11 రెండు చిన్న కొవ్వొత్తులను తీసుకోండి.  రెండింటినీ టేబుల్ మీద నిలబెట్టి కాల్చండి.  "," हवा, ऑक्सीजन और कार्बन डाईऑक्साइड — जलने का विज्ञान: प्रयोग 11 दो छोटी मोमबत्तियाँ लो।  दोनों को मेज़ पर खड़ा करके जला लो।"
ఈ కొవ్వొత్తులలో ఒకదాన్ని బీకర్ లేదా గాజు గాజుతో కప్పండి (మూర్తి 7).  కప్పబడిన కొవ్వొత్తి ఎందుకు చల్లారు అని మీరు చెప్పగలరా?  , इनमें से एक मोमबत्ती को बीकर या काँच के गिलास से ढँक दो (चित्र 7)।  क्या तुम बता सकते हो कि ढँकी हुई मोमबत्ती क्यों बुझ जाती है?
(40) 90  వేర్వేరు వాల్యూమ్ల యొక్క నాలుగు కంటైనర్లను తీసుకోండి.  , (40) 90  अलग-अलग आयतन के चार बरतन लो।
"ఉదాహరణకు, 250 మి.లీ. 500 మి.లీ యొక్క శంఖాకార ఫ్లాస్క్. గ్లూకోజ్ బాటిల్ మరియు 2 లీటర్ ప్లాస్టిక్ బాటిల్ తీసుకోండి.  ప్లాస్టిక్ బాటిల్‌తో ప్రయోగం జాగ్రత్తగా ఉపయోగించాలి, లేకుంటే అది కరిగిపోవచ్చు లేదా మంటలను పట్టుకోవచ్చు.  "," उदाहरण के लिए 250 मि.ली. का कोनिकल फ्लास्क, 500 मि.ली. की ग्लूकोज़ बोतल और 2 लीटर की प्लास्टिक बोतल ले सकते हो।  प्लास्टिक की बोतल के साथ प्रयोग सावधानी से करना होगा, अन्यथा वह पिघल सकती है या आग भी पकड़ सकती है।"
"బర్నింగ్ కొవ్వొత్తిని ఈ పాత్రలతో ప్రత్యామ్నాయంగా కవర్ చేసి, కొవ్వొత్తి కప్పబడిన ప్రతిసారీ ఎంతసేపు ఆరిపోతుందో తెలుసుకోండి.  ప్రయోగం యొక్క ఫలితాలను పట్టికలో చూపించు.  ", जलती हुई मोमबत्ती को इन बरतनों से बारी-बारी से ढँको और पता करो कि हर बार ढँकने के कितने समय बाद मोमबत्ती बुझती है।  प्रयोग के परिणामों को तालिका में दिखाओ।
పట్టిక యొక్క నమూనా క్రింద ఇవ్వబడింది (41)  కుండల వాల్యూమ్ (ml)  , तालिका का नमूना नीचे दिया गया है (41) क्र.  बरतन का आयतन (मि.ली.)
"చల్లారడానికి తీసుకున్న సమయం (సెకన్లు). మీరు వేర్వేరు పరిమాణాల పాత్రలను తీసుకుంటే అదే పరిమాణంలో ఉంటే, చల్లారుటకు తీసుకున్న సమయానికి తేడా ఉంటుందా?  ", बुझने में लगा समय (सेकंड)  अगर विभिन्न आकार परन्तु समान आयतन के बरतन लें तो क्या बुझने में लगने वाले समय में अन्तर होगा?
కారణంతో వివరించండి.  ప్రయోగం 12 ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్ సహాయంతో మండే కొవ్వొత్తి యొక్క మంట పైన కొంచెం మరిగే గొట్టాన్ని పట్టుకోండి.  , कारण सहित समझाओ।  प्रयोग 12 एक जलती हुई मोमबत्ती की लौ के थोड़ा ऊपर एक उफननली को परखनली पकड़ की मदद से उलटी पकड़ो।
"జ్వాల ఉప కుటుంబాన్ని తాకవద్దు (మూర్తి 8).  కొంత సమయం తరువాత, మరిగే గొట్టాన్ని నిఠారుగా చేసి సున్నపు నీటితో కదిలించండి.  ", लौ उफननली को छूने न पाए (चित्र 8)।  कुछ समय बाद उफननली को सीधी करके उसमें चूने का पानी डालकर हिलाओ।
సున్నం నీరు ఏదైనా ప్రభావం చూపిందా?  (43) అప్‌స్ట్రీమ్ ట్యూబ్‌లో ఏ వాయువు నింపబడి ఉండాలి?  , क्या चूने के पानी पर कुछ असर पड़ा?  (43) उफननली में कौन-सी गैस भर गई होगी?
"(44) ఈ వాయువు ఎక్కడ నుండి వచ్చింది?  (45) గాలి, ఆక్సిజన్ మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్‌లోని వస్తువులను కాల్చడం గురించి మీరు చాలా ప్రయోగాలు చేసారు.  "," (44) यह गैस कहाँ से आई?  (45) तुमने हवा, ऑक्सीजन और कार्बन डाईऑक्साइड में चीज़ों के जलने के बारे में कई प्रयोग किए हैं।"
ఈ విషయంపై మీరు నేర్చుకున్న వాటి ఆధారంగా ఈ క్రింది వాక్యాలలో ఖాళీలను పూరించండి: (ఎ). బర్నింగ్ మ్యాచ్ మేకర్‌ను కాల్చడానికి గ్యాస్ సహాయపడుతుంది.  , तुमने इस विषय पर जो कुछ सीखा है उसके आधार पर नीचे लिखे वाक्यों में खाली स्थानों को भरो: (क)  गैस सुलगती हुई दियासलाई के जलने में मदद देती है।
(బి) మ్యాచ్ బర్నింగ్ పై (సి). -------------------------------  , (ख) दियासलाई के जलने पर (ग)  -------------------------------
------------------------------------  గ్యాస్ ఖర్చు అవుతుంది.  , ------------------------------------  गैस खर्च हो जाती है।
"సరిపోలిక గ్యాస్ లేకుండా వెలిగించలేము.  (డి) ప్రయోగం 13 ఆధారంగా, వస్తువులను కాల్చడం ------------------------------- ---- --- గ్యాస్ ఏర్పడుతుంది.  ", गैस के बिना दियासलाई जल नहीं सकती।  (घ) प्रयोग 13 के आधार पर हम यह निष्कर्ष निकाल सकते हैं कि चीज़ों के जलने से -------------------------------------- गैस बनती है।
(ఎఫ్). ----------------------------------  , (च)  ----------------------------------
గ్యాస్ బర్నింగ్ వస్తువులను చల్లారు.  (జి) గాలిలో విషయాలు కాలిపోతాయి.  , गैस जलती हुई चीज़ों को बुझा देती है।  (छ) हवा में चीज़ें जलती हैं।
అంటే గాలిలో గ్యాస్ ఉంది.  మూర్తి 8  , इसका अर्थ है कि हवा में गैस है।  चित्र 8
(హెచ్) గాలిలోని వస్తువులను కాల్చడం వాయువును వినియోగిస్తుంది మరియు ------------------- వాయువు ఏర్పడుతుంది.  (46)  , (ज) हवा में चीज़ों के जलने से ------------------------------------ गैस खर्च हो जाती है और ------------------- गैस बनती है।  (46)
"మీ మాటలలో క్లుప్తంగా రాయండి, వస్తువులను కాల్చడం వల్ల గాలిలో ఏ మార్పులు వస్తాయి?  (47)  ", अपने शब्दों में संक्षेप में लिखो कि चीज़ों के जलने से हवा में क्या-क्या परिवर्तन होता है?  (47)
ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  ఒక వాయువు నానబెట్టిన నీలిరంగు లిట్ముస్‌ను ఎరుపు రంగులోకి మారుస్తుంది.  , अभ्यास के सवाल 1.  एक गैस भीगे हुए नीले लिटमस को लाल कर देती है।
ఈ వాయువు ఆమ్లమా లేదా ఆల్కలీనా?  ఈ వాయువు పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణాన్ని ఎలా ప్రభావితం చేస్తుంది?  , यह गैस अम्लीय है या क्षारीय?  इस गैस का गुलाबी सूचक घोल पर क्या असर होगा?
2.  ఒక పెద్ద గదిలో ఒక బల్బ్ మరియు కొవ్వొత్తి కాలిపోతున్నాయి.  , 2.  एक बड़े कमरे में एक बल्ब तथा एक मोमबत्ती जल रही है।
"గది నుండి గాలిని ఏదో ఒక విధంగా తీసివేస్తే, కొవ్వొత్తి మరియు బల్బుపై ఎలాంటి ప్రభావం ఉంటుందో చెప్పండి.  కారణంతో సమాధానం రాయండి.  ", मान लो किसी तरीके से कमरे से हवा निकाल दी जाए तो बताओ कि मोमबत्ती और बल्ब पर क्या असर होगा।  कारण सहित उत्तर लिखो।
3.  మంటలను ఆర్పడానికి ఒక పరికరం కనుగొనబడింది.  , 3.  आग बुझाने के लिए एक उपकरण मिलता है।
"నీరు లేదు, కానీ దాని నుండి ఒక వాయువు బయటకు వస్తుంది, ఇది మంటలను ఆర్పివేస్తుంది.  అధ్యాయం ఆధారంగా, ఈ వాయువు ఏమిటో చెప్పండి.  ", इसमें से पानी नहीं बल्कि एक गैस निकलती है जिससे आग बुझ जाती है।  अध्याय के आधार पर बताओ कि यह गैस कौन-सी हो सकती है।
4.  గాలిలో ఆక్సిజన్ లేకపోతే ఏమి జరుగుతుంది?  , 4.  हवा में ऑक्सीजन न होती तो क्या होता?
5.  ఈ అధ్యాయంలో మీరు రెండు వాయువులను అధ్యయనం చేశారు.  , 5.  इस अध्याय में तुमने दो गैसों का अध्ययन किया।
మీకు వాయువుల గురించి ఇంకేమైనా తెలుసా?  అటువంటి వాయువుల జాబితాను తయారు చేసి వాటి లక్షణాలను రాయండి.  , क्या तुम कुछ और गैसों के बारे में जानते हो?  ऐसी गैसों की सूची बनाओ और उनके जो गुणधर्म तुम जानते हो लिखो।
92  వాయువులు - 2.  , 92  गैसें - 2।
మునుపటి అధ్యాయంలో మీరు కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ అనే రెండు వాయువులను తయారు చేసారు.  మా జీవితంలో వారి ప్రాముఖ్యత ఏమిటో కూడా మీరు కనుగొన్నారు.  , पिछले अध्याय में तुमने दो गैसें बनाई थीं — कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन।  तुमने यह भी पता लगाया कि हमारे जीवन में इनका क्या महत्व है।
ఇవి కాకుండా అనేక ఇతర వాయువులు కూడా ఉన్నాయి.  ఈ వాయువులలో మరో రెండు తయారు చేసి వాటిపై కొన్ని ప్రయోగాలు చేద్దాం.  , इनके अलावा और भी कई गैसें होती हैं।  आओ इनमें से दो और गैसें बनाएँ और उन पर कुछ प्रयोग करें।
"హైడ్రోజన్ ప్రారంభించే ముందు, 1 నుండి 4 వరకు ప్రయోగాలు చదివి వాటిని ముందే సిద్ధం చేసుకోండి.  వాయువు ఏర్పడటం ప్రారంభించిన తర్వాత, ఈ ప్రయోగాలు ఒకదాని తరువాత ఒకటి చేయవలసి ఉంటుంది.  ", हाइड्रोजन शुरू करने से पहले प्रयोग 1 से 4 तक पढ़कर उनकी पूर्व तैयारी कर लो।  एक बार जब गैस बननी शुरू हो जाएगी तब ये प्रयोग एक के बाद एक लगातार करने होंगे।
"మీరు ప్రయోగాల మధ్య పదార్థాల కోసం అడపాదడపా సమయం గడిపినట్లయితే, వాయువు వృధా అవుతుంది.  హైడ్రోజన్ వాయువును రెండు విధాలుగా తయారు చేయవచ్చు.  ", यदि तुमने प्रयोगों के बीच रुक-रुककर सामग्री ढूँढने में समय लगाया तो गैस बरबाद होती रहेगी।  हाइड्रोजन गैस दो तरह से बनाई जा सकती है।
మీ సౌలభ్యం ప్రకారం ప్రయోగం 1 (ఎ) లేదా ప్రయోగం 1 (బి) ప్రకారం ఈ వాయువును తయారు చేయండి.  ప్రయోగం 1 (ఎ) ఇంజెక్షన్ సీసాను తీసుకోండి.  , अपनी सुविधा के हिसाब से प्रयोग 1(क) या प्रयोग 1(ख) के अनुसार इस गैस को बनाओ।  प्रयोग 1 (क) एक इंजेक्शन की शीशी लो।
రీఫిల్ ముక్కను దాని మూతలోకి విసిరేయండి.  రీఫిల్ ఎగువ చివరలో సుమారు 15 సెం.మీ. పొడవైన వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క ఒక చివరను ఆఫర్ చేయండి.  , इसके ढक्कन में एक रिफिल का टुकड़ा पिरो दो।  रिफिल के ऊपरी सिरे पर करीब 15 से.मी. लम्बी एक वॉल्व ट्यूब का एक सिरा चढ़ा दो।
"వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివర తెరిచి ఉంటుంది.  టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో నీరు నింపి, టెస్ట్ ట్యూబ్ పడకుండా ఉండే విధంగా నీటితో నిండిన ప్లేట్‌లో ఉంచండి.  ", वॉल्व ट्यूब का दूसरा सिरा खुला रहेगा।  एक परखनली में पानी भरकर उसे पानी भरी एक तश्तरी में इस तरह उलटा खड़ा करो कि परखनली का पानी न गिरे।
టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిలోకి వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క ఓపెన్ ఎండ్‌ను చొప్పించండి (మూర్తి 1).  ఒక విద్యార్థి ఈ పరీక్ష గొట్టాన్ని పట్టుకోవాలి.  , वॉल्व ट्यूब के खुले सिरे को परखनली के मुँह में डाल दो (चित्र 1)।  एक विद्यार्थी इस परखनली को पकड़े रहे।
"ఇంజెక్షన్ సీసాలో కొన్ని జింక్ ముక్కలను ఉంచండి మరియు పై నుండి పలుచన హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాన్ని జోడించండి, తద్వారా ముక్కలు ఆమ్లంలో మునిగిపోతాయి.  సీసాను కవర్ చేయండి.  ", इंजेक्शन की शीशी में जस्ते के कुछ टुकड़े डालकर ऊपर से इतना तनु हाइड्रोक्लोरिक अम्ल डालो कि टुकड़े अम्ल में डूब जाएँ।  शीशी का ढक्कन लगा दो।
మూతలోని రీఫిల్ ఆమ్లాన్ని తాకకూడదు.  ఆంపౌల్‌లో ఏదైనా చర్య జరుగుతుందా?  , ढक्कन में लगी रिफिल अम्ल को नहीं छूनी चाहिए।  इंजेक्शन की शीशी में कोई क्रिया हो रही है क्या?
(1) ఏదైనా వాయువు ఉత్పత్తి అవుతుందా?  ఎలా వెళ్ళాలి  , (1) क्या कोई गैस बन रही है?  कैसे जाना?
(2) పరీక్షా గొట్టాన్ని పూర్తిగా గ్యాస్‌తో నింపండి.  93  , (2) परखनली को गैस से पूरी भर लो।  93
"మూర్తి 1  ఈ ప్రయోగంలో పేలుడు హానికరం, దయచేసి దీన్ని జాగ్రత్తగా చేయండి.  "," चित्र 1  इस प्रयोग में विस्फोट हात्े ाा है, कृपया ध्यान से करें।"
"ప్రయోగం 1 (బి) అల్యూమినియం మరియు కాస్టిక్ సోడా (సోడియం హైడ్రాక్సైడ్) చర్య ద్వారా కూడా హైడ్రోజన్ వాయువు తయారవుతుంది.  ప్రయోగం 1 (ఎ) యొక్క ఉపకరణంలో, జింక్‌కు బదులుగా అల్యూమినియం రేకు ముక్కను ఉపయోగించడం ద్వారా మరియు ఆమ్లానికి బదులుగా సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ యొక్క పలుచన ద్రావణాన్ని జోడించడం ద్వారా హైడ్రోజన్‌ను తయారు చేయండి.  ", प्रयोग 1(ख) हाइड्रोजन गैस एल्युमिनियम और कॉस्टिक सोडा (सोडियम हाइड्रॉक्साइड) की क्रिया से भी बनाई जा सकती है।  प्रयोग 1(क) के उपकरण में जस्ते की जगह एल्युमिनियम की पन्नी के टुकड़े और अम्ल की जगह सोडियम हाइड्रॉक्साइड का तनु घोल डालकर प्रयोग करके हाइड्रोजन बनाओ।
ఇప్పుడు ఈ వాయువు యొక్క లక్షణాలను పరీక్షిద్దాం.  ప్రయోగం 2 గ్యాస్ నిండిన టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిని నీటి లోపల బొటనవేలుతో మూసివేసి బయటకు తీయండి.  , आओ अब इस गैस के गुणधर्म परखें।  प्रयोग 2 गैस से भरी परखनली का मुँह पानी के अन्दर ही अँगूठे से बन्द करके बाहर निकालो।
ఈ వాయువు ఏ రంగు?  (3) బొటనవేలు తొలగించి వాయువు వాసన.  , इस गैस का रंग कैसा है?  (3) अँगूठा हटाकर गैस को सूँघो।
దాని వాసన ఎలా ఉంది?  (4)  , इसकी गन्ध कैसी है?  (4)
ప్రయోగం 3 మరొక పరీక్ష గొట్టంతో నింపండి.  గ్యాస్ నిండిన టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిని నీటి లోపల బొటనవేలుతో మూసివేసి బయటకు తీయండి.  , प्रयोग 3 एक और परखनली गैस से भर लो।  गैस से भरी परखनली का मुँह पानी के अन्दर ही अँगूठे से बन्द करके बाहर निकालो।
పరీక్ష గొట్టం క్రిందికి ఎదుర్కోవాలి.  ఈ పరీక్ష గొట్టం నోటి దగ్గర బర్నింగ్ కొవ్వొత్తి తీసుకొని బొటనవేలు తొలగించండి (మూర్తి 2).  , परखनली का मुँह नीचे की ओर ही रहे।  इस परखनली के मुँह के पास एक जलती हुई मोमबत्ती ले जाकर अँगूठा हटा लो (चित्र 2)।
చిత్రం 2  ఏమైంది?  , चित्र 2  क्या हुआ?
"(5)  1980 (1987), పేజి 186  "," (5)  1980 (1987), पृ 186"
"ఒక ప్రయోగం గురించి మీరే ఆలోచించండి. వాయువు ఆమ్ల, ఆల్కలీన్ లేదా తటస్థంగా ఉందో లేదో తెలుసుకోవడానికి ఒక ప్రయోగం చేయండి.  ఈ వాయువు యొక్క స్వభావం ఎలా ఉంది?  "," एक प्रयोग स्वयं सोचो यह पता करने के लिए एक प्रयोग करो कि यह गैस अम्लीय है, क्षारीय है अथवा उदासीन।  इस गैस की प्रकृति कैसी है?"
(6)  ప్రయోగం 4 (గురువు చేత చేయబడుతుంది). , (6)  प्रयोग 4 (शिक्षक द्वारा किया जाए)
బి అ  , ख  क
మూర్తి 3 వంటి పరికరాన్ని సమీకరించండి.  'ఎ' అనే ఇంజెక్షన్ సీసాలో గ్యాస్ ఏర్పడుతుంది.  , चित्र 3 जैसा उपकरण जमाइए।  इंजेक्शन शीशी ‘क’ में गैस बनेगी।
ఇంజెక్షన్ సీసా 'బి' సగం నీటితో నిండి ఉంటుంది.  'ఎ' పగిలి నుండి వచ్చే వాల్వ్ ట్యూబ్‌లోని రీఫిల్ 'బి' ను సీసంలో ముంచాలని గుర్తుంచుకోండి.  , इंजेक्शन शीशी ‘ख’ पानी से आधी भरी है।  ध्यान रखें कि शीशी ‘क’ से आने वाली वॉल्व ट्यूब में लगी रिफिल ‘ख’ शीशी के पानी में अवश्य डूबी रहे।
సీసా 'బి' యొక్క రెండవ రీఫిల్ నీటి పైన ఉండిపోయింది.  'రెండవ' పగిలి నుండి బయటకు వచ్చే ఈ రెండవ వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క ఓపెన్ ఎండ్‌లో ఇంజెక్షన్ సూదిని ఉంచండి.  , शीशी ‘ख’ की दूसरी रिफिल पानी से ऊपर निकली रहे।  शीशी ‘ख’ से निकल रही इस दूसरी वॉल्व ट्यूब के खुले सिरे पर एक इंजेक्शन की सुई लगा दीजिए।
"ఈ ప్రయోగం విజయవంతం కావడానికి, గ్యాస్ వేగంగా ఉత్పత్తి కావడం అవసరం.  ఇందుకోసం 6-7 జింక్ ముక్కలను 'ఎ' సీసాలో ఉంచండి.  ", इस प्रयोग की सफलता के लिए ज़रूरी है कि गैस तेज़ी से बने।  इसके लिए ‘क’ शीशी में जस्ते के 6-7 टुकड़े डालें।
"చిత్రం 3 94  పరికరాన్ని వ్యవస్థాపించిన తరువాత, ఇంజెక్షన్ సూది యొక్క నోటి దగ్గర బర్నింగ్ మ్యాచ్ స్టిక్ తీసుకురండి.  ", चित्र 3 94  उपकरण जमाने के बाद इंजेक्शन सुई के मुँह के पास एक जलती हुई माचिस की तीली लाइए।
ఏమైంది?  బర్నింగ్ గ్యాస్ యొక్క మంట కనిపిస్తుందా?  , क्या हुआ?  क्या जलती हुई गैस की लौ दिखाई दे रही है?
(7) ఈ ప్రయోగం ద్వారా ఈ వాయువు యొక్క ఏ ఆస్తి తెలుస్తుంది?  (8) జింక్ మరియు హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం లేదా అల్యూమినియం మరియు సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ చర్య ద్వారా మీరు తయారుచేసే వాయువును హైడ్రోజన్ అంటారు.  , (7) इस प्रयोग से इस गैस के किस गुणधर्म का पता चलता है?  (8) जस्ते और हाइड्रोक्लोरिक अम्ल या एल्युमिनियम और सोडियम हाइड्रॉक्साइड की क्रिया से जो गैस तुमने बनाई उसे हाइड्रोजन कहते हैं।
"అమ్మోనియా: ప్రయోగం 5 మరిగే గొట్టంలో అర టీస్పూన్ అమ్మోనియం (అమ్మోనియం క్లోరైడ్) తీసుకొని అందులో 3-4 మాత్రల కోక్ సోడా (సోడియం హైడ్రాక్సైడ్) ఉంచండి.  మూర్తి 4 వంటి ఉపకరణాన్ని ఏర్పాటు చేసి, మరిగే గొట్టాన్ని వేడి చేయండి.  ", अमोनिया: प्रयोग 5 एक उफननली में लगभग आधा चम्मच नौसादर (अमोनियम क्लोराइड) लो और उसमें कॉ स्टिक  सोड  ा (सो  िड यम हाइड्रॉक्साइड) की 3-4 टिकिया डालो।  चित्र 4 जैसा उपकरण जमाओ और उफननली को गरम करो।
"గ్లాస్ ట్యూబ్ యొక్క ఒక చివరను సాంద్రీకృత ఉప్పు ఆమ్లం (HHI) లో, రబ్బరు గొట్టం నోటి దగ్గర నానబెట్టండి.  చిత్రం 4  ", काँच की नली के एक छोर को सान्द्र नमक के  अम्ल (ह ा इड्र  ा े क् लो  िर क  अम्ल ) में भिगोकर रबर नली के मुँह के पास रखो।  चित्र 4
ఏమైంది?  (9) అప్‌స్ట్రీమ్ ట్యూబ్‌లో గ్యాస్ ఉత్పత్తి అవుతుందో లేదో చెప్పగలరా?  , क्या हुआ?  (9) क्या तुम बता सकते हो कि उफननली में कोई गैस बन रही है?
"అవును అయితే, మీకు దీనికి ఏ ఆధారాలు ఉన్నాయి?  (10) ఈ వాయువు వాసన పడటానికి ప్రయత్నించవద్దు.  "," यदि हाँ, तो इसका तुम्हारे पास क्या प्रमाण है?  (10) इस गैस को सूँघने की कोशिश मत करना।"
"దాని వాసన చాలా వేగంగా ఉంటుంది, అది వాసన లేకుండా మీకు తెలుస్తుంది.  ఈ గ్యాస్ వాసన ఎలా ఉంది?  ", इसकी गन्ध इतनी तेज़ है कि बिना सूँघे ही तुम्हें इसका पता चल जाएगा।  कैसी है इस गैस की गन्ध?
(11)  ఎరుపు మరియు నీలం లిట్ముస్ కాగితపు 6 నానబెట్టిన ముక్కలను వాడండి మరియు వాటిని రబ్బరు గొట్టం నోటి దగ్గర ప్రత్యామ్నాయంగా ఉంచండి.  , (11)  प्रयोग 6 लाल और नीले लिटमस के कागज़ के टुकड़ों को भिगोकर बारी-बारी से रबर नली के मुँह के पास रखो।
"ఈ వాయువు ఆమ్ల, ఆల్కలీన్ లేదా తటస్థంగా ఉందా అని చెప్పండి?  (12) ఈ వాయువు ఫినాల్ఫ్తేలిన్ యొక్క పింక్ మరియు రంగులేని సూచిక పరిష్కారంపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుంది?  "," बताओ कि यह गैस अम्लीय है, क्षारीय है या उदासीन?  (12) इस गैस का फिनॉफ्थलीन के गुलाबी व रंगहीन सूचक घोल पर क्या असर होगा?"
ఈ సూచిక పరిష్కారాలలో మీ నానబెట్టిన కాగితాన్ని (ఫిల్టర్ పేపర్) రబ్బరు గొట్టానికి తీసుకురండి మరియు మీ జవాబును తనిఖీ చేయండి.  (13) 95  , इन सूचक घोलों में भीगे सोख्ता कागज़ (फिल्टर पेपर) रबर नली के पास लाकर अपने उत्तर की जाँच करो।  (13) 95
"ప్రయోగం 7 డ్రై టెస్ట్ ట్యూబ్ తీసుకోండి.  దానిని తలక్రిందులుగా పట్టుకొని, రబ్బరు గొట్టాన్ని దాని నోటిలో ఉంచండి, దాని నుండి వాయువు బయటకు వస్తుంది.  ", प्रयोग 7 एक सूखी परखनली लो।  इसे उलटा पकड़कर उस रबर नली को इसके मुँह में डाल दो जिसमें से गैस निकल रही है।
"ఈ విధంగా పరీక్ష గొట్టంలో గ్యాస్ సేకరించడం ప్రారంభమవుతుంది.  మేము చూడలేము, కానీ కొంతకాలం తర్వాత పరీక్షా గొట్టం వాయువుతో నిండి ఉంటుందని అనుకుంటాము.  ", इस तरह गैस परखनली में इकट्ठी होने लगेगी।  हम देख तो नहीं पाएँगे मगर मानकर चलेंगे कि थोड़ी देर में परखनली गैस से भर जाएगी।
"గ్యాస్‌తో నింపిన తరువాత, రబ్బరు గొట్టాన్ని తీసివేసి, టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిని బొటనవేలితో మూసివేయండి.  నోరు మూసుకుని, టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిని నీటితో నిండిన పాత్రలో ముంచి నోరు తెరవండి (మూర్తి 5).  ", गैस से भर जाने के बाद रबर की नली निकालकर परखनली का मुँह अँगूठे से बन्द कर लो।  मुँह बन्द रखते हुए परखनली का मुँह पानी से भरे एक बरतन में डुबाओ और मुँह खोल दो (चित्र 5)।
ఏమైంది?  (14) ఇప్పుడు టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోరు మూసివేసి నీటిలోంచి తీసి నిఠారుగా ఉంచండి.  , क्या हुआ?  (14) अब परखनली का मुँह बन्द करके उसे पानी से बाहर निकालकर सीधा कर लो।
టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో నిండిన నీటిని లిట్ముస్ పేపర్‌తో తనిఖీ చేయండి.  చిత్రం 5  , परखनली में भरे पानी की जाँच लिटमस कागज़ों से करो।  चित्र 5
"1980 (1987), పే 195  ఈ నీరు ఎలా ఉంటుంది - ఆమ్ల, ఆల్కలీన్ లేదా తటస్థ?  "," 1980 (1987), पृ 195  यह पानी कैसा है — अम्लीय, क्षारीय या उदासीन?"
(15) పరీక్ష గొట్టంలో నీరు ఎందుకు పెరిగిందో చెప్పగలరా?  (16) ఈ లక్షణాలతో కూడిన వాయువును అమ్మోనియా అంటారు.  , (15) क्या तुम बता सकते हो कि परखनली में पानी क्यों चढ़ गया था?  (16) इन गुणधर्मों वाली गैस को अमोनिया कहते हैं।
హైడ్రోజన్ మరియు అమ్మోనియా లక్షణాలను పట్టికలో రాయండి.  (17) ఇప్పటివరకు మీరు నాలుగు వాయువులను తయారు చేసారు.  , हाइड्रोजन व अमोनिया के गुणधर्मों को तालिका बनाकर लिखो।  (17) अब तक तुमने चार गैसें बनाई हैं।
దయచేసి సమాధానం చెప్పండి.  (18) నాలుగు వాయువుల యొక్క ప్రతి ఆస్తిని స్పష్టంగా గుర్తించగలిగే సహాయంతో పేర్కొనండి.  , करके उत्तर दो।  (18) चारों गैसों का एक-एक ऐसा गुणधर्म बताओ जिसकी मदद से उन्हें स्पष्ट पहचाना जा सके।
(19)  96  , (19)  96
వాయువులతో అదనపు ప్రయోగం హైడ్రోజన్ అనేక విధాలుగా చేయవచ్చు.  అల్యూమినియం మరియు సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ చర్య ద్వారా మనం హైడ్రోజన్ తయారు చేయవచ్చు.  , गैसों के साथ एक अतिरिक्त प्रयोग हाइड्रोजन को कई तरह से बनाया जा सकता है।  जैसे हम एल्युमिनियम और सोडियम हाइड्रॉक्साइड की क्रिया से हाइड्रोजन बना सकते हैं।
"అదేవిధంగా, జింక్ మరియు ఉప్పు ఆమ్లాలు (హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం) లేదా సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం (సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం) లేదా మెగ్నీషియం మరియు హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం యొక్క చర్య ద్వారా హైడ్రోజన్ ఏర్పడుతుంది.  ఈ ప్రయోగం కోసం, జింక్ మరియు మెగ్నీషియం సమాన మొత్తంలో తీసుకోవాలి.  ", इसी तरह से जस्ता और नमक के अम्ल (हाइड्रोक्लोरिक अम्ल) या गन्धक का अम्ल (सल्फ्यूरिक अम्ल) की क्रिया से या मैग्नीशियम और हाइड्रोक्लोरिक अम्ल की क्रिया से भी हाइड्रोजन बनाई जा सकती है।  इस प्रयोग के लिए जस्ता और मैग्नीशियम की बराबर-बराबर मात्रा लेनी होगी।
Mg గురించి కలిగి ఉండటం మంచిది.  200-200  , लगभग मि.ग्रा. लेना ठीक रहेगा।  200-200
ఇంజెక్షన్ యొక్క సీసా తీసుకోండి.  దాని మూతలోకి రీఫిల్ ముక్కను థ్రెడ్ చేయండి.  , इंजेक्शन की एक शीशी लीजिए।  इसके ढक्कन में एक रिफिल का टुकड़ा पिरो दीजिए।
ముక్క ఎగువ చివర సుమారు 20 సెం.మీ. పొడవైన వాల్వ్ గొట్టం యొక్క ఒక చివర మౌంట్.  వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివర తెరిచి ఉంటుంది.  , टुकड़े के ऊपरी सिरे पर करीब 20 से.मी. लम्बी वॉल्व ट्यूब का एक सिरा चढ़ा दें।  वॉल्व ट्यूब का दूसरा सिरा खुला रहेगा।
మిల్లీ స్నానం చేసే నీరు పడకుండా ఉండే విధంగా నీటితో నిండిన పాత్రతో నీటి పైభాగాన్ని నింపండి.  వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క ఓపెన్ ఎండ్ ను ముక్కు యొక్క నోటిలోకి చొప్పించండి (చిత్రాన్ని చూడండి).  , मि.ली. के एक नपनाघट में ऊपर तक पानी भरकर उसे पानी से भरे एक बरतन में इस तरह उलटा खड़ा करेंे कि नपनाघट का पानी न गिरे।  वॉल्व ट्यूब के खुले सिरे को नपनाघट के मुँह में डाल दें (चित्र देखें)।
ఒక విద్యార్థి ఈ కలను పట్టుకోవాలి.  500  , एक विद्यार्थी इस नपनाघट को पकड़े रहे।  500
ఇంజెక్షన్ సీసాలో కొన్ని జింక్ ముక్కలు వేసి కవర్ చేయండి.  మూతలోకి సిరంజి సూదిని చొప్పించండి.  , इंजेक्शन की शीशी में जस्ते के कुछ टुकड़े डालकर ढक्कन लगा दें।  ढक्कन में एक सिरिंज की सुई घुसा दें।
"సిరంజి సహాయంతో, హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాన్ని పలుచన చేసి, ఆ సీసా మూడింట ఒక వంతు ఆమ్లంతో నిండి ఉంటుంది.  మూతలోని రీఫిల్ ఆమ్లాన్ని తాకకూడదు.  ", सिरिंज कि मदद से इतना तनु हाइड्रोक्लोरिक अम्ल डालें कि शीशी एक-तिहाई अम्ल से भर जाए।  ढक्कन में लगी रिफिल अम्ल को नहीं छूनी चाहिए।
నాపామ్‌లో గ్యాస్ నిండి ఉంటుంది.  గ్యాస్ నిర్మాణం పూర్తిగా ఆగే వరకు ప్రయోగాన్ని కొనసాగించండి.  , गैस बनकर नपनाघट में भर जाएगी।  प्रयोग को तब तक जारी रखें जब तक कि गैस बनना पूरी तरह बन्द न हो जाए।
"నాపలాగ్‌ను బకెట్‌లోనే విలోమంగా ఉంచేటప్పుడు గ్యాస్ వాల్యూమ్‌ను చదవండి.  వాల్యూమ్ చదివే ముందు, నాపాన్‌ఘాట్‌ను నీటిలో పైకి క్రిందికి తీసుకురండి మరియు నాపామ్ లోపల మరియు వెలుపల నీటి మట్టం సమానంగా ఉండే స్థితికి తీసుకురండి.  ", नपनाघट को बाल्टी में ही उलटा रखते हुए गैस का आयतन पढ़ लीजिए।  आयतन पढ़ने से पहले नपनाघट को पानी में ऊपर-नीचे करके ऐसी स्थिति लाइए कि नपनाघट के अन्दर व बाहर पानी का तल बराबर हो।
"ఇలా చేయడం ద్వారా, నాపామ్‌లో నిండిన వాయువు యొక్క పీడనం వాతావరణం యొక్క ఒత్తిడికి సమానంగా ఉంటుంది.  పరికరాన్ని పూర్తిగా శుభ్రపరచడం ద్వారా మరియు ఏర్పడిన హైడ్రోజన్ పరిమాణాన్ని కొలవడం ద్వారా మెగ్నీషియంతో ఈ ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేయండి.  ", ऐसा करने से नपनाघट में भरी गैस का दाब वायुमण्डल के दाब के बराबर रहता है।  उपकरण को अच्छी तरह साफ करके यही प्रयोग मैेग्नीशियम के साथ दोहराइए और बनी हुई हाइड्रोजन का आयतन नापिए।
97  శ్వాసక్రియ.  , 97  श्वसन।
"ఆహారం లేకుండా, మనం చాలా వారాలు జీవించగలం.  ఉపవాసం లేదా నిరాహార దీక్ష చేసే వ్యక్తులు తరచూ అలా చేస్తారని మీరు విన్నారు.  ", भोजन के बिना हम कई हफ्तों तक ज़िन्दा रह सकते हैं।  तुमने सुना होगा कि उपवास या भूख हड़ताल करने वाले लोग अक्सर ऐसा करते हैं।
"నీటి కొరత ఉన్నప్పటికీ, మనం కొన్ని రోజులు గడపవచ్చు.  కానీ కొంతకాలం మనకు గాలి రాకపోతే, అప్పుడు మనకు suff పిరి పోసినట్లు అనిపిస్తుంది.  ", पानी की कमी होने पर भी हम कुछ दिनों तक गुज़ारा कर सकते हैं।  किन्तु यदि हमें थोड़ी देर भी हवा न मिले तो हमारा दम घुटने लगता है।
"ఈ అధ్యాయంలో, శ్వాస సమయంలో మానవులలో ఏమి జరుగుతుందో చూద్దాం.  మనం తీసుకొని వెళ్లిపోయే శ్వాస మధ్య తేడా ఏమిటి?  ", इस अध्याय में हम देखेंगे कि मनुष्य में श्वसन के दौरान क्या होता है।  हमारे द्वारा ली गई और छोड़ी गई साँस में क्या फर्क होता है?
మొక్కలు కూడా శ్వాస తీసుకుంటాయా?  కొన్ని ప్రయోగాలు చేయడం ద్వారా ఇవన్నీ నేర్చుకోండి.  , क्या पौधे भी श्वसन करते हैं?  आओ कुछ प्रयोग करके यह सब जानें।
మూర్తి 1  మానవులలో శ్వాసక్రియ: ప్రయోగం 1  , चित्र 1  मनुष्यों में श्वसन: प्रयोग 1
ఒక వ్యక్తి ఎంతసేపు .పిరి పీల్చుకోవాలో మొదట చూద్దాం.  సెకన్లతో సూది ఉన్న గడియారం తీసుకోండి.  , आओ सबसे पहले यह देखें कि एक व्यक्ति कितनी देर तक साँस रोक सकता है।  एक ऐसी घड़ी लो जिसमें सेकंड वाली सुई हो।
"మీ నోరు మూసివేసి, ఒక చేత్తో మీ ముక్కును మూసివేయండి, తద్వారా గాలి ప్రవేశించదు.  కొద్దిసేపు నోరు, ముక్కు రెండింటినీ మూసివేసిన తర్వాత మీకు ఏమి అనిపించింది?  ", अपने मुँह को बन्द करो और एक हाथ से नाक बन्द कर लो ताकि हवा अन्दर न जा सके।  कुछ देर तक मुँह तथा नाक दोनों बन्द करने के बाद तुम्हें क्या महसूस हुआ?
నోరు మరియు ముక్కు రెండింటినీ ఇలా ఎంతసేపు మూసివేయవచ్చు?  (1)  , तुम इस प्रकार कितनी देर तक मुँह व नाक दोनों बन्द रख सकते हो?  (1)
నిమిషంలో ఎన్ని శ్వాసలు: ప్రయోగం 2 మీ భాగస్వామి ముక్కులో ఒకదానికి సమీపంలో మీ చేతిలో ఉన్న వేలు వెనుక ఉపరితలం (వేలుగోలు) తీసుకోండి.  మీ భాగస్వామికి he పిరి పీల్చుకుని సహజంగా విడుదల చేయమని చెప్పండి.  , एक मिनट में कितनी बार साँस: प्रयोग 2 अपने हाथ की किसी उँगली की पिछली सतह (नाखुन वाली) को अपने एक साथी की नाक के पास ले जाओ।  अपने साथी से कहो कि वह स्वाभाविक ढंग से साँस ले और छोड़े।
చిత్రం 2  భాగస్వామి hale పిరి పీల్చుకున్నప్పుడు మీకు ఏమి అనిపిస్తుంది?  , चित्र 2  साथी द्वारा साँस छोड़ने पर तुम्हें उँगली पर क्या महसूस होता है?
"(2) ఈ పద్ధతి ద్వారా, మీ భాగస్వామి నిమిషంలో ఎన్నిసార్లు he పిరి పీల్చుకుంటారో తెలుసుకోండి.  మీ భాగస్వామి నిమిషంలో ఎన్నిసార్లు ha పిరి పీల్చుకున్నాడు, అతను ఎన్నిసార్లు he పిరి పీల్చుకున్నాడు?  ", (2) इस विधि से यह पता लगाओ कि तुम्हारा साथी एक मिनट में कितनी बार साँस लेता व छोड़ता है।  एक मिनट में तुम्हारे साथी ने जितनी बार साँस छोड़ी क्या उतनी ही बार साँस अन्दर भी ली?
(3) శరీరంలో గాలిని గీయడం యొక్క చర్యను ఉచ్ఛ్వాసము (శ్వాస) మరియు ఉచ్ఛ్వాసము (ఉచ్ఛ్వాసము) అంటారు.  నిమిషంలో శ్వాసను ఎన్నిసార్లు పీల్చుకుంటారో పెర్ఫ్యూజన్ రేట్ అంటారు.  , (3) शरीर के अन्दर हवा खींचने की क्रिया को अन्त:श्वसन (साँस लेना) और हवा छोड़ने की क्रिया को प्रश्वसन (साँस छोड़ना) कहते हैं।  एक मिनट में जितनी बार साँस बाहर छोड़ी जाती है उस संख्या को प्रश्वसन दर कहते हैं।
"98  వ్యాయామం మరియు శ్వాస కొంత సమయం పరుగెత్తటం లేదా వ్యాయామం చేసిన తర్వాత, మేము తడబడటం ప్రారంభిస్తాము.  ", 98  कसरत और साँस तुमने अक्सर देखा होगा कि कुछ देर भागने या कसरत करने के बाद हम हाँफने लगते हैं।
"కాబట్టి వ్యాయామం చేయడం లేదా నడపడం మన శ్వాస మరియు ఉచ్ఛ్వాస వేగాన్ని కూడా ప్రభావితం చేస్తుందా?  మీ అభిప్రాయం ప్రకారం, వ్యాయామం చేసిన తరువాత ప్రాబల్యం రేటు తగ్గుతుందా లేదా పెరుగుతుందా?  ", तो क्या कसरत करने अथवा भागने से हमारी साँस लेने व छोड़ने की गति पर भी प्रभाव पड़ता है?  तुम्हारी राय में कसरत करने के बाद प्रश्वसन दर घटती है या बढ़ती है?
(4) మీ సహచరులలో ఒకరు వచ్చి కొంచెం పరిగెత్తమని చెప్పండి మరియు ప్రాబల్యం రేటుపై దాని ప్రభావం ఏమిటో చూడండి.  మనం పీల్చే శ్వాస ఛాతీని నింపుతుంది.  , (4) अपने एक साथी से कहो कि वह थोड़ा भागकर आए और देखो कि उसकी प्रश्वसन दर पर क्या असर पड़ा।  हम जो साँस लेते हैं वह सीने में स्थित फेफड़ों में भरती है।
"తదుపరి ప్రయోగంలో, మన ఛాతీ శ్వాస మరియు .పిరి పీల్చుకోవడంపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుందో చూద్దాం.  ప్రయోగం 3 కొలిచేందుకు లేస్ లేదా స్ట్రింగ్ తీసుకోండి.  ", अगले प्रयोग में हम देखेंगे कि साँस लेने और छोड़ने पर हमारे सीने पर क्या प्रभाव पड़ता है।  प्रयोग 3 नापने के लिए एक फीता या सुतली लो।
మీ సహచరులలో ఒకరి వెనుక నుండి ఛాతీ ముందు వైపుకు తీసుకురండి మరియు ఛాతీని కొలవండి.  లేస్ లేదా పురిబెట్టు చివరలను తేలికగా పట్టుకోండి మరియు మీ భాగస్వామికి లోతైన శ్వాస తీసుకొని నెమ్మదిగా విడుదల చేయమని చెప్పండి.  , उसे अपनी टोली के किसी एक साथी की पीठ के पीछे से लेकर सामने सीने तक लाओ और सीने का नाप लो।  फीते या सुतली के छोरों को हल्के से पकड़े रहो और अपने साथी से कहो कि वह गहरी साँस ले और फिर धीरे-धीरे छोड़े।
చిత్రం 3  గాలి లోపలికి వెళ్లి బయటకు వచ్చినప్పుడు ఛాతీ కొలతపై ప్రభావం ఏమిటి?  , चित्र 3  जब हवा अन्दर जाती है और बाहर आती है तो सीने की नाप पर क्या असर होता है?
(5)  చిత్రం 4  , (5)  चित्र 4
మీ శ్వాసలో ఎంత గాలి: ప్రయోగం 4  రెండు లీటర్ల ప్లాస్టిక్ బాటిల్ తీసుకోండి.  , तुम्हारी साँस में कितनी हवा: प्रयोग 4  दो लीटर की एक प्लास्टिक की बोतल लो।
మొదట దీనిని నాపాలాఘాట్ చేయండి.  ఇందుకోసం కొలవడం ద్వారా వంద మిల్లీలీటర్లు నీరు నింపిన ప్రతిసారీ నీరు వేసి గుర్తు పెట్టండి.  , पहले इसे नपनाघट बना लो।  इसके लिए इसमेंे नापकर सौ-सौ मि.ली. पानी डालो और हर बार पानी जहाँ तक भरे वहाँ निशान लगाते जाओ।
"ఇప్పుడు గుర్తించబడిన సీసాలో నీటిని తలక్రిందులుగా నింపి, సీసాలో గాలి బుడగలు లేని విధంగా నీటితో నిండిన బకెట్ లేదా మరే ఇతర పెద్ద పాత్రలో ఉంచండి.  నీటిలో ముంచిన సీసా నోటిలో రబ్బరు గొట్టం యొక్క ఒక చివర ఉంచండి.  ", अब निशान लगी बोतल में पानी ऊपर तक भरकर पानी से भरी बाल्टी या अन्य किसी बड़े बरतन में इस प्रकार औंधा करके रखो कि बोतल में हवा के बुलबुले न रहने पाएँ।  एक रबर नली के एक सिरे को पानी में डूबे बोतल के मुँह में डाल दो।
ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివరను మీ చేతిలో పట్టుకోండి.  ఇప్పుడు he పిరి పీల్చుకోండి మరియు ట్యూబ్ చివర నోటిలోకి లాగండి.  , नली का दूसरा सिरा हाथ में पकड़े रहो।  अब साँस पूरी अन्दर खींचकर नली के सिरे को मुँह में लेकर फूँको।
"శ్వాసించేటప్పుడు, మధ్యలో he పిరి తీసుకోకూడదని గుర్తుంచుకోండి.  ఒకే శ్వాసలో మీకు వీలైనంత గాలిని వీచు.  ", ध्यान रहे कि फूँकते समय बीच में साँस नहीं लेना है।  एक साँस में जितनी हवा फूँक सकते हो फूँक दो।
ఈ గాలి ప్లాస్టిక్ బాటిల్‌లో సేకరిస్తుంది.  దీనివల్ల సీసాలోని నీటి మట్టం పడిపోతుంది.  , यह हवा प्लास्टिक की बोतल में इकट्ठी हो जाएगी।  इससे बोतल में पानी का स्तर नीचे गिरता जाएगा।
"మీ శ్వాస నుండి వచ్చే గాలి మొత్తం ఎంత?  (6) ఈ విధంగా, మీ ప్రతి సహచరుల శ్వాస మొత్తాన్ని తెలుసుకోండి మరియు వారిని పోల్చండి.  ", तुम्हारी साँस से जो हवा निकली उसकी मात्रा कितनी है?  (6) इस प्रकार तुम्हारी टोली के प्रत्येक साथी की साँस की मात्रा पता करो तथा उनकी तुलना करो।
సహచరులందరూ వారి శ్వాసలో ఒకే మొత్తంలో గాలి ఉన్నారా?  (7)  , क्या सभी साथियों की साँस में हवा की मात्रा समान है?  (7)
ఎడమ గాలి ఒకటేనా?  : ప్రయోగం 5 మీ చూపుడు వేలు వెనుక ఉపరితలంపై ముక్కు నుండి గాలిని విడుదల చేయండి.  , क्या छोड़ी हुई व ली हुई हवा एक जैसी है?  : प्रयोग 5 अपनी तर्जनी उँगली की पिछली सतह पर नाक से हवा छोड़ो।
99  చిత్రం 5  , 99  चित्र 5
"గాలి యొక్క పరిమాణాన్ని కొలవడానికి ప్రతిసారీ ఒత్తిడి సమానంగా ఉండటం అవసరం.  ఇందుకోసం, బాటిల్‌ను నీటి లోపలికి తలక్రిందులుగా తీసుకురావడం ద్వారా, బాటిల్ లోపల మరియు వెలుపల ఉన్న నీటి అడుగు భాగం సమానంగా ఉండే స్థితికి తీసుకురండి.ఈ సీసా యొక్క గాలి బయటకు రాకూడదు.  ", हवा का आयतन नापने के लिए ज़रूरी है कि हर बार दबाव बराबर हो।  इसके लिए किया यह जाता है कि बोतल को पानी के अन्दर ही ऊपरनीचे करके ऐसी स्थिति में ले आते हैं कि बोतल के अन्दर और बाहर पानी का तल बराबर हा।े इस दारै ान बोतल की हवा बाहर नहीं निकलना चाहिए।
ఈ గాలి వేడిగా ఉందా?  (8) ఇప్పుడు అదే వేలు ఉపరితలంపై సిరంజితో గాలిని విసరండి.  , क्या यह हवा गरम है?  (8) अब एक सिरिंज द्वारा उँगली की उसी सतह पर हवा फेंको।
సిరంజి విడుదల చేసిన గాలి వేడిగా ఉందా?  (9) 5 మరియు 6 ప్రయోగాలలో సిరంజిలను ఎందుకు ఉపయోగించారో విద్యార్థులతో చర్చించండి.  , क्या सिरिंज द्वारा छोड़ी हुई हवा गरम है?  (9) छात्रों से इस बारे में ज़रूर चर्चा करें कि प्रयोग 5 और 6 में सिरिंज का उपयोग क्यों किया गया है।
ఉపయోగం 6 శీతాకాలంలో మీ ముక్కు మరియు నోటిలో శ్వాసతో పొగ కనిపిస్తుంది.  అది ఏమిటి?  , प्रयोग 6 सर्दियों के दिनों में तुमने देखा होगा कि सबेरे तुम्हारी नाक और मुँह से साँस के साथ धुआँ-सा निकलता दिखाई देता है।  बताओ वह क्या है?
ఇది తెలుసుకోవడానికి మేము ఒక ప్రయోగం చేస్తాము.  కార్క్లో నాళాలు వేసే పద్ధతి 46 వ పేజీలో ఇవ్వబడింది.  , इसे जानने के लिए हम एक प्रयोग करेंगे।  कॉर्क में नली लगाने का तरीका पृष्ठ 46 पर दिया गया है।
అద్దం తీసుకోండి.  ఒక గుడ్డతో బాగా శుభ్రం చేయండి.  , एक दर्पण लो।  इसको एक कपड़े से अच्छी तरह साफ कर लो।
అద్దం ద్వారా గాలిని విడుదల చేయండి.  అద్దం యొక్క ఉపరితలంపై జాగ్రత్తగా చూడండి మరియు మీరు చూసేదాన్ని చెప్పండి.  , मुँह से दर्पण पर हवा छोड़ो।  दर्पण की सतह को ध्यान से देखो और बताओ कि तुम्हें क्या दिखाई पड़ता है।
(10) మళ్ళీ అద్దం శుభ్రం చేయండి మరియు ఈసారి సిరంజిపై గాలి విసరండి.  ఈసారి అద్దానికి అదే చర్య ఉందా?  , (10) दर्पण को फिर साफ करो और इस बार सिरिंज से उस पर हवा फेंको।  क्या इस बार भी दर्पण पर पहले जैसी क्रिया हुई?
"(11) ఈ ప్రయోగం ఆధారంగా, పీల్చే గాలిలో తేమ మొత్తం సాధారణ గాలి కంటే ఎక్కువగా ఉందని చెప్పడం సరైనదేనా?  (12) ఇప్పటివరకు చేసిన ప్రయోగం నుండి, సిరంజి నుండి బయటకు వచ్చే గాలికి మరియు శ్వాస ద్వారా శరీరం నుండి విడుదలయ్యే గాలికి తేడా ఏమిటో మీరు అర్థం చేసుకుంటారు.  ", (11) क्या इस प्रयोग के आधार पर यह कहना ठीक होगा कि साँस में छोड़ी गई हवा में नमी की मात्रा साधारण हवा से अधिक है?  (12) अब तक किए गए प्रयोग से तुम समझ गए होगे कि सिरिंज से बाहर निकलने वाली हवा और साँस द्वारा शरीर से बाहर छोड़ी गई हवा में क्या-क्या अन्तर है।
ఈ ప్రయోగం యొక్క పరిశీలనలను విద్యార్థులు ప్రత్యేకంగా గమనించాలి.  మన శ్వాసలో ఏముంది?  , इस प्रयोग के अवलोकनों पर छात्रों का ध्यान खास तौर से दिलाना होगा।  क्या है हमारी साँस में?
"రండి, ఇప్పుడు మేము ఒక ప్రయోగం చేస్తాము, దీనిలో ఫినాల్ఫ్తేలిన్ మరియు సున్నం నీటి గులాబీ సూచిక ద్రావణంపై పీల్చిన (పీల్చిన) మరియు చల్లార్చిన (వదిలివేసిన) గాలి ప్రభావం క్రమంగా అధ్యయనం చేయబడుతుంది.  కొనసాగడానికి ముందు, పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణం మరియు సున్నం నీటిని వాయువులపై అధ్యాయానికి సిద్ధం చేయండి.  "," आओ, अब हम एक ऐसा प्रयोग करेंगे जिसमें फिनॉफ्थलीन के गुलाबी सूचक घोल और चूने के पानी पर अन्त:श्वासित (अन्दर ली गई) और प्रश्वासित (बाहर छोड़ी गई) हवा के प्रभाव का बारी-बारी से अध्ययन किया जाएगा।  आगे बढ़ने से पहले गुलाबी सूचक घोल और चूने का पानी उसी प्रकार तैयार करके रख लो जिस प्रकार गैसों के अध्याय के लिए किया था।"
ప్రయోగం 7 దాని కోసం చిత్రం  6  , प्रयोग 7 इसके लिए चित्र  6
లో చూపిన విధంగా  రెండు ఉపసమితుల్లో పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణాన్ని ఎత్తులో నాలుగవ వంతు వరకు పూరించండి.  , में दिखाया गया उपकरण जमाओ।  दोनों उफननलियों में लगभग एक-चौथाई ऊँचाई तक गुलाबी सूचक घोल भरो।
ఉప ఛానెళ్లలో 'A' మరియు 'B' గుర్తును ఉంచండి.  ఇప్పుడు ఈ పరికరంలో గాలిని ప్రత్యామ్నాయంగా వీచు మరియు లాగండి (మూర్తి 7 లో చూపిన విధంగా).  , उफननलियों पर ‘क’ व ‘ख’ निशान लगाओ।  अब इस उपकरण में बारी-बारी से हवा फूँको और खींचो (जैसा कि चित्र 7 में दर्शाया गया है)।
"దీన్ని ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు, ఈ క్రింది విషయాలపై శ్రద్ధ వహించండి: ఎ) మనం నోటి ద్వారా he పిరి పీల్చుకున్నప్పుడు, ఏ ఉపవ్యవస్థ ద్వారా గాలి ప్రవేశిస్తుంది?  ఇది మీకు ఎలా తెలుసు?  ", प्रयोग करते-करते निम्नलिखित बातों पर ध्यान दो: क) जब हम मुँह से साँस अन्दर खींचते हैं तब हवा किस उफननली में से होकर अन्दर जाती है?  इसका पता तुम्हें कैसे लगता है?
100  చిత్రం 7 చిత్రం 6  , 100  चित्र 7 चित्र 6
"బి) మనం hale పిరి పీల్చుకున్నప్పుడు, ఏ గాలి పైపు ద్వారా గాలి బయటకు వస్తుంది?  ఏ సబ్‌చానెల్‌లో సూచిక పరిష్కారం యొక్క రంగు మార్చబడింది?  "," ख) जब हम साँस छोड़ते हैं, तब हवा किस उफननली में से होकर बाहर निकलती है?  किस उफननली में सूचक घोल का रंग बदला?"
"దీని ఆధారంగా, పీల్చిన మరియు ప్రశ్నించిన గాలులు ఒకేలా ఉన్నాయా అని చెప్పండి?  కాకపోతే, వాటి మధ్య తేడా ఏమిటి?  ", इसके आधार पर बताओ कि अन्त:श्वासित और प्रश्वासित हवाएँ क्या एक समान हैंै?  अगर नहीं तो उनमें क्या अन्तर है?
"(13) ఇప్పుడు మరిగే గొట్టాలను బాగా కడిగి, సున్నం నీటితో నాలుగవ వంతు ఎత్తు వరకు నింపండి.  పై ప్రయోగంలో చేసినట్లుగా ఇప్పుడు వాటిలో గాలిని లాగండి.  "," (13) दोनों उफननलियों को अब अच्छी तरह से धोकर साफ करो और इनमें लगभग एक-चौथाई ऊँचाई तक चूने का पानी भरो।  अब जैसा कि ऊपर के प्रयोग में किया गया था, उसी प्रकार इनमें भी हवा फूँको और खींचो।"
"గాలి వీచి, గీసినప్పుడు సున్నం నీరు మిల్కీగా మారింది?  ఈ ప్రయోగంతో, గాలిని తీసివేసి, వదిలివేయడంలో మీకు ఏమైనా తేడా ఉందా?  ", हवा फूँकने और खींचने पर किस उफननली में चूने का पानी दूधिया हुआ?  इस प्रयोग से तुम्हें अन्दर ली जाने वाली और बाहर छोड़ी जाने वाली हवा के किसी अन्तर का पता चला?
"(14) మీరు వాయువులపై అధ్యాయంలో ఆక్సిజన్, కార్బన్ డయాక్సైడ్, హైడ్రోజన్ మరియు అమ్మోనియా వాయువుల లక్షణాలను అధ్యయనం చేశారు.  ఈ సమాచారం ఆధారంగా, గాలిలో ఏ వాయువు ఉందో మీరు చెప్పగలరా?  "," (14) तुमने गैसों के अध्याय में ऑक्सीजन, कार्बन डाईऑक्साइड, हाइड्रोजन व अमोनिया गैसों के गुणों का अध्ययन किया था।  इस जानकारी के आधार पर क्या तुम बता सकते हो कि प्रश्वासित हवा में कौन-सी गैस उपस्थित है?"
(15) ఈ వాయువు గాలిలో ఎలా మరియు ఎక్కడ నుండి వస్తుంది?  ఆలోచించి చెప్పండి.  , (15) प्रश्वासित हवा में यह गैस कैसे और कहाँ से आई होगी?  सोचकर बताओ।
"(16) 101  కావాలనుకుంటే, ప్రశ్న 16 యొక్క చర్చలో, శ్వాసక్రియ యొక్క రసాయన చర్యను వివరించవచ్చు, కాని పరీక్షించిన తరువాత విద్యార్థులు ఎంత దూరం వెళ్ళడానికి సిద్ధంగా ఉన్నారు.  "," (16) 101  चाहें तो प्रश्न 16 की चर्चा में श्वसन की रासायनिक क्रिया के बारे में बताया जा सकता है, मगर यह परखने के बाद कि छात्र कितनी दूर तक जाने को तैयार हैं।"
"మనం పీల్చే గాలిలో ఆక్సిజన్ మాత్రమే కాదు, ఇతర వాయువులు కూడా కనిపిస్తాయి.  అదేవిధంగా, కార్బన్ డయాక్సైడ్ మాత్రమే కాకుండా, అనేక వాయువులు ఉచ్ఛ్వాస శ్వాసలో కనిపిస్తాయి.  ", हम जो हवा साँस में लेते हैं उसमें केवल ऑक्सीजन ही नहीं होती बल्कि अन्य गैसें भी मिली रहती हैं।  इसी प्रकार छोड़ी गई साँस में सिर्फ कार्बन डाईऑक्साइड न होकर कई गैसें मिली होती हैं।
"మేము వాతావరణం నుండి 1000 మి.లీ తీసుకుంటే (1 లీటరు) గాలి తీసుకోబడుతుంది, ఈ క్రింది పట్టిక ప్రకారం, వివిధ వాయువులను తీసుకొని విడుదల చేస్తారు: సాధారణంగా మనం ఆక్సిజన్ తీసుకొని కార్బన్ డయాక్సైడ్ ను విడుదల చేస్తాం.  ఇది సరైనది కాదని పట్టిక నుండి స్పష్టమైంది.  ", यदि हम वातावरण से 1000 मि.ली. (1 लीटर) हवा लेते हैं तो उसमें निम्न तालिका के अनुसार विभिन्न गैसें ली तथा छोड़ी जाती हैं: क्र. आम तौर पर कहा जाता है कि हम ऑक्सीजन लेते हैं और कार्बन डाईऑक्साइड छोड़ते हैं।  तालिका से स्पष्ट है कि यह कहना सही नहीं है।
ప్రశ్నార్థకమైన గాలిలో ఆక్సిజన్ గణనీయమైన మొత్తంలో ఉంది.  అందుకే మనం ఒక వ్యక్తికి కృత్రిమ శ్వాసక్రియ ఇవ్వగలం.  , प्रश्वासित हवा में काफी मात्रा में ऑक्सीजन होती है।  इसीलिए तो हम किसी व्यक्ति को कृत्रिम श्वसन करा सकते हैं।
గ్యాస్  ఉచ్ఛ్వాసము (ml). , गैस  अन्त:श्वसन (मि.ली.)
శ్వాసక్రియ (ml)  1.  , प्रश्वसन (मि.ली.)  1.
ఆక్సిజన్  210  , ऑक्सीजन  210
165  2.  , 165  2.
కార్బన్ డయాక్సైడ్  0. 3  , कार्बन डाईऑक्साइड  0. 3
40  3.  , 40  3.
నత్రజని మరియు ఇతర వాయువులు. 790  , नाइट्रोजन एव अन्य गैसें  790
"795  పట్టిక 5, 6, 7 మరియు అంతకంటే ఎక్కువ ఆధారంగా, పీల్చిన మరియు ప్రశ్నించిన గాలి మధ్య తేడాలు ఏమిటో మాకు చెప్పండి?  "," 795  प्रयोग 5, 6, 7 और ऊपर की तालिका के आधार पर बताओ कि अन्त:श्वासित और प्रश्वासित हवा में क्या-क्या अन्तर हैं?"
(17)  మొక్కలలో శ్వాసక్రియ: ప్రయోగం 8 మొక్కలు కూడా మనుషుల మాదిరిగా శ్వాస తీసుకుంటాయా?  , (17)  पौधों में श्वसन: प्रयोग 8 क्या पौधे भी मनुष्य की तरह श्वसन करते हैं?
తెలుసుకోవడానికి ఉపయోగిద్దాం.  రెండు కణ ఫ్లాస్క్‌లు తీసుకోండి.  , आओ पता करने के लिए प्रयोग करें।  दो कोनिकल फ्लास्क लो।
శంఖాకార ఫ్లాస్క్‌లో కొన్ని తాజా పువ్వులు మరియు మొగ్గలను ఉంచండి.  రెండవ శంఖాకార ఫ్లాస్క్‌లో కొన్ని గులకరాళ్లు లేదా ఇసుక ఉంచండి.  , एक कोनिकल फ्लास्क में कुछ ताज़ा फूल और कलियाँ डाल दो।  दूसरे कोनिकल फ्लास्क में कुछ कंकड़ या रेत डाल दो।
గులకరాయి లేదా ఇసుక యొక్క పరిమాణం మొదటి ఫ్లాస్క్‌లో ఉంచిన పూల మొగ్గలతో సమానంగా ఉంటుంది.  రెండు ఫ్లాస్క్‌లను అరగంట పాటు ఉంచనివ్వండి.  , कंकड़ या रेत का आयतन लगभग उतना ही हो जितने फूल-कलियाँ पहले फ्लास्क में डाले हैं।  दोनों फ्लास्क को आधे घण्टे तक रखा रहने दो।
మూర్తి 8  ఇప్పుడు పుష్పించే ఫ్లాస్క్‌లో సరిగ్గా కూర్చున్న రెండు కుట్టిన కార్క్‌ను వర్తించండి.  , चित्र 8  अब फूल वाले फ्लास्क में ठीक से बैठ जाने वाला दो-छेदी कॉर्क लगाओ।
ప్రతి రంధ్రంలో ఒక గాజు గొట్టాన్ని జాగ్రత్తగా ఉంచండి.  ఒక గొట్టంలో రబ్బరు గొట్టం మరియు రెండవ గాజు గొట్టంలో సరిగ్గా కూర్చునే ఒక గరాటు ఉంచండి.  , प्रत्येक छेद में सावधानी से एक-एक काँच की नली लगा दो।  एक नली में रबर की नली लगा दो तथा दूसरी काँच की नली में ठीक से बैठ जाने वाली कीप लगा दो।
"టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో సున్నం నీటిలో నాలుగవ వంతు నింపి దానిలో రబ్బరు గొట్టాన్ని ముంచండి (మూర్తి 8).  గరాటు సరిగ్గా కూర్చోకపోతే, మూర్తి 9 లో చూపినట్లుగా, డ్రాప్పర్‌ను కత్తిరించడం ద్వారా కూడా గరాటు తయారు చేయవచ్చు.  "," एक परखनली में एक-चौथाई चूने का पानी भरकर रबर नली को उसमेंे डुबा दो (चित्र 8)।  यदि कीप ठीक से न बैठ रही हो, तो ड्रॉपर काटकर भी कीप बनाई जा सकती है, जैसा कि चित्र 9 में दिखाया गया है।"
ఇప్పుడు గరాటులో ఒక చుక్క నీరు పోయాలి.  ఫిల్లింగ్‌లో నాలుగవ వంతు శంఖాకార ఫ్లాస్క్‌లో ఉండే వరకు నీటిని జోడించడం కొనసాగించండి.  , अब कीप में बूँद-बूँद पानी डालो।  कोनिकल फ्लास्क में एक चौथाई भरने तक पानी डालते रहो।
అప్పుడు పరీక్ష గొట్టాన్ని జాగ్రత్తగా చూడండి.  సున్నం నీటి రంగులో ఏమైనా మార్పు ఉందా?  , फिर परखनली को ध्यान से देखो।  क्या चूने के पानी के रंग में कोई परिवर्तन हुआ?
.  మూర్తి 9  , (18) अब दूसरे कोनिकल फ्लास्क (जिसमें कंकड़ या रेत है) पर कॉर्क लगाकर पिछले प्रयोग की तरह कीप में फिर से बूँद-बूँद पानी डालो और परखनली को ध्यान से देखो।  चित्र 9
ఇప్పుడు సున్నం నీటి రంగులో ఏమి మారింది?  (19)  , अब चूने के पानी के रंग में क्या परिवर्तन हुआ?  (19)
ఫ్లాస్క్ యొక్క గాలిపై పూల మొగ్గలు మరియు గులకరాళ్ళ ప్రభావం మధ్య తేడా ఏమిటి?  ఈ తేడా ఎందుకు?  , फ्लास्क की हवा पर फूल-कलियों और कंकड़-रेत के असर में क्या अन्तर है?  यह अन्तर क्यों है?
"(20) 102  మొలకెత్తిన విత్తనాలలో శ్వాసక్రియ: ప్రయోగం 9 పువ్వులు మరియు మొగ్గలకు బదులుగా మొలకెత్తిన విత్తనాలను (పగడపు, గ్రాము, మొదలైనవి) తీసుకొని ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేయండి.  "," (20) 102  अंकुरित बीजों में श्वसन: प्रयोग 9 फूलों और कलियों की जगह अंकुरित बीज (मूँग, चना आदि) लेकर प्रयोग दोहराओ।"
8  మొలకెత్తిన విత్తనాలతో చేసిన ప్రయోగాలలో సున్నం నీటిపై ప్రభావం ఏమిటి?  , 8  अंकुरित बीजों के साथ प्रयोग में चूने के पानी पर क्या प्रभाव पड़ा?
"(20) పువ్వులు, మొగ్గలు, మొలకెత్తిన విత్తనాలు మొదలైనవి కూడా శ్వాస తీసుకుంటాయని 8 మరియు 9 ప్రయోగాల పరిశీలన ఆధారంగా చెప్పగలరా?  (21) మనలాగే మొక్కలు కూడా శ్వాస తీసుకుంటాయి.  "," (20) क्या प्रयोग 8 व 9 के अवलोकनों के आधार पर यह कहा जा सकता है कि फूल, कलियाँ, अंकुरित बीज आदि भी श्वसन करते हैं?  (21) हमारी तरह पेड़-पौधे भी श्वसन करते हैं।"
పైన 8 మరియు 9 ప్రయోగాలలో మొక్కల యొక్క కొన్ని భాగాలలో (పువ్వులు మరియు విత్తనాలు) శ్వాసక్రియను గమనించాము.  కానీ మొత్తం మొక్క యొక్క శ్వాసకోశ చర్యను ఉపయోగించడం ద్వారా చూడటం కష్టం.  , हमने ऊपर प्रयोग 8 और 9 में पौधों के कुछ भागों (फूल व बीज) में श्वसन क्रिया देखी।  किन्तु प्रयोग द्वारा पूरे पौधे की श्वसन क्रिया को देख पाना मुश्किल होता है।
మొక్కలు మరియు జంతువులు రెండూ శ్వాసక్రియలో ఆక్సిజన్‌ను ఉపయోగిస్తాయి.  ఆక్సిజన్ వాయువుతో నిండిన సిలిండర్లను ఆసుపత్రులలో ఉంచారని మీరు విన్నాను.  , श्वसन की क्रिया में पौधे और प्राणी दोनों ही ऑक्सीजन का उपयोग करते हैं।  तुमने सुना होगा कि अस्पतालों में ऑक्सीजन गैस से भरे सिलेंडर रखे जाते हैं।
"ఒక వ్యక్తికి శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది ఉన్నప్పుడు అతనికి ఆక్సిజన్ ఇవ్వబడుతుంది.  దీని కోసం, అతని ముక్కులోని ఆక్సిజన్ సిలిండర్‌కు రబ్బరు గొట్టం జతచేయబడుతుంది.  ", जब किसी व्यक्ति को साँस लेने में तकलीफ होती है तब उसे ऑक्सीजन दी जाती है।  इसके लिए उसकी नाक में ऑक्सीजन सिलेंडर से एक रबर नली लगाई जाती है।
"కొన్నిసార్లు, ఆపరేషన్ చేసేటప్పుడు రోగి అదే విధంగా ఆక్సిజన్ ఇవ్వాలి.  మనస్సును వ్యాయామం చేసే చంద్రుడికి వెళ్ళే ముందు, శాస్త్రవేత్తలకు దాని ఉపరితలంపై గాలి లేదని తెలుసు.  ", कभी-कभी ऑपरेशन करते समय भी मरीज़ को इसी प्रकार ऑक्सीजन देनी पड़ती है।  दिमागी कसरत चन्द्रमा पर जाने से पहले ही वैज्ञानिकों को मालूम था कि उसकी सतह पर हवा नहीं है।
"అందువల్ల, చంద్రుని వద్దకు వెళ్ళే మానవుడు అక్కడ మనలాంటి మరికొన్ని జీవులను కనుగొనే అవకాశం ఉందా?  మీ జవాబును కారణాలతో వివరించండి?  ", इसलिए क्या यह सम्भव था कि चन्द्रमा पर जाने वाले मानव को वहाँ पर हमारे ही समान कोई अन्य जीवधारी मिलते?  अपने उत्तर को कारण सहित समझाओ?
(22) చంద్రునిపై ప్రయాణీకులు గాలి లేకుండా ఎలా జీవించగలరు?  (23)  , (22) चन्द्रमा पर जाने वाले यात्री हवा के बिना किस प्रकार ज़िन्दा रह पाते हैं?  (23)
"ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  అధ్యాయంలో మీరు పువ్వులు, విత్తనాలు మొదలైన వాటి యొక్క శ్వాసకోశ ప్రయోగాలు చేసారు.  "," अभ्यास के सवाल 1.  अध्याय में तुमने फूलों, बीजों आदि के श्वसन सम्बन्धी प्रयोग किए।"
మొత్తం మొక్క యొక్క శ్వాసక్రియ గురించి సమాచారాన్ని కనుగొనగల ఒక ప్రయోగాన్ని మీరు సూచించగలరా?  2.  , क्या तुम कोई ऐसा प्रयोग सुझा सकते हो जिसमें पूरे पौधे के श्वसन के बारे में जानकारी मिल सके।  2.
వాడుక 3.  , प्रयोग  3.
"శ్వాసక్రియ గురించి మీరు ఈ అధ్యాయంలో నేర్చుకున్నదాని ఆధారంగా, శ్వాసక్రియ మరియు దహనం చేసే చర్యల మధ్య మీకు ఏమైనా సారూప్యతలు ఉన్నాయా?  8  "," श्वसन के बारे में इस अध्याय में तुमने जो कुछ सीखा है, उसके आधार पर क्या तुम श्वसन और जलने की क्रिया के बीच कोई समानता देख पाते हो?  8"
గులకరాళ్ళను ఫ్లాస్క్‌లో ఉంచడం ద్వారా ఉపయోగించారా?  వి 103  , में एक फ्लास्क में कंकड़ डालकर प्रयोग क्यों किया गया था?  ध् 103
"ప్రశ్న 2 లో, ప్రయోగంలో ప్రయోగాత్మక నిబంధనను హైలైట్ చేయడానికి ప్రయత్నం జరిగింది.  సైన్స్‌లో ఇది ఒక ముఖ్యమైన అంశం.  ", प्रश्न 2 में प्रयोग में तुलना के प्रावधान यानी एक्सपेरिमेंटल कंट्राल्े ा को उभारने का प्रयत्न किया गया है।  विज्ञान में यह एक महत्वपूर्ण अवधारणा है।
"ఏదైనా ప్రయోగంలో మనం చదువుతున్నది కాకుండా, మిగతా విషయాలన్నీ ఒకే విధంగా ఉండాలని పిల్లలు ఆలోచించడంలో సహాయపడండి.  లేకపోతే గమనించిన మార్పుకు కారణమేమిటో చెప్పడం కష్టం అవుతుంది.  "," बच्चों को सोचने में मदद कीजिए कि किसी भी प्रयोग में हम जिस चीज़ का अध्ययन कर रहे हैं, उसके अलावा बाकी सब बातें एक जैसी रहनी चाहिए।  अन्यथा यह कहना मुश्किल हो जाता है कि देखा गया परिवर्तन किस कारण से हुआ है।"
"మొక్కలలో మన ఆహారం మరియు పోషణ వాస్తవానికి 'శ్వాసక్రియ', 'మన ఆహారం' మరియు 'మొక్కల పోషణ' వంటి అధ్యాయాలు సాధారణంగా జీవశాస్త్ర సందర్భంలో చర్చించబడతాయి.  కానీ చైల్డ్ సైంటిస్ట్‌లో ఇటువంటి కఠినమైన విభాగాలు అంగీకరించబడలేదు.  "," हमारा भोजन और पौधों में पोषण दरअसल ‘श्वसन’, ‘हमारा भोजन’ और ‘पौधों का पोषण’ जैसे अध्यायों की चर्चा आम तौर पर जीव विज्ञान के सन्दर्भ में की जाती है।  मगर बाल वैज्ञानिक में इस तरह के सख्त विभाजन स्वीकार नहीं किए गए थे।"
"ఏదేమైనా, అర్థం చేసుకోవడానికి, వారి భావనలను ఉపయోగించటానికి మనం అనేక జ్ఞాన శాఖలను ఆశ్రయించాల్సిన అనేక విషయాలు ఉన్నాయి.  ఇది కాకుండా, ఈ విషయాలలో జరుగుతున్న పరిశోధనలు అనేక విభాగాలను ప్రభావితం చేస్తాయి.  "," वैसे भी देखा जाए तो कई सारे विषय ऐसे हैं जिनको समझने के लिए हमें ज्ञान की एकाधिक शाखाओं का सहारा लेना पड़ता है, उनकी अवधारणाओं का उपयोग करना पड़ता है।  इसके अलावा यह भी होता है कि इन विषयों में हो रहे शोध कई विषयशाखाओं पर असर डालते हैं।"
"ముఖ్యంగా మొక్కలలో పోషణ అటువంటి విషయం.  అందువల్ల, 'శ్వాసకోశ', 'మా ఆహారం' మరియు 'మొక్కల పోషణ' అధ్యాయాలలో చాలా అధ్యాయాలు అన్వేషించబడినట్లు మీరు కనుగొంటారు.  "," खास तौर से पौधों में पोषण ऐसा ही विषय है।  इसलिए आप पाएँगे कि ‘श्वसन’, ‘हमारा भोजन’ और ‘पौधों का पोषण’ अध्यायों में खोजबीन कई रास्तों से की गई है।"
"శతాబ్దంలో, జీర్ణక్రియ అనేది జీవులలో జీవితచరిత్ర బలం వల్ల కలిగే చర్యగా పరిగణించబడింది, అయితే శాస్త్రవేత్తలందరి విచిత్ర ప్రయోగాలు క్రమంగా జీర్ణక్రియ అనేది పంతొమ్మిదవ శతాబ్దంలో ఒక రసాయన చర్య అని అర్థం చేసుకోవడానికి దారితీసింది మరియు బయట కూడా చేయవచ్చు శరీరము.  అదే సమయంలో, జీర్ణక్రియ సమయంలో సంభవించే రసాయన కార్యకలాపాలు మరింత నియంత్రించబడతాయని కూడా కనుగొనబడింది.  "," सदी में पाचन को एक ऐसी क्रिया माना जाता था जो सजीवों में जीवनी शक्ति (ध्त्द्यठ्ठथ् ढदृद्धड़ड्ढ) की वजह से होती है, वहीं तमाम वैज्ञानिकों के अजीबोगरीब प्रयोगों की मदद से धीरे-धीरे उन्नीसवीं सदी में यह समझ बनने लगी थी कि पाचन एक रासायनिक क्रिया है और शरीर से बाहर भी सम्पन्न हो सकती है।  साथ ही यह भी पता चलने लगा था कि पाचन क्रिया के दौरान होने वाली रासायनिक क्रियाएँ कहीं अधिक नियंत्रित ढं ग से होती हैं।"
"అధ్యాయంలో, పిల్లలు ఆహార పదార్ధం జీర్ణమయ్యే దశను కూడా అధ్యయనం చేస్తారు - మాండా.  నియంత్రిత ప్రయోగానికి ఈ ప్రయోగం మంచి ఉదాహరణ.  ", अध्याय में बच्चे एक भोज्य पदार्थ — मण्ड — के पाचन के एक चरण का अध्ययन भी करते हैं।  यह प्रयोग कंट्रोलशुदा प्रयोग का एक अच्छा उदाहरण भी है।
"నియంత్రిత ప్రయోగం సైన్స్ యొక్క ముఖ్యమైన భావన మరియు సాంకేతికత.  విభిన్న కారకాలు ఒక సంఘటనను ప్రభావితం చేసినప్పుడు, పరిస్థితిని అర్థం చేసుకోవడంలో ఈ సాంకేతికత చాలా ప్రభావవంతంగా ఉంటుంది.  ", कंट्रोलशुदा प्रयोग विज्ञान की महत्वपूर्ण अवधारणा व तकनीक है।  जब किसी परिघटना पर अलग-अलग कारकों का असर होता है तब परिस्थिति को समझने में यह तकनीक बहुत कारगर होती है।
"చేయవలసిన పని ఏమిటంటే, రెండు ప్రయోగాలు చేయటం వలన పరీక్షించబడే కారకాలు కాకుండా, ఇతర ప్రయోగాలు రెండు ప్రయోగాలలోనూ ఒకే విధంగా ఉంటాయి.  రెండవ ఉపయోగం నియంత్రణ లేదా పోలిక యొక్క నిబంధన అంటారు.  ", करना यह होता कि दो प्रयोग इस तरह से किए जाएँ कि जाँचे जा रहे कारक के अलावा बाकी चीज़ें दोनों प्रयोगों में हूबहू एक-सी हों।  दूसरे वाले प्रयोग को कंट्रोल या तुलना का प्रावधान कहते हैं।
"'మా ఆహారం' వంటి మా ఆహారాన్ని మాత్రమే తీసుకోండి.  ఒక వైపు, ఆహారం మన ఆరోగ్యానికి నేరుగా సంబంధించినది.  ", हमारा भोजन जैसे ‘हमारा भोजन’ को ही लें।  एक ओर तो भोजन का सीधा सम्बन्ध हमारी तन्दुरुस्ती से है।
గొప్ప ఆహారం తినడం అనేది జీవితానికి అవసరమైన పరిస్థితి.  మీరు కొంచెం లోతుగా వెళితే తగినంత ఆహారం సరిపోదని అర్థం చేసుకోవచ్చు.  , भरपेट भोजन मिलना जीवन की एक अनिवार्य शर्त है।  मगर यदि थोड़ा गहराई में जाएँ तो समझ में आता है कि सिर्फ भरपेट भोजन पर्याप्त नहीं होता।
ఆహారంలో సరైన నిష్పత్తిలో వేర్వేరు భాగాలు లేదా పోషకాలను కలిగి ఉండటం కూడా అవసరం.  ఈ పోషకాల యొక్క అన్వేషణ రసాయన పద్ధతుల ద్వారా మాత్రమే సాధ్యమవుతుంది.  , भोजन में विभिन्न घटक या पोषक तत्व सही अनुपात में होना भी ज़रूरी है।  इन पोषक तत्वों का अन्वेषण रासायनिक विधियों से ही सम्भव है।
"వీటిలో, కార్బోహైడ్రేట్లు, ప్రోటీన్లు మరియు కొవ్వులు బల్క్ (స్థూల) పోషకాలు, అంటే వాటికి గణనీయమైన మొత్తంలో అవసరం.  అధ్యాయంలో, వివిధ ఆహార పదార్ధాలలో ఈ మూడింటిని పరిశీలించే పద్ధతులు ఇవ్వబడ్డాయి.  "," इनमें कार्बोहाइड्रेट, प्रोटीन और वसा तो थोक (स्थूल) पोषक तत्व हैं, यानी इनकी काफी मात्रा की आवश्यकता होती है।  अध्याय में विभिन्न भोज्य पदार्थों में इन तीनों की जाँच की विधियाँ दी गई हैं।"
"అదనంగా, సూక్ష్మపోషకాలు అని పిలువబడే చిన్న మొత్తంలో అవసరమైన అనేక పోషకాలు ఉన్నాయి.  అవి ప్రధానంగా విటమిన్లు మరియు లవణాలు కలిగి ఉంటాయి. "," इसके अलावा कई पोषक पदार्थ हैं जिनकी ज़रूरत थोड़ी कम मात्रा में होती है, जिन्हें सूक्ष्म पोषक तत्व कहते हैं।  इनमें मुख्यत: विटामिन और लवण"
"ఆచరణాత్మకంగా సాధ్యం కాదు, కాబట్టి అవి తొలగించబడతాయి.  ఆహారం కేవలం 'శాస్త్రీయ' విషయం కాదు.  "," व्यावहारिक रूप से सम्भव नहीं है, इसलिए इन्हें छोड़ दिया गया है।  भोजन सिर्फ एक ‘वैज्ञानिक’ विषय नहीं है।"
పోషకాహార లోపం ఒక వ్యక్తికి తగినంత సమతుల్య ఆహారం లభించదు.  కానీ సమతుల్య ఆహారాన్ని తగినంత పరిమాణంలో పొందడం లేదా పొందడం సామాజిక సమస్యలకు సంబంధించినది.  , कुपोषण का सम्बन्ध इस बात से है कि व्यक्ति को पर्याप्त मात्रा में सन्तुलित भोजन नहीं मिलता।  मगर पर्याप्त मात्रा में सन्तुलित भोजन मिलने या न मिलने का सम्बन्ध सामाजिक मुद्दों से है।
పోషకాహార లోపం రాజకీయ ఆర్థిక సమస్య అని చాలా మంది నమ్ముతారు.  మొక్కలలో పోషకాహారం 'మొక్కలలో పోషకాహారం' సైన్స్ యొక్క ఆసక్తికరమైన చరిత్ర. , कई लोग मानते हैं कि कुपोषण एक राजनैतिकआर्थिक समस्या है।  पौधों में पोषण ‘पौधों में पोषण’ विज्ञान के इतिहास का एक रोचक
అధ్యాయం.  మొక్కలలోని పోషణ కథను వెల్లడించడానికి లెక్కలేనన్ని శాస్త్రవేత్తలు అనేక దిశలను పరిశోధించారు.  , अध्याय है।  अनगिनत वैज्ञानिकों ने कई-कई दिशाओं से खोजबीन करके पौधों में पोषण की कहानी का खुलासा किया है।
పదహారవ శతాబ్దంలో ప్రారంభమైన ఈ కథ ఇరవయ్యవ శతాబ్దంలో మాత్రమే పూర్తయింది.  ఈ రోజు మనం మొక్కలను పోషిస్తాము. , सोलहवीं सदी में शुरू हुई यह कहानी बीसवीं सदी में ही पूरी हो पाई है।  आज हम पौधों में पोषण के
జీర్ణక్రియ పోషకాహారంలో ఒక ముఖ్యమైన భాగం.  ఎక్కడ పద్దెనిమిదవ 104  , पोषण का एक महत्वपूर्ण भाग पाचन है।  जहाँ अट्ठारहवीं 104
ఈ విషయం గురించి తెలిసిన వాటిలో చాలా భాగం అసంఖ్యాక వ్యక్తుల ప్రయత్నాలతో ముక్కలుగా అనుసంధానించబడ్డాయి.  'న్యూట్రిషన్ ఇన్ ప్లాంట్స్' అధ్యాయం పిల్లలకు ఈ కథ యొక్క సంగ్రహావలోకనం ఇస్తుంది మరియు శాస్త్రీయ పరిశోధన పద్ధతుల్లో పాల్గొనమని వారిని ఆహ్వానిస్తుంది.  , विषय में जो कुछ जानते हैं वह टुकड़ा-टुकड़ा करके असंख्य लोगों के प्रयासों से जोड़ा गया है।  ‘पौधों में पोषण’ अध्याय बच्चों को इस कहानी की एक झलक भर देता है और उन्हें वैज्ञानिक खोजबीन के तौर-तरीकों में शरीक होने का न्यौता देता है।
"ఈ ఆవిష్కరణలో ఎక్కువ భాగం రసాయన మార్గం గుండా వెళుతుంది.  అంతేకాక, తమాషా ఏమిటంటే, మొక్కల పోషణపై వెలుగునిచ్చే ప్రయోగాలు చాలాసార్లు మొక్కల పోషణను అర్థం చేసుకోవడానికి చేయలేదు.  "," इस खोज का काफी बड़ा हिस्सा रासायनिक रास्ते से होकर गुज़रता है।  और तो और, मज़ेदार बात यह है कि कई बार पौधों में पोषण पर रोशनी डालने वाले प्रयोग पौधों के पोषण को समझने के लिए नहीं किए गए थे।"
"ఆక్సిజన్, కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు దహన వంటి ప్రయోగాలు మొక్కలు శ్వాసక్రియ మరియు దహనానికి విరుద్ధమైన చర్యను నిర్వహిస్తాయనే ఆలోచనకు దారితీశాయి. ఉంది.  "," जैसे ऑक्सीजन, कार्बन डाईऑक्साइड व दहन सम्बन्धी प्रयोगों से यह विचार उभरा था कि पौधे एक ऐसी क्रिया सम्पन्न करते हैं जो श्वसन व दहन से उलट  है।"
"శ్వాసక్రియ మరియు దహన రసాయనికంగా సమానమైన కార్యకలాపాలు అని ఇంతకు ముందు స్పష్టమైంది.  అదేవిధంగా, మొక్కల పోషణలో గాలి యొక్క ప్రాముఖ్యతను అర్థం చేసుకోవడానికి ముందు, వాయువులను సేకరించే పరికరాలు చేతికి రావాలి.  ", इससे पहले यह स्पष्ट हुआ था कि श्वसन व दहन रासायनिक दृष्टि से एक-सी क्रियाएँ हैं।  इसी प्रकार से पौधों के पोषण में हवा के महत्व को समझने से पहले ज़रूरी था कि गैसों को एकत्रित करने का उपकरण हाथ में आ जाए।
"ఇది కాకుండా, మొక్కల పోషక అవగాహనలో కాంతి యొక్క వర్ణపట విశ్లేషణ, ఐసోటోపులను స్పాట్‌లైట్‌గా ఉపయోగించడం మొదలైనవి కూడా కీలకమైనవి.  వాస్తవానికి, మొక్కలలోని పోషణ శాస్త్రంలో పరిశోధన ఎలా జరుగుతుందో మరియు కృత్రిమ నేపథ్య విభజన కేవలం సౌలభ్యం మాత్రమే అనేదానికి ఒక ఉదాహరణ; నిజమైన పరిశోధనలో ఈ సరిహద్దులను దాటాలి.  "," इसके अलावा पौधों में पोषण सम्बन्धी समझ में प्रकाश के वर्णक्रम विश्लेषण, समस्थानिकों का बतौर निशानदेही इस्तेमाल किया जाना वगैरह बातों का भी निर्णायक महत्व है।  दरअसल पौधों में पोषण एक उदाहरण है कि विज्ञान में खोजबीन कैसे की जाती है और कैसे कृत्रिम विषयवार विभाजन मात्र सहूलियत के सवाल हैं, वास्तविक खोजबीन में इन सीमाओं के आर-पार जाना होता है।"
105  మన ఆహారం.  , 105  हमारा भोजन।
మనమందరం రోజూ ఆహారం తింటాం.  రోజుకు రెండు లేదా మూడుసార్లు తినండి.  , खाना तो हम सब रोज़ ही खाते हैं।  दिन में दो बार या तीन बार खाते हैं।
మనం తినకపోతే?  మందార్ ఒక స్థాయి కార్బోహైడ్రేట్.  , यदि हम भोजन न करें तो क्या होगा?  मण्ड द र  अ सल एक तर ह  का कार्बोहाइड्रेट है।
"ఇక్కడ మానవ ఆహారం గురించి చర్చ ఉంది, కాబట్టి మౌండ్ పని చేస్తుందని చెప్పడం.  సాధారణంగా, కార్బోహైడ్రేట్ చెప్పడం మంచిది.  ", यहाँ मनुष्य के भोजन की बात हो रही है इसलिए मण्ड कहने से काम चल जाएगा।  सामान्य रूप में बात करेंगे तो कार्बोहाइड्रेट कहना ही ठीक होगा।
"కిరోసిన్, డీజిల్ లేదా మైనపును కూడా కాగితంపై రుద్దుతారు.  కానీ ఇవి ఆహార పదార్థాలు కాదు.  "," मिट्टी का तेल, डीज़ल या मोम रगड़ने पर भी कागज़ पारदर्शक हो जाता है।  लेकिन ये भोज्य पदार्थ नहीं हैं।"
"వాటిలో కొవ్వు ఉండదు.  మీరు ఎప్పుడైనా ఉపవాసం ఉంటే, మీరు ఒక రోజు ఆకలితో ఉన్నప్పుడు మీకు ఏమి అనిపిస్తుందో చెప్పండి.  ", इनमें वसा नहीं होती।  यदि तुमने कभी उपवास किया हो तो बताओ कि एक दिन भूखे रहने पर क्या महसूस होता है?
"మనం చాలా రోజులు ఆకలితో ఉండాల్సి వస్తే ఏమి జరుగుతుందో అంచనా నుండి కూడా చెప్పండి?  (1) మనకు ఆహారం సరిగ్గా రాకపోతే లేదా ఆకలితో ఉండవలసి వస్తే, ఆ వ్యక్తి సన్నగా ఉంటాడు. అతనికి పని చేసే శక్తి లేదు మరియు అతను కూడా అనారోగ్యానికి గురవుతాడు.  ", अनुमान से यह भी बताओ कि कई दिन भूखे रहना पड़े तो क्या-क्या होगा?  (1) ठीक से भोजन न मिले या भूखे रहना पड़े तो मनुष्य दुबला हो जाता है. उसमेंे काम करने की ताकत नहीं रहती और वह बीमार भी पड़ सकता है।
మానవ ఆహారంలో చాలా రకాలు ఉన్నాయి.  చాలా మంది రొట్టె మరియు కాయధాన్యాలు ఎక్కువగా తింటారు మరియు చాలా మంది బియ్యం తింటారు.  , मनुष्य के भोजन में बहुत अधिक विविधता होती है।  कई लोग रोटी-दाल ज़्यादा खाते हैं तो कई लोग चावल ज़्यादा खाते हैं।
"కొన్ని ఆహారంలో ఎక్కువ మాంసం మరియు చేపలు ఉన్నాయి, అప్పుడు కొన్ని ఆహారంలో కూరగాయలు ఎక్కువగా ఉంటాయి.  కొందరు ప్రతిరోజూ పాలు తాగుతారు, మరికొందరు రోజూ పండ్లు తింటారు.  ", किसी के खाने में मांस-मछली अधिक होती है तो किसी के खाने में सब्ज़ी अधिक होती है।  कोई-कोई रोज़ दूध पीते हैंै तो कोई रोज़ फल खाते हैं।
"మన ఆహారంలో ఏముంది?  భోజనం ఏమైనప్పటికీ, ఇందులో మూడు ప్రధాన పదార్థాలు ఉంటాయి.  "," हमारे भोजन में क्या है?  भोजन कोई भी हो, उसमें तीन मुख्य पदार्थ होते हैं।"
"వీటిని కొవ్వులు, ప్రోటీన్లు మరియు మాండ్స్ అంటారు.  ఇవి కాకుండా మనకు నీరు, లవణాలు, విటమిన్లు, చక్కెరలు కూడా అవసరం.  "," इन्हें वसा, प्रोटीन और मण्ड कहते हैं।  इनके अलावा हमें पानी, लवण, विटामिन और शर्करा की भी आवश्यकता होती है।"
"వీటన్నింటినీ పోషకాలు అంటారు.  కొవ్వులు, మాంసకృత్తులు మరియు మాండ్లను సులభంగా తనిఖీ చేయవచ్చు.  "," इन सबको पोषक पदार्थ कहते हैं।  वसा, प्रोटीन और मण्ड की जाँच आसानी से की जा सकती है।"
"అందువల్ల, మేము ఆహారంలోని వివిధ విషయాలలో కొవ్వు, ప్రోటీన్ మరియు మండ్లను పరిశీలిస్తాము.  లవణాలు, విటమిన్లు మరియు చక్కెరను పరీక్షించడం మీకు సాధ్యం కాదు.  "," इसलिए हम खाने की अलगअलग चीज़ों में वसा, प्रोटीन और मण्ड की जाँच करेंगे।  लवण, विटामिन और शर्करा का परीक्षण करना अभी तुम्हारे लिए सम्भव नहीं है।"
కానీ అవి శరీరానికి చాలా ముఖ్యమైనవి.  మీ కాపీలో టేబుల్ 1 ను తయారు చేయండి మరియు మీ పరిశీలనలన్నింటినీ దానిలో రాయండి.  , लेकिन ये शरीर के लिए बहुत आवश्यक होते हैं।  तालिका 1 अपनी कॉपी में बनाओ और अपने सारे अवलोकन उसमें लिखो।
"ప్రతి అంశంపై మూడు పరీక్షలు చేయండి.  ఒక వస్తువులో కొవ్వు, ప్రోటీన్ లేదా మావ్ ఉంటే, పట్టికలో దాని ముందు 'ఉంది' అని రాయండి మరియు అది లేకపోతే, 'లేదు' అని రాయండి.  "," प्रत्येक वस्तु पर ये तीनों परीक्षण करो।  यदि किसी वस्तु में वसा, प्रोटीन या मण्ड हो तो तालिका में उसके सामने ‘है’ और न हो तो ‘नहीं’ लिखो।"
(2)  106  , (2)  106
టేబుల్ 1 అంశం పేరు 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.  కొవ్వు లేదా. , तालिका 1 क्र. वस्तु का नाम 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.  वसा है या नहीं
ప్రోటీన్ లేదా. మట్టిదిబ్బ ఉందా లేదా అనేది. , प्रोटीन है या नहीं  मण्ड है या नहीं
"ఉడికించిన రైస్ ఉడికించిన రైస్ వాటర్ రా రైస్ / గ్రైండెడ్ గోధుమ / జోవర్ గోధుమ పిండి బంగాళాదుంప వేరుశెనగ ముక్క మొత్తం టర్క్ దాల్ నెయ్యి నెయ్యి ఒక కూరగాయల ముక్క (లేడీ వేలు, పొట్లకాయ మొదలైనవి) పండు ముక్క (అరటి, ప్లం మొదలైనవి)  కొవ్వు పరీక్ష: ప్రయోగం 1 మీరు పరీక్షించదలిచిన పదార్థంలో కొద్ది మొత్తాన్ని తీసుకొని కాగితంపై తేలికగా రుద్దండి.  "," उबले हुए चावल उबले चावल का पानी कच्चे चावल/कुटकी गेहूँ/ज्वार गेहूँ का आटा आलू का टुकड़ा मूँगफली के दाने साबुत तुअर तुअर की दाल घी दूध किसी सब्ज़ी (भिण्डी, लौकी इत्यादि) का टुकड़ा किसी फल (केला, बेर इत्यादि) का टुकड़ा  वसा परीक्षण: प्रयोग 1 जिस पदार्थ का परीक्षण करना है उसकी थोड़ी-सी मात्रा लेकर एक कागज़ के टुकड़े पर हल्के-से रगड़ दो।"
కొద్దిసేపు ఆరనివ్వండి.  కాగితం మృదువైనది మరియు తక్కువ పారదర్శకంగా మారితే ఆ పదార్థంలో కొవ్వు ఉంటుంది.  , इसे कुछ देर तक सूखने दो।  यदि कागज़ चिकना और अल्प-पारदर्शक हो जाए तो उस पदार्थ में वसा (चर्बी) है।
"ప్రోటీన్ పరీక్ష: ప్రయోగం 2 మీరు శుభ్రమైన పరీక్ష గొట్టంలో పరీక్షించదలిచిన పదార్ధం యొక్క 10 చుక్కలను తీసుకోండి.  పదార్ధం దృ solid ంగా ఉంటే, దానిలో కొద్ది మొత్తాన్ని ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో రుబ్బు చేసి దానికి 10 చుక్కల నీరు వేసి బాగా కదిలించు.  ", प्रोटीन परीक्षण: प्रयोग 2 जिस पदार्थ का परीक्षण करना हो उसकी 10 बूँदें एक साफ परखनली में लो।  यदि पदार्थ ठोस है तो उसकी थोड़ी-सी मात्रा पीसकर परखनली में लो और उसमें 10 बूँदें पानी डालकर अच्छी तरह हिलाओ।
"పాఠశాలలో తేలికపాటి అయోడిన్ ద్రావణం లేకపోతే, టింక్చర్ అయోడిన్ తీసుకోవచ్చు.  టింక్చర్ అయోడిన్ హాస్పిటల్ లేదా మెడికల్ స్టోర్ వద్ద కనుగొనబడుతుంది.  ", यदि स्कूल में आयोडीन का हल्का घोल न हो तो टिंक्चर आयोडीन ले सकते हैं।  टिंक्चर आयोडीन अस्पताल या मेडिकल स्टोर पर मिल जाएगा।
వీటిలో 10 చుక్కలను టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఉంచి టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను నీటితో నింపండి.  ఇది తేలికపాటి అయోడిన్ పరిష్కారం.  , इसकी लगभग 10 बूँदें एक परखनली में डालकर परखनली को पानी से भर दें।  यही आयोडीन का हल्का घोल है।
దీని రంగు లేత పసుపు.  బ్లూ థాత్ యొక్క 2 శాతం ద్రావణంలో రెండు చుక్కలు మరియు కాస్టిక్ సోడా యొక్క 10 శాతం ద్రావణంలో 10 చుక్కలను జోడించడం ద్వారా బాగా కదిలించు.  , इसका रंग हल्का पीला होता है।  इसमें नीले थोथे के 2 प्रतिशत घोल की दो बूँदें और कॉस्टिक सोडा के 10 प्रतिशत घोल की 10 बूँदें डालकर अच्छी तरह हिलाओ।
పర్పుల్ కలర్ లేదా పర్పుల్ కలర్ అంటే ఇందులో ప్రోటీన్ ఉంటుంది.  మాండ్ టెస్ట్: ప్రయోగం 3 పరీక్షించాల్సిన అంశంపై రెండు లేదా నాలుగు చుక్కల అయోడిన్ ద్రావణాన్ని పోయాలి.  , जामुनी रंग या बैंगनी रंग हो जाने का मतलब है कि उसमें प्रोटीन है।  मण्ड परीक्षण: प्रयोग 3 जिस वस्तु का परीक्षण करना हो उस पर आयोडीन के हल्के घोल की दो-चार बूँदें डालो।
"ముదురు నీలం లేదా నలుపు రంగు ఉంటే, ఆ పదార్ధంలో మండ్స్ ఉన్నాయి.  మాండ్‌ను మాండ్ లేదా స్టార్చ్ అని కూడా అంటారు.  ", यदि गहरा नीला या काला रंग हो जाए तो उस पदार्थ में मण्ड है।  मण्ड को माण्ड या स्टार्च भी कहते हैं।
"107  టేబుల్ వైపు చూస్తే, ప్రతి ఆహారంలో కొవ్వు, ప్రోటీన్ మరియు పిండి పదార్ధాలు ఉన్నాయా అని మాకు చెప్పండి?  "," 107  तालिका देखकर बताओ कि क्या वसा, प्रोटीन और मण्ड भोजन की हर वस्तु में हैं?"
(3) ఆహారాలలో ఒకటి కంటే ఎక్కువ పోషకాలు ఉన్నాయని చెప్పడం సరైనదేనా?  (4) మొత్తం గోధుమ మరియు గోధుమ పిండితో అయోడిన్ చర్యలో ఏమైనా తేడా ఉందా?  , (3) क्या यह कहना ठीक होगा कि भोज्य पदार्थो में एक से अधिक पोषक पदार्थ होते हैं?  (4) क्या साबुत गेहूँ और गेहूँ के आटे के साथ आयोडीन की क्रिया में कोई अन्तर है?
(5)  ఆహారం యొక్క జీర్ణక్రియ ఆహారంలోని చాలా పోషకాలను శరీరంలో నేరుగా ఉపయోగించలేము.  , (5)  भोजन का पाचन भोजन के अधिकतर पोषक पदार्थों का उपयोग शरीर में सीधे नहीं हो सकता।
"అందువల్ల, ఈ పోషకాలను శరీరం ఉపయోగించగల పదార్థాలుగా మార్చడం చాలా ముఖ్యం.  ఈ ప్రక్రియను జీర్ణక్రియ అంటారు.  ", इसलिए यह ज़रूरी होता है कि इन पोषक पदार्थ को ऐसे पदार्थों में बदल दिया जाए जिनका उपयोग शरीर कर सके।  इस क्रिया को पाचन कहते हैं।
ఆహారం యొక్క జీర్ణక్రియ శరీర అంతర్గత అవయవాలలో జరుగుతుంది.  అధ్యాయం చివరిలో ఇచ్చిన చిత్రంలో ఈ జీర్ణ అవయవాలను చూడండి.  , भोजन का पाचन शरीर के भीतरी अंगों में होता है।  पाचन करने वाले इन अंगों को अध्याय के अन्त में दिए गए चित्र में देखो।
మీరు వాటిలో జీర్ణక్రియను చూడలేరు.  కానీ మనం ఆహారాన్ని నమిలేటప్పుడు మాత్రమే పిండి జీర్ణం నోటిలో మొదలవుతుంది.  , इनमें होने वाली पाचन क्रिया को तुम नहीं देख सकते।  लेकिन मण्ड का पाचन मुँह में ही शुरू हो जाता है जब हम भोजन को चबा ही रहे होते हैं।
మేము కూడా దానిని అనుభవించవచ్చు మరియు సరళమైన మార్గాన్ని ఉపయోగించి చూడవచ్చు.  ముడి పోహా (చివ్డా) లేదా గోధుమ రొట్టె ముక్కను నోటిలో ఆలోచించి నెమ్మదిగా నమలండి.  , इसे हम महसूस भी कर सकते हैं और एक आसान-सा प्रयोग करके देख भी सकते हैं।  करो और सोचो कच्चा पोहा (चिवड़ा) या गेहूँ की रोटी का टुकड़ा मुँह में डालकर धीरे-धीरे चबाओ।
"కొంతకాలం తర్వాత అతని రుచి మారిందా?  అవును అయితే, అది ఎలా రుచి చూసింది?  "," क्या कुछ समय बाद उसका स्वाद बदला?  यदि हाँ, तो स्वाद कैसा लगा?"
రుచిని మార్చడానికి కారణం ఏమిటో ఆలోచించండి.  మీరు దీని గురించి సరదాగా ప్రయోగం చేయవచ్చు.  , सोचो कि स्वाद बदलने का क्या कारण हो सकता है।  इस बारे में तुम एक मज़ेदार प्रयोग कर सकते हो।
జీర్ణక్రియ యొక్క మొదటి దశ: 4 ½ టేబుల్ స్పూన్ పిండిని పావు బీకర్ నీటిలో కరిగించండి.  ఈ పరిష్కారం యొక్క 10-12 చుక్కలను పరీక్షా గొట్టంలో తీసుకోండి.  , पाचन क्रिया का पहला कदम: प्रयोग 4 आधा चम्मच आटा एक-चौथाई बीकर पानी में घोल लो।  एक परखनली में इस घोल की 10-12 बूँदें लो।
అందులో 2 చుక్కల అయోడిన్ ద్రావణాన్ని ఉంచి నీలం లేదా నలుపు రంగు ఇస్తుందో లేదో తనిఖీ చేయండి.  రెండు శుభ్రమైన పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.  , उसमें आयोडीन के घोल की 2 बूँदें डालकर यह जाँच लो कि वह नीला या काला रंग देता है या नहीं।  दो साफ परखनलियाँ लो।
"'ఎ' లేబుల్‌ను ఒకదానిపై, మరొకటి 'బి' ఉంచండి.  ప్రతి టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 25-25 చుక్కల పిండి ద్రావణాన్ని పోయాలి.  ", एक पर ‘क’ तथा दूसरी पर ‘ख’ लेबल लगा दो।  प्रत्येक परखनली में आटे के घोल की 25-25 बूँदें डालो।
పెదవులతో 'ఎ' టెస్ట్ ట్యూబ్ వేసి అందులో కొంత లాలాజలం (ఉమ్మి) ఉంచండి.  టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో పిండి ద్రావణం ఉన్నంతవరకు లాలాజలం ఉండాలి.  , ‘क’ परखनली को होठों से लगाकर उसमें थोड़ी-सी लार (थूक) डालो।  परखनली में लगभग उतनी लार गिरनी चाहिए जितना आटे का घोल उसमें है।
లాలాజలం వేసి టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను బాగా కదిలించు.  టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో లాలాజలం ఉంచవద్దు.  , लार डालकर परखनली को अच्छी तरह हिलाओ।  ‘ख’ परखनली में लार नहीं डालना है।
"రెండు పరీక్ష గొట్టాలు అరగంట పాటు ఉండనివ్వండి.  దీని తరువాత, రెండు పరీక్ష గొట్టాలలో 2-2 చుక్కల అయోడిన్ ద్రావణాన్ని పోయాలి.  ", दोनों परखनलियों को आधे घण्टे तक रखा रहने दो।  इसके बाद दोनों परखनलियों में आयोडीन घोल की 2-2 बूँदें डालो।
"టేబుల్ 2 లో వ్రాసి, మీ పరీక్ష ఫలితాలను అందులో రాయండి.  (6) మాండ్ మీద లాలాజల ప్రభావం ఏమిటో ఇప్పుడు చెప్పండి.  ", तालिका 2 कॉपी में बनाकर उसमें अपने परीक्षण के परिणाम लिखो।  (6) अब बताओ कि मण्ड पर लार का क्या प्रभाव होता है।
(7) 108  టేబుల్ 2 టెస్ట్ ట్యూబ్. , (7) 108  तालिका 2 परखनली
లాలాజలం ఉందో లేదో. నలుపు లేదా నీలం రంగు అయోడిన్‌తో వస్తుంది. , लार है या नहीं  आयोडीन के साथ काला या नीला रंग आता है या नहीं
మట్టిదిబ్బ ఉందా లేదా అనేది. Kb మాండాపై లాలాజల ప్రభావం మాండా యొక్క జీర్ణక్రియ యొక్క మొదటి దశ.  , मण्ड है या नहीं  क ख मण्ड पर लार का प्रभाव मण्ड के पाचन का पहला कदम है।
ఆహారాన్ని సరిగ్గా నమలమని ఎందుకు అడిగారు అని ఆలోచిస్తూ రాయండి.  (8) నోటిలో నమిలిన ఆహారం ఛాతీలోని గొట్టం గుండా వెళుతుంది మరియు కడుపులో ఉన్న థాలమస్ (కడుపు) లో సేకరిస్తుంది.  , सोचकर लिखो कि भोजन को अच्छी तरह चबाकर खाने को क्योंे कहा जाता है।  (8) मुँह में चबाया हुआ भोजन सीने में एक नली से होता हुआ पेट में स्थित एक थैलीनुमा रचना (आमाशय) में इकट्ठा हो जाता है।
"కడుపు నుండి పొడవైన గొట్టం (పేగు) బయటకు వస్తుంది.  కడుపు మరియు ప్రేగులలో, పిండి పదార్ధం, ప్రోటీన్ మరియు కొవ్వు యొక్క మిగిలిన భాగాలు జీర్ణమవుతాయి.  "," आमाशय से एक लम्बी नली (आँत) निकलती है।  आमाशय और आँत में मण्ड के शेष भाग, प्रोटीन और वसा का पाचन होता है।"
"పోషకాహారాన్ని శరీరంలో ఆహారాన్ని తీసుకోవడం, దాని జీర్ణక్రియ మరియు శరీరం జీర్ణమయ్యే ఆహారాన్ని ఉపయోగించడం అంటారు.  ఎంత ఆహారం, ఏ రకమైన ఆహారం, ఒక వ్యక్తికి క్రమం తప్పకుండా తగినంత ఆహారం వస్తే, అతని శరీర పోషక అవసరాలు నెరవేరుతాయని నమ్ముతారు.  "," शरीर में भोजन लेने, उसके पाचन और शरीर द्वारा पचे हुए भोजन का उपयोग करने को पोषण कहते हैं।  कितना भोजन, कैसा भोजन ऐसा माना जाता है कि किसी व्यक्ति को भरपेट भोजन नियमित रूप से मिले तो उसके शरीर की पोषण की ज़रूरत पूरी हो जाती है।"
"కానీ ఇది పూర్తిగా సరైనది కాదు.  మీరు ఆహారంలో ఒకే ఒక్కదాన్ని తింటే, అన్ని పోషకాలు అందుబాటులో లేవు.  ", किन्तु यह पूरी तरह सही नहीं है।  भोजन में यदि एक ही एक चीज़ खाएँ तो सारे पोषक पदार्थ नहीं मिल पाते।
"అందువల్ల, ఆహారంలో అన్ని రకాల వస్తువులను తినడం అవసరం.  ఒక వ్యక్తి క్రమం తప్పకుండా మిశ్రమ ఆహారాన్ని తీసుకుంటే, అతనికి తగిన పోషకాహారం లభిస్తుంది.  ", इसलिए भोजन में तरह-तरह की चीज़ें खाना ज़रूरी होता है।  यदि कोई व्यक्ति नियमित रूप से भरपेट मिला-जुला भोजन करे तो उसे पर्याप्त पोषण मिल जाएगा।
"అన్ని పోషకాలను కలిగి ఉన్న ఆహారాన్ని సమతుల్య ఆహారం అంటారు.  ఒక వ్యక్తికి అన్ని పోషకాలు లేని ఆహారం లేదా ఆహారం లభించకపోతే, అతని శరీరం బలహీనంగా ఉంటుంది.  "," ऐसा भोजन जिसमें सब पोषक पदार्थ हों, सन्तुलित आहार कहलाता है।  यदि किसी व्यक्ति को भरपेट भोजन न मिले या ऐसा भोजन मिले जिसमें सारे पोषक पदार्थ न हों तो उसका शरीर कमज़ोर पड़ जाएगा।"
శరీరానికి అవసరమైన పోషకాలు లభించనప్పుడు ఈ పరిస్థితిని పోషకాహార లోపం అంటారు.  పిల్లలు ప్రారంభంలో పోషకాహార లోపానికి గురవుతారు.  , जब शरीर को आवश्यक मात्रा में पोषक पदार्थ नहीं मिलते तो इस स्थिति को कुपोषण कहते हैं।  बच्चे कुपोषण का शिकार जल्दी हो जाते हैं।
"మూర్తి 3 రికెట్స్ ఉన్న రోగులు 109  కిటికీ కడుపు యొక్క కథ రెండు వందల సంవత్సరాల క్రితం వరకు కాదు, శాస్త్రవేత్తలు కడుపుకు చేరుకున్న తరువాత ఆహారానికి ఏమి జరుగుతుందో తెలుసు.  ", चित्र 3 में सूखा रोग का मरीज़ 109  खिड़की वाले पेट की कहानी पौने दो सौ वर्ष पहले तक वैज्ञानिकों को यह पता नहीं था कि पेट में पहुँचने के बाद भोजन का क्या होता है।
జీర్ణ రసాల గురించి అతనికి తెలియదు.  కడుపు లోపలికి చూసే మార్గం లేదు.  , पाचन रसों के बारे में उन्हें कोई जानकारी नहीं थी।  पेट के अन्दर झाँकने का कोई तरीका भी तो नहीं था।
"అకస్మాత్తుగా ఒక అద్భుతమైన సంఘటన జరిగింది, దీని కథ చాలా ఫన్నీగా ఉంది.  ఇది 1822 సంవత్సరం.  ", फिर अचानक एक अद्भुत घटना घटी जिसकी कहानी बड़ी मज़ेदार है।  सन् 1822 की बात है।
మార్టిన్ అనే యువకుడిని కాల్చి చంపారు.  గాయపడిన స్థితిలో డాక్టర్ బోమోన్ వద్దకు తీసుకువచ్చారు.  , मार्टिन नाम के एक युवक को गोली लग गई थी।  उसे ज़ख्मी हालत में डॉक्टर बोमोन के पास लाया गया।
అతను మార్టిన్‌కు చికిత్స చేయడం ప్రారంభించాడు.  గాయం నయం చేయడం ప్రారంభించింది.  , उन्होंने मार्टिन का इलाज शुरू किया।  घाव ठीक होने लगा।
డాక్టర్ బోమోన్ గాయాన్ని ఒకటిన్నర సంవత్సరాలు కట్టుకున్నాడు.  అప్పుడు వారు ఒక వింత చూశారు.  , डॉक्टर बोमोन डेढ़ साल तक घाव पर पट्टी बाँधते रहे।  फिर उन्होंने एक अजीब-सी चीज़ देखी।
"గాయం నయం కాని కడుపులో ఒక రంధ్రం ఉండిపోయింది.  అతని ముందరి భాగాన్ని ఒక వైపు నుండి తొలగించడం ద్వారా, మార్టిన్ కడుపులోకి ఒక గొట్టాన్ని చొప్పించవచ్చు మరియు కడుపు ఆహారాన్ని బయటకు తీయవచ్చు.  ", घाव तो ठीक हो गया पर पेट में एक छेद बना रहा।  उसके ऊपर की चमड़ी को एक तरफ से हटाकर मार्टिन के पेट में नली डाली जा सकती थी और पेट का भोजन बाहर निकाला जा सकता था।
"తమాషా ఏమిటంటే మార్టిన్‌కు దీనితో ఎటువంటి సమస్య లేదు మరియు అతని ఆరోగ్యం ఎల్లప్పుడూ మంచిది.  కాబట్టి, అన్నీ సెట్ చేయబడ్డాయి.  "," मज़ेदार बात यह थी कि मार्टिन को इससे कोई परेशानी नहीं थी और उसका स्वास्थ्य हमेशा बढ़िया रहा।  बस, फिर क्या था।"
"ఈ అద్భుతమైన కడుపు నుండి జీర్ణక్రియ రహస్యం ఎందుకు తెలియదని డాక్టర్ బోమన్ ఆశ్చర్యపోయాడు.  తొమ్మిది సంవత్సరాలు, అతను మార్టిన్ యొక్క విండో బొడ్డుతో విభిన్న ప్రయోగాలు చేశాడు మరియు కొత్త సమాచారాన్ని కనుగొన్నాడు.  ", डॉक्टर बोमोन ने सोचा क्यों न इस अद्भुत पेट से पाचन के रहस्य को जाना जाए।  नौ साल तक उन्होंने मार्टिन के खिड़की वाले पेट से अलग-अलग प्रयोग किए और नई-नई जानकारी हासिल की।
"మొదట, డాక్టర్ బోమన్ ఒక గొట్టం నుండి జీర్ణ రసాలను తీసుకున్నాడు.  ఒక చిన్న సీసాలో వేసి అందులో తినడానికి ఏదైనా ఉంచండి.  ", पहले तो डॉक्टर बोमोन ने एक नली से पेट का पाचक रस निकाला।  इसे एक छोटी बोतल में रखा और उसमें खाने की कोई चीज़ डाल दी।
"కొన్ని గంటల తరువాత, జీర్ణ రసాలలో ఆహార ముక్కలు కరిగిపోతున్నట్లు అతను గమనించాడు.  కడుపు లోపల ఉన్న రసం వాస్తవానికి ఆహారాన్ని జీర్ణం చేయడంలో సహాయపడుతుందని, జీర్ణక్రియ ఒక మాయాజాలం కాదని వారు అర్థం చేసుకున్నారు.  ", कुछ घण्टों बाद उन्होंने देखा कि खाने के टुकड़े पाचक रस में पड़े-पड़े ही घुल गए थे।  इसी से वे समझ गए कि पेट के अन्दर का रस वास्तव में खाने को पचाने में मदद करता है और पाचन की क्रिया कोई जादू नहीं है।
జీర్ణ రసాలకు మరియు ఆహార మూలకాలకు మధ్య కొంత రసాయన ప్రతిచర్య ఉందని వారు అర్థం చేసుకోగలిగారు.  ఈ చర్య కడుపు వెలుపల సీసాలో కూడా చేయవచ్చు.  , वे समझ पाए कि पाचक रस और भोजन के तत्वों के बीच कुछ रासायनिक क्रिया होती है।  यह क्रिया पेट के बाहर एक बोतल में भी करवाई जा सकती है।
ఒక పిల్లవాడు చూపబడ్డాడు.  తగినంత ఆహారం తీసుకోని పిల్లలలో ఈ వ్యాధి వస్తుంది.  , एक बच्चा दिखाया गया है।  यह रोग उन बच्चों को होता है जिन्हें भरपेट भोजन नहीं मिलता।
"చాలా సార్లు పిల్లలకి చాలా ఆహారం లభిస్తుంది, కాని అతనికి ప్రోటీన్ లేదు.  పిక్చర్ 4 అటువంటి పిల్లలకి, వారి ఆహారంలో తగినంత ప్రోటీన్ లేదు.  ", कई बार ऐसा भी हो जाता है कि बच्चे को भरपेट भोजन तो मिलता है किन्तु उसमें प्रोटीन की कमी रह जाती है।  चित्र 4 ऐसे ही बच्चे का है जिसके भोजन में पर्याप्त मात्रा में प्रोटीन नहीं होता।
"పిల్లవాడు రికెట్స్ లేదా ప్రోటీన్ లేకపోవడంతో బాధపడుతున్నారా?  మీరు చూసినట్లయితే, పగటిపూట అతనికి ఏమి మరియు ఎంత ఆహారం లభిస్తుందో తెలుసుకోండి మరియు రాయండి.  ", क्या तुमने सूखा रोग से या प्रोटीन की कमी से पीड़ित बच्चा देखा है?  यदि देखा हो तो पता लगाकर लिखो कि उसे दिनभर में क्या-क्या और कितना भोजन मिलता है।
(9)  పొందలేము.  , (9)  नहीं मिलता।
(10) అనారోగ్య వ్యక్తి బలహీనంగా ఉంటాడని మరియు బలహీనమైన వ్యక్తి కూడా త్వరలోనే అనారోగ్యానికి గురవుతాడని మీకు మాత్రమే తెలుసు.  పోషకాహార లోపంతో బాధపడుతున్న పిల్లల పరిస్థితి ఇది.  , (10) यह तो तुम जानते ही हो कि बीमार व्यक्ति कमज़ोर हो जाता है और जो व्यक्ति कमज़ोर होता है वह जल्दी बीमार भी हो जाता है।  कुपोषण से पीड़ित बच्चों की यही स्थिति होती है।
పోషకాహార లోపం ఉన్న పిల్లలు తరచుగా అనారోగ్యంతో ఉన్నారు.  అనగా వ్యాధి మరియు 110  , कुपोषित बच्चे जल्दी-जल्दी बीमार होते हैं।  यानी बीमारी और 110
"పొడి రాగంతో బాధపడుతున్న పిల్లవాడు, జుట్టు గోధుమ రంగు వృద్ధుడిలా ఉంటుంది, ఎల్లప్పుడూ పొడి బొడ్డు ఉబ్బినది, చాలా తక్కువ బరువు, సన్నగా మరియు సన్నగా ఉంటుంది, ఈ పిల్లల ఎముకలు చర్మం మాత్రమే. ప్రోటీన్ లోపంతో బాధపడుతున్న పిల్లవాడు, ముఖం వాపు, వాపు చేతులు, జుట్టు మరియు చర్మం యొక్క అంత్య భాగాలు, ఎగిరిన చేతుల పై భాగం సన్నగా ఉంటుంది (సర్కిల్ 13 సెం.మీ కంటే తక్కువ) మూర్తి 3  ", सूखा राग्े ा से पीड़ित बच्चा बाल भूरे रंग के बूढ़े व्यक्ति की तरह चेहरा हमेशा सूखा पेट फूला हुआ बहुत कम वज़न दुबला-पतला इस बच्चे की हड्डियों पर केवल चमड़ी है  प्रोटीन की कमी से पीड़ित बच्चा सूजा हुआ चेहरा सूजे हुए हाथ-पाँव बालों और चमड़ी का रंग उड़ा हुआ बाहों का ऊपरी हिस्सा पतला (घेरा 13 से.मी. से कम) चित्र 3
చిత్రం 4  పోషకాహార లోపం యొక్క చక్రం మొదలవుతుంది.  , चित्र 4  कुपोषण का चक्कर शुरू हो जाता है।
"అలాంటి పిల్లలను కాపాడటానికి, వారి పోషకాహారలోపాన్ని తొలగించడం అవసరం.  ఒకవేళ పిల్లవాడు పోషకాహార లోపానికి గురైతే అతనికి ఖరీదైన మందులు మరియు టానిక్స్ ఇవ్వడం అవసరం లేదు.  ", ऐसे बच्चों को बचाने के लिए उनका कुपोषण दूर करना ज़रूरी है।  यदि कोई बच्चा कुपोषण का शिकार हो जाए तो यह ज़रूरी नहीं है कि उसे महँगी दवाइयाँ और टॉनिक दिए जाएँ।
పోషకాహార లోపానికి ఒకే నివారణ ఉంది.  ఆ చికిత్స సమతుల్య ఆహారం.  , कुपोषण का तो एक ही इलाज है।  वह इलाज है सन्तुलित भरपेट भोजन।
"ఇటువంటి ఆహారం మందులు మరియు టానిక్స్ వంటి ఖరీదైనది కాదు.  ఒక వ్యక్తి తన ఆహారంలో పప్పులు, బియ్యం, రోటీ, ఆకుపచ్చ కూరగాయలు, కొద్దిగా నూనె మరియు బెల్లం తీసుకుంటే అతని శరీర అవసరాలు నెరవేరుతాయి.  "," ऐसा भोजन दवाइयों व टॉनिकों जैसा महँगा भी नहीं होता।  यदि कोई व्यक्ति दाल, चावल, रोटी, हरी सब्ज़ी, थोड़ा-सा तेल और गुड़ भोजन में ले तो उसके शरीर की ज़रूरत पूरी हो जाती है।"
"బీన్స్, టమోటాలు, క్యారెట్లు, జామ్‌ఫాల్, దోసకాయ, నిమ్మ, పండిన బొప్పాయి, ఆమ్లా మొదలైనవి తినడంతో పాటు, వివిధ రకాల విటమిన్లు మరియు లవణాలు కూడా లభిస్తాయి.  ఒక పిల్లవాడు పోషకాహార లోపంతో బాధపడుతుంటే, రోజూ ఈ క్రింది మోతాదు ఇవ్వడం ద్వారా అతన్ని నయం చేయవచ్చు: వేరుశెనగ, గోధుమ మరియు గ్రాములను సమాన మొత్తంలో కలపడం ద్వారా సమాన పరిమాణంలో పిండిని తయారు చేయండి.  "," साथ में फलियाँ, टमाटर, गाजर, जामफल, ककड़ी, नींबू, पका पपीता, आँवला आदि खाने से तरह-तरह के विटामिन और लवण भी मिल जाते हैं।  यदि कोई बच्चा कुपोषण का शिकार हो तो उसे नीचे लिखी खुराक रोज़ देने से वह ठीक हो सकता है: बराबर-बराबर मात्रा में मूँगफली, गेहूँ और चना मिलाकर आटा बना लें।"
"ఈ పిండిని నూనెలో కాల్చి, బెల్లం కలపండి మరియు పోషకాహార లోపం ఉన్న పిల్లలకు రోజూ తగినంత పరిమాణంలో తినిపించండి, దీనిని నయం చేయవచ్చు.  వీలైతే, అది నయమైన తర్వాత కూడా పిల్లలకి ఈ మోతాదు ఇవ్వాలి.  ", इस आटे को तेल में भूनकर गुड़ मिलाकर कुपोषित बच्चे को रोज़ पर्याप्त मात्रा में खिलाएँ तो वह ठीक हो सकता है।  यदि सम्भव हो तो ठीक होने के बाद भी बच्चे को यह खुराक देते रहना चाहिए।
"ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  ఆహార పరీక్ష పట్టికను చూస్తే, ఈ క్రింది వాక్యాల యొక్క సరైన మరియు తప్పు చెప్పండి: ", अभ्यास के प्रश्न 1.  भोजन के परीक्षण वाली तालिका देखकर नीचे लिखे वाक्यों में से सही-गलत बताओ:
(ఎ) బియ్యం మాత్రమే తినడం వల్ల శరీరంలోని అన్ని అవసరాలు నెరవేరుతాయి.  (బి) ఒక వ్యక్తి నెయ్యి మాత్రమే తింటుంటే అతడు మరేమీ తినవలసిన అవసరం లేదు.  , (क) केवल चावल खाने से शरीर की सारी ज़रूरतें पूरी हो जाएँगी।  (ख) यदि कोई व्यक्ति केवल घी खाए तो उसे और कुछ खाने की ज़रूरत नहीं है।
(సి) మంచి ఆహారం అనేక రకాల వస్తువులను కలిగి ఉంటుంది.  2. ఆహారాన్ని సరిగ్గా నమలమని ఎందుకు అడిగారు అని ఆలోచించండి మరియు రాయండి.  , (ग) अच्छा भोजन वही है जिसमें कई तरह की चीज़ें होती हैं।  2. सोचकर लिखो कि भोजन को अच्छी तरह चबाकर खाने को क्यों कहा जाता है।
"3.  ప్రయోగం 4 లో, మేము లాలాజలాన్ని 'ఎ' టెస్ట్ ట్యూబ్ ద్రావణంలో ఉంచాము.  ", 3.  प्रयोग 4 में हमने ‘क’ परखनली के आटे के घोल में लार डाली थी।
"'బి' టెస్ట్ ట్యూబ్ ద్రావణంలో మిగిలిపోయింది.  ఒకరితో ఒకరు మరియు గురువుతో చర్చించిన తరువాత, ఈ ప్రయోగంలో టెస్ట్ ట్యూబ్ 'బి' లో పిండి ద్రావణాన్ని ఎందుకు తీసుకున్నారో మీ స్వంత మాటలలో రాయండి.  ", ‘ख’ परखनली के आटे के घोल को वैसे ही छोड़ दिया था।  आपस में व शिक्षक से चर्चा करके अपने शब्दों में लिखो कि इस प्रयोग में परखनली ‘ख’ में आटे का घोल क्यों लिया गया था।
వి 111  మొక్కలలో పోషణ.  , ध् 111  पौधों में पोषण।
"మీరు ఎప్పుడైనా ఒక తమాషాగా భావించారా?  మొదట, మీకు చెప్పండి.  ", क्या तुमने कभी एक मज़ेदार बात पर विचार किया है?  पहले तो तुम्हें वह बात बताते हैं।
"పొలాలలో గోధుమలు ఉత్పత్తి అవుతాయని మీకు మాత్రమే తెలుసు.  సాధారణంగా, హెక్టార్ల పొలంలో ఒకటిన్నర క్వింటాళ్ల గోధుమలు విత్తుతారు.  ", तुम यह तो जानते ही हो कि गेहूँ खेतों में पैदा होता है।  एक हैक्टेयर के खेत में आम तौर पर एक-डेढ़ Ïक्वटल गेहूँ बीज के रूप में बोए जाते हैं।
"మూడు నెలల తరువాత, మనకు 20-25 Ï క్వాటల్ గోధుమలు లభిస్తాయి.  గోధుమలే కాకుండా, మనకు చాలా గడ్డి కూడా వస్తుంది.  ", तीनचार महीने बाद हमें लगभग 20-25 Ïक्वटल गेहूँ प्राप्त होता है।  गेहूँ के अलावा हमें ढेर सारा भूसा भी मिलता है।
"అదేవిధంగా, మామిడి మొక్కను పెంచడం ద్వారా మామిడి చెట్టు పెద్ద మామిడి అవుతుంది.  ఇంత మందపాటి కాండం ఎక్కడ నుండి వస్తుంది, ప్రతి సంవత్సరం చాలా ఆకులు మరియు మామిడి పండ్లు వస్తాయి! రెండు సార్లు పిల్లలకి ఎంత ఆహారం పెరగాలి అనే దాని గురించి మాట్లాడుతున్నారా?  "," इसी प्रकार आम की एक गुठली से उगा पौधा देखते-देखते आम का एक बड़ा पेड़ बन जाता है।  इतना मोटा तना, इतनी सारी पत्तियाँ और हर साल ढेर सारे रस भरे आम आखिर कहाँ से आते हैं! अपनी बात करें तो एक बच्चे को बड़ा होने के लिए दोनों समय कितना भोजन करना पड़ता है?"
"అప్పుడు ఈ చెట్లు మరియు మొక్కలు తినకుండా ఎలా పెద్దవి అవుతాయి?  ఇంత గోధుమలు, గడ్డి, పండ్లు ఎక్కడ నుండి వస్తాయి?  "," तो फिर ये पेड़-पौधे बिना खाएपिए इतने बड़े कैसे हो जाते हैं?  इतना गेहूँ, भूसा और फल आते कहाँ से हैं?"
"భూమి నుండి, నీటి నుండి, లేదా గాలి నుండి?  ప్రజలు ఈ ప్రశ్నపై పాత కాలం నుండి ఆలోచించడం ప్రారంభించారు.  "," ज़मीन में से, डाले गए पानी में से, या फिर हवा में से?  इस सवाल पर लोग पुराने ज़माने से ही सोचने लगे थे।"
మొక్కలు తమ పెరుగుదలకు నేల నుండి ఈ పదార్థాలన్నింటినీ పొందుతాయని పూర్వపు ప్రజలు భావించేవారు.  ప్రసిద్ధ గ్రీకు తత్వవేత్త-శాస్త్రవేత్త అరిస్టాటిల్ (ॠत्त्दद द्यद्यदृदृदृद्यथथढ) కూడా మొక్కలకు జంతువుల వంటి జీర్ణ అవయవాలు ఉండవని అదే అభిప్రాయాన్ని కలిగి ఉన్నారు.  , पहले लोगों को लगता था कि पेड़-पौधों को अपनी वृद्धि के लिए यह सारा पदार्थ मिट्टी से मिलता है।  प्रसिद्ध ग्रीक दार्शनिक-वैज्ञानिक अरस्तू (ॠद्धत्द्मद्यदृद्यथ्ड्ढ) का भी ऐसा ही विचार था कि पौधों में जन्तुओं के समान पाचक अंग नहीं होते।
"అందువల్ల, వారు నేలలో కుళ్ళిన పదార్థాన్ని ఆహారంగా పొందుతారు.  కానీ ఎవరూ దీనిని దర్యాప్తు చేయలేదు.  ", अत: वे मिट् टी में घुले सड़े-गले पदार्थ भोजन के रूप में प्राप्त करते है।  परन्तु किसी ने भी इसकी जाँच नहीं की थी।
"అప్పుడు, చాలా సంవత్సరాల తరువాత, ఒక బెల్జియన్ వ్యక్తి దీనిపై దర్యాప్తు చేయాలని అనుకున్నాడు.  ఐదేళ్ల పాటు కొనసాగిన ఒక ప్రయోగం చేశాడు.  ", फिर काफी साल बाद बेल्जियम के एक व्यक्ति ने इस बात को जाँचने की सोची।  उसने एक प्रयोग किया जो पूरे पाँच साल चला।
ఆ ప్రయోగం గురించి కూడా తెలుసుకుందాం.  ఐదేళ్ల ప్రయోగం ఫోన్ హెల్మాంట్ వాడకం యొక్క చిత్రం. , आओ हम भी उस प्रयोग के बारे में जानें।  पाँच साल का प्रयोग फॉन हेल्मॉन्ट के प्रयोग का चित्र
నేల బరువు మొక్క బరువు. ప్రారంభంలో 90 కిలోలు 2.268 కిలోలు  , मिट्टी का वज़न पौधे का वज़न  शुरू में 90 कि.ग्रा. 2.268 कि.ग्रा.
ఐదేళ్ల తర్వాత 89.944 కిలోలు. 74 కిలోలు  112  , पाँच साल बाद 89.944 कि.ग्रा. 74 कि.ग्रा.  112
ఆ వ్యక్తి పేరు ఫోన్ హెల్మాంట్.  అతను ఈ ప్రయోగాన్ని సుమారు 350 సంవత్సరాల క్రితం 1648 లో చేశాడు.  , उस व्यक्ति का नाम था फॉन हेल्मॉन्ट (ध्दृद क्तड्ढथ्थ्र्दृदद्य)।  उसने यह प्रयोग आज से करीब 350 साल पहले सन् 1648 में किया था।
"ఫోన్ హెల్మాంట్ ఒక పెద్ద కుండ తీసుకున్నాడు.  ఆ కుండలో, అతను 90 కిలోల పొడి మట్టిని నింపాడు.  ", फॉन हेल्मॉन्ट ने एक बड़ा गमला लिया।  उस गमले में उसने 90 किलोग्राम सूखी मिट् टी भरी।
అప్పుడు విల్లో అనే మొక్క యొక్క కొమ్మను అందులో ఉంచారు. మంజూరు చేయబడింది.  , फिर इसमें विलो नाम के पौधे की एक टहनी लगा  दी।
దీని బరువు 2.268 కిలోలు.  అతను ఈ శాఖకు ఐదు సంవత్సరాల పాటు స్వేదనజలంతో సేద్యం చేశాడు.  , जिसका वज़न 2.268 किलोग्राम था।  इस टहनी को उसने पूरे पाँच साल तक आसुत जल से सींचा।
ఆ ఫ్లవర్ పాట్ చాలా పెద్దది.  మరియు అతను భూమిలో ఖననం చేయబడ్డాడు.  , वह गमला बहुत बड़ा था।  और उसे ज़मीन में गाड़कर रखा गया था।
"కుండ మట్టికి గాలి వచ్చిందని ఫోన్ హెల్మోంట్ కూడా పూర్తి జాగ్రత్త తీసుకున్నాడు, కాని బయట నుండి వచ్చే దుమ్ము మరియు బురద దానిలోకి వెళ్ళకూడదు.  అందువల్ల, ఇది మందపాటి రింగ్తో చక్కటి రంధ్రాలతో కప్పబడి ఉంటుంది.  "," फॉन हेल्मॉन्ट ने इस बात का भी पूरा ध्यान रखा कि गमले की मिट्टी को हवा तो मिले, मगर बाहर से आने वाली धूल-मिट्टी इसमें न जाने पाए।  अत: इसे बारीक-बारीक छेद वाले एक मोटे पतरे से ढाँका गया था।"
"క్రమంగా మొక్క ఒక చిన్న చెట్టుగా మారింది.  ఐదు సంవత్సరాల తరువాత, అతను జాగ్రత్తగా బరువు మరియు మొక్క బరువు.  ", धीरे-धीरे पौधा एक छोटा पेड़ बन चुका था।  पाँच साल बाद उसने पौधे को सावधानी से उखाड़कर साफ करके तौला।
ఈ మొక్క బరువు 74 కిలోలు.  అప్పుడు అతను మట్టి కుండను ఎండబెట్టి బరువు పెట్టాడు.  , इस पौधे का वज़न निकला पूरा 74 किलोग्राम।  फिर उसने गमले की मिट् टी को सुखाकर तोला।
దీని బరువు 89 కిలోల 944 గ్రాములు.  ప్రయోగం ప్రారంభంలో 90 కిలోల మట్టి తీసుకోబడింది.  , इसका वज़न निकला 89 किलोग्राम 944 ग्राम।  प्रयोग के शुरू में 90 किलोग्राम मिट्टी ली थी।
ఐదేళ్లలో నేల బరువు 56 గ్రాములు మాత్రమే తగ్గింది.  మరోవైపు మొక్క బరువు 71.732 కిలోలు పెంచారు.  , पाँच साल में मिट्टी के वज़न में मात्र 56 ग्राम की कमी आई।  दूसरी ओर पौधे का वज़न 71.732 किलोग्राम बढ़ गया था।
"ఈ ప్రయోగం ఆధారంగా మీరు ఏమి ముగించారు?  మొక్కల పెరుగుదలకు అన్ని పదార్థాలు నేల నుండి వచ్చి ఉండాలి, దీనిని to హించడం సరైనదేనా?  "," इस प्रयोग के आधार पर तुम क्या निष्कर्ष निकालोगे?  पौधे की वृद्धि के लिए सारा पदार्थ मिट्टी से आया होगा, क्या ऐसा मानना सही होगा?"
మీ సమాధానానికి కూడా కారణాలు చెప్పండి.  (1) ఫోన్ హెల్మాంట్ ఐదేళ్లపాటు ఈ ప్రయోగం చేశాడు.  , अपने उत्तर का कारण भी बताओ।  (1) फॉन हेल्मॉन्ट ने तो यह प्रयोग पाँच साल तक किया था।
కానీ చాలా ఇళ్లలో ఒక ప్రయోగం ఇలాగే సాగుతుంది.  మీరు మనీప్లాంట్ పేరును తప్పక విన్నారు.  , परन्तु एक प्रयोग तो कई घरों में ऐसे ही चलता रहता है।  तुमने मनीप्लांट का नाम तो सुना ही होगा।
అలంకరణ కోసం నీటితో నిండిన కుండలు మరియు ఫ్యూజ్ బల్బులలో ఇళ్లలో ఇది వర్తించబడుతుంది.  ఇక్కడ ఇది చాలా తేలికగా పెరుగుతూనే ఉంటుంది.  , इसे सजावट के लिए घरों में पानी भरी शीशियों और फ्यूज़ बल्बों में लगाया जाता है।  यहाँ यह बड़े आराम से बढ़ता रहता है।
ఇక్కడ కూడా నేల లేదు.  అప్పుడు దాని పోషణ ఎక్కడ లభిస్తుంది?  , यहाँ तो मिट्टी भी नहीं है।  तो फिर इसे पोषण कहाँ से मिलता होगा?
"మీ చుట్టూ ఉన్న నది మరియు చెరువులో నీటి మీద తేలియాడే మరియు భూమితో ఎటువంటి సంబంధం లేని ఇతర మొక్కలను మీరు చూశారా?  మీరు చూసినట్లయితే, దాని గురించి అందరికీ చెప్పండి.  ", क्या तुमने अपने आसपास नदी-तालाब में कोई अन्य ऐसा पौधा देखा है जो पानी पर तैरता हो और जिसका ज़मीन से कोई सम्पर्क न हो।  यदि देखा हो तो उसके बारे में सबको बताओ।
అన్ని మొక్కల పెరుగుదలకు నేల అవసరమా అని ఆలోచించి చెప్పండి?  (2)  , सोचकर बताओ कि क्या सभी पौधों की वृद्धि के लिए मिट्टी ज़रूरी है?  (2)
"కాబట్టి నీరు మొక్కల ఆహారమా?  మీ తీర్మానం ఏమైనప్పటికీ, ఫోన్ హెల్మాంట్ ఈ క్రింది తీర్మానాలు చేసాడు: 1.  ", तो क्या पानी ही पौधों का भोजन है?  तुम्हारा निष्कर्ष जो भी हो मगर फॉन हेल्मॉन्ट ने निम्नलिखित निष्कर्ष निकाले थे: 1.
మొక్కల పెరుగుదలకు నేల నుండి నేల రాదు.  2.  , पौधों की वृद्धि के लिए पदार्थ मिट्टी से नहीं आता।  2.
మొక్క అందుకున్న నీటి నుండి పెరుగుతుంది.  ఫోన్ హెల్మాంట్ రాసిన ఈ విషయాలు పూర్తిగా సరైనవేనా?  , पौधे की वृद्धि उसे मिलने वाले पानी से होती है।  क्या फॉन हेल्मॉन्ट की ये बातें पूरी तरह सही हैं?
"ఇది మీకు మరింత తెలుస్తుంది.  ప్రీస్ట్లీ యొక్క మొట్టమొదటి ప్రయోగం, ఫాన్ హెల్మాంట్ తర్వాత దాదాపు 100 సంవత్సరాలు, మొక్కల పోషణ ప్రశ్నను ఎవరూ గమనించలేదు.  ", इसका पता तुम्हें आगे चलेगा।  प्रिस्टले का पहला प्रयोग फॉन हेल्मॉन्ट के प्रयोग के बाद करीब 100 साल तक किसी ने पौधों के पोषण के सवाल पर ध्यान नहीं दिया।
"1771 లో, జోసెఫ్ ప్రీస్ట్లీ (Kridhdmdhdrnh ghdtdhdmdhyathdhdnr) చేసిన ప్రయోగాలు ఈ విషయంలో చాలా కొత్త సమాచారాన్ని అందించాయి.  అయినప్పటికీ, మొక్కల పోషణను అర్థం చేసుకోవటానికి ప్రీస్ట్లీ ఈ ప్రయోగాలు చేయలేదు.  ", सन् 1771 में जोसेफ प्रिस्टले (ख्दृद्मड्ढद्रण् घ्द्धत्ड्ढद्मद्यथ्ड्ढन्र्) द्वारा किए गए प्रयोगों से इस मामले में कई नई जानकारियाँ मिलीं।  वैसे प्रिस्टले ने ये प्रयोग पौधों के पोषण को समझने के उद्देश्य से नहीं किए थे।
వారు నిజంగా గాలిలో ఉన్న వాయువుల గురించి తెలుసుకోవాలనుకున్నారు.  113  , वे वास्तव में हवा में उपस्थित गैसों के बारे में जानना चाहते थे।  113
"మీరు వాయువులపై అధ్యాయంలో ప్రీస్ట్లీని కూడా ఉపయోగించారు.  మేము ఒక కొవ్వొత్తి వెలిగించి దానిపై బీకర్‌ను కవర్ చేసినప్పుడు, కొవ్వొత్తి కొద్దిసేపట్లో ఆరిపోతుంది.  ", तुमने गैसों के अध्याय में प्रिस्टले का एक प्रयोग किया भी है।  जब हम एक मोमबत्ती को जलाकर उस पर कोई बीकर ढँक देते हैं तो थोड़ी देर में मोमबत्ती बुझ जाती है।
కొవ్వొత్తి ఎందుకు చల్లారు?  (3) కొవ్వొత్తులను కాల్చడంలో ఆక్సిజన్ వాయువు ఖర్చు అవుతుందని మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉత్పత్తి అవుతుందని మాకు తెలుసు.  , मोमबत्ती क्यों बुझ जाती है?  (3) हम जानते हैं कि मोमबत्ती के जलने में ऑक्सीजन गैस खर्च हो जाती है और कार्बन डाईऑक्साइड बनती है।
ప్రీస్ట్లీ ఈ ప్రయోగం చేసినప్పుడు కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ గురించి ఎవరికీ తెలియదు.  బర్నింగ్ చర్య వల్ల బీకర్ లోపల గాలి అశుద్ధమని ప్రీస్ట్లీ తేల్చిచెప్పారు.  , प्रिस्टले ने जब यह प्रयोग किया था तब कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन के बारे में किसी को पता नहीं था।  प्रिस्टले ने निष्कर्ष निकाला था कि जलने की क्रिया से बीकर के अन्दर की हवा अशुद्ध हो जाती है।
ఈ అపరిశుభ్రమైన గాలిలో కొవ్వొత్తి వెలిగించలేము.  ప్రీస్ట్లీ యొక్క రెండవ ప్రయోగం ప్రీస్ట్లీ ఒక చిన్న ఎలుకను బీకర్‌తో కప్పాడు.  , इस अशुद्ध हवा में मोमबत्ती नहीं जल सकती।  प्रिस्टले का दूसरा प्रयोग प्रिस्टले ने एक छोटे चूहे को बीकर से ढँक दिया।
కొద్దిసేపటి తరువాత ఎలుక .పిరి పీల్చుకోవడం చూశాడు.  ఎలుక శ్వాసక్రియ వల్ల గాలి కూడా అశుద్ధమని ప్రీస్ట్లీ తేల్చిచెప్పారు.  , थोड़ी देर बाद उन्होंने देखा कि चूहे का दम घुटने लगा।  प्रिस्टले ने निष्कर्ष निकाला कि चूहे के श्वसन के कारण भी हवा अशुद्ध हो जाती है।
"జంతువుల మంట మరియు అగ్ని గాలికి కొంత నష్టం కలిగిస్తుందని ప్రీస్ట్లీ తేల్చిచెప్పారు, ఇప్పుడు ఆ గాలి మంటకు లేదా ప్రాణానికి మద్దతు ఇవ్వదు.  మీరు కొవ్వొత్తిని కూడా ఉపయోగించారు.  "," प्रिस्टले का निष्कर्ष था कि जन्तु व आग की लौ हवा को कुछ ऐसा नुकसान पहुँचाते हैं कि अब वह हवा न तो लौ को सहारा दे सकती है, न जीवन को।  तुमने भी मोमबत्ती वाला प्रयोग किया है।"
మీ ముగింపు ప్రీస్ట్లీ ముగింపుకు సరిపోతుందా?  (4) ఈ ప్రయోగాలు ప్రీస్ట్లీని గందరగోళపరిచాయి.  , क्या तुम्हारा निष्कर्ष प्रिस्टले के निष्कर्ष से मेल खाता है?  (4) इन प्रयोगों ने प्रिस्टले को उलझन में डाल दिया।
ప్రపంచంలో చాలా జంతువులు ఉన్నాయి.  ప్రపంచంలో చాలా మంటలు కాలిపోతున్నాయి.  , दुनिया में इतने सारे जन्तु हैं।  दुनिया में इतनी सारी आग भी जलती रहती है।
"ప్రపంచం మొత్తం గాలి ఎందుకు అశుద్ధంగా మారడం లేదని ప్రీస్ట్లీ ఆశ్చర్యపోయాడు?  మనమందరం, అన్ని జంతువులు, అన్ని కీటకాలు మరియు కీటకాలు he పిరి పీల్చుకుంటూ నిరంతరం విడుదల చేస్తాయి.  "," प्रिस्टले ने सोचा कि फिर क्यों पूरी दुनिया की हवा अशुद्ध नहीं हो जाती?  हम सब लोग, सारे जानवर, सारे कीड़े-मकोड़े लगातार साँस लेते और छोड़ते हैं।"
కాబట్టి క్రమంగా అన్ని ఆక్సిజన్ ఖర్చు చేయాలి మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ చుట్టూ కార్బన్ డయాక్సైడ్ నింపాలి.  కానీ ఇది జరగదు.  , तो धीरे-धीरे सारी ऑक्सीजन खर्च हो जाना चाहिए और चारों तरफ कार्बन डाईऑक्साइड ही कार्बन डाईऑक्साइड भर जानी चाहिए।  परन्तु ऐसा होता नहीं।
కానీ ఎందుకు?  మీరు ఏమి ఆలోచిస్తున్నారు?  , आखिर क्यों?  तुम्हारा क्या विचार है?
(5)  చివరికి ప్రీస్ట్లీ యొక్క మూడవ ప్రయోగం తీసుకున్నాడు.  , (5)  प्रिस्टले का तीसरा प्रयोग अन्तत: लिया।
"1771  ఆగస్టు నెలలో, ప్రీస్ట్లీ ఈ ప్రశ్నను కొంతవరకు పరిష్కరించాడు. ", 1771  के अगस्त महीने में प्रिस्टले ने कुछ हद तक इस सवाल को सुलझा
"అతను చాలా ప్రత్యేకమైన ప్రయోగం చేశాడు.  కొవ్వొత్తి వెలిగించిన తరువాత, దానిపై బీకర్ ఉంచండి.  ", उन्होंनेे एक बहुत ही अनोखा प्रयोग किया।  एक मोमबत्ती को जलाकर उसके ऊपर एक बीकर रख दिया।
"Expected హించిన విధంగా, కొవ్వొత్తి తక్కువ సమయంలో ఆరిపోయింది.  ఇప్పుడు ప్రీస్ట్లీ ఈ బీకర్లో పుదీనా యొక్క మొలకను ఉంచాడు.  "," जैसी कि उम्मीद थी, थोड़ी देर में मोमबत्ती बुझ गई।  अब प्रिस्टले ने इस बीकर में पुदीने की एक टहनी डाल दी।"
"కొమ్మను చొప్పించేటప్పుడు, బీకర్ లోపల గాలి మరియు బయటి గాలిని కలపకూడదని హెచ్చరించారు.  114  ", टहनी डालते वक्त यह सावधानी रखी कि बीकर के अन्दर की हवा और बाहर की हवा आपस में मिलने न पाएँ।  114
"పది రోజుల తరువాత, కొవ్వొత్తి మళ్ళీ వెలిగించినప్పుడు, అది కాలిపోవడం ప్రారంభమైంది.  కొవ్వొత్తి వెలిగించటానికి బీకర్ తొలగించబడలేదు.  ", दस दिन बाद जब मोमबत्ती को फिर से जलाया गया तो वह जलने लगी।  मोमबत्ती को जलाने के लिए बीकर को नहीं हटाया गया था।
ఇది బయటి నుండి కటకముల సహాయంతో వెలిగించబడింది.  ఆమె మొదట కొవ్వొత్తి వెలిగించినప్పుడు ఆమె ఎందుకు చల్లారు?  , बाहर से ही लेंस की मदद से उसे जलाया गया था।  पहली बार मोमबत्ती को जलाने पर वह बुझ क्यों गई थी?
(6) కొవ్వొత్తి కాల్చడం వల్ల బీకర్‌లో ఏ వాయువు నిండి ఉంటుంది?  (7) అప్పుడు కొవ్వొత్తి రెండవ సారి ఎందుకు కాల్చడం ప్రారంభించింది?  , (6) मोमबत्ती के जलने के कारण बीकर में कौन-सी गैस भर गई होगी?  (7) फिर दूसरी बार मोमबत्ती क्यों जलने लगी?
మళ్ళీ కాల్చడానికి అతనికి ఆక్సిజన్ ఎక్కడ దొరుకుతుంది?  (8) బీకర్ లోపల కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఎక్కడికి వెళ్ళింది?  , उसे दुबारा से जलने के लिए ऑक्सीजन कहाँ से मिली होगी?  (8) बीकर के अन्दर भरी कार्बन डाईऑक्साइड कहाँ चली गई?
"(9) ప్రీస్ట్లీ యొక్క మూడు ప్రయోగాల సారాంశాన్ని మీ స్వంత మాటలలో రాయండి.  (10) ఈ ప్రయోగాల ఆధారంగా, వాతావరణంలో మొక్కల పాత్ర గురించి మీరు ఏమి చెప్పగలరు?  ", (9) प्रिस्टले के तीनों प्रयोगों का सारांश अपने शब्दों में लिखो।  (10) इन प्रयोगों के आधार पर वातावरण में पेड़-पौधों की भूमिका के बारे में तुम क्या कह सकते हो?
(11) ఈ రోజుల్లో ఈ ప్రయోగం ఎంత ముఖ్యమో మీరు Can హించగలరా?  పుదీనా మళ్ళీ గాలిని శుద్ధి చేసిందని ప్రీస్ట్లీ తేల్చిచెప్పాడు.  , (11) क्या तुम सोच सकते हो कि उस ज़माने में यह प्रयोग कितना महत्वपूर्ण रहा होगा?  प्रिस्टले ने निष्कर्ष निकाला था कि पुदीने ने हवा को फिर से शुद्ध कर दिया है।
ఈ రోజు మనం కొవ్వొత్తి దహనం చేయడం వల్ల ఆక్సిజన్ ఖర్చవుతుంది మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ అయింది.  పుదీనా శాఖ ఈ కార్బన్ డయాక్సైడ్ను ఆక్సిజన్ ఉత్పత్తి చేయడానికి ఉపయోగించింది.  , आज हम कह सकते हैं कि मोमबत्ती के जलने से ऑक्सीजन खर्च हो गई थी और कार्बन डाईऑक्साइड बन गई थी।  पुदीने की टहनी ने इस कार्बन डाईऑक्साइड का इस्तेमाल करके ऑक्सीजन पैदा की।
అందువల్ల కొవ్వొత్తి మళ్లీ కాలిపోతుంది.  అన్ని ఆకుపచ్చ చెట్లు మరియు మొక్కలకు ఈ ఆస్తి ఉందని ప్రీస్ట్లీ తన ప్రయోగం ఆధారంగా చెప్పాడు.  , इसलिए मोमबत्ती फिर जल सकी।  प्रिस्टले ने अपने प्रयोग के आधार पर बताया कि सारे हरे पेड़-पौधों में यह गुण होता है।
"వారు మొత్తం భూమి యొక్క వాతావరణాన్ని శుద్ధి చేస్తూనే ఉన్నారు.  రండి, ప్రీస్ట్లీ వంటి ప్రయోగం కూడా చేద్దాం, ప్రీస్ట్లీ చేసిన వేరే విధంగా కూడా మనం ప్రయోగం చేయవచ్చు.  ", वे ही पूरी पृथ्वी के वातावरण को शुद्ध करते रहते हैं।  आओ प्रिस्टले जैसा एक प्रयोग हम भी करें प्रिस्टले ने जो प्रयोग किया था उसे थोड़े अलग ढंग से हम भी कर सकते हैं।
"ప్రయోగం 1 బీకర్, టెస్ట్ ట్యూబ్ మరియు గరాటు తీసుకోండి.  ఈ ప్రయోగం కోసం బీకర్ మరియు గరాటు రెండూ పారదర్శకంగా ఉండాలి.  "," प्रयोग 1 एक बीकर, एक परखनली और एक कीप लो।  इस प्रयोग के लिए बीकर व कीप दोनों पारदर्शी होना चाहिए।"
నీటిలో పెరిగే మొక్క యొక్క కొన్ని కొమ్మలను తీసుకురండి.  ఈ కొమ్మలను ఎండిపోకుండా నీటిలో తీసుకురండి.  , पानी में उगने वाले किसी पौधे की कुछ टहनियाँ भी लाओ।  इन टहनियों को पानी में ही रखकर लाना ताकि वे सूखें नहीं।
బీకర్‌ను నీటితో నింపండి.  నీటిలో చిటికెడు సోడా (సోడియం బైకార్బోనేట్) జోడించండి.  , बीकर में पानी भर लो।  पानी में एक चुटकी खाने का सोडा (सोडियम बाईकार्बोनेट) डाल दो।
"ఇప్పుడు గరాటు లోపల నీటి మొక్క యొక్క కొన్ని కొమ్మలను ఉంచి, చిత్రం ప్రకారం సేకరించండి.  ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను పూర్తి నీటితో నింపి గరాటు గొట్టంలో ఉంచండి.  ", अब कीप के अन्दर पानी के पौधे की कुछ टहनियाँ डालकर चित्र के अनुसार जमाओ।  एक परखनली को पूरा पानी से भरकर कीप की नली पर रखो।
"ఇలా చేస్తున్నప్పుడు, టెస్ట్ ట్యూబ్ నీరు పడకుండా జాగ్రత్త వహించండి.  ఈ పరికరాన్ని ఎండలో ఉంచండి.  ", ऐसा करते हुए ध्यान रखना कि परखनली का पानी गिरना नहीं चाहिए।  इस उपकरण को धूप में रख दो।
అలాంటి మరొక సాధనాన్ని ఉంచండి.  అందులో మొక్కల కొమ్మలను ఉంచవద్దు.  , ऐसा ही एक और उपकरण जमाओ।  इसमें पौधे की टहनियाँ मत डालना।
ఎండలో కూడా ఉంచండి.  115  , इसे भी धूप में रख दो।  115
మొక్క నుండి బుడగలు బయటకు వస్తున్నాయా?  (12) కొమ్మలను ఉంచని పరికరంలో బుడగలు ఉన్నాయా?  , क्या पौधे में से बुलबुले निकल रहे हैं?  (12) जिस उपकरण में टहनियाँ नहीं रखी थीं क्या उसमें भी बुलबुले बन रहे हैं?
"(13) ఈ పరికరాన్ని ఎండలో సుమారు 1 గంట పాటు ఉంచండి.  టెస్ట్ ట్యూబ్ సగం కంటే ఎక్కువ బుడగలతో నిండినప్పుడు, ఈ బుడగలు ఏ వాయువుకు చెందినవో మేము తనిఖీ చేస్తాము.  ", (13) लगभग 1 घण्टे तक इस उपकरण को धूप में रखा रहने दो।  परखनली जब बुलबुलों से आधी से ज़्यादा भर जाए तब हम जाँचेंगे कि ये बुलबुले किस गैस के हैं।
"టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో సగానికి పైగా గ్యాస్‌తో నిండినప్పుడు, నోటిని కార్క్‌తో మూసివేసి, నీటిలో విలోమంగా ఉంచండి.  కార్క్ లేకపోతే, బొటనవేలు కూడా మూసివేయబడుతుంది.  ", परखनली के आधी से ज़्यादा गैस से भर जाने पर इसे पानी में ही उलटा रखते हुए इसके मुँह को एक कॉर्क से बन्द कर दो।  कॉर्क न हो तो अँगूठे से भी मुँह बन्द किया जा सकता है।
"నోరు మూసుకుని, పరీక్ష గొట్టాన్ని నిఠారుగా ఉంచండి.  ఇప్పుడు ధూపం కర్రలను వెలిగించండి.  ", मुँह बन्द रखते हुए परखनली को सीधा करो।  अब एक अगरबत्ती सुलगाओ।
"పరీక్ష గొట్టం యొక్క నోరు తెరిచి, అందులో ధూమపాన ధూపం కర్రలను పోయాలి.  ధూపం కర్రలను దాని చివర నీటిని తాకని విధంగా పోయాలి.  ", परखनली का मुँह खोलकर उसमें सुलगती हुई अगरबत्ती डालो।  अगरबत्ती इस तरह डालना कि उसका सिरा पानी को न छुए।
ఏమైంది?  పరీక్ష గొట్టంలో ఏ వాయువు ఉంది?  , क्या हुआ?  परखनली में कौन-सी गैस है?
(14) ఈ వాయువు ఎక్కడ నుండి వచ్చింది?  ఇందులో మొక్కల పాత్ర ఏమిటి?  , (14) यह गैस कहाँ से आई?  इसमें पौधे की क्या भूमिका है?
"(15) ఈ ప్రయోగంలో మేము మా సౌలభ్యం కోసం జల మొక్కను ఉపయోగించాము.  ప్రీస్ట్లీ యొక్క మూడవ ప్రయోగంలో మీరు చూసినట్లుగా, అన్ని చెట్లు మరియు మొక్కలు ఈ చర్యను చేస్తాయి.  "," (15) इस प्रयोग में हमने जलीय पौधे का उपयोग अपनी सुविधा के लिए किया था।  पर जैसे कि तुमने प्रिस्टले के तीसरे प्रयोग में देखा था, यह क्रिया सभी पेड़-पौधे करते हैं।"
"ప్రీస్ట్లీ యొక్క ప్రయోగంలో సమస్యలు ప్రీస్ట్లీ పుదీనా మొలకతో ఉపయోగించిన ప్రయోగం చాలా ముఖ్యమైనది.  అటువంటి ముఖ్యమైన ప్రయోగం ఉన్నప్పుడు, ఇతర శాస్త్రవేత్తలు దీనిని స్వయంగా ప్రయత్నిస్తారు.  ", प्रिस्टले के प्रयोग की परेशानी प्रिस्टले ने पुदीने की टहनी से जो प्रयोग किया वह बहुत महत्वपूर्ण था।  जब कोई इतना महत्वपूर्ण प्रयोग होता है तो अन्य वैज्ञानिक उसे खुद करके देखते हैं।
చాలామంది శాస్త్రవేత్తలు ప్రీస్ట్లీ యొక్క ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేశారు.  కానీ అందులో చాలా సమస్యలు మొదలయ్యాయి.  , कई वैज्ञानिकों ने प्रिस्टले का प्रयोग दोहराया।  मगर इसमें काफी परेशानियाँ आने लगीं।
"ప్రీస్ట్లీకి లభించిన ఫలితాలను అందరికీ అందలేదు.  కొన్నిసార్లు ప్రయోగం విజయవంతమైంది, కొన్నిసార్లు అది విఫలమైంది.  ", सब लोगों को वही परिणाम नहीं मिलते थे जो प्रिस्टले को मिले थे।  कभी प्रयोग सफल हो जाता तो कभी असफल रह जाता।
గజిబిజి ఎక్కడ ఉంది?  మరో శాస్త్రవేత్త మొత్తం విషయాన్ని నిశితంగా పరిశోధించారు.  , आखिर गड़बड़ी कहाँ थी?  पूरे मामले की बारीकी से छानबीन करने का काम एक अन्य वैज्ञानिक ने किया।
అతని పేరు యాన్ ఎంగెన్‌హోజ్ (ఖట్టాడ్ క్షధ్ధ్న్ద్ర్వ్ద్ద్మాన్).  ఎంగెన్‌హోస్ వివిధ పరిస్థితులలో ప్రీస్ట్లీ యొక్క ప్రయోగాన్ని చూశాడు.  , उसका नाम था यान इन्गेनहोज़ (ख्ठ्ठद क्ष्दढ़ड्ढदण्दृद्वद्मन्न्)।  इन्गेनहोज़ ने प्रिस्टले के प्रयोग को अलग-अलग परिस्थितियों में करके देखा।
మొక్కల యొక్క ఆకుపచ్చ భాగాలు (అనగా ఆకులు) మాత్రమే గాలిని 'శుద్ధి చేసే' పనిని చేస్తాయని ఎంగెన్‌హోస్ గమనించారు.  ఆకులు కాంతిలో మాత్రమే గాలిని 'శుద్ధి చేసే' పనిని ఇంజెన్‌హోస్ గమనించాడు.  , इन्गेनहोज़ ने देखा कि हवा को ‘शुद्ध’ करने का काम सिर्फ पौधों के हरे भाग (यानी पत्तियाँ) ही करते हैं।  इन्गेनहोज़ ने दूसरी बात यह देखी कि पत्तियाँ हवा को ‘शुद्ध’ करने का काम सिर्फ रोशनी में ही करती हैं।
"వారు కూడా చీకటిలో గాలిని 'అపరిశుభ్రంగా' చేస్తారు.  అంటే, ఆకుపచ్చ ఆకులు కాంతి సమక్షంలో గాలి యొక్క కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉపయోగించి ఆక్సిజన్‌ను విడుదల చేస్తాయని ఎంజెన్‌హోస్ కనుగొన్నారు.  ", अँधेरे में वे भी हवा को ‘अशुद्ध’ बनाती हैं।  अर्थात इन्गेनहोज़ ने पाया कि हरी पत्तियाँ प्रकाश की उपस्थिति में हवा की कार्बन डाईऑक्साइड का उपयोग करके ऑक्सीजन छोड़ती हैं।
"కానీ కాంతి లేనప్పుడు, మొక్కలు జంతువులు శ్వాసక్రియలో చేసే పనిని కూడా చేస్తాయి, అనగా అవి ఆక్సిజన్‌ను ఉపయోగిస్తాయి మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్‌ను విడుదల చేస్తాయి.  116  "," परन्तु रोशनी के अभाव में पौधे भी वही करते हैं जो जन्तु श्वसन में करते हैं, अर्थात् ऑक्सीजन का उपयोग करते हैं और कार्बन डाईऑक्साइड छोड़ते हैं।  116"
"ఎంగెన్‌హోస్ యొక్క పునరావృత ప్రీస్ట్లీ ప్రయోగం ద్వారా చాలా స్పష్టంగా వెల్లడైన విషయం ఏమిటంటే, ఈ ప్రయోగం ఇలాంటి పరిస్థితులలో జరిగితేనే ఇలాంటి ఫలితాలను ఇస్తుంది.  అందువల్ల, ప్రయోగాన్ని పరీక్షించడానికి ఈ విషయాలను గుర్తుంచుకోవడం చాలా ముఖ్యం.  ", इन्गेनहोज़ द्वारा दोहराए गए प्रिस्टले के प्रयोग से एक बात बहुत स्पष्ट रूप से पता चली कि प्रयोग से एक समान परिणाम तभी मिलते हैं जब वे समान परिस्थितियों में किए जाएँ।  अत: प्रयोग को परखने के लिए इन बातों का ध्यान रखना बहुत ज़रूरी है।
కాంతి ప్రభావం: ప్రయోగం 2 ప్రయోగం 1 లో మొక్కల ద్వారా ఆక్సిజన్ ఏర్పడడాన్ని మీరు చూశారు.  ఇప్పుడు ఈ ప్రయోగంలో కొన్ని మార్పులు చేయండి.  , रोशनी का असर: प्रयोग 2 तुमने प्रयोग 1 में पौधों द्वारा ऑक्सीजन का बनना देखा था।  अब इस प्रयोग में थोड़ा परिवर्तन करो।
పరికరాన్ని ఎండలో కాకుండా నీడలో ఉంచండి.  బుడగ ఏర్పడే వేగం మీద ఏమైనా ప్రభావం చూపిందా?  , उपकरण को धूप में रखने की बजाय छाया में रख दो।  क्या बुलबुलों के बनने की गति पर कुछ असर हुआ?
"(16) ఇప్పుడు బీకర్‌ను నల్ల కాగితం లేదా వస్త్రంతో కప్పండి.  కొంత సమయం తరువాత వస్త్రం / కాగితం తీసివేసి, ఇప్పుడు బుడగలు ఏర్పడుతున్నాయా అని చూడండి?  ", (16) अब बीकर को एक काले कागज़ या कपड़े से ढँक दो।  कुछ देर बाद कपड़ा/कागज़ हटाकर देखो कि क्या अभी बुलबुले बन रहे हैं?
(17)  గాలి నుండి ఆహారం?  , (17)  हवा से भोजन?
మొదట మేము ఫోన్ హెల్మాంట్ వాడకాన్ని చూశాము.  మొక్కలు నీటి నుండి ఆహారాన్ని పొందుతాయనే నిర్ధారణకు ఇది దారితీస్తుంది.  , पहले हमने फॉन हेल्मॉन्ट का प्रयोग देखा।  उससे निष्कर्ष निकलता है कि पौधों को भोजन पानी से मिलता है।
అప్పుడు మేము ప్రీస్ట్లీ మరియు ఎంగెన్హోస్ యొక్క ప్రయోగాలను చూశాము.  ఆకుపచ్చ ఆకులు కాంతి సమక్షంలో కార్బన్ డయాక్సైడ్ తీసుకొని ఆక్సిజన్ ఉత్పత్తి చేస్తాయని ఇవి చూపుతాయి.  , फिर हमने प्रिस्टले और इन्गेनहोज़ के प्रयोग देखे।  इनसे पता चलता है कि हरी पत्तियाँ प्रकाश की उपस्थिति में कार्बन डाईऑक्साइड लेकर ऑक्सीजन उत्पन्न करती हैं।
"ఈ రెండు విషయాలను కలపడం ద్వారా, ఆకుపచ్చ మొక్కలు కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు నీటిని తీసుకొని కాంతి సమక్షంలో తమ స్వంత ఆహారాన్ని తయారు చేసుకుంటాయని తేల్చారు.  ఒక్కసారి ఆలోచించండి, మొక్కలు గాలి మరియు నీటిపై నివసిస్తాయి!  "," इन दोनों बातों को जोड़कर यह निष्कर्ष निकाला गया कि हरे पौधे कार्बन डाईऑक्साइड और पानी लेकर प्रकाश की उपस्थिति में अपना भोजन स्वयं बनाते हैं।  ज़रा सोचो, पौधे हवा-पानी पर ज़िन्दा हैं!"
"ఆహారం మరియు గాలి నెమ్మదిగా మరియు ప్రయోగాలు.  చివరికి, సూర్యరశ్మి సమక్షంలో కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు నీటిని కలుపుతూ ఆకులు ఒక మట్టిదిబ్బను ఏర్పరుస్తాయని శాస్త్రవేత్తలు అర్థం చేసుకున్నారు.  ", हवा-पानी से भोजन धीरे-धीरे और प्रयोग हुए।  आखिर वैज्ञानिकों को यह बात समझ में आ गई कि पत्तियाँ सूर्य की रोशनी की उपस्थिति में कार्बन डाईऑक्साइड और पानी को जोड़कर मण्ड बनाती हैं।
మేము ఈ చర్యను ఆకుపచ్చ ఆకులలో సూర్యుని సమక్షంలో ఒక సమీకరణం రూపంలో వ్రాయవచ్చు: కార్బన్ డయాక్సైడ్ నీరు. క్లోరోఫిల్ మరియు సూర్యకాంతి సమక్షంలో. , धूप की उपस्थिति में हरी पत्तियों में होने वाली इस क्रिया को हम एक समीकरण के रूप में भी लिख सकते हैं: कार्बन डाईऑक्साइड अ पानी  क्लोरोफिल व धूप की उपस्थिति में
"మౌండ్ ఎ ఆక్సిజన్  ఈ చర్యలో, పిండి పదార్ధం ఏర్పడుతుంది, ఆక్సిజన్‌తో పాటు కూడా విడుదల అవుతుంది.  "," मण्ड अ ऑक्सीजन  इस क्रिया में मण्ड तो बनता ही है, साथ में ऑक्सीजन भी निकलती है।"
ఈ చర్యను కిరణజన్య సంయోగక్రియ అంటారు.  సింథసిస్ అంటే రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ విషయాలతో రసాయన ప్రతిచర్య ద్వారా క్రొత్తదాన్ని సృష్టించడం.  , इस क्रिया को प्रकाश संश्लेषण कहते हैं।  संश्लेषण का अर्थ होता है दो या दो से अधिक चीज़ों से रासायनिक क्रिया द्वारा कोई नई चीज़ बनाना।
"మరియు ఈ చర్య కాంతి సమక్షంలో మాత్రమే జరుగుతుంది కాబట్టి, దీనిని కిరణజన్య సంయోగక్రియ అంటారు.  ప్రకృతిలో, ఆకులలో ఆకుపచ్చ పదార్థం ఉండటం ఈ చర్యకు అవసరం.  ", और चूँकि यह क्रिया प्रकाश की उपस्थिति में ही होती है इसलिए इसे प्रकाश संश्लेषण कहते हैं।  प्रकृति में इस क्रिया के लिए पत्तियों में हरे पदार्थ की उपस्थिति ज़रूरी है।
ఈ ఆకుపచ్చ పదార్థాన్ని క్లోరోఫిల్ అంటారు.  117  , इस हरे पदार्थ को क्लोरोफिल कहते हैं।  117
కిరణజన్య సంయోగక్రియకు అవసరమైన విషయాలు కిరణజన్య సంయోగక్రియ చాలా ముఖ్యమైన చర్య.  ఇది మొక్కలలో ఆహారాన్ని సృష్టిస్తుంది.  , प्रकाश संश्लेषण के लिए ज़रूरी चीज़ें प्रकाश संश्लेषण बहुत ही महत्वपूर्ण क्रिया है।  इससे पौधों में भोजन बनता है।
అవి పెరుగుతాయి.  వారి బరువు పెరుగుతుంది.  , उनमें वृद्धि होती है।  उनका वज़न बढ़ता है।
1-1.5 -1 గోధుమలను విత్తడం ద్వారా 20-25 క్వింటాల్ గోధుమలు ఎక్కడ మరియు ఎలా ఉత్పత్తి అవుతాయో ఇప్పుడు మీరు అర్థం చేసుకోవచ్చు.  కిరణజన్య సంయోగక్రియ చేయకపోతే మనలో ఎవరికీ ఆహారం లభించదు.  , अब शायद तुम समझ पाओगे कि 1-1.5 Ïक्वटल गेहूँ बोकर 20-25 क्विंटल गेहूँ कहाँ से व कैसे पैदा होता है।  यदि प्रकाश संश्लेषण क्रिया न हो तो हममें से किसी को भी भोजन नहीं मिलेगा।
మొక్కల ఆహారం (కిరణజన్య సంయోగక్రియ) కోసం నాలుగు విషయాలు అవసరమని మీరు తెలుసుకున్నారు: 1.  నీరు 2. కార్బన్ డయాక్సైడ్ 3. కాంతి 4. ఆకుల ఆకుపచ్చ పదార్థం (క్లోరోఫిల్). , तुम यह जान चुके हो कि पौधों में भोजन बनने (प्रकाश संश्लेषण) के लिए चार चीज़ें ज़रूरी हैं: 1.  पानी 2. कार्बन डाईऑक्साइड 3. प्रकाश 4. पत्तियों का हरा पदार्थ (क्लोरोफिल)
నీరు: మొక్కల ఆహారం నీటి నుండి వస్తుందని ఫోన్ హెల్మాంట్ ఎక్కడ పేర్కొన్నారు?  కానీ ఇది నిజం కాదు ఎందుకంటే మొక్కల ఆహారం కూడా గాలి నుండి వస్తుంది.  , पानी: आए कहाँ से फॉन हेल्मॉन्ट की यह बात तो सही निकली कि पौधों का भोजन पानी से आता है।  किन्तु बात पूरी सच नहीं थी क्योंकि पौधों का भोजन हवा से भी आता है।
"ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమిటంటే, మొక్క భూమి నుండి నీటిని పొందుతుంది మరియు కిరణజన్య సంయోగక్రియ ఆకులలో జరుగుతుంది.  కాబట్టి మూలాల నుండి నీరు ఆకుకు ఎలా చేరుతుంది, ఏ విధంగా?  "," मज़ेदार बात यह है कि पौधे को पानी तो मिलता है ज़मीन से और प्रकाश संश्लेषण की क्रिया होती है पत्तियों में।  तो जड़ों से पानी पत्ती तक कैसे पहुँचता है, किस रास्ते से पहुँचता है?"
"దీన్ని చూడటానికి ఒక ప్రయోగం చేద్దాం.  ప్రయోగం 3 ఈ ప్రయోగంలో, మేము తెల్లని పుష్పించే సతత హరిత, క్యారెట్ గడ్డి లేదా గులాట్వాడి మొక్కను ఉపయోగిస్తాము.  "," आओ इसे देखने के लिए एक प्रयोग करें।  प्रयोग 3 इस प्रयोग में हम सफेद फूल वाले सदाबहार, गाजर घास या गुलतेवड़ी के पौधे का उपयोग करेंगे।"
"తెలుపు లేదా కొన్ని ఇతర లేత రంగు పువ్వులను నాటడం మంచిది.  మట్టిని జాగ్రత్తగా త్రవ్వి, రెండు చిన్న చిన్న మొక్కలను మూలాలతో వేరుచేయండి.  ", अच्छा हो कि पौधों पर सफेद या किसी और हल्के रंग के फूल लगे हों।  सावधानी से मिट् टी खोदकर दो छोटेछोटे पौधे जड़ सहित उखाड़ लो।
వేరుచేసే సమయంలో రూట్ కనీసం దెబ్బతింటుందని గుర్తుంచుకోండి.  వెంటనే వాటిని మంచినీటితో నిండిన పాత్రలో ఉంచండి.  , ध्यान रहे कि उखाड़ते समय जड़ को कम से कम नुकसान पहुँचे।  उन्हें तुरन्त ताज़े पानी से भरे बरतन में रखो।
రెండు సీసాలు లేదా ఒక గ్లాసు తీసుకొని వాటిని మూడవ వంతు శుభ్రమైన నీటితో నింపండి.  ఒక గ్లాసులో నాలుగు టేబుల్ స్పూన్ల ఎరుపు సిరాను పోయాలి.  , दो बोतलें या गिलास लो और उन्हेंे एकतिहाई साफ पानी से भरो।  एक गिलास में लगभग चार चम्मच लाल स्याही डालो।
ఒకే రకమైన రెండు మొక్కలను రెండు పొడి కర్రలపై విడిగా కట్టండి.  కట్టేటప్పుడు కాండాలకు ఎలాంటి నష్టం జరగదని గుర్తుంచుకోవాలి.  , एक ही तरह के दोनों पौधों को अलगअलग दो सूखी लकड़ियों पर बाँध दो।  बाँधते समय यह ध्यान रहे कि तनों को कोई नुकसान न पहुँचे।
ఎరుపు మొక్క. 118  , एक पौधे को लाल  118
"సిరా ద్రావణాన్ని కలిగి ఉన్న గాజులో మరియు మరొకటి సాదా నీటితో గాజులో, కర్రలతో అంటుకోండి.  రెండు గ్లాసులను నీడలో ఒక గంట పాటు ఉంచండి.  ", स्याही के घोल वाले गिलास में और दूसरे को सादे पानी वाले गिलास में लकड़ियों के सहारे टिका दो।  दोनों गिलासों को लगभग एक घण्टे के लिए छाया में रख दो।
"రెండు మొక్కలను జాగ్రత్తగా చూస్తూ, వాటిని మీ పరిశీలన పట్టిక 1 లో రాయండి.  (18)  ", दोनों पौधों को ध्यान से देखकर अपने अवलोकन तालिका 1 मे लिखो।  (18)
టేబుల్ 1 ప్రశ్న అవలోకనం సాదా నీటిలో ఉంచిన మొక్కలు  , तालिका 1 क्र. प्रश्न  अवलोकन सादे पानी में रखा पौधा
1.  మొక్కల ఆకులను జాగ్రత్తగా చూడండి.  , 1.  पौधों की पत्तियों को ध्यान से देखो।
రెండు మొక్కల ఆకుల మధ్య తేడా ఏమిటి?  2.  , दोनों पौधों की पत्तियों में तुम्हें क्या अन्तर दिखाई दिया?  2.
మొక్కల పువ్వులను జాగ్రత్తగా చూడండి.  వాటి రంగులో ఏమైనా మార్పు ఉందా?  , पौधों के फूलों को ध्यान से देखो।  इनके रंग में क्या कोई परिवर्तन आया?
ఇప్పుడు రెండు మొక్కల ట్రంక్‌ను మధ్య నుండి బ్లేడుతో కత్తిరించండి మరియు కత్తిరించిన చివరలను హ్యాండిల్స్‌ సహాయంతో చూడండి.  మీరు ఎక్కడైనా ఎరుపు రంగును చూస్తున్నారా?  , अब दोनों पौधों के तने को बीच में से ब्लेड से आड़ा काटो और कटे हुए सिरों को हैंडलेंस की मदद से देखो।  क्या तुम्हें कहीं लाल रंग दिखाई पड़ता है?
"పై చిత్రంలో చూపిన విధంగా ఈ స్థలాలు ఉన్నాయా?  పరిశీలన ఆధారంగా, పువ్వులు మరియు ఆకుల ద్వారా ఎర్ర నీరు ఎక్కడి నుండి ప్రవహించిందో చెప్పండి?  ", क्या ये स्थान ऊपर के चित्र में दर्शाए अनुसार हैं?  अवलोकन के आधार पर बताओ कि लाल पानी फूलों व पत्तियों में कहाँ से होता हुआ पहुँचा?
"(19) ఈ ప్రయోగం నుండి, మొక్కల మూల పని మరియు పోషణ గురించి మీరు ఏమి తీర్మానించగలరు?  (20) గోధుమ లేదా వరి పంటలో, ఆకులు పసుపు రంగులోకి మారినప్పుడు, రైతులు యూరియా ఎరువులు వాడతారు, ఇది ఆకులను పచ్చగా వదిలివేస్తుంది.  ", (19) इस प्रयोग से तुम जड़ के काम और पौधों के पोषण के बारे में क्या निष्कर्ष निकाल सकते हो?  (20) गेहूँ या धान की फसल में पत्ते पीले पड़ने पर किसान यूरिया खाद का उपयोग करते हैं जिससे पत्तियाँ हरी हो जाती हैंै।
పొలంలో యూరియాను కలిపిన తరువాత నీరు ఎందుకు ఇస్తారు?  ఆలోచించి చెప్పండి.  , खेत में यूरिया डालने के बाद पानी क्यों दिया जाता है?  सोचकर बताओ।
రైతులు యూరియాను నేలమీద పిచికారీ చేస్తారు.  అప్పుడు అది ఆకులను ఎలా ప్రభావితం చేస్తుంది?  , यूरिया तो किसान ज़मीन पर छिड़कते हैं।  फिर इसका असर पत्तियों पर कैसे हो जाता है?
మొక్కలకు నీరు మరియు ఇతర పోషకాలు ఎక్కడ మరియు ఎలా లభిస్తాయో పై వాడకం మరియు యూరియా సమాచారం నుండి మీరు నేర్చుకున్నారు.  గాలి నుండి వచ్చే నీరు మూలాలతో కలిసిపోయింది.  , तुमने उपरोक्त प्रयोग एवं यूरिया वाली जानकारी से मालूम किया कि पौधे पानी एवं उसमें घुले अन्य पोषक पदार्थ कहाँ से व कैसे प्राप्त करते हैं।  हवा का लेन-देन पानी तो जड़ों से मिल गया।
కార్బన్ డయాక్సైడ్ గాలి నుండి తీసుకోవాలి.  ఆకులు ఈ పని చేస్తాయి.  , कार्बन डाईऑक्साइड हवा से लेनी पड़ती है।  यह काम पत्तियाँ ही करती हैं।
"ఆకులు వాయు మార్పిడికి చాలా చక్కని రంధ్రాలను కలిగి ఉంటాయి.  అవి చాలా బాగున్నాయి, మనం వాటిని అలా చూడము.  ", पत्तियों में हवा के लेन-देन के लिए बहुत बारीक छेद होते हैं।  ये इतने बारीक होते हैं कि हमें वैसे दिखाई नहीं देते।
సూక్ష్మదర్శిని క్రింద చూసినప్పుడు ఇది కనిపిస్తుంది.  ఈ రంధ్రాలను స్టోమాటా అంటారు.  , सूक्ष्मदर्शी से देखने पर नज़र आते हैं।  इन छिद्रों को स्टोमेटा कहते हैं।
"వీటి నుండి, గాలి మార్పిడి ఆకులలో కొనసాగుతుంది.  119  ", इन्हीं से पत्तियों में हवा का लेन-देन चलता रहता है।  119
ఎరుపు సిరా ద్రావణంలో మొక్క. మీకు సూక్ష్మదర్శిని ఉంటే స్టోమాటా చూడటం సులభం.  ," लाल स्याही के घोल में रखा पौधा  स्टोमेटा देखना वैसे आसान है, बशर्ते कि तुम्हारे पास एक सूक्ष्मदर्शी हो।"
ఏదైనా ఆకు యొక్క దిగువ ఉపరితలం నుండి ఒక పొరను తొలగించండి.  ఈ పొరను ఒక గ్లాస్ స్లైడ్‌లో ఒక చుక్క నీటిలో వేసి చిన్న ముక్క ప్లాస్టిక్ రేకుతో కప్పండి.  , किसी भी पत्ती की निचली सतह से एक झिल्ली निकालो।  इस झिल्ली को काँच की स्लाइड पर एक बूँद पानी में रखो और प्लास्टिक की पन्नी के छोटे से टुकड़े से ढँक दो।
ఇప్పుడు దాన్ని సూక్ష్మదర్శినితో చూడండి.  చిత్రం సహాయంతో స్టోమాటాను కనుగొనడానికి ప్రయత్నించండి.  , अब इसे सूक्ष्मदर्शी से देखो।  चित्र की मदद से स्टोमेटा खोजने की कोशिश करो।
మొక్కలు ఆకులు ఉండే స్టోమాటా నుండి మూలాలు మరియు గాలి ద్వారా నీటిని తీసుకుంటాయని మేము గమనించాము.  క్లోరోఫిల్ ఇప్పటికీ ఆకులలో ఉంది.  , हमने देखा कि पौधे जड़ों के माध्यम से पानी और पत्तियों में उपस्थित स्टोमेटा से हवा लेते हैं।  क्लोरोफिल तो पत्तियों में है ही।
కిరణజన్య సంయోగక్రియకు ఇంకా ఏమి అవసరం?  వాడుక , अब प्रकाश संश्लेषण की क्रिया के लिए और क्या चाहिए?  प्रयोग
2  మీ ఫలితాలను పరిశీలిద్దాం.  , 2  के अपने निष्कर्षों को देखो।
మొక్కకు సూర్యరశ్మి రాకపోయినా అక్కడ బుడగలు ఏర్పడటం కొనసాగించారా?  (21)  , वहाँ जब पौधे को धूप नहीं मिल रही थी तब भी क्या बुलबुले बनते रहे थे?  (21)
"ఈ ప్రయోగం ఆధారంగా, మొక్కలు కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉపయోగించి ఆక్సిజన్‌ను కాంతి సమక్షంలో మాత్రమే తయారు చేస్తాయని చెప్పగలమా?  (22)  ", क्या इस प्रयोग के आधार पर हम कह सकते हैं कि पौधे सिर्फ प्रकाश की उपस्थिति में कार्बन डाईऑक्साइड का उपयोग करके ऑक्सीजन बनाते हैं?  (22)
కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు నీటిని జోడించడం ద్వారా మండాలను తయారుచేసే ప్రక్రియ ఆకులలో కాంతి సమక్షంలో మాత్రమే సంభవిస్తుందా అనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది.  దానిని కనుగొనడానికి ప్రయత్నిద్దాం.  , तब सवाल उठता है कि कार्बन डाईऑक्साइड और पानी को जोड़कर मण्ड बनाने की क्रिया पत्तियों में क्या सिर्फ प्रकाश की उपस्थिति में ही होती है?  आओ इसे जानने की कोशिश करें।
"కాంతి అందుబాటులో లేకపోతే, ఇక్కడ ఒక ప్రయోగం యొక్క వివరణ ఉంది.  ఇది చదివిన తరువాత మీరు నేలలో ఆకులు ఏర్పడటానికి కాంతి ఎలాంటి ప్రభావాన్ని చూపుతుందో తేల్చుకోవాలి.  ", प्रकाश न मिले तो एक प्रयोग का विवरण यहाँ दिया गया है।  इसे पढ़कर तुम्हें निष्कर्ष निकालना होगा कि पत्तियों में मण्ड बनने पर प्रकाश का क्या असर होता है।
"ఈ ప్రయోగం ఏదైనా చెట్ల మొక్కపై చేయగలిగినప్పటికీ, ఇక్కడ వివరించిన ప్రయోగం చంద్రకాంతి చెట్టుపై జరిగింది.  మేము ఆకులలో మాండ్స్ ఉనికిని గుర్తించాలి.  ", वैसे तो यह प्रयोग किसी भी पेड़पौधे पर किया जा सकता है मगर यहाँ जिस प्रयोग का वर्णन है वह चाँदनी के पेड़ पर किया गया था।  हमें पत्तियों में मण्ड की उपस्थिति का पता लगाना होगा।
మాండ్‌ను పరీక్షించే మార్గం మీకు ఇప్పటికే తెలుసు ('మా ఆహారం' అధ్యాయం చూడండి).  కానీ ఆకుల పార్చ్‌మెంట్‌ను గుర్తించడంలో సమస్య ఉంది.  , तुम्हें मण्ड के परीक्षण का तरीका तो मालूम ही है (‘हमारा भोजन’ अध्याय देखो)।  परन्तु पत्तियों में मण्ड का पता लगाने में समस्या आती है।
"ఆకులు వాటి స్వంత ఆకుపచ్చ రంగును కలిగి ఉంటాయి.  ఒక ఆకుపై అయోడిన్ ద్రావణాన్ని వర్తింపజేస్తే, పార్చ్‌మెంట్‌పై నీలం రంగు వస్తుంది, కానీ మేము దానిని చూడము.  "," पत्तियों का तो अपना रंग हरा होता है।  यदि किसी पत्ती पर आयोडीन का घोल डालें, तो मण्ड होने पर नीला रंग तो आएगा मगर हमें दिखेगा नहीं।"
"అందువల్ల, ఆకులలోని పిండి పదార్ధాన్ని గుర్తించడానికి మొదట ఆకు యొక్క ఆకుపచ్చ రంగును తొలగించడం అవసరం.  ఆకుపచ్చ రంగును తొలగించడానికి, ఆకును మొదట నీటిలో ఉడకబెట్టి, ఆపై మద్యంలో ఉడకబెట్టాలి.  ", इसलिए पत्तियों में मण्ड का पता लगाने के लिए ज़रूरी है कि पहले पत्ती का हरा रंग हटा दिया जाए।  हरा रंग हटाने के लिए पत्ती को पहले उबलते पानी में डालना होता है और फिर अल्कोहल में उबालना पड़ता है।
ఈ పని కొంచెం కష్టం.  మద్యం మరిగేటప్పుడు చాలా జాగ్రత్తగా ఉండాలి.  , यह काम थोड़ा मुश्किल है।  अल्कोहल में उबालते समय बहुत सावधानी रखनी होती है।
"మూన్లైట్ యొక్క నాలుగు-ఐదు ఆకులు ఒక మధ్యాహ్నం ప్రయోగం కోసం తీసుకోబడ్డాయి.  వాటి ఆకుపచ్చ రంగును తీసిన తరువాత, అయోడిన్ ద్రావణంలో చేర్చబడింది.  ", प्रयोग के लिए एक दोपहर में चाँदनी की चार-पाँच पत्तियाँ ली गर्इं।  इनका हरा रंग निकालने के बाद आयोडीन के घोल में डाल दिया गया।
ఆకుల రంగు నల్లగా మారిపోయింది.  ఇది ఎందుకు జరిగిందో మీరు వివరించగలరా?  , पत्तियों का रंग काला पड़ गया।  क्या तुम बता सकते हो कि ऐसा क्यों हुआ होगा?
"(23) ఇప్పుడు ప్రయోగం యొక్క రెండవ భాగం పూర్తయింది.  చెట్టు మీదనే, చంద్రకాంతి యొక్క నాలుగు లేదా ఐదు ఆకులు ఒక్కొక్కటి నల్ల కాగితంతో కప్పబడి ఉన్నాయి.  ", (23) अब प्रयोग का दूसरा भाग किया गया।  पेड़ पर ही चाँदनी की चार-पाँच पत्तियों को एक-एक काले कागज़ से ढँक दिया गया।
ఆకారంలో ఉన్న కాగితాన్ని కత్తిరించి తొలగించారు.  చిత్రంలో చూపిన విధంగా ఆకులకి నల్ల కాగితం వర్తించబడింది.  , इसमें कागज़ में से अ आकार का टुकड़ा काटकर निकाल दिया गया था।  पत्तियों पर काला कागज़ चित्र में दिखाए अनुसार लगाया गया था।
120  రెండు రోజుల తరువాత ఈ ఆకులు విరిగి తెచ్చారు.  , 120  दो दिन बाद इन पत्तियों को तोड़कर लाया गया।
"వాటి ఆకుపచ్చ రంగును తీసిన తరువాత, వాటిని అయోడిన్ ద్రావణంలో చేర్చారు, ఆకులపై నల్ల రంగు మునుపటి పేజీ క్రింద ఉన్న చిత్రంగా కనిపిస్తుంది.  చిత్రాన్ని చూసినప్పుడు, ఆకులో ఆకు ఎక్కడ ఉందో, ఎక్కడ లేదని చెప్పండి.  "," इनका हरा रंग निकालने के बाद इन्हें आयोडीन के घोल में डाला गया, पत्तियों पर काला रंग पिछले पेज के नीचे वाले चित्र की तरह दिखाई पड़ रहा था।  चित्र देखकर बताओ कि पत्ती में कहाँ मण्ड उपस्थित है और कहाँ नहीं।"
"(24) నల్ల కాగితం వేసిన తరువాత మొత్తం ఆకు కాంతి అవుతుందా?  కాకపోతే, ఏ భాగాలు వెలుగులోకి రాలేదు?  ", (24) काला कागज़ लगाने के बाद क्या पूरी पत्ती को प्रकाश मिल रहा था?  यदि नहीं तो किन भागों को प्रकाश नहीं मिल रहा था?
"కాంతి పడిపోతున్న ఆ భాగాలలో మాత్రమే మట్టిదిబ్బ నిర్మించబడిందా?  (26) ఈ ప్రయోగం ఆధారంగా, ఆకులలో గ్లేజ్ ఏర్పడటం మరియు కాంతి మధ్య మీకు ఏ సంబంధం ఉంది?  ", क्या मण्ड का निर्माण सिर्फ उन भागों में हुआ है जहाँ प्रकाश पड़ रहा था?  (26) इस प्रयोग के आधार पर तुम पत्तियों में मण्ड बनने और प्रकाश के बीच क्या सम्बन्ध देखते हो?
"మొక్కలు కేవలం మాండ్స్ చేస్తాయా?  'అవర్ ఫుడ్' అధ్యాయంలో, ఆహారంలో పిండి, కొవ్వు మరియు మాంసకృత్తులు ఉంటాయని మీరు చూశారు. "," क्या पौधे सिर्फ मण्ड बनाते हैं?  ‘हमारा भोजन’ अध्याय में तुमने देखा था कि भोजन में मण्ड, वसा तथा प्रोटीन होते"
హుహ్.  చెట్లు మరియు మొక్కలలో కూడా ఇవి సంభవిస్తాయి.  , हैं।  ये पेड़-पौधों में भी तो होते हैं।
"కాబట్టి ఈ పదార్ధాలన్నీ ఎక్కడ నుండి వచ్చాయి?  వాస్తవానికి ఒక మాండ్ ఏర్పడిన తర్వాత, అన్ని ఇతర పదార్థాలు మొక్కలలో ఏర్పడతాయి.  ", तो ये सारे पदार्थ कहाँ से आते हैं?  वास्तव में एक बार मण्ड बन जाने पर उससे अन्य सारे पदार्थ पौधों में बन सकते हैं।
"ఇవి కాకుండా, మొక్కలకు ఇంకా చాలా పోషకాలు అవసరం.  వీటిలో ప్రధాన పోషకాలు నత్రజని, పొటాషియం మరియు భాస్వరం.  "," इनके अलावा भी पौधों को कई और पोषक तत्वों की ज़रूरत होती है।  इनमें प्रमुख पोषक तत्व नाइट्रोजन, पोटेशियम व फॉस्फोरस हैं।"
"ఇవి కాకుండా, మరికొన్ని పోషకాలు తక్కువ పరిమాణంలో అవసరమవుతాయి.  అందువల్ల వీటిని సూక్ష్మపోషకాలు అంటారు.  ", इनके अलावा कुछ अन्य पोषक तत्वों की ज़रूरत कम मात्रा में होती है।  इसलिए इन्हें सूक्ष्म पोषक तत्व कहते हैं।
"మేము ప్రస్తుతం ఈ పోషకాల గురించి ఎటువంటి ప్రయోగాలు చేయలేము.  జంతువులు మరియు మొక్కల సంబంధం: ఆహార గొలుసు అంత పెద్ద విషయం, మొక్కలు తమకు తాముగా ఆహారాన్ని తయారు చేసుకోవడమే కాక, జంతువులను పోషించుకుంటాయి.  ", हम इन पोषक तत्वों के बारे में अभी कोई प्रयोग तो नहीं कर पाएँगे।  जन्तुओं और पौधों का सम्बन्ध: भोजन ाृंखला यह कितनी बड़ी बात है कि पौधे स्वयं के लिए तो भोजन बनाते ही हैं साथ में जन्तुओं का भी पोषण करते हैं।
"అందువల్ల, ఆహారం ద్వారా జంతువులు మరియు మొక్కల మధ్య ప్రత్యక్ష సంబంధం ఉంది.  దీనిని రేఖాచిత్రం ద్వారా వివరించవచ్చు.  ", अत: भोजन के माध्यम से जन्तुओं और पौधों का एक सीधा सम्बन्ध है।  इसे एक चित्र के द्वारा समझाया जा सकता है।
"కిరణజన్య సంయోగక్రియ మరియు శ్వాసక్రియలో మొక్కలు మరియు జంతువుల సంబంధం కూడా ఉంది.  చెట్లు, మొక్కలు, జంతువులు అన్నీ .పిరి పీల్చుకుంటాయి.  "," पेड़-पौधों और जन्तुओं का एक सम्बन्ध प्रकाश संश्लेषण और श्वसन का भी है।  पेड़-पौधे, जीव-जन्तु सब श्वसन करते हैं।"
"అవును, చెట్లు మరియు మొక్కలు కూడా he పిరి పీల్చుకుంటాయని మరియు వాటి శ్వాసక్రియ జంతువుల మాదిరిగానే ఉంటుందని గుర్తుంచుకోవాలి.  అంటే చెట్టు 121  "," हाँ, यह बात ध्यान में रखने की है कि पेड़-पौधे भी श्वसन करते हैं और उनका श्वसन बिलकुल वैसा ही होता है जैसा जन्तुओं का होता है।  यानी पेड़121"
మొక్కలు కూడా ఆక్సిజన్‌ను శ్వాసక్రియలో ఖర్చు చేస్తాయి మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తాయి.  ఈ ప్రక్రియ పగలు మరియు రాత్రి ఇరవై నాలుగు గంటలు కొనసాగుతుంది.  , पौधे भी श्वसन में ऑक्सीजन खर्च करते हैं और कार्बन डाईऑक्साइड पैदा करते हैं।  यह क्रिया दिन-रात चौबीस घण्टे चलती रहती है।
"అన్ని జీవుల యొక్క శ్వాసక్రియ (అంటే చెట్ల మొక్కలు మరియు జంతువులు) వాతావరణంలో కార్బన్ డయాక్సైడ్ మొత్తాన్ని పెంచుతుంది.  పగటిపూట క్లోరోఫిల్ సహాయంతో, మొక్కలు కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉపయోగించి వాతావరణంలోకి ఆక్సిజన్‌ను విడుదల చేస్తాయి.  ", सारे सजीवों (यानी पेड़पौधों और जीव-जन्तुओं) के श्वसन से वातावरण में कार्बन डाईऑक्साइड की मात्रा बढ़ती है।  दिन के उजाले में क्लोरोफिल की मदद से पौधे कार्बन डाईऑक्साइड का उपयोग करके वातावरण में ऑक्सीजन छोड़ देते हैं।
"మొక్కలలో కిరణజన్య సంయోగక్రియ పగటిపూట చాలా వేగంగా ఉంటుంది.  అందువల్ల, పగటిపూట మొక్కల శ్వాసక్రియ గురించి మనకు తెలియదు.  ", दिन के समय पौधों में प्रकाश संश्लेषण की क्रिया बहुत तेज़ होती है।  इसलिए दिन में पौधों के श्वसन का हमें पता नहीं चलता।
ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  ప్రయోగం 1 లో మేము రెండు ఒకేలా బీకర్లను సేకరించాము.  , अभ्यास के सवाल 1.  प्रयोग 1 में हमने एक जैसे दो बीकर जमाए थे।
వాటిలో ఒక మొక్క మాత్రమే ఉంది.  ఈ ప్రయోగంలో మొక్కలు లేని బీకర్‌ను ఎందుకు ఉంచారో మీరు చెప్పగలరా?  , उनमें से केवल एक में ही पौधा रखा गया था।  क्या तुम बता सकते हो कि इस प्रयोग में बिना पौधे वाला बीकर क्यों रखा गया था?
"2.  ప్రీస్ట్లీ యొక్క రెండవ మరియు మూడవ ప్రయోగాల ఆధారంగా, ఎలుకను బీకర్ లోపల ఎక్కువసేపు సజీవంగా ఉంచాలంటే మనం ఏమి చేయగలమో చెప్పండి.  ", 2.  प्रिस्टले के दूसरे एवं तीसरे प्रयोग के आधार पर बताओ कि अगर बीकर के अन्दर चूहे को ज़्यादा देर तक जीवित रखना हो तो हम क्या कर सकते हैं।
3.  కుండలో ఒక మొక్కను నాటారు మరియు ఒక రోజు దాని కాంతిని ఆకుపై పరీక్షించారు.  , 3.  गमले में लगे पौधे को एक दिन प्रकाश में रखकर उसकी एक पत्ती पर मण्ड का परीक्षण किया गया।
"ఒకే మొక్కను రెండు రోజులు చీకటిలో ఉంచిన తరువాత, దాని ఆకుపై ఒక పరీక్ష జరిగింది.  రెండు ప్రయోగాల ఫలితాల్లో ఏమైనా తేడా ఉందా?  ", इसी पौधे को दो दिन अँधेरे में रखने के बाद उसकी पत्ती पर मण्ड परीक्षण किया गया।  क्या दोनों प्रयोगों के परिणामों में कोई अन्तर होगा?
కారణంతో సమాధానం రాయండి.  122  , कारण सहित उत्तर लिखो।  122
రసాయన చర్యలు చర్యల వేగం మరియు విద్యుత్ యొక్క రసాయన ప్రభావాలు సాధారణంగా రసాయన మార్పులు మరియు శారీరక మార్పులు. ఈ రోజుల్లో ఈ వ్యత్యాసానికి కోర్సులలో ఎక్కువ ప్రాముఖ్యత ఇవ్వకపోవడం చాలా ఆనందంగా ఉంది.  , रासायनिक क्रियाएँ क्रियाओं की गति और विद्युत के रासायनिक प्रभाव आम तौर पर रासायनिक परिवर्तन और भौतिक परिवर्तन  वैसे यह खुशी की बात है कि आजकल पाठ्यक्रमों में इस भेद को बहुत ज़्यादा महत्व नहीं दिया जा रहा है।
"వాస్తవానికి, రసాయన మరియు శారీరక మార్పుల మధ్య వ్యత్యాసం చాలా సూక్ష్మమైనది మరియు చెప్పడం ఎల్లప్పుడూ సాధ్యం కాదు.  చైల్డ్ సైంటిస్ట్ - కెమికల్ యాక్టివిటీస్‌లో ఒక అధ్యాయం అభివృద్ధి చేయబడింది.  ", दरअसल रासायनिक व भौतिक परिवर्तनों के बीच भेद बहुत सूक्ष्म ही है और हमेशा बता पाना सम्भव भी नहीं होता।  बाल वैज्ञानिक में एक अध्याय विकसित किया गया था — रासायनिक क्रियाएँ।
"ఇందులో, పిల్లలు కొన్ని ప్రయోగాలు చేస్తారు మరియు క్రొత్త పదార్ధం ఎప్పుడు ఏర్పడుతుందో చూడటానికి ప్రయత్నిస్తారు.  కొత్త పదార్ధం ఏర్పడే చర్యలను రసాయన ప్రతిచర్యలు అంటారు.  ", इसमें बच्चे कुछ प्रयोग करते हैं और यह देखने की कोशिश करते हैं कि कब-कब कोई नया पदार्थ बना है।  जिन क्रियाओं में कोई नया पदार्थ बनता है उन्हें रासायनिक क्रियाएँ कहते हैं।
"ఇక్కడ ప్రయోగాలు ప్రాథమికంగా కొత్త పదార్ధం ఏర్పడిందా అని సూచించే కొన్ని ఆధారాలను అందిస్తాయి.  రెండు పదార్ధాల మిక్సింగ్‌పై అవక్షేపణలు ఏర్పడటం, రంగులో మార్పులు, ఏదైనా రెండు పదార్ధాలను కలిపిన తరువాత స్థితిలో మార్పులు వంటివి ఇలాంటి సూచికలు.  "," यहाँ दिए गए प्रयोग मूलत: कुछ संकेत प्रदान करते हैं जो दर्शाते हैं कि नया पदार्थ बना है या नहीं।  जैसे किन्हीं दो पदार्थों को मिलाने पर अवक्षेप बनना, किन्हीं दो पदार्थों को मिलाने पर रंग में परिवर्तन, अवस्था में परिवर्तन वगैरह ऐसे ही संकेतक हैं।"
"కానీ శారీరక మార్పు జరిగే అనేక ఉదాహరణల గురించి మీరు ఆలోచించవచ్చు కాని పైన పేర్కొన్న వాటిలో ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ విషయాలు కనిపిస్తాయి.  కాబట్టి రసాయన ప్రతిచర్య సంభవించిందో లేదో తెలుసుకోవడానికి ఖచ్చితమైన మరియు ఖచ్చితమైన మార్గం లేదు, మనం ప్రారంభ పదార్థాలు మరియు తుది పదార్ధాల రసాయన విశ్లేషణ చేస్తాము తప్ప.  "," मगर आप कई उदाहरण ऐसे सोच सकते हैं जिनमें भौतिक परिवर्तन होता है मगर उपरोक्त में से कोई एक या एक से अधिक बातें नज़र आती हैं।  लिहाज़ा रासायनिक क्रिया हुई या नहीं इसे जानने का कोई सटीक और अचूक तरीका नहीं है, सिवाय इसके कि हम शुरुआती पदार्थों और अन्तिम पदार्थों का रासायनिक विश्लेषण करें।"
రసాయన మార్పులను గుర్తించడం ఎల్లప్పుడూ సులభం కాదని చెప్పడం.  రసాయన ప్రతిచర్య సంభవించే వేగం.  , इतना सब कहने का मतलब यही है कि रासायनिक परिवर्तन को पहचानना हमेशा सरल नहीं होता।  जा सकता है कि कोई रासायनिक क्रिया किस रफ्तार से होती है।
"దీన్ని చేయడానికి అనేక మార్గాలు ఉన్నప్పటికీ, ఈ రెండు పద్ధతుల్లో ఒకదానిపై ఆధారపడి ఉంటుంది - గాని మేము ప్రతిచర్యలు ఏ వేగంతో పూర్తి చేస్తున్నాయో కొలుస్తాము లేదా ప్రతిచర్యలు ఏర్పడే వేగాన్ని కొలుస్తాము.  ఇక్కడ చర్చించిన ప్రయోగాలలో, చర్య ఏర్పడే వేగాన్ని కొలిచే పద్ధతి తీసుకోబడింది.  ", वैसे तो इसके कई तरीके हैं मगर कोई भी तरीका दो में से एक बात पर निर्भर रहेगा — या तो हम यह मापन करें कि क्रिया करने वाले अभिकारक किस गति से खत्म हो रहे हैं या यह मापन करें कि क्रियाफल किस गति से बन रहे हैं।  यहाँ चर्चा किए जा रहे अध्याय के प्रयोगों में क्रियाफल बनने की रफ्तार को नापने की विधि का सहारा लिया गया है।
కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు హైడ్రోజన్ అనే రెండు వాయువులు ఉత్పత్తి అవుతాయి.  పిల్లలు ఇంతకు ముందు ఉపయోగించిన పద్ధతులు.  , दो गैसों — कार्बन डाईऑक्साइड और हाइड्रोजन — का निर्माण किया जाता है।  तरीके वही हैं जिनका उपयोग बच्चे पहले भी कर चुके हैं।
"వాయువులు ఎన్నుకోబడ్డాయి ఎందుకంటే వాటి నిర్మాణం యొక్క నిరంతర పర్యవేక్షణ సులభం; మీరు చేయాల్సిందల్లా గ్యాస్ బుడగలు నీటి నుండి బయటకు వచ్చి వాటిని లెక్కించనివ్వండి.  (సహజంగానే, బబుల్ ఏర్పడే వేగం చాలా వేగంగా ఉండదు, లేకపోతే లెక్కించడం కష్టం అవుతుంది. "," गैसों को इसलिए चुना गया है क्योंकि इनके बनने की सतत निगरानी आसान है; आपको सिर्फ इतना करना है कि गैस के बुलबुले पानी में से निकलने दें और उन्हें गिनते जाएँ।  (ज़ाहिर है कि बुलबुले बनने की गति बहुत तेज़ न हो, वरना गिनने में दिक्कत होगी।"
") ఏర్పడిన పదార్థాలు ఘన లేదా ద్రవంగా ఉంటే, అవి ఏర్పడే వేగాన్ని చూడటం కష్టం; ఎప్పటికప్పుడు, చర్య జరుగుతున్న పరిష్కారం యొక్క నమూనాలను ఏదో ఒక విధంగా ఆపివేసి, ఎన్ని ప్రతిచర్యలు పూర్తయ్యాయో లేదా ఎన్ని ఏర్పడ్డాయో తెలుసుకోవాలి.  రసాయన ప్రతిచర్యల వేగంపై మూడు కారకాల ప్రభావం పరీక్షించబడింది.  "," ) यदि बनने वाले पदार्थ ठोस या तरल हों तो उनके बनने की गति देखना मुश्किल होता है; समय-समय पर उस घोल के नमूने लेने होते हैं जिसमें क्रिया हो रही है, क्रिया को किसी तरह से रोकना पड़ता है और यह पता करना होता है कि कितने अभिकारक समाप्त हो चुके हैं या कितने क्रियाफल बन चुके हैं।  रासायनिक क्रियाओं की गति पर तीन कारकों के असर को परखा गया है।"
"ప్రతి కారకం యొక్క ప్రభావాన్ని పరిశీలించే ప్రయత్నం జరిగింది, తద్వారా మిగిలిన పరిస్థితులు సాధ్యమైనంత వరకు ఉంటాయి.  పిల్లలతో పోల్చడం గురించి చర్చించగల మరొక సందర్భం ఇది.  ", प्रत्येक कारक के असर को परखते हुए कोशिश यह की गई है कि शेष परिस्थितियाँ यथासम्भव एक समान रहें।  यह एक और मौका है जब बच्चों के साथ प्रयोग में तुलना के प्रावधान की चर्चा की जा सकती है।
ప్రతి మార్పును స్పష్టంగా రసాయన లేదా భౌతికంగా చెప్పడం సాధ్యం కాదని కూడా స్పష్టంగా ఉండాలి.  ఉప్పు నీటిలో కరిగిపోతుంది?  , यह भी स्पष्ट होना चाहिए कि हर परिवर्तन को स्पष्ट रूप से रासायनिक या भौतिक कहना सम्भव भी नहीं होता।  पानी में नमक के घुलने को क्या कहेंगे?
"అయినప్పటికీ, రసాయన ప్రతిచర్య ఏమిటో మనం విస్తృతంగా నిర్ణయించిన తర్వాత, వాటిని అధ్యయనం చేసే పద్ధతులను అభివృద్ధి చేయవచ్చు.  చూసినట్టు. "," बहरहाल, एक बार हम मोटे तौर पर तय कर लें कि रासायनिक क्रिया क्या होती है तो उनका अध्ययन करने के तौर-तरीके विकसित किए जा सकते हैं।  जैसे यही देखा"
క్రియల వేగాన్ని ప్రభావితం చేసే ఇతర అంశాలు కూడా ఉన్నాయి.  ప్రధాన ఉత్ప్రేరకాలను వాటిలో పెట్టవచ్చు.  , क्रियाओं की गति पर असर डालने वाले कारक अन्य भी हैं।  इनमें प्रमुख रूप से उत्प्रेरकों का नाम लिया जा सकता है।
"123  ఉత్ప్రేరకాలు రసాయన చర్య యొక్క వేగాన్ని ప్రభావితం చేసే పదార్థాలు, అయినప్పటికీ అవి ఆ చర్యలో పాల్గొనవు.  "," 123  उत्प्रेरक ऐसे पदार्थ होते हैं जो रासायनिक क्रिया की गति को प्रभावित करते हैं, यद्यपि वे स्वयं उस क्रिया में भाग नहीं लेते।"
సమర్పించిన అధ్యాయంలో అవి ప్రస్తావించబడలేదు.  చర్చకు దృ foundation మైన పునాది ఉంది.  , इनकी बात प्रस्तुत अध्याय में नहीं की गई है।  बात को एक ठोस बुनियाद मिली थी।
"మనకు మంచి రసాయన సమతుల్యత ఉంటే, ఈ ప్రయోగాలను పరిమాణాత్మకంగా చేయడం ద్వారా విద్యుత్ గురించి చాలా నేర్చుకోవచ్చు.  ఉదాహరణకు, రాగి ప్రతికూల ఎలక్ట్రోడ్‌లో జమ అయితే, చర్యకు ముందు మరియు ఆ ఎలక్ట్రోడ్‌ను బరువు పెట్టడం ద్వారా చర్య తర్వాత రాగి ఎంత జమ అవుతుందో తెలుసుకోవచ్చు.  ", यदि हमारे पास एक अच्छी रासायनिक तुला हो तो हम भी इन प्रयोगों को मात्रात्मक ढंग से करके विद्युत के बारे में काफी कुछ सीख सकते हैं।  जैसे यदि ऋण इलेक्ट्रोड पर ताँबा जमा हो रहा है तो हम क्रिया से पहले और क्रिया के बाद उस इलेक्ट्रोड को तौलकर पता कर सकते हैं कि कितना ताँबा जमा हुआ है।
"అదే చర్యను మరొక లోహంతో చేయడం ద్వారా, వాటి మధ్య సమానత్వాన్ని కనుగొనవచ్చు.  అంటే, ఒకే రకమైన కరెంట్‌పై వేర్వేరు లోహాల సమాన మొత్తాలు పేరుకుపోతాయో లేదో తెలుసుకోవడానికి మనం ప్రయత్నించవచ్చు.  ", यही क्रिया किसी अन्य धातु के साथ करके उनके बीच तुल्यता का पता कर सकते हैं।  यानी हम यह पता करने की कोशिश कर सकते हैं कि क्या बराबर मात्रा में विद्युत प्रवाहित करने पर विभिन्न धातुओं की बराबर मात्रा जमा होती है।
"విద్యుత్ కుళ్ళిపోయే సహాయంతో నీటి రసాయన కూర్పు నిర్ణయించబడింది.  రసాయన ప్రతిచర్యలు అనుభవించిన తర్వాత, పిల్లలు వివిధ పరిస్థితులలో రసాయన ప్రతిచర్యలను చూడగలుగుతారు.  ", विद्युत अपघटन की मदद से ही पानी का रासायनिक संघटन पता किया गया था।  एक बार रासायनिक क्रियाओं का अनुभव हो जाने के बाद बच्चे विभिन्न स्थितियों में रासायनिक क्रियाएँ देख पाते हैं।
"ఉదాహరణకు, ఎలక్ట్రోలైట్ ద్రావణం ద్వారా విద్యుత్ ప్రవాహం ప్రవహించినప్పుడు సంభవించే రసాయన మార్పులు.  అధ్యాయాన్ని చదివేటప్పుడు దీనికి సంబంధించిన ప్రయోగాలు చాలా సరళమైనవి మరియు ఎక్కువ పదార్థాలు అవసరం లేదని మీరు గమనించాలి.  ", जैसे किसी विद्युत अपघट् य पदार्थ के घोल में से बिजली प्रवाहित करने पर होने वाले रासायनिक परिवर्तन एक उदाहरण हैं।  अध्याय पढ़ते समय आपने देखा ही होगा कि इससे सम्बन्धित प्रयोग काफी सरल हैं और बहुत ज़्यादा सामग्री की भी ज़रूरत नहीं होती।
"రసాయన కార్యకలాపాల పరిశీలన కూడా కష్టం కాదు.  ఒక వైపు, ఒక కొత్త పదార్ధం ఎలక్ట్రోడ్‌లో పేరుకుపోయినట్లు కనిపిస్తుంది, ఇతర ఎలక్ట్రోడ్ చుట్టూ బుడగలు కూడా కనిపిస్తాయి.  "," रासायनिक क्रिया का अवलोकन भी मुश्किल नहीं होता।  एक तो किसी एक इलेक्ट्राडे  पर नया पदार्थ जमा हान्े ो लगता है, दूसरे इलेक्ट्रोड के आसपास बुलबुले निकलते भी दिखाई दे सकते हैं।"
"ఈ ప్రయోగం చేయడం ద్వారా, పిల్లల దృష్టిని శక్తి మార్పిడి వైపు కూడా మళ్ళించవచ్చు.  ఈ ప్రయోగాలలో, రసాయన పనిని చేయడానికి విద్యుత్ శక్తిని ఉపయోగిస్తున్నారు.  ", ये प्रयोग करते हुए बच्चों का ध्यान ऊर्जा के रूपान्तरण की ओर भी दिलाया जा सकता है।  इन प्रयोगों में विद्युत ऊर्जा को रासायनिक कार्य करने में प्रयुक्त किया जा रहा है।
"మరో మాటలో చెప్పాలంటే, విద్యుత్ శక్తి రసాయన మార్పుకు దారితీస్తుంది.  దాని వ్యతిరేకత కూడా సాధ్యమే - రసాయన ప్రతిచర్యలు విద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేయగలవు.  "," दूसरे शब्दों में, विद्युत ऊर्जा रासायनिक परिवर्तन को चला सकती है।  इसका विलोम भी सम्भव है — रासायनिक क्रियाएँ विद्युत पैदा कर सकती हैं।"
రసాయన కణాల సూత్రం (ఫ్లాష్‌లైట్ కణాలు వంటివి).  ఎలెక్ట్రోడైనమిక్స్ను అర్థం చేసుకోవడంలో మరియు ఎలక్ట్రోలైట్ల యొక్క సంస్థను అర్థం చేసుకోవడంలో ఈ ప్రయోగాల యొక్క ప్రాముఖ్యతను వివరించాల్సిన అవసరం లేదు (అనగా ఎలక్ట్రోలైట్లను కలిగి ఉన్న పదార్థాలు).  , यही तो रासायनिक सेलों (जैसे टॉर्च सेल) का सिद्धान्त है।  विद्युत को समझने और विद्युत अपघट्य पदार्थों (यानी जिन पदार्थों का विद्युत अपघटन होता है) के संगठन को समझने में इन प्रयोगों का महत्व बताने की ज़रूरत नहीं है।
ఫెరడే (కట్టాధాత్తత్తత్తన్) విద్యుత్ కుళ్ళిపోవడంపై పరిమాణాత్మక ప్రయోగాలు చేయడం ద్వారా మాత్రమే దాని నియమాలను ఇచ్చింది.  ఈ ప్రయోగాల ఆధారంగా 124 రసాయన సమానత్వం. , फेराडे (क़ठ्ठद्धठ्ठड्डठ्ठन्र्) ने विद्युत अपघटन सम्बन्धी प्रयोगों को मात्रात्मक ढंग से करके ही इसके नियम प्रतिपादित किए थे।  इन्हीं प्रयोगों के आधार पर रासायनिक तुल्यता की 124
రసాయన చర్యలు  .  , रासायनिक क्रियाएँ  ।
"పాలు పుల్లగా ఉన్నప్పుడు, పాలు విడిపోతాయి.  నీరు వేరు చేస్తుంది మరియు చెనా (పన్నీర్) వేరు చేస్తుంది.  ", दूध में खटाई पड़ जाए तो दूध फट जाता है।  पानी अलग और छेना (पनीर) अलग हो जाता है।
"కొవ్వొత్తి వెలిగించినప్పుడు, కొవ్వొత్తి మొత్తం పొగగా మారి పారిపోతుంది.  పాలలో కొద్దిగా పెరుగు ఉంచండి, తరువాత క్రమంగా మొత్తం పాలు పెరుగు అవుతుంది.  ", मोमबत्ती को जलाते हैं तो पूरी मोमबत्ती धुआँ बनकर उड़ जाती है।  दूध में थोड़ा-सा दही डालकर रख दें तो धीरे-धीरे पूरा दूध दही बन जाता है।
"ఈ అన్ని ఉదాహరణలలో, క్రొత్తది సృష్టించబడింది.  ప్రతి రోజు ఇలాంటి సంఘటనలు చాలా ఉన్నాయి, ఇందులో ఒక పదార్ధం నుండి మరొక పదార్ధం వరకు కొత్త పదార్ధం ఏర్పడుతుంది.  ", इन सब उदाहरणों में कोई न कोई नई चीज़ बनी है।  रोज़ाना ऐसी कई घटनाएँ होती हैं जिनमें एक पदार्थ से दूसरा नया पदार्थ बन जाता है।
కానీ మేము పదార్థాలను కరిగించే ప్రక్రియను చాలాసార్లు చేస్తాము.  ప్రతిసారీ కొత్త పదార్ధం ఏర్పడుతుందా?  , परन्तु पदार्थों को घोलनेमिलाने की क्रिया तो हम कई बार करते रहते हैं।  क्या हर बार कोई नया पदार्थ बनता है?
చక్కెరను నీటిలో కరిగించండి లేదా బల్బ్ వెలిగించండి లేదా పాలలో నీరు కలపండి.  కొన్నిసార్లు అదే పదార్ధం ఉంచబడుతుంది లేదా వేడి చేయబడుతుంది మరియు ఇది క్రొత్త పదార్ధంగా మారుతుంది.  , शक्कर को पानी में घोल दें या बल्ब जलाएँ या दूध में पानी मिलाएँ तो कोई नया पदार्थ बनता है क्या?  कई बार एक ही पदार्थ भी रखे-रखे या गरम करने पर बदलकर नया पदार्थ बना देता है।
"చక్కెర వేడి చేసినప్పుడు, అది నల్లగా మారుతుంది.  ఒకటి లేదా ఒకే పదార్థాన్ని కలపడం ద్వారా కొత్త పదార్ధం ఏర్పడే మరిన్ని ఉదాహరణల గురించి ఆలోచించండి.  ", जैसे शक्कर को गरम कर दें तो वह काली पड़ जाती है।  ऐसे और उदाहरण सोचकर बताओ जहाँ एक ही पदार्थ से या दो पदार्थ को मिलाने से कोई नया पदार्थ बनता हो।
"ప్రతి సమూహం ఒక ఉదాహరణను ఉదహరిస్తుంది.  ప్రతి సందర్భంలో, క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడిందని మీరు ఎలా తెలుసుకున్నారో కూడా చెప్పండి.  ", प्रत्येक टोली एक उदाहरण बताए।  प्रत्येक उदाहरण में यह भी बताओ कि तुमने कैसे जाना कि कोई नया पदार्थ बना है।
"(1) ఒక చర్యలో క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడిందా లేదా అనే దాని గురించి మనం అనేక విధాలుగా తెలుసుకుంటాము.  కొన్నిసార్లు క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడిందని ఇది జరుగుతుంది, కానీ క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడిందని సులభంగా తెలియదు.  ", (1) किसी क्रिया में कोई नया पदार्थ बना है या नहीं इस बात का पता हमें कई तरह से चलता है।  कभी-कभी ऐसा भी होता है कि नया पदार्थ बन जाता है मगर आसानी से पता नहीं चलता कि नया पदार्थ बन गया है।
"కొత్త పదార్థాలు ఏర్పడే ఇటువంటి చర్యలను రసాయన ప్రతిచర్యలు అంటారు.  ఈ అధ్యాయంలో, మేము కొన్ని రసాయన కార్యకలాపాలు చేయడానికి ప్రయత్నిస్తాము.  "," ऐसी क्रियाओं को जिनमें नए पदार्थ बनते हैं, रासायनिक क्रियाएँ कहते हैंै।  इस अध्याय में हम कुछ रासायनिक क्रियाएँ करके देखेंगे।"
ప్రతి చర్యలో క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడుతుందని మనం ఎలా తెలుసుకుంటామో చూస్తాము.  ప్రతి సందర్భంలోనూ చేయవలసిన ప్రత్యేక పరిశీలన ఇది.  , प्रत्येक क्रिया में हम देखेंगे कि हमें कैसे पता चलता है कि नया पदार्थ बन रहा है।  प्रत्येक उदाहरण में इसी बात का खास अवलोकन करना है।
రాగి టిన్: బీకర్‌లో 1 50 మి.లీ ప్రయోగం. అందులో అర టీస్పూన్ బ్లూ తోథా (కాపర్ సల్ఫేట్) ద్రావణాన్ని నీటితో తీసుకోండి.  ఈ ద్రావణంలో 1 మి.లీ ఉంటుంది. పలుచన సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం జోడించండి.  , ताँबे की कलई: प्रयोग 1 एक बीकर में 50 मि.ली. पानी लेकर उसमें आधा चम्मच नीला थोथा (कॉपर सल्फेट) घोल लो।  इस घोल में 1 मि.ली. तनु गन्धक का अम्ल डाल दो।
ఇప్పుడు ఐదు. 125  , अब पाँच  125
పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.  ఈ పరీక్ష గొట్టాలను 1 నుండి 5 సంఖ్యల వరకు లేబుల్ చేయండి.  , परखनलियाँ लो।  इन परखनलियों पर 1 से 5 नम्बर के लेबल लगा दो।
"ఈ ఐదు పరీక్షా గొట్టాలలో రాగి సల్ఫేట్ యొక్క ద్రావణాన్ని సమానంగా ఉంచండి.  మొదటి టెస్ట్ ట్యూబ్ ద్రావణంలో 1-2 గోర్లు లేదా ఇనుము యొక్క అలోపిన్లు, రెండవది అల్యూమినియం రేకు, మూడవ భాగంలో ఒక ప్లాస్టిక్ వస్తువు మరియు నాల్గవ పరీక్ష గొట్టంలో కలప ముక్క ఉంచండి.  "," कॉपर सल्फेट का घोल इन पाँच परखनलियों में बराबर-बराबर डाल दो।  पहली परखनली के घोल में लोहे की 1-2 कीलें या ऑलपिनें, दूसरी में एल्युमिनियम की पन्नी, तीसरी में प्लास्टिक की कोई चीज़ तथा चौथी परखनली में लकड़ी का एक टुकड़ा डालकर रख दो।"
"ఐదవ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఏదైనా ఉంచవద్దు.  అరగంట తరువాత, పరీక్ష గొట్టాలలో రాగి సల్ఫేట్ ద్రావణం యొక్క రంగు మరియు ప్రతి దానిలో ఉంచిన పదార్థాన్ని గమనించండి.  ", पाँचवी परखनली में कुछ नहीं डालना है।  आधे घण्टे बाद परखनलियों में कॉपर सल्फेट के घोल के रंग और प्रत्येक में रखी चीज़ का अवलोकन करो।
ఆ వస్తువు యొక్క రంగులో ఏమైనా మార్పు ఉందా లేదా దానిపై ఏదైనా పదార్థం పేరుకుపోయిందా అని చూడండి.  మీ పరిశీలన పట్టిక  , यह देखो कि क्या उस चीज़ के रंग में कोई परिवर्तन हुआ है या क्या उस पर कोई पदार्थ जमा हुआ है।  अपने अवलोकन तालिका
1  లో వ్రాయండి  , 1  में लिखो।
(2)  టేబుల్ 1 టెస్ట్ ట్యూబ్ సంఖ్య , (2)  तालिका 1 परखनली क्रमांक
రాగి సల్ఫేట్ ద్రావణంలో ఏమి జోడించబడుతుంది?  1.  , कॉपर सल्फेट के घोल में क्या चीज़ डाली है?  1.
ఇనుప గోరు లేదా ఆల్పిన్. 2.  , लोहे की कील या ऑलपिन  2.
అల్యూమినియం రేకు  3.  , एल्युमिनियम की पन्नी  3.
ప్లాస్టిక్  4.  , प्लास्टिक  4.
చెక్క  5.  , लकड़ी  5.
ఏమిలేదు. పరిష్కారం రంగులో మార్పులు , कुछ नहीं  घोल के रंग में परिवर्तन
ఏదైనా అవక్షేపణ రూపం ఉందా?  జున్ను మీద మార్పు. , क्या कोई अवक्षेप बना?  चीज़ पर परिवर्तन
"ఏ పరీక్ష గొట్టంలో, రాగి సల్ఫేట్ ద్రావణం యొక్క రంగు క్షీణించింది లేదా మార్చబడింది?  (3) ఏ పరీక్ష గొట్టంలో, ఏదైనా మార్పు కనిపించింది?  ", किस-किस परखनली में रखे कॉपर सल्फेट के घोल का रंग फीका पड़ा या बदला?  (3) किस-किस परखनली में रखी चीज़ पर कोई परिवर्तन दिखाई पड़ा?
"(4) మీ పరిశీలనల ఆధారంగా, టెస్ట్ ట్యూబ్ రసాయన ప్రతిచర్య జరిగిన కారణాన్ని వివరించండి?  (5) రసాయన ప్రతిచర్యలో ఏ కొత్త పదార్ధం ఏర్పడుతుందో మీరు Can హించగలరా?  ", (4) अपने अवलोकनों के आधार पर कारण सहित बताओ कि किस-किस परखनली में रासायनिक क्रिया हुई है?  (5) क्या तुम अन्दाज़ा लगा सकते हो कि रासायनिक क्रिया में कौन-सा नया पदार्थ बना है?
"(6) ద్రావణం యొక్క రంగు మారిందని, కానీ దానిలో ఉంచిన వాటికి ఎటువంటి ప్రభావం ఉండదని ఆలోచించడానికి ఏదైనా పరీక్ష గొట్టం ఉందా?  (7) ఏదైనా పరీక్షా గొట్టం ఉందా, అది విషయం ప్రభావితం కాని ద్రావణం యొక్క రంగు మారలేదు?  ", (6) कुछ सोचने को क्या कोई परखनली ऐसी भी है जिसमें घोल का रंग तो बदला हो मगर उसमें रखी चीज़ पर कोई असर न हुआ हो?  (7) क्या कोई परखनली ऐसी भी है जिसमें रखी चीज़ पर असर तो हुआ हो मगर घोल का रंग न बदला हो?
(8) పరిష్కారం యొక్క రంగును మార్చడం మరియు దానిలోని అంశంపై ప్రభావం మధ్య ఏదైనా సంబంధం ఉందా?  (9) 126  , (8) क्या घोल का रंग बदलना और उसमें रखी चीज़ पर होने वाले असर का आपस में कोई सम्बन्ध हो सकता है?  (9) 126
"ప్రయోగం 2, రసాయన చర్య యొక్క మరొక ఉదాహరణను చూద్దాం.  ఈ ప్రయోగంలో, క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడుతుందో లేదో తెలుసుకోవడానికి మేము రెండు పదార్ధాల పరిష్కారాలను కలిపి చూస్తాము.  "," प्रयोग 2 आओ, अब एक और रासायनिक क्रिया का उदाहरण देखते हैं।  इस प्रयोग में हम दो पदार्थों के घोलों को आपस में मिलाकर देखेंगे कि क्या कोई नया पदार्थ बनता है।"
ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో అర టీస్పూన్ యూరియాను తీసుకొని అందులో మూడో వంతు టెస్ట్ ట్యూబ్ వాటర్ ఉంచండి.  బాగా కదిలించు మరియు కరిగించండి.  , एक परखनली में आधा चम्मच यूरिया लेकर उसमें एक-तिहाई परखनली पानी डालो।  इसे अच्छे से हिलाकर घोल लो।
రెండవ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో అర టీస్పూన్ ఆక్సాలిక్ యాసిడ్ తీసుకొని మూడో వంతు టెస్ట్ ట్యూబ్ నీటిలో కరిగించండి.  రెండు పదార్థాలు (యూరియా మరియు ఆక్సాలిక్ ఆమ్లం) నీటిలో బాగా కరుగుతాయా?  , दूसरी परखनली में आधा चम्मच ऑक्सेलिक अम्ल लेकर उसे भी एक-तिहाई परखनली पानी में घोल लो।  क्या दोनों पदार्थ (यूरिया और ऑक्सेलिक अम्ल) पानी में अच्छी तरह घुलनशील हैं?
(10) ఇప్పుడు యూరియా ద్రావణంలో ఆక్సాలిక్ ఆమ్లం ద్రావణాన్ని పోయాలి.  ఈ రెండు పరిష్కారాలు కలిపినప్పుడు ఏమి జరుగుతుందో వివరించండి.  , (10) अब ऑक्सेलिक अम्ल के घोल को यूरिया के घोल में डाल दो।  इन दोनों घोलों को मिलाने पर जो कुछ होता है उसका वर्णन करो।
(11) రెండు పరిష్కారాలను కలిపిన తరువాత కరగని పదార్థం ఏర్పడిందా?  (12) క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడిందని చెప్పగలమా?  , (11) क्या दोनों घोलों को मिलाने पर कोई अघुलनशील पदार्थ बना?  (12) क्या हम कह सकते हैं कि कोई नया पदार्थ बन गया है?
మీ సమాధానానికి కూడా కారణాలు చెప్పండి.  (13)  , अपने उत्तर का कारण भी बताओ।  (13)
జునాను సాధారణ ఇనుముతో తయారు చేయాలి.  క్రొత్త పదార్ధం యూరియా మరియు ఆక్సాలిక్ ఆమ్లాల నుండి భిన్నంగా ఉంటుంది?  , जूना वह लेना होगा जो साधारण लोहे का बना होता है।  नया पदार्थ किस रूप में यूरिया व ऑक्सेलिक अम्ल से भिन्न है?
"(14)  ఇనుముపై రస్ట్: ప్రయోగం 3 రెండు ప్రయోగాలలో, క్రొత్త పదార్థం ఎలా ఏర్పడుతుందో మనం చూశాము.  ", (14)  लोहे पर जंग: प्रयोग 3 दो प्रयोग में हमने यह देखा कि नए पदार्थ के बनने का पता कैसे चलता है।
దీనికి మరో ఉదాహరణ చూద్దాం.  మీరు ఇనుముపై తుప్పు పట్టడం చాలాసార్లు చూసారు.  , आओ अब इसका एक और उदाहरण देखते हैं।  लोहे पर जंग लगना तो तुमने कई बार देखा होगा।
తుప్పు సమయంలో ఏ మార్పులు సంభవిస్తాయో చూడటానికి ఇక్కడ మేము ఒక ప్రయోగం చేస్తాము.  ఈ ప్రయోగం కొంచెం సమయం పడుతుంది.  , यहाँ हम एक प्रयोग करके देखेंगे कि जंग लगने के दौरान क्या-क्या परिवर्तन होते हैं।  इस प्रयोग में थोड़ा ज़्यादा समय लगता है।
"అందువల్ల, ఇది ఓపికపట్టవలసి ఉంటుంది మరియు పరికరాలను నిర్వహించే వ్యవస్థ కూడా చేయవలసి ఉంటుంది.  వంటలను శుభ్రం చేయడానికి మూడు టెస్ట్ ట్యూబ్‌లు, రెండు బీకర్లు మరియు ఐరన్ బ్రష్ (జునా) తీసుకోండి.  "," इसलिए इसे धीरज से करना होगा और उपकरण को सम्हालकर रखने की व्यवस्था भी करनी होगी।  तीन परखनलियाँ, दो बीकर तथा बरतन साफ करने वाला लोहे का ब्राश (जूना) लो।"
"పరీక్ష సంఖ్యలను 1, 2 మరియు 3 లేబుల్ చేయండి.  ఇనుప తీగ యొక్క రెండు ముక్కలను బ్రష్ నుండి సగంన్నర మీటర్ పొడవుగా కత్తిరించండి.  "," परखनलियों पर क्रमांक 1, 2 व 3 के लेबल लगा दो।  ब्राश में से लोहे के तार के आधा-आधा मीटर लम्बे दो टुकड़े काट लो।"
"ఈ పొడవాటి ముక్కలను చుట్టి రెండు చిన్న బంతులను తయారు చేయండి.  బంతిని కొద్దిగా తడిపి, టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 1 లోకి దిగువకు చొప్పించండి.  ", इन लम्बे टुकड़ों को लपेटकर दो छोटी-छोटी गेंद बना लो।  एक गेंद को थोड़ी गीली करके परखनली क्रमांक 1 में पेंदे तक घुसा दो।
రెండవ బంతిని టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 2 లోకి చొప్పించండి.  బంతిని టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఇరుక్కుపోయేలా చేయడం మరియు టెస్ట్ ట్యూబ్ విలోమంగా ఉన్నప్పుడు కూడా పడటం లేదు.  , दूसरी गेंद को सूखा ही परखनली क्रमांक 2 में घुसा दो।  गेंद ऐसी बनाना कि वह परखनली के पेंदे में फँस जाए और परखनली उलटा करने पर भी न गिरे।
టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 3 లో ఏమీ చేయవద్దు.  ఇప్పుడు ఒక బీకర్లో పావువంతు నీరు నింపండి.  , परखनली क्रमांक 3 में कुछ नहीं करना है।  अब एक बीकर में लगभग एक चौथाई पानी भरो।
పరీక్షా గొట్టం సంఖ్యలను 1 మరియు 3 ను బీకర్ నీటిలో విలోమం చేయండి.  టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 2 ను డ్రై బీకర్‌లోకి విలోమం చేయండి.  , परखनली क्रमांक 1 व 3 को बीकर के पानी में उलटा खड़ा कर दो।  परखनली क्रमांक 2 को एक सूखे बीकर में उलटा खड़ा कर दो।
నీటిలో ఉంచిన రెండు పరీక్ష గొట్టాలలో నీటి అడుగున చూడండి.  రెండింటిలో నీటి మట్టం ఎక్కలేదని మీరు చూస్తారు.  , पानी में रखी दोनों परखनलियों में पानी का तल देखो।  तुम देखोगे दोनों में ही पानी का तल बिलकुल नहीं चढ़ा है।
అలా చేసిన తరువాత 127  పరీక్ష గొట్టాలతో పాటు బీకర్‌ను సురక్షితమైన స్థలంలో ఉంచండి.  , इतना करने के बाद 127  बीकर को परखनलियों समेत किसी सुरक्षित स्थान पर रख दो।
రాబోయే మూడు రోజులు వీటిని రోజూ గమనించాలి.  పరీక్ష గొట్టాలను నీటిలో బహిష్కరించవద్దు.  , अगले तीन दिनों तक प्रतिदिन इनका अवलोकन करना होगा।  परखनलियों का अवलोकन करने के लिए उन्हें पानी में से बाहर मत निकालना।
ఇనుప తీగ ప్రభావం మరియు నీటి మట్టంలో మార్పుపై నిఘా ఉంచండి.  మీ పరిశీలనలను క్రింది పట్టికలో రాయండి.  , पानी में रखे-रखे ही देखो कि लोहे के तार पर क्या असर हुआ है और पानी के तल में क्या परिवर्तन हुआ है।  अपने अवलोकनों को नीचे दी गई तालिका में लिखो।
(15)  టేబుల్ 2 టెస్ట్ ట్యూబ్ 1.  , (15)  तालिका 2 क्र. परखनली 1.
తడి ఇనుము  2.  , गीला लोहा  2.
పొడి ఇనుము  3.  , सूखा लोहा  3.
ఇనుము లేకుండా. టెస్ట్ ట్యూబ్ ఇనుముపై ప్రభావం. , बगैर लोहा  परखनली के लोहे पर प्रभाव
టెస్ట్ ట్యూబ్ నీటి అడుగున మార్పులు. ఇనుము ప్రభావం ఏ పరీక్ష గొట్టంలో కనిపిస్తుంది?  , परखनली के पानी के तल में परिवर्तन  किस परखनली में लोहे पर प्रभाव दिखता है?
(16) ఏ టెస్ట్ ట్యూబ్ వాటర్ టేబుల్ మారుతుంది?  (17) నీటి మట్టం మారడానికి కారణం ఏమిటి?  , (16) किस परखनली में पानी के तल में परिवर्तन आया?  (17) पानी के तल में परिवर्तन का क्या कारण हो सकता है?
ఒకరితో ఒకరు సమాధానం చెప్పి గురువుతో చర్చించండి.  (18) ఏ టెస్ట్ ట్యూబ్ రసాయన ఆధారాలు కనుగొనబడ్డాయి మరియు ఏ ఆధారాలు కనుగొనబడ్డాయి?  , आपस में और शिक्षक से चर्चा करके उत्तर दो।  (18) किस परखनली में रासायनिक क्रिया होने के प्रमाण मिले और क्या प्रमाण मिले?
"(19)  క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడటానికి, అంటే రసాయన చర్యకు భిన్నమైన సంకేతాలు ఉండవచ్చని మేము పైన మూడు ప్రయోగాలలో చూశాము.  "," (19)  हमने ऊपर तीन प्रयोगों में देखा कि नया पदार्थ बनने, यानी रासायनिक क्रिया होने के अलग-अलग संकेत हो सकते हैं।"
"మా ఆహార అధ్యాయంలో, మీరు కొవ్వు, ప్రోటీన్ మరియు మాండ్లను వివిధ విషయాలలో పరీక్షించారు.  ఈ పరీక్షలలో, క్రొత్త పదార్ధం ఏర్పడింది?  "," हमारा भोजन अध्याय में तुमने अलग-अलग चीज़ों में वसा, प्रोटीन और मण्ड का परीक्षण किया था।  इनमें से किस-किस परीक्षण में नया पदार्थ बना था?"
కారణాలు చెప్పండి  (20) టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో కొద్దిగా సున్నం నీరు తీసుకోండి.  , कारण सहित बताओ।  (20) एक परखनली में थोड़ा-सा चूने का पानी लो।
గాజు గొట్టంతో పేల్చివేయండి.  కొద్దిసేపు వీచే తర్వాత సున్నం నీటికి ఏమైంది?  , एक काँच की नली से इसमें फूँक मारो।  कुछ देर तक फूँकने के बाद चूने के पानी में क्या परिवर्तन हुआ?
(21) మీ దెబ్బ కారణంగా సున్నం నీటిలో ఏదైనా రసాయన ప్రతిచర్య ఉందా?  . సంబంధించిన ప్రయోగాలు  , (21) क्या तुम्हारी फूँक से चूने के पानी में कोई रासायनिक क्रिया हो रही है?  (22) निम्नलिखित में से किस-किस क्रिया को रासायनिक क्रिया कहोगे: 1. नींबू का रस निकालना 2. लकड़ी का जलना 3. गिलास टूटना 4. कागज़ का फटना 5. आम का पकना (23) आगे कई अध्यायों में तुम रासायनिक क्रियाओं से सम्बन्धित प्रयोग करोगे।
"ఒక అధ్యాయంలో, మీరు ఒక వాయువు తయారు చేసి దాని లక్షణాలను తనిఖీ చేస్తే, కొన్నింటిలో, ఇది 128. రసాయన ప్రతిచర్యల వేగాన్ని ఎలా కొలుస్తారో చూడండి.  ", किसी अध्याय में तुम कोई गैस बनाकर उसके गुणधर्मों की जाँच करोगे तो किसी में यह 128  देखोगे कि रासायनिक क्रियाओं की गति को कैसे नापा जाता है।
ఈ చర్యలను ప్రభావితం చేసే వాటిని కూడా మీరు చూస్తారు.  ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  , तुम यह भी देखोगे कि इन क्रियाओं पर किन-किन बातों का असर पड़ता है।  अभ्यास के सवाल 1.
క్రింద కొన్ని క్రియల జాబితా ఉంది.  రసాయన ప్రతిచర్యలు ఏమిటో మాకు చెప్పండి మరియు అవి రసాయన ప్రతిచర్యలు అని మీరు ఎలా కనుగొన్నారు.  , नीचे कुछ क्रियाओं की सूची दी गई है।  इसमें बताओ कि कौन-सी रासायनिक क्रियाएँ हैं और तुमने यह कैसे पता लगाया कि वे रासायनिक क्रियाएँ हैं।
A. ఉప్పు ద్రావణాన్ని తయారుచేయడం b. మంచు కరగడం c. పాలరాయిపై ఉప్పు ఆమ్లం పోయడం. D. క్రోమాటోగ్రఫీలో రంగులను విడదీయడం f. మైనపు గ్రా ద్రవీభవన. నీటి ఆవిరి b. ఫినాల్ఫ్తేలిన్ యొక్క రంగులేని సూచిక పరిష్కారం గులాబీ రంగులోకి మారుతుంది. 2.  , क. नमक का घोल बनाना ख. बर्फ का पिघलना ग. संगमरमर पर नमक का अम्ल डालना घ. क्रोमेटोग्राफी में रंगों का अलग-अलग हो जाना च. मोम का पिघलना छ. पानी का भाप बन जाना ज. फिनॉफ्थलीन के रंगहीन सूचक घोल का गुलाबी हो जाना  2.
"శ్వాసక్రియపై అధ్యాయంలో, మీరు పీల్చిన మరియు ప్రశ్నించిన గాలి మధ్య వ్యత్యాసాన్ని కనుగొన్నారు.  దీని ఆధారంగా, శ్వాసక్రియ సమయంలో మన శరీరం లోపల ఏదైనా రసాయన చర్య ఉందా అని చెప్పండి.  ", श्वसन के अध्याय में तुमने अन्त:श्वासित और प्रश्वासित हवा के बीच अन्तर पता लगाया था।  इसके आधार पर बताओ कि श्वसन के दौरान क्या हमारे शरीर के अन्दर कोई रासायनिक क्रिया होती है।
3.  ప్రయోగం 3 లో తుప్పు చర్యను చూడటానికి మేము మూడు పరీక్ష గొట్టాలను ఎందుకు తీసుకున్నాము?  , 3.  प्रयोग 3 में जंग लगने की क्रिया देखने के लिए हमने तीन परखनलियाँ क्यों लीं?
తీర్మానాలను రూపొందించడానికి పరీక్షా గొట్టాన్ని ఉపయోగించడంలో ఏదైనా సమస్య ఉందా?  కారణంతో రాయండి.  , क्या एक परखनली से प्रयोग करने पर निष्कर्ष निकालने में कोई समस्या आती?  कारण सहित लिखो।
129  రసాయన ప్రతిచర్యల వేగం.  , 129  रासायनिक क्रियाओं की गति।
"మీరు కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ వాయువులను తయారు చేసారు.  దీనిని ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు, కొన్నిసార్లు వాయువు చాలా త్వరగా ఏర్పడదు.  ", तुमने कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन गैसें बनाई हैं।  प्रयोग करते हुए कभीकभी ऐसा हुआ होगा कि गैस जल्दी-जल्दी नहीं बनती।
"గ్యాస్ త్వరగా చేయడానికి మీరు ఏమి చేస్తారు?  (1) ఈ అధ్యాయంలో, రసాయన చర్య యొక్క వేగాన్ని ఎలా కొలుస్తారు మరియు వేగంపై ప్రభావాలు ఏమిటో చూడటానికి ప్రయత్నిస్తాము.  ", गैस जल्दी-जल्दी बने इसके लिए तुम क्या-क्या करते हो?  (1) इस अध्याय में हम यही देखने की कोशिश करेंगे कि रासायनिक क्रिया की गति कैसे नापते हैं और गति पर किन-किन बातों का असर पड़ता है।
"చర్య యొక్క వేగం మారడానికి కారణాలను వేర్వేరు కారకాలు అంటారు.  ఈ ప్రయోగాలలో, వేగంగా, నెమ్మదిగా ఉంటాయి, ఇవి మూడు ప్రధాన కారకాలు - ఆమ్ల సాంద్రత, ఉష్ణోగ్రత మరియు పదార్ధం యొక్క కణాల పరిమాణం.  "," जिन वजहों से क्रिया की गति में परिवर्तन होता है उन्हें हम अलग-अलग कारक कहते हैं।  कौन तेज़, कौन धीमा इन प्रयोगों में ये तीन प्रमुख कारक हैं — अम्ल की सान्द्रता, तापमान और ठास्े ा पदार्थ के कणों की साइज़।"
"ఇతర క్రియలకు ఇవి కాకుండా కారకాలు ఉండవచ్చు.  మార్గం ద్వారా, విద్యార్థులు ఈ మూడు క్రియల గురించి కూడా ఆలోచించవచ్చు, ఇది చర్య యొక్క వేగాన్ని ప్రభావితం చేసే ఏదైనా ఉందా?  ", अन्य क्रियाओं में इनके अलावा कारक भी हो सकते हैं।  वैसे छात्र इन तीन क्रियाओं के बारे में भी सोच सकते हैं कि क्या और कोई चीज़ है जिसका असर क्रिया की गति पर पड़ेगा।
"వాయువు ఏర్పడే వేగం వాస్తవానికి రసాయన ప్రతిచర్య వేగం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది.  చర్య వేగంగా ఉంటే, గ్యాస్ కూడా త్వరగా ఏర్పడుతుంది.  ", गैस बनने की गति वास्तव में रासायनिक क्रिया की गति पर निर्भर होती है।  यदि क्रिया तेज़ी से होगी तो गैस भी जल्दी-जल्दी बनेगी।
"అంటే, గ్యాస్ ఏర్పడే వేగంతో, చర్య ఏ వేగంతో జరుగుతుందో మనం చెప్పగలం.  గ్యాస్ ఏర్పడే వేగాన్ని మనం సులభంగా కొలవవచ్చు.  ", यानी गैस बनने की गति से हम बता सकते हैं कि क्रिया किस गति से हो रही है।  गैस बनने की गति को हम आसानी से नाप सकते हैं।
"మేము నీటి స్థానభ్రంశం నుండి వాయువును సేకరించినప్పుడు, ఒక నిమిషంలో ఏర్పడిన బుడగలు లెక్కించడం ద్వారా వేగాన్ని లెక్కించవచ్చు.  చర్య వేగంగా, నిమిషంలో ఎక్కువ బుడగలు ఏర్పడతాయి.  "," जब गैस को पानी के विस्थापन से इकट् ठा करते हैं तो हम एक मिनट में बनने वाले बुलबुले गिनकर गति पता लगा सकते हैं।  क्रिया जितनी तेज़ होगी, एक मिनट में उतने अधिक बुलबुले बनेंगे।"
"క్రింది ప్రయోగాలలో, మేము కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు హైడ్రోజన్ వాయువులను సృష్టిస్తాము.  కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు హైడ్రోజన్ తయారుచేసే పద్ధతి మీరు ఇంతకు ముందు చేసిన విధంగానే ఉంటుంది.  ", आगे दिए गए प्रयोगों में हम कार्बन डाईऑक्साइड और हाइड्रोजन गैसें बनाएँगे।  कॉर्बन डाईऑक्साइड और हाइड्रोजन बनाने की विधि तो वही होगी जो तुम पहले भी कर चुके हो।
"ఒకే తేడా ఏమిటంటే, ఈ పద్ధతుల్లో కారకాన్ని ఒక్కొక్కటిగా మార్చడం ద్వారా ఇది వాయువు ఏర్పడే వేగాన్ని ఎలా ప్రభావితం చేస్తుందో చూద్దాం.  అంత సిద్ధంగా ఉన్నారా?  ", अन्तर सिर्फ इतना होगा कि हम इन विधियों में एक-एक कारक को बदलकर देखेंगे कि इससे गैस बनने की गति पर क्या असर पड़ता है।  तो तैयार?
"మీరు ఇప్పటికే కార్బన్ డయాక్సైడ్ వాడకం చేసారు.  పాలరాయి ముక్కలపై ఉప్పు ఆమ్లం (హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం) ఉంచడం ద్వారా, కార్బన్ డయాక్సైడ్ అనే వాయువు ఉత్పత్తి అవుతుంది.  ", कार्बन डाईऑक्साइड यह प्रयोग तो तुम कर ही चुके हो।  संगमरमर के टुकड़ों पर नमक का अम्ल (हाइड्रोक्लोरिक अम्ल) डालने से कार्बन डाईऑक्साइड नाम की गैस बनती है।
రబ్బరు మూత ఉన్న ఇంజెక్షన్ సీసాను తీసుకోండి.  రబ్బరు మూతలో రీఫిల్ ముక్కను టక్ చేయండి.  , एक इंजेक्शन की शीशी लो जिसमें रबर का ढक्कन लगा हो।  रबर के ढक्कन में एक रिफिल का टुकड़ा फँसा दो।
"మూతలో రీఫిల్ ముక్కను వర్తించండి, అది సీసా లోపల కొద్దిగా ఉంటుంది.  రీఫిల్ ఎగువ చివరలో వాల్వ్ ట్యూబ్‌ను మౌంట్ చేయండి.  ", ढक्कन में रिफिल के टुकड़े को ऐसे लगाओ कि वह शीशी के अन्दर थोड़ा-सा ही निकला रहे।  रिफिल के ऊपरी सिरे पर एक वॉल्व ट्यूब चढ़ा दो।
పరీక్షా గొట్టాన్ని పూర్తి నీటితో నింపండి.  కంటైనర్ యొక్క డిష్ లేదా మూతను నీటితో నింపండి.  , एक परखनली को पूरा पानी से भर लो।  एक तश्तरी या किसी डिब्बे के ढक्कन में भी पानी भर लो।
ఇప్పుడు ప్రయోగం యొక్క తయారీ పూర్తయింది.  మేము కార్బన్ డయాక్సైడ్కు సంబంధించిన మరిన్ని ప్రయోగాలు చేస్తాము.  , अब प्रयोग की तैयारी पूरी हो गई है।  हम आगे कार्बन डाईऑक्साइड से सम्बन्धित प्रयोग करेंगे।
130  1-A ప్రయోగాలు ఆమ్ల ఏకాగ్రత ప్రభావాన్ని పరీక్షిస్తాయి.  , 130  प्रयोग 1-क में अम्ल के गाढ़ेपन (सान्द्रता) का असर परखेंगे।
"1-బి ప్రయోగాలు ఉష్ణోగ్రత ప్రభావాన్ని పరిశీలిస్తాయి.  ప్రయోగం 1-సి లో, పాలరాయి ముక్కను పెద్దదిగా లేదా చిన్నదిగా చేయడం ద్వారా ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుందో అది చూస్తుంది.  ", प्रयोग 1-ख में तापमान का असर परखेंगे।  प्रयोग 1-ग में यह देखेंगे कि संगमरमर के टुकड़े को बड़ा-छोटा (मोटा-बारीक) करने पर क्या असर होता है।
యాసిడ్ ఏకాగ్రత ప్రభావం: ప్రయోగం 1 (ఎ) ఉప్పు ఆమ్లం పలుచనపై చర్య యొక్క వేగం ఎలాంటి ప్రభావాన్ని చూపుతుందో చూడటానికి ప్రయత్నిస్తాము.  ఇందుకోసం యాసిడ్‌కు ప్రత్యేక పరిష్కారాలు చేయాల్సి ఉంటుంది.  , अम्ल के गाढ़ेपन (सान्द्रता) का असर: प्रयोग 1 (क) इस प्रयोग में हम यह देखने की कोशिश करेंगे कि नमक के अम्ल को गाढ़ा-पतला करने पर क्रिया की गति पर क्या असर पड़ता है।  इसके लिए अम्ल के अलग-अलग घोल बनाने पड़ेंगे।
రెండు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.  వాటిపై 1 మరియు 2 నంబర్ లేబుళ్ళను ఉంచండి.  , दो परखनलियाँ लो।  इन पर 1 व 2 नम्बर के लेबल लगा लो।
రెండు పరీక్ష గొట్టాలలో సమానమైన హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం తీసుకోండి.  టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 1 యొక్క ఆమ్లానికి మేము నీటిని జోడించము.  , दोनों परखनलियों में बराबर-बराबर मात्रा में हाइड्रोक्लोरिक अम्ल लो।  परखनली क्रमांक 1 के अम्ल में हम ऊपर से पानी नहीं मिलाएँगे।
"టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 2 లో ఆమ్లం ఉన్నంత నీరు కలపండి.  ఈ విధంగా, టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 1 యొక్క ఆమ్లం కేంద్రీకృతమై ఉండగా, టెస్ట్ ట్యూబ్ నంబర్ 2 యొక్క ఆమ్లం పలుచబడి ఉంటుంది (పలుచన).  "," परखनली क्रमांक 2 में जितना अम्ल लिया है, उतना ही पानी डाल दो।  इस प्रकार से परखनली क्रमांक 1 का अम्ल गाढ़ा (सान्द्र) है जबकि परखनली क्रमांक 2 का अम्ल पतला (तनु) है।"
ఇప్పుడు మనం ఆల్టర్నేటింగ్ ఉపయోగిస్తాము.  ప్రయోగం యొక్క అమరిక చిత్రంలో చూపిన విధంగా చేయాలి.  , अब हम बारी-बारी प्रयोग करेंगे।  प्रयोग की व्यवस्था चित्र में दिखाए अनुसार करना है।
"కానీ ప్రయోగాన్ని ప్రారంభించే ముందు, బృందంలోని ఒక సభ్యుడు గడియారం తీసుకొని సమయాన్ని లెక్కించడానికి సిద్ధంగా ఉండాలి.  వాయువు ఏర్పడటం ప్రారంభించిన వెంటనే, సమయాన్ని గమనించండి మరియు బుడగలు లెక్కించడం ప్రారంభించండి.  "," परन्तु प्रयोग शुरू करने से पहले टोली का एक सदस्य घड़ी लेकर समय गिनने के लिए तैयार हो जाए।  जैसे ही गैस बनाना शुरू हो, वह समय नोट करके बुलबुले गिनना शुरू कर दें।"
కొద్దిగా గ్యాస్ సృష్టించిన తర్వాత బల్బుల్‌ను లెక్కించినట్లయితే మంచిది.  ఒక నిమిషంలో ఏర్పడిన బుడగలు సంఖ్యను గమనించండి.  , ज़्यादा अच्छा होगा यदि बुलबलों की गिनती थोड़ी गैस बन जाने के बाद की जाए।  एक मिनट में बनने वाले बुलबुलों की संख्या नोट करना है।
"పరీక్ష గొట్టాన్ని వదలకుండా, జాగ్రత్తగా మూత లేదా సాసర్‌ను నీటిలోకి తిప్పండి.  ఇంజెక్షన్ సీసాలో 4-5 పాలరాయి ముక్కలు పోయాలి.  ", परखनली को पानी गिराए बगैर सावधानीपूर्वक ढक्कन या तश्तरी के पानी में उलटा खड़ा कर दो।  इंजेक्शन की शीशी में संगमरमर के 4-5 टुकड़े डालो।
"ఇప్పుడు టెస్ట్ ట్యూబ్ 1 యొక్క హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాన్ని జోడించండి.  కొద్దిగా గ్యాస్ విడుదలైన తరువాత, టెస్ట్ ట్యూబ్ కింద వాల్వ్ ట్యూబ్ చివరను చొప్పించండి.  ", अब इसमें परखनली 1 का हाइड्रोक्लोरिक अम्ल डाल दो।  थोड़ी गैस निकल जाने के बाद वॉल्व ट्यूब के सिरे को परखनली के नीचे डाल दो।
"గ్యాస్ బుడగలు నీటిలో పెరుగుతాయి మరియు పరీక్షా గొట్టంలో గ్యాస్ నింపడం ప్రారంభమవుతుంది.  గడియారం సహాయంతో బుడగలు లెక్కించడం ద్వారా, నిమిషంలో ఎన్ని బుడగలు వస్తాయో తెలుసుకోండి.  ", गैस के बुलबुले पानी में ऊपर उठेंगे और गैस परखनली में भरने लगेगी।  घड़ी की मदद से बुलबुले गिनकर यह पता करो कि एक मिनट में कितने बुलबुले निकलते हैं।
మీ పరిశీలన పట్టిక  1  , अपने अवलोकन तालिका  1
లో వ్రాయండి  (2)  , में लिखो।  (2)
టేబుల్ 1  ఆమ్లము. , तालिका 1 क्र.  अम्ल
1.  ఏకాగ్రత (కేంద్రీకృత). , 1.  गाढ़ा (सान्द्र)
2.  సన్నని (సన్నని). , 2.  पतला (तनु)
నిమిషంలో బుడగలు సంఖ్య. 131  , एक मिनट में बुलबुलों की संख्या  131
ఇప్పుడు అన్ని ఆమ్లాలను ఆంపౌల్ మరియు టెస్ట్ ట్యూబ్ నెం. 2 ఆమ్లాన్ని జోడించడం ద్వారా ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేయండి.  సాంద్రీకృత ఆమ్లం వలె పలుచన ఆమ్లాన్ని చేర్చాలి.  , अब इंजेक्शन की शीशी का सारा अम्ल फेंक दो और इसमें परखनली क्र. 2 का अम्ल डालकर प्रयोग को दोहराओ।  तनु अम्ल उतना ही डालना है जितना सान्द्र अम्ल डाला था।
ప్రయోగం సమయంలో ఒక నిమిషంలో బయటకు వచ్చే బుడగలు సంఖ్యను లెక్కించండి మరియు వాటిని పట్టికలో గమనించండి.  (3) ఆమ్లం కరిగించినప్పుడు (పలుచన) వాయువు ఏర్పడే వేగాన్ని ఏది ప్రభావితం చేస్తుంది?  , प्रयोग के दौरान एक मिनट में निकलने वाले बुलबुलों की संख्या गिनो और तालिका में नोट करो।  (3) अम्ल को पतला (तनु) करने पर गैस बनने की गति पर क्या असर पड़ता है?
(4) అన్ని సమూహాల ముగింపు ఒకేలా లేదా భిన్నంగా ఉందా?  (5) ప్రశ్న 5 లో 'తీర్మానం వలె' ఉండటం అన్ని సమూహాలలో వేగం తగ్గింపు సమానమని కాదు. అన్ని జట్లలో చర్య వేగం తక్కువగా ఉందా.  , (4) सब टोलियों का निष्कर्ष एक जैसा है या अलग-अलग है?  (5) प्रश्न क्रमांक 5 में ‘निष्कर्ष एक जैसा’ होने का अर्थ यह नहीं है कि सब टोलियों में गति में कमी एक बराबर हा।े मतलब यह है कि क्या सब टोि लयों में क्रिया की गति कम होती है।
"తదుపరి ప్రయోగంలో ఉష్ణోగ్రత చర్య యొక్క వేగంపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుందో చూడటానికి ప్రయత్నిస్తాము.  ప్రయోగం 1-A లో, మేము చర్య కోసం ఉపయోగించిన ఆమ్లం వేడి చేయబడలేదు లేదా చల్లబరచలేదు.  ", अगले प्रयोग में हम यह देखने की कोशिश करेंगे कि क्रिया की गति पर तापमान का क्या प्रभाव पड़ता है।  प्रयोग 1-क में हमने क्रिया के लिए जिस अम्ल का उपयोग किया था उसे न तो हमने गरम किया था और न ठण्डा किया था।
దాని ఉష్ణోగ్రత చుట్టుపక్కల ఉన్నట్లే.  గది ఉష్ణోగ్రత వద్ద జరుగుతున్న చర్య అని మేము పిలుస్తాము.  , उसका तापमान तो वही था जो आसपास की बाकी चीज़ों का था।  इसे हम कहते हैं कि क्रिया कमरे के तापमान पर हो रही थी।
"తదుపరి ప్రయోగంలో, ఆమ్లం యొక్క ఉష్ణోగ్రతను కొద్దిగా పెంచడం ద్వారా మేము పని చేస్తాము.  ఉష్ణోగ్రత ప్రభావం: ప్రయోగం 1 (బి) ఒక పరీక్ష గొట్టం తీసుకొని 5 మి.లీ జోడించండి ఉప్పు ఆమ్లం తీసుకొని 15 మి.లీ జోడించండి నీరు కలపండి  ", अगले प्रयोग में हम अम्ल का तापमान थोड़ा बढ़ाकर क्रिया करेंगे।  तापमान का असर: प्रयोग 1(ख) एक परखनली लेकर उसमें 5 मि.ली. नमक का अम्ल लो तथा इसमें 15 मि.ली. पानी मिला दो।
ఇప్పుడు ఈ ఆమ్లాన్ని రెండు సమాన భాగాలుగా విభజించండి.  ఇంజెక్షన్ సీసాలో 4-5 పాలరాయి ముక్కలు పోయాలి.  , अब इस अम्ल को दो बराबर भागों में बाँट दो।  इंजेक्शन की शीशी में संगमरमर के 4-5 टुकड़े डालो।
అందులో టెస్ట్ ట్యూబ్ యాసిడ్ వేసి గ్యాస్ సేకరించి నిమిషంలో వచ్చే బుడగలు సంఖ్యను లెక్కించండి.  ఈ గణాంకాలను టేబుల్ చేయండి  , एक परखनली का अम्ल इसमें डालकर गैस इकट्ठी करो तथा एक मिनट में निकलने वाले बुलबुलों की संख्या गिनो।  इन आँकड़ों को तालिका
2  లో వ్రాయండి  , 2  में लिखो।
(6)  పట్టిక 2 సంఖ్య  , (6)  तालिका 2 क्रमांक
ఆమ్ల ఉష్ణోగ్రత. 1.  , अम्ल का तापमान  1.
గది ఉష్ణోగ్రత  2.  , कमरे का तापमान  2.
మోస్తరు నిమిషంలో బుడగలు సంఖ్య. , गुनगुना  एक मिनट में बुलबुलों की संख्या
ఇప్పుడు ఆమ్ఫుల్‌లో ఆమ్లాన్ని విసిరేయండి.  పాలరాయి ముక్కలు విసరవద్దు.  , अब इंजेक्शन की शीशी का अम्ल फेंक दो।  संगमरमर के टुकड़े नहीं फेंकना।
"రెండవ టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క ఆమ్లాన్ని కొవ్వొత్తిపై కొద్దిగా వేడి చేయండి.  ఇది కొద్దిగా గోరువెచ్చగా ఉన్నప్పుడు, ఆంపౌల్‌లో ఉంచండి.  ", दूसरी परखनली के अम्ल को मोमबत्ती पर थोड़ा गरम करो।  हल्का गुनगुना हो जाने पर उसे इंजेक्शन की शीशी में डाल दो।
"మరోసారి, బుడగలు సంఖ్యను కనుగొనండి.  పట్టికలో డేటాను వ్రాయండి.  ", एक बार फिर बुलबुलों की संख्या ज्ञात करो।  आँकड़ों को तालिका में लिखो।
"(7) ఉష్ణోగ్రతను పెంచిన తర్వాత చర్య యొక్క వేగంలో మార్పు ఏమిటి?  (8) ఈ ప్రయోగం కోసం మనం వేర్వేరు గా concent త ఆమ్లాలను ఉపయోగిస్తే, అప్పుడు సమస్య ఏమిటి?  ", (7) तापमान बढ़ाने पर क्रिया की गति में क्या परिवर्तन होता है?  (8) इस प्रयोग के लिए यदि हम अलग-अलग सान्द्रता के अम्ल का उपयोग करें तो निष्कर्ष निकालने में क्या परेशानी आएगी?
(9) 132  ప్రయోగం 1-ఎ మరియు ప్రయోగం 1-బి లలో ఆమ్ల ఏకాగ్రత మరియు ఉష్ణోగ్రత రసాయన ప్రతిచర్య వేగం మీద ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుందో మీరు కనుగొన్నారు.  , (9) 132  प्रयोग 1-क और प्रयोग 1-ख में तुमने पता किया कि रासायनिक क्रिया की गति पर अम्ल की सान्द्रता और तापमान का क्या असर पड़ता है।
పాలరాయి ముక్కల పరిమాణాన్ని మార్చడం ద్వారా రసాయన ప్రతిచర్య వేగాన్ని మార్చగలమా అని తదుపరి ప్రయోగంలో చూద్దాం.  చిన్న ముక్కలు: 1 (సి) పాలరాయి పెద్ద ముక్క తీసుకోండి.  , अगले प्रयोग में हम देखेंगे कि क्या संगमरमर के टुकड़ों की साइज़ में परिवर्तन करके हम रासायनिक क्रिया की गति को बदल सकते हैं।  छोटे-बड़े टुकड़े: प्रयोग 1(ग) संगमरमर का एक बड़ा टुकड़ा लो।
పరీక్ష గొట్టంలో 5 మి.లీ. అందులో 15 మి.లీ ఉప్పు ఆమ్లం తీసుకోండి. నీరు కలపండి.  దాన్ని రెండుగా విభజించండి.  , एक परखनली में 5 मि.ली. नमक का अम्ल लेकर उसमें 15 मि.ली. पानी मिला लो।  इसे दो भागों में बाँट लो।
ఇప్పుడు పెద్ద పాలరాయి ముక్కను ఆంపౌల్‌లో ఉంచి దానిపై యాసిడ్ పోసి చర్య వేగాన్ని కొలవండి.  మీ పరిశీలన పట్టిక  , अब संगमरमर के बड़े टुकड़े को इंजेक्शन की शीशी में डालकर उस पर अम्ल डालो तथा क्रिया की गति नापो।  अपने अवलोकन तालिका
3  లో వ్రాయండి  , 3  में लिखो।
"(10)  ఈ పని పూర్తయిన తర్వాత, ఆంపౌల్ యొక్క ఆమ్లాన్ని విస్మరించండి.  ", (10)  यह काम पूरा हो जाने के बाद इंजेक्शन की शीशी का अम्ल फेंक दो।
పాలరాయి ముక్కను తీసి మెత్తగా చూర్ణం చేయండి.  ఇప్పుడు ఈ గుడ్డ ముక్కతో పై ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేయండి మరియు బుడగలు లెక్కించడం ద్వారా వాయువు ఏర్పడే వేగాన్ని కొలవండి.  , संगमरमर के टुकड़े को निकालकर उसे कूटकर बारीक कर लो।  अब इस चूरे के साथ फिर से ऊपर वाला प्रयोग दोहराओ तथा बुलबुले गिनकर गैस बनने की गति नापो।
గణాంకాల పట్టిక 3  , आँकड़े तालिका  3
లో వ్రాయండి  (11)  , में लिखो।  (11)
టేబుల్ 3  పాలరాయి ముక్కల పరిమాణం , तालिका 3 क्र.  संगमरमर के टुकड़ों की साइज़
1.  పెద్ద ముక్క  , 1.  बड़ा टुकड़ा
2.  చక్కటి ముక్కలు (పొడి). , 2.  बारीक टुकड़े (चूर्ण)
నిమిషంలో బుడగలు సంఖ్య. పాలరాయి ముక్కల పరిమాణాన్ని మార్చడం గ్యాస్ ఏర్పడే వేగాన్ని ఎలా ప్రభావితం చేస్తుంది?  , एक मिनट में बुलबुलों की संख्या  संगमरमर के टुकड़ों की साइज़ बदलने से गैस बनने की गति पर क्या असर पड़ता है।
"రెండు పరీక్షా గొట్టాలలోని ఆమ్లం ఏకరీతిగా ఉంది, రెండూ ఒకే ఉష్ణోగ్రత కలిగివుంటాయి మరియు రెండింటికి సమానమైన పాలరాయి ఉన్నాయి.  మీ స్వంత మాటలలో సమాధానం రాయండి.  "," दोनों परखनलियों में अम्ल एक समान गाढ़ा था, दोनों का तापमान भी एक ही था और दोनों में संगमरमर की मात्रा भी बराबर थी।  उत्तर अपने शब्दों में लिखो।"
(12)  హైడ్రోజన్ నిర్మాణం కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ వంటి వాయువు.  , (12)  हाइड्रोजन बनने की गति कार्बन डाईऑक्साइड और ऑक्सीजन की तरह हाइड्रोजन भी एक गैस है।
దీన్ని తయారు చేయడం కూడా సులభం.  అల్యూమినియం మరియు సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ చర్య ద్వారా హైడ్రోజన్ ఏర్పడుతుంది.  , इसे बनाना आसान भी है।  एल्युमिनियम और सोडियम हाइड्रॉक्साइड की क्रिया से हाइड्रोजन बनती है।
కార్బన్ డయాక్సైడ్ విషయంలో మనం చూసినట్లుగా హైడ్రోజన్ ఏర్పడే వేగం అదే ప్రభావాన్ని చూపుతుందా అనేది ప్రశ్న.  హైడ్రోజన్ తయారు చేసి తెలుసుకుందాం.  , सवाल यह है कि क्या हाइड्रोजन बनने की गति पर भी उसी तरह के असर पड़ेंगे जैसे हमने कार्बन डाईऑक्साइड के मामले में देखे हैं?  आओ हाइड्रोजन बनाएँ और इस बात का पता लगाएँ।
ఇంజెక్షన్ సీసాలో 133 అల్యూమినియం రేకు లేదా ఇంజెక్షన్ సీసా. మెరిసే మూత ముక్కను ఉంచడం మరియు అందులో సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ (కాస్టిక్ సోడా) ద్రావణాన్ని జోడించడం చిత్రం ప్రకారం అమరికను చేస్తుంది.  , एक इंजेक्शन की शीशी में एल्युमिनियम की पन्नी या इंजेक्शन की शीशी के 133  चमकीले ढक्कन का एक टुकड़ा डालकर इसमें सोडियम हाइड्रॉक्साइड (कॉस्टिक सोडा) का घोल डालकर चित्र के अनुसार व्यवस्था जमाना होगा।
"కార్బన్ డయాక్సైడ్ విషయంలో మాదిరిగానే, ఇక్కడ కూడా మేము వివిధ పరిస్థితులలో హైడ్రోజన్ వాయువు వేగాన్ని కొలుస్తాము: ప్రయోగం 2-ఎలో మేము సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ యొక్క మందపాటి మరియు సన్నని ద్రావణాన్ని ఉపయోగిస్తాము.  ప్రయోగం 2-బిలో, సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ యొక్క అదే ద్రావణం యొక్క ఉష్ణోగ్రతను మార్చడం ద్వారా చర్య యొక్క వేగంపై ప్రభావాన్ని చూస్తాము.  "," जैसे कार्बन डाईऑक्साइड के मामले में किया था, वैसे ही यहाँ भी हम अलग-अलग परिस्थिति में हाइड्रोजन गैस बनने की गति को नापेंगे: प्रयोग 2-क में हम सोडियम हाइड्रॉक्साइड के गाढ़े और पतले घोल से प्रयोग करेंगे।  प्रयोग 2-ख में हम सोडियम हाइड्रॉक्साइड के एक ही घोल का तापमान बदलकर क्रिया की गति पर असर देखेंगे।"
"ప్రయోగం 2-సి లో, హైడ్రోజన్ ఏర్పడే వేగం మీద ఎలాంటి ప్రభావం ఉందో చూడటానికి అల్యూమినియం రేకు ముక్కలను కుదించాము.  మునుపటిలా వేగాన్ని కొలవడానికి, ఒక నిమిషంలో బుడగలు సంఖ్యను గమనించవచ్చు.  ", प्रयोग 2-ग में हम एल्युमिनियम की पन्नी के टुकड़ों को छोटा-बड़ा करके देखेंगे कि हाइड्रोजन बनने की गति पर क्या असर होता है।  पहले की तरह गति नापने के लिए एक मिनट में बुलबुलों की संख्या नोट करेंगे।
"ప్రయోగాలు 1-ఎ, ప్రయోగాలు 1-బి మరియు ప్రయోగాలు 1-సి చేసిన విధంగానే ప్రయోగాలు చేయాలి.  ప్రయోగం 2 (ఎ) టేబుల్ 4 లో ఇచ్చిన విధంగా కాస్టిక్ సోడా యొక్క రెండు పరిష్కారాలను తయారు చేసి ప్రత్యామ్నాయంగా వాడండి.  "," प्रयोगों को ठीक उसी तरह से करना है जैसे प्रयोग 1-क, प्रयोग 1-ख और प्रयोग 1-ग किए थे।  प्रयोग 2 (क) कॉस्टिक सोडा के दो घोल तालिका 4 में दिए अनुसार बनाकर बारी-बारी से प्रयोग करो।"
టేబుల్ 4 పరిష్కారం యొక్క స్థిరత్వం. నిమిషంలో బుడగలు సంఖ్య. , तालिका 4 क्र. घोल का गाढ़ापन  एक मिनट में बुलबुलों की संख्या
1.2,1.2
గ్రామ్ కాస్టిక్ సోడా  15  , ग्राम कॉस्टिक सोडा  15
మిల్లీ నీటి లో. 2.  , मि.ली. पानी में  2.
2  గ్రామ్ కాస్టిక్ సోడా  , 2  ग्राम कॉस्टिक सोडा
30  మిల్లీ నీటి లో. , 30  मि.ली. पानी में
మీ గణాంకాల పట్టిక. 4  , अपने आँकड़े तालिका  4
లో వ్రాయండి  (13)  , में लिखो।  (13)
"ప్రయోగం 2 (బి) ఈ ప్రయోగం కోసం, ప్రయోగం 2-ఎ సొల్యూషన్ నంబర్ 2 (30 ఎంఎల్ నీటిలో 2 గ్రాముల సోడియం హైడ్రాక్సైడ్) వంటి పరిష్కారం చేయండి.  దాన్ని రెండుగా విభజించండి.  ", प्रयोग 2 (ख) इस प्रयोग के लिए प्रयोग 2-क के घोल क्रमांक 2 (30 मि.ली. पानी में 2 ग्राम सोडियम हाइड्रॉक्साइड) जैसा घोल बनाओ।  इसे दो भागों में बाँट लो।
ఇప్పుడు గది ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఒక భాగం మరియు గోరువెచ్చని ద్వారా ఒక భాగం చేయండి.  ఫలిత పట్టిక  , अब एक भाग से क्रिया कमरे के तापमान पर तथा एक भाग को गुनगुना करके करो।  परिणाम तालिका
5  లో వ్రాయండి  , 5  में लिखो।
(14)  పట్టిక 5 సంఖ్య  , (14)  तालिका 5 क्रमांक
ముద్ద ఉష్ణోగ్రత  1.  , घोल का तापमान  1.
గది ఉష్ణోగ్రత  2.  , कमरे का तापमान  2.
మోస్తరు 134  నిమిషంలో బుడగలు సంఖ్య. , गुनगुना 134  एक मिनट में बुलबुलों की संख्या
ప్రయోగం 2 (సి) అల్యూమినియం యొక్క రెండు సమాన పరిమాణ పేజీలను తీసుకోండి.  ఒక రేకు చెక్కుచెదరకుండా ఉండనివ్వండి.  , प्रयोग 2 (ग) एल्युमिनियम की दो बराबर साइज़ की पन्नियाँ लो।  एक पन्नी को साबुत रहने दो।
మరొకటి చిన్న ముక్కలుగా కట్ చేసుకోండి.  ఇప్పుడు మొత్తం రేకు మరియు చక్కటి ముక్కలను విడిగా వాడండి.  , दूसरी के छोटे-छोटे टुकड़े कर लो।  अब साबुत पन्नी से और बारीक टुकड़ों से अलग-अलग प्रयोग करो।
రెండు ప్రయోగాలలో కాస్టిక్ సోడా యొక్క పరిష్కారం ఒకటేనని జాగ్రత్త వహించండి.  ఫలిత పట్టికలో గమనించండి.  , ध्यान रखना कि दोनों प्रयोग में कॉस्टिक सोडा का घोल एक-सा हो।  परिणाम तालिका में नोट करो।
పట్టిక 6 క్రమ సంఖ్య  అల్యూమినియం రేకు పరిమాణం  , तालिका 6 क्रमांक  एल्युमिनियम पन्नी की साइज़
ఒక పెద్ద ముక్క. చిన్న ముక్కలు. , एक बड़ा टुकड़ा  छोटे-छोटे टुकड़े
నిమిషంలో బుడగలు సంఖ్య. హైడ్రోజన్ ఏర్పడే వేగాన్ని ఏ అంశాలు ప్రభావితం చేస్తాయో వివరించడం ద్వారా వ్రాయండి.  ," एक मिनट में बुलबुलों की संख्या  हाइड्रोजन बनने की गति पर किन-किन कारकों का कैसा-कैसा प्रभाव पड़ता है, समझाकर लिखो।"
(16) కింది వాక్యాలలో ఖాళీలను పూరించండి: 1)  చర్య యొక్క వేగం ....... ఉష్ణోగ్రత పెరిగిన తరువాత.  , (16) निम्नलिखित वाक्यों में खाली स्थान भरो: 1)  तापमान बढ़ाने पर क्रिया की गति....... है।
"ఒక పౌడర్ పాలరాయితో భర్తీ చేయబడితే, వాయువు ఏర్పడుతుంది.  కార్బన్ డయాక్సైడ్ తయారుచేసేటప్పుడు నీరు ఆమ్లంలో పడితే, వాయువు ఏర్పడుతుంది.  ", संगमरमर के एक बड़े टुकड़े की जगह चूर्ण लें तो गैस....... बनेगी।  कार्बन डाईऑक्साइड बनाते वक्त यदि अम्ल में पानी गिर जाए तो गैस....... बनेगी।
135  విద్యుత్తు యొక్క వివిధ ప్రభావాలు.  , 135  बिजली के प्रभाव तरह-तरह के।
"బల్బులో మెరుపు ద్వారా కాంతిని ఉత్పత్తి చేయవచ్చని మీరు తప్పక చూసారు.  అంటే, బల్బ్ యొక్క కాంతిని విద్యుత్ ప్రభావంగా చూడవచ్చు మరియు అర్థం చేసుకోవచ్చు.  ", तुमने देखा होगा कि एक बल्ब में बिजली बहाकर बिजली से प्रकाश पैदा किया जा सकता है।  यानी बल्ब के प्रकाश को बिजली के एक प्रभाव के रूप में देखा और समझा जा सकता है।
"కాంతి కాకుండా, విద్యుత్తు కూడా మరికొన్ని ముఖ్యమైన ప్రభావాలను కలిగి ఉంది.  ఈ అధ్యాయంలో, మేము అలాంటి ఒక ప్రభావాన్ని అధ్యయనం చేస్తాము.  ", प्रकाश के अलावा भी बिजली के कुछ और महत्वपूर्ण प्रभाव होते हैं।  इस अध्याय में हम ऐसे ही एक प्रभाव का अध्ययन करेंगे।
"విభాగం 1: విద్యుత్తు యొక్క రసాయన ప్రభావాలు రాగి టిన్: 1 వాడండి సగం బీకర్ నీటిని తీసుకొని అందులో నీలం నీలం (రాగి సల్ఫేట్) యొక్క ద్రావణాన్ని సిద్ధం చేయండి, తద్వారా ఇది ముదురు నీలం రంగులో కనిపిస్తుంది.  పాత కణం నుండి కార్బన్ రాడ్ని తీసివేసి, రాగి తీగ పైభాగంలో ఇసుక అట్టతో బాగా కట్టుకోండి.  ", खण्ड 1: बिजली के रासायनिक प्रभाव ताँबे की कलई: प्रयोग 1 आधा बीकर पानी लेकर उसमें नीले थोथे (कॉपर सल्फेट) का ऐसा घोल तैयार करो कि वह गहरा नीला दिखाई दे।  एक पुराने सेल से कार्बन छड़ निकालकर उसके ऊपर वाले सिरे पर रेगमाल से अच्छी तरह साफ किया हुआ ताँबे का तार लपेट दो।
"మందపాటి రాగి తీగ తీసుకొని ఎనామెల్‌ను పూర్తిగా శుభ్రం చేసి, ఒక చివరను సుత్తితో కొట్టండి, తద్వారా అది చదును అవుతుంది.  ఇప్పుడు కార్బన్ రాడ్ మరియు రాగి తీగ యొక్క ఫ్లాట్ ఎండ్‌ను నీలిరంగు ద్రావణంలో ముంచండి.  ", ताँबे का एक मोटा तार लो और उसका इनेमल अच्छी तरह से साफ करके एक सिरे को हथौड़ी से इतना पीटो कि वह चपटा हो जाए।  अब कार्बन छड़ और ताँबे के तार के चपटे सिरे को नीले थोथे के घोल में डुबा दो।
రెండు నిమిషాల తర్వాత వాటిని బయటకు తీయండి.  వారు ప్రభావితమయ్యారా?  , दो मिनट बाद उन्हें बाहर निकालकर देखो।  क्या उन पर कोई असर हुआ है?
(1) అంజీర్ 1 ప్రకారం కార్బన్ రాడ్ మరియు చదునైన రాగి తీగను రెండు కణాలతో కనెక్ట్ చేయండి.  కార్బన్ రాడ్ సెల్ యొక్క మైనస్ ఎండ్‌కు అనుసంధానించబడిందని మరియు సెల్ యొక్క ప్లస్ ఎండ్‌కు ఫ్లాట్ ఎండ్ వైర్ జతచేయబడిందని నిర్ధారించుకోండి.  , (1) कार्बन की छड़ और चपटे सिरे वाले ताँबे के तार को दो सेलों से चित्र 1 के अनुसार जोड़ दो।  ध्यान रहे कि कार्बन की छड़ सेल के ऋण छोर से और चपटे सिरे वाला तार सेल के धन छोर से जुड़े हों।
"ఇప్పుడు కార్బన్ రాడ్ మరియు చదునైన తీగను నీలిరంగు ద్రావణంలో ముంచండి, తద్వారా అవి ఒకదానికొకటి తాకకుండా ఉంటాయి మరియు కార్బన్ రాడ్పై చుట్టబడిన వైర్ ఎల్లప్పుడూ ద్రావణంలో ఉండదు.  రెండు నిమిషాల తరువాత, కార్బన్ రాడ్ మరియు ఫ్లాట్ వైర్ బయటకు తీయండి.  ", अब कार्बन की छड़ और चपटे सिरे वाले तार को नीले थोथे के घोल में इस प्रकार डुबाओ कि वे एक-दूसरे को छुएँ नहीं और कार्बन की छड़ पर लिपटा तार हमेशा घोल से बाहर रहे।  दो मिनट के बाद कार्बन छड़ और चपटे सिरे वाले तार को बाहर निकालकर देखो।
వాటిపై ఏమైనా ప్రభావం ఉందా?  (2) మూర్తి 1  , उन पर कोई असर हुआ है या नहीं?  (2) चित्र 1
"సర్క్యూట్లోని రెండు కణాలను తిరగండి, తద్వారా కార్బన్ రాడ్ సెల్ యొక్క డబ్బుతో అనుసంధానించబడి ఉంటుంది మరియు ఫ్లాట్ ఎండ్ వైర్ సెల్ యొక్క మైనస్‌తో అనుసంధానించబడుతుంది.  మునుపటి మాదిరిగానే ద్రావణంలో రాడ్ మరియు వైర్ ఉంచండి.  ", परिपथ में दोनों सेलों को पलट दो जिससे कि कार्बन की छड़ सेल के धन से और चपटे सिरे वाला तार सेल के ऋण से जुड़ा हो।  छड़ और तार को घोल में उसी प्रकार रखो जैसे पहले रखा था।
"రెండు నిమిషాల తరువాత, రెండింటినీ మళ్ళీ చూడండి.  వాటిలో ఏమి మారిపోయింది?  ", दो मिनट बाद दोनों को फिर बाहर निकालकर देखो।  उनमें क्या परिवर्तन हुआ है?
"(3) ఈ ప్రయోగంలో మీరు చూసిన చర్య గురించి మీరు ఎప్పుడైనా విన్నారా?  మీరు వినకపోతే, దాని ఉపయోగం ఏమిటో ఆలోచించండి.  ", (3) इस प्रयोग में तुमने जो क्रिया देखी उसके बारे में क्या कभी पहले भी सुना था?  अगर नहीं भी सुना हो तो सोचो कि इसके क्या-क्या उपयोग हो सकते हैं।
ఇప్పుడు విద్యుత్తు యొక్క మరొక రసాయన ప్రయోగాన్ని చూద్దాం.  పొటాషియం అయోడైడ్ నుండి ఉచిత అయోడిన్: ప్రయోగం 2 మూడు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.  , आओ अब बिजली का एक और रासायनिक प्रयोग देखें।  पोटैशियम आयोडाइड में से मुक्त आयोडीन: प्रयोग 2 तीन परखनलियाँ लो।
"'ఎ' అనే టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో చిటికెడు గోధుమ పిండిని ఉంచి, మూడొంతుల నీటితో నింపి పిండి ద్రావణం చేయండి.  కరిగించడానికి, పరీక్షా గొట్టాన్ని తక్కువ మంట మీద కొద్దిగా వేడి చేయండి.  ", एक परखनली ‘क’ में चुटकी भर गेहूँ का आटा डालकर उसमें लगभग तीन-चौथाई पानी भरकर आटे का घोल बनाओ।  घोलने के लिए परखनली को हल्की आँच पर थोड़ा-सा गरम करो।
రెండవ టెస్ట్ ట్యూబ్ 'బి' లో మూడు చిటికెడు పొటాషియం అయోడైడ్ తీసుకోండి.  ఈ పరీక్షా గొట్టంలో మూడు వంతుల నీటిని నింపడం ద్వారా పొటాషియం శ్యామ్ అయోడైడ్ యొక్క పరిష్కారం చేయండి.  , दूसरी परखनली ‘ख’ मे तीनचार चुटकी पोटैशियम आयोडाइड लो।  इस परखनली में तीन-चौथाई पानी भरकर पोटैे शियम आयोडाइड का घोल बनाओ।
'ఎ' మరియు 'బి' పరీక్ష గొట్టాలలో సగం 'సి' పరీక్ష గొట్టంలో కలపండి.  రెండు పరిష్కారాలను కలిపిన తరువాత వాటి రంగులో ఏమైనా మార్పు ఉందా?  , ‘क’ और ‘ख’ परखनलियों में से लगभग आधा-आधा घोल ‘ग’ परखनली में मिलाओ।  क्या दोनों घोलों को मिलाने पर उनके रंग में कोई परिवर्तन हुआ?
(4) బాగా శుభ్రం చేసిన రెండు రాగి తీగలను 'సి' టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ముంచండి. వారు ఒకరినొకరు తాకరు.  , (4) ‘ग’ परखनली में अच्छी तरह साफ किए हुए ताँबे के दो तार इस प्रकार डुबाओ कि  वे एक-दूसरे को छुएँ नहीं।
చూపిన సర్క్యూట్ చేయండి  పరీక్ష గొట్టంలో ఏమి జరుగుతోంది?  , में दिखाया गया परिपथ बनाओ।  परखनली में क्या हो रहा है?
పరిష్కారం యొక్క రంగులో ఏదైనా మార్పు ఉందా?  దీనికి కారణం ఏమిటి?  , घोल के रंग में क्या कोई परिवर्तन हो रहा है?  इसका क्या कारण हो सकता है?
(5) 'మా ఆహారం' అధ్యాయంలో నిర్వహించిన మాండా పరీక్షను ఉపయోగించి ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం ఇవ్వడానికి మీరు సహాయం పొందవచ్చు.  క్రొత్త చర్య ఏ తీగను తీసుకుంటుందో జాగ్రత్తగా చూడండి.  , (5) इस प्रश्न का उत्तर देने में तुम्हें ‘हमारा भोजन’ अध्याय में किए गए मण्ड परीक्षण के प्रयोग से मदद मिल सकती है।  ध्यान से देखो कि किस तार पर कोई नई क्रिया हो रही है।
చిత్రం 2  ఈ వైర్ సెల్ యొక్క డబ్బు ముగింపుకు లేదా రుణానికి అనుసంధానించబడిందా?  , चित्र 2  यह तार सेल के धन छोर से जुड़ा है या ऋण से?
(6) ఈ చర్య సహాయంతో ఒక జడునుమాను కూడా ఉపయోగించవచ్చు.  ఎలక్ట్రిక్ పెన్: 3 'ఎ' మరియు 'బి' వాడండి టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో మిగిలిన పరిష్కారాలను క్లీన్ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో కలపండి.  , (6) इसी क्रिया के सहारे एक जादूनुमा प्रयोग भी किया जा सकता है।  विद्युत कलम: प्रयोग 3 ‘क’ और ‘ख’ परखनली में बचे हुए घोलों को एक साफ परखनली में मिला लो।
ఈ కొత్త ద్రావణంలో వడపోత కాగితాన్ని నానబెట్టండి.  తడి వడపోత కాగితాన్ని అల్యూమినియం యొక్క బ్లాకులో విస్తరించండి.  , इस नए घोल में छन्ना कागज़ के एक टुकड़े को भिगो लो।  गीले छन्ना कागज़ को एल्युमिनियम के एक गुटके पर बिछा दो।
"అల్యూమినియం బ్లాక్ లేకపోతే చెక్క బ్లాక్ చుట్టూ అల్యూమినియం రేకును చుట్టడం ద్వారా కూడా దీనిని ఉపయోగించవచ్చు.  మూర్తి 3 ప్రకారం, రాగి తీగ యొక్క ఒక చివరన బ్లాక్‌ను ఉంచండి మరియు వైర్ యొక్క మరొక చివరను సెల్ యొక్క మైనస్ చివరతో కనెక్ట్ చేయండి.  ", अगर एल्युमिनियम का गुटका न हो तो लकड़ी के गुटके के चारों ओर एल्युमिनियम की पन्नी लपेटकर भी यह प्रयोग किया जा सकता है।  चित्र 3 के अनुसार गुटके को ताँबे के तार के एक सिरे पर रख दो और तार के दूसरे सिरे को सेल के ऋण छोर से जोड़ दो।
"మరొక తీగను తీసుకొని దాని యొక్క ఒక చివరను సెల్ యొక్క డబ్బు చివరతో కట్టుకోండి మరియు మరొక చివర మందపాటి రాగి తీగపై కట్టుకోండి.  ఇప్పుడు, రాగి మందపాటి తీగతో, మీకు కావలసిన కాగితాన్ని కాగితంపై వ్రాయవచ్చు, పెన్-పెన్సిల్ అవసరం లేదు.  "," एक और तार लो और उसके एक सिरे को सेल के धन छोर से जोड़कर दूसरे सिरे को ताँबे के मोटे तार पर लपेट दो।  अब इस ताँबे के मोटे तार से गीले छन्ना कागज़ पर मनचाहा लिख सकते हो, पेन-पेंसिल की कोई ज़रूरत नहीं।"
ఎలక్ట్రిక్ పెన్ సిరా ఎలా మారింది?  ముందుకు సాగడానికి. , विद्युत कलम की स्याही कैसे बनी?  आगे बढ़ने के लिए
"పరిచయం పదార్థాల రసాయన లక్షణాలు, రసాయన మార్పులు, పదార్ధాల మధ్య రసాయన సంబంధాలు మరియు కొంతవరకు రసాయన ప్రతిచర్యల యొక్క అర్ధ-పరిమాణాత్మక వర్ణనలపై అవగాహన పెంచుకోవడానికి ఉద్దేశించబడింది.  ఇందులో, హోషంగాబాద్ సైన్స్ ఎడ్యుకేషన్ ప్రోగ్రాం కింద ఈ దృష్టితో తయారుచేసిన అధ్యాయాలు కాకుండా, వాటికి సంబంధించిన కథనాలు కూడా చేర్చబడ్డాయి.  "," का परिचय पदार्थों के रासायनिक गुणों, रासायनिक परिवर्तनों, पदार्थों के बीच रासायनिक सम्बन्धों तथा कुछ हद तक रासायनिक क्रियाओं के अर्ध-मात्रात्मक विवरण को लेकर समझ विकसित करने के मकसद से तैयार की गई है।  इसमें होशंगाबाद विज्ञान शिक्षण कार्यक्रम के अन्तर्गत इस दृष्टि से तैयार किए गए अध्यायों के अलावा उनसे सम्बन्धित आलेख भी शामिल किए गए हैं।"
ఈ వ్యాసాలు ఉపాధ్యాయులతో సంభాషణ సమయంలో లేవనెత్తిన ప్రశ్నలకు సూచనగా వ్రాయబడ్డాయి.  పిల్లల శాస్త్రవేత్త పుస్తకం వాస్తవానికి నేర్చుకోవడం సాధ్యం చేయడానికి ప్రయత్నిస్తుంది.  , ये आलेख शिक्षकों से अन्तर्क्रिया के दौरान उठे सवालों के सन्दर्भ में लिखे गए थे।  बाल वैज्ञानिक पुस्तक दरअसल करके सीखने को सम्भव बनाने का प्रयास करती है।
"ఉపాధ్యాయుల సహాయంతో, పిల్లలు అధ్యాయాలలో ఇచ్చిన ప్రయోగాలు చేస్తారు మరియు వారి ఫలితాలను పరిశీలించిన తరువాత, విశ్లేషించి, ప్రశ్నలకు సమాధానాలు తెలుసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తారు.  ఈ పద్ధతి గురించి చాలా సందేహాలు వ్యక్తమయ్యాయి, రసాయన శాస్త్రం లేదా విజ్ఞాన శాస్త్రం యొక్క ఏదైనా విషయం నేర్చుకోవడానికి ఉపయోగించాల్సి ఉంటుంది.  "," उम्मीद की जाती है कि शिक्षक की मदद से बच्चे अध्यायों में दिए गए प्रयोग करेंगे और अपने परिणामों पर विचार करके, विश्लेषण करके सवालों के जवाब खोजने का प्रयास करेंगे।  इस पद्धति को लेकर कई मर्तबा यह शंका ज़ाहिर की गई है कि क्या रसायन शास्त्र या विज्ञान का कोई भी विषय सीखने के लिए प्रयोग करते ही जाना होगा।"
విద్యార్థులతో ప్రయోగాలు చేయడం ద్వారా సైన్స్ పరిజ్ఞానం అంతా పొందవచ్చా అని ఇదే ప్రశ్న కూడా ఇలా అడుగుతారు.  ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానాలు కాస్త గమ్మత్తైనవి.  , इसी सवाल को प्रकारान्तर से यों भी पूछा जाता है कि क्या विज्ञान का सारा ज्ञान छात्रों द्वारा प्रयोग कर-करके हासिल किया जा सकता है।  इन सवालों के जवाब थोड़े पेचीदा हैं।
"విజ్ఞానశాస్త్రంలో మనకు తెలుసు అని చెప్పుకున్నా, అది చివరికి ప్రయోగాలు లేదా పరిశీలనల పరీక్షగా నిలబడాలి.  ప్రయోగాత్మక డేటా లేకుండా ఒక పరికల్పన లేదా సిద్ధాంతం మొదట్లో ప్రదర్శించబడే అవకాశం ఉంది, కాని చివరికి దాని ధృవీకరణ యొక్క పరీక్ష ఉపయోగించబడుతుంది.  "," विज्ञान में हम जो भी जानने का दावा करते हैं, वह अन्तत: प्रयोगों या अवलोकनों की कसौटी पर खरे उतरना चाहिए।  यह सम्भव है कि कोई परिकल्पना या सिद्धान्त शुरू में प्रायोगिक आँकड़ों के बगैर प्रस्तुत की गई हो, मगर अन्तत: उसके सत्यापन की कसौटी प्रयोग ही होंगे।"
"అణు సిద్ధాంతం వంటి సిద్ధాంతాలను ప్రయోగాత్మక డేటా లేకుండా ప్రదర్శించారని చెప్పడం కూడా సరైనది కాదు.  డాల్టన్ (ఖాద్యాత్రిద్దిద్) పరమాణు సిద్ధాంతాన్ని సమర్పించినప్పుడు ఎవరూ అణువును చూడలేదనేది నిజం, కాని ఆ సమయంలో రసాయన ప్రతిచర్యల గురించి సమాచారం పదార్ధం యొక్క పరమాణు స్వభావానికి స్పష్టమైన సూచన ఇవ్వాలి అనేది సమానంగా నిజం.  ", यह कहना भी ठीक नहीं है कि परमाणु सिद्धान्त जैसे सिद्धान्त प्रायोगिक आँकड़ों के बगैर ही प्रस्तुत कर दिए गए थे।  यह सही है कि जब डाल्टन (क़्ठ्ठथ्द्यदृद) ने परमाणु सिद्धान्त प्रस्तुत किया था तब किसी ने परमाणु को देखा नहीं था मगर यह भी उतना ही सही है कि उस समय रासायनिक क्रियाओं के बारे में जितनी जानकारी थी वह पदार्थ की परमाणविक प्रकृति का स्पष्ट संकेत दे रही थी।
"ఈ సమాచారం ఆధారంగా పదార్థం యొక్క సూక్ష్మ నిర్మాణం యొక్క నమూనా అభివృద్ధి చేయబడింది, దీనిని మనం అణు సిద్ధాంతం అని పిలుస్తాము.  ఇది ప్రయోగంలో మరింత పరీక్షించబడింది మరియు ధృవీకరించబడింది.  ", इस जानकारी के आधार पर पदार्थ की सूक्ष्म संरचना का एक मॉडल विकसित किया गया जिसे हम परमाणु सिद्धान्त कहते हैं।  आगे चलकर यह प्रयोगों की कसौटी पर परखा गया और इसका सत्यापन किया गया।
"కాబట్టి మేము దానిని చెప్పగలం. విజ్ఞాన శాస్త్రంలో చాలా సార్లు, అందుబాటులో ఉన్న సమాచారం, డేటా, ప్రయోగాల ఫలితాలు మరియు పరికల్పనల యొక్క సృజనాత్మక, gin హాత్మక ఉపయోగం.  "," तो हम यह कह सकते हैं कि  विज्ञान में कई बार उपलब्ध सूचनाओं, आँकड़ों, प्रयोगों के परिणामों का सृजनात्मक, कल्पनाशील उपयोग किया जाता है और परिकल्पनाएँ प्रस्तुत की जाती हैं।"
"అయినప్పటికీ, పిల్లలకు లేదా ఎవరికైనా ఉన్న జ్ఞానం యొక్క సృష్టిలో ఉపయోగించిన అన్ని ప్రయోగాలను చూడటం సాధ్యం కాదని మేము can హించగలము.  కానీ ఈ జ్ఞాన భాండాగారాన్ని అంగీకరించే ముందు, అది సాధించిన పద్ధతి గురించి బాగా తెలుసుకోవాలి.  "," बहरहाल, हम इतना तो मान ही सकते हैं कि मौजूदा ज्ञान के निर्माण में जिन सारे प्रयोगों का इस्तेमाल किया गया उन सबको बच्चों या किसी के लिए भी करके देखना सम्भव नहीं है।  मगर इस बात का आग्रह तो ज़रूर किया जाना चाहिए कि कोई भी व्यक्ति ज्ञान के इस भण्डार को स्वीकार करने से पहले उस पद्धति से अच्छी तरह वाकिफ हो जाए जिसके ज़रिए यह हासिल हुआ है।"
"మరో మాటలో చెప్పాలంటే, సైన్స్ విద్యార్థులు ఈ విషయాన్ని తెలుసుకోవాలి: 1. పాఠ్యపుస్తకాల్లో అందించిన జ్ఞానం ప్రయోగాలు, వాదనలు, పరిశీలనల ఫలితం.  ఈ ఫలితాలను పొందడానికి మేము ఉపయోగించే పద్ధతులను పరిచయం చేయడం కూడా అవసరం.  "," दूसरे शब्दों में, विज्ञान के छात्रों को पता होना चाहिए कि: 1. पाठ्यपुस्तकों में परोसा गया ज्ञान प्रयोगों, तर्कों, अवलोकनों का परिणाम है।  ये परिणाम प्राप्त करने के लिए हम जिन विधियों का उपयोग करते हैं उनसे भी परिचय आवश्यक है।"
"2. మేము ఆ ప్రయోగాలన్నీ చేయలేకపోయినా, ఆ ప్రయోగాలను మనం ఖచ్చితంగా అర్థం చేసుకోవచ్చు.  3. ఈ జ్ఞానం ప్రయోగాలు మరియు పరిశీలనల మీద ఆధారపడి ఉంటుంది కాబట్టి, క్రొత్త డేటాను పొందినప్పుడు సవరించడం మరియు సవరించడం అవసరం.  "," 2. वे सारे प्रयोग हम न कर पाएँ तो भी उन प्रयोगों को समझ तो ज़रूर सकते हैं।  3. चूँकि यह ज्ञान प्रयोगों और अवलोकनों पर आधारित है, अत: नए अवलोकन, नए आँकड़े प्राप्त होने पर इसका पुनरावलोकन आवश्यक होगा और शायद संशोधन भी।"
"పై విషయాలను దృష్టిలో ఉంచుకుని, భవిష్యత్తులో విద్యార్థులు పుస్తక పరిజ్ఞానంతో పనిచేయవలసి వచ్చినప్పటికీ, ఆ జ్ఞానాన్ని మెచ్చుకోవటానికి మరియు నమ్మదగినదిగా విశ్వసించడానికి వారికి కొంత ఆధారం ఉండాలి.  వారు తగిన ప్రశ్నలను అడగగల సాధనాలు కూడా కలిగి ఉండాలి మరియు చెప్పబడుతున్న విషయాలను పరిశీలించవచ్చు.  ", उपरोक्त के मद्देनज़र यह ज़रूरी हो जाता है कि यदि आगे चलकर छात्रों को किताबी ज्ञान से ही काम चलाना पड़े तो भी उनके पास उस ज्ञान को सराहने तथा उसे विश्वसनीय मानने का कोई आधार तो होना चाहिए।  उनके पास वे औज़ार भी होने चाहिए जिनकी मदद से वे उपयुक्त सवाल कर सकें और बताई जा रही बातों की मोटी-मोटी परख कर सकें।
"ఈ పునాదిని నిర్మించడంలో హోషంగాబాద్ సైన్స్ ఎడ్యుకేషన్ ప్రోగ్రాం మరియు దాని కింద అభివృద్ధి చేసిన బాల శాస్త్రవేత్తలు సహాయపడతారు.  ప్రస్తుతం, ఏక్లవ్య గ్రూప్ మరియు మరెన్నో కలిసి సైన్స్ నేర్పడానికి మరియు బోధించడానికి సహాయపడటానికి (ముఖ్యంగా ఉన్నత పాఠశాల స్థాయిలో) పదార్థాలను సృష్టించడానికి మరియు పంచుకునేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నారు.  "," होशंगाबाद विज्ञान शिक्षण कार्यक्रम और उसके अन्तर्गत विकसित बाल वैज्ञानिक यही बुनियाद खड़ी करने में मददगार है।  फिलहाल, एकलव्य समूह तथा कई अन्य लोग मिलकर कोशिश कर रहे हैं कि विज्ञान सीखने-सिखाने में मदद के लिए (खास तौर से हाई स्कूल स्तर पर) सामग्री तैयार करें और शिक्षकों के साथ साझा करें।"
ఆ పదార్థం పిల్లల శాస్త్రవేత్త మార్గాన్ని ముందుకు తెస్తుంది మరియు దానికి కొత్త కోణాలను జోడిస్తుంది.  సుశీల్ జోషి  , वह सामग्री बाल वैज्ञानिक के तरीके को आगे बढ़ाएगी और उसमें नए-नए आयाम जोड़ेगी।  सुशील जोशी
"హోషంగాబాద్ సైన్స్ టీచింగ్ ప్రోగ్రాం 1972 లో ప్రారంభమైన హోషంగాబాద్ సైన్స్ టీచింగ్ ప్రోగ్రాం (హెచ్‌ఓడిసి) పాఠశాల విద్యలో నూతన ఆవిష్కరణల కార్యక్రమం.  ఈ కార్యక్రమంలో, లెక్కలేనన్ని మంది ప్రజలు విద్యను, ముఖ్యంగా సైన్స్ విద్యను, పిల్లలకు అర్థవంతమైన మరియు ఆనందించే అనుభవంగా మార్చడానికి ప్రయత్నాలు చేశారు.  "," होशंगाबाद विज्ञान शिक्षण कार्यक्रम होशंगाबाद विज्ञान शिक्षण कार्यक्रम (हो.वि.शि.का.), जो 1972 से शुरू हुआ था, स्कूली शिक्षा में नवाचार का एक अनोखा कार्यक्रम था।  इस कार्यक्रम में अनगिनत लोगों ने मिलकर शिक्षा, और खासकर विज्ञान शिक्षा को बच्चों के लिए एक सार्थक व आनन्ददायी अनुभव बनाने के प्रयास किए।"
"H.o.v.a. సమాచార పేలుడుకు బదులుగా, సైన్స్ మరియు కాన్సెప్ట్ డెవలప్‌మెంట్ పాఠ్యాంశాలకు ఆధారం అయ్యాయి.  పిల్లలను స్వతంత్ర అభ్యాసకులుగా చేయడం మరియు కొత్త ప్రశ్నలు మరియు సమస్యల దర్యాప్తును మరింతగా పెంచడంలో సహాయపడే మార్గాల్లో వారిని సన్నద్ధం చేయడం ఈ ప్రయత్నం.  ", हो.वि.शि.का. में जानकारी के विस्फोट की बजाय विज्ञान करने व अवधारणा के विकास को पाठ्यक्रम की बुनियाद बनाया गया।  कोशिश यह थी कि बच्चों को स्वतंत्र सीखने वाले बनाया जाए और उन्हें उन तौर-तरीकों से लैस किया जाए जो नए-नए सवालों व समस्याओं की खोजबीन को आगे बढ़ाने में सहायक हों।
"శోధన మరియు పర్యావరణం ఆధారంగా ఈ కార్యక్రమంలో, పిల్లలు వారి వాతావరణంతో సంభాషించారు మరియు అలాంటి పరికల్పనలతో ప్రయోగాలు చేశారు. సమూహాలలో కూర్చుని, విహారయాత్రలకు వెళ్లడానికి, అతని పరిశీలనలను ట్రాక్ చేయడానికి, వాటిని విశ్లేషించడానికి, తీర్మానాలు చేయడానికి, సైన్స్ సూత్రాలను నేర్చుకోవడానికి మరియు ఆనందించడానికి ఉపయోగిస్తారు.  "," खोज व पर्यावरण पर आधारित इस कार्यक्रम में बच्चे अपने पर्यावरण से अन्तर्क्रिया करते हुए प्रयोग करके ऐसी परिकल्पनाएँ गढ़ते थे  टोलियों में बैठकर प्रयोग करते थे, परिभ्रमणों पर जाते थे, अपने अवलोकनों का ब्यौरा रखते थे, उनका विश्लेषण करके निष्कर्ष निकालते थे, विज्ञान के सिद्धान्त सीखते थे और मज़ा करते थे।"
"ఈ అభ్యాస ప్రక్రియలో, ఉపాధ్యాయులు భాగస్వామి మరియు గైడ్ పాత్రను పోషిస్తారు.  పాఠ్య ప్రణాళిక అభివృద్ధి, పిల్లల శాస్త్రీయ పాఠ్యపుస్తకాల సృష్టి, ఉపాధ్యాయ శిక్షణ, కార్యక్రమాన్ని అనుసరించడం. ఐటి యొక్క అన్ని అంశాలలో ఉపాధ్యాయుల ప్రమేయం మరియు పాత్ర ముఖ్యమైనది.  "," सीखने की इस प्रक्रिया में शिक्षक एक साथी व मार्गदर्शक की भूमिका में होते थे।  पाठ्यक्रम विकास, बाल वैज्ञानिक पाठ्यपुस्तकों का निर्माण, शिक्षक-प्रशिक्षण, कार्यक्रम का अनुवर्तन जैसे हो.वि.शि.का. के समस्त पहलुओं में शिक्षकों की भागीदारी व भूमिका महत्वपूर्ण थी।"
ఏక్లవ్య ఏక్లవ్య గత అనేక సంవత్సరాలుగా విద్య మరియు ప్రజా విజ్ఞాన రంగంలో పనిచేస్తున్న స్వచ్ఛంద సంస్థ.  ఏక్లవ్య కార్యకలాపాలు పాఠశాలలో మరియు పాఠశాల వెలుపల ఉన్నాయి.  , एकलव्य एकलव्य एक स्वैच्छिक संस्था है जो पिछले कई वर्षों से शिक्षा एवं जनविज्ञान के क्षेत्र में काम कर रही है।  एकलव्य की गतिविधियाँ स्कूल में व स्कूल के बाहर दोनों क्षेत्रों में हैं।
"ఏక్లవ్య యొక్క ప్రధాన లక్ష్యం క్రీడలు, కార్యకలాపాలు మరియు సృజనాత్మక అంశాలపై ఆధారపడిన పిల్లల మరియు దాని వాతావరణానికి సంబంధించిన విద్యను అభివృద్ధి చేయడం.  మా పని సమయంలో, పాఠశాల సమయం తర్వాత, పాఠశాల నుండి మరియు ఇంట్లో కూడా పిల్లలు సృజనాత్మక కార్యకలాపాలకు ప్రాప్యత కలిగి ఉన్నప్పుడు మాత్రమే పాఠశాల ప్రయత్నాలు అర్ధవంతమవుతాయని మేము కనుగొన్నాము.ఈ సాధనాలలో పుస్తకాలు మరియు పత్రికలు ఒక ముఖ్యమైన భాగం.  "," एकलव्य का मुख्य उद्देश्य ऐसी शिक्षा का विकास करना है जो बच्चे से व उसके पर्यावरण से जुड़ी हा;े जो खेल, गतिविधि व सृजनात्मक पहलुओं पर आधारित हो।  अपने काम के दौरान हमने पाया है कि स्कूली प्रयास तभी सार्थक हो सकते हैं जब बच्चों को स्कूली समय के बाद, स्कूल से बाहर और घर में भी, रचनात्मक गतिविधियों के साधन उपलब्ध हा।ें किताबें तथा पत्रिकाएँ इन साधनों का एक अहम हिस्सा हैं।"
"గత కొన్నేళ్లుగా ప్రచురణ రంగంలో కూడా మా పనిని విస్తరించాము.  పిల్లల పత్రిక ఫ్లింట్‌తో పాటు, రూట్ (సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ ఫీచర్స్) మరియు అకాడెమిక్ రిఫరెన్సులు (అకాడెమిక్ జర్నల్) మా రెగ్యులర్ ప్రచురణలు.  ", पिछले कुछ वर्षों में हमने अपने काम का विस्तार प्रकाशन के क्षेत्र में भी किया है।  बच्चों की पत्रिका चकमक के अलावा रुाोत (विज्ञान एवं टेक्नॉलॉजी फीचर्स) तथा शैक्षणिक संदर्भ (शैक्षिक पत्रिका) हमारे नियमित प्रकाशन हैं।
"పిల్లల కోసం విద్య, పబ్లిక్ సైన్స్ మరియు సృజనాత్మక కార్యకలాపాలతో పాటు, ఏకలవ్య అభివృద్ధి యొక్క విస్తృత సమస్యలకు సంబంధించిన పుస్తకాలు, కరపత్రాలు, పదార్థాలు మొదలైన వాటిని అభివృద్ధి చేసి ప్రచురించింది.  ప్రస్తుతం ఏక్లవ్య మధ్యప్రదేశ్‌లో భోపాల్, హోషంగాబాద్, పిపారియా, హర్దా, దేవాస్, ఇండోర్, ఉజ్జయిని, షాపూర్ (బేతుల్) మరియు పరాసియా (చింద్వారా) వద్ద ఉన్న కార్యాలయాల ద్వారా పనిచేస్తోంది.  "," शिक्षा, जनविज्ञान एवं बच्चों के लिए सृजनात्मक गतिविधियों के अलावा विकास के व्यापक मुद्दों से जुड़ी किताबें, पुस्तिकाएँ, सामग्रियाँ आदि भी एकलव्य ने विकसित एवं प्रकाशित की हैं।  वर्तमान में एकलव्य मध्य प्रदेश में भोपाल, होशंगाबाद, पिपरिया, हरदा, देवास, इन्दौर, उज्जैन, शाहपुर (बैतूल) व परासिया (छिन्दवाड़ा) में स्थित कार्यालयों के माध्यम से कार्यरत है।"
"ఈ పుస్తకం యొక్క కంటెంట్ మరియు అలంకరణపై మీ సూచనలు స్వాగతం.  రాబోయే పుస్తకాలను మరింత ఆకర్షణీయంగా, ఆసక్తికరంగా మరియు ఉపయోగకరంగా చేయడానికి ఇది మాకు సహాయపడుతుంది.  "," इस किताब की सामग्री एवं सज्जा पर आपके सुझावों का स्वागत है।  इससे आगामी किताबों को अधिक आकर्षक, रुचिकर एवं उपयोगी बनाने में हमें मदद मिलेगी।"
स्वाध्याय उ. जादव मोलाई पयांग की कहानी से हमें क्या बोध मिलता है? ऊ. जैवविविधताओं के कुछ संवेदनशील क्षेत्र बताइए ? ए. प्राणी तथा वनस्पतियों की असंख्य प्रजातियॉं संकट में आने का कारण क्या हैं ? उन्हे कैसे बचाओगे? 7. नीचे दिए गए चिह्न संकेत क्या बता रहे हैं ? उस आधार पर आप अपनी भूमिका स्पष्ट कीजिए । , అభ్యాసం ఉ) జాదవ్ మొలాయి పయాంగ్ కథ ద్వారా మనకు ఏమి బోధపడుతుంది?. ఊ) జీవవైవిధ్యంలోని కొన్ని సంవేదన క్షేత్రాలను చెప్పండి .ఎ) జంతువులు మరియు మొక్కల యొక్క అసంఖ్యాక జాతులు ప్రమాదంలో ఉండటానికి కారణమేమి?వాటిని ఎలా కాపాడవచ్చును? 7. క్రింది చిహ్నాల సంకేతాలు ఏమి చెబుతాయి? వాటి ఆధారంగా మీ పాత్ర రాయండి.
1. नीचे दी गई भोजन श्रृंखला को उचित क्रम में पुन: लिखिए । , క్రింద ఇవ్వబడిన ఆహారగొలుసును సరిౖయెన క్రమంలో మరల రాయండి .
"भोजन श्रृंखला किस परिसंस्था की है, उस परिसंस्था का वर्णन करिए । ", ఆహారపు గొలుసు ఏ జీవావరణ వ్యవస్థలోనిది. ఆ జీవావరణ వ్యవస్థను వర్ణించండి.
कनखजूरा - साँप- धान की खेती - बाज - मेंढक 2. ‘‘अपने पूर्वजों से यह पृथ्वी हमें विरासत इस अधिकार के रुप में न मिलकर वह हमें आने वाली पीढी की ओर से उधार मिली है’’ इस कथन का अर्थ स्पष्ट करिए । , మిడుత - పాము - వరిపొలం - గ్రద్ద - కప్ప 2.మన పూర్వీకులనుంచి ఈ భూమి మనకు వారసత్వ హక్కుగా లభించక పోవడం వలన అది మన పూర్వపు తరం నుంచి అప్పుగా లభించింది. ఈ వాక్యం అర్థాన్ని స్పష్టీకరించండి.
3. टिप्पणी लिखिए । , 3 .వ్యాఖ్యలు రాయండి
अ. पर्यावरण संवर्धन आ. बिश्नोई चिपको आंदोलन इ. जैविक विविधता ई. देवराई उ. आपत्ती तथा आपत्ती व्यवस्थापन 4 प्रदूषण पर विजय संपादन करना यह प्रभावी पर्यावरणीय व्यवस्थापन का प्रभावी माध्यम है । , అ) పర్యావరణ పరిరక్షణ .ఆ) బిష్నోయి చిప్కో ఉద్యమం ఇ) జీవవైవిధ్యం ఈ) పవిత్రవనం ఉ) విపత్తు (ఆపత్తి) మరియు ఆపత్కాల నిర్వహణ 4. కాలుష్యౖంపె గెలవడమంటే ప్రభావిత పర్యావరణ.
इस कथन को स्पष्ट कीजिए । , అని ఎలా అంగీకరిస్తారో రాయండి.
5. पर्यावरण संवर्धन के संदर्भ में आप कौन-कौन से उपक्रमों को चलाएँगे ? कैसे? 6. निम्न प्रश्नों के उत्तर लिखिए । , 5. పర్యావరణ పరిరక్షణ సందర్భంలో మీరు ఏఏఉపక్రమాలను చేశారు? ఎలా?6. క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.
अ. पर्यावरण पर परिणाम करनेवाले घटकों को लिखिए । , అ) పర్యావరణౖంపె ప్రభావం కల్గించే కారకాలను రాయండి .
आ. पर्यावरण में मानव का स्थान महत्त्वपूर्ण क्यों है? इ. जैवविविधताओं के प्रकार बताकर उनके उदाहरण दीजिए । , ఆ) పర్యావరణంలో మానవుని స్థానం ముఖ్యౖమెనది ఎందుకు? ఇ) జీవవైవిధ్యంలోని రకాలను తెలిపి వాటి ఉదాహరణలు ఇవ్వండి .
ई. जैवविविधताओं का संवर्धन कैसे करेंगे? । , ఈ) జీవవైవిధ్యాన్ని ఎలా పరిరక్షించవచ్చును?
उपक्रम : गंगा एवं यमुना नदियों के जलप्रदूषण के कारण और परिणाम तथा वायु प्रदूषण का ताजमहल पर होनेवाला परिणाम इस पर प्रस्तुतिकरण (PPT) तैयार कीजिए । ," ఉపక్రమం:గంగా మరియు యమునా నదుల జల కాలుష్యానికి గల కారణాలు మరియు ప్రభావాలు, అలాగే గాలి కాలుష్యం వలన తాజ్ మహల్ౖపె జరిగిన ప్రభావం గురించి ప్రజంటేషన్ తయారు చేయండి."
-: शपथ जीवन की :पृथ्वी पर की विविधता मेरे ; मेरे परिवार के एवं इस पर विद्य‌ मान समस्त मानव जाति के अस्तित्व के लिए ही है । ," శపథం జీవనం కొరకు : భూమి మీది వైవిధ్యం నాకు, నా కుటుంబానికి మరియు దానిలోని సమస్త మానవ జాతి అస్తిత్వం కొరకు ఉన్నదని నాకు తెలుసు."
इसकी मुझे कल्पना है । , దీనిని నేను ఊహించుకుంటాను.
हमारी समृद्ध (संपन्न) विविधता का जतन करने और उसके संवर्धन करने की जिम्मेदारी की मुझे कल्पना है । , మన సమృద్ధ వైవిధ్యాన్ని కాపాడి పరిరక్షించే బాధ్యత నాౖపె ఉన్నది.
"पृथ्वी के ऊपर तीव्र गति से कम होनेवाले वन्यजीवों की, वनस्पतियों की एवं अन्य प्राणियों की संख्याओं का मुझे अंदाजा है । "," భూమిౖపె వేగంగా తగ్గిపోయే వన్యజీవులు, మొక్కలు మరియు ఇతర జంతువుల సంఖ్య గురించి నాకు అవగాహన ఉంది."
मेरे आसपास के प्राकृतिक संसाधनों का उचित रूप में उपयोग और जैवविविधताओं के व्यवस्थापन की संपूर्ण जबाबदारी मैं स्वीकार करता हूँ । , నా చుట్టు ఉన్న సహజ వనరులను సరియైన విధముగా ఉపయోగించి జీవవైవిధ్యం నిర్వహణ బాధ్యత నేను స్వీకరిస్తున్నాను.
पृथ्वी पर विद्‌यमान सभी सजीवोंंं का जीवन सुखकर आरामदायी होने के लिए निम्नलिखित मुद्दों को स्वीकार करने की शपथ लेता हूँ । , భూమి మీది అన్ని జీవుల జీవనం సుఖమయం కావడానికి నేను క్రిందిసూత్రాలను అంగీకరిస్తూ ప్రతిజ్ఞ చేస్తున్నాను.
प्राकृतिक संसाधनों के संवर्धन और शाश्वत व्यवस्थापन के लिए मैं प्रयत्नशील रहूँगा । , సహజ వనరుల పరిరక్షణ మరియు శాశ్వత నిర్వహణకు నేను ప్రయత్నిస్తూ ఉంటాను.
मैं स्वयं में अपेक्षित ऐसा परिवर्तन निर्माण करके दिखाऊँगा । , నేను స్వయంగా ఆశించిన మార్పులను చేసి చూపిస్తాను.
भू- पृष्ठपर विद्य‌ मान संपूर्ण सजीवसृष्टि सुरक्षित रखने के लिए मैं वचन बद्ध‌ हूँ । , భూమి మీది సమస్త జీవ సృష్టిని సురక్షితంగా ఉంచడానికి నేను కంకణబద్ధున్ని అవుతాను.
लोगों को संवर्धन के लाभ और लोगों के सहयोग से संवर्धन के लिए और सहजीवन के लिए शिक्षित करूँगा । ," ప్రజలకు పరిరక్షణ లాభాల గురించి తెలిపి వారి సహకారంతో పరిరక్షణౖకె, సహజీవనానికి విద్యావంతులను చేస్తాను."
एक छोटे इन्सान की बड़ी बात । , ఒక సాధారణ వ్యక్తి గొప్పపని.
आसाम राज्य के जादव मोलाई पयांग यह एक कर्तव्यदक्ष मनुष्य है । , అస్సాం రాష్ట్రంలో జాదవ్ మొలాయి పయూంగ్ ఒక కర్తవ్యనిష్ట వ్యక్తి.
1963 में जन्मा मोलाई जादव उम्र के 16 वे वर्ष से ही जंगल कामगार के रूप में काम कर रहा था । , 1963 సంవత్సరంలో జన్మించిన మొలాయి జాదవ్ 16 సంవత్సరాల నుంచి అటవీ శాఖ ఉద్యోగస్తుడుగా పనిచేసేవాడు.
गाँव के पास से ही बहनेवाली ब्रह्मपुत्रा नदी में भयंकर बाढ़ आने से वहाँ के असंख्य सॉंपों की मृत्यु हुई थी । , గ్రామం దగ్గరలో ప్రవహించే బ్రహ్మపుత్ర నదికి వరద రావడం వలన అక్కడి అనేక పాములు మరణించాయి.
"इस पर उपाय योजना के रूप में वहाँ के सामाजिक वनीकर विभाग ने प्रथम बास के केवल 20 पौधे लगाए, इसकी देखभाल करने के लिए ‘मोलाई’ वह भी अन्य जंगल मजदूरों के साथ था । ", దీనికి నివారణగా అతడు ప్రథమంగా కేవలం 20 వెదురు మొక్కలు నాటారు. వీటి బాగోగులు చూసుకొనే 'మొలాయి' కూడా ఇతర అటవీ శాఖ ఉద్యోగస్తులతో పాటు ఉన్నారు.
यह योजना बंद करने के बावजूद भी मोलाई का कार्य अविरत शुरू रहा । , ఈ పథకం ఆపివేసిన తర్వాత కూడా మొలాయిపని నిర్విరామంగా కొనసాగినది.
पेड़ लगाना व उसकी देखभाल करना यह कार्य निरंतर रखने का परिणाम यह हुआ की जिस परिसर में एक भी वृक्ष नहीं था उस स्थान पर आज इस मनुष्य ने करीब-करीब 1360 एकड़ में जंगल तैयार किया । ," మొక్కలు నాటుట, వాటి బాగోగులు చూసే పని నిరంతరం కొనసాగిస్తూ ఒక వృక్షం కూడా ఉండని ఆ పరిసర ప్రదేశంలో ఈ మనిషి సుమారు 1360 ఎకరాల అడవిని తయారు చేశాడు."
आज आसाम के‘जोरहा’ के कोकीलामुख में यह जंगल ‘मोलाईं’के 30 वर्षों के अथक परिश्रम से़ निर्माण हुआ है । , నేడు అస్సాంలో 'జోరహ'లోని కోకిలముఖ్ వద్ద ఈ అడవి ''మొలాయి' యొక్క 30 సంవత్సరాల నిర్విరామ ప్రయత్నం వలననే తయారైనది.
इस अतुलनीय कार्य के लिए उसे भारत सरकार की ओर से ‘पद्म‌ श्री’ इस प्रतिष्ठित पुरस्कार से सम्मानित किया गया है । , ఈ అసాధారణౖమెన గొప్పపని వల్ల భారత ప్రభుత్వం 'పద్మశ్రీ' ప్రతిష్ఠాత్మక బహుమతితో అతన్ని సత్కరించింది.
अाज इस जंगल को ‘मोलाई जंगल’ के नाम से जाना जाता है । , నేడు ఈ అడవి ''మొలాయి' అడవిగా గుర్తించబడుతుంది.
अनेक लोग मिलकर पूरा जंगल नष्ट करते हैं परंतु यदि किसी मनुष्य ने अपने मन में ठान लिया तो पूरा जंगल निर्माण कर सकता है । , అనేక మంది కలిసి అడవిని నాశనం చేయవచ్చు. కాని ఒక వ్యక్తి మాత్రం మనస్సులోకి వస్తే పూర్తి అడవిని నిర్మించవచ్చు.
पर्यावरण संवर्धन तथा जैवविविधता (Environmental conservation and Bio-diversity) पर्यावरणीय प्रदूषण का सबसे घातक परिणाम सजीवोंंं पर होता है । , పర్యావరణ పరిరక్షణ మరియు జీవ వైవిధ్యం (Environmental conservation and Bio-diversity) పర్యావరణ కాలుష్యం యొక్క అన్నింటికంటే ప్రమాదకర ప్రభావం సజీవులపై పడుతుంది.
आपके आसपास (परिसर में ं) इस प्रकार की घटनाओं को क्या आपने देखा है? पृथ्वीपर हमारी सजीवसृष्टि यह विविधताओं से भरी पड़ी है । , మీ పరిసరాలలో వీటి కొన్ని ఉదాహరణలు మీరు చూశారా? మన సజీవ సృష్టి వైవిధ్య భరితౖమె ఉండేది.
इसमें विविध प्रकार की वनस्पतियों तथा प्राणियों का अस्तित्व था । ," దానిలో అనేక రకాల మొక్కలు, జంతువులు అస్తిత్వంలో ఉండేవి."
आज हम देखते हैं की अपने पिछली पीढियों द्‌वारा सुने गए ऐसे विशिष्ट प्राणी देखने को नहीं मिलते । , మన గత తరం వాళ్ళ నుంచి విన్న ప్రత్యేక జంతువులుమరియు మొక్కలుమనకు చూడటానికి దొరకవు.
"इसके लिए जिम्मेंदार कौन? प्रकृति में पाए जानेवाले एक ही जाति के सजीवोंंं में व्यक्तिगत तथा आनुवांशिक भेद, सजीवोंंं की जातियों के विविध प्रकार तथा विविध प्रकारों की परिसंस्थाएँ इन सभी के कारण उस स्थान पर प्रकृति को जो सजीवसृष्टि की समृदध्‌ ी प्राप्त हुई है उसे ही जैवविविधता कहते है । "," దీనికి బాధ్యులు ఎవరు? ప్రకృతిలో కనిపించే ఒకే జాతి సజీవులలో అనువంశిక తేడాలు, సజీవ జాతుల అనేక రకాలు మరియు వివిధ రకాల జీవావరణ వ్యవస్థల వల్ల ఆ ప్రదేశంలోని ప్రకృతికి ఏ సజీవసృష్టి సమృద్ధి దొరుకుతుందో దానిని జీవవైవిధ్యం అంటారు."
जैवविविधता यह तीन स्तरों पर दिखाई देती है । , జీవవైవిధ్యం మూడు స్థాయిలలో కన్పిస్తుంది.
आनुवंशिक विविधता ः (Genetic Diversity) एक ही जाति के सजीवोंंं में पाई जाने वाली विविधता को आनुवांशिक विविधता कहते है । , అనువంశిక వైవిధ్యం (Genetic Diversity) ఒకే జాతిలోని సజీవులలో కనిపించే వైవిధ్యాన్ని 'అనువంశిక వైవిధ్యం' అంటారు.
उदा. प्रत्येक मनुष्य दूसरे की अपेक्षा थोड़ा भिन्न होता है । , ఉదా. - ప్రతి మనిషి వేరొక మనిషి కంటె కొంచెం వేరుగా ఉంటాడు.
पुनरुत्पादन प्रक्रिया में सहभागी होनेवाले सजीवोंंं में ये आनुवांशिक विविधता कम हुई तो धीरे-धीरे उस जाति के नष्ट होने का खतरा बना रहता है । , ప్రత్యుత్పత్తి క్రియలో పాల్గొనే సజీవులలోని అనువంశిక వైవిధ్యం తక్కువ అయితే నిదానంగా ఆ జాతి అంతరించిపోయే ప్రమాదం ఉత్పన్నమవుతుంది.
"प्रजातिंकी विविधता (Species Diversity) एक ही प्रदेश में एक ही प्रजाति के प्राणियों में अथवा वनस्पतियों में भी विविध जातियॉं दिखाई देती है, उसे ही प्रजातियों की विविधता कहते हैं । ", జాతుల వైవిధ్యం (Species Diversity) ఒక ప్రదేశంలో ఒకే జాతి జంతువులు లేక మొక్కలుఉంటాయి.దీనిని 'జాతుల వైవిధ్యం' అంటారు.
"प्रजाति विविधता में वनस्पती, प्राणी तथा सूक्ष्मजीव इनके विविध प्रकारों का समावेश होता है । "," జాతుల వైవిధ్యంలో మొక్కలు, జంతువులుమరియు సూక్ష్మజీవులువివిధ రకాలుంటాయి."
परिसंस्था की विविधता (Ecosytem Diversity) प्रत्येक प्रदेश में अनेक परिसंस्थाओ का समावेश होता हैं । , జీవావరణ వ్యవస్థ వైవిధ్యం (Ecosystem Diversity) ప్రతి ప్రదేశంలో అనేక జీవావరణ వ్యవస్థలు ఉంటాయి.
"किसी प्रदेश के प्राणी तथा वनस्पती, उनका अधिवास तथा पर्यावरण में अंतर इनके संबंधो से परिसंस्था की निर्मिती होती है । "," ఒక ప్రదేశంలోని జంతువులు మరియు మొక్కలు, వాటి ఆవాసాలు మరియు పర్యావరణంలోని తేడాలు వాటి సంబంధం నుంచి జీవావరణ వ్యవస్థలు తయారవుతాయి."
"प्रत्येक परिसंस्था के प्राणी, वनस्पती, सूक्ष्मजीव और अजैविक घटक भिन्न-भिन्न होते हैं । "," ప్రతి జీవావరణ వ్యవస్థలో జంతువులు, మొక్కలు, సూక్ష్మజీవులు మరియు నిర్జీవ కారకాలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి."
अर्थात प्राकृतिक तथा मानवनिर्मित इस प्रकार की भी दो स्वतंत्र परिसंस्थाऍं होती है । ," అనగా సహజ మరియు మానవ నిర్మిత, ఇలా కూడా రెండు వేర్వేరు జీవావరణ వ్యవస్థలు ఉంటాయి."
सभी सजीवोंंं के कल्याणार्थ मानव की पर्यावरण के प्रति सकारात्मक भूमिका का होना आवश्यक है । , సజీవ సృష్టి మనుగడకు పర్యావరణం ఎడల మానవుని సకారాత్మక పాత్ర ఉండుట చాలా అవసరం.
उसमें निम्न भूमिका का होना आवश्यक है । , వీటిలో చాలా పాత్రలు ఉండుట చాలా అవసరం.
"संघटक मार्गदर्शक, वृक्षमित्र इनमें से कौन सी भूमिका करना आपको पसंद होगी तथा उसके लिए आप कौन-से प्रयत्न करोगे उसका वर्णन कीजिए । "," వాటిలో సంరక్షకుడు, ఆర్గౖనెజర్, మార్గదర్శకుడు, వృక్షమిత్ర వంటివి ముఖ్యౖమెనవి . వీటిలో ఏ పాత్ర మీకు చేయడం ఇష్టం, మరియు దాని కొరకు మీరు ఏ ప్రయత్నం చేస్తారో వర్ణించండి ."
42,42
"जब प्राणी अथवा वनस्पती मरते हैं, तब उनका कार्बन ग्रहण करना रूक जाता है और उस समय से उनके शरीर से C-14 का कम होना यह एक ही प्रक्रिया लगातार शुरु रहती है । ", జంతువు లేక మొక్క చనిపోయినప్పుడు కార్బన్‌ను ‌గ్రహించడం ఆగి పోతుంది.ఆ క్షణం నుంచి సి-14 క్షయమయ్యే ప్రకియ ఒకటే నిరంతరం నడుస్తూ ఉంటుంది
C-12 यह रेड़िओधर्मी न होने के कारण मृत वनस्पती अथवा प्राणियों में C-14 तथा C-12 इनका अनुपात स्थिर न रहकर लगातार बदलता रहता है । , సి-12 రేడియోధార్మిక పదార్థం కాకపోవడం వలన మృత మొక్కలు లేక జంతువులలోని సి-14 మరియు సి-12 ల నిష్పత్తి స్థిరంగా ఉండక నిరంతరం మారుతుంది.
किसी वनस्पती या प्राणी के मृत होने के बाद का समय (काल) उनमें C-14 की सक्रियता और C-14 तथा C-12 का अनुपात ज्ञात कर कालावधी का मापन किया जाता है । ," ఏదేని మొక్క లేక జంతువు మరణించిన తర్వాత కాలం, వాటిలోని సి-14 క్రియాశీలత మరియు సి-14 మరియు సి-12 ల నిష్పత్తిని తీసి కాలాన్ని కొలువ వచ్చు"
इसे ही कार्बन आयुनिर्धारण ( Carbon dating) कहते है । , దీనినే కార్బన్ వయస్సుమాపనం అంటారు.
इसका उपयोग पुरातन अवशेषशास्त्र तथा मानवीय वंशशास्त्र में मानवी अवशेष अथवा जीवाश्म तथा हस्तलिखितों का कालनिर्धारण करने के लिए होता है । ," దీని ఉపయోగం పురాతన అవశేషశాస్త్రం మరియు మానవ వంశశాస్త్రంలో మానవ అవశేషాలను లేక శిలాజాలను, హస్త ముద్రిత కాలాన్ని నిర్ధారించుటకు ఉపయోగపడుతుంది."
इस प्रकार की तकनीक द्व‌ ारा जीवाश्मों की कालमर्यादा निश्चित कर उन्हे कालगणनानुसार एक परिच्छेद में बिठाकर उस समय विद्‌यमान सजीवोंंं की जानकारी प्राप्त करना आसान होता हैं । , ఈ విధౖమెన సాంకేతిక పద్ధతుల ద్వారా శిలాజాల కాలాన్ని నిర్ధారిస్తే వాటిని కాల మాపనం ప్రకారం ఒక సమూహంలో ఉంచి ఆ కాలంలో ఉన్న సజీవుల గురించిన సమాచారాన్ని పొందటం సులభమమతుంది.
इसी आधार पर असमपृष्ठरज्जु प्राणियों से धीरे-धीरे समपृष्ठरज्जु प्राणियों का उद्‌गम होता हुआ दिखाई देता है । , పృష్టవంశం లేని జంతువుల నుంచి నిదానంగా పృష్టవంశంగల జంతువులు ఉద్భవించినట్లు కనిపిస్తాయి.
"पक्षी, सस्तन । "," పక్షులు, క్షీరదాలు"
नू त नजीव महाकल्प । , నూతనయుగం
सरीसृप । , సరీసృపాలు.
मध्यजीव महाकल्प । , మధ్యయుగం.
"सरीसृप, उभयचर, मत्स्य । "," సరీసృపాలు, ఉభయచరాలు, చేపలు."
पुराजीव महाकल्प । , పురాతనయుగం.
वैज्ञानिकों का परिचय कार्बन आयुनिर्धारण पद्धती यह प्राकृतिक कार्बन 14(C14) के किरणोत्सारी क्षय पर आधारित है यह विलार्ड़ लिबी इनके द्वारा 1954 में विकसित की गई । , శాస్త్రజ్ఞుని పరిచయం కార్బన్ వయస్సు మాపన పద్ధతి అనేది సహజ కార్బన్ 14 యొక్క రేడియోధార్మిక క్షయంపై ఆధారపడుతుందని విలార్డ్ లిబీ అను శాస్త్రవేత్త 1954 లో వృద్ధి వేశారు.
इसके लिए उन्हे 1960 में रसायनशास्त्र का नोबेल पुरस्कार दिया गया । , దీని కొరకు లిబీ శాస్త్రవేత్తకు 1960 లో రసాయనశాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతి బహుకరించబడింది.
इस पद्धती से निकाले गए विविध पदार्थों के आयुर्मान ‘‘रेड़िओ कार्बन’ नामक पत्रिका में प्रसिद्ध किए जाते हैं । , ఈ పద్ధతిలో తీసిన వివిధ పదార్థాల వయస్సు 'రేడియో కార్బన్' పేరుగల పత్రికలో ప్రచురింపబడుతుంది.
समपृष्ठरज्जु 1.8 अवसादी चट्‌टाने । , సంధాన సేతువులు 1.8అవక్షేపశిలలు
निरीक्षण कीजिए तथा चर्चा कीजिए निम्न आकृतियों का निरीक्षण कर दिखाई देनेवाली विशेषताओं पर चर्चा कीजिए । ," పరిశీలించండి, చర్చించండి,."
ड़कबिल प्लॅटिपस । , డక్‌బిల్ ప్లాటిపస్
लंगफीश 1.9 कुछ विशिष्ट प्रकार के प्राणी । , లంగ్‌ఫిష్ .1.9 కొన్ని ప్రత్యేక లక్షణాలు గల జంతువు
6,6
पेरीपॅटस । , పెరిపాటస్
आकृति 5.23 दर्शाए अनुसार दो सौर सेल श्रेणीक्रम में एक दूसरे से जोड़नेपर उनसे प्राप्त होनेवाला विभवांतर यह दोनों सेलों के विभवांतर के योगफल के बराबर होता है परंतु इस प्रकार के समायोजन से प्राप्त होनेवाली विद्‌युत धारा केवल एक सेल से प्राप्त होनेवाली विद्य‌ ुतधारा के बराबर ही होती है अर्थात श्रेणीक्रम में जोड़ने पर विद्‌युतधारा का योगफल नहींं होता । , పటం 5.23లో చూపిన విధంగా రెండు సౌరఘటాలు ఘటం1 ఘటం2 శ్రేణి పద్ధతిలో జోడించినచో వాటి నుంచి లభించే విభవాంతరం అనేది రెండు ఘటాల విభవాంతరాల మొత్తం అవుతుంది. కాని ఈ సంధానం ద్వారా లభించే విద్యుత్ ప్రవాహం మాత్రం ఒక ఘటం నుంచి లభించే విద్యుత్ ప్రవాహానికి సమానంగా ఉంటుంది .అనగా శ్రేణిపద్ధతిలో జోడిస్తే విద్యుత్ ప్రవాహం మాత్రం రెండింటి మొత్తం కాదు.
इसी प्रकार आकृति 5.24 में दर्शाए अनुसार दो सौर सेलों को समांतर क्रम में जोड़ने पर उनसे प्राप्त होनेवाली विद्‌युतधारा यह दोनों सेलों से प्राप्त होनेवाली विद्य‌ ुतधारा के योगफल के बराबर होती है परंतु इस प्रकार के समायोजन से प्राप्त होनेवाला विभवांतर केवल एक सेल से प्राप्त होनेवाले विभवांतर के बराबर होता है अर्थात्‌समांतर क्रम में जोड़ने पर विभवांतरो का योगफल नहीं होता । , అలాగే పటం 5. 24లో చూపిన విధంగా రెండు సౌరఘటాలు సమాంతర పద్ధతిలో జోడిస్తే వాటి నుండి లభించే విద్యుత్ ప్రవాహం రెండు ఘటాల నుంచి లభించే విద్యుప్రవాహాల మొత్తానికి సమానంగా ఉంటుంది. కాని ఈ సంధానం ద్వారా లభించే విభవాంతరం మాత్రం ఒక ఘటం నుంచి లభించే విభవాంతరానికి సమానంగా ఉంటుంది. అనగా సమాంతర పద్ధతిలో జోడించినచో విభవాంతరం రెండింటి మొత్తం కాదు.
इस प्रकार से अनेक सौर विद्य‌ ुत सेल श्रेणीक्रम व समांतर क्रम समायोजन द्वारा जोड़कर हमें अपेक्षित विद्‌युत धारावाले सौर पॅनेल (Solar panel) बनाएँ जाते हैं । , ఈ విధంగా అనేక సౌర విద్యుత్ ఘటాలను శ్రేణి మరియు సమాంతర పద్ధతిలో జోడించి కావలసినంత విభవాంతరం మరియు కావలసినంత విద్యుత్ ప్రవాహం కలిగిన సౌర ప్యానెల్ (Solar panel) తయారు చేస్తారు.
(देखिए आकृति 5.25). उदाहरणार्थ किसी सौर पॅनेल में प्रत्येक 100 cm2 क्षेत्रफलवाले 36 सौर सेल श्रेणीक्रम समायोजन में जोड़ने पर कुल विभवांतर 18 V और विद्य‌ ुतधारा 3 A मिलती है ऐसे अनेक पॅनेल एकत्र कर बहुत बड़े पैमाने पर विद्य‌ ुत ऊर्जा का निर्माण किया जाता है । , (పటం 5.25 చూడండి) ఉదాహరణకు ఏదేని సౌర ప్యానెల్‌లో ప్రతి 100 cm2 వైశాల్యం లో 36 సౌరఘటాలు శ్రేణి పద్ధతిలో జోడించినచో మొత్తం విభవాంతరం మరియు 18 V మరియు విద్యుత్ ప్రవాహం 3A లభిస్తుంది. ఇలా అనేక ప్యానెల్‌లను ఒక చోట చేర్చి పెద్ద మొత్తంలో విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి చేయబడుతుంది.
उत्तम सौर विद्य‌ ुत सेलों की कार्यक्षमता करीब 15 % होती हैं अर्थात्‌किसी सौर पॅनेल को सूर्यप्रकाश से 100 W/cm2 इतनी प्रकाश शक्ति प्राप्त हो तो उस पॅनल द्वारा मिलनेवाली विद्‌युत शक्ती 15 w होगी । , నాణ్యౖమెన సౌర విద్యుత్ ఘటాల సామర్థ్యం దాదాపు 15 % ఉంటుంది . అనగా ఏ దేని సౌర ప్యానెల్‌కు సూర్య రశ్మి నుంచి 100 w/cm2 అంత కాంతి శక్తి లభించినట్లయితే ఆ ప్యానెల్ ద్వారా లభించే విద్యుత్ శక్తి 15 w ఉండును.
ऐसे अनेक सौर पॅनल श्रेणीक्रम और समांतर क्रम में जोड़नेपर हमें अपेक्षित उतनी विद्‌युत धारा और विभवांतर प्राप्त कर सकते हैं । , ఇలా అనేక సౌర ప్యానెల్‌లను శ్రేణి మరియు సమాంతర పద్ధతిలో జోడించి కావలిసినంత విద్యుత్ ప్రవాహాన్ని మరియు విభవాంతరాన్ని పొందవచ్చును.
आकृति 5.26 में दर्शाए अनुसार सौर सेल यह सौर विद्‌युत केन्द्र का मूलभूत घटक है अनेक सौर सेल एकसाथ जोड़ने से सौर पॅनल बनते हैं अनेक सौर पॅनल श्रेणीक्रम में समायोजित करने पर स्ट्रिंग (string) बनते हैं और अनेक स्ट्रिंग समांतर क्रम में समायोजित करने पर सौरअॅरे (solar array) बनते हैं । , 5.26లో చూపిన విధంగా సౌరఘటం అనేది సౌర-విద్యుత్ కేంద్రంలోని మూల ఘటకం. అనేక సౌర-ఘటాలు ఒక చోట చేర్చితే సౌర ప్యానెల్ తయారవుతుంది. అనేక సౌర ప్యానెల్స్ శ్రేణి పద్ధతిలో సంధానం ‌శ్రేణిసంధానం కలిపితే స్టింగ్ (string) తయారవుతుంది. అలాగే అనేక స్ట్రింగ్స్ సమాంతర పద్ధతిలో కలిపితే సౌర-ఆరే (solar array) తయారవుతుంది.
"इस प्रकार सौर सेलोंद्वारा चाहिए उतनी विद्‌युत शक्ति उपलब्ध हो सकती है, अतः कम विद्‌युत शक्तिवाले यंत्रों से लेकर (उदाहरणार्थ सौर सेलों पर चलनेवाले गणन यंत्र) मेगावॉट शक्तिवाले सौर विद्‌युत निर्मिती केन्द्रों में सौर सेलों का उपयोग किया जाता है । ", ఈ విధంగా సౌర ఘటాల నుంచి కావలసినంత విద్యుత్ శక్తి లభ్యమగుట వలన ఎక్కౖడెతే అతి తక్కువగా విద్యుత్ శక్తి అవసరముండునో అచ్చట ఇలాంటి యంత్రాల ద్వారా ఉదాహరణకు సౌర ఘటాలౖపె నడిచే గణన యంత్రం మెగావ్యాట్ శక్తిని సౌర విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం ద్వారా ఉపయోగిస్తారు.
सेल 1 I कुल । , ఘటం 1 మొత్తం
सेल 2 + । , ఘటం 2 +
- , -
I = I1+ I2 । , 1 = l1 + l2.
V कुल 5. 23 सौर सेलों का श्रेणीक्रम समायोजन सेल 1 । , V మొత్తం 5.23.సౌరఘటాల శ్రేణిసంధానం.
I1 , l1.
+ , +
सेल 2 , ఘటం 2.
I2 , l2.
- , -
+ I = I1+ I2 । , +l1 + l2.
V , V
5.24 सौर सेलों का समांतरक्रम समायोजन । , 5.24 సౌరఘటాల సమాంతర సంధానం.
5.25 सौर सेलों को एकत्रित जोड़कर सौर पॅनेल बनते हैं पॅनल-सौर सेलो घटों का श्रेणीक्रम संयोजन । , 5.25 అనేక సౌరఘటాలు ఒక చోట కలిపి తయారు చేసిన ప్యానెల్. మాడ్యుల్-సౌరఘట శ్రేణి సంధానం.
सौर सेल । , సౌరఘటం.
स्ट्रिंग-अनेक मॉड़्युल्स की श्रेणीक्रम संयोजन । , స్టీంగ్ - అనేక మాడ్యుల్ ల శ్రేణిసంధానం.
ॲरे-अनेक स्ट्रिंग की समांतर क्रम मे संयोजन । , స్ట్రింగుల సమాంతర సంధానం.
5.26 सौर सेल से सौर अॅरे । , 5.26 సౌరఘటం నుంచి సౌర ఆరే
57,57
6. आपके विद्य‌ ालय के लिए आपदापूर्व प्रबंधन संबंधी किन-किन सी बातों की आप जाँच करेंगे? क्यों ? 7. आपादाओं के प्रकार पहचानिए और परिणाम स्पष्ट कीजिए । , 6. మీ పాఠశాల కొరకు విపత్తుకు పూర్వం నిర్వహణ సందర్భంలో ఏఏ అంశాలు మీరు పరీక్షించి చూస్తారు?ఎందుకు?. 7. విపత్తుల రకాలను గుర్తించండి
"अ. आतंकवाद आ. जमिन की धूप इ. पीलिया ई. दावानल उ. अकाल ऊ. चोरी 8. नीचे कुछ चिह्न‌ दिए हैं, उनके बारे में स्पष्टीकरण लिखिए । ", అ) ఉగ్రవాదం ఆ) నేలక్షయం ఇ) కామెర్లు ఇ) కార్చిచ్చు ఉ) కరువు ఊ) దొంగతనం. 8. క్రింద కొన్ని చిహ్నాలు ఇవ్వబడినవి
इन चिह्‌नों को दुर्लक्षित करने पर कौन -कौन सी अपदाएँ आ सकती है ? । , వీటి గురించి వివరించండి ఈ చిహ్నాలను దుర్లక్ష్యం చేస్తే ఏఏ విపత్తులను ఎదుర్కోవలసి వస్తుంది? .
11. नीचे कुछ आपदाओं के चित्र दिए हैं । , 11. క్రింద కొన్ని విపత్తుల చిత్రాలు ఇవ్వబడినవి.
यदि आप पर ऐसी आपदाऍं आई तो आपका आपदापूर्व प्रबंधन और आपदा पश्चात प्रबंधन किस प्रकार रहेगा ? अ) आ) । , ఒకవేళ మీకు విపత్తు సంభవిస్తే విపత్తు పూర్వ నిర్వహణ మరియు విపత్తు తర్వాత మీ నిర్వాహణ ఎలా ఉంటుంది?.అ) ఆ).
इ) , ఇ)
ई) , ఈ).
9. ऐसा क्यों कहा जाता है यह स्पष्ट कीजिए । , ఇలా ఎందుకంటారో వివరించండి.
अ. अभिरूप सराव (Mock drill) उपयुक्त होता है । , అ) అభిముఖ సాధన (కౌఛిజు ఛీటజీజూజూ) ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది.
आ. प्रभावी आपदा प्रबंधन भविष्य के लिए सुसज्जता निर्माण करता है । , ఆ) ప్రభావిత ఆపత్కాల నిర్వహణ భవిష్యత్తుకు సంసిద్ధతను తయారు చేస్తుంది.
10. निम्नलिखित सारणी पूर्ण कीजिए । , 10. క్రింది పట్టికను పూర్తి చేయండి.
आपदा पूर्व प्रबंधन की विशेषताएँ । , విపత్తు పూర్వ నిర్వహణ ప్రత్యేక లక్షణాలు.
120,120
उपक्रम ः 1. कक्षा के छात्रों द्वारा कक्षा 9 वी के पाठ्‌यपुस्तक से पृष्ठ क्र. 106 पर दी गई कृति अन्य कक्षाओं के छात्रों को दिखाइये । , ఉపక్రమం: 1. తరగతిలో విద్యార్థులు 9వ తరగతి పుస్తకంలోని పుట సంఖ్య 106 పై ఇచ్చిన కృత్యాన్ని చేసి ఇతర తరగతిలోని పిల్లలకు చూపించండి.
इसी का चित्रीकरण करके अन्य को भेजिए । , దాన్ని చిత్రీకరించి ఇతరులకు పంపండి.
2. अभिरूप सराव (Mock drill) के प्रात्यक्षिक दर्शाने के लिए आपके विद्‌यालय के छात्रों का एक समूह तैयार करके प्रात्यक्षिक अन्य कक्षाओं के छात्रों को दिखाइये । , 2. అభిముఖ సాధన (కౌఛిజు ఛీటజీజూజూ) ప్రాక్టికల్‌గా చూపిం చడానికి మీ పాఠశాలలోని పిల్లలను ఒక గ్రూపుగా తయారుచేసి దాని ప్రాక్టికల్‌ను ఇతర తరగతిలోని పిల్లలకు చూపించండి.
"काँटेदार त्वचा वाले प्राणियों का संघ (Phylum- Echinodermata) 1. इन प्राणियों के त्वचा पर कॅल्शियम कार्बोनेट के काँटे होते है, इसलिए इन्हे काँटेदार त्वचावाले प्राणी कहते हैं । ", ఇఖైనోడర్మేటా వర్గపు జంతువులు (Phylum-Echinodermata) 1. ఈ జంతువుల చర్మం పై కాల్షియం కార్బోనేట్ కంటకాలు ఉంటాయి అందువల్ల కంటక చర్మపు జంతువులు అంటారు .
2. इस संघ के सभी प्राणी प्रायः समुद्रवासी होते है । , 2 . ఇవి అన్ని సముద్రంలో ఉంటాయి .
इनका शरीर त्रिजननस्तरीय और देह गुहा युक्त होकर प्रौढा़वस्था में पंचअरिय सममिती दिखाई देती है । , వీటి శరీరం త్రిస్తరిత మరియు శరీరకుహరం గల్గి ప్రౌఢదశలో పంచ వలయ సౌష్ఠవాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది .
परंतु इल्ली (अर्भक) अवस्था में सममिती द्विपार्श्व होती है । , కాని ఢింబక దశలో ద్విపార్శ్వ సౌష్టవాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది .
3. ये प्राणी नलिका पाद (Tube feet) की सहायता से संचलन करते है । , 3. ఇవి నాళికాపాదాల (Tube-feet) ద్వారా చలిస్తాయి
नलिका पादों का उपयोग भोजन पकडने के लिए भी करते हैं । , నాళికా పాదాలు ఆహారాన్ని పట్టుకోవడానికి ఉపయోగపడుతాయి.
कुछ प्राणी स्थानबद्ध Sedentary होते है । , కొన్ని స్థాన బద్ధ జీవనాన్ని (Sedentary) ప్రదర్శిస్తాయి .
4. इनका कंकाल कॅल्शियम कार्बोनेटयुक्त काँटे (Spines) अथवा पटि्टकाओं (Ossicles/plates) का बना होता हैं । ,4
5. इन प्राणियों में पुनरुद्भवन/पुनःनिर्मिती यह क्षमता काफी अच्छी होती है । , 5. వీటి అస్థిపంజరం కాల్షియంగల కంటకాలు (Spines) లేక ఫలకాలతో (Ossicles/plates ) తయారవుతుంది . వీటిలో పునరుత్పత్తి శక్తి ఎక్కువగా ఉంటుంది .
6. ये प्राणी प्रायः एकलिंगी होते हैं । , 6 . ఇవి చాలా మట్టుకు ఏకలింగ జీమలు .
"उदा : सितारा मछली (Starfish), सी-अर्चिन, सी-ककुंबर, ब्रिटलस्टार आदि । "," ఉదాహరణలు: సముద్ర నక్షత్రం (Starfish), సీ-అర్చిన్, బ్రిటల్‌స్టార్ (సీ- కుకుంబర్) మొదలగునవి."
सितारा मछली । , సముద్ర నక్షత్రం
समुद्रककड़ी़ (सी-ककुंबर) । , బ్రిటల్‌స్టార్ (సీ- కుకుంబర్)
सी-अर्चिन । , సీ-అర్చిన్
2.19 काँटेदार त्वचा वाले प्राणी संघ के कुछ प्राणी । , 6.19 ఇఖైనోడర్మేటా వర్గపు కొన్ని జంతువులు
क्या आप जानते हैं? । , మీకు తెలుసా?.
तारा मछली विशिष्ट परिस्थिती में स्वयं के शरीर का भाग तोड़़कर अलग कर सकता है तथा उस भाग को पुनःनिर्मिती भी कर सकता है । , సముద్ర నక్షత్రం ప్రత్యేక పరిస్థితులలో స్వంత శరీరాన్ని ముక్కలు చేసుకోగలదు మరియు ఆ భాగాలను పునరుత్పత్తి చేసుకొనగలదు.
सामिरज्जुमंत प्राणी संघ (Phylum- Hemichordata) 1. इन प्राणियों का शरीर मुख्यतः तीन भागो में विभक्त होता है । , హెమి కార్డేటా వర్గపు జంతువులు (Phylum-Hemichordata). 1. వీటి శరీరం మూడు ముఖ్యభాగాలుగా విభజించబడుతుంది.
"वे इस प्रकार है शुंड़ (Proboscis), स्कंदमूल (Collar) और धड़ (Trunk) 2. इनके केवल शुंड़ में ही पृष्ठरज्जु होता है, इसलिए इसे सामिररज्जुमंत प्राणी कहते हैं । "," తుండం (Proboscis), కాలర్ (Collar) మరియు వెుండెం కా (Trunk). 2. కేవలం తుండంలో షృష్టవంశం ఉండుటవలన వీటిని హెమికార్డేటా జంతువులు అంటారు."
3. इन प्राणियों को सामान्य रूप में ‘ॲकॉर्नकृमी’ कहते है । , 3. వీటిని సాధారణంగా 'అకార్న్ పురుగులు' అంటారు .
4. इस संघ के सभी प्राणी समुद्रवासी होकर रेत में बील बनाकर रहते है । , 4. ఇవి సముద్ర జీవులు కావున ఇసుకలో బిలములు (బొరియలు) చేసుకొని ఉంటాయి .
5. श्वसन के लिए इनमें एक से अधिक क्लोम छिद्र (Pharyngeal gillslits) होते है । , 5 . శ్వాసకొరకు ఒకటి నుంచి అనేక గ్రసనీ మొప్ప చీలికలు (Pharyngeal gill slits) ఉంటాయి .
6. ये प्राणी एकलिंगी अथवा या उभयलिंगी भी हो सकते हैं । , 6 .ఇవి ఏకలింగ లేక ఉభయలింగ జీవులు.
"उदा : बॅलनोग्लॉसस, सॅकोग्लॉसस । "," ఉదాహరణలు: బెలనోగ్లాసస్, సకోగ్లాసస్"
शुंड़ कॉलर । ," తుండం, కాలర్"
बॅलॅनोग्लॉसस सॅकोग्लॉसस । ," బెలనోగ్లాసస్, సకోగ్లాసస్"
प्रकांड़ । , మొండెం
2.20 अर्धसमपृष्ठरज्जु प्राणी संघ प्राणी (सामिरज्जुमंत) । , 2.20 హెమికార్డేటా వర్గపు జంతువులు
उत्क्रांती के दृष्टिकोन से बॅलॅनोग्लॉसस इस प्राणी को असमपृष्ठरज्जु प्राणी तथा समपृष्ठरज्जु प्राणी के बीच की कड़ी (Connecting Link) कहते है । , పరిణామ దృష్టికోణంలో బెలనోగ్లాసస్ జంతుమను షృష్టవంశం లేని మరియు పృష్టవంశం గల జంతుమల మధ్యగల సంధానసేతుమ (Connecting link) అంటారు.
यह प्राणी उपर्युक्त दोनों प्रकार के प्राणियों के कुछ-कुछ गुणधर्म दर्शाता हैं । , ఈ జంతువు పై రెండు రకాల కొన్ని-కొన్ని జంతువుల లక్షణాలను ప్రదర్శిస్తాయి
71,71
क्या आप जानते हैं? स्नान का स्पंज : यह साधारणतः गोलाकार प्राणी है । , మీకు తెలుసా? బాత్ స్పాంజి: ఇది సాధారంణంగా గోళాకారజంతువు.
इसका शरीर मुख्यतः स्पाँजिन नामक प्रथिन के तंतुओं से बना होने के कारण उसमें जल धारण करने की क्षमता हो़ती है । , దీని శరీరం ముఖ్యంగా స్పాంజిన్ పేరుగల మాంసకృత్తుల తంతువులచే తయారు చేయబడుట వలన దానికి జలధారణ సామర్థ్యం ఉంటుంది.
पूराने समय मे स्नान करने के लिए इसका उपयोग करते थे । , పూర్వకాలంలో స్నానాలకు ఈ స్పాంజిని ఉపయోగించేవారు.
उसी प्रकार लोड़ तक्त बनाने के लिए भी इसका उपयोग करते थे । , అలాగే పరుపులు- దిండ్లు తయారు చేయడానికి ఉపయోగించేవారు.
कार्यालयों में टिकटों को चिपकाते समय उन्हें गीला करने के लिए इसका उपयोग करते थे अथवा कागज और नकदी नोटों को गिनने के लिए भी इसका उपयोग करते थे । ," కార్యాలయంలో స్టాంపులు అంటించడానికి దాన్ని తడిచేయడానికి లేక కాగితాలు, నోట్లు లెక్కించునపుడు ఉపయోగించేవారు."
मुख चपटे कृमी प्राणियों का संघ (Phylum Platyhelminthes) मुख चूषक जनन छिद्र 1. इनका शरीर दूबला पतला और पत्तीयों जैसा अथवा पट्टी के अधरचूषक जैसा चपटा होता है । ," ప్లాటిహెల్మింథిస్ (చదుౖౖనెన క్రిములు) (Physum - Platyhelminthes) ముఖం, ముఖ చూషకం, జననరంధ్రం, 1. వీటి శరీరం బల్ల పరుపు మరియు పత్రం వలె చదునుగా ఉంటుంది."
इसलिए इन्हें चपटे कृमी प्राणी कहते है । ," అందువల్ల వీటిని ""చదుౖనెన ‌ క్రిములు'' అంటారు ."
पत्ती जैसा 2. अधिकतर प्राणी अतः परपोषी (अतः परजीवी) होते है परंतु शरीर कुछ स्वतंत्र जीवनयापन करने वाले पानी में पाए जाते है । , పత్రం వంటి శరీరం 2. చాలా వరకు అంతరపరాన్న జీవులుగా (endoparasite) ఉంటాయి. కాని కొన్ని స్వేచ్ఛగా ఉంటాయి కావున నీటిలో కనిపిస్తాయి.
लिव्हरफ्ल्युक 3. इनका शरीर देहगुहाहिन होकर इनमें द्विपार्श्व सममिती पाई जाति है । , లివర్‌ఫ్ల్యూక్ 3. వీటి శరీరం శరీరకుహరం లేకుండ ద్విపార్శ్వ సౌష్ఠవం ఉంటుంది .
उत्सर्जी छिद्र 4. ये प्राणी त्रिजननस्तरीय वाले होते है । , విసర్జక రంధ్రం4. ఇవి త్రిస్తరిత జంతువులు .
"इनका शरीर बहिर्जननस्तर, मध्यजनन स्तर और अंतःजनन स्तर इस प्रकार प्लॅनेरिया तीन जनन स्तरों से बना होता है । "," శరీరం బాహ్యస్తరం, మధ్యస్తరం మరియు అంతస్తరం అను మూడు జననస్తరాలతో తయారవుతుంది."
"5. ये प्राणी उभयलिंगी (Hermaphrodite) होते है, अर्थात पट्ट्कृमी एक ही प्राणी के शरीर में नर और मादा दोनों ही प्रजनन संस्थान पाए जाते है । ", 5 . ఇవి ఉభయలింగకాలు (Hermaphrodite) అనగా ఒకే ప్లనేరియా జంతువులో మగ మరియు ఆడ రెండు ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలు ఉంటాయి.
"6.14 चपटे कृमी संघ के प्राणी उदा. लिव्हरफ्लूक, फीताकृमी, प्लेनेरिया आदि । "," 6.14 ప్లాటిహెల్మింథిస్ వర్గపు జంతువులు.ఉదాహరణలు: ప్లనేరియూ, లివర్‌ఫ్ల్యూక్, బద్దె పురుగులు మొదలగునవి."
जो सूनो सो अद्भूत समुद्र में प्रवाल चट्टाने होती है । , వింటేనే వింత. సముద్రంలో ప్రవాళాల రాళ్ళు ఉంటాయి.
ये चट्टाने अर्थात नीड़ारिया (आंतरगुहिन) संघ के प्राणियों की सघन आबादी होती है । , ఈ రాళ్ళు అనగా నిడెరియా వర్గపు జంతువుల పెద్ద సమూహం ఉంటుంది.
इसी चट्टान से प्रवाल (मुंगा) इस प्रकार का रत्न और आयुर्वेदिक औषधीयों में उपयोगी प्रवाल-भस्म तैयार किए जाते है । , ఈ రాళ్ళ నుంచి ప్రవాళాల రకపురత్నాలు మరియు ఆయుర్వేదిక్ ఔషధాలలో ఉపయోగించే పగడాల-భస్మం తయారు చేస్తారు.
"गोलकृमी प्राणी संघ (Phylum- Aschelminthes) मुख 1. इन प्राणियों का शरीर बेलनाकार, बारीक धागे के जैसा अथवा दंड़ जनन छिद्र गोलाकार होता है । "," ఆస్కెల్మింథిస్ వర్గపు జంతువులు: (Phylum- Aschelminthes) ముఖం. 1. ఈ జంతువుల శరీరం పొడవు, సన్నని దారం మాదిరిగా లేక స్థూపాకారంగా ముఖం ఉంటుంది ."
इसलिए इन्हे ‘गोलकृमी’ कहते है । ," అందువల్ల వీటిని ""గుండ్రని పురుగులు'' అంటారు."
मुख 2. ये प्राणी स्वतंत्र जीवनयापन करने वाले अथवा अतः परपोषी होते है । ," ముఖం, 2. ఇవి స్వేచ్ఛగా ఉండే లేక అంతరపరాన్న జీవులు స్వేచ్ఛగా ఉండే జననరంధ్రం."
मादा स्वतंत्र रूप में रहने वाले प्राणी ये जलचर अथवा भूचर हो सकते है । , ఈ జంతువులు జలచరాలు లేక భూచరాలు కావచ్చు .
नर 3. इन प्राणियों का शरीर त्रिजननस्तरीय होता है और इनके शरीर में नकली (आभासी) देहगुहा होती है । , ఆడజీవి 3 .ఈ జంతువుల శరీరం త్రిస్తరితాలు మరియు వీటి శరీరంలో మిథ్యాశరీర ఆడజీవి కుహరముంటుంది .
उत्सर्गी छिद्र 4. इन कृमियों का शरीर अखंड़ीत होकर इनके आसपास अनेक उपचर्म होते उत्दर्जी छिद्र है । ," జననరంధ్రము, 4. ఈ పురుగుల శరీరం ఖండితాలుగా లేకపోవడం వలన చుట్టు దృఢౖమెన మగ జీవి చర్మం ఉండును"
5. ये प्राणी एकलिंगी होते है । , 5. ఇవి ఏకలింగకాలు.
"पूँछ पूँछ उदा. एस्कॉरिस (पेट के परजीवी), फायलेरीया (हाथीपाव का परजीवी) 6.15 गोलकृमीं संघ के प्राणी लोआ-लोआ (आँख का परजीवी) आदि । "," తోక, తోక ఉదాహరణలు: జీర్ణాశయంలోని పురుగులు (Ascaris), బోదకాల రోగ పురుగులు (Filaria worms), కండ్లలోని పురుగులు (Loa loa), మొదలగునవి."
68,68
पैसा , మిల్లిపేడ్ (బహుపది).
पंख , రెక్కలు.
खोज करिए । , శోధించండి
वक्ष , ఉరము
सिर , తల
काइटिन (Chitin) क्या है ? । , ఖైటిన్ (Chitin) ఏమిటి? .
स्पर्शिका उदर संघीयुक्त पाद । ," స్పర్శ ,ఉదరం, కాళ్ళు."
तितली , సీతాకోక చిలుక
बिच्छु । , తేలు
तिलचट्टा । , బొద్దింక
6.17 संधिपाद प्राणी संघ के कुछ प्राणी । , 6.17 ఆ్రర్థోపొడవర్గపు కొన్ని జంతువులు
विचार कीजिए । , ఆలోచించండి 1 .
"1. संधिपाद संघ के कीटकों द्वारा मानव को होने वाले लाभ एवं हानि बताइए ? 2. इस संघ के प्राणियों में से सबसे कम और सबसे अधिक जीनेवाले प्राणी कौन से हैं ? 3. भोजन के लिए केवल़ इसी़ संघ़ के की़टक़ ये प्राणी मा़नव़ के सा़थ सीधे संघर्ष कऱते है ऐसा क्यों कहा जात है? मृदु कवचधारी प्राणी संघ (Phylum- Mollusca) 1. इन प्राणियों का शरीर नरम, बुलबुले जैसा होता है इसलिए इन्हें मृदु नलिका कवचधारी प्राणी कहते है । "," 1. ఆ్రర్థోపొడవర్గపు కీటకాల వలన మానవులకు కలిగే లాభాలు మరియు నష్టాలు ఏవి? 2 .ఈ వర్గపు జంతువులలో అతి తక్కువ మరియు అతి ఎక్కువ ఆయుష్షుగల జంతువులేవి? 3 .ఆహారం కొరకు కేవలం ఈ వర్గపు కీటకాలు మానవులతో సమానంగా నేరుగా సంఘర్షణ చేయునని ఎందుకంటారు? వెులస్కా (Phylum-Mollusca) వర్గపు జంతువులు 1 . ఈ జంతువుల శరీరం మృదువుగా, స్నిగ్థంగా ఉండుటవలన మృదు నాళం శరీరం గల జంతువులు అంటారు ."
2. यह प्राणियों में दूसरा सबसे बड़ा संघ है । , 2 . ఇవి జంతువులలో గల రెండో అతి పెద్ద వర్గం .
आँख 3. इस संघ के प्राणी प्रायः जलचर अथवा भूचर होते हैं । , కళ్ళు 3 .ఇవి జలచరాలు లేక భూచరాలు .
जलचर मृदु कवचधारी प्राणी ये प्रायः समुद्र में पाए जाते है । , మృదు జలచర జంతువులు ఎక్కువగా సముద్రంలో ఉంటాయి.
परंतु कुछ मीठे पानी शुंडक में भी पाए जाते है । , కొన్ని మంచినీటిలో కనిపిస్తాయి.
"4. इनका शरीर त्रिजननस्तरीय, देहगुहा युक्त, अखंड़ित और मृदु होता है । "," 4. వీటి శరీరం త్రిస్తరిత, శరీరకుహరం కల్గి, ఖండితాలు లేకుండా మృదువుగా ఉంటుంది ."
मुष्ठिशंख जैसे प्राणियों के अतिरिक्त सभी का शरीर द्विपार्श्व चूषक सममिती वाला होता है । , నత్తలు మినహా అన్ని జంతువులు ద్విపార్శ్వ ఆక్టోపస్ చూషకం సౌష్ఠవాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి .
"इनका शरीर सिर, उपांग (पाद) और पाचन अष्टभुजाधारी (आक्टोपस) आंतरंग संहती (Visceral mass) ऐसे तीन भागों में विभाजित होता है । "," వీటి శరీరం తల, కాళ్ళు మరియు అంతరంగ ద్రవ్యరాశి (Visceral mass) అను మూడు భాగాలుగా విభజించ బడుతుంది."
"5. अंतरंग संहती प्रावार (मस्ल) (Mantle) इस कवचयुक्त संरचना से आच्छादित होकर यह प्रावार अत्यंत कठोर कॅल्शियम कार्बोनेटयुक्त संरक्षक कवच (Shell) का बना होता है, जो संस्त्रावित होता है । "," 5. అంతరంగ ద్రవ్యరాశి ప్రావారం (Mantle) పొర నిర్మాణంతో ఆవరించబడుటవలన ప్రావారం కఠినంగా, కాల్షియం కార్బోనేట్ గల రక్షణ కవచాన్ని (కర్పరం) (Shell) స్రవిస్తుంది ."
सीपी मुष्ठीशंख कवच यह शरीर के चारों ओर अथवा शरीर में होता है तो कुछ में यह नहीं भी होता । , ఈ కర్పరం శరీరం చుట్టు లేక శరీరంలో ఉంటుంది . కొన్నింటిలో ఉండదు.
6.18 कवचधारी संघ के कुछ प्राणी 6. ये प्राणी एकलिंगी होते है । , 6.18 మొలస్కావర్గపు కొన్ని జంతువులు. 6. ఇవి ఏకలింగ జీవులు
"उदा : सीपी (मोती युक्त), मुष्ठिशंख, अष्टभुज (आक्टोपस) आदि । "," ఉదాహరణలు: ఆల్చిప్ప (కాకిచిప్ప) (Bivalve), నత్త, ఆక్టోపస్ మొదలగునవి"
जो सुना सो अद्भूत ! 1. आक्टोपस यह असमपृष्ठरज्जु प्राणियों में सबसे बुद्‌धिमान प्राणी है । , వింటేనే వింత! 1. ఆక్టోపస్ షృష్టవంశం లేని జంతువు లన్నింటిలో అన్నింటికంటే తెలివైన జంతువు.
वह स्वयं का रंग बदल सकता हैं । , ఇది తన స్వంత రంగును మార్చుకుంటుంది .
"2. आक्टोपस यह तैरना, रेंगना, चलना इन तीनों प्रकार से हलचल कर सकता हैं । "," 2. ఆక్టోపస్ ఈదడం, ప్రాకడం, నడవడం ఈ మూడు రకాలుగా చలనాలు చేస్తుంది."
"पुस्तक मेरा मित्र सीपी आॅयस्टर (Oyster) इससे मोती कैसे प्राप्त करते हैं, इस संबंध में जानकारी इंटरनेट की सहायता से अथवा ग्रंथालय से पुस्तक प्राप्त कर कीजिए । ", పుస్తకం నా నేస్తం పుస్తకం ఆల్చిప్ప (Oyster) జంతువు నుంచి ముత్యాలుఎలా లభిస్తాయో అట్టి సమాచారాన్ని అంతర్జాలం సహాయంతో .
"नियमित रूप से व्यायाम, स्नायु की मालिश करना, स्पा करना इत्यादी, इन उपायों से भी तनाव कम होता है । "," క్రమమైన వ్యాయామం, కండరాలను మాలిష్ (మర్థన) చేయుట, స్పా వంటి ఉపాయాల వలన ఒత్తిడి తగ్గిపోతుంది."
इसे सदैव ध्यान में रखे योग यह केवल आसन तथा प्राणायाम इतना ही मर्यादित प्रकृति यह मनुष्य का सबसे नजदीकी मित्र है । , ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి. యోగకేవలం ఆసనాలు మరియు ప్రాణాయామం కొరకే పరిమితం కాదు. మానవుని యొక్క సమీప నేస్తం.
"नहीं है, बल्कि उससे नियम, संतलि ु त और पौष्टिक आहार, बागवानी कार्य, पक्षी निरीक्षण, प्रकृति के साथ समय ध्यान धारणा ऐसे अनेक घटकों का समावेश है । "," దానిలో నియమాలు, సమీకృత (సాత్విక) ఆహారం, ధ్యాన- ప్రకృతి మానవుని యొక్క సమీప నేస్తం, తోటపని, ధారణ వంటి అనేక ఘటకాలు ఉంటాయి."
"दीर्घ व्यतीत करना, एक पालतू प्राणी को पालना, ऐसे श्वासोच्छ्‌वास, योगनिद्रा, योगासन इनसे शरीर को फायदा शौक के कारण विचार प्रणाली सकारात्मक होकर होता है । "," దీర్ఘ ఉచ్వాస పక్షుల పరిశీలన, ప్రకృతి ఒడిలో సమయాన్ని గడుపుట, నిస్వాసలు, యోగనిద్ర, ఆసనాలు మొదలగు వాటి వలన శరీరానికి లాభం జరుగుతుంది."
ध्यान करने से मन को एकाग्र करने की आदत आत्मविश्वास बढ़ता है । ," ధ్యానం నిలుపుట వలన స్వభావంలో ఆలోచన సరళి సకారత్మమవుతుంది, అత్మవిశ్వాసం సకారాత్మకత వస్తుంది."
आसपास की घटना के प्रति लगती है । , విద్యార్థులకు అధ్యయనంలో ఏకాగ్రత పెరుగుతుంది.
स्वभाव में सकारात्मकता आती हैं । , చుట్టు ప్రక్కల జరిగే ఘటనల విషయంగా పెంచడానికి ధ్యానం నిలుపుదల ఎక్కువగా ఉపయోగపడుతుంది.
"विद्‌यार्थियों सजगता (mind fulness) का विकास करना, मन के अध्ययन में एकाग्रता बढ़ाने के लिए ध्यानधारणा का की नकारात्मक भावना (उदा. बदला) हो तो उसे नष्ट अधिक उपयोग होता है । "," భద్రత (mindfulness) భావాన్ని వృద్ధి చేయుట, మనస్సులో నకారాత్మక భావన (ఉదా:పగ, ప్రతీకారం) ఉంటే దానిని నష్టం చేయడాన్నినిర్థారణ చేయుట వంటివి మానసిక వ్యాయామం ద్వారా సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని పొందగలుగుతాం."
"समय का प्रबंधन, स्वयं के कार्य करने का निश्चय करना ऐसे मानसिक व्यायाम से का नियोजन और निर्णय लेेने की क्षमता यह गुण स्वयं में सामाजिक स्वास्थ प्राप्त किया जाता है । "," సమయ నిర్వహణ, స్వంత పని యొక్క ప్రణాళిక మరియునిర్ణయం తీసుకునే సామర్థ్యం వంటి లక్షణాలు స్వయంగా జాగృతి పూర్వకంగా వృద్ధి చేయుట."
"अपनेआप विकसित करना अर्थातः सामाजिक दृष्टि से सशक्त, आदर्श व्यक्तिमत्व को तैयार करना ऐसा कह सकते हैं । "," అనగా సమాజం దృష్ట్యా ఆరోగ్యవంతౖమెన, ఆదర్శవంతౖమెన వ్యక్తిత్వాన్ని అలవర్చుకోవడం అని అంటారు."
"तनाव दूर करने के सभी मार्ग अपने हाथ में है, परंतु किसी कारणवश वे सफल नहीं हुए तो उदासीनता (Depression), नैराश्य (Frustration) ऐसी गंभीर समस्याएँ जन्म लेती हैं । "," ఒత్తిడి నిర్వహణకు అన్ని మార్గాలు మన చేతుల్లోనే ఉంటాయి, కాని కొన్ని కారణాల వలన అవి విజయవంతం కాలేవు. వ్యాకులత (విచారం) (Depression), నిరాశ (Frustration) వంటి ఎక్కువ గంభీర సమస్యలు ఉద్ఫవిస్తాయి."
"ऐसे व्यक्तियों के लिए उचित चिकित्सकीय सलाह, समुपदेशन (Counselling), मानसोपचार यह उपाय उपलब्ध है । "," ఇలాంటి వ్యక్తులకు సరిౖయెన వైద్య సలహా, సలహా సమావేశం (Counselling), మనోవైజ్ఞానిక చికిత్స వంటి ఉపాయాలు ఉన్నాయి."
उसी प्रकार अनेक अशासकीय संघटना (NGO’s) सहायता करती हैं । , అలాగే అనేక ప్రభుత్వేర సంస్థలు (NGO's) సహాయ సహకారాలు అందిస్తాయి.
उनमें से कुछ की जानकारी लेंगें । , వాటిలో కొన్నింటి సమాచారాన్ని తెలుసుకుందాం.
"1. तंबाकू विरोधी संयुक्त अभियान विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO), टाटा ट्रस्ट ऐसे 45 नामांकित संस्थाओं ने मिलकर यह अभियान शुरू किया है । "," 1 .పొగాకు వ్యతిరేక సంయుక్త ఉద్యమం ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (WHO), టాటా ట్రస్ట్ వంటి 45 ప్రసిద్ధ సంస్థలు కలిసి ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించాయి."
"तंबाकू सेवन करने पर नियंत्रण, तंबाकू विरोधी कार्य करनेवालो को मार्गदर्शन ऐसे विभिन्न उद्‌देश्यों के लिए यह अभियान कार्यरत है । ", పొగాకు సేవనౖంపె నియంత్రణ పొగాకుకు వ్యతిరేక పనులు చేసే వారికి మార్గదర్శనం వంటి వివిధ ఉద్ధేశ్యాలతో ఈ ఉద్యమం పని చేస్తుంది.
"2. सलाम मुंबई फाऊंड़श े न, मुंबई : झोपड़पट्टियों में रहनेवाले बच्चों को शिक्षा, खेल, कला, व्यवसाय आदि बातों में सक्षम करने के लिए यह संस्था मुंबई के अनेक विद्य‌ ालयों में कार्यक्रम का आयोजन करती है । "," 2. సలామ్ ముంబై ఫౌండేషన్, ముంబై: గుడిసెలలోని పిల్లలకు విద్య, ఆటలు, కళలు, వృత్తుల వంటి వాటిని బలోపేతం చేయడానికి ఈ సంస్థ ముంబైలో అనేక పాఠశాలలో కార్య్‌.క్ర్రమాలను నిర్వహిస్తుంది."
"शिक्षा, स्वास्थ्य एवं जीवनमान सुधारने में मदद कर विद्य‌ ार्थियों को विद्‌यालय में पढ़ने के लिए सक्षम बनाती है । "," విద్య, ఆరోగ్యం మరియు జీవన ప్రమాణం మెరుగు పడటానికి సహాయం చేస్తూ విద్యార్థులను పాఠశాలలో చదువుటకు సమర్థులను చేస్తారు."
इस ट्रस्ट के निरंतर प्रयासों के कारण महाराष्ट्र के अनेक जिले तंबाकू मुक्त हुए हैं । , ఈ ట్రస్టులు నిరంతర ప్రయత్నంతో మహారాష్ట్రలోని కొన్ని జిల్లాలను పొగాకు నుండి విముక్తిని చేశాయి.
"सन 2002 से यह संस्था, समाज तंबाकूमुक्त हो इसके लिए शहरी और ग्रामीण भागो के विविध विद्य‌ ालयों मे कार्य कर रही है । ", 2002 సంవత్సరం నుంచి ఈ సంస్థ సమాజం పొగాకు విముక్తి కావడానికి పట్టణ మరియు గ్రామీణ ప్రాంతాలలోని వివిధ పాఠశాలలో కలిసి పని చేస్తున్నారు.
सरकार की मदद से यह कार्यक्रम मुंबई के लगभग 200 विद्‌यालयों मे तो शेष महाराष्ट्र के 14000 विद्‌यालयों मे चलाया जा रहा है । ," ప్రభుత్వం సహాయంతో ఈ కార్య్‌క్ర్రమం ముంబైలో సుమారు 200 పాఠశాలలో, మిగిలిన మహారాష్ట్రలోని 14000 పాఠశాలలో నిర్వహిస్తున్నారు."
शासन परिपत्रक के अनुसार प्रत्येक विद्य‌ ालय से तंबाकूमुक्त की शपथ ली गई है । , ప్రభుత్వ పత్రం ప్రకారంగా ప్రతి పాఠశాలలో పొగాకు విముక్తి శపథం చేశారు.
"शासन के प्रयत्न / योजनाएँ समस्याग्रस्त, किसी भी परेशानी का सामना करने वाले बच्चों के लिए पुलिस, समुपदेशक इनके फोन नंबर्स 9.11 समुपदेशन पर फोन करके अपनी समस्याएँं बता सकते हैं । "," ప్రభుత్వ ప్రయత్నాలు/పథకాలు: ఏదైనా సమస్యను ఎదుర్కొనే పిల్లలకు పోలీసులు, సలహా సమావేశకులు వారి ఫోన్ నంబర్లు వార్తా పత్రికలలో ముద్రిస్తారు.పిల్లలు ఆ నంబర్లకు ఫోన్ చేసి తమ సమస్యలను చెప్పవచ్చును. 9.11 సలహా సమావేశం."
उन्हें उचित मदत की जाती है । , వారికి సరిౖయెన రీతిలో సహాయం చేస్తారు.
"आपके शहर मे समुपदेशन करनेवाले समुपदेशक, विद्‌्यार्थियों को मदद करनेवाली विभिन्न संस्थाओं को भेट देकर उस संदर्भ मे अधिक जानकारी प्राप्त करिए । "," మీ పట్టణంలో మార్గదర్శనం చేసే సలహా సమావేశకులు, విద్యార్థులకు సహాయం చేసే వివిధ సంస్థలను దర్శించి అధిక సమాచారాన్ని పొందండి."
107,107
अब अधमरे या मृत जीवाणु या विषाणू न चूभोकर प्रतिजन के रूप में कार्य करते करने वाले प्रथिन शुद्ध स्वरूप में चूभाए जाते है । , ఇప్పుడు సగం మృత లేక మృత బాక్టీరియాలు లేక వైరసులు జొప్పించకుండ (Inject) ప్రతి జనకాలుగా (antigens) పని చేసే మాంసకృత్తులను శుద్ధ స్థితిలో జోప్పించవచ్చును.
यह प्रथिन रोगों के खिलाफ प्रतिकार शक्ति को क्रियाशील रखकर व्यक्ती को रोगों से मुक्त रखती है । , ఈ మాంసపుకృత్తులు రోగనిరోధక శక్తిని చురుకుగామంచి వ్యక్తిని రోగ విముక్తున్ని చేస్తాయి.
टीकाकरण में अब प्रतिकारी प्रथिन चुभाना अतिसुरक्षित हो गया है । , వాక్సీనేషన్‌లో ఇప్పుడు ప్రతిఘటించే మాంసకృత్తులను మందుల ద్వారా తీసుకోవడం అతి సురక్షితం.
जैव प्रौद्‌योगिकी की सहायता से तैयार किए गए टिकों में लंबे समय तक टीकाऊ बने रहने की क्षमता होती है । , జీవసాంకేతిక జ్ఞానం అధారంగా తయారైన టీకాలు అధిక ఉష్ణస్థిరత కలిగి ఉండుట వలన సామర్థ్యం చాలా కాలం మన్నికగా ఉంటాయి.
"उदाहरणार्थ, पोलिओ के टीके, हेपॅटायटिस के टीके । "," ఉదాహరణకు పోలియో టీకా, హెపౖటెటిస్ టీకా మొదలగునవి."
"खाद्‌य टीके (Edible Vaccines)- खाद्‌य टीके निर्माण करने का कार्य चल रहा है, फिलहाल जनुकीय प्रौद्य‌ ोगिकी की सहायता से आलू का उत्पादन लिया जा रहा है इन आलूओं को जनुकीय पारेषित आलू (Transgenic Potatoes) कहते हैं । ", ఆహార టీకాలు (Edible Vaccines) ఆహార టీకాలు తయారు చేసె పని నడుస్తూ ఉంది. ఇప్పుడు జన్యు సాంకేతిక జ్ఞానం సహాయం తో ఆలుగడ్డలు ఉత్పత్తి చేయడం జరుగుతుంది. ఇలాంటి ఆలుగడ్డలను 'జన్యు సాంకేతికజ్ఞానపు' ఆలుగడ్డలు (Transgenic Potatoes) అంటారు.
"ये आलू Vibrio cholerae, Escherichia coli जैसे जीवाणुंओं के खिलाफ कार्य करेंगे । "," ఈ ఆలుగడ్డలు విబ్రో కలరే, (Vibrio cholerae), ఇసెరిచియూ కోలి (Escherichia coli) వంటి బాక్టీరియాలకు వ్యతిరేకంగా పనిచేస్తాయి."
ये आलू खानेसे कॉलरा तथा इ-कोलाय जीवाणूंओं से होनेवाले रोगो के खिलाफ प्रतिकार शक्तिका निर्माण होती है ऐसे जनुकीय पारेषित आलू उबालकर खाने से क्या होगा? । , ఈ ఆలుగడ్డలను తినడం వలన కలరా లేక ఇ-కోలి బాక్టీరియాల వలన కలిగే వ్యాధులను ఎదుర్కొనే రోగనిరోధక శక్తి తయారవుతుంది. ఇలా జన్యుసాంకేతిక జ్ఞానపు ఆలుగడ్డలను వండి తింటే ఏమవుతుంది? మొక్కలను వైరస్‌లో చేర్చుట.
मानव में पाए जानेवाले रोग जंतूओं से ऐच्छिक जनुक अलग करना । , మానవ ప్రాణులలో కనిపించే రోగకారక జీవులనుంచి వాంచిత జన్యువులను వేరుచేయుట.
जनुकीय पारेषित वनस्पती विषाणू । , జన్యు సాంకేతిక జ్ఞానపు మొక్కల వైరస్‌లు.
आलू की पत्तीयों तुकड़ो को विषाणु संसर्ग करता है । , ఆలుగడ్డ పత్రాల ముక్కలను సంక్రమణ చేస్తారు.
पत्तीयों के टुकड़ो से पौधा तैयार होता है इसमें मनुष्य के रोग जंतुओं के जनुक होते है । , పత్రాల ముక్కల నుంచి పూర్తి మొక్కలు తయారవుతాయి. వాటిలో మానవ రోగకారక జీవుల జన్యువులు ఉంటాయి.
कच्चे आलू का सेवन करने से उस रोगजंतूके खिलाप प्रतिक्षमता निर्माण होती है । , పచ్చి ఆలుగడ్డలను తింటే రోగకారకజీవులకువ్యతిరేకంగా రోగ నిరోధక శక్తి తయారవుతుంది.
8.7 जनुकीय पारेषित आलू । , 8.7 జన్యుసాంకేతికజ్ఞానపు ఆలుగడ్డలు.
"आ. रोगोपचार - इन्शुलिन, सोमटोट्रॉपिन ये वृद्‌धि के संप्रेरक, रक्त को जमाने वाले घटक इनके निर्माण के लिए जैवप्रौद्‌योगिकी का उपयोग किया जाता है । "," ఆ) రోగనివారణ - ఇన్సులిన్, సోమటోట్రాపిన్ అనేవి పెరుగుదలకు సంబంధించిన హార్మోన్లు, రక్తాన్ని గడ్డకట్టించే ఘటకాల తయారి కొరకు జీవసాంకేతికజ్ఞానాన్ని ఉపయోగిస్తారు."
इ. इंटरफेरॉन (Interferon)- यह छोटे आकारवाले प्रथिनों का समुह है जो विषाणूजन्य रोगों के उपचार हेतू उपयोग में लाया जाता है इसका निर्माण रक्त में होता है लेकिन अब जैवप्रौद्‌योगिकी के सहायता से जनुकीय दृष्टि से उन्नत जीवाणू ई-कोलाय का उपयोग इंटरफेरॉन का निर्माण करने के लिए किया जाता है । , ఇ) ఇంటర్‌ఫెరాన్ (Interferon) - ఇది చిన్న పరిమాణం గల మాంసకృత్తుల సముదాయం కావటం వలన వైరస్ వ్యాధుల నివారణకు వాడుతారు. వాటి తయారి రక్తంలో అవుతుంది. ఇప్పుడు మాత్రం జీవసాంకేతిక శాస్త్రం సహాయంతో జన్యుపరంగా ఉన్నతౖమెన బాక్టీరియా ఈ - కోలిని ఇంటర్‌ఫెరాన్ తయారికి ఉపయోగిస్తారు.
ई. जनुकीय उपचार (Gene therapy) - कायिक कोशिकाओं क्या आप जानते हैं ? में जनुकीय उपचार करना आज जैवप्रौद्य‌ ोगिकी के कारण संभव हुआ है । , ఈ) జన్యువుచికిత్స (Gene therapy) శరీర కణాలలో జన్యువు లోపాలు ఏర్పడితే ఆ కణాలౖపె జన్యువుచికిత్స చేయుట నేడు జీవ భారతీయ విజ్ఞాన సంస్థ జన్యువుజీవసాంకేతిక సాంకేతికజ్ఞానం వలన సాధ్యమవుతుంది.
उदा. फिनाइलकीटोनुरिया (Phenylketonuभारतीय विज्ञान संस्था ने जनुकीय ria-PKU) यह विकार यकृत की कोशिका में जनुकीय दोष पारेषित तंबाकु की प्रजाति विकसित की है । , ఉదా: ఫౖినెల్‌కీటోన్యూరియూ (Phenylketonuria-PKU). ఈ వ్యాధి కాలేయ కణాలలోని జన్యువుజ్ఞానపు పొగాకు జాతిని వృద్ధి చేసినారు.
निर्माण होने से होता है । , ఈ మొక్కల లోపాల వల్ల కల్గుతుంది.
जीन थेरपी की सहायता से उसका उपचार इस वनस्पती की पत्तीयॉं जानवर चबाएँ तो संभव हुआ है इस पद्धती को कायिक जनुकीय उपचार पद्धती जानवरो को रिंड़रपेस्ट यह विशिष्ट ऐसा त्वचा कहते हैं । , జన్యువు చికిత్స ద్వారా దాని నివారణ పత్రాలు జంతువులకు మేపినచో వాటికి రిండర్‌పేస్ట్ సాధ్యపడుతుంది.
शुक्रकोशिका और अंड़कोशिका के अलावा शरीर की विकार नहीं होता । , శుక్ర కణాలు మరియు అండకణాలు తప్ప మరి ఏ రుగ్మత లేదు.
सभी कोशिकाओं को कायिक कोशिका (Somatic Cells) कहते हैं । , శుక్ర కణాలు మరియు అండకణాలు తప్ప అన్ని కణాలను శారీరక 'కణాలు' (Somatic cells) అంటారు..
उ. क्लोनिंग (Cloning) क्लोनिंग अर्थात किसी कोशिका अथवा अंग अथवा पूरे शरीर की जैसी के वैसी प्रतिकृती तैयार करना । , ఉ) క్లోనింగ్ (Cloning) క్లోనింగ్ అనగా ఒక కణం లేక అవయవం లేక సంపూర్ణ శరీరం యొక్క సజీవ నమూనాను తయారు చేయుట.
i. प्रजननात्मक क्लोनिंग (Reproductive) : किसी शरीर का केंद्रकविरहित स्त्रीबीज और दूसरे शरीर का कायिक कोशिका का केंद्रक इनके संयोग से क्लोन जन्म लेता है मतलब नए सजीव के निर्माण के लिए नर के शुक्र कोशिका की आवश्यकता नहींं होती । , i. ప్రత్యుత్పత్తిపరౖమెన క్లోనింగ్ (Reproductive): ఒక శరీరంలోని కేంద్రక రహిత స్త్రీ సంయోగబీజం మరియు రెండవ శరీరంలోని శారీరక కణపు కేంద్రకం యొక్క సంయోగం వలన క్లోన్ జన్మిస్తుంది . అనగా కొత్త జీవి ఉత్పిత్తికి మగ శు‌క్రకణం అవసరముండదు.
94,94
अ. एककोशिकीय सजीवाें में अलैंगिक प्रजनन (Asexual reproduction in unicellular organisms) नवजात अमीबा 1. द्विविभाजन (Binary fission) जनक अमीबा । ," అ. ఏక కణజీవులలో అౖలెంగి కోత్పత్తి (Asexual reproduction in unicellular organisms) నవజాత అమీబా, ద్విధావిచ్చిత్తి (Binary fission) జనక అమీబా"
करके देखिए विधि 1 : कई दिनों से जमा हुआ पानी और जलीय वनस्पतियों से समृद्ध किसी तालाब के पानी को शंक्वाकार पात्र में लीजिए । , చేసి చూడండి.కృత్యం1: ఒక బీకరులో అనేక రోజులు నిలువయున్న నీరు లేదా జల మొక్కలు సమృద్ధిగా ఉన్న చెరువులోని నీటిని తీసుకొనండి.
उसमें थोड़े गेहूँ के दाने और कुछ जलीय वनस्पती ड़ालिए । , దానిలో కొన్ని గడ్డి విత్తనాలు మరియు కొన్ని నీటి మొక్కలను వేయండి.
3 – 4 दिनों तक उस वनस्पती तथा गेहूॅं के दानों का विघटन होने दीजिए । , 3-4 రోజులు అ మొక్కలు మరియు గడ్డి విత్తనాలు విచ్ఛిన్నం కానివ్వండి .
चौथे दिन प्रातः के समय एक स्वच्छ काँचपट्‌टी लेकर उसपर शंक्वाकार फ्लास्क के पानी की एक बूँद लीजिए । , నాల్గవ రోజు ఉదయం తొందరగా ఒక శుభ్రౖమెన గాజు పలకను తీసుకొని దానిౖపె బీకరులోని ఒక నీటి బిందువుతీసుకొనండి .
उस पर आच्छादक काँच रखकर संयुक्त सूक्ष्मदर्शी के नीचे उसका निरीक्षण कीजिए । , దానిమీద కవర్ స్లిప్ పెట్టి సంయుక్త సూక్ష్మదర్శిని కింద పరిశీలించండి.
आपकाे बहुत से पॅरामेशियम द्विविभाजन करते हुए दिखाई देंगे । , మీకు అనేక పేరమీషియూలు ద్విధావిచ్ఛిత్తి జరుపుచున్నట్లు కనిపిస్తాయి.
"आदिकेंद्र की सजीव (जीवाणू), आदिजीव (अमिबा, पॅरामेशियम, युग्लीना, आदि), दृश्यकेंद्रकी कोशिका में स्थित तंतुकणिका आैर हरितलवक यह कोशिका अंगक द्विविभाजन पद्धती से अलैंगिक प्रजनन करते है । "," బాక్టీరియూలు, ప్రోటోజోవాలు (అమీబా, పేరమీషియం, యుగ్లీనా మొ॥) నిజకేంద్రక కణంలోని మైటోఖాండ్రియాలు మరియు హరితరేణువులు అనే కణాంగాల ద్వారా ద్విధా విచ్ఛిత్తి పద్ధతిలో అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి జరుపుతాయి."
इस पद्ध‌ ती में जनक कोशिकाएँ बनती है । , ఈ పద్ధతిలో జనక పేరమీషియం తయారవుతుంది.
यह विभाजन समसूत्री (mitosis) या असमसूत्री (amitosis) पद्धती से होता है । , ఈ విభజన సమవిభజన (mitosis) లేక అసమవిభజన (amitosis)   పద్ధతిలో జరుగుతుంది.
अलग-अलग आदिजीवियों में विभाजन का अक्ष भी भिन्न-भिन्न होता है । , వేర్వేరు ప్రోటోజోవాలలో విభజన అక్షం వేర్వేరుగా ఉంటుంది.
"उदाहरणार्थ, अमिबा का कोई विशिष्ट आकार न होने से किसी भी अक्ष से विभाजन होता है इसलिए इसे ‘साधारण द्विविभाजन’ कहते है । ", ఉదాహరణకు అమీబాకు ప్రత్యేక ఆకారంలేకపోవడం వలన ఏదైనా అక్షం నుండి విభజన జరుగుతుంది అందువలన దీనిని సాధారణ ద్విధావిచ్చిత్తి అంటారు.
पैरामिशियम ‘क्षैतिज द्विविभाजन’ पद्धती से तो युग्लीना ‘उर्ध्वाधर द्विविभाजन’ पद्धती से विभाजित होता है । , పేరమీషియం 'అడ్డు ద్విధావిచ్చిత్తి' పద్ధతిలో యుగ్లీనా 'నిలుమ ద్విధా విచ్ఛిత్తి' పద్ధతిలో విభజన చెందుతాయి.
सामान्यतः सजीवाें में द्विविभाजन अनुकूल परिस्थिती मे अर्थात पर्याप्त भोजन उपलब्ध हो तभी होता हैं । , సజీవులలో ద్విధావిచ్చిత్తి సాధ్యౖమెతే అనుకూల పరిస్థితిలో అనగా పుష్కలంగా ఆహారం అందుబాటులో ఉన్నప్పుడు జరుగుతుంది.
3.2 साधारण द्विविभाजन : अमीबा । , సాధారణ ద్విధావిచ్చిత్తి: అమీబా
जनक पॅरामेशिअम नवजात पॅरामिशियम 3.3 क्षैतिज द्विविभाजन : पॅरामिशियम । ," జనక పేరమీషియం, నవజాత పేరమీషియం 3.3 అడ్డు ద్విధావిచ్చిత్తి: పేరమీషియం"
3.4 उर्ध्वाधर द्विविभाजन : युग्लीना । , ద్విధావిచ్చిత్తి: య్ఱగ్లీనా
2. बहुविभाजन (Multiple fission) अमीबा और उसके समान एककोशिय आदिजीवी प्रतिकूल परिस्थिती में बहुविभाजन पद्धती से अलैंगिक प्रजनन करते है । , బహుధా విచ్చిత్తి (Multiple fission) అమీబా మరియు తత్సమాన ఏక కణ ప్రోటోజోవాలు ప్రతికూల వాతావరణంలో బహుధా విచ్చిత్తి పద్ధతిలో అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తిని జరుపుతాయి.
जिस समय अपर्याप्त भोजन या अन्य प्रकार की प्रतिकूल परिस्थिती का निर्माण होता है तब अमीबा कुटपाद तैयार नहीं करता और अपनी हलचल रोक देता है । , ఈ సమయం లో అసంపూర్ణ ఆహారం లేక ఇతర ప్రతికూల పరిస్థితులు ఏర్పడినప్పుడు అమీబా మిధ్యా పాదాలను తయారు చేసుకొనదు మరియు కదలికలను ఆపివేస్తుంది.
वह गोलाकार हो जाता है और कोशिकापटल के चारों ओर एक कठोर संरक्षक आवरण तैयार करता है । , గోళాకారంగా మారి కణత్వచం చుట్టు గట్టి రక్షణ కవచాన్ని తయారుచేసుకుంటుంది.
इस आवरणयुक्त कठोर संरक्षक को ‘पुटी’ (Cyst) कहते हैं । , ఇలా కవచం గల అమీబాను లేక ఏదైనా ఏకకణజీవిని 'కోశం' (Cyst) అంటారు.
पहले पुटी के अंदर सिर्फ केंद्रक का कई बार समसूत्री विभाजन होकर अनेक केंद्रकों का निर्माण होता हैं । , కోశంలో వెుదట కేవలం కేంద్రకంలో అనేకసార్లు సమవిభజన జరుగుతుంది కనుక అనేక కేంద్రకాలు తయారవుతాయి.
उसके पश्चात कोशिकाद्रव्य का भी विभाजन होता है और अनेक छोटे-छोटे अमीबा तैयार होते है । , తర్వాత కణద్రవ్యం విభజన జరిగి అనేక చిన్న అమీబాలు తయారవుతాయి.
जब तक प्रतिकूल परिस्थिती है तब तक वह पुटी में ही रहते है । , ప్రతి కూల పరిస్థితులు ఉన్నంత వరకు అవి కోశంలోనే ఉంటాయి.
अनुकूल परिस्थिती में पुटी का आवरण फट जाता है और उसमें से कई शिशु अमीबा मुक्त हो जाते हैं । , అనుకూల పరిస్థితిలో కోశం పగిలి అనేక నవజాత అమీబాలు బయటికి వస్తాయి.
23,23
इथेनॉल में अेसिटोबॅक्‍टर प्रजाति और ग्‍लुकॉनोबॅक्‍टर इन जीवाणुंओं का मिश्रण मिलाकर उसका सूक्ष्‍मजैविक विघटन किया जाता हैं । , ఇథనాల్‌లో అసిటో బాక్టర్ జాతి మరియు గ్లుకానోబాక్టర్ బాక్టీరియాల మిశ్రమంను కలిపి సూక్ష్మజీవవిచ్ఛిన్నం చేస్తారు.
जिससे अेसिटिक अम्‍ल और अन्य उप उत्‍पाद प्राप्त होते है । , దాని వల్ల ఎసిటికామ్లం మరియు ఉపఉత్పత్తులు లభిస్తాయి.
मिश्रण का विरलन करके उससे अेसिटिक अम्‍ल काे अलग करते है । , మిశ్రమంనుకరిగించి దాని నుంచి ఎసిటికామ్లాన్ని వేరు చేస్తారు.
पोटैशियम फेरोसायनाईड़ का उपयोग कर अेसिटिक अम्‍ल का विरंजन किया जाता है । , పొటాషియం ఫెరోౖసైనెడ్‌ను ఉపయోగించి ఎసిటికామ్లాన్నివిరంజనం చేస్తారు.
उसके बाद पाश्‍चरीकरण होता है । , దాని తర్వాత పాశ్చరీకరణం జరుగుతుంది.
अंत में अत्यल्प मात्रा में SO2 गैस मिलाकर सिरका तैयार करते है । , చివరకు అత్యల్ప పరిమాణంలో CO2 వాయువు కలసి వినెగార్ తయారవుతుంది.
गेहूँ या धान का आटा और सोयाबीन इनके मिश्रण का एस्‍परजिलस ओरायझी 7.4 एस्‍परजिलस (Aspegillus oryzae) इस कवक की सहायता से किण्वन करके सोया सॉस बनाते है । , గోధుమలు లేక బియ్యపు పిండి మరియు సోయాబీన్‌ల మిశ్రమాన్ని అస్పర్జిల్లస్ ఓరాయిజీ 7.4 అస్పర్జిల్లస్ ఓరాయిజీ (Aspegilus oryzae) శిలీంధ్రం సహాయంతో కిణ్వనం చేసి సోయాసాస్ తయారుచేస్తారు.
ओरायझी । , ఓరాయిజీ
"पेय निर्मिती (Production of beverages) अ. क्र फल सहभागी सूक्ष्‍मजीव 1 कॅफिया अरॅबिका लॅक्‍टोबॅसीलस ब्रुईस 2 थिओब्रोमा कॅको कॅन्‍ड़ीड़ा, हॅन्‍सेन्‍युला, पिचिया, सॅकरोमायसिस 3 अंगूर सॅकरोमायसिस सेरव्हि े सी 4 सेब सॅकरोमायसिस सेरव्हि े सी । "," పానీయాల ఉత్పత్తి (Production of beverages) క్ర. సం., పండు, పాల్గొనే సూక్ష్మజీవి, సూక్ష్మజీవి యొక్క పని, పానీయం పేరు, 1 కఫియా అరబికా, లాక్టోబాసిల్లస్ బ్రుయిస్, 2. థియోభ్రోమా కకో, కాండిడ్, హన్సేన్యులా, పిచియా, సకరోౖమెసిస్, 3 ద్రాక్ష, సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసీ, 4. ఆపిల్ సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసీ ."
सॅकरोमायसिस सेरेव्हिसी । , సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసీ.
सूक्ष्‍मजीव का कार्य पेय पदार्थ का नाम फलों से बीज अलग करना । ," సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసీ కాఫీఫలం మరియు విత్తనాలు కోకో విత్తనాలు, రసాలను కిణ్వనం చేయుట."
कॉफी फलों से बीज अलग करना । , కాఫి విత్తనాలను కిణ్వనం చేయుట.
कोको रस का किण्वन करना । , కోకో విత్తనాలను కిణ్వనం చేయుట.
रस का किण्वन करना । , రసాలను కిణ్వనం చేయుట.
कॉफी का फल और बीज । , కాఫీఫలం మరియు విత్తనాలు.
वाईन सिड़ार । ," వైన్, సిడార్."
कोको के बीज । , కోకో విత్తనాలు.
7.5 पेय निर्मिती के लिए कुछ घटक । , 7.5 పానీయాల ఉత్పత్తికి కొన్ని ఘటకాలు.
बताइए तो ! । , చెప్పుకోండి చూద్దాం
1. मनुष्य के पाचन संस्‍थान में स्रवित होनेवाला प्रकिण्व क्या कार्य करता है? 2. ऐसे ही कुछ प्रकिण्वों के नाम बताओ । , 1. మానవుని జీర్ణవ్యవస్థలో స్రవించే ఎంజైమ్‌లు ఏ పని చేస్తాయి? 2. ఇటువంటి కొన్ని ఎంజైమ్‌ల పేర్లు చెప్పండి
सूक्ष्‍मजैविक प्रकिण्व (Microbial Enzymes) : रसायन उद्‌योग में अब रासायनिक उत्प्रेरको के स्थान पर सूक्ष्मजीवो की सहायता से प्राप्त किए गए प्रकिण्व का उपयोग करते है । , సూక్ష్మజీవసంబంధ ఎంజైమ్‌లు (Microbial Enzymes): రసాయనిక పరిశ్రమలలో ఇప్పుడు రసాయనిక ఉత్ప్రేరకాలకు బదులు సూక్ష్మజీవుల సహాయంతో లభించిన ఎంజైమ్‌లను ఉపయోగిస్తారు.
"तापमान, pH और दाब इनका स्तर कम होनेपर भी यह प्रकिण्व कार्य करते है । "," ఉష్ణోగ్రత, pH మరియు పీడనంల స్థాయి తక్కువగా ఉన్నప్పటికి ఈ ఎంజైమ్‌లు పనిచేస్తాయి. దానివల్ల శక్తి పొదుపవుతుంది."
जिससे ऊर्जा की बचत होती है और महंगे क्षरणरोधी उपकरणो की आवश्यकता नहीं पड़ती । , మరియు ఎక్కువ ధర గల క్షయ నిరోధక ఉపకరణాల అవసరముండదు.
"प्रकिण्व विशिष्ट अभिक्रिया ही घटित करवाते है, अनावश्यक उप-उत्पाद नहीं बनते शुद्‌धीकरण का खर्च भी कम होता है । ", ఎంజైమ్‌లు ప్రత్యేక ప్రక్రియను మాత్రమే జరుపుతాయి. అనవసరౖమెన ఉప ఉత్పన్నాలు తయారుకావుమరియు శుద్ధీకరణకు ఖర్చు తక్కువవుతుంది.
"सूक्ष्‍मजैविक प्रकिण्वों की अभिक्रिया से निरूपयोगी पदार्थो का उत्सर्जन तथा उनका विघटन टाला जाता है, उसी प्रकार प्रकिण्वो या पुर्नऊपयोग भी किया जा सकता हैं । ", సూక్ష్మజీవి సంబంధ ఎంజైమ్‌ల చర్యలలో వ్యర్థపదార్థాల విచ్ఛిన్నాన్ని తప్పిస్తుంటారు. అలాగే ఎంజైమ్‌లను తిరిగి ఉపయోగిస్తారు.
इसलिए ऐसे प्रकिण्व पर्यावरण स्नेही होते हैं । , అందువలన ఎంజైమ్‌లు పర్యావరణ స్నేహిగా నిలుస్తాయి.
"आक्सिड़ोरिड़क्‍टेजीस (Oxidoreductases), ट्रान्‍स्‍फरेजीस (Transferases), हायड़्रोलेजीस (Hydrolases), लायसेजीस (Lysases), आयसोमरेजीस (Isomerases), लायगेजीस (Ligases) ये सूक्ष्‍मजैविक प्रकिण्व के कुछ उदाहरण है । "," ఆక్సిడొరిడక్టేజీస్, (Oxidoreductases), ట్రాన్స్‌ఫరెజీస్ (Transferases), హైడ్రోలేజిస్ (Hydrolases), లాఏజెస్ (Lysases), ఐసోమరెజిస్ (Isomerases), లైగెజీస్‌లు (Ligases)లు సూక్ష్మజీవసంబంధ ఎంజైముల యొక్క కొన్ని ఉదాహరణలు."
अपमार्जक में प्रकीण्व मिलानेपर मैल निकालने की प्रक्रिया कम तापमान पर भी हो जाति है । , డిటర్జెంటులలో ఎంజైమ్‌లను కలిపితే మలినాలను తొలిగించే ప్రక్ర్రియ తక్కువ ఉష్ణ్ణోగ్రతవద్ద కూడా జరుగుతుంది.
"भूट‌ट् े में स्थित स्टार्च पर, बॅसिलस और स्‍ट्रेप्‍टोमायसिस से प्राप्त प्रकीण्व की क्रिया करने पर, ग्‍लुकोज और फ्रुक्‍टोज सिरप (तैयार शरबत का माध्‍यम) बनाते है । ", మొక్కజొన్నలోని స్టార్చ్‌లో బాసిలస్ మరియు స్ట్రెప్టోౖమెసిస్ నుంచి లభించిన ఎంజైమ్‌ల ప్రక్రియను జరిపితే గ్లూకోజ్ మరియు ఫ్రక్టోజ్ సిరప్ తయారవుతుంది.
"पनीर, वनस्पतियों का सार, वस्‍त्रोद्‌योग, चमड़ा, कागज, ऐसे कई उद्‌योगो में सूक्ष्‍मजैविक प्रकिण्वों का उपयोग किया जाता है । "," జున్ను, మొక్కల కశాయం, వస్తపరిశ్రమ, చర్మం, కాగితం ఇలా అనేక పరిశ్రమలలో సూక్ష్మజీవ సంబంధ ఎంజైమ్‌లను వాడుతారు."
लैंगिक रोगाें में सायफिलीस आैर गोनोऱ्हीया ये दो रोग ज्यादा मात्रा में पाए जाते है । , లైంగిక అనారోగ్యంలో సిఫిలిస్ మరియు గనేరియూ వంటి రెండు వ్యాధులు అధికపరిమాణంలో కనిపిస్తాయి.
ये दोनो रेाग जिवाणुओं द्वारा होते है । , ఈ రెండు వ్యాధులు బాక్టీరియాల ద్వారా వస్తాయి.
"गुप्तांगो सहित शरीर के अन्य भागोपर धब्बे बनना, फूंसीयाँ आना, बुखार आना, जोड़ो में सूजन, बालों का झड़ना आदि लक्षण सायफिलीस इस रोग में दिखाई देते है । "," శరీరం పై మర్మావయవాలతో పాటు ఇతర ప్రదేశంలో మచ్చలు తయారుకావడం, దద్దుర్లు రావడం, జ్వరం రావడం, కీళ్ళు వాయడం, వెంట్రుకలు రాలిపోవుట మొదలగు లక్షణాలు సిఫిలిస్ వ్యాధి వల్ల కనిపిస్తాయి."
"गोनोऱ्हीया रोग में पेशाब करते समय जलन और दर्द होना, शिश्न और योनी मार्ग से पीप (पस) निकलना, मुत्रमार्ग, गुदाशय, गला, आँख इन अवयवो में सूजन आना आदि लक्षण दिखाई देते है । "," గనేరియూ వ్యాధిలో మూత్రం పోయునప్పుడు మంట మరియు నొప్పి కలుగుతుంది.శిశ్నం మరియు యోని మార్గం నుండి చీము స్రవించుట, మూత్రమార్గం, పాయుమ, గొంతు, కండ్లు వంటి అవయవాలలో వాపు వచ్చుట మొదలగు లక్షణాలు కనిపిస్తాయి."
क्या आप जानते है? । , మీకు తెలుసా?
वर्ष जनसंख्या विस्फोट । ," సంవత్స్రరం, జనాభా సంఖ్య విస్ఫోటనం."
अत्यंत कम समयावधि में बहुत अधिक मात्रा में जनसंख्या मे होनेवाली वृद्‌धि की जनसंख्या विस्फोट कहते है । , అవి తక్కువ కాల వ్యవధి లో చాలా ఎక్కువ పరిమాణంలో జనాభాలోని పెరుగుదలను 'జనాభా విస్ఫోటనం' అంటారు.
साथ में सारणी से आपको ज्ञात हो गया होगा की भारत की जनसंख्या कितनी तेजी से बढ़ रही है । , భారతదేశ జనాభా ఎంత శరవేగంగా పెరుగుతుందో ఇచ్చిన పట్టిక ద్వారా మీ దృష్టికి వచ్చి ఉంటుంది.
"इसके कारण हमें बढ़ती बेरोजगारी, प्रति व्यक्ति की आय और कर्ज, प्राकृतिक साधन संपदा पर तनाव ऐसी कई समस्याओं का सामना करना पड़ता है । "," ఈ పరిస్థితి వల్ల మనకు పెరుగుతున్న నిరుద్యోగం, తలసరి ఆదాయం మరియు అప్పు, సహజవనరులౖపె ఒత్తిడి ఇలా అనేక సమస్యలను ఎదుర్కోవాల్సి వస్తుంది."
इन सभी समस्याओं का एक ही उपाय है और वो हैं जनसंख्या नियंत्रण । , ఈ సమస్యలౖపె ఒకే ఉపాయం అదేమిటంటే జనాభా నియంత్రణ.
इसके लिए परिवार नियोजन की आवश्यकता है । , దీని కొరకు కుటుంబ నియంత్రణ అత్యవసరౖమెనది.
आजकल एक ही बच्चें को जन्म देकर उसके पालन पोषण का झुकाव अनेक दंपत्तियों मे दिखाई दे रहा है । , నేడు ఒకే శిశువుకు జన్మనివ్వడం అనేక మంది దంపతులలో కనిపిస్తుంది.
1901 1911 1921 1931 1941 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 । , 1901 1911 1921 1931 1941 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011.
जनसंख्या । , జనసంఖ్య.
238396327 252093390 251321213 278977238 318660580 358142161 439234771 548159652 683329097 846421039 1028610328 1210854977 । , 238396327 252093390 251321213 278977238 318660580 358142161 439234771 548159652 683329097 846421039 1210854977
नजदीकी सरकारी स्वास्थ्य केंद्र को भेट दीजिए और वहाँ के स्वास्थ्य- । , దగ్గరిలోని ప్రభుత్వ ఆరోగ్యకేంద్రాన్ని దర్శించండి.
जानकारी हासिल कीजिए अधिकारी से कुटुंबनियोजन के बारे में साक्षात्कार (Interview) के जरिए जानकारी हासिल कीजिए । ," అక్కడి ఆరోగ్య అధికారుల నుండి కుటుంబ నియంత్రణ అనగా ఏమిటి, కుటుంబ నియంత్రణలోని వివిధ పద్ధతుల గురించి ఇంటర్వ్యూ ద్వారా సమాచారంను సేకరించండి."
स्वाध्याय 1. निमलिखित सारणी पूर्ण कीजिए । , అభ్యాసం1. కింది పట్టికను పూర్తి చేయండి
अलैंगिक प्रजनन । , అలైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి.
लैंगिक प्रजनन । , లైంగికప్రత్యుత్పత్తి
1. कायिक कोशिका की सहायता से होनेवाले प्रजनन को अलैंगिक प्रजनन कहते है । , 1 .శాఖీయ కణాల సహాయంతో జరిగే ప్రత్యుత్పత్తిని అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి అంటారు.
2................................................... ................................................. 3. यह प्रजनन केवल समसूत्री विभाजनद्‌वारा होता है । , 2....................................................................... 3. ఈ ప్రత్యుత్పత్తి కేవలం సమవిభజన ద్వారా జరుగుతుంది.
4. इस प्रजनन द्‌वारा तैयार होनेवाला नया सजीव जनुकीय दृष्टि से बिल्कुल जनक के समान (क्लोन) होता है । , 4. ఈ ప్రత్యుత్పత్తి ద్వారా తయారయ్యే కొత్త జీవులు జన్యుపరంగా జనకుల కంటే వేరుగా ఉంటాయి.
"5. द्विविभाजन, बहुविभाजन, मुकूलन, खंड़ीभवन, पुनर्जनन, बीजाणुओं का निर्माण आदि पद्धतियों द्‌वारा विभिन्न सजीवोंंं में अलैंगिक प्रजनन होता है । "," ద్విధావిచ్చిత్తి, బహుధా విచ్చిత్తి, కోరకీభవనం ముక్కలుగా కావటం, పునరుత్పత్తి, శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి, సిద్ధ బీజాలు ఏర్పడుట మొదలగు రకాలు వివిధ సజీవులలో అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి జరుపుతాయి."
1. .................................................... ......................................................... 2. लैंगिक प्रजनन के लिए नर जनक और मादा जनक दोनों की आवश्यकता होती है । , 1.......................................................... 2. లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి కొరకు పురుషజనకం మరియు స్త్రీజనకం ఇలా రెండు జనకాల అవసరముంటుంది.
3. .................................................... 4. इस प्रजनन द्‌वारा तैयार होनेवाला नया सजीव जनुकीय दृष्टि से जनक से अलग होता है । , 3. ............................................................................ 4. ఈ ప్రత్యుత్పత్తి ద్వారా తయారయ్యే కొత్త జీవులు జన్యుపరంగా జనకుల కంటే వేరుగా ఉంటాయి.
5. ...................................................... .......................................................... .......................................................... .......................................................... । , 5. .............................................................................................
34, .
क्षमता विधान : दसवीं कक्षा विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी भाग-2 इस पाठ्‌यपुस्तक के अध्ययन से विद्‌यार्थियों में निम्नलिखित क्षमता विकसित होना अपेक्षित है । , సామర్థ్యాల వివరణ: పదవ తరగతి విజ్ఞానం మరియు సాంకేతిక శాస్త్రం భాగం-2 పాఠ్యపుస్తక అధ్యయనం ద్వారా విద్యార్థులలో క్రింది సామర్థ్యాలు అభివృద్ధి చెందుట ఆశించడౖమెనది.
सजीव सृष्टी अानुवंशिकता के संदर्भ में वैज्ञानिक जानकारी का विश्लेषण कर नई संकरित प्रजाति निर्माण करने के विषय में अपने विचार प्रकट करना । , సజీవుల రాజ్యం: అనువంశిక సందర్భంలో శాస్త్రీయ సమాచారాన్ని విశ్లేషణ చేసి నూతనంగా ఉత్పత్తి చేయగలిగే సంకరణ జాతుల గురించిన అభిప్రాయాన్ని ప్రతిపాదించగల్గుట.
सजीवों की उत्क्रांति विषयक जानकारी मालूम करके उसके द्वारा सजीवों की विशिष्टता स्पष्ट करना । , సజీవుల పరిణామ విషయ సమాచారాన్ని తెలుసుకొని వాటి మూలంగా సజీవుల లక్షణాలను స్పష్టీకరించగల్గుట.
वनस्पती और प्राणियों की प्रजनन कार्य प्रणाली स्पष्ट करना । , మొక్కలు మరియు జంతువుల ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలను స్పష్టీకరించగల్గుట.
कोशिका की उपयुक्तता और विविध वैद्‌यकीय सुविधाओं की जानकारी का संकलन करके कोशिका विज्ञान के महत्त्व को समझना । , కణ ఉపయోగం మరియు వివిధ వైద్య సంబంధ సౌకర్యాల సమాచారంను క్రోడీకరించి కణ విజ్ఞానపు ప్రాముఖ్యతను అర్థం చేసుకొనగల్గుట.
विविध जैविक घटकों के निर्माण की प्रक्रिया समझ कर प्रयोग द्वारा उसकी वैज्ञानिक सिद्धता दिखाना । , వివిధ జీవకారకాల ఉత్పత్తి ప్రకియను అర్థం చేసుకొని ప్రయోగాల ఆధారంగా వాటి వైజ్ఞానిక నిరూపణలను ప్రదర్శించగల్గుట.
प्राणियों में विविधता के अनेक साधनों के माध्यम से निरीक्षण द्वारा उपर्युक्त जानकारी का संकलन व विश्लेषण करना । , జంతువుల వైవిధ్యత విషయపు వివిధ వనరుల మాధ్యమంగా పరిశీలనల ఆధారంగా ఉపయోగకరౖమెన సమాచారం యొక్క సంగ్రహణ మరియు విశ్లేషణ చేయగల్గుట.
संकलित जानकारी के आधार पर अपने परिसर में पाए जाने वाले अन्य प्राणियों का शास्त्रीय वैज्ञानिक वर्णन तथा वर्गीकरण करना । , సంగ్రహ సమాచారం ఆధారంగా పరిసరాలలో కన్పించే ఇతర జంతువుల శాస్త్రీయ వర్ణన అదే విధంగా వర్గీకరణ చేయగల్గుట.
सजीव निरीक्षण की रुचि उत्पन्न होकर उसके द्वारा उनके संवर्धन के विषय में जनजागृति करना । , సజీవుల పరిశీలన అలవరుచుకొని వాటి పరిరక్షణకు జనజాగృతి చేయగల్గుట .
प्राणियों पर आधारित जानकारी पर फलक बनाकर उसका प्रस्तुतीकरण करना । ," జంతువులౖపె డాక్యుమెంటరీని తయారుచేసి, దానిని సమర్పించగల్గుట."
मानवी प्रजनन संस्था के विषय में उपर्युक्त जानकारी जमा करके उसका समाज मान्यता पर होने वाला परिणाम स्पष्ट करना । , మానవ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ యొక్క శాస్త్రీయ ఉపయోగకర సమాచారాన్ని క్రోడీకరించి అది సమాజౖంపె చూపే ప్రభావాన్ని స్పష్టం చేయగల్గుట.
"समाज की विविध भ्रातियाँ, अंधविश्वास, अनिष्ट रितिरिवाज नष्ट करने के लिए प्रयत्न करना । "," సమాజంలోని వివిధ మూఢనమ్మకాలను, దురాచారాలను నాశనం చేసే ప్రయత్నం చేయగల్గుట."
प्राकृतिक साधन संपत्ती व आपत्ती व्यवस्थापन , సహజ వనరులు మరియు ఆపత్కాలనిర్వాహణ.
"पर्यावरण संवर्धन तथा इस विषय के संदर्भ में विविध नियम,कानून की जानकारी प्राप्त करके पर्यावरण रक्षक की भूमिका स्पष्ट करना । "," పర్యావరణ పరిరక్షణ మరియు ఆ సందర్భపు వివిధ నియమాలు, చట్టాలు వాటి సమాచారాన్ని తీసుకొని పర్యావరణ రక్షణ యొక్క పాత్రను స్పష్టం చేయగల్గుట."
पर्यावरण रक्षक की भूमिका से वैज्ञानिक जीवन शैली स्वीकारना । , పర్యావరణ రక్షణ రీత్య వైజ్ఞానిక జీవన శైలిని అనుసరించగల్గుట.
पर्यावरण संवर्धन के बारे में ध्यान न दिये जानेवाले घटकों की ओर समाज का ध्यान आकर्षित करना । , పర్యావరణ పరిరక్షణ విషయంగా జరిగే నిర్లక్ష్యం వైపు సమాజం యొక్క దృష్టిని ఆకర్షించగల్గుట.
"आपत्ती व्यवस्थापन के संदर्भ में आंतरराष्ट्रीय सामंजस्य, मदद, संघभावना ध्यान में लेकर स्वयं की भूमिका निश्चित करना । "," ఆపత్కాల నిర్వహణ సందర్భంగా అంతర్జాతీయ సలహాలు, సహకారం, సంఘీభావనను దృష్టిలోకి తీసుకొని స్వంత పాత్రను నిర్ధారించగల్గుట."
आहार व पोषण , ఆహారం మరియు పోషణ.
"जैव प्रौद्‌योगिकी के लाभ व हानि को ध्यान में रखकर प्रयोगों को, प्रकल्पों को अपने परिसर में छोटे स्वरुप में प्रकट करना । "," జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం యొక్క లాభాలు మరియు నష్టాలను దృష్టిలో ఉంచుకొని వివిధ ప్రయోగాలు, ప్రాజెక్టులు మన పరిసరాలలో చిన్న స్వరూపంలో అమర్చగల్గుట."
विविध आलेखों द्वारा जैव प्रौद्‌योगिकी के विषय में किसानों तथा अन्य घटकों में जागृति करना । , వివిధ గ్రాఫ్‌ల ఆధారంగా జీవ సాంకేతిక జ్ఞాన విషయపు సర్వసాధారణ వ్యవసాయదారులు మరియు ఇతర ఘటకాలలో జాగృతి చేయగల్గుట.
भारत तथा विश्व के विविध देशों में हुई जैव प्रौद्‌योगिकी की प्रगती की तुलनात्मक जानकारी लेना । , భారతదేశం అలాగే ప్రపంచంలోని వివిధ దేశాలలో జరిగిన జీవ సాంకేతిక జ్ఞానపు ప్రగతి యొక్క తులనాత్మక సమీక్ష చేయగల్గుట.
परिसंस्था के संवर्धन के बारे में विविध समस्या पहचानना । ," ఆవరణ వ్యవస్థ పరిరక్షణ సందర్భంలో వివిధ సమస్యలు, ఇబ్బందులు గుర్తించగల్గుట."
परिसंस्था संवर्धन के बारे में जानकारी प्राप्त करके अपनी भूमिका द्वारा समाज प्रबोधन करना । , ఆవరణ వ్యవస్థ పరిరక్షణ సందర్భపు సమాచారాన్ని క్రోడీకరించి స్పష్టౖమెన పాత్ర వహించి సమాజ ప్రబోధన చేయగల్గుట.
सामाजिक स्वास्थ को हानि पहुचाने वाले विविध घटकों व परिणामों का विश्लेषण कर विचारपूर्वक अपनी भूमिका निभाना व उसके अनुसार जीवनशैली में बदलाव लाना । , సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని ప్రమాదంలోకి తీసుకువచ్చే వివిధ ఘటకాలను మరియు పరిణామాలను విశ్లేషణ చేసి ఆలోచనపరౖమెన స్వంతపాత్రను నిర్థారించగల్గుట. మరియు దాన్ని బట్టి జీవనౖశెలిని మార్చగల్గుట.
सामाजिक स्वास्थ को उत्तम रखने के लिए शासन तथा स्वयंसेवी संस्थां की भूमिका का प्रसार करना । ," సామాజిక ఆరోగ్య రక్షణలో ప్రభుత్వం, అలాగే స్వచ్ఛంద సేవా సంస్థల పాత్ర తెలియ చేయగల్గుట."
ऊर्जा संकट के गंभीर परिणाम को ध्यान में रखते हुए स्वयं के जीवनशैली मे अपनाकर दूसरों को इस बारे में प्रवृत्त करना । , శక్తి సంక్షోభం వల్ల ఏర్పడే గంభీరౖమెన పరిణామాలను దృష్టిలో ఉంచుకొని వాటి ప్రకారం స్వంత జీవనౖశెలిని నిశ్చయించుకొని ఇతరులను వాటివైపు ఉద్యుక్తులను చేయగల్గుట.
विद्‌युत ऊर्जा के निर्माण की विविध प्रक्रिया के चरण को स्पष्ट करना । , విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తిలోని వివిధ ప్రకియలలోని దశలను స్పష్టం చేయగల్గుట.
विद्‌युत निर्माण की प्रक्रिया और पर्यावरण इनके बीच का सहसंबंध का विश्लेषण करना । , విద్యుత్ ఉత్పత్తి ప్రకియ మరియు పర్యావరణాల మధ్య సంబంధాన్ని విశ్లేషణ చేయగల్గుట.
हरित ऊर्जा का महत्त्व जानकर दैनिक जीवन में ऊर्जा की बचत करना । , హరిత శక్తి ప్రాముఖ్యతను తెలుసుకొని దైనందిన జీవనంలో శక్తి పొదుపు మార్గాన్ని అవలంభించుట.
सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी का अपने जीवन में उपयोग करना । , సమాచార ప్రసార సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని దైనందిన జీవనంలో ఉపయోగించగల్గుట.
इंटरनेट के द्वारा विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी विषयक जानकारी का आदान-प्रदान करना । , అంతర్జాలం ఆధారంగా విజ్ఞానం మరియు సాంకేతిక శాస్త్ర విషయ సంబంధిత సమాచారాన్ని ఇచ్చి పుచ్చుకోగల్గుట.
सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी का उचित उपयोग के बारे में जनजागृती करना । , సమాచార ప్రసార సాంకేతిక పరిజ్ఞానం యొక్క యోగ్యమైన ఉపయోగం గురించి జాగృతి చేయుట.
इंटरनेट के द्वारा विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी विषय की विविध जानकारी प्राप्त करके अनुमान प्राप्त करना ।* सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी के उपयोग से होने वाले धोके (सायबर गुनाह) समझ कर सुरक्षाविषयक सावधानी लेना । ," అంతర్జాలం ఆధారంగా విజ్ఞాన, సాంకేతికశాస్త్రం విషయంలో వివిధ రకాల సమాచారాన్ని గ్రహించి దాని ఆధారంగా అంచనా వేయగల్గుట. సమాచార ప్రసార సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించుటలోగల ప్రమాదాలు (సైబర్ నేరాలు ) అర్థం చేసుకొని భద్రత విషయంలో జాగ్రత్తలు తీసుకోగలుగుట."
सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी से विकसित हुई विविध प्रणालींयों का दैनिक जीवन में प्रभावी उपयोग करना । , సమాచార ప్రసార సాంకేతిక పరిజ్ఞానం ద్వారా అభివృద్ధి చెందిన వివిధ ప్రత్యేక పద్దతులను నిత్యజీవనంలో ప్రభావవంతంగా ఉపయోగించగల్గుట.
क्या आप जानते हैं? 2014 में पुणे जिला की आंबेगाव तहसील में माळीण गाँव के भूस्खलन होकर कगार ढ़ह गई थी । ," మీకు తెలుసా? 2014 వ సంవత్సరంలో మాళీన్, తా॥ అంబెగావ్, జిల్లా పుణెలో పెద్దగా భూమి కుంచించుకుపోయి కొండ చరియలు విరిగిపడినవి."
इस आपदा के पश्चात पुन:निर्माण की गई विद्यालय की इमारत का चित्र नीचे दर्शाया गया है । , ఈ విపత్తు తర్వాత పునర్నిర్మాణం చేసిన పాఠశాల భవనం క్రింది ఛాయాచిత్రంలో చూపించబడినది.
परमाणुभट्टीयों से मनुष्य को ऐसा ही दूसरा खतरा है । , అణు రియాక్టర్ల నుంచి మానవులకు ఇలాగే రెండవ ప్రమాదం ఉన్నది.
उदा. रशिया में चेर्नोबिल परमाणुभट्टी में विस्फोट के कारण किरणो का रिसाव हुआ । , ఉదా: రష్యాలోని చెర్నోబిల్ రియాక్టర్‌లో జరిగిన విస్ఫోటనం వలన రేడియోధార్మిక వికరణాలు.
उसके दुष्परिणाम आज भी महसूस हो रहे हैं । , దాని దుష్పరిణామాలు నేడు కూడా ఆ ప్రదేశాలలో గోచరిస్తాయి.
इस परमाणुभट्टी का उपयोग सिर्फ बिजली निर्माण के लिए किया जाता था । , ఈ అణు రియాక్టర్లు కేవలం విద్యుత్తు ఉత్పత్తికి ఉపయోగిస్తారు.
आज के युग में अनेक देश परमाणु संपन्न है और इनकी असावधानियों के कारण किरणोत्सर्जन का खतरा बढ़ रहा है । , నేడు అనేక దేశాలలో పరమాణు బాంబులు సంపన్నంగా ఉన్నాయి. వాటినుంచి అజాగ్రత్తల ద్వారా రేడియోధార్మిక వికిరణాల ప్రమాదం పెరిగినది.
इन सभी कारणों से आपत्कालीन व्यवस्थापन का महत्त्व सभी राष्ट्रों की प्रथम आवश्यकता हो गई है । , వీటన్నింటి నేపథ్యంలో ఆపత్కాల నిర్వహణ ప్రాముఖ్యత అన్ని దేశాలకు మొదటి అవసరంగా మారినది.
"इसकी आवश्यकता जैसे सरकार को है, वैसे ही या उससे अधिक देश के नागरिकों को है, क्योंकि आपदाएँ आने पर नागरिकों को बहुत तकलीफों का सामना करना पड़ता है । ", ఈ సర్వసాధారణ అవసరం ఎలాౖగెతే ప్రభుత్వానికి ఉంటుందో అలాగే ఇంకను చెప్పాలంటే అంతకంటె ఎక్కువగా దేశంలోని ప్రజలకు అవసరముంది.
अतः आपत्कालीन प्रबंधन में सीधा जनसहभाग आवश्यक है । , దీనికొరకు ఆపత్కాల నిర్వహణలో ప్రజలు నేరుగా పాల్గొనడం ఆవశ్యకముండును.
"उसी प्रकार ऐसी योजनाओं मे स्थान, समय आपदाओं के अनुसार परिवर्तन करना और यह विशेष समय के लिए सीमित न रहे ऐसी अपेक्षा है । "," కారణం ఏదైనా విపత్తులో ప్రజలే సంసిద్ధుౖలె బయలుదేరుతారు. అలాగే ఇటువంటి పథకంలో స్థలం, కాలం, విపత్తి కనుగుణంగా మార్పు చేయుట ఇవి ప్రత్యేక కాలం వరకు పరిమితిలో ఉండాల్సిన అవసరం లేదు."
इसका अर्थ यह है की आपदा कैसी भी हो उसपर मात करना आवश्यक होता है । , మొత్తంగా విపత్తు ఎలాంటిదైన దానిని అధిగమించడం అవసరం.
इसी से ही आपदा प्रबंधन संकल्पना का निर्माण हुआ है । , దీని నుంచియే ఆపత్కాల నిర్వహణ భావన ఏర్పడింది.
"आपदा प्रबंधन के उद्देश्य 1. आपदाओं के समय मानवी समाज में होने आपदा प्रबंधन (Disaster management) वाली हानि दूर करना और इनसे लोगों को आपदा छोटी हो या बडी, अल्पकालिक हो या दीर्घकालिक मुक्त करना । "," ఆపత్కాల నిర్వహణ యొక్క ఉద్ధేశ్యాలు. 1. విపత్తు కాలంలో మానవ సమాజౖంపె సంభవించిన దాని కొరకు ఆపత్కాల నిర్వహణ పరిణామ కారకంగా జీవహానిని దూరం చేయుట మరియు దాని నుంచి ప్రజలను తప్పించుట. ఆపత్కాల నిర్వహణ (Disaster management) విపత్తు చిన్నది లేక పెద్దది కావచ్చు, అల్పకాలిక లేక దీర్ఘకాలికం కావచ్చు,"
उस पर मात करना महत्त्वपूर्ण होता है और उसके लिए आपदा प्रबंधन प्रभावी और परिणामकारक होना जरुरी है । , కాని దాన్ని అధిగమించడం ముఖ్యౖమెనది. మరియు ప్రభావితంగా ఉండుట అవసరం.
जनसहभाग और 2. जीवनाश्यक वस्तु आपदाग्रस्त लोगों तक उचित रुप से पहुँचाकर आपदाओं की आपदा प्रबंधन का रिश्ता बहुत समीप का है । , ప్రజల సహకారం ప్రజలను తప్పించుట మరియు ఆపత్కాల నిర్వహణల మధ్య సంబంధం చాలా సమీపమైనది.
"तीव्रता और आपदा के पश्चात आने-वाले आपदाएँ टालना, आपदाओं का सामना करने के लिए योजनाएँ दुख को कम करना । ", 2. జీవితానికి అవసరౖమెన వస్తువులను ఆపదలో ఉన్న వ్యక్తులకు సరియైన పద్ధతిలో సరఫరా చేసి విపత్తు యొక్కతీవ్రత మరియు విపత్తు తర్వాత వచ్చే దుఖాన్ని దూరం చేయుట.
"तैयार करना, इसके लिए क्षमता प्राप्त करना ही आपदा प्रबंधन होता है । "," విపత్తు నిర్వహణ అనేది తయారీ, దాని సామర్థ్యాన్ని పొందడం"
आपदा यह एक तीव्र प्रक्रिया अर्थात दुर्घटना होती है । , విపత్తు ఒక వేగవంతౖమెన ప్రక్రియ అనగా దీనిలో ప్రమాదం ఉంటుంది.
ऐसी 3. आपदाग्रस्त मानवी जीवन पुन: सुचारू रूप से शुरू करके उस प्रदेश का मानवी जीवन आपदाओं के समय हमें क्या करना चाहिए? स्वयं का संसाधनों का पूर्वस्थिती में लाना । ," 3.ఆపదలో ఉన్న మానవుల జీవనంలో మరల క్రమంగా ఆ ప్రదేశపు మానవ జీవనాన్ని పూర్వస్థితికి తీసుకురావడం. ఇటువంటి విపత్తు సమయంలో మనం ఏమి చేయాలి? సొంత ఆస్తులను, జంతువులను ఎలా రక్షించాలి?."
तथा प्राणियों का संरक्षण कैसे करना चाहिए ? आपदा प्रबंधन मे आपदा आने पर प्रथम उस आपदा के कारण 4. आपदाग्रस्तों का पुनर्वसन योग्य रूप से करना । , ఆపదలో ఉన్న వాళ్ళకు పునరావాసాన్ని సరిౖయెన పద్ధతిలో ఆపత్కాల నిర్వహణలో విపత్తు సంభవించిన తర్వాత చేయుట.
होनेवाला नुकसान किस प्रकार कम से कम हो इस दृष्टि से प्रयत्न करना आवश्यक है । , మొదట ఆ విపత్తు వల్ల జరిగే నష్టం తక్కువ ఎలా అవుతుందనే దృష్టి కోణంలో ప్రయత్నం చేయుట అవసరం.
आपदाएँ ये नियोजित नही होती परंतु योजनाबद्ध 5. आपदाओं के संरक्षणात्मक उपायों का नियोजन करके भविष्यकाल में ऐसी तरीके उनका निवारण किया जा सकता है । , విపత్తు ప్రణాళిక బద్దంగా ఉండదు. కాని ప్రణాళికబద్దమైన ప్రయత్నంతో దీనిని నివారణ చేయవచ్చను.
आपदाओं के दुष्परिणाम नहीं होगें या आपदाएँ आई तो उसकी तीव्रता कम होगी ऐसी सावधानियाँ बरतनी चाहिए । , విపత్తు ప్రణాళిక భవిష్యత్తులో ఇటువంటి విపత్తుల వలన నష్టం జరగకుండ బద్ధంగా ఉండదు కాని ప్రణాళికబద్ధౖమెన ప్రయత్నంతో దీనిని జరిగిన దాని తీవ్రత తక్కువ జరిగేటట్లు జాగ్త్తలు నివారణ చేయవచ్చును.
113,113
स्वाध्याय 1. रिक्त स्थानों में उचित पर्याय लिखकर कथनों को स्पष्ट कीजिए । , అభ్యాసం ఖాళీలను సరిౖయెన పదాలతో నింపి వాక్యాలను స్పష్టీకరించండి.
अ. ग्लुकोज के एक अणु का संपूर्ण आक्सीकरण होनेपर ATP के कुल .......... अणु प्राप्त होते हैं । , ఒక గ్లూకోజ్ అణువులు పూర్తిగా ఆక్సీకరణం అయిన ATP లోని మొత్తం...................అణువులు లభిస్తాయి.
आ. ग्लायकोलायसीस के अंत में .......... के अणु बनते है । , గ్లైకాలిసిస్ చివరన .............. అణువు లభిస్తుంది .
इ. अर्धगुणसूत्री विभाजन भाग-I के पूर्वावस्था की ........ इस अवस्था में जनुकीय विचरण होता है । , క్షయ కరణవిభజన భాగం-I ప్రథమ దశలోని..........దశలో జన్యువుల పునః సంయోగం జరుగుతుంది.
ई समसूत्री विभाजन की .......... इस अवस्था में सभी गुणसूत्र कोशिका के विषुववृत्तीय प्रतल के समांतर संरचित होते है । , సమ విభజన............... దశలో ‌క్రోమోజోములన్ని కణం మధ్య భాగంలో సమాంతరంగా ఉంటాయి
उ. कोशिका का प्रद्रव्यपटल तैयार करने के लिए .......... के अणु की आवश्यकता होती है । , కణం యొక్క ప్లాస్మాత్వచం తయారు చేయడానికి...........అణువుల అవసరముంటుంది.
ऊ. जब हम व्यायाम/कसरत करते है तब हमारी मांसपेशियाँ .......... प्रकार का श्वसन करती है । , మనం వ్యాయామం చేస్తున్నప్పుడు మన మాంస కణాలు ..............రకపు శ్వాస ‌క్రియను జరుపుతాయి.
2. परिभाषा लिखिए । , వ్యాఖ్యలు రాయండి.
अ. पोषण आ. पोषक तत्व इ. प्रथिन ई. कोशिकीय स्तर का श्वसन उ. आक्सीश्वसन ऊ. ग्लायकोलायसीस 3. अंतर स्पष्ट कीजीए । , అ. పోషణ ఆ .పోషక పదార్థాలు ఇ .మాంసకృత్తులు ఈ. కణస్థాయి శ్వాస ‌క్రియఉ .వాయు శ్వాస‌క్రియఊ .గ్లైకాలిసిస్ 3 .భేదాలు స్పష్టీకరించండి.
अ. ग्लायकोलयसीस आैर क्रेब्‍ज चक्र आ. समसूत्री और अर्धगुणसूत्री कोशिकाविभाजन इ. आक्सीश्वसन और अनाक्सीश्वसन 4. वैज्ञानिक कारण लिखिए । , గ్లైకాలిసిస్ మరియు ట్రైకార్బోక్సిలిక్ ఆమ్లవలయం ఆ. సమ మరియు క్షయకరణ విభజన ఈ .వాయుశ్వాస క్రియ మరియు అవాయుశ్వాస ‌క్రియ. శాస్త్రీయ కారణాలు రాయండి
अ. ग्लुकोज के संपूर्ण आक्सीकरण के लिए आक्सीजन की आवश्यकता होती है । , అ.గ్లూకోజ్ పూర్తి ఆక్సీకరణం జరగడానికి ఆక్సిజన్ అవసరముంటుంది.
आ. रेशेदार पदार्थ एक महत्त्व का पोषकतत्व है । , ఆ. పీచుపదార్థాలు ఒక ముఖ్యౖమెన పోషక పదార్థం.
इ. कोशिका विभाजन यह कोशिका के और सजिवों के विभिन्न गुणधर्मों में से एक महत्त्वपूर्ण गुणधर्म है । , కణ విభజన అనునది కణాల మరియు సజీవుల అనేక లక్షణాలలో ఒక ముఖ్యౖమెన లక్షణం.
ई. कुछ उच्चस्तरीय वनस्पती और प्राणी भी कभीकभी अनाक्सी श्वसन करते हैं । , కొన్ని ఉన్నత స్థాయి మొక్కలు మరియు జంతువులు కొన్నిసార్లు అవాయు శ్వాస క్రియను జరుపుతాయి.
उ. क्रेब्‍ज चक्र को ही सायट्रिक अम्ल चक्र भी कहते है । , క్రెబ్స్ వలయూన్ని సిట్రికామ్లవలయం అని కూడా అంటారు.
5. विस्तारपूर्वक उत्तर लिखिए । , వివరంగా జవాబులు రాయండి.
अ. ग्लायकोलायसीस प्रक्रिया का विस्तारपूर्वक वर्णन कीजिए । , అ. గ్లైకాలిసిస్ ప్రక్రియనువివరించండి.
आ. आकृति की सहायता से समसूत्री विभाजन का विस्तारपूर्वक वर्णन कीजिए । , ఆ .పటం సహాయంతో సమ విభజనను వర్ణించండి.
इ. अर्धगुणसूत्री विभाजन के पहले पूर्वावस्था की पाँच अवस्थाओंका उचित आकृतियों की सहायता से वर्णन कीजिए । , క్షయకరణ విభజన యొక్క మొదటి ప్రధమ దశలోని ఐదు దశల సరిౖయెన పటాల ఆధారంగా వర్ణించండి.
ई. शरीर की वृद्‌धि एवं विकास के लिए सभी प्रकार की जीवनप्रक्रियाएँ किस प्रकार सहायता करती हैं? उ. क्रेब्‍ज चक्र को अभिक्रियासहित स्पष्ट कीजिए । , శరీరం యొక్క పెరుగుదల మరియు వికాసం కొరకు అన్ని జీవన ‌క్రియలు ముఖ్యౖమెన పాత్ర ఎలా వహిస్తాయి? క్రైబ్స్ వలయాన్ని చర్యలతో సహా వివరించండి.
"6. कर्बोज पदार्थ, स्निग्धपदार्थ, प्रथिन इनका आक्सीकरण करके ऊर्जा प्राप्त करने की प्रक्रिया कैसे होती है? निम्नलिखित तालिका दुरुस्त कर पुन: लिखिए । "," కార్బోౖహెడ్రేట్లు, క్రొవ్వుపదార్థాలు, మాంసకృత్తులను ఆక్సీకరణంగావించి శక్తిని పొందే ప్ర‌క్రియ ఎలా ఉంటుంది? కింది పట్టికను సరిచేసి రాయండి."
पायरुविक अम्ल । , పెరూవిక్ ఆమ్లాలు.
अैसेटील-को-एन्झाईम-A । , సౖిటెల్‌-సహ-ఎంజైం - A.
स्निग्ध अम्ल प्रथिन । , క్రోవ్వు ఆమ్లాలు.
ग्लुकोज विघटन (Glycolysis) । , గ్లూకోజ్ విఘటనం (Glycolysis).
अमिनो अम्ल । , అమైనో ఆమ్లాలు.
क्रेब्‍ज चक्र । , క్రైబ్స్ వలయం.
स्निग्ध पदार्थ । , మాంసకృత్తులు.
उपक्रम : इंटरनेट से समसूत्री विभाजन की जानकारी प्राप्त कर उसकी भिन्न-भिन्न अवस्थाओं की काँचपट्‌टीयाँ तैयार कीजिए और उसका सूक्ष्मदर्शी की सहायता से अध्ययन कीजिए । , ఉపక్రమం: అంతర్జాలం నుంచి సమాచారాన్ని పొంది సమ విభజనలోని వేర్వేరు దశల గాజుపలకలను తయారు చేసి వాటిని సూక్ష్మదర్శిని క్రింద అధ్యయనం చేయండి.
65,65
सामाजिक स्वास्थ्य (Social health) सामाजिक स्वास्थ्य से संबधि ं त अनेक पहलुओं में से आपने सिर्फ एक ही पहलु का विचार उपरोक्त कृती में किया । , సామాజిక ఆరోగ్యం (Social health) సామాజిక ఆరోగ్యానికి సంబంధించిన అనేక అంశాలలో కేవలం ఒకే అంశం పై కృత్యంలో చేశారు.
एक व्यक्ति की अन्य व्यक्ति के साथ संबंध स्थापित करने की क्षमता का अर्थ ही सामाजिक स्वास्थ्य । , ఒక వ్యక్తికి ఇతర వ్యక్తితో గల సంబంధాన్ని బలపరిచే సామర్థ్యాన్ని సామాజిక ఆరోగ్యం అంటారు.
परिवर्तित सामाजिक परिस्थिती के अनुसार स्वयं के वर्तन में अनुकूलन करना ही सामाजिक स्वास्थ्य का लक्षण है । , మారుతున్న సామాజిక పరిస్థితులను బట్టి స్వంత ప్రవర్తనను అనుకూలంగా చేసుకోవడమే సామాజిక ఆరోగ్యం యొక్క లక్షణం.
"सामाजिक स्वास्थ्य उत्तम होने के लिए व्यक्तित्व में गंभीरता, मित्र तथा रिश्तेदारों का बड़ा संग्रह होना, हम उम्र के साथ या अकेले में समय योग्य प्रकार से व्यतित करना, अन्य लोगों के प्रति विश्वास, आदर और लोगों को स्वीकार करने की प्रवृत्ति आदि घटक महत्त्वपूर्ण माने जाते हैं । "," సామాజిక ఆరోగ్యం ఉత్తమంగా ఉండుటకు వ్యక్తిత్వంలోని నిగ్రహం, అనేక మంది మిత్రులు బంధువులు కలిగి ఉండుట, సమవయస్కులలో లేదా ఒంటరిగా ఉన్నప్పుడు సమయాన్ని మంచి పద్ధతిలో వెచ్చించుట, ఇతరుల పట్ల విశ్వాసం, మర్యాద మరియు మనుషులను స్వీకరించే స్వభావం మొదలగు ఘటకాలు ముఖ్యౖమెనవిగా పరిగణించబడుతాయి."
सामाजिक स्वास्थ्य पर विभिन्न घटकों का परिणाम होता है । , సామాజిక ఆరోగ్యం పై వివిధ కారకాల ప్రభావం పడుతుంది.
ये हमने देखा है । , ఈ విషయాన్ని గమనించాం.
"सामाजिक स्वास्थ्य खतरें में लानेवाले घटक मानसिक तनाव (Mental stress) बढ़ती हुई जनसंख्या के साथ शिक्षा, नौकरी एवं व्यवसाय के अवसर में बड़े पैमाने पर स्पर्धा बढ़ गई है । "," సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని ప్రమాదంలో పడేసే కారకాలు మానసిక ఒత్తిడి (Mental stress) పెరుగుతున్న జనాభాతో పాటు విద్య, ఉద్యోగాలు లేదా వ్యాపార అవకాశాలు పొందుటలో పోటి విపరీతంగా పెరిగింది."
"विभक्त परिवारपद्धती, नौकरी/व्यवसाय के लिए घर से बाहर रहनेवाले माता-पिता इन कारणों से कुछ बच्चे बचपन से ही अकेलापन महसूस करते हैं तथा मानसिक तनाव का सामना करते हैं । "," విడివిడి కుటుంబ పద్ధతులు, ఉద్యోగం/వ్యాపారం కొరకు ఇంటి బయట ఉండే తల్లి-దండ్రులు మొదలగు కారణాల వలన కొంత మంది పిల్లలు బాల్యం నుంచి ఒంటరిగా ఉంటు మానసిక ఒత్తిడిని ఎదుర్కొంటున్నారు."
कुछ घरों में लड़को को स्वतंत्रता दी जाती है परंतु लड़कियों पर बंधन लगाए जाते हैं । ," కొన్ని గృహాలలో మగ పిల్లలకు పూర్తి స్వాతంత్య్రం ఇస్తారు, కాని ఆడ పిల్లలౖపె అనేక ఆంక్షలు విధిస్తారు."
घर के कार्य में लड़कों को छूट दी जाती है तो लड़कियों को ‘‘आदत होनी चाहिए’’ इसलिए कार्य करने ही पड़ते हैं । ," ఇంటి పనుల నుంచి అబ్బాయిలకు మినహాయింపు, కాని అమ్మాయిలకు అలవాటు కావాలని పనులు చేయాల్సి వచ్చును."
"इतना ही नहीं ताजा/बासी भोजन, 9.2 मानसिक तनाव विद्यालय का माध्यम इन संंबंधी एक ही घर के भाई-बहनों में भेदभाव किया जाता है । "," 9.2 మానసిక ఒత్తిడి. ఇంతే కాదు తాజా/ మిగిలిన ఆహారం, పాఠశాల మీడియం విషయంలో కూడా ఒకే ఇంటిలోని అన్న మరియు చెల్లెలు మధ్య భేదాలు చూపిస్తారు."
"‘ऐसा मत करो’ इस प्रकार के अर्थ का उद्‌बोधक विज्ञापन क्या आप देखते हैं? समाज में भी किशोरावस्था की लड़कियों काे मज़ाक, छेड़छाड़, विनयभंग जैसी बिनावजह दी गई परेशानियो का सामना करना पड़ता है । "," అలా చేయకండి వంటి అర్థంనిచ్చే సూచన ప్రకటనలు మీరు చూసారా? సమాజంలో యవ్వనదశలో ఉన్న అమ్మాయిలకు నిందలు, ఎగతాళి, అత్యాచారం వంటి కారణం లేకుండ వచ్చే బాధలను భరించాల్సి వస్తుంది."
ऐसी स्त्री-पुरुष असमानता के कारण लड़कियों में तनाव की समस्या उत्पन्न होती है । , ఇలా స్త్రీ పురుష అసమానత వల్ల అమ్మాయిలను మానసిక ఒత్తిడి సమస్య భయపెడుతుంది.
"समाज में बढ़ती अव्यवस्था, अपराध और हिंसा के कारण वर्तमान में प्रत्येक व्यक्ती को तनाव का सामना करना पड़ रहा है । "," సమాజంలో పెరుగుతున్న గందరగోళం, నేర ప్రవృత్తి మరియు హింస వలన ఈ రోజుల్లో ప్రతి వ్యక్తికి మానసిక ఒత్తిడిని భరించాల్సి వస్తుంది."
इसी समय ‘‘शीघ्र और आसान उत्पन्न के साधन’’ ऐसा दृष्टिकोन रखनेवाले इस अपप्रवृत्ति का शिकार हो जाते हैं और उस व्यवस्था का भाग बन सकते हैं । , ఇలాంటి సమయంలో వేగవంతౖమెన మరియు సులభ ఉత్పన్న సాధనాలు ఇలాంటి దృష్టికోణంలోంచి వీరివైపు చూసే హీన స్వభావానికి బలి అవుతారు మరియు ఆ వ్యవస్థలో భాగం కావచ్చు.
सामाजिक अस्वास्थ्य का यह घातक दुष्परिणाम है । , సామాజిక అనారోగ్యానికి ఇది ప్రమాదకర దుష్పరిణామం.
व्यसनाधिनता (Addiction) किशोरावस्था के लड़के-लड़कियों में हम-उम्र का प्रभाव अधिक होता है । ," వ్యసనం (Addiction) యవ్వన దశలో ఉన్న అబ్బాయులు, అమ్మాయిలలో సమ వయస్కుల ప్రభావం చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది."
"पालक, शिक्षकों की सलाह की अपेक्षा सहेलियों के साथ अधिक समय रहना, उनकी अच्छी-बुरी आदतों का अनुकरण करना उन्हें उचित लगता है । "," తల్లిదండ్రులు, ఉపాధ్యాయులు ఇచ్చిన సలహాల కంటె మిత్రులతో చాలా సమయాన్ని గడుపుట, వారి మంచి చెడు అలవాట్లను అనుకరించడం సరిౖయెనదిగా భావిస్తారు."
"कभी हम-उम्र के आग्रह से, कभी ऊँचे रहन-सहन के आकर्षण कारण तो कभी आसपास के बड़ों का अनुकरण करने के कारण बच्चे छोटी उम्र में ही तंबाकू, गुटखा, सिगरेट जैसे तंबाकुजन्य पदार्थ, नशीले पदार्थ और शराब इनका स्वाद लेकर देखते है । "," అప్పుడప్పుడు సమవయస్కుల కోరిక మేర, ఉన్నతస్థాయిలో ఉన్నామని సంకేతంగా, చుట్టుప్రక్కల ఉన్న పెద్ద వాళ్ళను అనుకరిస్తు అబ్బాయిలు చిన్న వయస్సు నుంచి పొగాకు, గుట్కాలు, సిగరెట్ వంటి పొగాకు జనితపదార్థాలు, మత్తు పదార్థాలు మరియు మద్యం వంటి వాటిని రుచి చూస్తారు ."
परंतु ऐसे घातक पदार्थो की आदत लगकर आगे उसका रूपांतरण व्यसनाधीनता में होता है । , కాని ఇటువంటి ప్రమాదకర పదార్థాల అలవాటు ఏర్పడితే తర్వాత అది వ్యసనంగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
"अस्थायी रूप से नशा देनेवाले कुछ वनस्पतीजन्य नशीले पदार्थ और कुछ रसायन मानवी तंत्रिका तंत्र, पेशीय तंत्र तथा हृदय पर दुष्परिणाम करके स्थायीरूप से हानी पहुँचाते हैं । "," తాత్కాలికంగా మత్తునిచ్చే కొన్ని మొక్కల నుంచి ఉత్పత్తి అయిన మత్తు పదార్థాలు మరియు కొన్ని రసాయనాలు మానవుల నాడీవ్యవస్థ, కండరవ్యవస్థ, హృదయం పై దుష్పప్రభావాన్ని కల్గించి వాటికి శాశ్వత హానిని కలిగిస్తాయి."
"तंबाकूजन्य पदार्थ से मुँह, फेफड़ें का कर्करोग होता है, यह 9.3 व्यसनाधिनता हमने पिछली कक्षा में देखा है । "," పొగాకు జనిత పదార్థాల వలన నోరు, ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్ ఎలా వస్తుందో మనం గత తరగతిలో నేర్చుకున్నాము."
102,102
2. फलन (निषेचन) - इस पद्धति में स्त्रीयुग्मक आैर पुंयुग्मक इन अगुणित कोशिकाओं का संयोग होकर एक द्विगुणीत (Diploid) युग्माणू (Zygote) की निर्मिती होती है । , 2 .ఫలదీకరణం (Fertilization) ఈ విధానంలో స్త్రీ సంయోగ బీజం మరియు పురుష సంయోగ బీజం అను ఏకస్థితిక కణాలు సంయోగం చెంది ద్వయస్థితి (Diploid) సంయుక్త బీజం(Zygote ) ఏర్పడుతుంది.
.इसे फलन (fertilization) कहते हैं । , దీనిని ఫలదీకరణం (Fertilization) అంటారు.
यह युग्माणू समसूत्री विभाजन से विभाजित होकर भ्रूण तैयार होता है । , ఈ సంయుక్తబీజం సమవిభజన ద్వారా విభజన చెంది పిండం తయారవుతుంది.
इस भ्रूण की वृद‌धि ् होकर नवजात सजीव का निर्माण होता है । , ఈ పిండం పెరిగి నవజాత జీవి తయారవుతుంది.
इस प्रजनन में नर जनक तथा मादा जनक इन दो जनकाे का सहभाग होता है । , ఈ ప్రత్యుత్పత్తిలో పురుష జనకం మరియు స్త్రీ జనకం ఇలా రెండు జనకాలు పాల్గొనును.
नर जनक के पुंयुग्मक और मादा जनक के स्त्रीयुग्मक का संयोग होता है । ," పురుషజనకం యొక్క పురుష సంయోగ బీజం, స్త్రీ జనకం యొక్క స్త్రీ సంయోగబీజాల సంయోగం జరుగుతుంది."
इसलिए तैयार होनेवाले नए सजीव के पास दोनों ही जनको के जिन्स होते है । , దాని వల్ల ఉత్పత్తి అయిన కొత్త జీవికి రెండు జనకుల విఘటన జన్యువులు ఉంటాయి.
इसलिए तैयार होनेवाले नए सजीव में कुछ गुणधर्म जनको के समान तो कुछ गुणधर्म जनको से भिन्न होते है । , కావున ఏర్పడే కొత్త జీవి కొన్ని లక్షణాలు జనకులవలె పోలికలను ప్రదర్శించును. కొన్ని లక్షణాలు జనకుల కంటె భిన్నంగా ఉంటాయి.
जननीक परिवर्तन के कारण सजीवोंं में विविधता दिखाई देती है । , జన్యు ఉత్పరివర్తనాల వల్ల సజీవులలో వైవిధ్యం కన్పిస్తుంది.
यह विविधता सजीव को बदलते पर्यावरण से जुड़े रहने और अपना अस्तित्व बनाए रखने में मदत करती है जिससे वनस्पति और प्राणी की प्रजाति लुप्त होने से स्वयं को बचा पाती है । , ఈ వైవిధ్యం జీవికి మారుతున్న వాతావరణంలో తట్టుకొని జీవించుటకు సహకరిస్తుంది. మొక్కలు మరియు జంతువుల జాతులు అంతరించి పోకుండ స్వతహాగా రక్షించుకొనుటలో ఇది దోహదపడుతుంది.
1. स्त्रीयुग्मक आौर पुंयुग्मक अगर द्विगुणीत (2n) होते तो क्या होता? । , 1 .స్త్రీ సంయోగబీజం మరియు పురుషసంయోగ బీజం ఒక వేళ ద్వయస్థితిక (2n) అయితే ఏమి జరిగేది?
विचार कीजिए । , ఆలోచించండి.
2. प्रकृति में अर्धगुणसूत्री पद्धति से कोशिका विभाजित ना होती तो क्या होता? अ. वनस्पतियों में लैंगिक प्रजनन (Sexual reproduction in plants) वनस्पतियों में पुष्प लैंगिक प्रजनन की क्रियात्मक इकाई है । , ప్రకృతిలో క్షయకరణ విభజన ద్వారా కణం విభజన చెందకుంటే ఏమి జరిగేది? అ .మొక్కలలో లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి (Sexual reproduction in plants) మొక్కలలోపుష్పం లైంగికప్రత్యుత్పత్తి యొక్క ‌ క్ర్రియాత్మక ప్రమాణం.
पुष्प में बाहर से अंदर की ओर क्रम से कुल चार मंड़ल होते है । , పుష్పంలో బయటి నుంచి లోపలికి ‌ క్రమంగా నాలుగు వలయాలు ఉంటాయి.
"बाह्यदलपंुज (Calyx), दलपुंज (Corolla), पुमंग (Androecium) और जायांग (Gynaecium) । "," రక్షక పత్రావళి (Calyx), ఆకర్షణ పత్రావళి (Corolla), కేసరావళి (Androecium) మరియు అండకోశం (Gynaecium)."
इनमें पुमंग आौर जायांग ये प्रजनन का कार्य करते है इसलिए इन्हें ‘आवश्यक मंड़ल’(Essential Whorls) कहते है । , వీటిలో కేసరావళి మరియు అండకోశం ప్రత్యుత్పత్తి పనిని చేస్తాయి. కావున వీటిని ఆవశ్యక వలయాలు (Essential Whorls) అంటారు.
तो बाह्यदलपुंज और दलपुंज ये आंतरिक मंड़लों की सुरक्षा करते है इसलिए इन्हे ‘अतिरिक्त मंड़ल’ (Accessary Whorls) कहते है । , రక్షక పత్రావళి మరియు ఆకర్షణ పత్రావళి లోపలి వలయాలకు రక్షణ కల్పిస్తాయి.కావున వీటిని 'సహాయక వలయాలు' ( Accessary Whorls) అంటారు.
बाह्यदलपुंज के घटक दलों को ‘पिच्छक’ कहते है । , రక్షక పత్రావళిలోని ఘటకభాగాలను పుటదళములు (Sepals) అంటారు.
वे हरे रंग के होते है । , ఇవి ఆకుపచ్చరంగులో ఉంటాయి.
दलपुंजो के घटक दलों को ‘पंखुड़ी’ कहते है और वे विभिन्न रंगो में होती है । , ఆకర్షణ పత్రావళిలోని ఘటకభాగాలను మకుటదళములు (Petals) అంటారు. మరియు ఇవి వివిధ రంగులలో ఉంటాయి.
दलपुंज (पंखूड़ी) । , ఆకర్షణ పత్రావళి.
वर्तिकाग्र । , కీలాగ్రం.
जायांग वर्तिका । , అండకోశం కీలం.
मादा पुष्प । , ఆడపుష్పం.
अंड़ाशय परागकोष पुतंतू बाह्यदलपुंज पुष्पाधार । ," అండాశయం. పరాగకోశాలు, వృంతం, కేసరావళి, రక్షక పత్రావళి."
पुमंग नर पुष्प । , పుష్పవృంతం.
3.13 पपीते के पुष्प । , బొప్పాయి పుష్పములు.
3.12 पुष्प के अंतरंग । , పుష్పములోని అంతర్భాగాలు.
पुमंग यह नर (Male) दल है । , కేసరావళి పురుష (Male) ప్రత్యుత్పత్తి భాగం .
इनके घटक दलो को पुंकेसर (Stamen) कहते है । , దాని ఘటక భాగాలను కేసరములు (Stamens) అంటారు.
जायांग यह स्त्री (Female) दल है । , అండకోశం స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి (Female) భాగం.
इसके घटको को स्त्रीकेसर (Carpel) कहते है । , దాని ఘటక భాగాలను ఫలదళములు (Carpel) అంటారు.
अगर एकही पुष्प में पुमंग और जायांग ये दोनों भी मंड़ल उपस्थित हो तो ऐसे पुष्प ‘उभयलिंगी (Bisexual) कहलाते है । , ఒకవేళ ఒకే పుష్పంలో కేసరావళి మరియు అండకోశం రెండు ఉంటే ఇటువంటి పుష్పాన్ని ఉభయ లింగ పుష్పం (Bisexual) అంటారు.
उदा. गुड़हल । , ఉదా: మందార.
अगर पुष्प में उपरोक्त दोनो में से केवल एकही मंड़ल हो तो ऐसे फुलों काे ‘एकलिंगी’ पुष्प कहते है । , ఒకవేళ పుష్పంలో పై రెండింటిలోని ఒకే ఒకటి ఉంటే ఇటువంటి పుష్పాన్ని 'ఏకలింగ పుష్పం' అంటారు.
फिर अगर केवल पुमंग हो तो ‘नर पुष्प’ और केवल जायांग हो तो ‘मादा पुष्प’ । , ఒకవేళ కేవలం కేసరావళి ఉంటే మగపుష్పం మరియు కేవలం అండకోశం ఉంటే ఆడ పుష్పం అంటారు.
उदा. पपीता । , ఉదా: బొప్పాయి.
t t , t t
"इलेक्ट्रॉनिक साधनों का उपयोग करके बदनामीकारक संदेश भेजकर, अश्लील चित्र प्रसारित करना, प्रक्षोभक (भड़कीले) संदश े भेजना इस प्रकार का भी दुरूपयोग होता है । "," ఎల్రక్టానిక్ మాధ్యమం ద్వారా అపనిందల వంటి సందేశాన్ని పంపుట, అశ్లీల చిత్రాలను ప్రసారం చేయుట, రెచ్చగొట్టే విషయాలను పంపుట కూడా దుర్వినియోగం క్రిందికి వస్తాయి."
"ई-मेल, फेसबुक, व्हॉटस्‌ॲप इन माध्यमों द्व‌ ारा अपने विचार और जानकारी का आदान-प्रदान तेज गति से होता है । "," ఈ-మేల్, ఫేస్‌బుక్, వాట్సప్ మాధ్యమాల వలన ఆలోచనలు, సమాచారం ఇచ్చిపుచ్చుకోవడం అతి వేగంగా జరుగుతుంది,"
"परंतु उसी समय अपना अकाऊंट, फोन नंबर एवं व्यक्तिगत जानकारी अपने आप फैल जाती है और संबंधित व्यक्ति तक पहुँचकर अनुचित संदेश आना, ऐसे व्यवहार या अनुचित बातों की शुरुआत होती है । "," కాని ఆ సమయంలో మన ఈ-మేల్ ఐ.డి, ఫోన్ నంబర్ మరియు వ్యక్తిగత సమాచారం దాని కదే విస్తరిస్తుంది. అది సంబంధంలేని వ్యక్తికి చేరుతుంది. మరియు దానినుంచి అవసరంలేని సందేశాలు రావటం వంటి దుర్వినియోగం ప్రారంభమవుతుంది."
उसमें से कुछ संदश े इंटरनेट व्हायरस के माध्यम से मोबाईल और संगणक यंत्रावली खराब या बंद कर करते है । , దాని నుంచే వాటిలోని కొన్ని సందేశాలు ఇంటర్నెట్ వైరస్ మాధ్యమం ద్వారా వెుౖబెల్ మరియు కంప్యూటర్ యంత్రాన్ని చెడుపుతాయి లేక పనికి రాకుండా చేస్తాయి.
उपरोक्त दी गई सभी घटनाएँ सायबर अपराधों के उदाहरण हैं । , పై ఘటనలన్ని సైబర్ నేరాలకు ఉదాహరణలు.
इस प्रकार के अपराध करना यह एक मानसिक विकृती है । , ఇలా నేరం చేయడం కూడా ఒక మానసిక రుగ్మత.
अपराधों के परिणाम भुगतने वालों को भी मानसिक परेशानियाें का सामना करना पड़ता है । , నేర ప్రభావాన్ని అనుభవించేవారికి కూడా మానసిక ఒత్తిడిని ఎదుర్కోవాల్సి వస్తుంది.
पुलिस विभाग में सायबर अपराध कक्ष’ यह नए से निर्माण किया गया विभाग है । , పోలీస్ యంత్రాంగంలో 'సైబర్ నేర గది' అనేది క్రొత్తగా ప్రారంభించిన విభాగం.
वहाँ पर उपस्थित तज्ञ/ज्ञानी सायबर अपराधों की जानकारी इकट्‌ठा कर के इंटरनेट की मदद से अपराधों के कारणों को ढॅूंढ़कर अपराधियों की खोज करते है । , ఇక్కడ నిపుణులు సైబర్నేరాల సమాచారాన్ని క్ర్రోడీకరించి ఇంటర్నెట్ సహాయంతో ఇలా నేరాల జాడతీస్తారు మరియు అపరాధులను కనుగొంటారు.
क्या आप जानते हैं? सूचना तंत्रज्ञान कानून 2000 ः (IT act 2000) यह 17 आक्टोबर 2000 से लागू हुआ और 2008 में उसमें सुधार किया गया । , మీకు తెలుసా? సమాచార సాంకేతిక జ్ఞానపు చట్టం 2000: (IT act 2000) ఇది 17 అక్టోబర్ 2000 నుంచి అమలులోకి వచ్చింది. 2008లో దానిలో సవరణ చేశారు.
सायबर अपराध करनेवाले व्यक्ति को 3 साल कैद और 5 लाख रु. तक का जुर्माना और कठोर सजा होती है । , సైబర్నేరం చేసె వ్యక్తికి 3 సంవత్సరాలు జైలుశిక్ష లేక 5 లక్షల వరకు జరిమానా ఇలా కఠోర శిక్ష విధిస్తారు.
सायबर अपराधों पर नियंत्रण रखने के लिए महाराष्ट्र सरकार देश मे अग्रणी हो कर संबंधित स्वतंत्र विभाग बनानेवाला देश का यह पहला राज्य है । , సైబర్నేరాలౖపె నియంత్రణ ఉంచడానికి మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం దేశంలో ముందంజలో ఉండుట వలన ఈ విషయంగా స్వతంత్ర విభాగాన్ని తయారు చేసిన దేశంలో మొదటి రాష్ట్రంగా నిలిచింది.
तनाव प्रबंधन (Stress management) सार्वजनिक उद्य‌ ानों में सुबह इकट्ठ‌ ा होकर जोरजोर से हँसनेवाले लोगों को क्या आपने देखा है? नए से लोकप्रिय होनेवाली इस संकल्पना का नाम हास्य मंड़ल (Laughter club) है । , ఒత్తిడి నిర్వహణ (Stress management) సార్వజనిక ఉద్యానవనాల్లో ప్రొద్దున ఒక దగ్గరకు చేరి పెద్దగా నవ్వే జనాలను మీరు చూశారా? కొత్తగా జన ప్రసిద్ధిగాంచిన ఈ భావనపేరు హాస్యమండలి (Laughter club).
जोर-जोर से खिल-खिलाकर हँसकर यह लोग स्वयं का तनाव हलका करते है । , పెద్దగా మరియు మనసారా నవ్వి ఈ మనుషులు తమ ఒత్తిడిని తేలిక చేసుకుంటారు.
"तनाव प्रबंधन के लिए हँसना, सुसंवाद, मित्र/दोस्त, सहेलियाँ, हम उम्र के भाई-बहन व शिक्षक सबका बहुत महत्व है । "," మిత్రులు, సమ వయస్కులు, అన్నా-చెల్లెలు మరియు ఉపాధ్యాయులు అందరి కంటె ముఖ్యౖమెన వాళ్ళు."
"नजदीकी व्यक्ति के पास मन हलका करना, मन की बातें लिखना, हँसना इस प्रकार के विभिन्न प्रकारों व्यक्त करने से तनाव कम करने में सहायता होती है । ", దగ్గరి వ్యక్తితో మనస్సులో ఉన్నది చెప్పడం. మనస్సులోని ఆలోచనను వ్రాసి చెప్పుట ఇలా వ్యక్తం చేయడం వలన ఒత్తిడి తగ్గుటలో సహాయపడుతుంది.
"9.10 हास्यमंड़ल वस्तुओं का संग्रह करना, छायाचित्रण, उच्च प्रति की पुस्तकें पढ़ना, चित्र निकलाना, रंगोली, नृत्य इस प्रकार छंद रखने से हम खाली समय का सदूपयोग कर सकते हैं । "," 9. 10 హాస్యమండలి. వస్తువులను నిలువచేయుట, ఛాయాచిత్రణ, మంచిపుస్తకాలు చదవటం, పాకకళ, శిల్పకళ, చిత్రకళ, ముగ్గులు వేయుట, నృత్యం ఇలా అలవాట్లు అలవరచుకోవడం వలన విరామసమయం సద్వినియోగమవు తుంది."
सकारात्मक बातों की ओर मन तथा उर्जा का उपयोग करने से नकारात्मक घटक अपने आप दूर जाते हैं । , సకారత్మక అంశాల వైపు శక్తి మరియు మనస్సు మరలుతే నకారత్మక అంశాలు వాటంతటవే దూరమవుతాయి.
"विद्‌यालय में पढ़ते समय आप संगीत, शारीरिक शिक्षा, चित्रकला इन कालखंड़ो का । "," తరగతిలో ఉన్నప్పుడు మీరు సంగీతం, శారీరక విద్య, చిత్రకళల పీరియడ్ల గురించి."
बताइए तो ! इंतजार क्यो करते हो ? । , ఎందుకు చెప్పుకోండి చూద్దాం! ఎదురుచూస్తారు?.
"आनंददायी संगीत सीखना, सुनना, गाना गाना इससे हमें आनंद मिलता है और तनाव दूर होता है । "," ఆనందకరౖమెన సంగీతాన్ని నేర్చుకొనుట, వినుట, పాటలు పాడుట వలన మనకు ఆనందం లభిస్తుంది మరియు ఒత్తిడి దూరమవుతుంది."
संगीत में मानसिक स्थिति को बदलने की ताकत होती है । , సంగీతానికి మనస్సు స్థితిని మార్చే శక్తి ఉంటుంది.
मैदानी खेलों का भी महत्व अतुलनीय है । , మైదాన క్రీడల ప్రాముఖ్యత కూడా పోల్చలేనిది.
"खेल खेलने से शारीरिक कसरत, नियमों का पालन करना, सांघिक भावना, एकसाथ मिलकर काम करना तथा अकेलापन नष्ट होकर व्यक्ति समाजाभिमुख होना ऐसे अनेक लाभ होते हैं । "," ఆటల వలన వ్యాయామం, క్రమశిక్షణ, ఇతరులతో మాట్లాడుట, సంఘటిత భావనను పెంచుకొనుట, ఒంటరితనాన్ని ముగించి వ్యక్తి సమాజంలోకి పోవడం ఇలా అనేక లాభాలు జరుగుతాయి."
106,106
D , ఈ.
फलन के पश्चात बीजांड़़ का रुपांतरण बीज में तथा अंड़ाशय का रुपांतरण फल में होता है । , ఫలధీకరణం తర్వాత అండాలు విత్తనాలుగా మరియు అండాశయం ఫలంగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
फलों के सुकने पर वे फुट जाते है तथा बिज जमीन पर गिर जाते है और अनुकूल परिस्थिती में मिट्टी में अंकुरीत हो जाते है । , ఫలం పగిలి విత్తనాలు భూమి మీద పడుతాయి. అనుకూల పరిస్థితిలో మట్టిలో మొలకెత్తును.
बीज में स्थित अंत:पोष का उपयोग कर युग्माणूकी वृद्‌धि होती है और नया पौधा बनता है । , విత్తనాలలోని అంకురచ్ఛదాన్ని ఉపయోగించుకొని సంయుక్త బీజం పెరిగి క్రొత్త మొక్కగా తయారవుతుంది.
इसी को बीजांकुरण कहते है । , దీనిని 'అంకురోత్పత్తి' అంటారు.
3.15 बीजांकुरण । , అంకురోత్పత్తి చేసి చూడండి.
घर के किसी भी अनाज के दस-बारह दाने बिकर या काँच के ग्लास में बाहर से तुम्हें करके देखे ! दिखाई दे इस प्रकार मिट्‌टी में रोपित कर दें । , ఇంటిలోని ఏవైనా పది-పన్నెండు ధాన్యపు గింజలను బీకరులో లేక గాజు గ్లాసులో మీకు కనిపించే విధంగా మట్టిని నింపండి.
रोजाना उसमें पानी डालें । , వాటికి ప్రతి రోజు నీళ్ళు పోస్తు ఉండండి.
और दिखाई देनेवाले परिवर्तनो को नोट करिए । , కనిపించే మార్పులను నమోదు చేయండి.
आ. मनुष्य में लैंगिक प्रजनन (Sexual reproduction in human being) 1. रासायनिक नियंत्रण द्व‌ ारा कौन-कौनसे संप्रेरक मानवी प्रजनन संस्था के कार्य को थोड़ा याद कीजिए नियंत्रित करते है? 2. पुरुषों और स्त्रियाें में वे कौन से संप्रेरक है जो उम्र के अनुसार शरीर में होनेवाले परिवर्तन के लिए उत्तरदायी होते हैं ? 3. विवाह के समय लड़कियों की आयु कम से कम 18 वर्ष तथा लड़को की आयु कम से कम 21 वर्ष होनी चाहिए । , మానవులలో లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి (Sexual reproduction in human being) 1 .రసాయనిక నియంత్రణ ద్వారా ఏఏ హార్మోన్లు మానవుని ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలోని పనులను నియంత్రిస్తాయి? పురుషులు మరియు స్త్రీలలో శారీరక మార్పులు జరుగుటకు ఏ హార్మోన్లు కారణమగును? 3.పెళ్ళిసమయంలో అమ్మాయి వయస్సు 18 మరియు అబ్బాయి వయస్సు 21 సంవత్సరాలు ఉండాలి.
ऐसा कानून क्याे बनाया गया है? अानुवांशिकता और आनुवांशिक परिवर्तन इस प्रकरण में हमनें देखा की पुरूषों में XY यह लिंग गुणसूत्र होते है तथा स्त्रियाें में XX यह लिंग गुणसूत्र होते हैं । ," చట్టం యొక్క ప్రాముఖ్యతేమి?. అనువంశికత మరియు పరివర్తన పాఠంలో మనం పురుషులలో xy, స్త్రీలలో xx , ‌క్రోమోజోములు ఉంటాయని చూశాం."
इन्ही लिंग गुणसूत्राें के कारण स्त्रीयों आैर पुरुषों के शरीर में विशिष्ट अंगोवाले प्रजनन संस्थान का निर्माण होता है । , ఈ లైంగిక ‌క్రోమోజోముల వలన స్త్రీ మరియు పురుషుల శరీరంలో ప్రత్యేక అవయవాలు గల ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ తయారవుతుంది.
"X यह गुणसूत्र स्त्री और पुरुष दोनो में होता है, तो Y यह गुणसूत्र केवल पुरुषो में होता हैं । ", పురుషులలో y క్రోమోజోము వేరుగా ఉంటుంది కాని x ‌ క్రోమోజోము స్త్రీ మరియు పురుషుడు ఇద్దరిలో ఉంటుంది.
"अर्थातY गुणसूत्र केवल पुरूषत्व के लिए उत्तरदायी होता है, तो X गुणसूत्र स्त्रीत्व के लिए । ", అనగా y క్రోమోజోము కేవలం పురుషత్వం కొరకు కారణభూతమగును కాని xస్త్రీత్వంకొరకు.
तो फिर पुरुषो में X गुणसूत्र किसलिए होता है ? अब हम मानवी प्रजनन संस्थान कैसे होता है और उसका कार्य कैसै चलता हैं इसका अध्ययन करेंगे । ," పురుషులలో x క్రోమోజోము ఎందుకోసం ఉంటుంది? ఇప్పుడు మనం మానవుని ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ ఎలా ఉంటుంది, దాని పనులు ఎలా జరుగుతాయో అధ్యయనం చేద్దాం."
"मानवी पुरुष प्रजनन संस्था (Male reproductive system) मानवी पुरुष प्रजनन संस्थान वृषण (Testes), विभिन्न वाहिनीयाँ/नलिकाएँ और ग्रंथियों से मिलकर बनता है । ", మానవుని పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ (Male reproductive system) మానవుని పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ ముష్కాలు (Testes) వివిధ వాహికలు/నాళికలు మరియు ‌ గ్రంధులు కలిసి తయారవుతుంది.
वृषण उदरगुहा के बाहर वृषणकोष में (Scrotum) स्थित होता है । , ముష్కాలు శరీర ఉదరకుహరం బయట ముష్క కోశాలలో ఉంటాయి.
वृषणो में अनगीनत शुक्रजनन नलीकाएँ होती है । , ముష్కాలలో అనేక శుక్రోత్పాదక నాళికలు ఉంటాయి.
उसमें पाई जानेवाली जनन उपकला (Germinal epithelium) की कोशिकाएँ अर्धसूत्री पद्धति द्वारा विभाजीत होकर शुक्राणु (Sperm) का निर्माण करती है । , వాటిలో ఉన్న జనన ఉపకళాకణాలు ఫ్రోస్టేట్ గ్రంథి (Germinal epithelium) క్షయకరణ విభజన పద్ధతి ద్వారా విభజన చెంది శుక్ర్రకణాలు (Sperm)గా తయారవుతాయి.
विभिन्न नलिकाओं द्‌वारा ये शुक्राणु आगे भेजे जाते है । , అలా తయారైన శుక్ర్రకణాలువివిధ నాళికల ద్వారా ముందుకు పంపబడుతాయి.
"इन नलिकाओं का क्रम वृषणजालिका (Rete testis), अपवाहिनी (Vas efferenc), अधिवृषण (Epididymis), शुक्रनलिका (Vas deferens), स्खलन वाहिनी (Ejaculatory duct), जननमूत्र वाहिनी (Urinogenital duct) इस प्रकार है । "," ఆ నాళికలు వరుసగా ముష్క వాహికలు (Rete testis), శుక్ర్రనాళికలు(Vas efferenc), ముష్క కోశం, శుక్ర్రవాహికలు (Vas deferens), స్కలన నాళిక (Ejaculatory duct), మూత్ర-జననేంద్రియ వాహిక (Urinogenital duct) ఇలా ఉంటాయి."
"शुक्रकोशिका जैसे जैसे एक नलिका से दूसरी नलीका में भेजी जाती है, वैसे वैसे वह परिपक्व होकर फलन करने योग्य हो जाती है । ", శుక్ర్రకణాలు ముష్క కోశం ఎలా ఎలా ఒక వాహిక నుంచి తర్వాత వాహికలోకి నెట్ట బడుతాయో అలా అలా అవి పరిపక్వం చెంది ఫలధీకరణంలో యోగ్యంగా తయారవుతాయి.
मूत्राशय । , మూత్రాశయం
शुक्राशय प्रोस्टेट ग्रंथी शुक्रनलीका काऊपरग्रंथी मूत्र जनन वाहिनी । ," శుక్రాశయం, ఫొస్టేట్ గ్రంధి, శుక్ర నాళిక, కౌపర్ గ్రంధులు, మూత్ర జననేంద్రియవాహిక."
स्खलन वाहिनी । , స్కలన నాళిక.
अधिवृषण वृषणकोष । , వృషణం (ముష్కం)
शिश्न 3.16 मानवी पुरुष प्रजनन संस्थान । , శిశ్నం. మానమని పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ.
वृषण , వృషణం.
कारखानों से निकलनेवाले पदार्थ तथा अम्लीय वर्षा में सल्‍फ्युरिक अम्‍ल होता है । , గనుల నుంచి బయట పడే పదార్థాలు మరియు ఆమ్ల అవక్షేపాలలో సల్ఫ్యూరికావ్లుం ఉంటుంది.
"जिससे प्रतिमाओं, पूलों तथा इमारतों में स्थित धातुओं का क्षरण होता है । "," దానివల్ల విగహాలు, వంతెనలు మరియు భవనాలలోని లోహాలు చిలుము పడుతాయి."
ये आप जानते ही हो । , ఇది మీకు తెలుసు.
एसिड़ोबॅसिलस फेरोआक्सिड़न्‍स और एसिड़ीफिलीयम प्रजाति के जीवाणुओं के लिए सल्‍फ्युरिक अम्‍ल यह ऊर्जा का स्रोत है । ," అసిడోబాసిలస్ ఫెరోఆక్సిడన్స్, అసిడీఫిలీయం జాతి బాక్టీరియా కొరకు సల్ఫ్యూరికామ్లం శక్తి వనరు."
इसलिए अम्लीय वर्षा से होनेवाले भू-प्रदूषण काे ये जीवाणु नियंत्रित करते है । , అందువలన ఆమ్లఅవక్షేపం వల్ల జరిగే భూకాలుష్యాన్ని ఈ బాక్టీరియానియంత్రణలోకి తెస్తుంది.
इंटरनेट मेरा मित्र । , అంతర్జాలం నా నేస్తం.
विभिन्न उपयोगी सूक्ष्मजीवों के छायाचित्र प्राप्त कीजिए । , వివిధ ఉపయోగకరమైన సూక్ష్మజీవుల ఛాయాచిత్రాలను సేకరించండి.
उनकी जानकारी का चार्ट कक्षा में लगाईये । , వాటి సమాచారాన్ని పట్టిక చేసి తరగతి గదిలో పెట్టండి .
7.13 जिओबॅक्‍टर । , 7.13 జియోబాక్టర్.
परमाणु ऊर्जा के प्रकल्पो सें पर्यावरण में छोड़े जानेवाले उत्सर्जित पदार्थों (किरणोत्सर्जन) में और विद्‌युत विलेपन प्रक्रिया के निरुपयोगी पदार्थो में युरेनियम के जल में घुलनशील लवण पाए जाते है । , అణుశక్తి ప్రాజెక్టు నుంచి పర్యావరణంలో వదిలి పెట్టబడే ఉద్గారంలో మరియు విద్యుత్తు పూత ప్రక్రియలో వ్యర్థ పదార్థాలలో యురేనియం జలంలో కరిగిన లవణాలు ఉంటాయి.
जिओबॅक्‍टर जीवाणु युरेनियम के इन घुलनशील लवणों को अघुलनशील लवणों में रुपांतरीत करके भू-जल स्त्रोतों में मिलने से रोकते है । , జియోబాక్టర్ బాక్టీరియా యురేనియం లవణాలను కరుగని లవణాలుగా రూపాంతరం చేసి భూమిలోని నీటి నిలువలలో కలువకుండ ఆపుతుంది.
सूक्ष्‍मजीव और खेती । , సూక్ష్మజీవులు మరియు వ్యవసాయం.
बताइए तो ! । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!
फलीदार वनस्पतियों की जड़ो की गाठो में और मिट्ट‌ ी में पाए जानेवाले जीवाणू किस प्रकार उपयोगी सिद्ध होते है ? । , లెగ్యూమినేసి కుటుంబం మొక్కల వేర్లమీద బొడిపెలలో మరియు మట్టిలో ఉండే బాక్టీరియాలు ఎలా ఉపయోగపడతాయి?.
सूक्ष्‍मजैविक टीके (Microbial Inoculants) किण्‍वन प्रक्रियाद्वारा सूक्ष्मजीवों से युक्त कुछ टीके बनवाए जाते है । , సూక్ష్మజీవ సంబంధ టీకాలు (Microbial Inoculants) కిణ్వన ప్రక్రియలద్వారా కొన్ని సూక్ష్మజీవులుగల టీకాలను తయారు చేస్తారు.
"बीजो के बोआई से पूर्व बीजो में इन पोषक टीको को फुहारा जाता है, तो कुछ टिको को वनस्पति में लसीकृत किया जाता है । ", విత్తే ముందు విత్తనాలలో పోషక టీకాలను పిచుకారి చేస్తారు. కొన్ని టీకాలను మొక్కలలోకి వదిలి పెడతారు.
टीको में स्थित सूक्ष्मजीव उन वनस्पतियों को पोषक द्रव्यों की आपूर्ती करके उनकी वृद्‌धि में सहायता करते है । ," టీకాలలోని సూక్ష్మజీవులు ఆ మొక్కలకు పోషక పదార్థాలను సరఫరా చేసి, పెరుగుదలలో తోడ్పడతాయి."
वनस्पति जन्य अन्नघटको को उच्च प्रति का बनाते है । , మొక్కల నుంచి ఉత్పత్తి అయిన ఆహారం యొక్క నాణ్యతను పెంచుతుంది.
"जैव खेती करते समय कृत्रिम नायट्रोजिनेज, अझॅटोबॅक्‍टर से युक्त द्रव्‍यों का उपयोग किया जाता है । "," సేంద్రియ వ్యవసాయం చేస్తున్నప్పుడు కృత్రిమ నైట్రోజినేజ్, అజటోబాక్టర్ గల ద్రవాలను వాడుతారు."
रासायनिक खादों से होनेवाला भू-प्रदूषण इन द्रव्‍याें द्‌वारा रोका जाता है । , రసాయనిక ఎరువుల వల్ల జరిగే భూ-కాలుష్యం ఈ ద్రవాల వలన నియంత్రించబడుతుంది.
खेती उद्य‌ ोग के रासायनिक जंतूनाशक तथा किटनाशको के माध्यम से फ्लुरासिटामाईड़ जैसे रासायनिक द्रव्‍य मिट्ट‌ ी में मिल जाते है । , వ్యవసాయ పరిశ్రమలోని రసాయనిక క్రిమినాశకాలు మరియు కీటక చెత్త నింపడానికి ప్రస్తుతం నాశకాల నుంచి ప్లురాసిటామైడ్ వంటి రసాయనిక వాడుకలోకి వచ్చిన నేలలో కలిసిపోయె ద్రవాలను మట్టిలో కలుపుతారు.
वे अन्य वनस्पती तथा जानवरो के लिए घातक होते है तथा मनुष्य के लिए त्वचारोगकारक सिद्ध होते है । , అవి ఇతర మొక్కలు మరియు పశువులకు ప్రమాదకరమవుతాయి. మానవులకు చర్మ వ్యాధులకు కారణమవుతాయి.
ये मिट्‌टी में घुले किटनाशक सूक्ष्मजीवोंद्‌वारा नष्ट किए जा सकते हैं । , ఈ మట్టిలోని కీటక నాశకాలు సూక్ష్మజీవుల ద్వారా నష్టం చేయబడుతాయి.
"जैव कीटनाशक (Bio insecticides) जैव किटनाशक़ अर्थात जीवाणु, कवक आदि से प्राप्त की गई और फसलो पर स्थित जंतु, किट, रोगजंतु का नाश करनेवाले द्रव्य । "," జీవ కీటక నాశకాలు (Bio insecticides) ఇవి బాక్టీరియాలు మరియు శిలీంధ్రాల నుంచి పొందిన మరియు పంటలౖపె పురుగులు, కీటకాలు, రోగకారకజీవులను నాశనం చేసె ద్రవపదార్థాలు."
जीवाणुओं से प्राप्त टॉक्झिन्‍स जैव तकनिकी से सीधे वऩस्पतियो में ही अंतर्भूत किए जाते है; किटक के लिए ये विषैले होनेसे किटक इन वनस्पतियों को ही खा़ते । ," బాక్టీరియాల నుంచి పొందిన టాక్జిన్లు జీవ సాంకేతిక జ్ఞానం ద్వారా నేరుగా మొక్కలలో అంతర్భాగం చేస్తారు, కీటకాలకు ఇది విషాహారం కాబట్టి కీటకాలు ఆ మొక్కలను తినవు."
जीवाणुओं की भाँतीही कवक और विषाणु की कुछ प्रजातियों का उपयोग जैव किटनाशक के रूप होता है । , బాక్టీరియాల మాదిరిగా శిలీంధాలు మరియు వైరస్‌ల లోని కొన్ని జాతులు జీవకీటకనాశకాలుగా ఉపయోగపడుతాయి.
किण्वन प्रक्रिया में प्राप्त होनेवाला उप-उत्‍पाद स्‍पायनोसॅड़ यह जैव कीटनाशक है । , కిణ్వన ప్ర‌క్రియలో లభించే ఉప-ఉత్పన్నం స్పైనోసడ్ ఇది జీవకీటకనాశకం.
इसे सदैव ध्यान में रखें कचरा भरने के लिए आजकल इस्तेमाल में लाए जानेवाले जैवविघटनशील (Biodegradable) प्‍लॅस्टिक अर्थात पॉलीलॅक्टीक ॲसिड़ है । , ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి. చెత్త నింపడానికి ప్రస్తుతం వాడుకలోకి వచ్చిన నేలలో కలిసిపోయె (Biodegradable) ప్లాస్టిక్ అనగా పాలీ లాక్టిక్ ఆసిడ్.
आवश्यकता के अनुसार ही इन सामग्रीयों का उपयोग कीजिए । , ఆవశ్యకతను బట్టి ఇటువంటి పరికరాలను వాడండి.
पर्यावरण बचाइए । , పర్యావరణంను బ్రతికించండి.
7.14 वनस्पतियों के पत्ते खानेवाली इल्ली । , 7.14 మొక్కల పత్రాలను తినే లార్వాలు
85,85
क्या आप जानते हैं ? रेड़िओधर्मी प्रदूषण : रेड़िओधर्मी प्रदूषण यह प्राकृतिक तथा मानवनिर्मित दोनों प्रकार का हो सकता हैं । , మీకు తెలుసా? రేడియోధార్మిక కాలుష్యం: రేడియోధార్మిక కాలుష్యం అనేది సహజ మరియు మానవనిర్మితములను రెండు రకాలుగా ఉండవచ్చును.
"रेड़िओधर्मी विकिरणों के कारण बाहर निकलनेवाली अल्ट्रा व्हायलेट किरणें, इन्फ्रा रेड़ किरणें ये प्राकृतिक रेड़िओधर्मी प्रदूषक हैं, तथा एक्स रे, अणुभट्ट‌ ीयों में से निकलने वाली विकिरणें ये मानवनिर्मिती रेड़िओधर्मी प्रदूषक है । "," రేడియోధార్మికతవల్ల బయటకు వెలువడే అ్రల్టా వయోలెట్ కిరణాలు, పరారుణ కిరణాలు సహజ రేడియోధార్మికత క్రిందికి వస్తాయి. ఎక్స్‌రే, రియాక్టర్ల నుండి వెలువడే రేడియోధార్మిక కిరణాలు మానవ నిర్మిత కాలుష్యం కిందికి వస్తాయి."
"विश्व में अबतक चेर्नोबिल, विंड़्स्केल और थ्री माईल आयलंड़ इस प्रकार की सबसे बड़ी दुर्घटनाऍं घटित हुई हैं । "," ప్రపంచంలో ఇప్పటి వరకు చెర్నోబిల్, విండ్రస్కెల్ మరియు థ్రీ మైల్ ఐలాండ్ ఇలా పెద్ద దుర్ఘటనల జరిగాయి."
इन घटनाओं के कारण हजारों व्यक्ती दीर्घसमय तक प्रभावित हुए हैं । , ఇలా పెద్ద దుర్ఘటనల వల్ల వేల మంది దీర్ఘకాలికంగా ప్రభావితౖమెనారు.
रेड़िओधर्मी प्रदूषण के परिणाम निम्न प्रकार से है । , రేడియోధార్మిక కాలుష్యంలోని కొన్ని ప్రభావాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి.
1. X-ray के अतिनील किरणों के कारण कॅन्सरसंलग्न अल्सर का निर्माण होता हैं । , 1. X-ray యొక్క తీవ్ర వికిరణాల వల్ల క్యాన్సర్ కారక అల్సర్లు ఉత్పన్నమగును.
2. शरीर के ऊतकों का नाश होता है । , 2 .శరీరంలో కణజాలాలు నాశనమవుతాయి .
3. जनुकीय परिवर्तन होता है । , 3 .జన్యు మార్పులు జరుగుతాయి .
4. दृष्टि पर हानिकारक प्रभाव पड़ता है । , 4 .కంటి చూపుౖపె హానికారక ప్రభావం పడుతుంది .
थोड़ा सोचिए । , మెదడుకు మేత పెట్టండి .
"प्रदूषण नियंत्रण महत्त्वपूर्ण है, ऐसा क्यों कहते है ? पर्यावरण संवर्धन की आवश्यकता (Need of environmental conservation) पर्यावरण संवर्धन से संबधि ं त नियम सामान्य लोगों की जानकारी में नहीं होते । ", కాలుష్య నియంత్రణ ముఖ్యౖమెనదని ఎందుకంటారు?.పర్యావరణ పరిరక్షణ ఆవశ్యకత (Need of environmental conservation) పర్యావరణ పరిరక్షణకు సంబంధించిన చట్టాలు సాధారణ వ్యక్తులకు తెలియవు.
पर्यावरण संवर्धन के लिए लोगों का अधिक मात्रा में सहयोग अपेक्षित है । , పర్యావరణ రక్షణలో ప్రజలు అధిక పరిమాణంలోపాల్గొనుట అత్యవసరం.
यदि पर्यावरण संरक्षण एवं संवर्धन यह एक प्रभावी जनआंदोलन हुआ तो ही पर्यावरणीय समस्याओं का हल निकाला जा सकता है । , పర్యావరణ సంరక్షణ-పరిరక్షణ ఒకప్రభావితౖమెన ప్రజల ఉద్యమౖమెతేనే పర్యావరణ సమస్యలకు జవాబులు లభిస్తాయి.
"इसके लिए बाल्यावस्था से ही बच्चों को पर्यावरण के विषय में जानकारी, अपनापन, सकारात्मक दृष्टिकोण आदि नैतिक मूल्यों पर जोर देना चाहिए तभी आनेवाली कल की पीढ़ी पर्यावरण का संरक्षण एवं संवर्धन करनेवाली होगी । "," దీని కొరకు చిన్నతనం నుంచి పిల్లలకు పర్యావరణ విషయపుసమాచారం, ప్రేమ, సకారాత్మక దృష్టి కోణంవంటి విలువలను పెంపొందించాలి.అప్పుడే రేపటితరం పర్యావరణ సంరక్షణ మరియు పర్యావరణ పరిరక్షణ చేస్తారు."
अर्थात्‌ये सब साध्य करने के लिए शिक्षा के माध्यम से जनजागृती होना आवश्यक है । , అనగా ఇవన్ని సాధించడానికి విద్యద్వారా జనజాగృతి కావడం ముఖ్యౖమెనది.
"आज विश्व के सभी विकसित, विकसनशील तथा अविकसित राष्ट्रों ने पर्यावरण के संवर्धन की जबाबदारी को स्वीकार किया है । "," నేడు ప్రపంచంలోని అన్ని అభివృద్ధి చెందిన, చెందుతున్నమరియు చెందని దేశాలు పర్యావరణ రక్షణ బాధ్యతను స్వీకరించాయి."
उस दृष्टिकोण से उनके प्रयत्न शुरु हैं । , ఈ దేశాలు పర్యావరణ రక్షణకు వాటి ధోరణులు కూడా నిర్ణయించాయి.
इन राष्ट्रों ने पर्यावरण संवर्धन के लिए अपनी रणनीति निश्चित की है तथा उसके लिए आवश्यक सभी नियम कानून भी बनाए हैं । , ఈ దేశాలు పర్యావరణ రక్షణకు కొరకు దాని కార్యక్రమ ప్రణాళిక మరియు జాగృతి చేసే పనులు కొరకు అవసరౖమెన చట్టాలను కూడా చేశాయి.
प्रवाह तालिका पूर्ण कीजिए आज सर्वत्र पर्यावरण की हो रही क्षति हम देख रहे हैं । ," నేడు అంతటా పర్యావరణానికి జరిగే ప్రకృతి సమతుల్యతను పర్యావరణ సహజ, మానవ నిర్మిత హానిని చూస్తున్నాం."
पर्यावरण के आधार पर साथ की प्रवाह तालिका पूर्ण कीजिए । , పర్యావరణం ఆధారంగా అసంపూర్ణ పట్టికను పూర్తి చేయండి.
प्रकृति का संतुलन बनाए रखने के लिए । , ప్రకృతి సమతుల్యతను కాపాడటానికి.
40, .
इतिहास के पन्नों से.......... 1972 में संयुक्त राष्ट्र संघद्व‌ ारा (UNO) स्टाकहोम यहाँ आयोजित मानवीय पर्यावरणीय परिषद में पहली बार पर्यावरण विषय की समस्या पर चर्चा की गई और युनायड़ेट नेशन्स एन्व्हॉयर्नमेंट प्रोग्रॅम (UNEP) की स्थापन की गई । , చరిత్రలోకి తొంగిచూడగా.....1972 సంవత్సరంలో ఐక్యరాజ్య సమితి (UNO) స్టాక్‌హోమ్‌లో జరిగిన మానవ పర్యావరణపు పరిషద్‌లో మొదటిసారి దానిని బట్టి పర్యావరణ విషయంపై చర్చలు జరిగినవి. దీని నుంచే యుౖనెటెడ్ నేషన్స్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ ప్రొగ్రామ్ (UNEP) స్థాపన చేశారు.
उसके बाद भारत में चौथी पंचवार्षिक योजना में पर्यावरणीय समस्याओं पर चर्चा कर पर्यावरण सुसूत्रीकरण समिति के माध्यम से स्वतंत्र रूप से पर्यावरण विभाग की स्थापना की गई । , తర్వాత కాలంలో భారతదేశంలో నాల్గవ పంచవర్ష ప్రణాళికలో పర్యావరణ ప్రశ్నలౖపె చర్చ జరిపి హేతుబద్దీకరణ సమితి ద్వారా స్వతంత్రంగా పర్యావరణ విభాగం యొక్క స్థాపన చేయబడింది.
"1985 से पर्यावरण और वनमंत्रालय पर्यावरण कार्यक्रमों का नियोजन, प्रवर्तन तथा प्रबोधन करने का कार्य कर रहे हैं । ", 1985 నుంచి పర్యావరణం మరియు మన మంత్రాలయ్ పర్యావరణం మరియు వన (అడవి) విషయపు ఈ దృష్టితో వాటి ప్రయత్నం కొనసాగుతూ ఉంది.
पर्यावरण संवर्धन की आवश्यकता । , పర్యావరణ పరిరక్షణ అవసరం.
"प्राकृतिक, मानव निर्मित समस्या के निराकरण हेतु । "," సహజ, మానవ నిర్మిత సమస్యల పరిష్కారం కొరకు."
"प्राकृतिक पर्यावरण में हवा, वातावरण, जल, भूमी, सजीव आदि का समावेश होता है । "," సహజ పర్యావరణంలో గాలి, వాతావరణం, నీరు, భూమి, సజీవులు మొదలగునవి ఉంటాయి."
"इनमें से जैविक तथा अजैविक घटकों में सतत आंतरक्रियाऍं घटित होती है, उनके परस्पर संबंध अधिक महत्त्वपूर्ण होते है । ", దీనిలోని జీవ మరియు నిర్జీవ కారకాలలో ఎల్లప్పుడు అంతర్గత చర్యలు జరుగుతాయి. వాటి పరస్పర సంబంధం చాలా ప్రాముఖ్యంగా ఉంటుంది.
मानवनिर्मित पर्यावरण का भी प्राकृतिक पर्यावरण पर प्रत्यक्ष या अप्रत्यक्ष रूप से प्रभाव पड़ता है । , మానవ నిర్మిత పర్యావరణ ప్రభావం సహజ పర్యావరణం పై ప్రత్యక్షంగా లేక పరోక్షంగా పడుతుంది.
मूलतः पर्यावरण में दों मुख्य घटकों का समावेश होता है । , ప్రధానంగా పర్యావరణంలో రెండు ముఖ్యౖమెన కారకాలుంటాయి.
1. जैविक घटक 2. अजैविक घटक पर्यावरण के जैविक तथा अजैविक घटक इनके आंतरिक संबंधो का अध्ययन करनेवाले विज्ञान को परिस्थितिकी (Ecology) कहते है । , 1. జీవకారకాలు 2. నిర్జీవ కారకాలు. పర్యావరణంలోని జీవ మరియు నిర్జీవ కారకాల మధ్యగల అంతర్గత సంబంధాన్ని అధ్యయనం చేసె శాస్త్రాన్ని 'జీవావరణ శాస్త్రం' (Ecology) అంటారు.
‘परिस्थितिकी’ का अध्ययन करने के लिए जिस मूलभूत कार्यात्मक इकाई का उपयोग करते है उसे ही परिसंस्था कहते हैं । , పరిసరాలను అధ్యయనం చేయడానికి మౌలిక క్రియాత్మక ప్రమాణాన్ని ఉపయోగిస్తారు దానిని 'జీవావరణ వ్యవస్థ' (Ecosystem) అంటారు.
पर्यावरण में अनेक परिसंस्थाओं का समावेश होता है । , పర్యావరణంలో అనేక జీవావరణవ్యవస్థలు ఉంటాయి.
कुछ परिसंस्थाओं का अध्ययन पिछली कक्षाओं में किया ही है । , కొన్ని జీవావరణ వ్యవస్థల అధ్యయనాన్ని మనం గత తరగతిలో చేశాం.
विचार किया जाए तो पानी का एक छोटा सा गढ्‌ढा़ भी एक परिसंस्था ही है तो हमारी पृथ्वी सबसे बड़ी परिसंस्था है । , ఆలోచిస్తే నీటి యొక్క చిన్న మడుగు కూడా ఒక జీవావరణ వ్యవస్థ . మన భూమి అన్నింటి కంటె పెద్ద జీవావరణ వ్యవస్థ.
"संक्षिप्त में, किसी एक निश्चित भौगोलिक क्षेत्र में व्याप्त प्रदेशों के जैविक तथा अजैविक घटक उसी प्रकार उनमें की जानेवाली आंतरक्रियाऍं ये सभी एकत्रित होकर परिसंस्था बनाते हैं । "," సంక్షిప్తంగా ఒక నిర్థిష్ట భౌగోళిక ప్రదేశంలో వ్యాపించియున్న జీవ మరియు నిర్జీవ కారకాలు అలాగే దానిలోని అంతర్గత చర్యలు, ఇవన్నియు కలిసి జీవావరణవ్యవస్థగా తయారవుతుంది."
इसे हम सभी को ध्यान में रखना चाहिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి
पर्यावरण में कौन-कौन से चक्र होते है ? उनका क्या महत्त्व है? । , పర్యావరణంలో ఏఏ వలయూలు (చక్రాలు) ఉంటాయి? వాటి ప్రాముఖ్యతేమి?.
"पर्यावरण में जलचक्र, विविध गैसीय चक्र जैसे, कार्बन चक्र, नायट्रोजन चक्र, आक्सीजन चक्र ऐसे अनेक प्राकृतिक चक्र नियमित रूप से शुरू रहने से पर्यावरण का संतुलन बना रहता हैं । "," పర్యావరణంలోని జల చక్రం, వివిధ వాయు చక్రాలు,కర్బన చక్రం, నైట్రోజన్ చక్రం, ఆక్సిజన్ చక్రంవంటి సహజ చక్రాలునిరవధికంగా సాగితే పర్యావరణ సమతుల్యత కొనసాగుతుంది."
परिसंस्था के विभिन्न भोजन श्रृंखलाओं के कारण ही पर्यावरण का संतुलन बना रहता है । , జీవావరణవ్యవస్థలోని వివిధ ఆహారపు గొలుసుల వల్ల పర్యావరణ సమతుల్యత స్థిరంగా ఉంటుంది.
प्रकृति के अस्तित्व के बिना मानव का अस्तित्व असंभव सी बात है । , ప్రకృతి అస్తిత్వం లేకుండా మానవుని అస్తిత్వం లేదు .
इसके लिए प्राकृतिक पर्यावरण का संतुलन न बिघाड़ते हुए उसका संवर्धन करना यह मनुष्य का प्रथम कर्तव्य है । , అందు వల్ల ప్రకృతి పర్యావరణ సమతుల్యతను చెడగొట్టకుండ కాపాడుటయే మానవుని ప్రథమ కర్తవ్యం.
"ऐसा कहा जाता है कि, अपने पूर्वजों की ओर से पृथ्वी हमें विरासत इस अधिकार के रूप में न मिलकर हमें अगली पीढीं़ की ओर से कर्ज के रूप में प्राप्त हुई है । ", మన పూర్వికుల నుంచి భూమి మనకు వారసత్వహక్కుగా లభించలేదు. అది మనకు పూర్వపు తరం నుంచి అప్పుగా లభించింది.
"इसलिए अपने लिए एवं आनेवाली पीढ़ी के लिए इसे सँभालकर रखना है, यह हमें कभी भूलना नहींं चाहिए । ", అందుకే మన కొరకు మరియు తర్వాత తరానికి ఈ నిక్షేపాన్ని (డిపాజిట్) కాపాడుకోవలెనను విషయాన్ని మనమెప్పుడు విస్మరించకూడదు.
"पर्यावरण संवर्धन (Environmental conservation) 1. पर्यावरण पर कौन-कौन से घटक प्रभाव ड़ालते हैं ? कैसे? 2. पर्यावरण में भक्षकों की संख्या में सतत वृद‌धि ् हुई तो क्या होगा ? बताइए तो ! 3. नदी के किनार पट्टी भागों में बड़े-बड़े कारखाने स्थापित किए गए तो नदी इस परिसंस्था पर उसका क्या परिणाम होगा? पर्यावरण में विद्य‌ मान कुछ प्राकृतिक घटक तथा कुछ मानव निर्मित दूषित घटक जब पर्यावरण को हानि पहुॅंचाते हैं, तब पर्यावरण में समाविष्ट अनेक घटकों में असंतुलन का निर्माण होता है तथा उसका असर (परिणाम) उन घटकों के ही मुख्यत: जैविक घटकों के अस्तित्व पर होता है । ", పర్యావరణ పరిరక్షణ (Environmental conservation)1. పర్యావరణాన్ని ఏఏ కారకాలు ప్రభావితం చేస్తాయి? ఎలా? 2 .పర్యావరణంలో వినియోగదారుల సంఖ్య నిరంతరం పెరుగుతూ వెళుతే ఏమవుతుంది? 3. నదీ తీరప్రాంతంలో పెద్ద కర్మాగారాలను నెలకొల్పితే నదీ జీవారణ వ్యవస్థ పై ఎట్టి ప్రభావం పడుతుంది? పర్యావరణంలో ఉండే కొన్ని నిర్జీవకారకాలు మరియు కొన్ని మానవ నిర్మిత కలుషిత కారకాలు పర్యావరణానికి హానిని చేకూరుస్తే అప్పుడు పర్యావరణంలో ఉన్న అనేక కారకాలలో అసమతుల్యత ఏర్పడుతుంది. వాటి ప్రభావం కారకాల పై ముఖ్యంగా జీవ కారకాల యొక్క అస్తిత్వం పై పడుతుంది.
"इससे यह ध्यान में आता है, की पर्यावरण पर प्रभाव ड़ालनेवाले मुख्य रूप से दो प्रकार के घटक है, प्राकृतिक घटक तथा मानव निर्मित घटक । "," ఇది గుర్తుంచుకోండి. పర్యావరణౖంపె ప్రభావాన్ని కలిగించే కారకాలు రెండు రకాలుగా ఉంటాయి. సహజ కారకాలు, మానవనిర్మిత కారకాలు."
निरीक्षण कीजिए तथा जानकारी लिखिए । , మీ చుట్టు పర్యావరణాన్ని పరిశీలించండి .
आपके आसपास के पर्यावरण का निरीक्षण कीजिए तथा नीचे दी गई प्रवाह तालिका पूर्ण कीजिए । , క్రింద ఇవ్వబడిన అసంపూర్ణ పట్టికను పరిశీలించండి. మరియు పూర్తి చేయండి.
"पर्यावरण पर प्रभाव ड़ालनेवाले घटक प्राकृतिक घटक भूकंप, ........................... .................................. । ", పర్యావరణౖంపె ప్రభావాన్ని కలిగించే కారకాలు సహజ కారకాలు భూకంపాలు..........................
"मानवनिर्मित घटक जंगल तोड़ना, ......................... ...................................... । ", మానవనిర్మిత కారకాలు అడవుల నరికివేత............................
38, .
"‘‘पृथ्वी प्रत्येक की आवश्यकताओं की पूर्ती करने में समर्थ है, परंतु किसी का भी लालच पूर्ण करने में नहींं । ", ప్రతి ఒక్కరి అవసరాన్ని తీర్చుటకు భూమి సమర్థవంతంగా ఉంది . కాని ఎవరి అత్యాశను తీర్చుటకు కాదు.
’’ - महात्मा गांधी । , మహాత్మగాంధీ .
"शुक्राशय (Seminal vesicle) का स्राव स्खलन ग्रंथी में स्त्रवित होता है, और प्रोस्टेट ग्रंथी (Prostate रोचक जानकारियाँ gland) तथा काऊपर ग्रंथी (Cowper's gland) 1. अधिवृषण नलिका की लंबाई 6 मीटर होती है । ", శుక్రాశయం (Seminal vesicle) యొక్క స్రావితం స్కలన ‌గ్రంధి లోకి స్రవించబడుతుంది. స్టేట్ ‌ గ్రంధి(పౌరుష్‌గంధి) (Prostate gland). మరియు కౌపర్ ‌ గ్రంధులు (Cowper;s gland). ముష్క వాహిక పొడువు 6 మీటర్లు వరకు ఉంటుంది.
का स्राव मूत्र जनन नलिका में स्त्रवित होता है । , వాటి స్రావితాలు మూత్ర జననేంద్రియ వాహికలోకి స్రవించబడుతాయి.
ये 2. एक शुकाणु की लंबाई 60 मायक्रोमीटर होती है । , ఒక శుక్రకణం పొడవు60 మైక్రోమీటర్లు వరకు ఉంటుంది.
सभी स्त्राव और शुक्राणू मिलकर ‘वीर्य’ (Semen) 3. इतने छोटे आकारवाले शुक्राणु को पुरुष प्रजनन संस्थान के बाहर निकलने में लगभग 6.5 मीटर लंबाई की दूरी तय तैयार करते है । , ఈ అన్ని స్రావితాలు మరియు శుక్రకణాలన్ని కలిసి శుక్రం(Semen / వీర్యం) తయారవుతుంది. ఇంత చిన్న పరిమాణపు శుక్రకణం పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థనుంచి బయట పడేటప్పుడు సుమారు 6.5 మీటర్ల పొడవుగల దూరాన్ని దాటాల్సి ఉంటుంది.
ये वीर्य शिश्न (Penis) के माध्यम से करनी पड़ती है । , ఈ శుక్రంశిశ్నం (Penis) ద్వారా జరుగుతుంది.
बाहर छोड़ा जाता है । , బయటికి వదలి పెట్టబడుతుంది.
"मानवी पुरुष प्रजनन संस्थान में जननमूत्र वाहिनी, प्रोस्टेट ग्रंथी, वृषण कोष व शिश्न 4. शुक्राणु को बहुत अधिक मात्रा में ऊर्जा की आवश्यकता होती है । "," మానవ పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలో మూత్ర జననేంద్రియ వాహికలో ప్రొస్టేట్ ‌ గ్రంధి, ముష్కకోశం మరిము శిశ్నం ఉంటాయి. శుక్రకణానికి ఎక్కువ పరిమాణంలో శక్తి అవసరముంటుంది."
इसके लिए वीर्य में फ्रुक्टोज नामक शर्करा होती को छोडकर सभी अंगोंकी एक–एक जोडी होती है । , దీని కొరౖకె శుక్రంలో ఫ్రక్టోజ్ చక్కెర ఉంటుంది. శిశ్నం మినహా మిగిలిన అన్ని అవయవాలు ఒక్కొక్క జతవుంటుంది
है , .
मानवी स्त्री-प्रजनन संस्थान (Female reproductive system) स्त्री प्रजनन संस्थान में पाए जानेवाले सभी अंग अंड़वाहकनलिका उदरगुहा में ही स्थित होते है । , స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ (Female reproductive system) స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలో ఉండే అవయవాలన్ని ఉదర కుహరంలో ఉంటాయి.
"इसमें अंड़ाशय की एक जोड़ी, अंडवाहक नलिका की एक जोड़ी, एक गर्भाशय, और एक योनी का समावेश होता है । "," వీటిలో ఒక జత అండాశయాలు (Ovaries), ఒక జత స్త్రీ బీజవాహికలు (Fallopian tubes) ఒక గర్భాశయం (Uterus) మరియు ఒక యోని ఉంటుంది."
इसके अतिरिक्त बथ�लीन्स मार्ग ग्रंथी की भी एक जोड़ी होती है । , ఇవేగాక అండాశయం బాత్తోలిన్ గ్రంధులు ఒక జత ఉంటాయి.
अंडाशय सामान्यत: हर महिने में एक अंड़कोशिका एक-एक गर्भाशय अंड़ाशय से बारी-बारी से उदरगुहा में छोड़ी जाती है । , సాధారణంగా ప్రతినెల ఒక అండకణం ఒక్కొక్క అండాశయం నుంచి ఉదరకుహరంలోకి వదలి పెట్టబడుతుంది.
अंडनलिका के सिरे का भाग एक वायुकोष्टीका के जैसा होता है । , స్త్రీ బీజ వాహిక చివరి భాగం గరాటు వలె ఉంటుంది.
जिसके मध्यभाग में एक छिद्र होता है । , దాని కేంద్రంలో ఒక రంధ్రం ఉంటుంది.
उस छिद्र से अंड़कोशिका अंड़वाहक नलिका में प्रवेश करती है । , ఆ రంధ్రం ద్వారా అండకణం యోని స్త్రీ బీజవాహికలోనికి ప్రవేశిస్తుంది.
योनी अंडवाहक नलिका के आंतरिक पृष्ठभाग पर रोमक होते है 3.17 मानवी स्त्री-प्रजनन संस्थान । , స్త్రీ బీజవాహిక లోపలి పృష్టభాగంలో శైలికలు ఉంటాయి.
ये रोमक अंडकोशिका को गर्भाशय की ओर ढकेलते है । , యోనిఅండకణంను గర్భాశయం వైపు నెట్టుతాయి. 3.17 మానవ స్త్రీ ప్రత్యుత్ప్తిత్తి వ్యవస్థ.
युग्माणू निर्माण (Gamete formation) शुक्रकोशिका (शुक्राणु) आैर अंड़कोशिका ये दोनो ही युग्माणू अर्धसूत्री विभाजन से निर्मित होते है । , సంయోగ బీజాలు ఏర్పడుట (Gamete formation) శుక్రకణాలు మరియు అండకణాలు రెండు సంయోగ బీజాలు క్షయకరణ విభజన ద్వారా తయారవుతాయి.
पुरुष के वृषण में यौवनावस्था से आगे मृत्युतक शुक्रकोशिकाओं का निर्माण होते रहता है । , పురుషుల ముష్కాలలో యవ్వన దశ నుంచి మరణించే వరకు శుక్రకణాలు తయారవుతాయి.
जन्म के समय स्त्री के अंडाशय में से 2 से 4 दसलाख इतनी बड़ी संख्या में अंड़कोशिकाएँ (ड़िंब) होती है । , స్త్రీ పిండం జన్మ సమయంలో వారి అండాశయంలో 2-4 మిలియన్ల సంఖ్యలో అపరిపక్వ అండాలు ఉంటాయి.
तथापी स्त्री के अंड़ाशय में यौवनावस्था से आगे मासिक धर्म रूक जाने की उम्र तक (सामान्यतः उम 45 वर्ष) हर महीने एक अंडकोशिका तैयार होती है । , స్త్రీల అండాశయంలో మాత్రం యవ్వనదశ నుంచి తర్వాత రుతు విరతి వరకు (సాధారణంగా 45 సం॥లు) ప్రతి నెల ఒక అండకణం తయారవుతుంది.
स्त्री में प्रजनन संस्थान के कार्य के रूक जाने को ही मासिक धर्म का बंद होना कहते है । , స్త్రీ-ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ విధి ఆగడాన్ని రుతువిరతి అంటారు.
सामान्यतः 45–50 वर्ष के दौरान स्त्री के शरीर में प्रजनन संस्थान के कार्य को नियंत्रित करनेवाले संप्रेरको का स्त्राव रूक जाता हैं । , సాధారణంగా 45-50 సంవత్సరాల మధ్య స్త్రీ శరీరంలో ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ విధిని నియంత్రించే హార్మోన్ల స్రావితాలు విస్కలనం చెందును/ ఆగును.
इसलिए मासिक धर्म रुक जाता है । , దాని వల్ల రుతువిరతి వస్తుంది.
फलन (Fertilization) शुक्राणु तथा ़डिंब का संयोग होकर युग्माणू के निर्माण होने की प्रक्रिया को फलन कहते है । , ఫలదీకరణం (Fertilization) శుక్రకణం మరియు అండకణం కలిసి సంయుక్తబీజం తయారయ్యే ప్ర‌క్ర్రియను ఫలదీకరణం అంటారు.
मनुष्य की फलन की प्रक्रिया शरीरांतर्गत होती है । , మానవులలో ఫలదీకరణం శరీరంలోపల జరుగుతుంది .
संभोग के समय स्त्री के योनी मार्ग में वीर्य स्खलीत किया जाता है । , సంయోగ సమయంలో స్త్రీ యోని మార్గం ద్వారా శుక్రంస్కలించబడుతుంది.
"वीर्य में स्थित कुछ दशलाख तक संख्यावाले शुक्राणु योनी मार्ग - गर्भाशय – अंड नलिका इस मार्ग से सफर करते है, उसमें से एक शुक्राणू अंड़नलिका में उपस्थित इकलौते डिंब का फलन करता है । ", శుక్రంలోని కొన్ని మిలియన్‌ల సంఖ్య గల శుక్రకణాలు యోనిమార్గం-గర్భాశయం-స్త్రీ బీజవాహిక మొదలగు వాటిగుండా ప్రయాణం చేస్తాయి. వాటిలోని ఒక శుక్రకణం స్త్రీ బీజవాహికలో ఉన్న ఒకే ఒక అండకణంతో ఫలధీకరణం చేస్తుంది.
यौवनावस्था से मासीक धर्म रूक जाने तक (साधारणतः 10-17 वे वर्ष से 45-50 वे वर्ष तक) हर महीने एक अंडकोशिका अंडाशय से बाहर निकलती है । , యవ్వనదశ నుంచి రుతువిరతి వరకు (సాధారణంగా: 10-17 సం॥ల నుండి 45-50 సంవత్సరాల వరకు) ప్రతినెల ఒక అండ కణం అండాశయం నుంచి బయట పడుతుంది.
अर्थात मासिक धर्म रुकने तक 2 से 4 दसलाख अंडकोशिकाओं में से साधारणतः केवल 400 ही अंडकोशिका अंडाशय से बाहर निकलती है । , అనగా రుతువిరతి వరకు 2-4 మిలియన్ల అండకణాలలో సాధారణంగా కేవలం 400 అండకణాలు మాత్రమే అండాశయం నుంచి బయటికి వస్తాయి.
बची हुई सारी अंडकोशिकाएँ नष्ट हो जाती है । , మిగిలిన అండకణాలన్ని నశిస్తాయి.
बताइए तो ! । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!
ैइसे सदैव ध्यान में रखे । , ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి.
किसी दम्पती को लड़का या लड़की होना ये पुरूष पर निर्भर होता है । , దంపతులకు అబ్బాయి లేక అవ్మూయి పుట్టడం సర్వం పురుషునిౖపె ఆధారపడి ఉంటుంది.
"जब युग्माणू की निर्मिती होती है, तब पुरूष की ओर से लिंग गुणसूत्र में से X या Y गुणसूत्र अगली पिढ़ी में आता है । ", సంయోగ బీజాలు తయారయ్యేటప్పుడు పురుషుల నుంచి లైంగిక క్రో‌మోజోములలో X లేక Y క్రో‌మోజోము తర్వాతి తరంలోకి వస్తాయి.
स्त्रियाें की ओर से केवल X गुणसूत्र आगे की पिढी में आता है । , స్త్రీల నుంచి మాత్రం Y క్రో‌మోజోముతర్వాతి తరానికి వస్తుంది
आगे फलन के समय अगर पुरूष से X गुणसूत्र आया तो लड़की होती है । , ఫలదీకరణ సమయంలో పురుషుని నుంచి Xక్రో‌మోజోము వస్తే అమ్మాయి అగును.
और Y गुणसूत्र आया तो लड़का होता है । , ఒకవేళY క్రో‌మోజోము వస్తే అబ్బాయి అగును.
ये ध्यान में रखते हुए लड़की होनेपर स्त्री को पूरी तरह से जिम्में दार मानना कहाँ तक उचित है? स्त्री-भ्रूण हत्या रोकने के लिए हम सब ने मिलकर प्रयास करना आवश्यक है । , దీన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొని అమ్మాయికావడానికి స్త్రీని పూర్తి బాధ్యురాలిని చేయడం ఎంతవరకు సరిౖయెనది? భ్రూణ హత్యలను ఆపడానికి మనం అందరం ప్రయత్నం చేయుట అత్యవసరం.
1. भ्रूण की पूरी वृद‌धि ् हो जाने के बाद माता के पियुषिका ग्रंथी से कौनसा संप्रेरक स्त्रवित होना प्रारंभ होता है? 2. इस संप्रेरक के कारण स्त्री प्रजनन संस्थान का कौनसा अंग संकचि ु त होने लगता है जिससे बच्चे का जन्म होने में मदत होती है? । , పిండం పూర్తిగా పెరిగిన తర్వాత తల్లి పీయూష గ్రంధి నుంచి ఏహార్మోన్ స్రవించడం మొదలవుతుంది?. ఈ హార్మోన్ వల్ల స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలోని ఏ అవయవం స్త్రీ వ్యాకోచంచెంది శిశువు జననంలో తోడ్పడుతుంది?.
ऋतुचक्र (मासिक धर्म) (Menstrual cycle) यौवनावस्था के बाद स्त्री के प्रजनन संस्था में कुछ बदलाव अाने लगते है और इस बदलाव की हर 28-30 दिनों की समयावधी के बाद पुनरावृत्ती होती है । , బుతుచక్రం‌ (Menstrual cycle) యవ్వన దశ తర్వాత స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలో కొన్ని మార్పులు ప్రారంభమవుతాయి. ఆ మార్పులు ప్రతి 28-30 రోజుల కాలావధిలో పునరావృతమవుతాయి.
इसी पुनरावृत्ती से होनेवाले बदलाव को ऋतुचक्र कहते है । , ఈ పునరావృతంగా జరిగే మార్పులను బుతుచక్రంఅంటారు.
ऋतुचक्र यह एक प्राकृतिक क्रिया है जो चार संप्रेरको द्‌वारा नियंत्रित होती है । , బుతుచక్రంఒక సహజ ప్రక్రియ. కావున నాలుగు హార్మోనుల ద్వారా దాని నియంత్రణ జరుగుతుంది.
"वे चार संप्रेरक है पुटीका ग्रंथी संप्रेरक (Follicle Stimulating Hormone), ल्युटीनायझींग संप्रेरक (पितपिंड़कारी संप्रेरक / Luteinizing Hormone), इस्ट्रोजेन और प्रोजेस्टेरॉन । "," ఫోలికల్ స్టిములేటింగ్ హార్మోన్ (Folicle Stimulating Hormone), ల్యూటిౖనె జింగ్ హార్మోన్ (Luteinizing Hormone) ఇ్రస్టోజెన్ మరియు ప్రోజెస్టెరాన్ అను నాలుగు రకాల హార్మోన్లు ఉంటాయి."
पुटीका ग्रंथी संप्रेरक के प्रभाव से अंड़ाशय में स्थित पुटीकाओं में से एक पुटीका के साथ ड़िंब (Oocyte) का विकास होना प्रारंभ होता है । , ఫోలికల్ స్టిములేటింగ్ హార్మోన్ కారణంగా అండాశయంలో ఉన్న అనేక పుటికలలో ఒక పుటికతో పాటు దానిలోని అండకణం (స్త్రీబీజ మాతృకణం) (Oocyte) వృద్ధి చెందడం మొదలవుతుంది.
यह विकसनशील पुटीका ‘इस्ट्रोजेन’ संप्रेरक का स्त्रवण करती है । , ఈ వృద్ధిచెందే పుటిక ఇ్రస్టోజెన్ హార్మోన్‌ను స్రనిస్తుంది .
इस्ट्रोजेन के प्रभाव से गर्भाशय के अंतःस्तर की वृद्‌धि (पहले ऋतुचक्र के समय) या पुनःनिर्मिती (बाद के ऋतुचक्रो के समय) होती है । , ఇ్రస్టోజెన్ ప్రభావం వలన గర్భాశయపు అంతరస్తరాల వృద్ధి (మొదటి బుతుచక్రంసమయంలో) లేక పునర్నిర్మాణం (తర్వాత అన్ని బుతుచక్రంసమయంలో) జరుగుతుంది.
इस दौरान अंड़ाशय में बढ़नेवाली पुटीका की पूरी वृद‌धि ् हो जाती है । , ఈ మధ్య కాలావధిలో అండాశయంలో పెరిగే పుటికలు (Follicle) పూర్తిగా వృద్ధి చెందుతాయి.
ल्यूटीनायझींग संप्रेरक के (Luteinizing hormone) प्रभाव से पूर्ण वृद्‌धि हुई पुटीका फुटकर उसमें से ड़िंब अंड़ाशय से बाहर आते है । , ల్యూటి జింగ్ హార్మోన్ (Luteinizing hormone) ప్రభావం వలన పూర్తిగా వృద్ధి చెందిన పుటికలు పగిలి దానిలోని అండకణాలు అండాశయం నుంచి బయటికి వస్తాయి.
इसी को अंड़ोत्सर्ग (Ovulation) कहते है । , దీనిని అండోత్సర్గం (Ovulation) అంటారు.
अंडाशय में फुटे पुटीका से पित पिण्ड़ (Corpus luteum) बनते है । , అండాశయంలో పగిలిన పుటికల నుంచి కార్పస్ ల్యుటియం తయారవుతుంది.
ये पित पिण्ड़ प्रोजेस्टेरॉन संप्रेरक को स्त्रवित करना प्रारंभ करते है । , కార్పస్ ల్యుటియం (Corpus luteum) ప్రోజెస్టెరాన్ హార్మోన్‌ను స్రవిస్తుంది.
प्रोजेस्टेरॉन के प्रभाव से गर्भाशय के अंतःस्तर की ग्रंथियाँ स्त्रवित होने लगती है । , ప్రోజెస్టెరాన్ ప్రభావం వలన గర్భాశయం అంతర స్తరాలలోని గ్రంధి స్రవించడం ప్రారంభిస్తుంది.
जिससे ये अंतःस्तर भ्रूण के आरोपण के लिए पूरी तरह तैयार हो जाता है । , ఇలా అంతరస్తరాలు పిండం పెరుగుటకు తయారవుతాయి.
पीयुषिका ग्रंथी । , పీయూష గ్రంధి.
मासिक धर्म के समय अंडाशय में होनेवाले परिवर्तन । , బుతుచక్రంసమయంలో అండాశయంలో జరిగే మార్పులు.
पूर्ण वृद्‌धिगंत पिटीका । , పూర్తిగా పెరిగిన పుటికలు.
अंडोत्सर्ग । , అండోత్సర్గం.
पित पिंड । , కార్పస్ ల్యుటియం.
श्वेत पिंड़ । , కార్పస్ అల్బికన్స్.
प्रोजेस्टेरॉन आणि इस्ट्रोजेन । , ప్రోజెస్టెరాన్ మరియు ఇ్రస్టోజెన్.
नए मासिकस्राव की शुरूआत । , క్రొత్త బుతుశ్రావాలు మొదలవుట.‌
इस्ट्रोजेन मासिक धर्म के समय गर्भाशय में होन वाले परिवर्तन मासिक स्त्राव का समय । , కొత్త ఇ్రస్టోజెన్ రుతువిరతి బుతుచక్రంప్రారంభం సమయంలో గర్భాశయంలో జరిగే మార్పులు.
गर्भाशय के अंतःस्तर के पुननिर्मिती का समय । , గర్భాశయపు అంతరస్తరాల పునర్నిర్మాణసమయం.
गर्भाशय के अंतःस्तर की ग्रंथियाँ स्त्रवीत होने का समय अंडोत्सर्ग का समय । , గర్భాశయపు అంతరస్తరాల గ్రంధిస్రవించే సమయం అండోత్సర్గ సమయం.
3.21 मासीकचक्र/ मासिक धर्म / ऋतुचक्र । , బుతుచక్రం.
ड़िंब का फलन 24 घंटों में नहीं हुआ तो पित पिण्ड़़ अकार्यक्षम होकर उसका रूपांतरण श्वेतपिंड़़ में (Corpus albicans) हो जाता है । , అండకణాల ఫలధీకరణం 24 గంటలలో ఒకవేళ జరుగకపోతే కార్పస్ ల్యుటియం సామర్థ్యాన్ని కోల్పోయి కార్పస్ అల్బికన్స్‌గా రుపాంతరం చెందుతుంది.
जिससे इस्ट्रोजेन और प्रोजेस्टेरॉन इन दोनो संप्रेरको का स्त्रवित होना पूरी तरह से रूक जाता है । , దాని వల్ల ఇ్రస్టోజెన్ మరియు ప్రోజెస్టెరాన్ ఈ రెండు హార్మోన్లు స్రవించడం పూర్తిగా ఆపివేస్తాయి.
इन संप्रेरको के अभाव से गर्भाशय के अंतःस्तर का ऱ्हास होने लगता है और उसमें के ऊतक तथा अफलीत ड़िंब योनीमार्ग द्वारा बाहर निष्कासित किए जाते है । , ఈ హార్మోనుల లోపం వలన గర్భాశయపు అంతరస్థరాలు అదృశ్యంకావడం ప్రారంభమవుతుంది. మరియు నిష్ఫల అండకణాలు యోని మార్గం ద్వారా బయటికి పంపించబడుతాయి.
इसी के साथ साथ भारी मात्रा में रक्तस्राव होता है । , దీనితో పాటు ఎక్కువ పరిమాణంలో రక్త స్రావం జరుగుతుంది.
इसीको ऋतुस्त्राव या मासिकधर्म कहते हैं । , దీనినే బుతుస్రావం/బుతుచ‌క్రం అంటారు.
इस प्रक्रिया की पुनरावृत्ती हर महिने में तब तक होती रहती है जब तक ड़िंब का फलन होकर तैयार होनेवाले भ्रूण का आरोपण नहीं हो जाता । , ఈ ప్రక్రియలో అండకణం ఫలదీకరణం జరిగి పిండం తయారుకానంత వరకు ప్రతినెల బుతుచ‌క్రంపునరావృతమవుతుంది.
भ्रूण आरोपीत होनेपर शिशू का जन्म होने तक और उसके दुग्धपान की कालावधी तक इस चक्र की पुनरावृत्ती रूक जाती है । , పిండం ఏర్పడితే శిశువుజన్మించే వరకు మరియు తర్వాత పాలిచ్చే కాలం వరకు ఈ బుతుచ‌క్రంఆగుతుంది.
मासिक चक्र यह एक प्राकृतिक क्रिया है जिसमें 4-5 दिनों के मासिक स्त्राव के दौरान स्त्री को काफी वेदनाएँ होती है । , బుతుచ‌క్రంఒక సహజ ప్రక్రియ. కావున దానిలోని 4-5 రోజుల రక్తస్రావపు కాలంలో మధ్యలో స్త్రీకి ఎక్కువ బాధ కలుగుతుంది.
उसी प्रकार अत्याधिक मात्रा में रक्तस्त्राव होने से कमजोरी भी आ जाती है । , అలాగే ఎక్కువ పరిమాణంలో రక్తస్రావం జరుగుట వలన బలహీనత ఏర్పడుతుంది.
इस कालावधी में स्त्री को संसर्ग होने की संभावना रहती है । , ఈ కాలంలో స్త్రీలకు అంటువ్యాధులు సోకే అవకాశముంటుంది.
इन सभी कारणो की वजह से इन दिनों में विशेष व्यक्तीगत स्वच्छता के साथ साथ आराम की भी जरूरत होती है । , ఈ అన్ని కారణాల వల్ల ప్రత్యేక వ్యక్తిగత శుభ్రతతో పాటు విశ్రాంతి అవసరముంటుంది.
प्रजनन और आधुनिक तकनिक (Reproduction and advanced technology) कई दंपत्तियों को विभिन्न कारणों से संतान नहीं हो पाती । , ప్రత్యుత్పత్తి మరియు ఆధునిక సాంకేతికజ్ఞానం (Reproduction and advanced technology) అనేక మంది దంపతులకు వివిధ కారణాల వలన పిల్లలు పుట్టరు.
"स्त्रियों के विषय में मासीक धर्म में अनियमितता, ड़िंब के निर्माण में अवरोध, अंड़़नलिका में ड़िंब के प्रवेश को लेकर रूकावटे,गर्भाशय के गर्भ रोपण की क्षमता में कमी की समस्या, आदि कारणों की वजह से संतान प्राप्ती नहीं हो सकती । "," స్త్రీల బుతుస్రావంలో ‌క్రమరహితం, అండకణాల ఉత్పత్తిలో అవరోధాలు, స్త్రీ బీజవాహికలో అండ కణం ప్రవేశంలో అవరోధాలు, గర్భాశయం యొక్క ధారణ సామర్థ్యంలో అవరోధాలు మొదలగు కారణాల వలన పిల్లలు కలుగరు ."
"पुरूषों में वीर्य में शुुक्राणु का पूर्णरूप से अभाव, शुक्राणओं की मंद गती, शुक्राणुओं में विभिन्न दोष आदि कारणों से संतान प्राप्ती में बाधाएँ निर्माण होती है । "," పురుషులలో వీర్యంలో (శుక్రం) శుక్రకణాల లోపం, శుక్రకణాలలో కదలికలు సరిగ్గా లేకపోవడం, శుక్రకణాలలో వివిధ లోపాలు మొదలగు కారణాల వలన పిల్లలను పొందటంలో అవాంతరాలను తీసుకువస్తాయి."
लेकिन आधुनिक चिकित्सा विज्ञान के कारण अब इन सारी समस्याओं पर मात कर पाना संभव है । , ఐనప్పటికి ఆధునిక వైద్యశాస్త్రం వల్ల ఇప్పుడు ఈ సమస్యలను అధిగమించవచ్చును.
"IVF, स्थानापन्न मातृत्व (Surrogacy), वीर्य बैंक आदि तकनिको की सहायता से अब संतानहींन दंपत्ती को संतानप्राप्ती हो सकती है । "," IVF, అద్దె మాతృత్వం (Surrogacy), స్పెర్మ్ బ్యాంకు మొదలగు సాంకేతికజ్ఞానం సహాయంతో ఇప్పుడు పిల్లలులేని దంపతులు పిల్లలను కనవచ్చు."
अंडकोशिका काँच नलिका में फलन (IVF -In Vitro Fertilization ) सूक्ष्मनलिका सूक्ष्मशोषणनलिका इस तकनीक में फलन की क्रिया एक काँच की नलीका में की जाति है और निर्माण होनेवाला भ्रूण उचित समयपर दंपती की स्त्री के गर्भाशय में आरोपित किया जाता है । ," అండకణం గాజుగొట్టంలో ఫలదీకరణం (IVF- In Vitro Fertilization) (సూక్ష్మశేవ్ నాళము, సూక్ష్మవాహిక). ఈ సాంకేతికజ్ఞానంతో గాజుగొట్టంలో రెండు సంయోగబీజాల్ని ఫలదీకరణం జరుపుతారు. మరియు తయారైన పిండాన్ని సరియైనసమయంలో స్త్రీ శరీరంలోకి ప్రవేశపెడుతారు."
"शुक्राणुओं की संख्या में कमी, ड़िंब का अंड़़नलिका में प्रवेश में रूकावट आदि समस्याओं अंडकोशिकामें के कारण अगर संतान प्राप्ती न हो रही हो तो उस समय IVF तकनीक शुक्राणु छोडना का उपयोग करते है । "," శుక్రకణాల తక్కువ పరిమాణం, అండకణంస్త్రీ బీజవాహికలో ప్రవేశంలో ఉన్న అవరోధాలు మొదలగు కారణాల వలన పిల్లలు కాకపోతే IVF ఈ సాంకేతిక జ్ఞానాన్ని ఉపయోగించి అండకణంలో పిల్లలను కంటారు."
3.22 काँच नलिका में फलन स्थापन्न मातृत्व (Surrogate Mother) कुछ स्त्रियों में गर्भाशय आरोपण नहीं होता । , గాజు గొట్టంలో ఫలదీకరణం. అద్దె మాతృత్వం (Surrogate Mother) కొంత మంది స్త్రీలలో గర్భాశయానికి పిల్లలను కనే సామర్థ్యం ఉండదు.
वे स्त्रियाँ स्थापन्न मातृत्व (Surrogate Mother) इस आधुनिक उपचार पद्धति की सहायता ले सकती है । , అందువల్ల ఇటువంటి స్త్రీలకు అద్దె మాతృత్వం (Surrogate Mother) అనే ఆధునిక చికిత్స పద్ధతి మద్ధతు తీసుకోవచ్చును.
इस पद्धति में गर्भाशय आरोपण क्षम न होनेवाली स्त्रियों के अंड़ाशय से ड़िंब लिया जाता है । , ఈ పద్ధతిలో గర్భాశయ సామర్థ్యం లేని స్త్రీల అండాశయం నుంచి అండ కణాలను సేకరిస్తారు.
उस ड़िंबे को काँचनलिका में लेकर उसी स्त्री के पती के शुक्राणु का उपयोग कर फलन की क्रिया संपन्न की जाती है । , ఈ అండకణాలను గాజు గొట్టంలో స్త్రీ యొక్క భర్త శుక్రకణాలను వాడి ఫలధీకరణం చేస్తారు.
इससे निर्माण होनेवाले भ्रूण को किसी अन्य स्त्री के गर्भाशय में आरोपित किया जाता है । , ఈ విధంగా తయారైన పిండాన్ని వేరే స్త్రీ గర్భాశయంలోకి ప్రవేశపెడుతారు.
ऐसी परिस्थिती में जिस स्त्री के गर्भाशय में भ्रूण का रोपण किया जाता है उस स्त्री को स्थानपन्न माता (Surrogate Mother) कहते है । , ఇటువంటి పరిస్థితిలో స్త్రీ గర్భాశయంలో పిండాన్ని ప్రవేశపెడుతారో ఆ స్త్రీని 'అద్దె తల్లి' (Surrogate Mother) అంటారు.
3.23 स्थानापन्न मातृत्व वीर्य बैंक (Sperm Bank / Semen Bank) कई दम्पत्ति के पुरुषों में शुक्राणु की निर्मिती को लेकर कुछ समस्याएँ होती है । , స్పెర్మ్ బ్యాంకు (Sperm Bank /Semen Bank). అనేక దంపతులలోని పురుషులలో శుక్రకణాల ఉత్పత్తిలో పైన పేర్కొన్న మాదిరిగా కొన్ని అవరోధాలు ఉంటాయి.
ऐसे दंपत्तीयों के लिए संतान प्राप्ती हेतु ‘वीर्य बैंक’ ये एक नई संकल्पना सामने आई है । , ఇటువంటి దంపతులు పిల్లలను కనడానికి స్పెర్మ్‌బ్యాంకు ఒక కొత్త సంకల్పన ముందుకు వచ్చింది.
रक्त बैंक के जैसी ही यह संकल्पना हैं । , ఈ సంకల్పన రక్త బ్యాంక్ మాదిరిగా ఉంటుంది.
पुरूषों के इच्छानुसार उनकी संपूर्ण शारीरिक और अन्य जाँच करने के बाद उनके द्‌वारा स्खलित वीर्य वीर्यबैंक में संग्रहीत किया जाता है । , స్పెర్మ్ బ్యాంకులో ఇష్టమున్న పురుషుల సమగ్ర శారీరక మరియు ఇతర చెకప్‌ల తర్వాత అతడు స్కలించిన వీర్యాన్ని నిలువ చేస్తారు.
किसी भी प्रकार के कोशिका विभाजन से पूर्व कोशिका उसके केंद्रक में स्थित गुणसूत्रों की संख्या को दूगना करती है । , ఏ రకపు కణవిభజనౖకెనా ముందుగా కణం దాని కేంద్రకంలో ఉన్న ‌క్రోమోజోముల సంఖ్యను రెట్టింపు చేసుకొంటుంది.
यदि गुणसूत्रों की संख्या 2n हो तो वह 4n की जाती है । , అనగా ఒక వేళ ‌క్రోమోజోములసంఖ్య 2n ఉంటే 4n చేయబడుతుంది.
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
गुणसूत्रों का आकार कैसा होता है? उनके भागों के नाम आकृति 2.5 में लिखिए । , క్రోమోజోముల ఆకారం ఎలా ఉండును? వాటి భాగాల పేర్లు 2.5 పటంలో రాయండి.
"2n अवस्था में हर प्रकार के गुणसूत्र की एक एक जोड़ी होती है, लेकिन n अवस्था में हर प्रकार का केवल एक-एक गुणसूत्र होता है और उसका आकार साथ में दी आकृति के अनुसार होता है । ", 2n స్థితిలో ప్రతి రకపు ఒక్కొక్క క్రోమోజోముజత ఉంటుంది. కాని n స్థితిలో మాత్రం ప్రతి రకపు ఒక్కొక్క ‌క్రోమోజోముఉంటుంది.మరియు వాటి ఆకారం ప్రక్క పటంలో మాదిరిగా ఉంటుంది.
समसूत्री कोशिका विभाजन (Mitosis) : कायिक कोशिका और मूल कोशिका ये समसूत्री विभाजन द्वारा विभाजित होती हैं । , సమవిభజన: దేహకణాలు మరియు మూలకణాలు ఈ కణవిభజన ద్వారా విభజించబడుతాయి
समसूत्री विभाजन मुख्यतः दो सोपानों में पूर्ण होता है । , సమవిభజన ముఖ్యంగా రెండుదశలలో పూర్తవుతుంది.
वे दो सोपान अर्थात प्रकल विभाजन/ केंद्रक का विभाजन (Karyokinesis) और परिकल विभाजन /जीवद्रव्य का विभाजन (Cytokinesis) । , ఆ రెండు దశలు కేంద్రక విభజన (Karyokinesis) మరియు కణద్రవ్య విభజన (Cytokinesis).
केंद्रक का विभाजन चार चरणों में पूर्ण होता है । , కేంద్రక విభజన నాలుగు దశలలో పూర్తవుతుంది.
अ. पूर्वावस्था (Prophase) : केंद्रकीय विभाजन की पूर्वावस्था में मूलत: बहुतही नाजुक धागें जैसे गुणसूत्रों का वलीभवन (Folding / Condensation) होता है । , ప్రథమదశ (Prophase): కేంద్రక విభజన ప్రథమదశలో అత్యంత మృదువైన దారాల వలె ఉన్న ‌‌క్రోమోజోముముడుతలు (Folding/Condensation) పడుతాయి.
जिससे वे लंबाई में छोटे और आकार में मोटे होकर उनके अर्धगुणसूत्र जोड़ी के साथ (Sister chromatids) दिखाई देने लगते है तारक केंद्र द्‌विगुणित होता है । , అందువల్ల అవి పొట్టిగా మరియు మందంగా మారి వాటి సగం ‌క్రోమోజోముల జతలతోసహా (Sister chromatids) ‌ క్రోమోజోములు జన్యు పదార్థం కనిపించడం ప్రారంభమవు తుంది. సెంట్రియోల్ (centriole) రెట్టింపవుతుంది.
और प्रत्येक तारक केंद्रक कोशिका के विपरीत सिरों पर जाते है । , ప్రతి సెంట్రియోల్ కణం యొక్క వ్యతిరేక ధృవాలకు పోతుంది.
केंद्रकावरण (nuclear membrane) आैर केंद्रीका (nucleolus) लुप्त होने लगते है । , కేంద్రకత్వచం (nuclear membrane) మరియు కేంద్రకాంశం nueleolus) అదృశ్యం కావడం మొదలవుతుంది.
ब. मध्यावस्था (Metaphase) : मध्यावस्था में केंद्राकावरण पूरी तरह से नष्ट हो जाता है । , మధ్యస్థదశ (Metaphase) :మధ్యస్థ దశలో కేంద్రకత్వచం పూర్తిగా అదృశ్యమగును.
सभी गुणसूत्राें का घनीकरण पूर्ण होकर प्रत्येक गुणसूत्र उसके अर्धगुणसूत्र जोड़ी के साथ (Sister chromatids) स्पष्ट रूप से दिखाई देते है । , అన్ని‌ క్రోమోజోములు మందంగా తయారై ప్రతి ‌ క్రోమోజోము దాని సగం క్రోమోజోముల జతతో (Sister chromatids) స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.
सभी गुणसूत्र कोशिका के विषुववृत्तीय प्रतल के (मध्यप्रतल के) समांतर अवस्था में संरचित (Arrange) होते हैं । , అన్ని ‌ క్రోమోజోములు కణం మధ్యలో సమాంతర స్థితిలో (Arrange) అమర్చబడుతాయి.
दोनों तारककेंद्रक और प्रत्येक गुणसूत्र के गुणसूत्रबिंदू (Centromere) के बीच विशेष प्रकार के लचीले प्रथिनों के धागे/ तुर्कतंतु (Spindle fibres) का निर्माण होता है । , రెండు సెంట్రియోల్‌లు మరియు ప్రతి మధ్యదశ ‌ క్రోమోజోముయొక్క (Centromere) సెంట్రోమియర్‌లు ఈ సమయంలో ప్రథమదశ ప్రత్యేక స్థితిస్థాపక మాంస కృత్తుల దారాలు (Spindle fibres/కండెప్రోగులు) తయారవుతాయి.
क. पश्चावस्था (Anaphase) : पश्चावस्था में उन धागों की सहायता से गुणसूत्रबिंदु का विभाजन होकर प्रत्येक गुणसूत्र की अर्धगुणसूत्र जोड़ी अलग होकर विपरीत दिशा में खिची जाती है । , క) చలనదశ (Anaphase) చలనదశలో దారాల సహాయంతో చలనదశ సెంట్రోమియర్లు విభజన చెంది ప్రతి ‌క్రోమోజోముసగం ‌ క్రోమోజోముజతగా వేరై వ్యతిరేక దిశలో కదులును.
अलग हुए अर्ध गुणसूत्रों को संतती गुणसूत्र(Daughter chromosomes) कहते है । , వేౖరెన సగం ‌క్రోమోజోములను పిల్ల క్రోమోజోములు (Daughter chromosomes) అంటారు.
इस समय ये खिंचे जानेवाले गुणसूत्र केले के घड़ जैसे दिखाई देते हैं । , ఈ వేళలో క్రోమోజోములు అరటి గెలలాగ కనిపిస్తాయి.
इस प्रकार गुणसूत्रों के दो-दो समूह कोशिका के दोनों सिरों पर पहुँचाए जाते है । , ఈ విధంగా ‌క్రోమోజోముల రెండు రెండు జతలు కణానికి రెండు చివరలకు చేరుతాయి.
2.5 गुणसूत्र । , క్రోమోజోములు
गुणसूत्र । , క్రోమోజోములు
मध्यावस्था पूर्वावस्था पश्चावस्था 2n अंत्यावस्था 2n । ," మధ్యదశ,చలన దశ,ప్రధమ దశ 2n, అంత్యదశ 2n ."
2n 2.6 समसूत्री कोशिका । , కేంద్రక విభజన.
18, ...
गुणद्रव्य । ," గుణాలు<p style=""text-align: </p><p style=""text-align: </p>"
वैज्ञानिकों का परिचय चार्ल्स रौबर्ट डार्विन (1809-1882) इस अंग्रेज जीवशास्त्री ने उत्क्रांती का सिद्‌धांत प्रतिपादित किया । , శాస్త్రజ్ఞుని పరిచయం చార్లెస్ రాబర్ట్ డార్విన్ (1809-1882) ఈ ఇంగ్లీష్ జీవశాస్త్రవేత్త పరిణామ సిద్ధాంతాన్ని ప్రతిపాదించారు.
उन्होंने प्रतिपादित किया की सजीवोंंं की सभी प्रजातियाँ एक समान पूर्वजाें से क्रमशः एवं हजारो वर्षों के कालखंड़ में विकसित हुई हैं । , సజీవుల యొక్క అన్ని జాతులు ఒకే పూర్వీకుల నుంచి క్రమక్రమంగా మరియు వేల సంవత్సరాల కాలావధి తర్వాత వృద్ధి చెందినవి.
इस विकास के लिए प्राकृतिक चयन का सिद्‌धांत जिम्मेदार है ऐसा उन्होंने प्रतिपादित किया । , ఈవికాసంలో ప్రకృతి వరణం సిద్ధాంతం కారణభూతమగునని అతడు ప్రతిపాదించాడు.
लैमार्कवाद (Lamarkism) उत्क्रांती होते समय सजीवोंंं के शरीर रचना में परिवर्तन होता है और यह परिवर्तन उस सजीव द्‌वारा किए गए प्रयत्न अथवा किए गए आलस पर निर्भर होता है ऐसा सिद्‌धांत प्रस्तुत किया । , లామార్క్‌వాదం (Lamarckism) పరిణామం జరుగునప్పుడు సజీవుల శరీర నిర్మాణంలో మార్పులు జరుగును. ఈ మార్పుల వెనుక ఆ జీవి చేసిన ప్రయత్నం మరియు చేసిన నిర్లక్ష్యం కారణభూతమగును అను సిద్ధాంతాన్నిజీన్ బాప్టిస్ట్ లామార్క్ ప్రతిపాదించాడు.
इसे उन्होने ‘इंद्रियों का उपयोग या अनुपयोग का सिद्‌धांत (Use or disuse of organs) भी कहा हैं । , దీనిని అతడు అవయవాల వాడుక మరియు నిరుపయోగ సిద్ధాంతం (Use or dissue of organs ) అని అన్నారు.
परिचय वैज्ञानिकों का परिचय इसके भी आगे जाकर उन्होंने ऐसा कहा की पीढ़ी दर पीढी़ जिराफ । , ఇంక ముందు వచ్చే తరం జిరాఫీదే అని అయన అన్నారు.
"अपनी गर्दन तानकर पेड़ों के ऊपर की पत्तीयाँ खाने के कारण लंबी गर्दन वाला बना, उसी प्रकार से लोहार के कंधे घनों के प्रहार से मजबूत हुए, शुतरमुर्ग, इमू आदि पक्षियों के पंख उपयोग में न लाने के कारण कमजोर हुए । "," తర్వాత అతను జిరాఫీ తరతరాలుగా తన మెడ సాగిస్తూ చెట్లపై ఆకులు తినుట వలన మెడ పొడవుగా మారినది, అలాగే కమ్మరి సుత్తె గాయాలను భరించి బలిష్టంగా మారింది. నిప్పుకోడి, ఇమూ మొదలగు పక్షులు రెక్కలను వాడక పోవుట వలన బలహీనౖమెనవి."
"हंस, बत्तखों के पैर पानी में रहने से तैरने योग्य हुए अथवा सॉंप ने बिल में जाने योग्य शरीर रचना करते करते अपने पैर गॅंवा दिए । "," హంస, బాతుల కాళ్ళు నీటిలో ఉండి ఈదడానికి అనుకూలంగా మారినవి మరియు పాములు రంధ్రాలలోకి దూరి శరీర నిర్మాణంలో వాటి కాళ్ళను పోగొట్టుకున్నాయి అని అన్నాడు."
ये सभी उदाहरण ‘‘उपार्जित विशेषताएँ (Acquired characters) इस स्वरूप की होने के कारण ये एक पीढ़ी़़ से दूसरे पीढ़ी में संक्रमित होती गई । , ఈ అన్ని ఉదాహరణలు ఆర్జిత లక్షణాలు(Acquired characters). కావునఇవి ఒక తరం నుంచి ఇంకోతరానికి సంక్రమిస్తాయి.
यही ‘‘उपार्जित परिवर्तन के संक्रमण का सिद्धांत’’ (Theory of inheritance of acquired characters) या लैमार्कवाद का सिद्‌धांत है । , దీనినే ఆర్జిత గుణాల అనువంశిక సిద్ధాంతం (Theory of inheritance of acquired characters) లేక లామార్క్ వాదం అంటారు.
"विशिष्ट स्वरूप के प्रयत्नों से शरीर अंगों का विकास अथवा प्रयत्न न करने के कारण धीरे-धीरे नष्ट होना मान्य हुआ परंतु उसका पीढ़ी दर पीढ़ी संक्रमण अमान्य हुआ क्योंकि स्वयं में लाए गए परिवर्तन नयी पीढ़ी को नहींं दिए जाते हैं, इसकी बार-बार जाँच की गई और लामार्क के द्‌वारा प्रतिपादित सिद्‌धांत गलत साबित हुआ । ", ఒక ప్రత్యేక రూపపు ప్రయత్నం వల్ల శరీర రంగు వికాసం లేదా ప్రయత్నం చేయకపోవడం వలన నాశనం వంటివి ఆమోదించబడలేదు. కారణం స్వతహాగ జీవిలో జరిగిన మార్పులు కొత్తతరానికిప్రయత్నం కారణ భూతమగునను జీవిలో జరిగిన మార్పులు కొత్తతరానికి ఇవ్వబడవు. దీనిని అనేక సార్లు పరిశీలించి చూడడం జరిగింది. కావున లామార్క్ సిద్ధాంతంలో లోపాలు కనిపించాయి.
"जीन बाप्टीस्ट लैमार्क (1744-1829) उत्क्रांती के पीछे उन सजीवोंंं का प्रयत्न जिम्मेदार होता है, ऐसा विचार लैमार्क इन्होंने रखा । ", జీన్ బాప్టిస్ట్ లామార్క్ (1744 -1829) పరిణామం వెనుక ఆయూ జీవుల ప్రయత్నం కారణ భూతమగునను ఆలోచనను లామార్క్ ప్రతిపాదించాడు.
"इस फ्रेंच वैज्ञानिक ने यह बताया की, प्रत्येक प्राणी अथवा वनस्पती अपने जीवनकाल के दरम्यान परिवर्तित होते है और उनकी अगली पीढ़ी में ये परिवर्तन पहुँचाए जाते है और अगली प्रत्येक पीढी में भी ऐसे परिवर्तन होते रहते हैं । "," ఈ ఫ్హ్రెంచ్ ప్రకృతి శాస్త్రవేత్త ప్రతి జంతువు మరియు మొక్క వాటి జీవితకాలంలో మార్పు చెందునని, వాటి తర్వాత తరానికి మార్పులు అందజేయబడునని ప్రతి తరంలో ఇలాంటి మార్పులు జరుగునని సూచించినాడు."
इंंटरनेट मेरा मित्र । , అంతర్జాలం నా నేస్తం.
1.11 जिराफ । , జిరాఫీ.
सजीवोंंं के जीवन काल में जो विशेषताएँ उन्होने संपादित की हैं वे संतान की ओर संक्रमित हो सकती हैं । , సజీవుల జీవితకాలంలో ఏ లక్షణాలు అవి ఆర్జించునో అవి సంతతికి సంక్రమిస్తాయి.
इसे ही संपादित गुणों का अनुवश ं कहते हैं । ," దీనిని ""ఆర్జిత గుణాల అనువంశిక సిద్ధాంతం'' అంటారు"
8,8
इंटरनेट की सहायता से विश्व के बंदरों की विविध प्रजातियों के छायाचित्र एवं जानकारी प्राप्त कीजिए । , అంతర్జాలం సహాయంతో కోతుల వివిధ జాతుల చాయా చిత్రాలు మరియు సమాచారంను సేకరించండి.
भारत का संविधान उद्देशिका ।,భారత రాజ్యాంగం యొక్క లక్ష్యాలు.
"हम, भारत के लोग, भारत को एक संपूर्ण प्रभुत्व-संपन्न ।","మేము, భారత ప్రజలు, భారతదేశానికి పూర్తి ఆధిపత్యాన్ని ఇచ్చాము."
"समाजवादी पंथनिरपेक्ष लोकतंत्रात्मक गणराज्य बनाने के लिए, तथा उसके समस्त नागरिकों को : सामाजिक, आर्थिक और राजनैतिक न्याय, विचार, अभिव्यक्ति, विश्वास, धर्म और उपासना की स्वतंत्रता, प्रतिष्ठा और अवसर की समता प्राप्त कराने के लिए, तथा उन सब में व्यक्ति की गरिमा और राष्ट्र की एकता और अखंडता सुनिश्चित करने वाली बंधुता बढ़ाने के लिए दृढ़सं क ल्प होकर अपनी इस सं वि धान सभा में आज तारीख 26 नवंबर, 1949 ई. (मिति मार्गशीर्ष शुक्ला सप्तमी, संवत्‌ दो हजार छह विक्रमी) को एतद्‌ द्‌वारा इस संविधान को अंगीकृत, अधिनियमित और आत्मार्पित करते हैं ।","ఒక సోషలిస్ట్ లౌకిక ప్రజాస్వామ్య గణతంత్ర రాజ్యాన్ని సృష్టించడం మరియు దాని పౌరులందరినీ తయారు చేయడం: సామాజిక, ఆర్థిక మరియు రాజకీయ న్యాయం, ఆలోచన స్వేచ్ఛ, వ్యక్తీకరణ, విశ్వాసం, మతం మరియు ఆరాధన, గౌరవం మరియు అవకాశాల సమానత్వం మరియు వారందరిలో వ్యక్తి యొక్క గౌరవం దేశం యొక్క ఐక్యత మరియు సమగ్రతను నిర్ధారించడానికి సోదరభావం యొక్క సంకల్పం ద్వారా ఈ రాజ్యాంగం ఏర్పడింది, ఈ రోజు, ఈ సంస్కృతం సభలో క్రీ.శ 1949, నవంబర్ 26 న (మిటి మార్గశిర్ష శుక్లా సప్తమి, సంవత్ రెండు వేల మరియు ఆరు విక్రేతలు) ఈ సంస్కృతసభలో. దత్తత తీసుకోండి, అమలు చేయండి మరియు లొంగిపోండి."
C , ఇఇ .
"सौर सेल से मिलनेवाली विद्‌युत-शक्ती यह दिष्ट (DC) होने के कारण जो विद्‌युत यंत्र दिष्ट (DC) विद्य‌ ुतशक्तिपर चलते है, जैसे Light Emitting Diode (LED) पर आधारित विद्‌युत बल्ब, उस जगह यह ऊर्जा सीधे उपयोग में लाई जाती है । "," సౌర ఘటాల ద్వారా లభించే విద్యుత్ శక్తి ఏక ముఖం (DC) కావడం వల్ల ఏ విద్యుత్ యంత్రాలు ఏకముక (DC) విద్యుత్ శక్తితో నడుస్తాయో ఉదాహరణకు Light Emitting Diode (LED) పై ఆధారపడిన విద్యుత్ దీపాలు, అటువంటి చోట్ల ఈ శక్తిని నేరుగా ఉపయోగించవచ్చును."
"परंतु सौर सेल से प्राप्त होनेवाली ऊर्जा केवल सूर्यप्रकाश उपलब्ध होने पर ही बनती है, अतः यदि ऊर्जा अन्य समय पर उपयोग में लानी है तो वह विद्‌युत सेल (battery) में संचित करनी पड़ती है । ", కాని సౌరఘటాల ద్వారా శక్తి కేవలం సూర్యరశ్మి అందుబాటులో ఉన్నంతవరకే తయారు కావడం వలన ఒక వేళ శక్తిని ఇతర సమయాల్లో ఉపయోగించాల్సి వస్తే గనుక విద్యుత్ ఘటంలో (battery) దానిని నిలువ చేయాల్సి ఉంటుంది.
"परंतु हमारे घरों में और औद्‌योगिक क्षेत्रों में उपयोग में लाए जानेवाले अनेक उपकरण ये प्रत्यावर्ती (AC) विद्‌युत शक्ति पर चलते हैं, ऐसे समय में सौर सेलद्वारा निर्मित (व battery में संचित) विद्‌युत ऊर्जा का रुपांतर इन्व्हर्टर (inverter) इस इलेक्ट्रॉनिक यंत्रद्‌वारा प्रत्यावर्ती (AC) विद्‌युत शक्ति में किया जाता हैं । ", కాని మన ఇంటి అవసరాలకు అలాగే పరిశ్రమలలో ఉపయోగించెడి చాలామట్టుకు పరికరాలు ఏకాంతర విద్యుత్ శక్తి (AC)తో నడుచుట వలన సౌరఘటం సౌర-ఘటాల ద్వారా ఉత్పత్తియైన (Battery నిలువ చేసిన) విద్యుత్ శక్తిని ఇన్వర్టర్ (Inverter) అను ఎల్రక్టానిక్ యంత్రం ద్వారా ఏకాంతర విద్యుత్ శక్తి (AC)లోకి రూపాంతరం చేయాల్సి ఉంటుంది.
(आकृती 5.27) प्रकाश ऊर्जा इन्व्हर्टर और ट्रान्सफॉर्मर । , (పటం 5 .27) విద్యుత్ పరికరాలు ఇన్వర్టర్ ట్రాన్స్ ఫార్మర్.
सौर-सेल AC पर चलनेवाले विद्‌युत उपकरण । , సౌర ఘటం ACలలో పనిచేసె విధ్యుత్ పరికరం.
विद्‌युत सेल इन्व्हर्टर । ," విద్యుత్ ఘటం, ఇన్వర్టర్"
5.26 सौर-सेल द्वारा निर्मित विद्‌युत-ऊर्जा इन्व्हर्टर द्वारा AC शक्ति में रूपांतरित करना । , 5.27 సౌర ఘటాల ద్వారా ఉత్పత్తిౖయెన విద్యుత్ శక్తి ఇన్వర్టర్ ద్వారా AC శక్తిలోకి రూపాంతరం చేయుట.
पॉवर ग्रीड़ । , పవర్ గ్రిడ్
अनेक सौर पॅनल एकत्र जोड़कर अपेक्षित विद्‌युतऊर्जा निर्मित की जा सकती है । , అనేక సౌర-ప్యానెల్స్ ఒక చోట జోడించి కావలసినంత విద్యుత్ శక్తిని ఉత్పత్తి చేయవచ్చును.
नीचे दी गई आकृति में दर्शाए अनुसार ऐसे अनेक पॅनलोंद्वारा निर्माण की गई DC शक्ती इन्व्हर्टर के माध्यम से AC शक्ति में रुपांतरित की जाती हैं । , క్రింది పటంలో చూపిన విధంగా అనేక ప్యానెల్స్ ద్వారా ఉత్పత్తిౖయెన DC శక్తి ఇన్వర్టర్ ద్వారా AC శక్తిగా రూపాంతరం చేయబడుతుంది.
ट्रान्सफॉर्मर (transformer) की सहायता से यह शक्ति आवश्यक उतने विभवांतर और विद्य‌ ुत धारा के रूप में विद्‌युत वितरण जाल में वितरित की जाती है । , ట్రాన్స్‌ఫార్మర్ (transformer) సహాయంతో ఈ శక్తి అవసరమున్నంత విభవాంతరం మరియు విద్యుత్ ప్రవాహ రూపంలో విద్యుత్ పంపిణి జాలా యంత్రాంగం (Power grid) ద్వారా పంపిణి చేయబడుతుంది.
ऐसे सौर विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्र की रूपरेखा 5.28 आकृति में दर्शाई गई है । , ఇలాంటి సౌర విద్యుత్ ఉత్పత్తి రూపరేఖలు5.28 పటంలో చూపబడినవి.
"इस प्रकार ऊर्जा निर्मिती होते समय किसी भी प्रकार के इंधन का ज्वलन न होने के कारण किसी भी प्रकार का प्रदूषण न होते हुए विद्‌युत ऊर्जा का निर्माण होता है परंतु, सूर्य का प्रकाश केवल दिन में ही उपलब्ध होने के कारण सौर विद्‌युत सेल केवल दिन में ही विद्‌युत निर्मिती कर सकता हैं । "," ఈ విధంగా శక్తి ఉత్పత్తి జరుగునప్పుడు ఏ రకౖమెన ఇంధనం దహనం కాకపోవడం వలన ఎటువంటి కాలుష్యం కాకుండా విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి అవుతుంది. కాని, సూర్యకాంతి కేవలం పగలు మాత్రమే లభ్యమగుట వలన సౌర విద్యుత్ ఘటం కేవలం పగలు మాత్రమే విద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేయగల్గును."
सौर अेरे 5.27 सौर-विद्‌युत निर्मिती केन्द्र की रुपरेखा । ," సౌర్ ఆరే, 5.28 సౌర విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం రూపరేఖలు."
खोज कीजिए । , శోధించండి.
भारत के कुछ प्रमुख सौर ऊर्जा विद्‌युत निर्मिती केन्द्र व उनकी निर्मिती क्षमता खोजिए । , భారతదేశంలోని కొన్ని ముఖ్యౖమెన సౌరఉష్ణ-విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు మరియు వాటి ఉత్పత్తి సామర్థ్యాలను శోధించండి.
"2. सौर ऊष्मीय (Solar Thermal) विद्‌युत केंद्र कोयला, परमाणु ऊर्जा इनसे ऊष्मीय ऊर्जा प्राप्त करके उससे विद्य‌ ुत निर्मित की जाती है यह हमने देखा । "," సౌర ఉష్ణ (Solar Thermal) విద్యుత్ కేంద్రం బొగ్గు, అణు శక్తి మొదలగు వాటి ద్వారా ఉష్ణశక్తిని పొంది విద్యుత్ శక్తిని ఉత్పత్తి చేయవచ్చునని మనం తెలుసుకొన్నాం."
ऐसी ही ऊष्मीय ऊर्जा सूर्य प्रकाश से प्राप्त करके विद्‌युत ऊर्जा का निर्माण किया जाता है । , అలానే ఉష్ణశక్తి సూర్యరశ్మి నుంచి పొంది కూడా విద్యుత్ శక్తిని ఉత్పత్తి చేయవచ్చును.
सौर ऊष्मीय विद्‌युत केन्द्र के विविध चरण नीचे दी गई आकृति में दर्शाए गए हैं । , సౌర ఉష్ణ విద్యుత్ కేంద్రంలోని వివిధ దశలు క్రింది పటంలో చూపబడినవి.
सूर्य प्रकाश एकत्रित करने के लिए परावर्तक । , సూర్యరశ్మిని ఏకీకృతం చేసే పరావర్తకాలు.
एकत्रित सूर्यप्रकाश की ऊर्जा अवशोषित करने के लिए अवशोषक । , ఏకీకృతౖమెన సూర్యరశ్మిలోనిశక్తిని శోషించే శోషకాలు.
वाष्प पर चलनेवाले टर्बाइन । , ఆవిరితో నడిచే టర్ బైన్.
5.28 सौर ऊष्मीय विद्‌युत केन्द्र के विविध चरण । , 5.28 సౌర ఉష్ణ విద్యుత్ కేంద్రంలోని వివిధ దశలు.
58,58
विद्‌युत जनित्र । , విద్యుత్ జనరేటర్.
विद्‌युत उर्जा । , విద్యుత్ శక్తి
आनुवांशिकता और उत्क्रांती , <p>అనువంశికత మరియు పరిణామం</p>
आनुवांशिकता एवं आनुवांशिक परिवर्तन , <p>అనువంశికత మరియు అనువంశిక మార్పులు</p>
उत्क्रांती , <p>పరిణామం</p>
ड़ार्विन का प्राकृतिक चयन का सिद्धांत , డార్విన్ ప్రకృతి వరణ సిద్ధాంతం
जाति का निर्माण (उद्‌भवन) । , <p>జాతుల ఆవిర్భావం</p>
"प्रतिलेखन, भाषांतरण तथा स्थानांतरण "," ప్రతిలేఖనం, అనువాదం మరియు స్థానాంతరణం"
उत्क्रांती के प्रमाण , <p>పరిణామాల నిదర్శనాలు</p>
लैमार्कवाद , <p>లామార్క్ వాదం </p>
मानवीय उत्क्रांती । , <p>మానవ పరిణామం</p>
सजीवाें के कोशिका केंद्रक में आनुवांशिक गुणधर्म का वहन करनेवाला कौन सा घटक है? थोड़ा याद कीजिए , సజీవుల కణకేంద్రకంలోని అనువంశికలక్షణాలను రవాణా చేయు ఘటకాలేవి? కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
अपने माता-पिता के शारीरिक तथा मानसिक लक्षणों को संतान में संक्रमित होनेवाली प्रक्रिया को क्या कहते हैं? , మన తల్లిదండ్రుల శారీరక లేక మానసిక లక్షణాలను సంతతికి సంక్రమింప చేసే విధానంను ఏమంటారు?
"ड़ी.एन.ए.का अणु किस घटक से बना हुआ है? आनुवांशिकता व आनुवांशिक बदल (Heredity and hereditory changes) एक पीढ़ी के जैविक लक्षण जनुको द्‌वारा दूसरे पीढ़ी तक संक्रमित होने की प्रक्रिया को आनुवांशिकता कहते हैं, ये आप जानते ही हैं । ", 3 .డి .ఎన్ .ఎ .అణువులు ఏ ఘటకాలతో తయారవుతాయి? అనువంశికత మరియు అనువంశిక మార్పులు (Heredity and hereditory changes)  ఒక తరం నుంచి జీవలక్షణాలు జన్యువుల ద్వారా తర్వాత తరానికి సంక్రమించే విధానాన్ని అనువంశికత అంటారని మీకు తెలుసు.
आधुनिक आनुवांशिकी का प्रारंभ ग्रेगर जोहान्स में ड़ेल इस वैज्ञानिक ने किया । , ఆధునిక అనువంశికతను గ్రెగర్ జోహన్స్ మెండెల్ ప్రారంభించారు.
उन्होने लंबी अवधी तक संशोधन करके आनुवांशिकता के विषय में निष्कर्ष खोज निकाला । , అతడు చాలా కాలం పరిశోధన చేసి అనువంశిక మార్పుల నిష్కర్షను కనుగొన్నాడు.
1901 में ह्युगो द ऱ्व्हीस इनके ‘उत्परिवर्तन सिद्‌धांत’ द्‌वारा अचानक होनेवाले परिवर्तन के पीछे का कार्यकारणभाव समज में आया । , 1901వ సంవత్సరంలో హ్యుగోదవ్రీస్ గారి ఉత్పరివర్తన సిద్ధాంతం వలన అకస్మాత్తుగా జరిగే మార్పులకు గల కారణాలు అవగతౖమెనవి.
"इसी अाधार पर 1902 में वाल्टर सटन ने कनखजुरा की कोशिका में गुणसूत्रों को जोड़ियों के स्वरूप में देखा, तब तक ये किसी को भी मालूम नहीं था । "," దాని నుంచి 1902 సం॥లో వాల్టర్-సటన్ అనునతడు మిడుత కణంలో క్రోమోజోములను జతల రూపంలో గమనించారు, అప్పటి వరకు ఇది ఎవరికి తెలియదు ."
जनुकों (Genes) का वहन गुणसूत्रों द्व‌ ारा होता हैं यह सिद्‌ध होने के कारण ही आनुवांशिक सामग्री पहचानने की दिशा में खोज शुरू हुई । , జన్యువుల రవాణా క్రోమోజోముల ద్వారా జరుగునని నిరూపణ కావడం వలన అనువంశిక సమాచారాన్ని గుర్తించే దిశలో పరిశోధన మొదలైంది.
"इसी आधार पर 1944 इस वर्ष ओस्वाल्ड़ एवरी, मॅकलिन मॅककार्थी तथा कॉलिन मॅक्लॉइड़ इन तीनों ने कुछ विषाणुओं को छोड़कर सभी सजीवोंंं में ड़ी.एन.ए. ही आनुवांशिक सामग्री होती हैं, यह सिद्ध‌ किया । "," దాని నుంచి 1944 సంవత్సరంలో ఓస్వాల్డ్ ఎవ్రీ, మ్యాకలిన్ మ్యాక్ కార్థీ మరియు కాలిన్ మక్లాయిడ్ త్రయం కొన్ని వైరసులు మినహా అన్ని సజీవులలో డి.ఎన్.ఎలో ఇదే అనువంశిక సమాచారం ఉన్నదని నిరూపించారు."
1961 इस वर्ष फ्रांस के फ्रँकाइस जेकब तथा जॅक मोनॉड़ इन आनुवांशिकी वैज्ञानिकों ने जीवाणुओं के कोशिका में ड़ी.एन.ए. द्व‌ ारा होनेवाले प्रथिन संश्लेषण प्रक्रिया की प्रतिकृती तैयार की । , 1961 సంవత్సరం ఫ్రాన్సులో ఫ్రంకాయిస్ జెకబ్ మరియు జాక్ మోనాడ్ అనువంశిక శాస్త్రవేత్తలు సూక్ష్మజీవుల కణాలలో డి.ఎన్ .ఎ. ద్వారా జరిగే మాంసపుకృతుల సంశ్లేషణ ప్రక్రియ యొక్క నమూనాను తయారుచేశారు.
जिसके कारण ड़ी.एन.ए. अणुओं में छुपे जनुकीय संकेतों को समझने में मदद हुई । , అందువల్ల డి.ఎన్.ఎ. అణువుల జన్యు సంకేతాన్ని స్పష్టీకరించుటలో తోడ్పడింది.
इसी से जनुकीय अभियांत्रिकी की दृष्टि से अमाप क्षमतावाली पुनः संयोजी ड़ी.एन.ए. तकनीक विकसित हुई । , దాని నుంచే జన్యు ఇంజనీరింగ్ దృష్ట్యా అపారసామర్థ్యం గల పునః సంశ్లేషిత డి.ఎన్.ఎ. సాంకేతికత వృద్ధిచెందినది.
"आनुवांशिक विकृतियों का निदान करने के लिए , प्रतिबंध एवं नियंत्रण करने के लिए, उपचार करने के लिए उसी प्रकार प्राणी संकर एवं वनस्पती संकर करने के लिए तथा सुक्ष्मजीवों का जहाँ उपयोग होता है, ऐसी औद्‌योगिक प्रक्रियाओं के लिए आज आनुवांशिकता का उपयोग किया जाता है । "," అనువంశిక రుగ్మతలను నిర్ధారించుటకు, నివారణకు, చికిత్స చేయడానికి అదే విధంగా జంతువుల మరియు వెుుక్కల సంకరణమునకు మరియు సూక్ష్మజీవులను ఉపయోగించే పారిశ్రామిక ప్రక్రియలకు అనువంశికతను ఉపయోగిస్తారు."
1. ड़ी.एन.ए. एवं आर.एन.ए.के प्रकारों की आकृतियाँ बनाकर उनकी जानकारी बताइए । , డి.ఎన్.ఎ. మరియు ఆర్.ఎన్.ఎ రకాల పటాలను గీసి సమాచారాన్ని తెలుపండి.
2. आनुवांशिक विकृती अर्थात क्या यह बताकर कुछ आनुवांशिक विकृतियों के नाम बताइए । , అనువంశిక రుగ్మతలు ఏమిటో తెల్పి కొన్ని అనువంశిక రుగ్మతాల పేర్లు తెలుపండి.
"प्रतिलेखन, भाषांतरण तथा स्थानांतरण (Transcription, Translation and Translocation) डी.एन.ए. में पाए जानेवाले जनुक आर.एन.ए. की मदत से कोशिकाओं के कार्य में भाग लेते हैं, उसी प्रकार शरीर की रचना एवं कार्यों पर नियंत्रण रखते हैं । "," ప్రతిలేఖనం, అనువాదం మరియు స్థానాంతరణం (Transcription, Translation and Translocation) డి.ఎన్.ఎలో ఉన్న జన్యువులు ఆర్.ఎన్.ఎ. సహకారంతో కణాల విధి నిర్వహణలో పాల్గొంటాయి అలాగే శరీరనిర్మాణం మరియు విధులౖపె నియంత్రణ చేస్తాయి."
जनुकाें में प्रथिनों ं के निर्मिती संदर्भ में जानकारी संग्रहित होती है तथा योग्य प्रकार के प्रथिनों ं की समय-समय पर होनेवाली निर्मिती शरीर के लिए आवश्यक होती है । , జన్యువులలో మాంసపుకృత్తుల నిర్మితసంబంధ సమాచారం నిల్వచేయబడుతుంది. సమయానుసారంగా జరిగే తగినమాంసకృత్తుల నిర్మితి శరీరం కొరకు అవసరముండును.
इन प्रथिनों की निर्मिती DNA के कारण RNA के माध्यम से होती है । , ఈ మాంసకృత్తుల నిర్మాణం DNA వలన RNA ద్వారా జరుగును.
इसे ही सेंट्रल ड़ोग्मा कहते हैं । , దీనినే సెంట్రల్ డోగ్మా అంటారు .
DNA में स्थित जनुकों की श्रुंखलानुसार m-RNA का निर्माण होता है । , DNAపై ఉన్న జన్యువుల గొలుసును బట్టి m-RNA నిర్మితమవుతుంది.
यह निर्मित होते समय DNA के दो धागों में से एक का उपयोग इस‍कार्य के लिए होता है । , ఇది జరుగునప్పుడు DNAలోని రెండు దారాలలో ఒకే దారం ఉపయోగపడుతుంది.
निर्मित होनेवाले m-RNA अणु में तथा वह निर्मित करने के लिए उपयोग में लाया गया DNA का धागा इन दोनों में न्युक्लिओटाइड़स का क्रम एक दूसरे के पूरक होता है । , తయారయ్యే m-RNA అణువులోని మరియు అది తయారుకావడానికి ఉపయోగించిన DNA దారాలు ఈ రెండింటిలోని న్యూక్లియోటైడ్ల క్రమం ఒకదానినొకటి సంపూర్ణంగా ఉంటుంది.
साथ ही DNA के थायमिन के स्थान पर m-RNA में युरसि ॅ ल होता है । , దాంతోపాటు DNAలో థైమిన్ బదులు m-RNAలో యురాసిల్ ఉంటుంది.
RNA निर्मित करने की इसी प्रक्रिया को प्रतिलेखन (Transcripation) कहते है । , RNA తయారు చేసే ఈ ప్రక్రియను ప్రతిలేఖనం (Transcripation) అంటారు.
बताइए तो ! , చెప్పండి!
आँखे , నేత్రాలు.
"इसे सदैव ध्यान में रखिए अंग दान और प्रत्यारोपण इन पर कानून का नियंत्रण हो और किसी भी व्यक्ती के साथ धोका ना हो इसलिए Transplantion human organs Act 1994 और बाद में 2009, 2011, 2014 में की गई सुधारणा द्वारा कानून से सुरक्षा दी गई है । "," ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి. అవయవదానం మరియు ప్రతిరూపనం వాటి పై చట్టాల అంకుశం ఉండాలి మరియు ఏ వ్యక్తి అయిన సమస్యలో చిక్కుకోవద్దు అని Transplantation human organs act 1994 మరియు తర్వాత హృదయం 2009, 2011, 2014 లలో చేసిన సవరణల ద్వారా చట్టాల సంరక్షణ ఇచ్చారు."
फेफड़े , ఊపిరిత్తిత్తులు
हृदय , హృదయం
स्वादुपिंड़ यकृत । ," క్లోమం,కాలేయం"
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
मूत्रपिंड़ । , మూత్రపిండాలు
1. जैवप्रौद्‌योगिकी किसे कहते है? 2. जैवप्रौद्‌योगिकी का उपयोग कौन-कौन से क्षेत्र में हुआ है? 3. जैवप्रौद्‌योगिकी का खेती और उसके संयोग से अन्य घटकों पर क्या परिणाम हुआ है ? । , 1. జీవసాంకేతిక శాస్త్రం అనగానేమి? 2 .జీవసాంకేతిక శాస్త్ర ఉపయోగం ఏఏ రంగాలలో ఉంటుంది? 3.జీవసాంకేతిక జ్ఞానం వ్యవసాయం మరియు దాన్ని బట్టి ఇతర ఘటకాలౖపె ఏ ప్రభావం పడింది?
हड़्ड़ी त्वचा । ," ఎముకలు, చర్మం"
8. 4 दान करने योग्य अंग जैवप्रौद्‌योगिकी (Biotechnology) मानवीय लाभ की दृष्टि से सजीवों में कृत्रिम पद्धति से जनुकीय बदलाव एवं संकरण करके सुधार लाने की प्रक्रिया को जैवप्रौद्य‌ ोगिकी कहते है । ," 8.4 దానం చేయదగ్గ అవయవాలుజీవసాంకేతిక శాస్త్రం (Biotechnology) మానవుల లాభం దృష్ట్యా కృత్రిమ జన్యుసంబంధ మార్పులు మరియు సంకరణం జరిపి, అభివృద్ధి చేయడాన్ని 'జీవసాంకేతికశాస్త్రం' అంటారు."
यह हमने पिछली कक्षा में देखा है । , ఇది మనం గత తరగతిలో చూశాం.
"जैवप्रौद्‌योगिकी में कोशिकाविज्ञान, सूक्ष्मजीवविज्ञान, जैव रसायनविज्ञान, परमाण्विक जीवविज्ञान और जनुकीय अभियांत्रिकी इन विज्ञान की विभिन्न शाखाओं का समावेश होता है । "," జీవసాంకేతిక శాస్త్రంలో కణశాస్త్రం, సూక్ష్మజీవశాస్త్రం, జీవరసాయన శాస్త్రం, కణజాల శాస్త్రం మరియు జన్యు ఇంజనీరింగ్ వివిధ విజ్ఞాన శాఖలు ఉంటాయి."
मुख्य रूप से खेती से अधिक उत्पादन प्राप्त हो इस उद्देश से नए-नए प्रयोग किए जा रहे हैं । , ముఖ్యంగా వ్యవసాయం మరియు ఔషధాల నిర్మాణంలో జీవసాం కేతిక శాస్త్రం వలన చాలా ప్రగతి జరిగింది. వ్యవసాయంలో ఎక్కువ రాబడి రావలెనని కొత్త ప్రయోగాలు చేస్తున్నారు.
"औषधी विज्ञान में प्रतिजैविक, जीवनसत्त्व और इन्सुलिन जैसे संप्रेरको के उत्पादन के प्रयोग सफल हुए हैं । "," ఔషధశాస్త్రంలో సూక్ష్మజీవినాశకాలు, విటమిన్లు మరియు ఇన్సులిన్ వంటి హార్మోనుల ఉత్పాదనకు చేసిన ప్రయోగాలు విజయవంతౖమెనాయి."
जैवप्रौद्‌योगिकी में मुख्यरुप से निम्नलिखित बातों का समावेश होता है । , జీవసాంకేతిక శాస్త్రంలో ముఖ్యంగా క్రింది అంశాలు ఉంటాయి..
1. सूक्ष्मजीवों की विभिन्न क्षमताओं का उपयोग करना । , 1) సూక్ష్మజీవుల వివిధ సామర్థ్యాలను ఉపయోగించుట.
"उदाहरणार्थ : दूध का दही बनना, चोटे (मली से) अल्कोहल तैयार करना आदि । "," ఉదాహరణకు పాలు పెరుగుగా మారుట, వెులాసిస్ నుంచి సారాయిని తయారుచేయుట మొదలగునవి."
2. कोशिका के उत्पादन क्षमता का उपयोग करना । , 2) కణాల ఉత్పాదన సామర్థ్యాన్ని ఉపయోగించుకొనుట .
"उदा. विशिष्ट कोशिका द्वारा प्रतिजैविक, टीकों का निर्माण आदि । "," ఉదాహరణకు ప్రత్యేక కణాల ద్వారా సూక్ష్మజీవినాశకాలు, టీకాల నిర్మాణం మొదలగునవి."
"3. डी.एन.ए , प्रथिन जैसे जैव अणुओं का मनुष्य के फायदे के लिए उपयोग करना । "," 3) డి .ఎన్ .ఎ, మాంసకృత్తులు వంటి జీవ అణువులను మానవుల లాభం కొరకు ఉపయోగించుట."
"4. जनुकीय परिवर्तन (Genetic manipulation) करवा के मनचाहे गुणधर्म वाली वनस्पती, प्राणी उसी प्रकार विभिन्न पदार्थो का निर्माण करना । "," 4) జన్యుమార్పిడి (Genetic manipulation) జరిపి ఆ ధర్మాలుగల మొక్కలు, జంతువులు అలాగే వివిధ పదార్థాలను తయారు చేయుట."
उदाहरणार्थ : जीवाणुओं में जनुकीय परिवर्तन करके उन्हे मनुष्य की वृद‌धि ् के संप्रेरक (Hormones) निर्माण के लिए विवश करना । ," ఉదాహరణకు బాక్టీరియాలలో జన్యుమార్పిడి జరిపి, వాటిని మానవుల పెరుగుదల హార్మోనుల (Hormones) తయారిలో పాల్గొనునట్లు చేయుట."
5. गैरजनुकीय जैवप्रौद्‌योगिकी में (Non-gene biotechnology) संपर्ण ू कोशिका या ऊतकों का उपयोग किया जाता है । , 5) నిరుపయోగ జన్యుల జీవసాంకేతిక శాస్త్రంలో (NOn-Gene biotechnology) పూర్తి కణం లేక కణజాలాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
"उदा: ऊतक संवर्धन, संकरित बीजों का निर्माण आदि । "," ఉదాహరణకు కణజాల సంవర్థనం, సంకరణ విత్తనాల ఉత్పత్తి మొదలగునవి."
जैवप्रौद्‌योगिकी के लाभ 1. पृथ्वी पर खेती की भूिम सीमित होने के कारण प्रति हेक्टर अधिक उत्पादन लेना संभव हुआ है । , జీవసాంకేతికశాస్త్రం యొక్క లాభాలు 1) భూమిౖపె వ్యవసాయనేల పరిమితంగా ఉండుట వలన ప్రతి హెక్టారుకు ఎక్కువ ఉత్పత్తి రాబట్టుట సాధ్యపడినది.
2. वनस्पती की रोगप्रतिकारक नस्लें बनने से रोगों के नियंत्रण पर होनेवाला खर्च कम हो रहा है । , 2) రోగనిరోధక వంగడాలు (రకాలు) తయారుకావడం వలన రోగనియంత్రణ పై జరిగే ఖర్చు తక్కువవుతుంది.
3. शीघ्र फल धारण करेने वाली वनस्पतियों की प्रजातियॉं विकसीत होने से प्रति वर्ष अधिक उत्पादन लेना संभव हुआ है । , 3) త్వరగా పండ్ల దిగుబడినిచ్చు జాతులు తయారుకావడం వలన సంవత్సరంలోపే ఎక్కువ ఉత్పాదన పొందుట సాధ్యమవుచున్నది.
"4. तापमान में परिवर्तन, पानी की मात्रा, जमीन की उपजाऊ क्षमता ऐसे बदलते पर्यावरण में भी टिके रहनेवाली नस्लों का निर्माण संभव हुआ है । "," 4) మారుతున్న ఉష్ణోగ్రత, నీటి పరిమాణం, భూసారం ఇలా మారుతున్న పర్యావరణంలో సామర్థ్యం గల వంగడాల తయారి సాధ్యపడింది."
91,91
7. पहचान सूक्ष्मजीव विज्ञान की । , 7 .సూక్ష్మజీవశాస్త్రపు పరిచయం.
व्यावहारिक सूक्ष्मजीव विज्ञान औद्‌योगिक सूक्ष्मजीव विज्ञान उत्‍पाद । , అనువర్తిత సూక్ష్మజీవశాస్త్రం పారిశ్రామిక సూక్ష్మజీవశాస్త్రం ఉత్పత్తులు.
थोड़ा याद कीजिए । , గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
1. कौन-कौन से सूक्ष्मजीव हमें उपयोगी हैं ? 2. सूक्ष्मजीवों का उपयोग कर कौन-कौन से पदार्थ बनाए जाते है ? । , ఏఏ సూక్ష్మజీవులు మనకు ఉపయోగపడతాయి? 2. సూక్ష్మజీవులను పయోగించి ఏఏ పదార్థాలను తయారు చేస్తారు?.
"व्यावहारिक सूक्ष्मजीव विज्ञान (Applied microbiology) कुछ आदिकेंद्रकी और दृश्य केंद्रकी सूक्ष्मजीवों से संबधि ं त प्रकिण्व, प्रथिन, व्यावहारिक आनुवंशिक विज्ञान, आण्विक जैवप्रौद्‌योगिकी इनका अध्ययन जिस शाखा में किया जाता है, उस शाखा को व्यावहारिक सूक्ष्मजीव विज्ञान कहते है । "," అనువర్తిత సూక్ష్మజీవశాస్త్రం (Applied microniology) కొన్ని పూర్వకేంద్రక మరియు నిజకేంద్రక సూక్ష్మ జీవులకు సంబంధించిన ఎంజైమ్‌లు, మాంసకృత్తులు, అనువర్తిత అనువంశిక శాస్త్రం, అణుసాంకేతిక శాస్త్రాల అధ్యయనం చేస్తారో, ఆశాఖను ""అనువర్తిత సూక్ష్మజీవ శాస్త్రం'' అంటారు."
"इस अध्ययन का उपयोग समाज के लिए किया जाता है और सूक्ष्मजीवों की सहायता से खाद्य‌ पदार्थ, दवाईयाँ जैसे उत्पाद बड़ी मात्रा में निर्माण की जाती है । "," ఈ అధ్యయనం యొక్క ఉపయోగం సమాజం కొరకు చేయవచ్చును. మరియు ఈ సూక్ష్మజీవులను పయోగించి ఆహారం, ఔషధాలు వంటి ఉత్పత్తులు అధిక పరిమాణంలో చేయవచ్చును."
"औद्‌योगिक सूक्ष्मजीव विज्ञान (Industrial microbiology) यह सूक्ष्मजीवों के व्यवसायिक उपयोगों से संबधि ं त विज्ञान की वह शाखा है जिसमें आर्थिक, सामाजिक और पर्यावरण की दृष्टि से महत्त्वपूर्ण प्रक्रियाएँ एवं उत्पादों का समावेश होता हैं । "," పారిశ్రామికసూక్ష్మ జీవశాస్త్రం (Industrial microbiology) సూక్ష్మజీవుల వ్యాపార వాడుక సంబంధిత శాస్త్రం, కావున దీనిలో ఆర్థిక, సామాజిక మరియు పర్యావరణ దృష్ట్యా ముఖ్యౖమెన త్తులు ఉంటాయి ."
इसके लिए उपयुक्त साबित होने वाली सूक्ष्मजैविक प्रक्रियाएँ बड़ी मात्रा में संपन्न की जाती है । , దీనికొరకు ఉపయోగపడే సూక్ష్మౖజెవిక ప్రక్రియలను ఎక్కువ పరిమాణంలో జరుపుతారు.
औद्‌योगिक सूक्ष्मजीव विज्ञान के मुख्य पहलू अ. किण्वन क्रिया की सहायता से विभिन्न उत्पादों का निर्माण करना । , పారిశ్రామికసూక్ష్మజీవశాస్త్రంలోని ముఖ్యౖమెన అంశాలు అ) కిణ్వన ప్రక్రియను ఉపయోగించి వివిధ ఉత్పత్తులను పొందుట.
"उदाहरण : पाव, चीज, वाईन, रसायनों के लिए लगनेवाला कच्चा माल, प्रकिण्व, खाद्‌य घटक, दवाईयाँ आदि ब. कचरा व्यवस्थापन और प्रदूषण नियंत्रण के लिए सूक्ष्मजीवों का उपयोग करना । "," ఉదా బ్రెడ్, జున్ను, ద్రాక్ష (వైన్), రసాయనాల కొరకు అవసరమయ్యే ముడిపదార్థాలు, ఎంజైమ్‌లు, ఆహార ఘటకాలు, ఔషధాలు మొదలగునవి."
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
दूध से दही बनाते समय हम किण्वन प्रक्रिया का उपयोग करते है । , పాల నుంచి పెరుగును తయారు చేయునప్పుడు ఇంట్లో మనం కిణ్వన ప్రక్రియను వాడుతాం.
इस प्रक्रिया के लिए कौन से जीवाणू मदत करते है ? । , ఈ ప్రక్రియకొరకు ఏ బాక్టీరియూ సహాయం చేస్తుంది?.
उत्‍पाद (Products) अ. दूग्‍ध जन्य उत्‍पाद (Dairy products) पूराने समय से दूध को टीकाए रखने के लिए उसका विभिन्न पदार्थों में रूपांतरण किया जाता है । , ఉత్పత్తులు (Products) అ) పాల ఉత్పత్తులు (Dairy products) పురాతన కాలం నుండి పాలను కాపాడటానికి దానిని వివిధ పదార్థాలుగా రూపాంతరం చేసేవారు.
"जैसे चीज, मक्खन, क्रीम, केफिर (बकरी के दूध से बना दही जैसा पदार्थ), योगर्ट (दही जैसा पदार्थ) आदि ये पदार्थ बनाते समय दूध में पानी की मात्रा और अम्लीयता में परिवर्तन होता है और बनावट (गठन), स्वाद, गंध में वृद्‌धि होती हैं । "," జున్ను, వెన్న, మీగడ, కెఫిర్ (మేక పాల నుంచి తయారు చేసిన పెరుగువంటి పదార్థం), యోగర్ట్ (పెరుగు తోడును వాడిన) మొదలగునవి. ఈ పదార్థాలు తయారయ్యేటప్పుడు పాలలోని నీటి పరిమాణం, ఆమ్లం లో మార్పు జరిగి నాణ్యత, రుచి, వాసన పెరుగుతుంది."
अब यही प्रक्रियाएँ बड़े पैमाने पर और अधिक कुशलता पूर्वक करवाई जाती है । , ఇప్పుడు ఈ ప్రక్రియఅధిక పరిమాణంలో మరియు అధిక నేర్పులో జరుపుతున్నారు.
अधिकांश दूग्धजन्य उत्पादों के लिए दूध में स्थित जीवाणुओं का ही इस्तेमाल किया जाता है । , అత్యధిక పాల ఉత్పత్తుల కొరకు పాలలో ఉండే బాక్టీరియాలను వాడుతారు.
केवल चीज के उत्पादन में तंतु-कवको का इस्तेमाल किया जाता है । , కేవలం జున్ను ఉత్పాదనలో శిలీంధ్ర తంతువులను ఉపయోగిస్తారు.
"योगर्ट, मक्खन, क्रीम आदि के लिए की जानेवाली मूलभूत प्रक्रिया समान है । "," యోగర్ట్, వెన్న, మీగడ వౖగెరా వాటికి మౌలిక ప్రక్రియఒకే విధంగా ఉంటుంది."
सबसे पहले दूध का पाश्चरीकरण करके उसमें स्थित अन्य सूक्ष्मजीवों को नष्ट किया जाता है । , సర్వప్రథమంగా పాల పాశ్చరీకరణం చేసి దానిలోని ఇతర సూక్ష్మజీవులను నష్టపరుస్తారు.
बाद में लॅक्टोबॅसिलाय जीवाणूओं की सहायता से दूध का किण्वन किया जाता है । , తర్వాత లాక్టోబాసిల్లై బాక్టీరియాల సహాయంతో పాలను కిణ్వనం చేస్తారు.
इस प्रक्रिया में दूध की लॅक्टोज शर्करा का रूपांतरण लॅक्टिक अम्ल में होता है । , ఈ ప్రక్రియలో పాలలోని లాక్టోజ్ చక్కెర రూపాంతరం లాక్టికామ్ల్లలం లోకి మారుతుంది.
लॅक्टिक अम्ल के कारण दूध में स्थित प्रथिन का स्कंदन (Cogulation) होकर स्वाद और गंध वाले यौगिक बनते है । ," లాక్టికావ్లుం వల్ల పాలలోని మాంస కృత్తులు స్కందనం (గడ్డ కట్టుట) (coagulation) జరిగి, దానితో పాటు రుచి మరియు వాసన గల సంయోగ పదార్థాలు తయారవుతాయి."
उदाहरण : ड़ाय ॲसेटिल में मक्खन का स्वाद होता है । , ఉదా: డైఎసౖిటెల్‌కు వెన్న వాసన ఉంటుంది.
77,77
1.12 मानव वंश का प्रवास । , 1.12 మానవ వంశపు ప్రయాణం
"क्रो मान्यां मानव 50,000 वर्षपूर्व । "," క్రో మగ్నన్ మానవుడు 50,000 సంవత్సరాల క్రితం."
"निॲन्ड़रथॉल 1,50,000 वर्षपूर्व । "," నియాండర్‌థాల్ 1,50,000 సంవత్సరాల క్రితం."
"खड़ा चलनेवाला मनुष्य 15,00,000 वर्षपूर्व । "," నిటారుగా నడిచే మానవుడు 15,00,000 సంవత్సరాల క్రితం"
"कुशल मानव 20,00000 वर्षपूर्व । "," కుశల మానవుడు 20,00000 సంవత్సరాల క్రితం"
"आस्ट्रॅलोपिथिकस 40,00000 वर्षपूर्व । "," ఆ్రస్టలోపిథికస్ 40,00000 సంవత్సరాల క్రితం"
रामापिथिकस 1.00.00000 वर्षपूर्व । ," రామాపిథికస్ 1,00,00000 సంవత్సరాల క్రితం"
"ड़्रायोपिथिकस 2,50.00000 वर्षपूर्व । "," డ్రాయోపిథికస్ 2,50,00000 సంవత్సరాల క్రితం."
"इजिप्तोपिथिकस 4,00,00000 वर्षपूर्व । "," ఇజిప్తోపిథికస్ 4,00,00000 సంవత్సరాల క్రితం."
"लेम्युर जैसे प्राचीन प्राणी 7,00,00000 वर्षपूर्व । "," లెమ్యూర్ లాంటి ప్రాచీన జంతువు 7,00,00000 సంవత్సరాల క్రితం."
जाति उद्‌भव (Speciation) प्राणी और वनस्पतियों के विभिन्न जातियों का निर्माण यह उत्क्रांती का ही एक परिणाम है । , జాతుల ఉత్పత్తి (Speciation) జంతువులు మరియు మొక్కలలోని వివిధ జాతుల ఉత్పత్తి పరిణామ ఫలితం.
प्राकृतिक निषेचन द्‌वारा फलनक्षम संतान निर्माण कर सकनेवाले सजीवाें के समूह को जाति(Species) कहते है । , సహజ ఫలదీకరణం ద్వారా ఫలవంతౖమెన సంతతిని ఉత్పత్తి చేయగల సజీవుల సమూహాన్ని 'జాతులు' (Species) అంటారు.
"प्रत्येक जाति, विशिष्ट भौगोलिक स्थिती में बढ़ती है । ", ప్రతి జాతి ప్రత్యేక భౌగోళిక స్థితిలో పెరుగుతుంది.
"उनका आहार, विहार, फलनक्षमता, (प्रजनन) समागम काल आदि भिन्न होता है । "," వాటి ఆహారం, విహారం, ఫలదీకరణ సామర్థ్యం, సంయోగ కాలం వెుదలగునవి భిన్నంగా ఉంటాయి."
इसी कारण जाति विशेषताएँ स्थाई बनी रहती है । , దానివల్ల జాతి ప్రత్యేక లక్షణాలు ఉండిపోతాయి.
परंतु एकजाति से दूसरी नयी जाति का निर्माण होने के लिए जनुकीय बदलाव जिम्मेंदार होता है । , కాని ఒక జాతి నుంచి రెండు జాతులు ఏర్పడుటకు జన్యుమ సంబంధ మార్పులు కారణమమతాయి.
उसी प्रकार से भौगोलिक तथा पुनरुत्पादनीय बदलाव भी जिम्मेदार होते हैं । , అదే విధంగా సజీవులలో భౌగోళిక మరియు ప్రత్యుత్పత్తి మార్పులు కారణమవుతాయి.
उसी प्रकार सजीवोंंं में भौगोलिक अथवा पुनरूत्पादनीय विभाजन होने पर भी कालांतर में जाति परिवर्तन / जाति उद्‌भीवन (Speciation) होता है । , అలాగే సజీవుల భౌగోళిక మరియు ప్రత్యుత్పత్తి విభజన జరుగుట వలనే కాలాంతరంలో జాతి మార్పు/జాతుల ఉత్పత్తి (Speciation) జరుగుతుంది.
मानवीय उत्क्रांती (Human evolution) उत्क्रांती के कारण अत्यंत सरल एककोशिकीय सजीवोंंं से लेकर आज तक ज्ञात सभी जैव विविधताओं का सृजन हुआ दिखाई देता है । , మానవ పరిణామం (Human evolution) పరిణామమనేది అత్యంత సరళ ఏక కణజీవి నుంచి నేడు తెలిసిన జీవవైవిధ్యం ఒక పెద్ద ఆకారాన్ని సంతరించుకున్నట్లు కనిపిస్తుంది.
इसमें मानववंश की शुरूआत संक्षिप्त निम्न आकृति के द्व‌ ारा बताई गई है । , దీంట్లో మానవ వంశ ప్రారంభం సంక్షిప్తంగా తర్వాత చిత్రాల ద్వారా ఇవ్వవచ్చు.
करीब करीब सात करोड़ वर्ष -पूर्व जब अंतिम ड़ायनासाेर का विनाश हुआ तब बंदर के जैसे दिखनेवाले प्राणी उनसे भी अधिक प्राचीन ऐसे थोड़े बहुत आधुनिक लेम्युर के जैसे दिखनेवाले प्राणियो से विकसित हुए होंगे । , సుమారు 7 కోట్ల సంవత్సరాలకు పూర్వం చివరి డైనోసార్లు లుప్తౖమైనప్పుడు కోతి వంటి జంతువు వాటి నుంచే పురాతన ఇలా కొద్ది తేడాతో ఆధునిక లెమ్యూర్ మాదిరిగా కనిపించే జంతువుల నుంచి వృద్ధి చెందింది.
"चार करोड़ वर्ष पूर्व आफ्रिका के इस बंदर जैसे प्राणियों की पूँछे नष्ट हुई, उनके मस्तिष्क का आकार बड़ा होकर उनका विकास हुआ, हाथों के पंजों में सुधार हुआ तथा वे एप जैसे प्राणी बने । ", 4 కోట్ల సంవత్సరాలకు పూర్వం ఆఫ్రికాలోని కోతి వంటి జంతువు తోక అదృశ్యౖమెంది. వాటి మెదడు పరిమాణం పెద్దదై వృద్ధి చెందింది. చేతులలో మార్పు జరిగి ఎప్ (తోక లేని కోతి) వంటి జంతువు ఏర్పడినది.
कालांतर में ये शुरूआत के एप जैसे (एप-कपि) प्राणी दक्षिण तथा आग्नेय एशिया में पहुँचे तथा अंत में गिबन तथा ओरंग उटान में उनका रूपांतरण हुआ । , కాలం గడిచిన కొద్ది వెుదటి ఎప్ వంటి (ఎప్-కోతి) జంతువు దక్షిణ మరియు ఆగ్నేయ ఆసియూ చేరుకున్నది. చివరికి గిబన్ మరియు ఓరంగ్ ఉటాన్ రూపాంతరం చెందింది.
शेष एप जैसे प्राणी आफ्रिका में ही स्थाई हुए तथा लगभग 2.50 करोड़ वर्ष पूर्व उनसे चिंपाझी तथा गोरीला का उदय हुआ । , మిగిలిన ఎప్ వంటి జంతువు ఆఫ్రికాలో ఉండిపోయినది. సుమారు 2 కోట్ల 50 లక్షల సంవత్సరాలకు పూర్వం వాటి నుంచి తర్వాత చింపాంజీ మరియు గోరిల్లాలు ఉద్బవించినవి.
लगभग 2 करोड़ वर्ष पूर्व एप की कुछ जातियों का विकास भिन्न रूप में होता हुआ दिखाई दिया । , సుమారు 2 కోట్ల సంవత్సరాలకు పూర్వం ఎప్‌ల కొన్ని జాతుల వృద్ధి వేరే దిశలో జరిగినట్లు కనిపిస్తాయి.
अन्न ग्रहण करने के लिए तथा अन्य कार्यों के लिए उनके हाथों का अधिक उपयोग होने लगा । , ఆహారమును పట్టుకోవడానికి మరియు ఇతర పనులకు వాటి చేతులను ఎక్కువగా ఉపయేగించాల్సి వచ్చేది.
शुष्क होनेवाले वातावरण के कारण जब जंगल नष्ट होने लगे तब ये एप पेड़ों से उतरकर नीचे आए । , పొడిగా మారుతున్న వాతావరణం వల్ల అడవులు లుప్తం కావడం వెుదౖలెంది. అప్పుడు ఈ ఎప్‌లు చెట్టు నుంచి కిందకి వచ్చాయి.
"उनके कमर की हड़्‌ड़ि़यों का विकास इस तरह से हुआ की वे घासवाले प्रदेशों में सीधे खड़े रहने लगे, तब उनके हाथ किसी भी उपयोग के लिए स्वतंत्र हुए । ", వాటి నడుము ఎముకల వృద్ధి ఈ విధంగా జరిగింది. గడ్డి మైదాన ప్రదేశాలలో అవి నేరుగా నిలబడగల్గినవి. అప్పుడు వాటి చేతులు ఎప్పటికి ఉపయోగపడటానికి స్వేచ్చగా మారినవి.
"ये हाथों का उपयोग करनेवाले, सीधे खड़े रहनेवाले पहले मानवसदृश प्राणी लगभग 2 करोड़ वर्षपूर्व अस्तित्व में आए । "," చేతులనుపయోగించి నేరుగా నిలబడే, వెుదటి మానవ సాదృశ్య జంతువుసుమారు 2 కోట్ల సంవత్సరాలకు పూర్వం అస్తిత్వంలోకి వచ్చింది."
मानवसदृश प्राणियों की सबसे पहली अभिलिखित हमारे पास है जो पूर्व आफ्रिका के और उत्‍तर भारत के रामापिथेकस इस एप की है । ," మానవ సాదృశ్య జంతువు మన వద్ద గల వెుదటి నమోదు, అది తూర్పు 'ఆఫ్రికాలోని మరియు ఉత్తర భారతదేశంలోని రామాపిథికస్."
आगे चलकर यह एप आकार में बड़ा हुआ तथा अधिक बुद्धिमान हुआ । ," తర్వాత ఈ ఎప్ ఆకారంలో పెద్దగా మారి, అధిక తెలివిగా మారినది."
करीब 40 लाख वर्ष पूर्व दक्षिण आफ्रिका के एप का विकास हुआ । , సుమారు 40 లక్షల సంవత్సరాలకు పూర్వం దక్షిణాఫ్రికాలో 'ఎప్' వృద్ధి చెందింది.
9,9
इसे सदैव ध्यान में रखिए । , ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి
आओ करके देखे आपके घर / विद्‌यालय के संदर्भ में प्रति आपदापूर्व प्रबंधन करते समय किन किन बतों पर विचार करेंगे । , చేసి చూద్దాం మీ ఇల్లు/పాఠశాలలో విపత్తుకు పూర్వ నిర్వహణ చేస్తున్నప్పుడు ఏఏ అంశాలను పరిగణలోకి తీసుకుంటారు?.
शिक्षकों की मदद से एक सर्वेक्षण रिपोर्ट बनाइए । , ఉపాధ్యాయులసహాయంతో ఒక సర్వే రిపోర్టు తయారు చేయండి.
प्राकृतिक आपदाओं को टालना असंभव होता है परंतु इस कारण होने वाली हानि व उनका परिणाम कम करना संभव है । , ప్రకృతి విపత్తులను ఎదుర్కొనడం సాధ్యపడకపోతె కనీసం దాని వల్ల జరిగే నష్టాన్ని మరియు వాటి పరిమాణాన్ని తక్కువ చేయవచ్చును.
परंतु मानवनिर्मित आपदाओं को टालना संभव है । , అనేక మానవ నిర్మిత విపత్తులను నివారించుట సాధ్యపడును.
"आपदाएँ कोई भी हो, आपदाकाल में एक-दूसरे को मदद करना यह हम सभी की नैतिक जिम्मेंदारी है । ", ఏ రకౖమెన విపత్తు కాలంలోౖనెన ఒకరినొకరు సహాయ సహకారాలు చేసుకొనుట మన అందరి నైతిక భాద్యత.
आम जनता । , సాదారణ ప్రజలు.
राष्ट्रीय आपदा प्रबंधन प्राधिकरण अध्यक्ष : पंतप्रधान राज्य आपदा प्रबंधन प्राधिकरण अध्यक्ष : मुख्यमंत्री जिला आपदा प्रबंधन प्राधिकरण अध्यक्ष : जिल्हाधिकारी तहसील आपदा प्रबंधन प्राधिकरण अध्यक्ष : तहसीलदार गाँव स्तर की समिती अध्यक्ष : सरपंच । , జాతీయ ఆపత్కాల నిర్వహణ అధికార అధ్యక్షుడు: ప్రధాన మంత్రి: రాష్ట్ర ఆపత్కాల నిర్వహణ అధికార అధ్యక్షుడు: ముఖ్యమంత్రి: జిల్లా ఆపత్కాల నిర్వహణ అధికార అధ్యక్షుడు: కలెక్టర్: తాలుకా ఆపత్కాల నిర్వహణ అధికార అధ్యక్షుడు: తహసిల్దార్: గ్రామస్థాయిలోని సమితి సాధారణ అధ్యక్షుడు: సర్పంచ్.
अन्य सामाजिक/ निजी संस्था । , ఇతర సామాజిక/ప్రెవేటు సంస్థలు.
सावधानीयों की चेतावनी देने वाले संस्थान । , ముందు జాగ్రత్త సూచనలిచ్చే సంస్థలు .
आपदा प्रबंधन प्राधिकरण संरचना आपदा प्रबंधन संदर्भ में प्रशासकीय स्तर पर प्राधिकरण की संरचना की है । , ఆపత్కాల నిర్వహణ అధికారిక నిర్మాణం: ఆపత్కాల నిర్వహణ సందర్భంలో ప్రభుత్వ స్థాయిలో అధికారిక నిర్మాణం చేశారు.
राष्ट्रीय स्तर से गाँव स्तर तक आपदाएँ प्रबंधन अतंर्गत नियंत्रण तथा निवारण का कार्य कैसे चलता यह निम्न प्रवाह सारणी में दर्शाया है । , జాతీయ స్థాయి నుంచి గ్రామస్థాయి వరకు ఆపత్కాల నిర్వహణలో భాగంగా నియంత్రణ మరియు నివారణ పని ఎలా కొనసాగుతుందో క్రింది పట్టికలో చూపించబడినది.
"हमारे देश में आपदा प्रबंधन कानून, 2005 से लागू किया है । "," మనదేశంలో ఆపత్కాల నిర్వహణ చట్టం, 2005లో సమ్మతించారు."
"आपदाग्रस्त भागों में प्रत्यक्ष रूप से छूटकारा, रक्षा और मदद कार्य करने वाली संरचना । "," ఆపదగ్రస్తు భాగం లో ప్రత్యక్ష ఉద్ధరణ, రక్షణ మరియు సహాయం చేసే నిర్మాణం."
जानकारी प्राप्त कीजिए । , సమాచారాన్ని పొందండి.
जिलाधिकारी कार्यालय या तहसील के कार्यालय को भेंट देकर आपदा- निवारण कार्य की जानकारी प्राप्त कीजिए । , కలెక్టర్ కార్యాలయం లేక తాలుకా తహసిల్దార్ కార్యాలయూన్ని సందర్శించి ఆపత్కాల నివారణ పనుల సమాచారాన్ని సేకరించం.
जिला आपदा प्रबंधक प्राधिकरण : जिल्हास्तर आपदा प्रबंधन और आपदा- निवारण योजनाओं की परिपूर्णता के लिए जिलाधिकारी जिम्मेंदार होते हैं । , జిల్లా ఆపత్కాల నిర్వహణ అధికారం: జిల్లాస్థాయి ఆపత్కాల నిర్వహణకు మరియు ఆపత్కాల నివారణ పథకం యొక్క పరిపూర్ణత కొరకు జిల్లా కలెక్టర్ బాధ్యుడవుతారు.
"समन्वयक हो तो योग्य निर्देश देना, कार्यान्वयन करना और कार्यान्वयन तथा उससे प्राप्त जानकारी की रिपोर्ट लेते रहना, नियंत्रण रखना ऐसे सभी कार्यों के लिए उचित नियोजन करने का कार्य वे करते है । "," సమన్వయకుడుగా తగిన సూచనలు ఇచ్చుట, అమలు చేయుట మరియు ఆ అమలు పరిచిన దాని నుంచి లభించే సమాచారాన్ని ఎప్పటికప్పుడు సమీక్ష తీసుకొనుట, నియంత్రణ ఉంచుట, ఇలా అన్ని పనులకు సరిౖయెన ప్రణాళికను చేసె పనిని వారు చేస్తారు."
"प्रत्येक जिले की प्रत्येक प्रकार की आपदाओं के लिए उचित योजनाएँ बनाकर राज्यस्तर पर उन्हें अनुमोदित करवाना, ये जिम्मेंदारियॉं भी जिलाधिकारी की होती हैं । ", ప్రతి జిల్లాలో ప్రతి రకం విపత్తు కొరకు అవసరమగు పథకాలను తయారు చేసి రాష్టస్థాయిలో దానిని ఆమోదింపచేసుకొనే బాధ్యత కూడా కలెక్టరుకు ఉంటుంది.
115,115
1. कोशिकास्तरीय श्वसन के किस प्रकार में ग्लूकोज का पूर्ण आक्सीकरण होता है? 2. ग्लुकोज के संपूर्ण आक्सीकरण के लिए कोशिका के किस अंगक की आवश्यकता होती है? भोजन के विभिन्न घटकों द्‌वारा प्राप्त होनेवाली ऊर्जा (Energy from different food components) आवश्यकता से अधिक खाए गए कार्बोज पदार्थ शरीर में यकृत और स्नायूओं में ग्लायकोजन के रूप में संग्रहित किए जाते हैं । , 1 .కణస్థాయిలోని శ్వాస‌క్రియలో ఏరకంగా గ్లూకోజ్ పూర్తిగా ఆక్సీకరణం చెందుతుంది? 2. గ్లూకోజ్ యొక్క పూర్తి ఆక్సీకరణం కొరకు ఏ కణాంగాల ఆవశ్యకత ఉంటుంది? వివిధ ఆహార ఘటకాలనుంచి లభించే శక్తి (Energy from different food components)మనం అవసరానికి మించి ఎక్కువ తిన్న కార్బోౖహెడ్రేట్లు శరీరంలో కాలేయం మరియు కండరాలలో గ్లైకోజెన్ రూపంలో నిలువయుంచబడుతాయి.
प्रथिन किससे प्राप्त होते हैं? वे किससे बनते हैं ? अमीनो अम्ल के कई अणु आपस में जुड़कर बननेवाले महाअणु को ‘प्रथिन’ कहते है । , మాంసకృత్తులు ఎక్కడి నుండి లభిస్తాయి? అవి వేటి నుంచి తయారవుతాయి? అౖమెనోఆమ్లాల అనేక అణువులు ఒకదానినొకటి కలిసి తయారైన బృహదణువును 'మాంసకృత్తులు' అంటారు.
प्राणीजन्य पदार्थों से प्राप्त होनेवाले प्रथिनों को ‘फर्स्ट क्लास प्रथिन’ कहते है । ," జంతుపదార్థాల నుంచి లభించే మాంసకృత్తులను ""ప్రథమ తరగతి మాంసకృత్తులు'' అంటారు."
प्रथिनों से भी प्रति ग्रॅम 4 KCal इतनी ही ऊर्जा मिलती है । , మాంసకృత్తుల నుంచి కూడా ప్రతి ‌గ్రాము 4 Kcal/gm శక్తి లభిస్తుంది.
प्रथिनों का पाचन होने पर अमीनो अम्ल बनता है । , మాంసకృత్తులు జీర్ణౖమెన తర్వాత అౖమెనో ఆమ్లాలుగా తయారవుతాయి.
यह अमीनो अम्ल शरीर में अवशोषित किया जाता है और रक्तद्व‌ ारा प्रत्येक अंग और कोशिका तक पहुँचाया जाता है । ," ఈ అౖమెనో ఆమ్లాలు శరీరంలో శోషించబడుతాయి. తిరిగి ఇవి రక్తం ద్వారా ప్రతి అవయవం, కణం వరకు చేర్చబడుతాయి."
अलग अलग अंग और कोशिका उन अमीनो अम्लों से उन्हे या शरीर को आवश्यक ऐसे प्रथिन तैयार करते हैं । , వేర్వేరు అవయవాలు మరియు కణాలు అౖమెనో ఆమ్లాలనుంచి వాటికి లేక శరీరానికి అవసరౖమెన మాంసకృత్తులను తయారు చేసుకొంటాయి.
इसके उदाहरण नीचे दी गई आकृति में दिए हैं । , వాటి ఉదాహరణలు కింది పటాలలో ఇవ్వబడినవి.
बताइए तो ! । , చెప్పండి.
"रक्त : हिमोग्लोबीन, प्रतिपिंड़ स्नायू : अैक्टीन और मायोसिन ये लचिले प्रथिन । "," రక్తం: హీమోగ్లోబిన్, ప్రతిరక్షకాలు, కండరాలు: ఆక్టిన్ మరియు మాయోసిన్ ఇవి స్థితిస్థాపక మాంసకృత్తులు"
इसे सदैव ध्यान में रखें । , ఇది ఎల్లప్పుడు గుర్తుంచుకోన్డి.
"त्वचा : मेलेनिन रंगद्रव्य,केरैटीन हड़ि्‌ड़याँ: आस्सीन प्रथिनों के पाचन के बाद बनने वाले अमिनो अम्ल । "," చర్మం: మెలెనిన్ రంగుపదార్థం, కెరోటీన్"
पियुषिका ग्रंथी : विविध संप्रेरक । , పీయూష గ్రంధి: వివిధ హార్మోన్లు.
"कोशिका: प्रद्रव्य पटल के प्रथिन, विभिन्न प्रकिण्व । "," కణం: కణ త్వచం పొరలోని మాంసకృత్తులు,వివిధ ఎంజైమ్‌లు."
"स्वादुग्रंथी : इन्सुलिन, ट्रीप्सीन । "," క్లోమం: ఇన్సులిన్, ట్రిప్సిన్."
2. 4 प्रथिन । , మాంసకృత్తులు
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకు తెచ్చుకోన్డి.
आवश्यकता से अधिक सेवन किए प्रथिनों से मिलनेवाले अमिनोअम्ल शरीर में संग्रहित नहीं किए जाते । , అవసరానికి మించి తీసుకున్న మాంసకృత్తుల నుంచి లభించిన అౖమెనో ఆమ్లాలు శరీరంలో నిలువ ఉండవు.
उसका विघटन करके उससे बनने वाला अमोनिया शरीर से बाहर निकाल दिया जाता है । , వాటి విఘటనం మాంసకృత్తులు ద్వారా తయారైన అమోనియా శరీరం బయటికి తొలగించబడుతుంది.
आवश्यकता होने पर प्रथिन का रूपांतरण दूसरे उपयोगी पदार्थ में जैसे की ग्लुकोनीओजेनसि े स प्रक्रियाद्‌वारा ग्लुकोज में किया जाता है । , అవసరమైతే మాంసకృత్తుల రూపాంతరం ఇతర ఉపయోగ పదార్థాలలోకిఅనగా గ్లూకోనియోజెనెసిస్ ప్రక్రియ ద్వారా గ్లూకోజ్‌గా మార్చబడుతుంది.
वनस्पतियाँ स्वयं को लगनेवाले अमीनो अम्ल खनिजों से नए रूप में तैयार करती हैं और उससे विविध प्रथिन बनाती हैं । , వెుక్కలు వాటికి అవసరమయ్యే అమైనో ఆమ్లాలను ఖనిజలవణాల నుంచి వివిధ హార్మోన్లు ట్రిప్సిన్ నవీనంగా తయారు చేసుకొంటాయి. వాటి నుంచి వివిధ మాంసకృత్తులు తయారవుతాయి.
वनस्पति कोशिका के हरितलवकों में पाया जानेवाला रूबिस्को (RUBISCO)नामक प्रकिण्व प्रकृति में सर्वाधिक मात्रा में पाया जानेवाला प्रथिन है । , వృక్ష కణం లోని హరితరేణువులో ఉన్న రుబిస్కో (RUBISCO) పేరుగల ఎంజైమ్ అనగా ప్రకృతిలో అన్నింటి కంటే ఎక్కువ పరిమాణంలో కనిపించే మాంసకృత్తులు.
स्निग्ध पदार्थ किससे प्राप्त होते हैं? । , క్రొవ్వు పదార్థాలు వేటి నుంచి లభించును?
स्निग्ध अम्ल और अल्कोहोल के अणु विशिष्ट रासायनिक बंधों से जुड़कर बने हुए पदार्थों को स्निग्ध पदार्थ कहते हैं । , క్రొవ్వుఆమ్లాలు మరియు ఆల్కహాల్ అణువులు ప్రత్యేక రసాయనికబంధాలతో కలిసి తయారైైైైన పదార్థాలను క్రొవ్వుపదార్థాలు అంటారు.
हमारे द्व‌ ारा सेवन किए स्निग्ध पदार्थो का पाचन होता है अर्थात उनका रूपांतरण स्निग्ध अम्ल और अल्कोहोल में किया जाता है । , మనం తిన్న క్రొవ్వుపదార్థాలు జీర్ణమగును. అంటే వాటి రూపాంతరం క్రొవ్వుఆమ్లాలు మరియు ఆల్కహాల్‌గా మారును.
स्निग्ध अम्ल का अवशोषण होकर शरीर के सभी भागों में उन्हें पहुँचाया जाता है । , క్రొవ్వుఆమ్లాలుశోషించబడి శరీరమంతటా చేరును.
जिसका उपयोग करके विभिन्न कोशिकाएँ उनके लिए आवश्यक पदार्थो की निर्मिति करती है । , వేర్వేరు కణాలు వాటి నుంచి వాటికి అవసరౖమెన పదార్థాలను తయారు చేసుకొంటాయి.
उदा. कोशिका का प्रद्रव्यपटल बनाने के लिए लिपीड़ (Lipid) नामक अणुकी अावश्यकता होती है जो स्निग्ध अम्ल से बनाया जाता है । , ఉదా: కణం యొక్క ప్లాస్మాత్వచంను తయారుచేయడానికి ఫోస్ఫో లిపిడ్ ( Phospho Lipid) పేరు గల అణువు ఆవశ్యకమవుతుంది.ఇది క్రొవ్వుఆమ్లాలునుంచి తయారుచేయబడుతుంది
"इसके अलावा प्रोजेस्टेरोन, इस्ट्रोजेन, टेस्टोस्टेरोन, आल्डोस्टेरॉन जैसे संप्रेरक, तंत्रिका कोशिका के अक्षतंतु के चारों ओर आवरण बनने के लिए स्निग्ध अम्लों का उपयोग किया जाता है । "," ఇవి గాక ప్రోజెస్టేరోన్, ఇ్రస్టోజెన్, టెస్టోస్టెరోన్, ఆల్డోస్టెరోన్ వంటి హార్మోన్లు, నాడీకణం యొక్క తంత్రికాక్షం (Axon) చుట్టు ఉన్న పొర. ఇది క్రొవ్వుఆమ్లాలునుంచి తయారుకావడానికి క్రొవ్వుఆమ్లాలు ఉపయోగించబడతాయి."
स्निग्ध पदार्थों से हमें प्रति ग्राम 9 KCal इतनी ऊर्जा मिलती है । , క్రొవ్వుపదార్థాల నుంచి మనకు ప్రతి 9 Kcal/gm శక్తి లభిస్తుంది.
रोज की आवश्यकता से अधिक सेवन किया गया स्निग्ध पदार्थ शरीर में ‘चरबीयुक्त संयोजी ऊतकों’ के रूप में संग्रहित करके रखा जाता है । , రోజు అవసరాని కంటే ఎక్కువ సేవించిన క్రొవ్వుపదార్థాలు శరీరంలో 'క్రొవ్వులుగల సంయోజక కణజాలం'లో నిలువయుంచబడుతాయి
6. प्राणियों का वर्गीकरण Ø प्राणी वर्गीकरण का इतिहास Ø प्राणी वर्गीकरण की नई पद्धति Ø प्राणी जगत सृष्टि । , 6. జంతువుల వర్గీకరణ జంతువుల వర్గీకరణ చరిత్ర జంతువుల వర్గీకరణలోని నూతన పద్ధతి జంతువుల రాజ్యం
थोड़ा याद कीजिए सजीवोंंं का वर्गीकरण करने के लिए कौन-कौन से निष्कर्षों का उपयोग किया जाता हैं? पिछली कक्षाओं में आप सजीवोंंं के वर्गीकरण की जानकारी ले चुके हो । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి. సజీవుల వర్గీకరణకు ఏ అంశాలను ఉపయోగిస్తారు? గత తరగతిలో మీరు జీవుల వర్గీకరణ సమాచారాన్ని తెలుసుకున్నారు.
हमारे आसपास नजर आने वाले सजीव अर्थात मुख्यरूप से वनस्पती और प्राणी ये हैं । , మన చుట్టు ప్రక్కల కనిపించే సజీవులు అనగా ముఖ్యంగా మొక్కలు మరియు జంతువులు.
उनके वर्गीकरण के विविध पहलूओं का भी हमने अध्ययन किया है । , వాటి వర్గీకరణలోని వివిధ అంశాలను మనం అధ్యయనం చేశాం.
उस आधार पर निम्न प्रवाह सारणी पूर्ण कीजिए । , వాటి ఆధారంగా కింది పట్టికను పూర్తి చేయండి .
सजीव , సజీవులు .
जगत : मोनेरा । , రాజ్యం: మోనెర.
बहुकोशिकीय सजीव । , బహుకణ జీవులు .
एककोशिकीय सजीव जगत : । ," ఏక కణ జీవులు, రాజ్యం:"
प्राणी जगत कवक जगत । ," జంతువర్గం, శిలీంధ్ర వర్గం"
वनस्पती जगत । , మొక్కల వర్గం
6.1 सजीवाें का वर्गीकरण । , 6 .1 సజీవుల వర్గీకరణ.
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి .
वनस्पतियों का वर्गीकरण कैसे किया गया है ? । , మొక్కల వర్గీకరణను ఎలా చేస్తారు?
पिछले वर्ष हमने वनस्पतियों के वर्गीकरण का अध्ययन किया है । , గత సంవత్సరం మనం మొక్కల వర్గీకరణను అధ్యయన చేశాం.
उस आधार पर हमें वनस्पतियों की विविधताएँ समझ में आई । , దాని ద్వారా మనకు మొక్కల వైవిధ్యం అర్థమయింది .
आप अपने परिसर में विविध प्रकार के प्राणी देखते ही होंगे । , మీరు మీ చుట్టుప్రక్కల వివిధ జంతువులను చూస్తూ ఉంటారు.
कुछ प्राणी बहुत ही छोटे होते हैं तो कुछ प्राणी बहुत ही बड़े । ," కొన్ని జంతువులు చాలా చిన్నగా, కొన్ని చాలా పెద్దగా ఉంటాయి ."
कुछ प्राणी जमीन पर रहते हैं तो कुछ पानी में । ," కొన్ని జంతువులు నేల పై, కొన్ని నీటిలో ఉంటాయి ."
कुछ प्राणी रेंगते हैं तो कुछ प्राणी पानी में तैरते हैं अथवा हवा में उड़ते हैं । , కొన్ని జంతువులు ప్రాకును కొన్ని నీటిలో ఈదును లేక గాలిలో ఎగురుతాయి.
कुछ प्राणियों के त्वचा पर शलक होते हैं तो कुछ के त्वचा पर परों का आवरण होता है । , కొన్ని జంతువుల చర్మం పైపొలుసులు ఉంటాయి.
पंख अथवा बाल होते हैं । , కొన్నింటి చర్మౖంపె ఈకలు లేక వెంట్రుకలు ఉంటాయి.
इस प्रकार से प्राणियों के संदर्भ में भी प्रचंड़ विविधताएँ दिखाई दे़ती हैं । , ఈ విధంగా జంతువుల విషయంలో ప్రచండౖమెన వైవిధ్యాలు కనిపిస్తాయి.
अभी-अभी किए गए अध्ययनानुसार पृथ्वी पर लगभग 70 लाख प्रकार के प्राणियों की प्रजातियाँ मौजूद होगी ऐसा अंदाज दर्शाया गया है । , ప్రస్తుత అధ్యయనం ప్రకారం భూమిౖపె సుమారుగా 7 మిలియన్ల రకాల జంతువుల జాతులు ఉన్నవి.
इनमें प्रत्येक प्रजाति का अध्ययन करना बिलकुल असंभव हैं । , దీనిలో ప్రతి జాతిని అధ్యయనం చేయడం అసాధ్యం
परंतु यदि प्राणियों की समानता एवं असमानता के आधार पर समूह और उपसमूह तैयार किए जाए तो इस बड़ी संख्या में उपलब्ध प्राणियों का अध्ययन करना अधिक आसान होगा । , కాని ఒకవేళ జంతువుల పోలికలు మరియు భేదాల ఆధారంగా సమూహం మరియు ఉపసమూహాలు తయారుచేస్తే ప్రచండ సంఖ్యలో ఉన్న జంతువులను అధ్యయనం చేయడం చాలా సులభమవుతుంది .
61,61
"विद्य‌ ुत निर्मिती करने के लिए यहॉं ऊष्मीय-ऊर्जा का उपयोग होता है, ऐसे विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्र को उष्मीय विद्‌युत केन्द्र कहते है । ", విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయుటకు ఇచ్చట ఉష్ణశక్తి ఉపయోగపడుట వలన ఇలాంటి విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాన్ని ఉష్ణవిద్యుత్ కేంద్రం (Thermal Electric centre) అని కూడా అంటారు.
ऊष्मीय विद्‌युत निर्मिती केन्द्र में कोयले की रासयनिक उर्जा का रुपांतरण क्रमश: विद्‌युत ऊर्जा में होता है । , ఉష్ణ విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో బొగ్గులోని రసాయనిక శక్తి దశల వారిగా విద్యుత్ శక్తిగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
क्रमश: होनेवाले इस ऊर्जा रुपांतरण को निम्नलिखित आकृति द्वारा दर्शाया गया है । , దశల వారిగా జరిగే శక్తిరూపాంతర విధానం క్రింది పటంలో చూపబడినది.
कोयले की रासायनिक ऊर्जा । , బొగ్గులోని రసాయనిక శక్తి.
वाष्प की गतिज ऊर्जा । , ఉష్ణ శక్తి.
ऊष्मीय ऊर्जा । , ఆవిరిలోని గతిశక్తి.
टर्बाइन की गतिज ऊर्जा । , టర్ౖబెన్‌లోని గతిశక్తి.
विद्‌युत ऊर्जा । , విద్యుత్ శక్తి .
5.6 ऊष्मीय विद्‌युत निर्मिती केंद्र में ऊर्जा रूपांतरण । , 5.6 ఉష్ణవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలోని శక్తి రూపాంతరం.
1. कोयले की ऊर्जा को रासायनिक ऊर्जा क्यों कहा गया हैं? 2. टर्बाइन घूमाने के लिए वाष्प का उपयोग ही क्यों किया जाता है? । , 1. బొగ్గులోని శక్తిని రసాయనిక శక్తి అని ఎందుకు అనాలి? 2. టర్ౖబెన్‌ను త్రిప్పుటకు ఆవిరినే ఎందుకు వాడుతారు?.
विचार कीजिए मीनार । , ఆలోచించండి.
वाष्प व गर्म हवा ईंधन के ज्वलन से उत्पन्न हुआ धुँआ जनित्र ईंधन हवा । , టవర్ (చిమ్ని) నీటి ఆవిరి మరియు వేడి గాలి ఇంధన దహనంతో తయారైన పొగ.
पंप बॉयलर । , పంపు బాయ్‌లర్.
संघनन करनेवाला भाग गुनगुना पानी टर्बाइन । ," సాంద్రీకరణం చేయు విభాగం, గోరువెచ్చని నీరు, టర్ౖబెన్."
पंप , పంపు.
कुलिंग टॉवर । , కూలింగ్ టవర్.
ठंड़ा़ पानी । , చల్లని నీరు.
5.7 ऊष्णीय विद्‌युत-निर्मिती केन्द्र की रुपरेखा । , 5.7 ఉష్ణవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్ర రూపకల్పన.
"कोई ऊष्मीय विद्‌युत केन्द्र आपने देखा होगा, तो वहॉं आपको दो प्रकार के मीनार (चिमनीयॉ) दिखाई देंगे । ", ఏదేని ఉష్ణవిద్యుత్ కేంద్రంను మీరు చూసినట్లయితే అక్కడ మీకు రెండు రకాల టవర్స్ (Towers) కనిపిస్తాయి.
ये मीनारें (चिमनियॉ) किसलिए होते हैं? ऊष्मीय विद्‌युत निर्मिती केन्द्र की आकृति देखने पर इसके उत्तर हमें मिलेंगे । , నిజానికవి దేనికి సంబంధించిన టవర్లు ? మీరు ఉష్ణవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం పటాన్ని చూసినట్లయితే దానికి జవాబు లభిస్తుంది.
"ऊष्मीय विद्‌युत निर्मिती तकनीक की रचना समझते समय आकृती की रुपरेखा देखने पर इस केन्द्र में बॉयलर, टर्बाइन, जनित्र और संघनन यंत्र की रचना स्पष्ट होगी । "," ఉష్ణవిద్యుత్ ఉత్పత్తి సాంకేతిక నిర్మాణాన్ని తెలుసుకొనునప్పుడు ఉపయోగించిన పటంతో ఈ రూపకల్పనను ఊహించి చూసినట్లయితే ఈ కేంద్రంలో బాయ్‌లర్, టర్ౖబెన్, జనరేటర్ మరియు సాంద్రీకరణ యంత్రం మొదలగు వాటి నిర్మాణం దృష్టికి వచ్చును."
बॉयलर में ईंधन के (यहाँ कोयले के) ज्वलन से उत्सर्जित होनेवाली वायू ऊँची चिमनी द्वारा हवा में छोड़ दी जाती है । , బాయ్‌లర్‌లో ఇంధనం (ఇక్కడ బొగ్గు) దహనం కాగానే ఉద్గారక వాయువు ఎత్తైన పొగ గొట్టం నుంచి విడువబడుతుంది.
तप्त और उच्च दाबवाली वाष्प से टर्बाइन घूमाने के बाद उस वाष्प का तापमान व दाब कम हो जाता है । , వేడెక్కిన మరియు అత్యంత పీడనం గల ఆవిరితో టర్ౖబెన్ తిరిగిన తర్వాత ఆ ఆవిరి యొక్క ఉష్ణోగ్రత మరియు పీడనాలు తగ్గుతాయి.
ऐसी भाप की ऊष्मा निकालकर (अर्थात उसे ठंड़ा करके) उसका पुनः पानी में रूपांतर किया जाता है । , ఇలా ఆవిరిలోని ఉష్ణాన్ని తొలగించి (అనగా దానిని చల్లబరిచి) దానిని తిరిగి నీరుగా రూపాంతరం చేస్తారు.
इस भाप की ऊष्मा निकालने का काम संघनित्र (Condesnser) इस भाग में कूलिंग टॉवर (Cooling water) के पानी द्वारा किया जाता है । , ఈ ఆవిరిలోని ఉష్ణాన్ని తీసివేయుపనిని సాంద్రీకరణ యంత్రం (Condesnser) విభాగంలోని కూలింగ్ టవర్ (Cooling water) లో నీటి ద్వారా చేయబడుతుంది.
कूलिंग टॉवर का पानी संघनित्र में से घूमाया जाता है अतः वाष्प की ऊष्मा कूलिंग टॉवर के पानी को प्राप्त होती है और वाष्प ठंड़ी होकर पुनः पानी में रूपांतरित हो जाती हैं । , కూలింగ్ టవర్‌లోని నీరు సాంద్రీకరణ యంత్రంలో నుంచి మరలింపబడుతుంది. అందువలన ఆవిరిలోని ఉష్ణం కూలింగ్ టవర్‌లోని నీటితో కలుస్తుంది. తిరిగి ఆ ఆవిరి చల్లబడి నీరుగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
यह ऊष्मा वाष्प व तप्त हवा के रूप में कूलिंग टॉवर के माध्यम से बाहर फेंकी जाती है । , ఈ ఉష్ణం తర్వాత నీటి ఆవిరి మరియు వేడి గాలి రూపంలో కూలింగ్ టవర్ ద్వారా బయటికి విడువబడుతుంది.
ऊष्मीय विद्‌युत निर्मिती यद्यपि विद्‌युत निर्मिती के लिए यह बड़े पैमाने पर उपयोग में लाया जानेवाला मार्ग है तथापि इस प्रकार से विद्‌युत निर्मिती के कारण कुछ समस्याओं का भी निर्माण होता है । , ఉష్ణ విద్యుత్ ఉత్పత్తి ఒకవేళ విద్యుత్ ఉత్పత్తికై పెద్దమొత్తంలో ఉపయోగించెడి మార్గమున్నప్పటికి ఇలాంటి రకౖమెన విద్యుత్ ఉత్పత్తి వలన కొన్ని సమస్యలు కూడా నిర్మాణమైతాయి.
"संगणक की सहायता से ppt, एनिमेशन, व्हिड़ीओ, छायाचित्र आदि के आधार पर सूचना और संचार ऊष्मीय विद्य‌ ुत ऊर्जा निर्मिती केन्द्र के कार्यसंबंधी प्रस्तुतिकरण कर अन्यों को भेजिए और प्रौद्‌योगिकी यू-ट्यूब पर ड़ाऊनलोड़ कीजिए । "," సాంకేతిక సమాచార ప్రసారంతో జోడింపు ppt, అనిమేషన్, వీడియో, ఛాయాచిత్రాలు మొదలగు వాటి ఆధారంగా ఉష్ణ-విద్యుతశ్రక్తి ఉత్పత్తి కేంద్రం పని విధానం గురించిన ప్రదర్శన చేసి ఇతరులకు పంపండి .మరియు యు-ట్యూబ్ నుండి డౌన్‌లోడ్ చేసుకోండి."
49,49
देवराई (Sacred grove) ईश्वर के नाम पर आरक्षित एवं पवित्र समझे जानेवाले वनों को ‘देवराई’ कहते है । , పవిత్రవనం (Sacred grove) దేవుని పేరుతో ఉన్న మరియు పవిత్రంగా భావించే వనం అనగా పవిత్రవనం.
"परंपरा से चले आ रहे जंगल, सरकार के वनविभाग द्वारा न सँभालकर समाज द्वारा संभाले गए ‘‘ अभयारण्य’’ ही है । "," ఇది సాంప్రదాయ సిద్ధంగా వస్తున్న అడవి. ఇది ప్రభుత్వ వన విభాగం వారు నిర్వహించ కుండా, సమాజమే నిర్వహించే అభయారణ్యం ."
ईश्वर के नाम पर आरक्षित होने के कारण इन वनों को एक प्रकार का संरक्षण कवच ही प्राप्त होता है । , దేవుని పేరు పెట్టడం వలన ఈ వనానికి ఒక రకౖమెన సంరక్షణ కవచం ఉంటుంది.
भारत के केवल पश्चिम घाटों में ही नहीं तो पूरे भारत में घन 4.3 देवराई जंगलो के रूप में ये समूह दिखाई देते हैं । , భారతదేశంలోని కేవలం పడమర కనుమలే కాక సంపూర్ణ భారతదేశంలో దట్టమైన అడవులలో ఈ సమూహాలు కనిపిస్తాయి.
भारत में ऐसे 13000 से भी अधिक देवराई वन की सूची अभिलिखित की गई है । , భారతదేశంలో 13000 కంటే అధికంగా పవిత్రవనాలు నమోదైనవి.
महाराष्ट्र में इस प्रकार की देवराई कहाँ है? ऐसे स्थानों की सूची बनाइए तथा वहॉं शिक्षकों के साथ जाकर देखिए । , మహారాష్ట్రలో ఇటువంటి పవిత్రవనాలు ఎక్కడ ఉన్నాయో ఇటువంటి ప్రదేశాల జాబితా తయారు చేసి అక్కడికి ఉపాధ్యాయుడితో సహ వెళ్ళి దర్శించండి.
नीचे कुछ सांकेतिक चिन्ह दिए गए हैं । , క్రింద కొన్ని చిహ్న సంకేతాలు ఇవ్వబడినవి.
पर्यावरण संवर्धन के संदर्भ । , పర్యావరణ పరిరక్షణ సందర్భంగా.
सूची बनाइये और चर्चा कीजिए में इन चिह्नों के अर्थ का पता लगाइए और दूसरों को बताइए । ," ఆ చిహ్నాల జాబితా చేయండి, చర్చించండి (గుర్తుల) అర్థాన్ని వెదకండి. మరియు ఇతరులకు చెప్పండి ."
ऐसे अन्य चिह्नों की सूची बनाइए । , ఇలా ఇతర చిహ్నాల సమాచారాన్ని తయారు చేయండి.
जैवविविधताओ का संवर्धन कैसे करेंगे? । , జీవవైవిధ్యాన్ని ఎలా పరిరక్షించవచ్చు?
आपकी जानकारी में पाए चिह्न यहॉ चिपकाइए । , మీకు తెలిసిన చిహ్నాలను ఇక్కడ అతికించండి.
1. दूर्लभ जातियों के सजीवोंंं का संरक्षण करना । , 1. లుప్త (అదృశ్య) జాతుల జీవుల యొక్క సంరక్షణ చేయుట
2. राष्ट्रीय उद्यानों एवं अभयारण्यों का निर्माण करना । , జాతీయ ఉద్యానవనాలు మరియు అభయారణ్యాలను తయూరుచేయుట.
3. कुछ क्षेत्रो को‘आरक्षित जैवविभाग’ के रूप में घोषित करना । , 3. కొన్ని ప్రదేశాలను 'రక్షిత జీవ విభాగం' అని ప్రకటించుట.
4. विशिष्ट प्रजातियों के संवर्धन के लिए विशेष प्रकल्प शुरू करना । , 4. ప్రత్యేక జాతుల పరిరక్షణ కొరకు ప్రత్యేక ప్రాజెక్టులు ప్రారంభించుట.
5. प्राणियों एवं वनस्पतियों का संवर्धन करना । , 5. జంతువులు మరియు మొక్కలను పరిరక్షించుట.
6. कानून का पालन करना । , 6. చట్టాలను అమలు పరచుట .
7. पारंपरिक ज्ञान को अभिलिखित करके रखना । , 7. సాంప్రదాయ జ్ఞానాన్ని నమోదు చేసి ఉంచుట.
अभी तक इस प्रकरण में हमने पर्यावरण संवर्धन तथा संरक्षण संदर्भों में नियम कानून क्या हैं इसका अध्ययन किया । ," ఇప్పటి వరకు ఈ అధ్యాయంలో మనం పర్యావరణ పరిరక్షణ మరియు సంరక్షణకు సంబంధించిన చట్టాలు, నియమాలు ఏమిటో అధ్యయనం చేశాం."
समाज में स्वयं प्रेरणा से अनेक लोग एकत्रित होकर भी इस प्रकार के कार्य करते हैं । , సమాజంలో స్వయం ప్రేరణతో అనేక మంది ఐక్యంగా వచ్చి ఈ పని చేస్తున్నారు.
"राज्य, राष्ट्रीय उसी प्रकार आंतरराष्ट्रीय स्तरों पर भी अनेक बड़ी संस्थाएँ कार्य कर रही हैं । "," రాష్ట్ర, జాతీయ అలాగే అంతర్జాతీయ స్థాయిలో అనేక పెద్ద సంస్థలు దీనిలో పని చేస్తున్నాయి."
"स्वयंसेवी संस्था आंतरराष्ट्रीय स्तर पर पर्यावरणीय संस्था 1. बॉम्बे नॅचरल हिस्टरी सोसायटी, मुंबई. 1. प्राकृतिक और प्राकृतिक संसाधनों की आंतरराष्ट्रीय संवर्धन 2. सी पी आर एन्व्हायर्नमंेट ग्रुप, न्यु चेन्नई. संस्था (IUCN) मुख्यालय-ग्लँड़ (स्वित्झर्लंड़) 3. गांधी पीस फाऊंड़ेशन एन्व्हायर्नमेंट सेल, दिल्ली. 2. इंटरगव्हर्नमेंटल पॅनल ऑन क्लायमेट चेंज (IPCC) 4. चिपको सेंटर, तेहरी गढ़वाल । "," స్వచ్ఛంద సంస్థలు. 1 .బాంబే నేచురల్ హిస్టరీ సొౖసెటీ, ముంబై.1. సహజ మరియు సహజ వనరుల అంతర్జాతీయ పరిరక్షణసంస్థ (IUCN) ప్రధానకార్యాలయం (స్విట్జర్లాండ్)2.సి.పి ఎన్విరాన్‌మెంట్ గ్రూపు, న్యూ చైన్నె. 2. ఇంటర్‌గవర్నమెంటల్ పనేల్ ఆన్ క్లయ్‌మేట్ చేంజ్ (IPCC) ప్రధానకార్యాలయం - జెనీవా. 3.గాంధీ పీస్ ఫౌండేషన్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ సెల్, ఢిల్లీ. 3. సంయుక్త రాష్ట పర్యావరణ కార్యక్రమం (UNCP) ప్రధానకార్యాలయం: నైరోబీ (కెనయూ)"
"मुख्यालय - जिनिव्हा 5. सेंटर फॉर एन्व्हायर्नमेंट एज्युकेशन, अहमदाबाद । "," 4. చిప్కో సెంటర్, తెహరీ గఢ్‌వాల్. 4."
"3. संयुक्त राष्ट्रसंघ पर्यावरण कार्यक्रम (UNEP) मुख्यालय 6. केरल शास्त्र साहित्य परिषद, त्रिवेंद्रम । "," 5.సెంటర్ ఫార్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ ఎడ్యుకేషన్, అహమ్మదాబాద్."
"- नैरोबी (केनिया) 7. भारतीय ॲग्रो इंड़स्ट्रीज फाऊंड़श े न, पुणे । "," 6. కేరళ శాస్త్ర సాహిత్య పరిషద్, త్రివేండ్రం.6.7.భారతీయ అ్‌గో ఇండస్ట్రీజ్ ఫౌండేషన్, పుణె. ."
"4. वर्ल्ड़ वाइल्ड़ लाइफ फंड़ (WWF) - न्यूयॉर्क. 8. विक्रम साराभाई कम्युनिटी सायन्स सेंटर, 5. बर्ड़ लाईफ इंटरनॅशनल - मुख्यालय, केंब्रिज. अहमदाबाद । "," వరల్డ్ వైల్డ్ లైఫ్ ఫండ్ (WWF) - న్యూయార్క్. 8. విక్రమ్ సారాబాయి కమ్యూనిటి సైన్స్ సైంటర్,బర్డ్ లైఫ్ఫండ్ - ప్రధానకార్యాలయం, కేంబ్రిజ్, అహమ్మదాబాద్."
6. हरित हवामान निधी - सोंग्ड़ो (दक्षिण कोरिया) ‘ग्रीन पीस’ यह पर्यावरण विषय में कार्यरत विश्व की सबसे बड़ी संस्था है । , హరిత వాతావరణ నిధి - సోంగ్డే (దక్షిణ కొరియా)గ్రీన్ పీస్ 'పర్యావరణం గురించి పనిచేస్తున్న ప్రపంచంలోని అన్నింటికంటే పెద్ద సంస్థ.
26 देशों के 25 लाख से भी अधिक व्यक्ती इसके सदस्य हैं । , 26 దేశాలలో 25 లక్షలకంటే అధిక వ్యక్తులు సభ్యులుగా ఉన్నారు .
उपर्युक्त संस्था के कार्य की जानकारी प्राप्त कीजिए । , పై సంస్థల పని విషయాల సమాచారాన్ని సేకరించండి.
"जैविक खाद (Biofertilizers) रासायनिक खादों का इस्तमाल न करके जैविक खादों का उपयोग करने से फसलों की नायट्रोजन स्थिरीकरण करने की तथा फॉस्फ़ेट घुलने की क्षमता बढ़ जाती है इसमें मुख्य रुप से ऱ्हायझोबिअम, एझोटोबॅक्टर, नोस्टॉक, ॲनाबीना इन जीवाणुंओं का तथा अझोला नामक वनस्पती का उपयोग किया जाता है । "," ఇ) జీవసంబంధ ఎరువులు (Biofertilizers) రసాయనిక ఎరువులను వాడకుండ జీవ సంబంధ ఎరువులను ఉపయోగించి నత్రజని స్థాపన అలాగే ఫాస్ఫేట్ కరిగే సామర్థ్యం పెరుగుతుంది. దీనిలో ముఖ్యంగా రైజోబియం, అజొటొబాక్టర్, నోస్టాక్, అనాబీనా బాక్టీరియాలు అలాగే అజోలా మొక్కను ఉపయోగిస్తారు."
ऊतक संवर्धन के बारे में हमने पिछली कक्षा में जानकारी हासिल की है । , కణజాల సంవర్థనం విషయంగా మనం గత తరగతిలో సమాచారాన్ని పొందాం .
ऊतक संवर्धन के कारण वनस्पतियों मे जनुकीय सुधार कर पाना संभव है इसके अतिरिक्त उस वनस्पती के गुणधर्म अगली पिढी में स्थायी रहते है । , కణజాల సంవర్థనం వలన మొక్కలలో జన్యుసంబంధ వృద్ధికాకుండ ఆ మొక్కల లక్షణాలు తర్వాత తరాలలో శాశ్వతంగా ఉంటాయి.
8.6 अझोला । , 8.6 అజోలా.
ऊतक संवर्धन द्वारा विकसित हुए फल वृक्षों और फूल वृक्षों के पाँच । , కణజాల సంవర్థనం ద్వారా వృద్ధిచెందిన ఫలవృక్షాలు మరియు పూల మొక్కల ఐదు.
यादी करा व चर्चा करा. -पाँच उदाहरण देकर उनके लाभ बताइए । , సమాచారాన్ని సేకరించండి మరియు చర్చించండి ప్రతిదానికి ఐదు ఉదాహరణలు ఇచ్చి లాభాలను చెప్పండి .
1. पशु संवर्धन (Animal Husbandry) कृत्रिम गर्भाधान (Artificial Insemination) और सूचना संचार प्रौद्‌योगिकी का जोड़ गर्भ प्रत्यारोपण (Embryo transfer) ये दो विधियॉं मुख्य रुप प्राणियों की विभीन्न संकरीत से पशु संवर्धन के लिए उपयोग में लाई जाती है । , 1. పశుపోషణ (Animal Husbandry) కృత్రిమ వీర్యనిక్షేపం (ARtificial Insemination) సాంకేతిక ప్రసార సమాచారంతో జోడింపు మరియు పిండ మార్పిడి (Embryo transfer) ఈ రెండు జంతువులలోని వివిధ సంకరణ జాతుల పద్ధతులను ముఖ్యంగా పశుపోషణ లేదా పశుసంవర్థనం కోసం ఉపయోగం లోకి తెచ్చారు.
इससे विभिन्न प्रजातियों की जानकारी प्राप्त करो । , సమాచారాన్ని సేకరించండి .
उनके प्राणीज उत्पादों की मात्रा एवं गुणवत्ता इन दोनों में ही वृद्‌धि क्या लाभ है । , వాటి లాభాలేవి? వివిధ ఉపయోగాలు.
"विभिन्न छायाचित्रे, होती है । ", ఛాయా చిత్రాలు ప్రదర్శించండి. .
"उदाहरणार्थ, दूध, मांस, लोकर आदि । "," ఉదాహరణ: పాలు, మాంసం దాని వల్ల కష్టపడి పనిచేసె"
इसी प्रकार व्हिडीओ इनका प्रस्तुतीकरण कीजिए । , వీడియోలను ప్రదర్శించండి.
श्रम के लिए काम करनेवाले जानवरोंकी शक्तिशाली प्रजातियॉं भी निर्माण की गई है । , దాని వల్ల కష్టపడి పనిచేసే శక్తివంతమైన సంకర జాతినిజంతువులు కూడా నిర్మించబడ్డాయి.
2. मानवी स्वास्थ्य (Human health) रोग निदान एवं रोग उपचार यह मानव स्वास्थ्य व्यवस्थापन के दो मुख्य पहलू हैं । , మానవుని ఆరోగ్యం (Human health) రోగ నిర్ధారణ మరియు రోగనివారణలు మానమని ఆరోగ్య నిర్వహణ యొక్క రెండు ముఖ్యౖమెన అంశాలు.
किसी रोग विकार में व्यक्ती के जनुकों की कोई भूमिका हो तो वह जैव प्रौद्य‌ ोगिकी की सहायता से तुरंत पहचानी जाती है । , ఒక వ్యక్తి అనారోగ్యాన్ని నిర్ధారించడానికి ఆ వ్యక్తిలోని జన్యువుల పాత్ర ఏమిటో ఈ జీవసాంకేతిక శాస్త్రం ఆధారంగా సహజంగా చూడగల్గుతాం.
"मधुमेह, हृदयरोग जैसे रोगो का निदान अब जैव प्रौद्‌योगिकी की सहायता से उन रोगों के लक्षण दिखाई देने से पूर्व ही कर पाना संभव हैं । ", మధుమేహం మరియు గుండెజబ్బుల నిర్ధారణ ఇప్పుడు జీవసాంకేతిక శాస్త్రం సహాయంతో రోగ లక్షణాలు కనిపించుటకు ముందే చేయగలుగుతాం.
"जैव प्रौद्‌योगिकी की सहायता से एड़्स, ड़ेंगू जैसे रोगों का िनदान कुछ मिनिटों में किया जाता है जिससे उसका उपचार तुरंत कर सकते है । "," జీవసాంకేతిక శాస్త్రం సహాయంతో ఎయిడ్స్, డెంగ్యూ వంటి రోగాల నిర్ధారణను కొన్ని నిమిషాలలో చేయవచ్చును. దాని వల్ల వైద్యం త్వరగా చేయవచ్చును."
रोगों के उपचार के लिए विभिन्न औषधियॉं उपयोग में लाई जाती है उदा. मधुमेंह के उपचार के लिए इन्सुिलन यह संप्रेरक उपयोगी है । , రోగనివారణలో అనేక ఔషధాలను ఉపయోగిస్తారు. ఉదా:- మధుమేహం నివారణలో ఇన్సులిన్ హార్మోన్‌ను ఉపయోగిస్తారు.
"पहले इन्सुलिन घोड़े के शरीर से प्राप्त किया जाता था परंतु अब वही इन्सुिलन जैव प्रौद्य‌ ोगिकी की सहायता जीवाणु द्‌वारा तैयार किया जा रहा है इसके लिए जीवाणुओं के जनुकिय ढाँ़चे में इन्सुिलन का मानवी जनुक जोड़ा है इसी पद्‌धति द्‌वारा विभिन्न टीके, प्रतिजैिवक भी बनाए जा रहे हैं । "," పూర్వం ఇన్సులిన్‌ను గుర్రాల శరీరం నుంచి పొందేవారు. కాని ఇప్పుడు జీవసాంకేతిక జ్ఞానం సహాయంతో బాక్టీరియాల జన్యుక్రమంలో ఇన్సులిన్‌ను మానవుని జన్యువులతో సంధానం చేశారు. ఈ పద్ధతిలో వివిధ టీకాలు, సూక్ష్మజీవనాశకాలను కూడా తయారు చేస్తారు."
अ. टीका और टीकाकरण (Vaccine and Vaccination) : विशिष्ट रोगजंतू या रोग के खिलाफ स्थायी अथवा कुछ समयावधी तक प्रतिकारक्षमता प्राप्त करने के लिए दिए गए ‘प्रतिजन’ (antigen) युक्त पदार्थ अर्थात टीका है । , అ) టీకాలు మరియు వాక్సీనేషన్ (Vaccine and Vaccination): ప్రత్యేక రోగకారక జంతువులు లేక వ్యాధులకు వ్యతిరేక శాశ్వత రూపలేక కొంత కాలావధి మేరకు రోగ నిరోధక శక్తిని పొందటానికి ఇచ్చే 'ప్రతి జనకాలు' antigen)గల పదార్థాలను 'టీకాలు' అంటారు .
पारंपरिक विधिसे रोग जंतुओं का उपयोग करके ही टीके बनाए जाते थे उसके लिए रोगजंतुओं को पूरी तरह से मारकर अथवा अधमरे कर उनका उपयोग टीके के रूप में किया जाता था पर इससे कुछ लोगों में संबंधीत रोग का संचरण होने की संभावना होती थी । , సంప్రదాయకంగా రోగకారక జీవులనుపయోగించి 'టీకాలు' తయారు చేస్తారు. దీనికి రోగకారక జీవులను పూర్తిగా లేక సగం చంపి దాన్ని టీకాలుగా ఉపయోగిస్తారు. కాని కొంత మంది వ్యక్తులకు సంబంధిత వ్యాధులకు ఉత్తమంగా అయ్యే అవకాశముంటుంది.
इसपर दूसरे पर्याय के रुप में वैज्ञानिकोने जैव प्रौद्य‌ ोगिकी का उपयोग कर कृत्रिम विधि से टीके तैयार करने का प्रयास किया । , దీనికి రెండో మార్గంగా శాస్త్రజ్ఞులు జీవసాంకేతిక జ్ఞానాన్ని ఉపయోగించి కృత్రిమరీతిలో టీకాలు తయారు చేసే ప్రయత్నం చేశారు .
उसके लिए उन्होने रोग जंतूओं के जो प्रथिन प्रतीजन (antigen) का कार्य करते है उनके जनुक प्राप्त कर उसकी सहायता से प्रयोगशाला में ही वह प्रतिजन तैयार किए और उसका उपयोग टीके के रूप में किया । , దానికి వారు రోగకారక జీవుల మాంసకృత్తులు ప్రతి జనకాలుగా (antigen) పనిచేసే వాటికి జన్యువులను కలిపి వాటి సహాయంతో ప్రయోగశాలలో ప్రతి జనకాలను తయారుచేశారు. మరియు వాటిని టీకాలుగా ఉపయోగిస్తున్నారు.
इस कारण बिल्कुल सुरक्षित टीके बनाए जा रहे हैं । , దాని వల్ల అత్యంత సురక్షిత టీకాలు తయారుచేయడం జరిగింది.
93,93
प्राकृतिक गैस ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत केन्द्र इसमें प्राकृतिक गैस के ज्वलन से निर्माण होनेवाली उच्च तापमान और दाब की वायू से घूमनेवाले टर्बाइन उपयोग में लाए जाते है । , సహజవాయు శక్తిౖపె ఆధారపడిన విద్యుత్ కేంద్రం. ఇందులో సహజ వాయువు మండటం వలన ఉత్పత్తయ్యే అత్యంత ఉష్ణోగ్రత మరియు పీడనం గల వాయువుతో తిరిగే టర్ౖబెన్‌ను ఉపయోగిస్తారు.
प्राकृतिक गैसीय ऊर्जा पर आधारित विद्य‌ ुत केन्द्र की रचना निम्न प्रकार से दर्शाई जा सकती है । , సహజవాయు శక్తిౖపె ఆధారపడిన విద్యుత్ కేంద్రంలోని నిర్మాణంను క్రింది విధంగా(5 .12) చూపవచ్చును.
(आकृति 5.12) उच्च दाब की हवा के लिए कॉम्प्रेसर । , (పటం 5.12) అత్యధిక పీడనం గల గాలి కాంప్రెసర్.
वायू पर चलनेवाले टर्बाइन । , వాయువుతో నడిచే టర్ౖబెన్
ज्वलन कक्ष नैसर्गिक वायू । , జ్వలన వాటిక
जनित्र । , జనరేటర్
विद्‌युत उर्जा । , విద్యుత్ శక్తి
5.12 प्राकृतिक गैस ऊर्जापर आधारित विद्‌युत केन्द्र की रचना । , సహజవాయు శక్తిౖపె ఆధారపడిన విద్యుత్ కేంద్రంలోని నిర్మాణం.
प्राकृतिक गैस ऊर्जापर आधारित विद्‌युत केन्द्र में मुख्यतः तीन भाग एकत्रित हैं । , సహజ వాయు శక్తిౖపె ఆధారపడిన విద్యుత్ సంచికలో ముఖ్యంగా మూడు భాగాలు ఉంటాయి.
कॉम्प्रेसर की सहायता से ज्वलन कक्ष में उच्च दाब की हवा प्रवाहित की जाती हैं । , కాంప్రెసర్ సహాయంతో జ్వలన వాటికలో అత్యధిక పీడనం గల వాయువు విడువబడుతుంది.
वहाँ प्राकृतिक गैस और हवा एकत्र आकर उनका ज्वलन किया जाता है । , అక్కడ సహజ వాయువుమరియు గాలి కలిసిిపోయినప్పుడు దానిని జ్వలనం చేస్తారు.
इस कक्ष से आनेवाली अति उच्चदाबऔर तापमान की वायु टर्बाइन के पातो (blades) को घूमाती है । , ఈ వాటికనుంచి బయటపడిన అత్యధిక పీడనం మరియు ఉష్ణోగ్రతగల వాయువుటర్ౖబెను రెక్కలను త్రిప్పుతుంది.
टर्बाइन से जुड़े हुए जनित्र के घूमने से विद्य‌ ुत निर्मिती होती है । , టర్ౖబెనుకు జోడించిన జనరేటర్ తిరిగి విద్యుత్ ఉత్పత్తి అవుతుంది.
प्राकृतिक गैस पर आधारित विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्र में क्रमशः होनेवाले ऊर्जा के रूपांतरण काे निम्न प्रकार से दर्शाया जा सकता है । , సహజవాయువుపై ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో దశల వారిగా జరిగే శక్తి రూపాంతరం పటం 10.13 లో చూపబడినది.
(आकृति 5.13) प्राकृतिक गैस की रासायनिक ऊर्जा । , (పటం 5.13)సహజవాయువులోని రసాయనిక శక్తి
प्राकृतिक गैस के ज्वलन से निर्माण हुई गतिज ऊर्जा । , సహజవాయువుమండటంతో తయారయ్యే గతి శక్తి.
टर्बाइन की गतिज ऊर्जा । , టర్ౖబెన్‌లోని గతి శక్తి.
विद्‌युत उर्जा । , విద్యుత్ శక్తి.
5.13 प्राकृतिक गैस पर आधारित विद्‌युत-निर्मिति केंद्र में ऊर्जा का रुपांतरण । , 5.13 సహజ వాయువుపైఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలోని దశలు.
कोयले पर चलनेवाले विद्‌युत निर्मिती केन्द्र की अपेक्षा प्राकृतिक गैस पर चलनेवाले विद्‌युत निर्मिती केन्द्र की कार्यक्षमता अधिक होती है । , బొగ్గుతో నడిచే విద్యుత్ ఉత్పత్తి యంత్రాల కంటే సహజవాయువుతో నడిచే యంత్రాల సామర్థ్యం అధికంగా ఉంటుంది.
इसके अलावा प्राकृतिक गैस में सल्फर नहींं होता अतः उसके ज्वलन से प्रदूषण भी कम होता है । , అంతేగాక సహజవాయువులో సల్ఫర్ లేనందున దాని దహనం ద్వారా కాలుష్యం కూడా తక్కువవుతుంది.
प्राकृतिक गैस पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केन्द्र की रुपरेखा नीचे दी गई आकृति में (5.14) दर्शाई गई है । , సహజ వాయువుపైఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం రూపురేఖలు క్రిందిపటంలో 5 .14 చూపబడినది.
बाहर पड़नेवाले गर्म गैसें । , బయటపడే ఉష్ణవాయువు
जरा सोचिए । , ఆలోచించిండి
ज्वलन कक्ष । , దహన గది
ईंधन , ఇంధనం
कौन-सी विद्‌युतनिर्मिती प्रक्रिया पर्यावरण स्नेही है और कौन-सी नहींं? । , ఏ విద్యుత్ ఉత్పత్తి ప్రక్రియ పర్యావరణ స్నేహి అవుతుంది ? ఏది కాదు? .
जनित्र हवा । , జనరేటర్
कॉम्प्रेसर । , కాంప్రెసర్
गैस टर्बाइन । , గ్యాస్ టర్ౖబెన్
विद्‌युत ऊर्जा । , విద్యుత్ శక్తి
5.14 प्राकृतिक गैस पर आधारित विद्‌युत निर्मिति केन्द्र की रूपरेखा । , 5.14 సహజవాయువుపై ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం రూపురేఖలు.
भारत के कुछ प्रमुख प्राकृतिक गैस पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केन्द्र व उनकी निर्मिति क्षमता स्थान राज्य क्षमता (MW) समरलकोटा आंध्रप्रदेश 2620 अंजनवेल महाराष्ट्र 2220 बवाना दिल्ली 1500 कोंड़ापल्ली आंध्रप्रदेश 1466 । ," భారతదేశంలోని కొన్ని ముఖ్యౖమెన సహజ వాయువు ఆధారిత విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు మరియు వాటి ఉత్పత్తి సామర్థ్యం ప్రదేశం రాష్ట్రం ఉత్పత్తి సామర్థ్యం (MW) సామర్లకోట ఆంధ్రప్రదేశ్ 2620, అంజన్‌వేల్ మహారాష్ట్ర 2220, బవానా ఢిల్లీ 1500, కొండపల్లి ఆంధ్రప్రదేశ్ 1466."
इसे सदैव ध्यान में रखे अपने दैनिक जीवन में ऊर्जा का उपयोग अत्यावश्यक होने पर भी वह आवश्यक उतना ही और सोच-समझ कर करना जरुरी है । , ఇది ఎల్లప్పుడు గుర్తుంచుకోన్డి. మన నిత్యజీవితంలో శక్తి వాడకం అనివార్యమైనప్పటికి దాన్ని అవసరమున్నంత మేరకు మరియు జాగ్రత్తగా ఉపయోగించడం ఎంతైనా అవసరం.
इस प्रक्रियामें नीचे तल में जमा हुआ अवशिष्ट (Sludge) ये खाद के रूप में पुनः उपयोग में लाया जाता है । , ఈ ప్రక్రియలో అడుగున చేరిన బురదను (Sludge) ఎరువు గా మరల ఉపయోగిస్తారు.
ऐसी सूक्ष्मजैविक क्रियाए होने के बाद बाहर निकलनेवाला पानी का प्रवाह पर्यावरण की दृष्टि से सुरक्षित होता है । , సూక్ష్మజీవ సంబంధ ప్రక్రియజరిగిన తర్వాత బయటపడే నీటి ప్రవాహం పర్యావరణ పరంగా ప్రమాదకరం కాదు. .
गंदे जल से प्रदूषित हुए पर्यावरण का जैव उपचार करने हेतू सूक्ष्मजीवों का उपयोग किया जाता है । , మురికి నీటితో కలుషితౖమెన పర్యావరణానికి జీవ చికిత్స చేయడానికి సూక్ష్మజీవులను ఉపయోగిస్తారు.
जानकारी हासिल कीजिए 1. कचरे का सूक्ष्‍मजैविक विघटन ठीक से होने के लिए उस कचरे में कौन-कौनसी चिजे नहींं होनी चाहिए ? 2. आपके घर या इमारत में निर्माण होनेवाले गंदे जल की व्यवस्था किस प्रकार की गई है । , సమాచారాన్ని సేకరించండి. 1. చెత్త యొక్క సూక్ష్మజీవ సంబంధ విచ్ఛిన్నం జాగ్రత్తగా కావడానికి ఆ చెత్తలో ఏఏ అంశాలు ఉండకూడదు? 2. మీ ఇంట్లో లేక భవనంలో తయారయ్యే మురికి నీటి నిర్వహణను ఎలా చేస్తారు?
स्‍वच्‍छ तकनिकी (Clean Technology) : मनुष्य ने तकनिकी क्षेत्र में तीव्र गति से प्रगति की है । , స్వచ్ఛ సాంకేతికజ్ఞానం (Clean Technology) : మానవుడు సాంకేతిక జ్ఞానాన్ని ప్రచండవేగంతో వృద్ధి చేయడం జరిగింది.
पर उसके साथ साथ पर्यावरण में प्रदूषण की मात्रा भी उतनी ही तेजी से बढ़ रही है । , కాని దాంతో పాటు పర్యావరణ కాలుష్య పరిమాణం కూడా అదే వేగంతో పెరుగుతున్నది.
"सूक्ष्मजीवों का इस्तेमाल कर वायु, भू और जल प्रदूषण इन पर कैसे नियंत्रण रखते है, चलिए देखते है । "," సూక్ష్మజీవులను ఉపయోగించి వాయు, భూమి మరియు జల కాలుష్యాలౖపె నియంత్రణ ఎలా చేస్తారో చూద్దాం."
मनुष्यद्वारा निर्मित रसायनों का नाश करने की क्षमता सूक्ष्मजीवो में प्राकृतिक तौर पर ही पाई जाती है । , మానవ నిర్మిత రసాయనాలను నాశనం చేసె సామర్థ్యం సూక్ష్మజీవులలో సహజ రీతిలో కనిపిస్తుంది.
इसी क्षमता का उपयोग कर हायड़्रोकार्बन्‍स और अन्य रसायनों का रूपांतरण किया जाता है । , ఈ సామర్థ్యాన్ని ఉపయోగించి హైడ్రోకార్బన్లు మరియు ఇతర రసాయనాలను రూపాంతరం చేస్తారు.
1. कुछ सूक्ष्‍मजीव ईंधन में स्थित गंधक को निकाल देते है । , 1. కొన్ని సూక్ష్మజీవులు ఇంధనం నుంచి గంధకాన్ని తీసివేస్తాయి.
"2. निम्न दर्जे के अयस्को से ताँबा, लोहा, युरेनियम और जस्‍ता जैसे धातुओं का पर्यावरण में समावेश होता है । "," 2. తేలిౖకెన లోహాల నుంచి రాగి, ఇనుము, యురేనియం మరియు జింక్ వంటి లోహాలు పర్యావరణంలో శోషించబడుతాయి."
थायोबॅसिलस और सल्‍फोलोबस जीवाणुओं की सहायता से इन धातुओं का पर्यावरण में समावेश होने से पहले ही यौगिको में रूपांतरण किया जाता है । , థాయోబాసిలస్ మరియు సల్ఫోలోబస్ బాక్టీరియాల సహాయంతో ఈ లోహాలు శోషణకు ముందే సంయోగ పదార్థాలలోకి రూపాంతరం చేస్తారు.
बताइए तो ! समुद्र किनारे पर तैलीय जल और हजारो मृत मछलियाँ आने की खबरें आपने पढ़ी या देखी होंगी । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!. సముద్రపు తీరంలో నూనె గల నీరు మరియు వేల కొద్ది మృత చేపలు వచ్చినవి అనే వార్తలు మీరు చదివి లేక చూసే ఉంటారు .
ऐसा क्यो होता है ? समुद्र में विभिन्न कारणों से पेट्रोलियम तेल का रिसाव होता है । , ఎందుకు ఇలా జరుగును? సముద్రంలో వివిధ కారణాల వలన పెట్రోలియం నూనె లీక్ అవుతుంది.
"ये तेल जलचरों के लिए घातक, विषैला साबित हो सकता है । "," ఈ నూనె జలచరాలకు ప్రమాదకరంగా, విషంగా పరిణమించవచ్చు."
पानी पर फैली तेल की पर्त को यांत्रिक पद्धति से दूर करना आसान नहीं होता । , నీటి పై వచ్చిన నూనె మలినాలను యాంత్రిక పద్ధతిలో తీసివేయడం సులభం కాదు.
लेकिन अल्‍कॅनिव्‍होरॅक्‍स बॉरक्‍युमेन्सिस और स्‍युड़ोमोनास जीवाणु में पिरिड़िन्‍स तथा अन्य रसायनों को नष्ट करने की क्षमता पाई जाती है । , కాని అల్కనివోరక్స్ బార్‌క్యుమెన్సిస్ మరియు స్యుడోమోనాస్ బాక్టీరియాలో పిరిడిన్సు మరియు ఇతర రసాయనాలలో నష్టం చేసె సామర్థ్యం ఉంటుంది.
इसलिए तेल की पर्त को नष्ट करने के लिए इन जीवाणुंओं के समूहों का उपयोग किया जाता है । , దాని వల్ల నూనె మురికిని నష్టం చేయడానికి బాక్టీరియాల సమూహాన్నిఉపయోగిస్తారు.
उन्हें हायड़्रो कार्बनोक्‍लास्टिक बॅक्‍टेरिआ (HCB) कहते हैं । , దానిని హైడోకార్బనో క్లాస్టిక్ బాక్టేరియా (HCB) అంటారు .
HCB हायड़्रोकार्बनका अपघटन करके उसमें स्थित कार्बन का आक्सीजन से संयोग करवाते है । , HCB హైడ్రోకార్బన్‌ను విచ్ఛిన్నం చేసి దానిలోని కార్బన్ ఆక్సిజన్‌తో సంయోగం చెందించి తీసుకువస్తుంది.
इस अभिक्रिया में CO2 और पानी बनता है । , ఈ ప్రక్రియలో CO2 మరియు నీరు తయారవుతాయి .
प्‍लॅस्टिक की बोतलें PET (Polyethelene terephthalate Polyster) इन रासायनिक पदार्थों से बनी होती हैं । , ప్లాస్టిక్ సీసాలు PET (Polyethelene terephthalate Polyster) వంటి రసాయనిక పదార్థాలు నుంచి తయారవుతాయి.
आजकल नगरी कचरे का बहुत बड़ा हिस्सा इस प्लास्टिक ने घेर रखा हैं । , ప్రస్తుత కాలంలో పట్టణ చెత్తలో చాలా ఎక్కువ భాగం ఈ ప్లాస్టిక్ వ్యాపించింది.
"आयड़ोनेला साकीएन्सिस, व्हिब्रिओ प्रजाति PET का विघटन करते है ऐसा पाया गया हैं । "," ఐడోనెలా సాకిఎన్సిస్, విబ్రియో జాతి PETవిచ్ఛిన్నం చేస్తుందని కనిపించింది."
"उसी प्रकार कचरे में स्थित रबर का विघटन करने की क्षमता एक्‍टीनोमायसेटिस, स्‍ट्रेप्‍टोमायसिस, नॉर्कार्ड़ीया, एक्टिनोप्‍लेन्‍स इन जीवाणु की प्रजातियों में पाई जाती है । "," అలాగే చెత్తలోని రబ్బరును విచ్ఛిన్నం చేసే సామర్థ్యం అక్టీనోౖమెసెటిస్, స్ట్రెప్టోమైసిస్, నార్కాడియూ, అక్టినోప్లెన్స్ బాక్టీరియా శిలీంధ్రాల జాతులలో కనిపిస్తుంది."
84,84
7.10अल्‍कॅनिव्‍होरॅक्‍स बॉरक्‍युमेंन्सिस । , 7.10 అల్కనివోరక్సు బార్‌క్యుమెన్సిస్
7.11 स्‍युड़ोमोनास । , 7.11 స్యుడోమోనాస్
7.12 एसिड़ोबॅसिलस । , 7.12 అసిడోబాసిలస్
"दूर्धर रोग (Chronic diseases) एड़्स‌ , टीबी, कुष्ठरोग और मानसिक विकृत व्यक्ति, उस प्रकार से वृद्ध, व्यक्तिओं की उचित देखभाल न करने के कारण हर दिन वृद्धाश्रमों की संख्या बढ़ रही है । "," నయంకాని వ్యాధులు (Irremediable diseases) ఎయిడ్స్, క్షయ, కుష్టు వ్యాధులతో పాటు మానసిక రుగ్మత గల వ్యక్తులు అలాగే వృద్ధుల బాగోగులు చూస్తున్నప్పుడు వారిని సరిౖయెన రీతిలో జాగ్రత్త తీసుకొనక పోవుట వలన రోజు రోజుకి పెరిగే వృద్దాశ్రమాల సంఖ్య పెరుగుతుంది."
ये सभी बातें सामाजिक स्वास्थ्य को हानिकारक साबित हो सकती है । , ఈ అంశాలన్ని కూడా సామాజిక ఆరోగ్యానికి ప్రమాద సూచకంగా నిలుస్తాయి.
नीचे दिए गए चित्र में दर्शायी गई । , క్రింది చిత్రంలో చూపించిన ఘటన తెలుస్తుంది.
विचार कीजिए । , ఆలోచించండి.
घटना क्या उचित है? आपके विचार प्रस्तुत कीजिए । , ఘటనయోగ్యౖమెనదా? మీ అభిప్రాయాన్ని తెల్పండి.
बताइए तो ! । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!
"नशीले पदार्थ, शराब इनके प्रभाव से जग को भूलकर अस्वच्छ जगह पर लुढ़कते हुए व्यक्ति क्या आपने कभी देखे हैं ? सबसे बुद्धिमान मनुष्य प्राणी की ऐसी दयनीय स्थिति क्या आपको उचित लगती है । "," మత్తు పదార్థాలు, మద్యం ప్రభావం వల్ల గుర్తుతెలియని స్థలంలో, అపరిశుభ్ర ప్రదేశంలో పడి పొర్లాడే వ్యక్తిని ఎప్పుడైనా మీరు చూసారా? అందరి కంటె తెలివిగల మానవుని దయనీయ స్థితి మీకు సరిౖయెనదిగా అనిపిస్తుందా?."
9.4 एक घटना । , 9.4 ఒక ఘటన.
"विषैले शराब का सेवन करने से अनेक लोगों की मृत्यू के समाचार आपने पढ़े होगें, ऐसा क्यों होता है? पदार्थ के किण्वन से मिलनेवाले अल्कोहल रसायन द्‌वारा मद्‌यनिर्मिती होती है । ", విషపూరిత మద్యపాన సేవనం వల్ల అనేక మంది మృతి చెందారనే విషయాలు మీరు చదివే ఉంటారు. ఎందుకిలా జరుగుతుంది? పదార్థాల కిణ్వనం వల్ల లభించే ఆల్కహాల్ రసాయనం నుంచి మద్యం తయారవుతుంది.
परंतु यह प्रक्रिया गलत विधि से करने पर विषेलै रसायनों का निर्माण होता है । , కాని ఈ ప్రక్రియను తప్పుడు పద్ధతిలో చేస్తె విషపూరిత రసాయనాలు తయారవుతాయి.
मद्‌यसेवन यह अस्थायी नशा है मात्र उसका दुष्परिणाम स्थायी रूप से होता है । , వాటి సేవనం వల్ల ఒకేసారి అనేక మంది ప్రాణాలుపోతాయి .
अल्कोहल के कारण तंत्रिका तंत्र (विशेषतः मस्तिष्क). यकृत की कार्यक्षमता और मनुष्य की आयु कम होती है । , ఆల్కహాల్ వలన నాడీ వ్యవస్థ (ముఖ్యంగా మెదడు) కాలేయం పని సామర్థ్యం అలాగే మానవుని ఆయుష్షు తగ్గిపోతుంది.
किशोरावस्था के बच्चों के मस्तिष्क विकास में मद्‌यसेवन से रूकावट निर्माण होती है । , యవ్వన దశలోని అబ్బాయిల మెదడు పెరుగుదలలో మద్యపానం వలన అవాంతరాలు వస్తాయి .
"मस्तिष्क की स्मृतिक्षमता, अध्ययनक्षमता कम होती है । "," మెదడు జ్ఞాపకశక్తి, నేర్చుకునే సామర్థ్యం తగ్గుతుంది."
"व्यसनी मनुष्य ठीक ढंग से सोच भी नहींं सकता, इस कारण उसे शारीरिक अस्वास्थ्य के साथ मानसिक, सामाजिक व पारिवारिक समस्या का सामना करना पड़ता है । "," వ్యసన వ్యక్తి తెలివిగా ఆలోచించలేడు. దాని వల్ల శారీరక అనారోగ్యంతో పాటు వారు మానసిక, సామాజిక మరియు కుటుంబ సమస్యలను ఎదుర్కోవాల్సి వస్తుంది ."
प्रसारमाध्यम और अत्याधुनिक तकनिकों का अधिक उपयोग (Media and overuse of modern Technology) । , ప్రసార సాధనాలు మరియు అత్యాధునిక సాంకేతిక జ్ఞానం యొక్క అతి వాడకం: ( Media and overuse of modern Technology).
निरीक्षण कीजिए । , పరిశీలించండి.
नीचे उदाहरण के तौर पर 1998 और 2017 वर्षो के क्रीडांगण पर खेलने के संदर्भ में दो व्यंगचित्र दिए हैं । , క్రింది 1998 మరియు 2017 సంవత్సరాలలోని మైదానంలోని ఆటల సందర్బంగా గీసిన రెండు వ్యంగ్య చిత్రాలు ఇవ్వబడినవి.
व्यंगचित्र का निरीक्षण करके आपके विचार प्रस्तुत कीजिए । , ఆ వ్యంగ్య చిత్రాలను పరిశీలించండి. ఇలా భిన్న పరిస్థితులు ఎందుకు ఏర్పడ్డాయి. మీ అభిప్రాయాన్ని తెల్పండి.
पहले , పూర్వం
अब , ఇప్పుడు .
पढ़ने के लिए चल ! । , చదువుకునేందుకు నడువు.
खेलने के लिए जाओ । , ఆడుకునేందుకు వెళ్ళు.
9.5 विभिन्न स्थिती । , 9.5 భిన్నపరిస్థితులు.
तुलना कराे । , పోల్చండి.
दैनिक जीवन व्यतित करते समय 24 घंटो में किए गए विविध कार्यो का वर्गीकरण करो । , దైనందిన జీవనాన్ని గడుపు క్రమంలో 24 గంటలలో చేసిన వివిధ పనులను విభజించండి.
हमारे स्वास्थ्य के लिए दिया गया समय तथा अन्य कार्यों के लिए दिया गया समय तथा कार्य दो समूह बनाकर उनकी तुलना कीजिए । , మనం ఆరోగ్యం కొరకు వెచ్చించిన సమయం మరియు ఇతర విషయాల కొరకు వెచ్చించిన సమయాన్ని మరియు పనిని ఇలా రెండు గ్రూపులు చేసి దాన్ని పోల్చండి.
103,103
पर्यावरण संवर्धन : हमारी सामाजिक जवाबदारी पर्यावरण तथा मानव इनका संबंध मानव के अस्तित्व के समय से ही है । , పర్యావరణ పరిరక్షణ: మన సామాజిక బాధ్యత పర్యావరణం మరియు మానవుల మధ్య సంబంధం మానవుని పుట్టుక నుంచి ఉంది.
पृथ्वी पर मनुष्य के कदम उसके निर्माण के बहुत लंबी अवधी के बाद पड़े । , పర్యావరణం ఏర్పడిన చాలా కాలం తర్వాత భూమి మీద మానవుల పాదాలు పడినాయి .
"मनुष्य ने पृथ्वी पर अपनी बुद्धिमत्ता, स्मरणशक्ती, कल्पनाशक्ती इन मूल्यों के आधार पर अन्य सजीवोंंं की अपेक्षा अपना स्थान श्रेष्ठ बनाया । "," మానవులు భూమిమీద నివసిస్తున్నప్పుడు తమ తెలివి, జ్ఞాపకశక్తి, ఊహ శక్తి ఈ లక్షణాల వలన ఇతర సజీవుల కంటే తమ స్థానం ముఖ్యౖమెనదిగా నిర్ణయించబడింది."
अपने मूल्यों के आधारपर उसने प्रकृति पर अपना प्रभुत्व स्थापित किया । , తమ లక్షణాల ఆధారంగా వారు ప్రకృతిౖపె పట్టు సాధించారు.
"प्रकृति ने मानव को जो भिन्न-भिन्न प्रकार की साधन संपत्ती दी है, उस साधन संपत्ती का भरपूर उपयोग किया गया है । ", ప్రకృతి మానవులకు వేర్వేరు రకాల వనరులు ఇచ్చినది. ఈ వనరులను వారు పూర్తిగా ఉపయోగించుకొన్నారు.
सुखी समृद्ध जीवन जीने के लालच में वह प्रकृति से जितना ले सकता था उतना लेते ही रहा तथा इसी स्वयं के प्रगती विकास प्रक्रिया में प्राकृतिक पर्यावरण का ऱ्हास होने की शुरूवात हुई और इसी से पर्यावरणीय समस्या में वृद्‌धि होने लगी । , సుఖప్రదౖమెన జీవినాన్ని గడపటానికి వారు ప్రకృతి నుంచి ఎంత కావాలో అంత తీసుకుంటూనే ఉన్నారు. ఈ ప్రక్రియ ఫలితంగా సహజ పర్యావరణం హాని కావడం ప్రారంభౖమెంది. దీని నుంచియే పర్యావరణ సమస్యలు పెరుగుతూపోయాయి.
"इससे एक बात हमारे ध्यान में आती है, वह अर्थात आज पर्यावरण संतुलन में मानव की भूमिक महत्त्वपूर्ण है । ", దీన్ని బట్టి ఒక అంశం మన దృష్టికి వచ్చింది. అనగా నేడు పర్యావరణ సమతుల్యతలో మానవుని పాత్ర ముఖ్యౖమెనది.
"पर्यावरण संतुलन बिगाड़ने का काम यदि मनुष्य ने किया है, तो उसका संरक्षण संवर्धन करने का काम भी वही कर सकता हैं । "," పర్యావరణ సమతుల్యతను మానవుడే చెడగొట్టినప్పటికి దాని రక్షణ, పరిరక్షణ చేసే పని కూడా మానవుడే చేయగలడు."
हमारे द्‌वारा की जानेवाली कृती यह पर्यावरण के लिए घातक होगी सामान्यतः यह बात साधारण लोगों को मालूम ही नहीं होती और अनजाने में कुछ घटनाएँ घटती रहती है । , చాలా వరకు మనం చేసే పనులు పర్యావరణానికి ప్రమాదకరం. ఈ విషయం సాధారణ ప్రజలకు తెలియకపోవచ్చు మరియు తెలియకుండానే కొన్ని కృత్యాలు జరుగుతుంటాయి.
खोजिए , పరిశోధించండి
तितलियाँ पर्यावरण संतुलन में कौनसा महत्त्वपूर्ण योगदान देती हैं? । , సీతాకోకచిలుకలు పర్యావరణ సమతుల్యతలో ఏమి పని చేస్తాయి?.
चर्चा कीजिए । , చర్చించండి.
क्या आप जानते हैं? । , మీకు తెలుసా?.
चिपको आंदोलन की जानकारी लीजिए तथा आज की परिस्थिती में इसका क्या महत्त्व है इस विषय पर कक्षा में दो समूह बनाकर चर्चा कीजिए । , చిప్కో ఉద్యమం యొక్క సమాచారాన్ని సేకరించండి. నేటి పరిస్థితులలో దాని ప్రాముఖ్యతేముంది. దీని గురించి తరగతిలో రెండు గ్రూపులు చేసి చర్చించండి.
"पर्यावरण संवर्धन के विषय में तैयार किए गए कानून वन संवर्धन अधिनियम, 1980 इसके द्‌वारा वन संरक्षण हेतु, वनों के लिए आरक्षित की गई जगह अन्य किसी भी कारण के लिए उपयोग न करने पर प्रतिबंध लगाया गया । "," పర్యావరణ పరిరక్షణ సందర్భంలో తయారుచేసిన చట్టాలు, దీనిద్వారా వనరక్షణకొరకు, అడవుల కొరకు కేటాయించిన స్థలం ఇతర ఏ కారణానికి వాడకూడదని నిబంధన విధించారు."
उदा. केंद्र सरकार की अनुमति से ही खोदकाम करना बंधऩकारक है । , ఉదా:- కేంద్ర ప్రభుత్వం అనుమతితోనే గనుల పని చేయుట అనివార్యం.
इस कानून को तोड़नेवाले को अपराधी मानकर उस व्यक्ती को 15 दिन कैद की शिक्षा देने का प्रावधान है । , ఈ చట్టాలలోని నియమాలను ఉల్లంఘించిన వ్యక్తికి 15 రోజులు జైలు శిక్ష విధించే చట్టాన్ని చేశారు.
"पर्यावरण संरक्षण अधिनियम, 1986 प्रदूषण पर नियंत्रण रखना, पर्यावरण को हानि पहुँचाने वाले व्यक्ती अथवा संस्था पर कार्यवाही करना । "," పర్యావరణ సంరక్షణ చట్టం, 1986 కాలుష్యౖంపె నియంత్రణ తీసుకురావడం, పర్యావరణానికి హాని చేసే వ్యక్తి లేక సంస్థౖపె విచారణ చేయుట."
इस अधिनियम के अंतर्गत आता है । , ఈ ఉద్దేశంతో ఈ చట్టం చేశారు.
इस कानून के अनुसार किसी भी उद्‌योग को निर्धारीत मापदंड़ो की अपेक्षा अधिक प्रदूषकों को वातावरण में निष्कासित करने का अधिकार नहीं हैं । ," ఈ చట్టాల ప్రకారం ఏదైనా పరిశ్రమ, కర్మాగారం మరియు వ్యక్తికి నిర్ధారిత మాపనం కంటె అధిక కాలుష్య పదార్థాలను వాతావరణంలోకి వదిలిపెట్టె అధికారం లేదు."
इस नियमों का एवं कानूनों का उल्लंघन करनेवाले व्यक्ती को पॉंच वर्ष तक की कैद अथवा एक लाख तक आर्थिक रूप से दंडित करने का प्रावधान है । , ఈ చట్టాలలోని నియమాలను ఉల్లంఘించే వ్యక్తులకు ఐదు సంవత్సరాల జైలుశిక్ష లేక ఒక లక్ష రూపాయల జరిమానా విధించే చట్టం వేశారు.
पर्यावरण विषयक कानूनों को प्रभावी रूप से लागू करने के लिए राष्ट्रीय हरित न्यायप्राधिकरण की स्थापना २०१० में की गई । , పర్యావరణ విషయపు చట్టాలను పకడ్బందిగా అమలు చేయడానికి జాతీయ హరితన్యాయాధికరణం స్థాపన 2010లో చేశారు.
इंटरनेट मेरा मित्र 1. ध्वनी प्रदूषण (कानून एवं नियंत्रण) नियम 2000 2. जैववैद्यकीय कूड़ा (व्यवस्थापन एवं नियंत्रण) अधिनियम 1998 3. ई-कूड़ा (व्यवस्थापन एवं नियंत्रण) अधिनियम 2011 । , అంతర్జాలం నా నేస్తం. 1. ధ్వని కాలుష్యం (నియమం మరియు నియంత్రణ) నియమం2000 2. జీవ వైద్య సంబంధౖమెన వ్యర్థాల (నిర్వహణ మరియు ఉపయోగం)నియమం 1998.3. ఈ-వ్యర్థాల (నిర్వహణ మరియు ఉపయోగం) నియమం 2011.
"इसे सदैव ध्यान में रखे वन्यजीव संरक्षण कानून, 1972 के अनुसार, धारा 49 अ के अनुसार दुर्लभ हो रहे प्राणियों का व्यापार पर पूर्णरूप से प्रतिबंध लगाया गया है । "," ఇది ఎల్లప్పుడు గుర్తుంచుకోండి. వన్యజీవ సంరక్షణ చట్టం, 1972 ప్రకారం ఆర్టికల్ 49 అ ప్రకారం లుప్తం (అదృశ్యం) అవుతున్నా జంతువుల వ్యాపారౖంపె పూర్తిగా నిషేధం విధించారు."
कलम 49 ब के अनुसार वन्य प्राणियों के चमड़ों द्‌वारा एवं अवयवोंद्व‌ ारा निर्मित वस्तुओं पर पूर्णरूप से प्रतिबंध लगाया गया है । , ఆర్టికల్ 49 బ ప్రకారం వన్య జంతువుల యొక్క చర్మం నుంచి అవయవాల నుంచి తయారైన వస్తువుల ఉపయోగౖంపె నిషేధం విధించారు.
कलम 49 क के अनुसार किसी व्यापारी के पास यदि दूर्लभ वन्य प्राणियों के वस्तुओं का संग्रह किया हो तो उसे तुरंत घोषित करना बंधनकारक किया गया है । , ఆర్టికల్ 49 క ప్రకారం ఒక వ్యాపారి దగ్గర లుప్త వన్య జంతువుయొక్క వస్తువునిలువలు ఉంటే త్వరగా ప్రకటించుట అనివార్యౖమెనది.
"पर्यावरण संवर्धन करने के लिए विविध स्तरों पर प्रयत्न किए जा रहे हैं, इन स्तरों थोड़ा याद कीजिए के अनुसार प्रयत्न करने वालों की विशिष्ट भूमिका निश्चित होती है । "," పర్యావరణాన్ని పరిరక్షించుటకు వివిధ స్థాయిలలో ప్రయత్నాలు చేస్తారు. ఈ స్థాయిలను బట్టి ప్రయత్నం చేసే ప్రత్యేక పాత్ర నిర్ణయించబడుతుందిఆలోచించండి, చెప్పండి."
नीचे कुछ भूमिकाएँ दी गई हैं । , క్రింద కొన్ని పాత్రలు ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి .
आपको इनमें से कौन- सी भूमिका निभाना अच्छा लगेगा ? क्यों? निर्मिती संभालना नियंत्रण 1. पर्यावरण में हानि हुए घटकों उपलब्ध साधन को संभालकर 1. हानि रोकना । , మీకు వీటిలో ఏ పాత్ర నిర్వహించడం ఇష్టం? ఎందుకు? కాపాడుట ఉత్పత్తి నియంత్రణ 1. పర్యావరణంలో హాని జరిగిన అందుబాటులో ఉన్న వనరులను కాపాడి ఉంచుట. 1.హానిని ఆపుట.
को पुनरुज्जीवित करना । , కారకాలను పునరుజ్జీవనం చేయుట.
रखना , కాపాడి ఉంచుట.
2. हानि होनेवाली कृती रोकना । , 2. హాని చేయు కృత్యాన్ని ఆపుట
2. नवनिर्माण के लिए प्रयास 3. मानसिकता बदलना । , 2 . నూతన నిర్మాణం కొరకు. 3.మానసికతను మార్చుట
करना , ప్రయత్నం చేయుట.
"रक्षण 1. जो बाकी है, उनका रक्षण करना । ", భద్రపరచుట 1. మిగిలిన భాగాన్ని భద్రపరచుట.
2. हानि हुए घटकों की पुन: हानि न होने के लिए उपाययोजना करना । , 2.హాని జరిగిన దానికి తిరిగి హాని కాకుండా క్రొత్త నివారణోపాయాన్నిఅమలు పరచుట.
3. अभी तक जहॉ हानि नहीं हुई उनका रक्षण करना । , 3. హాని జరగని దానికి హాని కాకుండా కాపాడుకోవడం.
4. अज्ञात क्षेत्र का संरक्षण करना । , 4. అజ్ఞాత ప్రదేశాలను కాపాడి ఉంచుట.
पर्यावरण में मेरी भूमिका । , పర్యావరణంలో నా పాత్ర
प्रतिबंध 1. संभावित खतरों को रोकना । , నివారణోపాయం 1. సంభావ్య ప్రమాదాన్ని ఆపుట
2. नए कृती कार्यक्रम का नियोजन करना । , 2. క్రొత్త కృతి కార్యక్రమాన్ని ఏర్పాటు చేయుట
3. अनैतिक एवं घातक भूमिका ? 4. पर्यावरण को हानि पहुँचाने वाले घटक? । , 3. అనైతిక ఘోరమైన పాత్ర. 4. పర్యావరణానికి హాని చేకూర్చే కారకం
प्रसार प्रचार 1. शिक्षा 2. मार्गदर्शन 3. जनजागृती 4. अनुकरण 5. संघटन 6. प्रत्यक्ष सहभाग । , ప్రసారం ప్రచారం 1. విద్య 2. మార్గదర్శనం 3. జాగృతి 4. అనుకరణ. 5.వ్యవస్థీకరణ 6. ప్రత్యక్షంగా పాల్గొనుట
जैवविविधताओं के संवेदनशील क्षेत्र (Hotspots of the biodiversity) विश्व में जैवविविधताओं के संवेदनशील ऐसे ३४ स्थानों को अभिलिखित किया गया हैं । , జీవవైవిధ్యంలోని సంవేదనశీల క్షేత్రాలు (Hotspots of the biodiversity) ప్రపంచంలోని జీవవైవిధ్యంలో సంవేదనశీల క్షేత్రాలు ఇలా 34 స్థలాలను గుర్తించారు.
इन क्षेत्रों द्वारा एक समय पृथ्वी का 15.7% इतना भाग व्याप्त किया गया था । , ఈ క్షేత్రాలు ఒకే సమయంలో భూమి యొక్క 15.7% భాగాన్ని వ్యాపించాయి.
आज करीब करीब 86 % संवेदनशील क्षेत्र पहले ही नष्ट हो चुके हैं । , నేడు సుమారు 86% సంవేదనశీల క్షేత్రాలు ముందే అంతరించిపోయినవి.
फिलहाल केवल 2.3% पृथ्वी के पृष्ठभाग पर संवेदनशील क्षेत्रों के अखंड़ अवशेष बाकी है । , ప్రస్తుతం కేవలం 2.3% భూమి ఉపరితలంలో సంవేదనశీల క్షేత్రాల యొక్క అఖండౖమెన (సంపూర్ణ) అవశేషాలు మిగిలిఉన్నాయి.
"इनमें 1,50,000 वनस्पतियों की प्रजातियॉं समाविष्ट है, जो कुल वैश्विक स्तर के अलावा 50 % है । "," వీటిలో 1,50, 000 మొక్కల జాతులు ఉన్నాయి. మొత్తం ప్రపంచస్థాయిలో 50% ఉన్నాయి."
भारत का विचार करने पर प्राणियों की 135 प्रजातियों में से करीब 85 प्रजातियाँ ईशान्य प्रदेशो के जंगलो में दिखाई देती हैं । , భారతదేశం గురించి ఆలోచిస్తే 135 జంతువుల రకాలలో సుమారు 85 జాతులు ఈశాన్య ప్రాంతంలోని అడవిలో కనిపిస్తాయి.
पश्चिम घाटों में 1500 से अधिक प्रदेशनिष्ठ वनस्पतियों की प्रजातियॉं भी नजर आती हैं । , పశ్చిమ కనుమలలో 1500కంటే అధికంగా సమగ్ర మొక్కల జాతులు కనిపిస్తాయి.
संसार में कुल वनस्पती प्रजातियों में से करीब 50000 वनस्पती प्रजातियाॅं प्रदेशनिष्ठ है । , ప్రపంచంలోని మొత్తం మొక్కల జాతులలో సుమారు 50000 మొక్కల జాతులు ఆ భాగంలో ఉంటాయి.
"संसार के ये जैवविविधताओ के संवेदनशील क्षेत्र कहॉं स्थित है, इस संबंध में अधिक जानकारी प्राप्त कीजिए । ", ప్రపంచంలోని జీవవైవిధ్య సంవేదన క్షేత్రాలు ఎక్కడ ఉన్నాయో వాటి గురించి అధిక సమాచారాన్ని పొందండి.
"खतरों में आने वाले संबंध में देश के तीन विरासत में प्राप्त स्थल गुजरात, महाराष्ट्र, गोवा, कर्नाटक, तामिलनाड़ू और केरल इन पॉंच राज्यों में व्याप्त पश्चिम घाट यह खनिज उद्‌योग और प्राकृतिक गैस की खोज के लिए शुरु किए गए कामों के कारण खतरों में आ गए है । "," దేశంలోని ప్రమాదంలో ఉన్న మూడు అభయారణ్యాలు గుజరాత్, మహారాష్ట్ర, గోవా, కర్నాటక, తమిళనాడు మరియు కేరళ ఈ ఐదు రాష్ట్రాలలో వ్యాపించి ఉన్న పశ్చిమ కనుమలు గనుల పరిశ్రమలు, సహజవాయువుల పరిశోధన కొరకు ప్రారంభౖమెన పనులవల్ల ప్రమాదంలో ఉన్నాయి."
यहाॅं के एशियाई सिंह तथा जंगली भैंसे इनके अधिवास खतरों में आ गए हैं । , అక్కడి ఆసియా సింహం మరియు అడవిదున్న ఆవాసాలు ప్రమాదంలో ఉన్నాయి.
आसाम का मानस अभयारण्य बॉंध एवं पानी के बेशुमार उपयोग के परिणाम के कारण प्रभावित हो रहा है । , అస్సాంలోని మానస అభయారణ్యంలో ఆనకట్టలు మరియు అమితౖమెన నీటి వాడకం వలన విపత్తు ఏర్పడింది.
वहॉं के बाघ एवं एक सींगवाले गेंडों को खतरों का सामना करना पड़ रहा है । , ఇక్కడి పులులు మరియు ఏనుగులకు ప్రమాదం ఉత్పన్నౖమెనది.
"पश्चिम बंगाल का सुंदरबन अभयारण्य यह बाघों के लिए आरक्षित है, परंतु बाँधो, पेड़ो़ं की कटाई, अतिरिक्त मच्छिमारी एवं इसके लिए खोदे गए चर (खाई) इनके कारण यहॉं के बाघों और पर्यावरण के सामने बड़ी चुनौती खड़ी हुई है । "," పశ్చిమబెంగాల్‌లోని సుందరబన్ అభయారణ్యం పులులకు రక్షితౖమెనది, కాని ఆనకట్టలు, అడవుల నరికివేత, అధికంగా చేపలుపట్టుట మరియు దాని కొరకు త్రవ్విన కందకాలు అక్కడి పులులకు మరియు పర్యావరణానికి పెద్ద సవాళ్ళుగా నిలిచాయి."
44,44
8. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए । , క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి.
अ. कंपोस्‍ट खाद के निर्माण में सूक्ष्‍मजीवाें का योगदान क्या है ? आ. पेट्रोल और ड़िझेल में इथॅनॉल मिलाने के क्या लाभ है? इ. ईंधन प्राप्ती के लिए किन वनस्पतियों को उगाया जाता है ? ई. जैवद्रव्यमान से (Biomass) कौन-कौन से ईंधन प्राप्त किए जाते हैं? उ. पाव जालीदार कैसे बनता हैं? । , అ) కంపోష్టు ఎరువు తయారిలో సూక్ష్మజీవుల పాత్ర ఏమిటి?.ఆ) పెట్రోల్ మరియు డీజిల్‌లలో ఇథనాల్ కలపడం వలన కలిగే లాభాలు ఏవి?. ఇ) ఇంధనాలను పొందటానికి ఏ మొక్కలనుపెంచుతారు? ఈ) జీవద్రవ్యరాశి (Biomass) నుంచి ఏఏ ఇంధనాలను పొందుతారు? ఉ) బ్రెడ్ వల మాదిరిగా ఎలా తయారవుతుంది?.
उपक्रम : 1. घरगुती स्तरपर शून्य कचरा (Zero -garbage) प्रणाली को अमल में लाने के मार्ग खोजिए । , ఉపక్ర్రమం1. గృహస్థాయిలో శూన్య చెత్త ప్రణాళిక అమలులోకి తీసుకు వచ్చే మార్గాన్ని శోధించండి.
2. मिट्‌टी में स्थित रासायनिक कीटनाशक नष्ट करनेवाले सूक्ष्मजीव कौन से हैं? 3. रासायनिक कीटनाशक का उपयोग क्यो नहीं करना चाहिए ? इस बारे में अधिक जानकारी प्राप्त कीजिए । , 2. మట్టిలోని రసాయనిక కీటకనాశకాలను నష్టం చేసె సూక్ష్మజీవులు ఏవి?. 3. రసాయనిక కీటక నాశకాలను ఎందుకు వాడకూడదు. దీని గురించి అధిక సమాచారాన్ని పొందండి.
87,87
"नीचे कुछ आकृतियॉं दी है, उनके आधार पर मूल कोशिका और अंग प्रत्यारोपण इस बारे निरीक्षण कीजिए में कक्षा में चर्चा करो । ", క్రింద కొన్ని పటాలు ఇవ్వబడినవి వాటి ఆధారంగా మూలకణాలు మరియు అవయవాల ప్రతిరూపనం (మార్పిడి) గురించి తరగతి గదిలో చర్చించండి.
"अंग प्रत्यारोपण (Organ transplantation) मनुष्य के शरीर के अंग बढ़ती आयु, दूर्घटना, रोग, चेता कोशिका मूल कोशिका बिमारी आदि कारणों से या तो निष्क्रिय हो जाते है या उनकी कार्य क्षमता कम हो जाती है ऐसी परिस्थितियोमें उस संबधि ं त व्यक्ती को जीवन जीना असह्य हो जाता मस्तिष्क हड़्ड़ी/अस्थी है उसके जीवन को धोका निर्माण हो जाता है । "," అవయవ ప్రతిరూపనం (మార్పిడి) (Organ transplantation) మానవ శరీరంలోని అవయవాలు పెరిగే వయస్సు, ప్రమాదాలు, వ్యాధులు నాడీకణం, మూలకణం మొదలగు కారణాల వల్ల కొన్ని అవయవాలు క్షీణించి పోతాయి, లేక పని చేయకపోవచ్చు. మెదడు, హృదయంఇటువంటి పరిస్థితిలో వ్యక్తి ప్రాణానికి ప్రమాదం జరుగుతుంది."
ऐसी स्थिती में अगर उस व्यक्ती को आवश्यक अंग प्राप्त हो गया तो उसका जीवन सुसह्य हो जाएगा और उसके यकृत प्राण बच सकते है । , ఈ పరిస్థితిలో ఆ వ్యక్తికి మంచి ఆవశ్యకౖమెన అవయవం కాలేయం దొరికితే అప్పుడు అతడు బ్రతుక గలుగుతాడు.
आंत अंग प्रत्यारोपण के लिए अंगदाता उपलब्ध होना हृदय बहुत जरुरी है । , ప్రేగులు అవయవ ప్రతి రూపనానికి అవయవదాత హృదయం అందుబాటులో ఉండటం చాలా అవసరం.
हर व्यक्ती में वृक्क (किड़नी) की एक जोड़ी होती है । , ప్రతి వ్యక్తికి మూత్రపిండాల ఒక జత ఉంటుంది.
एक किड़नी की सहायता से शरीर में 8.2 मूलकोशिका व अवयव ऊत्सर्जन का कार्य चल सकता है इसलिए दूसरी किड़नी दान कर सकते हैं । , ఒక మూత్రపిండం 8. 2 మూలకణం మరియు అవయవం సహాయంతో శరీరంలో విసర్జన క్రియ కొనసాగును. కావున ఇంకో మూత్ర పిండాన్ని దానం చేయవచ్చును.
"अंग प्रत्यारोपण के समय दाता और स्वयं की जरुरतमंद इनके रक्तसमूह, रोग, व्याधी, आयु, आदि प्रतिकृती कई लक्षणों को ध्यान में रखना पड़ता है । "," నమూనాలను అవయవాల ప్రతి రూపనం సమయంలో దాత మరియు అవసరమున్న వ్యక్తి యొక్క బ్లడ్ గ్రూప్, వ్యాధి, వయస్సు మూలకణం మొదలగు విషయాలను దృష్టిలో ఉంచుకోవాల్సి ఉంటుంది."
बना सकते है । , తయారు చేసుకోవచ్చు.
मूलकोशिका अन्य अंग जीवित रहते दान नहीं किए जा सकते । , ఇతర అవయవాలను మాత్రం బ్రతికి ఉన్నప్పుడు దానం చేయలేము.
"यकृत, हृदय, नेत्र आदि अंगो का दान मरणोपरांत ही किया जा सकता है इसी से मरणोपरांत देहदान तथा अंगदान इनके जैसी संकल्पनाएँ आगे आई हैं । "," కాలేయం, హృదయం, నేత్రాలు వంటి అవయవాలను మరణం తర్వాత దానం చేయవచ్చును. దీని నుంచే మరణం తర్వాత శరీర దానం మరియు కణాలు ఇతర రకాలుగా అవయవదానం వంటి సంకల్పనలు ముందుకు వచ్చాయి ."
अंगदान और देहदान परंपराओं के अनुसार मानव मृत्यू के पश्चात उसके कोशिका के अन्य प्रकारो में रूपांतरित पार्थिव पर अंत्यविधि कर उसका निष्कासन किया जाता हो सकते है । , అవయవదానం మరియు దేహదానం మానవుని మరణం తర్వాత సంప్రదాయం ప్రకారం శవానికి అంతిమ సంస్కారం చేస్తారు .
हैं , ఉన్నది.
विज्ञान में हुई प्रगती के आधार पर ऐसा पता चला है की कुछ विशिष्ट परिस्थिति में मृत शरीर के कई अंग 8.3 मूलकोशिका उपचार मृत्यु के पश्चात कुछ समय तक क्रियाशील रह सकते है । , విజ్ఞానపు ప్రగతివల్ల దృష్టిలోకి వచ్చిందికొన్ని ప్రత్యేక పరిస్థితులలో మృత శరీరంలోని 8.3 మూలకణాల వైధ్యం చాలా అవయవాలు మరణం తర్వాత కొంత కాలం వరకు ఆరోగ్యంగా ఉండగల్గుతాయి.
ऐसे अंगो को दूसरे जरुरतमंद मानव के लिए उपयोग में लाया जा सकता है । , ఇలాంటి అవయవాలను అవసరమున్న వ్యక్తులకు ఉపయోగించవచ్చును.
ऐसा पता चलने से देहदान और अंगदान की संकल्पनाएँ आगे आई है । , అంశం దృష్టిలోకి రావడం వలన దేహదానం మరియు అవయవదానం సంకల్పనలు ముందుకు వచ్చాయి.
हमारे मृत्यू के पश्चात हमारे शरीर का उपयोग अन्य जरूरतमंद व्यक्ति को हो और इसके कारण उनका जीवन सुसह्य हो उसे जीवनदान मिले ऐसा उदात्त हेतु अंग और शरीरदान इस संकल्पना में हैं । ," మన మరణం తర్వాత మన శరీరం యొక్క ఉపయోగం ఇతర అవసరమున్న వాళ్ళకు కావాలని మరియు దాని వల్ల వారి జీవనం బాగుపడాలని, వారికి జీవనదానం దొరకాలే అనే ఉదాత్తౖమెన కారణం అవయవ మరియు దేహదానం సంకల్పనలో ఉంది."
इस विषय में अपने देश में काफी जागृकता हुई है और लोग मरनोपरांत देहदान करने लगे हैं । , ఈ విషయంగా మన దేశంలో మంచి జాగృతి నిర్మాణౖమె వ్యక్తులు దేహదానం చేయగలుగుతున్నారు.
अंगदान और देहदान के कारण अनेक लोगों के प्राण बचाने में मदद हुई । , అవయవదానం మరియు దేహదానం వలన అనేక వ్యక్తుల ప్రాణాలను కాపాడవచ్చును.
अंध व्यक्ती को दृष्टि प्राप्त होती है । , గ్రుడ్డి వ్యక్తికి దృష్టి ప్రాప్తిస్తుంది.
"यकृत, िकड़नी, हृदय, हृदय के वाल्व , त्वचा ऐसे अनेक अंगो का दान करके जरुरतमंद व्यक्ती के जीवन सुसह्य किया जा सकता है । "," కాలేయం, మూత్రపిండాలు, హృదయం, గుండెకవాటాలు, చర్మం ఇలా అనేక అవయవాలను దానం చేసి అవసరమున్న వ్యక్తుల జీవితాన్ని కాపాడవచ్చును."
उसी प्रकार देहदान करने से चिकित्सक अध्ययन में संशोधन करने के लिए शरीर उपलब्ध होता हैं । , అలాగే దేహదానం చేయుటవలన వైద్య సంబంధ అభ్యాసంలో పరిశోధన చేయడానికి శరీరం అందుబాటులో ఉంటుంది.
देह दान के संबंध में समाज में जागरुकता बढा़ने के लिए अनेक सरकारी एवं सामाजिक संस्था कार्य कर रही हैं । , దేహదానం విషయంగా సమాజంలో జాగృతి పెంచడానికి అనేక ప్రభుత్వ మరియు సామాజిక సంస్థలు పని చేస్తున్నాయి.
इंटरनेट मेरा मित्र । , అంతర్జాలం నా నేస్తం
http://www.who.int/transplantation/organ/en/ और www.organindia. org/approaching-the-transplant/ इन संकेत स्थलो पर जाकर देहदान और अंगदान । , http://www.who.int/transplantation/organ/en మరియు www. organindia. org/approaching-the-transplant/ ఈ వెబ్ౖసెట్‌ను దర్శించి దేహదానం మరియు అవయవదానం.
उसी प्रकार ‘ब्रेन डेड़’ के संबंध में अधिक जानकारी प्राप्त कीजिए । , అలాగే 'బ్రేన్‌డెడ్' విషయపు అధిక సమాచారాన్ని తెలుసుకోండి.
90,90
9. सामाजिक स्वास्थ्य Ø Ø । , 9. సామాజిక ఆరోగ్యం.
सामाजिक स्वास्थ्य तनाव का व्यवस्थापन । , సామాజిక ఆరోగ్యం సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని ప్రమాదంలో పడేసే ఘటకాలు.
विचार कीजिए । , ఆలోచించండి.
Ø , .మానసిక ఒత్తిడి నిర్వహణ
सामाजिक स्वास्थ्य को खतरे में लानेवाले घटक । , సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని ప్రమాదమ్లో పడేసే ఘటకాలు
"आपको अापके बुजर्गु हमेंशा बताते हैं की, ‘‘घर से बाहर निकलो, अन्य लोगों से रिश्तेदारों से मिलो, मैदानी खेल खेलो, लगातार दूरदर्शन, फोन, इंटरनेट में समय व्यतीत मत करो । "," ""మీ తండ్రులు, తాతలు మివ్ముల్ని, ఇంటి బయటికి పోయి ఇతరులతో, బంధువులతో కలవండి, మైదానంలో ఆటలు ఆడండి, ఎల్లప్పుడూ దూరదర్శన్, ఫోన్, ఇంటర్‌నెట్‌లో మాత్రమే సమయాన్ని వృథా చేయకండి'' అని మీకు చెబుతూ ఉంటారు."
’’ ," """
आपकी उम्र के सभी लड़के-लड़कियों को हर घर में ऐसा ही उपदेश क्यों दिया जाता होगा ? तकनीकी के इस युग में हमारे जीवनशैली में परिवर्तन आया है । , మీ వయస్సు పిల్లలందరికి ఇంటింట ఇలాగే సలహాలిస్తారా? సాంకేతిక జ్ఞాన యుగంలో మన జీవనౖశెలి కొంచెం మారింది .
प्रत्येक व्यक्ति सिर्फ स्वयं के दैनिक कार्य मे अपने पसंदीदा उद्‌योग में ही व्यस्त रहता है । , ప్రతి వ్యక్తి కేవలం స్వంత దైనందిన పనులలో లేక ఇష్టమైన ఉద్యోగంలో తలమునకౖలెవుంటారు.
"वैज्ञानिक दृष्टि से यह कितना योग्य है? पिछली कक्षाओं में हमने शारीरिक स्वास्थ्य, स्वच्छता और तंदुरस्त रहने के महत्त्वों का अध्ययन किया है किंतु स्वास्थ्य की व्याप्ती वहाँ पूर्ण नहींं होती है । "," విజ్ఞాన పరంగా ఇది ఎంత వరకు సరిౖయెనది? గత తరగతిలో మనం శారీరక ఆరోగ్యం, పరిశుభ్రత మరియు ఆరోగ్యంగా ఉండటానికి సంబంధించిన ప్రాముఖ్యతను అధ్యయనం చేశాం, కాని ఆరోగ్యం యొక్క వ్యాప్తి అక్కడే అంతం కాదు."
करके देखिए । , చేసి చూడండి.
अपनी कक्षा के मित्र-सहेलियों का पूरे सप्ताह निरीक्षण कीजिए और निम्न समूह में वर्गीकरण कीजिए । , మీ తరగతిలోని మిత్రులను వారం రోజులు పరిశీలించి వారిని క్రింది సమూహాలుగా వర్గీకరించండి.
1. सभी के साथ बहुत बातें करनेवाले 2. सिर्फ काम के लिए बोलनेवाले 3. बिलकुल ही बातें न करनेवाले । , 1. అందరితో బాగా మాట్లాడే వారు 2. పని నిమిత్తం మాట్లాడే వారు 3. అస్సలు మాట్లాడని వారు.
उपरोक्त प्रकारों में छात्रों के मित्र / सहेली कौन हैं उन्हें नोट कीजिए और आप स्वयं किस समूह में हैं इसकी भी खोज कीजिए । , పై రకాలలోని విద్యార్థుల మిత్రులు/మిత్రురాండ్రు ఎవరున్నారో నమోదు చేయండి. మీరు కూడా పై వాటిలో ఏ సముహం క్రిందికి వస్తారో కనుగొనండి.
िनम्न सारणी का निरीक्षण कीजिए । , క్రిందిపట్టికను పరిశీలించండి.సామాజిక ఆరోగ్యం (ఖిౌఛిజ్చీజూ జ్ఛ్చిజ్టూజి) .
"दर्शाए नुसार विभिन्न घटकों तथा सामाजिक स्वास्थ्य का संबंध किस प्रकार है, इस पर चर्चा कीजिए । ", పట్టికలో చూపించబడిన వివిధ ఘటకాలకు సామాజిక ఆరోగ్యంతో ఎలాంటి సంబంధంముందో చర్చించండి.
निरीक्षण कीजीए और चर्चा करो । , పరిశీలించండి మరియు చర్చించండి.
"व्यक्ती की मूलभूत आवश्यकताओं की पूर्तता भोजन, कपड़ा, मकान, औषधोपचार । "," వ్యక్తి యొక్క ప్రాథమిక అవసరాల పరిపూర్తత ఆహారం, వస్త్రం, నివాసం, వైద్యం"
शिक्षा तथा नौकरी करनेवाले अवसर । , విద్య మరియు ఉద్యోగం కొరకు లభించే అవకాశాలు.
शिक्षा । , విద్య
आर्थिक स्तर । , ఆర్థిక స్ధాయి
बगीचे , ఉద్యానవనాలు
आसपास की सामाजिक व भौतिक परिस्थिती सामाजिक परिवेश का माहौल । , చుట్టు ప్రక్కల గల సామాజిక మరియు భౌతిక పరిస్థితులు .
सामाजिक स्वास्थ्य पर परिणाम करने वाले घटक । , సామాజిక ఆరోగ్యౖంపె ప్రభావం కల్గించే కారకాలు.
यातायात सुविधा । , రవాణా సదుపాయం .
आवास का स्थान पानी । , నివసించే ప్రాంతం నీరు
सामाजिक सुरक्षितता । , సామాజిక భద్రత.
स्वच्छतागृह । , మరుగు దొడ్లు.
समाज से मिलनेवाला बर्ताव । , సమాజం నుంచి లభించే ప్రవర్తన
मैदान , మైదానాలు.
9.1 सामाजिक स्वास्थ्य पर परिणाम करनेवाले घटक । , 9.1 సామాజిక ఆరోగ్యం పై ప్రభావం కల్గించే కారకాలు.
101,101
राजनैतिक स्थिति । , రాజకీయ వాతావరణం. (దృష్టికోణం)
निर्माण कर सकती है । , తయారుచేయగల్గుతాయి.
शरीर के सभी भागाे में यही स्थिती पाई जाती है लेकिन कुछ स्थान पर यह मूल कोशिकाएँ अधिक समय तह रहती है । , శరీరంలోని అన్ని భాగాలలో ఆ స్థితి కనిపిస్తుంది. కాని కొన్ని భాగాలలో ఈ మూలకణాలు చాలా కాలం వరకు ఉంటాయి.
माता के गर्भाशय में गर्भ जिस नाल से जुड़ा होता है उस नाल में मूल कोशिका होती है । , తల్లి గర్భాశయంలో గర్భానికి అంటుకొని జరాయువు ఉంటుంది . ఈ జరాయువులో మూలకణాలు ఉంటాయి.
भ्रूण के ‘ कोरक पुटी’ (blastocyst) अवस्था में भी मूल कोशिकाएँ होती है । , పిండం యొక్క బంతి వంటి కోశ (blastocyst) స్థితిలో మూలకణాలు ఉంటాయి.
"पूर्ण वृद‌धि ् हुए सजीवोंंं के शरीर में रक्त अस्थिमज्जा (Red bone marrow), वसीय संयोजी ऊतक (Adipose tissue) और रक्त में मूल कोशिकाएँ होती है इन मूल कोशिकाओं के उपयोग से विभिन्न उतको का निर्माण तथा किसी अंग के ऱ्हास हुए भाग का पुन: निर्माण करना संभव हुआ है । ", పూర్తిగా వృద్ధి చెందిన సజీవుల శరీరంలో రక్త ఎముకమజ్జ (Red bone marrow) ‌ కొవ్వ్వుకణజాలం (Adipose tissue) మరియు రక్తంలో మూలకణాలుంటాయి. ఈ మూలకణాలనుపయోగిస్తూ వేర్వేరు కణజాలాలను తయారుచేయడం సాధ్యపడుతుంది.
"जिस प्रकार वनस्पतियों में ‘कलम’ लगाई जाती है, क्या उसी प्रकार मानव में अंग प्रत्यारोपण संभव है? मूल कोशिकाओं का जतन मूल कोशिकाओं का जतन करने के लिए नाल में स्थित रक्त, रक्त-अस्थिमज्जा तथा कोरकपुटी की भ्रूण कोशिका इनके नमूनो को सावधानीपूर्वक जमा करके उन्हे जंतूविरहीत छोटी छोटी कुप्पीयों में रखा जाता है । "," అదే విధంగా ఈ కణజాలాన్ని ఉపయోగించి పని సామర్థ్యం కోల్పోయిన అవయవాల భాగాలను తిరిగి తయారుచేయుట ఇప్పుడు సాధ్యమవుతుంది. మూలకణాలను భద్రపరచుటకు మూలకణాలను భద్రపరచుటకు జరాయువులో రక్తం, రక్త ఎముకమజ్జ లేక కోశంలోని పిండకణం నమూనాలను జాగ్రత్తగా జమ చేసి వాటిని సూక్ష్మజీవి రహితం చేసి ఇలా చిన్న చిన్న సీసాలలో పెడతారు."
ये कुप्पीयॉं -1350C से -190 0C इतने कम तापमान में द्रवरूप नायट्रोजन में रखी जाती है । , ఈ సీసాలను ద్రవ నైట్రోజన్‌లో భద్రపరుస్తారు.అక్కడ ఉష్ణోగ్రత - 135 0Cనుంచి 190 0C వరకు ఉంటుంది.
मूल कोशिका संशोधन (Stem cell research) क्लोनिंग के बाद जैव प्रौद्य‌ ोगिकी की अगली क्रांतीकारी घटना अर्थात मूल कोशिका का संशोधन है । , మూలకణాల పరిశోధన (Stem cell research) క్లోనింగ్ తర్వాత జీవసాంకేతిక జ్ఞానపు తర్వాతి విప్లవాత్మక సంఘటనే మూలకణాల పరిశోధన.
संपूर्ण चिकित्सा विज्ञान में मूलगामी बदलाव लाने की क्षमता इस प्रौद्‌योगिकी में है । , సంపూర్ణ వైద్యశాస్త్రంలో మూలాగ్ర పరివర్తన జరిపి తీసుకువచ్చే సామర్థ్యం ఈ సాంకేతిక పరిజ్ఞానంలో ఉంది.
स्रोत के आधार पर मूल कोशिकाओं के दो प्रकार हैं । , వనరుల ఆధారంగా మూలకణాలను రెండు ముఖ్యరకాలుగా చేస్తారు.
भ्रूणीय मूल कोशिका और वयस्क मूल कोशिका । , పిండసంబంధ మూలకణాలు మరియు ప్రౌఢ మూలకణాలు .
भ्रूणीय मूल कोशिका (Embryonic stem cells) फलन के पश्चात फलित अंड़ का विभाजन होने लगता है । , పిండసంబంధ మూలకణాలు (Embryonic stem cells) గర్భాశయంలో ఫలదీకరణం తర్వాత ఫలవంతౖమెన అండాల విభజన ప్రారంభమవుతుంది.
तथा उसका रूपांतरण भ्रूण में होता है । , మరియు అది పిండంగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
"इस भ्रूण कोशिका का पुन: विभाजन और विभेदन होता है और गर्भधारणा के बाद 14 दिन से कोशिका विशेषीकरण की शुरआत होती है इस विशेषीकरण के वजह से अिस्थकोशिका, यकृत कोशिका, चेता कोशिका आदि वििभन्न अंगो की कोशिकाएँ निर्मित होती है । "," ఈ పిండ కణంలో మరల విభజన మరియు విభేదనం జరుగుతుంది. గర్భధారణ తర్వాత 14వ రోజు నుంచి కణంలో ప్రత్యేకీ కరణం ప్రారంభమవుతుంది. ఈ ప్రత్యేకీకరణం వల్ల అస్థి కణం, కాలేయకణం, నాడీకణం మొదలగు వేర్వేరు అవయవాల కణాలు తయారవుతాయి ."
ऐसा विशेषीकरण आरंभ होने से पहले इन भ्रूण कोशिकाओं को मूलकोशिका कहते है । , ఇలా ప్రత్యేకీ కరణం ప్రారంభమయ్యే ముందు ఈ పిండకణాలను మూలకణాలు అని అంటారు.
"मानव शरीर में स्थित 220 प्रकार की कोशिकाएँ ये एक ही प्रकार की कोशिका से अर्थात भ्रूण की मूल कोशिका से जन्म लेती हैं अर्थात मूल कोशिका यह अविभेदित, प्राथमिक स्वरूप की, स्वयं की पुनरावृत्ती करने की क्षमता रखनेवाली सभी मानवी कोशिकाओं की जनक कोशिका होती है । "," మానవ శరీరంలోని 220 రకాల కణాలు ఈ ఒకే రకపు కణాల నుంచి అనగా పిండంలోని మూలకణాల నుంచి జన్మిస్తాయి. అనగా మూలకణాలు ఈ అవిభేదిత, ప్రాథమిక స్వరూప స్వంతంగా పునరావృతి చేసె సామర్థ్యం గల అన్ని అందరి మానవుల కణాల మాతృకణాలు ఉంటాయి."
मूल कोशिकाओं के इसी गुणधर्म को ‘बहुविधता’ (Pluripotency) कहते है । , మూలకణాల భాగంలో గల ఈ లక్షణాన్ని 'ప్లూరిపొటెన్సి' (Pluripotency) అంటారు .
"14 वे दिन से कोशिका का विशेषीकरण शुरु होने से पहले अर्थात 5 से 7 वे दिन अगर इन मूल कोशिकाओं को निकालकर उन्हें प्रयोग शाला में बढा़कर, विशिष्ट जैवरासायनिक संकेत दिए तो उन संकेतो के अनुसार उनका रूपांतरण इच्छित कोशिका में ं, उनसे ऊतको में और फिर अंगो में हो सकता है, ऐसा दिखाई दिया है । "," 14వ రోజు నుంచి కణాల ప్రత్యేకీకరణం మొదలయ్యే ముందు అనగా 5-7వ రోజులలో ఒక వేళ మూలకణాలను తీసుకొని వాటిని ప్రయోగశాలలో పెంచి వాటికి ప్రత్యేక జీవరసాయనిక సంకేతాన్ని ఇస్తే ఆ సంకేతాన్ని బట్టి దాని రూపాంతరం వాంచిత కణంలోకి, దాని నుంచి కణజాలంలోకి మరియు తర్వాత ఆ అవయవాలలోకి కావచ్చునని కనిపించింది."
थोड़ा सोचिए । , కొంచెం ఆలోచించండి.
वयस्क/ प्रौढ़ मूल कोशिका (Adult stem cells) वयस्क व्यक्ति के शरीर से भी मूल कोशिकाएँ प्राप्त की जा सकती है । , ప్రౌఢమూలకణాలు (Adult stem cells) వయస్కులు/ప్రౌఢ వ్యక్తి శరీరం నుంచి కూడా మూలకణాలను పొందువచ్చును.
वयस्क/विकसित व्यक्ति के शरीर से मूल कोशिका प्राप्त करने के तीन प्रमुख स्त्रोत है । , వయస్కుల శరీరం నుంచి మూలకణాలను పొందుటకు మూడు ముఖ్యౖమెన మార్గాలున్నాయి.
"अस्थिमज्जा, ॲड़िपोకొ या लिपीड़ ऊतक और रक्त उसी प्रकार जन्म के पश्चात तुरंत नाल (placenta) के रक्त से भी मूल कोशिका प्राप्त की जा सकती है । "," ఎముక మజ్జ, అడిపోజ్ కణజాలం మరియు రక్తం. అలాగే జన్మించగానే వెంటనే జరాయువులోని (placenta) రక్తం నుంచి మూలకణాలను పొందవచ్చును ."
"मूल कोशिकाओं के उपयोग ः 1. पुनरूजीवन उपचार (Regencrative therapy) अ. सेल थेरपी - मधुमेह, हृदयरोग का झटका, अल्झायमर का रोग (कंपवात), पर्किनसन का रोग आदि के कारण निष्क्रिय हुए ऊतकों को बदलने के लिए मूल कोशिकाओं का उपयोग किया जाता है । "," మూలకణాల ఉపయోగాలు: 1. పునరుజ్జీవన ఔషధ రంగం (Regenerative therapy): అ) సెల్‌థెరపీ - మధుమేహం, గుండెపోటు, అల్జీమర్స్ వ్యాధి, కంపవాతం (పార్కిన్సన్ వ్యాధి) మొదలగు వాటి వలన చెడిపోయిన కణజాలాన్ని మార్పిడి చేయడానికి మూలకణాలను వాడుతారు."
"ब. ॲनिमिया, ल्यूकेमिया, थॅलॅसेमिया आदि रोगो में लगनेवाली रक्त कोशिकाएँ बनाने के लिए । "," బ) ఎనీమియా, ల్యూకేమియా, థలసెమియా మొదలగు వ్యాధులలో అవసరమయ్యే రక్తకణాలను తయారు చేయడానికి."
"2. अंग प्रत्यारोपण (Organ transplantation) - यकृत, किड़नी जैसे अंग निष्क्रिय होने पर मूल कोशिकाओं से वे अंग बनाकर उनका प्रत्यारोपण किया जाता है । "," అవయవాల ప్రతిరూపనం (Organ transplantation) కాలేయం, మూత్రపిండాలు వంటి అవయవాలు పనిచేయకపోతే మూల కణాల నుంచి అవయవాలను తయారు చేసి, వాటిని ప్రతిరూపనం చేయవచ్చును."
89,89
जलविद्‌युत ऊर्जा (Hydroelectric Energy) पानी की स्थितिज ऊर्जा । , జలవిద్యుత్ (Hydroelectric Energy) నీటిలో స్థితి శక్తి గల నిలువ.
टर्बाइन की गतिज ऊर्जा । , టర్ బైన్‌ లోని గతి శక్తి
बहते पानी की गतिज ऊर्जा । , ప్రవహించే నీటిలోని గతి శక్తి
विद्‌युत ऊर्जा । , విద్యుత్ శక్తి
5.16 जलविद्‌युत केंद्र में से ऊर्जा रूपांतरण । , జలవిద్యుత్ కేంద్రానిౖకె శక్తి రూపాంతరం చూపే పటం క్రింది విధంగా (5 .16) గీయవచ్చును .
जलविद्‌युत केंन्द्र की रूपरेखा निम्नलिखित आकृति में दर्शाई गई है बांध की कुल ऊँचाई के लगभग मध्यभाग से (बिंदु B) पानी एक मार्गद्वारा टर्बाइन तक पहुँचाया गया है । , జలవిద్యుత్ కేంద్రంలోని శక్తి రూపాంతరం జల విద్యుత్ కేంద్రం రూపురేఖలు క్రింది పటంలో చూపబడినవి .ఆనకట్ట మొత్తం ఎత్తు దగ్గరి మధ్య భాగం నుంచి (B బిందువు) నీరు ఒక మార్గం గుండా టర్ౖబెన్ వరకు చేర్చబడినది .
पॉवर हाऊस । , పవర్ హౌజ్ .
A , A
बाँध की दीवार । , ఆనకట్ట గోడ తలుపు (గేటు)
B पानी का । , B నీటి నిలువ.
जनित्र । , జనరేటర్
कुप्पी । , తలుపు (గేటు).
संचय ,5
C , C
प्रवाह । , ప్రవాహం
टर्बाइन 5.17 जलविद्‌युत निर्मिती । , టర్ బైన్5.17 జలవిద్యుత్ ఉత్పత్తి మెదడుకు మేత పెట్టండి .
1. बिंदू B के संदर्भ में कितने पानी की स्थितिज ऊर्जा का रूपांतरण विद्‌युत ऊर्जा में होगा? 2. टर्बाइन तक पानी ले जानेवाला मार्ग बिंदू A इस स्थान से शुरू हुआ तो विद्‌युत निर्मिती पर क्या परिणाम होगा? 3. टर्बाइन तक पानी ले जानेवाला मार्ग बिंदु C इस स्थान से शुरू हुआ तो विद्‌युत निर्मिती पर क्या परिणाम होगा? । , 1. B బిందువు విషయంలో నీటి స్థితిశక్తి ఎంత విద్యుత్ శక్తిగా రూపాంతరం చెందుతుంది?2. టర్ బైన్వరకు నీటిని తీసుకెళ్ళే మార్గ బిందువు A స్థానం నుంచి మొదలైతే విద్యుత్ ఉత్పత్తిౖపె ఎట్టి ప్రభావం పడుతుంది?
जलविद्‌युत केन्द्र में किसी भी प्रकार के ईंधन का ज्वलन नहीं होता अतः ईंधन के ज्वलन से होनेवाला प्रदूषण नहीं होता । , టర్ బైన్వరకు నీటిని తీసుకెళ్ళే మార్గబిందువు C స్థానం నుంచి మొదలైతే విద్యుత్ ఉత్పత్తిౖపె ఎట్టి ప్రభావం పడుతుంది?
"परंतु बड़े बांधों के कारण होनेवाले लोगों का विस्थापन, पानी में समा जानेवाले जंगल, उपजाऊ जमीन और पानी में स्थित सजीव सृष्टी पर होनेवाला विपरित परिणाम, इन वजहों से जल विद्‌युत केन्द्र यह पर्यावरण स्नेही है या नहीं यह हमेशा विवाद का विषय रहा है । "," కాని పెద్ద పెద్ద ఆనకట్టల వలన జరిగే ప్రజల స్థాన చలనం అలాగే వాటి వలన నీటిలో మునిగిపోయే అడవులు సారవంతౖమెన నేలలు, నీటిలోని సజీవసృష్టౖిపె ఏర్పడే పడుతుంది? దుష్పపరిణామం మొదలగు వాటి వలన జల విద్యుత్ కేంద్రం పర్యావరణ స్నేహియా లేక కాదా? ఇది ఎల్లప్పుడు చర్చనీయాశంగా మిగిలింది."
इस बारे में आपके क्या विचार है ? । , దీని గురించి మీకు ఏమనిపిస్తుంది?.
जल-विद्‌युत निर्मिती के कुछ लाभ : 1. जलविद्‌युत केंन्द्र में किसी प्रकार के ईंधन का ज्वलन नहींं होता अतः ईंधन के ज्वलन से होनेवाला प्रदूषण नहींं होता । , జల విద్యుత్ ఉత్పత్తి యొక్క కొన్ని లాభాలు: జల విద్యుత్ కేంద్రంలో ఎలాంటి ఇంధనం దహనం లేకపోవడం వలన కాలుష్యం ఏర్పడదు.
2. जलाशय में पर्याप्त मात्रा में पानी का भंड़ार हो तो किसी भी समय विद्‌युत निर्मिति संभव है । , 2. ఆనకట్టలో నీటి నిలువ ఉంటేనే విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయుట సాధ్యపడును.
3. विद्‌युत निर्मिति करते समय बाँध के पानी का उपयोग होनेपर वर्षाद्वारा बांध पुनः भर जाता है जिससे विद्‌युत निर्मिती अखंड़ीत हो सकती है । , 3. విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయునప్పుడు ఆనకట్టలోని నీటిని ఉపయోగించినప్పటికి తిరిగి వర్షం ద్వారా నిండుతేనే విద్యుత్ ఉత్పత్తి నిరంతరం సాగుతుంది.
जल-विद्‌युत निर्मिती के समक्ष कुछ प्रश्न : 1. बाँध में संचित किए गए पानी के कारण बाँध के पीछे की बहुत बड़ी जमीन पानी के नीचे आने के कारण कुछ गाँव विस्थापित हो सकते हैं । , జలవిద్యుత్ ఉత్పత్తిలో ఎదురుపడే కొన్ని ప్రశ్నలు 1. ఆనకట్టలో నిలువౖయెన నీటి వలన దాని వెనుక గల విశాలౖమెన నేల నీటితో నిండి కొన్ని గ్రామాలు స్థాన చలనం కావచ్చును.
विस्थापित हुए लोगों के पुनर्वसन का प्रश्न निर्माण होता है । , స్థానచలనం పొందిన ప్రజలకు ఆశ్రయం కల్పించే ప్రశ్న ఏర్పడుతుంది.
"बहुत बड़े पैमाने पर उपजाऊ जमीन, जंगल पानी में समा सकते हैं । "," పెద్ద వెుత్తంలో సారవంతౖమెన నేలలు, అడవులు నీటి క్రిందకు రావచ్చును."
2. बहते हुए पानी का प्रवाह रोकने के कारण पानी में स्थित सजीव सृष्टि पर विपरित परिणाम हो सकता है । , పారెనీటి ప్రవాహానికి అడ్డుకట్ట వేయుట వలన నీటిలోని .సజీవులపై దుష్పరిణామం పడవచ్చును.
थोड़ा सोचिए । , కొంచెం ఆలోచించండి.
54,54
ऐसी घातक और अप्राकृतिक कृती करनेवाले व्यक्ति मानसिक तनावग्रस्त रहते हैं और यह कृती मतलब उस तनाव का विस्फोट या प्रस्तुतिकरण होता है । , ఇలా ప్రమాదరకౖమెన మరియు అసహజౖమెన కృత్యం చేసే వ్యక్తి మానసిక ఒత్తిడిలో ఉంటాడు. ఈ కృత్యం అనగా ఆ ఒత్తిడి యొక్క విస్ఫోటనం/వ్యక్తీకరణం.
चिकित्सकीय दृष्टि से ऐसी कृती करनेवाले को मानसिक रोगी कहा जाता है । , వైద్యశాస్త్రం ఇటువంటి కృత్యాలను మానసిక రుగ్మతలుగా నిర్ణయించింది.
"सेल्फी निकालने वाले व्यक्ति को स्वयं के आसपास के विश्व का ध्यान नहीं रहता, धोखा नहीं समझता है, इन विकारों को ‘‘सेल्फीसाईड़’ कहा जाता है । "," సెల్ఫీ తీసే వ్యక్తికి తన స్థలం ఎలా ఉందో తెలియదు, ప్రమాదం తెలియదు. ఈ రుగ్మతను సెల్ఫీసైడ్ అంటారు."
"पारिवारिक अत्याचार, आत्महत्या करने से पहले दूसरों को संदेश भेजनेवाले और आत्महत्या करने के व्हिड़ियो क्लिप्स भेजनेवाले भी मानसिक दृष्टि से बीमार होते हैं और दूसरों की सहानुभूती मिलने के लिए 9.8 दुर्घटना का चित्रीकरण करनेवाले पादचारी ऐसे काम करते हैं । "," కుటుంబసంబంధౖమెన హింసాచారం, ఆత్మహత్య చేసుకునే ముందు ఇతరులకు సందేశం పంపేవాళ్ళు మరియు ఆత్మహత్యకు సంబంధించిన వీడియో క్లిప్పులు పంపే వాళ్ళుకూడా మానసిక దృష్ట్యా అనారోగ్యంగా ఉంటారు. వారు ఇతరుల సహానుభూతి పొందటానికి ఇటువంటి పనులు చేస్తారు. 9.8 ప్రమాదాన్ని చిత్రీకరిస్తున్న బాటసారి."
"इसलिए मोबाईल फोन, टी.व्ही., इंटरनेट, संचारमाध्यमों का उपयोग सकारात्मक तथा आवश्यकतानुसार कीजिए । "," అందువల్ల మొబైల్ ఫోన్, టీ.వి. ఇంటర్నెట్ వంటి ప్రసార సాధనాలను సకారాత్మక ఉపయోగం తప్పకుండా చేయండి. కాని అవసరం మేరకు చేయండి."
घंटो समय व्यतित करके इन माध्यमों के ‘काल का ग्रास’ मत बनिए । , దాంట్లోనే గంటల కొద్ది సమయాన్ని వెచ్చించి ఈ మాధ్యమానికి ఆహారంగా బలికాకండి.
सायबर अपराध (Cyber crimes) । , సైబర్ నేరాలు (Cyber crimes).
इंटरनेट मेरा मित्र । , అంతర్జాలం నా నేస్తం.
www.cyberswachhtakendra.gov.in इस वेबसाईट पर देखें । , www.cyberswachhtakendra.gov.in ఈ వెబ్ౖసెట్‌ను దర్శించండి.
"मोबाईल फोन पर बैंको में से हमें शा संदेश आते हैं, कि आपका आधारकार्ड़/ पॅनकार्ड़ / क्रेड़ीट कार्ड़ / ड़ेबिट कार्ड़ नंबर तथा व्यक्तिगत जानकारी किसी को न बताए । ", మొబైల్ ఫోన్‌లో బ్యాంకుల నుండి నిరంతరం సందేశాలు వస్తాయి. అవి మీ ఆధార్ కార్డు/పాన్‌కార్డు/క్రెడిట్‌కార్డు/డెబిట్‌కార్డు సంఖ్యలు అలాగే వ్యక్తిగత సమాచారాన్ని ఎవౖరెనా అడిగినప్పటికి ఇవ్వకండి.
"t ATM से पैसे निकालते समय अथवा खरीददारी करते समय यदि आप कार्ड़ का उपयोग करते है तो अपना PIN नंबर किसी को देखने मत दीजिए, इस प्रकार की सूचना क्यों दी जाती हैं? t वेबसाईट्‌सपर अच्छी वस्तुएँ दिखाकर वास्तव में खराब एवं बिघड़े हुए उपकरण भेजकर ग्राहकों को फँसाया जाता है । "," ATM నుంచి డబ్బులు తీసుకునేటప్పుడు లేక కొనడానికి కార్డు ఉపయోగిస్తే PIN సంఖ్య ఎవరికి కనిపించకుండ జాగ్తత పడండని సూచన ఎందుకు ఇస్తారు? వెబ్ౖసెట్‌లో మంచి వస్తువులను చూపించుట, వాస్తవంగా తక్కువ ధరగల వస్తువులను చూపించి ప్రత్యక్షంగా నాణ్యతలేని లేక విరిగిన వస్తువులను పంపి వినియోగదారులను మోసం చేస్తారు."
t बैकों के ड़ेबिट / क्रेड़िट कार्ड्‌स के पिन नंबर का उपयोग करके ग्राहकों के खातों में से पैसों का व्यवहार परपस्पर किया जाता है । , బ్యాంకు డెబిట్/క్రెడిట్ కార్డుల పిన్ సంఖ్యను ఉపయోగించి వినియోగదారుల ఖాతా నుంచి డబ్బుల వ్యవహారం పరస్పరం చేస్తారు.
"t शासन की, संस्थाकी या कंपनियों की इंटरनेट पर उपलब्ध महत्त्वपूर्ण, गोपनीय जानकारी संगणकीय प्रणाली द्‌वारा प्राप्त करके उसका गलत इस्तेमाल किया जाता है इस प्रकार को Hacking of information कहा जाता है । "," ప్రభుత్వం యొక్క, సంస్థల యొక్క లేక కంపెనీల ఇంటర్నెట్‌లో ముఖ్యౖమెన రహస్యపూరిత సమాచారాన్ని వేర్వేరు కంప్యూటర్ ప్రోగ్రాంమ్స్ లేక క్లుప్తాలను ఉపయోగించి పొందుతారు. ఆ సమాచారం దుర్వినియోగం (Misuse) అమతుంది. ఈ విధానాన్ని Hacking of information అంటారు."
"t झूठे फेसबुक अकाउंट खोलकर अपनी झूठी जानकारी देकर युवा लड़कियों को फॅंसाकर शारीरिक, आर्थिक शोषण करना ऐसे अपराध आजकल अधिक मात्रा में बढ़ रहे हैं । "," అబద్ధపు ఫేస్ బుక్ అకౌంట్ తెరిచి దానిలో స్వంత అబద్ధపు సమాచారాన్ని ఇచ్చుట, ఆ సమాచారం ఆధారంగా యువతులను మోసం చేసి వారిని అత్యాచారం చేయుట, ఆర్థిక దాడి చేయడం వంటి నేరాలు ప్రస్తుతం పెరిగాయి."
"t दूसरों द्‌वारा तैयार किए गए सॉफ्टवेअर्स, फोटो, व्हिड़ियो, संगीत आदि इंटरनेट से लेकर उसका दुरूपयोग करना, अवैध विक्री करना ऐसे अपराधों को चौर्य/पायरसी कहते हैं । "," ఇతరులు తయారు చేసిన లిఖిత సాహిత్యం, సాఫ్ట్‌వేర్, ఫోటోలు, వీడియోలు, సంగీతం వెుదలగునవి ఇంటర్నెట్ ద్వారా పొంది వాటి దుర్వినియోగం లేక అక్రమ వ్యాపారం చేయుట వెుదలగు నేరాలను దొంగతనం/పైరసీ అంటారు."
t , t
105,105
9.9 ग्राहकाें को फँसाना । , 9.9 వినియోగదారులను మోసగించుట.
आज पृथ्वी पर अनेक प्राकृतिक तथा मानवनिर्मित घटकाें का दुष्परिणाम होकर अनेक पर्यावरणीय समस्याएँ निर्मित हुई हैं । , ఈ రోజు భూమిమీద అనేక సహజ మరియు మానవ నిర్మిత కారకాల ప్రభావం వలన అనేక పర్యావరణ సంబంధ సమస్యలు ఏర్పడినవి.
पर्यावरणीय प्रदूषण उनमें से एक प्रमुख समस्या है । , పర్యావరణ కాలుష్యం వాటిలో ఒక ముఖ్యౖమెన సమస్య.
सामान्य रूप से किसी भी वस्तु का अथवा पदार्थो का दूषितीकरण अर्थात उसका प्रदूषण है । , సాధారణంగా ఏదేని వస్తువు లేదా పదార్థం చెడిపోవటం అనగా దాని కాలుష్యం అని అర్థం.
पर्यावरणीय प्रदूषण अर्थात प्राकृतिक घटनाओं अथवा मानव के क्रियाकलापों द्‌वारा आस-पास के पर्यावरण पर होनेवाला अनावश्यक तथा अस्वीकार्य बदलाव है । , పర్యావరణ కాలుష్య మనగా సహజ సంఘటనలు లేక మానవుల కృత్యాల వలన చుట్టు పరిసర పర్యావరణంలో జరిగిన అనవసరౖమెన మరియు తిరస్కతమైన మార్పు అని అర్థం.
"अर्थात हवा, पानी, जमीन आदि का भौतिक, रासायनिक तथा जैविक गुणधर्मों में, उसी प्रकार से मानव और अन्य सजीवोंंं के लिए घातक ऐसे प्रत्यक्ष तथा अप्रत्यक्ष परिवर्तनों का घटित होना है । "," అనగా గాలి, నీరు, నేల మొదలగు వాటి యొక్క భౌతిక, రసాయనిక మరియు జీవ లక్షణాలలో అదేవిధంగా మానవులకు మరియు ఇతర సజీవులకు ప్రమాదకరంగా పరిణమించే ఇలాంటి ప్రత్యక్ష, పరోక్ష మార్పులను తీసుకురావడమే."
"मानवीय जनसंख्या का विस्फोट, तीव्र गति से होनेवाला औद्‌योगिकीकरण, प्राकृतिक संसाधनो का अंधाधुंध उपयोग, जंगल की कटाई, अनियोजित शहरीकरण आदि कारणों से पर्यावरणीय प्रदूषण हो रहा हैं । "," మానవుల జనాభా విస్ఫోటనం, వేగంగా జరుగుచున్న పారిశ్రామీకీకరణ, సహజ వనరుల నిర్బంధరహిత ఉపయోగం, అడవుల నరికి వేత, ప్రణాళిక రహిత పట్టణీకరణ మొదలగు కారణాలు పర్యావరణ కాలుష్యాన్ని కలిగిస్తాయి."
"1. प्रदूषण के प्रकार बताइए? थोड़ा याद कीजिए 2. प्राकृतिक प्रदूषण तथा मानव निर्मित प्रदूषण क्या है? प्रदूषण यह अत्यंत व्यापक संकल्पना है, हमें हवा, पानी, ध्वनि, रेड़िओधर्मी, भूमि, ऊष्मीय, प्रकाश,प्लास्टिक प्रदूषण जैसे विविध प्रकार के प्रदूषणों क सामना करना पड़ता है । "," 1 .కాలుష్య రకాలేవి? కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి .2. సహజ కాలుష్యం మరియు మానవనిర్మిత కాలుష్యం అనగా నేమి? కాలుష్యం చాలా విశాలౖమెన భావన. మనకు గాలి, నీరు, ధ్వని, రేడియో ధార్మికత, నేల, ఉష్ణం, కాంతి, ప్లాస్టిక్ కాలుష్యం వంటి వివిధ రకాల కాలుష్యాలు కనిపిస్తాయి."
इन सभी का विपरीत परिणाम यह सभी सजीवोंंं तथा उनके अस्तित्व पर होता है और इसी से आज पर्यावरण के संवर्धन की आवश्यक निर्माण हुई है । , వీటన్నింటి విపరీత పరిణామాలు సజీవులన్నిటిౖపె మరియు వాటి అస్తిత్వౖంపె ఉంటుంది. దీని నుంచే నేడు పర్యావరణ పరిరక్షణ యొక్క అవసరం ఏర్పడింది.
4.2 दिल्ली में घना कोहरा तथा प्रदूषण : एक ज्वलंत समस्या । , .4.2 ఢిల్లీలో పొగమంచు మరియు కాలుష్యం: ఒక సమస్య.
"वायु प्रदूषण, जल प्रदूषण तथा मृदा प्रदूषण इनका हमने पिेछली कक्षाओं में । "," గాలి కాలుష్యం, నీటి కాలుష్యం మరియు నేల కాలుష్యం గూర్చి మనం గత తరగతిలో వివరంగా అధ్యయనం చేశాం."
तालिका पूर्ण कीजिए विस्तार पूर्वक अध्ययन किया उसके आधार पर नीचे दी गई तालिका पूर्ण कीजिए । , దాని ఆధారంగా క్రింది పట్టికను పూర్తి చేయండి.
हवा प्रदूषण घटक । , గాలి కాలుష్యం.
स्रोत , వనరులు.
जल प्रदूषण । , నీటి కాలుష్యం.
भू प्रदूषण । , నేల కాలుష్యం కారకం.
"वायुरूपी घटक : CO2, CO, हाइड़्रोकार्बन्स, सल्फर तथा नाइट्रोजन के आक्साइड़स, हाइड़्रोजन सल्फाइड़, आदि । "," వాయురూప కారకాలు: CO2, CO హైడ్రోకార్బన్లు, సల్ఫర్ మరియు నైట్రోజన్ ఆక్సైడ్లు, హైడ్రోజన్ సౖల్ఫెడ్ మొదలగునవి."
"ठोसरूपी घटक : धूलकण, धुआँ, राख, कार्बन, सीसा, एसबेस्टॉस, आदि । "," ఘన రూప కారకాలు: ధూళి కణాలు, బూడిద, కార్బన్, లెడ్, అస్‌బెస్టాస్ మొదలగునవి."
"औद्‌योगिक प्रदूषक, घरों का गंदा जल, कारखानों से निकलानेवाले विभिन्न प्रकार के रसायन, खेती के उपयोग में आनेवाले कीटकनाशक, आदि । "," వనరులు పారిశామిక కాలుష్య పదార్థాలు, గృహ సంబంధ కాలుష్య పదార్థాలు, మురికినీరు, కర్మాగారాల నుంచి వెలువడే రసాయనాలు, వ్యవసాయం కొరకు ఉపయోగించే కీటకనాశకాలు మొదలగునవి."
परिणाम । , ప్రభావం
"पृथ्वी के तापमान में वृद्‌धि होने से जमीन का तपना, वनस्पती की, फसलों की वृद‌धि ् का मंद होना / रूकना, पोषक पदार्थों में कमी होना, तथा इनकी गुणवत्ता में कमी आना, आदि । "," నేల క్షయం కావడం మొక్కల/పంటల పెరుగుదల కుంటుపడుట, పోషకపదార్ధాల పరిమాణం తగ్గుట మొదలగునవి."
उपाय योजना । , నివారణో- పాయాలు
39,39
"शीतपेय, आइस्क्रीम, केक, शरबत ये खाद्य‌ पदार्थ विविध रंगो और स्‍वाद में मिलते है । "," శీతలపానీయూలు, ఐస్ క్రీం, కేక్, షర్బత్ వంటి ఆహార పదార్థాలు వివిధ రంగులలో, రుచులలో లభిస్తాయి."
"क्या सचमुच ये रंग, स्वाद और गंध फलों से ही प्राप्त किए जाते है? । "," ఈ రంగు, రుచి మరియు వాసనలు నిజంగా పండ్ల నుంచి లభించియే ఉంటాయా?."
थोड़ा सोचिए । , కొంచెం ఆలోచించండి.
खोजिए , శోధించండి. పై
"शीतपेय, शरबत की बाेतले, आइस्क्रीम का वेष्‍टन आदि पर छपे हुए घटकद्रव्‍य और उनकी मात्रा पढ़िए । "," శీతలపానీయాలు, షర్బత్ సీసాలు, ఐస్ క్రీం‌ల కవర్లు మొదలగు వాటి పై ముద్రించిన ఘటకద్రవాలు మరియు వాటి పరిమాణం చదవండి."
उनमें से प्राकृतिक अौर कृत्रिम घटकद्रव्‍य कौन-से है ये निश्चित कीजीए । , వాటిలో సహజ మరియు కృత్రిమ ఘటక ద్రవాలేవో వాటిని నిర్థారించండి.
"व्‍यावसायिक उत्‍पादन में इस्तेमाल किए जानेवाले अमिनो अम्‍ल और उसके लिए उपयोगी सूक्ष्‍मजीव स्‍त्रोत गन्ना या चुकंदर का घोल, अमोनिया क्षार गन्ने का घोल और क्षार ग्‍लुकोज और कॉर्न स्‍टीप लिकर घोल और कॉर्न स्‍टीप लिकर घोल और कॉर्न स्‍टीप लिकर । "," వ్యాపారాత్మక ఉత్పత్తిలో ఉపయోగంలోకి వచ్చే అమైనో ఆమ్లాలు మరియు దాని కొరకు ఉపయోగకరౖమెన సూక్ష్మజీవులు. వనరులు, సూక్ష్మజీవులు అమైనోఆమ్లాలు,ఉపయోగం,. లేదా బీటుదుంప (మొలాసిస్), అమోనియాలవణం,చెరుకు, (మొలాసిస్), మరియు లవణం, గ్లూకోజ్ మరియు కార్న్స్టీప్ లికర్, మొలాసిస్ మరియు కార్న్స్టీప్ లికర్, మొలాసిస్ మరియు కార్న్స్టీప్ లికర్."
सूक्ष्‍मजीव ब्रेव्‍हीबॅक्‍टेरियम कोरीनेबॅक्‍टेरियम एस्‍परजिलस नायगर एस्‍परजिलस नायगर । ," సూక్ష్మజీవులు బ్రెవీ బాక్టేరియం, కోరినెబాక్టేరియం, అస్పర్జిలస్ నాయ్‌గర్, అస్పర్జిలస్ నాయ్‌గర్."
अमिनो अम्‍ल L- ग्‍लुटामिक अम्‍ल । ," అమైనోఆమ్లాలు,L-గ్లుటామిక్ ఆమ్లం."
लॅक्‍टोबॅसिलस ड़ेलब्रुकी । , లాక్టోబాసిలస్ డెల్ బ్రుకీ.
लॅक्टिक अम्‍ल । , లాక్టికామ్లం.
एस्‍परजिलस फेरियस एस्‍परजिलस इटॅकॉनियस । ," అస్పర్జిలస్ ఫెరియస్, అస్పర్జిలస్ ఇట్‌కానియస్"
इटाकॉनिक अम्‍ल । , ఇటాకానికామ్లం.
7.6 एस्‍परजिलस नायगर । , 7.6 అస్పర్జిలస్ నాయ్‌గర్.
सायट्रीक अम्‍ल ग्‍लुकॉनिक अम्‍ल । ," సైట్రిక్ ఆమ్లం, గ్లుకానిక్ ఆమ్లం."
"उपयोग मोनोसोड़ियम ग्‍लुटामेंट (अजिनोमोटो) उत्‍पादन पेय, गोलीयाँ, चॉकलेट उत्‍पादन. कैल्शीयम और लोह की कमी को पूरा करनेवाले लवणो का उत्पादन नायट्रोजन का स्‍त्रोत जीवनसत्‍त्‍व का उत्‍पादन कागज, कपड़ें, प्‍लॅस्टिक उद्‌योग. गोंद उत्‍पादन. । "," ఉపయోగం., మోనోసోడియం గ్లుటామేట్ (అజినోమోటో) ఉత్పత్తి, పానీయాలు, గోళీలు, చాక్‌లెట్ ఉత్పత్తులు,కాల్షియం మరియు ఇనుము లోపాన్ని భర్తీ చేసె క్షారాల ఉత్పత్తి,నైట్రోజన్ వనరులు విటమినుల ఉత్పత్తి, కాగితం, వస్త్రం, ప్లాస్టిక్ పరిశ్రమ, డింక్ ఉత్పత్తి."
"आपकी पसंद के आइस्‍क्रीम, पुड़िंग, चॉकलेट्स, मिल्‍कशेक, चॉकलेट पेय, इन्‍स्‍टंट सूप्स इन्हे गाढ़ापन लानेवाला झॅन्‍थॅन गोंद क्या होता है? स्‍टार्च और घोल की झॅन्‍थोमोनास प्रजातिद्व‌ ारा किण्‍वन क्रिया करवाने पर ये गोंद बनाते है । "," మీకు ఇష్టౖమెన ఐస్క్రీం, పుడింగ్, చాకోలెట్స్, మిల్క్‌షేక్, చాక్‌లెట్ పానీయం, ఇంస్టాంట్ సూప్స్ వాటికి చిక్కదనం తెచ్చే 'జంతన్ డింక్' ఇది ఏమి? స్టార్చ్ మరియు వెులాసిస్‌లోని జాంథో మోనాస్ జాతి నుంచి కిణ్వన ప్రక్రియను జరిపి 'డింక్' ను తయారుచేస్తారు."
"गर्म तथा ठंड़े पानी में घुलना, उच्च घनत्व इन विशेषताओं के कारण उसके कई उपयोग है । "," వేడి మరియు చల్లని నీటిలో కరిగించుట, అధిక సాంద్రత వంటి ప్రత్యేకతల వలన వాటి ఉపయోగాలు అనేకం ఉన్నాయి."
"रंग, खाद, तृणनाशक, कपड़ो के रंग, टूथपेस्‍ट, ऊच्च दर्जे का कागज बनाने के लिए इसका उपयोग होता । "," రంగు, ఎరువు, గుల్మనాశకం, బట్టల రంగు, టూత్‌పేష్టు మంచి నాణ్యత గల కాగితం తయారు చేయుటకు దాని ఉపయోగముంటుంది."
सूक्ष्मजैविक क्रिया द्व‌ ारा प्राप्त पदार्थ और उनके कार्य । , 7.6 సూక్ష్మజీవ చర్యవలన లభించిన పదార్థాలు మరియు వాటి పనులు.
"सूक्ष्‍मजैविक क्रिया द्‌वारा प्राप्त पदार्थ सायट्रीक अम्‍ल, मॅलिक अम्‍ल, लॅक्टिक अम्‍ल ग्‍लुटामिक अम्‍ल, लायसिन,ट्रिप्‍टोफॅन नायसिन, नॅटामायसिन एस्‍कॉर्बिक अम्‍ल (Vitamin C), B12, B2 बीटा कॅरोटीन, लायकोपिन, झॅन्‍थीन्स, ल्‍युटिन्‍स पॉलीसॅक्‍राईड़्स, ग्‍लायको लिपिड़्स व्‍हॅनिलिन, इथाईल ब्‍युटिरेट (फलों का स्‍वाद), पेपरमिंट स्‍वाद, विभिन्न पुष्प और फलों की गंध झायलीटॉल (Xylitol), एस्‍परटेम । "," సూక్ష్మజీవ చర్య వలన లభించిన పదార్థాలు పనులు సైట్రిక్ ఆమ్లం, మాలికామ్లం, లాక్టికామ్లం,గ్లుటామిక్ ఆమ్లం, లైసిన్, ట్రిప్టోఫన్, నైసిన్, నటాౖమెసిన్, ఆస్కార్బిక్ ఆవ్లుం (Vitamin C) B12,B2, బీటా కరోటిన్, లైకోపిన్, జాంథీన్స్, ల్యుటిన్స్స్స్, పాలీస్ాకాయిడ్లు, గ్లైకో లిపిడ్స్, వినిలిన్, ఇౖథెల్ బ్యూటిరెట్ (ఫలాల రుచి), పెపర్‌మింట్ రుచి, వివిధ పుష్పములు మరియు ఫలాల వాసన, జాయిలీటాల్ (Xylitol), అస్పరటెమ్."
कार्य अम्लीयता प्रदान करना । , పనులు. ఆమ్లత్వాన్నిచ్చుట.
प्रथिन का गठन करना । , మాంసకృత్తులను చేయుట.
सूक्ष्‍मजीव प्रतिबंधक अेन्‍टीआक्‍सीड़ंट और जीवनसत्‍त्‍व खाद्‌य रंग इमल्सिफायर्स (विलयन को गाढा करनेवाला पदार्थ) इसेन्‍स (खानेयोग्‍य सुगंधी द्रव्य) मिठास देना (उष्‍मांक कम होता है । ," సూక్ష్మజీవి నివారణ,అంటిఆక్సిడెంట్లు మరియు విటమిన్లు,ఆహార పదార్థాల రంగులు,ఇమల్సి ఫాయర్స్ (ద్రావణంను గట్టిగా చేసే పదార్థాలు),ఇసెన్స్ (తినే సుగంధ ద్రవ్యాలు), తియ్యదనంను ఇచ్చు (కెలరీలు తక్కువ ఉండును.)"
मधुमें ह के रोगीयों को उपयुक्‍त) । , (మధుమేహ రోగికి ఉపయోగకరౖమెన) .
81,81
थोड़ा याद कीजिए । , గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
1. प्रतिजैविक किसे कहते है? 2. उनका सेवन करते समय कौनसी सावधानी बरतनी चाहिए ? । , సూక్ష్మజీవి నాశకాలు అంటే ఏమిటి?. 2. వాటి సేవనం చేయునప్పుడు ఎలాంటి జాగ్త్తలు తీసుకోవాలి?.
प्रति‍जैविक (Antibiotic) विभिन्न प्रकार के जीवाणु और कवकों से प्राप्त होनेवाले प्रतिजैविको के कारण मनुष्य और अन्य प्राणियों के अनेक रोग नियंत्रण में आ गए है । , సూక్ష్మజీవి నాశకాలు (Antibiotic) వివిధ రకాల బాక్టీరియాలు మరియు శిలీంధ్రాల నుంచి పొందిన సూక్ష్మ జీవి నాశకాల వలన మానవులు మరియు ఇతర జంతువులలోని అనేక వ్యాధులు నియంత్రణలోకి వస్తాయి.
"पेनिसिलिन, सिफॅलोस्‍पोरिन्‍स, मोनोबॅक्‍टम्‍स, बॅसिट्रॅसिन, एरिथ्रोमायसिन, जेन्‍टामायसिन, निओमायसिन, स्‍ट्रेप्‍टोमायसिन, ट्रेट्रासायक्लिन्‍स, व्‍हॅन्‍कोमायसिन, आदि प्रतिजैविक विभिन्न प्रजाति के ग्रॅम पॉझीटीव्ह और ग्रॅम निगेटीव्‍ह जीवाणुओं के खिलाफ इस्तेमाल की जाती है । "," పెనిసిలిన్, సిఫాలో స్పోరిన్స్, మోనోబాక్టమ్స్, బాసిట్రసిన్, ఎరిథోమెసిన్, జెంటామైసిన్, నియోమైసిన్, స్ట్రెప్టోౖమెసిన్, టెట్రా సైక్లిన్స్, వంకోమైసిన్, మొదలగుసూక్ష్మజీవ నాశకాలు వివిధ జాతుల గ్రామ్ పాజిటివ్ మరియు ‌గ్రామ్నెగిటీవ్ బాక్టీరియాలకు వ్యతిరేకంగా ఉపయోగిస్తారు."
क्षयरोग के खिलाफ रिफामरायसिन उपयुक्त है । , క్షయరోగానికి వ్యతిరేకంగా రిఫాయ్ మైసిన్ ప్రభావితౖమెనది.
"1. बायोगॅस संयत्र में कौन-कौन से पदार्थो को सड़ाया जाता है ? बताइए तो ! 2. उससे कौन-कौन से उपयुक्त पदार्थ प्राप्त होते है? इनमें ंसे कौनसा पदार्थ ईंधन होता है? 3. सड़ाने की क्रिया किसके द्वारा होती है? सूक्ष्‍मजीव ओैर इंधन 1. बड़ी मात्रा में निर्माण होनेवाले शहर के, खेतों के औद्‌योगिक कचरे का सूक्ष्‍मजैविक अनाक्सि-विघटन करके मिथेन गैस यह इंधन प्राप्त होता है । "," 1. బయోగ్యాస్ ప్లాంటులో ఏఏ పదార్థాలను విచ్ఛిన్నం చేస్తారు? చెప్పుకోండి చూద్దాం! 2. దాని నుంచి ఏఏ ఉపయోగకరౖమెన పదార్థాలు లభిస్తాయి? వాటిలోని ఇంధనాలేవి? 3. విచ్ఛిన్నక్రియ వేటి ద్వారా జరుగును? సూక్ష్మజీవులు మరియు ఇంధనాలు 1. అధిక పరిమాణంలో ఏర్పడే నగరాలలో, వ్యవసాయంలో, పరిశ్రమలలో వెలువడే చెత్తను సూక్ష్మజీవ సంబంధ అవాయుగతంగా- విచ్ఛిన్నం చేస్తే మీథేన్‌వాయువు ఇంధనం లభ్యమవుతుంది."
2. सॅकरोमायसिस किण्‍व जब गन्नेके चोटे का किण्‍वन करते है तब प्राप्त होनेवाला इथॅनॉल यह अल्‍कोहल एक स्‍वच्‍छ धूँआरहित इंधन है । , 2. సకరోమెసిస్ యీస్ట్ చెరుకు యొక్క వెులాసిస్‌ను (మలినాలు) కిణ్వనం చేస్తే లభించే ఇథనాల్ ఆల్కహాల్ ఒక స్వచ్ఛ (పొగలేని ఇంధనం) మైనది .
3. 'हायड़्रोजन गैस' को भविष्य का इंधन माना जाता है । , 3. హైడ్రోజన్ వాయువును భవిష్యత్తు ఇంధనం అంటారు .
पानी का जैविक प्रकाशअपघटन (Bio-photolysis of water) इस अभिक्रिया में जीवाणू प्रकाशीय 7.7 सॅकरोमायसिस किण्‍व अपचयन (Photo reduction) करते है और हायड़्रोजन गैस मुक्‍त होती है । , నీటి జీవకాంతి-విశ్లేషణ (Bio-photolysis of water) ప్ర‌క్రియలో బాక్టీరియా కాంతి క్షయకరణం 7.7 సకరోమైసిస్ (Photo reduction) చేస్తుంది.
ईंधन की भाँती विभिन्न प्रकार के औद्‌योगिक रसायन भी सूक्ष्‍मजैविक प्रक्रियाओं द्व‌ ारा बनाए जाते है । , మరియు హైడ్రోజన్ వాయువు విడుదలగును ఇంధనం మాదిరిగా వివిధ పారిశ్రమిక రసాయనాలు సూక్ష్మజీవ సంబంధ ప్రక్రియలతో తయారవుతాయి.
"उदाहरणार्थ रसायन उद्य‌ ोगोमें कच्‍चा माल के रूप में उपयोगी अल्‍कोहल्‍स, अेसिटोन,कार्बनिक अम्ल, स्निग्ध घटक, पालीसॅकराईड़्स, प्‍लॅस्टिक और खाद्‌यपदार्थो के निर्माण में इनमें से कुछ कच्चे मालो का उपयोग होता है । "," ఉదాహరణకు రసాయనిక పరిశ్రమలలోముడి పదార్థంగా ఉపయోగపడే వివిధ ఆల్కహాలులు, ఎసిటోన్, కర్బన ఆమ్లాలు, క్రొవ్వ్వుఘటకాలు, పాలిసకరైడ్లు, ప్లాస్టిక్ మరియు ఆహార పదార్థాల ఉత్పత్తిలో ముడిపదార్థంగా వీటిలో కొన్ని ఉపయోగపడుతాయి."
निरीक्षण कीजिए आकृति 7.7 का निरीक्षण कीजिए । , పరిశీలించండి.పటం 7.7 పరిశీలించండి.
जैव ईंधन के संदर्भ में चर्चा कीजिए । , జీవ ఇంధనంగురించి చర్చించండి
जैव ईंधन ः नवीकरण करने योग्य ऊर्जा स्रोताे में जैव ईंधन यह महत्व का साधन है । , జీవ ఇంధనం: పునరుద్దరింపబడు శక్తి వనరులలో జీవ ఇంధనం ఒక ముఖ్యౖమెన సాధనం.
"यह ईंधन ठोस (पत्थर कोयला, गोबर, फसलों के अवशेष), द्रव (वनस्पतिक तेल, अल्कोहल) गैस (गोबरगैस, कोलगॅस) इन रूपों में उपलब्ध होते है । "," ఈ ఇంధనం ఘనరూప (నేల బొగ్గు, పేడ, పంటల అవశేషాలు), ద్రవరూప (మొక్కల నూనె, చక్కెర ఆల్కహాల్), వాయురూప(గోబర్‌గ్యాస్,కోల్‌గ్యాస్)ములలో లభ్యమవుతుంది."
ये ईंधन प्रचूर मात्रा में और आसानी से प्राप्त हो सकते है । , ఈ ఇంధనం విస్తారంగా మరియు ద్వారా సహజసిద్ధంగా లభిస్తుంది.
भविष्य के लिए यह विश्वसनीय ईंधन है । , భవిష్యత్తులో విశ్వసనీయౖమెనది ఈ ఇంధనమే.
जैवद्रव्यमान । , జీవ ద్రవ్యరాశి
सौर ऊर्जा + CO2 कटाई । , సౌర శక్తి + CO2
सेल्यूलोज का शक्कर में रूपांतरण । , సెల్యూలోజ్చక్కెరగా రూపాంతరం.
मड़ाई , కోయుట.
शर्करा । , చక్కెర.
CO2 , CO2.
सेल्यूलोज CO2 । , సెల్యూలోజ్ CO2
जैवईंधन । , జీవ ఇంధనం
CO2 , CO2
किण्वन की प्रकियाद्‌वारा द्रवरुप जैव ईंधन का निर्माण । , కిణ్వనం ద్వారా ద్రవరూపజీవ ఇంధన నిర్మితి.
CO2 , CO2.
7.8 जैव ईंधन का निर्माण । , 7.8 జీవ ఇంధన నిర్మితి.
82,82
प्रसारमाध्यम और अत्याधुनिक तकनीक का अतिसंपर्क आैर अनावश्यक रूपसे बड़े पैमाने पर उपयोग वर्तमान मे सामाजिक स्वास्थ्य की दृष्टि से चिंताजनक विषय बन रहा है । ," ప్రసార సాధనాలు మరియు అత్యాధునిక సాంకేతిక జ్ఞానంతో అతి సంపర్కం మరియు వాటి అనావశ్యక, అతి వాడకం అనేది ఈ రోజుల్లో సామాజిక ఆరోగ్యం దృష్ట్యా అత్యంత ప్రాధాన్యౖమెన అంశంగా నిలుస్తుంది."
इसी प्रकार मोबाइल फोन पर घंटो तक समय व्यतीत करनेवाले व्यक्ति को अपने आसपास का ध्यान नहीं रहता यह भी एक व्यसन का ही प्रकार है और इस कारण सामाजिक स्वास्थ्य खतरे में आ रहा है । , ఆ మాదిరిగానే మొబైల్ ఫోన్‌లో గంటలు గంటలుగా సమయాన్ని గడిపే వ్యక్తులకు మన చుట్టు ప్రక్కల ఏం జరుగుతుందో తెలియదు. ఇది వ్యసనంలోని ఒక రకం మరియు దాని వల్ల సామాజిక ఆరోగ్యం ప్రమాదంలో పడుతుంది .
"मोबाईल फोन्स की विकिरणों से थकान, सिरदर्द, निद्रानाश, विस्मरण, कानों में आवाज घूमना, जोड़ो का दर्द और इसी के साथ दृष्टिदोष जैसी शारीरिक पीड़ाओं का निर्माण होता है । "," మొబైల్ఫోన్ వికిరణాల వలన అలసట, తలనొప్పి, నిద్రలేమి, మరుపు, చెవిలో ప్రతిధ్వనించుట, కీళ్ళవాతం మరియు వాటితో పాటు దృష్టిదోషాలు వంటి శారీరక సమస్యలు ఉద్భవిస్తాయి."
इसके अतिरिक्त चिंताजनक बात यह है कि ये किरणें प्रौढ़ व्यक्ति के हड़ि्‌ड़यों की अपेक्षा बालकों के हड़ि्‌ड़यों में अधिक धँस जाती हैं । ," వీటి కంటె గంభీరౖమెన అంశం అనగా వికిరణాలు, ప్రౌఢ వ్యక్తుల ఎముకల కంటె పిల్లల ఎముకలలోకి ఎక్కువగా చొచ్చుకుపోతాయి."
संगणक तथा इंटरनेट के निरंतर संपर्क में रहनेवाले व्यक्ति अकेले हो जाते है । , కంప్యూటర్ మరియు ఇంటర్‌నెట్‌లతో నిరంతరం టచ్‌లోవుండే వ్యక్తికి ఒంటరి తనం దాపురిస్తుంది.
"समुदाय के अन्य व्यक्ति, रिश्तेदारों से वे लोग वार्तालाप नहींं कर सकते । "," సమాజంలో ఇతర వ్యక్తులు, బంధువులతో మాట్లాడ లేని పరిస్థితి."
सिर्फ स्वयं के बारे में सोचने की आदत से लगभग स्वमग्न (Selfishness) आत्मकेंद्रित (Autism) हो जाते है । ," కేవలం తనను గురించి ఆలోచించే అలవాటు ఏర్పడి వారిలో స్వార్థం (Selfishness), పగటి కలలు కనే స్వభావం (Autism) ఏర్పడుతాయి."
उनकी अन्य लोगों के प्रति संवेदनशीलता कम होती है । , వారికి ఇతరుల పట్ల సహానుభూతి తగ్గి పోతుంది.
इस प्रवृत्ति के दूरगामी दुष्परिणाम होने से ऐसे व्यक्ति किसी जरूरतमंद को मदद नहीं करते तथा इस कारण उन्हें भी किसी से मदद मिलने की संभावना कम होती है । , ఈ ప్రవృత్తి విస్తృత ప్రభావం అనగా ఇటువంటి వ్యక్తి అవసరమున్నప్పుడు ఎవరికి కూడ సహాయం చేయలేడు మరియు దాని వల్ల అతనికి కూడ ఇతరుల నుంచి సహాయం లభించే అవకాశం తగ్గిపోతుంది.
"1. क्या आपको याद है बचपन में दूरदर्शन पर शुरू हुई कार्टून फिल्मस्‌ की विदेशी धारावाहिक अचानक बंद हुई थी? थोड़ा याद कीजिए 2. आॅनलाईन ब्ल्यू व्हेल इस गेमसंबंधी क्या घटित हो रहा है , इसकी जानकारी प्राप्त कीजिए । ", 1. చిన్నప్పుడు దూరదర్శన్‌లో ప్రారంభమైన ఏదైనా కార్టూన్ ఫిల్మ్ విదేశి సీరియల్ అకస్మాత్తుగా ఆగిపోయినట్లు మీకు గుర్తుందా?కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.2. ఆన్ౖలెన్ బ్లూవేల్ (నీలి తిమింగిలం) ఆట విషయం గూర్చి ఏం జరుగుతుందో చెప్పండి .
कार्टून फिल्मस्‌देखनेवाले बच्चे कभी-कभी फिल्मस्‌के कलाकार जैसा आचरण करते है । , కార్టూన్ ఫిల్మ్ చూసే పిల్లలు ఎప్పుౖడెనా దానిలోని పాత్రల విధంగా ప్రవర్తిస్తుంటారు.
"युद्ध, गाड़ियों की प्रतियोगिता (विशेषतः उनमें जान बुझकर की गई दुर्घटना) ऐसे व्हिड़ियो गेम्स खेलनेवाले बच्चों की मानसिक स्थिती, स्वभाव जाने अनजाने वैसे ही नकारात्मक होने लगती है । "," కాల్పనిక యుద్ధం, వాహనాల పందెం (ప్రత్యేకంగా దానితో కోరితెచ్చుకొనే ప్రమాదాలు) వంటివి వీడియో ఆటలు ఆడే పిల్లల ప్రవృత్తి, స్వభావం తెలియకుండానే అలాగే నకారాత్మకంగా అయిపోతుంది."
"मोबाइल और संगणक पर उपलब्ध कुछ गेम्स बहुत समय नष्ट करते हैं, आर्थिक करते हैं और कभी कभी मृत्यु का कारण भी बन जाते हैं । "," మొబైల్మరియు కంప్యూటర్‌లలో అందుబాటులో ఉన్న కొన్ని ఆటలు సమయాన్ని కూడా చాలా వృధా చేస్తాయి, ఇతర అవసరౖమెన విషయాలపై ఉన్న ఏకాగ్రతను నష్ట పరుస్తాయి, ఆర్థిక నష్టాన్ని కలిగిస్తాయి, కొన్నిసార్లు ప్రాణాపాయంగా పరిణమిస్తాయి."
इंंटरनेट का सूचनाजाल आसानी से उपलब्ध होने के कारण 9.6 मोबाईल को देखते हुए भोजन करने वाला लड़का उसका उपयोग सकारात्मक कामों के साथ कभी-कभी अयोग्य व्हिड़ियो देखने के लिए किया जाता है । , ఇంటర్నెట్ సమాచారాన్ని సులభంగా ఎక్కడైనా సకారాత్మక పనితో పాటు ఎప్పుౖడెనా అయోగ్య వీడియో చూడటానికి దానిని ఉపయోగిస్తారు. 9.6 మొబైల్ చూస్తు తింటున్నబాలుడు.
परंतु इन माध्यमों पर शासन का नियंत्रण है । , కాని ఈ ప్రసారం పై ప్రభుత్వ నియంత్రణ ఉంది.
"छोटे बच्चों के लिए अयोग्य वेबसाईट फिल्मस्‌, कार्टुन शासन की ओर से बंद किए जाते है । "," చిన్న పిల్లలకు అయోగ్యమైన వెబ్ౖసైట్స్, సినిమాలు, కార్టూన్లు ప్రభుత్వం తరపున బంద్ చేస్తారు."
"l मोबाईल फोन पर सेल्फी निकालते समय समुद्र या खाई में गिर कर, उसी प्रकार चलती रेल के नीचे आकर मृत्यु होने के समाचारों में आजकल क्यों वृद्‌धि हुई? l रास्ते पर हुए दुर्घटनाग्रस्त व्यक्ति को मदत करने के बजाए उस दृश्य का व्हिड़ियो चित्रीकरण करके उसे व्हाटस्‌ अप, 9.7 रास्ते पर सेल्फी अर्थात दुर्घटना को आमंत्रण फेसबुक पर भेजनें वालों में स्पर्धा लगी है, ऐसे व्यक्तियों की मानसिकता क्या है? l स्वयं के इच्छानुसार पढा़ई नहीं करते ऐसे बच्चे को ड़राने, निरीक्षण कीजिए धमकाने और मारनेवाले पालक, छोटे बच्चों को मारपीट संलग्न चित्र का निरीक्षण कीजिए । "," వెుౖబెల్ ఫోన్‌తో సెల్ఫీ దిగేటప్పుడు సముద్రంలో లేక తీరంలో పడి, అలాగే నడిచే రైలు క్రింద పడి మరణించిన వార్తలు ప్రస్తుతం ఎక్కువ ఎందుకు పెరిగినవి? రోడ్డు పై ప్రమాదానికి గురిౖయెన వ్యక్తికి సహాయం చేసే బదులు ఆ దృశ్యం యొక్క వీడియో చిత్రీకరణ చేసి దాన్ని వాట్సప్, ఫేస్‌బుక్‌లలోకి పంపడంలో పోటి పెరిగింది. 9.7 రహదారిలో సెల్ఫీ. ఇటువంటి వ్యక్తి యొక్క మానసిక స్థితి ఎలా ఉంటుంది? స్వంత మనసు ఆధారంగా అధ్యయనం చేయని ఇలాంటి పిల్లలను బెదిరించి కొట్టే తల్లిదండ్రులు, చిన్న పిల్లలను కొట్టే చిత్రాలను పరిశీలించండి."
क्या यह उचित करनेवाले घरेलू नौकर इनके व्हिड़ियो क्लिप्स्‌ समाज में हैं? क्यों? प्रसारण माध्यमों पर बारबार देखने को क्यों मिलते है? । , ఇంట్లోని పని వాళ్ళ వీడియో క్లిప్పులు సామాజిక మాధ్యమం ద్వారా పదే పదే ఎందుకు చూడటానికి లభిస్తున్నాయి?.
104,104
3. अवशेषांग (Vestigial organs) सजीवोंंं में नष्ट होनेवाले अथवा अपूर्ण वृद‌धि ् वाले निरूपयोगी इंद्रियाें को अथवा अंगों को अवशेषांग कहते हैं । , 3 .అవశేషావయవాలు (Vestigial organs)సజీవులలో అంతరించిపోయిన లేక పూర్తిగా వృద్ధిచెందని నిరుపయోగ జ్ఞానేంద్రియూలు లేదా అవయవాలను 'అవశేషావయవాలు' అంటారు.
"परिवर्तनशील या भिन्न पर्यावरण में जीवित रहने के लिए अचानक नए ऊतकों, अंगो या इंद्रियों का निर्माण नहीं हो सकता । "," మార్పుచెందే లేక విభిన్న పర్యావరణంలో జీవించే జీవులలో అకస్మాత్తుగా కొత్త కణజాలం, అవయవాలు లేదా జ్ఞానేంద్రియూలు ఉత్పన్నం కావు."
अपितु अस्तित्व में होनेवाले पुराने इंद्रियों में ही क्रमवार परिवर्तन होता है । , .కాని అస్తిత్వంలో ఉన్న జ్ఞానేంద్రియాలలో క్రమక్రమంగా మార్పులు జరుగుతాయి.
"सामान्यत: किसी विशिष्ट परिस्थिती में शरीर की एकाध (कोई एक) रचना उपयुक्त होती है, परंतु भिन्न परिस्थिती में वह निरुपयोगी या हानिकारक होती है । ", ఎక్కువగా ఒక ప్రత్యేక పరిస్థితిలో శరీరంలోని ఏదైనా నిర్మాణం ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది. కాని విభిన్న పరిస్థితులలో అది నిరుపయోగం లేదా హానికరం కావచ్చు.
ऐसी स्थिती में प्राकृतिक चयन की प्रक्रि़या से ऐसी इंद्रियाँ नष्ट होने के मार्ग पर होती है । , ఇలాంటి పరిస్థితిలో ప్రకృతివరణం విధానం ద్వారా ఇటువంటి జ్ఞానేంద్రియాలు అంతరించే మార్గంలో ఉంటాయి.
किसी एक निरुपयोगी अंग को नष्ट होने के लिए हजारो वर्ष लगते हैं । , ఒక జ్ఞానేంద్రియం అంతరించడానికి వేల సంవత్సరాలు పట్టుతుంది.
छोटी आंत ये नष्ट होने वाले अंगों की भिन्न-भिन्न अवस्थाएँ भिन्न-भिन्न प्राणियों के शरीर में दिखाई देती है । , ఈ అదృశ్యమయ్యే జ్ఞానేంద్రియాలు వేర్వేరు స్థితులలో వేర్వేరు జంతువుల శరీరంలో కనిపిస్తాయి .
ऐसा अवयव यदि किसी एक सजीव में कोई कार्य नहीं करता तो दूसरे सजीव में वही अवयव कार्य करता है । , ఒక సజీవిలో పనిచేయని అవయవం వేరేసజీవిలో ఆ అవయవం పనిచేయవచ్చు.
अर्थात दूसरे सजीव के लिए वह अवशेषांग नहीं होता । , అనగా రెండవ సజీవికి అది అవశేషావయవం కాదు.
मानव के लिए निरूपयोगी आंत्रपुच्छ यह तृणभक्षक तथा सेल्युलोज का पाचन करनेवाले प्राणियों के लिए एक उपयुक्त कार्यक्षम अवयव है । , నమిలే మరియు సెల్యూలోజ్‌ను జీర్ణం చేసే జంతువులకు మానవులకు నిరుపయోగౖమెన ఉండుకం ఒక తగిన సామర్థ్యం గల అవయవం.
उसी प्रकार मनुष्य के बड़ी आंत लिए अनुपयोगी कान के स्नायू बंदरों को का़न हिलाने के लिए उपयुक्त आंत्रपुच्छ है । , దీని మాదిరిగానే మానవులకు నిరుపయోగౖమెన చెవి కండరాలు కోతిలో మాత్రం చెవులను కదల్చడానికి ఉపయోగపడుతాయి.
"मेरुदंड़ की अंतिम चार कशेरुकाएँ, अक्कलदाढ़, शरीरपर बाल आदि अवशेषांग मनुष्य के शरीर में दिखाई देते हैं । "," గుదాస్థి, జ్ఞానదంతాలు, శరీరంపై వెంట్రుకలు మొదలగు అవశేషావయవాలు మానవ శరీరౖంపె కనిపిస్తాయి."
कान के स्नायू । , చెవి కండరాలు.
मेरुदंड़ की अंतिम चार कशेरुकाएँ अकलदाढ । , జ్ఞానదంతం కోతిఎముక (గుదాస్థి)
1.6 अवशेषांग । , 1.6 అవశేషావయవాలు.
निरीक्षण कीजिए तथा चर्चा कीजिए निम्न आकृतियों का निरीक्षण कीजिए । , పరిశీలించండి మరియు చర్చించండి.
1.7 कुछ जीवाश्म । , కొన్ని శిలాజాలు
"सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी के साथ विविध प्राणियों में कुछ अवशेषांगों की खोजकर वे दूसरे प्राणियों में किस प्रकार उपयोगी हैं, खोजिए तथा इस विषय की जानकारी अपनी कक्षा में प्रस्तुत कीजिए तथा दूसरों को भेजिए । ", సాంకేతిక సమాచార ప్రసారంతో జోడింపు వివిధ జంతువు లలోని కొన్ని అవశేషావయవాలను కనుగొని అవి ఇతర జంతువులలో ఎలా ఉపయోగపడునో తెలుసుకోండి. దీనికి సంబంధించిన సమాచారాన్ని తరగతి గదిలో చర్చించండి. మరియు ఇతరులకు పంపండి.
"4. जीवाश्म विज्ञान संबंधी प्रमाण (जीवाश्म विज्ञान) (Palaeontological evidences) आपको ऐसा प्रश्न निर्माण होता होगा की, करोड़ो वर्ष पूर्व कौन-से सजीव अस्तित्व में थे ये अब कैसे बता सकेंगे ? इसका रहस्य पृथ्वी के गर्भ में छुपा हुआ है । ", పురాజీవశాస్త్ర నిదర్శనాలు (Palaeontological evidences) కొన్ని కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం ఏ జీవులు అస్తిత్వంలో ఉన్నవని ఇప్పుడు ఎలా చెప్పవచ్చునను ప్రశ్నమీలో తలెత్తవచ్చును. ఈ రహస్యాన్ని భూమి తన ఉదరంలో దాచుకున్నది.
"बाढ़, भूकंप, ज्वालामुखी आदि जैसी आपत्तियों के कारण बड़ी़ मात्रा में सजीव दफन होते हैं । "," వరదలు, భూకంపం, అగ్నిపర్వతాలు మొదలగు వంటి ప్రకృతి వైపరిత్యాల వలన అధిక మొత్తంలో సజీవులు భూస్థాపితం అవుతాయి."
इन सजीवोंंं के अवशेष व चिह्‌न जमीन के नीचे सुरक्षित रहते हैं । , ఈ సజీమల అవశేషాలు మరియు పాదాల గుర్తులు భూమిలోపల సురక్షితంగా ఉంటాయి
इन्हें ही जीवाश्म (fossil) कहते हैं । , వీటినే శిలాజాలు (Fossils) అంటారు.
जीवाश्माें का अध्ययन यह उत्क्रांती के अध्ययन का ही एक महत्त्वपूर्ण भाग है । , శిలాజాల అధ్యయనం పరిణామ అధ్యయనంలో ఒక ముఖ్యౖమెన భాగం.
5,5
रंध्रीय प्राणीसंघ (Phylum-Porifera) 1. ये सबसे सरल प्रकार की रचनावाले प्राणी है उन्हे “स्पंज” कहते है । , పొరిఫెరా (రంధ్రాలు గల జంతువుల వర్గం) [Phylum-Porifera]1. ఇవి అన్నింటికంటె సరళ శరీర నిర్మాణం గల జంతువులు కావున వీటిని స్పాంజికలు అంటారు.
इनके शरीर पर असंख्य सूक्ष्म छिद्र होते हैं । , వీటిశరీరంలో అసంఖ్యాక రంధ్రాలు ఉంటాయి .
उन छिद्रों को ‘आस्टीया’ और ‘आस्कुला’ कहते हैं । ," ఈ రంధ్రాలను ""ఆస్టియూ'' మరియు ""ఆస్కులా'' అంటారు ."
2. ये जलचर होकर अधिकतर समुद्र में तो कुछ मीठे पानी में पाए जाते है । , 2. ఇవి జలచరాలు కావున చాలమట్టుకు సముద్రంలో కొన్ని మంచినీటిలో కనిపిస్తాయి .
स्पॉंजिला 3. मुख्यतः इन सभी प्राणियों का शरीर असममिती वाला होता हैं । , స్పాంజిల్లా 3. చాలామట్టుకు జంతువులలో శరీరం సౌష్టవరహితంగా ఉంటుంది
"4. इन प्राणियों के शरीर में विशिष्ट प्रकार की ऐसी कॉलर कोशिका होती हैं, उनकी सहायता से ये प्राणी के शरीर में पानी प्रवाहित करते हैं । ", 4. జంతువుల శరీరంలో ప్రత్యేకౖమెన కాలర్ కణాలు ఉంటాయి వాటి సహాయంతో స్పాంజిల్లా జంతువుల శరీరంలోకి నీరు ప్రవహిస్తుంది.
कॉलर पेशी 5. ये प्राणी किसी आधार से संलग्न होने के कारण उनमे प्रचलन नही होता । , కాలర్ కణాలు 5. ఈ జంతువులు ఆధారాన్ని అంటి పెట్టుకొని ఉండుటవలన చలించవు.
आस्क्युलम इसलिए इन्हें स्थानबद्ध प्राणी (Sedentary animals) कहते है । ," అందువల్ల కాలర్ కణాలు ఆస్కులా వీటిని ""స్థానబద్ధ జంతువులు'' (Sedentary animals) అంటారు."
6. इनके स्पंज जैसे शरीर में कंटीका का/शूकों का अथवा स्पाँजिन के तंतुओं का आधार होता है । , 6. వీటి స్పాంజీ వంటి శరీరంలో కంటకాలు/శూకాలు (Spicules) లేక స్పాంజిన్ తంతువుల ఆధారముంటుంది .
कंटीका कॅल्शियम कार्बोनेट अथवा सिलिका के बने होते है । , కంటకాలు కాల్షియం కార్బోనేట్ లేక సిలికాతో తయారవుతాయి.
आस्टीया 7. इनके शरीर द्वार लिए गए पानी में पाए जाने वाले सूक्ष्मसजीव तथा पोषक द्रव्यों का वे पोषण करते है । , ఆస్టియా 7. వీటి శరీరంలోకి తీసుకోబడిన నీటిలోని చిన్న సజీవులు మరియు పోషక పదార్థాలను ఇవి భక్షించును .
‘आस्टीया’ नामक छिद्र द्वारा पानी शरीर में प्रवेश होता हैं और ‘आस्कुला’ नामक छिद्र द्वारा पानी बाहर निकाला जाता हैं । , ఆస్టియా ద్వారా శరీరంలోకి నీరు తీసుకోబడును. ఆస్కులా ద్వారా నీరు బయటికి తొలగించబడుతుంది.
8. इनमें प्रजनन की क्रिया मुकुलन इस अलैंगिक पद्धती से अथवा लैंगिक सायकॉन स्पंज पद्धती से होती है । , 8. వీటి ప్రత్యుత్వత్తి కోరకీభవనం వంటి అౖలెంగికోత్పత్తి మరియు లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి ద్వారా జరుగుతుంది.
इसी के साथ इनमें बड़े पैमाने पर पुनरूद्भवन क्षमता भी 6.12 छिद्रधारी प्राणी संघ के प्राणी पाई जाती है । , దీనితో పాటు వీటికి ఎక్కువ పరిమాణంలో పునరుత్పాదన సైకన్ స్పంజ్ సామర్థ్యం ఉంటుంది.6.12 రంధ్రాలు గల జంతువుల వర్గం.
"उदा. सायकॉन, यूस्पॉजिया (स्नान छिद्रिष्ट), हायालोनिमा, युप्लेक्टेल्ल आदि । "," ఉదా:ౖసైకన్, యూస్పాంజియూ (బాత్‌స్పాంజ్) , హయాలోనిమా, యుప్లెక్టెల్లా మొదలగునవి ."
सिलेंटरेटा / निड़ारीया प्राणीसंघ (Phylum - Coelenterata/Cnidaria) 1. इन प्राणियों के शरीर का आकार दंड़ाकृती अथवा छत्री के स्पर्शिका आकार जैसा होता है । , సీలెంటిరేటా/నిడెరియూ జంతువుల వర్గం: (Coelenterata Cnidaria). ఈ జంతువుల శరీరపు ఆకారం స్థూపాకారంగా లేక గొడుగు స్పర్శకాలు ఆకారంగా ఉండును .
दंड़ाकृती शरीर होने पर बहुशुंड़क मुख (Polyp) और छत्री के आकार का शरीर होने पर छत्रिका वृषण (Medusa) कहते है । , స్థూపాకార శరీరం వలన 'పాలిప్' ముఖం (Polyp) మరియు గొడుగు ఆకారపు శరీరం వలన 'మెడ్యుస' (Medusa) అంటారు .
शरीर 2. ये सभी जलचर तथा प्रायः समुद्रवासी होते है । , శరీరం 2. ఇవన్నిజలచరాలు. సాదారణంగా ఇవి సముద్రం లో ఉంటాయి.
कुछ थोड़े ही प्राणी मीठे पानी में पाए जाते हैं । , ఇవి ఎక్కువగా సముద్రంలో ఉంటాయి .కొన్ని పరిమితంగా మంచి శరీరం నీటిలో కనిపిస్తాయి .
अंड़ाशय नवजात मुकूल 3. इनका शरीर अरिय सममिती और द्विस्तरीय कोशिका वाला जलव्याल होता है । , అండాశయం నవజాత కోరకం 3 .వీటి శరీరం వలయ సౌష్టవంగా మరియు ద్విస్తరితంగా ఉంటుంది .
4. इनके मुख के आसपास दंशपेशीयुक्त स्पर्शिकाएँ (Tentacles) कोरल शुंड़क होती है । , 4. వీటి నోటిచుట్టు దంశ కణాలు గల స్పర్శకాలు (Tentacles) ఉంటాయి .
स्पर्शिकाओं का उपयोग भक्ष पकड़ने के लिए सि अेनिमोन होता हैं तो दंश पेशीयाँ (Cnidoblast) भक्षों के शरीर में विष का अतःक्षेपण करती है उनका उपयोग स्वयं के सरंक्षण के लिए भी होता है । , స్పర్శకాలు ఆహారాన్ని పట్టుకోవడానికి ఉపయోగపడుతాయి. కాని దంశకణాలు (Cnidoblast) విషాన్ని వీటిని తినేవాటి శరీరంలోకి పంపిస్తాయి. వాటి రక్షణకు కూడా ఉపయోగపడుతాయి .
"उदा. जलव्याल (Hydra) कोरलस, सी-ॲनिमोन, (समुद्रफूल) पोर्तुगीज मॅन-आफ-वार (फायसेलिया), जेलीफिश, (आरेलिया), प्रवाल (Corals) आदि । "," ఉదాహరణలు : హైడ్రా (Hydra), సీ అనిమోన్, పోర్త్‌గీజ్ - వ్యూన్ ఆఫ్ వార్ (పైసేలియూ) జెల్లీఫిష్ (అరేలియూ), ప్రవాళాలు (Corals) మొదలగునవి."
6.13 आंतरगुहीन /सिलेंटरेटा प्राणीसंघ के प्राणी । , 6 .13 సిీలెంటిరేటా/నిడెరియూ జంతువర్గపు జంతువులు
67,67
"करीब 20 लाख वर्ष पूर्व इस मानवसदृश प्राणी की रचना मानव (Homo) इस प्रजाति के सदस्य जैसी, अपने करीबी जैसी दिखाई देने लगी इस तरह से कुशल मानव तैयार हुआ । ", సుమారు 20 లక్షల సంవత్సరాలకు పూర్వం మానవ సాదృశ్య జంతువు నిర్మాణం మానవ జాతి సభ్యులు ఉండదగినంతగా మన దగ్గర ఉన్నమాదిరి కనిపించడం జరిగింది. ఈ విధంగా బుద్ధి గల మానవుడు తయారైనాడు.
करीब 15 लाख वर्षपूर्व सीधे चलनेवाले मानव का विकास हुआ । , సుమారు 15 లక్షల సంవత్సరాలకు పూర్వం నిటారుగా నడిచే మానవుడు వికాసం చెందాడు.
उनका एशियाखंड़ के चीन तथा इंड़ोनेशिया इस भाग तक अधिवास रहा होगा । , వారు ఆసియాఖండంలో చైనా మరియు ఇండోనేషియా వరకు తిరిగి ఉండవచ్చును.
1.13 मानव मस्तिष्क में होता हुआ विकास । , వికసిస్తున్న మానవ మేధస్సు.
करीब-करीब एक लाख वर्ष तक सीधे चलनेवाले मनुष्य का मस्तिष्क बड़ा होने की दिशा में उनका विकास होते रहा तथा उसने अग्नी के उपयोग को खोज निकाला । , సుమారుగా ఒక లక్ష సంవత్సరాల వరకు నిటారుగానడిచే మానవుని మెదడు పెరిగే దిశలో దాని వృద్ధి జరుగుతూనే ఉంది. అతనికి ఉపయోగపడే నిప్పును కనుగొన్నాడు.
करीब 50 हजार वर्ष पूर्व के मानव का मस्तिष्क लगभग पूर्णत: विकसित हो चुका था और बुद्धिमान मानव (होमोसॅपियन) इस वर्ग का सदस्य मानने योग्य हो चुका था । , సుమారు 50 వేల సంవత్సరాలకు పూర్వం మానవుని మెదడు చాలినంత వృద్ధి చెందింది మరియు బుద్ధిశాలి మనిషి (హోమోసేపియన్) వర్గపు సభ్యుడిగా యోగ్య స్థితికి ఎదిగినాడు.
‘निअैन्डरथाल मानव’ यह बुद्धिमान मानव इस वर्ग का पहला उदाहरण माना गया । ," 'నియాండర్‌థాల్ మానవుడు ''బుద్ధిశాలి మానవుని'"" వర్గంలోని మొదటి ఉదాహరణగా ఒప్పుకోవచ్చు."
करीब 50 हजार वर्ष पूर्व क्रो मॅग्नन मानव अस्तित्व में आया तथा उसके बाद यह विकास पहले की अपेक्षा तीव्र गती से होता गया । , సుమారు 50 వేల సంవత్సరాలకు పూర్వం క్రోమగ్నన్ మానవుడు అస్తిత్వంలోకి వచ్చాడు. దాని తర్వాత వృద్ధి పూర్వం కంటె చాలా వేగంగా జరిగినది.
1.14 निअैन्डरथाल मानव । , నియాండర్‌థాల్మానవుడు
"करीब 10,000 वर्ष पूर्व ‘बुद्धिमान मानव’ खेती करने लगा । "," సుమారు 10,000 సంవత్సరాలకు పూర్వం 'బుద్ధిశాలి మానవుడు' వ్యవసాయం ప్రారంభించాడు."
"जानवरो के झुंड़ पालने लगा, उन्होंने बस्तीयों का निर्माण किया, फिर संस्कृति का विकास हुआ । ", పశువులను పోషించ నారంభించారు. పట్టణాలను నిర్మించుకున్నారు. తర్వాత సంస్కృతి వికాసం చెందింది.
करीब 5000 वर्ष पूर्व लिखने की कला का आविष्कार हुआ तथा इतिहास की शुरूआत हुई । , సుమారు 5000 సంవత్సరాలకు పూర్వం వ్రాసే కళను కనుగొన్నారు. చరిత్ర ప్రారంభమైనది.
"करीब 400 वर्ष पूर्व आधुनिक विज्ञान का उदय हुआ तथा 200 साल पूर्व औद्‌योगिक समाज की शुरूआत हुई, अभी हम यहॉं तक आए हैं, फिर भी आज तक मानव वंश के उद्‌गम के विवरण की खोज जारी है । ", సుమారు 400 సంవత్సరాలకు పూర్వం పారిశ్రామిక సమాజం ప్రారంభౖమెనది. ఇప్పుడు మనం ఇంతవరకు వచ్చినప్పటికి ఇంకను మానవవంశపు మూలాల గురించి పరిశోధన చేస్తూనే ఉన్నాం.
स्वाध्याय 2. निम्न वाक्यों को पढ़कर उनके समर्थनार्थ उचित उदाहरणों के साथ उत्तर अपने शब्दों में लिखिए । , కింది వాక్యాలను చదివి వాటి సమర్థనకు సరిౖయెన ఉదాహరణలతో జవాబులు మీ మాటల్లో రాయండి.
अ. मानवीय उत्क्रांती की करीब-करीब सात करोड़ वर्ष पूर्व शुरुवात हुई । , మానవుల పరిణామం సుమారు 7 కోట్ల నిదర్శనాలు. సంవత్సరాలకు పూర్వం ప్రారంభౖమెంది.
आ. सजीवोंंं में भौगोलिक तथा पुनरुत्पादनीय विभाजन होने पर कालांतर में जातिभेद / जातिउद्‌भव होता हैं । , సజీవులలో భౌగోళిక మరియు ప్రత్యుత్పత్తి సంబంధ విభజన జరుగుట వలన కాలక్రమేనా జాతిమార్పు/జాతుల ఉత్పత్తి జరుగుతుంది.
इ. जीवाश्मों का अध्ययन यह उत्क्रांती के अध्ययन का एक महत्त्वपूर्ण अंग हैं । , శిలాజాల అధ్యయనం అనేది పరిణామ అధ్యయనానికి ఒక ముఖ్యౖమెన భాగం.
ई. समपृष्ठरज्जु प्राणियों में भ्रूणविज्ञानविषयक प्रमाण दिखाई देते हैं । , పృష్టవంశం గల జంతువులలో పిండోత్పత్తి శాస్త్ర నిర్మాణంలో పోలికలు సంబంధ నిదర్శనాలు కనిపిస్తాయి.
1. नीचे दी गई आकृति पूर्ण कीजिए । , ఈ క్రింది పటాన్ని పూర్తి చేయండి.
बाह्यरूपिकीय । , బాహ్య స్వరూప నిదర్శనాలు
उत्क्रांती के प्रमाण अवयवों की हड्डियों की रचना में समानता । , అవయవాలలోని ఎముకల నిర్మాణం లో పోలికలు
आपदाओं का परिणाम (Effects of disaster) उपरोक्त प्रश्नों के अनुसार हमने आपदाओं के गंभीर परिणाम के विषय मे जानकारी प्राप्त की है । , విపత్తుల ప్రభావాలు (Effects of disaster) పై ప్రశ్నల ఆధారంగా మనం విపత్తు యొక్క గంభీర ప్రభావం గూర్చి తెలుసుకున్నాం.
"बाढ़ में यातायात के पुल का बह जाना, नदियों के तट पर स्थित गाँवों में पानी घुसना, भोजन की कमी का निर्माण होना ऐसी समस्याओं का निर्माण होना और भूकंप में घरों का तहस-नहस होना, जमीन में दरारे पड़ना, ऐसे परिणाम दिखाई देते है । "," వరదల వల్ల రహదారి వంతెన పై నుంచి నీరు ప్రవహించుట, నదీ తీరపు గ్రామాలలోకి నీరు రావడం, ఆహారపు లోటు (కొరత) ఏర్పడుట వంటి సమస్యలు ఉత్పన్నమగును. భూకంపం వల్ల ఇండ్లు కూలిపోవుట, నేలలో పగుళ్ళు ఏర్పడుట వంటి ప్రభావాలు కనిపిస్తాయి."
"दावानल, अकाल इन आपदाओं का भी पर्यावरण पर बहुत गंभीर परिणाम होता है । "," కార్చిచ్చు, కరువు వంటి విపత్తులు కూడా పర్యావరణం పై గంభీర ప్రభావాన్ని కల్గిస్తాయి."
परंतु ये आपदाएँ निश्चित कौन से स्वरूप की होती है? आपदाएँ आने के पहले प्राकृतिक बदलाव होते है क्या? आपदाएँ आने के बाद उनका परिणाम कितने समयतक रहता हैं? कैसे? इस सभी का विचार करना अत्यंत आवश्यक होता है । , కాని ఈ విపత్తులు వాస్తవంగా ఏ రూపంలో ఉంటాయి? అవి వచ్చే ముందు ప్రకృతిలో ఏవైనా మార్పులు జరుగుతాయా? విపత్తు సంభవించిన తర్వాత దాని ప్రభావం ఎంత కాలముంటుంది? ఎలా? వీటన్నంటి గూర్చి ఆలోచించడం అవసరం.
इस कारण हमें आपदाओं का स्वरूप तथा विस्तार की कल्पना आती है । , దాని వల్ల మనకు విపత్తు స్వభావం మరియు వ్యాప్తి గురించి తెలుస్తుంది.
देश की वित्तव्यवस्था पर आपदाओं के कारण निश्चित रूप से परिणाम होता है । , దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ పై విపత్తు వల్ల కచ్చితౖమెన ప్రభావం పడుతుంది.
परंतु वह आपदा और वित्तव्यवस्था के सापेक्ष होता है अर्थात बंदरगाह नष्ट होते हैं तो उसके नव निर्माण पर अधिक निधी खर्च होने पर उसका वित्तव्यवस्था पर दूरकालिक परिणाम होता है । ," కాని విపత్తు మరియు ఆర్థిక వ్యవస్థలు సాపేక్షంగా ఉంటాయి. అనగా ఓడరేవు విధ్వంసం అయితే, వాటి పునరుద్ధరణకు ఎక్కువ నిధులు ఖర్చయితే ఆర్థిక వ్యవస్థపై విస్తృత ప్రభావం ఏర్పడుతుంది."
आपदाओं का सामाजिक नेतृत्व पर परिणाम अर्थात किसी आपदा में स्थानिक नेतृत्व प्रभावी नहीं है तो वहाँ के नागरीक दिशाहीन बन जाते हैं । , సామాజిక నేతృత్వం పై గల విపత్తు ప్రభావం అనగా ఏదైనా విపత్తులో స్థానిక నేతృత్యం ప్రభావితంగా లేకుంటే అక్కడి ప్రజలు దిక్కు లేని వారవుతారు.
इसका परिणाम उनके कार्यालय के कामकाज पर होता है । , దీని ప్రభావం వారు పనిలో పాల్గొనడం పై పడుతుంది.
आपदाकाल में प्रशासकीय कठिनाईयॉं निर्मित होती है । , ఆపత్కాలంలో పరిపాలన సంబంధ సమస్యలు ఉద్భవిస్తాయి.
स्थानिक स्वराज्य संस्थानों को आपदाओं के कारण हानि पहूँचे तो उसके अनुसार उनके अतंर्गत अन्य विभाग भी इन आपदाओं का सक्षम रूप से सामना नहीं कर सकते है । , స్థానిక స్వపరిపాలన సంస్థలకు విపత్తు ద్వారా ముప్పు వాటిల్లితే దానికి అనుబంధంగా ఉండే ఇతర విభాగాలు కూడా విపత్తులో సమర్థవంతంగా తోడ్పాటు ఇవ్వకపోవచ్చును.
इससे संबंधित सभी विभागों को आपदाओं से नुकसान होता है तथा वहाॅं की‍व्यवस्था डगमगा जाती है । , సంబంధిత అన్ని విభాగాలకు విపత్తు యొక్క దెబ్బ తగులుతుంది. మరియు అక్కడి అన్ని వ్యవస్థలు కుప్పకూలుతాయి.
विचार कीजिए । , ఆలోచించండి.
ऐसी कल्पना करो की विद्यालय अथवा मैदानों पर खेलते समय दुर्घटना जैसी कोई आपदा आई तो उसका आप पर और आसपास के वातावरण पर क्या परिणाम होगा ? आपदाएँ आने के बाद विभिन्न प्रकार की समस्याओं का निर्माण होता है । , పాఠశాలలో లేక ఆట స్థలంలో ఆడుతున్నప్పుడు ప్రమాదం లాగ ఏదైన విపత్తు సంభవించదని ఊహించండి. అది మీమీద మరియు చుట్టు వాతావరణం పై ఏ ప్రభావం చూపుతుంది?. విపత్తు సంభవించిన తర్వాత వివిధ రకాల సమస్యలు ఉత్పన్నమవుతాయి.
तालिका तैयार कीजिए नीचे दिए गए संकलित चित्र में कुछ परिणाम दिए हैं उन्हें पढ़कर अन्य परिणामों के संबंध जानकारी रिक्त स्थानों में लिखिए । , క్రింది పట్టిక తయారు చేయండి భావన చిత్రాలలో కొంత ప్రభావం ఇవ్వనైనది. వాటిని చదివి ఇతర ప్రభావం గురించి సమాచారాన్ని ఖాళీ చట్రాలలో రాయండి.
थोड़ा सोचिए । , మెదడుకు మేత పెట్టండి.
ीय , .
"बड़े पैमाने पर अचानक निधी खर्च होना, विकास के अन्य घटकों पर धन की कमी का निर्माण होना, उत्पादन में कमी आदि । "," అనుకొకుండా పెద్ద మొత్తంలో డబ్బు ఖర్చు అగుట, ఇతర అభివృద్ధి కార్య్‌క్రమాలకు డబ్బులో కోత ఏర్పడుట ఉత్పత్తి తగ్గుట మొదలగునవి."
रण पर्याव । , యుధ్ధ వాతావరణం.
................................. ................................. ................................. ................................ । , ............................. ...................................    ............................. ..........................................
साम , విషయం
ाजि क , .
वित्तीय । , ఆర్ధిక
"कामकाज पर तनाव पड़ना, यातायात व संचार व्यवस्था का टूट जाना, सुख-सुविधा की कमी होना आदि । "," పనిలో ఒత్తిడి రావడం,సమాచార వ్యవస్థ అస్తవ్యస్తమగుట, ప్రసార వ్యవస్థ అస్తవ్యస్తమగుట,అసంపూర్ణ సౌకర్యాలు వెు మొదలగునవి."
प्रशास क व्यवस्था ीय तथा पकीय राज कीय । , పరిపాలనాపరమైన మరియు నిర్వహణపరమైన.
"इमारतों की हानि होना या पूर्णत: गिर जाना, जलस्त्रोतों का सूखना , पानी दूषित होना, मनुष्य या प्राणियों के मृत शरीर सड़ने से वातावरण दुर्गधीयुक्त और प्रदूषित होना आदि । "," భవనానికి నష్టం జరుగుట లేక పూర్తిగా కూలిపోవుట, నీటి వనరులు తగ్గిపోవుట, నీరు కలుషితమగుట, బయటపడిన మానవుల లేక జంతువుల కళేభరాలు విచ్ఛిన్నమై వాతావరణంలో దుర్గంధం చెందుట మరియు కలుషితమగుట మొదలగునవి."
................................. ................................. ................................. ................................ । , ............................. ...................................    ............................. ..........................................
"घायल / जख्मी होना, भावनिक / मानसिक तनाव आपदा चिकित्सकीय निर्माण होना, महामारी फैलना, आपदाग्रस्तों की मृत्यु होना आदि । "," గాయపడుట, భావావేశపూరిత/మానసిక ఒత్తిడి ఉత్పన్నమగుట, ఎదుటివారికి వ్యాధినిసంక్రమింప చేయు, ఆపదగ్రస్తుని యొక్క మరణం సంభవించుట."
उपरोक्त दी गई जानकारी के आधार पर ‘‘ रेल दुर्घटना’’ इस आपदा के विभिन्न परिणाम स्पष्ट कीजिए । , పై సమాచారం ఆధారంగా పై రెల్వే 'ప్రమాదం' విపత్తు యొక్క వివిధ ప్రభావాలను వివరించండి.
111,111
आ. योगर्ट का उत्‍पादन योगर्टस यह खट्टे स्वादवाले उत्पाद हैं । , ఆ) యోగర్ట్ ఉత్పత్తి లాక్టోబాసౖిలె బాక్టీరియా సహాయంతో (తోడును వాడి) తయారు అయిన పెరుగును యోగర్ట్ అంటారు .
उनका औद्य‌ ोगिक उत्पादन करते समय दूध में प्रथिनों के लिए दूध पावड़र मिलाया जाता हैं । , దానిని పారిశ్రామికంగా ఉత్పత్తి చేయునప్పుడు మాంసకృత్తుల ప్రమాణాన్ని సరిగా ఉంచడానికి పాలలో మాంసకృత్తుల కొరకు పాల పొడిని కలుపుతారు.
दूध को गर्म करके गूनगूना किया जाता है और उसमें स्ट्रेप्टोकॉकस थर्माफिलीस तथा लॅक्टोबॅसिलस ड़ेलब्रुकी इन जीवाणुओं को 1:1 अनुपात वाले मिश्रण मे मिलाया जाता है । ," పాలను మరిగించి, చల్లార్చి దానిలో స్టెప్టోకాకస్ థర్మోఫిలిస్ మరియు లాక్టోబాసిల్లస్ డెల్‌బ్రుకీ బాక్టీరియాల మిశ్రమాన్ని1:1 పరిమాణంలో కలుపుతారు."
स्ट्रेप्टोकॉकस के कारण लॅक्टिक अम्ल बनकर प्रथिनों का जेल (Gel) बनता है और दही को गाढ़ापन प्राप्त होता है । , స్ట్రెప్టోకాకస్ వల్ల లాక్టికామ్లం తయారై మాంసకృత్తుల జెల్ (Gel) తయారైపెరుగుకు చిక్కదనం వస్తుంది.
लॅक्टोबॅसिलस् के कारण एसीटल्डीहाइड जैसे यौगिक बनते है और दही को एक विशिष्ट स्वाद प्राप्त होता हैं । , లాక్టోబాసిల్లస్ వల్ల ఎసౖిటెల్ డీహైడ్ వంటి సంయోగ పదార్థాలు తయారగుట వలన పెరుగుకు ప్రత్యేక రుచి లభిస్తుంది.
आजकल योगर्ट में फलों का रस आदि मिलाकर अलग-अलग स्वाद निर्माण किए जाते है । , యోగర్ట్‌లో ప్రస్తుతపు ఫలాలరసం మొదలగు వాటిని కలిపి వివిధ రుచులను ఉత్పత్తి చేస్తారు.
"उदाहरण : स्ट्रॉबेरी योगर्ट, बनाना योगर्ट । "," ఉదా: స్టాబెరీ యోగర్ట్, అరటి యోగర్ట్."
योगर्ट का पाश्चरीकरण करके उसे लंबे समय तक टीका कर रख सकते है तथा उसका प्रोबायोटीक गुणधर्म भी बढ़ाते है । , యోగర్ట్‌ను పాశ్చరీకరణం చేసి ఎక్కువ కాలం ఉండునట్లు చేస్తే దానిలో ప్రోబయోటిక్ ధర్మాలు పెరుగుతాయి.
इ. मक्खन (Butter) इससे स्वीट क्रीम और कल्चर्ड़ ऐसे दो प्रकार बड़ी मात्रा में प्राप्त किए जाते है । , ఇ) వెన్న (Butter) దీనితో స్వీట్ క్రిమ్ మరియు కల్చర్డ్ అనే రెండు రకాలు అధిక పరిమాణంలో తయారు చేస్తారు.
जिनमें से कल्चर्ड़ इस प्रकार के उत्पादन में सूक्ष्मजीवों का सहभाग होता है । , దీనిలో కల్చర్డ్ రకం ఉత్పత్తిలో సూక్ష్మజీవులు పాల్గొంటాయి .
ई. पनीर का निर्माण (Cheese production) दुनियाभर में बड़ी मात्रा में उपलब्ध गाय के दूध का इस्तेमाल कर पनीर बनाया जाता है । , ఈ) జున్ను తయారి (Cheese production) ప్రపంచ వ్యాప్తంగా అధిక పరిమాణంలో అందుబాటులో ఉన్న ఆవుల పాలను ఉపయోగించి జున్ను తయారు చేస్తారు.
सबसे पहले दूध का रासायनिक और सूक्ष्मजैविक परीक्षण होता है । , మొదట పాల యొక్క రసాయనిక మరియు సూక్ష్మజీవ పరీక్ష చేస్తారు.
"दूध में लॅक्टोबॅसिलस लॅक्टिस, लॅक्टोबॅसियस क्रिमॉरिस और स्ट्रेप्टोकॉकस थर्मोफिलीस ये सूक्ष्मजीव तथा रंग मिलाए जाते हैं । "," పాలలో లాక్టోబాసిల్లస్ లాక్టిస్, లాక్టోబాసిల్లస్ ‌కిమారిస్ మరియు స్టెప్టోకాకస్ థర్మోఫిలిస్ మొదలగు సూక్ష్మ జీవులను మరియు రంగు కలుపుతారు."
जिससे दूध में खट्टापन आता है । , దీని వల్ల పాలకు పుల్లదనం వస్తుంది.
उसके बाद दही में स्थित पानी (Whey) निकालने के लिए उसे और गाढ़ा़ होना आवश्यक होता हैं । , దీని తర్వాత పెరుగులోని నీరు (Whey) తీసివేయటకు అది చిక్కపడుట అవసరముండును.
"इसके लिए जानवरों के अन्ननलिका से प्राप्त रेनेट प्रकिण्व पहले ही से उपयोग में लाया जाता था, पर आजकल कवकों से प्राप्त प्रोटीएज (protease) नामक प्रकिण्व का उपयोग कर शाकाहारी पनीर बनता है । "," దీనికొరకు జంతువుల ఆహారమార్గం నుంచి లభించిన రెనెట్ ఎంజైమ్ మొదటినుండి వాడుతున్నారు, కాని ప్రస్తుతం శిలీంధ్రం నుంచి లభించిన ప్రోటియేజ్ (protease) ఎంజైమ్వాడి శాకాహార జున్ను తయారు చేస్తున్నారు."
दही से पानी (Whey) अलग किया जाता है (जिसके और भी कुछ उपयोग है) । , పెరుగు నుంచి నీటిని (Whey) వేరుగా తీస్తారు. దాని ఇతర కొన్ని ఉపయోగాలున్నవి.
"गाढ़े दही के टुकड़े को काटना, धोना, रगड़ना आदि क्रियाओं के बाद नमक मिलाना और उसमें आवश्यक सूक्ष्मजीव, रंग, स्वाद मिलाकर पनीर तैयार करने की प्रक्रिया शुरू की जाती है । "," చిక్కటి పెరుగును ముక్కలుగా కోయుట, కడుగుట, రుద్దుట మొదలగు వాటి తర్వాత ఉప్పును కలుపుట మరియు దానిలో ఆవశ్యకౖమెన సూక్ష్మజీవులు, రంగు, రుచి కలిపి జున్ను తయారు చేయు ప్ర‌క్రియను ప్రారంభిస్తారు."
बाद में दाब देकर पनीर के टुकड़े किए जाते है और उन्हे परिपक्व बनाने हेतु 7.1 मख्खन और पनीर संग्रहीत करके रखा जाता है । , తర్వాత జున్నును ముక్కలుగా చేసి పరిపక్యత కొరకు నిలువ ఉంచుతారు. 7.1 జున్ను మరియు వెన్న. ఆలోచించండి.
"1. पिझ्झा, बर्गर, सॅण्ड़विच और पाश्चिमात्य खाद्य‌ पदार्थों में पनीर के कौन-कौन से विचार कीजिए । "," పిజ్జా, బర్గర్, స్యాండ్‌విచ్ మరియు ఇతర పాశ్చాత్య ఆహార పదార్థాలలో జున్నులోని వేర్వేరు రకాలేవి?."
विभिन्न प्रकार होते है ? 2. उसमें क्या अंतर होगा ? । , వాటిలో ఏ భేదాలున్నవి?.
क्या आप जानते है? दुग्धजन्य पदार्थों के औद्‌योगिक उत्पादन में काफी स्वच्छता रखनी पड़ती है और निर्जंतुकीकरण भी करना पड़ता है । , మీకు తెలుసా? పాల ఉత్పత్తుల యొక్క పారిశ్రామిక ఉత్పాదనలో అధిక శుభ్రతను పాటిస్తారు. మరియు సూక్ష్మజీవులు లేకుండా చేస్తారు.
क्योंकि उपयोगी जीवाणुओं को विषाणुओ से खतरा होता है । , కారణం బాక్టీరియాలకు వైరసుల నుంచి ప్రమాదం ఉంటుంది.
इसलिए जीवाणुओं की विषाणुरोधक प्रजातियों को विकसित किया गया है । , కాబట్టి బాక్టీరియాలలో వైరస్‌నిరోధక జాతులను వృద్ధి చేస్తారు.
औद्‌योगिक सूक्ष्मजीव विज्ञान में आजकल सूक्ष्मजीवों के उत्परिवर्तित प्रजातियों का (Mutaed strains of microbes) उपयोग बढ़ा है । , పారిశ్రామికసూక్ష్మజీవశాస్త్రంలో ప్రస్తుతం సూక్ష్మజీవుల యొక్క ఉత్పరివర్తిత జాతుల (Mutaed strains of microbes) వాడుక పెరిగింది.
जो उत्पादन के लिए आवश्यक हो ऐसे ही बदलाव लाए तथा अनावश्यक प्रक्रिया/पदार्थो को टाला जा सके ऐसी प्रजातियों को कृत्रिम पद्धति से विकसित किया जाता है । , ఉత్పాదన కొరకు అవసరమయ్యే మార్పులను తెచ్చే మరియు అనవసర ప్ర‌క్రియలను లేదా పదార్థాలను నివారించే జాతులను కృత్రిమరీతిలో వృద్ధి చేయుదురు.
"कॉटेज, क्रीम, मोझरेला ये पनीर के प्रकार नरम होते है तथा वे बिल्कुल ताजे और उसी समय बनाये हुए पनीर होते है । "," కాటేజ్, మీగడ, మోజ్‌రేలాల జున్ను రకాలు మృదువుగా ఉంటాయి. ఇవి చాలా తాజాగా అప్పుడే తయారైన జున్నులాగా ఉంటుంది."
"3 से 12 महीनो तक रखकर थोड़ा कड़क चेड़ार पनीर बनता है, तो 12 से 18 महीनों तक रखकर एकदम कड़क पनीर अर्थात पार्मेंसान पनीर बनता है । "," ఈ పదార్థాలు 3 నుంచి 12 నెలలు ఉంచితే కొంచెం గట్టి జున్ను తయారవుతుంది, కాని 12 నుంచి 18 నెలలు ఎండ బెట్టిన, గట్టి జున్ను అనగా పార్మేసాన్ జున్ను తయారుచేస్తారు."
78,78
जनक अमीबा । , జనక అమీబా.
केंद्रक और कोशिकाद्रव्य का विभाजन । , కేంద్రక మరియ కణద్రవ్య విభజన.
शिशु अमीबा । , నవజాత అమీబా.
थोड़ा सोचिए । , మెదడుకు మేత పెట్టండి.
क्या विभाजन या अलैंगिक प्रजनन के बाद जनक कोशिका का अस्तित्व बना रहता है? । , విచ్ఛిత్తి లేదా అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి తర్వాత జనకకణాలు అస్తిత్వంలో కోశం ఉంటాయా?
मुकूलन (Budding) 3.5 बहुविभाजन प्रक्रिया विधि 2 : बाजार से active dry yeast पाउड़र नया मुकूल नवजात लाइए । , కోరకీభవనం (Budding) బహుధా విచ్ఛిత్తి ప్రక్రియ.కృత్యం 2: మార్కెట్ నుండి active dry yeast పొడి తీసుకురండి .
एक बिकर में 50 ml गुनगुना पानी ले । , ఒక బీకరులో 50 ml గోరువెచ్చని నీటిని తీసుకొనండి.
उसमें जनक किण्व उभार किण्व 5 gm dry yeast powder और 10 gm शक्कर काेशिका मिलाकर उस मिश्रण को पूरी तरह से मिला ले । , దానిలోకి 5 gm dry yeast powder మరియు 10 gm చక్కెర కలపి. మిశ్రమాన్ని చక్కగా కలపండి.
एक घंट त े क उस मिश्रण को किसी शुष्क जगह पर रखकर बादमें उसकी एक बुंद स्वच्छ काचपट्टीपर लीजिए । , ఒక గంట మిశ్రమాన్నిఎండలో ఉంచి తర్వాత ఒక మిశ్రమ పుబిందువును పరిశుభ్రౖమెన గాజు పలక తీసుకొనండి.
उसपर एक आच्छादन काँच रखकर संयुक्त सूक्ष्मदर्शी 3.6 मुकूलन के नीचे निरीक्षण कीजिए । , దానిౖపె కవర్‌స్లిప్ పెట్టి సంయుక్త సూక్ష్మదర్శిని కింద పరిశీలించండి.
आपको किण्व-कोशिका मुकूलन करती हुई दिखाई देंगी अर्थात अनेक किण्व कोशिकाओं को एक-एक छोटा उभार दिखाई देगा । , మీకు యీస్ట్-కణం కోరకీభవనం చెందుట కనిపిస్తుంది అనగా అనేక యీస్ట్-కణాలు చిన్న కోరకాలుగా కనిపిస్తాయి.
मुकूलन पद्धती से अलैंगिक प्रजनन होता हैं । , యీస్ట్వంటి ఏకకణ శిలీంధ్రంలో కోరకీభవన పద్ధతిలో అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి జరుగుతుంది.
किण्व कोशिका मुकूलन पद्धती से प्रजनन करने के लिए समसूत्री विभाजन द्‌वारा दो नवजात केंद्रको का निर्माण करती हैं । , యీస్ట్కణం కోరకీభవనం పద్ధతిలో ప్రత్యుత్పత్తి కొరకు సమవిభజన ద్వారా రెండు నవజాత కేంద్రకాలు తయారవుతాయి.
इस कोशिका को जनक कोशिका कहते हैं । , ఈ కణాలను జనక-కణాలు అంటారు .
इस जनक कोशिका को एक छोटा सा उभार आता हैं । , ఈ జనకకణానికి చిన్నగా ప్రరోహం వస్తుంది.
यह उभार अर्थात मुकूल होता है । , ప్రరోహం అనగా కోరకం.
दो नवजात केंद्रको में से एक केंद्रक मुकूल में प्रवेश करता हैं । , రెండు నవజాత కేంద్రకాలలో ఒక కేంద్రకం కోరకంలోకి ప్రవేశిస్తుంది.
मुकूल की पर्याप्त वृद्‌धि होने के बाद वह जनक कोशिका से अलग हो जाता है और स्वतंत्र नवजात किण्व कोशिका के रूप में बढ़ने लगता है । , కోరకం తగిన విధంగా పెరిగిన తర్వాత అది జనక-కణం నుంచి వేరవుతుంది. మరియు స్వతంత్ర నవజాత యీస్ట్-కణంగా పెరుగుతుంది.
आ. बहुकोशिकीय सजिवों में अलैंगिक प्रजनन (Asexual reproduction in multicellular organisms) 1. खंड़ीभवन (Fragmentation) स्पाइरोगायरा यह अलैंगिक प्रजनन की पद्धती बहुकोशिकीय सजीवोंंं में पाई जाति है । , అ. బహుకణ జీవులలో అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి.(Asexual reproduction in multicellular organisms) 1. ఖండీకరణం (Fragmentation) స్పైరోౖగెరా ఈ అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి బహుకణ జీవులలో కనిపిస్తుంది
इस पद्धति में जनक सजीव के शरीर का अनेक छोटे छोटे खंड़ोे में विभाजन होकर प्रत्येक नया खंड़ नवजात सजीव के रूप में जीवन जिने लगता है । , ఈ రకంలో జనక సజీవి శరీరం అనేక ముక్కలు అయి ప్రతి ముక్క నవజాత జీవిగా జీవిస్తుంది.
"जैसे की शैवाल, स्पाइरोगायरा और सायकॉन जैसे स्पंज प्रकार के सजीवोंंं में इस पद्धति से प्रजनन होता है । ", స్పైరోౖగెరా వంటి శైవలం మరియు సైకాన్ వంటి స్పంజి లో ఈ రకపు ప్రత్యుత్పత్తి జరుగుతుంది.
स्पाइरोगायरा को जब पर्याप्त पानी तथा पोषक तत्व मिलते है तब उसके तंतूओं की वृद्‌धि तीव्र गति से होकर वह तंतू छोटे-छोटे खंड़ोे में खंड़ीभवीत होते है । ," స్పైరోౖగెరా పుష్కలంగా నీరు మరియు పోషక పదార్థాలు అందుబాటులో ఉన్నప్పుడు వాటి తంతువులు వేగంగా పెరిగి, ఆ తంతువులుచిన్న ముక్కలుగా విభజన చెందుతాయి."
प्रत्येक खंड़ स्वतंत्र नवजात स्पाइरोगायरा के तंतु के रूप 3.7 खंडीभवन में बढ़ता है । , ప్రతి ముక్క నవజాత స్పైరోౖగెరా తంతువుగా జీవిస్తుంది.
सायकॉन के शरीर के अगर किसी घटना में छोटे-छोटे टुकड़े हो गए हो तो प्रत्येक टुकड़े से नए सायकॉन का निर्माण होता है । , సైకాన్ శరీరంలో ఒకవేళ ప్రమాదం వల్ల చిన్న-చిన్న ముక్కలు అయితే ప్రతి ముక్క నుంచి కొత్తౖసైకాన్తయారవుతుంది.
2. पुनर्जनन (Regeneration) आपको पता होगा की प्रतिकूल परिस्थिती में छिपकली अपनी पूछ ँ को काँट देती है । , పునరుత్పత్తి (Regeneration) మీకు తెలిసే ఉంటుంది. ప్రమాదకర సమయంలో బల్లి స్వంత తోకను తెంచుకొంటుంది.
कुछ समयावधी के बाद कटा हुआ पूँछ का हिस्सा पुनर्जनित किया जाता है । , కాలాంతరాన తెగిన తోక భాగం పునరుత్పత్తియగును.
यह मर्यादित पुनर्जनन की पद्धती है । , ఇది పరిమిత పునరుత్పత్తి రకం.
लेकिन प्लेनेरिया जैसे कुछ प्राणी विशिष्ट परिस्थिती में स्वयं के शरीर के दो टुकड़े करते है और प्रत्येक टुकड़े से शरीर का बचा हुआ हिस्सा नए से बनाकर दो नवजात प्राणी 3.8 पुनर्जनन निर्माण किए जाते है । , ఐనప్పటికి ప్లనేరియూ వంటి కొన్ని జంతువులు ప్రత్యేక పరిస్థితిలో స్వంత శరీరాన్ని ముక్కలను చేస్తుంది. ప్రతి ముక్క నుండి శరీరం యొక్క మిగిలిన భాగం తయారై రెండు నవజాత జంతువులుతయారవుతాయి.
इस क्रिया को पुनर्जनन कहते है । , దీనిని 'పునరుత్పత్తి' అంటారు.
3. मुकूलन (Budding) हाइड़्रा की पूर्ण वृद्‌धि होनेपर तथा पूर्ण पोषण मिलने पर उसके शरीर की भित्ती पर विशेष स्थान पर पुनर्जनन कोशिका के विभाजनसे एक उभार तैयार होता है । , 3 .కోరకీభవనం (Budding) పూర్తిగా వృద్ధి చెందిన హైడ్రా అనుకూల వాతావరణం దొరకగానే దాని శరీర కవచంలో ప్రత్యేక స్థానంలో పునరుత్పాదక కణాల విభజన ద్వారా ప్రరోహం తయారవుతుంది.
इस उभार को मुकूल कहते है । , ఈ ప్రరోహాన్ని కోరకం అంటారు .
समय के अनुसार मुकूल की वृद्‌धि होती रहती है । , ఈ కోరకం పెరిగి అనుకూల సమయంలో ఇది వ్రృద్ధి అవుతుంది.
और उसका रूपांतरण छोटे हाइड़्रा में होता है । , ఈ కోరకం పెరిగి అనుకూల సమయంలోచిన్న హైడ్రాగామారుతుంది.
"नवजात हाइड़्रा का शरीर स्तर, एवं पाचन गुहा यह जनक हाइड़्रा के शरीर स्तर और पाचन गुहा से जुड़ा रहता है । ", చిన్న హైడ్రాశరీర స్థాయి హైడ్రామరియు జీర్ణ కుహరం జనక హైడ్రా యొక్క శరీర స్థాయి (వెుగ్గ) మరియు జీర్ణ కుహరాన్ని అట్టిపెట్టుకొనియుండును.
नवजात हाइड़्रा का पोषण जनक हाइड़्रा द्‌वारा ही होता है । , చిన్న హెడ్రా పోషణ జనక హెడ్రా ద్వారా జరుగుతుంది.
जब नवजात हाइड़्रा की वृद्धी इतनी हो जाति है की वह स्वयं का अस्तित्व बनाने में समर्थ हो जाता है तो वह जनक हाइड़्रा से अलग हो जाता है एवं स्वतंत्र जीवन यापन करने लगता है । , చిన్నౖహెడ్రా స్వంతంగా పెరిగి నవజాత హైడ్రాఅస్తిత్వంలోకి వచ్చిన తర్వాత జనక హైడ్రానుంచి వేరవుతుంది. నవజాత హైడ్రాగా ఆధారపడని జీవిగా జీవిస్తుంది.
"4. शाकीय प्रजनन (vegitative propagation) वनस्पतियों में जड़, तना, पत्तियाँ एवं मुकूल जैसे शाकीय अवयवों द्व‌ ारा होनेवाले प्रजनन को शाकीय प्रजनन कहते है । "," శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి (vegitative propagation) మొక్కలలో వేరు, కాండం, పత్రం మరియు కోరకాల వంటి శాఖీయ భాగాల ద్వారా జరిగే ప్రత్యుత్పత్తిని 'శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి' అంటారు."
आलू में शल्कपत्रों के कक्ष में पाई जानेवाली कलिकाओं या घातपर्ण वनस्पति के पत्तीयों के किनारों पर पाए जानेवाले खांचो की कलिकाओं की सहायता से शाकीय प्रजनन होता है । , బంగాళ దుంపౖపెన ఉన్న కన్నులు (కోరకాలు) లేక రణపాల పత్రాల అంచులౖపె ఉన్న కోరకాల సహాయంతో శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి జరుగుతుంది.
"गन्ना, घास इन जैसी वनस्पतियों में गांठो पर पाए जानेवाले मुकूलों की सहायता से शाकीय प्रजनन होता है । "," చెరకు, గడ్డి వంటి మొక్కలలోరణపాల వేరుబొడిపెల మీద ఉన్న కోరకాల సహాయంతో శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి జరుగుతుంది."
करके देखे ! । , చేసి చూడండి
मुकुल , కోరకీభవనం
हाइड़्रा । , హైడ్రా
नवजात हाइड़्रा 3.9 मुकूलन । , నవజాత హైడ్రా 3.9 కోరకీభవనం
घातपर्ण । , రణపాల
शकरकंद । , తీపి బంగాళదుంపలు (చిలగడ దుంపలు)
आलू 3.10 शाकीय प्रजनन । , బంగాళదుంపలు శాఖీయ ప్రత్యుత్పత్తి
5. बीजाणुओं का निर्माण(Spore formation) गीली रोटी अथवा ब्रेड़ का टुकड़ा लेकर उसे नम हवा में बीजाणूधानी रखो । , సిద్ధబీజాలు ఏర్పడుట (Spore formation) తడి రొట్టె లేదా బ్రెడ్డును తేమగల గాలిలో ఉంచండి.
2 – 3 दिनों में उसपर फफूंदी की वृद‌धि ् होगी । , 2-3 రోజులలో దానిౖపె శీలీంధ్రం పెరుగుతుంది.
फफूंदी हरे रंग की पर्त का सुक्ष्मदर्शी की सहायता से निरीक्षण किजिए तथा आकृति निकालिए । , శిలీంధ్రంను సూక్ష్మదర్శిని సహాయంతో పరిశీలించి పటాలను గీయండి.
बीजाणू म्यूकर जैसे कवको की शारीरिक रचना तंतूमय होती है । , సిద్ధ బీజాలు మ్యూకార్ వంటి శిలీంధ్రం శరీరం తంతుమయంగా ఉంటుంది .
उन्हें बीजाणुधानी होती है । , దానికి సిద్ధ బీజాశయం ఉంటుంది. సిద్ధ బీజాశయంలో సిద్ధబీజాలు ఏర్పడిన తర్వాత అది పగిలి సిద్ధ శిలీంధ్ర తంతుమ బీజాలు బయటకి వస్తాయి .
उनके बिजाणुधानी में बिजाणुओं का कवकतंतू निर्माण होकर वह फूट जाता है और बिजाणू बाहर निकल आते है । , ఈ సిద్ధబీజాలు తడిప్రదేశాలలో పడగానే కొత్త శిలీంధ్ర జాలం తయారవుతుంది.
"ये बिजाणु उचित तापमान, आर्द्रता मिलनेपर अंकुरित होते कवचजाल है तथा उनसे नए कवकजाल का निर्माण होता है । "," ఈ బీజాంశాలు సరైన ఉష్ణ్ణోగ్రత, తేమ లో మొలకెత్తుతాయి. మరియు వాటి నుండి క్రొత్త ఫంగస్ ఉత్పత్తి అవుతుంది."
ब्रेड का टुकड़ा 3.11 बीजाणुओं का निर्माण लैंगिक प्रजनन (Sexual Reproduction) लैंगिक प्रजनन सदैव दो जनक कोशिकाओं की सहायता से होता है । , బ్రెడ్ ముక్క. సంయోగ బీజాలు ఏర్పడుట: (Sexual Reproduction)లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి శాశ్వతంగా రెండు జనక కణాల సహాయంతో జరుగుతుంది.
वे दो जनक कोशिका अर्थात स्त्रीयुग्मक और पुंयुग्मक है । , ఆ రెండు జనక కణాలే స్త్రీ సంయోగ బీజం మరియు పురుష సంయోగ బీజం.
लैंगिक प्रजनन में दो मुख्य प्रक्रियाएँ दिखाई देती है । , లైంగికప్రత్యుత్పత్తిలో రెండు ముఖ్య విధానాలు కనిపిస్తాయి.
1. युग्मक का निर्माण - इस पद्धति में अर्धसूत्री विभाजन द्वारा गुणसूत्रों की संख्या पहले की तुलना में आधी होकर अर्धगुणी युग्मक की निर्मिती होती है इसलिए यह जनक कोशिका अगुणीत (haploid) होती है । , 1. సంయోగ బీజాలు ఏర్పడుట: ఈ విధానంలో క్షయకరణ విభజన వలన ‌క్రొమోజోముల సంఖ్య సగానికి తగ్గించబడి (2n నుంచి n) ఏకస్థితిక సంయోగబీజాలు ఏర్పడును.దాని వల్ల జనక కణాలు ఏకస్థితిలో (haploid) ఉంటాయి .
"विभिन्न फसलो की नई-नई प्रजातियॉं संशोधन के माध्यम निर्माण करने के लिए पूरे देश में अलग-अलग संशोधन संस्था, प्रयोग शालाएँ कार्यरत हैं । "," వివిధ పంటల కొత్త జాతులను పరిశోధనల ద్వారా ఉత్పత్తి చేయడానికి సంపూర్ణ దేశంలో వివిధ పరిశోధన సంస్థలు, ప్రయోగశాలలు క్రియాశీలంగా ఉన్నాయి."
"भारतीय कृषी संशोधन संस्थान, दिल्ली (IARI), नींबूवर्गीय फलों के राष्ट्रीय संशोधन केंद्र (ICAR-CCRD) और उनकी विभिन्न शाखाएँ, भारतीय विज्ञान संस्था (IIS), राष्ट्रीय अनार संशोधन संस्था, सोलापूर ऐसे अनेक संस्थांओं का इसमें समावेश होता है । "," భారతీయ వ్యవసాయ పరిశోధన సంస్థ, ఢిల్లీ (IARI), నిమ్మ వర్గపు జాతీయ పరిశోధన సంస్థ కేంద్రం (ICAR) మరియు దాని వివిధ శాఖలు, భారతీయ విజ్ఞాన సంస్థ (IIS), జాతీయ దానిమ్మపరిశోధన సంస్థ, సోలాపూర్ ఇలా వివిధ సంస్థలు దీంట్లో ఉన్నాయి."
जानकारी हासिल कीजिए । , సమాచారాన్ని సేకరించండి.
भारत में चावल (धान) की कौन-कौन सी नई प्रजातियों की खोज हुई है । , భారతదేశంలో బియ్యం యొక్క ఏఏ కొత్త జాతుల పరిశోధన జరిగింది?.
राज्य स्तर और राष्ट्रीय स्तर की जैव प्रौद्‌योगिकी से जुड़ी विभिन्न संस्थाएँ और । , రాష్ట్ర స్థాయిలో అలాగే జాతీయ స్థాయిలో జీవసాంకేతిక శాస్త్రానికి సంబంధించిన వివిధ సంస్థలు మరియు.
इंटरनेट मेरा मित्र उनके कार्योकी जानकारी प्राप्त कीजिए और उनकी तालिका बनाईऍ । , అంతర్జాలం నానేస్తం. వాటి విధుల గురించి సమాచారం పొందండి వాటి విధుల పట్టిక తయారు చేయండి.
श्वेत क्रांती (White revolution) दूध उत्पादन में भारत का कुछ भाग सधन था परंतु उनसे मिलनेवाले उत्पाद सभी जगहों पर उपयोग में लाने के लिए पर्याप्त नहीं थे । , శ్వేత విప్లవం (ధవళ విప్లవం) (White revolution) పాల ఉత్పత్తుల విషయంగా భారతదేశంలో కొన్ని ప్రాంతాలలో సాధనాలు ఉండేవి. కాని వాటి నుంచి లభించే ఉత్పత్తులు అన్ని ప్రాంతాలు వాడుటకు సరిపోయేటివికావు.
सहकार एवं जैव तकनिकी के माध्यम से दूग्धोत्पादन यह केवल जोड़व्यवसाय ही नहीं परंतु एक स्वतंत्र व्यवसाय हो सकता है ये ड़ॉ. वर्गिस कुरीयन ने दिखा दिया । , సహకారంతో మరియు జీవసాంకేతిక శాస్త్రం ద్వారా పాల ఉత్పత్తులు అనేవి కేవలం చిన్న వ్యాపారం కాదు. ఒక పూర్తి వ్యాపారం అవుతుందని డా॥వర్గిస్ కురియన్ అనునతడు చూపించాడు.
गुजरात राज्य के आनंद सहकारी दूग्धोत्पादन के इस आंदोलन को उन्होने एक अलग ही ऊँचाई पर पहुँचाया । , గుజరాత్ రాష్ట్రంలో ఆనంద్‌లో సహకార పాల ఉత్పత్తుల ఉద్యమాన్ని అతడు ఒక శిఖర స్థాయికి తీసుకెళ్ళారు.
"दूध उत्पादन में स्वयंपूर्णता प्राप्त करते हुए उसमें गुणवत्ता नियंत्रण, अन्य दूग्धजन्य पदार्थों का उत्पादन और उनका जतन इसपर जैव तकनिक का पर्याप्त उपयोग कर नए-नए प्रयोग किए । "," పాల ఉత్పత్తులలో స్వయం పూర్ణత పొందటానికి దానిలో నాణ్యత నియంత్రణ, ఇతర పాల ఉత్పత్తుల ఉత్పాదన మరియు వాటిని భద్రపరచడం లో జీవసాంకేతిక శాస్త్రాన్ని పూర్తిగా ఉపయోగించి కొత్త ప్రయోగాలు చేశారు."
आजकल विश्वभर के लोग फिरसे हमारी देशी नस्लों को प्रमुखता क्यों दे रहे हैं ? नीलक्रांती (Blue revolution) नीलक्रांती अर्थातपानी का उपयोग करके उपयोगी सजीवोंंं का निर्माण करना । , ఈ రోజుల్లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రజలు మరల మన వద్ధగల దేశీయ వంగడాలకు ప్రాధాన్యత ఎందుకు ఇస్తున్నారు? నీలివిప్లవం (Blue revolution) నీలివిప్లవం అనగా నీటిని ఉపయోగించి జీవులను ఉత్పత్తి చేయుట.
"पूर्व एशियाई देशों में खेत-तालाब और उसमें बढ़नेवाली मछलियाँ काफी मात्रा में पाई जाती है परंतु सिर्फ मछलियाँ, झींगे आदि तक ही सीमित रहकर अन्य प्राणी और वनस्पतियों का भी विचार हो रहा है । "," పూర్వ ఆసియాదేశంలో వ్యవసాయ చెరువులు మరియు వాటిలో పెరిగే చేపలు పుష్కలంగా కనిపించేవి. కాని కేవలం చేపలు, రొయ్యలు మొదలగు వాటి వరకు ఆగకుండ ఇతర జంతువులు మరియు మొక్కల గురించి కూడా పాల ఉత్పత్తుల ప్రక్రియ పరిశ్రమ ఆలోచిస్తున్నారు."
भारत सरकार ने नीलक्रांती मिशन- 2016 (NKM 16) कार्यक्रम के अंतर्गत मत्स्यव्यवसाय को अधिक प्रोत्साहन देकर उत्पादन बढा़ने का संकल्प लिया है इसके लिए 50% से लेकर 100% तक सरकारी अनुदान प्राप्त हो रहा है । , భారత ప్రభుత్వం నీలివిప్లవ మిషన్ 2016 (NKM 16) కార్య్‌క్రమం ద్వారా చేపల వ్యాపారానికి అత్యధికంగా ప్రోత్సాహం ఇస్తూ ఉత్పత్తులు పెంచే భావనను వదిలారు. దీని కొరకు 50% నుంచి 100% వరకు ప్రభుత్వ సహాయం లభ్యమగుచున్నది.
समुद्र के खारे पानी में तथा खेत के तालाब के मीठे पानी में बहुत बड़ी मात्रा में मस्त्यखेती संभव है । , ఉప్పునీటి సముద్రంలో లేక చేలలోని చెరువుల మంచినీటిలో చాలా ఎక్కువ పరిమాణంలో చేపల వ్యవసాయం సాధ్యమవు తుంది.
"रोहू, कटला जैसी मीठे पानी में रहनेवाली मछलियाँ तथा झींगे, जैसे खारे पानी के उत्पादों का बड़े पैमाने पर निर्माण किया जा रहा हैं । "," రోహు, కట్లా వంటి మంచినీటి చేపలు మరియు రొయ్యలు, శెవండే వంటి ఉప్పు నీటి ఉత్పత్తులు ఇప్పుడు అధిక పరిమాణంలో తీస్తున్నారు."
8.8 दुग्धजन्य पदार्थ प्रक्रिया उद्‌योग । , 8.8 పాల ఉత్పత్తుల ప్రక్తియ పరిశ్రమ.
8.9 मत्स्य व्यवसाय : कोलंबी । , 8.9 చేపల వ్యాపారం : రొయ్యలు
खाद (Fertilizers) खेती व्यवसाय में दो प्रकार के खादों का उपयोग किया जाता है । , ఎరువులు (Fertilizers) వ్యవసాయంలో రెండురకాల ఎరువులను ఉపయోగిస్తారు.
एक जैविक (Manure) और दूसरा रासायनिक (Chemical) । , ఒకటి సేంద్రియ (Manure) ఎరువులు మరియు రెండవది రసాయనిక (Chemical) ఎరువులు.
जैविक खादों के उपयोग से भूसंवर्धन होकर जमीन की जल धारण करने की क्षमता बढ़ जाती है । , సేంద్రియ ఎరువుల ఉపయోగం వలన భూసారం పెరిగి నేల నీటిని నిలువ చేయు సామర్థ్యం పెరుగుతుంది.
97,97
समानता और असमानताओं पर आधारित प्राणियों के समूह तथा उपसमूह तैयार करना अर्थात प्राणियों का वर्गीकरण है । , పోలికలు మరియు భేదాల ఆధారంగా జంతువుల సమూహం మరియు ఉపసమూహాలుగా తయారు చేయుటనే జంతువుల వర్గీకరణ అంటారు.
प्राणी वर्गीकरण का इतिहास (History of animal classification) अलग-अलग अध्ययनकर्ताओं ने समय-समय पर प्राणियों वर्गीकरण से लाभ का वर्गीकरण करने का प्रयत्न किया । , జంతువుల వర్గీకరణ చరిత్ర (History of animal clasification) వేర్వేరు అభ్యాసకులు సమయానుకూలంగా జంతువుల వర్గీకరణ చేసే ప్రయత్నం చేశారు.
ग्रीक दार्शनिक ॲरिस्टॉटल 1. प्राणियों का अध्ययन करना आसान होता है । , గ్రికుతత్త్వవేత్త అరిస్టాటిల్ ప్రథమంగా 1. జంతువుల పై అధ్యయనం సులభతరమవుతుంది.
इन्होने सर्व प्रथम प्राणियों का वर्गीकरण किया था । , ఈయన ప్రధమంగా జంతువుల వర్గీకరణచేశారు.
"उन्होने 2. किसी एक समूह के सीमित प्राणियों का अध्ययन शरीर का आकार, उनकी आद़तें तथा अधिवास जैसे मुद्दों के किया तो भी समूह के सभी प्राणियों के विषय में आधार पर वर्गीकरण किया था । "," అతను 2. ఒక సమూహంలోని జంతువులను అధ్యయనం బట్టి వాటిశరీర ఆకారం, అలవాట్లు, ఆవాసం వంటి అంశాలను తీసుకొని వర్గీకరణ చేశారు."
विज्ञान मे प्रगती के अनुरूप जानकारी प्राप्त होती है । , విజ్ఞానపు ప్రగతి వల్ల తర్వాత సందర్భం మారినది .
आगे के संदर्भ में परिवर्तन होते गए एवं उसी प्रकार वर्गीकरण 3. प्राणियों के उत्क्रांती के संदर्भ में जानकारी प्राप्त के मुद्दों में भी परिवर्तन हुआ । , దాన్ని బట్టి వర్గీకరణ అంశాలు కూడా మారినవి.జీవుల పరిణామం గురించి సమాచార లో కూడా మార్పు వచ్చింది.
ॲरिस्टॉटल द्वारा उपयोग में होती है । , అరిస్టాటిల్ వర్గీకరణ పద్ధతి ద్వారాఉపయోగం కూడా ఉన్నది.
लाई गई वर्गीकरण की पद्धती को कृत्रिम पद्धती कहते हैं । , వర్గీకరణ పద్ధతిని 'కృత్రిమ పద్ధతి' అంటారు.
"4. प्राणियों को पहचानना आसान होता है और उसमें इनके अतिरिक्त थियोफ्रास्ट, प्लिनी, जॉन रे, लिनियस इन्होने भी अचूकता आती है । "," 4. జంతువులను గుర్తించడం సులభతరమవుతుంది. మరియు అతనితో పాటు థెయోఫ్రెస్టస్, ప్లినీ, జాన్‌రే, లినియస్‌లు కూడా అవలంబించారు."
वर्गीकरण की कृत्रिम पद्धती का अवलंबन किया था । , వర్గీకరణంకు కృత్రిమ పద్ధతిని అవలంబించారు.
कालांतर 5. प्राणियों का अन्य सजीवोंंं के साथ होने वाले में वर्गीकरण की प्राकृतिक पद्धती का अवलंबन किया गया । ," కాలం 5. జంతువుల ఇతర సజీవులతో కలిగి ఉన్న, వర్గీకరణలోసహజ పద్ధతిని అవలంబించారు."
संबंध समझने में मदद होती है । , సంబంధాన్ని తెలుసు కొనుటకు తోడ్పడుతుంది .
"वर्गीकरण की प्राकृतिक पद्धती यह शरीररचना संबंधी गुणधर्म, 6. प्रत्येक प्राणियों का अधिवास, प्रकृती में उनका उनकी कोशिकाएँ, गुणसूत्र, जैवरासायनिक गुणधर्म जैसे मुद्दों पर निश्चित स्थान समझने में मदद मिलती है । "," వర్గీకరణలోని సహజ పద్ధతి శరీర నిర్మాణ లక్షణాలు 6. ప్రతి జంతువు యొక్క ఆవాసం, శరీర నిర్మాణ లక్షణాలు, కణాలు, క్ర్రోమోజోములు, సంబంధాన్ని తెలుసు కొనుటకు, జీవరసాయనిక ధర్మాల వంటి అంశాలౖపె తెల్సుకోవడానికి సహాయ పడుతుంది."
आधारित थी । , ఆధారపడుతుంది.
कालांतर में उत्क्रांतीवाद पर आधारित वर्गीकरण 7. प्राणियों में भिन्न-भिन्न प्रकार के अनुकूलन की की पद्धती को अमल में लाया गया । , కాలక్రమేణా అతీంద్రియవాదం ఆధారంగా వర్గీకరణ 7. జంతువుల వేర్వేరు రకాల అనుకూలనాల సమాచారం లభిస్తుంది.
ड़ॉ. ब्झंस्की और मेयर जानकारी प्राप्त होती है । , డాబ్జంస్కీ మరియు మేయర్‌లు ఈ పద్ధతిని అవలంబించినారు.
इन्होने इस पद्धती का उपयोग कर प्राणियों का वर्गीकरण किया । , డాబ్జంస్కీ మరియు మేయర్‌లు ఈ పద్ధతిని అవలంబించి వర్గీకరణ చేశారు.
हाल ही में कार्ल वुज इन्होने भी प्राणियों का वर्गीकरण किया है । , ప్రస్తుత కాలంలో కార్ల్‌మజ్ కూడా జంతువుల సమాచారం లభిస్తుంది వర్గీకరణ చేశారు.
प्राणी वर्गीकरण की पारंपरिक पद्धती (Traditional method of animal classification) पारंपरिक पद्धतीनुसार प्राणियों के शरीर में आधार देने के लिए पृष्ठरज्जु नाम का अवयव होता है या नहीं इस मुद्दे पर आधारित प्राणी जगत का दो भागों में वर्गीकरण किया गया है । ," జంతువుల వర్గీకరణ యొక్క సంప్రదాయ పద్ధతి (Traditional method of animal classification) సంప్రదాయ పద్ధతి ప్రకారం జంతువుల శరీరంలో ఆధారం ఇచ్చే పృష్టవంశం పేరుగల అవయవం ఉండుట, లేకపోవుట అంశం ఆధారంగా జంతురాజ్యాన్ని రెండు విభాగాలుగా వర్గీకరిస్తారు."
जैसे असमपृष्ठरज्जु प्राणी (Non chordates) और समपृष्ठरज्जु प्राणी (chordates) अ. असमपृष्ठरज्जु प्राणी : इन प्राणियों की विशेषताएँ निम्न प्रकार से होती हैं । , పృష్టవంశం లేని జంతువులు (Non chordates) మరియు పృష్టవంశం గల జంతువులు (choradates) అ. పృష్టవంశం లేని జంతువులు: ఈ జంతువుల లక్షణాలు కింది విధంగా ఉంటాయి .
1. शरीर में पृष्ठरज्जु (Noto chord) नामक अवयव नहींं होता । , 1 .శరీరంలో పృష్టవంశం (Noto chord)ఉండదు.
2. ग्रसनी में क्लोम छिद्र नहींं होते । , 2 .గ్రసనిలో మొప్పచీలికలుండవు.
"3. तंत्रिका रज्जु (Nerve chord) होगा तो वह युग्मक (Paired), ठोस (solid) और शरीर के अधरतल में (ventral side) होता है । "," 3. నాడీ దండం (Nerve chord) ఉంటే జతగా (Paired), ఘన స్థితిలో (Solid) మరియు శరీరం ఉదరభాగంలో (ventral side) ఉంటుంది."
4. हृदय होगा तो वह शरीर के पृष्ठतल (Dorsal side) पर होता है । , 4. హృదయమే ఉంటే శరీరం పృష్ట భాగంలో (Dorsal side) ఉంటుంది.
असमपृष्ठरज्जु प्राणी (अमेंरूदण्ड़ीय प्राणी) इनका 10 संघो में विभाजन किया गया है । , పృష్టవంశం లేని జంతువులను 10 వర్గాలుగా విభజిస్తారు .
"ये दस संघ (Phylum) अर्थात, आदिजीवी(Protozoa) छिद्रधारी (porifera), आंतरगुहीन/सिलेंटरेटा/निड़ारीया (coelentarala/cnidaria), चपटे कृमी (Platyhelminthes), गोल कृमी/सूत्रदेही (Ascheliminthes), सखंड़ कृमी(Annrlida), संधीपाद (Arthropoda), मृदुकाय कवचधारी (Mollusca), काँटेदार त्वचावाले (Echinodermata) और अर्धमेंरूदण्ड़ीय/सामिरज्जुमंत प्राणी (Hemichordata) । "," ఈ పదివర్గాలు (Phylum) ప్రోటోజోవ (Protozoa), పొరిఫెరా (Porifera), సిలెంటిరేటా/నిడేరియూ (Coelentarata/cnidaria), ప్లాటిహెల్మింథిస్ (Platyhelminthes), ఆస్కెల్మింథిస్ (Aschelminthes), అనెలిడా (annelida), ఆ్రర్థోపొడ (Arthropoda), మొలస్కా (Mollusca), ఇౖఖెనోడర్మేటా (Echinodermata) మరియు హెమికార్డేటా (Hemichordata)."
62, .
थोड़ा याद कीजिए । , గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
भारत में से लुप्त हुए प्राणियों एवं पक्षियों के नाम बताइए । ," భారతదేశంలో అంతరించి పోయిన జంతువుల, పక్షుల పేర్లు చెప్పండి."
"खतरों में आई प्रजातियों का वर्गीकरण : 1. संकटग्रस्त प्रजाति (Endangered species) इन प्रजातियों की संख्या बहुत ही कम प्रमाण मे शेष दिखाई दे रही है, या उनका अधिवास इतना संकुचित हुआ है की, विशेष उपाययोजना न करने पर आनेवाले समय में इनकी प्रजातियॉं नष्ट हो सकती हैं । ", ప్రమాదంలో ఉన్న జాతుల వర్గీకరణ : 1.సంక్షోభంలో ఉన్న జాతులు (Endangered species) ఈ జాతుల సంఖ్య అతి తక్కువ మిగిలి ఉన్నాయి లేక వాటి ఆవాసం నాశనౖమె ఉండవచ్చు.ప్రత్యేక ఉపాయాలు చేయకపోవడం వలన సమీప కాలంలో ఈ జాతులు అంతరించి పోవచ్చు.
"उदाहरण : लायन- टेल्ड़ बंदर, तणमोर 4.4 लायन-टेल्ड़ वानर 2. दुर्लभ प्रजाति (Rare species) इन प्रजातियों की संख्या बहुत ही कम होती है । "," ఉదాహరణకు లాయన్-టేల్డ్ కోతి, తణ్‌మోర్ 4.4లాయన్-టేల్డ్ కోతి. అరుదైన జాతులు (Rare species) కోతి ఈ జాతుల సంఖ్య చాలా తక్కువగా ఉంటుంది."
ये प्रजातियॉं स्थान विशिष्ट होने के कारण शीघ्र गति से लुप्त होने के कगार पर हो सकती हैं । , ఈ జాతులు స్థల ప్రత్యేకతను కల్గియుండుట వలన వేగంగా అంతరించి పోగలుగుతాయి.
"उदाहरण : रेड़ पांड़ा, कस्तुरी मृग. 3. संवेदनशील प्रजाति (Depleted species) इन प्रजातियों की संख्या बहुत ही कम होती है तथा लगातर कम ही होती जाती है । "," ఉదాహరణకు రెడ్‌పాండా, కస్తూరిమృగం 3. క్షీణించిన జాతులు (Depleted species) ఈ జాతుల సంఖ్య చాలా తక్కువైనాయి. మరియు నిరంతరం తగ్గుతూ ఉన్నాయి."
संख्या में लगातार होनेवाली कमी ही इस प्रजाति के विषय में चिंता का 4.5 रेड़ पांड़ा कारण है । , నిరంతరం తగ్గుతూ పోయే ఈ జీవుల సంఖ్యయే ఈ జాతి గురించి గల చింతాజనకౖమెన కారణం. 4.5 రెడ్ పాండా
"धोखे में आए हुए कुछ प्राणी उदाहरण : पट्टेवाले बाघ, गीर के सिंह. 4. अनिश्चित प्रजाति (Indeterminate species) दिन विशेष ये प्रजातियॉं धोके में है, ऐसा आभास होता है, परंतु इनके 22 मई : विश्व जैवविविधता दिन व्यवहार की कुछ आदतों के कारण (उदाहरण : ड़रपोक होना) इस आपके परिसर में पाई जानेवाली विविध प्रकार की प्रजातियों के संदर्भ में ऐसी कोई विशिष्ट और ठोस वनस्पतियों एवं प्राणियों का सर्वेक्षण कर उनकी जानकारी उपलब्ध नहीं होती । "," ప్రమాదంలో ఉన్న కొన్ని జంతువులు. ఉదాహరణకు చారల పులి, గిర్ సింహం. అనిశ్చిత జాతులు (Indeterminate species) దిన విశేషం ఈ జాతులుమోసపోతాయి అనిపిస్తుంది. 22 మే : ప్రపంచ జీవవైవిధ్య దినం. ప్రవర్తనలోని కొన్ని అలవాట్ల వలన (ఉదాహరణ మాంధ్యత) వెనుకబాటుతనం. మీ పరిసరాలలో కనిపించే వివిధ మొక్కలు మరియు జాతుల గురించి ఎలాంటి ప్రత్యేక వాస్తవ సమాచారం అందుబాటులో లేదు."
उदाहरण: शेकरू गिलहरी । , ఉదాహరణకు శేకరుఖార్.
विशेषताओं की जानकारी इकट्ठा कीजिए । , వాటి ప్రత్యేకతలను నమోదు చేయండి.
क्या आप जानते हैं? आंतरराष्ट्रीय प्राकृतिक संवर्धन संघटना (IUCN) यह संगठन अलग-अलग देशों में खतरे में आए वन्यजीव प्रजातियों कि सूची (Red list) तैयार करता है । , మీకు తెలుసా? అంతర్జాతీయ ప్రకృతి పరిరక్షణ సంఘం (IUCN). ఈ సంస్థ వివిధ దేశాలలోని ప్రమాదంలో ఉన్న వన్యజీవ జాతుల జాబితా (Red list) తయారు చేస్తుంది.
इस सूची में गुलाबी रंग के पृष्ठ खतरों से पीड़ीत प्रजातियाँ तो हरे रंग के पृष्ठ पहले खतरों से पीड़ित परंतु आज खतरों से मुक्त हुई प्रजातियों के नाम दर्शाते हैं । , ఈ జాబితాలో గులాబి పుటలు ప్రమాదకర స్థితి జాతుల గురించి ఆకు పచ్చని పుటలు ఇంతకు ముందు ప్రమాదంలో ఉన్న మరి ఇప్పుడు ప్రమాదం నుంచి బయటపడిన జాతుల పేర్లు చూపిస్తాయి.
इसे सदैव ध्यान में रखे ध्यान में रखें ... उसी प्रकार व्यवहार करें..... 1. पेड़ो़ का नाश अर्थात सर्वनाश । , ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి గుర్తుంచుకుందాం. గుర్తెరిగి నడుద్దాం 1. వృక్షనాశనం అంటే సర్వనాశనం.
"2. रक्षा करने पर्यावरण, चलो करे वनीकरण । "," 2. రక్షిత పర్యావరణం, చేద్దాం పదా వనీకరణం"
3. वनश्री यही धनश्री । , 3. వనశ్రీయే ధనశ్రీ.
"4. पर्यावरण शिक्षा, यही मूल्यशिक्षण । "," 4.పర్యావరణ రక్షణ, ఇదే మూల్య శిక్షణ."
"5. कागज का उपयोग करे कम, अर्थात पेड़ की कटाई पर लगाम रहे हर दम । "," 5. కాగితాల పొదుపు, వనాల నరికి వేతకు అదుపు."
"6. पर्यावरण रक्षण की हो आस, तो ही होगा मानव विकास । "," 6. పర్యావరణ రక్షణకు నడుంకట్టు, మానవాళి ప్రగతికది తొలిమెట్టు."
"7. स्वास्थ की कुँजी, शुद्‍ध हवा, शुद्‍ध पानी । "," 7.పరిశుభ్రౖమెన గాలి, నీరు, ఆరోగ్యానికి దారి."
45,45
विचार कीजिए । , ఆలోచించండి.
वैश्विक वन्यसजीव संपत्ती WWF इस संगठन के द्वारा 2008 में एक अहवाल प्रकाशित किया इसके अनुसार विगत 35 वर्षों में (19752005) विश्व के प्राणियों की सामान्यत: 30% प्रजातियाँ नष्ट हुई हैं । , ప్రపంచ వన్య జీవ నిధి WWF సంస్థ 2008వ సంవత్సరంలో ఒక నివేదికను ప్రచురణ చేశారు. దాని ప్రకారం గత 35 సంవత్సరాలలో (1975 -2005)ప్రపంచం లోని జంతువులు సర్వ సాధారణంగా 30% జాతులు నాశనమైనాయి.
इसी प्रकार यदि शुरु रहा तो कल क्या होगा ? । , ఇలాగే ఒకవేళ కొనసాగితే రేపు ఏమవుతుంది?
अ.क्र पाठ के नाम । , క్ర.సం. పాఠం పేరు.
अनुक्रमणिका । , విషయ సూచిక.
पृष्ठ क्रमांक । , పుట సంఖ్య.
1. आनुवांशिकता और उत्क्रांती ......................................................................... 1 , 1.అనువంశికత మరియు పరిణామం ....................1
2. सजीवों में जीवनप्रक्रिया भाग-1...................................................................12 , 2. సజీవులలో జీవన ప్రక్రియలు -1 .................12
3. सजीवों में जीवनप्रक्रिया भाग-2...................................................................22 , 3. సజీవులలో జీవన ప్రక్రియలు -2 .................. 22
4. पर्यावरणीय व्यवस्थापन.............................................................................36 , 4. పర్యావరణ నిర్వహణ ......................... 36
5. हरित ऊर्जा की दिशा में. ............................................................................47 , 5. హరిత శక్తి దిశలో ............................47
6. प्राणियों का वर्गीकरण ..............................................................................61 , 6. జంతువుల వర్గీకరణ .........................61
7. पहचान सूक्ष्मजीव विज्ञान की .......................................................................77 , 7. సూక్ష్మజీవశాస్త్రపు పరిచయం ..................77
8. कोशिका विज्ञान एवं जैव प्रौद्‌योगिकी...............................................................88 , 8. కణశాస్త్రం మరియు జీవసాంకేతిక శాస్త్రం ............88
9. सामाजिक स्वास्थ्य ............................................................................... 101 , 9. సామాజిక ఆరోగ్యం .................101
10. आपदा प्रबंधन..................................................................................... 109 । , 10. ఆపత్కాల నిర్వహణ ................109 .
शैक्षणिक नियोजन विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी इस विषय के लिए दो स्वतंत्र पुस्तक बनाए गए है । , విద్యావిధాన ప్రణాళిక విజ్ఞానం మరియు సాంకేతికశాస్త్రం విషయం గురించి రెండు స్వతంత్ర పుస్తకాలు తయారు చేయబడినవి.
"इनमें से विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी भाग-2 इस पाठ्‌यपुस्तक में प्रमुख रुप से जीवशास्त्र, पर्यावरण, सूक्ष्मजीवशास्त्र, जैवप्रौद्‌योगिकी इनसे संबधं ित कुल 10 पाठों का समावेश किया गया है । "," అందులో విజ్ఞానం మరియు సాంకేతిక శాస్త్రం విభాగం - 2 అను ఈ పాఠ్యపుస్తకం లో జీవశాస్త్రం, పర్యావరణం సూక్ష్మజీవ శాస్త్రం, జీవ సాంకేతిక జ్ఞానంలకు సంబంధించిన మొత్తం పది పాఠాలు/అధ్యాయాలు చేర్చబడినవి."
विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी के सभी घटकों का एक दूसरे से सहसंबंध जोडना ये अपेक्षित है । ," విజ్ఞానం మరియు సాంకేతికశాస్త్రం విషయాన్ని గురించి ఆలోచించగా ఏకాత్మక దృష్టికోణంలో అధ్యాపన చేయుటకు, విజ్ఞానం మరియు సాంకేతిక శాస్త్రంలోని ఘటకాలన్నిటిని ఒకదాని నొకటితో సంబంధాన్ని జోడించుట ఇచట ఆశించడౖమెనది."
विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी में समाविष्ट किए गए विविध विषयों का आपने पिछली कक्षा में एकत्रित रुप से अध्ययन किया है । , విజ్ఞానం మరియు సాంకేతికశాస్త్రంలో చేర్చబడియున్న వివిధ విషయాలను గత తరగతిలో మనం సముదాయంగా అభ్యసించాం.
"तकनीकी सुलभता के दृष्टीकोन से अध्यापन करना, विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी के भाग -1 और भाग-2 ऐसी दो अलग-अलग पुस्तकें बनाई गई हैं । ", సాంకేతిక సౌలభ్య దృష్టి కోణంతో విజ్ఞానం మరియు సాంకేతికశాస్త్రం విభాగం-1 మరియు విభాగం-2 ఇలా రెండు పుస్తకాలు స్వతంత్రంగా ఇవ్వబడుచున్నవి.
तथापि इस विषय को सीखाते समय शिक्षकों को सदैव एकात्मिक दृष्टिकोण अंगीकृत करके सतत रुप से अध्यापन करना आवश्यक है । ," ఏదేమైనా, ఈ విషయాన్ని బోధించేటప్పుడు, ఉపాధ్యాయులు సమగ్ర విదానాన్ని అవలంభిస్తూ నిరంతర ప్రాతిపదికన బోధనను చేయాలి."
विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी भाग-2 इस पुस्तक में कुल दस पाठों का समावेश किया गया है । इनमे से पहले पाँच पाठ प्रथम सत्र के लिए और शेष पाँच पाठ द्वितीय सत्र के लिए अध्यापन का नियोजन करना ये अपेक्षित हैं । ," విజ్ఞానం మరియు సాంకేతికశాస్త్రం విభాగం-2 పాఠ్యపుస్తకంలో ఇవ్వబడిన మొత్తం 10 పాఠాలలో వెుదటి సెమిస్టర్ౖకెతే ఐదు పాఠాలు, రెండవ సెమిస్టర్‌కు మిగిలిన ఐదు పాఠాలు అధ్యాపన ప్రణాళికలో తీసుకోవలసియున్నది."
सत्र के अंत में चालीस अंक की लिखित परीक्षा और 10 अंक की प्रात्यक्षिक परीक्षा लेनी है । ," సెమిస్టర్ చివరన నలౖభె మార్కుల రాత పరీక్ష, పది మార్కుల ప్రాక్టికల్ పరీక్ష తీసుకోవాలి."
पाठ्‌यपुस्तक में प्रत्येक पाठ के अंत में स्वाध्याय तथा उपक्रम दिए हुए है । ," పాఠ్యపుస్తకంలో ప్రతీపాఠం చివరన అభ్యాసం, ఉపక్రమం ఇవ్వబడినవి."
"मूल्यमापन का विचार करके, भाषा विषयों की कृतिपत्रिका के अनुसार प्रश्न प्रतिनिधक स्वरुप में स्वाध्याय में दिए गए है । ", మూల్యమాపనం గురించి ఆలోచించి భాషా విషయం కృత్యపత్రిక మాదిరిగా ఉండే ప్రశ్నలు ప్రాతినిధిత్వ రూపంలో స్వాధ్యాయాలలో ఇవ్వబడినవి.
इसलिए अधिक से अधिक प्रश्न बनाकर हमे उसका उपयोग करना है । , దాని ననుసరించి అధికంగా ప్రశ్నలు తయారుచేసి ఉపయోగించుకోవచ్చును.
इस प्रश्नों की सहायता से विद्‌यार्थियों का मूल्यमापन करें इस संबधं की सविस्तर जानकारी अलग से मूल्यमापन योजना के द्वारा दी गई है । , ఈ ప్రశ్నల సహాయంతో విద్యార్థులను మూల్యమాపనం చేయాలి. దీనికి సంబంధించిన విస్త్రృత సమాచారం స్వతంత్రంగా మూల్యమాపన ప్రణాళిక ద్వారా ఇవ్వబడును.
चर्चा कीजिए । , చర్చించండి.
नीचे दिए गए चित्र का निरीक्षण कीजिए । , ‌క్రింది ఛాయాచిత్రాన్ని పరిశీలించండి
"आपदाओं की घटना के स्थान आपके परिचित है, इन आपदाओं के कारण जनजीवन पर हुए परिणामों की चर्चा कीजिए । ", విపత్తు సంభవించిన స్థలంలో మీ పరిచయస్తులు ఉన్నారా? ఈ విపత్తు వల్ల జన జీవనం పై జరిగిన నష్టం గురించి చర్చించండి.
इन आपदाओं से कैसे बचाव कर सकते थे ? कक्षा में अपने मित्रों के साथ चर्चा कीजिए । , ఈ విపత్తు నుండి ఎలా రక్షించుకోవచ్చు? తరగతి గదిలో మీ మిత్రులతో చర్చించండి.
इंटरनेट मेरा मित्र आपदाओ संबंधी विभिन्न व्हिड़ीयो खोजिए । , .అంతర్జాలం నా నేస్తం విపత్తు సందర్భంగా వివిధ వీడియోల ను పరిశోధించండి.
आपदाओं का पर्यावरण पर होने वाला परिणाम और उस पर उपाययोजनाओं के बारें में कक्षा में चर्चा कीजिए । , పర్యావరణం పైవిపత్తు ప్రభావం మరియు దాని పైనివారణోపాయాలు తరగతిలో చర్చిండి.
बताइए तो ! । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!.
"10.1 कुछ आपदाएँ (सौजन्य : लोकमत लायब्ररी, औरंगाबाद ) । "," 10.1 కొన్ని విపత్తులు (సౌజన్యం : లోకమత్ గ్రంధాలయం, ఔరంగాబాద్) విపత్తుల రకాలు."
आपदाओं का विभिन्न मापदंड़ के आधार पर वर्गीकरण किस प्रकार किया जाएगा ? । , విపత్తులను వివిధ లక్షణాల (నికషలు) ఆధారంగా వర్గీకరణ ఎలా చేస్తారు?.
"आपदाओं के प्रकार भू भौतिक (Geophysical) भूवैज्ञानिक व भूगर्भीय उदा. भूकंप, ज्वालामुखी, सुनामी, भूप्रपात, भूमिपात, भूप्रक्षोभ, प्रस्तरभंग विदारण, धूप, क्षारीकरण, जलप्रलय । "," విపత్తుల రకాలు. భూభౌతికశాస్త్ర సంబంధ (Geophysical). భూవిజ్ఞాన మరియు భూగర్భ సంబంధ.ఉదా: భూకంపం, అగ్నిపర్వతం, సునామి, కొండచరియలు విరిగిపడటం, భూమార్గం, భూప్రకంపనాలు, శిలాశైధిల్యం, నేలక్షయం, లవణీకరణం, జలప్రళయం"
जैविक (Biological) । , జీవశాస్త్ర సంబంధ (Biological).
"मौसम विभाग, वनस्पतीजन्य वातावरणीय, उदा. जंगल खगोलशास्त्रीय दावानल, कवक उदा. गर्म व जन्यरोग शीतलहर प्रसारण (फफोला) बर्फिले तुफान तणफैलाव बर्फवृष्टी, चक्रीय (जलपर्णी, तुफान, ओले, कॉग्रेस घाँस अवर्षण, अकाल, घाँस) बाढ़, उल्कापात, सूर्यपर स्थित दाग और उनकी संख्या में परिवर्तन इत्यादी । "," శీలోష్ణస్థితి సంబంధ వాతావరణసంబంధఖగోళశాస్త్ర సంబంధఉదా: వేడి మరియు శీతల అలలు, మంచు తుఫాన్ లు, హిమవృష్టి, చక్రవాతం వడగండ్లు, అనావృష్టి, కరువు, వరదలు, ఉల్కాపాతం,సూర్యునిపై మచ్చలు మరియు సంఖ్యలో మార్పులు మొదలగునవి."
थोड़े आठवा. । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
1. 2. 3. 4. । , 1.2.3.4.
"प्राणीजन्य उदा. संसर्गजन्य विषाणू, जीवाणू (हैता, विषमज्वर, पीलिया, प्लेग रोगजंतू कीटक, विषैले प्राणिया दंश, टिड्‌डीदल आक्रमण, जंगली जानवर का हमला । "," మొక్కల నుంచి జనించిన ఉదా: అడవి కార్చిచ్చు, శిలీంధ్ర వ్యాధుల సంక్రమణ, (బ్లిస్టర్), కలుపు మొక్కలు, (జలపర్ణీ, క్యారట్-గడ్డి ధాన్యపుగడ్డి)."
"मानवनिर्मित (Man Made) अनाकलनीय उदा. विषैली गैस का रिझान, परमाणु परिक्षण, अनियोजित क्रिया अपघात. । ", మానవనిర్మిత (Man Made). అనుకోని: విషపూరిత వాయువుల క్షరణం (కారుట) అణుపరీక్షలుప్రణాళికరహిత చర్యలు ప్రమాదాలు.
बाढ के विध्वंसक परिणाम कौन-से होते हैं? शुष्क सुखा आने से कौन से परिणाम होते हैं? भूकंप के विध्वंसक परिणाम कौन-से हैं? दावानल क्या है? उसका पर्यावरण पर क्या परिणाम होता है? । , వరదల యొక్క విధ్వంసక ప్రభావం ఎట్టిది?. కరువు ఏర్పడితే ఏం ప్రభావం ఏర్పడుతుంది?. భూకంపం యొక్క విధ్వంసక ప్రభావం ఎట్టిది? కార్చిచ్చు అనగానేమి? దాని వల్ల పర్యావరణం పై ఎలాంటి ప్రభావం పడుతుంది?.
110,110
"हेतुपुरस्सर उदा. युद्‌ध, आग, बॉम्बस्फोट, जबरदस्ती किए स्थलांतर, दहशतवाद, बलात्कार, बालमजदूर । "," ఉద్ధేశ్యపూరితౖమెన: ఉదా. యుద్ధం, అగ్నిప్రమాదం,బాంబు విస్ఫోటనం, తప్పని సరి స్థలాం తరణ. ఉగ్రవాదం, మానభంగం, బాలకార్మికులు."
रूपरेखा भी भिन्न-भिन्न होती है । , రూపురేఖలు కూడా వేర్వేరుగా ఉంటాయి.
इ. परमाणु उर्जा केन्द्र में परमाणु विखंड़न की प्रक्रिया नियंत्रित करना अति आवश्यक होता है । , ఇ) అణుశక్తి కేంద్రంలో పరమాణు విచ్ఛిత్తి ప్రక్రియను నియంత్రించుట అత్యావశ్యకమవుతుంది.
"ई. जल-विद्‌युत ऊर्जा, सौर ऊर्जा और पवन ऊर्जा इन्हें नूतनीकरणक्षम ऊर्जा कह सकते हैं । "," ఈ) జల విద్యుత్ శక్తి, సౌరశక్తి మరియు పవనశక్తులను పునరుద్దరింపబడు శక్తి వనరులు అంటారు."
उ. सौर फोटोव्होल्टाईक सेल की सहायता से mW से MW तक ऊर्जा निर्मिती संभव हैं । , ఉ) సౌర ఫోటోవోల్టోయిక్ ఘటాల సహాయంతో mW నుంచి MW వరకు శక్తి ఉత్పత్తి సాధ్యమవుతుంది.
12. सौर ऊष्मीय विद्‌युत निर्मिती का संकल्पना चित्र तैयार कीजिए । , 12. సౌర ఉష్ణ విద్యుత్ ఉత్పత్తి భావనా చిత్రాన్ని తయారు చేయండి.
13. जलविद्‌युत निर्मिती केन्द्र पर्यारण स्नेही हैं या नहींं? इस विषय में आपके विचार स्पष्ट कीजिए । , జల విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు పర్యావరణ స్నేహిగా ఉంటాయా లేక ఉండవా. దీనిని గురించి మీ అభిప్రాయాన్ని వివరించండి.
14. नामनिर्देशित आकृति बनाइए । ," 14. పటాలను గీసి, భాగాలను గుర్తించండి."
अ. सौर ऊष्मीय विद्‌युत केन्द्र के लिए ऊर्जारूपांतरण दर्शानेवाली । , అ. సౌర ఉష్ణ విద్యుత్ కేంద్రానికి శక్తి రూపాంతరాన్ని చూపే.
आ. एक सौर पॅनेल से 18 V विभवांतर आैर 3 A विद्‌युतधारा प्राप्त होती है । , ఆ. ఒక సౌర ప్యానెల్ నుంచి 18 V విభవాంతరం శక్తి వనరులు మరియు 3 A విద్యుత్ ప్రవాహం లభించును.
72 V विभवांतर आैर 9 A विद्‌युतधारा प्राप्त होने के लिए सौर पॅनल का उपयोग करके सौर अेरे किस प्रकार बना सकते हैं ? इसकी आकृति बनाइये । , 72Vవిభవాంతరం మరియు 9 A విద్యుత్ ప్రవాహం పొందటానికి సౌర ప్యానెల్‌ను ఉపయోగించి సౌర ఆరే రకంగా తయారు చేయవచ్చో పటాన్ని గీయండి.
आकृति में आप सौर पॅनल दर्शाने के लिए विद्‌युत सेल के पॅनल का उपयोग कर सकते हैं । , పటంలో సౌర ప్యానెల్ ప్రదర్శించడానికి విద్యుత్ ఘటం యొక్క చిహ్నాన్ని వాడవచ్చు.
15. टिप्पणी लिखिए । , 15. వ్యాఖ్య రాయండి.
"विद्‌युत निर्मिती और पर्यावरण उपक्रम ः अ. सौर कुकर, सौर उष्मक, सौर बल्ब इनके बारे में जानकारी प्राप्त कीजिए । "," విద్యుత్ ఉత్పత్తి మరియు పర్యావరణం. ఉప‌క్రమం అ) సౌర కుక్కర్, సౌర స్తంభం, సౌర దీపం మొదలగు వాటి గురించి సమాచారాన్ని సేకరించండి."
आ. आपके नजदीकी विद्‌युत निर्मिती केन्द्र को भेट देकर जानकारी प्राप्त कीजिए । , ఆ) మీకు దగ్గరలోనున్న జల విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాన్ని సందర్శించి సమాచారాన్ని సేకరించండి.
5. नीचे दी गई शब्द पहेलियाँ हल कीजिए । , క్రింది పదాల చిక్కు (పజిల్)ను విడదీయండి .
1. उष्मीय ऊर्जा प्रकल्प में उपयोग में लाया जानेवाला ईंधन । , 1. ఉష్ణ విద్యుత్ ఉత్పత్తిలో ఆవిరిని చల్ల బరిచే.............యంత్రం.
2. संचित पानी की स्थितिज ऊर्जा यह ऊर्जा का स्रोत है । , 2. నిలువయుంచిన నీటిలోని స్థితి శక్తి ఈ శక్తి యొక్క వనరు.
3. चंद्रपूर में विद्‌युत निर्मिती केन्द्र । , 3 . చంద్రపూర్‌లోని విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం.
4. प्राकृतिक गैस में स्थित ऊर्जा । , 4 . సహజ వాయువులోని శక్తి.
5. पवन ऊर्जा क्या है ? 4 1 5 2 । , 5 . పవన శక్తి అనగా ? 4152
3,3
6. अंतर स्पष्ट कीजिए । , 6. భేదాలను స్పష్టీకరించండి.
अ. पारंपरिक ऊर्जा स्रोत और अपारंपरिक ऊर्जा स्रोत । , అ.సంప్రదాయక శక్తి వనరులు మరియు సంప్రదాయేతర శక్తి వనరులు.
आ. उष्मीय विद्य‌ ुत निर्मिती और सौर ऊष्मीय विद्‌युत निर्मिती । , ఆ. ఉష్ణ విద్యుత్ ఉత్పత్తి మరియు సౌర ఉష్ణ విద్యుత్ ఉత్పత్తి.
7. हरित ऊर्जा क्या है? कौन-सा ऊर्जा स्रोत हरित ऊर्जा स्रोत है? और क्यों? हरित ऊर्जा के उदाहरण दीजिए । , 7. హరిత శక్తి అనగానేమి? ఏ శక్తి వనరులను హరిత శక్తి అనవచ్చునా? హరిత శక్తికి ఉదాహరణలివ్వండి.
8. नीचे दिए गए विधान स्पष्ट कीजिए । , 8. కింది విధానాలకు స్పష్టీకరణములు రాయండి.
अ. जीवाश्म ऊर्जा ये हरित ऊर्जा का उदाहरण हैं । , అ. శిలాజశక్తి అనేది హరిత శక్తికి ఉదాహరణ
आ. ऊर्जा बचत समय की आवश्यकता हैं । , ఆ .శక్తి పొదుపు అనేది ఈ కాలంలో అవసరం.
9. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए । , 9. క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి
अ. परमाणु विद्‌युत निर्मिती केंद्र में घटित होनेवाली परमाणु विखंड़न प्रक्रिया कैसे पूर्ण होती हैं? आ. सौर पॅनलों को किस प्रकार से समायोजित कर आवश्यक विद्‌युत शक्ति कैसे प्राप्त की जाती हैं? इ. सौर उर्जा के लाभ और सीमाएँ क्या हैं? 10. नीचे दिए गए विद्य‌ ुत निर्मिती केंन्द्रों में क्रमशः होनेवाले ऊर्जा के रूपांतरण को स्पष्ट कीजिए । , అ. అణు విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో జరిగే పరమాణు విచ్ఛిత్తి ప్రక్రియ ఎలా పూర్తగును. ఆ. సౌర-ప్యానెల్ సంధానాన్ని ఉపయోగించి అవసరం మేరకు విద్యుత్ శక్తిని ఎలా పొందవచ్చును. ఇ .సౌర శక్తి లాభాలు మరియు పరిమితులు ఏవి? 10 . క్రింది విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలలో దశలవారిగా జరిగే శక్తి రూపాంతరాన్ని స్పష్టీకరించండి.
अ. ऊष्मीय विद्‌युत निर्मिती केंन्द्र आ. परमाणु विद्य‌ ुत निर्मिती केंन्द्र इ. सौर ऊष्मीय विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्र ई. जल विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्र 11. वैज्ञानिक कारण लिखिए । , అ .ఉష్ణ విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం ఆ .అణు విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం ఇ .సౌర ఉష్ణ విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం ఈ . జల విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం. 11. శాస్త్రీయ కారణాలు రాయండి.
अ. परमाणु ऊर्जा स्रोत यह सबसे व्यापक ऊर्जा स्रोत हैं । , 1. అ) అణు శక్తి వనరులన్నిటిలో విస్తృతౖమెన శక్తి వనరు.
अा. विद्‌युत निर्मिती प्रकार के अनुसार टर्बाइन की । , 2. ఆ) విద్యుత్ ఉత్పత్తి రకాన్ని బట్టి టర్ౖబెన్
60,60
5. हरित ऊर्जा की दिशा में Ø ऊर्जा का उपयोग Ø Ø । , 5 .హరిత శక్తి దిశలో శక్తి ఉపయోగం
विद्‌युत ऊर्जा निर्मिति विद्‌युत निर्मिती प्रक्रिया और पर्यावरण । , విద్యుచ్ఛక్తి ఉత్పత్తి విద్యుత్ ఉత్పత్తి ప్ర‌క్రియలు మరియు పర్యావరణం.
सूची बनाइये और चर्चा कीजिए । , జాబితా చేయండి మరియు చర్చించండి.
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
"दैनिक जीवन में ऊर्जा का उपयोग करके हम कौन-कौन से कार्य करते हैं, उनकी सूची बनाइये । ", నిత్యజీవనంలో మనం శక్తినుపయోగించి ఏయే పనులు చేస్తాం. వాటి జాబితా తయారు చేయండి.
"इन कार्यों को करने के लिए हम ऊर्जा के किन-किन रूपों का उपयोग करते हैं, उसकी आपस में चर्चा कीजिए । ", ఈ పనులు చేయుటకు మనం ఏయే రూపాలలోని శక్తిని ఉయోగిస్తామో మీలో మీరు చర్చించుకోండి.
"ऊर्जा और ऊर्जा का उपयोग (Energy and use of energy) आधुनिक संस्कृती में अन्न, वस्त्र और निवास की तरह ही ऊर्जा भी मनुष्य की मूलभूत आवश्यकता बन गई है । "," శక్తి మరియు శక్తి వాడకం. (Energy and use of energy) ఆహారం, దుస్తులు, నివాసం మొదలగు కనీస అవసరాల మాదిరి ఆధునిక సంస్కృతిలో శక్తి కూడా మానవుని ప్రాథమిక అవసరౖమెనది."
हमें विविध कार्यों के लिए ऊर्जा के विविध रूपों की आवश्यकता होती है । , మనకు వివిధ పనుల కొరకు శక్తియొక్క వివిధ రూపాల ఆవశ్యకత కల్గుతుంది.
"कुछ स्थानों पर हमें यांत्रिक ऊर्जा (mechanical energy) की आवश्यकता होती है, कुछ स्थानों पर रासायनिक ऊर्जा (Chemical energy) की आवश्यकता होती है तो कहीं ध्वनि ऊर्जा (sound energy) की आवश्यकता होती है । "," అనగా కొన్ని చోట్ల మనకు యాంత్రిక శక్తి (mechanical energy) అవసరముంటుంది, ఇంకొన్ని చోట్ల రసాయనిక శక్తి (chemical energy) అవసరపడుతుంది. మరికొన్ని చోట్ల ధ్వని శక్తి (sound energy) అవసరముంటుంది."
कहीं प्रकाशीय ऊर्जा (Light energy)की आवश्यकता होती है तो कहीं उष्मीय ऊर्जा (Heat energy) की आवश्यकता होती है । ," మరికొన్ని చోట్ల కాంతి శక్తి (Light energy) అవసరముంటుంది, అలాగే ఇంకొన్ని చోట్లలో ఉష్ణ శక్తి (Heat energy)అవసరపడుతుంది."
इन विविध रूपों में ऊर्जा हम कैसे प्राप्त करते हैं? 1. ऊर्जा (Energy) क्या है ? 2. ऊर्जा के विविध प्रकार (Types) कौनसे हैं? 3. उर्जा के विविध रूप (Forms) कौनसे हैं? । , మరి ఇన్ని విభిన్న రకాల శక్తులను మనం ఎలా పొందుతాం?1. శక్తి (Energy) అనగా నేమి? 2. శక్తి యొక్క వివిధ (Types) రకాలు ఏవి? వాటి జాబితా తయారు చేయండి .3. శక్తి యొక్క వివిధ (Forms) రూపాలు ఏవి?
तालिका बनाइए । , పట్టిక తయారు చేయండి.
ऊर्जा प्रकार और उसके अनुरुप लगनेवाले साधन इसके आधार पर तालिका बनाइए । , శక్తి రకం మరియు వాటి ప్రకారంగా ఉండే సాధనాల ఆధారంగా పట్టిక తయారు చేయండి.
हमें मालुम है की ऊर्जा एक रूप से दूसरे रूप में रूपांतरित की जा सकती है । , శక్తిని ఒక రూపం నుంచి వేరొక రూపంలోకి రూపాంతరం చేయవచ్చునను విషయం మనకు తెలుసును.
मनुष्य को अावश्यक ऊर्जा के विविध रूपों को प्राप्त करने के लिए विविध ऊर्जा स्रोतों का उपयोग किया जाता है । , మానవునికి అవసరమగు వివిధ రూపాలలోని శక్తిని పొందుటకు వివిధ శక్తి వనరులు వాడబడుతుంటాయి.
"पिछली कक्षा में हमने ऊर्जा, ऊर्जास्त्रोत और उससे संबधि ं त विविध संकल्पनाओं का अध्ययन किया है । "," గత తరగతిలో మనం శక్తి, శక్తివనరులు మరియు వాటికి సంబంధించిన వివిధ భావనలను అధ్యయనం చేశాం."
"विद्‌युत-ऊर्जा निर्मिती के लिए आज किन विविध ऊर्जास्त्रोंतों का उपयोग किया जाता है, उसके लिए किस पद्धति का उपयोग किया जाता है, इन प्रत्येक पद्धतियों में कौन सा वैज्ञानिक सिद्धांत उपयोग में लाया जाता है, इन ऊर्जा स्त्रोतो के उपयोग से लाभ या हानि क्या हैं, हरित ऊर्जा का क्या अर्थ है, इस विषय में हम जानकारी प्राप्त करेंगे । "," విద్యుచ్ఛక్తి ఉత్పత్తికి ప్రస్తుతం ఏయే విధముౖలెన శక్తి వనరులను వాడుతున్నారు, అందుకొరకు ఏ పద్ధతినుపయోగిస్తారు. ఈ ప్రతి పద్ధతిలో ఏ శాస్త్రీయ సిద్ధాంతాన్ని ఉపయోగిస్తారు, ఈ శక్తి వనరులను వాడుట వలన కలిగే లాభాలేమిటి, నష్టాలేమిటి, హరితశక్తి అనగానేమి మొదలగు విషయాలన్నింటిని మనం ఈ పాఠం ద్వారా తెలుసుకొందాం."
1. अपने दैनिक जीवन में विद्‌युत ऊर्जा कहाँ-कहाँ उपयोग में लाई जाती है ? 2. विद्‌युत ऊर्जा की निर्मिती कैसे होती है? विद्‌युत ऊर्जा की निर्मिती (Generation of electrical energy) अनेक विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्रो में विद्‌युत ऊर्जा तैयार करने के लिए मायकेल फैराड़े इस वैज्ञानिक द्वारा खोजे गए विद्‌युत-चुंबकीय प्रेरण (Electro-magnetic induction) इस सिद्‌धांत का उपयोग किया जाता है । , మన నిత్యజీవితంలో విద్యుత్ శక్తిఎక్కడెక్కడ ఉపయోగించబడుతుంది? చెప్పుకోండి చూద్దాం! 2 .విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి ఎలా జరుగుతుంది? విద్యుత్ శక్తి (Generation of electrical energy) చాలామట్టుకు విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలలో విద్యుత్ శక్తిని తయారు చేయుటకు మైకెల్‌ఫరెడే శాస్త్రజ్ఞుడు కనిపెట్టిన విద్యుత్ అయస్కాంత ప్రేరణ (Electro-magnetic induction) సిద్ద్ధాంతాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
इस सिद्ध‌ ांत के अनुसार विद्य‌ ुत वाहक तार के आसपास का चुंबकीय क्षेत्र बदलने पर विद्‌युत वाहक तार में विभवांतर का निर्माण होता है । ," ఈ సిద్ధాంతానుసారం, విద్యుత్ వాహక తీగ చుట్టుగల అయస్కాంత క్షేత్రాన్ని మార్చితే విద్యుత్ వాహక తీగలో విభవాంతరం (Potential difference ) ఏర్పడుతుంది."
विद्य‌ ुत वाहक तार के आसपास का चुंबकीय क्षेत्र दो प्रकार से बदल जा सकता है । , విద్యుత్ వాహక తీగకు చుట్టుగల అయస్కాంత క్షేత్రం రెండు రకాలుగా మార్పు చెందగలదు .
"विद्‌युत वाहक तार स्थिर हो और चुंबक घूमता रहे तो विद्य‌ ुत वाहक तार के आसपास का चुंबकीय क्षेत्र बदल जाता है या चुंबक स्थिर हो और विद्य‌ ुत वाहक तार घूमती हो तो भी विद्य‌ ुतवाहक तार के आसपास का चुंबकीय क्षेत्र बदल जाता है, अर्थात इन दोनों ही तरीकों से विद्‌युत वाहक तार में विभवांतर का निर्माण हो सकता है । ", విద్యుత్ వాహక తీగ స్థిరంగా ఉండి అయస్కాంతం తిరుగుచున్న యెడల విద్యుత్ వాహక తీగ చుట్టుగల అయస్కాంత క్షేత్రం మార్పు చెందుతుంది. లేదా అయస్కాంతం స్థిరంగా ఉండి విద్యుత్‌వాహక తీగ తిరిగినను కూడా విద్యుత్ వాహక తీగకు చుట్టుగల అయస్కాంత క్షేత్రం మారుతుంది. అనగా ఇలాంటి రెండు రకాలలో విద్యుత్ వాహక తీగలో విభవాంతరం ఏర్పడవచ్చును.
(आकृति 5.1 देखिए) इस सिद्धांत पर आधारित विद्य‌ ुत निर्मिती करनेवाले यंत्र को विद्‌युत जनित्र (electric generator) कहते हैं । , (పటం 5.1 చూడండి) ఈ సిద్ధాంతం ఆధారంగా విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయు యంత్రాన్ని విద్యుత్ జనరేటర్ (electric generator)అని అంటారు.
बताइए तो ! । , చెప్పుకోండి చూద్దాం.
47,47
इंटरनेट मेरा मित्र । , అంతర్జాలం నా నేస్తం సమాచారాన్ని సేకరించండి 1 .
"जानकारी प्राप्त करिए 1. मानव में टेपवर्म का संसर्ग (संक्रमण), घास खानेवाले भेड़-बकरीयाॅं इन प्राणियों में लिव्हर फ्लूक का संसर्ग किस प्रकार होता है और ये न हो इसके लिए कौन-सी साधवानी लेंगे ? 2. पेट के कृमी, हाथी पाॅंव रोग का कृमी, वनस्पतियों में संसर्ग उत्पन्न करने वाले कृमी अथवा गोलकृमियों का संसर्ग किस प्रकार होता है तथा ये न हो इसके लिए कौन-सी सावधानी लेंगे और संसर्ग यदि हुआ तो कौन से उपाय करेंगे? सखंड़ कृमी प्राणी संघ (Phylum - Annelida) 1. ये प्राणी बेलनाकार, दंड़ा़कृती होकर इनमें विखंड़ी़ खंड़ी़भवन (Metameric Segementation) दिखाई देता है । "," మానవులలో బద్దె పురుగుల సంక్రమణ, గడ్డిని తినే మేకలు-గొర్రెలలో లివర్‌ఫ్ల్యూక్ సంక్రమణఎలా జరుగుతుంది అది రాకుండా ఎలాంటి జాగ్త్తలు తీసుకోవాలి? 2. జీర్ణాశయంలోని పురుగులు, బోదకాలరోగ పురుగులు, మొక్కలకు సంక్రమించే పురుగులు ఈ గుండ్రని పురుగుల సంక్రమణ ఎలా అవుతుంది అది జరగకుండా ఎలాంటి జాగ్త్తలు తీసుకోవాలి సంక్రమణ అయితే ఎలాంటి ఉపాయాలు తీసుకోవాలి? అనెలిడా జంతువుల వర్గం (Phylum - Annelida) 1. ఈ జంతువులు పొడవుగా స్థూపాకారంగా ఖండితాలు (Metameric Segementation) కలిగి ఉంటాయి ."
इसलिए इन्हे खंड़ी़भूत कृमी (segmental worm) कहते है । , అందువలన వాటిని ఖండితయుత పురుగులు (segmental worm) అంటారు.
2. अधिकतर प्राणी स्वतंत्र जीवनयापन करनेवाले होते हैं । , 2 .చాలామట్టుకు స్వతంత్రంగా జీవిస్తుంటాయి .
परंतु कुछ बाहयपरजीवी (बाहयपरपोषी) (Ectoparasites) होते है । , కాని కొన్ని బాహ్యపరాన్న జీవులుగా (Ectoparasites ఉంటాయి .
"स्वतंत्र रूप में रहने वाले प्राणी समुद्र में, मीठे जल में पाए जाते हैं अथवा भूचर भी हो सकते है । "," స్వేచ్ఛగా మండే జంతువులు సముద్రంలో, మంచినీటిలో ఉంటాయి లేక భూచరాలు కావచ్చు"
"3. ये प्राणी त्रिजननस्तरीय, द्विपार्श्व सममिती वाले और सत्य देह गुहावाले होते हैं । "," 3. ఇవి త్రిస్తరిత, ద్విపార్శ్వ సౌష్టవం మరియు నిజౖమెన శరీరకుహరం గలవి ."
4. इनमें संचलन हेतु दृढ़रोम (Setate) अथवा परापाद (Parapodia) अथवा शूक जैसे अवयव होते है । , 4. ఇవి చలించడానికి శూకాలు (Setate) లేక పార్శ్వ పాదాలు (Parapodia) లేక చూషకాలు వంటి అవయవాలు ఉంటాయి .
5. इनका शरीर विशिष्ट उपचर्म (cucticle) का बना होता है । , 5. వీటి శరీరం చుట్టు ప్రత్యేకౖమెన అవభాసిని (cucticle) ఉంటుంది .
6. ये प्राणी एकलिंगी अथवा उभयलिंगी होते हैं । , 6. ఇవి ఉభయలింగకాలు లేక ఏకలింగకాలు
"उदा : केंचुआ (Earthworm), जोक (Leech), नेरीस (Neris) आदि । "," ఉదాహరణలు: వానపాము (Earthworm), జలగ (Leech), నెరీస్ (Neris) మొదలగునవి ."
खंड़ प्रमेखला । , ఖండితాలు
गुदद्वार । , పాయువు
मुख , ముఖం
गुदद्वार । , పాయువు
मुख , ముఖం
शुंड़क , స్పర్శకాలు
पार्श्वपाद । , పార్శ్వపాదాలు
केंचुआ । , వానపాము
नेरीस मुख । ," నెరీస్, ముఖం"
जोक , జలగ
गुदद्वार । , పాయువు
6.16 सखंड़ कृमी संघ के कुछ प्राणी । , 6.16 అనెలిడా వర్గపు కొన్ని జంతువులు
1. केंचुए को किसान का मित्र क्यों कहते हैं ? । , వానపామును వ్యవసాయదారుని మిత్రుడు అని ఎందుకంటారు? సమాచారాన్ని సేకరించండి.
जानकारी हासिल कीजिए 2. जोक का आयुर्वेद में किस प्रकार से उपयोग करते है ? संधिपाद प्राणी संघ (Phylum- Arthropoda) 1. इन प्राणियों में छोटे-छोटे टुकड़े जुड़कर उपांगो का निर्माण होता हैं । , 2. జలగను ఆయుర్వేదంలో ఎలా ఉపయోగిస్తారు? ఆ్రర్థోపొడ వర్గపుజంతువులు (వర్గం-ఆ్రర్థోపొడ) (Phylum-ARthropoda) 1. వీటికి చిన్న-చిన్న కీళ్ళు గల ఉపాంగాలు ఉంటాయి .
इसलिए इन्हें संधिपाद प्राणी कहते हैं । , అందువలన వీటిని కీళ్ళుగల కాళ్ళ జంతువులు అంటారు.
2. पृथ्वी पर प्राणी जगत में इस संघ के प्राणियों की संख्या सबसे अधिक है । , 2. భూమిమీద ఈ వర్గపు జంతువుల సంఖ్య అన్నిటి కంటే ఎక్కువగా ఉంది .
इसलिए संधिपाद प्राणी संघ यह प्राणियों में सबसे बड़ा़ एवं जीवन संघर्ष़ में सभी प्रकार से सफल होने वाला संघ है । , అందువల్ల ఆర్థ్రోపొడవర్గపు జంతువులను జీవన సంఘర్షణలో అన్ని రకాలుగా విజయం పొందిన వర్గంగా చెప్పవచ్చు .
3. ये प्राणी गहरे समुद्र उसी प्रकार सबसे ऊँचे पर्वत शिखर ऐसे सभी प्रकार के अधिवासों में पाए जाते हैं । ," 3. ఇవి లోౖతెన మహాసముద్రాలు, ఎత్తైన పర్వతాలలో ఇలా అన్ని రకాల ఆవాసాలలో ఉంటాయి."
"4. इन प्राणियों का शरीर त्रिजननस्तरीय, सत्य देहगुहा युक्त और द्विपार्श्व सममिती वाला होकर खंड़ी़भूत भी होता है । "," 4. వీటి శరీరం త్రిస్తరిత, నిజౖమెన శరీరకుహరం మరియు ద్విపార్శ్వ సౌష్టవం, ఖండితాలను కల్గియుంటుంది ."
5. इनके शरीर के आसपास काइटिनयुक्त बाहयकंकाल (Exosleceleton) होता हैं । , 5. వీటి శరీరం చుట్టు ఖైటిన్ నిర్మిత బాహ్యస్థిపంజరం (Exosleceleton) ఉంటుంది .
6. ये प्राणी एकलिंगी होते हैं । , 6. ఇవి ఏకలింగకాలు.
"उदा. केकड़ा़, मकड़ी़, बिच्छु, गोम, तिलचट्टा, तितली, मधुक्खियाँ, शतपाद, मच्छर, मक्खी आदि । "," ఉదాహరణలు: ఎండ్రికాయ, సాలీడు, తేనెటీగ, జెర్రి, బొద్దింక, తేలు, సీతాకొక చిలుక మొదలగునవి."
थोड़ा याद कीजिए । , 1 . కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
1. हमारे पाचन संस्थान में पाये जानेवाली अपेन्ड़िक्स (आंत्रपुच्छ) इस अवयव का क्या कार्य है? 2. क्या हमें अकलदाढ़ का वास्तव में उपयोग भोजन को चबाकर खाने के लिए होता है? 3. ड़ायनासोर जैसे महाकाय प्राणि नष्ट क्यों हुए? 4. प्राणी तथा पक्षी इनकी अनेक प्रजातियाँ नष्ट क्यों हो रही हैं? । , మన జీర్ణవ్యవస్థలోని ఉండుకం అనే అవయవం పని ఏమి? 2. మనకు జ్ఞానదంతాలు ఆహారంను నమిలి తినడానికి నిజంగా ఉపయోగపడుతాయా?.3 .డైనోసార్ వంటి పెద్ద జంతువులు ఎలా అంతరించిపోయూయి? 4 .జంతువులు-పక్షుల అనేక జాతులు ఎందుకు అంతరించి పోతున్నాయి?
उत्क्रांती (Evolution) उत्क्रांती अर्थात सजीवोंंं में अत्यंत धीमी गति से होनेवाला क्रमिक परिवर्तन है । , పరిణామం (Evolution) పరిణామం అనగా సజీవులలో అత్యంత నిదానంగా జరిగే క్ర్రమబద్ధ మార్పు.
यह प्रक्रिया अत्यंत धीमी एवं सजीवोंंं का विकास साध्य करनेवाली प्रक्रिया है । , ఈ ప్రక్రియ అత్యంత నిదానం మరియు జీవుల వికాసాన్ని నెరవేర్చేదిగా ఉంటుంది.
अंतरिक्ष के ग्रह-तारों से लेकर पृथ्वी पर विद्‌यमान सजीव सृष्टी में होनेवाले परिवर्तन के अनेक चरणों का विचार उत्क्रांती अध्ययन में करना आवश्यक है । , ఆకాశంలోని గ్రహాల నుంచి భూమిౖపెన ఉన్న జీవసృష్టిలో మార్పుల వరకు గల అనేక దశలను పరిణామంలో పరిగణించడం ఎంతైనా అవసరం.
"प्राकृतिक चयन की अनुक्रिया के लिए सजीवोंंं के किसी एक वर्ग (जाति) के विशिष्ट लक्षणों में अनेक पीढ़ियों तक परिवर्तन होने की जिस प्रक्रिया द्वारा अंत में नई प्रजातियों का निर्माण होता है, उस प्रक्रिया को उत्क्रांती कहते है । ", ప్రకృతి వరణానికి ప్రతిస్పందనగా సజీవులలోని ఏదైనా వర్గపు ప్రత్యేక లక్షణాలలో అనేక తరాల వరకు మార్పులు జరిగే ప్రక్రియలవల్ల చివరకు కొత్త జీవజాతులు ఉత్పత్తియగును.ఈ ప్రక్రియను 'పరిణామం' అంటారు.
"करीब-करीब साड़े तीन अरब वर्षपूर्व (350 करोड़़ इंंटरनेट मेरा मित्र वर्षपूर्व) पृथ्वी पर किसी भी प्रकार के सजीवोंंं का अस्तित्व इंटरनेट की सहायता से ग्रह, तारों की निर्मिति के नहींं था । ", సుమారు మూడున్నర కోట్ల సంవత్సరాలకు పూర్వం భూమిౖపె ఏరకపు జీవం అస్తిత్వంలో లేదు. అంతర్జాలం సహాయంతో గ్రహాల నిర్మితి లేదు.
प्रारंभ में अत्यंत सरल-सरल तत्त्व रहे होंगेंऔर संदर्भ में होनेवाला प्रचंड़ विस्फोट (Big-bang) के उनसे जैविक तथा अजैविक प्रकार के सरल-सरल यौगिक सिद्धांत के विषय में अधिक जानकारी प्राप्त कर अपनी बने होंगे । , ప్రారంభంలో అతి సాధారణ మూలకాలుండేవి. సందర్భంలోని మహావిస్ఫోటన (Big-bang) సిద్థాంతం గురించి అధిక సమాచారాన్ని సేకరించి మీ తరగతిలో ప్రదర్శించండి. .
उनसे धीरे-धीरे जटिल जैविक यौगिक जैसे प्रथिन कक्षा में प्रस्तुत करें । , ప్రోథ్రిన్ వంటి సేంద్రీయ సమ్మేళనాలు నెమ్మదిగా వాటిని పరిచయం చేయండి.
और केन्द्रकाम्ल निर्मित हुए होंगे । , మరియు కేంద్రాలు నిర్మించబడి ఉండాలి.
ऐसे अलग-अलग प्रकार के जैविक और अजैविक पदार्थों के मिश्रण से मूल स्वरुप के इतिहास के पन्नो से...... सजीव सृष्टी के निर्मिति के विषय में अनेक धर्मगुरुओं प्राचीन कोशिकाओं का निर्माण हुआ होगा । , ఇలా వేర్వేరు రకాల కర్బన మరియు జీవసృష్టి నిర్మితి విషయంగా అనేక మతబోధకులు అకర్బన పదార్థాల మిశ్రమం నుంచి మౌళిక స్వరూపపు ప్రాచీన మరియు తత్త్వవేత్తలు వారివారి అభిప్రాయాలు వ్రాశారు.
प्रारंभ में आसपास के रसायनों का भक्षण कर उनकी संख्या में वृद्‌धि ने एवं दार्शनिकों ने अपने-अपने विचार लिखकर रखें हैं । , చుట్టు ప్రక్కల ఉన్న రసాయనాలను తిని వాటి సంఖ్యను పెంచుకొని ఉండవచ్చు అని తత్వవేత్తలు వారి సొంత ఆలోచనలను వాశ్రారు.
हुई होगी । , .
"कोशिकाओं में थोड़ा़ बहुत अंतर होगा तथा भारतीय, चिनी, रोमन, ग्रीक ऐसी सभी संस्कृतियों में प्राकृतिक चयन के सिद्धांतानुसार कुछ की अच्छी वृद्‌धि सृष्टि के निर्माण के विषय में गहन विचार किया गया है । "," కణాలలో కొన్నితేడాలు ఉండచ్చు, ప్రకృతి వరణం సిద్ధాంతాన్ని బట్టి కొన్నింటి వృద్ధి బాగుగా జరుగవచ్చు."
"हुई होगी तो जो सजीव आसपास की परिस्थिती के साथ ग्रह, तारों, पंचमहाभूतों, सजीवसृष्टी आदि के विषय में समायोजन स्थापित नहींं कर सके उनका विनाश हुआ होगा । ", ఆ జీవి చుట్టు ప్రక్కల పరిస్థితుల కనుగుణంగా కలసి పోకపోవటంవల్ల నాశనం అయి ఉండచ్చు.
"विविध प्रकार की जानकारी उस-उस संस्कृती में काव्य, आज की तारीख में पृथ्वी तल पर वनस्पतियों एवं कथा या ग्रंथ के रूप में लिखी हुई है । "," మొదలగు విషయంగా వివిధ రకాల సమాచారం, ఆయా సంస్కతుల కావ్యం, కథ మరియు గ్రంధరూపంలో వ్రాశారు."
"प्राणियों की करोड़ो प्रजातियाँ हैं, उनके आकार एवं जटिलता में काफी विविधताएँ हैं । "," ఈరోజు భూమితలౖంపె కోటిౖపెన మొక్కలు మరియు జంతువుల జాతులు ఉన్నవి, వాటిలో ఆకారం, సంక్లిష్టత ఈ సిద్ధాంతం ప్రకారం మొదటి సజీవ పదార్థం వంటి వైవిధ్యాలు ఉన్నవి."
"सूक्ष्म एक कोशिकीय अमीबा, उत्क्रांती का सिद्‌धांत (Theory of evolution) इस सिद्‌धांतानुसार प्रथम सजीव पदार्थ (जीवद्रव्य) पॅरामिशियम से लेकर महाकाय देवमछली तक उनका विस्तार दिखाई देता है । ", పరిణామ సిద్ధాంతం (Theory of evolution)
वनस्पती में एककोशिकीय क्लोरेला पृथ्वी पर समुद्र में निर्माण हुआ । , వాటి నుంచి నిదానంగా సంక్లిష్ట కర్బన
कालांतर में अनेक वर्षों से विस्तीर्ण बड़े बरगद के पेड़ तक अनेक प्रकार की के बाद इस जीवद्रव्य से एक कोशिकीय सजीव का निर्माण वनस्पतियों की जातियाँ पृथ्वी पर विद्‌यमान है । , సంయోగపదార్థాౖలెన మాంసకృత్తులు మరియు కేంద్రకావ్లూలు చరిత్రలోకి తొంగి చూడగా .
पृथ्वी पर हुआ । , .
इस एक कोशिकीय सजीव में क्रमश: परिवर्तन हुआ सभी जगह विषुववृत्त रेखा से दोनों ध्रुवों तक सजीवोंंं का और उससे अधिक विशाल एवं जटिल सजीव विकसित अस्तित्व दिखाई देता है । , తయూౖరె ఉండవచ్చు . .
"हवा, पाणी, जमीन, पत्थर इन हुए । ", కణం తయూౖరె ఉండవచ్చు .
ये सभी बदलाव धीरे-धीरे और क्रमवार हो रहे थे । ," భారత్, ౖచెనా, రోమన్, ్‌గీక్ ఇలా అందరి సంస్క ృతిలో సృష్టి నిర్మాణం గురించి లోౖతెన ఆలోచనలు జరిగినట్లు కన్పిస్తుంది (గహాలు, నక్షత్రాలు, పంచభూతాలు, సజీవ సృష్టి మొదలగు విషయంగా వివిధ రకాల సమాచారం, ఆయా సంస్కతుల కావ్యం, కథ మరియు గ్రంధరూపంలో ."
सभी जगहों पर सजीव हैं । , నమోదు అయినట్లు కన్పిస్తుంది .
अतिप्राचीन काल से मानव को इस विकास की समयावधी लगभग 300 करोड़़ वर्ष की इस पृथ्वी पर सजीवोंंं का निर्माण कैसे हुआ एवं उनमें इतनी है । ," ఈరోజు భూమితలౖంపె కోటిౖపెన మొక్కలు మరియు పరిణామ సిద్ధాంతం (ఖీజ్ఛిౌటడ ౌజ ్ఛఠిౌజూఠ్టజీౌn) జంతువుల జాతులు ఉన్నవి, వాటిలో ఆకారం, సంక్లిష్టత ఈ సిద్ధాంతం ప్రకారం వెుదటి సజీవ పదార్థం వంటి వైవిధ్యాలు ఉన్నవి ."
"सजीवाें में बदलाव तथा विकास यह सर्वव्यापी, और विविधता कहाँ से आई होगी इस विषय में उत्सुकता है । ", జంతువులలో సూక్ష్మ ఏకకణ (జీవపదార్థం) భూమిౖపె గల సముద్రంలో ఏర్పడింది .
सभी अंगो में होता गया तथा इसी से अनेक प्रकार के सजीव सजीवोंंं का उद्‌गम और विकास से संबंधित विविध उपपत्ती अस्तित्व में आए । ," కాల అమీబా, పేరమీషియం వెుదలు అతిపెద్ద తిమింగిలం వరకు ప్రవాహంలో అనేక సంవత్సరాల తర్వాత ఈ జీవపదార్థం వాటి విస్తరణ కనిపిస్తుంది ."
"इसी कारण इस पूरी प्रक्रिया को के सिद्धांत अाज तक प्रस्तुत किए गए हैं, इनमें से ‘सजीवोंंं क्रमविकास अथवा उत्क्रांती कहते हैं, जो संघटनात्मक की उत्क्रांती अथवा सजीवोंंं का क्रमविकास यह सिद्‌धांत उत्क्रांती है । ", వెుక్కలలో ఏకకణ క్లోరెల్లా వెుదలు నుంచి ఏక కణజీవి ఏర్పడింది .
भिन्न रचना तथा कार्यवाले पूर्वजों से वनस्पती तथा प्राणियों का प्रगतीशील विकास ही उत्क्रांती है । , ఈ ఏకకణజీవిలో ్‌కమ అతిపెద్ద రావిచెట్టు వరకు అనేక రకాల వెుక్కల జాతులు ్‌కమంగా మార్పులు జరిగి దాని నుంచి అధిక పెద్ద మరియు భూమిౖపె కనిపిస్తాయి భూమిౖపె అన్ని ప్రదేశాలలో భూమధ్యరేఖ అధిక సంక్లిష్ట సజీవి వృద్ధిచెందింది .
सर्वमान्य हुआ । , ఈ మార్పులన్ని నిదానంగా నుంచి రెండు ధృవాల వరకు సజీమల ఉనికి కన్పిస్తుంది .
3," ఈ వికాసం కాలావధి సుమారు నీరు, శిలలు ఈ విధంగా అన్ని ప్రదేశాలలో సజీమలు 300 కోట్ల సంవత్సరాలు ."
"सूक्ष्मजैवीक प्रदूषण नियंत्रण (Microbial pollution control) बढ़ती हुई जनसंख्या के साथ-साथ ठोस कचरा, निष्कासित जल, विभिन्न प्रदूषक ये घटक भी बढ़ते जाते है । "," సూక్ష్మజీవ సంబంధ కాలుష్య నియంత్రణ (Microbial pollution control) పెరుగుతున్న జనాభాతో పాటు ఘనచెత్త, మురికినీరు, వివిధ కాలుష్య పదార్థ ఘటకాలు కూడా పెరుగుతూ ఉంటాయి."
इनके साथ साथ फैलनेवाले रोग और पर्यावरण का होनेवाला क्षय ये सभी वैश्विक समस्याएँ है । , వీటితో పాటు వ్యాపించే వ్యాధులు మరియు జరిగే పర్యావరణం నాశనం మొదలగునవి ప్రపంచ సమస్యలు.
विशेषकर जनसंख्या के उच्च घनत्ववाले भारत जैसे देश के शहर इन समस्याओं से ग्रासित है । , ప్రత్యేకంగా జనాభా రీత్య అధిక సాంద్రత ఉండే భారత దేశపు పట్టణాలు ఈ సమస్యలతో నిండుకున్నాయి.
इन समस्याओं का उचित समय पर और उचित मात्रा में हल ना निकाला गया तो सभी प्रकार के सजीवोंंं की आनेवाली पिढीयों का जीवन खतरे में पड़ जाएगा । , సమస్యలను తగిన వేళలో మరియు తగిన పరిమాణంలో పరిష్కరించకపోతే అన్ని సజీవుల తర్వాత తరాల జీవనం కష్టతరమవుతుంది.
सूक्ष्मजीवों के पर्यावरणीय योगदान के बारे में अब देखेंगे । , సూక్ష్మజీవుల యొక్క పర్యావరణ సంబంధ పాత్ర ఇప్పుడు చూద్దాం.
"बायोगॅस संयत्रं , कंपोस्‍ट निर्माण के माध्यम से ठोस कचरे का निपटारा करने के लिए भूक्ष्मजीवों की सहायता ली जाती है । "," బయోగ్యాస్ ప్లాంటు, కంపోష్టు తయారి వంటి పద్ధతులు ద్వారా ఘన చెత్తను నాశనం చేయునప్పుడు సూక్ష్మజీవుల సహాయం తీసుకుంటారు."
यह आपको पता है । , ఈ విషయం మీకు తెలిసిందే.
तो फिर बड़ी मात्रा में रोजाना जमा होनेवाले कुछ टन शहरी कचरे का उचित पद्धतिद्‌वारा निपटारा कैसे किया जाता होगा? 1. हर घरमें गिला और सूखा कचरा अलग-अलग रखने के लिए क्यों कहा जाता है? 2. वर्गीकृत किए गए कचरे का बाद में क्या किया जाता है । , మరి అధిక పరిమాణంలో కొన్ని టన్నులలో ప్రతిరోజు ప్రోగయ్యే పట్టణ చెత్తను యోగ్య పద్ధతిలో ఎలా నాశనం చేస్తారు? 1. ప్రతి ఇంట్లో తడి మరియు పొడి చెత్తను వేర్వేరుగా ఉంచండని ఎందుకు చెప్పుతారు? 2. వర్గీకరణ చేసిన చెత్త తర్వాత ఏమగును?.
जरा सोचिए । , కొంచెం ఆలోచించండి.
3. सूखे कचरे का निपटाए करने की सबसे उचित पद्धति बताइए ? भूमिभरण स्थल (Landfilling) शहरों में इकट्ठ‌ ा हुए कचरा विघटनशील कचरे को इस पद्धति के लिए उपयोग में लाया जाता है । , 3 .పొడి చెత్త నాశనం చేయడానికి అన్నింటిలో కెల్లా సరిౖయెన పద్ధతిని చెప్పండి?. భూమిని నింపే స్థలాలు (Landfilling) పట్టణంలో ప్రోగు అయ్యే నేలలో కలిసిపోయె చెత్తను ఈ పద్ధతి కొరకు ఉపయోగిస్తారు.
"भूजल शहरी बस्तीयों से दूर, खुली जगह पर स्तरपर गड़्‌ढा करके उसमें प्लास्टिक का निगरानी अस्तर ड़ाला जाता है । "," పట్టణం నుంచి దూరంగా, బహిరంగ స్థలాలలో కందకాలు చేసి వాటిలో ప్లాస్టిక్ పొరలు జొప్పిస్తారు."
कचरे से रखने के गटर के पाणी का संग्रह अशुद्ध और विषैला द्रव झर कर लिए कुआँ मिट्टी का प्रूदषण ना हो इसलिए ये 7.9 आधुनिक भूमिभरण स्थल सावधानी बरती जाति है । , చెత్తలోని మలినాలు విషపూరిత ద్రవాలు చల్లి మట్టి కాలుష్యం కాకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకోబడుతాయి. 7.9 ఆధునిక భూమిని నింపే స్థలాలు.
दाब देकर संपिड़ीत किया हुआ कचरा (Compressed Waste) तैयार किए हुए गड़्‌ढे़ में ड़ाला जाता है । , సంపీడిత జమచేసిన చెత్త (Compressed Waste)ను తయారు చేసిన కందకాలలో వేస్తారు.
उसपर मिट्‌टी/लकड़ीका भूसा/ हरा कचरा / विशिष्‍ट जैव रसायन इनकी पर्त चढा़ते है । , దానిౖపెమట్టి/కర్రలపొట్టు/ఆకులలములు/ప్రత్యేక జీవరసాయనాల పొర వ్యాపిస్తుంది.
कुछ जगहों पर उसमें बायोरिअेक्‍टर्स मिलाए जाते है । , అలాగే దానిలో బయోరియాక్టర్స్ కలుపుతారు.
कचरा और मिट्‌टी (या पर्त के लिए इस्तेमाल किए गए विशेष पदार्थ) के सूक्ष्मजीव कचरे का विघटन करते है । , చెత్త మరియు మట్టి (లేక పొర కొరకు ఉపయోగించిన ప్రత్యేక పదార్థాలు)లోని సూక్ష్మజీవులు చెత్తను విచ్ఛిన్నం చేస్తాయి.
गड्ढ़ा पूरा भरने के बाद मिट्‌टी से लिपकर बंद कर दिया जाता है । , కందకాలు పూర్తిగా నిండిన తర్వాత మట్టి నింపడం ఆపివేస్తారు.
कुछ हफ्तों के बाद उस जगह पर उत्कृष्ट खाद बनती है । , కొన్ని వారాల తర్వాత ఆ ప్రదేశంలో ఉత్తమమైన ఎరువు లభిస్తుంది.
खाद निकालने के बाद खाली हुआ भूमीभरण स्थल पुनः उपयोग में लाया जाता हैं । , ఎరువును తీసిన తర్వాత ఖాళీ అయిన భూమిని నింపేస్థలాలను మరల ఉపయోగిస్తారు.
मिथेन गैस । , మీథేన్ వాయువు.
मिट्‌टी की पर्त । , మట్టిఆవరణ
गटर के पाणी पर प्रक्रिया । , మురికి నీటిపై ప్రక్రి‌యలు
"ग्रामपंचायत, नगर निगम, विशेषतः महानगर निगम, कचरा उठानेवाले वाहनो का निरीक्षण कीजिए निरीक्षण कीजिए । "," గ్రామ పంచాయతి, మున్సిపాలిటి ప్రత్యేకంగా కార్పోరేషన్ చెత్తను తీసె బండ్లను పరిశీలించండి పరిశీలించండి."
आजकल उन गाड़ीयों में ही कचरे को दबाकर उसका आयतन कम करने की सुविधा होती हैं । , ప్రస్తుతం ఈ బండ్ల లోనే చెత్తను అదిమి దాని ఘనపరిమాణాన్ని తగ్గించే సదుపాయం ఉంటుంది.
इस विधि को करने के लाभ बताइए ? घरेलू गंदे पानी का व्‍यवस्‍थापन (Sewage Management) गाँवो के प्रत्येक घर का गंदा पानी पासवाले जमीन में या तो बायोगॅस संयंत्र में छोड़ा जाता है । , ఈ కృత్యంచేయడం వల్ల కలిగే లాభాలు చెప్పండి. మురికి నీటి నిర్వహణ (Sewage Management) గ్రామాలలో ప్రతి ఇంటిలోని మురికినీరు భూమిలోకి లేక బయోగ్యాస్ ప్లాంటులోకి పంపిస్తారు.
पर बडे शहरों का इकट्‌ठा होनेवाला गंदा जल प्रक्रिया केंद्र में ले जाकर उसपर सूक्ष्मजैविक प्रक्रियाएँ करनी पड़ती है । , కాని పెద్ద పట్టణంలలో జమ అయ్యే మురికి నీరు ప్రక్రి‌య కేంద్రంలోకి తీసుకెళ్ళి దాని పై సూక్ష్మజీవ సంబంధ ప్రక్రి‌యలు చేయాల్సి ఉంటుంది.
"गंदे जल के किसी भी यौगिक का विघटन करनेवाले, उसी प्रकार कॉलरा, दस्त, विषमज्वर के जिवाणुओं को नष्ट करनेवाले सूक्ष्मजीव उसमें मिलाए जाते है । "," మురికి నీటిలో ఏవైనా సంయోగపదార్థాలను విచ్ఛిన్నం చేసేడి, అలాగే కలరా, విరేచనాలు, టైఫాయిడ్, బాక్టీరియా లను నష్టం చేసె సూక్ష్మజీవులను ఆ నీటిలో కలుపుతారు."
"वे उस गंदे जल में स्थित कार्बनीक पदार्थो का विघटन करके मिथेन, CO2 मुक्त करते है । "," అవి మురికి నీటిలోని కర్బన పదార్థాలను విచ్ఛిన్నం చేసి మీధేన్, CO2ను విడుదల చేస్తాయి."
फिनॉल आक्सीड़ायझींग जीवाणु ये गंदे जल में स्थित मानवनिर्मित रसायनों का (Xenobiotic) विघटन करते है । , ఫీనాల్ ఆక్సీడైజింగ్ బాక్టీరియాలు మురికి నీటిలోని మానవ నిర్మిత (Xenobiotic) రసాయనాలను విచ్ఛిన్నం చేస్తాయి.
83,83
3. कोष्ठक में दिए गए पर्यायों में से उचित पर्याय चुनकर वाक्य पुनः लिखिए । , బ్రాకెట్‌లో ఇచ్చిన పర్యాయంలో సరిౖయెన పర్యాయాన్నిఎన్నుకొని వాక్యాలను తిరిగి రాయండి.
"(जनुक, उत्परिवर्तन, स्थानांतरण, प्रतिलेखन, क्रमविकास, आंत्रपुच्छ) अ. अचानक घटित होनेवाले परिवर्तन के पीछे का कार्यकारण भाव ह्युगो द ऱ्व्हीस इनके .............. सिद्ध‌ ांत के कारण मालूम हुआ । "," (జన్యువులు, ఉత్పరివర్తనాలు, స్థానాంతరణం,ప్రతిలేఖనం, క్రమవికాసం, ఉండుకం) అ) అకస్మాత్తుగా జరిగే మార్పుల వెనుక కారణాలు హ్యుగో ద వ్రీస్ యొక్క...... అవగతౖమెనవి."
"आ. प्रथिनोंं की निर्मिति............द्‌वारा होती है, यह जॉर्ज बिड़ल और एड़वर्ड़ टेटम इन्होंने स्पष्ट किया । ", ఆ) మాంసకృత్తుల తయారి ............. ద్వారా జరుగునని జార్జ్ బిడల్ మరియు ఎడ్‌వర్డ్ టెటమ్‌లు చూపించారు.
इ. DNA के धागों पर पाए जानेवाली जानकारी RNA के धागों पर भेजने की क्रिया को ...... कहते हैं । , ఇ) DNA దారం పై గల సమాచారం RNA పైకి పంపించడాన్ని............. అంటారు.
ई. उत्क्रांती याने............ है । , ఈ) పరిణామం అనగా .............
उ. मानवीय शरीर में पाए जानेवाले........... यह अवशेषांग उत्क्रांती का प्रमाण है । , ఉ) మానవ శరీరంలో కనిపించే ............అవశేషావయవాల పరిణామానికి నిదర్శనమే.
"6. अवशेषांग क्या है, यह बताकर मानवीय शरीर में पाए जानेवाले अवशेषांगों के नाम लिखिए तथा वे अवशेषांग अन्य कौन से प्राणियों के लिए उपयुक्त हैं, लिखिए । ", .అవశేషావయాలు అంటే ఏమిటో చెబుతూ కొన్ని అవశేషావయాల పేర్లు రాయండి. ఆ అవశేషావయవాలు ఇతర ఏ జంతువులకు ఉపయోగకరమో రాయండి.
7. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए । , కింది ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి .
अ. उत्क्रांती में आनुवंशिक परिवर्तन किस प्रकार निर्भर होते है ? आ. जटिल (क्लिष्ट) प्रथिनों के निर्माण की प्रक्रिया स्पष्ट कीजिए । , అ) పరిణామంలో అనువంశిక మార్పులు ఎలా కారణభూతమవుతాయి?ఆ) నిదానంగా మాంసపు కృత్తుల నిర్మితి జరిగే ప్ర‌కియను వివరించుము.
इ. उत्क्रांती का सिद्‌धांत बताकर इसके लिए कौन -कौन से प्रमाण है । , ఇ) పరిణామ సిద్ధాంతాన్ని వివరించి దాని కొరకు ఏ నిదర్శనాలు ఉన్నాయో తెల్పండి.
ई. उत्क्रांती में शरीर विज्ञान संबंधी प्रमाणों का महत्त्व सोदाहरण स्पष्ट कीजिए । , ఈ) పరిణామంలో శరీర నిర్మాణ నిదర్శనాల ప్రాముఖ్యతను సోదాహరణంగా వివరించండి.
"उ. जीवाश्म क्या है, यह बताकर उत्क्रांती के लिए प्रमाण के रूप मे जीवाश्म को प्रमाण माना जाता है यह उदाहरण के साथ स्पष्ट कीजिए । ", ఉ) శిలాజాలు అనగా ఏమిటో చెప్పి పరిణామం నిదర్శనాలుగా శిలాజాలను ఎందుకుతీసుకుంటారో ఉదాహరణ ద్వారా వివరించుము?
ऊ. आज का मानव किस प्रकार उत्क्रांतीत होते गया इस विषय में जानकारी लिखिए । , ఊ) ప్రస్తుత మానవుడు ఎలా పరిణామం చెందుతూ వచ్చాడో వివరించండి.
4. टिप्पणी लिखिए । , లభించిన సమాచారం ఆధారంగా లఘు వ్యాఖ్యలు రాయండి
अ. लैमार्कवाद आ. डार्विन का प्राकृतिक चयन का सिद्‌धांत इ. भ्रूण विज्ञान ई. उत्क्रांती उ. संयोजी कड़ी । , అ) లామార్క్‌వాదం ఆ) డార్విన్ ప్రకృతి వరణ సిద్ధాంతం ఇ) పిండోత్పత్తి శాస్త్రం ఈ) పరిణామం ఉ) సంధాన సేతువులు
उपक्रम ः 1. Power point presentation द्वारा मानवीय उत्क्रांती का प्रस्तुतीकरण तैयार कीजिए तथा कक्षा में प्रस्तुत कीजिए । , 1. power point presentation ద్వారా మానవుని పరిణామ క్రమాన్ని తరగతిగదిలో ప్రదర్శించండి.
2. डा. सुरेशचंद्र नाड़कर्णी लिखित ‘‘ पृथ्वीवर माणूस उपराच’’ यह पुस्तक पढि़ए और मानवीय उत्क्रांती के विषय में अपने विचार प्रस्तुत कीजिए । , 2. డా.సురేష్ చంద్ర నాడకర్ణీ వ్రాసిన 'భూమిపై మానవుడు ఉపరాచ్' పుస్తకాన్ని చదవండి మరియు దాన్నిబట్టి మానవ పరిమాణం విషయంగా మీ అభిప్రాయాన్ని తెల్పండి.
"5. आनुवंशिकता क्या है, यह बताकर आनुवंशिक परिवर्तन कैसे होता है, स्पष्ट कीजिए । "," అనువంశికత అంటే ఏమిటో చెబుతూ అనువంశిక మార్పులు ఎలా జరుగునో వివరించండి.<p style=""text-align: 22.</p><p style=""text-align: 23.</p><p style=""text-align: 24.</p>"
पवन ऊर्जा यह एक स्वच्छ ऊर्जा स्रोत है परंतु पवन चक्की की सहायता से विद्य‌ ुत निर्मिती के लिए आवश्यक विशिष्ट वेग की हवा सर्वत्र उपलब्ध नहींं होती अतः इसका उपयोग सीमित है । , పవన శక్తి అనేది ఒక స్వచ్ఛౖమెన శక్తి వనరు. గాలి మర సహాయంతో విద్యుత్ ఉత్పత్తికి అవసరౖమెన ప్రత్యేక వేగం గల గాలి అంతట లభ్యం కాదు .అందువలన దీని ఉపయోగం చాలా పరిమితంగా ఉంది.
पातो की लंबाई =50 m क्षमता : 2000 kW । ," రెక్కల పొడవు = 50మీసామర్థ్యం: 2,000 kW."
पातो की लंबाई = 100 m क्षमता ः 6000 - 7000 kW । ," రెక్కల పొడవు = 100మీసామర్థ్యం: 6,000 - 7000 kW."
पातो की लंबाई = 1.5 m क्षमता : 2000 kW । ," రెక్కల పొడవు = 1.5మీసామర్థ్యం: 2,000 kW."
घरेलू , గృహాలకు.
पवन ऊर्जा प्रकल्प । , పవనశక్తి ప్రాజెక్టు.
"जानकारी प्राप्त कीजिए भारत के कुछ प्रमुख पवन विद्‌युत निर्मिती केन्द्र व उनकी क्षमता के बारे में जानकारी प्राप्त कीजिए और उनके स्थान, राज्य व निर्मिती क्षमता (MW) इस स्वरूप में सारणी तैयार कीजिए । "," సమాచారం సేకరించండి. భారతదేశంలోని కొన్ని ముఖ్యౖమెన పవన - విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు మరియు వాటి సామర్థ్యాల గురించి వివరాలు సేకరించండి. వాటి స్థానాలు, రాష్ట్రాలు, సామర్థ్యం మరియు ఉత్పత్తి సామర్థ్యం (MW)స్వరూపంలో పట్టిక తయారుచేయండి."
सागर किनारे स्थित पवनचक्की । , సముద్ర తీరంలోని ప్రాజెక్టు గాలిమరలు.
5.22 विविध क्षमता वाली पवनचक्कियाँ । , 5.22 వివిధ సామర్థ్యాల గాలిమరలు.
सौर ऊर्जापर (Solar Energy) आधारित विद्‌युत केंद्र सूर्यकिरणों में समाविष्ट प्रकाशीय ऊर्जा के उपयोग से दो प्रकार से विद्‌युत ऊर्जा का निर्माण किया जा सकता है । , సౌరశక్తి (Solar Energy) పై ఆధారపడిన విద్యుత్ కేంద్రం సూర్యకిరణాలలో గల కాంతి శక్తిని ఉపయోగించి రెండు రకాలు విద్యుత్ శక్తులను ఉత్పత్తి చేయవచ్చును.
1. ऊपर अभ्यास की गई प्रत्येक पद्धति में किसी ना किसी ऊर्जास्रोत की सहायता से जनित्र घूमाकर विद्‌युत ऊर्जा की निर्मिती की जाती है परंतु सूर्य की किरणों में समाविष्ट ऊर्जा का उपयोग करके जनित्र का उपयोग न करते हुए सीधे विद्‌युत ऊर्जा का निर्माण किया जा सकता है । , 1. మనం పైన అభ్యసించిన ప్రతి పద్ధతిలో ఏదో ఒక శక్తి వనరు సహాయంతో జనరేటర్‌ను త్రిప్పించి విద్యుత్ అయస్కాంత ప్రేరణ సిద్ధాంతాన్నుపయోగించి విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి చేయబడుతుంది.
विद्य‌ ुत चुंबकीय प्रेरण इस सिद्धांत का उपयोग न करके भी विद्‌युत निर्मिती की जा सकती है ये सौर क्षेत्र मे घटीत होता है । , కాని సూర్యకిరణాలలో గల శక్తినుపయోగించి జనరేటర్ ఉపయోగించకుండా విద్యుత్ శక్తిని ఉత్పత్తి చేయవచ్చును.
सौर विद्‌युत सेल (solar cell) सूर्य की किरणों की प्रकाशीय ऊर्जा का सीधे विद्‌युत-ऊर्जा में रुपांतरण करता है । , సౌరవిద్యుత్ ఘటం (solar cell) సూర్యకిరణాలలోని కాంతి శక్తిని నేరుగా విద్యుత్ శక్తిగా రూపాంతరం చేస్తుంది .
2. सूर्य की किरणों की प्रकाशीय ऊर्जा का रूपांतरण ऊष्मीय ऊर्जा में करके उसके द्वारा टर्बाइन की सहायता से जनित्र घूमाकर विद्‌युत ऊर्जा की निर्मिती की जाती है । , 2. సూర్యకిరణాలలోని కాంతి శక్తిని ఉష్ణశక్తిగా రూపాంతరం చేసి దాని ద్వారా టర్ బైన్ సహాయంతో జనరేటర్‌ను త్రిప్పి విద్యుత్ శక్తిని తయారు చేస్తారు.
सौर विद्‌युत सेल (Solar photovoltaic cell) सौर विद्‌युत सेल सूर्य की किरणाें की प्रकाशीय ऊर्जा का रूपांतरण सीधे विद्य‌ ुत ऊर्जा में करते हैं । , సౌర విద్యుత్ ఘటం (Solar photovoltaic cell) సౌరవిద్యుత్ ఘటం సూర్యకిరణాలలోని కాంతి శక్తిని నేరుగా విద్యుత్ శక్తిగా రూపాంతరం చేస్తుంది.
इस प्रक्रिया को ‘फोटो व्होल्टाईक परिणाम’ (photovoltaic effect) कहते हैं । , ఈ ప్రక్రియను 'ఫోటోవోల్టాయిక్ ఫలితం' (photovoltaic effect) అని అంటారు.
इस प्रकार के ऊर्जा रूपांतरण से प्राप्त होनेवाली विद्‌युत शक्ति यह दिष्ट (DC) शक्ति के रुप में ऊपलब्ध होती है । , ఈ రకౖమెన శక్తి రూపాంతరం ద్వారా లభించే విద్యుత్ శక్తి అనేది ఏకముక (DC) శక్తి స్వరూపంలో లభ్యమవుతుంది.
सौर विद्य‌ ुत सेल अर्धवाहक (semiconductor) इस विशिष्ट प्रकार के पदार्थ से (उदा. सिलिकॉन) बने होेते हैं । , ఈ సౌర విద్యుత్ ఘటం అర్థవాహక (semiconductor) యను ప్రత్యేక రకౖమెన పదార్థంతో (ఉదా .సిలికాన్) తయారు చేయబడుతుంది.
सिलिकॉन के 1 वर्ग सेंटीमीटर क्षेत्रफलवाले एक सौर विद्‌युत सेल से करीब 30 mA इतनी विद्‌युतधारा और 0.5 V इतना विभवांतर प्राप्त होता है । , 1చదరపు సెంటి మీటరు వైశాల్యం గల ఒక సౌర విద్యుత్ ఘటం ద్వారా దాదాపు 30 mA అంత విద్యుత్ ప్రవాహం అలాగే 0 .5 V అంత విభవాంతరం లభిస్తుంది.
सिलिकॉन के एक सौर विद्‌युत सेल का क्षेत्रफल 100 cm2 हो तो एक सौर सेल से करीब 3 A (30 mA/cm2 X 100 cm2= 3000 mA = 3 A) इतनी विद्‌युतधारा और 0.5 V इतना विभवांतर प्राप्त होता हैं । , ఒక సిలికాన్ సౌర ఘటం వైశాల్యం 100 cm2 ఉన్నచో .ఒక సౌరఘటం ద్వారా సుమారు 3 A (30 mA/cm2 X100 cm2 = 3000 mA = 3 A) అంత విద్యుత్ ప్రవాహం మరియు 0 .5 V అంత విభవాంతరం లభిస్తుంది.
ध्यान में रखिए सौर सेल से प्राप्त होनेवाला विभवांतर उसके क्षेत्रफल पर निर्भर नहींं होता हैं । , సౌర ఘటం ద్వారా లభించే విభవాంతరం దాని వైశాల్యౖంపై ఆధారపడి ఉండదని గుర్తుంచుకోండి.
फोटो व्होल्टाईक परिणाम सूर्य की किरणाें की प्रकाशीय ऊर्जा । , ఫోటో వోల్టాయిక్ ఫలితం సూర్యకిరణాలలోని కాంతి శక్తి ఏకముక విద్యుత్ శక్తి (DC) 56 .
दिष्ट विद्‌युत ऊर्जा । , విధ్యుత్ శక్తి.
56,56
"वैज्ञानिकों का परिचय ग्लुकोज-विघटन (ग्लायकोलायसीस) इस प्रक्रिया की खोज गुस्ताव्ह एम्ब्ड़ेन, ओट्टो में यरहाफ आैर जेकब पार्नास इन तीनों वैज्ञानिको और उनके सहकर्मियों ने मिलकर की । "," శాస్త్రజ్ఞుని పరిచయం. గ్లూకోజ్-విఘటనం (గ్లైకాలిసిస్) ప్ర‌క్రియను గుస్తావ్ ఎంబ్డేన్, ఓట్టోమేయర్‌హాఫ్ మరియు జెకబ్ పార్నాస్ అనుముగ్గురు శాస్త్రవేత్తలు మరియు ఇతర సహచరులు కలిసి పరిశోధించారు."
इसके लिए उन्होंने स्नायू पर प्रयोग किए । , దీనికొరకు వారు కండరాలౖపె ప్రయోగాలు చేశారు.
इसलिए ग्लायकोलायसिस अभिक्रिया को एम्ब्ड़ेन- में यरहाफ- पार्नास पाथ-वे’ (EMP Pathway) भी कहते हैं । , అందువలన గ్లైకాలిసిస్ ప్ర‌క్రియను 'ఎంబ్డెన్-మేయర్‌హాఫ్-పార్నాస్-వే' (EMP Pathay) అని కూడా అంటారు.
‘ट्रायकार्बोक्झीलिक अम्ल चक्र’ यह चक्रीय अभिक्रिया सर हेन्झ क्रेब्‍ज ने खोजी । , ట్రైకార్బోక్సిలిక్ ఆమ్ల వలయం' అను వలయ చర్యను సర్ హెన్జ్‌ కెబ్జ్ అనునతడు పరిశోధించారు.
इस लिए इस चक्रीय अभिक्रिया को ‘क्रेब्‍ज चक्र’ से भी संबोधित किया जाता है । , అందువలన ఈ వలయ చర్యను ‌కెబ్జ్‌వలయం అని కూడా సంబోధిస్తారు.
इस खोज के लिए उन्हें 1953 का नोबेल पुरस्कार भी प्राप्त हुआ । , అతనికి ఈ పరిశోధనకు 1953 సంవత్సరపు నోబెల్ బహుమతి లభించినది.
"सर हेन्झ क्रेब्‍ज (1900-1981) कार्बोज पदार्थ, स्निग्ध पदार्थ और प्रथिनों का विभिन्न सजीवोंंं में / कोशिकाओं में होनेवाला अनॉक्सीश्वसन आक्सीश्वसन करके ऊर्जा प्राप्त करने की अभिक्रिया स्निग्ध पदार्थ । "," సర్ హెన్జ్ కెబ్జ్ (1900 -1981). కార్బోౖహెడ్రేట్లు, ‌క్రొవ్వుపదార్థాలు మరియు మాంసకృత్తులతో వాయుశ్వాస‌క్రియజరిపి శక్తిని పొందే ప్రక్ర్రియ. వివిధ సజీవులలో/కణాలలో జరిగే అవాయుశ్వాస‌క్రియ."
स्निग्ध अम्ल । , క్రొవ్వుపదార్థాలు.
कार्बोज पदार्थ । , కార్బోౖహెడ్రేట్లు.
ग्लुकोज का विघटन (Glycolysis) । , గ్లూకోజ్-విఘటనం (గ్లైకాలిసిస్).
कर्बोज पदार्थ । , కార్బోౖహెడ్రేట్లు.
प्रथिन पायरुविक अम्ल । , పైరూవిక్ ఆమ్లాలు.
अमिनो अम्ल । , అమైనో ఆమ్లాలు.
किण्वन । , కిణ్వనం.
पायरुविक अम्ल । , పైరూవిక్ ఆమ్లం.
ग्लुकोज विघटन (Glycolysis) पायरूविक अम्ल । , గ్లూకోజ్-విఘటనం (గ్లైకాలిసిస్). పైరూవిక్ ఆమ్లాలు.
पायरुविक अम्ल किण्वन । , పైరూవిక్ ఆమ్లాలు కిణ్వనం.
किण्वन । , కిణ్వనం.
अैसेटील-को-एन्झाईम-A । , ఎసిటైల్-సహ-ఎంజైమ్ - A.
अल्कोहोल । , ఆల్కహాల్.
क्रेब्‍ज चक्र किण्व । , కెబ్జ్ వలయం.
CO2+ H2O + ऊर्जा । , CO2+H2O+ శక్తి.
"विभिन्न पदार्थ उदा.व्हिनेगर, जीवनसत्त्व , इ. विभिन्न सूक्ष्मजीव । ", వివిధ పదార్థాలు ఉదా. వినెగార్ విటమిన్లు వివిధసూక్ష్మజీవులు.
लैक्टिक अम्ल । , లాక్టికామ్లం.
"स्नायू, लाल रक्तकोशिका । ", కండరాలు ఎర్రరక్తకణాలు.
अनाॅक्सीश्वसन करनेवाले सूक्ष्मजीवाें से ऊर्जा निर्मिति : कुछ सजीव आक्सीजन के साथ नहींं रह सकते. उदा. अनेक जीवाणु । , అవాయు శ్వాసక్రియ జరిపే సూక్ష్మజీవుల శక్తి నిర్మాణం: కొన్ని సజీవులు ఆక్సిజన్ సమక్షంలో ఉండలేవు. ఉదా: అనేక బాక్టీరియాలు.
ऐसे सजीवोंंं कोे ऊर्जा प्राप्त करने के लिए अनाॅक्सीश्वसन करना पड़ता है । , ఇలాంటి సజీవులు శక్తిని పొందటానికి అవాయుశ్వాస‌క్రియ పై ఆధారపడాల్సివుంటుంది.
अनाॅक्सीश्वसन से ग्लुकोज-विघटन (ग्लायकोलायसीस) और किण्वन (फरमेंटश े न) ऐसे दो चरण होते हैं । , అవాయుశ్వాసక్రియలో గ్లూకోజ్-విఘటనం(గ్లైకాలిసిస్) మరియు కిణ్వనం (Fermentation) అను రెండు దశలు ఉంటాయి.
जिसमें ग्लुकोज का अधूरा विघटन होकर कम ऊर्जा मिलती है । , దీనిలో గ్లూకోజ్ అసంపూర్ణంగా విఘటనం చెందుటవలన తక్కువ శక్తి లభిస్తుంది.
इस अभिक्रिया में ग्लूकोज-विघटन से बने पायरुविक अम्ल का कुछ प्रकिण्वों की सहायता से अन्य कार्बनिक अम्लों में या अल्कोहल (C2H5OH) में रूपांतरण किया जाता है । , ఈ ప్రక్రియలో గ్లూకోజ్-విఘటనం నుంచి తయారైన పైరూవికామ్లం కొన్ని ఎంజైముల సహాయంతో ఇతర కర్బన ఆమ్లాలు లేక ఆల్కహాల్ (C2H2OH)లుగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
इसी को किण्वन (Fermentation) कहते हैं । , దీనినే కిణ్వనం (Fermentation) అంటారు.
"कुछ उच्च स्तर के वनस्पती, प्राणी और आक्सीजन के संपर्क में रह सकनेवाले सूक्ष्मजीव भी उनके आसपास का आक्सीजन का प्रमाण कम हो जाने पर आक्सीश्वसन के स्थान पर अनॉक्सीश्वसन करते हैं । "," కొన్ని ఉన్నతస్థాయి మొక్కలు, జంతువులు మరియు ఆక్సిజన్ సమక్షంలో ఉండే సూక్ష్మజీవులు కూడా వాటి చుట్టు ఆక్సిజన్ వాయువు స్థాయి తక్కువ అయితే వాయుశ్వాస క్రియకు బదులు అవాయుశ్వాస ‌క్రియపైఆధారపడుతాయి."
उदा. बीजाें के अंकुरण के समय यदि जमीन पानी के नीचे ड़ूबी हुई हो तो बीज अनाक्सी श्वसन करते हैं । , ఉదా: అంకురోత్పత్తి సమయంలో నేల నీటి ‌ కింద మునిగిపోతే విత్తనాలు అవాయుశ్వాస క్రియపైజరుపుతాయి.
उसी प्रकार से हम व्यायाम (कसरत) करते समय हमारी मांसपेशियाँ (स्नायू) अनॉक्सीश्वसन करती हैं । , అలాగే మనం వ్యాయామం చేస్తున్నప్పుడు మన మాంసకణాలు (కండరాలు) అవాయుశ్వాస క్రియను జరుపుతాయి
जिससे हमारे शरीर में कम मात्रा में ऊर्जा बनकर लैक्टिक अम्ल संग्रहित होता है आैर हमें थकावट महसूस होती है । , అందువల్ల మన శరీరంలో తక్కువ శక్తి తయారై లాక్టికామ్లం నిలువవుతుంది. అప్పుడు మనకు అలసిపోయినట్లు అనిపిస్తుంది.
शिक्षकों के लिए , ఉపాధ్యాయుల కొరకు
कक्षा नववी विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी इस पाठ्‌यपुस्तक से विज्ञान और प्रौद्‌योगिकी इसका सहसंबंध दिया गया है । , అలాగే తొమ్మిదవ తరగతి 'విజ్ఞానం మరియు సాంకేతిక శాస్త్రం' అనే పాఠ్యపుస్తకం లో విజ్ఞానం మరియు సాంకేతిక శాస్త్రాల పరస్పర సంబంధాన్ని గూర్చి తెలుపబడినది.
विज्ञान शिक्षण का वास्तविक उद्देश्य यह है की दैनिक जीवन में घटित होने वाली घटनाओं के बारे में तर्कपूर्ण और विवेकपूर्ण विचार किया जा सके । , దైనందిన జీవనంలో జరిగే సంఘటనలకు సంబంధించి తార్కికంగా మరియు వివేకంతో ఆలోచింప జేయుటయే నిజౖమెన విజ్ఞాన శాస్త్రం యొక్క ఉద్దేశం.
"दसवी कक्षा के विद्‌यार्थियो की आयु को ध्यान में रखते हुए आसपास घटित होने वाली घटनाओं के बारे में उनकी जिज्ञासा, उन घटनाओं के पीछे छुपे कार्यकारणभाव खोजने की संशोधन वृत्ति और स्वंय नेतृत्व करने की भावना इन सबका अध्ययन के लिए समुचित उपयोग करने के अवसर विद्‌यार्थियों को देना आवश्यक है । "," పదవ తరగతి విద్యార్థుల వయోపరిమితిని దృష్టియందుంచుకొని చుట్టు ప్రక్కలలోని సంఘటనలకు సంబంధించి కుతూహలం, ఆ సంఘటనల వెనుకగల కృత్యకారణాన్ని శోధించెడి శోధన ప్రవృత్తి మరియు స్వయంగా నేతృత్వం వహించెడి భావన వెుదలగు వానిని అధ్యయనానికి సుయోగ్యంగా ఉపయోగించెడి అవకాశం విద్యార్థులకు అందించడం ఎంతైనా అవసరం."
"विज्ञान सीखने की प्रक्रिया में अवलोकन, तर्क, अनुमान, तुलना करने और प्राप्त जानकारी का अनुप्रयोग करने के लिए प्रयोग कौशल्य आवश्यक है इसलिए प्रयोगशाला में किए जाने वाले प्रयोग करवाते समय इन कौशल्यों को विकसित करने का प्रयत्न अवश्य करना चाहिए । "," విజ్ఞానశాస్త్ర అధ్యయన ప్రక్రియలోని పరిశీలన, తార్కికం, అంచనా, పోల్చుట మరియు పొందిన సమాచారాన్ని అనువర్తనం చేయుట వెుదలగు వాటి కొరకు ప్రయోగ కౌశల్యం ఆవశ్యకం. కావున ప్రయోగశాలలో ప్రయోగాలు చేయునప్పుడు ఉద్దేశపూర్వకంగా ఈ కౌశల్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి తప్పకుండా ప్రయత్నించాలి."
विद्‌यार्थियों द्वारा आने वाले सभी अवलोकनों के पाठ्‌यांकों को स्वीकार करके अपेक्षित निष्कर्ष तक पहुँचने के लिए उन्हें सहायता करना चाहिए । , విద్యార్థుల ద్వారా వచ్చెడి అన్ని పరిశీలనల నమోదులను స్వీకరించి ఆశించిన ముగింపు చేరువరకు వారికి సహాయం చేయాలి.
"विद्‌यार्थियों के विज्ञान संबधी ं उच्च शिक्षण की नींव माध्यमिक स्तर के दो वर्ष होते हैं, इस कारण हमारा दायित्व है कि उनकी विज्ञान विषय के प्रति अभिरुची समृद्ध और संपन्न हो । ", విద్యార్థులు విజ్ఞానశాస్త్ర విషయంగా ఉన్నత విద్యకు పునాది వేయుటకు మాధ్యమిక స్థాయిలో రెండు సంవత్సరాలు ఉంటాయి. అందువలన వారిలో విజ్ఞానశాస్త్రం పట్ల అభిరుచిని వృద్ధి చేయుట మన బాధ్యత.
"विषय, वस्तु और कौशल्य के साथ वैज्ञानिक दृष्टिकोण और सर्जनात्मकता विकसित करने के लिए आप सभी हमेशा की तरह ही अग्रणी होंगे ।l "," ఆశయం మరియు కౌశల్యాలతో పాటు వైజ్ఞానిక దృష్టికోణం, సృజనాత్మకతను అభివృద్ది పరుచుటలో మీరందరు ఎల్లప్పుడు ముందంజలో ఉండే ఉంటారు."
विद्‌यार्थियों को अध्ययन में सहायत करते समय ‘थोड़ा याद कीजिए’ जैसी कृती का उपयोग करके पाठ के पूर्व ज्ञान का पुन: परीक्षण किया जाना चाहिए तथा विद्‌यार्थियों को अनुभव से प्राप्त ज्ञान और उसकी अतिरिक्त जानकारी एकत्रित करके पाठ की प्रस्तावना करने के लिए पाठ्‌यांश के प्रारंभ में ‘बताइए तो’ जैसे भाग का उपयोग करना चाहिए । , విద్యార్థులకు అధ్యయనంలో తోడ్పడుటకు 'కొంచెం గుర్తుకు తెచ్చుకొండి' అను కృత్యాన్నుపయోగించి పాఠంలోని పూర్వజ్ఞానాన్ని సమీక్ష చేయండి. అనుభవ పూర్వకంగా పిల్లలు పొందిన జ్ఞానం మరియు వారి అదనపు సమాచారాన్ని ఏకీకృతం చేసి పాఠ్యప్రస్తావన చేయుటకు పాఠ్యాంశానికి ప్రారంభంలో 'చెప్పుకోండి చూద్దాం' అనుభాగాన్ని ఉపయోగించండి.
"यह सब करते समय आपको ध्यान में आने वाले प्रश्नों, कृतियों का भी अवश्य उपयोग कीजिए । "," ఇవన్నియు చేయునప్పుడు మీకు స్ఫురించెడి వివిధ ప్రశ్నలు, కృత్యాలను కూడా తప్పకుండా ఉపయోగించండి."
विषय वस्तु के बारे में स्पष्टीकरण देते समय ‘आओ करके देख’ें (यह अनुभव आपके द्वारा देना है) तथा ‘करें और देखें’ इन दो कृतियों का उपयोग पाठ्‌यपुस्तक में प्रमुख रुप से किया गया है । , విషయానికి సంబంధించి వివరణ ఇచ్చునప్పుడు 'చేసి చూడు' లేక (ఆ అనుభవాన్ని మీరు చేసి చూపుటౖకెతే) 'చేసి చూద్దాం' ఈరెండురకాల కృత్యాలనుపాఠ్యపుస్తకంలోఉపయోగించుటకు ముఖ్యంగా ఇవ్వబడినవి.
मृदा का जैविक अंश ह्युमस (Humus) के निर्माण से भूमी के ऊपरी स्तर का निर्माण होता है । , హ్యూమస్ మట్టి (Humus) నిర్మితి వల్ల అవసరౖమెన నేలౖపె పొర తయారవుతుంది.
"केंचूएँ, फफूंदी के कारण जमीन से अनेक आवश्यक घटक (N,P,K) फसलों के लिए उपलब्ध हो सकते है । "," వానపాములు, శిలీంధ్రాల వలన నేలలోని అనేక ఆవశ్యక ఘటకాలు (N,P,K) పంటల కొరకు ఉపయోగపడవచ్చును."
मिट्टीविरहित खेतीहायड़्रोपोनीक्स में विलेय खादों का उपयोग उचित होता है परंतु रासायनिक खादों का अनिर्बंध इस्तेमाल से हानि अधिक हैं इससे मुख्यत: भूमी अनुपजाऊ होती है । , మట్టిలేని వ్యవసాయం హైడ్రోపోనిక్సులో ఇలా కరిగే ఎరువుల ఉపయోగం యోగ్యంగా ఉంటుంది. కాని రసాయనిక ఎరువుల అధిక వాడకం వలన ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది. దీనితో ముఖ్యంగా నేల నిస్సారమవుతుంది.
"कीटनाशक (Insecticides) वनस्पतियों एवं फसलों की प्राकृतिक रोगप्रतिकारक क्षमता, रोगो के प्रभाव को नष्ट कर सकती है पर कीटनाशकों के उपयोग पर कोई भी प्रतीबंध नहीं होता है । "," కీటక నాశినులు (Insecticides) మొక్కలు అలాగే పంటల సహజ రోగనిరోధక శక్తి, రోగ ఉత్పత్తిని నిరోధించవచ్చును. కాని, కీటకనాశనుల వాడకౖంపె మాత్రం ఎలాంటి అవాంతరాలుండవు."
"मेंढ़क, कीट भक्षी पक्षी जैसे किसानों के मित्र कीटों की संख्या पर नियंत्रण रखते है फिर भी फसलों के उत्पादन मे वृद्‌धि के लिए कीटनाशकों का उपयोग बडी मात्रा में किया जाता है । "," కప్పలు, కీటకభక్ష పక్షులు వంటి వ్యవసాయ మిత్రులు కీటకాల సంఖ్యను నియంత్రిస్తాయి. ఉత్పాదన పెరుగుదలకు కీటకనాశినుల ఉపయోగం అధిక పరిమాణంలో చేస్తారు."
कीटनाशक यह एक प्रकार का जहर ही है । , కీటక నాశినులు ఒక రకంగా విషపదార్థాలు.
यह जहर पानी और खाद्‌यान्न के द्वारा भोजनजाल मे फैलता है जिससे जैविक विषवृद्धी (Biomagnification) होती है । , ఈ విషం నీరు మరియు ఆహారం ద్వారా ఆహారజాలకంలోకి వ్యాపిస్తాయి. అందువల్ల జీవ సంబంధ విషవృద్ధి (Bio magnification) అవుతుంది.
"D.D.T, मेलॅथिआन, क्लाेरोपायरिफॉस जैसी अनेक कीटनाशक घातक साबित हुए है । "," D.D.T మెలాతియాన్, క్లోరోపెరిఫాస్ వంటి అనేక కీటకనాశకాలు ప్రమాదకరంగా నిలిచాయి."
8.10 खाद और कीटनाशक । , 10 ఎరువులు మరియు కీటకనాశినులు.
जैविक खेती (Organic farming) पेंड़ । , సేంద్రియ వ్యవసాయం (Organic farming). తెలికపిండి.
आजकल जैविक खेती और जैविक उत्पाद (Organic products) मानो पासवर्ड ही बन गया है । , ప్రస్తుతం సేంద్రియ వ్యవసాయం మరియు సేంద్రియ ఉత్పత్తులు (Organic products) అనేవి అంతట వ్యాపించిన పదౖమెంది .
बहुत से स्थानो पर ये जैविक उत्पाद उपलब्ध हो रहे हैं और उनकी मांग भी दिन प्रति दिन बढ़ रही है । , చాలా ప్రదేశాలలో సేంద్రియ ఉత్పత్తులు అందుబాటులోకి వస్తున్నాయి. వాటి డిమాండు దిన దినం పెరుగుతుంది.
खेती करते समय हमारे यहॉ रासायनिक खादों और किटनाशकों का अनिर्बंध उपयोग हुआ है । ," వ్యవసాయం చేస్తున్నప్పుడు మనం రసాయనిక ఎరువులను, కీటకనాశినుల అధికగా వాడుచున్నాం."
यह विषैले रसायन भोजन और पानी के माध्यम से मनुष्य तक पहुँचे है और इसके कई दूष्परिणाम मनुष्य और पर्यावरण पर दिखाई देने लगे है । , ఈ విషపూరిత రసాయనాలు ఆహారం మరియు నీటి ద్వారా మానవుల వరకు వచ్చి చేరాయి. వాటి అనేక దుష్పరిణామాలు మానవులౖపె మరియు పర్యావరణౖంపె కనిపిస్తున్నాయి.
केंचूआ खाद । , వానపాముల ఎరువు.
भूमी की उपजाऊ क्षमता और फसलों में किड़ के प्रादुर्भाव से जुड़े कई ऐसे सवाल सामने आए हैं इन्हें नियंत्रित करने के लिए आज किसान बड़ी मात्रा में जैविक खेती की और मुड़ने लगा है । , నేల సారం మరియు పంటల క్రిమి బాధిత్వానికి సంబంధించిన అనేక ప్రశ్నలు నిర్మాణమయినవి. ఈ రోజు వ్యవసాయదారులు అధిక పరిమాణంలో సేంద్రియ వ్యవసాయం వైపు వరుసకట్టారు.
इसमें मुख्य रूप से रासायनिक खादों और कीटकनाशकों पर पूर्ण तरह से प्रतिबंध लगा के कसदार देशी नस्लों के उपयोग से प्राकृतिक समतोल रखकर पर्यावरणपू्रक खेती की हुई दिखाई देती है । ," దీనిలో ముఖ్యంగా రసాయనిక ఎరువులను, కీటకనాశినులకు పూర్తి నిరోధం చేసి నాణ్యౖమెన దేశీయ వంగడాలను ఉపయోగించి ప్రకృతి సమతుల్యత కాపాడబడి వ్యవసాయం పర్యావరణపూరకంగా కనిపిస్తుంది."
निश्चित ही यह एक स्वागतशील कदम है । , కచ్చితంగా ఇది ఒక స్వాగతించదగ్గ విషయం.
8.11 खली और केंचूआ खाद । , తెలకపిండి మరియు వానపాముల ఎరువు.
8.12 मधुमक्खि का पालन मधु मक्षिका पालन (Apiculture) आपने मधुमक्खियों के छत्ते देखे होंगे । , 8.12. తేనేటీగల పెంపకం (Apiculture): మనం తేనేటీగల తేనెతెట్టను చూశాం.
ऐसे छत्तों को निकालने की बहुत ही गलत विधि अर्थात मधुमक्खियों को जलती मशालों का धुआँ करके भगाना और बाद में छत्ते के टुकड़े करके उसे निकालना । , ఇలా తేనెతెట్టలను తీసె అతి చెడ్డ పద్ధతి అనగా తేనెటీగలను వెలిగే బ్యాటరీల (Torch) పొగను పంపి తేనెటీగలను వెళ్ళ గొట్టిన తర్వాత తేనె తెట్టను ముక్కలు చేసి తీసుకొనుట.
इस विधि से छत्ते नष्ट हो जाती है परंतु बड़ी मात्रा में मधुमक्खियाँ मर जाती है । , ఈ పద్ధతిలో తేనెతెట్టలు నాశనమవుతాయి. అలాగే అధిక పరిమాణంలో తేనెటీగలు చనిపోతాయి.
98,98
देहगुहा देहगुहा (Body Cavity/Coelom) बहिर्जननस्तर शरीरभित्‍तिका और आंतरिक अवयव इन दोनों के बीच पाए जाने वाले रिक्त जगह को देहगुहा (Body Cavity) कहते है । , శరీర కుహరం (Body cavity/ Coelom) శరీర కుహరం శరీరం మరియు లోపలి అవయవాల మధ్య ఉన్న బాహ్యస్తరం ఖాళీప్రదేశాన్ని శరీరకుహరం (Body cavity)అంటారు.
बहुकोशिकीय प्राणियों मे भ्रूण अवस्था में वृद्धी के दरम्यान मध्यस्तर अंतर्जननस्तर मध्यस्तर (mesoderm) से या आँतो से देहगुहा बनती हैं । , బహుకణ జంతువుల పిండాభివృద్ధి సమయంలో మధ్యస్తరం (Mesoderm) లేక ప్రేగుల మధ్యస్తరం నుంచి శరీరకుహరం తయారవుతుంది.
इस प्रकार की देहगुहा सखंड़ कृमी संघ के प्राणी तथा उसके बाद के देहगुहा वाले प्राणी सभी संघो के प्राणियों के शरीर में होती है/पाई जाती है । , ఈ రకపు శరీరకుహరం అనెలిడా జంతువర్గం మరియు వాటి తర్వాత అన్ని వర్గాల జంతువుల శరీరంలో ఉంటుంది.
इस प्रकार बहिर्जननस्तर के प्राणियों को सत्य देहगुहा वाले प्राणी (Eu-coelomale) कहते है । ," ఈ జంతువులను ""నిజౖమెన బాహ్యస్తరం శరీర కుహరం గల జంతువులు'' (Eucoelomate) అంటారు ."
"छिद्रधारी प्राणी, आंतरगुहिन / निड़ारिया (सिलेंटरेटा) नकली देहगुहा संघ के प्राणी, चपटे कृमी संघवाले प्राणियों के शरीर में देहगुहा नहीं मध्यस्तर होती । "," పొరిఫెరా, సీలెంటిరేటా, ప్లాటిహెల్మింథిస్ వర్గాల శరీరాలలో శరీరకుహరం ఉండదు."
इस प्रकार के प्राणियों को देहगुहाहिन प्राणी (Acoelomate) अंतर्जननस्तर कहते है । ," ఇటు వంటి జంతువులను ""శరీరకుహరం మధ్యస్తరం లేని జంతువులు'' (Acoelomate) అంటారు."
गोलकृमी प्राणी के शरीर में देहगुहा होती है परंतु वह नकली देहगुहा वाले प्राणी ऊपर बताए पद्धती से तैयार नहीं होती इसलिए उसे नकली देहगुहा बहिर्जननस्तर वाले प्राणी कहते हैं । ," ఆస్కెల్మింథిస్ జంతువుల శరీరంలో శరీరకుహరముంటుంది కాని పైన పేర్కొన్న మిధ్యా శరీర కుహరంగల జంతువులు విధంగా తయారైఉండదు. కావున దానిని ""మిధ్యా శరీర కుహరం'' (Pseudocoelomate) అంటారు ."
मध्यस्तर खंड़ी़भवन (Body Segmentation) यदि प्राणियों का शरीर छोट-छोटे समान भागों में विभाजित हुआ हो तो इस प्रकार की शरीर रचना को खंड़ी़भवन अंतर्जननस्तर (Segmentated Body) कहते है । , మధ్యస్తరం ఖండీభవనం (Body Segmentation) ఒక వేళ జంతువుశరీరం చిన్న-చిన్న సమాన భాగాలుగా విభజించబడితే అటువంటి శరీరాన్ని ఖండీయుత శరీరం (Segmentated Body) అంటారు .
और प्रत्येक छोटे भाग को देहगुहा हिन प्राणी खंड़ (segment) कहते है । , ప్రతి చిన్న భాగాన్ని ఖండితం శరీరకుహరం లేని జంతువులు (Segment) అంటారు
उदा : सखंड़़ कृमीसंघ का प्राणी 6.11 देहगुहा के आधार पर प्राणियों के प्रकार केंचुआ । , ఉదా: అనెలిడా వర్గపు వానపాము. 6 .11 శరీరకుహరాన్ని బట్టి జంతువుల రకాలు
जगत प्राणी जगत कोशिका भित्तीविहीन बहुकोशिकीय प्राणी । ," రాజ్యం, జంతురాజ్యం,కణత్వచం లేని బహుకణ జంతువులు"
देहगुहा । , శరీరకుహరం  .
प्राणी संघ । , జంతువర్గం
शरीर संगठन । , శరీర వ్యవస్థీకరణ
शरीर सममिती । , శరీర సౌష్టవం
कोशिका स्तर शरीर संगठन । , కణస్థాయి శరీర వ్యవస్థీకరణ
असममिती शरीर । , సౌష్టవం రహిత శరీరం
छिद्रधारी । , పొరిఫెరా
अरिय सममिती शरीर । , వలయసౌష్టవశరీరం
आंतरगुहीन । , సీలెంటిరేటా
ऊतक/अंग / अंग संस्थान स्तर शरीर संगठन । , కణజాలం/ అవయవం/అవయవ వ్యవస్థ స్థాయి శరీర వ్యవస్థీకరణ
प्राण ी जग त । , జంతు రాజ్యం
(ki , ki
ngd , ngd
om , om
द्विपार्श्व सममिती शरीर । , ద్విపార్శ్వ సౌష్టవ శరీరం
देहगुहाहीन शरीर । , శరీరకుహరం లేని శరీరం
चपटेकृमी । , ప్లాటిహెల్మింథిస్
नकली देह गुहावाला शरीर । , మిధ్యాశరీర కుహరంగల శరీరం
गोलकृमी । , అనెలిడా
सत्य देह गुहावाला शरीर । , నిజౖమెన శరీరకుహరంగల శరీరం
-A , -A
nim , nim
सखंड़ कृमी संधिपाद मृदुकाय कवचधारी । ," ఆ్రర్థోపొడ, మొలస్కా, ఇఖైనోడర్మేటా"
कॉटेदार त्वचा वाले । , హెమికార్డెటా
alia , alia
) , .
उपर्युक्त सभी आधारभूत मुद्दों का उपयोग कर प्राणियों का आधुनिक वर्गीकरण किया गया है । , అన్ని మౌళిక అంశాలను ఉపయోగించి జంతువుల వర్గీకరణ చేయబడింది.
66,66
सामीररज्जुमंत समपृष्ठरज्जु । ," హెమికార్డెటా, పృష్టవంశం జంతువర్గం"
भारत में जैवप्रौद्‌योगिकी का विकास 1982 वर्ष में भारत सरकारने राष्ट्रीय जैव प्रौद्‌योगिकी मंड़ल की स्थापना की थी । , భారత్‌లో జీవసాంకేతిక శాస్త్రం యొక్క వికాసం 1982 సంవత్సరంలో భారత ప్రభుత్వం జాతీయ జీవసాంకేతిక శాస్త్ర మండలిని స్థాపన చేశారు.
1986 में इस मंड़ल का रूपांतरण विज्ञान एवं प्रौद्‌योगिकी मंत्रालय के अंतर्गत जैव प्रौद्‌योगिकी विभाग में किया गया । , 1986లో ఈ మండలి యొక్క రూపాంతరం విజ్ఞానం మరియు సాంకేతికజ్ఞాన మంత్రాలయ్ అంతర్గతంగా జీవసాంకేతికజ్ఞాన విభాగంగా చేశారు.
आज भारत की कई संस्थाएँ इसी जैव प्रौद्‌योगिकी विभाग के अधिकार क्षेत्र में रहकर कार्य कर रही है । , నేడు భారతదేశం లోని వివిధ సంస్థలు జీవసాంకేతిక జ్ఞాన విభాగం ఆధీనంలో ఉండి పనిచేస్తున్నాయి.
जैव प्रौद्‌योगिकी विभाग में । , జీవ సాంకేతికజ్ఞాన విభాగంలో.
"National Institute of Immunology, National Facility for animal tissue and cell culture, National centre for cell science, National brain research centre, Central institute of Medicinal and Aromatic plants इन विभिन्न संस्थांओं का समावेश है इन संस्थांओं में उच्च शिक्षा की एवं संशोधन कार्य करने । "," National Institute of Immunology, National Facility for animal tissue and cell culture,National center for cell science, National brain research center,Central institute of Medicinal and Aromatic plants వంటి సంస్థలు ఉన్నాయి. ఈ సంస్థలలో ఉన్నత విద్య మరియు పరిశోధనాల సౌకర్యాలు కల్పించుట వలన వేల కొద్ది విద్యార్థులు శిక్షణ పొదుతున్నారు."
की सुविधा की गई है जिससे हजारों छात्र स्नातक की शिक्षा लेकर संशोधन द्व‌ ारा जैव प्रौद्‌योगिकी के संयोग से देश की प्रगति में अपना योगदान दे रहे हैं । , డిగ్రీ అలాగే పి హెచ్ డి విద్యను తీసుకొని జీవసాంకేతిక శాస్త్రం ప్రకారంగా దేశం యొక్క ప్రగతిలో తమ వంతు సేవలు అందిస్తున్నారు.
जैवप्रौद्‌योगिकी के व्यावहारिक उपयोग 1. फसल जैवप्रौद्‌योगिकी : कृषी क्षेत्र में जैव प्रौद्य‌ ोगिकी का उपयोग कृषी उत्पादकता एवं विविधता को बढा़ने के लिए किया जाता है । , జీవసాంకేతిక శాస్త్రం యొక్క వ్యవహారిక ఉపయోగాలు 1. పంటల జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం: వ్యవసాయరంగంలో జీవసాంకేతిక జ్ఞానపు ఉపయోగం వ్యవసాయ ఉత్పత్తి మరియు వైవిధ్యతలను వృద్ధి చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు.
अ. संकरित बीज - दो अलग अलग फसलों के जनुक एकत्रित करके विभिन्न फसलो की संकरित प्रजातियॉ निर्माण की जाती है । , అ) సంకరిత విత్తనాలు: రెండు వేర్వేరు పంటల జన్యువులను కలిపి వివిధ పంటల సంకర జాతిని ఉత్పత్తి చేస్తారు.
फलों के लिए ये बड़े पैमाने पर उपयोगी है । , పండ్ల కొరకు ఇది అధిక పరిమాణంలో ఉపయోగపడుతుంది.
आ. जनुकीय दृष्टि से उन्नत फसले (Geneticaly modified crops) : बाहर के जनुक को किसी फसल के जनुकीय साँचे मे डालकर प्राप्त किए गए एच्छिक गुणधर्मों की फसलों को जनुकिय दृष्टि से उन्नत फसलें कहते है । , ఆ). జన్యుమార్పిడి పంటలు (Genetically modified crops): బయటి జన్యువును ఒక పంట యొక్క జన్యు సంబంధ సంకరజాతిలో వేసి ఆశించిన లక్షణాలు పొందిన పంటలను 'జన్యు మార్పిడి పంటలు' అంటారు.
"इस पद्धति से फसलों का अधिक उत्पादन देनेवाली रोगप्रतिकारक, प्रवाहकत्व प्रतिकारक, तृणनाशक प्रतिकारक,अकाल तथा थंड़ी की परिस्थिती में भी टिकने वाली वनस्पतियों की प्रजातियॉ निर्माण किया जाता है । "," ఈ పద్ధతిలో పంటల అధిక ఉత్పత్తిని ఇచ్చే, రోగనిరోధక, లవణ నిరోధక, కలుపునాశక నిరోధక, కరుమ అలాగే శీతలపరిస్థితులను తట్టుకునే పంటల జాతిని ఉత్పత్తి చేస్తారు."
बीटी कपास : बॅसिलस युरीनजाएनसीस इस जीवाणु से एक विशिष्ट जनुक निकालकर उसे कपास के जनुक से जोड़ दिया गया जिसके कारण कपास की बांड़इल्ली के लिए घातक होनेवाला जहर कपास की पत्तीयों में और बांड़ में तैयार होने लगता है । , బి.టి. పత్తి : బాసిలస్ ధూరింజాఎన్సీస్ బాక్టీరియాలోని ఒక ప్రత్యేక జన్యువును తీసి వాటిని పత్తి జన్యువులకు కలుపుతారు. దీని వల్ల బోల్ పురుగు లార్వాలకు ప్రమాదం కల్గించే విషం పత్తి పత్రాలలో మరియు బోల్ పురుగులతో తయారవడం జరిగింది.
बांड़इल्ली ने कपास की पत्ती खाई तो ये जहर उसकी अन्ननलिका को नष्ट कर देता है जिससे इल्ली मर जाती है । , బోల్ పురుగుల లార్వాలు పత్తి ఆకులను తినడం వలన ఈ విషం వాటి శరీరంలోని ఆహారనాళాన్ని నాశనం చేస్తాయి. దానివల్ల బోల్ పురుగుల లార్వాలు చనిపోతాయి.
बीटी बैंगन : बॅसिलस युरीनजाएनसीस इस जीवाणूंओ से मिलनेवाले जनूक का उपयोग कर बी.टी. बैंगन तैयार किए जाते है । , బి.టి.వంకాయలు: బాసిసల్ ధూరింజాఎన్సీస్ బాక్టీరియా నుంచి లభించిన జన్యువులను ఉపయోగించి బి.టి. వంకాయలను తయారుచేస్తారు.
बीटी कपास के जैसे ही ये बैंगन की सुधारित नस्ले कीटो का नाश करती है । , బి.టి. పత్తి మాదిరిగానే వంకాయలలో ఉత్తమ వంగడాలు ఫలాలలోని పురుగులను నాశనం చేస్తాయి.
गोल्ड़न राईस ः धान की इस प्रजाति में जीवनसत्त्व अ (Beta carotene) निर्माण करणेवाले जनुक ड़ाले गये । , గోల్డెన్ రైస్ : ఈ రకపు బియ్యం జాతిలో విటమిన్ 'ఎ' (Beta carotene)ను ఉత్పత్తి చేసె జన్యువును వేశారు.
2005 में निर्मित किए गए गोल्ड़न राईस-2 में साधारण चावल की अपेक्षा 23 गुणा अधिक बीटा कॅरोटिन मिलते है । , 2005లో తయారుచేసిన గోల్డెన్ రైస్-2లో మనం తినే బియ్యం కంటె 23 రెట్లు అధికంగా బీటాకెరోటిన్ లభిస్తుంది.
8.5 कुछ फसले तृणनाशकरोधी वनस्पतियॉं : तृण के कारण फसलों की वृद‌धि ् में बाधा निर्माण होती है । , 8.5. కొన్నిపంటలు. కలుపునాశక నిరోధక మొక్కలు: కలుపుమొక్కల వలన ముఖ్యపంటల పెరుగుదలలో అవాంతరాలు ఏర్పడుతాయి.
तृणों का नाश करने के लिए तृण नाशकों का उपयोग करने से उसका विपरीत परिणाम मुख्य फसलों पर होता है इसलिए तृणनाशक रोधी वनस्पती का निर्माण किया जा रहा है इससे बाहर निकलेवाले रसायन से तृणों पर नियंत्रण पाना आसानी से संभव हो सकता है । , కలుపు వెుక్కలను నాశనం చేయడానికి కలుపు నాశకాలను ఉపయోగిస్తే వాటి విపరీత పరిణామం ముఖ్యౖమెన పంటలౖపె పడుతుంది దాని వల్ల రసాయనిక కలుపునాశక నిరోధక మొక్కలను ఉత్పత్తి చేస్తారు. దీని నుంచి బయటపడే రసాయనాల వలన కలుపు మొక్కల నియంత్రణ సహజంగా సాధ్యపడుతుంది .
92,92
उपसंघ समपृष्ठरज्जु प्राणी यह छः वर्गो में विभाजित होकर वे छः वर्ग निम्नप्रकार से है । , ఉపవర్గం వర్టీబ్రేటాను ఆరు తరగతులుగా విభజించారు. అవి కింది విధంగా ఉన్నాయి.
अ. चक्रमुखी प्राणीवर्ग (Class- Cyclostomata) 1. इन प्राणियों में जबड़ेरहित चूषक मुख पाया जाता हैं । , అ) గుండ్రని నోరు గల జంతువులు (Class-Cyclostoamata) 1. ఇవి దవడలు లేకుండ పీల్చె నోటిని కల్గి ఉంటాయి.
2. त्वचा मृदु होकर शल्करहित होती हैं । ," 2. చర్మం మెత్తగా, పొలుసులు లేకుండ ఉంటుంది."
शरीर क्लोम छिद्र 3. इनमें संचलन हेतु युग्मक उपांग नहीं पाए जाते । , మొప్ప రంధ్రం. 3. జతలు గల ఉపాంగాలుండవు.
4. अंत: कंकाल कास्थिमय होता हैं । , 4. అంతరాస్థి పంజరం మృదులాస్థితో నిర్మితమవుతుంది.
5. ये प्राणी मुख्यतः बाह्य परजीवी (बाह्यपरपोषी) होते हैं । , 5. ఇవి చాలా మట్టుకు బాహ్యపరాన్న జీవులు.
"उदाहरण : पेट्रोमायझॉन, मिक्झीन आदि । "," ఉదాహరణలు: పెట్రోమైజాన్, మిక్సిన్ మొదలగునవి."
आँख , కళ్ళు.
6.23 चक्रमुखी प्राणीवर्ग : पेट्रोमायझॉन । , 6.23 గుండ్రని నోరుగల జంతువులు: పెట్రోమైజాన్.
चूषकमुख । , ముఖ చూషకం.
आ. मत्स्य प्राणीवर्ग (Class- Pisces) 1. ये प्राणी शीत रक्तवाले और समुद्रवासी अथवा मीठे जल में पाए जानेवाले जलचर प्राणी हैं । , అ) చేపలు (Class-Pisces) 1. ఇవి సముద్రపు నీరు లేదా మంచినీటిలో నివసించే శీతల రక్తజంతువులు
2. पाणी का प्रतिरोध कम से कम होने के लिए इनका शरीर दोनों ओर से नौकाकार होता हैं । , 2. వీటి శరీరం నీటి బత్తిడిని తట్టుకోవడానికి శరీరం రెండువైపుల మొనదేలివుంటుంది.
3. इन्हे तैरने के लिए युगल (युग्मित) अथवा अयुगल (अयुग्मित) पंख होते हैं । , 3. నీటిలో ఈదడానికి జతలు గల లేదా జతలు లేని వాజాలు ఉంటాయి.
पुच्छ पंख पार्श्वरेखा का उपयोग तैरते समय दिशा बदलने के लिए अग्रपंख होता हैं । , పుచ్ఛవాజం పార్శరేఖ పృష్టవాజం (తోకవాజం) ఈదేటప్పుడు దిశను మార్చడానికి ఉపయోగపడుతుంది.
आँख 4. इनका बाह्कंकाल शल्कपत्रों के स्वरूप में होता है तो अंतःकंकाल कास्थिमय अथवा पुच्छपंख अस्थिमय होता हैं । , నేత్రాలు. 4. వీటి బాహ్యస్థిపంజరం పొలుసులను కల్గియుంటుంది. పుచ్ఛవాజం మరియు అంతరస్థి పంజరం మృదులాస్థి లేదా ఎముకతో తయారవుతుంది.
5. श्वसन गलफड़ों़ के द्वारा होता है । , 5. మొప్పల ద్వారా శ్వాస‌క్రియ జరుగుతుంది.
"पश्चपंख मुख उदाहरण : रोहु (Rohu) स्कॉलिओड़ॉ़न, कटीपंख क्लोम छिद्र वक्षपं ख पापलेट, समुद्री घोड़ा़, शार्क, इलेक्ट्रीक-रे, स्टिंग रे आदि । "," ఉదరవాజం,ముఖం, ఉదాహరణలు: సొరచేప, సముద్ర గుర్రం, రోహు(లేబియో), విద్యుత్-రే, స్టింగ్-రే మొదలగునవి."
6.24 मत्स्य प्राणीवर्ग : स्कॉलिओड़ॉ़न इ. उभयचर प्राणीवर्ग (Class- Amphibia) आँख 1. ये प्राणी उनके ड़िंब अवस्था (भ्रूण अवस्था) में ही पानी में रहते नाक कर्णपटल धड़ हैं और जलीय श्वसन करते हैं तो प्रौढा़वस्था में वे पानी तथा जमीन (भूमी) पर भी रह सकते हैं और जलीय एवं वायवीय मृदु त्वचा श्वसन करते है इसलिए इन्हे उभयचर प्राणी कहते है । ," 6.24 చేపలు : సొరచేప (స్కాలియోడాన్). ఉభయ చరాలు (Class-Amphibia). 1. ఇవి ఢింబక దశలో కేవలం నీటిలో ఉండి జలశ్వాస క్రియను జరుపుతాయి. ప్రౌఢదశలో నీటిలో మరియు నేల మీద ఉంటాయి. జల మరియు వాయు శ్వాస ‌క్రియ జరుపుతాయి. కావున వీటిని పూర్వాంగాలు ""ఉభయచరాలు'' అంటారు."
2. इनमें उपांगो की दो जोड़ियाँ होती है और उँगलियों में नाखून अग्र पाद नहीं होते । , 2. రెండుజతల అంగాలుంటాయి. వేళ్ళకు గోళ్ళు (నఖాలు) ఉండవు.
3. इनकी त्वचा पर बाह्यकाल (शल्क) नहीं होता और त्वचा बहुधा अत्यंत मृदु होकर श्वसन के लिए सदैव नम रखी जाती मेंढ़क पश्च पाद हैं । ," 3. బాహ్యస్థి పంజరం ఉండదు. చర్మం మృదువుగా, ఎల్లప్పుడు తేమగా ఉండి శ్వాస‌ క్రియకు తోడ్పడుతుంది."
खुरदूरी 4. इनमें बाह्यकर्ण का अभाव होता है परंतु कर्णपटल होता हैं । ," పొలుసుగల. 4. వీటిలో బాహ్యచెవి ఉండదు, కాని కర్ణభేరి ఉంటుంది."
"त्वचा 5. गर्दन नहीं होती, आँखे बाहर निकली हुई होकर उन्हे पलके टोड़ होती है । "," చర్మం. 5. మెడ ఉండదు, కళ్ళు పెద్దగా వుండి, కనురెప్పలను కల్గి ఉంటాయి."
"उदा : मेंढ़क, टोड़़, सॅलेमँड़र, टी फ्राग, इक्विओपस आदि । "," ఉదాహరణలు:కప్ప,గోదురుకప్ప,సాలమాండర్ మొదలగునవి."
6.25 उभयचर प्राणीवर्ग : मेंढ़क और टोड़ । , 6 .25 ఉభయచరాలు
73,73
शुक्राणु । , శుక్రకణాలు.
अंड़कोशिका । , అండకణాలు.
मासिक धर्म रूक जाने की आयू में अंतीम कुछ सालो में अंडाशय से बाहर आनेवाले डिंब 40 – 50 साल पुराने होते है । , రుతువిరతి వయస్సు సమీపించునప్పుడు చివరి కొన్ని కణాలు సంవత్సరాలలో అండాశయం నుంచి బయటపడే అండకణాలు 40-50 సంవత్సరాలు పాతవి అయి ఉంటాయి.
उनके विभाजन की क्षमता कम हो चूकी होती है । , వాటి విభజన సామర్థ్యం తగ్గిపోతుంది.
इसलिए उनका अर्धगुणसूत्री विभाजन ठीक तरह से पूरा नहीं होता । , దాని వల్ల క్షయకరణ విభజన సక్రమంగా పూర్తవదు.
ऐसे डिंबो के फलित होने से उससे तैयार होनेवाले बालक दोषयुक्त (जैसे के डाऊन संलक्षण) पैदा होने की संभावना अधिक होती है । , ఇటువంటి అండకణం ఫలధీకరణం జరిగిన కూడ దాని నుంచి తయారయ్యే శిశువు కొన్ని డౌన్ సిండ్రోమ్‌తో పుట్టే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి.
4.18 फलन । , ఫలదీకరణం
क्या आप जानते है ? 1. युग्मक तैयार करनेवाली कोशिकाओं में गुणसूत्राे की संख्या द्विगुणी अर्थात2n होती है । , మీకు తెలుసా? 1. సంయోగబీజాలను తయారుచేసే కణాలలో క్ర్రోమోజోముల సంఖ్య ద్వయస్థితిక అనగా 2n ఉంటుంది.
जिसमें 22 जोड़ियाँ अलिंगी गुणसूत्रों की और एक जोड़ी लिंग गुणसूत्र की होती है । , వాటిలో అలైంగిక (శారీరక) ‌క్ర్రోమోజోములు 22 జతలు మరియు ఒక జత లైంగిక ‌క్ర్రోమోజోములు ఉంటాయి.
अर्थात शुक्रकोशिका अंड़कोशिका (44 + XX या 44 + XY) यह कोशिकाएँ अर्धगुणसूत्री (22 + X) या (22 + Y) (22 + X) विभाजन से विभाजित होती है । , అనగా (44 + XX లేక 44+ YY). ఈ కణాలు క్షయకరణ విభజన ద్వారా విభజన చెందుతాయి.
इसलिए युग्मकाेमें गुणसूत्राें की संख्या अगुणीत (n) रहती है । , దీనివల్ల సంయోగబీజాలలో ‌క్ర్రోమోజోముల సంఖ్య ఏకస్థితిలో (n) ఉంటుంది.
अर्थात (22 + X या 22 + Y) शुक्राणु (22 + X) या (22 + Y) इन दो प्रकारों से तैयार होते (44 + XX) (44 + XY) लड़का लड़़ क ी है । , అనగా (22+X లేక 22+Y) శుక్రకణాలు (22+X లేక 22+Y)  లేక ఈ రెండు రకాలుగా తయారవుతాయి.అమ్మాయి (44 + XX) అబ్బాయి (44 + YY) అంటారు.
तो अंड़कोशिका (22 + X) इस एकही प्रकार की होती है । , అండకణం (22+X) ఒకే రకం తయారవుతుంది.
3.19 मनुष्य में लिंग निश्चिती 2. शुक्राणु आैर डिंब ये दोनोंही कोशिकाएँ अर्धगुणसूत्री विभाजन से तैयार होते है । , మానవునిలో లింగనిర్ధారణ.
शुक्राणु वृषणेोंसे बाहर आने से पहले ही उसके अर्धसूत्री विभाजन की प्रक्रिया पूर्ण हो चूकी होती है । , శుక్రకణాలు ముష్కాల నుంచి బయటపడుటకు ముందే వాటిలో క్షయకరణ విభజన పూర్తవుతుంది.
परंतु डिंब के अर्धसूत्री विभाजन की प्रक्रिया अंडाशयसे बाहर निकलने के बाद ही अंडनलिका में फलन के समय पूर्ण होती है । , కాని అండకణాలలో క్షయకరణ విభజన ప్రక్రి‌య అండాశయం నుంచి బయటకి వచ్చిన తర్వాతనే స్త్రీ బీజవాహికలో ఫలధీకరణ సమయంలో పూర్తవుతుంది.
विकास और जन्म (Development and Birth) अंडनलिका में फलन के बाद तैयार हुए युग्माणू का कई बार अर्धसूत्री विभाजन होता है । , అభివృద్ధి మరియు జననం (Development and Birth ) స్త్రీ బీజవాహికలో ఫలధీకరణం తర్వాత తయారెన సంయుక్త బీజంలో అనేకసార్లు సమవిభజన జరుగుతుంది.
जिससे भ्रूण बनता है । , దాని నుంచి పిండం తయారవుతుంది.
इस दौरान वह गर्भाशय की ओर जाता है । , ఈ సమయంలో దాని మార్గం గర్భాశయం దిశలో జరుగుతుంది.
गर्भाशय में पहुँचने के बाद उसका अंकुरण होकर आगे की वृद्‌धि /विकास होता है । , గర్భాశయం చేరుకున్నాక అక్కడే అదినాటుకొని అభివృద్ధి చెందుతుంది.
गर्भाशय में हुई वृद्‌धि के समय भ्रूण को भोजन की आपूर्ती करने के लिए ‘अपरा’ (Placenta) नामक अंग का निर्माण होता है । , గర్భాశయంలో వృద్ధిచెందే సమయంలో పిండానికి అహార పదార్థాలను సరఫరా చేయడానికి జరాయువు (Placenta) ఉంటుంది.
फलन होने के साधारण नौ महीनो के बाद भ्रूण की पूरी वृद्‌धि हो जाति है । , ఫలధీకరణం జరిగిన తర్వాత 9 నెలల కాలంలో పిండం పూర్తిగా వృద్ధి చెందుతుంది.
4 8 12 । , .4 8 12.
16,16
20,20
24,24
28 3.20 भ्रूण में वृद‌धि ् । , 28 పిండం పెరుగుదల.
30,30
32,32
36 हफ्ते । , 36 వారాలు
8. कोशिका विज्ञान एवं जैव प्रौद्‌योगिकी Ø कोशिका विज्ञान । , 8. కణశాస్త్రం మరియు జీవసాంకేతిక శాస్త్రం కణశాస్త్రం.
Ø मातृ कोशिका /मूल कोशिका । , మాతృకణాలు/మూలకణాలు.
Ø जैव प्रौद्‌योगिकी और उसके व्यावहारिक उपयोग Ø कृषी विकास के महत्त्वपूर्ण सोपान 1. कोशिका किसे कहते है? 2. ऊतक किसे कहते है? ऊतक के क्या कार्य है? 3. ऊतक के संदर्भ में पिछली कक्षा में आपने किस प्रौद्‌योगिकी की जानकारी का थोड़ा याद कीजिए अध्ययन किया है? 4. ऊतक संवर्धन की विभिन्न प्रक्रियाएँ कौन सी हैं? साथ में दी गई आकृति को नामांकित कीजिए । ," జీవసాంకేతిక శాస్త్రం మరియు దాని వ్యవహారిక ఉపయోగం,వ్యవసాయ వికాసంలో ముఖ్యౖమెన దశలు. 1. కణం అనగానేమి? కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి. 2. కణజాలం అనగానేమి? కణజాలం పనులు ఏమి? 3 .కణజాలం గురించి గత తరగతిలో మీరు ఏ సాంకేతిజ్ఞానపు సమాచారాన్ని అధ్యయనం చేశారు? 4. కణజాల సంవర్థనంలోని వివిధ ప్రక్రియలు ఏమి? ప్రక్క పటానికి పేరును సూచించండి."
छोड़े गए रिक्त स्थानो में विभीन्न सोपानो को स्पष्ट कीजिए । , ఖాళీగా ఉన్న వివిధ దశలను స్పష్టం చేయండి.
पिछली कक्षा में हमने उतको के संवर्धन से वनस्पति निर्माण कैसे किया जाता है ? इसका अध्ययन किया । , గత తరగతిలో మనం కణజాల సంవర్థనం ద్వారా మొక్కల ఉత్పత్తిని ఎలా చేస్తారో దాని గురించి అధ్యయనం చేశాం.
उसके लिए वनस्पती की मूल कोशिकाओं का उपयोग किया जाता है । , దానికి మొక్కలలోని మూలకణాలను వాడుతారు.
क्या प्राणियों में भी ऐसी मूल कोशिकाएँ होती है । , ఏ జంతువులలోఇటువంటి మూలకణాలు ఉంటాయి?.
निरीक्षण किजिए । , పరిశీలించండి.
कोशिका विज्ञान । , కణశాస్త్రం.
(Cytology) । , (Cytology).
"इसके पूर्व हमने कोशिका के प्रकार, कोशिका की रचना, और कोशिका के अंगको का अध्ययन किया है । "," ఇంతకు ముందు మనం కణాల రకాలు, కణ నిర్మాణం మరియు కణంలోని కణాంగాల గూర్చి అధ్యయనం చేశాం."
इसे ही कोशिका विज्ञान कहते है । ," దీనిని ""కణశాస్త్రం'' అంటారు."
कोशिका विज्ञान यह जीवशास्त्र की एक शाखा है । , కణశాస్త్రం జీవశాస్త్రం యొక్క ఒక శాఖ.
इसमें कोशिका के उपरोक्त मूद्दो के अलावा कोशिका विभाजन और कोशिका से जुड़े अन्य मूद्दों का अध्ययन किया जाता हैं । , దీనిలో కణాల అంశాలేకాక కణ విభజన అలాగే కణ విషయపు ఇతర అన్ని అంశాలు అధ్యయనం చేస్తారు.
कोशिका विज्ञान के कारण मनुष्य के स्वास्थ से जुड़े क्षेत्रों में क्रांतिकारी बदलाव हो रहे हैं । , కణ శాస్త్రం వల్ల మానవుల ఆరోగ్యరంగంలో చాలా మౌలిక మార్పులు జరుగుతున్నాయి.
भारत में पुणे और बेंगलूरु में खास कोशिका संशोधन संस्था स्थापित की गई है । , భారతదేశంలో పుణె మరియు బెంగుళూరులలో ప్రత్యేకంగా కణాల పరిశోధనకు పరిశోధన సంస్థ స్థాపించారు.
पुणे में राष्ट्रीय कोशिका संशोधन संस्थान (http://www.nccs.res. in) और बेंगलूरु में ‘इनस्टेम’ (https://instem.res.in) यह 8.1 आकृति संस्थाए बहुत महत्त्वपुर्ण संशोधन कर रही हैं । , పుణెలో జాతీయ కణ పరిశోధన సంస్థ (http:// www.nccs.res.in). మరియు బెంగళూరులో ఇన్‌స్టెమ్ (https://instem.res.in) 8.1 పటంసంస్థ చాలా అమూల్యమైన పరిశోధన చేస్తున్నది.
उपरोक्त दोनों वेबसाईट पर जाकर उन संस्थांनो द्‌वारा चल रही संशोधन विषयक जानकारी आपके अध्यापक की सहायता से प्राप्त करें । ," పైన పేర్కొన్న రెండు వెబ్ౖసెట్లను దర్శించి, ఆ సంస్థలో కొనసాగుతున్న పరిశోధన విషయాలను మీ ఉపాధ్యాయుల సహాయంతో సమాచారాన్ని తీసుకొనండి."
मूल कोशिका (Stem Cells) : बहुकोशिकीय सजीवोंं के शरीर में स्थित यह विशिष्ट प्रकार की कोशिकाएँ है । , మాతృకణాలు/మూలకణాలు (Stem Cells): బహుకణ సజీవుల శరీరంలో ఉన్న ప్రత్యేక కణాలు.
कोशिकाएँ बहुकोशिकीय सजीवोंं के शरीर में स्थित अन्य सभी प्रकार की कोशिकाओं को जन्म देती है । , ఈ కణాలు బహుకణసజీవుల శరీరంలో ఇతర అన్ని రకాల కణాలకు జన్మనిచ్చును.
उसी प्रकार हमें जख्म होने पर उसे भरने (ठिक करने) में इन कोशिकाओं का महत्त्वपूर्ण योगदान होना है । , అలాగే మనకు గాయౖమెతే తిరిగి భర్తీ చేయడానికి (బాగు చేయడానికి) ఈ కణాల పాత్ర చాలా ముఖ్యౖమెనది.
पिछली कक्षा में हमने वनस्पती की मूल कोशिकाओं का अध्ययन किया था । , గత తరగతిలో మనం మొక్కల మూలకణాలను అధ్యయనం చేశాం.
अब हम प्राणियों के और विशेष कर मनुष्य के शरीर की मूल कोशिका का अध्ययन करते है । , ఇప్పుడు మనం జంతువుల మరియు ప్రత్యేకంగా మానవుల శరీరంలోని మూల కణాలను అధ్యయనం చేద్దాం.
"स्त्री युग्मक और पुयुग्मक इनका फलन होने से युग्मज बनता है, जिससे आगे चलकर सजीव का निर्माण होता है । ", స్త్రీ సంయోగ బీజం మరియు పురుష సంయోగ బీజాల ఫలదీకరణం జరిగిన తర్వాత సంయుక్త బీజం తయారవుతుంది. దాని నుంచి తర్వాతి సజీవి ఏర్పడుతుంది.
वृद्‌धि के प्रारंभिक समय से वह सजीव कोशिका का एक गोला होता है उसमें की सभी कोशिकाएँ लगभग एक जैसी ही होती है । , పెరుగుదలకు ముందు ప్రారంభంలో ఆ సజీవికి ఒక కణాల సముదాయం ఉంటుంది. వాటిలోని అన్ని కణాలు దాదాపు ఒకే విధంగా ఉంటాయి.
इन कोशिकाओं को मूल कोशिकाएँ कहते हैं पर आगे चलकर यही कोशिकाएँ अलग-अलग ऊतको का निर्माण करती है और अलग-अलग कार्य करने लगती हैैं । ," ఈ కణాలను మూలకణాలు అంటారు. కాని తర్వాత ఈ కణాలే శరీరంలో ఏవైనా కణాలను, వేర్వేరు కణజాలాలను ఉత్పత్తి చేస్తాయి మరియు వివిధ పనులు చేస్తాయి."
शरीर की किसी भी कोशिका का निर्माण करती है इसी को मूल कोशिका विभेदन कहते है । ," ""దీనిని ""మూలకణాల విభేదనం'' అంటారు ."
परंतु एक बार ऊतकों के बन जानेपर उसमें स्थित कोशिकाएँ ज्यादा तर उनके समान कोशिकाओं का । , కాని ఒకసారి కణజాలం ఏర్పడితే అ కణాలు ఎక్కువగా తమ వంటి ఇతర కణాలనే తయారుచేయగల్గుతాయి.
88,88
ई. चमगादड़ का समावेश किस वर्ग में होता हैं? 1. उभयचर 2. सरीसृप 3. पक्षी 4. स्तनधारी 7. तालिका पूर्ण कीजिए । , ఈ) గబ్బిలాన్ని ఏ తరగతిలో చేర్చారు? 1.ఉభయచరాలు 2. సరీసృపాలు 3 .పక్షులు 4 .క్షీరదాలు. 8. కింది పట్టికను పూర్తిచేయండి.
देहगुहा । , శరీరకుహరం.
जननस्तर । , జననస్తరం.
10. आकृति को नामांकित कीजिए । , పట్టికను పూర్తి చేయండి.
संघ , వర్గం.
होती है । , ఉండదు.
छिद्रधारी प्राणी संघ । , పొరిఫెరాజంతు వర్గం.
होती है आभासी होती है । , ఉండదు. మిథ్యా. ఉండును.
त्रिस्तर ----- । , త్రిస్తరిత.
--गोलकृमीं प्राणी संघ संधिपाद प्राणी संघ । ," ప్లాటిహెల్మింథిస్ జంతు వర్గం, ఆ్రర్థోపొడ జంతువర్గం."
उपक्रम : आपके परिसर में कौन-कौन से प्राणी आपको दिखाई देते है उनका प्रत्येक सप्ताह मे एक निश्चित दिन होता हैं । , ఉప‌క్రమం: మీ చుట్టు ఏఏ జంతువులు కనిపించునో వాటిని వారానికి ఒక రోజు పరిశీలించాలి.
छः महीने तक निरीक्षण कर तारीख अनुसार सूची बनाइए । , ఇలా ఆరు నెలల వరకు పరిశీలించి తేదీలను బట్టి నమోదు చేయండి.
निरीक्षण का समय समाप्त होने के बाद आपके द्वारा की गई सूची का मौसमनुसार विश्लेषण कीजिए । , నమోదు చేసినవివరాలు బుతువులను గుండ్రని బట్టి విశ్లేషణ చేయండి.
सूची बनाए गए प्राणियों का शिक्षक की सहायता से वैज्ञानिक पद्‌धतिसे वर्गीकरण कीजिए । , నమోదు చేసిన జంతువులను ఉపాధ్యాయుల సహాయంతో శాస్త్రీయంగా వర్గీకరించండి.
8. तालिका पूर्ण कीजिए । , పట్టికను పూర్తిచేయండి.
प्रकार चक्रमुखी । , రకం. గుండ్రని నోరుగల జంతువులు.
विशेषताएँ । , లక్షణాలు.
उदाहरण । , ఉదాహరణలు.
गलफडेद्वारा श्वसन उभयचर देवमछली शीतरक्त वाले 9. आकृति निकालकर नामांकित कीजिए तथा वर्गीकरण करिए । ," మొప్పల ద్వారా శ్వాసక్రి‌య, ఉభయచరాలు, తిమింగిలం, శీతల రక్త జంతువులు. 10. పటాలను గీసి సరిౖయెన పేర్లు వ్రాయండి."
"हाइड़्रा, जेलीफिश, प्लेनेरिया, गोलकृमी, तितली, केंचुआ, आक्टोपस, सितारामछली, शार्क, मेंढ़क, छिपकली, कबूतर । "," హైడ్రా, జెల్లిఫిష్, ప్లనేరియూ, గుండ్రని పురుగులు, సీతాకొక చిలుక, వానపాము, ఆక్టోపస్, సముద్ర నక్షత్రం, సొరచేప, కప్ప, పావురం, గోడబల్లి."
76,76
छायाचित्र सौजन्य : श्री.सुरेश इसावे । , ఛాయా చిత్రాల సౌజన్యం: శ్రీ సురేష్ ఇసావే.
3. सजीवों में जीवनप्रक्रिया भाग - 2 Ø प्रजनन - अलैंगिक और लैंगिक प्रजनन । , 3 సజీవులలో జీవన ప్ర‌క్రియలు భాగం -2 ప్రత్యుత్పత్తి-అలైంగిక మరియు లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి.
Ø प्रजनन और आधुनिक तकनिक । , ప్రత్యుత్పత్తి మరియు ఆధునిక సాంకేతికజ్ఞానం.
Ø लैंगिक स्वास्थ्य । , లైంగిక ఆరోగ్యం
Ø जनसंख्या विस्फोट । , జనాభా విస్ఫోటనం.
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
1. सजीवाे में पाई जानेवाली महत्त्वपूर्ण जीवनप्रक्रियाएँ कौन सी है? 2. शरीर में ऊर्जानिर्माण हेतू कौन-कौन सी जीवनप्रक्रियाएँ आवश्यक है? 3. कोशिका विभाजन के मुख्य प्रकार कौन-कौनसे है? उनमें क्या अंतर है? 4. कोशिका विभाजन में गुणसूत्रों की क्या भूमिका होती है? । , సజీవులలో ముఖ్యౖమెన జీవన ప్ర‌క్రియలుఏవి? 2.శరీరంలో శక్తి నిర్మాణానికి ఏఏ జీవన ప్ర‌క్రియలుఅవసరం? 3 .కణవిభజనలో ముఖ్యరకాలు ఏమి? వాటిలో ఏ బేధాలు ఉన్నవి? 4. కణవిభజనలో ‌క్రోమోజోములు ఏ పాత్ర వహించును?
पिछली कक्षाओं में हमने विभिन्न जीवनप्रक्रियाओं का अध्ययन किया । , గత తరగతిలో మనం వివిధ జీవన ప్ర‌క్రియల అధ్యయనం చేశాం.
"वे जीवनप्रक्रियाएँ अर्थात पोषण, श्वसन, रक्तपरिसंचरण, उत्सर्जन, संवहन, संवेदनशीलता, वृद्‌धि आदि । "," ఆ జీవనప్ర‌క్రియలన్ని అనగా పోషణ, శ్వాస‌‌క్రియ, రక్తప్రసరణ, విసర్జన, సంవేదనశీలత, ప్రతిచర్యలు మొదలగున్నవి."
प्रत्येक सजीव को जीवित रहने के लिए सभी जीवनप्रक्रियाएँ आवश्यक है । , జీవించడానికి జీవన ప్ర‌క్రియలు అత్యావశ్యకం.
"इन भिन्न-भिन्न जीवनप्रक्रियाओं जैसी ही एक और जीवनप्रक्रिया सजीवाें में पाई जाती है, वो है प्रजनन । ", ఈ వేర్వేరు జీవన ప్ర‌క్రియల వలె ఇంకొక జీవనప్ర‌క్రియ సజీవులలో కనిపిస్తుంది. అదే ప్రత్యుత్పత్తి .
लेकिन प्रजनन उस सजीव के जीवित रहने के लिए उपयोगी नहीं होता अपितु वह सजीव जिस प्रजाती का है उस प्रजाति को जीवित रखने के लिए सहायता करती है । , కాని ప్రత్యుత్పత్తి ఆ సజీవులకు జీవించడానికి ఉపయోగపడకున్నను ఆ సజీవులు ఏ జాతివో ఆ జాతి జీవించడానికి తోడ్పడుతుంది.
अ निरीक्षण कीजिए साथ की आकृतियों का निरीक्षण कीजिए । , పరిశీలించండి. ప్రక్క పటాన్ని పరిశీలించండి.
इस आधार पर कौनसी जीवनप्रक्रिया तुम्हारे ध्यान में आयी? । , దాని ఆధారంగా ఏ జీవన ప్ర‌క్రియ మీ దృష్టికి వస్తుంది?
ब ड़ , బ డ
क , క
बताइए तो ! । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!
3.1 कुछ जीवनक्रियाएँ । , కొన్ని జీవన ప్ర‌క్రియలు.
1. प्रजाति का अस्तित्व बने रहना क्या है? 2. एक सजीव से बना उसी प्रजाति का दूसरा सजीव क्या जनुकीय दृष्टि से बिल्कुल पहले सजीव जैसा ही होता है? 3. एक ही प्रजाति के दो सजीवोंंं में पूर्ण रुप से समानता होना या ना होना किस बात पर निर्भर होता है ? 4. एक सजीव से उसी प्रजाति का नया सजीव बनना और कोशिका विभाजन होना इन दोनों में क्या संबंध है ? एक सजीव से उसी प्रजाति का नया सजीव बनने की प्रक्रिया को प्रजनन कहते है । , జాతులు నిలిచి వుండుట అంటే ఏమిటి? .2. ఒక సజీవి నుంచి తయారైన అదే జాతి రెండవ జీవి జన్యుపరంగా వెుదటి జీవివలె ఉంటుందా? 3 .ఒకే జాతి రెండు సజీవుల మధ్య కచ్చితౖమెన పోలికలు ఉండుట లేక లేకపోవుట అనేది దేనిౖపె ఆధారపడి ఉంటుంది? 4 .ఒక సజీవి నుంచి అదే జాతికి చెందిన కొత్త జీవి తయారగుట మరియు కణవిభజనల మధ్య పరస్పరం ఏసంబంధ ముంటుంది? ఒక సజీవి నుంచి అదే జాతికి చెందిన కొత్త జీవి తయారగు ప్ర‌క్రియను ప్రత్యుత్పత్తి అంటారు .
प्रत्येक प्रजाति के उत्क्रांती के लिए जिम्मेंदार घटकों में प्रजनन एक महत्वपुर्ण घटक है । , సజీవుల అనేక ప్రత్యేకౖమెన లక్షణాలలో ప్రత్యుత్పత్తి ఒక విలక్షణౖమెన లక్షణం.
सजीवोंंं में प्रजनन मुख्य रुप से दो प्रकार से होता है । , ప్రతి జాతి పరిణామం కొరకు కారణభూతమయ్యే అనేక కారణాలలో ప్రత్యుత్పత్తి ఒక కారణం.
ये दो प्रकार अर्थात अलैंगिक प्रजनन और लैंगीक प्रजनन । , ఆ ప్రత్యుత్పత్తిలురెండు. అలైంగికప్రత్యుత్పత్తి మరియు లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి.
अलैंगिक प्रजनन (Asexual reproduction) युग्माणू का निर्माण किए बिना किसी प्रजाति के एक ही सजीव ने अपने समान नवजात सजीव निर्माण के लिए अपनाई हुई प्रक्रिया को अलैंगिक प्रजनन कहते है । , అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి (Asexual reproduction) సంయోగ బీజాల నిర్మితి లేకుండా ఒక జాతిలోని ఒకే జీవి అవలంబించిన నవజాత జీవి ఉత్పత్తి ప్ర‌క్రియను 'అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి' అంటారు .
दो भिन्न कोशिकाओं (युग्माणूओं) के संयोग के बिना यह प्रजनन होता है । , ఇది రెండు విభిన్న కణాల (సంయోగ బీజాల) సంయోగం లేకుండా జరిగే ప్రత్యుత్పత్తి.
इसलिए नवजात सजीव बिल्कूल मूल सजीव के जैसाही होता है । , అందువలన నవజాత జీవి కచ్చితంగా జనక జీవిని పోలి ఉండును.
इस प्रजनन में एक जनक से नए सजीव का निर्माण गुणसूत्री विभाजन द्वारा होता है । , ఈ ప్రత్యుత్పత్తిలో కేవలం ఒకే జనకకణం నుంచి క్రొత్తజీవి ఉత్పత్తి సమ విభజన వల్ల ఏర్పడుతుంది.
जननिक विचरण का अभाव यह अलैंगिक प्रजनन की हानी है तो तीव्र गती से होनेवाला प्रजनन यह इस पद्‌धती का लाभ है । , జన్యువిఘటన లోపం అనేది అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తిలోని నష్టము కాని వేగవంతౖమెన ప్రత్యుత్పత్తి అనేది ఈ పద్ధతిలోని లాభదాయక అంశం.
22,22
इसे सदैव ध्यान में रखिए 1. विद्य‌ ालय में सीढ़ियों से आते समय भीड़भाड़ मत करो एकदूसरे को मत ढ­़केलो । ," ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి 1. పాఠశాలలో మెట్లు దిగుతున్నప్పుడు ఒక చోట గుమికూడ రాదు, ఒకరి నొకరు నెట్టుకోకూడదు."
2. महत्त्व के दूरध्वनी क्रमांक ध्यान में रखिए और आवश्यक हो वहाँ पर उपयोग कीजिए । , 2 . ముఖ్యౖమెన దూరధ్వని సంఖ్యను (వెుౖబెల్ నంబరు) దృష్టిలో ఉంచుకోండి . దానిని అవసరమైనప్పుడు వాడండి.
"उदा. पुलिस 100, अग्निशमन दल 101, आपदा नियंत्रण कक्ष 108, रुग्णवाहिका 102 आदि । "," ఉదా: పోలీస్ 100, అగ్నిమాపక దళం 101, ఆపత్కాల నియంత్రణ గది 108, ఆంబులెన్స్ 102 వెుదలగునవి ."
3. रास्ता पार करते समय दाएँ तथा बाएँ ओर देखिए । ," 3. రోడ్డు దాటునపుడు ఎడమ మరియు కుడివైపు చూడవలెను,"
गाड़ीयॉ नहीं आ रही है क्या निश्चित किजीए । ," వాహనం వచ్చేది, రానిది గమనించవలెను ."
यातायत के नियमों का पालन कीजिए । , రహదారి నియమాలను పాటించవలెను.
4. लावारिस वस्तुओं को हात मत लगाओ । , ఒంటరిగాఉన్న వస్తువులను తాకరాదు.
अफवाहों को मत फैलाओ । , పుకార్లు చేయకండి .
5. भीड़वाले जगह पर गड़बड़ मत करो । , 5. జనసందడి ఉన్నచోట గందరగోళం చేయకండి .
स्वच्छता है जहाँ तंदुरस्ती है वहाँ । , పరిశుభ్రత ఎక్కడ ఉంటే ఆరోగ్యం అక్కడ ఉంటుంది .
"सुदृढ, सक्ष यही सफल म, स्वास्थ्य ता की क ुंजी । "," శరీర దారుఢ్యం, ఆరోగ్యం విజయానికి మూలం."
व्यसनों को छोड़ो खुश रहो । , దేశ భావి భారత పౌరులు నేటి విద్యార్థులు .
नियम को पालो संकट को टालो । ," నియమాలను పాటించండి, ఆపదలను నివారించండి."
देश के भावी नागरिक अर्थात आज के विद्‌यार्थी । , దేశ భావి భారత పౌరులు నేటి విద్యార్ధులు.
स्वाध्याय 1. सारणी पूर्ण कीजिए । , అభ్యాసం 1. పట్టికను పూర్తి చేయండి.
"(वाहन दुर्घटना, कगार ढ़हना, दावानल, चोरी, दंगल, युद्ध, महामारी, पानी की कमी, टीड़्ड़ी दल का हमला, वित्त मंदी, बाढ़, अकाल) आपदाएँ लक्षण । "," (వాహన ప్రమాదం, కొండ చరియలు పడుట, కార్చిచ్చు (దావానలము) దొంగతనం, అల్లర్లు, యుద్ధం, అంటువ్యాధి, నీటి ఎద్దడి, మిడుతలదాడి, ఆర్థికమాంద్యం,వరదలు, కరువు). విపత్తు, లక్షణాలు."
परिणाम । , ప్రభావం
उपाय योजनाएँ । , నివారణోపాయం.
2. टिप्पणी लिखिए । , 2. వ్యాఖ్యలు రాయండి.
"अ. आपदा- प्रबंधन प्राधिकरण आ. आपदा- प्रबंधन प्राधिकरण का स्वरूप इ. अभिरूप सराव ई. आपदा- प्रबंधन कानून, 2005 । "," అ) ఆపత్కాల నిర్వహణ అధికారం. ఆ) ఆపత్కాల నిర్వహణ స్వరూపం. ఇ) అభిముఖ సాధన. ఈ) ఆ పత్కాల నిర్వహణ చట్టం, 2005."
3. निमलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए । , 3. క్రింది ప్రశ్నలకు జవాబులు రాయండి
अ. आपदाओं की घटना के पश्चात जिला आपदानियंत्रण केंद्र की भूमिका स्पष्ट कीजिए । , అ) విపత్తు ఆఘాతం తర్వాత జిల్లా విపత్తు నియంత్రణ కేంద్రం యొక్క పాత్రను వివరించండి.
आ. दूसरे महायुदध्‌ के बाद मानवी आपदाओं में वृद्‌धि होने के कारण बताइए । , ఆ) రెండవ ప్రపంచయుద్ధం తర్వాత మానవుల విపత్తులలో పెరుగుదల జరగడానికి కారణాలు చెప్పండి.
इ. आपदा- प्रबंधन के उद्देश्य कौन से है ? ई. प्रथमोपचार का प्रशिक्षण लेना क्यों आवश्यक है? उ. आपदाग्रस्त रोगी का वहन करने के लिए कौन कौन -सी पद्धतियों का उपयोग करते है ? 4. आपदा- प्रबंधन प्राधिकरण संरचनानुसार आपके विद्‌यालय के संदर्भ में संरचना तैयार कीजिए । , ఇ) ఆపత్కాల నిర్వహణ ఉద్దేశ్యాలు ఏవి?. ఈ) ప్రథమ చికిత్స శిక్షణ తీసుకోవడం ఎందుకవసరం?. ఉ) ఆపదగ్రస్తుని / రోగిని రవాణా చేయుటకు ఏఏ పద్ధతులను ఉపయోగిస్తారు? ఎందుకు? 4. ఆపత్కాల నిర్వహణ అధికారిక నిర్మాణం వలె మీ పాఠశాలలో నిర్మాణాన్ని తయారుచేయండి.
"5. आपने अनुभव की दो आपदाओं के कारण, परिणाम तथा की गई उपाययोजनाओं के बारे में लिखिए । "," 5. మీరు అనుభవించిన రెండు విపత్తుల కారణాలు, ప్రభావాలు మరియు చేసిన నివారణోపాయాలు రాయండి"
119,119
आपदाओं का स्वरूप और विस्तार (Nature and scope of disaster) आपदाओं के विस्तार पर विचार करते समय कुछ महत्त्वपूर्ण बातों को ध्यान में रखना पड़ता है वो इस प्रकार है । , విపత్తు స్వభావం మరియు వ్యాప్తి (Nature and scope of disaster) విపత్తు వ్యాప్తి గురించి ఆలోచించడానికి కొన్ని ముఖ్యౖమెన అంశాలను ఆలోచనలోకి తీసుకోవలసినవి క్రింది విధంగా ఉంటాయి.
1. आपदा के पहले का समय (Pre-disaster phase) 2. संकेत समय (Warning phase) 3. आपातकालीन काल (Emergency phase) 4. पुनर्वसन काल (Rehabilitation phase) 5. प्रतिशोधन का काल (Recovery Phase) 6. पुन: निर्माण का काल (Reconstruction phase) । , 1 .విపత్తు ముందు దశ (Pre-disater phase) 2. హెచ్చరిక దశ (Warning phase) 3. అత్యవసర దశ (Emergency phase) 4. పునరావాస దశ (REhabilitation phase) 5. పునః ప్రాప్తి దశ (Recovery phase) 6. పునర్నిర్మాణ దశ (Reconstruction phase).
विचार कीजिए महाबाढ़ इस आपदा का स्वरुप और व्याप्ती के उपरोक्त भागों के अनुसार स्पष्ट कीजिए । , ఆలోచించండి. ఈ విపత్తు స్వభావం మరియు వ్యాప్తి విషయంగా ఆరు భాగాల గురించి వివరించండి.
आपदाओं के स्वरूप और विस्तार का पूर्णत: विचार किया जाए तो आम आदमी की दृष्टि से आपदाओं के तीन भाग संवेदनशील होते है । , విపత్తు స్వభావం మరియు వ్యాప్తి లోతుగా ఆలోచిస్తూ సాధారణ ప్రజల దృష్టిలో విపత్తు యొక్క మూడే భాగాలు సున్నితంగా ఉంటాయి.
"1. आपातकालीन स्थिती ः इस स्थिती की विशेषता अर्थात इसी समय अधिक वेग से प्रयास करके हम अधिक से अधिक लोगों के प्राण बचा सकते हैं उसी में खोज और बचाव कार्य, चिकित्सकीय मदद, प्रथमोपचार, संपर्क और संचार व्यवस्था पूर्ववत करना, खतरेवाले क्षेत्र से नागरिकों का स्थलांतर करना ऐसी और अन्य कृतियों की अपेक्षा होती है । "," 1. అత్యవసరదశ : ఈ దశ ప్రత్యేకత ఏమిటనగా అదే సమయంలో వేగంగా కదిలి ఎక్కువగా ప్రజల ప్రాణాలను కాపాడగలుగుతాం. దీనిలో వెదకడం మరియు రక్షించే పని, వైద్య సదుపాయం, ప్రథమ చికిత్స, సంబంధ మరియు సమాచార వ్యవస్థ పునరుద్ధరణ, ప్రమాదకర విభాగం నుంచి ప్రజలను స్థలాంతరణ చేయుట మరియు అనేక కృత్యాలు ఆశించదగినవి ఉంటాయి."
इसी समय आपदाओं का अनुमान लगाया जाता है । , ఈ దశలోనే విపత్తును అంచనా వేయవచ్చును.
2. संक्रमणावस्था ः इस स्थिती में आपदा कम होने पर आपदा निवारण या पुनर्वसन का कार्य किया जाता है । , 2. సంక్రమణ దశ: ఈ దశలో విపత్తు తగ్గిన తర్వాత విపత్తు నివారణ మరియు పునరావాసం పనులను మొదలుపెడుతారు.
"जैसे ढे़र को हिलाना, पानी के नल ठीक करना, रास्तों की दुरूस्ती करना आदि । "," శిథిలాలను తొలగించుట. నీటి పంపులను సరిచేయుట, రహదారులను బాగుపరుచుట మొదలగునవి."
जिससे जनजीवन पूर्व स्थिती मे आने के लिए मदद होगी । , ఈ విధంగా జనజీవనం పూర్వస్థితికి రావడానికి తోడ్పడుతుంది.
आपदग्रस्तों के पुनर्वसन करने का कार्य यह इस योजना का महत्त्वपूर्ण अंग है । , ఆపదగ్రస్తుని పునరావాసం పని ఈ పథకం యొక్క ముఖ్యౖమెన భాగం.
सामान्यत: ऐसे नागरिकों की अलग-अलग संस्थाएँ धन अथवा अन्य प्रकार की मदद कर सकती हैं । , సాధారణంగా ఇలాంటి ప్రజలకు వేర్వేరు సంస్థలు డబ్బులు లేదా ఇతర సహాయం చేయవచ్చును.
उन्हें स्थायी रुप से उद्य‌ ोगधंदे या अन्य आमदनी के साधन उपलब्ध कराने से उनकी मानसिक परेशानीयॉं कम होने में कम से कम समय लगता है और उनका वास्तविक दृष्टि से पुनर्वसन हो सकता है । ," వారికి శాశ్వత ఉద్యోగాలు, వ్యాపారాలు లేదా ఇతర ఆదాయ వనరులు కల్పిస్తే వారిలో ఉన్న మానసిక ఒత్తిడి తగ్గడానికి తక్కువ సమయం పడుతుంది. మరియు వారికి వాస్తవంగా పునరావాసం దొరుకుతుంది."
3. पुनर्निर्माण अवस्था ः यह अवस्था अत्यंत कठिन स्वरूप की है । , 3. పునర్నిర్మాణ దశ: ఈ దశ అతి సంక్లిష్టంగా ఉంటుంది.
क्योंकि उसकी शुरुआत संक्रमणावस्था में होती है । , కారణం దీని ఆరంభం సంక్రమణ దశలో జరుగుతుంది.
"इस काल में नागरिक अपनी इमारत का पुन: निर्माण, रास्ते, जल संसाधनो की व्यवस्था आदि शुरु करते हैं । "," ఈ దశలో ప్రజల తమ తమ ఇండ్ల పునర్నిర్మాణం, రహదారులు, నీటి సరఫరా ఏర్పాట్లు మొదలగునవి పనులు సమకూర్చుకొంటారు."
कृषि व्यवसाय पूर्ववत शुरु होता है । , వ్యవసాయం మరల ప్రారంభమవుతుంది.
फिर भी पुन: निर्माण का कार्य पूरा करने के लिए काफी समय लगता है । , అయినప్పటికి పునర్మిర్మాణ పని పూర్తికావడానికి చాలా కాలా వ్యవధి పడుతుంది.
आज तक पृथ्वी ने अनेक प्राकृतिक आघात सहन किए हैं । , నేటి వరకు భూమి అనేక ప్రకృతి వైపరీత్యాలను భరించింది.
उनका वर्णन सुनकर मानवी मन स्तब्ध हो जाता है । , దాని కథనం విన్న మానవుని మనస్సు చచ్చుబడిపోతుంది.
इनमें से बहुसंख्य आघात अथवा आघात से निर्माण हुई अभूतपूर्व परिस्थिती अधिक तर एशिया महाद्वीप और प्रशांत महासागर के परिसर में हुई है । , వీటిలోని అధిక సంఖ్యలో వైపరీత్యాలు ఆ వైపరీత్యాల వల్ల ఉత్పన్నమయ్యే అభూతపూర్వ పరిస్థితి చాలా సమయాలలో ఆసియూ ఖండం మరియు ప్రశాంతౖమెన మహా సముద్ర పరిసరాలలో ఏర్పడినవి.
ऐसे आघातों के कारण पृथ्वी और सजीवोंंं का अतुलनीय नुकसान हुआ है । , ఇలాంటి వైపరీత్యాల వలన భూమికి అలాగే సజీవులకు చాలా నష్టం వాటిల్లింది.
"वास्तविक रूप से देखा जाए तो अनेक वर्षों पुरानी समस्याओ ने उग्र रूप धारण करने की शुरुआत की है जैसे बढ़ती हुई जनसंख्या, उनकी बढ़ती हुई आवश्यकताएँ इसके कारण निर्माण होने वाली समस्याएँ, उनका स्वरूप अब गंभीर अवस्था में है और दूसरे महायुद‌्ध के पश्चात ऐसी आपदाएँ अधिक बढ़ती गई । "," నిజంగా చూస్తే, అనేక సంవత్సరాల పాత ప్రశ్నలు ఇప్పుడు ఉగ్రరూపం దాల్చడం మొదలైనవి. పెరుగుతున్న జనాభా, పెరిగిన వారి అవసరాలు, దానివల్ల ఉత్పన్నమయ్యే సమస్యలు, వాటి స్వరూపం ఇప్పుడు చివరి దశలో ఉన్నాయి. వాటి ద్వారా రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత ఇటువంటి విపత్తులు అధికంగా పెరిగినాయి."
"सामाजिक विषमता, वित्तीय विषमता अानुवांशिक तथा धार्मिक प्रथा ऐसे अनेक कारणों से देश में अशांति का वातावरण निर्माण होता है । "," సామాజిక అసమానత్వం, ఆర్థిక అసమానత్వం, జాతిపరౖమెన, మతపరౖమెన విరోధాలు ఇలా అనేక కారణాల వలన దేశంలో అశాంతి వాతావరణం నెలకొన్నది."
"आतंकवाद, अपहरण, सामाजिक संघर्ष ये घटनाएँ अब निरंतर घटित हो रही हैं । "," ఉగ్రవాదం, అపహరణ, సమాజంలోని సంఘర్షణ వంటి అంశాలు ఇప్పుడు నిత్యకృత్యాలైనవి ."
विकसित देशों में अनेक घातक रसायनों का उत्पादन करने अथवा उपयोग करने के लिए मनाई है परंतु उन्हीं विषैले या मनुष्य के विनाश का कारण होने वाले रसायनों का उत्पादन विकसित तथा अविकसित देशों में खुलेआम किया जाता है । , అభివృద్ధి చెందిన దేశాలలో ఎన్నో ప్రమాదకర రసాయనాలను ఉత్పత్తి చేయుట లేదా వాడుటను నిషేధించాయి. కేవలం ఆ విషపదార్థాలు మానవుల వినాశనానికి కారణ భూతమగుతాయి. ఇలాంటి రసాయనాల ఉత్పత్తిని వెనుక బడిన లేక అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో అనాలోచితంగా చేయుచున్నారు.
112,112
मानवी जिनोम प्रकल्प (Human Genome project) इस विश्व के महत्त्वपूर्ण इंटरनेट मेरा मित्र प्रकल्प के बारे में जानकारी प्राप्त कीजिए । , అంతర్జాలం నా నేస్తం మానవుని జీనోమ్ ప్రాజెక్టు (Human Genome project) ప్రపంచంలోని ముఖ్యమైన ప్రాజెక్టు గురించి అధిక సమాచారాన్ని పొందండి.
ii. उपचारात्मक (Therapeutic) क्लोनिंग जनुकीय प्रौद्‌योगिकी का उपयोग कर निर्माण केंद्रक विरहित स्त्रीबीज और दूसरे शरीर का कायिक कोशिका का केंद्रक इनमें संयोग से तैयार हुई कोशिका को की जानेवाले कुछ प्रथिन उत्पाद और वे किस रोग प्रयाेगशाला में विकसित करके उससे मूल कोशिका (stem पर उपयोगी होते हैं देखिए । , ii. వైద్యపరౖమెన క్లోనింగ్ (Therapeutic) కేంద్రకరహిత స్త్రీ సంయోగబీజం మరియు రెండవది శరీరంలోని శారీరక కణాల కేంద్రకాల సంయోగం వలన తయారైన కణాన్నిప్రయోగశాలలో వృద్ధి చేసి దాని నుంచి మూలకణాలను (stem cells) తయారుచేస్తారు.
मधुमेह cells) का निर्माण कर सकते है । , మధుమేహం కణాలను నిర్మించవచ్చు.
संबंधित व्यक्ती के कई रोगों 1. इन्सुलिन पर इन कोशिकाओं की सहायता से उपचार किया जा सकता 2. सोमॅटोस्टॅटिन बौनापन है । , సంబంధిత వ్యక్తికి గల అనేక వ్యాధులకు ఈ మూలకణాల సహాయంతో చికిత్స జరుగుతుంది1. ఇన్సులిన్ 2. సోమటోస్టటిన్.
3. इरिथ्रोपाॅयेटिन ॲनिमिया * कोशिका के जैसे ही जनुकों का भी क्लोनिंग करके उसी 4. फॅक्टर VIII हिमोफिलिया प्रकार के लाखो जनुक बनाए जाते है । ," కణాల మాదిరిగా జన్యువులను కూడా క్లోనింగ్ చేసి అదే రకపు లక్షల జన్యువులను తయారు చేస్తారు. 3. ఇరిధ్రోపాయోటిన్, 4. ఫాక్టర్ VIII."
जनुकीय चिकित्सा 5. इंटरल्युकीन कॅन्सर और अन्य कारणों के लिए इनका उपयोग किया जाता है । ," జన్యుపరౖమెన చికిత్స మరియు ఇతర కారణాలకు అది ఉపయోగపడుతుంది. 5. ఇంటర్‌ల్యూకీన్, 6.ఇంటర్‌ఫెరాన్."
"6. इंटरफेरॉन विषाणू संक्रमण * क्लोनिंग तकनीक से आनुवंशिक रोगों का संक्रमण रोकना वंशवृद्धी जारी रखना, श्वास प्रवृत्तीयॉं उच्चतम करना इतिहास के पन्नों से....... संभव होगा परंतु कई कारणों से मानवी क्लोनिंग का विश्वभर 5 जुलाई 1996 के दिन स्कॉटलैंड़ में विरोध हुआ है । "," 6. క్లోనింగ్ అనువంశిక వ్యాధుల సంక్రమణను ఆపుట, వంశాభివృద్ధిని కొనసాగించుట, ప్రత్యేక స్వభావాన్ని ఉన్నతంగా చేయుటకు సాధ్యపడుతుంది. కాని అనేక కారణాల వలన ప్రపంచమంతటా చరిత్రలోకి తొంగి చూడగా మానవుల క్లోనింగ్‌కు వ్యతిరేకత వచ్చింది. చరిత్రలోకి తొంగి చూడగా 5 జుౖలె 1996 రోజున స్కాట్‌లాండ్‌లో క్లోనింగ్ పద్ధతిలో తయారైన 'డాలీ' గొర్రె జన్మించింది."
क्लोनिंग विधि से ‘ड़ॉली’ भेड़ का जन्म हुआ । , క్లోనింగ్ పద్ధతిలో తయారైన 'డాలీ' గొర్రె.
4. औद्‌योगिक उत्पाद (श्वेत जैव प्रौद्‌योगिकी) स्कॉटिश भेड़़ के स्त्रीबीज का केंद्रक निकालकर विभिन्न औद्य‌ ोगिक रसायन कम खर्चीली प्रक्रियाओं उसकी जगह ‘फिन ड़ॉर्सेट’ प्रजाति की भेड़़ के द्वारा निर्माण कर सकते है । , పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు (శ్వేత జీవ సాంకేతికజ్ఞానం) స్కాటిష్ గొర్రె స్తీసంయోగ బీజంలోని కేంద్రకాన్ని తీసి దాని స్థానంలో 'ఫిన్ డార్సెట్' జాతి గొర్రె యొక్క స్తననకణంలో కేంద్రకాన్నివేసినారు.వివిధ పారిశ్రామికరసాయనాలను తక్కువ ఖర్చుతో కూడిన ప్రక్రియల ద్వారా ఉత్పత్తి చేస్తారు.
उदा. सुधारित यीस्ट का उपयोग गर्भाशय में वृद्‌धि की गई और अंत में ‘ड़ॉली’ का कर चोटे से मद्‌य का निर्माण करना । , ఉదా: అభివృద్ధి చెందిన యీస్ట్‌ను వాడి మొలాసిస్ నుంచి సారాయి తయారి. తర్వాత ఆ సంయోగ బీజాన్ని స్కాటిష్ గొర్రె గర్భాశయంలో వృద్ధి చేసిన తర్వాత 'డాలీ' జన్మించింది.
जन्म हुआ । , జన్మించింది
केंद्रक के गुणसूत्रों के अनुसार उसकी विशेषता थी । , కేంద్రకంలోని క్రోమోజోముల పరంగా అది ప్రత్యేకంగా ఉండింది.
स्कॉटिश भेड़ की कोई भी विशेषता 5. पर्यावरण और जैव प्रौद्‌योगिकी आधुनिक जैवप्रौद्‌योगिकी का उपयोग कर पर्यावरण उसके शरीर में नहीं थी । , పర్యావరణం మరియు జీవసాంకేతికశాస్త్రం అనేక పర్యావరణ సమస్యలను ఆధునిక జీవసాంకేతిక జ్ఞానాన్నిఉపయోగించి పరిష్కరించుట సాధ్యౖమెనది.స్కాటిష్ గొర్రెలో ఎలాంటి ప్రత్యేకత దానిశరీరంలో లేకుండెను.
कई बच्चों को जन्म देकर ड़ॉली फेफडे के रोग के कारण 14 फरवरी 2003 संबंधी बहुत से प्रश्न हल करना संभव हुआ है । , అనేక పిల్లలకు జన్మనిచ్చి డాలీ ఊపిరితిత్తుల వ్యాధితో 14 ఫిబ్రవరి 2003 సంవత్సరంలో మరణించింది.
अ. विघटन द्वारा अनुपयोगी निष्कासित जल और ठोस को मर गयी । , మరణించింది.
कचरे पर प्रक्रिया करने के लिए सूक्ष्मजैविक प्रौद्‌योगिकी का उपयोग पहले से ही किया जा रहा है । , అ) విచ్ఛిన్నక్రియ ద్వారా వ్యర్థపు మురికినీరు మరియు ఘనచెత్త పై ప్రక్రియ చేయడానికి సూక్ష్మజీవ సాంకేతిక జ్ఞానాన్ని మొదటి నుంచి ఉపయోగిస్తున్నారు. మురికి నీటిలో అధిక పరిమాణంలో సేంద్రియ పదార్థాలు ఉంటాయి.
"ऐसा निष्कासित जल नदीयो जैसे प्राकृतिक जलस्त्रोतों में प्रवाहित करने से कार्बनिक द्रव्यों का आक्सीड़ीकरण होता है, जिससे नदी के पानी में घुलनशील आक्सिजन उपयोग में लाने से उसकी मात्रा कम हो जाती है इस पर उपाय यह है की, सूक्ष्मजैव प्रौद्य‌ ोगिकी सहायता से निष्कासित जल के कार्बनिक घटकों का पहले ही आक्सीड़ीकरण करके ऐसा प्रक्रिया किया हुआ निष्कासित जल ड़ॉली (प्रतिकृती) नदीयों में छोड़ा जाना चहिए । ", ఇలా మురికి నీటిని నదులవంటి సహజ వనరులలోకి వదులుతే సేంద్రియ పదార్థాల ఆక్సీకరణం జరుగుతుంది. మరియు దాని వల్ల నదుల నీటిలో కరిగియున్న ఆక్సిజన్‌ను వాడుటవలన అది తగ్గిపోతుంది. దాని ప్రతికూల ప్రభావం నీటిలోని జీవ సృష్టౖిపె పడుతుంది. దీనిౖపె ఉపాయంగా సూక్ష్మజీవ సాంకేతిక జ్ఞానం సహాయంతో మురికి నీటిలోని సేంద్రియ పదార్థాలను ముందే ఆక్సీకరణంచేస్తారు. ఇలా ప్రక్రియ చేసిన తర్వాత మురికి నీటిని నదులలో విడుదల చేస్తారు. డాలీ (నమునా).
i. ठोस कार्बनिक निरुपयोगी पदार्थों पर प्रक्रिया करके कंपोस्ट खाद बनाते समय भी बड़ी मात्रा में सूक्ष्मजीवों का उपयोग किया जाता है । , 1. ఘన సేంద్రియ వ్యర్థ పదార్థాలను ప్రక్రియచేసి కంపోస్టు ఎరువు తయారు చేయుటకు అధిక పరిమాణంలో సూక్ష్మజీవులను ఉపయోగిస్తారు.
"ii. नए जैव तकनिक विधि में जैव उपाययोजन, जैवकीटकनाशक, जैव खाद, जैव संवेदकों आदि का समावेश होता है । "," 2. కొత్త జీవ సాంకేతిక పద్ధతిలో జీవనివారణోపాయాలు, జీవకీటక నాశకాలు, జీవ ఎరువులు, జీవ సంవేదకాలు మొదలగునవి ఉంటాయి."
"जैव उपाययोजन अर्थात वनस्पती और सूक्ष्मजीवों जैसे सजीवोंंं का उपयोग कर जल, निष्कसित जल, प्रदूषित भूमी । "," జీవ నివారణోపాయాలు అనగా మొక్కలు మరియు సూక్ష్మజీవుల వంటి సజీవులనుపయోగించి నీరు, మురికినీరు,కలుషితనేలలోని."
95,95
इस प्रकार परमाणु विखंड़न की यह श्रृंखलाप्रक्रिया चलती रहती है । , ఈ విధంగా పరమాణు విచ్ఛిత్తి గొలుసు ప్రక్రియ జరుగుతూనే ఉంటుంది .
परमाणु ऊर्जा केन्द्र में यह श्रृंखलाप्रक्रिया नियंत्रित पद्धती से की जाती है । , పరమాణు శక్తి కేంద్రంలో ఈ గొలుసు ప్రక్రియనియంత్రిత పద్ధతిలో జరుపుతారు.
निर्माण होनेवाली ऊष्मीय ऊर्जा की सहायता से विद्‌युत की निर्मिती की जाती है । , అందులో ఏర్పడే ఉష్ణశక్తి సహాయంతో విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయబడుతుంది.
इंटरनेट मेरा मित्र । , అంతర్జాలం నా నేస్తం.
केंद्रकीय विखंड़न । , కేంద్రక విచ్ఛిత్తి.
भारत के कुछ प्रमुख परमाणु विद्‌युत निर्मिती केन्द्र और उनकी क्षमता लिखिए । , భారతదేశంలోని కొన్ని ముఖ్యౖమెన అణు విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు మరియు వాటి ఉత్పత్తి సామర్థ్యం రాయండి.
स्थान कुंड़नकुलम तारापुर रावतभाटा कैगा । ," ప్రదేశం, కుండన్‌కులమ్, తారాపూర్, రావత్ భాటా, కైగా."
न्यूट्रॉन शोषण । , న్యూట్రాన్ శోషణం.
राज्य क्षमता (MW) ......... .......... ......... .......... ......... .......... ......... .......... 5.10 केंद्रकीय विखंड़न (श्रृंखला अभिक्रिया) वाष्प निर्मिती यंत्र पानी की वाष्प । , రాష్ట్రం ఉత్పత్తి సామర్థ్యం (MW) ........................ 5.10 కేంద్రక విచ్ఛిత్తి (గొలుసు చర్య).
परमाणु भट्टी । , అణు రియాక్టర్.
टर्बाइन । , టర్ౖబెన్.
नियंत्रक नलिकाएँ । , నియంత్రక కడ్డీలు.
जनित्र पंप । , జనరేటర్ పంపు.
गुणगुणा पानी । ," వేడి నీళ్ళు, ఆవిరి తయూరి యంత్రం నీటి ఆవిరి. ."
पंप ," పంపు, సాంద్రీకరణ యంత్రం."
कूलिंग टॉवर । , కూలింగ్ టవర్.
ठंड़ा पानी 5.11 परमाणु-ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत-निर्मिती केन्द्र की रुपरेखा । , చల్లని నీరు. 5.11 పరమాణు శక్తి పై ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం రూపకల్పన.
परमाणु ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केंन्द्र में कोयले जैसे खनिज ईंधन का उपयोग नहींं होता । , అణు శక్తిౖపె ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో బొగ్గువంటి ఖనిజ ఇంధనం ఉపయోగించబడదు.
अतः वायु प्रदूषण जैसी समस्या उत्पन्न नहींं होती । , అందువలన వాయు కాలుష్యం వంటి సమస్యలు ఉద్భవించవు.
इसके अलावा परिपूर्ण परमाणु ईंधन उपलब्ध हो तो परमाणु ऊर्जा निर्मिती यह एक अच्छा ऊर्जा स्रोत हो सकता है । , అంతేగాక తగినంత అణు ఇంధనం అందుబాటులో ఉంటే పరమాణు విద్యుత్ శక్తి అనేది ఒక మంచి శక్తి వనరుగా ఉపకరించవచ్చును.
परंतु परमाणु विद्‌युत ऊर्जा निर्माण करने में भी कुछ समस्याँ हैं । , కాని అణు విద్యుత్ శక్తి తయారు చేయుటలో కొన్ని సమస్యలు కూడా ఉన్నాయి.
समस्या : 1. परमाणु ऊर्जा निर्मिती केंन्द्र में परमाण्विक ईंधन के परमाणु विखंड़नके पश्चात तैयार होनेवाले पदार्थ में से भी हानिकारक परमाण्विक किरणें बाहर निकालती हैं । , సమస్యలు: 1 .అణు శక్తి ఉత్పత్తి కేంద్రంలో అణుసంబంధ-ఇంధనం పరమాణువు-విచ్ఛిన్నం జరిగిన తరువాత ఏర్పడే పదార్థం నుంచి కూడా ప్రమాదకరమైనటు వంటి అణుసంబంధ-వికిరణాలు బయటపడుతాయి.
ऐसे पदार्थ (परमाण्विक कचरे) का निष्कासन कैसे किया जाए यह वैज्ञानिकों के समक्ष एक जटिल प्रश्न है । , ఇలాంటి పదార్థాల (అణుసంబంధ వ్యర్థం)ను ఎలా తొలగించాలనేది శాస్త్రజ్ఞుల ఎదుట నిలిచిన జటిలౖమెన ప్రశ్న.
2. परमाणु ऊर्जा निर्मिती केन्द्र में दुर्घटना घटित होने पर उससे बाहर निकलनेवाले परमाण्विक विकिरण से बहुत बड़े पैमाने पर जीवित हानि हो सकती है । , 2. అణు-శక్తి ఉత్పత్తి కేంద్రంలో ప్రమాదం సంభవిస్తే దాని నుంచి బహిర్గతమయ్యే అణుసంబంధ వికిరణాల వల్ల భీకర ప్రాణహాని కలుగవచ్చును.
तुलना कीजिए कोयले पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केन्द्र और परमाणु ऊर्जा पर आधारित विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्र इनकी रूपरेखा देखकर उनकी रचना में होनेवाली समानता व असमानता इस विषय पर चर्चा कीजिए । , పోల్చిచూడండి. బొగ్గుౖపె ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తికేంద్రం మరియు అణు-శక్తిౖపె ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాల రూపకల్పన చూసి వాటి నిర్మాణంలోని సారుప్యాలను మరియు భేదాలను గూర్చి చర్చించండి.
जिलानिहाय आपदा नियंत्रण कक्ष : आपदाओं के आघात पश्चात अथवा इनकी पूर्वसूचना मिलते ही जिला नियंत्रण कक्ष की स्थापना की जाती है । , జిల్లాల వారి ఆపత్కాల నియంత్రణ గది: ఆపత్కాల ఆఘాతం తర్వాత లేక దాని గురించి ముందు సూచన లభించగానే జిల్లా నియంత్రణ గది స్థాపన జరుగుతుంది.
"आपदाओं संबंधी विविध समीता, जानकारी और अतिरिक्त मदद के लिए और निरंतर जाँच करने के लिए ये केंद्र, राज्य के विभिन्न घटकों से उदा. भूसेना, वायुसेना, नौसेना, दूरसंचार, यातायात, पॅरामिलिटरी फोर्सेस इन से निरंतर संपर्क में रहते हैं । "," విపత్తు సందర్భంగా వివిధ సమీక్షలు మరియు సమాచారం మరియు అదనపు సహాయం తీసుకొనడానికి మరియు దానిని నిరంతరం సరఫరా చేయడానికి గదులు వివిధ యంత్రంగాలు. ఉదా: సైనికసేన, వాయుసేన, నావికాసేన, దూరసంచారం, సమాచార పద్ధతి, పారమిలిటరీ బలగాలు మొదలగు వానితో నిరంతరం సంపర్కంలో ఉంటాయి."
जिले के स्वयंसेवक संगठन को एकत्रित कर आपदा निवारण कार्यों में उनका उपयोग करना यह जिम्मेंदारी नियंत्रण कक्ष की होती है । , జిల్లాలోని స్వచ్ఛంధ సేవా సంస్థలు కలిసి ఆపత్కాల నివారణ పనులలో వాటిని ఉపయోగించుట వంటి బాధ్యతలు నియంత్రణ కేంద్రానికి ఉంటాయి.
इंटरनेट मेरा मित्र आपदा प्रबंधन कार्य करने वाले आंतरराष्ट्रीय संगठनों के कार्य संबंधी अधिक जानकारी प्राप्त कीजिए । , అంతర్జాలం నా నేస్తం ఆ పత్కాల నిర్వహణకు పనులు చేసె అంతర్జాతీయ సంస్థల యొక్క పనుల విషయపు అధిక సమాచారాన్ని పొందండి 1 .
बताओ तो । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!
"राष्ट्रीय आपदा प्रतिसाद दल की स्थापना आपदा प्रबंधक कानून, 2005 नुसार हुई है । "," జాతీయ ఆపత్కాల ప్రతి స్పందన దళం యొక్క స్థాపన, ఆపత్కాల నిర్వహణ చట్టం, 2005 ప్రకారం జరిగింది."
इस दल के विभाग सैन्य दल में कार्यरत है । , ఈ దళానికి చెందిన చిన్న విభాగం సైనిక దళంలో పనిచేస్తుంది.
संपर्ण ू देश में 12 विभाग कार्यरत हैं । , సంపూర్ణ దేశంలో 12 విభాగాలు పనిచేస్తున్నాయి.
इनका मुख्य कार्यालय दिल्ली में स्थित होकर हर राज्य में सैन्य दल के माध्यम से ये कार्यरत है । , దీని కేంద్రకార్యాలయం ఢిల్లీలో ఉండుట వలన ప్రతి రాష్ట్రంలో సైనికదళం సహాయంతో చురుకుగా పనిచేస్తుంది.
महाराष्ट्र में केद्रीय आरक्षित दल के माध्यम से राष्ट्रीय आपदा प्रतिसाद दल का कार्य शुरू है । , మహారాష్ట్రలో కేంద్రీయ రక్షిత పోలీస్ దళం మాధ్యమం ద్వారా జాతీయ ఆపత్కాల ప్రతి స్పందన దళం యొక్క పని నడుస్తూ ఉంది.
"इस दल के जवानों ने देश में आने वाले तूफान, कगार ढ़हना, इमारत गिरना जैसे अनेक आपदाओं का निवारण और रक्षा करने का बड़ा कार्य किया है । "," ఈ దళంలోని సైనికులు దేశ వ్యాప్తంగా వరదలు, కొండ చరియలు పడుట, భవనాలు కూలుట ఇలా అనేక విపత్తుల నివారణ మరియు రక్షించే గొప్ప పనులు చేస్తారు."
संकेतस्थल : www.ndrf.gov.in । , సంకేతస్థలం: www.ndrf.gov.in
1. प्रथमोपचार किसे कहते हैं ? 2. आपदाओं में जख्मी हुए आपदाग्रस्त लोगों को प्रथमोपचार कैसे देना चाहिए ? । , ప్రథమ చికిత్స అనగానేమి?. 2. విపత్తులో గాయపడిన ఆపదగ్రస్తులకు ప్రథమ చికిత్స ఎలా చేస్తారు? .
प्रथमोपचार और आपत्कालीन कृती पिछली कक्षा में आपने आपदाओं में जख्मी होने के पश्चात कौन-कौन से प्रथमोपचार करने है इनकी जानकारी ली है । , ప్రథమ చికిత్స మరియు అత్యవసరస్థాయి కృత్యాలు (First Aid and actions in Emergency) గత తరగతిలో మీరు విపత్తులో గాయపడిన తర్వాత ఏఏ ప్రథమ చికిత్సలు చేస్తారో దాని సమాచారం తెలుసుకున్నారు.
"अपनी कक्षा के सहकारी अासपास के लोग किसी ना किसी आपदा का शिकार हो जाते हैं, उनको चोट लगती है, ऐसे समय में आपने प्राप्त की हुई जानकारी का उपयोग करना उनकी दृष्टि से लाभदायक होता है । "," మన తరగతిలోని మిత్రులు, చుట్టుప్రక్కల జనాలు ఏదో ఒక విపత్తులో చిక్కుకొని కనిపిస్తారు. అప్పుడు వారికి గాయౖమెనప్పుడు మనం తీసుకున్న సమాచారాన్ని ఉపయోగించుట వారి దృష్టిలో లాభదాయకమవుతుంది ."
कभी कभी हमारी असावधानियों से भी आपदाएँ आती हैं । , అప్పుడుప్పుడు మనకు కూడా అనుకోకుండా విపత్తు సంభవిస్తుంది.
परिसर में रहते वक्त आगे दिए हुए कुछ चिह्न‌ दिखाई देते हैं । , పరిసరాలలో వెళ్ళుతున్నప్పుడు క్రింద ఇచ్చిన ప్రకారంగా కొన్ని చిహ్నాలు కనిపిస్తాయి.
ऐसे चिह्‌न खतरों को टालने के लिए अत्याधिक उपयुक्त होते हैं । , వీటిని నిర్లక్ష్యం చేయకూడదు . ఇలాంటి చిహ్నాలు ప్రమాదాన్ని తప్పించుకోవడానికి ఎక్కువ ఉపయోగపడుతాయి.
10.2 चिह्‌न । , 10. 2 చిహ్నాలు
116,116
"समस्या : 1. कोयले के ज्वलन से होनेवाला वायूप्रदूषण : कोयले के ज्वलन से कार्बनड़ाय आक्साइड़, सल्फर के आक्साइड़स्‌, नायट्रोजन के आक्साइड़स जैसी स्वास्थ्य के लिए घातक गैसें वातावरण में उत्सर्जित होती है । "," సమస్యలు:1. బొగ్గు దహనం వలన జరిగే గాలి కాలుష్యం: మీకు తెలుసా? బొగ్గు దహనం వల్ల కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ భారతదేశంలోని కొన్ని ముఖ్యౖమెన ఉష్ణశక్తి ఆధారిత విద్యుత్ ఉత్పత్తి మరియు సల్ఫర్ౖడెఆక్సైడ్, నైట్రోజన్ ఆక్సైడ్స్ వంటివి ఆరోగ్యానికి హాని కలిగించే వాయువులు వాతావరణంలోకి విడువబడుతాయి."
2. कोयले के ज्वलन से उत्सर्जित गैसों के साथ ईंधन के सूक्ष्म कण भी वायु मंडल सें छोड़े जाते हैं जिससे श्वसन संस्थान के गंभीर विकार उत्पन्न हो सकते है । , బొగ్గు దహనం వలన ఉద్గార వాయువులతో పాటు ఇంధనం యొక్క సూక్ష్మకణాలు కూడా వాతావరణం లో మిగిలి ఉన్నాయి. వీటివలన శ్వాస వ్యవస్థలో గంభీరౖమెన వ్యాధులుఉద్భవించవచ్చును.
क्या आप जानते है? भारत के कुछ प्रमुख ऊष्मीय ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केंन्द्र व मेगावॉट्स में उनकी क्षमता इस प्रकार है । , మీకు తెలుసా? భారతదేశం లోని కొన్ని ముఖ్యమైన ఉష్ణశక్తి ఆధారిత విద్యుత్ ఉత్పత్తికేంద్రాలు మరియు వాటి సామర్థ్యం మెగా వాట్లలో క్రింది విధంగా ఉంది.
ठिकाण राज्य निर्मिती क्षमता(MW) विंध्यनगर मध्य प्रदेश 4760 मुन्द्रा गुजरात 4620 मुन्द्रा गुजरात 4000 तमनार छत्तीसगढ 3400 चंद्रपूर महाराष्ट्र 3340 । ," ప్రదేశం రాష్ట్రం ఉత్పత్తి సామర్థ్యం (MW) వింధ్య నగర్ మధ్యప్రదేశ్ 4760, ముంద్రా గుజరాత్ 4620, ముంద్రా గుజరాత్ 4000, తమ్‌నార్ ఛత్తీస్‌గఢ్ 3400, చంద్రపూర్ మహారాష్ట్ర 3340."
"3. इसमें उपयोग में लाया जानेवाला ईंधन अर्थात कोयला, इसका भूगर्भ में भंड़ार सीमित है । ", ఇందులో వాడే ఇంధనం అనగా బొగ్గు భూగర్భంలో వాటి నిలువలు పరిమితంగా ఉన్నాయి.
अतः भविष्य में विद्‌युत निर्मिती के लिए कोयले की उपलब्धता पर प्रतिबंध आएगा ही । , అందువలన భవిష్యత్తులో విద్యుత్ ఉత్పత్తికి బొగ్గు లభ్యతపై పరిమితులు విధించవచ్చును.
परमाणु–ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत-उर्जा निर्मिती केन्द्र परमाणु–ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत-उर्जा निर्मिती केन्द्र में भी जनित्र घुमाने के लिए भाप पर चलनेवाले टर्बाइन का ही उपयोग किया जाता है । ," అణు శక్తిౖపె ఆధారపడే విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం అణు శక్తి పైఆధారపడే విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలలో కూడా, జనరేటర్‌ను త్రిప్పుటకు, ఆవిరితో నడిచే టర్ౖబెన్‌నునే ఉపయోగిస్తారు."
लेकिन यहॉ यूरनि े यम या प्लूटोनियम जैसे परमाणूओं के विखंड़न (Fission) से निर्माण होनेवाली ऊष्मा ऊर्जा का उपयोग पानी से उच्च तापमान की और दाब की वाष्प निर्माण करने के लिए किया जाता है । ," కాని, ఇక్కడ యురేనియం లేదా ప్లూటోనియం వంటి పరమాణవుల కేంద్రాల విచ్ఛిత్తి ద్వారా ఉత్పత్తి అయిన ఉష్ణశక్తిని నీటికి అత్యంత ఉష్ణోగ్రత నిచ్చుటకు, మరియు పీడనం గల ఆవిరిని తయారు చేయుటకు ఉపయోగిస్తారు."
इस वाष्प की शक्ति से टर्बाइन घूमता है । , ఈ ఆవిరిశక్తితో టర్ౖబెన్ తిరుగుతుంది.
जिससे जनित्र घुमकर विद्‌युत निर्मित होती है । , దాని వలన జనరేటర్ తిరిగి విద్యుత్ ఉత్పత్తి అవుతుంది.
परमाणु -विद्य‌ ुत केन्द्र की रचना निम्न प्रकार से आकृती दर्शाई गई है । , ఆ విద్యుత్ కేంద్రంలోని నిర్మాణం క్రింది విధంగా ప్రవాహ చిత్రంను 5 .8 చూపవచ్చును.
परमाणु विखंड़न के लिए परमाणुभट्टी । , పరమాణు విభంజనమునకు పరమాణు కొలిమి
पानी से वाष्प की निर्मिती के लिए यंत्ररचना । , నీటితో ఆవిరిని తయారు చేయు యంత్రం
इंधन: युरेनिअम/प्लुटोनिअम । , ఇంధనం: యురేనియం
भाप पर चलनेवाले टर्बाइन । , ఆవిరితో నడిచే టర్ౖబెన్
जनित्र । , జనరేటర్
विद्‌युत ऊर्जा । , విద్యుతశ్రక్తి
भाप का रूपांतरण पुनः पानी में करने के लिए यंत्ररचना 5. 8 अणु-विद्‌युत केंद्र की रचना । , ఆవిరిని మళ్ళీ నీరుగా రూపాంతరం చేసే యంత్రం 5.8. అణు విద్యుత్ కేంద్రంలోని నిర్మాణం
"अर्थात यहाँ परमाणु ऊर्जा का रूपांतरण प्रथम ऊष्मीय ऊर्जा में, ऊष्मीय ऊर्जा का रूपांतरण वाष्प की गतिज ऊर्जा में, वाष्प की गतिज ऊर्जा का रूपांतरण टर्बाइन व जनित्र की गतिज ऊर्जा में और अंत में जनित्र की गतिज ऊर्जा का रूपांतरण विद्‌युत ऊर्जा में होता है । "," అనగా ఇచ్చట పరమాణులోని శక్తి రూపాంతరం మొదట ఉష్ణశక్తిలోకి, ఉష్ణశక్తి రూపాంతరం ఆవిరి యొక్క గతి శక్తిలోకి, ఆవిరి గతి శక్తి రూపాంతరం టర్ౖబెన్ మరియు జనరేటర్ గతి శక్తిలోకి చివరికి జనరేటర్ గతి శక్తి విద్యుత్ శక్తిగా రూపాంతరం చెందుతుంది."
क्रमशः होनेवाले ऊर्जा के इस रूपांतरण को निम्नलिखित प्रवाह आकृति द्वारा दर्शाया गया हैं । , దశలవారిగా జరిగే ఈ శక్తి రూపాంతరం కూడా క్రింది పటంలో (5 .9) చూపబడినది.
परमाणु की ऊर्जा । , పరమాణువులోని శక్తి
ऊष्मीय ऊर्जा । , ఉష్ణశక్తి
वाष्प की गतिज ऊर्जा । , ఆవిరిలోని గతిశక్తి
टर्बाइनकी गतिज ऊर्जा । , టర్ౖబెన్‌లోని శక్తి
विद्‌युत ऊर्जा । , విద్యుశక్తిగతి శక్తి
5.9 परमाणु विद्‌युत निर्मिती केंद्र में ऊर्जा का रुपांतरण । , 5.9 అణువిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలోని దశలు
बताइए तो ! परमाणु विखंड़न की प्रक्रिया कैसे होती है? युरेनियम-235 इस परमाणु पर न्युट्रॉन का प्रहार करने पर उसका रूपांतर युरनि े यम-236 इस समस्थानिक में होता है । , చెప్పుకోండి చూద్దాం! పరమాణు విచ్ఛిత్తి (Fission) ప్రక్రియ ఎలా జరుగుతుంది? యురేనియం-235 పరమాణువుపై న్యూట్రాన్‌తో తాడనం చేసినప్పుడు అది యురేనియం-236 ఐసోటోప్‌గా (సమస్థానియాలు) రూపాంతరం చెందును.
यूरेनियम-236 अत्यंत अस्थिर होने के कारण उसका बेरियम और क्रिप्टॉन में विखंड़न होकर तीन न्यूट्रॉन और 200 MeV इतनी ऊर्जा उत्सर्जित होती है । , యురేనియం-236 అత్యంత అస్థిరమగుట వలన బేరియం మరియు క్రిప్టాన్‌లుగా విచ్ఛిత్తి జరిగి మూడు న్యూట్రానులు మరియు 200 MeV శక్తి విడుదలగును.
इस अभिक्रिया में निर्मित हुए तीन न्यूट्रॉन इसी प्रकार से और तीन यूरेनियम-235 परमाणूओं का विखंड़न करके ऊर्जामुक्त करते हैं । , ఈ చర్యలో తయారైన మూడున్యూట్రానులు అదే విధంగా ఇంకను మూడుఅధిక యురేనియం-235 పరమాణువులను విచ్ఛిత్తి చేసి శక్తిని విడుదల చేస్తాయి.
इस प्रक्रिया में निर्मित हुए न्यूट्रॉन भी युरनि े यम के अन्य परमाणुओं का विखंड़न करते है । , ఈ ప్రక్రియలో కూడా తయారైనన్యూట్రాన్‌లు ఇతర యురేనియం పరమాణువులను విచ్ఛిత్తి చేస్తాయి.
50,50
इनके विषैले रसायन और प्रदूषकों को नष्ट करना अथवा अवशोषित कर लेना । , కలుషితనేలలోని విషపూరిత రసాయనాలు మరియు కాలుష్యపదార్థాలను నష్టం చేయుట/శోషించుకొనుట.
इसके लिए वनस्पतियों का उपयोग किया गया हो तो उसे Phyto-remediation कहते हैं । , దీని కొరకు మొక్కలను ఉపయోగించడాన్ని పైటో రిమీడియోషన్' (Phyto-remediation) అంటారు.
जैव उपाययोजन के कुछ उदाहरण निम्नप्रकार हैं । , జీవనివారణోపాయాల యొక్క కొన్ని ఉదాహరణలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి.
* सूड़ोमोनास ये जीवाणु दूषित पानी और जमीन से हायड़्रोकार्बन और तेल जैसी प्रदूषक अलग करने में उपयोगी होते हैं । , * సూడోమోనాస్ బాక్టీరియాకలుషితనీరు మరియు నేలలోని హైడ్రోకార్బన్లు మరియు నూనె వంటి కాలుష్యపదార్థాలు వేరు చేయడానికి ఉపయోగపడుతుంది.
* टेरिस व्हिटाटा (Pteris vitata) यह फर्न प्रजाति की वनस्पती जमीन से आर्सेनिक धातु काे अवशोषित कर लेती है । , *టెరిస్ విటాటా (Pteris vitata) అనెడి ఫెర్న్ జాతి మొక్క నేలలోని అర్సెనిక్ లోహాన్ని శోషిస్తుంది.
* भारत मे जनुकीय दृष्टि से उन्नत सरसों की एक प्रजाति सेलनि े यम खनिज बड़ी मात्रा में अवशोषित कर लेती है । , *జన్యుపరంగా వృద్ధి చెందిన భారతదేశంలోని ఒక జాతి సెలెనియం ఖనిజలవణాలను అధిక పరిమాణంలో శోషిస్తాయి.
* सूरजमूखी यह युरनि े यम और अर्सेनिक अवशोषित कर सकता है । , *పొద్దుతిరుగుడు మొక్క యురేనియం మరియు అర్సెనిక్‌లను శోషిస్తుంది.
* ड़िईनोकोकस रेड़िओड़रन्स (Deinococcus radiodurans) ये जीवाणु सबसे अधिक रेड़ियोधर्मीय प्रतिकारक सजीव है । , డిఈనోకోకస్ రేడియోడరన్స్ (Deinococcus radiodurans) బాక్టీరియా అత్యధిక రేడియోధార్మిక నిరోధక జీవి.
उससे जनुकीय बदलाव किए गए है जिससे परमाणू कचरे से रेड़ियोधर्मीय पदार्थ अवशोषित करने के लिए उसका उपयोग किया जा रहा है । , దానిలో జన్యు మార్పిడి చేయుట వలన అణు చెత్తలోని కిరణాలను శోషించుకోవడానికి దీనిని ఉపయోగిస్తారు.
"* अल्फाल्फा घास, तीन पाती घास और राय जैसे घास के प्रकारो का उपयोग वनस्पती द्वारा उपाययोजना के लिए किया जाता है । "," * ఆల్ఫాల్ఫా గడ్డి, మూడుపత్రాల గడ్డి మరియు ఆవాల గడ్డి వంటి గడ్డిరకాల ఉపయోగం మొక్కల ద్వారా నివారణోపాయం చేస్తారు."
"6. खाद्‌य जैव तकनिक ः पाव, चीज, मद्य‌ , बियर, दही, व्हिनेगर आदी खाद्‌यपदार्थों का निर्माण सूक्ष्मजीवों की सहायता से किया जाता है । "," 6. ఆహార జీవ సాంకేతిక జ్ఞానం: బ్రెడ్, జున్ను, సారాయి, బీరు, పెరుగు, వినెగార్ మొదలగు ఆహారపదార్థాల తయారి సూక్ష్మజీవుల సహాయంతో చేస్తారు."
ये पदार्थ जैव प्रौद्‌योगिकी की सहायता से तैयार किए जाने वाले शायद सबसे पुराने पदार्थ होंगे । , ఈ పదార్థాలు జీవసాంకేతిక జ్ఞానం ఆధారంగా తయారు చేసిన అన్నింటిలో పాత పదార్థాలు.
7. ड़ी.एन.ए. फिंगरप्रिंटिंग (D.N.A. Finger printing) : जिस प्रकार किसी इन्सान की उंगलियों के निशान एकही होते है उसी प्रकार प्रत्येक व्यक्ती के ड़ी.एन.ए. का गठण (D.N.A. Sequencing) भी एकमेव होता है इसीलिए किसी भी व्यक्ती के ड़ी.एन.ए.से उस व्यक्ती की पहचान कर पाना संभव होता है इस पद्धती को डी.एन.ए. फिंगरप्रिंट कहते है । , 7 .డి.ఎన్.ఎ. ఫింగర్‌ప్రింటింగ్ ( D.N.A Fingerprinting): ఏ విధంగాౖనెతే ఒక వ్యక్తి వేళ్ళ ప్రింట్స్ ఒకే విధంగా ఉంటాయో అదే మాదిరిగా ప్రతి వ్యక్తి యొక్క డి.ఎన్ఎ. యొక్క డి.ఎన్.ఎ క్రమం‌ (D.N.A Sequencing) ఒకటే ఉంటుంది. దాని వల్ల వ్యక్తిలోని అందుబాటులోనున్న డి.ఎన్.ఎ. బట్టి ఆ వ్యక్తిని గుర్తించడం సాధ్యమవుతుంది. ఈపద్ధతిని డి.ఎన్.ఎ ఫింగర్‌ప్రింట్ అంటారు.
इस तकनीक का उपयोग न्यायिक विज्ञान (forensic science) में किया जाता हैं । , ఈ పద్ధతిని నేరస్తుల ఫొరెన్సిక్ సైన్స్ (forensic science) లో వాడుతారు.
अपराधीक स्थान पर पाए जाने वाले अपराधीयों के शरीर के किसी भी भाग से उसकी पहचान करवाई जा सकती है उसी प्रकार किसी बच्चे के पिता की पहचान भी की जा सकती है । , నేరం జరిగిన ప్రదేశంలో కనిపించిన నేరస్తుని శరీరం యొక్క ఏదైన భాగాన్ని బట్టి అతనిని గుర్తించవచ్చును. అలాగే ఒక బాలుని తండ్రి యొక్క గుర్తింపును చేయవచ్చును.
यह संशोधन हैद्राबाद स्थित Centre for DNA Fingerprinting and Diagnostics इस केंद्र में किया जाता है । , ఈ పరిశోధన హైద్రాబాద్‌లోని Centre for DNA Fingerprinting and Diagnostics కేంద్రంలో చేస్తారు.
समुद्र में तेल रिसाव की स्वच्छता ः तेलो के टँकर से रिसाव होने से सजीव सृष्टि पर विपरीत परिणाम होता है । , సముద్రంలోని నూనె లీకేజ్ శుభ్రత: నూనె ట్యాంకర్ల నుంచి కారుట వలన సముద్ర జీవ సృష్టి పై విపరీత ప్రభావం పడుతుంది.
"अब तीव्र गती से बढ़ने वाले, तैलजन्य पदार्थों का पाचन करनेवाले जीवाणु का उपयोग कर अत्यंत सस्ते और पर्यावरण को नुकसान पहुँचाए बिना समुद्र की स्वच्छता करना संभव हुआ है । ", ఇప్పుడు బాగా పెరిగే నూనె పదార్థాలను జీర్ణం చేసుకొనే బాక్టీరియాలను ఉపయోగించి అత్యంత చౌక ధరలో మరియు పర్యావరణానికి నష్టం జరుగకుండ సముద్రాన్ని శుభ్రం చేయడం సాధ్యౖమెంది.
भारतीय वंश के परंतु अमेरिका का नागरिकत्व वैज्ञानिक आनंद मोहन चक्रवर्ती इन्होने सबसे पहले ऐसे जीवाणुओं के उपयोग का सूझाव दिया । , భారతసంతికి చెందినవాడే కాని అమెరికా నాగరికుడు అయిన శాస్త్రవేత్త ఆనంద్ మోహన్ చక్రవర్తి అనునతడు ఈ విధంగా బాక్టీరియాల ఉపయోగాన్ని ప్రథమంగా సూచించినాడు.
वास्तव में उन्हें खोज का श्रेय प्राप्त होता है । , ఈ పరిశోధన గౌరవం అతనికి దక్కుతుంది.
कृषी विकास के महत्त्वपूर्ण सोपान हरितक्रांती (Green revolution) बीसवीं सदी के प्रारंभ से ही जनसंख्या भस्मासुर का असर दिखाई देने लगा था । , వ్యవసాయరంగంలో ముఖ్యౖమెనదశలు హరిత విప్లవం (Green revolution) 20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలోనే జనాభా పెరుగుదల భస్మాసురిన్ని తెలుసుకొన్నారు.
कम मात्रा और निकृष्ट खाद्‌यान्न के कारण उसका चटका पूरा देश सह रहा था उसमे मुख्य रूप से अविकसित तथा विकसनशील देश अधिक लपेटों में आ रहे थे । , చాలని మరియు నాణ్యత లేని ఆహారం వలన దాని దాహం అన్ని దేశాలు అనుభవిస్తున్నాయి. అందులో ముఖ్యంగా అభివృద్ధి చెందని మరియు అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు బయలు దేరాయి.
कम खेत जमीन में अधिकाधिक मात्रा में फसलों का निर्माण ड़ॉ. एम.एस. स्वामिनाथन ड़ॉ. नॉर्मन बोर्लोग करने के विधि को सामूहिक रुप से हरितक्रांती कहते हैं । , తక్కువ వ్యవసాయనేలలో అధిక ధాన్య ఉత్పత్తి చేసె పద్ధతిని హరిత విప్లవం అంటారు. డా.ఎస్ఎస్ స్వామినాథన్ డా. నార్మన్ బోర్లోగ్.
"गेहूँ और धान की सुधारित छोटी प्रजाति, खाद और किटनाशकों का उचित उपयोग और जलव्यवस्थापन इन सभी बातों के कारण खाद्‌यान्न के उत्पादन में वृद‌धि ् होकर अधिक जनसंख्या भूखमरी से बच गई । "," వృద్ధి చెందిన వరి మరియు గోధుమ చిన్న జాతులు, ఎరువులు మరియు క్రిమినాశకాల యోగ్య ఉపయోగం మరియు నీటి నిర్వహణ ఈ అన్ని అంశాల వలన ఆహార ధాన్యాల ఉత్పత్తి పెరిగి అత్యధిక ప్రజలు అకలి నుంచి బయటపడ్డారు."
हरितक्रांती में ड़ॉ. नॉर्मन बोर्लोग (अमेरिका) और ड़ॉ. एम.एस. स्वामिनाथन (भारत) इनका योगदान इसके लिए काफी मूल्यवान है । , హరిత విప్లవంలో డా॥ నార్మన్ బోర్లోగ్ (అమెరికా) మరియు డా॥ ఎస్ ఎస్ స్వామినాథన్ (భారతదేశం)ల సేవ దీని కొరకు చాలా అమూల్యమైనది .
96,96
कोशिका केंद्रक में निर्मित होनेवाला m-RNA कोशिका द्रव्य में आता है । , కణకేంద్రకంలో తయారైన m-RNA కణద్రవ్యంలోకి వస్తుంది.
वह आते समय DNA के ऊपर के सांकेतिक संदेश लेकर आता है । , అది వచ్చేటప్పుడు DNAసాంకేతిక సందేశాన్ని తీసుకువస్తుంది.
इस संदेश में अमिनो अम्ल के लिए संकेत होते हैं । , ఈ సందేశంలో అౖమెనోఆమ్లపు సంకేతం ఉంటుంది.
प्रत्येक अमिनो अम्लोंं के लिए पाया जानेवाला संकेत (code) तीन न्युक्लीओटाइड़ के समुच्चय के स्वरूप में होता है । , ప్రతి అౖమెనోఆమ్లపుకొరకు ఉన్న సంకేతంలో (code) మూడు న్యూక్లియోటైడ్లు జతలుగా ఉంటాయి.
इसी को ट्रिप्लेट ‘कोड़ॉन’ कहते है । ," దీనిని ""ట్రిప్లెట్ కోడాన్'' అంటారు."
प्रतिलेखन भारतीय वंश के डा. हरगोविंद खुराना इन्होंने सभी 20 अमिनो अम्लोंं के लिए पाए जानेवाले कोड़ॉन के खोज 1.1 प्रतिलेखन के कार्य में महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाई । , ప్రతిలేఖనం: భారతీయ సంతతికి చెందిన డా॥ హరగోవింద్ ఖురానా అన్ని 20 అౖమెనో ఆమ్లాల కొరకు ఉన్న కోడాన్‌లను పరిశోధించే పనిలో ముఖ్యపాత్ర వహించారు.
इसके लिए उन्हें 1968 में अन्य दो वैज्ञानिको के साथ नोबल पुरस्कार प्राप्त केंद्रक हुआ । , 1968లో ఇతర ఇద్దరు శ్రాస్త్రవేత్తలతో పాటు నోబెల్ బహుమతి ఇతనికి లభించింది.
प्रत्येक m-RNA यह हजारो कोड़ॉन से बना होता है । , ప్రతి m-RNA వేల కోడాన్ లతో తయారగును.
उसके ऊपर के संदेशानुसार प्रथिन की निर्मिती करने के लिए लगने वाले अमिनो अम्ल की पूर्ती करने का काम t-RNA करता है । , వాటి పై ఉన్న సంకేతాన్ని బట్టి అమైనో ఆమ్లాలను సరఫరా చేసే పని t-RNA చేస్తుంది.
"इसके लिए m-RNA के tRNA mRNA ऊपर जिस प्रकार का कोड़ॉन होता है, उसके पूरक क्रम अमिनो आम्ल वाला अँटीकोड़ॉन t-RNA पर होता है । ", దాని కొరకు m-RNA పైకోడాన్ ఎలా ఉంటే దానికి వ్యతిరేకంగా యాంటి కోోోోోోడాన్ t-RNA పైఉంటుంది.
इस क्रिया को रायबोझोम भाषांतरण (translation) कहते हैं । , ఈ ప్రక్రి యను అనువాదం (Translation) అంటారు.
t-RNA के द्वारा लाए गए अमिनो अम्लोंं की पेप्टाईंड़ ़बंध से शृंखला बनाने का कार्य r-RNA करता है । , t-RNA తీసుకువచ్చిన అమినో ఆమ్లపు పెప్టైడ్ బంధంతో గొలుసును తయారుచేసే పని r-RNAచేస్తుంది.
"इस दरम्यान प्रारंभिक कोड़ॉन रायबोझोम m-RNA के एक सिरे से दूसरे सिरे तक एक-एक ट्रिप्लेट कोड़ॉन के अंतर में सरकता है, इस mRNA क्रिया को स्थानांतरण (Translocation) कहते हैं । ", ఈ సమయంలో రైబోజోమ్ m-RNAలోని ఒక కొన నుంచి రెండో కొనకు ఒక్కొక్క ట్రిప్లెట్ కోడాన్ లోపల స్థలాంతరం చెందుతుంది.ఈ ప్ర‌కియను స్థానాంతరణం (Translocation) అంటారు.
1.2 भाषांतरण और स्थानांतरण प्रथिनों की ऐसी अनेक शृंखलाएँ एक साथ जुड़ने के कारण जटिल प्रथिनों के अणु बनते हैं । , 1.2అనువాదంఈ విధంగా మాంసకృత్తుల అనేక గొలుసులు ఒకటిగా వచ్చి సంక్లిష్ట మాంసకృత్తులు తయారవుతాయి.
यही प्रथिन मुल क्रम सजीवोंंं के शरीर में विविध कार्य संपन्न करते हैं और उनके स्वरुप का नियंत्रण करते हैं । , ఈ మాంసకృత్తులే సజీవుల శరీరంలోని వివిధ పనులను చేస్తాయి. మరియు వాటి స్వరూపాన్నినియంత్రిస్తాయి.
"सजीवाें में जनुको के कारण ही वे अपने जैसे प्रतिस्थापन सजीवोंं का निर्माण करते हैं तथा इनमें से ही कुछ जनुक जैसे के वैसे अगली पीढ़ी में संक्रमित होते हैं, जिसके कारण माता-पिता के कुछ आनुवांशिक गुणधर्म उनकी संतान में आते हैं । ", సజీవులలోని జన్యువుల వలనే అవి వాటిని పోలిన సజీవుల నిర్మాణం చేస్తాయి. వీటిలోని కొన్ని జన్యువులు అలానే తర్వాత తరానికి లభిస్తాయి. అందువల్ల తల్లిదండ్రుల కొన్నిలక్షణాలు వారి పిల్లలకు వస్తాయి.
परंतु कभी-कभी इन जनुकों में अचानक परिवर्तन होता है । , ఐనప్పటికి కొన్ని సార్లు జన్యువులలో ఆకస్మిక మార్పులు జరుగుతాయి.
"जनुक का कोई न्युक्लीओटाइड़ अचानक अपनी जगह बदलता है, इस 1.3 उत्परिवर्तन कारण जो छोटा सा परिवर्तन होता है, वह परिवर्तन अर्थात उत्परिवर्तन (Mutation) है । ", జన్యువులలోని ఏదైనా న్యూక్లియోటైడ్ అకస్మాత్తుగా దాని స్థానాన్ని మార్చుకుంటుంది. దీనివల్ల ఏదైనా ఒక చిన్నమార్పు జరుగుతుంది. ఈ మార్పునే ఉత్పరివర్తనం (Mutation) అంటారు.
उत्परिवर्तन कभी सूक्ष्म तो कभी लक्षणीय होता है । , ఉత్పరివర్తనాలు కొన్నిసార్లు స్వల్పంగా ఉంటే కొన్ని సార్లు అసాధారణంగా ఉంటాయి.
उदा. उत्परिवर्तन के कारण सिकलसेल अनिमिया जैसे जनुकीय विकृतीयों का निर्माण होता है । , ఉదా. ఉత్పరివర్తనాలవలన సికల్‌సెల్ అనీమియా వంటి జన్యు సంబంధ రుగ్మతలు ఉత్పన్నమవుతాయి.
RNA पॉलिमरेज । , RNA పాలిమరేజ్
RNA न्युक्लिओटायड़स । , RNA న్యూక్లియోటైడర్
2,2
प्राणी जगत में वर्गीकरण की नई पद्धति : उपयोगी आधारभूत मुद्दे : अ. रचनात्मक संगठन (Grades of organization) प्राणियों का शरीर कोशिकाओं से तैयार हुआ हैं । , జంతువుల వర్గీకరణంలో నూతన పద్ధతి: ఉపయోగించిన మౌళిక అంశాలు అ) నిర్మాణాత్మక స్థాయి (Grade of organization)జంతువుల శరీరం కణాలతో తయారవుతుంది.
प्राणियों के बहुकोशिकीय शरीर में अनेक कोशिकाऍं कार्य करती है । , ఒకే కణంతో తయారు కావడం వలన అన్ని పనులు దాని కణం సహాయంతోనే జరుగుతాయి
क्या आप जानते हैं ? एक कोशिकीय प्राणियों का शरीर एक ही कोशिका से तैयार होने के कारण सभी कार्य उसी कोशिका की मदद से चलते हैं । , మీకు తెలుసా.? ఏకకణ జంతువుల శరీరం ఒకే కణంతో తయారు కావడం వలన అన్ని పనులు దాని కణం సహాయంతోనే జరుగుతాయి.
एक कोशिकीय प्राणियों के शरीर का संगठन जीवद्रव्य-स्तर (Protoplasmic grade) इस प्रकार का होता है । , ఏకకణ జంతువుల శరీర వ్యవస్థీకరణ జీవపదార్థ-స్థాయి'(Protoplasmic grade) రకానికి చెందినది .
बहुकोशिकीय प्राणियों में अनेक कोशिकाएँ होते हुए भी ऊतक तैयार नहीं हुए होंगे तो ऐसे प्राणियों का शरीर कोशिका स्तर (पेशी स्तर) (Cellular grade organization) संगठन दर्शाता है । , కణాలు ఉండి కణజాలం తయారుకాకపోతే ఇలాంటి జంతువుల శరీరం 'కణస్థాయి' (Cellular grade organization) వ్యవస్థీకరణను ప్రదర్శిస్తుంది
उदा. छिद्रधारी संघ के प्राणी । , ఉదా:- పొరిఫెరావర్గపు జంతువులు.
कुछ प्राणियों के शरीर में कोशिका एकत्रित होकर ऊतकों का निर्माण करते है तथा उन ऊतकों की सहायता से शारीरिक क्रियाएँ संपन्न करते हैं । , కొన్ని జంతువుల శరీరంలో కణాలు ఐక్యంగా కలిసి కణజాలం తయారవుతుంది. ఆ కణజాలం సహాయంతో శారీరక విధులు జరుగుతాయి.
यह प्रकार कोशिकाऊतक स्तर संगठन (Cell tissue grade organization) होता है । , ఈ రకపు 'కణం-కణజాల స్థాయి వ్యవస్థీకరణ' (CEll - tissue grade organization) ఉంటుంది
उदा. आंतरगुहीन संघ के प्राणी । , ఉదా: సిలేంటిరేటా కంటకాలు వర్గపు జంతువులు.
चपटे कृमी प्राणियों में ऊतक-अवयव स्तर-संगठन (Tissue organ grade organization) पाया जाता है । , ప్లాటిహెల్మింథిస్‌లో 'కణజాలం - అవయవస్థాయి వ్యవస్థీకరణ' (Tissue - organ grade organization) ఉంటుంది .
इनमें कुछ ऊतक एकत्रित होकर निश्चित अवयव तैयार करते हैं परंतु संपूर्ण अवयव संस्थान का विकास नहीं हुआ होता हैं । , కొన్ని కణజాలాలు ఐక్యంగా వచ్చి నిర్థారిత అవయవం తయారవుతుంది. కాని సంపూర్ణ అవయవ వ్యవస్థ ఏర్పడలేదు .
अमिबा , అమీబా
पॅरामेंशिअम । , పేరమీషియమ్
6.4 जीवद्रव्य स्तर संघटन पाणी बाहर निकलनेका मार्ग (आस्क्युला) कंटीका अमिबोसाइट आस्टियम अजैविक भाग सायकॉन । ," 6.4 జీవపధార్ధస్థాయి వ్యవస్థీకరణ నీరు బయటకి వెళ్ళేమార్గం (ఆస్కులా) , కంటకాలు, అమీబోసైట్, ఆస్టీయా, నిర్జీవభాగం, సైకన్."
6.5 पेशीस्तर संगठन । , 6 .5 కణస్థాయి వ్యవస్థీకరణ.
घंटा नलिका स्नायु के कड़े । ," గంట, నాళం, కండర వలయాలు."
जननंग्रंथी । , జనన గ్రంధి.
अन्ननलिका जठरवाहिनी गुहा ।అమీ ," ఆహారనాళము, జఠరకుహరం,"
मुखभुजा । , ముఖ బహువులు.
नेत्रबिंदु गुच्छिका । , నేత్రబిందువు.
मुख , ముఖం
प्लेनेरीया मुख । , ప్లనేరియూ ముఖం
आँत , ప్రేగులు.
शुंड़क , సర్శకాలు
कॉलर पेशी । , నాడీ దండం
अधर तंत्रिका रज्जु । , గుచ్ఛం
जेलीफिश । , జెల్లీఫిష్
6.6 कोशिका- ऊतक संगठन के कुछ प्राणी । , 6.6 కణం- కణజాల వ్యవస్థీకరణలో కొన్ని జంతువులు
6.7 ऊतक- अवयव स्तर संगठन । , 6.7 కణజాలం-అవయవస్థాయి వ్యవస్థీకరణ .
64,64
"विद्‌युत-निर्मिती प्रक्रिया व पर्यावरण कोयला, प्राकृतिक गैस जैसे खनिज ईंधन या युरेनियम अथवा प्लुटोनियम जैसे परमाण्विक ईंधनो का उपयोग करके की गई विद्‌युत निर्मिती यह पर्यावरण स्नेही नहीं हैं अर्थात इन ऊर्जा स्रोताें का उपयोग करके विद्‌युत निर्मिती करने से इनके उपयोग के कारण पर्यावरण पर दुष्परिणाम हो सकता हैं । "," విద్యుత్ ఉత్పత్తి ప్రక్రియ మరియు పర్యావరణం. బొగ్గు, సహజవాయువువంటి ఖనిజ ఇంధనాలు లేక యురేనియం, ప్లూటోనియం వంటి అణు ఇంధనాలను ఉపయోగించి చేసిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి పర్యావరణ స్నేహి కాదు.ఎందులోౖనెతే పైన తెలిపిన సమస్యలు అనగా ఈ శక్తి వనరులనుపయోగించి విద్యుత్ ఉత్పత్తి కలుగవచ్చును."
"1. कोयला, प्राकृतिक गैस इनके जैसे खनिज ईंधनों के ज्वलन से कुछ घटक गैसों की और कणों की निर्मिती होकर वे हवा में मिल जाते हैं । "," 1 .బొగ్గు, సహజవాయువు వంటి ఖనిజ ఇంధనాల దహనం ద్వారా కొన్ని ఘటక జల నిలువల ద్వారా విద్యుత్ ఉత్పత్తి, వాయువులు మరియు కణాలు తయారై గాలిలో కలుస్తాయి."
इससे हवा प्रदूषित होती है ये हमें ज्ञात है । , దీని వలన గాలి కాలుష్యం అవుతుంది. ఈ విషయం గురించి మనం ముందే తెలుసుకొన్నాం.
ईंधन के अपूर्ण ज्वलन से कार्बन मोनोक्साइड़ निर्मित होती है जिसका हमारे स्वास्थ्य पर दुष्परिणाम होताऊर्जा है । , ఇంధనాల అసంపూర్ణ దహనం ద్వారా కార్బన్ మోనాక్సైడ్ తయారవుతుంది. ఇది మన ఆరోగ్యం పై దుష్పరిణామాన్ని కలుగజేస్తుంది.
ईंधन के ज्वलन से निर्माण होनेवाली कार्बनड़ाय आक्साइड़ की मात्रा वायुमंड़ल में बढ़ने से पर्यावरण पर दुष्पपरिणाम होता है । , ఇంధనాల జ్వలనం ద్వారా కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ వల్ల వాతావరణంలో దీని ప్రమాణం పెరిగి పర్యావరణానికి ముప్పుకలుగుతుంది.
वैश्विक तापमान वृद्‌धि यह इसका उदाहरण है । , భూతాపం (Global warming) పెరుగుదల అనేది దానికి సంబంధించిన ఉదాహరణయే .
"पेट्रोल, ड़ीज़ल, कोयला इनके ज्वलन से निर्माण होनेवाली नाइट्रोजन ड़ाय-आक्साइड़ के कारण अम्लीय-वर्षा जैसे परिणाम दिखाई देते है । "," పెట్రోల్, డీజిల్, బొగ్గు మొదలగు వాటి దహనం వలన ఏర్పడే నైట్రోజన్ డై-ఆక్సైడ్‌వల్ల ఆమ్ల వర్షం వంటి పరిణామం ఏర్పడుతుంది."
जीवाश्म ईंधनों के अपूर्ण ज्वलन से निर्माण होनेवाले धुँए के कण (soot particles) हवा को प्रदूषित करते हैं । , శిలాజ ఇంధనాలు అసంపూర్ణంగా మండుటవలన మసికణాలు (soot particles) గాలిని కాలుష్యం చేస్తాయి.
जिससे दमा जैसे श्वसन संस्था के विकार होते हैं । , దాని వలన దమ్ము వంటి శ్వాసకోశ సంబంధ వ్యాధులు వస్తాయి.
"2. कोयला, खनिज तेल (पेट्रोल, ड़ीज़ल आदि) आैर प्राकृतिक गैस (LPG, CNG) ये सभी जीवाश्म ईंधन (खनिज ईंधन) निर्मित होने के लिए लाखों वर्ष लगते हैं इसके अलावा भूगर्भ में उनके भंडार सीमित हैं । "," 2. బొగ్గు, ఖనిజౖతెలం (పెట్రోలు, డీజిల్, మొదలగునవి) మరియు సహజవాయువు (LPG,CNG) మొదలగు శిలాజ ఇంధనాలన్ని తయారగుటకు లక్షల సంవత్సరాలు పట్టింది."
"ऐसा कहा जाता है की जिस गति से हम इन ईंधनों के भंड़ार का उपयोग कर रहे हैं, उस गति से कोयले का वैश्विक भंड़ार अगले 200 वर्षों में तथा प्राकृतिक गैसों का भंड़ार अगले 200-300 वर्षों में समाप्त हो सकता है । "," దీనికితోడు, భూగర్భంలో వాటి నిలువలు కూడా పరిమితంగా ఉన్నాయి. దీనినే అందువలన భవిష్యత్తులో ఈ నిలువలు హరించుకపోవటం ఖాయం. బొగ్గు, సహజ వాయువు, నిలువలు 200 సంవత్సరాలలో అలాగే సహజవాయువునిలువలు 200-300 ఖనిజౖతెలం, అణు ఇంధనం మొదలగుసంవత్సరాలలో అంతరించిపోవచ్చు."
"3. परमाणु-ऊर्जा के उपयोग से बननेवाले परमाण्विक कचरे को निष्कासित करने की समस्या, दुर्घटनाओं से होनेवाली संभावित हानि की संभावना इत्यादि खतरों की चर्चा हम ऊपर कर चुके हैं । "," 3. అణుశక్తి వినియోగంలోని పరమాణు వ్యర్థాలను తొలగించు సమస్య, ప్రమాదాల ద్వారా జరిగే హాని సంభవనీయత వంటి ముప్పుల గురించి మనం పైన చర్చించాం."
इन सभी मुदद‌् ों को ध्यान में रखते हुए हम कह सकते हैं कि खनिज ईंधनों से और परमाणु ऊर्जा से प्राप्त होनेवाली विद्‌युत ऊर्जा पर्यावरण स्नेही नहीं है । , ఈ విషయాలన్నిటిని దృష్టిలో పెట్టుకొని ఖనిజ ఇంధనాల ద్వారా మరియు అణు శక్తి ద్వారా లభించే విద్యుత్ శక్తి పర్యావరణ స్నేహికాదు అని అనవచ్చును.
"पर्यावरण स्नेही ऊर्जा की ओर ऊर्जा अर्थात हरित ऊर्जा की दिशा में विद्‌युत निर्मिती के लिए अन्य एेसे भी कुछ मार्ग अपनाए जाते हैं, जिनमें ऊर्जा ऊपर उल्लेखित समस्याँएँ उत्पन्न नहींं होती । ", పర్యావరణ స్నేహి శక్తివైపు అంటే హరిత శక్తి దిశలో పైన తెలిపినసమస్యలుఉద్భవించవో అటువంటి మార్గాలను విధ్యుత్ ఉత్పత్తికై అవలంబిస్తుంటారు.
"जल संचय द्वारा विद्‌युत निर्मिती, पवन ऊर्जा द्वार विद्‌युत निर्मिती, सौर ऊर्जा द्वारा विद्‌युत निर्मिती, जैविक ईंधन द्‌वारा विद्‌युत निर्मिती ऐसे कुछ मार्गों से विद्‌युत की निर्मिती हो सकती है । "," జల నిలువల ద్వారా విద్యుత్ ఉత్పత్తి, పవన శక్తి ద్వారా విద్యుత్ ఉత్పత్తి, సౌరశక్తి ద్వారా విద్యుత్ ఉత్పత్తి, జీవనం బంధ ఇంధనాల ద్వారా విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయవచ్చును."
"इनमें उपयोग में लाए जानेवाले ऊर्जा-स्रोत, अर्थात, जल-संचय, तेजी से बहनेवाले पवन, सूर्य प्रकाश, जैविक ईंधन ये कभी भी न समाप्त होनेवाले हैं, शाश्वत हैं । "," ఇందులో ఉపయోగించబడే శక్తి వనరులు అనగా జలనిలువలు, వేగంగా వీచేగాలి, సూర్యరశ్మి, జీవసంబంధ ఇంధనం వెుదలగునవి. ఎప్పుడును హరించుకుపోని వనరులు."
इसके अलावा इनकें द्वारा ऊपर उल्लेखित समस्याओं का निर्माण भी नहीं होता । , అంతేగాక ఇందులో పైన తెలిపిన పర్వావరణ సంబంధ సమస్యలు కూడా ఎటువంటివి ఏర్పడవు.
अतः इस प्रकार से निर्मित ऊर्जा पर्यावरण स्नेही ऊर्जा कही जा सकती हैं । , ఇలాంటి రకౖమెన విద్యుత్ ఉత్పత్తియే పర్యావరణ స్నేహి శక్తి అవుతుంది.
इसे ही हम हरित ऊर्जा भी कह सकते हैं । , దీనినే మనం హరిత శక్తి అని కూడా అనవచ్చును.
"कोयला, प्राकृतिक गैस, खनिज तेल, परमाणु ईंधन इनके उपयोग से उत्पन्न होनेवाले खतरे पहचानते हुए आज विश्व में सभी जगहों पर पर्यावरण-स्नेही अर्थात्‌हरित-ऊर्जा की दिशा में कदम बढ़ाए जा रहे हैं । "," బొగ్గు, సహజ వాయువు, ఖనిజతైలం, అణు ఇంధనం మొదలగు వాటి ఉపయోగంలోని ప్రమాదాన్ని గుర్తించి నేడు ప్రపంచమంతటా పర్యావరణస్నేహి అనగా హరిత శక్తిదిశలో అణు శక్తి ప్రస్తానం మొదలైంది."
ऐसे ही कुछ पर्यावरण-स्नेही ऊर्जा निर्मिती पद्धतियाँ देखेंगे । , ఇలాంటి కొన్నిపర్యావరణ స్నేహి శక్తి ఉత్పత్తి పద్ధతులను చూద్దాం.
जलविद्‌युत ऊर्जा (Hydroelectric Energy) बहते हुए पानी की गतिज ऊर्जा अथवा संचित पानी की स्थितीज ऊर्जा यह ऊर्जा का एक पारंपारिक स्रोत है । , జలవిద్యుత్ శక్తి (Hydroelectric Energy) ప్రవహించే నీటిలోని గతిశక్తి లేక నిలువచేసిన నీటిలోని స్థితిశక్తి అనునవి శక్తి యొక్క సంప్రదాయక వనరులు.
जलविद्‌युत निर्मिती केंन्द्र में जलाशयों में संचित किए गए पानी की स्थितीज ऊर्जा का रूपांतरण गतिशील पानीद्वारा गतिज ऊर्जा में किया जाता है । , జలవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో ఆనకట్టలో నిలువచేసిన నీటిలోని స్థితిశక్తిని గతి శక్తిలోకి రూపాంతరం చేస్తారు.
बहता हुआ गतिशील पानी पाईपद्वारा बांध की तली के पास लगाए हुए टर्बाइन तक लाकर उसकी गतिज ऊर्जा से टर्बाइन घुमाए जाते हैं । ," ప్రవహించే, చలన నీటిని గొట్టాల ద్వారా ఆనకట్టకు పర్వతపాదంలో గల టర్ౖబెన్ వరకు తెచ్చి అందులోని గతిశక్తి ఆధారంగా టర్ౖబెన్‌ను త్రిప్పుతారు."
टर्बाइन से जुड़ा हुआ जनित्र घूमने से विद्‌युत का निर्माण होता है । , టర్ౖబెన్‌కు జోడించిన జనరేటర్ తిరిగి విద్యుత్ ఉత్పత్తి యగుతుంది.
जलविद्‌युत केंन्द्र के विविध चरण नीचे दी गई आकृति में दर्शाए गए हैं । , జల విద్యుత్ కేంద్రంలోని వివిధ దశలు క్రింది పటంలో చూపబడినవి.
(आकृती 5.15) स्थितीज ऊर्जायुक्त पानी का भंड़ार । , (పటం 5.15) నీటిలో గల స్థితిశక్తి నిలువ.
पानी द्वारा चलनेवाले टर्बाइन 5.15 जलविद्‌युत केंद्र के विविध चरण । , నీటితో నడిచే టర్ౖబెన్. 5 .15 జలవిద్యుత్ కేంద్రంలోని వివిధ దశలు.
53,53
जनित्र । , జనరేటర్.
विद्‌युत ऊर्जा । , విద్యుత్ శక్తి .
सरीसृप प्राणीवर्ग (Class- Reptilia) आँख 1. ये प्राणी उत्क्रांती के क्रमानुसार पूर्णरूपेन भूचर होकर रेंगनेवाले पहले प्राणी हैं । , సరీసృపాలు (Class-Reptilia) నేత్రాలు 1. జంతువుల-పరిణామ క్రమంగా పరిపూర్ణ భూచరాలై పాకే మొదటి జంతువులు.
पूछ शल्कयुक्त त्वचा 2. ये प्राणी शीतरक्त (Polikilothermic) वाले होते हैं । ," తోక, పొలుసులుగల చర్మం. 2. ఇవి శీతల రక్త (Poikilothermic) జంతువులు."
"3. इनका शरीर ऊपर उठता नहीं, इसलिए ये जमीन पर रेंगते हुए दिखाई देते हैं । ", 3. శరీరం ఎగుర లేక నేల మీద ప్రాకుతూ చలిస్తాయి.
"4. इनकी त्वचा शुष्क, खुरदरी होकर शल्कयुक्त होती हैं । ", 4. వీటి చర్మం పొడిగా మరియు పొలుసులు కల్గియుంటుంది.
5. सिर तथा धड़ के बीच गर्दन होती हैं । , 5. తలకు మరియు మొండెమునకు మధ్య మెడ ఉంటుంది.
6. बाह्यकर्ण का अभाव होता हैं । , 6. బాహ్యచెవి ఉండదు.
पैर 7. उंगलियों में नाखून होते हैं । , కాళ్ళు. 7. వేళ్ళు గోళ్ళను కల్గి ఉంటాయి.
"उदाहरण : कछुआ, छिपकली, साँप, गिरगीट आदि । "," ఉదాహరణలు: తాబేలు, గోడబల్లి, పాము, బల్లి, అలిగేటర్, మొదలగునవి."
उ. पक्षी वर्ग (Class- Aves) 1. ये कशेरूकास्तंभयुक्त प्राणी पूर्णरूप से वायवीय जीवन के लिए 6.26 सरीसृप प्राणीवर्ग : छिपकली अनुकूल हुए हैं । , పక్షులు (Class-Ave)1. ఈ వెన్ను పాము గల జంతువులు పూర్తిగా వాయుజీవనానికి అనుకూలంగా ఉంటాయి. 6.26 సరీసృపాలు: గోడ బల్లి.
2. ये प्राणी उष्णरक्त वाले होते हैं । , 2. ఇవి ఉష్ణరక్త జంతువులు.
वे अपने शरीर का तापमान स्थिर रख सिर सकते हैं । , వాటి శరీర ఉష్ణోగ్రతను స్థిరంగా ఉంచుతాయి.
3. हवा में उड़ने के लिए हवा का प्रतिरोध कम से कम करने के लिए आँख इनका शरीर दोनो ओर से नौकाकार होता हैं । , 3. గాలి ఒత్తిడిని తట్టుకొనుటకు శరీరం రెండువైపుల మొనదేలి ఉంటుంది.
गर्दन 4. इनके अग्रपाद (Forelimbs) पंखों में रूपांतरित होते हैं । , మెడ. 4. ముందరి కాళ్ళు(Forelimbs) రెక్కలుగా రూపాంతరం చెందుతాయి.
उंगलियाँ शल्कों से आच्छादित होकर उन्हे नाखून होते हैं । , వేళ్ళు పొలుసులచే కప్పబడి గోళ్ళు కల్గియుంటాయి.
चोंच 5. बाह्यकंकाल परो के स्वरूप में होता हैं । , ముక్కు.5. బాహ్యస్థి పంజరం ఈకలతో ఉంటుంది.
6. सिर तथा धड़ इन दोनों के मध्य गर्दन होती हैं । , 6. తల మరియు వెుండెం మధ్య మెడ ఉంటుంది.
7. जबड़ों का रूपांतरण चोंच में हुआ हैं । , 7. దవడలు ముక్కుగా రూపాంతరం చెందుతాయి.
"उदाहरण : मोर, तोता, कबूतर, बत्तख, पेंग्वीन आदि । "," ఉదాహరణలు: నెమలి, రామచిలక, పావురం, బాతు, పెంగ్విన్ మొదలగునవి."
ऊ.स्तनधारी प्राणीवर्ग (Class- Mammalia) 1. दूग्ध स्त्रवित ग्रंथियाँ होना यह स्तनधारी प्राणियों का विशिष्ट गुणधर्म हैं । , క్షీరదాలు (Class-Mammalia)1.పాలను స్రవించే గ్రంధు లను కల్గి ఉండటం క్షీరదాల ప్రత్యేక లక్షణం.
2. ये प्राणी उष्णरक्त (Homocothermic) वाले होते हैं । , 2. ఇవి ఉష్ణరక్త (Homeothermic) జంతువులు.
"6.27 पक्षी वर्ग : कबूतर 3. इनमें सिर, गर्दन, धड़ एवं पुँछ ये शरीर के भाग होते है । "," 6.27 పక్షులు:పావురం. 3. శరీరం తల, మెడ, మొండెం మరియు తోక అనుభాగాలుగా విభజించబడి ఉంటుంది."
"4. ऊंगलियों में नाखून, नखर, खूर आदि होते हैं । "," 4. వేళ్ళు గోళ్ళు, నఖాలు మరియు డెక్కలు ఉంటాయి."
5. बाह्यकंकाल बालों में अथवा ऊन (Fur) के स्वरूप में होते हैं । , 5. బాహ్యస్థి పంజరం రోమాలు లేక ఉన్నితో (Fur) కప్పబడి ఉంటుంది.
"आँख उदाहरण : मानव, कांगारू, ड़ाल्फीन, चमगादड़, गाय, भेड़ आदि । "," కన్ను. ఉదాహరణలు: మానవుడు, కంగారూ, డాల్ఫిన్, సింహం మొదలగునవి."
"उदाहरणे : मानव, कांगारू, ड़ॉल्फीन, वटवाघूळ आदि । "," ఉదాహరణలు: మానవుడు, కంగారూ, డాల్ఫిన్, సింహం మొదలగునవి."
सूचना एवं प्रादैयोगिकी के साथ इंटरनेट से प्राणियों के व्हिड़ीओं संग्रहीत करके उनका वर्गीकरण कर के प्रस्तुतीकरण कीजिए । , మెదడుకు మేత పెట్టండి. అంతర్జాలం ద్వారా జంతువుల వీడియో డౌన్ లోడ్ చేయండి. మరియు దాని ఆధారంగా వర్గీకరణ యొక్క ప్రదర్శన తయారు చేయండి.
शरीर , శరీరం.
चर्मप्रसर । , చర్మపు రెక్క.
पुस्तक मेरा मित्र The Animal Kingdom : Libbie hymanयह और इस प्रकार की सजीव सृष्टी पर आधारित विविध पुस्तकें पढि़ए । , పుస్తకం నా నేస్తం. The Animal Kingdom: Libbie hyman వంటి జీవులకు సంబంధించిన వివిధ పుస్తకాలు చదవండి.
74,74
पश्चपाद 6.27 स्तनधारी प्राणी वर्ग : चमगादड़ । , చర్మాంగాలు. 6.27 క్షీరదాలు: గబ్బిలం.
स्वाध्याय 1. रिक्त स्थानों की पूर्ति कीजिए । , అభ్యాసం 1. ఖాళీ స్థలాలలో సరిౖయెన పదాలను రాయండి.
अ. हास्य मंड़ल......दूर करने का एक उपाय है । , అ) హాస్యమండలి..................దూరం చేసె ఒక ఉపాయం.
आ. मद्‌यसेवन करने से मुख्यतः.........संस्था को धोखा पहुँचता है । , ఆ) మద్యపాన సేవనం వల్ల ముఖ్యంగా.............. వ్యవస్థకు ప్రమాదం చేరుతుంది.
इ. सायबर अपराधियों पर नियंत्रण रखने के लिए .............. यह कानून है । , ఇ) సైబర్ నేరాలను ఎదుర్కొనడానికి చట్టం ఉన్నది.
2. उत्तर दीजिए । , 2. జవాబు లివ్వండి.
अ. सामाजिक स्वास्थ्य निर्धारित करनेवाले घटकों के नाम बताइए । , అ) ఏ ఏ కారకాలు సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని నిర్ధాస్తాయి?.
"आ. इंटरनेट, मोबाईल फोन इनसे हमेशा संपर्क में रहनेवाले व्यक्तियों में कौन-कौन से बदलाव होते हैं ? इ. सायबर अपराध की घटनाओं से सामान्य इंसान को कौनसे दुष्परिणामों का सामना करना पड़ता है ? ई. अन्य लोगों से सुसंवाद करने के महत्त्व बताइए । "," ఆ) ఇంటర్నెట్, మొబైల్ ఫోన్‌లతో నిరంతరం టచ్‌లోఉండుట వలన వ్యక్తులలో ఏఏ మార్పులు జరుగుతాయి?. ఇ) సైబర్ నేరాల ఘటనల వలన సాధారణ వ్యక్తి ఏఏదుష్పరిణామాలను ఎదుర్కొవాల్సి వస్తుంది?. ఈ) ఇతరులతో సంభాషించుటలో గల ప్రాముఖ్యతనుచెప్పండి."
3. निम्नलिखित शब्द पहेली हल कीजिए । , క్రింది పదాల చిక్కు (పజిల్)ను విడదీయండి.
"अ. मद्‌य, तंबाकूजन्य पदार्थों का निरंतर सेवन आ. इस अेप के कारण साईबर अपराध होने की संभावना । "," అ) మద్యం, పొగాకు జనిత పదార్థాల నిరంతర సేవనం. ఆ) ఈ యూప్ వలన సైబర్ నేరాలు జరిగే అవకాశం."
इ. तनाव को नष्ट करने का एक उपाय ई. स्वास्थ्यवर्धक जीवन बिताने के लिए आवश्यक उ. विभिन्न घटकों ....स्वास्थ्य पर परिणाम होता है । , ఇ) ఒత్తిడిని తగ్గించే ఒక ఉపాయం. ఉ) వివిధ కారకాలు ...................ఆరోగ్యౖంపె ప్రభావాన్ని కల్గిస్తాయి.
ऊ. रसोई घर में विभिन्न व्यंजको को निर्माण करने की विधि इ । , ఊ) ఆహార పదార్థాలను తయారు చేసే కళ.
5. प्रत्येक प्रश्न के तीन उदाहरण दीजिए । , ప్రతిదానికి మూడు ఉదాహరణలు ఇవ్వండి
अ. तनाव को कम करनेवाले शौक । , అ) ఒత్తిడిని తగ్గించే అలవాట్లు.
आ. सामाजिक स्वास्थ्य को धोखा पहुँचानेवाले रोग । , ఆ) సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని ప్రమాదంలోకి నెట్టే వ్యాధులు.
इ. मोबाईल फोन के अत्यधिक उपयोग से होनेवाली शारीरिक तकलीफें । , ఇ) మొబైల్ ఫోన్లు అతిగా వాడుట వలన ఉద్భవించే శారీరక సమస్యలు.
ई. सायबर अपराध कक्ष में आनेवाली घटनाएँ । , ఈ) సైబర్ నేరాల గది లోకి వచ్చే కృత్యాలు.
"6. आप क्या करोगे? क्यों? अ. आपका काफी खाली समय इंटरनेट/मोबाईल गेम्स, फोन इनमें व्यतीत होता है । "," 6. మీరు ఏం చేస్తారు? ఎందుకు? అ) మీ సమయం అధికంగా ఇంటర్నెట్/వెుౖబెల్ గేమ్స్, ఫోన్‌ల కొరకు వెచ్చించబడుతుంది."
आ. पड़ोसी लड़के को तंबाकू खाना पसंद है । , ఆ) ప్రక్కనున్న పిల్లలకు పొగాకు తినడం ఇష్టం.
इ. तुम्हारी बहन बहुत कम बातें करती है और अकेली रहती है । ," ఇ) మీ చెల్లెలి మాటేకరువైంది, ఎప్పటికి ఒకర్తే ఉంటుంది."
ई. घर के आसपास खाली जगह है उसका उचित उपयोग करना है उ. आपके मित्र को हमेशा सेल्फी निकालने की आदत लगी है । , ఈ) ఇంటి చుట్టు ఖాళీ స్థలం ఉంది దానిని సద్వినియోగం చేయాల్సి ఉంది. ఉ) మీ మిత్రునికి ఎప్పటికి సెల్ఫీ తీసుకోవడం అలవాటయింది.
ऊ. बारहवीं कक्षा में पढ़नेवाले आपके भाई को पढ़ाई का अधिक तनाव आया है । , ఊ) 12వ తరగతిలో ఉన్న మీ అన్నకు అధ్యయనంలో ఎక్కువ ఒత్తిడి వచ్చింది.
7. यदि घर में कोई वृद्ध व्यक्ति काफी दिनों से बीमार है तो घर के वातावरण में क्या अंतर पड़ता है? आप वातावरण कैसे अच्छा रखेंगे? । , 7. ఇంటిలో ఒక వృద్ధ వ్యక్తి చాలా రోజుల నుంచి అనారోగ్యంగా ఉంటే ఇంటిలోని వాతావరణంలో ఏమి భేదం ఏర్పడుతుంది? ఆ వాతావరణాన్ని ఎలా మంచిగా చేస్తారు.
अा , అ.
ई , ఇ.
अ व्य स उ । , అ వ్య స ఉ
ना , నా
धि , ధ
न , న
ता , తా
ऊ 4. तनाव कम करने के विभिन्न उपाय कौन-से हैं? । , ఊ. 4. ఒత్తిడిని తగ్గించే వివిధ మార్గాలేవి?.
108,108
उपक्रम ः आप जिस बस्ती में रहते हैं वहाँ सामाजिक स्वास्थ्य निर्धारित करनेवाले कौन-कौन से घटक हैं? उनकी सूची बनाइए और उनमें आवश्यक सुधार करने के लिए कौन-से प्रयत्न करने चाहिए तथा उन्हें अपनाइए । , ఉపక్రమం: మీరు ఉండే గ్రామంలో సామాజిక ఆరోగ్యాన్ని నిర్ధారించే ఏ ఏ ఘటకాలు ఉన్నాయో వాటి జాబితా తయారుచేయండి. వాటిలో అవసరౖమెన సవరణలు చేయడానికి ఏ ప్రయత్నాలు చేయాలో నిర్ణయించండి. మరియు అమలులోకి తీసుకురండి.
क्या आप जानते है? भारत के कुछ प्रमुख जलविद्‌युत निर्मिती केंन्द्र व उनकी निर्माण क्षमता स्थान । , మీకు తెలుసా? భారతదేశంలోని కొన్ని ముఖ్యౖమెన ఉష్ణశక్తి ఆధారిత విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు మరియు వాటి ఉత్పత్తి సామర్థ్యం.
राज्य , రాష్ట్రం.
क्षमता (MW) । , ఉత్పత్తి సామర్థ్యం (MW)
टेहरी , టెహరి
उत्तराखंड़ । , ఉత్తరఖండ్
2400 MW । , 2400 MW
कोयना , కోయనా
महाराष्ट्र । , మహారాష్ట్ర
1960 MW । , 1960 MW
श्री शैलम । , శ్రీౖశెలం
आंध्र प्रदेश । , ఆంధ్రప్రదేశ్
1670 MW । , 1670 MW
5.18 कोयना जलाशय । , 5.18 కోయనా ఆనకట్ట
lake tapping का तात्पर्य क्या । , lake tapping అనగా నేమి?
खोज कीजिए है ? वह क्यों किया जाता हैं ? । , అది శోధించండి ఎందుకు చేయబడుతుంది?
नाथ्पा झाक्री हिमाचल प्रदेश 1500 MW । , ఝాక్రి హిమాచల్ ప్రదేశ్ 1500 MW
"पवन ऊर्जापर (Wind Energy) आधारित विद्‌युत निर्मिती बहती हुई हवा में होनेवाली गतिज ऊर्जा को यांत्रिक ऊर्जा में रूपांतरण करके उसके द्वारा पानी खींचना, अनाज पीसना ऐसे कामों में पवन ऊर्जा का उपयोग प्राचीन काल से किया जाता था । "," పవనశక్తి పై (Wind Energy) ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి. వీచేగాలిలో గల గతి శక్తి యూంత్రిక శక్తిగా రూపాంతరం చేసి దాని ద్వారా నీటిని వేడి చేయుటకు, విసుర్రాయి విసురుటకు మొదలగు వంటి పనులకు దానిని చాలపూర్వం నుంచియే ఉపయోగిస్తున్నారు."
इसी ऊर्जा का उपयोग करके विद्‌युत ऊर्जा भी निर्मित की जा सकती है । , ఇదేశక్తిని ఉపయోగించి విద్యుత్ శక్తిని కూడా ఉత్పత్తి చేయవచ్చును.
बहते हुए पवन की गतिज ऊर्जा का रूपांतरण विद्‌युत ऊर्जा में करनेवाले यंत्र को पवनचक्की (Wind Turbine) कहते हैं । , వీచే గాలిలోని గతి శక్తి విద్యుత్ శక్తిగా రూపాంతరం చేయు యంత్రాన్ని గాలి మర (Wind Turbine) అంటారు.
इसमें लगे टर्बाइन के पातों से बहती हवा टकराने पर पातें (Blade) घूमते हैं । , ఇందులో గల టర్ బైన్ రెక్కలౖపె వీచేగాలి కదిలించగ అవి తిరుగుతాయి.
"टर्बाइन का अक्ष, गति बढ़ानेवाले गिअर बॉक्स (gear box) के द्वारा जनित्र जुड़ा होता है । "," టర్ బైన్యొక్క అక్షం, చలనాన్ని పెంచే గేర్ బాక్స్ (Gear box) ద్వారా జనరేటర్‌కు జోడించబడి ఉంటుంది ."
घूमते हुए पातों से जनित्र घूमता है और विद्‌युत ऊर्जा का निर्माण होता है । , తిరిగే రెక్కల వల్ల జనరేటర్ తిరుగుతుంది. దాని వలన విద్యుత్ ఉత్పత్తి అవుతుంది.
पवन ऊर्जा से विद्‌युत ऊर्जा निर्मित होने का चरण नीचे दिए अनुसार दर्शाया जा सकता हैं । , పవన-శక్తి ద్వారా విద్యుత్ ఉత్పత్తిలోని వివిధ దశలు క్రింది విధంగా చూపవచ్చును.
(आकृति 5.19 पवन चक्की की रुपरेखा आकृती 5.20 मे दर्शाई गई है) विशिष्ट वेग से बहनेवाली पवन । , (పటం 5 .19)గాలిమర రూపురేఖలు క్రిందిపటంలో (5 .20) చూపబడినవి.
पवनद्‌वारा घूमनेवाले बड़े पातोंवाला टर्बाइन । , గాలితో తిరిగే పెద్ద రెక్కలు గల టర్ బైన్
शाफ्ट , శాఫ్ట్
गिअर बॉक्स जनित्र । , గేర్ బాక్స్ జనరేటర్
पवन विद्‌युत उर्जा । , పవన శక్తి
जनित्र । , జనరేటర్
5.19 पवन ऊर्जा से विद्‌युत निर्मिती के विविध सोपान । , 5.19 పవన శక్తి ద్వారా విద్యుత్ ఉత్పత్తిలోని వివిధ దశలు
पवन ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केन्द्र में क्रमशः होनेवाला ऊर्जा रूपांतरण नीचे दी गई आकृति (10.11) में दर्शाया गया है । , పవన శక్తి ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో దశల వారిగా జరిగే శక్తి రూపాంతరం క్రింది పటంలో (5 .21)చూపబడినది.
बहते हुए पवन की गतिज ऊर्जा । , వీచే గాలిలోని గతి శక్తి.
पाती , రెక్క
बेअरिंग । , బేరింగ్
शाफ्ट आधार मिनार । ," శాఫ్ట్, ఆధారిత టవర్"
5.20 पवन चक्की की रूपरेखा । , 5.20 గాలిమర
टर्बाइन की गतिज ऊर्जा । , టర్బైన్ యొక్క గతిశక్తి
विद्‌युत ऊर्जा । , విద్యుశక్తి
5.21 पवन ऊर्जा पर आधारित विद्‌युत निर्मिती केंद्र में ऊर्जा रुपांतर 1 kW से भी कम क्षमता से लेकर 7 MW (7000 kW) तक की क्षमतावाले पवन विद्‌युत निर्मिती यंत्र ऊपलब्ध हैं । , 5.21 పవన శక్తి పై ఆధారపడిన విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలోని శక్తి రూపాంతరం 1 kW కంటే చాలా తక్కువ సామర్థ్యం నుంచి దాదాపు 7 MW (7000 kW) సామర్థ్యం గల పవన శక్తి ఉత్పత్తి చేయు యంత్రం అందుబాటులో ఉంది.
जिस स्थान पर पवन ऊर्जा से विद्‌युत ऊर्जा का निर्माण होता है वहाँ उपलब्ध होनेवाली हवा के वेग के अनुसार विशिष्ट क्षमतावाले यंत्र लगाए जाते हैं । , ఏ ప్రదేశంలోౖనెతే పవన-శక్తి నుంచి విద్యుత్ శక్తిని ఉత్పత్తి చేయవలసి ఉందో అచట అందుబాటులో నున్న గాలి వేగాన్ని బట్టి ప్రత్యేక సామర్థ్యం గల యంత్రాన్ని అమర్చుతారు.
किसी स्थान पर पवन ऊर्जा से विद्‌युत ऊर्जा निर्मिती के लिए आवश्यक वेग की हवा उपलब्ध होना वहाँ की भौगोलिक स्थिती पर निर्भर होता है । , ఏదేని ప్రదేశంలో పవన-శక్తి నుంచి విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి చేయుటకు ఆవశ్యకౖమెన గాలి వేగం లభ్యమవుతుందా అనేది అక్కడి అనేక భౌగోళిక అంశాలౖపె ఆధారపడి ఉంటుంది .
समुद्री किनारों पर हवा की गति अधिक होने से वह क्षेत्र पवन ऊर्जा से विद्‌युत ऊर्जा का निर्माण करने के लिए योग्य होता है । ," సముద్ర తీరంలో అధిక గాలి వేగం కారణంగా, ఈ ప్రాంతం పవన శక్తి నుండి శక్తిని ఉత్పత్తి చేయగలదు."
55,55
अर्धसूत्री विभाजन का भाग-II यह समसूत्री विभाजन के जैसा ही होता है । , క్షయకరణ విభజనభాగం-II ఇది సమవిభజనవలె ఉంటుంది.
इसमें भाग-I में तैयार हुई दोनों अगुणीत कोशिकाओं का विभाजन होकर उससे चार अगुणित कोशिकाएँ बनती हैं । , దీనిలో భాగం-1లో తయారైన రెండు ఏకస్థితిక కణాలలోని పునః సంయోగ సోదర ‌క్రొమాటిడ్ల జతలు వేరై కణం విభజన చెంది నాలుగు ఏకస్థితిక కణాలుగా తయారవుతాయి.
युग्मक और बिजाणू का निर्माण होनेवाली प्रक्रिया अर्धसूत्री विभाजनद्वारा होती है । , యోగబీజాలు మరియు సిద్ధబీజాలు తయారుచేసె ప్రక్ర్రి‌య క్షయ కరణ విభజన ద్వారా జరుగుతుంది.
इस कोशिका विभाजन की पद्धती में एक द्विगुणित (2n / diploid) कोशिका से चार अगुणित (n / haploid) कोशिका बनती हैं । , ఈ కణ విభజన పద్ధతిలో ఒక ద్వయస్థితి (2n/diploid) కణం నుంచి నాలుగు ఏకస్థితిక (n/haploid) కణాలు తయారవుతాయి.
इस कोशिका विभाजन के समय सजातिय (homologous) गुणसूत्राेंमें पारगती (crossing over) होकर जनुकों का पुनःसंयोग (recombination) होता है । , ఈ కణవిభజన సమయంలో సమజాతీయ (homologous) ‌ క్రోమోజోముల మధ్య వినిమయం (crossing over) జరిగి జన్యుమల పునః సంయోగం (recombination) జరుగుతుంది.
जिससे बनने वाली चारों संतती कोशिकाएँ/ नवजात कोशिकाएँ (daughter cells) जनुकीय दृष्टि से जनक कोशिका से (parent cell) और एकदूसरे से अलग अलग होती है । , దానివల్ల తయారెన నాలుగు పిల్ల కణాలు/నవజాత కణాలు daughter cells) జన్యుపరంగా జనక కణం (parent cells) కంటె మరియు ఒక దానినొకటి వేరుగా ఉంటాయి.
"उपकरण : शंक्वाकार पात्र, काॅंचपट्टी, आच्छादन काँच, चिमटा, संयुक्त सूक्ष्मदर्शी, करके देखिए । "," పరికరాలు: బీకరు, గాజుపలక, కవర్ స్లిప్పులు, ఫోర్‌సెప్, సంయుక్త సూక్ష్మదర్శిని, చేసి చూడండి"
वॉचग्लास । , వాచ్‌గ్లాస్.
"सामग्री : मध्यम आकार का प्याज, आयोड़िन का विलयन आदि । "," పదార్థాలు: మధ్యరకపు ఉల్లిగడ్డలు, అయోడిన్ ద్రావణం మొదలగునవి ."
विधि : एक मध्यम आकार का प्याज लीजिए । , కృత్యం: ఒక మధ్యరకపు ఉల్లిగడ్డ తీసుకొనుము .
पानी से भरे हए शंक्वाकार फ्लास्क में इस प्रकार रखिए की प्याज का जड़ोंवाला हिस्सा पानी को स्पर्श करें । , నీళ్ళు నింపిన బీకరులో ఉల్లిగడ్డ వేళ్ళభాగం నీటిలో మునుగునట్లు చూడవలెను.
चार से पाच दिनो के बाद प्याज की जड़ों का निरीक्षण कीजिए । , నాలుగు లేదా ఐదు రోజుల తర్వాత ఉల్లిగడ్డ వేర్లను పరిశీలించండి.
इनमें से कुछ जड़ों के सिरोवाला हिस्सा काटकर उसे वॉच ग्लास में लीजिए । , వీటిలో కొన్ని కొనలు కోసిన వేర్లను వాచ్‌గ్లాసులో తీసుకోండి .
उसमें आयोड़ीन के विलयन की कुछ बूँदें ड़ालिए । , దాని పై కొన్ని అయోడిన్ చుక్కలు వేయండి.
पाँच मिनीट के बाद उसमें से एक जड़ का हिस्सा काॅंचपट्‌टी पर लेकर चिमटे के चपटे भाग से उसे दबाइये । , ఐదు నిమిషాలు తర్వాత ఒక వేరు భాగాన్ని గాజు పలకౖపె తీసుకొని ఫోర్‌సెప్‌తో ఒత్తండి.
"उसपर पानी की एक से दो बुंदे लेकर आच्छादन काँच सावधानीपूर्वक इस प्रकार आच्छादित कीजिए कि, उसमें हवा ना रहे । "," దానిౖపె ఒకటి రెండు నీటి చుక్కలు వేసి కవర్‌స్లిప్ జాగ్రత్తగా గాజుపలకౖపె ఉంచండి, దానిలో గాలి ఉండకూడా జాగ్రత్త తీసుకోండి."
अब इस प्रकार बनी हुई काँचपट्‌टी का संयुक्त सूक्ष्मदर्शी के नीचे निरीक्षण कीजिए कोशिका विभाजन की कौनसी अवस्था तुम्हें दिखाई दी? उसकी आकृति बनाइए । , ఇప్పుడు తయారైనగాజుపలకను సంయుక్త సూక్ష్మదర్శిని క్రింద‌ పరిశీలించండి. కణవిభజన యొక్క ఏ దశ మీకు కనిపించినది? దాని పటాన్ని గీయండి . ప
प्याज की जड़ो के सिरेवाले हिस्से की कोशिकाओं के समसूत्री विभाजन के विभिन्न चरण नीचे दी गई आकृतियों में दिखाए गए हैं । , .
इनमें से आपको क्या दिखाई दिया? । , ఉల్లిగడ్డ వేర్ల చివరి భాగపు కణం యొక్క సమవిభజనలోని వివిధ దశలు ్‌కింది పటంలో చూపబడినవి .
थोड़ा सोचिए । , .
1. 2. 3. 4. 5. 6. । , మెదడుకు మేత పెట్టండి .
2n (द्‌विगुणित) कोशिका का क्या अर्थ हैं? n (अगुणित) कोशिका का क्या अर्थ हैं? सजातिय गुणसूत्र किसे कहते हैं? युग्मक कोशिकाएँ 2n होती हैं या n? क्यों? अगुणित कोशिका कैसे बनती है? अगुणित कोशिकाओं का विशिष्ट महत्त्व क्या हैं? । , .
2.10 प्याज की जड़ों के समसूत्री विभाजन के विभिन्न चरण । ,1
सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी के साथ । , 2n (ద్వయస్థితి) కణం అనగా నేమి? 2 .
पुस्तक मेरे मित्र । , n (ఏకస్థితిక) కణం అనగానేమి? 3 .
"सजीवोंंं के विभिन्न जीवनप्रक्रियाओं के व्हिड़ीओ, छायाचित्र संग्रहित कीजिए । ", సజాతీయ ్‌కోమోజోములు అనగానేమి? 4 .
प्राप्त की गई जानकारी के आधार पर सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी के साधनों का उपयोग करके प्रस्तुतीकरण तैयार कीजिए । , ద్వయస్థితిక కణం 2n కలిగి ఉండునా లేక n? ఎందుకు? 5 .
"विज्ञान प्रदर्शन, विशेष दिन ऐसे औचित्य साधकर सभी को दिखाइए । ", ఏక స్థితిక కణం ఎలా తయూరమతుంది? 6 .
महाराष्ट्र सरकार द्वारा प्रकाशित जीवशास्त्र परिभाषा कोश और शरीरक्रिया शास्त्र परीभाषा कोश पढ़िए । , 10 ఉల్లిగడ్డ వేర్లలో సమవిభజన దశలు .
सुयोग्य पठन हेतू अध्यापक की सहायता लीजिए । ," సాంకేతిక సమాచార ప్రసారంతో జోడింపు: సజీమల వివిధ జీవన ప్ర్‌కియల వీడియోలు, పుస్తకం నా నేస్తం ఛాయూచిత్రాలను స్ంగహించండి ."
20, చదవండి .
प्रथमोपचार पेटी (First-aid kit) प्रथमोपचार के लिए आवश्यक सामग्री हमारे पास होना आवश्यक होता है । , ప్రథమ చికిత్స కిట్ (First-aid kit) ప్రథమ చికిత్స కొరకు అవసరమయ్యే పరికరాలు మన దగ్గర ఉండుట అత్యావశ్యకం.
प्रथमोपचार पेटी में से सामग्री उपलब्ध होती है । , ప్రథమ చికిత్స కిట్‌లో పరికరాలు ఉంటాయి .
आप भी प्रथमोपचार सामग्री की पेटी तैयार कर सकते हैं । , మీరు కూడా ప్రథమ చికిత్స పరికరాల కిట్ తయారు చేయగల్గుతారు.
प्रथमोपचार के समय आवश्यकतानुसार स्थानिक परिस्थिती में उपलब्ध सामग्री का उपयोग करना महत्त्वपूर्ण है । , ప్రథమ చికిత్స సమయంలో అవసరాన్ని బట్టి స్థానిక పరిస్థితులలో అందుబాటులో ఉన్న పరికరాలను ఉపయోగించుట కూడా ముఖ్యమే.
आप के गाँव के वैदय‌् कीय अधिकारी/डाक्टर की भेंट लेकर प्रथमोपचार । , మీ గ్రామంలోని వైద్యాధికారి/డాక్టర్‌ను సంప్రదించండి.
इसकी जानकारी लीजिए । , సమాచారాన్ని సేకరించండి.
किस प्रकार करना चाहिए इसकी जानकारी प्राप्त कीजिए । , ప్రథమ చికిత్స ఎలా చేస్తారో సమాచారాన్ని పొందండి.
प्रथमोपचार पेटी के लिए आवश्यक सामग्री । , ప్రథమ చికిత్స కిట్ కొరకు అవసరౖమెన పరికరాలు/పదార్థాలు
1. भिन्न-भिन्न आकार की बँड़ेड़ पट्‌टियाँ 2. जख्म पर बाँधने के लिए जाली की पट्टी 3. त्रिकोणीय और गोल लपेटने वाले बँड़ेजेस 4. चिकित्सकीय उपचार के लिए उपयोग में लाए जानेवाला कपास 5. रबर के दस्ताने (२ जोड़ीयाँ) 6. स्वच्छ तथा सूखे कपड़े के टुकड़े 7. साबुन 8. अँटीसेप्टिक (ड़ेटॉल और सॅव्हलॉन) 9. सेफ्टी पिनें । , 1.వేర్వేరు పరిమాణాల బ్యాండేజ్ పట్టీలు. 2.గాయాలపై కట్టే జాలీ వంటి పట్టిలు. 3. త్రికోణాకార మరియు గుండ్రంగా చుట్టిన బ్యాండేజెస్. 4.వైద్యచికిత్స కొరకు ఉపయోగించే పత్తి. 5. రబ్బరు గ్లౌజెస్. 6. పరిశుభ్రౖమెన మరియు ఎండిన బట్ట ముక్కలు. 7.సబ్బు 8. ఆంటి సెప్టిక్ (డెటాల్ లేక సావ్‌లాన్). 9.సేప్టి పిన్స్.
10. ब्लेड़ 11. छोटा चिमटा 12. सूई 13. बँड़-एड़ (पट्‌टियाँ) 14. छोटी टॉर्च 15. कैंची 16. चिपक पट्टी 17. थर्मामीटर 18. पेट्रोलियम जेली । , 10. బ్లేడ్. 11.చిన్న ఫోర్‌సెప్. 12. సూది. 13. బ్యాండెడ్ (పట్టీలు)14 . చిన్న టార్చ్. 15.కత్తెర. 16.అతికించే టేప్. 17. థర్మామీటర్. 18. పెట్రోలియం జెల్లీ.
क्या आपके विद्‌यालय में कभी अग्निशमन विभाग के कर्मचारियों द्‌वारा आपदा-प्रबंधन के अंतर्गत प्रात्यक्षिक किया है ? उसमें आपने क्या -क्या देखा ? अभिरूप सराव (Mock drill) मॉक ड़्रिल ये आपदाओं के स्थिती में तुरंत और कम से कम समय में तैयारी करके स्थिती का मापन करने का एक साधन है । ," మీ పాఠశాలలో ఎప్పుౖడెనా అగ్నిమాపకదళ ఉద్యోగులు ఆపత్కాల నిర్వహణలో భాగంగా అభిముఖ సాధన చేశారా? దీనిలో ఏఏ అంశాలు మీరు చూడగల్గుతారు? అభిముఖ సాధన (Mock drill) మాక్ డ్రిల్ అనేది విపత్తు సంభవించిన పరిస్థితులో సంసిద్ధతను వెంటనే, అతి తక్కువ సమయంలో తయారైన స్థితిని కొలిచే ఒక సాధనం."
किसी भी आपदा से संबंधित प्रतिसाद प्रक्रिया को जाँचने के लिए आपदा आने के पश्चात की स्थिती का आभासी संचलन करते हैं । , ఏదైనా విపత్తుకు సంబంధించిన ప్రతిస్పందన చర్యను పరీక్షించడానికి ఏదైనా విపత్తులో పడిన తర్వాత స్థితిని కాల్పనికంగా సాధన చేసి చూపిస్తారు.
इस समय आपदा निवारण करने के लिए नियोजनानुसार की गई सभी कृतियॉं सफल होंगी या नहीं यह देखने के लिए प्रशिक्षित व्यक्ती उन को दी गई कृति करते है । , ఆ సమయంలో విపత్తు నివారణకు చేసిన ప్రణాళిక ప్రకారంగా అన్ని కృత్యాల అమలు విజయవంతం అమతుందా లేక కాదా చూడటానికి శిక్షణ తీసుకున్న వ్యక్తి అతనికి ఇచ్చిన పనిని నిర్వహిస్తాడు.
इसमें हम आपदा-निवारण के लिए निर्माण की गई यंत्रणा कितनी सक्षम है यह देख सकते हैं । , దీని ప్రకారంగా మనం విపత్తు నివారణ కొరకు నిలబెట్టిన యంత్రాంగం ఎంత వరకు సామర్థ్యంగా ఉన్నారు చూడగల్గుతాం.
"अग्निशमन विभाग के जवानों द्वारा ‘आग लगना’, इस आपदा पर आधारित बचाव कार्य का अभिरूप सराव (Mockdrill) अनेक विद्य‌ ालयों मे लिया जाता है । ", మంటలు లేవడమనే విపత్తు ఆధారంగా రక్షించే పనిని అగ్నిమాపక దళం జవానుల ద్వారా మాక్‌డ్రిల్‌ను అనేక పాఠశాలలో తీసుకుం టారు.
"इस में आग बुँझाने संबंधी किसी मंजिल पर अटके हुए नागरिक को बाहर निकालने के बारे में, कपड़ों में आग लगे नागरिक को कैसे बचाएँ ये कृतियाँ दिखाई जाती हैं । ", దీనిలో నిప్పును ఆర్పే సందర్భంలో ఏదైనా అంతస్థులో ఇరుక్కున్న వ్యక్తిని బయటకు తీసె సందర్భంలో అలాగే బట్టలకు నిప్పు అంటుకున్న ప్రజల్ని బ్రతికించడంలో కొన్ని ముఖ్యౖమెన కృత్యాలను చేసి చూపిస్తారు.
उसी प्रकार आग के प्रभाव से कपड़ोे के जलने पर कृति दिखाई जाती है । , అలాగే బట్టలకు నిప్పు అంటుకున్న ప్రజల్ని బ్రతికించడంలో కొన్ని ముఖ్యౖమెన కృత్యాలను చేసి చూపిస్తార.
पुलिस विभाग और विभिन्न स्वयंसेवी संस्थाओंद्वारा भी ऐसे उपक्रम किए जाते हैं । , పోలీస్ దళం అలాగే వివిధ స్వచ్ఛందసేవ సంస్థల ద్వారా ఇటువంటి ఉపక్రమాలను నిర్వహిస్తారు .
बताओ तो । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!
अभिरूप सराव के उद्देश्य (Aim of Mock drill) इंटरनेट मेरा मित्र 1. आपदाओं को दिए गए प्रतिसादों का मूल्यमापन करना । , అభిముఖ సాధన ఉద్ధేశ్యం (Aim of Mock drill). అంతర్జాలం నా నేస్తం. 1. విపత్తులో ఇచ్చిన ప్రతిస్పందనను మూల్యమాపనం చేయుట.
2. आपदा नियंत्रण विभाग में समन्वय सुधारना । , 2. విపత్తు నియంత్రణ విభాగంలో సమన్వయాన్ని మెరుగుపరుచుట
यू ट्यूब (You tube) से अग्निप्रतिबंधक 3. स्वयं की कार्यक्षमताओं को पहचानना । , యూట్యూబ్ (You Tube) ద్వారా అగ్నిమాపక నిరోధక. 3. స్వంత పని సామర్థ్యాన్ని గుర్తించుట .
Mockdrill का व्हिड़िओ देखिए । , Mock drill వీడియో చూడండి.
आपके 4. आपदाओं को तीव्र प्रतिसाद देने की क्षमता को बढा़ना । , 4. విపత్తులో వేగవంతౖమెన ప్రతి స్పందన నిచ్చే సామర్థ్యాన్ని పెంచుట.
"मित्र, रिश्तेदारों को भेजिए । "," మిత్రులు, బంధువులకు పంపండి."
5. नियोजित कृतियों की संकल्पना की जाँच करना । , 5. ప్రణాళిక బద్ధౖమెన కృత్యాన్ని విజయవంతంగా పరీక్షించుట.
6. आनेवाली त्रुटीयाँ और खतरों की संभावनाओं को पहचानना । , 6. జరిగే తప్పులు మరియు ప్రమాదాలను గుర్తించుట.
118,118
"1. कई बार आपके मुँहमें छाले अा जाते हैं, उस समय आप तीखे पदार्थ नहीं खा सकते । ", అనేక సార్లు నోరు పెచ్చును. ఆ వేళ కారం పదార్థాలు తినలేము.
विचार कीजिए । , ఆలోచించండి.
2. कुछ लोगों को बाल्यावस्था या युवावस्था में ही रात को दिखाई देने में कठिनाई होती है । , కొంత మందికి బాల్యదశ లేక కౌమారదశలో రాత్రి చూడడానికి సమస్య అవుతుంది.
"जीवनसत्व या विविधतापूर्ण रासायनिक पदार्थो का एेसा समूह है, जिसके प्रत्येक पदार्थ की शरीर के विभिन्न कार्यो को सुचारू रूप से पूरा करने के लिए आवश्यकता होती है । ", విటమిన్లు అనగా విభిన్న రసాయనిక పదార్థాల సమూహం. వాటిలోని ప్రతి పదార్థం శరీరంలోని వివిధ పనులు నిరంతరం నిర్వహించే అవసరముంటుంది.
जीवनसत्व के प्रमुख छह प्रकार हैं । , విటమిన్లు ముఖ్యంగా ఆరురకాలు
"उदा. A, B, C, D, E, आैर K. इनमें से A, D, E, और K स्निग्ध पदार्थों में घुलनशील हैं और B तथा C जल में घुलनशील हैं । "," ఉదా: A, B, C, D, E, మరియు K వీటిలో A,D,E, మరియు K ‌ కొవ్వులలో కరిగేవి B మరియు C నీటిలో కరిగేవి."
"हमने देखा है की, ग्लुकोज का विघटन और क्रेब-चक्र इन अभिक्रियाओं में FADH2 और NADH2 बनते है । ", గ్లూకోజ్-విఘటనం మరియు ‌ క్రెబ్స్-వలయం ప్ర‌క్రియలలో FADH2 మరియు NADH2 తయారవుతాయని మనం చూశాం.
इनके निर्माण में क्रमशः रायबोफ्लेविन (जीवनसत्व B2) निकोटीनामाइड़ (जीवनसत्व B3) का उपयोग किया जाता है । , అవి తయారు కావడానికి వరుసగా రైబోఫ్లెవిన్ (విటమిన్ B2) నికోటీనౖమెడ్ (B3) విటమిన్లు ఉపయోగపడుతాయి.
1. कई बार हमारा मुँह/गला सूख जाता है । , అనేకసార్లు నోరు/గొంతు పొడి ఆరును.
थोड़ा सोचिए । , మెదడుకు మేత పెట్టండి.
2. अधिक प्रमाण में जुलाब होनेपर बार बार नमक और शक्कर का पानी पिने के लिए देते हैं । , అతిగా విరేచనాలు అవుతే అప్పటికప్పుడు ఉప్పు-చక్కెర-నీళ్ళు త్రాగడానికి ఇస్తాం.
3. गर्मी के दिनों में या ज्यादा मेहनत करने पर हमें पसीना आता है । , వేసవికాలంలో అలాగే శ్రమ బాగా చేసినప్పుడు మనకు చెమటవచ్చును.
हमारे शरीर में साधारणतः 65 से 70% पानी होता है । , మన శరీరంలో సాధారణంగా 65 నుంచి 70% నీరు ఉంటుంది.
प्रत्येक कोशिका में कोशिका के द्रव्यमान के लगभग 70% पानीही होता है । , ప్రతి కణంలో కణం బరువులో 70% నీరు ఉంటుంది.
रक्त में भी रक्तद्रव के 90% पानीही होता है । , రక్తంలో కూడా రక్తద్రవ్యంలో 90% నీరు ఉంటుంది.
शरीर में पानी की थोड़ी सी भी कमी हो जाने पर कोशिका और उसके साथ शरीर का भी कामकाज बिगड़ जाता है । , శరీరంలో ఏ కొద్ది నీరు తగ్గిపోయినను కణాల మరియు పర్యాయంగా శరీరపు పనులు ఆగిపోతాయి.
इसलिए पानी भी एक अत्यावश्यक पोषक तत्त्व है । , అందువల్ల నీరు కూడా ఒక అత్యావశ్యక పోషకపదార్థం.
उपरोक्त सभी पोषक तत्त्वों के साथ साथ तंतुमय पदार्थ भी बहुत महत्त्वपूर्ण पोषक तत्व है । , పై అన్ని పోషక పదార్థాలతో పాటు పీచు పదార్థాలు కూడా అత్యంత ముఖ్యౖమెన పోషక పదార్థాలు.
वैसे तो तंतुमय पदार्थों को हम पचा नहीं सकते । , నిజంగా పీచు పదార్థాలను మనం జీర్ణం చేసుకోలేము.
परंतु अन्य पदार्थों के पाचनक्रिया में और अपचित भोजन को बाहर निकालने की क्रिया में उनकी बहुत सहायता होती है । , కాని అవి ఇతర పదార్థాల జీర్ణ‌క్రియలో మరియు జీర్ణంకాని ఆహారాన్ని బయటికి పంపే ‌ప్రక్రియలో చాలా తోడ్పడుతాయి.
"हरी सब्जियाँ, फल, अनाज इनसे हमें रेशेदार पदार्थ मिलते हैं । "," కూరగాయలు, ఫలాలు, ధాన్యాల నుంచి మనకు పీచుపదార్థాలు లభిస్తాయి."
इंटरनेट मेरा मित्र जानकारी प्राप्त कीजिए । , అంతర్జాలం నా నేస్తం. సమాచారాన్ని పొందండి.
"1. रतौंधी, धनुर्वात, बेरीबेरी, न्युरीटीस, पेलाग्रा, रक्तक्षय, स्कर्वी इन रोगों में कौन से लक्षण दिखाई देते हैं? 2. सह प्रकिण्व किसे कहते है? 3. FAD, FMN, NAD, NADP इनका विस्तारीत रूप खोजिए । "," రేచీకటి, రికెట్స్, బెరీబెరీ, న్యూరీటీస్, పెల్ల్గ్గ్ర్గ్రగ్రా , రక్తహీనత, స్కర్వీ వంటి వ్యాధుల లక్షణాలేవి? సహఎంజైమ్‌లు అనగానేమి? FAD, FMN, NAD, NADP పేర్ల విస్తృత రూపాన్ని వెదకండి."
4. प्रत्येक विटामीन की रोज की आवश्यक मात्रा कितनी होती हैं? । , రోజు ప్రతి విటమిన్ ఎంత పరిమాణంలో అవసరం?
कोशिका विभाजन : एक आवश्यक जीवन प्रक्रिया (Cell division: an essential life process) 1. हमें जहाँ जख्म होती है उस स्थान के ऊतकों की कोशिओं पर क्या असर होता है? बताइए तो ! 2. जख्म ठीक होते समय उस जगह पर क्या नई कोशिकाओं का निर्माण होता है? 3. क्या फूल तोड़ने से वनस्पतियों को जख्म होती हैं? वे जख्म कैसे भर जाते हैं ? 4.किसी भी सजीव की वृद्‌धि कैसे होती है? क्या उनके शरीर में कोशिकाओं की संख्या बढ़ती है? अगर बढ़ती है तो कैसे? 5.एक सजीव से उसी प्रजाति के दूसरे सजीव का निर्माण कैसे होता है? कोशिका विभाजन यह कोशिका के और सजीवोंंं के अनेक गुणधर्मों में से एक बहुत महत्त्वपूर्ण गुणधर्म है । , కణవిభజన: ఒక ఆవశ్యకౖమెన జీవన ప్ర‌క్రియ (Cell division: an essential life process)1. మనకు గాయౖమెన స్థలంలో కణజాలంలోని కణాలకు ఏమి జరుగును?2. గాయం మానినప్పుడు కణాలు అక్కడ కొత్తగా తయారవుతాయా? 3.మనం పువ్వులు తెంపినప్పుడు మొక్కలకు గాయాలవు తాయా? ఆ గాయాలు ఎలా మానుతాయి? 4.ఏదైనా సజీవి పెరుగుదల ఎలా జరుగుతుంది? వాటి శరీరంలో కణాల సంఖ్య పెరుగుతుందా? పెరుగుతే ఎలా పెరుగుతుంది?5. ఒక సజీవి నుంచి దాని జాతికి చెందిన ఇతర జీవి ఎలా ఉత్పత్తియగును? కణవిభజన అనునది కణం మరియు సజీవుల అనేక లక్షణాలలో ఒక అతిముఖ్యౖమెన లక్షణం.
"इसी गुणधर्म के कारण एक सजीव से दूसरे नए सजीव का निर्माण हो सकता है, बहुकोशिकीय सजीवोंंं के शरीर की वृद्‌धि हो सकती है, शरीर में होनेवाले क्षति को पुरा किया जा सकता है । "," ఈ లక్షణం వల్ల ఒక సజీవి నుంచి కొత్తసజీవి ఉత్పత్తి కాగలదు, బహుకణ సజీవుల శరీరం పెరుగగలదు, శరీరంలో జరిగిన నష్టాన్ని పూడ్చుకోగలవు."
"कोशिका विभाजन के मुख्य रूप से दो प्रकार हैं, समसूत्री विभाजन (Mitosis) और अर्धगुणसूत्री विभाजन (Meosis). समसूत्री विभाजन शरीर की कायिक कोशिका और मूल कोशिकाएँ करती है और अर्धगुणसूत्री विभाजन जनन कोशिकाओं द्वारा होता है । "," కణవిభజన ముఖ్యంగా రెండు రకాలుగా జరుగును. సమవిభజన మరియు క్షయకరణ విభజన. శరీరంలోని దేహకణాలలో మరియు మూల కణాలలో సమవిభజన జరుగుతుంది, కాని క్షయకరణ విభజన లైంగిక కణాలలో జరుగుతుంది."
कोशिका विभाजन का अध्ययन करने से पूर्व हमें कोशिकाओं की रचना की जानकारी होना आवश्यक है । , కణ విభజన అధ్యయనానికి ముందు కణనిర్మాణ సమాచారం తెలుసుకొనుట అవసరం.
कोशिका की रचना का अध्ययन हम इसके पूर्व कर चूके है । , కణనిర్మాణం మనం ఇంతకుముందే అధ్యయనం చేశాం.
प्रत्येक केंद्रकी कोशिका में एक केंद्रक होता है । , ప్రతి కణంలో ఒక కేంద్రకం ఉంటుంది.
इसके अलावा अन्य कोशिका अंगक भी होते हैं । , ఇతర కణాంగాలు కూడా ఉంటాయి.
इस जानकारी के आधार पर अब हम दोनों प्रकार के कोशिका विभाजन का अध्ययन करेंगे । , ఈ సమాచారం ఆధారంగా మనం ఇప్పుడు రెండురకాల కణవిభజనలను అధ్యయనం చేద్దాం.
17,17
आकृति 5.27 में दर्शाए अनुसार सूर्यकिरण परावर्तित करनेवाले अनेक परावर्तकों का उपयोग करके सूर्यकिरणों को एक अवशोषक पर केन्द्रित करते हैं जिससे वहॉ ऊष्मा का निर्माण होता है इस ऊष्मा की सहायता से पानी को बाष्प में रूपांतरित करके टर्बाइन और टर्बाइन द्वारा जनित्र घुमाया जाता है और विद्‌युत ऊर्जा का निर्माण किया जाता है । , పటం 5 .30లో చూపిన విధంగా సూర్యకిరణాలను పరావర్తనం చెందించే అనేక పరావర్తకాలను ఉపయోగించి సూర్యకిరణాలను ఒక శోషకౖంపె కేంద్రీకృతం చేస్తారు. దీని వలన అచట ఉష్ణశక్తి తయారవుతుంది. ఈ ఉష్ణ శక్తి సహాయంతో నీటిని ఆవిరిగా రూపాంతరం చేసి టర్బైన్ మరియు టర్బైన్ద్వారా జనరేటర్ త్రిప్పబడి విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి చేయబడుతుంది.
सौर ऊर्जा । , సౌర శక్తి.
वाष्प , ఆవిరి.
पॉवर ग्रीड़ । , పవర్ గ్రిడ్.
सौर ऊर्जा शोषक । , సౌర శక్తి శోషకం.
गरम पानी का प्रवाह । , వేడి నీటి ప్రవాహం.
वाष्प , ఆవిరి.
टर्बाइन । , టర్బైన్.
जनित्र । , జనరేటర్.
संघनक , సాంద్రీకరణయంత్రం.
पानी सौर परावर्तक । ," నీరు, సౌరసంగాహకాలు (పరావర్తకాలు)."
परावर्तक । , పరావర్తకం.
पंप , పంపు.
कुलींग टॉवर । , కూలింగ్ టవర్.
5.29 सौर उष्मीय विद्‌युत निर्मिती केन्द्र की रुपरेखा । , 5.30 సౌర్ ఉష్ణవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం రూపరేఖలు.
क्या आप जानते है? । , మీకు తెలుసా?.
"विश्व में ऊर्जा निर्मिती के लिए उपयोग में लाए जानेवाले ऊर्जा स्त्रोत स्रोत वैश्विक प्रमाण (%) भारतीय प्रमाण (%) कोयला 41 60 प्राकृतिक गैस 22 08 जल विद्‌युत 16 14 परमाणु-उर्जा 11 2 पेट्रोलियम 4 0.3 नुतनीकरणक्षम स्रोत (पवन विद्‌युत, सौर विद्‌युत आदि) 6 15.7 कुल 100 100 । "," ప్రపంచ విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తికి ఉపయోగపడే శక్తి వనరులు వనరులు ప్రపంచ ప్రమాణం (%) భారతీయ ప్రమాణం (%) బొగ్గు 41 60 సహజ వాయువు 22 08 జల విద్యుత్తు 16 14 అణుశక్తి 11 2 పెట్రోలియం 4 0.3 పునరుద్దరింపబడు శక్తి వనరులు (పవన విద్యుత్, సౌర విద్యుత్ మొదలగునవి 6 15.7 మొత్తం 100 100."
स्वाध्याय 1. नीचे दी गई सारणी में तीनों स्तंभों में दी गई जानकारी का संबंध ध्यान में रखते हुए सारणी पुनः लिखिए । , అభ్యాసం 1. క్రింది పట్టిక మూడు గ్రూపులలో నమోదు చేయబడిన వాటి సంబంధాన్ని దృష్టిలో నుంచుకొని ఆ విధంగా పట్టికను మరల రాయండి.
I कोयला । , I బోగ్గు.
II III स्थितिज ऊर्जा पवन विद्‌युत केन्द्र । , II III స్థితిశక్తి పవన విద్యుత్ కేంద్రం.
यूरेनियम । , యురేనియం.
गतिज ऊर्जा । , గతి శక్తి.
जल विद्‌युत केन्द्र । , జల విద్యుత్ కేంద్రం.
जलाशय , నీటి నిలువలు.
परमाणु ऊर्जा । , అణు శక్తి.
उष्मीय विद्‌युत केन्द्र । , ఉష్ణ విద్యుత్ కేంద్రం.
पवन , గాలి.
ऊष्मीय ऊर्जा । , ఉష్ణ శక్తి.
परमाणु विद्‌युत केन्द्र । , అణు విద్యుత్ కేంద్రం.
2. उष्मीय विद्‌युत निर्मिती में किस ईंधन का उपयोग करते हैं । , 2. ఉష్ణవిద్యుత్ ఉత్పత్తిలో ఏ ఇంధనాన్ని వాడుతారు?
इस विद्‌युत निर्मिती के कारण निर्माण होनेवाली समस्याएँ कौन-सी हैं? 3. उष्मीय विद्‌युत निर्मिती केन्द्र के अतिरिक्त किस विद्‌युत केन्द्र में उष्मीय ऊर्जा का उपयोग होता है? यह ऊष्मीय ऊर्जा किस प्रकार प्राप्त की जाती है? 4. किस विद्‌युत निर्मिती केन्द्र में ऊर्जा रूपांतरण के अधिक चरण हैं? । , ఈ విద్యుత్ ఉత్పత్తి వల్ల ఎదురయ్యే సమస్యలేమిటి?. 3 అణువిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రమేగాక ఇతర ఏ విద్యుత్ కేంద్రంలో ఉష్ణశక్తిని ఉపయోగిస్తారు? ఆ ఉష్ణశక్తిని ఏఏ మార్గాల ద్వారా పొందవచ్చును?. 4. ఏ విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో శక్తి రూపాంతరంలో ఎక్కువ దశలు ఉన్నాయి?.
59,59
जिस दंपत्ती को संतान की आवश्यकता हो उनके इच्छानुसार इस संग्रहित करके रखे हुए वीर्य का उपयोग कर उस दंपत्ती के स्त्री का ड़िंब IVF तकनीक की सहायता से फलीत किया जाता है । , అవసరమున్న దంపతులకు ఇష్టం ఉంటే శుక్రాన్ని ఉపయోగించి దాంపత్య స్త్రీ అండకణం IVF పద్ధతిలో ఫలదీకరణం చేస్తారు.
और उससे तैयार होनेवाला भ्रूण उस स्त्री के गर्भाशय में आरोपित किया जाता है । , మరియు దాని నుంచి తయారైన పిండాన్ని సంబంధిత స్త్రీ గర్భాశయంలోకి ప్రవేశపెడుతారు.
कानून के अनुसार उस वीर्यदाता का नाम गुप्त रखा जाता है । , చట్టం ప్రకారంగా వీర్య దాత పేరును రహస్యంగా ఉంచుతారు.
जुड़वाँ (Twins) गर्भाशय में एकही समय में दो भ्रूणों की वृद्धी होकर दो शिशुओं का जन्म होता है । , కవలలు (Twins) గర్భాశయంలో ఒకేసారి రెండు పిండాలు పెరిగి ఇద్దరు పిల్లలు జన్మిస్తారు .
ऐसे शिशुओं को जुड़वाँ कहते है । , ఇటువంటి పిల్లలను కవలలు అంటారు.
कई दम्पत्तीयों को जुड़वॉं बच्चे होते है । , చాలామంది దంపతులకు కవల పిల్లలు పుడతారు.
जुड़वॉ के दो प्रकार होते है । , కవలలు ముఖ్యంగా రెండురకాలు.
एकयुग्मज जुड़वॉं और द्वियुग्मज जुड़वाँ । , ఏకసంయుక్త బీజకవలలు మరియు ద్విసంయుక్త బీజ కవలలు.
एकयुग्मज जुड़वाँ संतान एक ही युग्माणु से बनती है । , ఏక సంయుక్త బీజ కవలలు ఒకే సంయుక్త బీజం నుంచి తయారవుతారు.
भ्रुणविकास के शुरू के समय में (युग्माणू तैयार होने के लिए 8 दिनो के अंदर) उसकी कोशिका अचानक दो समुहोमें विभाजीत हो जाती है । , పిండాభివృద్ధికి ముందు ప్రారంభ సమయంలో (సంయుక్త బీజం తయారైన తర్వాత 8 రోజుల లోపు) దానిలోని కణం అకస్మాత్తుగా రెండు భాగాలుగా విభజన చెందుతుంది.
3.24 जुड़वाँ लड़कियाँ उम्र 18 महिने इस भ्रूण कोशिका के दोनों समूह अलग-अलग भ्रूण के रुप में बढ़ने लगते है और पूरी वृद‌धि ् होकर एकयुग्मज जुड़वाँ जन्म लेेते है । , కవల పిల్లలు వయస్సు 18 నెలలు. ఈ పిండకణాల రెండు భాగాలు రెండు వేర్వేరు పిండాలుగా పెరుగుతాయి. అవి పూర్తిగా పెరిగి ఏక సంయుక్త బీజ కవలలకు జన్మనిస్తాయి.
ऐसी जुड़वाँ संतान जुनुकीय दृष्टि से बिल्कुल समान होती है । , ఇటువంటి కవల పిల్లలు జన్యుపరంగా పూర్తిగా ఒకే విధంగా ఉంటారు.
इसलिए ये संताने दिखने में भी एकदूसरे के समान हीं होती है और उनका लिंग भी एक जैसा ही होता है । , అందువల్ల ఈ పిల్లలు కనిపించడానికి ఒకే విధంగా ఉంటారు.
अर्थातया तो वे दोनो लड़कियाँ होगी या तो दोना लड़के होंगे । , అనగా వీరిలో ఇద్దరు అమ్మాయిలు లేదా ఇద్దరు అబ్బాయులై ఉంటారు.
एक जुड़वाँ के संदर्भ में भ्रूण कोशिका का विभाजन अगर युग्माणू तैयार होने के 8 दिनो बाद हो तो ऐसी परिस्थिती में संयुक्त जुड़वाँ (Siamese / Conjoined twins) संताने जन्म लेती है । , ఏక సంయుక్త బీజ కవలల విషయంలో పిండకణం విభజన ఒకవేళ సంయుక్త బీజం తయారైన 8 రోజుల తర్వాత జరుగుతే జంట శిశువులు (Siamese/Conjoined twins ) జన్మించే అవకాశముంటుంది.
ऐसी जुड़वाँ संताने शरीर के किसी हिस्से से एकदूसरे के साथ जुड़ी हुई अवस्था में जन्म लेते हैं । , ఇలా జంట శిశువుల శరీరం కొన్ని భాగాలతో ఒకదాని నొకటి అంటుకొనిన స్థితిలో జన్మిస్తారు.
ऐसे जुड़वाँ में कुछ अंग संयुक्त होते हैं । , ఇటువంటి కవలపిల్లలలో అవయవాలు కలసి ఉంటాయి.
कुछ अपवादात्मक परिस्थिती में स्त्री के अंड़ाशय से एकही समय में दो ड़िंब बाहर अंड़नलिका में छोड़े जाते है । , అసాధారణంగా స్త్రీ అండాశయం నుంచి ఒకేసారి రెండు అండకణాలు వెలువడుతాయి.
उन दोनो ड़िंबो का अलग अलग शुक्राणूओं द्‌वारा फलन होकर दो भिन्न युग्मानू (Zygotes) तैयार होते हैं । , ఈరోజూలో రెండు వేర్వేరు శుక్రకణాల ద్వారా ఫలదీకరణం జరిగి రెండు సంయుక్త బీజాలు (Zygotes) తయారవుతాయి.
इन दोनों युग्माणुओं से दो भ्रूण तैयार होकर दोनो का गर्भाशय में रोपण होता है और पूरी वृद्‌धि होनेपर द्वियुग्मज जुड़वाँ संतान जन्म लेती हैं । ," ఈ రెండు సంయుక్త బీజాల నుంచి రెండు పిండాలు తయారై, రెండూ గర్భాశయంలో ఉండి పూర్తిగా వృద్ధి చెందిన తర్వాత ద్విసంయుక్త బీజ కవలలు జన్మిస్తారు."
ऐसी जुड़वाँ संताने जननकी दृष्टिसे भिन्न होती है और लैंगिक दृष्टि से समान या भिन्न-भिन्न हो सकती हैं । , ఇటువంటి కవలలు జన్యుపరంగా వేరుగా ఉంటారు మరియు లైంగిక పరంగా ఒకే విధంగా లేక వేరుగా ఉంటారు.
इंंटरनेट मेरा मित्र । , అంతర్జాలం నా నేస్తం.
कभी-कभी किसी स्त्री को दो से अधिक संतानो की उत्पत्ती हुई ऐसा आपने पढ़ा होगा । , అప్పుడప్పుడు ఒక స్త్రీకి ఇద్దరి కంటె ఎక్కువ మంది పిల్లలు జన్మించినట్లు మీ దృష్టికి రావచ్చు.
ऐसा क्यों होता है? इसकी अधिक जानकारी इंटरनेट पर खोजिए । , ఇలా ఎందుకు జరుగునో అధిక సమాచారంను అంతర్జాలం ద్వారా శోధించండి.
"र्लैंगिक स्वास्थ (Reproductive health) शारीरिक, मानसिक और सामाजिक दृष्टि से व्यक्ति का सुस्थिती में रहना ही स्वास्थ्य कहलाता है । "," ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యం (Reproductive Health) ఆరోగ్యం శారీరక, మానసిక, మరియు సామాజిక దృష్ట్యా వ్యక్తి మంచి స్థితిలో ఉండటాన్ని 'ఆరోగ్యం' (Health) అంటారు."
"विभीन्न साामाजिक प्रथाएँ, रूढ़ीयाँ-परंपराएँ, अज्ञानता, संकचि ु त दृष्टिकोण, इन सभी कारणों की वजह से हमारे देश में लैंगिक स्वास्थ्य को लेकर जागरूकता दिखाई नहीं देती । "," సాంప్రదాయూలు, కట్టుబాట్లు, విలువలు పాటించకపోవడం, అజ్ఞానం మరియు ఇతర కారణాల వలన మన దేశంలోౖలైంగికఆరోగ్యం విషయంగా ఎక్కువ జాగృతి కన్పించుటలేదు."
विशेष रूप से स्त्रियों के लैंगिक स्वास्थ्य के विषय में उदासिनता दिखाई देती है । , ముఖ్యంగా స్త్రీల యొక్క ఆరోగ్య విషయంలో అపనమ్మకం కన్పిస్తుంది.
स्त्री को आनेवाला मासिक धर्म का सीधा संंबंध उसके लैंगिक और संपर्ण ू स्वास्थ्य से है । , స్త్రీలకు వచ్చే బుతుచక్రం సంబంధ వారిౖలైంగికమరియు మొత్త్తంగా పూర్తి ఆరోగ్యానికి సంబంధించినది.
आज के युग में स्त्रियाँ पुरूषो के बराबर में कार्य कर रही है । ," ఈ రోజుల్లో స్త్రీలు, పురుషులతో సమానంగా పనిచేస్తున్నారు."
जिससे उन्हे दिनभर घर के बाहर रहना पड़ता है । , దాని వల్ల వారికి దినమంతా ఇంటిబయటే ఉండాల్సి వచ్చును.
मासिक धर्म के समय रक्तस्राव होता है । , బుతుచక్రంసమయం లో రక్తస్రావం జరుగుతుంది.
इसलिए गुप्तांगो की समय-समय पर स्वच्छता रखना आवश्यक है । , దానివల్ల మర్మావయవాలను వేళకు శుభ్రంగా వుంచుకొనుట అవసరం.
नहीं तो लैंगिक स्वास्थ्य की समस्या निर्माण हो सकती है । , లేకపోతేౖలైంగికఆరోగ్యపు సమస్యలు ఉత్పన్నమవుతాయి.
पुरूषों में भी लैंगिक स्वास्थ्य की समस्या निर्माण हो सकती है । , పురుషులలోౖలైంగికఆరోగ్యపు సమస్యలు ఉత్పన్నం కావచ్చు.
उसे टालने हेतु गुप्तांगो की समय-समय पर स्वच्छता रखना बहुत आवश्यक है । , వీటిని నివారించడానికి మర్మావయవాలను వేళకు శుభ్రంగా వుంచుకొనుట అత్యంత ఆవశ్యకం.
बहुत से पुष्पों में अाधार के लिए जो वंृत होता है उसे पुष्पाधार या ‘पुष्पवृंत’ (Pedicel) कहते है और ऐसे पुष्पों को पुष्पवृंती पुष्प कहते है और वंृंत न हो तो ऐसे पुष्पो को ‘स्थानबद्ध’ (Sessile) पुष्प कहते है । , చాలా పుష్పాలకు ఆధారం కొరకు కాడ ఉంటుంది. దానిని పుష్పవృంతం (Pedicel) అంటారు. మరియు ఇటువంటి పుష్పాలను పుష్పవృంతపుష్పాలు అంటారు. కాడలేని పుష్పాలను స్థానబద్ధ (Sessile) పుష్పాలు అంటారు.
हर पुमंग में एक पुतंतू (Filament) होता हैं । , ప్రతి కేసరానికి ఒక వృంతం (Filament) ఉంటుంది.
जिसके सिरे पर एक परागकोष (Anther) होता है । , దాని చివరిలో ఒక పరాగకోశం (Anther) ఉంటుంది.
परागकोषों के चार भाग होते है । , పరాగకోశంలో నాలుగు గదులు ఉంటాయి.
जिन्हे कोष्ठक (Locules) कहते हैं । , వాటిని కోష్టకాలు (Locules) అంటారు.
इन कोष्ठको में अर्धसूत्री विभाजन की सहायता से परागकण तैयार होते है । , ఈ కోష్టకాలలో క్షయకరణ విభజన ద్వారా పరాగరేణువులు (Pollengrains) తయారవుతాయి.
उचित समय पर परागकोष फूटकर अंदर से परागकण बाहर आते है । , తగిన సమయంలో పరాగకోశం పగిలి లోపలి పరాగరేణువులు బయటికి వస్తాయి.
जायांग के घटक दल अर्थात स्त्रीकेसर । , అండకోశం యొక్క ఘటకభాగాన్ని ఫలదళం అంటారు.
ये स्वतंत्र रूप में या संयुक्त रूप में हो सकते है । , ఇవి స్వతంత్రంగా లేక సంయుక్తంగా ఉండవచ్చు.
प्रत्येक स्त्रिकेसर (जायांग) के सबसे निचले भाग में एक अंड़ायश होता है । , ప్రతి ఫలదళంలో ‌ క్రింది భాగంలో ఒక అండాశయం ఉంటుంది.
अंड़ाशय से उपर की ओर एक खोखली वर्तीका (Style) निकलती है । , అండాశయం నుంచిపై దిశలో ఒక గొట్టం కీలం (Style) బయలుదేరుతుంది.
वर्तीका के उपरी सीरे पर एक वर्तीकाग्र (Stigma) होता है । , కీలం చివరిభాగంలో కీలాగ్రం (Stigma) ఉంటుంది.
अंड़ाशय में एक या अनेक बिजांड़ (Ovules) होते है । , అండాశయంలో ఒకటి లేక అనేక అండాలు (Ovules) ఉంటాయి.
प्रत्येक बीजांड़़ में अर्धगुणसूत्री विभाजन द्वारा भ्रूणकोष (Embryo-sac) तैयार होता है । , ప్రతి అండంలో క్షయకరణ విభజన ద్వారా పిండకోశం (Embryo-sac) తయారవుతుంది.
प्रत्येक भ्रूणकोश में एक अगुणित(Haploid) अंड़़कोशिका (Egg cell) और दो अगुणित ध्रुवीय केंद्रक (Polar Nuclei) होते है । , ప్రతి పిండకోశంలో ఒక ఏకస్థితి (Haploid) అండకణం (Egg cell) మరియు రెండు ఏకస్థితి ధృవ కేంద్రకాలు (Polar Nuclei) ఉంటాయి.
परागकोष के परागकण स्त्रिकेसर के वर्तीकाग्र पर स्थानांतरीत होते है । , పరాగకోశంలోని పరాగరేణువులు ఫలదళం యొక్క స్థానాంతరమవుతాయి.
इसी को परागण या परागीभवन (Pollination) कहते है । , దీనినే పరాగ సంపర్కం (Pollination) అంటారు .
"परागकण अजैविक घटक (हवा, पानी) या जैविक घटक (कीटक, पक्षी या अन्य प्राणी) इनकी सहायता से होता है । "," పరాగసంపర్కం నిర్జీవ ఘటకాలు (గాలి, నీరు) లేక జీవఘటకాల (కీటకం, పక్షులు ఇతర జంతువులు) సహాయంతో జరుగుతుంది."
परागकण के समय वर्तिकाग्र चिपचिपी होती है । , పరాగసంపర్క సమయంలో కీలాగ్రంజిగటగా తయారవుతుంది.
इस चिपचिपे वर्तिकाग्र पर परागकण गिरने पर वे अंकुरित होते हैं । , ఈ జిగట కీలాగ్రం పైపరాగ రేణువులు పడగానే అవి అంకురిస్తాయి.
अर्थात् उनमें दो पुंयुग्मक निर्मित होते हैं और एक दीर्घ परागनलिका का निर्माण होता है । , అనగా దానిలో రెండు పురుష సంయోగ బీజాలు తయారవుతాయి. మరియు ఒక పొడవైన పరాగనాళం తయారవుతుంది.
परागनलिका दो पुंयुग्मक का वहन करती है । , పరాగనాళం రెండు పురుష సంయోగ బీజాలను తీసుకెళుతుంది.
यह परागनलिका वर्तिका से होती हुई बीजांड के भ्रुणकोष तक पहुँचती है । , ఈ పరాగనాళం కీలం ద్వారా అండాలలోని పిండ కోశంలోకి చేరుతుంది.
वहाँ परागनलिका का अंतिम सिरा फट जाता है और दोनों पुंयुग्मक भ्रूणकोष में छोड़ दिए जाते हैं । , అక్కడ పరాగనాళం యొక్క అగ్రభాగం పగిలి రెండు పురుష సంయోగ బీజాలు పిండ కోశంలో వదిలిపెట్టబడుతాయి.
उसमें से एक पुंयुग्मक का स्त्रीयुग्मक से संयोग होकर युग्मनज (Zygote) बनता है । , దానిలోని ఒక పురుష సంయోగ బీజం అండకణంతో సంయోగం చెంది సంయుక్త బీజం (Zygote) తయారవుతుంది.
इसे ही फलन (Fertilization) कहते हैं । , దీనినే ఫలధీకరణం (Fertilization) అంటారు.
दूसरा पुंयुग्मक दो ध्रुवीय केन्द्रकों से संयोग करके भ्रूणपोष (Endosperm) बनता है । , రెండవ పురుష సంయోగ బీజం రెండు ధృవకేంద్రకాలతో సంయోగం చెంది అంకురచ్ఛదం (Endosperm) తయారవుతుంది.
इस प्रक्रिया में दो पुंयुग्मक भाग लेते हैं इसलिए इसे दुहरा फलन (Double Fertilization) कहते हैं । , ఈ విధానంలో రెండు పురుష సంయోగ బీజాలు పాల్గొంటాయి కావున దీనిని ద్విఫలధీకరణం (Double Fertilization) అంటారు.
वर्तिकाग्र वर्तिका । , కీలాగ్రం.
परागकण । , పరాగ రేణువులు.
पुंयुग्मक । , అండకణం.
परागनलिका । , ధృవ పరాగనాళం.
युग्माणू का निर्माण । , కేంద్రకాలు.
अंड़कोशिका द्वितीयक केंद्रकी । , పురుష సహాయకణాలు కీలం సంయోగ బీజాలు.
भ्रूणकोष अंड़ा़शय । , పిండ కోశం అండాశయం.
बीजांड़ । , అండాలు.
पुंयुग्मक अंत:पोष । , పురుష సంయోగ బీజాలు ప్రతి పాదకణాలు.
3.14 आवृत्तबीजी वनस्पती में दुहरा फलन । , ఆవృత బీజ మొక్కలలో ద్విఫలదీకరణం.
क्या आप जानते है? । , మీకు తెలుసా?.
सूचना प्रौद्‌योगिकी के साथ । , సమాచార సాంకేతికత సహాయంతో.
जब परागकण की क्रिया एकही फूल या उसी वृक्ष के दो फुलों में होती है तब उसे स्वयंपरागण कहते है । , పరాగసంపర్కం ఒకే పుష్పంలో లేక ఒకే మొక్క యొక్క రెండు పుష్పాలలో జరుగుతే ఆత్మ ఫలధీకరణం (Self Pollination) అంటారు.
जब परागकण की क्रिया एक ही जाति के दो भिन्न वनस्पतियों के फूलों में होती है तब उसे परपरागण कहते है । , కాని పరాగ సంపర్కం ఒకే జాతి యొక్క రెండు విభిన్న మొక్కల పుష్పాల మధ్య జరుగుతే అప్పుడు దానిని పరపరాగ సంపర్కం (Cross Pollination) అంటారు.
जैवप्रौद्‌योगिकी की सहायता से भरपूर उत्पादन देनेवाली और प्रतिकूल परिस्थिती का मुकाबला कर सकनेवाली वनस्पतियों की नई प्रजातियों का निर्माण करते समय वैज्ञानिक परपरागण ब्रश की सहायता से करवाते है । , జీవసాంకేతిక జ్ఞానం సహాయంతో పుష్కలంగా ఉత్పత్తిని ఇచ్చే మరియు ప్రతికూల పరిస్థితులను ఎదుర్కొనే మొక్కలకొత్తజాతుల ఉత్పత్తి చేయునప్పుడు శాస్త్రజ్ఞులు పరపరాగ సంపర్కాన్ని బ్రష్ సహాయంతో చేస్తారు.
परागण से संबधि ं त व्हिड़ीओ का संग्रह कीजिए और कक्षा में औरो को दिखाए । , సాంకేతిక సమాచార ప్రసారంతో జోడింపు: పరపరాగసంపర్కం సందర్భంగా వీడియో సేకరించి తరగతిగదిలో ఇతరులకు చూపండి.
ड. अंत्यावस्था (Telophase): अंत्यावस्था में कोशिका के दोनों सिरों तक पहुॅंचे हुए गुणसूत्र अब विसंघनीत हो /खुल (Unfolding/ Decondensation) जाते है । , డ) అంత్యదశ (Telophase): అంత్యదశలో కణం రెండు కొనలకు చేరుకున్న ‌క్రోమోజోములు ముడుతలు విచ్చుకొంటాయి (Unfolding/Decodensation).
जिससे वे फिरसे नाजूक धागों के जैसे पतले होकर लुप्त हो जाते हैं । , అందువలన మరల మృదువైన దారాల మాదిరిగా పలుచగా మారి స్పష్టంగా కనిపిస్తాయి.
दोनों सिरों तक पहुॅंचे हुए गुणसूत्रों के समूहों के चारों ओर केंद्रकावरण का निर्माण होता है । , రెండు కొనలకు చేరుకున్న ‌క్రోమోజోముల జతచుట్టు కేంద్రక త్వచం తయారవుతుంది.
इस प्रकार अब एक कोशिका में दो संतती केंद्रक (Daughter nuclei) निर्मित होते हैं । , ఈ విధంగా ఇప్పుడు ఒక కణంలో రెండు పిల్ల కేంద్రకాలు (Daughter nuclei) తయారగును.
संतती केंद्रक में केंद्रिकाएँ भी दिखाई देने लगती हैं । , పిల్లకేంద్రకాలలో కేంద్రకాంశాలు కూడా కనిపిస్తాయి.
तुर्कतंतू पूर्णरूप से नष्ट हो जाते हैं । , కండెప్రోగులు పూర్తిగా అదృశ్యమగును.
इस प्रकार केंद्रक का विभाजन (Karyokinesis) पूर्ण होता है और फिर जीवद्रव्य का विभाजन (Cytokinesis) शुरू होता है । , ఈ విధంగా కేంద్రక విభజన (Karyokinesis) పూర్తి అయిన తర్వాత కణద్రవ్య విభజన (Cytokinesis) మొదలవుతుంది.
जीवद्रव्य विभाजन में कोशिका द्रव्य का विभाजन होकर दो नई कोशिकाएँ बनती हैं जिन्हें संतती कोशिकाएँ (Daughter cells) कहते हैं । , కణద్రవ్య విభజన ద్వారా కణద్రవ్యం విభజన చెంది రెండు కొత్త కణాలు తయారగును.వాటిని పిల్ల కణాలు (Daughter cells) అంటారు.
इस प्रक्रिया में कोशिका के विषुवृत्तीय प्रतल के समांतर एक दरार का निर्माण होकर धीरे धीरे वह नीचे धँसती जाती है और दो नई कोशिकाओं का निर्माण होता है । , ఈ ప్రక్రియలో కణం మధ్య సమాంతరంగా ఒక నొక్కు తయారైమెల్లమెల్లగా లోతుగా పోయి రెండు కొత్త కణాలు తయారవుతాయి.
वनस्पति कोशिका में इस प्रकार की दरार का निर्माण न होकर कोशिकाद्रव्य के बीचोंबीच एक कोशिका पटल (Cell plate) का निर्माण होकर जीवद्रव्य का 2.7 जीवद्रव्य विभाजन विभाजन होता है । , మొక్కల కణాలలో మాత్రం నొక్కు (గాడి) తయారుకాదు. కణద్రవ్యంతో పాటు మధ్యభాగంలో ఒక కణ ఫలకం (Cell plate ) తయారైకణద్రవ్య విభజన సమాప్తమవుతుంది.
समसूत्री विभाजन शरीर की वृद‌धि ् के लिए आवश्यक होता है । , కణద్రవ్య విభజన సమవిభజన శరీర పెరుగుదలకు ఆవశ్యకం.
"शरीर में होनेवाली क्षती को पूरा करने के लिए जख्मों को भरने, सभी प्रकार की रक्त कोशिकाओं निर्माण करने के लिए, समसूत्री विभाजन की आवश्यकता होती है । "," శరీరంలో జరిగిన నష్టాన్ని పూరించడానికి, గాయాలను మాన్పడానికి, అన్ని రకాల రక్తకణాలను తయారు చేయడానికి వెుదలగు కారణాలకు సమవిభజన అవసరం."
अर्धसूत्री विभाजन । , క్షయకరణ విభజన (Meosis):
1,1
4,4
2,2
3,3
5 पूर्वावस्था I (1-5) मध्यावस्था I । , 5 ప్రథమదశ ఐ(1-5) మధ్యస్థదశ
पश्चावस्था I 2.8 अर्धसूत्री विभाजन- भाग-I । , చలనదశ క్షయకరణ విభజన భాగం-1
अंत्यावस्था I । , అంత్యదశ .
अर्धसूत्री विभाजन दो चरणो में पूरा होता है जैसे अर्धसूत्री विभाजन भाग– I और भाग- II. भाग-I में सजातिय गुणसूत्राें का जनुकीय विचरण/जनुकीय पुनःसंयोग (Genetic recombination) होता है जिससे वे सजातिय गुणसूत्र दो समूहो में विभाजीत होकर दो अगुणित कोशिकाएँ बनाती हैं । ," క్షయకరణ విభజన రెండు దశలలో పూర్తగును.క్షయకరణ విభజన భాగం-1, మరియు క్షయకరణవిభజన భాగం-2. భాగం-1. సజాతీయ ‌క్రోమోజోములలో జన్యు పునః సంయోగం (Genetic recomnbination) జరుగుతుంది. తర్వాత సజాతీయ (క్రోమోజోములు (సోదర ‌క్రోమాటిడు కాదు) రెండు జతలుగా విభజన చెంది రెండు ఏక స్థితి కణాలు తయారవుతాయి."
पूर्वावस्था II । , ప్రథమదశ II
मध्यावस्था II । , మధ్యస్థదశ II
पश्चावस्था II 2.9 अर्धसूत्री विभाजन- भाग-II । ," చలనదశ II, అంత్యదశ II, క్షయకరణ విభజన భాగం-II"
अंत्यावस्था III । , అంత్యదశ III
10. आपदा प्रबंधन Ø आपदा Ø आपदाओं का स्वरूप तथा विस्तार Ø आपदा प्रबंधन प्राधिकरण संरचना Ø अभिरूप अध्ययन । , 10 . ఆపత్కాల నిర్వహణ ్శ విపత్తు ్శ విపత్తు స్వభావం మరియు వ్యాప్తి ్శఆపత్కాల నిర్వహణ ప్రాధికరణ నిర్మాణం ్శ అభిముఖ సాధన.
थोडा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
Ø आपदाओं के प्रकार Ø आपदाओं के परिणाम Ø आपदा प्रबंधन Ø प्रथमोपचार तथा आपातकालिन कृती । , విపత్తుల రకాలు ్శ విపత్తుల ప్రభావం ్శ ఆపత్కాల నిర్వహణ ్శ ప్రథమ చికిత్స మరియు ఆపత్కాల కృత్యం.
1. आपदा किसे कहते है ? 2. आपके परिसर में घटित कौन-सी आपदाओं का अनुभव आपने किया है ? 3. इन आपदाओं का स्थानिक तथा आसपास की स्थिती पर कौन-से परिणाम हुए हैं? । , 1. విపత్తు అనగానేమి? 2.మీ పరిసరాలలో జరిగిన ఏ విపత్తును మీరు అనుభవించారు? 3. ఆ విపత్తు వలన స్థానిక మరియు చుట్టు ప్రక్కల పరిస్థితులౖపె ఎట్టి ప్రభావం పడింది?.
आपदा (Disaster) पर्यावरण में बहुधा कुछ भयंकर धोकादायक घटनाएँ घटित होती हैं उन्हें आपदा कहते है । , విపత్తు (Disaster) పర్యావరణంలో అనేక సార్లు కొన్ని భయంకరమైన ప్రమాదకర సంఘటనలు జరుగుతాయి. వాటిని 'విపత్తులు' అంటారు.
"नदियों में आने वाली, बाढ़, सूखा-गीला अकाल, तूफान, भूकंप, ज्वालामुखी यह कुछ प्रमुख प्राकृतिक आपदाएँ है । "," నదుల వలన వచ్చే వరదలు, అతివృష్టి, అనావృష్టి, కరువు, తుపాన్, భూకంపాలు, అగ్నిపర్వతాల విస్ఫోటనం వంటివి కొన్ని ముఖ్యమైన సహజ విపత్తులు."
यह मानव पर अचानक आने वाले संकट हैं । , మానవులపై అకస్మాత్తుగా సంభవించిన కష్టాలివి.
इन घटनाओं के कारण पर्यावरण में आकस्मिक परिवर्तन होते हैं तथा इन विध्वंसक घटनांओं से पर्यावरण को हानि पहूँचती है । , ఈ సంఘటనల వలన పర్యావరణంలో అకస్మాత్తుగా మార్పులు జరుగుతాయి. అలాగే ఇటువంటి విధ్వంసకర ఘటనల ద్వారా పర్యావరణానికి హాని కలుగుతుంది.
पर्यावरण के संसाधनों का उपयोग अपने विकास के लिए करते समय भी पर्यावरण को हानि पहुँचती है । , పర్యావరణంలోని సహజ వనరులను మన అభివృద్ధి కొరకు ఉపయోగిస్తున్నపుడు కూడా పర్యావరణానికి హాని కల్గుతుంది.
इसी से अचानक व मानव को अनजान ऐसी कुछ आपदाएँ घटित होती है । , దాని నుంచి అకస్మాత్తుగా మరియు మానవులకు తెలియకుండానే కొన్ని విపత్తులు సంభవిస్తాయి.
उन्हें मानव निर्मित आपदा कह सकते हैं । , వాటిని మానవ నిర్మిత విపత్తులు అంటారు.
संयुक्त राष्ट्रसंघ ने “आपदा अर्थात ऐसी घटना जिसके कारण आकस्मिक रुप से अत्यधिक जनहानि तथा अन्य प्रकार की हानि होती है । ," విపత్తు అనగా ఎటువంటి సంఘటన అంటే, దేని వల్ల అకస్మాత్తుగా మరియు ప్రచండౖమెన జీవహాని మరియు ఇతర రకాల హాని సంభవించునో దానిని విపత్తు అని ఐక్యరాజ్యసమితి నిర్వచించింది."
’’ इस प्रकार आपदा की परिभाषा की है । , ఆపద యొక్క పరిభాష క్రింది విధంగా ఉంటుంది.
इनमें अचानक तथा प्रचंड ये शब्द महत्त्वपूर्ण है । , వీటిలోని అకస్మాత్తుగా మరియు ప్రచండౖమెన పదాలు ముఖ్యౖమెనవి.
आपदाएँ आकस्मिक रुप से आती है इसी कारण उसका पहलेसेही अनुमान नहीं लगाया जा सकता है इसलिए सावधानी नही ले पाते । , విపత్తు ఆకస్మికంగా సంభవిస్తుంది. అందువల్ల దానిని ముందే అంచనా వేయలేం. కావున ముందు జాగ్రత్తను పాటించలేము.
जिस स्थान पर आपदाएँ आती हैं उस क्षेत्र की साधनसंपत्तीयों का अत्यधिक नुकसान होता है । , విపత్తు జరిగిన ప్రదేశంలోని పరిసరాలలో ఆస్తి నష్టం అపారంగా జరుగుతుంది.
वित्तीय तथा जनहानी जैसे घटनाओं का समाज पर दीर्घकालिक परिणाम होता है । , సంపద మరియు ప్రాణహాని వంటి సంఘటనల వల్ల సమాజంపై దీర్ఘకాలిక ప్రభావం పడుతుంది.
"यह परिणाम वित्तिय, सामाजिक, सांस्कृतिक, राजकीय, कानूनी तथा प्रशासकीय ऐसे सभी क्षेत्रों में होता है । "," ఈ ప్రభావం ఆర్థిక, సామాజిక, సాంస్కృతిక, రాజకీయ, చట్టం మరియు పరిపాలన ఇలా అన్ని రంగాలలో ఉంటుంది."
जिस क्षेत्र में आपदाएँ आती हैं वहाँ का जनजीवन तहस-नहस हो जाता है । , విపత్తు సంభవించిన ప్రదేశంలో జనజీవనం స్థంబించిపోతుంది.
आपदाग्रस्त व्यक्तियों को जन-धन तथा अन्य प्रकार की हानि होती है । ," ఆపదగ్రస్తులకు జీవసంబంధ, ఆర్థిక అలాగే ఇతర రకాల హాని కలుగుతుంది."
पिछली कक्षा में हमने विभिन्न प्रकार की आपदाएँ और उनके उपाय संबंधी जानकारी प्राप्त की है । , గత తరగతిలో మనం వివిధ రకాల విపత్తుల గురించి వాటి నివారణోపాయాల గురించి సమాచారాన్ని తెలుసుకొన్నాం.
कोई भी दो आपदाएँ समान नहीं होती है । , ఏవేని రెండు విపత్తులు ఒకే విధంగా ఉండవు.
प्रत्येक आपदा का कालखंड़ अलग- अलग होता है । , ప్రతి విపత్తు కాలావధి వేర్వేరుగా ఉంటుంది.
कुछ आपदाएँ अल्पकालिक तथा कुछ दीर्घकालिक होती है । , కొన్ని విపత్తులు తక్కువ కాలం మరికొన్ని దీర్ఘకాలముంటాయి.
प्रत्येक आपदा के घटित होने के कारण भी भिन्न-भिन्न होता है । , ప్రతి విపత్తు సంభవించుటకు కారణం కూడా వేర్వేరుగా ఉంటుంది.
पर्यावरण पर आपदाओं का निश्चित कौन-से घटकों पर अधिक परिणाम होने वाला है यह उस आपदा के स्वरूप से दिखाई देता है । , వాస్తవంగా పర్యావరణంలోని ఏ అంశాలౖపె అధిక ప్రభావం చూపునో అది ఆ విపత్తు స్వభావాన్ని బట్టి తెలుస్తుంది.
बताइए तो ! । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!
आपदाओं के दो मुख्य प्रकार कौन-से हैं ? । , విపత్తులలోని రెండు ముఖ్యౖమెన రకాలేవి?.
हमने पिछली कक्षा में विभिन्न प्रकार के आपदाओं से होने वाले परिणाम और आपदा आने के पश्चात ली जाने वाली सावधानियॉं इससे संबंधित जानकारी प्राप्त की है । , గత తరగతిలో మనం వివిధ రకాల విపత్తుల వల్ల కలిగే నష్టాలను మరియు విపత్తు సంభవించినచో తీసుకోవలసిన జాగ్రత్తల సమాచారాన్ని తెలుసుకున్నాం.
"आपदाओं का इस प्रकार भी वर्गीकरण किया जा सकता है जैसे प्रलयकारी आपदा उदा. निरंतर आने वाले उडीसा के चक्रीय तूफान, गुजरात का प्रलयकारी भूकंप तथा लातूर का भूकंप तथा निरंतर रूप से आंध्र के तट पर हर साल मंड़राने वाले चक्रीय तूफान इन कारणों ने इन भागों में तहलका मचाया है, बड़े पैमाने पर जन-धन हानि हुई है, फिर भी सामान्य जनजीवन कुछ समय बाद सुचारु रूप से शुरु हुआ । "," విపత్తులను ఈ విధంగా కూడా వర్గీకరణ చేయవచ్చును, జల ప్రళయ విపత్తు ఉదా: నిరంతరం ఒరిస్సాలోని చక్రవాతం గుజరాత్‌లోని భూకంపం అలాగే లాతూర్ భూకంపం మరియు నిరంతరం ఆంధ్రప్రదేశ్ తీరంలో ప్రతి సంవత్సరం కోలాహలం చేసె తుఫాను, దాని వల్ల ఆ ప్రాంతం హాహాకారాలతో తల్లిడిల్లింది, అధిక వెుత్తంలో ప్రాణ, ధన హాని జరిగింది. ఐనప్పటికి సామాన్య జనజీవనం కొంత కాలానికి నిలదొక్కుకున్నది."
दूरकालिक परिणाम वाली आपदाएँ अर्थात घटनाओं के पश्चात उनका दुष्परिणाम गंभीर होता है । , విస్తృత ప్రభావాన్ని సాధించే విపత్తు అనగా సంఘటన జరిగిన తర్వాత దానిలోని దుష్పరిణామాలు గంభీరంగా ఉండవచ్చు లేక గంభీర దుష్పరిణామాలు కాలం గడిచిన కొద్ది పెరుగుతూ ఉండచ్చు.
"उदा. अकाल , फसलों का नुकसान, कर्मचारियों की हड़ताल, बढ़ने वाला समुद्री जल स्तर, बंजर रेगिस्तानीय भूमि आदि । "," ఉదా: కరువు, పంటలకు వచ్చే తెగుళ్ళు, ఉద్యోగుల సమ్మె, పెరుగుతున్న సముద్ర మట్టం, ఇసుక దిబ్బెలు మొదలగునవి."
109,109
विचार कीजिए । , ఆలోచించండి.
पेड़ पर घोसला बनानेवाला पक्षी पास के तालाब की मछलियाँ खाता होगा तो क्या यह पक्षी ‘‘पेड़ तथा तालाब’’ इन दोनों परिसंस्थाओं का अंग बन सकता है? । ," చెట్టు మీద గూళ్ళు కట్టె పక్షులు దగ్గరి చెరువు (జలాశయం) లోని చేపలను తింటే ఆ పక్షి ""చెట్టు మరియు చెరువు'' ఇలా రెండు జీవావరణ వ్యవస్థల భాగాలు ఏర్పడుతాయా?."
प्रवाह तालिका पूर्ण कीजिए नीचे दिए गए रिक्त चौकटों को अचूक भरिए तथा पूर्ण हुई तालिका अपने कक्षा में लगाइए । , అసంపూర్ణ పట్టికను పూరించండి కింది ఖాళీలను తప్పులు లేకుండా నింపండి మరియు పట్టికను తరగతి గదిలో పెట్టండి.
परिसंस्था अजैविक घटक । , జీవావరణ వ్యవస్థ నిర్జీవ కారకాలు.
भौतिक घटक । , భౌతిక కారకాలు.
स्वयंपोषी । , స్వయం పోషకాలు.
"हवा, पानी, वाष्प, खनिज, मृदा तथा सूर्यप्रकाश । "," గాలి, నీరు, ఉత్పత్తి దారులు ఆవిరి, ఖనిజాలు, సూర్యకాంతి, మట్టి."
उत्पादक । , ఉత్పత్తి దారులు.
प्राणी । , జంతువులు.
विघटक , విచ్ఛిన్న కారులు.
"अकार्बनिक पदार्थ हायड़्रोजन, आक्सिजन, नाइट्रोजन, कॅल्शियम, लोह, सोड़ियम, पोटॅशियम । "," అసేంద్రియ పదార్థాలు తృతీయ వినియోగదారులు హైడ్రోజన్, ఆక్సిజన్, నైట్రోజన్, కాల్షియం, ఇనుము, సోడియం పొటాషియం."
"तृतीयक भक्षक प्रथिन, कार्बोज, स्निग्ध पदार्थ । "," తృతీయ వినియోగదారులు మాంసకృత్తులు కార్బోౖహెడ్రేట్లు,క్రొవ్వుపదార్థాలు."
दक्षिण भारत के विभिन्न राज्यों में बड़े पैमाने पर धान की खेती की जाती है । , దక్షిణ భారతదేశంలో వివిధ రాష్ట్రాలలో అధిక పరిమాణంలో వరి పంటను పండిస్తారు.
वहाँ धान की फसलों पर भोजन के लिए बड़े पैमाने में कनखजूरे आते हैं । , అక్కడి వరి పంటల పై అధిక పరిమాణంలో మిడతలు వస్తాయి.
उसी प्रकार वहॉं के खेतों के कीचड़ में कनखजूरों का भक्ष्य के रूप में उपयोग करने के लिए मेंढ़को की संख्या भी काफी मात्रा में होती हैं तथा पसंदीदा खाद्‌य के रूप में मेंढ़कों के भक्षण हेतु सॉंप भी वहॉं होते हैं । , ఆ మిడుతలను తినడానికి అక్కడి మురికి నీటి కాలువలలో కప్పలు అధిక పరిమాణంలో ఉంటాయి మరియు ఇష్టౖమెన ఆహారంగా ఆ కప్పలను తినడానికి అక్కడ పాములు కూడా ఉంటాయి .
"परंतु यदि अचानक वहॉं के मेंढ़को की संख्या में कमी आई तो, 1. धान की फसल पर क्या परिणाम होगा? विचार कीजिए । "," కాని ఒకవేళ అకస్మాత్తుగా అక్కడి కప్పల సంఖ్య తగ్గిపోతె, 1. వరిపంటలౖపె ఎలాంటి ప్రభావం పడుతుంది? ఆలోచించండి."
2. किस भक्षक की संख्या में वृदिध्‌ होगी तथा किस भक्षक की संख्या में कमी आएगी? 3. एकत्रित रूप से वहॉं के परिसंस्था पर क्या परिणाम होगा? 1. पर्यावरण का तात्पर्य क्या है? बताइए तो ! 2. पर्यावरण में किन-किन घटकों का समावेश होता है? पर्यावरण तथा परिसंस्था में संबंध पर्यावरण यह एक अत्यंत व्यापक संज्ञा है । , 2. ఏ వినియోగదారుల (భక్షకాల) సంఖ్య పెరుగుతుంది. మరియు ఏ వినియోగదారుల సంఖ్య తగ్గుతుంది?. 3. మొత్తంగా అక్కడి జీవావరణ వ్యవస్థ పై ఏ ప్రభావం పడుతుంది? చెప్పుకోండి చూద్దాం! 1. పర్యావరణం అనగానేమి? 2. పర్యావరణంలో ఏమేమి ఉంటాయి? పర్యావరణం మరియు జీవావరణ వ్యవస్థ సంబంధం పర్యావరణం ఒక అత్యంత విస్తృతౖమెన పదం.
"सजीवोंंं पर किसी न किसी कारणवश परिणाम करनेवाले भौतिक, रासायनिक तथा जैविक घटक इन सभी से मिलकर पर्यावरण बनता है । "," మన చుట్టు ఉండే భౌతిక, రసాయనిక మరియు జీవకారకాలన్నింటిని కలిపి పర్యావరణం అంటారు."
"संक्षिप्त में पर्यावरण अर्थात आस-पास की परिस्थिती, उनमें पाए जानेवाले अनेक सजीव, निर्जीव, प्राकृतिक एवं मानव निर्मित घटकों का समावेश होता है । "," సంక్షిప్తంగా పర్యావరణం అనగా మన చుట్టు ఉండే పరిసరాలు. వాటిలో అనేక సజీవులు, నిర్జీవులు, సహజ మరియు మానవ నిర్మిత కారకాలు ఉంటాయి."
"पर्यावरण के मुख्य रुप से दो प्रकार है, एक अर्थात प्राकृतिक या नैसर्गिक पर्यावरण तथा दूसरा प्रकार अर्थात मानवनिर्मित पर्यावरण । ", పర్యావరణం ముఖ్యంగా రెండు రకాలుగా ఉంటుంది .మొదటిది సహజ లేక ప్రాకృతిక పర్యావరణం మరియు రెండవది మానవ నిర్మిత పర్యావరణం .
3. इलेक्ट्रान संवहन शृंखला अभिक्रिया (ETC Reaction) । , 3. ఎల్రక్టాన్ రవాణా గొలుసు చర్య (ETC Reaction)
पायरुविक अम्ल । , పైరువికామ్లం.
इलेक्ट्रान संवहन शृंखला अभिक्रिया भी तंतुकणिका में ही होती है । , ఎల్రక్టాన్ రవాణా గొలుసు చర్య కూడా మైటోఖాండ్రియా లో జరుగుతుంది.
उपरोक्त सभी अभिक्रियाओं के समय बने NADH2 के प्रत्येक अणु से तीन और FADH2 के प्रत्येक अणुसे दो ATP के अणु प्राप्त होते हैं । , పై అన్ని ప్ర‌క్రియల సమయంలో తయారైన NADH2 ప్రతి అణువు నుంచి మూడు మరియు FADH2 ప్రతి అణువు నుంచి రెండు ATP అణువులు లభిస్తాయి.
इस प्रक्रिया में ATP के साथ साथ पानी के भी अणु बनते है । , ఈ ప్రక్రి‌యలో ATPఅణువులతో పాటు నీటి అణువులు తయారవుతాయి.
इस प्रकार आक्सिश्वसन में ग्लुकोज का पूर्ण आक्सीकरण (विघटन) होता है और ऊर्जा के साथ साथ CO2 और H2O के अणु भी बनते हैं । , ఈ పద్ధతిలో వాయుశ్వాస క్రియలో గ్లూకోజ్ పూర్తిగా ఆక్సీకరణం (విఘటనం) చెందుతుంది. మరియు శక్తితో పాటు CO2మరియు H2O అణువులు తయారవుతాయి.
अैसेटील-कोएन्झाईम-A । , అపేటిల్-కె-ఎంజయం .
TCA चक्र बाह्य आवरण । , TCA చక్రం బయటి పోర.
आंतरिक आवरण । , లోపలి పోర.
तंतुकणिका की जालिका । , మైటోఖాండ్రియాలోని పదార్ధం.
2.2 तंतुकणिका और ट्रायकार्बोक्झीलीक अम्ल चक्र । , మైటోఖాండ్రియామరియు ట్రైకార్బోక్సిలిక్ ఆమ్ల్లవలయం
ध्यान रखिए ! NAD - निकोटीनामाईड़ ॲडेनाईन डायन्यूक्लिओटाईड FAD - फ्लॉविन अैडेनाईन डायन्यूक्लिओटाईड ये प्रत्येक कोशिका में बननेवाले और कोशिका श्वसन में सहायता करनेवाले दो सहप्रकिण्व है । ," ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి. NADH2 నికోటినాౖమెడ్ ఆడేనాయిన్, డాయ్‌న్యుక్లిఓటాయిడ్ FADH2 ఫ్లావిన్ ఆడేనాయిన్డాయ్‌న్యుక్లిఓటాయిడ్. ఇవి ప్రతి కణంలో తయారయ్యే మరియుకణశ్వాస క్రియలో సహాయపడే రెండు సహఎంజైమ్ లు."
अैडेनाइन । , ఆడేనాయిన్.
स्निग्ध अम्ल । , క్రొవ్వు ఆమ్లం.
ATP : अैडीनोसीन‌‍ट्राय फास्फेट यह ऊर्जा से समृद्ध एक ऐसा अणु है जिसमें फॉस्फेट के तीन अणु एक दूसरे से जिस बंध द्व‌ ारा जुड़े होते है उन्हीं बंधों में ऊर्जा संग्रहित होती है । , ATP: డినోసిన్ ట్రైఫాస్ఫేట్ ఒక శక్తితో సంతృప్తం చెందిన అణువు కావున దానిలో మూడు ఫాస్ఫేట్ అణువు లు ఒక దాని నొకటి ఏ బంధాలతో బంధించబడినాయో ఆ బంధాలలో శక్తి నిలువయుంచబడును.
इन ATP के अणुओं का कोशिका में आवश्यकतानुसार संग्रह करके रखा जाता है । , ఈ ATPఅణువుల కణాలలో ఆవశ్యకతను బట్టి నిలువ ఉంచబడుతుంది.
"रासायनिक दृष्टि से ATP यह अैडीनोसीन‌‍ रायबोन्युक्लिओसाइड़ से बना ट्रायफॉस्फेट का अणु है जिसमें अेडेनिन यह नायट्रोजनयुक्त अणु, रायबोझ (C5H10O5) यह पेंटोज शर्करा और तीन फास्फेट के अणु होते है । ", రసాయనిక దృష్ట్యా ATPఅడినోసిన్రైబో న్యూక్లిక్ ఆసిడ్ నుంచి తయారెన ట్రైఫాస్ఫేట్ అణువు కావడం వలన దానిలో అడెనిన్ నైట్రోజన్ అణువు రైబోజ్ (C5H10O5) ఈ పెంటోజ్ చక్కెర మరియు మూడుఫాస్ఫేట్ అణువులు ఉంటాయి.
ऊर्जा की आवश्यकता अनुसार ATP के फास्फेट अणुओं के बीच का बंध तोड़कर उससे ऊर्जा प्राप्त की जाती है इसलिए ATP को ऊर्जा का चलन (Currency) कहते है । , శక్తి ఆవశ్యకతను బట్టి ATPలోని ఫాస్ఫేట్ అణువు లోని బంధాలను విడగొట్టి శక్తిని పొందవచ్చును. కామన ATP ని శక్తి యొక్క ద్రవ్యం (Currency) అని కూడా అంటారు.
ATP , ATP.
अेडेनाइन । , ఆడేనాయిన్
ऊर्जा के समृद्ध फॉस्फेट बंध । , ఆడేనాయిన్ ఎక్కువ శక్తి ఫాస్ఫేట్ బంధం.
ADP अजैविक फॉस्फेट । , ADP అసేంద్రియ ఫాస్ఫేట్.
रायबोज । , రైబోజ్
रायबोज 2.3 ATP ऊर्जा का चलन । , రైబోజ్ ATP శక్తి యొక్క ద్రవ్యం (డబ్బు)
मुक्त हुई ऊर्जा । , విడుదౖలెన శక్తి
"भूखमरी, भूख हड़ताल जैसी अपवादात्मक परिस्थितियों में अगर शरीर में कार्बोज पदार्थों का संग्रह कम हो गया तो ऊर्जा प्राप्ति के लिए शरीर के स्निग्ध पदार्थ और प्रथिनों ं का उपयोग किया जाता है । "," ఉపవాసం, నిరహారదీక్ష వంటి పరిస్థితులలో శరీరంలో ఒకవేళ కార్బోౖహెడ్రేట్ల నిలువలు తక్కువగా ఉంటే అప్పుడు శక్తిని పొందటానికి క్రొవ్వుపదార్థాలు మరియు మాంసకృత్తులు ఉపయోగించబడుతాయి."
स्निग्ध पदार्थों का रूपांतरण स्निग्ध अम्लोंं में और प्रथिनों ं का रूपांतरण अमिनो अम्ल में किया जाता है । , క్రొవ్వుపదార్థాలు ‌క్రొవ్వుఆవ్లూలుగా మాంసకృత్తులు అౖమెనోఆవ్లూలుగా రూపాంతరం చేయబడుతాయి
स्निग्ध अम्ल और अमिनो अम्लों को अैसेटीलको-एन्झाइम-A में रूपांतरित किया जाता है और अैसेटील-को-एन्झाइम-A के अणुओं का ‘क्रेब्‍ज चक्र’ अभिक्रिया द्‌वारा तंतुकणिका में पूर्णतः आक्सीकरण करके ऊर्जा प्राप्त की जाती है । , క్రొవ్వుమరియు అౖమెనోఆవ్లూలు ఎసౖిటెల్-సహ-ఎంజైమ్-Aగా రూపాంతరం చేయబడుతాయి. ఈ ఎసౖిటెల్-సహ-ఎంజైమ్-A అణుమలను క్రెబ్స్ వలయం చర్య ద్వారా మైటోఖాండ్రియాలో పూర్తిగా ఆక్సీకరణంగావించి శక్తి పొందబడుతుంది.
औषधी वनस्पतियों का रोपण भारत को जैवविविधता का बड़ा वरदान प्राप्त हुआ है । , ఔషధ మొక్కలు నాటుట: భారతదేశం జీవవైవిధ్యం కలిగియుండుట పెద్ద వర ప్రసాదం లాంటిది.
इन सब का उपयोग करते हुए भारतीय व्यक्ती प्रकृती के साथ स्नेहील संबंध जोड़े हुए है । , వీటిన్నింటిని వాడుతు భారతీయులు ప్రకృతితో సమానంగా బంధాన్ని కలిగియున్నారు. సహజ తీసుకురండి
प्राकृतिक संसाधनो का उपयोग करके रोग मुक्त संभव करनेवाली आयुर्वेद की बहुत बड़ी़ विरासत हमारे पास है । , సహజ వనరులనుపయోగించి రోగముక్తుల్ని చేసె ఆయుర్వేదం యొక్క అతి గొప్ప వారసులు మన దగ్గర ఉన్నారు.
करके देखिए आयुर्वेदिक औषधी की दुकान से बालघुटी (जन्मघुटी) का पॅकेट लाइए । , చేసి చూడండి. ఆయుర్వేదం దుకాణం నుంచి బాల్ ఘటీ ప్యాకెట్ తీసుకురండి.
उसके प्रत्येक घटक की जानकारी प्राप्त कीजिए । , దానిలోని ప్రతి ఘటకం యొక్క సమాచారాన్నితెలుసుకొనండి.
उसी प्रकार से अन्य विभिन्न औषधीयों की जानकारी लेकर नीचे दिए नमूने के अनुसार तालिका तैयार कीजिए । , వనరులనుపయోగించి రోగముక్తుల్ని చేసె ఆయుర్వేదం యొక్క సమాచారం తీసుకొని క్రింది నమూనా ప్రకారం పట్టిక తయారుచేయండి.
वनस्पती का स्थानिक नाम । , మొక్క యొక్క స్థానిక నామం.
अड़ुलसा 8.13 अड़ुलसा की पत्ती और कड़ुनिंब । , అడుళ్‌సా (మలబార్ నట్) 8.13 అడుళ్‌సా పత్రాలు మరియు కరివేప పత్రాలు.
घटक का नाम । , ఘటకం పేరు.
उपयोग , ఉపయోగం.
पत्तीयों में पाया खाँसी पर जानेवाला व्हॅसिसिन यह तैलद्रव्य । ," పత్రంలోని వాసిసిన్ నూనె పదార్థం,దగ్గు పైన."
आयुर्वेद में बताई गई औषधी वनस्पतियॉं पहले जंगलो से इकट्ठा की जाती थी । , ఆయుర్వేదంలో చెప్పిన ఔషధ వెుక్కలు పూర్వం అడవుల నుంచి సేకరించేవారు.
अब जंगलों की संख्या घटने लगी है इसका परिणाम अर्थात महत्त्वपूर्ण औषधी वनस्पतियाँ दूर्लभ हो रही है । , ఇప్పుడు అడవుల పరిమాణం తగ్గుతూ పోతుంది దాని పరిణామం అనగా ముఖ్యౖమెన ఔషధ మొక్కలు లుప్తమగుచున్నది.
महत्त्वपूर्ण औषधी वनस्पतियों का रोपन अब बड़ी मात्रा में किया जा रहा है । , ఇలాంటి మొక్కల పెంపకం ఇప్పుడు అధిక పరిమాణంలో చేస్తున్నారు.
आपके आसपास के परिसर में कौन-कौन से जानकारी हासिल कीजिए और चर्चा कीजिए फलप्रकिया उद्य‌ ोग हैं? उनका आस-पास के जनजीवन पर क्या परिणाम हुआ है? फल प्रक्रिया उद्‌योग फलों से निर्मित कई प्रकार के उत्पाद हम दैनंदिन जीवन में उपयोग में ला रहे है । , మీ పరిసరాలలో ఏఏ ఫలాల ప్రక్రియ పరిశ్రమలు ఉన్నాయి? సమాచారాన్ని సేకరించండి మరియు చర్చించండి. ఆ చుట్టు పక్కల జనజీవనౖంపె ఎలాంటి ప్రభావం పడింది? ఫలాల ప్రక్రియపరిశ్రమలుఫలాల నుంచి తయారైన అనేక రకాల ఉత్పత్తులు మనం దైనందిన జీవితంలో ఉపయోగిస్తాం.
"चॉकलेट, शरबत, जॅम, जेली जैसे बहुत से स्वादिष्ट पदार्थों का उपयोग सभी करते है परंतु यह सब संभव है फलों पर प्रक्रिया करके । "," చాక్‌లెట్, షర్భత్, జామ్, జెల్లీ వంటి అనేక రుచికరౖమెన పదార్థాలను అందరం ఉపయోగిస్తాం. ఫలాల పై ప్రక్రియలు చేస్తే ఇవన్నియు సాధ్యమవుతాయి."
फल वैसे तो नाशवान खेती उत्पाद है । , ఫలాలు ఈ విధంగా నాశనం కాని వ్యవసాయం సంపద.
वह सालभर उपयोगी हो ऐसी विभिन्न प्रक्रियाओं की आवश्यकता होती है । , దానిని సంవత్సరం పొడువునా ఉపయోగించ గలుగుటకు వీలుగా వివిధ ప్రక్రియలు జరుపుట అవసరము.
"शीतगृहों जैसी (Cold storage) सुविधाओं से लेकर सुखाना, नमक लगाके रखना, शक्कर मिलाना, 8.14 आम प्रक्रिया उद्‌योग हवा बंद करना ऐसी विभिन्न प्रक्रियाएँ फल टिकाने के लिए की जाती है । "," శీతలగృహం వలె (Cold Storage) సౌకర్యాలను పెంచుట, ఉప్పును కలుపుట, చక్కెరను కలుపుట, ఆవిరి చేయుట, గాలి లేకుండ చేయుట ఇలా వివిధ రకాలుగా ఫలాలను భద్రపరిచే ప్రక్రియలు చేస్తారు.8.14 మామిడి ప్రక్రియ పరిశ్రమ."
स्वाध्याय । , అభ్యాసం.
1. निम्न रिक्त स्थानों की पूर्ती कर कथनों को पुन: लिखिए । , కింది ఖాళీలను పూరించి వాక్యాలు పూర్తిగా రాయండి .
अ. कृत्रिम रोपण और गर्भरोपण इन दो विधियों का उपयोग मुख्य रूप से ..........के लिए किया जाता है । , అ) కృత్రిమ వీర్యనిక్షేపం మరియు పిండ మార్పిడి ఈ రెండు పద్ధతుల ఉపయోగం ముఖ్యంగా ...............కొరకు చేస్తారు.
आ. ......... यह जैवप्रौद्‌योगिकी की क्लोनिंग के बादवाली क्रांतीकारी घटना है । , ఆ)....................... జీవ సాంకేతికజ్ఞానంలోని క్లోనింగ్ తర్వాత విప్లవాత్మకౖమెన ఘటన
इ. इन्सुलिन बनने की क्षमता से संबंधित रोग अर्थात........... है । , ఇ) ఇన్సులిన్ తయారు అయ్యే సామర్థ్యంతో సంబంధిత వ్యాధిని ................అంటారు.
ई. .............. इस व्यवसाय को भारत सरकार ने NKM 16 इस कार्यक्रम द्वारा उत्पादन में वृद्‌धि के लिए प्रोत्साहन दिया है । , ఈ)..................... వ్యాపారాన్ని భారత ప్రభుత్వం NKM 16 కార్య్‌క్రమం ద్వారా ఉత్పాదన పెరుగుదలకు ప్రోత్సాహం ఇచ్చింది.
99,99
निरीक्षण कीजिए । , పరిశీలించండి.
"नीचे मानवीय शरीर रचना दर्शाई है, उसका नामनिर्देशन करिए । ", క్రింద మానవ శరీర నిర్మాణం చూపబడింది వాటి పేర్లు రాయండి .
मानवीय शरीर में कौन-से अवयव है? । , మానవ శరీరంలో ఏఏ అవయవాలు ఉన్నాయి? .
अभी त़क हमारे द्वारा किए गए अध्ययन में रचनात्मक संगठन के चार प्रकारों में से बचे सभी प्राणियों में अवयव संस्थान स्तर संगठन (Organ System grade organization) होता है । , ఇంతవరకు మనం అధ్యయనం చేసిన నిర్మాణాత్మక వ్యవస్థీకరణలోని నాలుగు రకాలలో మిగిలిన అన్ని జంతువులలో 'అవయవ వ్యవస్థ స్థాయి వ్యవస్థీకరణ' (Organ-system grade organization) ఉంటుంది.
जिसमें विशिष्ट कार्य के लिए अनेक अंग एक दूसरे से जुड़़कर अंग संस्थान का निर्माण करते हैं । , దానిలో ప్రత్యేక విధుల కొరకు అనేక అవయవాలు ఒక దానినొకటి కలిసి అవయవ వ్యవస్థలు తయారవుతాయి.
"उदा. मानव, मेंढ़क, इत्यादी । "," ఉదాహరణకు, మానవుడు, కప్ప, ఎండ్రికాయ మొదలగునవి"
आ. शारीरिक सममिती (Body Symmetry) मानवीय शरीर और स्‍पाँजिला की आकृति लिजिए । , ఆ) శరీరసౌష్టవం (Body Symmetry) మానవ శరీరం మరియు స్పాంజిల్ల పటాలను తీసుకొనండి.
आकृति में दिए गए शरीर के विशिष्ट अक्ष को लेकर काल्पनिक रेखा खींचने का प्रयत्न कीजिए जिसके कारण आपको दो समान भाग प्राप्त होंगे । , వాటి శరీరపు ప్రత్యేక అక్షం నుండి ఊహచీలికను తీసుకునే ప్రయత్నం చేయండి మీకు రెండు సమాన భాగాలు లభిస్తాయి.
आपको क्या दिखाई दिया? । , ఏమి కనిపిస్తున్నది?
6.8 अवयव संस्थान स्तर संघटन । , 6.8 అవయవ వ్యవస్థ స్థాయి వ్యవస్థీకరణ.
प्राणियों के शरीर से विशिष्ट अक्ष लेकर काल्पनिक रेखा खींचने पर उस शरीर के समान दो भाग होते हैं या नहींं इस गुणधर्म पर आधारित प्राणियों के शरीर के विविध प्रकार होते हैं । , జంతువుల శరీరపు ప్రత్యేక అక్షం నుండి ఊహచీలికను తీసుకుంటే ఆ శరీరం రెండు సమాన భాగాలగునా? కాదా? ఈ లక్షణం ఆధారంగా జంతువుల శరీరం వివిధ రకాలుగా ఉంటుంది .
असममिती शरीर (Asymmetrical body) : इस प्रकार के शरीर के संबंध में ऐसा कोई भी अक्ष नहीं होता की जिसमें से रेखा खींचने पर शरीर के दो समान भाग हो सकें । , సౌష్ఠవరహిత శరీరం (Asymmetrical body): ఈ రకపు శరీరంలో ఎలాంటి అక్షాలు ఉండవు. వాటి నుంచి చీలికలు తీస్తే శరీరంను రెండుభాగాలుగా విభజించలేము.
उदा. कुछ प्रकार के स्पंज । , ఉదా:- కొన్ని రకాల స్పాంజీలు
अरिय सममिती (Radial Symmetry): इस प्रकार के शरीर के बीचो बीच मध्य अक्ष में से जाने वाले किसी भी प्रतल (Plane) में से काल्पनिक रेखा खींचने पर दो समान भाग होते है । , వలయ సౌష్ఠవం (Radial Symmetry): ఈ రకములో సరిగ్గా శరీరం మధ్య అక్షం నుంచి వెళ్ళే ఏదైనా సమతల (Plane) చీలికను తీసిన రెండు సమాన భాగాలవుతుంది
"उदा. हाइड़्रा, सितारा मछली आदि । "," ఉదా: హైడ్రా, సముద్ర నక్షత్రం ."
"इन प्राणियों के शरीर के संबंध में मध्य अक्ष से जाने वा़ले पाँच भिन्न-भिन्न प्रतल होते हैं, जिसके कारण पाँच भिन्न-भिन्न पद्धती से रेखा खींचने पर दो समान भाग प्राप्त हो सकते है । ", ఈ జంతువుశరీరపు మధ్య అక్షం నుంచి వెళ్ళే ఐదు వేర్వేరు సమతలాలున్నవి అందువల్ల ఐదు వేర్వేరు పద్ధతులలో చీలిక తీసినను రెండు సమానభాగాలు లభిస్తాయి .
"द्विपार्श्व सममिती (Bilateral symmetry) : इस प्रकार के शरीर में एक ही अक्ष ऐसा होता है, की केवल उसी अक्ष में से काल्पनिक रेखा खींचने पर दो समान भाग होते हैं । ", ద్విపార్శ్వ సౌష్ఠవం (Bilateral Symmetry): ఈ రకపు శరీరంలో ఒకే అక్షం ఉంటుంది కేవలం ఆ అక్షం నుంచి ఊహ చీలికను తీసినచో రెండు సమాన భాగాలవుతుంది
"उदा. कीटक, मत्स्य, मेंढक, पक्षी तथा मानव इत्यादी । "," ఉదా: కీటకాలు, చేపలు, కప్పలు, పక్షులు, మానవుడు మొదలగునవి."
असममिती शरीर । , సౌష్ఠవరహిత శరీరం.
अरिय सममिती । , వలయ సౌష్ఠవం .
6.9 शारीरिक सममिती के प्रकार । , 6.9 శరీరపు సౌష్టవపురకాలు.
द्विपार्श्व सममिती । , ద్విపార్శ్వ సౌష్ఠవం
इ. आद्‌यस्तर/जननस्तर (germinal layers) : द्विस्तरीय व त्रिस्तरीय (Diploblastic and triploblastic) बहुकोशिकीय प्राणियों के संदर्भ में उनमें भ्रूण अवस्था में वृद्धी के शुरूआत के समय कोशिका का आद्‌यस्तर तैयार होता है तथा अंतर्जननस्तर उस आद्‌यस्तरों से ही प्राणियों के शरीर में विविध ऊतको का निर्माण होता है । , ఇ) జననస్తరాలు (Germical layers): ద్విస్తరీయ మరియు త్రిస్తరీయ (Diploblastic and triploblastic) బహుకణ జంతువులలో వాటి పిండాభివృద్ధి ప్రారంభదశలో కణాల జననస్తరాలు తయారవుతాయి. ఆ జననస్తరాల నుంచే ఆ జంతువుల అంతరస్తరం శరీరంలో వివిధ కణజాలాలు తయారవుతాయి.
कुछ प्राणियों में केवल दो ही आद्‌यस्तर [बहिर्जनन स्तर (Ectoderm) और अंतर्जनन स्तर (Endoderm)] तैयार होते है । , కొన్ని జంతువులలో కేవలం రెండే జననస్థరాలు బాహ్యస్తరం (Ectoderm) మరియు అంతరస్తరం (Endoderm). తయారవుతుంది.
(उदा. सभी आंतरगुहीन / सिलेंटरेटा) तो अधिकतर प्राणियों में तीन मध्यस्तर आद्‌यस्तर अर्थात उपर्युक्त दो के अतिरिक्त मध्यस्तर (Mesoderm) मृत/अजैविक स्तर बहिर्जननस्तर तैयार होता हैं । , (ఉదా: అన్ని సీలెంటిరేటా జంతువులు) కాని అధికంగా అన్ని జంతువులలో మూడు జననస్తరాలు అనగా మృత/నిర్జీవస్తరం బాహ్యస్తరం మధ్యస్తరం పై రెండింటితో పాటు మధ్యస్తరం (Mesoderm) తయారవుతుంది.
6.10 द्विस्तरीय व त्रिस्तरीय । , 6 .10 ద్విస్తరీయ మరియు త్రిస్తరీయ
65,65
"कुछ वनस्पती और प्राणियों में कुछ शारीरिक लक्षण इस प्रकार के होते हैं की उनकी सहायता से उनका दूसरे दो भिन्न समूहों से संबंध जोड़ा जाता है, इसलिए उन्हे संयोजी कड़ी कहते हैं । ", కొన్ని మొక్కలు మరియు జంతువులలో కొన్ని శారీరక లక్షణాలు ఎలా ఉంటాయంటే వాటిని బట్టి వాటి యొక్క ఇతర రెండు భిన్న సమూహాల సంబంధాన్ని కలుపవచ్చును అందువలన వాటిని సంధాన సేతువులు అంటారు.
"उदा. पेरीपैटस इस प्राणी में सखंड़ कृमी प्राणियों जैसे खंड़भूत अंग, पतले उपचर्म तथा पार्श्वपाद अवयव दिखाई देते हैं, उसी प्रकार से प्राणियों में संधिपाद प्राणियों की तरह श्वासनलिका और खुला रक्त परिसंचरण संस्थान पाया जाता हैं । "," ఉదా: పెరిపాటస్ జంతువులోఖండితాలు గల శరీరం, పలుచని అవభాసిని, పార్శ్వపాదాల వంటి అవయవాలు కనిపిస్తాయి. అలాగే ఈ జంతువులలోఆ్రర్థోపొడ జంతువులవలె శ్వాసనాళం మరియు అబంధిత రక్త ప్రసరణ వ్యవస్థ కనిపిస్తుంది."
इससे स्प्षट होता है की पेरीपैटस यह ॲनेलिड़ा और संधिपाद प्राणी इन दोनों प्राणियों को जोड़़नेवाली संयोजी कड़ी़ है । ," దీన్ని బట్టి పెరిపాటస్ అనేది అనెలిడా మరియు ఆ్రర్థోపొడ జంతువులనురెండింటిని కలిపే ""సంధానసేతువు'', అవుతుంది."
"उसी प्रकार ड़कबिल प्लॅटिपस यह प्राणी सरीसृप प्राणियों की तरह ़अंड़े देता है, परंतु दुग्धग्रंथी और शरीर पर बाल के कारण स्तनधारी प्राणियों से संबंध दर्शाता है । ", అలాగే డక్‌బిల్ ప్లాటిపస్ జంతువు సరీసృపాలమాదిరి గుడ్లను పెడుతుంది కాని క్షీర‌గ్రంధులు మరియు శరీరౖంపె వెంట్రుకలు ఉండడం వలన క్షీరదాలతో సంబంధం ఉంటుంది.
लंगफीश यह मछली होने पर भी फेफड़े द्‌वारा श्वसन की क्रिया करता है । , లంగ్‌ఫిష్ చేప అయినప్పటికి ఊపిరితిత్తుల ద్వారా శ్వాసిస్తుంది.
इस उदाहरण से स्तनधारी प्राणी ये सरीसृप प्राणियों से और उभयचर प्राणी ये मत्स्यवर्ग प्राणियों से उत्क्रांतित हुए होंगें इस ओर निर्देश करते हैं । , ఈ ఉదాహరణ ద్వ్రారా జంతువు క్షీరదం అయినప్పటికి సరీసృపాల నుంచి ఉభయచరం చేపల నుంచి పరిణామం చెందినట్లు నిదర్శనం కనిపిస్తుంది.
"निरीक्षण कीजिए तथा चर्चा कीजिए आकृति 1.10 में कुछ प्राणियों की भ्रूणवृद्धी की अवस्थाएँ दी गई है, इन अवस्थाओं का सावधानीपूर्वक निरीक्षण कीजिए । ", పరిశీలించండి మరియు చర్చించండి. కింద కొన్ని జంతువులపిండాభివృద్ధి దశలు ఇవ్వబడినవి. ఈ దశలను జాగ్రత్తగా పరిశీలించండి.
6. भ्रूण विज्ञान का प्रमाण (Embryological evidences) । , పిండోత్పత్తి శ్రాస్త్ర నిదర్శనాలు (Embryological evidences)
"साथ की आकृति में विविध समपृष्ठरज्जु प्राणियों के भ्रूण वृद्‌धि के विभिन्न स्तरों का तुलनात्मक अध्ययन करने पर ऐसा दिखाई देता है की प्रारंभिक अवस्था में सभी भ्रूणों में काफी समानता दिखाई देती है, और विकास के अगले चरण में भिन्नता दिखाई देती है । ", ప్రక్కనున్న పటంలో వివిధ సకశేరుక జంతువుల వివిధ పిండాభివృద్ధి దశల తులనాత్మక అధ్యయనం చేసినట్లు కనిపిస్తుంది. ప్రారంభదశలో ఈ పిండాలలో ఎక్కువ పోలికలు కనిపిస్తాయి. అభివృద్ధి తర్వాత దశలలో పోలికలు తక్కువ అవుతాయి.
प्रारंभिक अवस्था की समानता से सभी प्राणियों के पूर्वज एक ही होंगे ऐसा प्रमाण मिलता है । ," ప్రారంభదశలోని పోలికలు, ఈ జంతువుల పూర్వీకులు ఒకటే నను నిదర్శనం లభిస్తుంది."
I , I
II , II
III मछली सॅलेमँड़र कच्छुआ । ," III చేప, సాల మాండర్, తాబేలు."
मुर्गी । , కోడి
सूअर , పంది
गाय , ఆవు.
खरगोश , కుందేలు.
मनुष्य । , మానవుడు
1.10 विविध अवस्थाओं के भ्रूण । , వివిధ దశలలో పిండాలు. దీనిలో వివరిస్తూ డార్విన్ అన్ని జీవులు అత్యధిక సంఖ్యలో ప్రత్యుత్పత్తి చేస్తాయి.
डार्विन का प्राकृतिक चयन का सिद्‌धांत (Darwin’s theory on natural selection) चार्ल्स डार्विन ने विविध प्रदेशों के वनस्पती तथा प्राणियों के असंख्य नमूने इकट्‌ठा किए और उनके निरीक्षण से डार्विन ने ‘‘जो सक्षम होता है वही अपने अस्तित्व को बनाएँ रखता है’’ यह बतानेवाला प्राकृतिक चयन का सिद्‌धांत प्रसिद्‌ध किया । ," డార్విన్ ప్రకృతి వరణ సిద్ధాంతం (Darwin's theory of natural selection) చార్లెస్ డార్విన్ వివిధ మొక్కలు మరియు జంతువుల అనేక నమూనాలను సేకరించాడు. వాటిని పరిశీలించిన తర్వాత డార్విన్ తర్వాత ""యోగ్యతముల సార్థక జీవనం'' అని చెప్పే ప్రకృతి వరణం సిద్ధాంతంను ప్రతిపాదించినాడు."
डार्विन ने इसके लिए ओरीजीन आफ स्पेसीज (Origin of species) यह पुस्तक भी प्रसिद्‌ध की । ," డార్విన్ దీని కొరకు ""ఆరిజిన్ ఆఫ్ స్పీసిస్'' పుస్తకాన్ని కూడా ముద్రించాడు."
"इसमें स्पष्टीकरण देते हुए डार्विन ने कहा की, ‘‘सभी सजीव असंख्य मात्रा में पुनरुत्पादन करते हैं । ", దీనిలో వివరిస్తూ డార్విన్ అన్ని జీవులు అత్యధిక సంఖ్యలో ప్రత్యుత్పత్తి చేస్తాయి.
यह सभी सजीव एक दूसरे से प्रतियोगिता करते हैं जो एक प्रकार से जानलेवा होती है । , ఈ జీవులన్నిప్రాణాపాయ పరిస్థితిలో ఒక దానినొకటి పోటిపడుతాయి.
"इस प्रतियोगिता में जितने के लिए जो सजीव आवश्यक गुणधर्म दर्शाता है वही जीवित रहता है, परंतु प्राकृतिक चयन भी महत्त्वपूर्ण होता है क्योंकि प्रकृति में केवल अनुकूल सजीव ही जीवित रहते है, बाकी के नष्ट हो जाते हैं । ", కాని వాటిలో కూడా కొన్ని అభ్యంతరాలు వ్యక్తం చేశారు వాటిలో ముఖ్యౖమెనవి. కాని ప్రకృతి వరణం ముఖ్యౖమెనదిగా భావించవచ్చు. కారణం ప్రకృతిలో యోగ్యౖమెన జీవులు జీవిస్తాయి మిగితావి మరణిస్తాయి.
जीवित सजीव पुनरुत्पादन कर सकते हैं तथा अपनी भिन्न विशेषताओं के साथ नयी प्रजाति का निर्माण करते हैं । , బ్రతికిన జీవులు ప్రత్యుత్పత్తి చేస్తాయి. వేరే ప్రత్యేక లక్షణాలు గల తమ కొత్త జాతులను తయారు చేస్తాయి.
"डार्विन का प्राकृतिक चयन का यह सिद्ध‌ ांत (Theory of Natural selection) बहुत दिनों तक सर्वमान्य रहा परंतु बाद में उसमें भी कुछ विषयों के संदर्भ में विरोध किया गया, जिसमें महत्त्वपूर्ण मुद्दे हैं, 1. प्राकृतिक चयन यह एकमात्र मुद्दा उत्क्रांती का आधारभूत अंग नहींं है । ", డార్విన్ ప్రకృతివరణ సిద్ధాంతం (Theory of natural selection)) చాలా కాలం వరకు అందరు ఆమోదించారు. కాని వాటిలో కూడా కొన్ని అభ్యంతరాలు వ్యక్తం చేశారు వాటిలో ముఖ్యౖమెనవి. 1. ప్రకృతి వరణం ఒకే ఒక అంశం పరిణామంనకు కారణం కాదు.
2. उपयोगी तथा निरूपयोगी परिवर्तनों का स्पष्टीकरण ड़ार्विन द्‌वारा नहीं दिया गया । , ఉపయోగకరౖమెన మరియు నిరుపయోగకరౖమెన మార్పుల వివరణను డార్విన్ ఇవ్వలేదు.
3. धीमी गति से होने वाले परिवर्तन तथा तीव्र गति से होने वाले परिवर्तन इनका उल्लेख नहींं किया गया । , నిదానంగా జరిగే మార్పులు మరియు అకస్మాత్తుగా జరిగే మార్పులను గురించి వివరించలేదు.
फिर भी डार्विन द्‌वारा उत्क्रांती के विषय में किया गया कार्य मील का पत्थर साबित हुआ । , అలా ఉన్నప్పటికిని డార్విన్ పరిణామం గురించి చేసిన పనులు ఒక మైలు రాయిగా నిలిచాయి.
4. पर्यावरणीय व्यवस्थापन Ø Ø Ø । , 4 .పర్యావరణ నిర్వహణ
परिसंस्था (पुनरावलोकन) पर्यावरण संवर्धन जैवविविधताओं के संवेदनक्षम क्षेत्र । ," జీవావరణవ్యవస్థ (పునశ్చరణ) పర్యావరణపరి రక్షణ,  జీవవైవిధ్యపు సంవేదనశీల రంగాలు (క్షేత్రాలు)."
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
Ø Ø , .
पर्यावरण तथा परिसंस्था में संबंध पर्यावरण संवर्धन तथा जैवविविधता । ," పర్యావరణం మరియు జీవావరణ వ్యవస్థ సంబంధం, పర్యావరణపరి రక్షణ మరియు జీవవైవిధ్యం."
1. परिसंस्था का तात्पर्य क्या है? उसके विविध घटक कौन-कौनसे हैं ? 2. भक्षकाे के प्रकार बताइए? वे प्रकार प्रत्यक्षरूप में किसपर निर्भर होते हैं ? 3. पेड़ पर के पक्षी व तालाब इनका क्या संबंध होगा? 4. भोजनश्रृंखला और भोजनजाल इनमें क्या अंतर है ? । , 1. జీవావరణ వ్యవస్థ అనగానేమి? దానిలోని వివిధ కారకాలు లేవి?. 2. వినియోగదారుల (భక్షకాలు) రకాలేవి? ఆ రకాలు వాస్తవంగా దేనిౖపె ఆధారపడి ఉంటాయి? 3 .వృక్షం పై గల పక్షికి మరియు చెఱువుకు మధ్య ఏ సంబంధం ఉండాలి? 4. ఆహారపు గొలుసు మరియు ఆహార జాలం మధ్య ఎట్టి భేదం కలదు?.
िवचार कीजिए और बताइए 1 . आकृति में प्रत्येक घटक किस प्रकार में समाविष्ट है? उसका नाम आकृति के सामने लिखिए । , 1 .పటంలోని ప్రతి కారకం ఏ రకానికి చెందుతుంది? దాని పేరు పటం ముందు రాయండి.
"2. इस आकृति को भोजन जाल का स्वरूप प्राप्त होने के लिए क्या आवश्यक है? क्यों? परिसंस्था (पुनरावलोकन) जैविक और अजैविक घटक, उसी प्रकार उनमें परस्पर पाई जानेवाली आंतरक्रिया ये सभी मिलकर परिसंस्था का निर्माण होता है । ", 2. ఈ పటానికి ఆహారజాలంగా మారడానికి ఏమి అవసరం? ఎందుకు? జీవావరణ వ్యవస్థ (పునశ్చరణ) జీవ మరియు నిర్జీవ కారకాలు అలాగే వాటి మధ్య పరస్పరం జరిగే అంతర్గత ‌క్రియలు అన్ని కలిసి జీవావరణ వ్యవస్థ తయారవుతుంది.
परिसंस्था में प्रत्येक घटकों की भूमिका महत्त्वपूर्ण होती है । , జీవావరణ వ్యవస్థలో ప్రతి కారకం యొక్క పాత్ర ముఖ్యౖమెనది.
भोजन निर्माण करनेवाली वनस्पतियॉं उपयुक्त होती हैं । , ఆహార పదార్థాలను తయారు చేసె మొక్కలు ఉపయోగకరంగా ఉంటాయి.
"उन्हे खानेवाले हिरन, भेड़ बकरियॉं, गाय-भैसें, ऊँट-घोड़े ऐसे शाकाहारी प्राणी महत्त्वपूर्ण होते हैं । "," ఆహారపు గొలుసు ఉపయోగకరంగా ఉంటాయి. వాటిని తినే జింకలు, ఆడ-మగ గొర్రెలు, ఆవులు- గేదెలు, గుర్రాలు-ఒంటెలు వంటి శాకాహార జంతువులు ముఖ్యంగా ఉంటాయి."
इन शाकाहारी प्राणियों की संख्या में अनुपात से ज्यादा वृद्‌धि न होने देनेवाले बाघसिंह इनके जैसे हिंस्र (खतरनाक) प्राणी भी उतने ही महत्त्वपूर्ण होते हैं । , ఈ శాకాహార జంతువుల ఆలోచించండి సంఖ్య పరిమాణం పెరుగనివ్వని పులి-సింహాలు వంటి అడవి జంతువులు కూడా అంతే ముఖ్యౖమెనవి.
"प्रकृति में पाए जानेवाली इल्लियाँ, अस्वच्छ स्थानों पर पाए जानेवाले सूक्ष्मजीव, दीमक, गोबर के कीड़े क्या इनका भी वास्तव में उपयोग है? इस प्रकार का प्रश्न आपको कभी तो पड़ता होगा । "," ప్రకృతిలో కనిపించే సంవత్సరాల తరబడి అడవిలోని ఆకులలములు, లార్వాలు, అపరిశుభ్ర ప్రదేశాలలో ఉండే జీవ జాతులు, సిల్వర్‌ఫిష్, విరిగిన వృక్షాలు మొదలగునవి అలాగే గ్రామ పరిసరాలలోని పేడలోని పురుగులు కూడా వాస్తవంగా ఉపయోగకరమా? ఈ ప్రశ్న మీకు ఎప్పుౖడెనా రావచ్చు."
फिर भी ये सजीव गंदे होने के बावजूद अधिक महत्त्वपूर्ण हैं । , కాని ఈ జీవులు అసహ్యంగా ఉన్నప్పటికి అతి ముఖ్యౖమెనవి
ये मुख्य रूप से प्रकृति की साफ सफाई करते हैं । , ఇవి ముఖ్యంగా ప్రకృతిని శుభ్రపరుస్తాయి .
अर्थात अपने आसपास पाए जानेवाले इन घटकों के कारण ही अपना अस्तित्व बना हुआ है । , మృత జంతువుల విచ్చిన్నం కానిచో .అనగా మనచుట్టు ఉండే కారకాల (ఘటకాలు) వలన అస్తిత్వంలో ఉన్నాం.
अतः इन सभी घटकों की उचित देखभाल हमने करनी चाहिए । , దీని కొరకు అన్ని కారకాలను గురించి సరిగ్గా మనం జా తీసుకోవాలి.
थोड़ा याद कीजिए । , కొంచెం గుర్తుకుతెచ్చుకోండి.
4.1 भोजन जाल । , 4.1 ఆహారపు గొలుసు.
विचार कीजिए । , ఆలోచించండి.
"सालों साल जंगल में घाँस, पत्ते, टुटे हुए पेड़ आदि तथा गाँव के परिसर में मृत जानवरों का विघटन यदि न हुआ होता तो....... । "," సంవత్సరాల తరబడి అడవిలోని ఆకులలములు, విరిగిన వృక్షాలు మొదలగున్నవి అలాగే గ్రామ పరిసరాలలోని మృత జంతువులు విచ్చిన్నం కానిచో........."
चर्चा कीजिए ‘‘जीवो जीवस्य जीवनम्‌’’ । ," చర్చించండి ""జీవో జీవస్య జీవనమ్''."
1. भोजन श्रृंखला में विविध पोषण स्तर कौन से हैं? 2. ऊर्जा पिरामिड़ का तात्पर्य क्या हैं? । , 1. ఆహారపు గొలుసులోని వివిధ పోషక స్థాయిలేవి? 2.శక్తి పిరమిడ్ అనగానేమి? .
36,36
विद्य‌ ुत निर्मिती केन्द्रों में इस प्रकार के बड़े जनित्रों का उपयोग किया जाता है । , విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలో ఇలాంటి పెద్ద ఉత్పాదకాన్ని (జనరేటర్) ఉపయోగిస్తారు.
जनित्र के चुंबक को घूमाने के लिए टर्बाइन (Turbine) का उपयोग करते हैं । , ఉత్పాదకంలోని అయస్కాంతాన్ని త్రిప్పుటకు టర్ౖబెన్ (Turbine పళ్ళ చక్రం) ను ఉపయోగిస్తారు.
टर्बाइन में पातें (Blades) होते हैं । , టర్ౖబెన్‌కు రెక్కలు ఉంటాయి.
टर्बाइन के इन पातों पर द्रव या वायु प्रवाहित करने पर गतिज ऊर्जा के कारण टर्बाइन के पाते (Blades) घूमने लगते है । , టర్ౖబెన్‌లోని ఈ రెక్కలౖపె ద్రవం లేక వాయు ప్రవాహాన్ని పంపినచో ఆ ప్రవాహంలోని గతి శక్తి వల్ల టర్ౖబెన్ రెక్కలు తిరుగుతాయి.
(आकृति 5.2 देखिए) ये टर्बाइन विद्‌युत जनित्र से जुड़े होते हैं । , (పటం 5.2) ఈ టర్ౖబెన్ విద్యుత్ ఉత్పాదకానికి జోడించబడి ఉంటుంది.
अत: जनित्र का चुंबक घूमने लगता है और विद्‌युत निर्मित होती है । , దాని వలన ఉత్సాదకంలోని అయస్కాంతం తిరిగి విద్యుత్ ఉత్పత్తవుతుంది.
(आकृति 5.3) । , (పటం 5. 3).
चुंबकीय बलरेखाएँ । , పైపు ముఖద్వారం అయస్కాంతం బలరేఖలు.
तार की कुंड़ली । , తీగచుట్ట (కాయిల్).
नली का सिरा पातें । , రెక్క.
व्होल्टमीटर । , వోల్ట్‌మీటర్.
उच्च वेग से बाहर आनेवाली वाष्प । , అత్యంత వేగంతో ప్రేరిత వెలువడే.
प्रेरित विभवांतर । , ఆవిరి విభవాంతరం.
गोल घूमनेवाला हत्था । , చక్రం.
पट्‌टियाँ अक्ष 5.1 विद्‌युत-चुंबकीय प्रेरण । , గుండ్రంగా అక్షం (ఇరుసు) తిరిగే కడ్డీ 5.1 విద్యుత్ అయస్కాంత ప్రేరణ.
5.2 भापपर चलनेवाला टर्बाइन । , 5.2 ఆవిరితో నడిచే టర్ౖబెన్ (పళ్ళ చక్రం).
विद्य‌ ुत ऊर्जा निर्मिती की यह पद्धती आगे दी गई प्रवाह आकृती (5.4) द्वारा दर्शाई जा सकती है । , ఉత్పత్తైన విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి పద్ధతి క్రింది ప్రవాహ చిత్రం (5.4) విద్యుత్ శక్తి ఆధారంగా తెలుపవచ్చును.
"अर्थात विद्‌युत चुंबकीय प्रेरण इस सिद्धांत पर विद्‌युत निर्मिती करने के लिए जनित्र की आवश्यकता होती है, जनित्र घूमाने के लिए टर्बाइन की आवश्यकता होती है और टर्बाइन घूमाने के लिए एक ऊर्जास्रोत का उपयोग होता है उसके अनुसार विद्‌युत निर्मिती केन्द्रों के अलग-अलग प्रकार हैं । ", అనగా విద్యుత్ అయస్కాంత ప్రేరణ సిద్ధాంతం ఆధారంగా విద్యుత్ ఉత్పత్తి చేయుటకు జనరేటర్ (ఉత్పాదకం) అవసరం. జనరేటర్ త్రిప్పుటకు టర్ౖబెన్ కావాలి. అలాగే టర్ౖబెన్ త్రిప్పుటకు తిరిగే విద్యుత్ ఒక శక్తి వనరు కావాలి. వనరును ఉపయోగిస్తారో దానిని బట్టి విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి.
प्रत्येक प्रकार में उपयोग में लाए जानेवाले टर्बाइन की रूपरेखा भी अलग-अलग होती है । , .ప్రతి రకంలో వాడబడే టర్ౖబెన్ రూపకల్పన వేర్వేరుగా ఉంటుంది.
निर्माण हुई विद्‌युत ऊर्जा । , విద్యుత్ శక్తి నిర్మాణం
घुमता हुआ विद्‌युत चुंबक 5.3 विद्‌युत जनित्र की रचना टर्बाइन घूमाने के लिए सुयोग्य उर्जा-स्रोत । , విద్యుత్ జనరేటర్ నిర్మాణం టర్ౖబెన్ త్రిప్పుటకు యోగ్యమైన శక్తి వనరు.
टर्बाइन । , టర్ౖబెన్.
जनित्र । , జనరేటర్.
विद्‌युत ऊर्जा । , విద్యుత్ శక్తి.
5.4 विद्‌युत ऊर्जा निर्मिति : प्रवाह आकृति । , 5.4 విద్యుత్ జనరేటర్ నిర్మాణం విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి-ప్రవాహచిత్రం.
उष्मीय-उर्जा पर आधारित विद्‌युतउर्जा निर्मिती केन्द्र इसमें वाष्प पर चलने वाले टर्बाइन का उपयोग किया जाता है । , ఉష్ణ శక్తి పై ఆధారపడే విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి కేంద్రం ఇందులో ఆవిరిౖపె నడిచే టర్ౖబెన్‌ను ఉపయోగిస్తారు.
कोयले के ज्वलन से उत्पन्न ऊष्मीय ऊर्जा का उपयोग बॉयलर में पानी गरम करने के लिए किया जाता है । , బొగ్గును కాల్చగ ఏర్పడిన ఉష్ణ శక్తిని బాయ్‌లర్‌లో నీటిని వేడిచేయుటకు ఉపయోగిస్తారు.
इस पानी का रुपांतरण उच्च तापमान और उच्चदाबवाली वाष्प में होता है । , ఈ నీరు అత్యంత ఉష్ణోగ్రతగల మరియు అత్యంత పీడనం గల ఆవిరిగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
"इस वाष्प की शक्ति से टर्बाइन घूमता है, जिससे टर्बाइन से जुड़ा हुआ जनित्र घूमकर विद्य‌ ुत निर्मित होती है । ", ఈ ఆవిరి శక్తితో టర్ౖబెన్ తిరుగుతుంది. అందువలన టర్ౖబెన్‌కు జోడించబడిన జనరేటర్ తిరిగి విద్యుత్ ఉత్పత్తి అవుతుంది.
इसी वाष्प का रूपांतरण पुन: पानी में करके वह वापस बॉयलर में भेजा जाता हैं । , ఇందులో ఆవిరిని మళ్ళీ నీరుగా రూపాంతరం చేసి దానిని బాయ్‌లర్ వైపు పంపిస్తారు.
यह रचना निम्नलिखित आकृति (5.5) से दर्शाई गई है । , ఈ నిర్మాణం క్రింది ప్రవాహ చిత్రంలో (5.5) చూపబడినది.
ईंधन कोयला । , బొగ్గు-ఇంధనం.
पानी के वाष्प बनाने के लिए बॉयलर । , నీటిని ఆవిరిగాచేయుటకు బాయ్‌లర్.
वाष्पपर चलनेवाला टर्बाइन । , ఆవిరిౖపె నడిచే టర్ౖబెన్.
जनित्र । , జనరేటర్.
वाष्प का रूपांतरण पुनः पानी में करनेवाली यंत्ररचना 5.5 उष्मीय-उर्जा पर आधारित विद्‌युत-ऊर्जा निर्मिती : प्रवाह आकृति । , విద్యుత్ శక్తి ఆవిరిని తిరిగి నీరుగా రూపాంతరం చేయు యంత్రాంగం 5.5 ఉష్ణశక్తి ఆధారిత విద్యుత్ శక్తి ఉత్పత్తి : ప్రవాహ చిత్రం
48,48
विद्‌युत ऊर्जा । , విధ్యుత్ శక్తి.
सजीव और ऊर्जा का निर्माण (Living organism and Energy production) नीचे दी गई आकृति का । , సజీవులు మరియు శక్తి నిర్మాణం (Living organism and Energy production).పరిశీలించండి.
निरीक्षण कीजिए निरिक्षण करके नामांकित । , కింది పటాన్ని పరిశీలించి పేర్లు చెప్పండి.
कीजिए , చేయండి.
सजीवोंंं में श्वसन की क्रिया शरीर स्तर और कोशिका स्तर इन दो स्तरों पर होती है । , సజీవులలో శ్వాసక్రియ శరీర స్థాయి మరియు కణస్థాయి ఇలా రెండు స్థాయిలలో జరుగుతుంది.
शरीर स्तर पर होनेवाले श्वसन में आक्सीजन और कार्बन डायआक्साइड़ इन गैसों का शरीर और आसपास के वायुमंड़ल में लेनदेन होता है और कोशिकास्तर पर होनेवाले श्वसन में भोज्यपदार्थो का आक्सीजन की सहायता से या आक्सीजन के बिना आक्सीकरण किया जाता है । , శరీర స్థాయిలో జరిగే శ్వాసక్రియలో ఆక్సిజన్ మరియు కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ వాయువుల వినిమయం శరీరం మరియు చుట్టు వాతావరణం లో జరుగుతుంది. కాని కణస్థాయిలో జరిగే శ్వాసక్రియలో ఆహారపదార్థాలు ఆక్సిజన్ సహకారంతో లేదా అది లేకుండా ఆక్సీకరణం జరుగుతుంది.
2.1 मानवी श्वसनसंस्था । , 2.1 మానవ శ్వాస వ్యవస్థ
बताइए तो ! । , చెప్పుకొండి చూద్దాం.
"1. ग्लुकोज के एक अणु में C, H तथा O के क्रमशः कितने परमाणु होते हैं? 2. ये सभी परमाणु कौन-से रासायनिक बंध द्वारा एकदूसरे से जुड़े रहते हैं? 3. किसी अणु का आक्सीकरण होता है अर्थात क्या होता है? हमारे द्वारा खाए गए भोज्यपदार्थो में स्थित कार्बोज का उपयोग मुख्यतः दैनिक जीवन में आवश्यक ऊर्जा को प्राप्त करने के लिए किया जाता है । "," 1.గ్లూకోజ్ ఒక అణువులో సి, హెచ్ మరియు ఒ లు వరుసగా ఎన్ని పరమాణువులుంటాయి? 2. ఈ పరమాణువులన్ని ఒక దాని కొకటి ఏ రసాయనికబంధంతో కలిసి ఉంటాయి? 3. రసాయన శాస్త్ర దృష్టి కోణంలో ఏదైనా అణువు ఆక్సీకరణం జరుగును అనగా అసలు ఏమమతుంది? మనం ఏ ఆహారపదార్థాలు తింటామో వాటిలోని కార్బోౖహెడ్రేట్ల ఉపయోగం ముఖ్యంగా ప్రతిరోజు అవసరమయ్యే శక్తిని పొందటానికి ఉపయోగిస్తారు."
यह ऊर्जा ATP के रूप में प्राप्त की जाति है । , ఈ శక్తిని ఎటిపి రూపంలో పొందుతాం.
इसके लिए ग्लुकोज इस कार्बोज का काेशिका में विभिन्न चरणों में आक्सीकरण किया जाता है । , దాని కొరకు కణాలలో గ్లూకోజ్ అను ఈ కార్బోౖహెడ్రేట్లు దశల వారిగా ఆక్సీకరణం చేయబడుతాయి.
इसे कोशिकीय स्तर का श्वसन कहते है । ," దీనిని ""కణస్థాయి శ్వాస‌క్రియ'' అంటారు."
सजीवोंंं में कोशिकीय स्तर पर होनेवाले श्वसन दो प्रकार के होते है । , సజీవులలో కణస్థాయిలో జరిగే శ్వాస్‌క్రియ రెండు రకాలుగా ఉంటుంది.
वे दो प्रकार अर्थात आक्सीश्वसन (आक्सीजन की उपस्थिति में ं) और अनाक्सी श्वसन (आक्सीजन की अनुपस्थिति में ं) । , ఈ రెండు రకాల అర్ధం శ్వాస‌క్రియ (ఆక్సిజన్ పాల్గొనును) 2. అవాయు శ్వాస‌క్రియ.
आक्सीश्वसन में तीन चरणों में ग्लुकोज का आक्सीकरण होता है । , వాయుశ్వాస క్రియలో మూడు దశలలో గ్లూకోజ్ ఆక్సీకరణం చెందుతుంది.
"1. ग्लुकोज का विघटन (Glycolysis) कोशिका द्रव्य में होनेवाली इस प्रक्रिया में ग्लुकोज के एक अणु का विभिन्न चरणों में विघटन होकर पायरुविक अम्ल, ATP, NADH2 और पानी इन सभी के दो-दो अणु बनते है । "," 1. గ్లూకోజ్-విఘటనం (Glycolysis). ప్ర‌క్రియ కణద్రవ్యంలో జరుగుతుంది. ఈ ప్ర‌క్రియలో ఒక గ్లూకోజ్ అణువు దశలవారిగా విఘటనం చెంది పైరూవికామ్లం , ATP, NADH2, అలాగే ప్రతి రెండు రెండు నీటి అణువులు తయారవుతాయి ."
बाद में इस प्रक्रिया में निर्माण हुए पायरुविक अम्ल के अणु का असेटील-को-एन्झाईम-A इस अणु में रूपांतरण किया जाता है । , తర్వాత ఈ ప్ర‌క్రియలో తయారైన పైరూవిక్లామం యొక్క అణువు ఎసౖిటెల్-సహ-ఎంజైమ్-A అణువుగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
इस प्रक्रिया के दौरान कार्बन डायआक्साइड के दो अणु और NADH2 के दो अणु बनते हैं । , ఈ ప్రక్రియలో కార్బన్ౖడెఆక్సైడ్ రెండు అణువులు మరియు NADH2రెండు అణువులు తయారవుతాయి.
2. ट्रायकार्बोक्झीलिक अम्ल चक्र (Krebs cycle) अैसेटील-को-एन्झाईम-A के अणु तंतुकणिका में जाते है । , 2. టెకార్బోక్సిలిక్ ఆమ్లవలయం (Krebs cycle) ఎసౖిటెల్-సహ-ఎంజైమ్-Aమైటోఖాండ్రియాలోకి పోతాయి.
जहाँ उन पर ‘ट्रायकार्बोक्झीलिक अम्ल चक्र’ (क्रेब्‍ज चक्र) यह चक्रीय अभिक्रिया चलाई जाती है । , అక్కడ వాటితో ట్రైకార్బోక్సిలిక్ ఆమ్లవలయం (క్రైబ్స్ (Krebs)వలయం) వలయ చర్యను జరుపుతుంది.
"इस अभिक्रियाद्वारा अेसेटील-को-एन्झाईम-A के अणुमें स्थित अेसेटील का पूरी तरह से आक्सीकरण किया जाता है और उसके द्वारा CO2, H2O, NADH2 , FADH2 और ATP के अणु प्राप्त होते हैं । "," ఈ చర్య ద్వారా ఎసౖిటెల్-సహఎంజైమ్-A అణువులోని ఎసౖిటెల్ పూర్తిగా ఆక్సీకరణం గావించబడుతుంది. దీని ద్వారా CO2,H2O, NADH2 మరియు FADH2 అణువులు మరియు ATP అణువులులభిస్తాయి."
स्वाध्याय 1. दिए गए पर्यायो में से उचित पर्याय चूनकर कथनों को पुनः लिखिए और उनका स्पष्टीकरण लिखिए । , అభ్యాస. 1. క్రింది ఖాళీలను సరిౖయెన పదాలతో పూరించి వాక్యాలను మరల రాయండి మరియు వాటి స్పష్టీకరణాలు రాయండి.
अ. लॅक्टिक अम्ल के कारण दूध में स्थित प्रथिनाे के ....... होने की क्रिया होती है । , అ) లాక్టికావ్లుం వలన పాలలోని మాంసకృత్తుల యొక్క ...........అయ్యే క్రియ జరుగుతుంది.
आ. प्रोबायोटीक्स खाद्य‌ पदार्थो के कारण आँतो में स्थित.... जैसे उपद्रवी जीवाणूओं का नाश होता है । , ఆ) ప్రోబయోటిక్స్ ఆహారపదార్థాల వలన ప్రేగులలోని ............వంటి హానికర బాక్టీరియాలు నాశనమవుతాయి
इ. रासायनिक दृष्टि से व्हिनेगर अर्थात......है । , ఇ) రసాయనిక పరంగా వినెగార్ అనగా ...............అంటారు.
ई. कॅल्शिअम और लोह की कमी को पूरा करनेवाला लवण........ अम्ल से बनाते है । , ఈ) కాల్షియం మరియు ఇనుములోపాన్ని భర్తీ చేసె లవణాలు............ఆమ్లాల నుంచి తయారవుతాయి.
2. उचित जोड़ियाँ मिलाए । , సరిౖయెన జతలను జతపరచండి.
‘अ’ समूह ‘ब’ समूह अ. झायलीटॉल 1. रंग आ. सायट्रीक अम्ल 2. मिठास इ. लायकोपिन 3. सूक्ष्मजीव प्रतिबंधक ई. नायसिन 4.प्रथिन का गठन इमल्सिफायर । ," 'అ' గ్రూపు 'బ' గ్రూపు అ) జాయిలీటాల్ 1.రంగు, ఆ) సైట్రికావ్లుం 2 .తియ్యదనాన్ని ఇచ్చుట, ఇ) లైకోపిన్ 3 .సూక్ష్మజీవి నివారణ, ఈ) నైసిన్ 4. మాంసకృత్తుల నిర్మాణ ఇమల్సీఫాయర్."
4. नीचे दिए संकल्पना चित्र को पूरा कीजिए । , కింది భావనా చిత్రాన్ని పూరించండి.
स्वच्छता प्रक्रिया के बाद प्राप्त निष्कासित जल 5. वैज्ञानिक कारण लिखिए । , స్వచ్ఛత ప్ర‌క్రియల ద్వారా .వచ్చే మురికినీరు 5. శాస్త్రీయ కారణాలు రాయండి.
अ. औद्‌योगिक सूक्ष्मजीव विज्ञान में उत्परिवर्तित प्रजातियों का उपयोग बढ़ गया है । , అ) పారిశ్రామిక సూక్ష్మజీవశాస్త్రంలో ఉత్పరివర్తిత జాతుల .ఉపయోగం పెరిగింది.
आ. अपमार्जको में सूक्ष्मजैविक प्रक्रिया से प्राप्त प्रकिण्व मिलाए जाते है । , ఆ) డిటర్జంటులలో సూక్ష్మ జీవసంబంధ ప్రక్రియల వల్ల లభించిన ఎంజైమ్‌లను కలుపుతారు.
इ. रसायन उद्‌योगाे में रासायनिक उत्प्रेरकों के बजाए सूक्ष्मजैविक प्रकिण्वों का उपयोग किया जाता है । , ఇ) రసాయన పరిశ్రమలలో రసాయనిక ఉత్ప్రేరకాలకు బదులుగా సూక్ష్మజీవ సంబంధ ఎంజైమ్‌లను ఉపయోగిస్తారు
6. उपयोगाे के आधार पर निचे दिए संकल्पनाचित्र को पूर्ण कीजिए । , 6. ఉపయోగాలను బట్టి క్రింది భావనా చిత్రాన్ని పూరించండి.
5. अम्लियता प्रदान करना । , 5. ఆమ్లత్వాన్ని ఇచ్చుట.
3. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखीए । , 3. క్రింది ప్రశ్నలకు సమాదానాలు రాయండి.
अ. सूक्ष्मजैविक प्रक्रियाओं द्व‌ ारा कौन-कौन से ईंधन प्राप्त किए जा सकते है? इन इंधनो का उपयोग बढ़ाना जरूरी क्यो है? आ. समुद्र या नदी के तेल की पर्त को कैसे नष्ट किया जाता है ? इ. अम्लीय वर्षा के कारण प्रदूषित हुई मिट्‌टी फिरसे किस प्रकार उपजाऊ बनाई जाति है ? ई. जैव खेती में जैव कीटनाशको का महत्व स्पष्ट कीजिए । , అ) సూక్ష్మజీవ ప్రక్రి‌యల వల్ల ఏఏ ఇంధనాలను పొందుతారు? ఈ ఇంధనాల ఉపయోగాన్ని పెంచుట అవసరమా? ఆ) సముద్రం లేదా నదులలోని నూనె మలినాలను ఎలా నష్టపరుస్తారు? ఇ) ఆమ్ల అవక్షేపాలతో కలుషితౖమెన మట్టిని తిరిగి ఎలా ఫలవంతం చేస్తారు?. ఈ) సేంద్రియ వ్యవసాయంలో జీవకీటకనాశకాల ప్రాముఖ్యతను స్పష్టం చేయండి.
उ. प्रोबायोटीक्स उत्पाद लोकप्रिय होने के क्या कारण है? ऊ. बेकर्स यीस्ट के उपयोग से बनाई गई पाव तथा अन्य उत्पाद पौष्टिक कैसे होते है? ए. घरो के कचरे का विघटन ठीक से होने के लिए कौन-सी सावधानी बरतनी आवश्यक है? ऐ. प्लॅस्टिक की थैलियों का उपयोग करने पर प्रतिबंध लगाना आवश्यक क्यों है? । , ఉ) ప్రోబయోటిక్స్ ఉత్పత్తులు జనప్రియం కావడానికి నూనె మలినాలు గల కారణాలేవి? ఊ) బేకర్స్ యీస్ట్‌ను వాడి తయారు చేసిన బ్రెడ్ మరియు ఇతర ఉత్పత్తులను పౌష్టికంగా ఎలా నిర్ణయిస్తారు? ఎ) ఇంటిలోని చెత్త విచ్ఛిన్నం సక్రమంగా జరగడానికి ఎలాంటి జాగ్త్తలు తీసుకోవడం అవసరం? ఆ) ప్లాస్టిక్ సంచుల వాడకాన్ని నిషేదించడం అవసరమా?.
झॅन्थॅक गोंद । , జంథన్ డింక్.
7. पर्यावरणीय व्यवस्थापन के संदर्भ में नीचे दिए संकल्पना चित्र पूर्ण कीजिए । , పర్యావరణ సంబంధ నిర్వహణ సందర్భంగా క్రింది భావనా చిత్రాన్ని పూరించండి.
तेल का रिसाव सूक्ष्मजीव । ," నూనె, మలినాలు, సూక్ష్మజీవులు."
86,86
थोड़ा सोचिए । , ఆలోచించండి.
इसे सदैव ध्यान में रखे । , ఇది ఎల్లపుడూ గుర్తుంచుకోండి.
"1. घड़ियाल, मगरमच्छ जैसे प्राणी पानी में और जमीन पर भी रहते है । "," 1. అలిగేటర్,మొసలి వంటివి నీటిలో మరియు భూమిమీద నివసిస్తాయి."
"फिर वे उभयचर हैं या सरीसृप? 2. देवमछली, वालरस ये जल में (समुद्र में ) रहनेवाले प्राणी मत्स्य वर्ग में समाविष्ट होंगें या स्तनधारी प्राणी वर्ग में ? । "," మరి ఇవి ఉభయచరాలా? సరీసృపాలా?. 2. తిమింగలం, వాల్ రస్ నీటిలో (సముద్రం లో) ఉండే జంతువులను చేపల తరగతిలో చేరుస్తారా?."
हमारे आसपास अनेक प्रकार के प्राणी दिखाई देते है । , మనచుట్టు అనేక రకాల జంతువులు కనిపిస్తాయి.
"प्राणियों के वर्गीकरण का अध्ययन करते समय, उनका निरीक्षण करते समय उन्हे किसी प्रकार की हानि न पहुँचे इस बात का हमें ध्यान रखना चाहिए । "," జంతువుల వర్గీకరణను అధ్యయనం చేయునపుడు, వాటిని పరిశీలించినప్పుడు వాటికి ఏరకపు హాని కల్గకుండ మనం భాధ్యత తీసుకొనవలెను."
स्वाध्याय । , అభ్యాసం.
"1. बुझो तो, मै कौन? अ. मै द्विस्तरीय प्राणी होकर मुझे देह गुहा नहीं हैं । ", 1. అ) నేను ద్విస్తరిత జంతువును నాకు శరీరకుహరం లేదు.
तो मै किस संघ का प्राणी हूँ । , నేను ఏ వర్గపు జంతువును?.
आ. मेरा शरीर अरियसममिती दिखाता है । , ఆ) నా శరీరం వలయ సౌష్టవాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది.
मेंरे शरीर में (जलसंवहनी) जलाभिसरण संस्थान हैं । , నా శరీరంలో జలప్రసరణ వ్యవస్థ ఉన్నది.
मैं मछली वर्ग का न होते हुए भी मुझे मछली कहते हैं । , నేను చేపను కాకున్న చేపయని సంబోధిస్తారు.
मेरा नाम क्या है ? इ. मै आपके छोटी आँत में रहता हूँ । , నా పేరేమి?. ఇ) నేను మీ చిన్నప్రేగులో ఉంటాను.
मेरे धागे जैसे शरीर में आभासी देहगुहा हैं । , నా దారం వంటి శరీరంలో మిధ్యా శరీరకుహరం ఉన్నది.
मेरा समावेश किस संघ में करोगे ? ई. मै बहुकोशिकीय प्राणी होते हुए भी मेरे शरीर में ऊतक नहीं पाए जाते । , నన్ను ఏ వర్గంలో చేరుస్తారు?. ఈ) నేను బహుకణజంతువు అయినప్పటికి నా శరీరంలోకణజాలం లేదు.
मेरे प्राणी संघ का नाम बताइए? 2. प्रत्येक की विशेषताएँ वर्गीकरण के आधार पर लिखिए । , నా జంతువర్గం పేరు చెప్పండి. 2. ప్రతి లక్షణం వర్గీకరణ ఆధారంగా రాయండి.
"रोहू मछली, कनखजूरा, हाथी, पेंग्वीन, सुसर (घड़ियाल), टोड़, वायवीय छिपकली, हुक वर्म, जेलीफिश, गोम 3. प्राणी वर्गीकरण की पद्धतीयाँ किस प्रकार परिवर्तित हुई ? 4. रचनात्मक संगठन तथा सममिती इनमें क्या अंतर है? उदाहरण के साथ स्पष्ट करिए ? 5. संक्षेप में उत्तर लिखिए । "," రోహుచేప, మిడుత, ఏనుగు, పెంగ్వీన్, అలిగేటర్,గోదురుకప్ప, ఎగిరే బల్లి, లివర్ ఫ్ల్యూక్, జెర్రీ,జెల్లీఫిష్. 3. జంతువుల వర్గీకరణ పద్ధతి ఎలా మారుతూ వచ్చింది? 4. నిర్మాణాత్మక వ్యవస్థీకరణ మరియు సౌష్ఠవం మధ్యగల భేదాలేమి? ఉదాహరణ ద్వారా స్వష్టీకరించండి. 5.సంక్షిప్తంగా జవాబులివ్వండి."
अ. शार्कमछली का ‘वर्ग तक’ वैज्ञानिक वर्गीकरण लिखिए । , అ). సొరచేప తరగతి వరకు శాస్త్రీయ వర్గీకరణమును రాయండి.
आ. काँटेदार त्वचा वाले प्राणी संघ की चार विशेषताएँ लिखिए । , ఆ) ఇౖఖెనో డర్మేటా వర్గం యొక్క నాలుగు లక్షణాలు రాయండి.
ई. तिलचट्टा किस संघ का प्राणी हैं ? उत्तर सकारण स्पष्ट कीजिए । , ఈ) బొద్దింక ఏ వర్గపు జంతువు? జవాబును స్పష్టీకరించండి.
इ. तितली तथा चमगादड़ इनके अंतर के चार मुद्दे स्पष्ट कीजिए । , ఇ) సీతాకొక చిలుక మరియు గబ్బిలం మధ్య నాలుగు భేదాలు రాయండి.
6. वैज्ञानिक कारण लिखिए । , శాస్తీయ కారణాలు ఇవ్వండి.
"अ. कछुआ जमीन पर और पानी में भी रहता है, फिर भी उसका उभयचर इस वर्ग में समावेश नहीं होता हैं । "," అ) తాబేలు నేలౖపె మరియు నీటిలో ఉండును, ఐనప్పటికి దాన్ని ఉభయచర తరగతిలో చేర్చరు."
आ. जेलीफिश इस प्राणी के संपर्क में आने पर हमारे शरीर में दाह (जलन) होती हैं । , ఆ) జెల్లిఫిష్ జంతువుతో సహవాసం చేస్తే (ముట్టుకుంటే) మన శరీరం మంటెక్కును .
इ. सभी पृष्ठवंशीय प्राणी समपृष्ठरज्जु होते है परंतु सभी समपृष्ठरज्जु प्राणी पृष्ठवंशीय नहीं होते । , ఇ) షృష్టవంశం గల జంతువులు అన్ని కార్డేట్‌లు కాని . కార్డేట్‌లు అన్ని పృష్టవంశం గల జంతువులు కావు.
ई. बॅलॅनोग्लॉसस असमपृष्ठरज्जु और समपृष्ठरज्जु प्राणी के इन दोनों के बीच की कड़ी हैं । , ఈ) బెలనోగ్లాసస్‌ను పృష్టవంశం లేని మరియు పృష్టవంశం గల జంతువుల మధ్యగల సంధాన సేతువుఅంటారు.
उ. सरीसृप प्राणियों के शरीर का तापमान अस्थिर होता हैं । , ఉ) సరీసృపాల శరీర ఉష్ణోగ్రత అస్థిరంగా ఉంటుంది.
7. उचित पर्याय चूनिए तथा उस संबंध मे ंस्पष्टीकरण लिखिए । , 7. సరిౖయెన పర్యాయాన్ని ఎన్నుకొని దానికి సంబంధించిన స్పష్టిీకరణ రాయండి.
अ. छिद्रधारी प्राणियों के (स्पाँजेस) शरीर में कौन सी विशेषतापूर्ण कोशिका होती है? 1. कॉलर कोशिका 2. निड़ोब्लास्ट 3. केचुआ 4. स्पाँज (स्पँज) आ. निम्न में से किस प्राणी का शरीर द्विपार्श्व सममिती दर्शाता हैं ? 1. सितारा मछली 2. जेलीफिश 3. केचुआ 4. स्पाँज इ. निम्न में से कौन सा प्राणी अपने टूटे हुए शरीर के भाग की पुनःनिर्मिती कर सकता हैं ? 1. तिलचट्टा 2. मेंढ़क 3.चिड़ियाँ 4. सितारा मछली । , అ) పొరిఫెరా (స్పాంజీలు) జంతువుల శరీరంలో ఏ ప్రత్యేకౖమెన కణాలు ఉంటాయి? 1.కాలర్ కణాలు 2. దంశకణాలు. 3. అంతర స్తరకణాలు. 4. బాహ్యస్తరకణాలు. ఆ) కింది వాటిలో ఏ జంతుమ శరీరం ద్విపార్శ్వ సౌష్టవాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది?. 1 సముద్ర నక్షత్రం 2 .జెల్లీఫిష్ 3. వానపాము 4. స్పాంజి. ఇ) కింది ఏ జంతువు తెగిన తన శరీరపు ముక్కలను పునరుత్పత్తి చేసుకోంటుంది?. 1 .బొద్దింక 2 .కప్ప 3. పిచ్చుక 4 .సముద్ర నక్షత్రం.
75,75
2. रिक्त स्थानों पूर्ति करो । , 2 .ఖాళీలను పూరింపుము.
अ. मनुष्य में शुक्रांणुओं का निर्माण ......इस अंग में होता है । , అ .మానవుని శు‌క్రకణాల ఉత్పత్తి............... అవయవంలో జరుగుతుంది.
आ. मनुष्य में .......... यह गुणसूत्र पुरुषत्व के लिए उत्तरदायी होता है । , మానవులలో............... .క్రోమోజోములు పురుషత్వం కొరకు కారణభూతమవుతాయి.
इ. पुरुष और स्त्री जनन संस्थान में .......... यह ग्रंथी समान होती है । , పురుష మరియు స్థ్రీ జనన వ్యవస్థలో...................... గ్రంధులు ఒకే విధంగా ఉంటాయి.
ई. भ्रूण का आरोपण .......... इस अंग में होता है । , పిండం అభివృధి ...................... అవయవం లో జరుగుతుంది.
उ. भिन्न युग्मकाें के संयोग के बिना .......... यह प्रजनन होता है । , భిన్నకణాలు (సంయోగబీజాలు) సంయోగం లేకుండా ................ప్రత్యుత్పత్తిని జరుపవచ్చును.
ऊ. शरीर के टुकड़े-टुकड़े होकर प्रत्येक टुकड़ा नवजात सजीव के रूप में जीवन जीने लगता है । , ఊ) శరీరం అనేక ముక్కలు అయి ప్రతి ముక్క నవజాత సజీవిగా జీవిస్తుంది.
इस प्रकार के प्रजनन को .......... कहते है । , ఈ ప్రత్యుత్పత్తి ...............రకము.
ए. परागकोषों के कोष्टकाें में .......... विभाजन द्‌वारा परागकण तैयार होते है । , ఎ)పరాగకోశంలోనికోష్టకములో......................విభజనద్వారా పరాగరేణువులు తయారవుతాయి.
3. नीचे दिए गए विकल्पों में से उचित शब्द चुनकर परिच्छेद पूर्ण कीजिए । ," కింది బ్రాకెట్‌లో ఇచ్చిన పదాలనుపయోగించి పరిచ్ఛేదాన్ని పూర్తి చేయండి.                           (ల్యూటిౖనెజింగ్ హార్మోన్, గర్భాశయం యొక్క అంతస్తరాలు, ఫోలికల్ స్టిము లేటింగ్ హార్మోన్, ఇస్ట్రోజెన్, ప్రోజెస్టెరాన్, కార్పస్ ల్యుటియం)"
"(ल्युटीनायझींग संप्रेरक, गर्भाशय का अंतःस्तर, पुटिका ग्रंथी संप्रेरक, इस्ट्रोजेन, प्रोजेस्टेरोन, पितपिंड़) अंडाशय के पुटीका की वृद‌धि ् .......... संप्रेरक के कारण होती है । ", అండాశయంలోని పుటికల పెరుగుదల .....................హార్మోన్ వల్ల జరుగుతుంది.
यह पुटिका इस्ट्रोजेन स्त्रवित करती है । , ఈ పుటిక ఇస్ట్రోజెన్‌ను స్రవిస్తుంది.
इस्ट्रोजेन के प्रभावसे ..........की वृद‌धि ् होती है .......... /पुननिर्माण होता है । , ఇ్రస్టోజెన్ కారణంవల్ల .......................వృద్ధి జరిగి పునరునిర్మితి అవుతుంది.
संप्रेरक के प्रभाव से पूर्ण वृद‌धि ् हुई पुटिका फूटकर डिंब अंडाशय के बाहर आते है और पुटिका के बचे भाग से..........बनते है । , ............................హార్మోన్ వల్ల పుటిక పగిలి అండకణాలు అండాశయం బయటకు వెలువడుతాయి మరియు పుటిక యొక్క మిగిలిన భాగం నుంచి........................... తయారవుతుంది.
जो .......... संप्रेरको का स्त्रवण करते है । , అది ............................ మరియు ......................హార్మోన్‌లను స్రవిస్తుంది.
"इन संप्रेरकों के प्रभाव से ..........की ग्रंथियाँ स्त्रवित होने लगती हैं, जिससे वह भ्रूण के आरोपण के लिए पूरी तरह से तैयार हो जाती है । ", ఈ హార్మోన్‌ల ప్రభావం వలన.................గ్రంధి స్రవించడం ప్రారంభిస్తుంది.
4. संक्षेप में उत्तर लिखिए । , 4. సంక్షిప్తంగా జవాబులు ఇవ్వండి.
अ. एक कोशिकीय सजीवाें में अलैंगिक प्रजनन के प्रकार उदाहरणसहित स्पष्ट कीजिए । , అ) ఏకకణ జీవులలోని అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తి రకాలను ఉదాహరణల ద్వారా వివరించండి.
आ. IVF संकल्पना स्पष्ट करो । , ఆ) IVF సంకల్పనను స్పష్టీకరించండి.
इ. लैंगिक स्वास्थ्य ठीक रखने हेतु आप किन बातों का ध्यान रखेंगे ? ई. ऋतूचक्र या मासिक चक्र किसे कहते है? संक्षेप में वर्णन कीजिए? 5. लैंगिक प्रजनन में माता-पिता के जैसा नया सजीव गुणधर्मों में समानता प्रदर्शित करता है । , ఇ) ప్రత్యుత్పత్తి ఆరోగ్యం కాపాడుకోవడానికి మీరు ఏ జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారు?. ఈ) బుతుచక్రం అనగా నేమి. బుతుచక్రాన్నిసంక్షిప్తంగా వర్ణించండి.5. లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తిలో తల్లిదండులవలె కొత్త జీవుల లక్షణాల విషయంగా పోలికలు ప్రదర్శిస్తాయి.
इस कथन को उदाहरणसहित स्पष्ट कीजिए । , ఈ విధానాలను ఉదాహరణ ద్వారా స్పష్టీకరించండి.
6. नामांकित आकृतियाँ बनाए । , భాగాలు గల పటాలను గీయండి.
अ. मानवी पुरुष प्रजनन संस्थान आ. मानवी स्त्री प्रजनन संस्थान इ. ऋतु चक्र 7. नाम लिखिए । , అ) మానవుని పురుష ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ ఆ) మానవుని స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థ. ఇ. బుతుచక్రం 7. పేర్లను రాయండి.
अ. पुरुष प्रजनन संस्थान से संबधि ं त विविध संप्रेरक । , అ) పురుష ప్రత్యత్పత్తి వ్యవస్థ సంబంధిత వివిధ హార్మోన్లు
आ. स्त्री प्रजनन संस्थान के अंड़ाशय से स्त्रवित होनेवाले संप्रेरक । , ఆ) స్త్రీ ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థలోని అండాశయం నుంచి స్రవించేబడే హార్మోన్లు.
इ. जुड़़वाँ के प्रकार । , ఇ) కవలల రకాలు.
ई. कोई दो लैंगिक रोग । , ఈ) ఏ వేని రెండు లైంగిక వ్యాధులు.
"8. ‘दंपत्ती को लड़का होगा या लड़की, यह उस दम्पत्ति के पुरुष पर निर्भर होता है ’ इस कथन की सत्यता/ असत्यता कारणोंसहित स्पष्ट कीजिए । ", 8. దంపతులకు పుట్టే పిల్లలు అబ్బాయాలేక అమ్మాయా అనునది ఆ దంపతులలోని పురుషునిౖపె ఆధారపడి ఉంటుంది ఈ విధానం సత్యమా/అసత్యమా సకారణంగా స్పష్టం చేయండి.
9. वनस्पतियों में अलैंगिक प्रजनन स्पष्ट कीजिए । , 9. మొక్కలలోని అౖలెంగిక ప్రత్యుత్పత్తిని వివరించండి.
"10. स्थानापन्न मातृत्व, काँचनलिका द्‌वारा फलन, वीर्य बैंक, आदि आधुनिक तकनीक मनुष्य के लिए उपयुक्त साबित होंगी । "," అద్దె మాతృత్వం, గాజుగొట్టంలో ఫలదీకరణం, స్పెర్మ్‌బ్యాంకు మొదలగు ఆధునిక సాంకేతిజ్ఞానం మానవులకు ఉపయోగపడుతుంది."
इस कथन का समर्थन कीजिए । , ఈ విధానాన్నిసమర్థించండి.
11. वनस्पतियों मे लैंगिक प्रजनन प्रक्रिया आकृतिसह स्पष्ट कीजिए । , 11. మొక్కలలోని లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తిని వివరించండి.
उपक्रम : 1. विभिन्न आशियाई देशों की पिछले दशक की और वर्तमान समय की जनसंख्या के अधिकृत आँकड़े प्राप्त करके उनका आलेख तैयार कीजिए और उसके द्वारा जनसंख्या में हुए बदलाव के संदर्भ में आपका निष्कर्ष प्राप्त कीजिए । , ఉపక్రమం: వివిధ ఆసియాదేశాల యొక్క గత దశాబ్దంలోని మరియు ప్రస్తుత జనాభా సంఖ్య విషయంగా అధీకృత సంఖ్యలను పొంది వాటి గ్రాఫ్ తయారు చేయండి. మరియు వాటి ద్వారా జనాభా సంఖ్యలోని మార్పుల విషయంగా మీ నిష్కర్షను తీయండి.
2. गर्भ के लिंग की जाँच और लिंगभेद ना करने संबंधी जनजागृती करने के लिए शिक्षक की सहायता से एक पथनाट्य तैयार करके आपके परिसर में उसका प्रस्तुतीकरण कीजिए । , లింగనిర్ధారణ పరీక్ష మరియు లింగభేదాన్ని చూపెట్టకుండా జనజాగృతి చేయడానికి ఉపాధ్యాయుల సహకారంలో ఒక పథనాట్యం తయారు చేసి మీ పరిసరాలలో ప్రదర్శించండి.
समपृष्ठरज्जु प्राणी संघ (Phylum- Chordata) इन प्राणियों के शरीर को आधार देने वाला पृष्ठरज्जु होता है । , పృష్టవంశం గల జంతువులు (Phylum-Chordata) ఈ జంతువుల శరీరంలో ఆధారాన్నిచ్చే పృష్టవంశం ఉంటుంది.
सभी पृष्ठरज्जु प्राणी को इस एक ही संघ में समाविष्ट किया गया है । , అన్ని కార్డేటా జంతువులను ఒకే వర్గంలో చేర్చారు.
पृष्ठरज्जु प्राणी संघ का तीन उपसंघ में वर्गीकरण किय गया है । , కార్డేటాను మూడు ఉపవర్గాలుగా వర్గీకరించారు.
पृष्ठरज्जु प्राणी संघ के महत्त्वपूर्ण लक्षण निम्न प्रकार से है । , వీటి ముఖ్యలక్షణాలు కింది విధంగా ఉన్నాయి.
1. विकास अवस्था के दौरान किसी ना किसी अवस्था में शरीर में मेरूदण्ड़ पाया जाता है । , 1. అభివృద్ధి దశలలో ఏ దశలోౖనెన శరీరంలో పృష్టవంశం ఉంటుంది.
2. विकास के दौरान किसी ना किसी अवस्था में ग्रसनी क्लोम छिद्र पाए जाते हैं । , 2 .అభివృద్ధి దశలలో ఏ దశలోౖనెన గ్రసని మొప్పచీలికలు (Phyaryngeal gill slits) ఉంటాయి.
3. मेरूरज्जु (Spinal cord) एक ही होकर पृष्ठतल पर और नलिका जैसा खोखला होता है । , 3. కశేరుదండం (Spinal cord) ఒకటే పృష్టభాగంలో నాళం వలె బోలుగా ఉంటుంది.
4. हृदय शरीर के अधरतल में पाया जाता है । , 4. హృదయం ఉదరభాగంలో ఉంటుంది.
अ. उपसंघ - (पुच्छसमपृष्ठरज्जु प्राणी/कंचुकयुक्त बाह्यकवच धारी प्राणी) (Eurochordata) 1. ये प्राणी समुद्रवासी होते है । , అ) ఉపవర్గం-యూరోకార్డేటా (తోక పృష్టవంశంగల జంతువులు) (Urochordata) 1. ఇవి సముద్రజీవులు.
2. इनका शरीर कंचुक इस चर्म जैसे आवरण से आच्छादित होता है । , 2. వీటి శరీరం చుట్టు ట్యూనిసిస్ పదార్థ నిర్మిత కవచంను కల్గియుంటుంది.
3. इनकी इल्लीयाँ (अर्भक) स्वतंत्ररूप में तैरती हैं और उनके केवल पुछवाले भाग में ही पृष्ठरज्जु होता है । , 3. వీటి లార్వాలు స్వేచ్ఛగా ఈదుతూ ఉంటాయి. ఈ జీవుల తోక భాగంలో పృష్టవంశం ఉంటుంది.
इसलिए इन्हे पुच्छ समपृष्ठरज्जु प्राणी कहते हैं । ," అందువల్ల బాహ్య కవచం ""యూరోకార్డేటా'' అంటారు."
4. सागरतल में स्थिर होने के बाद इल्लीयों का रूपांतरण स्थानबद्ध प्रौढ अवस्था में होता हैं । , 4. సముద్రతలానికి వచ్చిన తర్వాత ఈ జీవుల లార్వాలు శరీరం ప్రౌఢస్థానబద్ధ జీవులుగా రూపాంతరం చెందుతాయి.
5. ये प्राणी सामान्यतः उभयलिंगी होते है । , 5. ఇవి సాధారణంగా ఉభయలింగ జీవులు.
"उदा : हर्ड़मानिया, ड़ोलिओलम, आश्कोप्ल्युरा आदि । "," ఉదాహరణలు: హర్డ్‌మానియా, డోలియోలమ్, ఆయికోప్ల్యూర మొదలగునవి."
पृष्ठरज्जु । , పృష్టవంశం.
मज्जातंतू । , నాడితంతువులు.
क्लोम , మొప్పలు.
यकृत आँत । ," కాలేయం, ప్రేగులు."
क्लोम छिद्र । , బ్రాంకియల్ రంధ్రం.
अलिंद छिद्र बाह्य कवच अंग । ," అలింద రంధ్రం, బాహ్యకవచం, శరీరం."
उपांग ड़ो़लिओलम । ," పాదము, డోలియోలమ్."
हर्ड़़मानिया । , హర్డ్‌మానియా.
6.21 युरोकॉर्ड़ाटा उपसंघ के प्राणी । , 6.21 యూరోకార్డేటా ఉపవర్గపు జంతువులు.
स्नायुआदिखंड़ । , మయోటోమ్‌లు.
गुदद्‌वार जननेंद्रीय । ," పాయువు, జననగ్రంధి."
6.22 सेफॅलोकॉर्ड़ाटा उपसंघ के प्राणी : ॲम्फिआक्सस । , 6.22 సెఫలో కార్డేటా ఉపవర్గపుకొన్ని జంతువులు ఆంఫియాక్సస్.
ब. उपसंघ - शीर्षसमपृष्ठरज्जु प्राणी) (Cephalo Chordata) 1. ये छोटी मछलियों के आकार जैसे – सागर निवासी प्राणी है । , బ) ఉపవర్గం-సెఫలో కార్డేటా (తలలో పృష్టవంశం గల జీవులు) (Cephalochordata)1. ఇవి చేప వలె చిన్నగా ఉండే సముద్ర జంతువులు పృష్టవంశం మయోటోమ్‌లు.
2. इनमें पृष्ठरज्जु संपूर्ण शरीर के लंबाई इतना होता है । , 2.పృష్టవంశం శరీరం పొడవునా ముఖ్యంగా తలభాగంలో నాడీ తంతువులు ముట్టేవరకు వ్యాపించి ఉంటుంది.
3. ग्रसनी बड़ी होकर इसमें क्लोम छिद्र होते है । , 3. గ్రసని పెద్దగా వుండి అనేక మొప్పచీలికలను కల్గి ఉంటుంది.
4. ये प्राणी एकलिंगी होते हैं । , 4. ఇవి ఏకలింగ జీవులు.
उदा : ॲम्फिआक्सस । , ఉదా: ఆంఫియాక్సస్.
क. उपसंघ- शीर्षपृष्ठरज्जु प्राणी (Vertebrata/Craniata) 1. इन प्राणियों में पृष्ठरज्जु नष्ट होकर उसके स्थान मेरूदंड़ विकसित होता हैं । , క) ఉపవర్గం- పృష్టవంశంగల జంతువులు (Vertebrata/craniata)1. పృష్టవంశం లుప్తౖమె వెన్నుపాముగా మారుతుంది.
2. इनका सिर पूर्णरूप से विकसित होता हैं । , 2. వీటి తల (Head) బాగా అభివృద్ధి చెంది ఉంటుంది.
3. मस्तिष्क करोटी में सुरक्षित होता हैं । , 3. కపాలంలో మెదడు సురక్షితంగా ఉంటుంది.
"4. अंतःकंकाल (Endoskeleton), कास्थिमय (Cartilagenous) अथवा अस्थिमय (Bony) होता हैं । ", అంతరాస్థి పంజరం (Endoskeleton) మృదులాస్థి (Cartilagenous) లేదా ఎముకతో (Bony) ఏర్పడుతుంది.
5. कुछ समपृष्ठरज्जु प्राणी जबड़ेरहित (Agnatha) होते है तो कुछ प्राणियों को जबड़े (Gnathostomata) होते हैं । , 5. కొన్ని వెన్నెముక గల జంతువులు దవడలు లేకుండా (Aganatha) లేదా దవడలను కల్గి ఉంటాయి.(Gnathostomata)
72,72
"आपदा प्रबंधन अर्थात वैज्ञानिक, सूक्ष्म निरीक्षण द्‌वारा तथा सूचनाओ के पृथक्करण द्‌वारा आपदाओ का सामना करने की क्षमता प्राप्त करना और उन्हें समय समय पर वृद्‌धिंगत करना जैसे आपदा प्रतिबंधात्मक उपाययोजना आपदापूर्व-प्रबंधन (Pre Disaster Management) इसमें किसी भी प्रकार की आपदाओं का सामना करने के लिए संपूर्ण रूप तैयार होने के लिए पूर्वतैयारी करना जरूरी है । "," ఆపత్కాల నిర్వహణ అనగా వైజ్ఞానికంగా, కచ్చితౖమెన పరిశీలన ద్వారా మరియు సమాచార విశ్లేషణ (వేరుచేయుట) ద్వారా విపత్తులను ఎదుర్కొనే సామర్థ్యాన్ని పొందుట మరియు దాన్ని సమయానుకూలంగా వృద్ధిచేయుట. విపత్తుకు పూర్వం నిర్వ్హణ(Pre Disaster Management). దీనిలో ఏ రకపు ఆపదౖనెన ఎదుర్కోవడానికి సంపూర్ణంగాసంసిద్ధం కావడానికి పూర్వతయారి చేయడం ఉంటుంది."
उसके के लिए प्रथम.. अ. अापदाग्रस्त अथवा आपदा प्रवृत्त/प्रवण भूभागों की पहचान कर लेना । , దాని కొరకు ప్రథమంగా అ) ఆపదగ్రస్తుని లేక విపత్తు స్వభావ భూభాగాన్నిగుర్తించుట.
आ. Predictive Intensity Maps द्‌वारा आपदाओं की तीव्रता और Hazards Maps द्वारा आपदाओं की संभावना होने वाले स्थानों की जानकारी प्राप्त कर लेना । , Predictive Intensity Maps విపత్తు తీవ్రత మరియు Hazard maps విపత్తు సంభవించేప్రదేశాల సమాచారాన్ని సేకరించుట.
इ. आपदा प्रबंधन के लिए विशिष्ट रूप से प्रशिक्षण लेना । , ఇ) ఆపత్కాల నిర్వహణ కొరకు ప్రత్యేక పద్ధతుల గురించి శిక్షణ తీసుకొనుట.
ई. आम आदमी को भी आपदा प्रबंधन तथा निवारण की अनुभति ू देना । , ఈ) సర్వసాధారణ ప్రజలలో ఆ పత్కాల నిర్వహణ మరియు నివారణల గూర్చి తెలియజేయుట.
"इसके लिए सभी स्तर पर प्रशिक्षण, प्रसार व्यवस्था और जानकारी के स्त्रोत उपलब्ध कर लेना तथा अन्य लोगों को जानकारी पहुँचाना । "," దీని కొరకు అన్నిస్థాయిలలో శిక్షణ, ప్రసార వ్యవస్థ మరియు సమాచారమార్గాలను అందుబాటులో ఉంచుట, ఇతరులకు సమాచారాన్ని అందించుట."
निरीक्षण कीजिए । , పరిశీలించండి.
निवारण व पुनर्वसन और पुर्ननिर्माण जैसे अंगो का विचार कर उनका कृती आराखडा तैयार तथा इन सभी बातो का कडाई से पालन करना अर्थात उनका व्यवस्थापन करना । , నివారణ మరియు పునరావాసం మరియు పునర్నిర్మాణం వంటి భాగాల గురించి ఆలోచించి దాని కృతి చిత్రాన్ని (డయూ్‌గమ్) తయారు చేయుట మరియు వాటన్నింటిని క్రోడీకరించి నడిపించుటనే దానిని నిర్వహణ చేయుట అని అర్థం.
आपदा-आघात के पश्चात का प्रबंधन (Post Disaster Management) 1. आपदा आने के बाद आपदाग्रस्तों को प्राथमिक रूप से संपर्ण ू मदद करना । , విపత్తు తర్వాత నిర్వహణ (Post Disaster Management)విపత్తు తర్వాత ఆపదగ్ర స్తునికి ప్రాథమిక స్వరూపంలోని పూర్తి సహకారం చేయుట.
मूलभूत आवश्यकताओं की पूर्ति करना । , ప్రాథమిక అవసరాలను దాని పూర్తిచేయుట
2. बचे हुए स्थानिक निवासियों द्वारा ही मदद कार्यों के लिए प्राधान्य देना । , 2. కాపాడబడిన వారికి స్థానికుల ద్వారా సహకారం అందించడానికి ప్రాధాన్యత ఇచ్చుట.
3. आपदाओं के पश्चात बिल्कुल समय न खोते हुए एक नियंत्रण विभाग का निर्माण करना । ," 3. విపత్తు తర్వాత అసలు సమయం వృధా కాకుండ ఒక నియంత్రణ గదిని నిర్మించుట,"
प्रत्येक प्रकार की आपदाओं के लिए भिन्न-भिन्न प्रकार के नियंत्रण विभाग तैयार करने पड़ते है । , ప్రతి రకపు విపత్తు కొరకు వేర్వేరు రకాల నియంత్రణ కేంద్రాలను నిర్మించాల్సి ఉంటుంది.
4. नियंत्रण विभाग द्वारा आने वाले मदद का वर्गीकरण करना । , 4. నియంత్రణ కేంద్రం ద్వారా వచ్చే సహకారాన్ని వర్గీకరించుట.
ये मदद जरूरतमंद लोगों तक पहुँचाने की व्यवस्था कर के मदद के कार्य का निरंतर और लगातर ध्यान देना । , ఆ సహకారాన్ని అవసరమున్న వ్యక్తులకు చేరవేసే వ్యవస్థ చేసి సహకార పనుల గురించి నిరంతరం సమీక్ష చేస్తూ ఉండుట.
5. आपदा निवारण चौबीस घंटे कार्यक्षम व कार्यरत रखना । , 5. విపత్తు నివారణకు ఇరువది నాలుగు గంటలు అప్రమత్తంగా పనిచేస్తూ ఉండుట.
नीचे दिए गए आपदाकालीन नियोजन चक्र का निरीक्षण करके भूकंप या आपदा से संबधित प्रत्येक भाग का स्पष्टीकरण लिखिए । , క్రింది ఆపత్కాల ప్రణాళిక చక్రాన్ని పరిశీలించి భూకంపవిపత్తు సందర్భంగా ప్రతి భాగాన్ని వివరించండి.
पूर्वतैयारी ः कोई आपदा घटित होने पर उसके परिणाम कम से कम कैसे होगे इस दिशा में नियोजन किया जाता है । , పూర్వ తయారి: ఏదైనా విపత్తు సంభవిస్తే దాని వల్ల జరిగే ప్రభావం తక్కువలో తక్కువ ఎలా అవుతుందనే దిశలో ప్రణాళిక తయారు చేయండి.
विमोचन ः आपदा का लोगों और देश पर कम से कम परिणाम कैसे होगा ऐसी कृती का विचार किया जाता है । , నిర్మాణం: విపత్తు ప్రజలౖపె మరియు దేశంపై తక్కువలో తక్కువ ప్రభావం ఎలా పడుతుందనేకృత్యాన్ని గూర్చి ఆలోచిస్తారు.
पूर्ववतता ः दुर्घटना के बाद जब जनसेवा तहस-नहस होती है तब गाँव या शहर का संपूर्ण रूप से पुनर्वसन करने के लिए जो समय लगता है उसे पूर्ववतता कहा जाता है । , యధాతదస్థిది: ఆఘాతం తర్వాత జనజీవనం అస్తవ్యస్తమమతుంది. అప్పుడు గ్రామం లేక పట్టణం పూర్తిగా పునరావాసం చేయడానికిఎంత సమయం పడుతుందో దానిని'యధాతదస్థితి' అంటారు.
"पुनरूत्थापन ः पुनरूत्थापन यह आपात्कालीन, उपाययोजनाओ और राष्ट्रीय प्रगती इनके मध्य का महत्त्वपूर्ण साधन है । ", పునర్జీవనం: ఇది ఆపత్కాల ఉపాయం మరియు జాతీయ ప్రగతిలోని ముఖ్యౖమెన సేతువు.
पुनरूत्थापन यह चरण राष्ट्रहित और पुर्नवसन के लिए उपयोग किया जाता है । , పునర్జీవనంఈ దశ దేశం హితం కొరకు మరియు పునరావాసంకొరకు ఉపయోగిస్తారు.
आपदाकालीन नियोजन चक्र के मुख्य भाग प्रतिसाद ः दुर्घटनाओं का प्रतिसाद तुरंत देना पडता है । , ఆపత్కాల ప్రణాళిక చక్రంలోని ముఖ్యౖమెన భాగాలు.ప్రతిస్పందన: ఆఘాతానికి ప్రతి నిర్వహణ మరియు స్పందన అనేది ఆఘాతం జరుగుటకుముందు మరియు జరిగిన తర్వాత వెంటనే ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది.
यह घटक इस चक्र में आपदाओं के घटित होने के बाद आता है । , ఈ ఘటకం చక్రంలో విపత్తు ఆఘాతం తర్వాత వస్తుంది.
114,114
सूसज्जता ः ऐसी योजना बनाई जाती है जिसमे सामान्य नागरिक और प्रशासन का प्रतिसाद प्राप्त हो । , సంసిద్ధత (తయూరి): దీనిలో సామాన్య ప్రజలు మరియు ప్రభుత్వ ప్రతి స్పందన లభించేటువంటి పధకాన్ని తయారు చేస్తారు.
आपदा का आघात ः यह घटक आपदा प्रबंधन और आपदा के भिन्नभिन्न तीव्रता के सापेक्षता की जानकारी लेता है । , విపత్తు యొక్క ఆఘాతం: ఈ ఘటకంలో ఆపత్కాల నిర్వహణ మరియు విపత్తులోని వేర్వేరు తీవ్రతల యొక్క సాపేక్షికతను గూర్చి సమీక్ష తీసుకోనుట.
उत्क्रांती का प्रमाण (Evidences of evolution ) उपर्युक्त सिद्‌धांत का एकत्रित रूप से विचार करने पर हम यह कह सकते हैं की उत्क्रांती यह नियमित रूप से होने वाले परिवर्तन की अखंड़ित प्रक्रिया है । , పరిణామం యొక్క నిదర్శనాలు (Evidence of evolution ) పై సిద్థాంతాన్ని సమగ్రంగా ఆలోచిస్తే ఈ పరిణామం అనేది నిరంతరం జరిగే మార్పుల అఖండ ప్ర‌కియయని చెప్పవచ్చును.
परंतु उसे सिद्‌ध करने के लिए प्रमाण की आवश्यकता है । , కాని దానిని నిరూపించడానికి నిదర్శనాలు అవసరముండును.
उपर्युक्त सिद्धांत के समाधान (संपुष्टी) के लिए अनेक प्रमाण भी उपलब्ध हैं । , పై సిద్ధాంతాన్ని నిరూపించడానికి అనేక నిదర్శనాలు ఉన్నవి.
ये प्रमाण निम्न प्रकार से हैं । , ఆ నిదర్శనాలు కింది విధంగా ఉన్నాయి.
"बाह्यरूपिकीय प्रमाण (आकारिक प्रमाण) (Morphological evidences) कृती ः साथ की आकृतियों का निरीक्षण कर वनस्पतियों तथा प्राणियों की आकृतियों करके देखिए में कौन-सी समानताएँ दिखाई देती हैं, इसकी सूची बनाइए । "," బాహ్య స్వరూప నిదర్శనాలు (Morphological evidences) కృత్యం: కింది పటాలను పరిశీలించి మొక్కలు, జంతువుల పటాలలో ఎలాంటి పోలికలు కనిపిస్తున్నాయో నమోదు చేయండి."
"प्राणियों के मुख की रचना, आँखों का स्थान, नाक के छिद्र, कान की रचना, शरीर के ऊपर घने बाल आदि समान विशेषताएँ प्राणियों में दिखाई देती हैं । "," జంతువుల నోటి నిర్మాణం, కండ్లస్థానం, నాసికాపుటాలు అలాగే చెవుల నిర్మాణం, శరీరంపై దట్టమైన వెంట్రుకలు మొదలగునవి ఒకే విధమైన లక్షణాలు జంతువులలో కన్పిస్తాయి.,"
"तो पत्तीयों का आकार, शिराविन्यास, पर्णदंड़, पत्तीयों की रचना आदि समान विशेषताएॅं वनस्पतियों में दिखाई देती हैं । "," కాని పత్రాల ఆకారం, ఈనెల వ్యాపనం, పత్రవృంతం, పత్రాల నిర్మాణం మొదలగునవి ఒకే విధౖమెన లక్షణాలు మొక్కలలో కన్పిస్తాయి."
"इससे यह स्पष्ट होता है, कि उपर्युक्त समूह में समानता है । ", పై సమూహం లో సారూప్య ప్రదేశాలుండుట వలన వాటి ఆవిర్భావం ఒకే విధంగా ఉందని తెలియుచున్నది.
इसी कारण उनका उद्‌गम समान है तथा वे एकही पूर्वज से उत्क्रांतित हुए होेंगें यह सिद्ध होता है । , అలాగే అవి ఒకే పూర్వికుల నుంచి పరిణామం చెంది ఉండవచ్చని నిరూపించబడినది.
मनुष्य का हाथ । , మానవుని చెయ్యి.
बैल का पैर । ," ఎద్దు కాలు,"
देवमछली के पर । , తిమింగిలం రెక్క
1.4 बाह्यरूपिकीय प्रमाण । , బాహ్యస్వరూప నిదర్శనాలు.
चमगादड़ के पंख । , గబ్బిలం రెక్క.
1.5 अस्थिमय रचना । , 1.5 ఎముకల నిర్మాణం.
"शरीरविज्ञान का प्रमाण (अंतर्रचना का प्रमाण) (Anatomical evidences) साथ की आकृतियों का सावधानीपूर्वक निरीक्षण करने पर मानव का हाथ, बैल का पैर, चमगादड़ का पंख तथा देवमछली का पर इनमें प्रत्यक्ष रूप में कुछ भी समानता दिखाई नहींं देती, उसी प्रकार इन प्राणियों के अंगो के कार्यों में भी भिन्नता हैं । "," శరీరనిర్మాణ నిదర్శనాలు (Anatomical evidences) ప్రక్క పటాలను జాగ్త్తగా పరీశీలించినచో మానవుని చెయ్యి, ఎద్దు కాలు, గబ్బిలం రెక్క , తిమింగిలం రెక్కలను బాహ్యంగా చూస్తే ఎలాంటి పోలికలు లేవు. అదేవిధంగా ప్రతి జంతువులో వాటి ఉపయోగం కూడా వేరుగా ఉంటుంది."
"जिसके कारण उनकी रचनाओं में भी भिन्नता हैं, परंतु प्रत्येक के अवयवों की अस्थियों की रचना में तथा जोडों में समानता दिखाई देती है । "," దాని వల్ల వాటి నిర్మాణంలో భిన్నత్వం ఉంటుంది. కాని ప్రతి జంతువుఅవయవంలోని ఎముకల నిర్మాణంలో, కీళ్ళలో పోలికలు కన్పిస్తాయి."
यह समानता उनके पूर्वज समान होंगे इस ओर दिशा निर्देश करती हैं । , ఈ పోలికలు వాటి పూర్వీకులు ఒకరే అని నిరూపిస్తాయి.
1. सजीवोंंं के शरीर में पाए जाने वाले विविध अवयव कौन-से हैं ? । , సజీవుల శరీరంలో వివిధ అవయవాలు ఏవి?
बताइए तो ! 2. क्या शरीर का प्रत्येक अवयव शरीर के लिए उपयोगी होता है? । , చెప్పుకోండి చూద్దాం! 2. శరీరంలోని ప్రతి అవయవం దానికే ఉపయోగపడుతుందా?.
सूचना और संचार प्रौद्‌योगिकी के साथ : भू- वैज्ञानिक कालगणना मापन के बारे में जानकारी प्राप्त कीजिए और कक्षा में प्रस्तुत कीजिए । , సాంకేతిక సమాచార ప్రసారంతో జోడింపు: భూవైజ్ఞానిక కాలక్రమానుగత మాపన విషయపు సమాచారం పొందండి మరియు తరగతిగదిలో ప్రదర్శించండి.
4,4
आ. समपृष्ठरज्जु प्राणी : इन प्राणियों की विशेषताएँ निम्न प्रकार से होती है । , ఆ) పృష్టవంశం గల జంతువులు: ఈ జంతువుల ముఖ్య లక్షణాలు కింది విధంగా ఉన్నాయి .
1. शरीर में पृष्ठरज्जु नामक अवयव पाया जाता है । , 1 .శరీరంలో పృష్టవంశం Notochord) ఉంటుంది .
2. श्वसन के लिए क्लोम छिद्र (Gillslits) या फेफड़े़ होते हैं । , 2. శ్వాస కొరకు మొప్పచీలికలు (Gillslits) లేక ఊపిరితిత్తులు ఉంటాయి.
3. तंत्रिका रज्जु एक ही खो़खली और शरीर के पृष्ठभाग में होती है । , 3 .శరీరం పృష్టభాగంలో నాడీదండం ఉంటుంది .
4. हृदय शरीर के अधर तल में होता है । , కండరాలు 4 .శరీరం ఉదరభాగంలో హృదయం ఉంటుంది .
पृष्ठरज्जु स्नायु । , పృష్టవంశం
चेतातंत्र । , నాడీదండం .
पृष्ठरज्जु (मेरूदण्ड़) यह शरीर को आधार देने वाली लंबे धागे जैसी संरचना है जो प्राणियों के शरीर में पृष्ठतल पर होता है । , పృష్టవంశం శరీరానికి ఆధారానిచ్చే పొడవైన దారం వంటి నిర్మాణం. జంతువుల శరీరం పృష్టభాగంలో ఉండును .
गुदद्‌वार । , నోరు
क्लोम दरारें । , పుచ్ఛవాజం
मुख , పాయువు
पुच्छ्पर 6.2 समपृष्ठरज्जु प्राणी की विशेषताएँ । , మొప్పచీలికలు. 6.2 పృష్టవంశంగల జంతువుల ముఖ్యలక్షణాలు.
क्या आप जानते हैं? । , మీకు తెలుసా?
सभी समपृष्ठरज्जु प्राणियों का समावेश एक ही संघ में किया गया है और उस संघ का नाम भी समपृष्ठरज्जु प्राणी संघ ऐसा ही रखा गया है । , పృష్టవంశంగల జంతువులన్నింటిని ఒకే వర్గంలో ఉంచారు మరియు ఆ వర్గానికి పేరు కూడా పృష్టవంశంగల జంతువుల వర్గం అని పెట్టారు.
समपृष्ठरज्जु प्राणी संघ का विभाजन तीन उपसंघो में किया गया है । , పృష్టవంశంగల జంతువుల వర్గాన్ని మూడు ఉపవర్గాలుగా విభజించారు .
वे तीन उपसंघ अर्थात युरोकॉर्ड़ेटा (urochordata) सेफॅलो कॉर्ड़ेटा (Cephalochordata) और व्हर्टिब्रेटा (vertebrata) व्हर्टिब्रेटा इस उपसंघ का छ वर्गों में वर्गीकरण किया गया है । ," ఆ మూడుఉపవర్గాలు అనగా యూరోకార్డేటా (Urochordata), సెఫలోకార్డేటా (Cephalochordata) మరియు వర్టీబ్రేటా (Vertebrata) .వర్టీబ్రేటా ఉపవర్గాన్ని ఆరు తరగతులుగా విభజించారు"
"वे छह वर्ग इस प्रकार से है, चक्रमुखी (class-Cyclostomala), मत्स्य (Class-Pisces), उभयचर (Class-Amphibia), सरीसृप (clas-reptilia), पक्षी(class-aves) और स्तनधारी प्राणी (class-mammalia) उप जगत असमपृष्ठरज्जु प्राणी । "," అవి: గుండ్రని నోరుగల జంతువులు చక్రముఖి(Class: Cyclostomata), చేపలు (Class:Pisces), ఉభయచరాలు (Class:Amphibia), సరీసృపాలు (Class: Reptilia: ), పక్షులు (Class: Aves) మరియు క్షీరదాలు (Class:Mammalia) ."
संघ , సంఘము
प्राणी जगत । , జంతురాజ్యం
1. आदिजीव 2. छिद्रधारी 3. आंतगुहीन 4. चपटे कृमी 5. गोल कृमी । ," 1.ప్రోటోజోవ, 2.పొరిఫెరా, 3.సీలెంటీరేటా, 4. ప్లాటీహెల్మింథిస్, 5.ఆస్కెల్మింథిస్,"
6. सखंड़कृमी 7. संधीपाद 8. मृदुकायकवचधारी 9. कॉटेदार त्वचावाले 10. अर्धमेंरुदंड़ीय । ," 6. అనెలిడా, 7. ఆ్రర్థోపొడ 8.మొలస్కా 9.ఇఖైనోడర్మేటా, 10. హెమికార్డేటా."
1. चक्रमुखी 2. मत्स्य 3. उभयचर 2. सेफॅलोकार्ड़ेटा वर्ग 4. सरीसृप 5. पक्षी उपसंघ 3. व्हर्टिब्रेटा 6.3 प्राणी जगत का प्रचलित वर्गीकरण 6. सस्तन यह अभी तक प्रचलित रह चूकी प्राणियों के वर्गीकरण की पद्धती थी परंतु फिलहाल एक नई वर्गीकरण पद्धती का अवलंबन किया जा रहा है । ," 1. చక్రముఖి 2.చేపలు 3. ఉభయచరాలు,2.సెఫలో కార్డేటా 4. సరీసృపాలు, 5. పక్షులు,ఉపరాజ్యం 3. వర్టీబ్రేటా 6. క్షీరదాలు 6.3 జంతురాజ్యపు ఆధునిక వర్గీకరణ 6. ఇది ఇప్పటివరకు ఉన్న జంతువుల వర్గీకరణ పద్ధతి ఐనప్పటికి ఇప్పుడు ఒక నూతన వర్గీకరణను అవలంబించ వచ్చును."
इस नई वर्गीकरण की पद्धती की संक्षिप्त में जानकारी लेंगे । , ఈ నూతన వర్గీకరణపద్ధతిని మనం సంక్షిప్తంగా సమీక్ష చేద్దాం రండి.
सामान्यत: रॉबर्ट व्हिटाकर की पंच जगत पद्धती के अनुसार केवल सभी बहुकोशिकीय प्राणियों का समावेश ही प्राणी जगत (Kingdom-Animalia) में किया गया है । , ప్రస్తుతం రాబర్ట్ విటాకర్ పంచరాజ్యపద్ధతి ప్రకారం కేవలం అన్ని బహుకణ జంతువులను జంతురాజ్యంలో (Kingdom-Animalia) చేర్చినారు .
"इस पद्धती में प्राणियों का वर्गीकरण करते समय शरीर का रचनात्मक संगठन (Body-oraganization), शरीर की सममिती (Body-symmetry), दहेगुहा (Body-cavity), जननस्तर (Body-Germinas layer) खंड़ीभवन (Body-seqmentation) ये और कुछ इन जैसे मुद्दों का आधार लिया गया है । "," ఈ పద్ధతిలో జంతువుల వర్గీకరణ చేయునప్పుడు శరీరం యొక్క నిర్మాణాత్మక వ్యవస్థీకరణ (Body-organization), శరీర సౌష్టవం (Body-symmetry), శరీరకుహరం (Body-cavity), జననస్తరాలు (Body-Germinas layer), ఖండీభవనం (Body-seqmentation) మొదలగు కొన్ని అంశాల ఆధారంగా తీసుకోవడం జరిగింది."
उप जगत समपृष्ठरज्जु प्राणी । , ఉపరాజ్యం పృష్టవంశం గల జంతువులు
11. संघ समपृष्ठरज्जु प्राणी । , 11. వర్గం పృష్టవంశం గల జంతువులు
63,63
1. युरोकार्ड़ेटा । , 1. యూరోకార్టేడా
65,65
2. जोड़ियाँ मिलाओ । , 2. జతపరచండి.
अ. इंटरफेरॉन आ. फॅक्टर इ. सोमॅटोस्टॅटीन ई. इंटरल्युकीन । , అ.ఇంటర్‌ఫెరాన్ ఆ.ఫాక్టర్ ఇ.సోమటోస్టటీన్. ఈ.ఇంటర్‌ల్యూకీన్.
7. रिक्त वृत्तों में उचित उत्तर लिखिए । , 7.ఖాళి వృత్తాలలో సరిౖయెన జవాబులు రాయండి.
1. मधुमेह 2. बौनापन 3. विषाणूसंक्रमण 4. कॅन्सर 5. हिमोफिलीया । , 1. మధుమేహం 2.మరగుజ్జుతనం (పొట్టితనం) 3. వైరసుల సంక్రమణ 4. కాన్సర్ హిమోఫిలియా.
मूल कोशिका के उपयोग । , మూలకణాల ఉపయోగాలు.
3. निम्नलिखित गलत कथनों को सही करके पुन: लिखिए । , 3. క్రింది సరికాని వాక్యాలను సరి చేసి తిరిగి రాయండి.
अ. गैर जनुकीय प्रौद्य‌ ोगिकी में कोशिका के जनुक में ही बदलाव किया जाता है । , అ. గుజరాత్ రాష్ట్రంలోని ఆనంద్ సహకార చేపల ఉత్పాదన ఉద్యమం అందరికి తెలుసు.
आ. बॅसिलस थुरेंजिनेसिस इस जीवाणु के जनुक निकालकर उसे सोयाबीन के बीजों में ड़ालते है । , ఆ. బాక్టీరియాలో జన్యువులను తీసి సోయాబీన్ విత్తనాలలో వేస్తారు.
4. टिप्पणी लिखो । , లఫువ్యాఖ్యాలు రాయండి.
अ. जैव प्रौद्य‌ ोगिकी : व्यावहारिक उपयोग आ. औषधी वनस्पती का महत्त्व 5. निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर अपने शब्दो में लिखिए । , అ) జీవ సాంకేతిక శాస్త్రం ఆ) ఔషధ మొక్కలు 5. కింది ప్రశ్నలకు జవాబులను మీ పదాలలో రాయండి.
अ. जैव प्रौद्‌योगिकी के उपयोग से बनी कौन-सी वस्तुएँ आप आपके जीवन में उपयोग में लाते हैं ? आ. कीटनाशक को फवारते समय आप कौन-सी सावधानियॉं बरतेोगे? इ. मनुष्य के शरीर के कुछ अंग यह बहुमुल्य क्यो हैं? ई. फलप्रक्रिया उद्य‌ ोग का मानवी जीवन में महत्त्व स्पष्ट कीजिए । , అ) జీవ సాంకేతిక జ్ఞానాన్ని వాడి తయారు చేసిన ఏ వస్తువులను మీరు మీ జీవితంలో ఉపయోగిస్తారు?. ఆ) కీటకనాశినుల పిచికారిలో మీరు ఏ జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారు?. ఇ) మూలకణాల ఉపయోగాలు చెప్పండి.ఈ) ఫలప్రక్రియ పరిశ్రమలలో మానవ జీవితంలోని ప్రాముఖ్యతను విశదీకరించండి.
उ. टीकाकरण किसे कहते है यह स्पष्ट कीजिए । , ఉ) వాక్సీనేషన్ అనగానేమి స్పష్టీకరించండి.
6. नीचे दी गई तालिका पूर्ण करो । , 6. క్రింది పట్టికను పూరించండి.
जैव प्रौद्‌योगिकी लाभ । , జీవసాంకేతిక జ్ఞానపు లాభాలు.
100, 100.బాసిలస్ థూరింజాఎన్సీస్
8. सहसंबंध पहचानकर अपूर्ण सहसंबंध पूर्ण करो । , 8. సహసంబంధాన్ని గుర్తించి అపూర్ణ సహసంబంధాన్ని పూరించండి
"अ. इन्सुलिन : मधुमेंह :: इंटरक्युलिन : ......... आ. इंटरफेरॉन : ..... :: इरिथ्रोपायटीन : एनिमिआ इ. ....... : बौनापन :: फॅक्टरVIII : हिमोफेलिआ ई. श्वेतक्रांती : दुग्ध उत्पादन :: नीलक्रांती : ...... 9. जैव प्रौद्‌योगिकी जिस प्रकार उपयोगी है उसी प्रकार कुछ प्रमाण में हानिकारक भी है, इसपर तुलनात्मक लेखन करो । ", అ.ఇన్సులిన్: మధుమేహం:: ఇంటర్‌ల్యూకిన్ .............. ఆ. ఇంటర్‌ఫెరాన్: ..............ఇరిథ్రోపాయిటీన్: ఎనీమియా. ఇ....................మరగుజ్జుతనం:: ఫ్యాక్టర్ VIII: హిమోఫిలియా. ఈ. శ్వేతవిప్లవం: పాల ఉత్పత్తి:: నీలి విప్లవం............. 9.జీవసాంకేతిక శాస్త్రం ఎలా ఉపయోగకరమో అలానే కొద్ది పరిమాణంలో హానికరమవుతుంది. దీనిౖపె తులనాత్మక వివరణ ఇవ్వండి.
उपक्रम ः अ. आपके परिसर के जैविक खाद प्रकल्पो में जाकर जानकारी प्राप्त करो । , ఉపక్రమం అ) మీ పరిసరాలలోని సేంద్రియ ఎరువుల ప్రాజెక్టును దర్శించి సమాచారాన్ని పొందండి
आ. अंग प्रत्यारोपण करने के लिए आपके परिसर में जनजागृती करने हेतु कौन से प्रयत्न करोगे? इ. ग्रीन कॉरिड़ॉर के संबंध में जानकारी प्राप्त करो । , ఆ) అవయవ ప్రతి రూపనం చేయడానికి మీ పరిసరాలలో జన జాగృతి కొరకు ఏ ప్రయత్నాలు చేస్తారు? ఇ) గ్రీన్ కారిడార్ విషయపు సమాచారాన్ని పొందండి.
जानकारी वृत्तालेखन करिए । , సమాచారాన్ని రికార్డ్ చేయండి.
सोचिए तो । , ఆలోచించండి.
नीचे आपदाओं के कुछ चित्र दर्शाए हैं । , క్రింద విపత్తుల కొన్ని చిత్రాలు చూపబడినవి.
इस समय कौन-सी प्राथमिक सावधानी बरतेंगे ? । , ఈ సమయంలో ఏ ప్రథమ చికిత్స తీసుకుంటారు?.
अ , అ.
निरीक्षण कीजिए । , పరిశీలించండి.
अ , అ.
10.3 विविध आपदा । , 10.3 వివిధ కృత్యాలు.
ब , బ.
क , క.
"नीचे दिए गए चित्र किस संदर्भ में है, वह बता कर प्रत्येक आपदा व्यवस्थापन के संदर्भ में महत्व स्पष्ट कीजिए । ", క్రింది పటాలు వేటికి సంబంధించినవో చెబుతూ ప్రతి విపత్తు నిర్వహణ సందర్భంలోని ప్రాముఖ్యతను వివరించండి.
ऐसी अन्य कौन-सी कृतियाँ हैं ? । , ఈ విధమైన ఇతర కృత్యాలు ఏమి ఉన్నాయి?.
आ , ఆ
इ , ఇ
ई , ఈ
उ , ఉ
ऊ , ఊ
10.4 विविध कृती । , 10. 4 వివిధ కృత్యాలు
"आपदाकालीन परिस्थिती में आपदाग्रस्त का वहन करने के लिए झुला पद्धती, पीठ पर लेना, हाथों की बैठक ऐसी विविध पद्धतीयाँ उपयोग में लानी पडती हैं । "," అత్యవసర పరిస్థితిలో ఆపదగ్రస్తున్ని రవాణా చేయడానికి ఊయల పద్ధతి, వీపు పై వేసుకొనుట, ఎత్తుకొని వెళ్ళడం ఇలా వివిధ పద్ధతులను ఉపయోగించాల్సి ఉంటుంది."
आपदाग्रस्त की शारीरीक स्थिती कैसी है इसके अनुसार विविध पद्धतियाँ निश्चित की जाती है । , ఆపదగ్రస్తున్ని శారీరక స్థితిని బట్టి వేర్వేరు పద్ధతులను నిర్ణయిస్తారు.
दैनिक जीवन में हमें अनेक छोटी-बड़ी आपदाओं का सामना करना पडता है । , ప్రతిరోజు జీవితంలో అనేక చిన్న పెద్ద విపత్తులను ఎదుర్కోవాల్సి వస్తుంది.
"दुर्घटना होना, भीड स्थान पर भगदड मचना, झगडे-बखेड़े से हानि पहुँचना, बिजली का धक्का लगना, जलना, उष्माघात होना, सर्पदंश, श्वानदंश, विद्‌युत वहन में शॉर्ट सर्किट होना, संक्रामक बिमारी फैलना ऐसी आपदाएँ अपने घर, विद्‌यालय, हम जहाँ रहते है, वहाँ होती है । "," ప్రమాదం జరుగుట, జన సందడి ఉన్నచోట దొంగతనం కావడం, కొట్లాటజగడాల వలన గాయాలగుట, విద్యుత్ షాక్, కాలుట, ఎండదెబ్బ తగులుట, పాముకాటు, విద్యుత్ సరఫరాలో షాట్ సర్క్యూట్ కావడం, ఒకరి వ్యాధి ఇంకొకరికి సోకుట ఇలా అనేక విపత్తులు రోజంతా మన చుట్టు జరుగుతుంటాయి. ఈ విపత్తులు ఇంట్లో, పాఠశాలలో మనం మెదిలే చోట జరుగుతుంటాయి."
इस आपाद काल में अपनी भूमिका निश्चित कौन-सी होनी चाहिए? अचानक उत्पन्न आपाद के कारण आपदाग्रस्त को वैद्यकीय उपचार मिलने के पूर्व तत्काल कोई उपचार मिलना आवश्यक होता है । , ఈ ఆపత్కాలంలో మన పాత్ర వాస్తవంగా ఎలా ఉండాలి? అకస్మాత్తుగా సంభవించిన విపత్తు వలన ఆపదగ్రస్తునికి వైద్య చికిత్సకు ముందు వెంటనే కొంత నివారణోపాయం లభించుట ఆవశ్యకం.
ऐसे समय प्रथमोपचार उपयुक्त सिद्ध होता है । , ఇలాంటి సమయంలో ప్రథమ చికిత్స ఉపయోగపడుతుంది.
तालिका पूर्ण कीजिए प्रथमोपचार के संदर्भ में निम्न तालिका पूर्ण कीजिए । , పట్టికను పూర్తిచేయండి. ప్రథమ చికిత్స ఉద్దేశ్య సందర్భంగా క్రింది పట్టికను పూరించండి.
त्रासगी से आराम पहुँचाना आपदाग्रस्त की स्थिती खराब होने से रोकना । , బాధ నుంచి విరామం ఇచ్చుట. ఆపదగ్రస్తున్ని స్థితిని క్షీణించుట నుంచి ఆపుట.
प्रथमोपचार के उद्देश्य स्थिती सुधारने के लिए प्रयास करना । , ప్రథమ చికిత్స యొక్క ఉద్దేశ్యం పరిస్థితిని మెరుగు పరిచేప్రయత్నం చేయుట.
जान बचाना । , ప్రాణాన్ని కాపాడుట
117,117
बताइए तो ! । , చెప్పుకోండి చూద్దాం!
प्रोबायोटीक्स खाद्‌य पदार्थ किसलिए प्रसिद्ध है ? । , ప్రోబయోటిక్స్ ఆహార పదార్థాలు దేనికి ప్రసిద్ధి?
प्रोबायोटिक्‍स (Probiotics) ये पदार्थ भी दूग्धजन्य ही है । , ప్రోబయోటిక్స్ (Probiotics) ఈ పదార్థాలు పాల ఉత్పత్తులు.
पर इसमें जो जीवाणु होते है वे क्रियाशील होते है । , కాని వాటిలో క్రియాశీల బాక్టీరియాలు ఉంటాయి.
"उदाहरणार्थ : लॅक्टोबॅसिलस, ॲसिड़ोफिलस, लॅक्टोबॅसिलस केसी, बायफिड़ोबॅक्टेरिअम बायफिड़म आदि । "," ఉదాహరణ: లాక్టోబాసిల్లస్, అసిడోఫిలస్, లాక్టోబాసిల్లస్ కెసీ, బాయ్‌ఫిడోబాక్టేరియం, బాయ్‌ఫిడమ్ మొదలగునవి."
ये जीवाणू मनुष्य की आँतो में स्थित सूक्ष्मजीवों का संतुलन रखते है यानि पचनक्रिया में सहायता करनेवाले सूक्ष्मजीवों की वृद‌धि ् करते है और उपद्रवी सूक्ष्मजीवों को (उदाहरण क्लॉस्ट्रिड़ीअम) नष्ट करते है । , ఈ బాక్టీరియాలు మానవుని ప్రేగులలోని సూక్ష్మజీవులను సమతుల్యంగా ఉంచుతాయి. అనగా జీర్ణక్రియలో సహాయం చేసె సూక్ష్మజీవులను పెంచుతాయి. కాని హానికర సూక్ష్మజీవులను (ఉదా: క్లాస్ట్రీడియం) నష్టపరుస్తాయి.
"प्रोबायोटिक्स उत्पाद योगर्ट, केफिर, सोअर क्रुट (गोभी का अचार), ड़ार्क चॉकलेट, मिसो सूप, अचार, तेले, कॉर्न सिरप, कृत्रिम स्वीटनर्स (मिठास लानेवाले पदार्थ), सूक्ष्मशैवाल (स्पिरूलिना, क्लोरेल्ला और निलहरीत शैवालो का समावेश होनेवाले समुद्री खाद्‌यपदार्थ) ऐसे विभिन्न रूपों में उपलब्ध है । "," ప్రోబయోటిక్స్ ఉత్పత్తులు యోగర్ట్, కెఫిర్, సోర్ కూట్ (గోబిపచ్చడి) డార్క్ చాకోలెట్, మిసోరసం, వెన్న, తెంపె, కార్న్‌సిరప్, కృత్రిమ స్వీట్‌నర్స్ (తియ్యదనం తెచ్చేపదార్థాలు), సూక్ష్మౖశెవలాలు (స్పిరులినా, క్లోరెల్లా మరియు నీలి ఆకుపచ్చ శైవలాలు ఉన్న సమృద్ధి ఆహారపదార్థాలు) ఇలా వివిధ రూపాలలో అందుబాటులో ఉంటాయి."
"वर्तमान समय में प्रोबायोटिक्स को इतना महत्त्व क्यों प्राप्त हुआ है ? इसका कारण यह है की ये उत्पाद हमारे आहारनाल में उपयोगी सूक्ष्मजीवों की वृद्धी करके अन्य सुक्ष्मजीवो और उनके चयापचय की क्रिया पर नियंत्रण रखते है, प्रतिक्षमता बढ़ाते है, चयापचय की क्रिया में निर्माण हुए घातक पदार्थों के दुष्परिणाम को कम करते है । "," ప్రస్తుత కాలంలో ప్రోబయోటిక్స్ ఇంత ప్రాముఖ్యతను ఎలా పొందాయి? దీనికి కారణం మేమనగా, ఈ ఉత్పత్తులు మన ఆహార మార్గంలో ఉపయోగకరౖమెన సూక్ష్మజీవుల కాలని చేసుకొని ఇతర సూక్ష్మజీవులు మరియు వాటి జీవక్రియలౖపె నియంత్రణ చేస్తాయి. రోగనిరోధక శక్తిని పెంచుతాయి. జీవక్రియలలో ఉత్పత్తి అయిన ప్రమాదకర పదార్థాల దుష్పరిణామాలను తగ్గిస్తాయి."
"प्रतिजैविको के कारण आहारनाल में स्थित उपयोगी सूक्ष्मजीव भी अकार्यक्षम हो जाते है, उन्हे पुनः सक्रिय या क्रियाशिल करने का काम प्रोबायोटीक्स करते है । "," సూక్ష్మజీవినాశకాల వలన ఆహార మార్గంలో ఉపయోగకరౖమెన సూక్ష్మజీవులు పని చేయకుండాపోతాయి, వాటిని తిరిగి క్రియాశీలకంగా చేసె పని ప్రోబయోటిక్స్ చేస్తాయి."
अतीसार के उपचार हेतु उसी प्रकार मुर्गीयों में उपचार हेतु आजकल 7.2 प्रोबायोटिक्‍स प्रोबायोटिक्स का ही उपयोग होता है । , విరేచనాల (అతిసారం) చికిత్సకు అలాగే కోళ్ళ చికిత్సకు ప్రస్తుతం 7.2 ప్రోబయోటిక్స్. ప్రోబయోటిక్స్ ఉపయోగపడుతున్నాయి.
थोड़ा सोचिए । , మెదడుకు మేత పెట్టండి.
खमीर (थीस्ट / किण्व) का निरीक्षण करने के लिए पिछली कक्षा में आपने ड़्राय यीस्ट से विलयन बनाया था । , యీస్ట్‌ను పరిశీలన చేయడానికి గత తరగతిలో మీరు డ్రైయీస్ట్ నుంచి ద్రావణాన్ని తయారుచేశారు.
व्यावसायिक तौर पर उसका उपयोग कर कौन-सा पदार्थ बनाते है ? । , వ్యాపారాత్మకంగా దానిని ఉపయోగించి ఏ పదార్థాలను బ్రెడ్ (Bread) తయారుచేస్తారు?.
पाव (Bread) अनाजों के आटे सें पाव के विभिन्न प्रकार बनाए जाते हैं । , ధాన్యపు పిండి నుంచి బ్రెడ్ యొక్క వివిధ రకాలను తయారుచేయుదురు.
"आटे में बेकर्स यीस्ट – सॅकरोमायसिस सेरव्हि े सी (Sachharomyces cerevisiae), पानी, नमक और अन्य आवश्यक पदार्थ मिलाकर उसका गोला बनाया जाता है । "," పిండిలో బేకర్స్ యీస్ట్-సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసి (Sachharomyces cerevisiae), నీరు, ఉప్పు మరియు ఇతర అవసరౖమెన పదార్థాలను కలిపి దానిని ముద్దగా చేస్తారు. ."
यिस्ट के कारण आटे में स्थित कार्बोज का किण्वन होकर शर्करा का रूपांतरण कार्बन ड़ायआक्साइड़ (CO2) और इथॅनॉल में होता है । , యీస్ట్ వల్ల పిండిలోని కార్బోౖహెడ్రేట్ల యొక్క కిణ్వనం జరిగి చక్కెర కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ (CO2) మరియు ఇథనాల్‌గా CO2 మారుతుంది.
CO2 के कारण आटा फूलता है और भूनने के बाद पाव जालीदार (छिद्रमय) बनता है । , CO2వలన పిండి పొంగుతుంది మరియు కాల్చిన తర్వాత బ్రెడ్డు వల వలె తయారవుతుంది.
व्यावसायिक तौर पर बेकरी उद्य‌ ोग में संपिड़ीत (Compressed) यीस्ट का इस्तेमाल होता है । , వ్యాపారాత్మక బేకరీ పరిశ్రమలో సంపీడిత (Compressed) యీస్ట్ ఉపయోగం అవసరమవుతుంది.
"तो घरगुती इस्तेमाल के लिए सुखे, दानेदार स्वरूप में यीस्ट उपलब्ध होता है । "," గృహసంబంధ ఉపయోగం కొరకు ఎండిన, పొడి రూపంలో అందుబాటులో ఉంటుంది."
"व्यावसायिक उपयोग के लिए बनाए गए यीस्ट में ऊर्जा, कार्बोज, स्निग्ध, प्रथिन, विभिन्न जीवनसत्त्व और खनिज जैसे उपयोगी घटक होते है । "," వ్యాపారాత్మక ఉపయోగం కొరకు తయారైన యీస్ట్‌లో శక్తి, కార్బోౖహెడ్రేట్లు, క్రొవ్వుపదార్థాలు, మాంసకృత్తులు, వివిధ విటమిన్లు మరియు ఖనిజలవణాలు వంటి ఉపయోగకరమైన ఘటకాలు ఉంటాయి."
इसलिए यीस्ट का उपयोग कर बनाए गए पाव और अन्य उत्पाद पौष्टीक होते है । , దానివల్ల యీస్ట్‌ను ఉపయోగించి తయారైన బ్రెడ్డు మరియు ఇతర ఉత్పత్తులు పౌష్టికంగా ఉంటాయి.
"आजकल लोकप्रिय हुए चायनीज खाद्य‌ पदार्थो में इस्तेमाल किए जानेवाले व्हिनेगर (सिरका), सोयासॉस, मोनोसोड़िअम ग्लुटामेंट (अजिनोमोटो) ये तीन घटक सूक्ष्मजैविक किण्वन से प्राप्त होते है । "," ఈ రోజులలో జనప్రియౖమెన చైనీస్ ఆహారపదార్థాలలో ఉపయోగపడే వినెగార్, సోయాసాస్ మరియు మోనోసోడియం గ్లుటామేట్ (అజినోమోటో) ఈ మూడు ఘటకాలు సూక్ష్మజీవి కిణ్వనం ద్వారా లభిస్తాయి."
"सिरका (Vinegar) उत्‍पादन विश्व के अनेक प्रदेशो में खाद्‌य पदार्थों में खट्‌टापन आने के लिए उसी प्रकार अचार, सॉस, केचप, चटणीयाँ इन पदार्थों को टीकाऊ बनाने के लिए सिरके का उपयोग किया जाता है । "," వినెగార్ (Vinegar) ప్రపంచంలోని అనేక ప్రదేశాలలో ఆహార పదార్థాలకు పులుపుదనం తీసుకురావడానికి అలాగే వెన్న, సాస్, కెచప్, పచ్చడి వంటి పదార్థాలను భద్రపరచుటకు వినెగార్ ఉపయోగపడుతుంది."
"रासायनिक दृष्टि से सिरका अर्थात4% अेसेटिक अम्‍ल (CH3COOH) फलोंका रस, मेपल सिरप, शक्कर के कारखानो का गन्ने का चोटा, जड़ो का स्‍टार्च इन कार्बनिक पदार्थों का सॅकरोमायसिस सेरव्हि े सी इस कवक की सहायता से किण्‍वन करके 7.3 सिरका इथेनॉल यह अल्‍कोहोल प्राप्त किया जाता है । "," రసాయనిక పరంగా వినెగార్ అనగా 4% ఎసిటి కామ్లం (CH3COOH) పండ్ల రసాలు, మెపల్ సిరప్, చక్కెర కర్మాగారాలలోని చెరుకులోని వెులాసిస్, ముల్లంగిలోని స్టార్చ్ ఇలా కర్బన పదార్థాల యొక్క సకరోౖమెసిస్ సెరెవిసి వంటి శిలీంధ్రాల సహాయంతో కిణ్వనం చేసి ఇథనాల్ ఆల్కహాల్‌ను పొందుతాం."
79,79
"విషయాలు వేరు చేయడానికి.  (వేరు) ఖిచ్డి చేయడానికి, మేము పప్పు, బియ్యం, ఉప్పు, మిరపకాయలు కలపాలి.  "," चीज़ों को अलग-अलग करना।  (पृथक्करण) खिचड़ी बनाने के लिए दाल, चावल, नमक, मिर्च वगैरह को मिलाते हैं।"
"అంటే, ఖిచ్డి మిశ్రమం.  రజాస్ ఇలాంటి అనేక మిశ్రమాలను ఉపయోగిస్తున్నారు.  ", यानी खिचड़ी एक मिश्रण है।  राज़्े ा अपन ऐसे कई मिश्रणों का उपयोग करते हैं।
"కొన్ని అంశాలు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి.  చెప్పు, ఈ విషయాలు ఏమి తయారు చేయబడ్డాయి?  ", नीचे कुछ वस्तुओं के नाम दिए हैं।  बताओ ये वस्तुएँ किन-किन पदार्थ के मेल से बनी हैं।
"(1) (ఎ) టీ (బి) కివాడ్ (సి) బేసన్ కే లడ్డు (డి) సుగమం చేసిన రహదారి  గోధుమ పిండి, టీ, కూరగాయలు, ఇటుకలు, ముద్ద అన్నీ మిశ్రమాలు.  "," (1) (क) चाय (ख) किवाड़ (ग) बेसन के लड्डू (घ) पक्की सड़क  गेहूँ का आटा, चाय, सब्ज़ी, र्इंट, गारा सभी तो मिश्रण हैं।"
మేము వాటిని మిశ్రమంగా మాత్రమే ఉపయోగిస్తాము.  కానీ కొన్నిసార్లు మనం మిశ్రమం నుండి ఏదో వేరు చేయాలి.  , इनका उपयोग हम मिश्रण के रूप में ही करते हैं।  परन्तु कभी-कभी हमें मिश्रण में से कोई चीज़ अलग भी करनी पड़ती है।
"ఉదాహరణకు, మీరు మార్కెట్ నుండి గోధుమలు లేదా బియ్యం తీసుకువస్తే, వాటిలో గులకరాళ్ళు కనిపిస్తాయి.  ఈ గులకరాళ్ళను తొలగించి వేరుచేయాలి.  ", जैसे बाज़ार से गेहूँ या चावल लाएँ तो उनमें कंकड़ मिले रहते हैं।  इन कंकड़ों को बीनकर अलग करना पड़ता है।
"ఏ గులకరాళ్ళు మరియు గోధుమలు మనకు ఎలా తెలుసు? గులకరాళ్లు పూర్తిగా భిన్నంగా కనిపిస్తే అవి తక్షణమే వెళ్లిపోతాయి.  బియ్యం లో చాలా సార్లు గులకరాళ్ళు కనిపిస్తాయి, దీని రంగు మరియు ఆకారం దాదాపు బియ్యం లాగా ఉంటుంది.  ", हमें कैसे मालूम पड़ जाता है कि कंकड़ कौन-से हैं और गेहूँ कौन-से? कंकड़ एकदम अलग दिखें तो फटाफट बीने जा सकते हैं।  चावल में कई बार ऐसे कंकड़ मिले होते हैं जिसका रंग और आकार लगभग चावल जैसा होता है।
"అప్పుడు మనం ఎంచుకోవడంలో ఎక్కువ శ్రద్ధ తీసుకోవాలి.  గోధుమలు లేదా బియ్యం సరిగా ఉడికించకపోతే ఏమి జరుగుతుంది? అదేవిధంగా, ప్రతిరోజూ ఎన్ని పదార్థాలు విభిన్నంగా ఉన్నాయో మనకు తెలియదు.  ", तब हमें बीनने में ज़्यादा ध्यान रखना पड़ता है।  यदि गेहूँ या चावल को ठीक से न बीना जाए तो क्या होता है? इसी प्रकार से रोज़ हम न जाने कितने पदार्थों को अलग-अलग करते हैं।
"విషయాలను వేరు చేయడానికి మనకు ఎన్ని మార్గాలు తెలుసు? ప్రతి బృందం ఒక పద్ధతి పేరు పెట్టాలి.  ఆ విధంగా, మనం వేరు వేరు విషయాలను ఆశ్రయిస్తాము అని చెప్పాలి.  ", पदार्र्थोंे को अलग-अलग करने के कितने तरीके हमें पता हैं? हर टोली को एक तरीके का नाम बताना है।  यह भी बताना होगा कि उस तरीके में हम चीज़ों को अलग-अलग करने के लिए किस बात का सहारा लेते हैं।
"ఉదాహరణకు, గోధుమ నుండి గులకరాళ్ళను వేరు చేయడానికి, వాటి రంగు మరియు పరిమాణంలోని వ్యత్యాసాన్ని మేము సద్వినియోగం చేసుకుంటాము.  తదుపరి పట్టిక ఇవ్వబడుతుంది.  ", जैसे गेहूँ में से कंकड़ अलग करने के लिए हम उनके रंग और आकार में अन्तर का फायदा उठाते हैं।  आगे एक तालिका दी गई है।
మీ పట్టికలో ఈ పట్టికను తయారు చేయండి.  ప్రతి జట్టు ఒక మార్గం చూపించాలి.  , यह तालिका अपनी कॉपी में बना लो।  हर टोली एक तरीका बताए।
"మీరు అంగీకరిస్తే, ఈ పట్టికలో రాయండి.  41  ", सहमति होने पर उसे इस तालिका में लिख लो।  41
"ప్రశ్న 1 ను పరిష్కరించడం, పిల్లలు ఈ విషయాలలో ప్రతి పదార్థాలు భిన్నంగా ఉండవచ్చు మరియు వాటి నిష్పత్తిలో కూడా భిన్నంగా ఉండవచ్చు అని చర్చించవచ్చు.  ఉదాహరణకు, లాడ్డస్‌లోని చక్కెర పరిమాణం చాలా తేడా ఉంటుంది, అయితే లడ్డస్ కొన్నిసార్లు గింజలను కలిగి ఉంటుంది.  "," प्रश्न 1 को हल करते हुए बच्चों से चर्चा हो सकती है कि इनमें से प्रत्येक चीज़ में अवयव अलग-अलग हो सकते हैं, और उनके अनुपात भी अलगअलग हो सकते हैं।  जैसे लड्डू में शक्कर की मात्रा बहुत अलग-अलग हो सकती है, जबकि कभी-कभी लड्डू में मेवे भी हो सकते हैं।"
"ఇది సమ్మేళనాల నుండి వేరుచేసే మిశ్రమాల లక్షణం.  ప్రస్తుతానికి ఇది చాలా ముఖ్యమైనది కాదు, కానీ వారు సమ్మేళనాల గురించి చదివినప్పుడల్లా, ఈ వ్యత్యాసం ముఖ్యమైనది అవుతుంది.  ", यह मिश्रणों की विशेषता है जो उन्हें यौगिकों से अलग करती है।  फिलहाल यह बात बहुत महत्वपूर्ण नहीं है मगर आगे जब कभी वे यौगिकों के बारे में पढ़ेंगे तो यह अन्तर महत्वपूर्ण हो जाएगा।
టేబుల్ 1 1. పద్ధతి పేరును ఎంచుకోండి. గులకరాళ్ళను గోధుమ నుండి వేరు చేయడంలో ఉదాహరణ. , तालिका 1 क्र. 1. तरीके का नाम बीनना  उदाहरण गेहूँ में से कंकड़ अलग करने में
"ఏ ఆస్తికి రంగు మరియు పరిమాణంలో తేడా ఉంది? రోజువారీ జీవితంలో వేరు వేరు పద్ధతులు ఉపయోగించబడతాయి, బహుశా మీరు దంతాల క్రింద వేలును కూడా నొక్కవచ్చు.  ", किस गुण का सहारा रंग और आकार में अन्तर  दैनिक जीवन में पृथक्करण की इतनी विधियों का उपयोग होता है कि शायद आप भी दाँतों तले उँगली दबा लेंगे।
పిల్లలకు తెలియజేయండి.  విషయాలను వేరు చేయడానికి పై పట్టికలో మీరు పేర్కొన్న అనేక పద్ధతులు ఉన్నాయి.  , बच्चों को बताने दीजिए।  ऊपर की तालिका में चीज़ों को अलग-अलग करने की तुम्हारे द्वारा बताई गई कई विधियाँ हैं।
మేము ఈ పద్ధతుల్లో ఒకదాన్ని అభ్యసిస్తాము.  ఆ తరువాత మేము కొన్ని కొత్త పద్ధతులను కూడా నేర్చుకుంటాము.  , इनमें से एक विधि का अभ्यास हम प्रयोग करके करेंगे।  उसके बाद हम कुछ नई विधियाँ भी सीखेंगे।
"కాబట్టి ముందుకు వెళ్దామా?  మీకు ఇసుకలో ఉప్పు లభిస్తే, మీరు ఇసుక మరియు ఉప్పును విడిగా వేరు చేయగలరా? వీటిని వేరు చేయడానికి వీటి యొక్క ప్రత్యేక నాణ్యతను మనం సద్వినియోగం చేసుకోవాలి.  "," तो अब आगे बढ़ें?  रेत में से नमक यदि रेत में नमक मिल गया हो, तो क्या तुम रेत और नमक अलग-अलग कर सकोगे? अलग-अलग करने के लिए हमें इनके एक खास गुण का फायदा उठाना पड़ेगा।"
"ఆ గుణాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిద్దాం.  వాస్తవానికి, చాలా విషయాలు ద్రవంలో కరగవు, కానీ వాటి కణాలు ద్రవంలో చిక్కుకుంటాయి (సస్పెండ్ చేయబడి ఉంటాయి).  ", आओ उस गुण को समझने की कोशिश करते हैं।  वास्तव में कई चीज़ें तरल पदार्थ में घुलती नहीं बल्कि उनके कण तरल पदार्थ में टँग जाते हैं (निलम्बित रहते हैं)।
ఇవి నిజమైన పరిష్కారాలు కావు.  వీటిని సస్పెన్షన్ లేదా సస్పెన్షన్ అంటారు.  , ये सच्चे घोल नहीं हैं।  इन्हें निलम्बन या सस्पेंशन कहते हैं।
"నీటిలో ఇసుక, ఉప్పు కలిపితే రెండూ కరిగిపోతాయా? ఏది కరిగిపోతుంది మరియు ఏది కరిగిపోదు? (2) కొన్ని విషయాలు నీటిలో కరిగిపోతాయి మరియు కొన్ని లేవు.  నీటిలో కరిగే వస్తువులను కరిగే అంటారు మరియు కరగని వాటిని కరగనివి అంటారు.  "," यदि रेत और नमक को पानी में डालें, तो क्या दोनों घुल जाएँगे? कौन-सा घुलेगा और कौन-सा नहीं घुलेगा? (2) कुछ चीज़ें पानी में घुल जाती हैं और कुछ नहीं घुलतीं।  जो चीज़ें पानी में घुल जाती हैं उन्हें घुलनशील कहते हैं और जो नहीं घुलतीं उन्हें अघुलनशील कहते हैं।"
"ఉప్పు కరిగేది మరియు ఇసుక కరగదు.  కింది పదార్థాల నుండి కరిగే మరియు కరగని పదార్థాలను కత్తిరించండి: చక్కెర, సుద్ద, ఉప్పు, నేల, పసుపు క్రమబద్ధీకరణ, ఒక విషయంపై శ్రద్ధ వహించండి.  "," जैसे नमक घुलनशील है और रेत अघुलनशील।  नीचे लिखे पदार्थों में से घुलनशील व अघुलनशील पदार्थ छाँटो: शक्कर, चॉक, नमक, मिट्टी, हल्दी छाटँ ने से पहले एक बात पर ध्यान दो।"
"మేము ఒక పదార్థాన్ని ద్రావణంతో కలిపినప్పుడు మాత్రమే కరిగేదిగా పిలుస్తాము, అప్పుడు పరిష్కారం పారదర్శకంగా ఉంటుంది, అంటే దాని ద్వారా కనిపిస్తుంది.  నీటిలో ఏదో కదిలించడం ద్వారా ఏర్పడిన మిశ్రమం దానిలో కనిపించకపోతే మరియు ఆ పదార్ధం యొక్క కణాలు కూడా కనిపిస్తే, దానిని పరిష్కారం అని పిలవరు.  "," पदार्थ को घुलनशील हम तभी कहते हैं जब वह घोल में मिले तो घोल पारदर्शी हो यानी उसमें से आर-पार दिखता हो।  यदि पानी में कोई चीज़ डालकर हिलाने पर जो मिश्रण बने उसमें आर-पार न दिखता हो और उस पदार्थ के कण भी दिखते होंे, तो वह घोल नहीं कहा जाता।"
"అలాంటి వాటిని మనం కరిగేవిగా పిలవము.  మీరు కరిగే ఆస్తిని సద్వినియోగం చేసుకొని ఉప్పు మరియు ఇసుకను వేరు చేయగలరా? అవును అయితే, ఎలా రాయాలో.  "," ऐसी चीज़ों को हम घुलनशील नहीं कहेंगे।  क्या घुलनशीलता के गुण का फायदा उठाकर नमक और रेत को अलगअलग कर सकते हो? यदि हाँ, तो लिखो कि कैसे।"
"(3)  ఉప్పు మరియు ఇసుకను వేరు చేయండి: ప్రయోగం 1 ఈ ప్రయోగం కోసం మీకు రెండు పరీక్ష గొట్టాలు, ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్ స్టాండ్, గరాటు, నీరు, ఫిల్టర్ పేపర్ మరియు గాజు రాడ్ అవసరం.  "," (3)  नमक और रेत अलग-अलग करें: प्रयोग 1 इस प्रयोग के लिए तुम्हें दो परखनली, एक परखनली स्टैंड, कीप, पानी, छन्ना कागज़ तथा काँच की छड़ की ज़रूरत होगी।"
42  ఒక పరీక్ష గొట్టంలో ఇసుక మరియు ఉప్పు మిశ్రమాన్ని పోయాలి.  , 42  एक परखनली में रेत और नमक का मिश्रण डालो।
మిశ్రమం యొక్క అర టీస్పూన్ ఉపయోగం కోసం తీసుకోవడం మంచిది.  టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో మూడింట ఒక వంతు నింపండి.  , प्रयोग के लिए बस आधा चम्मच मिश्रण लेना ठीक रहेगा।  ऊपर से पानी डालकर परखनली को एक-तिहाई भर लो।
"నీటిని జోడించిన తరువాత, దానిని బాగా కదిలించి, టెస్ట్ ట్యూబ్ స్టాండ్‌లో ఉంచండి.  మీ మనస్సు టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క నోటిపై బొటనవేలు పెట్టాలనుకుంటుంది, కానీ వేచి ఉండండి ... గందరగోళానికి ముందు గురువును సంప్రదించండి.  ", पानी डालने के बाद इसे अच्छी तरह हिलाकर परखनली स्टैंड पर रख दो।  तुम्हारा मन तो करेगा कि परखनली के मुँह पर अँगूठा रखकर हिलाएँ पर रुको... गड़बड़ करने से पहले शिक्षक से सलाह करो।
"పరిష్కారాన్ని తరలించడానికి సరైన మార్గం గురూజీ నుండి తెలుసుకోండి.  కొంతకాలం తర్వాత, ఇసుక ఎక్కడ, ఉప్పు ఎక్కడ ఉందో చెప్పండి.  ", घोल को हिलाने का सही तरीका गुरुजी से सीखो।  थोड़ी देर बाद देखकर बताओ कि रेत कहाँ है और नमक कहाँ है।
"ఇప్పుడు, దాని నుండి ఉప్పు ద్రావణాన్ని మరియు ఇసుకను వేరు చేయడానికి ఒక మార్గం దానిని తొలగించడం.  కరిగించడం ఉప్పు ద్రావణాన్ని పైనుండి వేరు చేస్తుంది మరియు ఇసుక దిగువన ఆదా అవుతుంది.  ", अब इसमें से नमक के घोल और रेत को अलग-अलग करने का एक तरीका तो निथारने का है।  निथारने से ऊपर-ऊपर से नमक का घोल अलग हो जाएगा और नीचे रेत बच जाएगी।
"కానీ ఎండబెట్టడం కంటే ఫిల్టరింగ్ మంచిది.  ఇంట్లో టీ మరియు ఇతర వస్తువులను ఫిల్టర్ చేయడానికి, మేము జల్లెడ లేదా వస్త్రాన్ని మాత్రమే ఉపయోగిస్తాము.  ", मगर निथारने की बजाय छानना ज़्यादा अच्छा रहता है।  घर पर चाय वगैरह छानने के लिए तो छन्नी या कपड़े का उपयोग हम करते ही हैं।
మేము ఇక్కడ కాగితం జల్లెడను ఉపయోగిస్తాము.  జల్లెడ పద్దతిని చూడండి.  , अपन यहाँ कागज़ की छन्नी बनाकर उपयोग करेंगे।  छन्नी बनाने का तरीका चित्र में देखो।
పేపర్ జల్లెడ. 3. 1. లక్ష్యం  , कागज़ की छन्नी  3. 1. गोल
ఫిల్టర్ పేపర్‌ను మధ్య నుండి మడవటం ద్వారా రిపీట్ చేయండి.  4.  , छन्ना कागज़ को बीच से मोड़कर दोहरा कर लो।  4.
2.  చూపిన విధంగా మరోసారి రెట్లు.  , 2.  दिखाए अनुसार एक बार और मोड़ लो।
ఇప్పుడు మూడు మడతలు ఒక వైపు మరియు మరొక వైపు ఉండే విధంగా తెరవండి.  ఒక గరాటులో ఉంచండి.  , अब इसे इस तरह खोलो कि तीन तहें एक तरफ रहें और एक दूसरी तरफ।  इसे एक कीप में लगा लो।
"ఈ ఫిల్టర్ పేపర్‌ను గరాటులో బాగా చుట్టాలి.  అది పడకపోతే, గురువు సహాయం తీసుకోండి.  "," कीप में यह छन्ना कागज़ अच्छी तरह सट जाना चाहिए।  यदि नहीं सट रहा है, तो शिक्षक से मदद लो।"
"గరాటును ఖాళీ పరీక్షా గొట్టంలో ఉంచండి.  గరాటులో వడపోత కాగితంపై కొంచెం నీరు ఉంచండి, తద్వారా అది తడిగా మారుతుంది.  ", कीप को एक खाली परखनली में रख दो।  कीप में छन्ना कागज़ पर थोड़ा पानी डालो ताकि वह गीला हो जाए।
ఇది మా పేపర్ ఫిల్టర్.  ఇప్పుడు వడపోత కోసం సిద్ధంగా ఉండండి.  , यही है हमारी कागज़ की छन्नी।  अब छानने के लिए तैयार हो जाओ।
"ఈ ఫిల్టర్‌ను గరాటులో ఉంచండి.  మొదట, ఇసుక, ఉప్పు మరియు నీటి మిశ్రమాన్ని టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో గరాటులో ఉంచిన స్ట్రైనర్ కాగితంపై ఉంచండి.  "," इस छन्नी को कीप में लगा लो।  पहले परखनली में रखे रेत, नमक और पानी के मिश्रण को कीप में रखे छन्ना कागज़ पर डालो।"
"కానీ ఫిల్టర్ పేపర్ పై నుండి ద్రావణాన్ని పోస్తే, కాగితం విరిగిపోతుందనే భయం ఉంది మరియు పరిష్కారం కూలిపోయి బయటకు పడవచ్చు.  అందువల్ల, ద్రావణాన్ని నేరుగా పోయడానికి బదులుగా, చిత్రంలో చూపిన విధంగా, ఒక గాజు రాడ్ సహాయంతో పోస్తారు.  "," मगर यदि घोल को छन्ना कागज़ पर बहुत ऊपर से डाला जाए, तो कागज़ के फटने का डर रहता है और घोल छिटककर बाहर गिर भी सकता है।  इसलिए घोल को सीधा उड़ेलने की बजाय एक काँच की छड़ के सहारे डाला जाता है, जैसा कि चित्र में दिखाया गया है।"
"కాబట్టి చిత్రం ప్రకారం, నెమ్మదిగా గాజు రాడ్ సహాయంతో గరాటులోకి ద్రావణాన్ని పోయాలి.  అన్ని పరిష్కారాలను కలిసి ఉంచవద్దు.  ", तो चित्र के अनुसार काँच की छड़ के सहारे धीरे-धीरे घोल को कीप में डालो।  सारा घोल एक साथ न डाल देना।
ఒక సమయంలో చాలా ద్రావణాన్ని పోయడం వలన ఫిల్ట్రేట్ కాగితంలో కొంత స్థలాన్ని వదిలివేస్తుంది.  ఇప్పుడు వడపోత కోసం వేచి ఉండండి.  , एक बार में इतना घोल डालना कि छन्ना कागज़ में थोड़ी जगह बची रहे।  अब छनने का इन्तज़ार करो।
"అన్నీ ఫిల్టర్ అయినప్పుడు, 43 చూడండి. మొదటి టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో కొంత ఇసుక మిగిలి ఉందా?  "," जब पूरा छन जाए, तब देखो कि 43  क्या पहली परखनली में कुछ रेत बची रह गई है।"
"అవును అయితే, టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను కొంచెం నీటితో కడగాలి మరియు ఈ నీటిని ఫిల్టర్ పేపర్‌లో కూడా ఉంచండి.  వడపోత కాగితం దిగువన ఉన్న పరీక్ష గొట్టంలో ఏమి సేకరిస్తోంది? మరి ఇసుక ఎక్కడ నుండి తప్పించుకుంటుంది? ఉప్పు మరియు నీటి ద్రావణం నుండి ఉప్పు ఎలా వస్తుంది? దయచేసి ఏదో ఒక మార్గం ఆలోచించండి.  "," यदि हाँ, तो परखनली को थोड़े से पानी से धोकर यह पानी भी छन्ना कागज़ में डाल दो।  छन्ना कागज़ में से छनकर नीचे परखनली में क्या इकट् ठा हो रहा है? और रेत कहाँ बच रही है? नमक व पानी के घोल में से नमक कैसे प्राप्त करोगे? कोई तरीका सोचकर बताओ।"
"(4)  ద్రావణీయతను మరింత అర్థం చేసుకోండి నీటిలో కరిగే లక్షణాలను మనం కొంచెం ఎక్కువగా అర్థం చేసుకుంటే, మనం ఈ పద్ధతిని మరింత క్షుణ్ణంగా ఉపయోగించవచ్చు.  ", (4)  घुलनशीलता को और समझें यदि हम पदार्थों की पानी में घुलनशीलता के गुण को थोड़ा और समझ लें तो इस विधि का और अच्छे से उपयोग कर सकते हैं।
"దిగువ ప్రయోగంలో మాదిరిగా, వేడి ద్రావణీయతపై ఎలాంటి ప్రభావాన్ని చూపుతుందో చూద్దాం.  ప్రయోగం 2 ఈ ప్రయోగం కోసం మీకు బూస్టర్, టెస్ట్ ట్యూబ్ హోల్డర్, కొవ్వొత్తి మరియు టెస్ట్ ట్యూబ్ స్టాండ్ అవసరం.  "," जैसे नीचे के प्रयोग में हम देखेंगे कि घुलनशीलता पर गर्मी का क्या असर होता है।  प्रयोग 2 इस प्रयोग के लिए तुम्हें एक उफननली (एदृत्थ्त्दढ़ द्यद्वडड्ढ), एक परखनली पकड़ (होल्डर), मोमबत्ती तथा एक परखनली स्टैंड की ज़रूरत पड़ेगी।"
దానితో పాటు ఒక చెంచా ఉంచండి.  గురువు మీకు నాలుగు పదార్థాలు ఇస్తారు:  , साथ में एक चम्मच भी रखो।  शिक्षक तुम्हें चार पदार्थ देंगे:
ఇప్పుడు ప్రతి పదార్ధంతో ప్రయోగాలు చేసి పరిశీలన పట్టికను నింపండి.  (5)  , अब एक-एक पदार्थ से प्रयोग करते जाओ और अवलोकन तालिका भरते जाओ।  (5)
ఏదైనా పదార్థం యొక్క పావు టీస్పూన్ మరిగే గొట్టంలో జోడించండి.  టేబుల్ 2  , उफननली में करीब एक चौथाई चम्मच कोई एक पदार्थ डालो।  तालिका 2 क्र.
పదార్థం  1.  , पदार्थ  1.
ఉప్పు బెంజాయిక్ ఆమ్లం అమ్మోనియం కాల్షియం కార్బోనేట్  చల్లటి నీటిలో కరిగిపోతుందా? వేడి నీటిలో కరిగిపోతుందా?  , नमक बेंज़ोइक अम्ल नौसादर कैल्शियम कार्बोनेट  ठण्डे पानी में घुला? गरम पानी में घुला?
వేడి నీరు చల్లబడినప్పుడు ఏమి జరిగింది?  సీసా నుండి ఒక పదార్థాన్ని ఎలా తొలగించాలి? ఏ కాగితం నుండి? అప్పుడు కిట్‌లోని చెంచాలకు ఏమి జరుగుతుంది? ఎత్తులో నాలుగవ వంతు వరకు నీరు పోసి బాగా కదిలించు.  , गरम पानी के ठण्डा होने पर क्या हुआ?  पदार्थ को बोतल में से कैसे निकालोगे? क्या कागज़ से? फिर किट में दिए चम्मचों का क्या होगा? उफननली में एक-चौथाई ऊँचाई तक पानी डालो और अच्छी तरह हिलाओ।
"పదార్థం చల్లటి నీటిలో కరిగితే, పట్టిక యొక్క మొదటి కాలమ్‌లో &#39;అవును&#39; అని రాయండి మరియు అది కరగకపోతే, &#39;లేదు&#39; అని రాయండి.  పదార్థం చల్లటి నీటిలో కరగకపోతే, కొవ్వొత్తిపై మరిగే గొట్టాన్ని వేడి చేయండి.  "," यदि पदार्थ ठण्डे पानी में घुल जाए तो तालिका के पहले कॉलम में ‘हा’ँ लिखो और न घुले तो लिखो ‘नहीं’।  यदि पदार्थ ठण्डे पानी में न घुले, तो उफननली को मोमबत्ती पर गरम करो।"
"వేడి చేయడానికి, హోల్డర్‌లో మరిగే గొట్టాన్ని ట్రాప్ చేయండి.  వేడి చేసేటప్పుడు, మీరు ఉఫానాలిని కొద్దిగా వికర్ణంగా పట్టుకొని, నోరు ఏ వ్యక్తి ఎదుర్కోని విధంగా ఉంచండి.  ", गरम करने के लिए उफननली को होल्डर में फँसाकर पकड़ो।  गरम करते समय उफननली को थोड़ा तिरछा पकड़ते हैं तथा उसका मुँह ऐसे रखते हैं कि किसी व्यक्ति की तरफ न रहे।
"మరిగే గొట్టాన్ని కదిలించడం ద్వారా నెమ్మదిగా వేడి చేయండి.  పదార్థం వేడి నీటిలో కరిగిందా? పదార్థం వేడి నీటిలో కరిగిపోతే, రెండవ కాలమ్‌లో &#39;అవును&#39; అని రాయండి, లేకపోతే &#39;లేదు&#39; అని రాయండి.  "," उफननली को धीरे-धीरे हिलाते हुए गरम करो।  क्या पदार्थ गरम पानी में घुल गया? यदि पदार्थ गरम पानी में घुल जाए तो दूसरे कॉलम में ‘हा’ँ लिखो, वरना लिखो ‘नहीं’।"
"పదార్థం వేడి నీటిలో కరిగి ఉంటే, ద్రావణాన్ని ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఉంచండి.  ద్రావణం చల్లబడినప్పుడు, ఏదైనా పదార్థం చల్లగా ఉన్నప్పుడు మరిగే గొట్టంలో కనిపించడం ప్రారంభిస్తుందో లేదో చూడండి?  ", यदि पदार्थ गरम पानी में घुल गया हो तो घोल को ठण्डा करने के लिए परखनली स्टैंड में रख दो।  जब घोल ठण्डा हो जाए तो देखो कि क्या ठण्डा होने पर उफननली में कोई पदार्थ दिखने लगता है?
"చల్లటి నీటిలో కరగనప్పుడు మాత్రమే పదార్థాన్ని వేడి నీటిలో కరిగించడానికి ప్రయత్నించండి.  కొవ్వొత్తిపై వేడి చేయడంలో సమస్య ఏమిటంటే, ఓవర్ఫ్లో నల్లగా మారుతుంది, దానిని కాగితంతో శుభ్రం చేయాలి.  "," श्व् ध्यान दें कि पदार्थ को गरम पानी में घोलने की कोशिश तभी करनी है, जब वह ठण्डे पानी में न घुले।  श्व् मोमबत्ती पर गरम करने में दिक्कत यह आती है कि उफननली काली पड़ जाती है, जिसे कागज़ से साफ करते रहने पड़ता है।"
"మీకు స్పిరిట్ లాంప్ లేదా బ్లూ ఫ్లేమ్ స్టవ్ ఉంటే, దాన్ని వాడండి.  మీ పరిశీలన పట్టికలో వ్రాయండి.  "," यदि आपके पास स्पिरिट लैम्प या नीली लौ वाला स्टोव हो, तो उसका उपयोग करें।  अपने अवलोकन तालिका में लिखो।"
"ఒక పదార్ధంతో ఉపయోగించిన తరువాత, మరిగే గొట్టాన్ని బాగా శుభ్రం చేసి, తదుపరి పదార్థాన్ని తీసుకోండి.  ఈ ప్రయోగాన్ని నాలుగు పదార్ధాలతో ప్రత్యామ్నాయంగా పునరావృతం చేయండి.  ", एक पदार्थ से प्रयोग करने के बाद उफननली अच्छी तरह साफ करके अगला पदार्थ लो।  बारी-बारी से यह प्रयोग चारों पदार्थों के साथ दोहराओ।
"మీ పరిశీలన పట్టికలో వ్రాయడం మర్చిపోవద్దు.  చల్లని మరియు వేడి నీటిలో కరిగే సామర్థ్యం ఆధారంగా, దిగువ మిశ్రమం నుండి మీరు పదార్థాలను ఎలా వేరు చేస్తారో నాకు చెప్పండి. ఉప్పు, బెంజాయిక్ ఆమ్లం మరియు కాల్షియం కార్బోనేట్.  "," अपने अवलोकन तालिका में लिखना न भूलना।  ठण्डे व गरम पानी में घुलनशीलता के आधार पर बताओ कि नीचे लिखे मिश्रण में से पदार्थों को कैसे अलग-अलग करोगे? नमक, बैंज़ोइक अम्ल व कैल्शियम कार्बोनेट।"
"(6) చల్లని మరియు వేడి నీటిలో కరిగే సామర్థ్యాన్ని బట్టి, మీరు ఉప్పు, అమ్మోనియం మరియు కాల్షియం కార్బోనేట్ మిశ్రమాన్ని విడిగా వేరు చేయగలరా? (7) పై ప్రయోగంలో నీటిలో పదార్థాల ద్రావణీయత మారుతుందని చూశాము.  మేము కరిగే సామర్థ్యంపై వేడి ప్రభావాన్ని కూడా అధ్యయనం చేసాము.  "," (6) क्या ठण्डे व गरम पानी में घुलनशीलता के आधार पर नमक, नौसादर व कैल्शियम कार्बोनेट के मिश्रण को अलग-अलग कर सकोगे? (7) ऊपर के प्रयोग में हमने देखा कि पानी में पदार्थों की घुलनशीलता अलग-अलग होती है।  हमने घुलनशीलता पर गर्मी के प्रभाव का भी अध्ययन किया।"
"ఈ లక్షణాలు శాస్త్రవేత్తల ప్రయోగాలలో ఉపయోగపడతాయి, మేము వాటిని ప్రతిరోజూ ఉపయోగిస్తాము.  నీటిలో వ్యర్థాలు ఉంటే, అప్పుడు మేము దానిని ఒక గుడ్డతో జల్లెడ చేస్తాము.  "," ये गुणधर्म वैज्ञानिकों के प्रयोगों में तो काम आते ही हैं, हम रोज़ भी इनका उपयोग करते हैं।  जैसे पानी में कचरा हो, तो हम इसे कपड़े से छान लेते हैं।"
"ఈ విధంగా వడపోత పద్ధతిని ఉపయోగించటానికి మీరు రెండు ఉదాహరణలు ఇవ్వగలరా? (8)  ఒకరితో ఒకరు చర్చించి సమాధానం ఇవ్వండి: ప్రయోగం 2 లో, మీరు తయారుచేసిన ఉప్పు ద్రావణం, దాని నుండి మళ్ళీ ఉప్పు పొందవచ్చు? అవును, ఎలా? (9) 45  "," क्या तुम इस तरह छानने की विधि के इस्तेमाल के दो उदाहरण बता सकते हो? (8)  आपस में चर्चा कर उत्तर दो प्रयोग 2 में तुमने जो नमक का घोल बनाया था, उसमें से क्या नमक फिर से प्राप्त किया जा सकता है? यदि हाँ, तो कैसे? (9) 45"
"6 మరియు 7 ప్రశ్నలలో, విద్యార్థులు టేబుల్ 2 లోని సమాచారాన్ని విశ్లేషించాలి.  Schw. 6 విషయంలో, మిశ్రమం నుండి పదార్థాలను ఏ క్రమంలో వేరు చేయాలో కూడా వారు నిర్ణయించుకోవాలి.  ", श्व् प्रश्न 6 व 7 में छात्रों को तालिका 2 की जानकारी का विश्लेषण करना हाग्े ाा।  श्व् प्रश्न 6 के मामले में उन्हें यह भी तय करना होगा कि मिश्रण में से पदार्थों को किस क्रम में अलग करें।
"మీరు కూడా ఈ ద్రావణం నుండి నీటిని వేరు చేసి సేకరించగలరా? అవును, ఎలా? (10)  వేరుచేసే మరొక పద్ధతి 4 మరిగే గొట్టంలో మూడింట ఒకవంతు నీటిని నింపి, నీరు మరిగే వరకు కొవ్వొత్తిపై వేడి చేయండి.  "," क्या तुम इसी घोल में से पानी भी अलग करके इकट्ठा कर सकते हो? यदि हाँ, तो कैसे? (10)  पृथक्करण का एक और ढं ग प्रयोग 4 एक उफननली में एक-तिहाई पानी भरो और उसे पानी उबलने तक मोमबत्ती पर गरम करो।"
తాపన సమయంలో మరిగే గొట్టంలో జరిగే అన్ని చర్యలను గమనించండి.  ఓవర్‌హన్నెల్ నోటి నుండి ఏదైనా బయటకు వస్తున్నదా? (11) అది ఏమిటో మీరు నాకు చెప్పగలరా? (12) ఉల్లంఘన యొక్క ఎగువ భాగంలో ఏదైనా కనిపిస్తుందా? (13) ఒక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో చల్లటి నీటిని నింపి మరిగే గొట్టం నోటిపై ఉంచండి.  ," गरम होते समय उफननली में जो भी क्रियाएँ होती हैं, उनको गौर से देखो।  क्या उफननली के मुँह से कुछ निकलता दिखाई पड़ रहा है? (11) क्या तुम बता सकते हो कि यह क्या है? (12) क्या उफननली के ऊपरी भाग में कुछ दिखाई पड़ता है? (13) एक परखनली में ठण्डा पानी भरो और उसे उफननली के मुँह के ऊपर रखो।"
పరీక్ష గొట్టం యొక్క బయటి ఉపరితలంపై ఏదైనా కనిపిస్తుందా? (14) పరీక్ష గొట్టాన్ని ఖాళీ చేసి వేడినీటితో నింపి మరిగే గొట్టం నోటిపై మళ్ళీ ఉంచండి.  టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క బయటి ఉపరితలంపై ఈసారి కూడా మీరు అదే చర్యను చూశారా? (15)  , क्या परखनली की बाहरी सतह पर कुछ दिखाई पड़ता है? (14) इस परखनली को खाली करके इसमें उबलता पानी भरो और फिर से उफननली के मुँह के ऊपर रखो।  क्या इस बार भी तुमने परखनली की बाहरी सतह पर वही क्रिया देखी जो पिछली बार देखी थी? (15)
"బాష్పీభవనం మరియు సంగ్రహణను అర్థం చేసుకోవడంలో 10-11 ప్రశ్నల క్రమం చాలా ముఖ్యం.  ఒక కార్క్లో గ్లాస్ ట్యూబ్ ఉంచేటప్పుడు చాలా జాగ్రత్త అవసరం, లేకపోతే అది విరిగిపోతుందనే భయం.  "," प्रश्न 10-11 की ांृखला वाष्पन व संघनन को समझने की दृष्टि से बहुत महत्व रखती है।  कॉर्क में काँच की नली लगाते समय बहुत सावधानी की ज़रूरत है, नहीं तो इसके टूट जाने का डर है।"
"దీన్ని చేయడానికి సరైన మార్గం ఏమిటంటే, గొట్టాన్ని కార్క్‌కు దగ్గరగా ఉంచి, దానిని రంధ్రంలోకి మెల్లగా తిప్పడం.  అవసరమైతే, గొట్టాన్ని తడి చేయండి.  ", इसका सही तरीका यह है कि नली को कॉर्क के पास से पकड़ा जाए और धीरेधीरे घुमाकर छेद में पिरोया जाए।  ज़रूरी हो तो नली को गीला कर लें।
"నీటి ఆవిరి (ఎ) చల్లబరచడానికి అనుమతించినప్పుడు ఏమి జరుగుతుందో ఇప్పుడు నాకు చెప్పండి? (బి) దానిని వెచ్చగా ఉంచాలా? (16) రండి, ఇప్పుడు ఉప్పునీటి నుండి నీటిని సేకరించి సేకరించే పరికరాన్ని తయారు చేయండి.  ప్రయోగం 5 ఒక మరుగు తీసుకొని దానిపై గట్టిగా కూర్చున్న గట్టిగా కప్పబడిన రబ్బరు కార్క్‌ను ఎంచుకోండి.  "," अब बताओ कि क्या होगा जब पानी की भाप को (क) ठण्डा होने दिया जाए? (ख) गरम ही रखा जाए? (16) आओ, अब एक ऐसा उपकरण बनाएँ जिससे नमकीन पानी में से पानी अलग करके इकट् ठा किया जा सके।  प्रयोग 5 एक उफननली लो और इस पर कसकर बैठ जाने वाला रबर का एक-छेदी कॉर्क चुनो।"
ఈ కార్క్ హోల్ ద్వారా ఒక గాజు గొట్టాన్ని థ్రెడ్ చేయండి (జాగ్రత్తగా - దీన్ని చేయడానికి సరైన మార్గం గురువు నుండి నేర్చుకోండి).  గాజు గొట్టంపై రబ్బరు గొట్టం మౌంట్ చేయండి.  , इस कॉर्क के छेद में से एक काँच की नली पिरोओ (सावधान — ऐसा करने का सही तरीका शिक्षक से सीखो)।  काँच की नली पर एक रबर की नली चढ़ाओ।
"మరిగే గొట్టంలో నీటిలో మూడింట ఒక వంతు నింపి, గాజు గొట్టంతో ఒక రంధ్రం కార్క్ ఉపయోగించి చిత్రంలో చూపిన విధంగా గట్టిగా మూసివేయండి.  రబ్బరు గొట్టాన్ని పరీక్షా గొట్టంలో ఉంచండి.  ", उफननली में एक-तिहाई पानी भरो और काँच की नली वाले एक-छेदी कॉर्क से चित्र में दिखाए अनुसार इसे कसकर बन्द करो।  रबर की नली को एक परखनली में डाल दो।
టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను నీటితో నిండిన బీకర్‌లో నిటారుగా ఉంచండి.  కొవ్వొత్తిపై మరిగే గొట్టాన్ని హోల్డర్ సహాయంతో వేడి చేయండి.  , परखनली को एक विद्यार्थी पानी से भरे बीकर में सीधा खड़ा रखे।  उफननली को होल्डर की मदद से मोमबत्ती पर गरम करो।
సబ్‌ఫ్లూర్ మరియు టెస్ట్ ట్యూబ్ రెండింటిలో జరుగుతున్న చర్యలను దగ్గరగా చూడండి మరియు క్రింద ఇచ్చిన ప్రశ్నలకు సమాధానం ఇవ్వండి.  పరీక్ష గొట్టంలో ఏమి మారుతోంది? (17) బీకర్ నీటిలో వేలు పెట్టి దాని ఉష్ణోగ్రతలో ఏమైనా తేడా ఉందా అని చెప్పండి.  , उफननली और परखनली दोनों में हो रही क्रियाओं को गौर से देखो और नीचे लिखे प्रश्नों के उत्तर दो।  परखनली में क्या परिवर्तन हो रहा है? (17) बीकर के पानी में उँगली डालकर बताओ कि क्या इसके तापमान में कोई अन्तर आया है।
"అవును, ఎందుకు? (18) 46  ప్రయోగం 4 ఆధారంగా ఆలోచిస్తే, పరీక్షా గొట్టం నుండి ఆవిరిని నీటిగా మార్చకుండా మనం ఏమి చేయాలి? (19)  "," यदि हाँ, तो क्यों? (18) 46  प्रयोग 4 के आधार पर सोचकर बताओ कि हम क्या करें कि भाप बिना पानी में बदले परखनली से बाहर निकल जाए? (19)"
"ఈ ప్రయోగం వల్ల, మరిగే గొట్టంలో నీరు ఉన్నప్పటికీ, పరీక్ష గొట్టంలో నీరు సేకరించడం ఆగిపోతే, అది జరగకుండా మనం ఏమి చేయాలి? (20)  ప్రయోగం 6 మరిగే గొట్టంలో నీటిలో మూడింట ఒక వంతు నింపండి మరియు అందులో కొన్ని చుక్కల నీలం సిరాను పోయాలి, తద్వారా నీటి రంగు మందపాటి నీలం అవుతుంది.  "," यदि इस प्रयोग के चलते हुए, उफननली में पानी रहते हुए भी परखनली में पानी इकट्ठा होना बन्द हो जाए तो हम क्या करें जिससे ऐसा न हो? (20)  प्रयोग 6 एक उफननली में लगभग एक-तिहाई पानी भरकर उसमें कुछ बूँदें नीली स्याही की डालो ताकि पानी का रंग गाढ़ा नीला हो जाए।"
ఇప్పుడు దీనితో ప్రయోగం 5 ను పునరావృతం చేయండి.  పరీక్ష గొట్టంలో ఏ రంగు నీరు సేకరిస్తోంది? (21)  , इससे अब प्रयोग 5 को दोहराओ।  परखनली में किस रंग का पानी इकट्ठा हो रहा है? (21)
"హెచ్చరిక: ఈ ప్రయోగాన్ని నిలిపివేయవలసి వచ్చినప్పుడు, చిమ్నీ నుండి ఓవర్ఫ్లోను తొలగించే ముందు రబ్బరు గొట్టాన్ని టెస్ట్ ట్యూబ్ నుండి తొలగించాలి, లేకపోతే టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో సేకరించిన నీరు ట్యూబ్‌లోకి పొంగిపోయే ప్రమాదం ఉంది.  ఇది ఎందుకు జరుగుతుందో ఒక్కసారి ఆలోచించండి.  "," सावधानी: जब इस प्रयोग को बन्द करना हो, तो उफननली को चिमनी पर से हटाने के पहले रबर की नली को परखनली में से निकाल लेना पड़ता है, अन्यथा परखनली में एकत्रित पानी पलटकर उफननली में आकर खतरा पैदा कर सकता है।  आप ही सोचिए ऐसा क्यों होगा।"
మరిగే గొట్టాన్ని శుభ్రం చేసి దానికి కొంచెం ఉప్పునీరు కలపండి.  ఇప్పుడు మళ్ళీ ఈ ప్రయోగం చేయండి.  , उफननली को साफ करो और उसमें थोड़ा नमकीन पानी डालो।  अब इस प्रयोग को फिर करो।
టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో సేకరించే నీరు ఎలా రుచి చూస్తుంది? (22) ఇప్పుడు మీరు కరిగిన ఉప్పు నుండి నీటిని వేరు చేసి సేకరించవచ్చని అనుకుంటున్నారా? (23)  మీరు ద్రావణం నుండి నీటిని వేరుచేసే పద్ధతిని స్వేదనం అంటారు.  , परखनली में इकट्ठे हो रहे पानी का स्वाद कैसा है? (22) क्या अब तुम्हें लगता है कि नमक घुले पानी में से पानी को अलग करके इकट्ठा कर सकते हैं? (23)  जिस विधि से तुमने घोल में से पानी अलग किया है उसे आसवन कहते हैं।
ఈ పద్ధతి ఎక్కడ ఉపయోగించబడుతుంది? గురువుతో చర్చించిన తరువాత మీ స్వంత మాటలలో రాయండి.  (24)  , इस विधि का उपयोग कहाँ होता है? शिक्षक से चर्चा करके अपने शब्दों में लिखो।  (24)
"ప్రయోగం 7, ఈ క్రింది ఘనపదార్థాలు వేడిచేసినప్పుడు ఏమి జరుగుతుందో నాకు చెప్పండి: 1. మైనపు 2. నెయ్యి 3. వెన్న 4. మంచు 5. టాటరీ 6. నాఫ్థలీన్ 7. సల్ఫర్ మరిగే గొట్టంలో వేడిచేసిన మీరే చూడండి మరియు మీ జవాబు పట్టికలో రాయండి.  (25)  "," प्रयोग 7 बताओ, निम्नलिखित ठोस पदार्थ को गरम करने पर क्या होता है: 1. मोम 2. घी 3. मक्खन 4. बर्फ 5. टाटरी 6. नेफ्थलीन 7. गन्धक इनमें से जिन पदार्र्थोंे को तुमने कभी गरम करके नहीं देखा है, उनको स्वयं एक उफननली में गरम करके देखो और अपनी उत्तर तालिका में लिखो।  (25)"
కొన్ని ఘనపదార్థాల యొక్క ప్రత్యేక లక్షణాలు: పరిణామ ప్రయోగం 8 మరిగే గొట్టంలో చెంచాతో కొద్దిగా (చిటికెడు) లాలాజలం తీసుకోండి.  కాటన్ తో మరిగే గొట్టం యొక్క నోరు మూసివేసి చిమ్నీలో వేడి చేయండి.  , कुछ ठोस पदार्थों का विशेष गुण: ऊध्र्वपातन प्रयोग 8 एक उफननली में चम्मच से ज़रा-सा (चुटकी भर) नौसादर लो।  उफननली का मुँह रुई से बन्द कर दो और उसको चिमनी पर गरम करो।
ఉపనానాలిలో ఏమి జరుగుతుందో జాగ్రత్తగా చూడండి.  47  , उफननली में जो कुछ भी हो रहा है उसे ध्यान से देखो।  47
"కొన్నిసార్లు నీరు మరిగేటప్పుడు సిరా రంగు ఎగిరిపోతుంది.  అందువల్ల, మొదట రంగు దృ .ంగా ఉందో లేదో తనిఖీ చేయండి.  ", कभी-कभी पानी को उबालने पर स्याही का रंग उड़ जाता है।  इसलिए पहले करके देख लें कि रंग पक्का है।
"ష్వాన్ స్వేదనం పద్ధతి రోజువారీ జీవితంలో చాలా అరుదుగా ఉపయోగించబడుతుంది.  అవును, బాష్పీభవనం చాలా చోట్ల ఉపయోగించబడుతుంది.  "," श्व् आसवन विधि का उपयोग दैनिक जीवन में बहुत कम होता है।  हाँ, वाष्पन का उपयोग कई जगह करते हैं।"
"ష. పిల్లలు షరా భట్టికి ఒక ఉదాహరణ ఇస్తే, దాని యంత్రాంగాన్ని కూడా వివరించమని వారిని అడగండి.  వాస్తవానికి, ఒక పదార్థం విలువైనది లేదా అరుదుగా ఉన్నప్పుడు మాత్రమే తిరిగి పొందాలనుకుంటున్నాము.  "," श्व् यदि बच्चे शरा ब भट्टी का उदाहरण दें, तो उनसे कहें कि वे उसकी क्रियाविधि भी समझाएँ।  दरअसल हम किसी पदार्थ को तभी वापस प्राप्त करना चाहेंगे जब वह कीमती या दुर्लभ हो।"
"నీరు సాధారణంగా ఉచితంగా లభిస్తుంది, కాబట్టి దాన్ని సేకరించి తిరిగి ఉపయోగించటానికి ఎవరూ ఆసక్తి చూపరు.  Schw ఒక పెద్ద ఎత్తున వర్ష చక్ర స్వేదనం యొక్క ఉదాహరణ.  ", पानी आम तौर पर निःशुल्क उपलब्ध रहता है इसलिए उसे इकट्ठा करके पुन: उपयोग करने में किसी की रुचि नहीं रहती।  श्व् एक बड़े पैमाने पर वर्षा चक्र आसवन का ही उदाहरण है।
"ప్రయోగం 8 లో మరిగే గొట్టం నల్లగా మారితే, ఒక సమస్య ఉంది, ఎందుకంటే సెలైన్ కరుగుతుందో లేదో చూడాలి.  స్పిరిట్ లాంప్ లేదా బ్లూ ఫ్లేమ్ స్టవ్ ఉపయోగించండి.  ", प्रयोग 8 में उफननली काली हो जाए तो दिक्कत है क्योंकि देखना यह है कि नौसादर पिघला या नहीं।  या तो स्पिरिट लैम्प का उपयोग करें या नीली लौ वाले स्टोव का।
"మార్గం ద్వారా, ఒక గిన్నెలో వేడి చేయడం ద్వారా కూడా చూడవచ్చు.  ఉపయోగంలో ఉన్న వస్తువులను రుచి చూడకుండా ఉండటమే ఒక ముఖ్యమైన నియమం.  ", वैसे किसी कटोरी में गरम करके भी देखा जा सकता है।  एक ज़रूरी नियम प्रयोग में काम आ रही चीज़ों को चखना मना है।
"బహుశా ఏదైనా పదార్థం మీకు హాని కలిగిస్తుంది.  ఓవర్ఫ్లో ఏదైనా తెల్ల ఆవిరి ఏర్పడుతుందా? (29) అవును అయితే, అది ఏర్పడటానికి ముందు ఇతర పదార్థాల మాదిరిగా ద్రవంగా మారుతుందా? (30) పత్తిని తొలగించినప్పుడు ఏమి జరుగుతుంది? (31) పరీక్షా గొట్టం ఎగువ భాగంలో ఏదైనా ఘన పదార్థం జమ అవుతుందా? (32) ఘన పదార్ధం ద్రవంగా మారకుండా ఆవిరిగా మారినప్పుడు, ఈ చర్యను ఉద్ధరణ అంటారు.  "," हो सकता है कोई पदार्थ तुम्हें नुकसान पहुँचा दे।  क्या उफननली में कोई सफेद-सी वाष्प बन रही है? (29) यदि हाँ, तो इसके बनने के पहले क्या अन्य पदार्थों के समान नौसादर भी द्रव बनता है? (30) रुई हटा देने से क्या होता है? (31) परखनली के ऊपरी भाग में क्या कोई ठोस पदार्थ जमा हो रहा है? (32) जब कोई ठोस पदार्थ बिना द्रव में बदले वाष्प में बदल जाता है तो इस क्रिया को ऊध्र्वपातन कहते हैं।"
కపూర్ అనాయాస యొక్క గుణాన్ని కలిగి ఉన్నట్లు భావిస్తున్నారు.  కర్పూరం ఆవిరిగా మారడానికి ముందే ద్రవంగా మారలేదా అని తనిఖీ చేయండి.  , कपूर के बारे में सोचा जाता है कि उसमें ऊध्र्वपातन का गुण होता है।  इस बात की जाँच करके देखो कि क्या कपूर भी वाष्प बनने से पहले द्रव में नहीं बदलता।
(33) ఉప్పు మరియు సెలైన్ మిశ్రమం నుండి లాలాజలాలను ఎలా వేరు చేస్తారు? (34)  ఒక ప్రత్యేకమైన మార్గం: క్రోమాటోగ్రఫీ నుండి విషయాలను వేరుచేసే ఈ పద్ధతి పేరును మీరు అరుదుగా విన్నారు.  , (33) नमक और नौसादर के मिश्रण में से नौसादर को कैसे अलग करोगे? (34)  एक अनूठा तरीका: क्रोमेटोग्राफी चीज़ों को अलग-अलग करने के इस तरीके का नाम तुमने शायद ही कभी सुना हो।
కానీ క్రోమాటోగ్రఫీ పద్ధతి చాలా సరదాగా ఉంటుంది.  దీని గురించి ఏమీ వినవలసిన అవసరం లేదు.  , मगर क्रोमेटोग्राफी का तरीका है बहुत मज़ेदार।  इसके बारे में कुछ कहने-सुनने की ज़रूरत नहीं है।
ప్రయత్నించండి.  సరదాగా ఉంటుంది  ," बस, इसे करके देखो।  मज़ा आ जाएगा।"
"సుద్ద నుండి క్రోమాటోగ్రఫీ: సుద్ద యొక్క మందపాటి చివర నుండి ప్రయోగం 9 1 సెం.మీ. నల్ల సిరా యొక్క ఉంగరాన్ని తయారు చేయడం తప్ప.  దీని కోసం, అగ్గిపెట్టె లేదా రీఫిల్ చిట్కాను సిరాలో ముంచి, చిత్రంలో చూపిన విధంగా సుద్దపై తాకండి.  ", चॉक से क्रोमेटोग्राफी: प्रयोग 9 एक चॉक के मोटे सिरे से 1 से.मी. छोड़कर काली स्याही का एक छल्ला-सा बनाना है।  इसके लिए माचिस की तीली या रिफिल की नोक को स्याही में डुबोकर चित्र में दिखाए अनुसार चॉक पर छुआओ।
"సుద్ద యొక్క గుండ్రని సున్నితంగా తాకడం ద్వారా రింగ్ చేయండి.  రింగ్ సన్నగా, తేలికగా మారుతుంది.  ", धीरे-धीरे करके चॉक की गोलाई के चारोंे तरफ छुआकर छल्ला बना लो।  छल्ला जितना पतला और हल्का बने उतना अच्छा।
"సుద్ద అదే మందంతో ఉంటే, సిరా రింగ్ దాని ఫ్లాట్ ఎండ్ నుండి తయారు చేయాల్సి ఉంటుంది.  ఇప్పుడు ఒక డిష్ లేదా పెట్టె యొక్క మూతలో కొంచెం నీరు పోయాలి.  ", यदि चॉक समान मोटाई वाला हो तो उसके चपटे सिरे की ओर से स्याही का छल्ला बनाना होगा।  अब एक तश्तरी या किसी डिब्बे के ढक्कन में थोड़ा पानी डालो।
నీరు అర సెం.మీ ఉండేలా జాగ్రత్త వహించండి మించకూడదు  ఈ నీటిలో సుద్దను నిటారుగా ఉంచండి.  , ध्यान रखना कि पानी आधा से.मी. से ज़्यादा न हो।  चॉक को इस पानी में सीधा खड़ा कर दो।
సుద్దపై ఉన్న సిరా క్రిందికి ఉంటుంది కానీ నీటిలో ముంచకూడదు.  ఇప్పుడు వేచి ఉండండి మరియు సుద్ద తెలుపుపై పువ్వులు వికసించడం ప్రారంభించాయి.  , चॉक पर लगी स्याही नीचे की ओर रहेगी पर पानी में नहीं डूबनी चाहिए।  अब इन्तज़ार करो और देखो कि चॉक की सफेदी पर क्या गुल खिलने लगे हैं।
"సుద్దపై నీరు ఎక్కేదా? ఇంకా ఏమి జరుగుతోంది? నీరు సుద్ద ఎగువ చివరకి చేరుకునే ముందు, సుద్దను నీటి నుండి తొలగించండి.  ఈ రంగులు ఎక్కడ నుండి వచ్చాయి? (36) 48  ", क्या पानी चॉक पर चढ़ रहा है? और क्या-क्या हो रहा है? पानी चॉक के ऊपरी छोर तक पहुँचने से पहले ही चॉक को पानी में से हटा लो।  ये रंग कहाँ से आए? (36) 48
వడపోత కాగితంతో క్రోమాటోగ్రఫీ: ప్రయోగం 10 మేము ఫిల్టర్ చేయడానికి ఉపయోగించిన ఫిల్టర్ పేపర్ కూడా క్రోమాటోగ్రఫీకి కారణమవుతుంది.  ప్రయత్నించండి రండి.  , छन्ना कागज़ से क्रोमेटोग्राफी: प्रयोग 10 जिस छन्ना कागज़ से हमने छानने का काम किया था उससे क्रोमेटोग्राफी भी हो सकती है।  आओ करके देखें।
బీకర్ తీసుకొని రీఫిల్ చేయండి.  బీకర్లో సుమారు 1 సెం.మీ. ఎత్తుకు నీటిని నింపండి.  , एक बीकर और रिफिल लो।  बीकर में लगभग 1 से.मी. ऊँचाई तक पानी भर लो।
ఇప్పుడు వడపోత కాగితం సుమారు 4 సెం.మీ. విస్తృత మరియు 12 సెం.మీ. పొడవైన స్ట్రిప్ కత్తిరించండి.  ఇది ఒక చివర సుమారు 2 సెం.మీ. ఆల్పిన్ కొనతో నల్ల సిరా యొక్క చిన్న చుక్కను వదిలివేయండి.  , अब छन्ना कागज़ की लगभग 4 से.मी. चौड़ी व 12 से.मी. लम्बी एक पट्टी काट लो।  इसके एक सिरे पर करीब 2 से.मी. छोड़कर आलपिन की नोक से काली स्याही की एक छोटी-सी बूँद लगा दो।
ఇప్పుడు కాగితం యొక్క మరొక చివరను మడవండి మరియు రీఫిల్‌కు కట్టుకోండి మరియు బీకర్‌లో వేలాడదీయండి.  దానిపై చుక్క సిరా ఉన్న కాగితం చివర నీటిలో ముంచాలి.  , अब कागज़ के दूसरे सिरे को मोड़कर रिफिल पर टिका दो और बीकर में लटका दो।  कागज़ का वह सिरा जिस पर स्याही की बूँद लगी है पानी में डूब जाना चाहिए।
కానీ సిరా చుక్కలు నీటిలో మునిగిపోకుండా జాగ్రత్త వహించండి.  కాగితపు స్ట్రిప్‌ను బీకర్‌తో తాకకూడదు.  , मगर ध्यान रखना कि स्याही की बूँद पानी में न डूबे।  कागज़ की पट्टी बीकर से छूनी भी नहीं चाहिए।
కొన్నిసార్లు రంగుల క్రమం కాగితం మరియు పొడి కాగితంపై క్రోమాటోగ్రాఫ్లకు మారుతుంది.  చింతించాల్సిన పనిలేదు.  , चॉ क औ र  सोख् ता कागज़ पर क्रोमेटाग्र्े ााफी करने में कभी-कभी रंगों का क्रम बदल जाता है।  घबराने की कोई बात नहीं।
ఇది తెలియని విషయం కాదు.  ఇప్పుడు మరోసారి వేచి ఉండండి.  , यह कोई अनहोनी बात नहीं है।  अब एक बार फिर ज़रा इन्तज़ार कर लो।
"కాగితపు స్ట్రిప్ పైకి ఎక్కడం ద్వారా వాటర్ ఫిల్టర్ రీఫిల్‌కు చేరుకోవడం ప్రారంభించినప్పుడు, స్ట్రిప్‌ను తీసివేసి ఆరబెట్టండి.  స్ట్రిప్లో ఎన్ని రంగులు ఉన్నాయి? ఏవేవి దిగువ నుండి పైకి ఏ క్రమంలో? మీ కాపీలో చిత్రాన్ని తయారు చేసి చూపించండి.  ", जब पानी छन्ना कागज़ की पट्टी पर चढ़ता हुआ रिफिल तक पहुँचने लगे तो पट्टी को निकालकर सुखा लो।  पट्टी पर कितने रंग हैं? कौन-से हैं? नीचे से ऊपर तक किस क्रम में हैं? अपनी कॉपी में चित्र बनाकर दिखाओ।
సుద్ద మరియు కాగితంపై కనిపించే రంగులు మరియు క్రమాన్ని పోల్చండి.  (37)  , चॉक और कागज़ पर दिख रहे रंगों और उनके क्रम की तुलना करो।  (37)
మరొక సరదా ప్రయోగం ఎంత సరదాగా ఉంటుంది.  సిరా రంగు ఒకేలా కనిపిస్తుంది కానీ అందులో ఎన్ని రంగులు దాచబడ్డాయి.  , एक और मज़ेदार प्रयोग कितने मज़े की बात है।  स्याही का रंग तो एक ही दिखता है पर उसमें कितने रंग छिपे हैं।
"ఇప్పుడు సిరా యొక్క నిజం తెలిసింది.  మరియు సిరియన్లలో దాచిన రంగులను చూడాలనుకుంటున్నారా? కాబట్టి ఎంత ఆలస్యం? క్రోమాటోగ్రఫీ నుండి, వివిధ రంగులలో ఏ రంగులు కనిపిస్తాయో తెలుసుకోండి.  ", अब एक स्याही की सच्चाई तो पता लग ही गई।  और स्याहियों में छिपे रंग देखने की इच्छा नहीं है? तो देर कैसी? क्रोमेटोग्राफी से पता कर लो कि अलग-अलग रंग की स्याहियों में कौन-कौन से रंग मिले हैं।
"మేము ఈ రంగులను విడిగా పొందాలనుకుంటే, అప్పుడు మేము సుద్ద ముక్కలను వేర్వేరు రంగులతో విచ్ఛిన్నం చేస్తాము.  ఈ ముక్కలను వేరు చేయడానికి, వాటిని టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఉంచి, పైన కొద్దిగా నీరు కలపండి.  ", यदि हम इन रंगों को अलग-अलग प्राप्त करना चाहें तो चॉक के अलग-अलग रंग वाले टुकड़े तोड़ लेंगे।  इन टुकड़ों को अलग-अलग चूरा करके परखनली में डाल देंगे और ऊपर से थोड़ा पानी डाल देंगे।
"వేర్వేరు రంగు గొట్టాలలో వేర్వేరు రంగులు వస్తాయి.  మీకు కావాలంటే, ప్రయత్నించండి.  ", अलग-अलग रंग अलग-अलग परखनलियों में आ जाएँगे।  चाहो तो करके देखो।
వేర్వేరు కంపెనీల నలుపు రంగులు ఒకే రంగులతో లేదా వేర్వేరు రంగులతో కలిపారా? చాలా కంపెనీల బ్లాక్ సిరాను తీసుకొని వాటిని క్రోమాటోగ్రఫీతో పోల్చండి.  అన్ని కంపెనీలు బ్లాక్ సిరా ఒకే రంగులతో తయారు చేయబడిందా? (38) పదార్ధాలను వేరు చేయడానికి క్రోమాటోగ్రఫీ చాలా ఉపయోగకరమైన పద్ధతి.  , क्या अलग-अलग कम्पनी की काली स्याहियों में एक जैसे रंग मिले होते हैं या अलग-अलग रंग होते हैं? कई कम्पनियों की काली स्याही लेकर क्रोमेटोग्राफी से उनकी तुलना तो करके देखो।  क्या सभी कम्पनियों की काली स्याही एक जैसे रंगों से बनी है? (38) क्रोमेटोग्राफी पदार्थों को अलग-अलग करने की एक बहुत उपयोगी विधि है।
"పదార్థాన్ని వేరు చేయడంలో ఈ పద్ధతిని సరిపోల్చడం కష్టం.  మొదటి విషయం ఏమిటంటే, మిశ్రమం చాలా చిన్నగా ఉన్నప్పుడు కూడా ఈ పద్ధతిని ఉపయోగించవచ్చు.  ", पदार्थ को अलग-अलग करने में इस तरीके की बराबरी करना मुश्किल है।  पहली बात तो यह है कि इस तरीके का उपयोग तब भी किया जा सकता है जब मिश्रण बहुत कम मात्रा में हो।
"సిరా యొక్క రంగులను వేరు చేయడానికి మీరు సిరా చుక్కను తీసుకున్నట్లు.  మొక్కల నుండి medicines షధాలను వేరుచేయడం ఈ పద్ధతిని ఉపయోగించి, మొక్కలు మరియు మొక్కలలో కనిపించే ప్రత్యేక మందులు 49. ", जैसे स्याही के रंगों को अलग-अलग करने के लिए तुम्हें बस एक बूँद स्याही लगी।  पौधों से दवाई अलग करना इस विधि का उपयोग करके पेड़-पौधों में पाई जाने वाली दवाइयों को अलग-अलग 49
"చేయవచ్చు.  తులసి, వేప, లాలాజలం వంటి మందులు వంటి అనేక మొక్కలు ఉన్నాయి.  "," कर सकते हैं।  जैसे तुलसी, नीम, चिरायता आदि ऐसे कई पेड़-पौधे हैं जिनमें दवाइयाँ होती हैं।"
"మొదట, వారి కషాయాలను తయారు చేద్దాం.  అప్పుడు ఆ కషాయాలను క్రోమాటోగ్రఫీ చేయండి.  ", पहले इनका काढ़ा बना लेते हैं।  फिर उस काढ़े की क्रोमेटोग्राफी करते हैं।
"క్రోమాటోగ్రఫీని చేయడం ద్వారా, కషాయంలో ఉండే పదార్థాలు వేరు చేయబడతాయి.  క్రోమాటోగ్రఫీ యొక్క అనేక ఇతర ఉపయోగాలు ఉన్నాయి.  ", क्रोमेटोग्राफी करने से काढ़े में उपस्थित पदार्थ अलग-अलग हो जाते हैं।  और भी कई उपयोग होते हैं क्रोमेटोग्राफी के।
"పుష్పం యొక్క రంగులో ఉన్న పదార్థాలను తనిఖీ చేయడానికి, ఏదైనా కల్తీని తనిఖీ చేయడానికి, ఇటువంటి అనేక రచనలలో ఇది విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతుంది.  పదార్ధాలను వేరు చేయడం మన దైనందిన జీవితంలో మరియు సైన్స్ పనిలో కూడా అవసరం.  "," फूल के रंग में उपस्थित पदार्थों की जाँच करने के लिए, किसी चीज़ में मिलावट की जाँच करने के लिए, ऐसे कई कामों में इसका खूब उपयोग होता है।  पदार्थों को अलग-अलग करना हमारे रोज़ के जीवन में भी ज़रूरी है और विज्ञान के काम में भी।"
ఈ అధ్యాయంలో మీరు పదార్థాలను వేరు చేసే పద్ధతులను నేర్చుకున్నారు.  పదార్థం యొక్క లక్షణాలలో తేడాలను సద్వినియోగం చేసుకోవడం ద్వారా ఈ పద్ధతులు తయారు చేయబడతాయి.  , इस अध्याय में तुमने पदार्थों को अलग-अलग करने की विधियाँ सीखीं।  पदार्थ के गुणधर्मों में अन्तर का फायदा उठाकर ही ये विधियाँ बनाई जाती हैं।
ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  కింది మిశ్రమాలలో కనిపించే పదార్థాలను మీరు కరిగే పద్ధతి నుండి వేరు చేయగలరా? (ఎ) పాలు మరియు నీరు (బి) చక్కెర మరియు ఉప్పు (సి) ఇసుక మరియు చక్కెర (డి) సుద్ద పొడి మరియు ఇసుక మీ సమాధానానికి కారణాన్ని వివరించండి.  , अभ्यास के प्रश्न 1.  क्या नीचे लिखे मिश्रणों में मिले पदार्थों को घुलनशीलता की विधि से अलगअलग कर सकोगे? (क) दूध और पानी (ख) शक्कर और नमक (ग) रेत और शक्कर (घ) चॉक का चूरा और रेत अपने उत्तर का कारण बताओ।
2.  ఆలోచించి చెప్పండి: లాంతరు లైట్లపై కిరోసిన్ అమర్చబడిందని జీత్రామ్ చూశారా?  , 2.  सोचकर बताओ और करो: जेतराम ने देखा कि लालटेन की बत्ती पर मिट्टी का तेल चढ़ता है।
దీపం కాంతిపై ఉన్న నూనె కూడా పైకి పోతుందని అతను చూశాడు.  క్రోమాటోగ్రఫీతో ఎందుకు చూడకూడదని అతను అనుకున్నాడు.  , उसने यह भी देखा था कि दीये की बत्ती पर भी तेल चढ़ता है।  उसने सोचा कि क्योंे न इस पर क्रोमेटोग्राफी करके देखी जाए।
"అతను ఒక కొత్త కాంతిని తీసుకొని, దాని యొక్క ఒక చివర పైన కొంచెం చుక్క సిరాను ప్రయోగించి, మీరు క్రోమాటోగ్రఫీలో చేసినట్లుగానే కాంతిని మట్టి నూనెలో ముంచాడు.  మీరు ఏమి ఆలోచిస్తున్నారు? జేతారాం వాడకం విజయవంతమవుతుందా? మీ వైపు కూడా చూడండి.  ", उसने एक नई बत्ती लेकर उसके एक सिरे से थोड़ा ऊपर स्याही की एक बूँद लगा दी और बत्ती को मिट् टी के तेल में ठीक उसी तरह डुबाया जैसे क्रोमेटोग्राफी में तुमने किया था।  तुम्हारा क्या विचार है? क्या जेतराम का प्रयोग सफल होगा? तुम भी करके देखो।
"3.  మీరు కలప సాడస్ట్ మరియు ఇసుకను కరిగే పద్ధతిలో వేరు చేయగలరా? కాకపోతే, మీరు దీన్ని భిన్నంగా ఎలా చేస్తారో చెప్పు? 4. కొన్ని ప్రయోగాల దృష్టాంతాలు క్రింద ఉన్నాయి.  ", 3.  क्या तुम लकड़ी के बुरादे और रेत को घुलनशीलता की विधि से अलग-अलग कर सकते हो? यदि नहीं तो बताओ कि इन्हें कैसे अलग-अलग करोगे? 4. नीचे कुछ प्रयोगों के चित्र दिए गए हैं।
వాటిలో తప్పులను గుర్తించండి మరియు రాయండి.  ద్రావణీయత.  , इनमें गलती पहचानो और लिखो।  घुलनशीलता।
కొన్ని విషయాలు నీటిలో కరిగేవి మరియు కొన్ని కరగనివి &#39;వేరుచేసే విషయాలు&#39; అధ్యాయంలో చూశాము.  చల్లటి నీటిలో కరగని వేడి నీటిలో కరిగే కొన్ని విషయాలు ఉన్నాయి.  , हमने ‘चीज़ों को अलग-अलग करना’ अध्याय में देखा था कि कुछ चीज़ें पानी में घुलनशील होती हैं और कुछ अघुलनशील।  कुछ चीज़ें ऐसी भी होती हैं जो ठण्डे पानी में नहीं घुलतीं परन्तु गरम पानी में घुल जाती हैं।
"ఈ అధ్యాయంలో, మేము ఉప్పు మరియు యూరియా అనే రెండు పదార్థాలను ఉపయోగిస్తాము.  -  ", इस अध्याय में हम दो पदार्थों — नमक व यूरिया प्रयोग करेंगे।  —
కరిగే మరికొన్ని  ఈ ప్రయోగాలకు నీటిని కూడా కొలవాలి మరియు ఉప్పు మరియు యూరియా ఉంటుంది.  , की घुलनशीलता के कुछ और  इन प्रयोगों के लिए पानी भी नापकर लेना पड़ेगा और नमक एवं यूरिया भी।
"ఇంజెక్షన్ బాటిల్ యొక్క రబ్బరు మూతను మీరు ఇప్పటికే చూశారు.  మీరు దానిని రివర్స్ చేస్తే, దానిలో ఒక గొయ్యి కనిపిస్తుంది.  ", इंजेक्शन की शीशी का रबर वाला ढक्कन तो तुमने देखा ही है।  इसे उलटा कर दें तो इसमें एक गड्ढा दिखाई देगा।
"ఈ గొయ్యిలో ఉప్పు లేదా యూరియాను నింపి వేలితో చదును చేయండి, అప్పుడు అర గ్రాము ఉప్పు లేదా యూరియా వస్తుంది.  ఈ విధంగా రెండుసార్లు నింపడం ద్వారా 1 గ్రాము ఉప్పు లేదా యూరియాను తీసుకోవచ్చు.  ", इस गड्ढे में नमक या यूरिया भरें और उँगली से सपाट कर दें तो करीब आधा ग्राम नमक या यूरिया आता है।  दो बार इस तरह भरकर लेने से 1 ग्राम नमक या यूरिया ले सकते हैं।
"ప్రయోగంలో 1 గ్రాము వ్రాసిన చోట, అదే పద్ధతిలో కొలవాలి.  చల్లటి నీటిలో కరిగే సామర్థ్యం: ప్రయోగం 1 మరిగే గొట్టంలో నాలుగవ వంతు నీటిని తీసుకోండి.  ", प्रयोग में जहाँ 1 ग्राम लिखा है वहाँ इसी तरीके से नापना है।  ठण्डे पानी में घुलनशीलता: प्रयोग 1 एक उफननली में एक-चौथाई पानी लो।
ఇందులో  1  , इसमें  1
బరువును అంచనా వేయడానికి ఇక్కడ వాల్యూమ్ ఉపయోగించబడుతుంది.  ప్రతిసారీ సమాన మొత్తాలను తీసుకోవడానికి మీరు ఏదైనా కొలతను ఉపయోగించవచ్చు.  , श्व् यहाँ आयतन का उपयोग वज़न के अनुमान के लिए किया गया है।  हर बार बराबर मात्रा लेने के लिए आप किसी भी माप का उपयोग कर सकते हैं।
ORS లాగా పరిష్కారం చెంచా.  గుర్తుంచుకోవలసిన విషయం ఏమిటంటే ఉప్పు మరియు యూరియా విషయంలో ఈ పద్ధతి బాగా పనిచేస్తుంది.  , जैसे ओ.आर.एस. घोल बनाने का चम्मच।  ध्यान रखने की बात यह है कि नमक व यूरिया के मामले में तो यह तरीका बढ़िया काम करता है।
"ఇది తప్పనిసరిగా ఏదైనా పదార్ధం కోసం అమలు చేయదు.  సౌలభ్యం ఉంటే, మేము దానిని బరువుతో తీసుకోవచ్చు  "," ज़रूरी नहीं कि यह किसी भी पदार्थ के लिए चल जाएगा।  सुविधा हो, तो तौलकर ले सकते हैं।"
"అదేవిధంగా, నాల్గవ మరిగే గొట్టం ప్రకారం నీటిని కూడా తీసుకున్నారు.  దీన్ని కొలవడం ద్వారా కూడా కొలవవచ్చు.  ", श्व् इसी प्रकार से पानी को भी एकचौथाई उफननली के हिसाब से लिया गया है।  इसे नपनाघट से नापकर भी ले सकते हैं।
"గ్రాము ఉప్పును పరిష్కరించండి.  ఈ ఉప్పు కరిగిందా? అవును అయితే, ఈ సబ్‌ఫ్లోర్‌లో. "," ग्राम नमक घोलो।  क्या यह नमक घुल गया? अगर हाँ, तो इसी उफननली में"
1  గ్రాము ఉప్పు మరియు ద్రావణం.  , 1  ग्राम नमक और घोलो।
ఈ ఉప్పు కూడా కరిగిందా? ఉప్పు కరిగిపోయే వరకు ఈ ప్రక్రియను పునరావృతం చేయండి.  ఈ కాచు మీద &#39;ఉప్పు ద్రావణం&#39; వేసి వేరుగా ఉంచండి.  , क्या यह नमक भी घुल गया? यह प्रक्रिया तब तक दोहराते रहो जब तक नमक का घुलना बन्द न हो जाए।  इस उफननली पर ‘नमक का घोल’ लिखकर इसे अलग रख दो।
ఎన్ని గ్రాముల తరువాత ఉప్పు నీటిలో కరగడం ఆగిపోయింది? టేబుల్ 1 లో వ్రాయండి.  (1) మరొక కాచులో నాలుగవ వంతు నీరు తీసుకోండి.  , कितने ग्राम के बाद नमक पानी में घुलना बन्द हो गया? तालिका 1 में लिख लो।  (1) एक और उफननली में एक चौथाई पानी लो।
"యూరియాతో అదే వాడండి.  ఎన్ని గ్రాముల తరువాత, యూరియా నీటిలో కరగడం ఆగుతుంది? పట్టిక రాయండి.  ", यही प्रयोग यूरिया के साथ करो।  कितने ग्राम के बाद यूरिया पानी में घुलना बन्द हो गया? तालिका लिखो।
(2) &#39;యూరియా ద్రావణం&#39; అని వ్రాసి పక్కన ఉంచండి.  .  , (2) इस उफननली पर ‘यूरिया का घोल’ लिखकर अलग रख दो।  ।
51  1  , 51  1
టేబుల్ 1 మెటీరియల్ పేరు  చల్లటి నీటిలో కరిగే గరిష్టంగా ఎంత?  , तालिका 1 पदार्थ का नाम  ठण्डे पानी में अधिकतम कितना घुलता है?
ఉప్పు యూరియా ఏదైనా సమూహం యొక్క పరిశీలనలు మీ పరిశీలనలకు భిన్నంగా ఉన్నాయా? ఒకరితో ఒకరు చర్చించుకోండి.  (బి) ఏదైనా సంఖ్య కావచ్చు.  , नमक यूरिया क्या किसी टोली के अवलोकन तुम्हारे अवलोकनों से भिन्न हैं? आपस में चर्चा करो।  (ख) कितनी भी हो सकती है।
(3) కొంత మొత్తంలో ఉప్పు మరియు (ఎ) సమాన పరిమాణంలో యూరియా కొంత మొత్తంలో నీటిలో కరిగిపోతుంది.  (బి) వేర్వేరు మొత్తాలు కరిగిపోతాయి.  , (3) पानी की निश्चित मात्रा में नमक और यूरिया की (क) बराबर-बराबर मात्रा घुलती है।  (ख) अलग-अलग मात्रा घुलती है।
(4) వివిధ పదార్ధాల నీటి ద్రావణీయత (ఎ) ఒకటే.  (బి) మారుతూ ఉంటుంది.  , (4) विभिन्न पदार्थों की पानी में घुलनशीलता (क) एक समान होती है।  (ख) अलग-अलग होती है।
(5)  ద్రావణీయతపై వేడి ప్రభావం: ప్రయోగం 2 ఈ ప్రయోగంలో తాపనపై పదార్థాల కరిగే సామర్థ్యం ఎలా ఉంటుందో చూడటానికి ప్రయత్నిస్తాము.  , (5)  घुलनशीलता पर गर्मी का असर: प्रयोग 2 इस प्रयोग में हम यह देखने की कोशिश करेंगे कि गरम करने पर पदार्थों की घुलनशीलता पर क्या असर होता है।
"ముఖ్యంగా, ఉప్పు మరియు యూరియా యొక్క కరిగే సామర్థ్యం తాపనపై సమానమైన ప్రభావాన్ని కలిగి ఉందా లేదా అనేదానిని మేము తనిఖీ చేస్తాము.  యూరియా యొక్క ద్రావణీయతపై వేడి ప్రభావాన్ని పరీక్షించడంలో ఒక సమస్య ఏమిటంటే, యూరియా కరగడం మొదలవుతుంది మరియు కరిగే సామర్థ్యానికి పరిమితి లేదు.  ", खासकर हम यह जाँच करेंगे कि गरम करने पर नमक और यूरिया की घुलनशीलता पर एक समान असर होता है या अलगअलग।  यूरिया की घुलनशीलता पर गर्मी के असर को परखने में एक दिक्कत यह आती है कि यूरिया का विघटन होने लगता है और घुलनशीलता की सीमा ही नहीं आती।
"అందువల్ల, ద్రావణీయత యొక్క గరిష్ట పరిమితికి వెళ్ళడానికి ప్రయత్నించలేదు.  తాపన పట్టిక 2 లో ఏమి జరిగింది? పదార్ధం పేరు  ", अत: इस प्रयोग में घुलनशीलता की अधिकतम सीमा तक जाने की कोशिश नहीं की गई है।  तालिका 2 गरम करने पर क्या हुआ? पदार्थ का नाम
చల్లని ద్రావణంలో మిగిలిపోయిన పరిష్కారం ఏదైనా ఉందా?  మొదటి 5 గ్రాములు కరిగిపోయాయా?  , क्या ठण्डे घोल में बचा रह गया बिना घुला पदार्थ घुल गया?  क्या पहला 5 ग्राम घुला?
రెండవ 5 గ్రాములు కరిగిపోయాయా?  ఉప్పు యూరియా మీరు ప్రయోగం 1 లో మరిగే గొట్టంపై &#39;ఉప్పు ద్రావణాన్ని&#39; ఉంచండి.  , क्या दूसरा 5 ग्राम घुला?  नमक यूरिया तुमने प्रयोग 1 में एक उफननली पर ‘नमक का घोल’ लिखकर रखा था।
"ద్రావణాన్ని మరిగించడం ప్రారంభించే విధంగా మరిగే గొట్టాన్ని వేడి చేయండి.  వేడిచేసిన ఉడకబెట్టిన గొట్టంలో కరిగిన ఉప్పు కరిగిందా? అవును అయితే, దానికి 5 గ్రాముల ఉప్పు కలపండి.  "," उस उफननली को इतना गरम करो कि घोल उबलने लगे।  क्या गरम करने पर उफननली में मौजूद बिना घुला नमक घुल गया? अगर हाँ, तो इसमें 5 ग्राम नमक और डालो।"
"మరిగే గొట్టాన్ని వేడి చేయడం ద్వారా ద్రావణాన్ని మళ్లీ ఉడకబెట్టండి.  ఈ ఉప్పు కూడా కరిగిందా? ఈ 5 గ్రాముల ఉప్పు కూడా కరిగిపోతే, మరోసారి 5 గ్రాముల ఉప్పు వేసి ద్రావణాన్ని ఉడకబెట్టండి.  ", फिर से उफननली को गरम करके घोल को उबालो।  क्या यह नमक भी घुल गया? यदि यह 5 ग्राम नमक भी घुल जाए तो एक बार फिर 5 ग्राम नमक डालकर घोल को उबालो।
ఈ ఉప్పు కరిగిపోతుందా? మీ ఫలితాల పట్టిక  2  , क्या यह नमक घुला? अपने परिणाम तालिका  2
దాన్ని వ్రాయు.  (6)  , में लिख लो।  (6)
చల్లబరచడానికి ఈ పరిష్కారాన్ని ఉంచండి.  ఇప్పుడు యూరియా ద్రావణంతో అదే ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేయండి.  , इस घोल को ठण्डा होने के लिए रख दो।  अब यही प्रयोग यूरिया के घोल के साथ दोहराओ।
మీ పరిశీలన పట్టిక  2  , अपने अवलोकन तालिका  2
లో వ్రాయండి  (7)  , में लिखो।  (7)
"ఈ పరిష్కారాన్ని కూడా చల్లబరచడానికి ఉంచండి.  మీ పరిశీలనల ఆధారంగా, వేడి చేసినప్పుడు ఉప్పు మరియు యూరియా రెండింటిలో కరిగే సామర్థ్యం పెరుగుతుందో లేదో చెప్పండి? (8) ఉప్పు మరియు యూరియా యొక్క ద్రావణీయతపై వేడి ప్రభావం సమానంగా ఉందా? (9) ప్రభావం సమానంగా లేకపోతే, వేడెక్కడం ద్వారా ఎవరి ద్రావణీయత ఎక్కువగా ప్రభావితమవుతుంది? (10) వేడి పదార్థం యొక్క ప్రభావం వివిధ పదార్ధాల ద్రావణీయతపై వేర్వేరు మొత్తాలను కలిగి ఉందని ఈ ప్రయోగం నుండి తేల్చడం న్యాయమా? (11) రెండు పరిష్కారాలు చల్లగా ఉన్నప్పుడు, వాటిని గమనించండి.  "," इस घोल को भी ठण्डा होने के लिए रख दो।  अपने अवलोकनों के आधार पर बताओ कि क्या गरम करने पर नमक और यूरिया दोनों की घुलनशीलता बढ़ती है? (8) क्या नमक और यूरिया की घुलनशीलता पर ताप का असर एक बराबर होता है? (9) यदि असर बराबर नहीं होता, तो बताओ कि गरम करने पर किसकी घुलनशीलता पर ज़्यादा असर होता है? (10) क्या इस प्रयोग से यह निष्कर्ष निकालना ठीक होगा कि अलगअलग पदार्थों की घुलनशीलता पर ताप का प्रभाव अलग-अलग मात्रा में होता है? (11) जब दोनों घोल ठण्डे हो जाएँ तो उनका अवलोकन करो।"
చల్లగా ఉన్నప్పుడు రెండు పరిష్కారాల మధ్య తేడా ఏమిటి? మీ స్వంత మాటలలో వివరించండి.  (12) దీనికి కారణం కూడా మీరు వివరించగలరా? (13)  , ठण्डा होने पर दोनों घोलों में क्या फर्क दिखा? अपने शब्दों में वर्णन करो।  (12) क्या तुम इसका कारण भी बता सकते हो? (13)
"53  కొంత మొత్తంలో నీరు పోసిన తరువాత, కొంత పదార్థం కరిగిపోతుందని మీరు చూశారు.  ", 53  तुमने देखा कि पानी में एक निश्चित मात्रा से अधिक पदार्थ डालने पर कुछ पदार्थ बिना घुले रह जाता है।
"ఇప్పుడు మీరు మిగిలిన పదార్థం కరిగిపోవాలనుకుంటే, మీరు ఏమి చేస్తారు? ఇప్పుడు మేము నీటిలో పదార్థం యొక్క కరిగే సామర్థ్యాన్ని ప్రయోగాలు చేసాము.  నీటిలో కరగని కొన్ని పదార్థాలు కూడా ఉన్నాయి, కాని మరికొన్ని ద్రవంలో కరిగిపోతాయి.  ", अब अगर तुम चाहते हो कि बचा हुआ पदार्थ घुल जाए तो क्या करोगे? अभी हमने पानी में पदार्थ की घुलनशीलता के प्रयोग किए।  कुछ पदार्थ ऐसे भी हैं जो पानी में तो अघुलनशील होते हैं मगर किसी अन्य द्रव में घुल जाते हैं।
"ఉదాహరణకు, బట్టలపై గ్రీజు వేసినప్పుడు, అవి కిరోసిన్ నుండి విడుదలవుతాయి.  గ్రీస్ కిరోసిన్లో కరిగిపోవడమే దీనికి కారణం.  ", उदाहरण के लिए जब कपड़ों पर ग्रीस लग जाता है तो उसे केरोसीन से छुड़ाते हैं।  यह इसलिए हो पाता है क्योंकि ग्रीस केरोसीन में घुल जाता है।
"ద్రవంలో ద్రవ ద్రావణం: ప్రయోగం 3 ఇప్పటివరకు మేము ఘనపదార్థాల (యూరియా, ఉప్పు మొదలైనవి) కరిగే సామర్థ్యం గురించి మాట్లాడాము.  రెండు ద్రవాలు (ద్రవాలు) కూడా కరిగేవి లేదా కరగవు.  "," द्रव में द्रव के घोल: प्रयोग 3 अभी तक हमने ठोस पदार्थों (जैसे यूरिया, नमक आदि) की घुलनशीलता की बात की।  दो द्रव (तरल पदार्थ) भी आपस में घुलनशील या अघुलनशील हो सकते हैं।"
మీరు ఎప్పుడైనా కిరోసిన్ మరియు నీరు లేదా నీరు మరియు నూనె కలిపి చూశారా? నీరు మరియు కిరోసిన్ ఒకదానిలో ఒకటి కరిగిపోతాయా? చమురు మరియు నీరు ఒకదానిలో ఒకటి కరుగుతాయా? కిరోసిన్ మరియు నూనె ఒకదానిలో ఒకటి కరిగిపోతాయా? (14) దీన్ని చూడటానికి ఒక సాధారణ ప్రయోగం చేద్దాం.  రెండు పరీక్ష గొట్టాలలో మూడింట ఒక వంతు కిరోసిన్ తీసుకోండి.  , क्या तुमने कभी केरोसीन और पानी को या पानी और तेल को आपस में मिलाकर देखा है? क्या पानी व केरोसीन एक-दूसरे में घुल जाते हैं? क्या तेल और पानी एक-दूसरे में घुलनशील हैं? क्या केरोसीन और तेल एक-दूसरे में घुल जाएँगे? (14) आओ इसे देखने के लिए एक सरल प्रयोग करें।  दो परखनलियों में एक-तिहाई केरोसीन लो।
మొదటిదానిలో టెస్ట్ ట్యూబ్ కొబ్బరి నూనెలో మూడింట ఒక వంతు జోడించండి.  ఏమైంది? పరీక్షా గొట్టంలో మూడింట ఒక వంతు రెండవ పరీక్ష గొట్టంలోకి పోయాలి.  , पहली में करीब एक-तिहाई परखनली नारियल का तेल डालो।  क्या हुआ? दूसरी परखनली में करीब एक-तिहाई परखनली पानी डालो।
ఏమైంది? కొబ్బరి నూనె యొక్క కరిగే సామర్థ్యం మరియు కిరోసిన్లో నీరు మధ్య తేడా ఏమిటి? (15) వి. వి  , क्या हुआ? नारियल के तेल और पानी की केरोसीन में घुलनशीलता में क्या अन्तर है? (15) ध्  ध्
54  రేవ్ చేయండి.  , 54  रवे बनाओ।
"యూరియా నీటిలో కరిగేదని మీరు కరిగే అంశంపై అధ్యాయంలో చూశారు.  మేము ఈ ద్రావణాన్ని వేడి చేస్తే, ఎక్కువ యూరియా దానిలో కరిగిపోతుందని మీరు కూడా చూశారు.  ", तुमने घुलनशीलता के अध्याय में देखा था कि यूरिया पानी में घुलनशील है।  तुमने यह भी देखा था कि अगर हम इस घोल को गरम करें तो उसमें और अधिक यूरिया घुल जाता है।
"చల్లగా ఉన్నప్పుడు, అధిక (పరిష్కారం కాని) యూరియా పరిమాణం ద్రావణం నుండి రేవ్స్ రూపంలో వస్తుంది.  ఈ ప్రక్రియను రేవ్ అంటారు.  ", ठण्डा होने पर यूरिया की अतिरिक्त (अघुलित) मात्रा रवों के रूप में घोल में से बाहर निकल आती है।  इस प्रक्रिया को रवे बनना कहते हैं।
"మెరుగైన రేవ్ చేయడానికి, మేము ఈ ప్రక్రియను కొంత జాగ్రత్తగా చేయాలి.  రావ్స్ చిత్రాన్ని గీయడానికి ప్రయత్నించడం అవసరం.  ", बेहतर रवे बनाने के लिए हमें यही प्रक्रिया थोड़े ध्यान से करनी होती है।  रवों का चित्र बनाने की कोशिश ज़रूरी है।
"దీని ఆధారంగా, ఒక పదార్ధం యొక్క అన్ని రేవ్‌లు ఒకే ఆకారంలో ఉన్నాయని విద్యార్థులు అర్థం చేసుకోగలరు.  కొన్ని పదార్థాలు చేద్దాం.  ", इसी के आधार पर छात्र समझ पाएँगे कि किसी पदार्थ के सारे रवे एक जैसी शक्ल के होते हैं।  आओ कुछ पदार्र्थोंे के रवे बनाएँ।
యూరియా రేవ్: టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 1 నుండి 5 మి.లీ వాడండి. నీరు తీసుకోండి  దీనికి సుమారు 8 గ్రాముల యూరియా జోడించండి.  , यूरिया के रवे: प्रयोग 1 एक परखनली में 5 मि.ली. पानी लो।  उसमें लगभग 8 ग्राम यूरिया डालो।
"యూరియా అంతా కరిగిందా? కాకపోతే, యూరియా అంతా కరిగిపోయే వరకు టెస్ట్ ట్యూబ్‌ను వేడి చేయండి.  చల్లబరచడానికి పరిష్కారం ఉంచండి.  ", क्या सारा यूरिया घुल गया? अगर नहीं तो परखनली को तब तक गरम करो जब तक कि सारा यूरिया न घुल जाए।  घोल को ठण्डा होने के लिए रख दो।
అరగంట తరువాత పరీక్ష గొట్టాన్ని గమనించండి.  అందులో యూరియా రావా కనిపించిందా? (1) రావులను జాగ్రత్తగా చూడండి.  , आधे घण्टे बाद परखनली का अवलोकन करो।  क्या उसमें यूरिया के रवे दिखे? (1) रवों को गौर से देखो।
అవసరమైతే లెన్స్ ఉపయోగించండి.  వాటి ఆకారం ఏమిటి? గీయండి మరియు చూపించు.  , अगर ज़रूरत हो तो लेंस का उपयोग करो।  इनका आकार कैसा है? चित्र बनाकर दिखाओ।
(2) యూరియా రేవ్స్ ఇతర సమూహాలలో తయారవుతాయా? (3)  బెంజోయిక్ యాసిడ్ రేవ్: ప్రయోగం 2 గ్లాస్ బీకర్‌లో పోయాలి.  , (2) क्या अन्य टोलियों में यूरिया के ऐसे ही रवे बने? (3)  बेंज़ोइक अम्ल के रवे: प्रयोग 2 एक काँच के बीकर में डालो।
30  మిల్లీ నీరు తీసుకోండి  , 30  मि.ली. पानी लो।
దాని గురించి. 1  , इसमें लगभग  1
"గ్రామ్ బెంజాయిక్ ఆమ్లం. బెంజాయిక్ ఆమ్లాన్ని కరిగించడానికి, ద్రావణాన్ని వేడి చేసి, ఆపై చల్లబరుస్తుంది.  ", ग्राम बेंज़ोइक अम्ल  बेंज़ोइक अम्ल को घोलने के लिए घोल को गरम करो और फिर ठण्डा होने के लिए रख दो।
"అరగంట తరువాత, బీకర్‌లోని బెంజాయిక్ ఆమ్ల స్రావాలను జాగ్రత్తగా చూడండి.  బెంజాయిక్ యాసిడ్ రేవ్స్ ఎలా ఉంటాయి? మీ కాపీలో చిత్రాన్ని తయారు చేసి చూపించండి.  ", आधे घण्टे बाद बीकर में बेंज़ोइक अम्ल के रवों को ध्यान से देखो।  बेंज़ोइक अम्ल के रवे कैसे दिखते हैं? अपनी कॉपी में चित्र बनाकर दिखाओ।
(4)  55  , (4) ।  55
రావుల పరిమాణం మరియు రంగు అన్ని సమూహాలలో ఒకేలా చూపించాయా?  అలమ్ రేవ్: ప్రయోగం 3 పరీక్షా గొట్టంలో ఆలుమ్ పోయాలి.  , क्या सभी टोलियों में रवों का आकार एवं रंग एक-सा दिखा?  फिटकरी के रवे: प्रयोग 3 एक परखनली में फिटकरी डालो।
5  మిల్లీ నీరు తీసుకోండి  , 5  मि.ली. पानी लो।
ఇందులో  1  , इसमें  1
"గ్రామ్  ఆలుమ్ అంతా నీటిలో కరిగిందా? (6) లేకపోతే పరీక్షా గొట్టాన్ని వేడి చేసి, ద్రావణాన్ని గోరువెచ్చని నీటితో నింపిన బీకర్‌లో ఉంచండి, అల్యూమ్ కరిగిన వెంటనే చల్లబరుస్తుంది.  ", ग्राम  क्या सारी फिटकरी पानी में घुल गई? (6) नहीं तो परखनली को गरम करो और फिटकरी के घुलते ही इस घोल को गुनगुने पानी से भरे एक बीकर में ठण्डा होने को रख दो।
"ఒక గంట తర్వాత పరీక్షా గొట్టాన్ని జాగ్రత్తగా చూడండి.  అలుమ్ రేవ్స్ పరిష్కారం నుండి బయటకు వచ్చాయా? (7) రావా ఆకారం ఏమిటి? (8) తమలో తాము చర్చించుకోవడం ద్వారా, ఆలుమ్, యూరియా మరియు బెంజాయిక్ ఆమ్ల స్రావాలను పోల్చండి.  "," एक घण्टे बाद परखनली को ध्यान से देखो।  क्या घोल में से फिटकरी के रवे बाहर निकले? (7) रवों का आकार कैसा है? (8) आपस में चर्चा करके फिटकरी, यूरिया और बेंज़ोइक अम्ल के रवों की तुलना करो।"
(9) రేవ్స్ చేయడానికి మరొక ప్రక్రియ కూడా ఉపయోగించబడుతుంది.  ఉప్పు ద్రావణం నుండి ఉప్పును తిరిగి పొందడానికి నీరు ఆవిరైపోతుందని విభజన అధ్యాయంలో మీరు చూశారు.  , (9) रवे बनाने के लिए एक और प्रक्रिया का भी इस्तेमाल होता है।  पृथक्करण अध्याय में तुमने देखा था कि नमक के घोल में से नमक वापस प्राप्त करने के लिए पानी का वाष्पन करना पड़ता है।
"వపన అనే క్రియను రేవ్ చేయడానికి కూడా ఉపయోగిస్తారు.  ప్రయోగం 4 లో, బాష్పీభవన చర్య ద్వారా రావా చేయడానికి ప్రయత్నిస్తాము.  ", रवे बनाने के लिए वाष्पन क्रिया का भी उपयोग किया जाता है।  प्रयोग 4 में हम वाष्पन की क्रिया से रवे बनाकर देखेंगे।
రేవ్ నుండి బాష్పీభవనం: ప్రయోగం 4 నాలుగు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.  వాటిపై లేబుల్ అతికించడం ద్వారా 1 నుండి 4 వరకు సంఖ్యను ఉంచండి.  , वाष्पन से रवे: प्रयोग 4 चार परखनलियाँ लो।  इन पर लेबल चिपकाकर 1 से 4 तक नम्बर डाल लो।
ప్రతి టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 10 మి.లీ. నీరు తీసుకోండి  మొదటి టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 1 గ్రాముల నీలం తోథ్రా వేసి కరిగించండి.  , हर परखनली में 10 मि.ली. पानी लो।  पहली परखनली में 1 ग्राम नीला थोथा डालकर घोल लो।
"అదేవిధంగా, రెండవ, మూడవ మరియు నాల్గవ పరీక్ష గొట్టాలలో 1-1 గ్రాముల ఆక్సాలిక్ ఆమ్లం, యూరియా మరియు ఉప్పును కలిపి ఒక పరిష్కారం చేయండి.  నాలుగు గ్లాస్ స్లైడ్‌లను కడిగి ఆరబెట్టండి.  "," इसी तरह दूसरी, तीसरी व चौथी परखनली में 1-1 ग्राम ऑक्सेलिक अम्ल, यूरिया और नमक डालकर घोल बना लो।  काँच की चार स्लाइडों को धोकर सुखा लो।"
"వాటిని కూడా లేబుల్ చేసి, 1 నుండి 4 వరకు సంఖ్యలను ఉంచండి.  ఇప్పుడు మొదటి స్లైడ్‌లో 4-5 చుక్కల నీలం రంగు ద్రావణాన్ని డ్రాప్పర్‌తో పోయాలి.  ", इन पर भी लेबल लगाकर 1 से 4 तक नम्बर डाल लो।  अब एक ड्रॉपर से पहली स्लाइड पर 4-5 बूँदें नीले थोथे के घोल की डालो।
"అదేవిధంగా, రెండవ స్లైడ్‌లో ఆక్సాలిక్ ఆమ్లం, మూడవ భాగంలో యూరియా మరియు నాల్గవ తేదీన 4-4, 5-5 చుక్కల ఉప్పు ద్రావణాన్ని పోయాలి.  డ్రాప్పర్ నుండి కొత్త పరిష్కారం తీసుకునే ముందు నీటితో బాగా కడగాలి.  "," इसी तरह दूसरी स्लाइड पर ऑक्सेलिक अम्ल, तीसरी पर यूरिया और चौथी पर नमक के घोल की 4-4, 5-5 बूँदें डालो।  ड्रॉपर से नया घोल लेने से पहले उसे पानी से अच्छी तरह धो लेना।"
56  గంట తర్వాత అన్ని స్లైడ్‌లను గమనించండి.  , 56  घण्टे भर बाद सभी स्लाइडों का अवलोकन करो।
"వాటిపై పోసిన ద్రావణాల నీరు ఎక్కడికి పోయింది? (10) స్లైడ్‌లలో చేసిన రావాస్‌ను సూక్ష్మదర్శిని క్రింద ఒక్కొక్కటిగా గమనించి, క్రింది పట్టికను పూరించండి.  రేవ్స్ పరిమాణాన్ని చెప్పడానికి చిత్రాన్ని గీయండి.  ", इन पर डाले गए घोलों का पानी कहाँ गया? (10) स्लाइडों पर बने रवों का एक-एक करके सूक्ष्मदर्शी से अवलोकन करो और नीचे दी गई तालिका भरो।  रवों का आकार बताने के लिए चित्र बनाओ।
(11)  పట్టిక 1 పదార్థం 1.  , (11)  तालिका 1 पदार्थ 1.
బ్లూ థాత్  2.  , नीला थोथा  2.
ఆక్సాలిక్ ఆమ్లం. 3.  , ऑक्सेलिक अम्ल  3.
యూరియా  4.  , यूरिया  4.
ఉ ప్పు. రావ్స్ యొక్క రంగు. , नमक  रवों का रंग
రావ్స్ పరిమాణం. అన్ని పదార్ధాల రావా ఒకే పరిమాణంలో ఉందా? (12) మీ బృందం యొక్క నీలి లోయను ఇతర సమూహాలతో పోల్చండి.  , रवों का आकार  क्या सभी पदार्थों के रवों का आकार एक जैसा है? (12) अपनी टोली के नीले थोथे के रवों की तुलना अन्य टोलियों से करो।
"అన్ని టోట్స్ నీలం లోయ యొక్క ఒకే పరిమాణాన్ని కలిగి ఉన్నాయా? (13) అదేవిధంగా, మిగిలిన పదార్థం యొక్క రావ్స్ పరిమాణాన్ని ఇతర సమూహాలతో పోల్చండి.  మీరు నీలా తోథా యొక్క పెద్ద రవా పొందాలనుకుంటే, బ్లూ థాత్ యొక్క ద్రావణాన్ని సాసర్తో కప్పబడిన బీకర్లో ఉంచండి.  ", क्या सभी टोलियों के नीले थोथे के रवों का आकार एक-सा है? (13) इसी तरह शेष पदार्थ के रवों के आकार की तुलना भी अन्य टोलियों से करो।  यदि तुम नीला थोथा के बड़े-बड़े रवे प्राप्त करना चाहो तो एक बीकर में नीले थोथे का घोल एक तश्तरी से ढँ ककर रख दो।
"మీరు మూడు, నాలుగు రోజులు క్షేమంగా వదిలేస్తే, మీకు చాలా పెద్ద రేవ్స్ లభిస్తాయి.  ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  ", तीन-चार दिन तक बिना छेड़े रखा रहने दोगे तो काफी बड़े-बड़े रवे मिलेंगे।  अभ्यास के सवाल 1.
మిశ్రీ నిజానికి చక్కెర రావా.  చక్కెర మిఠాయిని ఎలా తయారు చేయాలో ప్రయత్నించండి.  , मिश्री वास्तव में शक्कर का रवा है।  कोशिश करके पता करो कि मिश्री कैसे बनाई जाती है।
"మీకు కావాలంటే, చక్కెర మిఠాయిని మీరే చేసుకోండి.  2.  ", चाहो तो खुद भी मिश्री बनाओ।  2.
"ప్రయోగం 3 లో అల్యూమ్ రేవ్ చేయడానికి, మీరు అల్యూమ్ ద్రావణాన్ని నెమ్మదిగా చల్లబరచాలి.  పరిష్కారం వేగంగా చల్లబరచడానికి అనుమతిస్తే ఏమి జరుగుతుంది? ఉపయోగించడం తెలుసుకోండి  ", प्रयोग 3 में फिटकरी के रवे बनाने के लिए तुमने फिटकरी के घोल को धीरेधीरे ठण्डा किया था।  यदि घोल को तेज़ी से ठण्डा होने दिया जाए तो क्या होगा? प्रयोग करके पता करो।
వి  వి  , ध्  ध्
57  క్రోమాటోగ్రఫీ అంటే మిశ్రమం ద్వారా వేరు చేయబడిన పదార్థాలు.  , 57  क्रोमेटोग्राफी यानी मिश्रण से अलग होते पदार्थ।
"ప్రతి పదార్థాన్ని స్వచ్ఛమైన రూపంలో వేర్వేరు పదార్ధాల మిశ్రమం నుండి విడిగా పొందడం రసాయన శాస్త్రవేత్తల ప్రధాన పని.  ఈ పని కోసం ఫిల్టరింగ్, గ్లీనింగ్, రేవ్ మేకింగ్ మరియు పాక్షిక స్వేదనం వంటి పద్ధతులు ఉపయోగించబడతాయి.  "," विभिन्न पदार्थों के मिश्रणों में से प्रत्येक पदार्थ को शुद्ध रूप में अलग-अलग प्राप्त करना रसायनज्ञों का एक प्रमुख काम रहा है।  इस काम के लिए छानने, बीनने से लेकर रवे बनाने और आंशिक आसवन (ढद्धठ्ठड़द्यत्दृदठ्ठथ् ड्डत्द्मद्यत्थ्थ्ठ्ठद्यत्दृद) जैसी विधियाँ इस्तेमाल की जाती हैं।"
"కానీ క్రోమాటోగ్రఫీ విషయం వేరే విషయం.  క్రోమాటోగ్రఫీ లేనప్పుడు, సేంద్రీయ కెమిస్ట్రీ యొక్క ఇటువంటి వేగవంతమైన అభివృద్ధి సాధ్యం కాదని చెప్పడం చాలా సరైంది.  ", मगर क्रोमेटोग्राफी की बात ही कुछ और है।  इसके बारे में तो यह कहना ठीक रहेगा कि शायद क्रोमेटोग्राफी की अनुपस्थिति में कार्बनिक रसायन शास्त्र का इतना तेज़ विकास सम्भव न हो पाता।
"ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివర చేరుకుంది.  ఆకుపచ్చ పదార్థం ఒక్కటే కాదు, రెండు పదార్ధాల మిశ్రమం అని స్పష్టమైంది.  "," नली के दूसरे छोर तक पहुँच गया।  स्पष्ट दिख रहा था कि हरा पदार्थ इकलौता नहीं था, बल्कि दो पदार्थों का मिश्रण था।"
"ఈ పదార్థాన్ని క్లోరోఫిల్-ఎ మరియు క్లోరోఫిల్-బి అంటారు.  సుద్ద మరియు కాగితంపై మేము చేసిన క్రోమాటోగ్రఫీలో, నీరు (ద్రవం) దిగువ నుండి ఎక్కడం మీరు ఎంత క్రోమాటోగ్రఫీలో గమనించాలి.  ", यही पदार्थ क्लोरोफिल-ए और क्लोरोफिल-बी कहलाए।  कैसी-कैसी क्रोमेटाग्र्े ााफी आपने ध्यान दिया होगा कि हमने चॉक व कागज़ पर जो क्रोमेटोग्राफी की थी उसमें पानी (तरल पदार्थ) नीचे से ऊपर चढ़ रहा था।
"మరోవైపు, క్లోరోఫిల్‌తో చేసిన ప్రయోగంలో, ద్రవం (ఇది బహుశా నీరు కాకపోవచ్చు) పై నుండి క్రిందికి విడుదలవుతుంది.  మొదటి అర్థం సుద్ద క్రోమాటోగ్రఫీని ఆరోహణ (sthmmaddhddaddth) క్రోమాటోగ్రఫీ అని పిలుస్తారు, రెండవది అవరోహణ (dhddmdhddaddtdh) క్రోమాటోగ్రఫీ అంటారు.  ", दूसरी ओर क्लोरोफिल वाले प्रयोग में तरल पदार्थ (जो शायद पानी नहीं था) ऊपर से नीचे की ओर बहाया गया था।  पहली यानी चॉक वाली क्रोमेटोग्राफी को चढ़ती (ठ्ठद्मड़ड्ढदड्डत्दढ़) क्रोमेटोग्राफी कहते हैं जबकि दूसरी वाली को उतरती (ड्डड्ढद्मड़ड्ढदड्डत्दढ़) क्रोमेटोग्राफी कहते हैं।
కాబట్టి ఇది మొదటి వర్గీకరణ.  కాబట్టి క్రోమాటోగ్రఫీ అని పిలువబడే ఈ పద్ధతి ఏమిటో చూడండి.  , तो यह हो गया पहला वर्गीकरण।  तो देखें कि क्रोमेटोग्राफी नामक यह विधि है क्या चीज़।
"వాస్తవానికి, రసాయన శాస్త్రంలో వేరు చేయడానికి ఉపయోగించే చాలా పద్ధతులు రోజువారీ పద్ధతుల యొక్క అధునాతన రూపాలు.  కానీ క్రోమాటోగ్రఫీ అనేది రోజువారీ అనుభవాల నుండి బయటపడని పద్ధతుల్లో ఒకటి.  ", दरअसल रसायन शास्त्र में पृथक्करण के लिए उपयोग में लाई जाने वाली अधिकांश विधियाँ रोज़मर्रा की विधियों के ही परिष्कृत रूप हैं।  मगर क्रोमेटोग्राफी उन विधियों में से है जो रोज़ाना के अनुभवों में से नहीं उभरी है।
"బాగా ఈ పద్ధతి చాలా సులభం.  మరియు 52-53 పేజీలలో, మీరు మీరే ఆనందించారు.  ", वैसे यह विधि है बहुत आसान।  और पेज 52-53 में आप स्वयं इसका आनन्द ले चुके हैं।
"అసలైన, ఈ పద్ధతిని అర్థం చేసుకోవడానికి ఇది కూడా ఉత్తమ మార్గం.  (అసలు వ్యాసం. "," दरअसल, इस विधि को समझने का सर्वोत्तम तरीका भी यही है।  (मूल लेख।"
"క్రోమాటోగ్రఫీ యొక్క అదే రెండు పద్ధతులు ఇవ్వబడ్డాయి, కాబట్టి అవి ఇక్కడ తొలగించబడ్డాయి.  )  ", में क्रोमेटोग्राफी करने की वही दो विधियाँ दी गई हैं इसलिए यहाँ इन्हें छोड़ा जा रहा है।  )
"అయితే, దీనిని అనేక ఇతర మార్గాల్లో వర్గీకరించవచ్చు.  కానీ మొదట క్రోమాటోగ్రఫీ యొక్క సాధారణ వివరణను ప్రదర్శించవచ్చు.  ", वैसे इसका वर्गीकरण कई और तरह से किया जा सकता है।  लेकिन पहले क्रोमेटोग्राफी का एक सामान्य विवरण प्रस्तुत कर सकते हैं।
"వాస్తవానికి, క్రోమాటోగ్రఫీ కోసం రెండు పరస్పరం కరగని పదార్థాలు అవసరం.  ఈ రెండు పరస్పరం కరగని పదార్థాలను రెండు దశలు (्ठ्ठ्ठदद्म्मड्ढड्ढद्म्म) అంటారు.  ", दरअसल क्रोमेटोग्राफी के लिए ज़रूरी हैं दो परस्पर अघुलनशील पदार्थ।  इन दो परस्पर अघुलनशील पदार्थों को दो प्रावस्थाएँ (द्रण्ठ्ठद्मड्ढद्म) कहा जाता है।
"మా మిశ్రమం ఈ రెండు దశల మధ్య వేలాడుతోంది లేదా వేలాడుతోంది.  నేను చెప్పినట్లుగా, క్రోమాటోగ్రఫీ లేకపోతే, కనీసం సేంద్రీయ కెమిస్ట్రీ అంత వేగంగా పెరిగేది కాదు.  "," हमारा मिश्रण इन्हीं दो प्रावस्थाओं के बीच लटका या टँगा होता है।  जैसा कि मैंने कहा, क्रोमेटोग्राफी न होती तो कम से कम कार्बनिक रसायन इतनी तेज़ी से तरक्की न करता।"
"క్రోమాటోగ్రఫీ చాలా ఉపయోగకరమైన పద్ధతి.  ఇది విభజనలో మాత్రమే కాకుండా, పదార్థాల గుర్తింపు మరియు స్వచ్ఛతలో కూడా ప్రభావవంతంగా ఉంటుందని రుజువు చేస్తుంది.  ", क्रोमेटोग्राफी अत्यन्त उपयोगी विधि है।  यह सिर्फ पृथक्करण में ही नहीं बल्कि पदार्थों की पहचान व उनकी शुद्धता की जाँच में भी कारगर साबित होती है।
"ఈ రెండు దశలు చాలా రకాలుగా ఉంటాయి.  మేము మా ప్రయోగంలో చేసినట్లుగా, మేము ఒక ఘన దశ (సుద్ద లేదా బ్లాటింగ్ కాగితం) మరియు ఒక ద్రవ (నీరు) తీసుకున్నాము.  "," ये दो प्रावस्थाएँ कई किस्म की हो सकती हैं।  जैसा कि हमने अपने प्रयोग में किया था, एक ठोस प्रावस्था (चॉक या सोख्ता कागज़) ली और एक तरल (पानी)।"
"ఘన దశ పరిష్కరించబడింది (స్థిర) మరియు ద్రవం కదులుతోంది.  అదేవిధంగా, మేము ఘన మరియు వాయు దశను కూడా తీసుకోవచ్చు; పరస్పరం కరగని రెండు ద్రవాలు కూడా తీసుకోవచ్చు.  ", ठोस प्रावस्था स्थिर (अचल) थी और तरल गतिमान।  इसी तरह हम एक ठोस व एक गैस प्रावस्था भी ले सकते हैं; दो परस्पर अघुलनशील तरल पदार्थ भी लिए जा सकते हैं।
"అంటే, క్రోమాటోగ్రఫీ అనేక రకాలుగా ఉంటుంది: ఘన-ద్రవం, ఘన-వాయువు, ద్రవం-ద్రవం, ద్రవం-వాయువు.  ఈ ఆసక్తికరమైన మరియు ప్రభావవంతమైన పద్ధతి ఇరవయ్యవ శతాబ్దం ప్రారంభంలో కనుగొనబడింది.  "," यानी क्रोमेटोग्राफी कई किस्म की हो सकती है: ठोस-द्रव, ठोस-गैस, द्रव-द्रव, द्रव-गैस।  इस रोचक व कारगर विधि का आविष्कार बीसवीं सदी की शुरुआत में हुआ था।"
అది 1907.  సోవియట్ శాస్త్రవేత్త మిఖాయిల్ సెమెనోవిచ్ త్వెట్ మొదట ఆకుల ఆకుపచ్చ రంగును విశ్లేషించడానికి దీనిని ఉపయోగించారు.  , 1907 की बात है।  सोवियत वैज्ञानिक मिखैल सेमेनोविच त्स्वेत ने सबसे पहले इसका उपयोग पत्तियों के हरे रंग के विश्लेषण के लिए किया था।
"త్వెట్ అల్యూమినియం ఆక్సైడ్ పౌడర్‌ను ఒక గాజు గొట్టంలోకి నింపి, ఆకుల నుండి పొందిన ఆకుపచ్చ ఆకులను ఈ గొట్టం యొక్క ఒక చివర ఉంచండి.  ఇప్పుడు ట్యూబ్ నిలబడి, అతను ఈ చివర (గ్రీన్ ఎండ్) నుండి కొంత ద్రవాన్ని పోయడం ప్రారంభించాడు.  ", त्स्वेत ने एल्युमिनियम ऑक्साइड का चूरा एक काँच की नली में भर लिया और इस नली के एक सिरे पर पत्तियों से प्राप्त हरे रंग को डाला।  अब नली को खड़ा करके उसने कोई द्रव इसी सिरे (हरे रंग वाले सिरे) से डालना शुरू किया।
అల్యూమినియం ఆక్సైడ్ నుండి ద్రవం నెమ్మదిగా బయటకు వస్తుంది. మేము ఇక్కడ &#39;ఘన-ద్రవ క్రోమాటోగ్రఫీ&#39; గురించి మాత్రమే మాట్లాడుతాము.  , द्रव धीरे-धीरे एल्युमिनियम ऑक्साइड में से रिसता हुआ  हम यहाँ सिर्फ ‘ठोस-द्रव क्रोमेटोग्राफी’ की बात करेंगे।
"అన్ని క్రోమాటోగ్రఫీ సూత్రప్రాయంగా ఒకేలా ఉన్నప్పటికీ, సాంకేతికత స్థాయిలో సంక్లిష్టత పెరుగుతుంది.  &#39;సాలిడ్-ఫ్లూయిడ్ క్రోమాటోగ్రఫీ&#39; చేయడం చాలా సులభం, కానీ. "," हालाँकि सिद्धान्त रूप में सभी क्रोमेटोग्राफी समान हैं मगर तकनीक के स्तर पर जटिलता बढ़ती जाती है।  ‘ठोस-द्रव क्रोमेटोग्राफी’ करना वैसे तो आसान है, मगर"
".  ఎడ్యుకేషనల్ రిఫరెన్స్, జనవరి - ఫిబ్రవరి 1997  "," ।  शैक्षणिक संदर्भ, जनवरी-फरवरी 1997"
"58  విభజన యొక్క నాణ్యతను పెంచాలంటే, అదే క్రోమాటోగ్రఫీని అధునాతన మరియు ఖరీదైన పరికరాలతో చేయాలి.  ", 58  पृथक्करण की गुणवत्ता बढ़ाना हो तो इसी क्रोमेटोग्राफी को परिष्कृत व महँगे उपकरणों से भी करना पड़ता है।
"అవి ఎక్కడ ఉన్నా అవి నల్ల మచ్చలుగా కనిపిస్తాయి.  సహజంగానే, ఈ ప్రయోగంలో, క్రోమాటోగ్రామ్‌లో పదార్థం యొక్క కణాలు ఎక్కడ ఉన్నాయో మీకు మాత్రమే తెలుస్తుంది.  "," जहाँ-जहाँ होंगे, वे काले धब्बों के रूप में दिखने लगेंगे।  ज़ाहिर है इस प्रयोग में आपको मात्र यही पता चलेगा कि क्रोमेटोग्राम पर पदार्थ के कण कहाँ-कहाँ थे।"
"కానీ పదార్థాలు పొందబడవు - అవి సల్ఫర్ చర్య ద్వారా నాశనం అయి ఉండాలి.  (సరే, ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి మార్గాలు ఉన్నాయి. ", लेकिन पदार्थ प्राप्त नहीं होंगे — वे तो गन्धक के अम्ल से क्रिया करके नष्ट हो चुके होंगे।  (वैसे इस समस्या से निपटने के तरीके हैं।
)  &#39;ఘన-ద్రవ క్రోమాటోగ్రఫీ&#39;లో యాభై నాలుగు రకాల ఘనపదార్థాలు మరియు ద్రవాలు. , )  ‘ठोस-द्रव क्रोमेटोग्राफी’ में पचासों प्रकार की ठोस व द्रव
"దశలు తీసుకోవచ్చు.  ఉదాహరణకు, మేము ఇప్పటికే కాల్షియం కార్బోనేట్ మరియు కాగితాన్ని (అంటే సెల్యులోజ్) ఉపయోగించాము.  "," प्रावस्थाएँ ली जा सकती हैं।  मसलन, कैल्शियम कार्बोनेट और कागज़ (यानी सेल्यूलोज़) का उपयोग तो हम कर ही चुके हैं।"
"ఇవి కాకుండా, అల్యూమినియం ఆక్సైడ్ (అల్యూమినా), సిలికాన్ ఆక్సైడ్ (సిలికా - అవును, ఇసుక) మొదలైనవి విస్తృతంగా ఉపయోగిస్తారు.  అయోడిన్ ఆవిరితో నిండిన పెట్టెలో క్రోమాటోగ్రామ్ ఉంచడం ఒక మార్గం.  "," इनके अलावा एल्युमिनियम ऑक्साइड (एल्युमिना), सिलिकॉन ऑक्साइड (सिलिका — जी हाँ, रेत) आदि का उपयोग बहुतायत से किया जाता है।  एक तरीका यह भी होता है कि क्रोमेटोग्राम को आयोडीन वाष्प से भरे एक डिब्बे में रख दिया जाए।"
"సేంద్రీయ పదార్థాలు ఉన్న ప్రదేశాలలో అయోడిన్ ఎక్కువగా అంటుకుంటుంది.  అందువల్ల, ఈ మచ్చలు కనిపిస్తాయి.  ", आयोडीन उनउन जगहों पर ज़्यादा चिपकती है जहाँ कार्बनिक पदार्थ होते हैं।  इसलिए ये धब्बे-पट्टियाँ नज़र आने लगते हैं।
"బహిరంగ ప్రదేశంలో ఉంచినప్పుడు అయోడిన్ తిరిగి ఎగురుతుంది.  అదేవిధంగా, ద్రవ దశ కోసం, పెట్రోల్, క్లోరోఫామ్, ఆల్కహాల్, బెంజీన్ మొదలైనవి ఉపయోగించవచ్చు.  "," खुली हवा में रखने पर आयोडीन वापस उड़ जाती है।  इसी तरह तरल प्रावस्था के लिए पेट्रोल, क्लोरोफॉर्म, अल्कोहल, बेन्ज़ीन आदि न जाने कितने पदार्थों का उपयोग किया जा सकता है।"
"మార్గం ద్వారా, ద్రవ దశ ఎంపికలో మరింత వైవిధ్యం ఉంది.  పదార్థాల ఉనికిని చూడటానికి ఇంకా చాలా మార్గాలు ఉన్నాయి.  ", वैसे तरल प्रावस्था के चयन में ही ज़्यादा विविधता होती है।  पदार्थों की उपस्थिति को देखने के कई और तरीके हैं।
"వాటిలో కొన్ని చాలా అధునాతనమైనవి.  నేను పైన చెప్పినట్లుగా, క్రోమాటోగ్రఫీని వేరు కాకుండా పదార్థాల గుర్తింపు మరియు స్వచ్ఛత కోసం ఉపయోగించవచ్చు.  "," इनमें से कुछ तो बेहद परिष्कृत होते हैं।  जैसा कि मैंने ऊपर कहा था, क्रोमेटोग्राफी का उपयोग पृथक्करण के अलावा पदार्थों की पहचान व शुद्धता की जाँच के लिए भी किया जा सकता है।"
"ఈ మూడు ఉపయోగాలను పరిశీలిద్దాం - వేరుచేయడం, పదార్థాల గుర్తింపు మరియు స్వచ్ఛతను పరీక్షించడం - ఒక్కొక్కటిగా.  వేర్వేరు ప్రయోజనాల కోసం క్రోమాటోగ్రఫీ ఎలా చేయబడుతుందో ఇప్పుడు అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తాము.  "," आइए, इन तीनों उपयोगों — पृथक्करण, पदार्थों की पहचान और शुद्धता की जाँच — को एक-एक करके देखते हैं।  अब हम यह समझने की कोशिश करते हैं कि विभिन्न उद्देश्यों के लिए क्रोमेटोग्राफी कैसे की जाती है।"
"1.  వేరుచేసే పదార్థాలు: క్రోమాటోగ్రఫీ ద్వారా వేరుచేయడం గురించి మాట్లాడేటప్పుడు, మిశ్రమంలోని అన్ని పదార్ధాలను (లేదా కొన్నిసార్లు ఎంచుకున్న పదార్ధం) పొందాలని మేము కోరుకుంటున్నాము.  "," 1.  पदार्थों को अलग-अलग करना: जब हम क्रोमेटोग्राफी से पृथक्करण की बात करते हैं, तो इसका मतलब यह होता है कि हम चाहते हैं कि मिश्रण के सारे पदार्थ (या कभी-कभी कोई चुनिन्दा पदार्थ) हमें प्राप्त हो जाएँ।"
దీని అర్థం మనకు గణనీయమైన మిశ్రమం ఉంది.  ఇక్కడ పెద్ద మొత్తం యొక్క అర్ధాన్ని స్పష్టం చేయడం ముఖ్యం.  , इसका मतलब हमारे पास मिश्रण काफी मात्रा में है।  यहाँ काफी मात्रा का अर्थ स्पष्ट करना ज़रूरी है।
"క్రోమాటోగ్రఫీ సందర్భంలో, &#39;తగినంత పరిమాణం&#39; కొన్ని మిల్లీగ్రాముల వరకు ఉంటుంది.  సాధారణ క్రోమాటోగ్రఫీతో మీరు 5-10 మి.గ్రా తీసుకోవచ్చు. వరకు వేరు చేయవచ్చు  ", क्रोमेटोग्राफी के सन्दर्भ में ‘काफी मात्रा’ का अर्थ चन्द मिलीग्राम तक हो सकता है।  सामान्य क्रोमेटोग्राफी से आप 5-10 मि.ग्रा. तक का पृथक्करण कर सकते हैं।
"అధిక పీడన క్రోమాటోగ్రఫీ చేస్తే, ఈ వాల్యూమ్ మైక్రోగ్రాములలో కూడా ఉంటుంది.  రంగులేని లేదా తెలుపు పదార్థం, కానీ దానికి ముందు ఒక విషయం అర్థం చేసుకోవడం ముఖ్యం.  "," यदि उच्च दबाव क्रोमेटोग्राफी कर रहे हैं, तो यह मात्रा माइक्रोग्राम में भी हो सकती है।  रंगहीन या सफेद पदार्थ लेकिन उससे पहले शायद एक बात समझ लेना ज़रूरी है।"
క్రోమాటోగ్రఫీ అంటే &#39;కలర్-పెయింటింగ్&#39; అని అర్ధం.  కానీ క్రోమాటోగ్రఫీ నుండి క్రోమాటిక్ పదార్థాలను మాత్రమే వేరు చేయడం అవసరం లేదు.  , क्रोमेटोग्राफी का शाब्दिक अर्थ ‘रंग-चित्र’ होता है।  परन्तु यह ज़रूरी नहीं है कि क्रोमेटोग्राफी से सिर्फ रंगीन पदार्थों का ही पृथक्करण किया जाए।
"ఆకుల ఆకుపచ్చ పదార్థం మొదట్లో విశ్లేషించబడినందున, క్రోమాటోగ్రఫీ అనే పేరు ఈ పద్ధతికి అతికించబడింది.  తెలుపు మరియు రంగులేని పదార్థాలను విశ్లేషించడంలో ఈ పద్ధతి సమానంగా ప్రభావవంతంగా ఉంటుంది.  "," चूँकि शुरू में पत्तियों के हरे पदार्थ का विश्लेषण किया गया था, इसलिए क्रोमेटोग्राफी नाम इस विधि से चिपक गया है।  सफेद व रंगहीन पदार्थों के विश्लेषणपृथक्करण में भी यह विधि समान रूप से कारगर है।"
"అయితే అలాంటి పదార్ధాలను సుద్ద లేదా కాగితంపై వేరు చేసినప్పటికీ, విభిన్న పదార్థాలు ఉన్నాయని మనకు ఎలా తెలుస్తుంది అనే ప్రశ్న ఖచ్చితంగా మీ మనస్సులో తలెత్తుతుంది.  దీనిని పరిష్కరించడానికి అనేక మార్గాలు ఉన్నాయి.  ", परन्तु आपके मन में यह सवाल ज़रूर उठेगा कि अगर चॉक या कागज़ पर ऐसे पदार्थ अलग-अलग हो भी गए तो हमें पता कैसे चलेगा कि अलग-अलग पदार्थ हैं कहाँ-कहाँ।  यह पता करने के कई तरीके हैं।
"విభజన ప్రయోజనాల కోసం మేము సాధారణంగా కాలమ్ (అనగా కాలమ్) క్రోమాటోగ్రఫీని ఉపయోగిస్తాము.  మిశ్రమం యొక్క వాల్యూమ్ తగ్గినప్పుడు, చక్కటి పొర (టూత్‌పిక్) క్రోమాటోగ్రాఫ్ చేయబడుతుంది.  ", पृथक्करण की दृष्टि से हम आम तौर पर स्तम्भ (यानी कॉलम) क्रोमेटोग्राफी का इस्तेमाल करते हैं।  मिश्रण की मात्रा कम होने पर महीन परत (द्यण्त्द थ्ठ्ठन्र्ड्ढद्ध) क्रोमेटोग्राफी की जाती है।
"కాలమ్ క్రోమాటోగ్రఫీ కోసం, ఘన దశ గాజు గొట్టంలో నిండి ఉంటుంది.  అంటే, ఘన దశ యొక్క కాలమ్ ఏర్పడుతుంది.  ", स्तम्भ क्रोमेटोग्राफी के लिए ठोस प्रावस्था को काँच की एक नली में भर लिया जाता है।  यानी ठोस प्रावस्था का एक स्तम्भ बन जाता है।
ఈ కాలమ్ ఎగువ చివరలో మిశ్రమాన్ని కరిగిన స్థితిలో ఉంచారు.  ఇప్పుడు ద్రవ దశను పోయడం ప్రారంభించండి.  , इस स्तम्भ के ऊपरी सिरे पर मिश्रण घुलित अवस्था में डाल दिया जाता है।  अब तरल प्रावस्था को ऊपर से डालना शुरू करते हैं।
"క్రమంగా, ద్రవ దశ క్రిందికి కదులుతుంది మరియు మిశ్రమంలోని వివిధ పదార్థాలు వేర్వేరు వేగంతో కదులుతాయి.  ద్రవ దశ ట్యూబ్ యొక్క దిగువ చివరకి చేరుకున్నప్పుడు క్రోమాటోగ్రఫీని ఆపివేస్తే, పరిస్థితి కొంతవరకు వైపు ఉన్న చిత్రం లాగా ఉంటుంది.  "," धीरे-धीरे तरल प्रावस्था नीचे की ओर बढ़ती है और साथ में मिश्रण के विभिन्न पदार्थ अलग-अलग गति से बढ़ते हैं।  जब तरल प्रावस्था नली के निचले सिरे तक पहुँचे, उस समय यदि क्रोमेटोग्राफी रोक दी जाए तो स्थिति कुछ बाजू के चित्र जैसी होगी।"
"దీని యొక్క. ఉదాహరణకు, సాధారణ కాంతిలో తెలుపు లేదా రంగులేని అనేక పదార్థాలు ఉన్నాయి కాని అవి అతినీలలోహిత కాంతిలో కనిపించినప్పుడు అవి రంగురంగులగా కనిపిస్తాయి.  ", इसमें से  मसलन कई पदार्थ ऐसे होते हैं जो सामान्य रोशनी में तो सफेद या रंगहीन होते हैं मगर पराबैंगनी प्रकाश में देखने पर रंगीन नज़र आते हैं।
"అంటే, క్రోమాటోగ్రఫీని చేసిన తరువాత, క్రోమాటోగ్రామ్‌ను అతినీలలోహిత కాంతి కింద ఉంచడం ద్వారా చూడవచ్చు.  అదే విధంగా, సాంద్రీకృత సల్ఫర్ యొక్క ఆమ్లంతో చర్య తీసుకోవడం ద్వారా అనేక సేంద్రియ పదార్థాలు నలుపు-గోధుమ రంగులోకి మారుతాయి.  ", यानी क्रोमेटोग्राफी करने के बाद क्रोमेटोग्राम को पराबैंगनी प्रकाश में रखकर देखा जा सकता है।  इसी तरह कई कार्बनिक पदार्थ सान्द्र गन्धक के अम्ल के साथ क्रिया करके काले-कत्थई पड़ जाते हैं।
"ఈ ఆమ్లం క్రోమాటోగ్రామ్ మీద పిచికారీ చేయబడి, దానిని కొద్దిగా వేడి చేస్తే, పదార్థం 59. వాస్తవానికి అన్ని పనులను విడిగా చేయవచ్చు కాని కష్టంతో చేయవచ్చు.  ", यदि क्रोमेटोग्राम पर इस अम्ल का छिड़काव किया जाए और फिर उसे थोड़ा गरम कर दिया जाए तो पदार्थ 59  बेशक सारे पदार्थ अलग-अलग किए जा सकते हैं मगर मुश्किल से।
"దీని కోసం, మొత్తం కాలమ్ ట్యూబ్ నుండి మరియు వివిధ పదార్ధాలను కనిపించే భాగాలను బయటకు తీయవచ్చు.  ప్రతి పదార్థాన్ని ద్రావకంలో కరిగించడం ద్వారా ఈ వేర్వేరు భాగాలను పొందవచ్చు.  ", इसके लिए पूरे कॉलम को नली से बाहर निकालकर उन हिस्सों को अलग-अलग किया जा सकता है जिनमें विभिन्न पदार्थ नज़र आ रहे हैं।  इन अलग-अलग हिस्सों में से प्रत्येक पदार्थ को किसी विलायक में घोलकर प्राप्त किया जा सकता है।
కానీ ఆచరణలో ఈ పని కోసం సాపేక్షంగా సరళమైన పద్ధతిని అనుసరిస్తారు.  కష్టపడుట.  , मगर व्यवहार में इसी काम के लिए एक अपेक्षाकृत सरल विधि अपनाई जाती है।  मुश्किल काम है।
"అందువల్ల, తమలో తాము పోల్చాల్సిన పదార్థాల క్రోమాటోగ్రఫీ ఏకకాలంలో జరుగుతుంది.  ఉదాహరణకు, మీరు ఒక మొక్క నుండి ఒక పదార్థాన్ని పొందారని అనుకుందాం.  ", इसलिए किया यह जाता है कि जिन पदार्थों की आपस में तुलना करनी हो उनकी क्रोमेटोग्राफी एक साथ की जाती है।  जैसे मान लीजिए आपने किसी वनस्पति में से एक पदार्थ प्राप्त किया है।
ఈ పదార్ధం కొలెస్ట్రాల్ అని మీరు అంచనా వేస్తున్నారు.  ఈ ప్రామాణిక కొలెస్ట్రాల్ యొక్క మీ పదార్థం మరియు క్రోమాటోగ్రఫీతో ఎక్కడి నుంచో మరియు కలిసి కొలెస్ట్రాల్ యొక్క పరీక్ష-తనిఖీ చేసిన నమూనాను మీరు పొందుతారు.  , आपका अनुमान है कि यह पदार्थ कोलेस्ट्रॉल है।  आप कहीं से कोलेस्ट्रॉल का एक जाँचा-परखा नमूना लाएँगे और अपने पदार्थ और इस मानक कोलेस्ट्रॉल की क्रोमेटोग्राफी साथ-साथ कर डालेंगे।
"రెండూ ఒకే దూరానికి చేరుకుంటే, మీ పదార్ధం కొలెస్ట్రాల్ అని దాదాపుగా చెప్పవచ్చు.  రెండూ వేర్వేరు దూరాలకు చేరుకుంటే, మీ పదార్ధం కొలెస్ట్రాల్ కాదని చెప్పవచ్చు.  ", यदि दोनों एक ही दूरी तक पहुँचते हैं तो लगभग यकीन से कहा जा सकता है कि आपका पदार्थ कोलेस्ट्रॉल ही है।  यदि दोनों अलग-अलग दूरी तक पहुँचते हैं तो पक्के तौर पर कहा जा सकता है कि आपका पदार्थ कोलेस्ट्रॉल नहीं है।
పై పరిస్థితిలో క్రోమాటోగ్రఫీ ఆగదు.  ట్యూబ్ యొక్క దిగువ చివర నుండి ద్రవం ప్రవహించటానికి అనుమతించబడుతుంది మరియు ఫ్లాస్క్‌లలో సేకరిస్తారు.  , उपरोक्त स्थिति में क्रोमेटोग्राफी को रोका नहीं जाता।  तरल को नली के निचले सिरे से बहने दिया जाता है और उसे फ्लास्कों में एकत्रित कर लिया जाता है।
"ద్రవంతో ఎప్పుడు, ఏ పదార్థం వస్తోందో మాకు తెలియదు, కాబట్టి తక్కువ మొత్తంలో ద్రవం (25-25 మి.లీ చెప్పండి) విడిగా సేకరిస్తారు.  అటువంటి ప్రతి భిన్నం విడిగా ఉంచబడుతుంది.  "," हमें यह तो पता नहीं है कि तरल पदार्थ के साथ कब-कौन-सा पदार्थ आ रहा है, इसलिए तरल पदार्थ की थोड़ी-थोड़ी मात्रा (मान लीजिए 25-25 मि.ली.) अलग-अलग एकत्रित की जाती है।  ऐसे प्रत्येक अंश को अलग-अलग ही रखा जाता है।"
"తరువాత, వీటిని విశ్లేషిస్తే, ఏవి కలపవచ్చో మనం చూడవచ్చు.  ఈ రకాన్ని క్రోమాటోగ్రఫీలో బ్లాటింగ్ కాగితంతో సులభంగా పోల్చవచ్చు.  ", बाद में इनका विश्लेषण करके देखते हैं किन-किन को आपस में मिलाया जा सकता है।  इस प्रकार की तुलना सोख्ता कागज़ वाली क्रोमेटोग्राफी में आसानी से की जा सकती है।
"రెండు పదార్ధాలను తగిన ద్రావకాలలో కరిగించి, ప్రతి వైపు ఒక చుక్కను వేయడం ద్వారా ఒకే కాగితంపై క్రోమాటోగ్రఫీని వర్తించండి.  మీ పని పూర్తయింది.  ", दोनों पदार्थों को उपयुक्त विलायकों में घोलकर एक ही कागज़ पर पास-पास उनकी एक-एक बूँद लगाकर क्रोमेटोग्राफी कर लें।  आपका काम हो गया।
2.  ఖచ్చితత్వం పరీక్ష మరియు గుర్తింపు: ఈ రెండు ఉపయోగాలు సరిగ్గా ఒకే విధంగా ఉంటాయి.  , 2.  शुद्धता की जाँच व पहचान: ये दोनों उपयोग दरअसल एक जैसे हैं।
ప్రత్యేకత ఏమిటంటే క్రోమాటోగ్రఫీ సహాయంతో ఈ పనులు చాలా తక్కువ మొత్తంలో పదార్థాలతో చేయవచ్చు.  దీని సూత్రం చాలా సులభం.  , विशेषता यह है कि क्रोमेटोग्राफी की मदद से ये काम पदार्थ की बहुत कम मात्रा के साथ किए जा सकते हैं।  इसका सिद्धान्त बहुत आसान है।
"మార్గం ద్వారా, ఈ పని కోసం చక్కటి పొర క్రోమాటోగ్రఫీని కూడా ఉపయోగిస్తారు.  ఫైన్ లేయర్ క్రోమాటోగ్రఫీకి ఘన దశ యొక్క చక్కటి పొరను సిద్ధం చేయాలి.  ", वैसे इसी काम के लिए महीन परत क्रोमेटोग्राफी भी इस्तेमाल में लाई जाती है।  महीन परत क्रोमेटोग्राफी के लिए ठोस प्रावस्था की एक महीन परत तैयार करनी होती है।
మిగిలిన పని గ్లాస్ ప్లేట్‌లో చక్కటి పొరను తయారు చేయడం ద్వారా పేపర్ క్రోమాటోగ్రఫీ లాగా జరుగుతుంది.  ఈ చర్చ ద్వారా కాలమ్ క్రోమాటోగ్రఫీ నుండి పొందిన సారాంశాలు ఎలా విశ్లేషించబడతాయో మీరు అర్థం చేసుకోవాలి.  , काँच की एक प्लेट पर महीन परत तैयार करके शेष काम कागज़ क्रोमेटोग्राफी की तरह किया जाता है।  वैसे इस चर्चा से आप समझ गए होंगे कि स्तम्भ क्रोमेटोग्राफी से प्राप्त अंशों का विश्लेषण किस तरह किया जाता है।
"ద్రవ దశ ఘన దశలో ముందుకు సాగినప్పుడు, ప్రతి పదార్థం దానితో ఒక నిర్దిష్ట వేగంతో కదులుతుంది.  ఇప్పుడు ఈ విషయం రెండు విధాలుగా చూడవచ్చు.  ", जब ठोस प्रावस्था पर तरल प्रावस्था आगे बढ़ती है तो प्रत्येक पदार्थ उसके साथ एक निश्चित गति से आगे बढ़ता है।  अब इस बात को दो तरह से देखा जा सकता है।
"కాబట్టి ఇప్పుడు మేము స్వచ్ఛత తనిఖీకి వచ్చాము.  కాగితం లేదా చక్కటి పొరపై క్రోమాటోగ్రఫీని చేయండి మరియు పదార్ధం క్రోమాటోగ్రామ్‌లో ఒకే ప్రదేశంగా కనిపిస్తే, ఆ పదార్ధం స్వచ్ఛమైనదని దాదాపుగా ఖచ్చితంగా చెప్పవచ్చు.  ", तो अब आते हैं शुद्धता की जाँच पर।  कागज़ पर या महीन परत पर क्रोमेटोग्राफी करें और क्रोमेटोग्राम में पदार्थ एक ही धब्बे के रूप में दिखे तो लगभग पक्की बात है कि पदार्थ शुद्ध है।
"&#39;దాదాపు ఖచ్చితంగా విషయం&#39; పూర్తి కావడానికి కొంచెం కష్టపడాలి.  ద్రవ దశలో స్వల్ప మార్పు తరువాత, మళ్ళీ క్రోమాటోగ్రఫీ పదార్ధం అదే మచ్చలుగా చూపిస్తే, ఆ పదార్ధం స్వచ్ఛమైనదని నమ్ముతారు.  "," ‘लगभग पक्की बात’ को पक्की करने के लिए थोड़ा और परिश्रम करना पड़ेगा।  यदि तरल प्रावस्था में थोड़ा परिवर्तन करने के बाद फिर से क्रोमेटोग्राफी करने पर भी पदार्थ एक ही धब्बे के रूप में दिखता है, तो यकीन मानिए कि वह पदार्थ शुद्ध है।"
"మరియు ఈ పరీక్ష నిజంగా MG యొక్క వంద వ భాగంతో కూడా చేయవచ్చు.  మొదట, క్రోమాటోగ్రఫీని ఆపకపోతే ద్రవం నిరంతరం ప్రవహించటానికి అనుమతించబడితే, ఒక నిర్దిష్ట వాల్యూమ్ ద్రవం ప్రవహించిన తర్వాత మొదటి పదార్ధం ఘన దశ చివరికి చేరుకుంటుంది.  "," और यह जाँच वाकई मि.ग्रा. के सौवें भाग के साथ भी की जा सकती है।  पहला, कि यदि क्रोमेटोग्राफी को रोका न जाए तरल पदार्थ को लगातार बहने दिया जाए, तो तरल का एक निश्चित आयतन बह जाने के बाद पहला पदार्थ ठोस प्रावस्था के अन्तिम छोर पर पहुँचेगा।"
"అప్పుడు అది ద్రవంతో బయటకు ప్రవహిస్తుంది.  దీని తరువాత, కొంత ద్రవాన్ని ప్రవహించిన తరువాత, తదుపరి పదార్ధం ప్రవహిస్తుంది.  "," फिर यह तरल पदार्थ के साथ बहकर बाहर निकल जाएगा।  इसके बाद तरल का कुछ आयतन बहने के बाद अगला पदार्थ बहेगा, वगैरह।"
"మీరు అదే విషయాన్ని మరొక విధంగా ఉంచితే - ద్రవ ఘన ముగింపుకు చేరుకోవడానికి ముందు లేదా ముందు క్రోమాటోగ్రఫీని ఆపివేస్తే, మిశ్రమంలోని అన్ని పదార్థాలు ఘన దశలో వేర్వేరు దూరాలకు చేరుకోవాలి.  స్వచ్ఛత కోసం పరీక్షించే ఉద్దేశ్యంతో క్రోమాటోగ్రఫీని చేస్తున్నప్పుడు, మా పదార్థం ద్రవ చివర నుండి సగం దూరానికి చేరుకునే విధంగా పరిస్థితులు సర్దుబాటు చేయబడతాయి.  "," यदि इसी बात को दूसरी तरह से रखें तो — यदि तरल के ठोस के अन्तिम छोर तक पहुँचने या उससे पहले ही क्रोमेटोग्राफी को रोक दिया जाए, तो मिश्रण के सारे पदार्थ ठोस प्रावस्था पर विभिन्न दूरियों तक पहुँुच चुके होंगे।  सही मायने में शुद्धता की जाँच के मकसद से क्रोमेटोग्राफी करते वक्त परिस्थितियाँ कुछ इस तरह एडजस्ट की जाती हैं कि हमारा पदार्थ तरल के अन्तिम छोर से लगभग आधी दूरी तक पहुँचे।"
"ఈ క్రోమాటోగ్రఫీ పదేపదే పునరావృతమైతే మరియు పరిస్థితులు ప్రతిసారీ ఒకే విధంగా ఉంటే, ప్రతిసారీ పదార్థం ఒక నిర్దిష్ట దూరానికి చేరుకుంటుంది.  క్రోమాటోగ్రఫీ యొక్క అనేక ఇతర రూపాలు మనం చర్చించలేదు.  ", यदि यह क्रोमेटाग्र्े ााफी बार-बार करें और हर बार परिस्थितियाँ एक-सी हों तो हर बार प्रत्येक पदार्थ एक निश्चित दूरी तक ही पहुँचता है।  क्रोमेटोग्राफी के कई और रूप हैं जिनकी चर्चा हमने नहीं की है।
కానీ క్రోమాటోగ్రఫీ యొక్క పరిస్థితులను ఒకే విధంగా ఉంచడం చాలా వి. వి 60  , परन्तु क्रोमेटोग्राफी की परिस्थितियाँ एक-सी रखना बहुत ध्  ध् 60
"సబ్లిమేషన్ పదార్థాల అంత్యక్రియల ఆస్తి.  సాధారణంగా, మనం దృ things మైన వస్తువులను వేడి చేసినప్పుడు, అవి మొదట కరిగి, తరువాత ఆవిరైపోతాయని మేము ఆశిస్తున్నాము.  "," ऊध्र्वपातन पदार्थों का एक मज़ेदार गुण।  आम तौर पर हम जब ठोस चीज़ों को गरम करते हैं तो हमारी उम्मीद होती है कि वे पहले पिघलेंगी, फिर वाष्पित होंगी।"
"కానీ ఈ క్రమం ప్రతి పదార్ధంలో కనిపిస్తుందా? ఘన స్థితి నుండి నేరుగా ఆవిరిగా మారే కొన్ని పదార్థాలు కూడా ఉన్నాయి.  ఉదాహరణకు, లాలాజలం (అనగా అమ్మోనియం క్లోరైడ్) మరియు అయోడిన్.  ", मगर क्या यह क्रम हर पदार्थ में देखा जाता है? कुछ ऐसे पदार्थ भी होते हैं जो ठोस अवस्था से सीधे वाष्प में परिवर्तित हो जाते हैं।  मसलन नौसादर (यानी अमोनियम क्लोराइड) और आयोडीन।
"నవార్ చాలా సులభమైన పదార్థం.  దానిని వేడి చేయడం ద్వారా, అది ఆవిరిలా ఎగురుతుంది కాని కరగదు అని మీరే చూడవచ్చు.  ", नौसादर तो काफी आसानी से मिलने वाला पदार्थ है।  इसे गरम करके आप खुद देख सकते हैं कि यह भाप बनकर उड़ जाता है मगर पिघलता नहीं।
"ఈ చర్యను ఉద్ధరణ అంటారు.  రెండవ విషయం ఏమిటంటే, ఒక ద్రవం యొక్క ఆవిరి పీడనం ఏ ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఉంటుంది, అది ఆ ద్రవం యొక్క స్వభావంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.  ", इस क्रिया को ऊध्र्वपातन कहते हैं।  दूसरी बात यह है कि किस तापमान पर किसी द्रव का वाष्प दाब कितना होगा यह उस द्रव की प्रकृति पर निर्भर करता है।
"అంటే, వివిధ ద్రవాల ఆవిరి పీడనం ఏ ఉష్ణోగ్రతలోనైనా భిన్నంగా ఉంటుంది.  ఘన ద్రవాల మాదిరిగా, ప్రతి ఘన పదార్ధం ద్రవాల వలె నిరంతరం ఆవిరైపోతుంది.  ", यानी किसी भी तापमान पर विभिन्न द्रवों का वाष्प दाब अलग-अलग होता है।  ठोस का वाष्प दाब द्रवों की तरह प्रत्येक ठोस पदार्थ भी निरन्तर वाष्पित होता रहता है।
"ఆవిరి మొత్తం చాలా తక్కువగా ఉండటం భిన్నమైనది, మనం దానిని కూడా కొలవడం లేదు.  అయినప్పటికీ, మనం ఒక ఘన పదార్థాన్ని వాక్యూమ్ పాత్రలో ఉంచితే, దానిలోని కొన్ని అణువులు ఆవిరైపోతాయి.  ", यह बात अलग है कि वाष्प की मात्रा इतनी कम होती है कि हम उसे नाप तक नहीं पाते।  बहरहाल यदि किसी ठोस पदार्थ को हम निर्वात बरतन में रख दें तो उसके कुछ अणु वाष्पित हो जाते हैं।
కాబట్టి ఆ పాత్రలోని కొంత పదార్థం ఆవిరిగా నిండి ఉంటుంది.  ఇది దాని స్వంత స్థిర ఆవిరి పీడనాన్ని కలిగి ఉంటుంది.  , लिहाज़ा उस बरतन में उस पदार्थ की कुछ मात्रा वाष्प के रूप में भर जाती है।  इसका अपना निश्चित वाष्प दाब होता है।
"అనాయాస యొక్క ఈ నాణ్యత ఈ కొన్ని నిర్దిష్ట పదార్ధాలలో మాత్రమే కనబడుతుందా లేదా అన్ని పదార్ధాలలో ఉన్న సాధారణ ఆస్తి కాదా అనేది ప్రశ్న. మరియు మనకు ఈ ఆస్తి అన్ని పదార్ధాలలో ఉంటే, అప్పుడు మనం ఎందుకు చూడలేము.  అసలైన, మేము ప్రతిరోజూ ఈ చర్యను చూస్తాము మరియు అనుభూతి చెందుతాము.  "," सवाल यह है कि क्या ऊध्र्वपातन का यह गुण इन कुछ विशिष्ट पदार्थों में ही पाया जाता है या यह एक सामान्य गुण है जो सभी पदार्थों में होता है? और यदि यह गुण सभी पदार्थों में होता है तो हमें दिखता क्यों नहीं।  दरअसल हम इस क्रिया को रोज़ाना देखते, महसूस करते हैं।"
మేము బట్టల అల్మరాలో &#39;ఫినైల్&#39; మాత్రలను ఉంచుతాము.  ఆమె నెమ్మదిగా ఎగురుతూ ఉంటుంది.  , ‘फिनाइल’ की गोलियाँ हम कपड़ों की अलमारी में रखते हैं।  वह धीरे-धीरे उड़ती रहती हैं।
"అదేవిధంగా, మనకు అనేక ఘనపదార్థాల వాసన వస్తుంది.  ఈ వాసన వాస్తవానికి మనకు చేరుతుంది ఎందుకంటే వాటి బాష్పీభవనం వల్ల మాత్రమే.  ", इसी प्रकार से कई ठोस पदार्थों की गन्ध हमें आती है।  यह गन्ध वास्तव में उनके वाष्पीकरण के कारण ही हम तक पहुँुंचती है।
"ఘన బాష్పీభవన రేటు చాలా ఎక్కువగా ఉంటే, దానిని అస్థిర ఘనంగా పిలుస్తారు.  ద్రవాల బాష్పీభవనం గురించి మీకు కొంచెం తెలుసు.  ", यदि किसी ठोस पदार्थ की वाष्पन की दर काफी ज़्यादा है तो उसे वाष्पशील ठोस कह सकते हैं।  द्रवों के वाष्पन के विषय में तो आप थोड़ा बहुत जानते ही हैं।
"ఏదేమైనా, ఈ చర్యను క్లుప్తంగా ఇక్కడ పునరావృతం చేయడం సరికాదు.  నీరు లేదా కిరోసిన్ వంటి ద్రవాన్ని బహిరంగంలోకి విడుదల చేసినప్పుడు, అది నెమ్మదిగా ఆవిరైపోయి ఎగిరిపోతుంది.  ", फिर भी यहाँ संक्षेप में इस क्रिया को दोहरा लेना अनुचित न होगा।  जब पानी या मिट्टी के तेल जैसे किसी द्रव को खुले में छोड़ देते हैं तो धीरे-धीरे वह वाष्पित होकर उड़ जाता है।
"క్లోజ్డ్ వాక్యూమ్ పాత్రలో అదే ప్రయోగం చేస్తే, పరిస్థితి కొద్దిగా భిన్నంగా ఉంటుంది.  కొంత సమయం తరువాత, మొత్తం పాత్ర ఆ ద్రవం యొక్క ఆవిరితో నిండి ఉంటుంది.  ", मगर यदि यही प्रयोग एक बन्द निर्वात बरतन में किया जाए तो स्थिति थोड़ी अलग होगी।  कुछ समय बाद पूरा बरतन उस द्रव की वाष्प से भर जाता है।
"ద్రవీభవన స్థానం మరియు మరిగే స్థానం. ఈ పాత్రను కొద్దిగా వేడి చేస్తే, ద్రవంలోని మరికొన్ని అణువులు ఆవిరైపోతాయి.  ", गलनांक व क्वथनांक  यदि अब इस बरतन को थोड़ा गरम किया जाए तो द्रव के थोड़े और अणु वाष्पित हो जाते हैं।
"కానీ నెమ్మదిగా అది మళ్ళీ బ్యాలెన్స్ అవుతుంది.  ఇప్పుడు ఆ పాత్రలో ఆవిరి మొత్తం ఎక్కువగా ఉంటుంది, అప్పుడు దాని పీడనం కూడా ఎక్కువగా ఉంటుంది.  ", मगर धीरे-धीरे फिर से एक सन्तुलन बन जाता है।  अब उस बरतन में वाष्प की मात्रा ज़्यादा होती है तो उसका दाब भी ज़्यादा होता है।
"అంటే, ఉష్ణోగ్రత పెరిగేకొద్దీ ఆవిరి పీడనం పెరుగుతుంది.  ఇక్కడ గుర్తుంచుకోవలసిన రెండు విషయాలు ఉన్నాయి.  ", यानी तापमान बढ़ने के साथ वाष्प दाब बढ़ता जाता है।  यहाँ दो बातें ध्यान में रखने की हैं।
"మొదటి విషయం ఏమిటంటే, వేర్వేరు ఉష్ణోగ్రతలలో ఆవిరి పీడనాన్ని కొలిచేటప్పుడు, మిగిలిన పరిస్థితులు (ద్రవం యొక్క ఉపరితల వైశాల్యం వంటివి) అలాగే ఉంటాయి.  ద్రవం వేడిచేసినప్పుడు ఆవిరి పీడనం పెరుగుతుందని మేము పైన చూశాము.  ", पहली बात तो यह है कि विभिन्न तापमानों पर वाष्प दाब नापते समय शेष परिस्थितियाँ (जैसे द्रव की सतह का क्षेत्रफल) समान रहें।  हमने ऊपर देखा कि द्रव को गरम करने पर उसका वाष्प दाब बढ़ता जाता है।
ఆవిరి పీడనం వాతావరణం యొక్క ఒత్తిడికి సమానంగా మారినప్పుడు పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది.  అప్పుడు ఆ ద్రవం ఉడకబెట్టడం ప్రారంభిస్తుంది.  , एक स्थिति ऐसी आती है जब वाष्प दाब वायुमण्डल के दाब के बराबर हो जाता है।  तब वह द्रव उबलने लगता है।
"ద్రవ ఆవిరి పీడనం వాతావరణ పీడనానికి సమానమైన ఉష్ణోగ్రతను ద్రవం యొక్క సాధారణ మరిగే స్థానం అంటారు.  సహజంగానే, బాహ్య పీడనం తగ్గితే ద్రవం తక్కువ ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఉడకబెట్టబడుతుంది.  "," जिस तापमान पर किसी द्रव का वाष्प दाब वायुमण्डलीय दाब के बराबर हो, उसे हम द्रव का सामान्य क्वथनांक कहते हैं।  ज़ाहिर है, यदि बाहरी दाब कम कर दिया जाए तो द्रव कम तापमान पर उबलने लगेगा।"
పర్వత ప్రాంతాలలో ఈ పరిస్థితి ఉంది.  దీనికి విరుద్ధంగా బాహ్య పీడనం పెరిగితే. , पहाड़ी स्थानों पर यह स्थिति आ जाती है।  इसके विपरीत यदि बाहरी दाब बढ़ा दिया
".  ఎడ్యుకేషనల్ రిఫరెన్స్, మే - జూన్ 1997  "," ।  शैक्षिक संदर्भ, मई-जून 1997"
"61  వదిలివేస్తే, ద్రవ అధిక ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఉడకబెట్టబడుతుంది.  ", 61  जाए तो द्रव ज़्यादा तापमान पर उबलेगा।
ఈ పరిస్థితి ప్రెజర్ కుక్కర్‌లో వస్తుంది.  ఘన యొక్క ఆవిరి పీడనం వాతావరణ పీడనానికి సమానమైన ఉష్ణోగ్రతను వేడి ఉష్ణోగ్రత అని కూడా అంటారు.  , यह स्थिति प्रेशर कुकर में आ जाती है।  जिस तापमान पर किसी ठोस का वाष्प दाब वायुमण्डलीय दाब के बराबर हो जाए उसे ऊध्र्वपातन तापमान या ऊध्र्वपातांक भी कहते हैं।
ఘన యొక్క సాధారణ ద్రవీభవన స్థానం అది కరిగే ఉష్ణోగ్రత.  ఒత్తిడి కూడా దీన్ని ప్రభావితం చేస్తుంది.  , किसी ठोस का सामान्य गलनांक उस तापमान को कहते हैं जिस पर वह पिघलता है।  इस पर भी दाब का असर पड़ता है।
"అందువల్ల వాతావరణ పీడనం వద్ద ఘన ద్రవీభవన ఉష్ణోగ్రతను దాని సాధారణ ద్రవీభవన స్థానం అంటారు.  సాధారణంగా, పీడనం పెరిగేకొద్దీ ఘన ద్రవీభవన స్థానం పెరుగుతుంది.  ", इसलिए हम यह कहते हैं कि वायुमण्डलीय दाब पर किसी ठोस के पिघलने के तापमान को उसका सामान्य गलनांक कहते हैं।  आम तौर पर दाब बढ़ने पर ठोस का गलनांक बढ़ जाता है।
"అంటే, ఘనపదార్థాలు వాటి సాధారణ ద్రవీభవన స్థానం కంటే ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రత వద్ద కరుగుతాయి.  మంచు విషయం వేరు.  ", यानी दाब बढ़ने पर ठोस अपने सामान्य गलनांक से ज़्यादा ताप पर पिघलते हैं।  बर्फ की बात अलग है।
"ఒత్తిడి పెరిగే కొద్దీ దాని ద్రవీభవన స్థానం తగ్గుతుంది.  అన్ని ఘనపదార్థాలు ఉడకబెట్టతాయా? వ్యాసం ప్రారంభంలో, అన్ని ఘనపదార్థాలలో తేలియాడే లక్షణాలు ఉన్నాయా అనే ప్రశ్న అడిగారు.  ", दाब बढ़ने पर उसका गलनांक कम हो जाता है।  क्या सारे ठोस उबलेंगे हमने लेख के शुरू में यह सवाल रखा था कि क्या समस्त ठोस पदार्थों में ऊध्र्वपातन का गुण होगा।
మేము ఇప్పుడు ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం చెప్పే స్థితిలో ఉన్నాము.  అన్ని ఘనపదార్థాలు ఎక్కువ లేదా తక్కువ ఆవిరైపోతాయన్నది నిజం.  , अब हम इस सवाल का जवाब देने की स्थिति में हैं।  यह तो सही है कि समस्त ठोस पदार्थ कम या ज़्यादा वाष्पित होते रहते हैं।
కానీ వాటి ఆవిరి పీడనం చాలా తక్కువ. ఉద్యాన  , मगर उनका वाष्प दाब बहुत कम  ऊध्र्वपातन
"మొదటి విషయం ఏమిటంటే సాధారణంగా ఘనపదార్థాల ఆవిరి పీడనం చాలా తక్కువగా ఉంటుంది.  అంటే, ఘనపదార్థాలు సాధారణంగా ఏదైనా ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఆవిరైపోతాయి.  ", पहली बात तो यह है कि आम तौर पर ठोस पदार्थों का वाष्प दाब बहुत कम होता है।  यानी किसी भी तापमान पर ठोस प्राय: बहुत कम वाष्पित होते हैं।
రెండవ విషయం మరింత ముఖ్యం.  ఆవిరి పీడనం ఉష్ణోగ్రతపై ఆధారపడి ఉంటుందని మేము పైన చూశాము.  , दूसरी बात ज़्यादा महत्व की है।  हम ऊपर देख चुके हैं कि वाष्प दाब तापमान पर निर्भर करता है।
"ఘన వేడి చేసినప్పుడు, ఆవిరి పీడనం పెరుగుతుంది.  కానీ అది కరిగిపోయే పరిస్థితి వస్తుంది.  ", ठोस को गरम करेंगे तो वाष्प दाब बढ़ेगा।  मगर एक ऐसी स्थिति आएगी जब वह पिघल जाएगा।
ద్రవం  థా. , द्रव  पिघलना
ఉద్యాన  ఘన నుండి ఆవిరి ఏర్పడటం గురించి మాట్లాడాము.  , ऊध्र्वपातन  ठोस से वाष्प बनने की बात हमने की।
"చూస్తే, ఇది ఉద్ధరించే చర్య.  కానీ ఈ సందర్భంలో, రెండు విషయాలను గుర్తుంచుకోవడం ముఖ్యం.  ", देखा जाए तो यही ऊध्र्वपातन की क्रिया है।  मगर इस सन्दर्भ में दो बातों का ध्यान रखना ज़रूरी है।
ఉడకబెట్టడం గ్యాస్  , उबलना  गैस
"పదార్థం యొక్క మూడు రాష్ట్రాలు - ఘన, ద్రవ మరియు వాయువు.  వాటిలో - ఉడకబెట్టడం, కరగడం, గందరగోళాన్ని. "," पदार्थ की तीन अवस्थाएँ — ठोस, द्रव एवं गैस।  इनमें परस्पर — उबलना, पिघलना, ऊध्र्वपातन"
అది జరుగుతుంది.  ఉష్ణోగ్రతతో ఒత్తిడి పెరుగుతుంది కాని వాతావరణ పీడనం సమానంగా మారకముందే అది కరుగుతుంది.  ," होता है।  तापमान के साथ दाब बढ़ता है मगर इतना नहीं बढ़ पाता कि वायुमण्डलीय दाब के बराबर हो जाए, इसके पहले ही वे पिघल जाते हैं।"
"అంటే, అన్ని ఘనపదార్థాలు సాధారణ వాతావరణ పీడనం వద్ద ఎత్తులో ఉండవు.  బాష్పీభవనం కోసం, ఘన పదార్థం యొక్క ద్రవీభవన స్థానానికి ముందు ఆవిరి పీడనం వాతావరణ పీడనాన్ని చేరుకోవడం అవసరం.  ", यानी सब ठोस पदार्थों में सामान्य वायुमण्डलीय दाब पर ऊध्र्वपातन नहीं होता।  ऊध्र्वपातन के लिए ज़रूरी है कि ठोस पदार्थ का गलनांक आने से पूर्व उसका वाष्प दाब वायुमण्डलीय दाब के बराबर पहुँच जाए।
అటువంటి పరిస్థితిలో అతను &#39;ఉడకబెట్టడం&#39; ప్రారంభిస్తాడు.  చాలా ఆవిరి బయటకు వస్తుంది మరియు ఆవిరి చల్లబడి తిరిగి ఘనంగా పేరుకుపోతుంది.  , ऐसी स्थिति में वह ‘उबलने’ लगता है।  खूब सारी वाष्प निकलती है और वाष्प ठण्डी होकर वापस ठोस के रूप में जमा हो जाती है।
"ఈ మొత్తం ప్రక్రియను &#39;ఘనపదార్థాల స్వేదనం&#39; అని కూడా పిలుస్తారు.  కానీ ఒత్తిడి తగ్గితే? అవును, బాహ్య పీడనం తగ్గితే, ప్రతి ఘన పదార్ధానికి దాని సాధారణ వాతావరణ పీడనం ఉండాలి. "," इस पूरी प्रक्रिया को ‘ठोस का आसवन’ भी कह सकते हैं।  मगर यदि दबाव कम कर दिया जाए तो? जी हाँ, यदि बाहरी दबाव को कम कर दिया जाए तो प्रत्येक ठोस पदार्थ के लिए ऐसा कोई तापमान अवश्य होगा जहाँ उसका सामान्य वायुमण्डलीय दाब"
"ఆవిరి పీడనం  వేర్వేరు ద్రవాలకు (డి ఇథైల్ ఈథర్, ఇథనాల్, నీరు మరియు పాదరసం) (వరుసగా A, B, C మరియు D) ఆవిరి పీడనం మరియు ఉష్ణోగ్రత మధ్య డ్రా అయిన గ్రాఫ్.  "," वाष्पदाब  विभिन्न द्रवों (डाइ इथाइल ईथर, इथेनॉल, पानी और पारा) के लिए वाष्प दाब और तापमान के बीच खींचा गया ग्राफ (क्रमश: ए, बी, सी और डी)।"
"గ్రాఫ్‌లో చూపిన విరిగిన పంక్తి సాధారణ వాతావరణ పీడనాన్ని చూపుతుంది.  వేర్వేరు ద్రవాల ఆవిరి పీడనం వాతావరణ పీడనానికి సమానంగా ప్రారంభమైనప్పుడు, ద్రవం ఉడకడం ప్రారంభిస్తుంది.  "," ग्राफ में दिखाई गई टूटी रेखा सामान्य वायुमण्डलीय दाब को दर्शा रही है।  जैसे-जैसे विभिन्न द्रवों का वाष्प दाब वायुमण्डलीय दाब के बराबर होने लगता है, द्रव उबलने लगते हैं।"
ఉష్ణోగ్రత (డిగ్రీ సెంటీగ్రేడ్) 62  ఉడకబెట్టడానికి / కరిగించడానికి దాచిన వేడి , तापमान (डिग्री सेंटीग्रेड) 62  उबालने/पिघलाने की गुप्त ऊष्माएँ
"పైకి ఉంటుంది.  ఉదాహరణకు, మంచును చాలా తక్కువ పీడనంతో ఉంచితే, దానిని ఉద్ధరించడం సాధ్యమవుతుంది.  ", ऊध्र्वपातन हो जाएगा।  मसलन बर्फ को यदि बहुत कम दबाव पर रखा जाए तो उसका ऊध्र्वपातन सम्भव है।
"పదార్థాల ద్రవీభవన మరియు మరిగేటప్పుడు వేడి ఉపయోగించబడుతుందని మనకు ఇప్పటికే తెలుసు.  ఒక పదార్ధం కరిగినప్పుడు లేదా ఉడకబెట్టినప్పుడు, అది వేడిని గ్రహిస్తుంది.  ", हम यह तो जानते ही हैं कि पदार्थों के पिघलने व उबलने की क्रिया में ऊष्मा लगती है।  जब कोई पदार्थ पिघलता है या उबलता है तो होता यह है कि वह गर्मी सोखता जाता है।
కానీ దాని ఉష్ణోగ్రత మారదు.  ఈ గ్రహించిన వేడి దాని మార్పు స్థితిలో వెదజల్లుతుంది.  , मगर उसका तापमान नहीं बदलता।  यह सोखी गई गर्मी उसकी अवस्था परिवर्तन में खप जाती है।
దీనిని రహస్య వేడి అంటారు.  ద్రవీభవన యొక్క స్రవించే వేడి భిన్నంగా ఉంటుంది మరియు మరిగే వేడి గుప్త వేడి భిన్నంగా ఉంటుంది.  , इसे गुप्त ऊष्मा कहते हैं।  पिघलने की गुप्त ऊष्मा अलग होती है और उबलने की गुप्त ऊष्मा अलग होती है।
"మొత్తంమీద, ఘన ఆవిరి పీడనం ఏ ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఉందో మనం చూడాలి.  బాహ్య పీడనం అదే విధంగా తగ్గితే, అప్పుడు ఉప్పెన ఉంటుంది.  ", कुल मिलाकर हमें देखना यह होगा कि किस तापमान पर किसी ठोस का वाष्प दाब कितना है।  यदि बाहरी दबाव को उतना ही कर दिया जाए तो ऊध्र्वपातन हो जाएगा।
"కరిగిన ఘనపదార్థాలు కరుగుతాయా? అటువంటి ఘనపదార్థాలలో ద్రవీభవన స్థానానికి ముందు ఆవిరి పీడనం వాతావరణ పీడనానికి సమానంగా మారుతుంది.  అందువల్ల, అవి కరిగే ముందు ఉడకబెట్టడం ప్రారంభమవుతుంది.  ", ऊध्र्वपातित ठोस पिघलेंगे क्या? ऐसे ठोस पदार्थों में गलनांक आने से पूर्व ही वाष्प दाब वायुमण्डलीय दाब के बराबर हो जाता है।  अत: पिघलने से पहले ही ये उबलने लगेंगे।
"అంటే, ఈ ఘనపదార్థాలు సాధారణ వాతావరణ పీడనం వద్ద కరగవు.  వాటిని కరిగించడానికి, మేము ప్రత్యేక ప్రయత్నాలు చేయాలి.  ", यानी सामान्य वायुमण्डलीय दाब पर ये ठोस नहीं पिघलेंगे।  इनको पिघलाने के लिए हमें विशेष जतन करना होगा।
ఇవి ఒత్తిడిని పెంచాల్సి ఉంటుంది.  పీడనం ఎంతగా పెరగాలి అంటే దాని ఆవిరి పీడనం ద్రవీభవన స్థానానికి ముందు పెరిగిన పీడనానికి సమానం కాదు.  , इन पर दबाव बढ़ाना होगा।  दबाव को इतना बढ़ाना होगा कि गलनांक से पूर्व इनका वाष्प दाब उस बढ़े हुए दबाव के बराबर न होने पाए।
గుప్త వేడి కూడా వేడి ఏర్పడే ప్రక్రియలో కలిసిపోతుంది.  ఏదైనా పదార్ధం యొక్క గుప్త వేడి దాని ద్రవీభవన మరియు ఉడకబెట్టిన వేడి మొత్తానికి సమానం.  , ऊध्र्वपातन की क्रिया में भी गुप्त ऊष्मा सोखी जाती है।  किसी भी पदार्थ की ऊध्र्वपातन की गुप्त ऊष्मा उसके पिघलने व उबलने की गुप्त ऊष्माओं के योग के बराबर होती है।
ఇప్పుడు పరిస్థితి ఏమిటంటే అన్ని ఘనపదార్థాలు ప్రతి ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఆవిరైపోతాయి.  పెరుగుతున్న ఉష్ణోగ్రతతో బాష్పీభవనం పెరుగుతుంది.  , अब स्थिति यह है कि सभी ठोस पदार्थों का वाष्पन हर तापमान पर होता है।  तापमान बढ़ाने पर वाष्पन बढ़ता है।
కొన్ని ఘనపదార్థాలు ఆవిరి పీడనం ఎంతగా పెరుగుతుందో అది వాతావరణ పీడనానికి సమానంగా మారుతుంది మరియు అవి &#39;ఉడకబెట్టడం&#39;.  దీనిని అప్లిఫ్టింగ్ అంటారు.  , कुछ ठोस पदार्थ ऐसे होते हैं जिनका वाष्प दाब इतना बढ़ जाता है कि वह वायुमण्डलीय दाब के बराबर हो जाता है और वे ‘उबलने’ लगते हैं।  इसे ऊध्र्वपातन कहते हैं।
"స్వేదనం వలె అదే పదార్థాల విభజన మరియు శుద్దీకరణకు ఈ పద్ధతి ఉపయోగపడుతుంది.  కొన్ని ఘనపదార్థాల ఆవిరి పీడనం సమాన వాతావరణ పీడనానికి ఎందుకు పెరుగుతుందనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది, అయితే ఈ పరిస్థితి చాలా ఇతర ఘనపదార్థాలతో జరగదు.  ", ऐसे पदार्थों के पृथक्करण व शोधन में यह विधि ठीक उसी तरह उपयोगी है जैसे कि आसवन।  सवाल यह उठता है कि क्यों कुछ ठोस पदार्थों का वाष्प दाब बढ़कर वायुमण्डलीय दाब के बराबर हो जाता है जबकि अन्य अधिकांश ठोस पदार्थों के साथ यह स्थिति नहीं आती।
"ఈ సందర్భంలో, ఇది ఎందుకు అలా అని నాకు కనీసం తెలియదని నేను చెప్పాలనుకుంటున్నాను.  పదార్థం మార్పుల స్థితిపై మన అవగాహన చాలా పరిమితం కావచ్చు.  ", मैं इस मामले में मात्र यही कहना चाहूँगा कि कम से कम मैं नहीं जानता कि ऐसा क्यों है।  सम्भवत: स्थिति यह है कि पदार्थों की अवस्था परिवर्तन के बारे में हमारी समझ ही काफी सीमित है।
వి  వి  , ध्  ध्
63  నీరు మృదువుగా మరియు గట్టిగా ఉంటుంది. , 63  पानी मृदु और कठोर —
"రసాయన లక్షణాలను గుర్తించడానికి సులభమైన మార్గం ఈ అధ్యాయంలో చాలా తేలికగా ఉపయోగించబడుతుంది మరియు దానిలో చేసిన విషయాలు తరచుగా సాధారణ అనుభవంలో భాగం.  ఈ రోజుల్లో, బట్టలు ఉతకడానికి డిటర్జెంట్లు వాడుతున్నారు మరియు ఆవిరి ఇంజన్లు ఫ్యాషన్ నుండి బయటపడ్డాయి.  ", रासायनिक गुणधर्मों को पहचानने का एक आसान तरीका इस अध्याय के प्रयोग बहुत ही सरलता से किए जा सकते हैं और इसमें जो बातें की गई हैं वे प्राय: आम अनुभव का हिस्सा होती हैं।  आजकल कपड़े-बरतन धोने के लिए डिटर्जेंट का उपयोग होने लगा है और भाप के इंजिन चलन से बाहर हो गए हैं।
"అందువల్ల, పిల్లల అనుభవంలో కొంతవరకు, కఠినమైన నీటి సమస్య అంత స్పష్టంగా మరియు సమానంగా ఉండకపోవచ్చు.  కానీ ఇప్పటికీ వారు ఎక్కడో ఈ సమస్యను ఎదుర్కొంటున్నారు.  ", इसलिए कुछ हद तक बच्चों के अनुभव में कठोर पानी की समस्या उतने स्पष्ट व तल्ख रूप में शायद न आती हो।  मगर फिर भी कहीं न कहीं उनका सामना इस समस्या से होता ही है।
"వంట చేసేటప్పుడు సబ్బు నుండి నురుగు రాకపోవడం లేదా కాయధాన్యాలు వండకపోవడం వంటివి సాధారణమైనవి.  మార్గం ద్వారా, ఒక వ్యక్తి జీవితకాలం కఠినమైన నీటిని మాత్రమే ఉపయోగించడం కొనసాగిస్తే, ఆ నీటిలో &#39;సమస్య&#39; ఉందని అతనికి ఎప్పటికీ తెలియదు.  ", जैसे नहाते समय साबुन से झाग न बनना या दाल न पकना वगैरह सामान्य बातें हैं।  वैसे यदि कोई व्यक्ति आजीवन सिर्फ कठोर पानी का उपयोग करता रहे तो उसे कभी पता नहीं चलेगा कि उस पानी में कोई ‘समस्या’ है।
అదే అతనికి సాధారణం.  సమాన చుక్కలను వేసి ప్రతిసారీ కదిలించు.  , उसके लिए तो वही सामान्य स्थिति होगी।  बराबर बूँदें डाली जाएँ और हर बार उन्हें बराबर हिलाया जाए।
ప్రయోగాలలో జాగ్రత్త వహించడానికి ఇది మంచి పద్ధతి.  తులనాత్మక ఉపయోగం ఉన్న పిల్లల మొదటి పరిచయం ఇది.  , प्रयोगों में सावधानी का यह एक अच्छा अभ्यास हो सकता है।  तुलनात्मक प्रयोग से बच्चों का यह पहला सम्पर्क है।
"రసాయన ప్రయోగాలలో పరికరాల శుభ్రత యొక్క అవసరం ఇక్కడ స్పష్టంగా తెలుస్తుంది.  ఒక చుక్క నీరు లేదా సబ్బు ద్రావణాన్ని ఇక్కడ మరియు అక్కడకు తరలించినట్లయితే, ఫలితం గందరగోళంగా ఉంటుంది.  ", रासायनिक प्रयोगों में उपकरणों की साफ-सफाई की ज़रूरत यहाँ स्पष्ट उभरती है।  एक बूँद पानी या साबुन का घोल भी इधर-उधर हुआ तो नतीजे गड़बड़ा सकते हैं।
ఒక విషయం గుర్తుంచుకోండి.  సోడియం క్లోరైడ్ నీటిలో కరిగినప్పుడు మేము కాఠిన్యాన్ని ఆశించము.  , एक बात का ध्यान रखें।  पानी में सोडियम क्लोराइड घोलने पर हम कठोरता की अपेक्षा नहीं करते।
మేము సాధారణంగా సోడియం క్లోరైడ్ పేరిట ఉప్పును ఉపయోగిస్తాము.  ఇందులో కాల్షియం క్లోరైడ్ సరికానిది.  , आम तौर पर सोडियम क्लोराइड के नाम पर हम नमक का उपयोग करते हैं।  इसमें कैल्शियम क्लोराइड की अशुद्धि मिली होती है।
"ఈ సరికాని కారణంగా, కొన్నిసార్లు సోడియం క్లోరైడ్ నీటిని గట్టిపరుస్తుంది.  ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి రెండు మార్గాలు ఉన్నాయి - ప్రయోగశాల గ్రేడ్ సోడియం క్లోరైడ్‌ను వాడండి లేదా చాలా తక్కువ మొత్తంలో సోడియం క్లోరైడ్‌ను నీటిలో చేర్చండి, తద్వారా సరికాని మొత్తం తక్కువగా ఉంటుంది.  "," इस अशुद्धि की वजह से कभी-कभी सोडियम क्लोराइड पानी को कठोर बना देता है।  इस समस्या से निपटने के दो तरीके हैं — या तो प्रयोगशाला श्रेणी का सोडियम क्लोराइड इस्तेमाल करें या पानी में सोडियम क्लोराइड अत्यन्त कम मात्रा में डालें, ताकि अशुद्धि की मात्रा न्यूनतम रहे।"
"నీటిలోని కాఠిన్యాన్ని పరిశీలిస్తున్నప్పుడు పదార్థాల రసాయన లక్షణాలను పరిశీలిస్తున్నాము.  మొదట వివిధ వనరుల నీటిని పరిశీలించడం ద్వారా, వివిధ ప్రదేశాలలో నీరు సబ్బుతో భిన్నంగా ప్రవర్తిస్తుందని పిల్లలకు తెలుసు.  ", पानी में कठारे ता की जाँच करते हुए हम पदार्थों के रासायनिक गुणधर्मों की ही जाँच कर रहे हैं।  पहले विभिन्न रुाोतों के पानी की जाँच करके बच्चे इस बात से परिचित होते हैं कि अलग-अलग जगह का पानी साबुन के साथ अलग-अलग व्यवहार करता है।
"స్వేదనజలం పోలిక కోసం ఉపయోగించబడింది.  దీని తరువాత, స్వేదనజలంలో వేర్వేరు లవణాలను కరిగించినప్పుడు, ఏ లవణాలు నీటిని కష్టతరం చేస్తాయో చూడవచ్చు, అవి కాదు.  "," तुलना के लिए आसुत पानी का उपयोग किया गया है।  इसके बाद आसुत पानी में अलग-अलग लवण घोलकर देखा जाता है कि कौन-से लवण पानी को कठोर बनाते हैं, कौन-से नहीं।"
కఠినమైన వర్గీకరణ చేయవచ్చు.  ఇది ఏ రకమైన లవణాలు కాఠిన్యాన్ని కలిగిస్తుందో దాని ఆధారంగా ఒక నిర్ణయానికి దారితీయవచ్చు.  , एक मोटा-मोटा वर्गीकरण कर सकते हैं।  इसके आधार पर निष्कर्ष निकालने की प्रक्रिया हो सकती है कि किस तरह के लवण कठोरता पैदा करेंगे।
"ఉపాధ్యాయులు సోడియం క్లోరైడ్, అమ్మోనియం క్లోరైడ్, కాల్షియం క్లోరైడ్, కాల్షియం సల్ఫేట్, మెగ్నీషియం సల్ఫేట్, కాపర్ సల్ఫేట్, సోడియం సల్ఫేట్, కాల్షియం కార్బోనేట్, సోడియం కార్బోనేట్‌తో ప్రయోగాలు చేసినప్పుడు, క్లోరైడ్ లేదా సల్ఫేట్ ఉత్పత్తి కాఠిన్యాన్ని కలిగి ఉండవచ్చు లేదా ఉండకపోవచ్చు.  కానీ కాల్షియం లేదా మెగ్నీషియం ఉంటే, అది ఖచ్చితంగా కాఠిన్యాన్ని ఉత్పత్తి చేస్తుంది. "," जैसे शिक्षकों के साथ जब सोडियम क्लोराइड, अमोनियम क्लोराइड, कैल्शियम क्लोराइड, कैल्शियम सल्फेट, मैग्नीशियम सल्फेट, कॉपर सल्फेट, सोडियम सल्फेट, कैल्शियम कार्बोनेट, सोडियम कार्बोनेट को लेकर प्रयोग किए गए तो वे यह देख पाए कि क्लोराइड या सल्फेट होने से कठोरता पैदा हो भी सकती है, नहीं भी हो सकती है।  मगर कैल्शियम या मैग्नीशियम हो, तो ज़रूर कठोरता पैदा"
డిటర్జెంట్లు వేర్వేరు రసాయనాలు మరియు వాటి ఫోమింగ్ కార్యకలాపాలు కాఠిన్యం సమక్షంలో అడ్డుపడవని ఇక్కడ ఎత్తి చూపడం చాలా ముఖ్యం.  కాబట్టి అన్ని ప్రయోగాలు సబ్బుతో చేయాలి - స్నానపు సబ్బు తీసుకోవడం మనం డిటర్జెంట్ కాకుండా &#39;సబ్బు&#39; మాత్రమే ఉపయోగిస్తున్నట్లు నిర్ధారిస్తుంది.  ," यहाँ एक बात बताना ज़रूरी है कि डिटर्जेंट अलग किस्म के रसायन हैं और कठोरता की उपस्थिति में उनकी झाग देने की क्रिया बाधित नहीं होती।  इसलिए सारे प्रयोग साबुन से करने होंगे — नहाने का साबुन लेने से यह सुनिश्चित हो जाएगा कि हम ‘साबुन’ का ही उपयोग कर रहे हैं, डिटर्जेंट का नहीं।"
"అన్ని ప్రయోగాలు సబ్బు మరియు డిటర్జెంట్ రెండింటితోనూ చేయబడతాయి, తద్వారా తేడా స్పష్టంగా ఉంటుంది.  ప్రయోగాలలో, ప్రతిసారీ నీటి శాతం ఒకే విధంగా ఉన్నప్పుడు, సబ్బు ద్రావణం 64 కి సమానం అని నొక్కి చెప్పబడింది. "," वैसे सारे प्रयोग साबुन और डिटर्जेंट दोनों के साथ किए जाते हैं ताकि अन्तर स्पष्ट हो जाए।  प्रयोगों में इस बात पर काफी ज़ोर दिया गया है कि हर बार पानी की मात्रा एक समान रहे, साबुन के घोल की बराबर64"
"ఇది సంభవిస్తుంది.  ఈ పరికల్పనను మరింత పరీక్షించడానికి అనేక ఇతర లవణాలతో ప్రయోగాలు చేయవలసి ఉంటుంది, అయితే ఈ రకమైన విశ్లేషణ రసాయన పదార్ధాలను పరిచయం చేయడానికి మంచి మార్గం.  ", होती है।  इस परिकल्पना की आगे जाँच के लिए कई अन्य लवणों से प्रयोग करना होगा मगर इस तरह का विश्लेषण रासायनिक पदार्थों के साथ परिचय का एक अच्छा तरीका है।
"అయినప్పటికీ, &#39;కాల్షియం సల్ఫేట్&#39; అంటే &#39;కాల్షియం&#39; మరియు &#39;సల్ఫేట్&#39; అనే రెండు యూనిట్లతో రూపొందించబడిందని పిల్లలకు ఇంకా తెలియదు.  కాబట్టి ఈ విషయాన్ని మొత్తం ఉప్పుకు మాత్రమే పరిమితం చేయడం మంచిది.  ", वैसे बच्चे अभी इस बात से परिचित नहीं हैं कि ‘कैल्शियम सल्फेट’ का मतलब होता है कि वह ‘कैल्शियम’ और ‘सल्फेट’ नामक दो इकाइयों से मिलकर बना है।  इसलिए उनके साथ बात को पूरे लवण तक ही सीमित रहने देना ठीक होगा।
ఇది కూడా అంటారు.  కాఠిన్యం యొక్క ఖచ్చితమైన కొలత కోసం కొన్ని నిర్దిష్ట రసాయనాలను ఉపయోగించాల్సి ఉంటుంది.  , भी कहते हैं।  कठोरता के सटीक मापन के लिए थोड़े विशिष्ट रसायनों का उपयोग करना होता है।
"మార్గం ద్వారా, మీకు కావాలంటే మరియు మీకు సౌకర్యం ఉంటే, అప్పుడు కాఠిన్యాన్ని కొలిచే పద్ధతి మరింత ఇవ్వబడుతుంది.  తరువాతి దశ ఏమిటంటే, కఠినమైన ప్రయోగాల ద్వారా కొన్ని కఠినమైన నీటి నమూనాలను రెండు రకాల కాఠిన్యం ఉన్నాయని అర్థం చేసుకోవాలి - శాశ్వత కాఠిన్యం మరియు తాత్కాలిక కాఠిన్యం.  ", वैसे यदि आप चाहें और आपके पास सुविधा हो तो कठोरता के मापन की विधि आगे दी गई है।  अगले चरण में कुछ कठोर पानी के नमूनों को लेकर प्रयोगों के माध्यम से यह समझने का प्रयास किया जाता है कि कठोरता दो तरह की होती है — स्थाई कठोरता और अस्थाई कठोरता।
నీటి యొక్క వివిధ ఉపయోగాల పరంగా ఈ రెండు రకాల దృ g త్వాల యొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటి అనే ప్రశ్న కూడా ఇక్కడ తలెత్తుతుంది.  కాఠిన్యం యొక్క కొలత కోసం ఒక ప్రయోగం (ప్రయోగం 4 - నురుగు మరియు అవక్షేపణ యొక్క సంబంధం) కూడా ఇవ్వబడుతుంది.  , यहाँ यह सवाल भी उठता है कि पानी के विभिन्न उपयोगों की दृष्टि से इन दो तरह की कठोरताओं का क्या महत्व होगा।  एक प्रयोग (प्रयोग 4 — झाग और अवक्षेप का सम्बन्ध) कठोरता के मापन के लिए भी दिया गया है।
"గుర్తుంచుకోవలసిన విషయం ఏమిటంటే, ఈ ప్రయోగాన్ని ఉపయోగించడం ద్వారా, కాఠిన్యం మొత్తాన్ని సుమారుగా అంచనా వేయవచ్చు.  వాస్తవానికి, ఈ ప్రయోగం కాఠిన్యం యొక్క కొలత కాదు, కాని నీటిలో ఉండే సబ్బు మరియు లవణాల చర్య ద్వారా కఠినమైన నీటిలో ఏర్పడిన అవపాతం ఏర్పడుతుందని అర్థం చేసుకోవడంలో సహాయపడుతుంది మరియు ఈ అవపాతం చేయడానికి చాలా ఖర్చు అవుతుంది.  ", ध्यान रखने की बात यह है कि इस प्रयोग से कठोरता की मात्रा का मोटा-मोटा अनुमान ही लगाया जा सकता है।  दरअसल यह प्रयोग कठोरता के मापन का न होकर यह समझने में मदद करने के लिए है कि कठोर पानी में जो अवक्षेप बनता है वह साबुन और पानी में उपस्थित लवण की क्रिया से बनता है और इसी अवक्षेप को बनाने में साबुन बहुत अधिक खर्च होता है।
"ఈ పేలుడును &#39;సబ్బు పగిలిపోవడం&#39; అంటారు. చివరగా, కఠినమైన నీటిని ఎలా మృదువుగా చేయాలో (ప్రయోగం 5) సంబంధించిన ప్రయోగాలు జరుగుతాయి.  ", इसी अवक्षेप बनने को ‘साबुन का फटना’  अन्त में कठोर पानी को मृदु बनाने के तरीकों से सम्बन्धित प्रयोग (प्रयोग 5) किए जाते हैं।
వి  ఈ అధ్యాయంలోని అన్ని ప్రయోగాలలో స్వేదనజలం ఉపయోగించబడుతుంది; ప్రత్యేకించి ఇతర నీటిని పరీక్షిస్తున్న ప్రయోగాలు తప్ప.  , ध्  इस अध्याय के सारे प्रयोगों में आसुत पानी का ही उपयोग किया जाएगा; सिवाय उन प्रयोगों के जहाँ विशेष रूप से किसी अन्य पानी की जाँच की जा रही है।
వి  65  , ध्  65
నీరు  -  , पानी  —
మృదువైన మరియు కఠినమైన.  మీరు పగలు మరియు రాత్రి నీటిని ఉపయోగిస్తారు.  , मृदु और कठोर।  पानी का उपयोग तो तुम दिन-रात करते हो।
"నీరు అంత ముఖ్యమైన విషయం, అది లేకుండా జీవితాన్ని ined హించలేము.  నీటి యొక్క ఈ ప్రాముఖ్యత దాని లక్షణాల కారణంగా ఉంది.  ", पानी इतनी महत्वपूर्ण चीज़ है कि उसके बिना जीवन की कल्पना भी नहीं की जा सकती।  पानी का यह महत्व उसके गुणों के कारण है।
"మీరు నీటి యొక్క అనేక లక్షణాలను అధ్యయనం చేసారు.  ఇది రోజువారీ జీవితంలో ఉపయోగకరంగా ఉన్నందున, దానిలోని అనేక లక్షణాలను మీరు తెలుసుకుంటారు.  ", तुमने पानी के कई गुणों का अध्ययन किया है।  वैसे भी दैनिक जीवन में उपयोगी होने के कारण तुम इसके कई गुणों को जानते ही होगे।
"నీటి ఉపయోగాలు మరియు లక్షణాల జాబితాను రూపొందించండి.  ఈ అధ్యాయంలో, మేము నీటి యొక్క ప్రత్యేక నాణ్యతను అధ్యయనం చేస్తాము.  ", पानी के उपयोगों और गुणों की एक सूची बनाओ।  इस अध्याय में हम पानी के एक विशेष गुण का अध्ययन करेंगे।
"కానీ దీనికి ముందు, సబ్బుకు నురుగు లభించని నీటిని మీరు ఎప్పుడైనా ఉపయోగించారా?  స్వేదనజలం ప్రతి తదుపరి ప్రయోగానికి, ప్రతి సమూహానికి సుమారు ఒక గ్లూకోజ్ బాటిల్ స్వేదనజలం అవసరం.  ", पर उससे पहले बताओ कि क्या तुमने कभी ऐसे पानी का उपयोग किया है जिसके साथ साबुन लगाने पर झाग नहीं आता?  आसुत पानी आगे के सभी प्रयोगों के लिए प्रत्येक टोली को लगभग एक ग्लूकोज़ बोतल भर आसुत पानी की ज़रूरत पड़ेगी।
"స్వేదనజలం సేకరించడానికి, బయట వర్షంలో విస్తృత మౌత్ వాష్ ఉంచండి.  పాత్రలు బహిరంగ ప్రదేశంలో ఉంచడం చాలా ముఖ్యం, అక్కడ చెట్లు, కౌలింగ్స్, పైకప్పులు మొదలైన వాటి నుండి నీరు రానివ్వదు.  "," आसुत पानी इकट्ठा करने के लिए एक चौड़े मुँुह का बरतन बाहर बारिश में रख दो।  यह ज़रूरी है कि बरतन को किसी खुली जगह में रखा जाए जहाँ उसमें आसपास के किसी पेड़, कवेलू, छत इत्यादि से पानी न टपके।"
"దీనితో పాటు, చుట్టుపక్కల నేల ఈ కుండలో పడదని కూడా గుర్తుంచుకోవాలి.  సేకరించిన వర్షపు నీటిని కార్క్ తో బాగా శుభ్రం చేసిన గ్లూకోజ్ బాటిల్ లో ఉంచండి.  ", इसके साथ-साथ यह सावधानी भी रखनी हाग्े ाी कि इस बरतन में आसपास की मिट्टी उछलकर न गिरे।  इकट्ठे किए गए बारिश के पानी को अच्छी तरह साफ की गई ग्लूकोज़ की बोतल में कॉर्क लगाकर रख लो।
ఇది మీ స్వేదనజలం.  వర్షం మరియు స్వేదనం యొక్క చర్య మధ్య సారూప్యత ఏమిటో మీరు చెప్పగలరా? (1)  , यही तुम्हारा आसुत पानी है।  क्या तुम बता सकते हो कि वर्षा और आसवन की क्रिया में क्या समानता है? (1)
బాత్ సబ్బును డిటర్జెంట్ కాకుండా వాడాలి.  స్వేదనజలంతో సగం సగం బీకర్ నింపండి.  ," इसके लिए नहाने के साबुन का ही उपयोग हो, डिटर्जेंट का नहीं।  एक बीकर को आसुत पानी से लगभग आधा भरें।"
అందులో బాత్ సబ్బు ముక్కలు ఉంచండి.  అది కరగనివ్వండి.  , इसमें नहाने के साबुन के टुकड़े करके डाल दें।  इसे गलने दें।
"అప్పుడు బాగా కదిలించి పిండి చేయండి.  ద్రావణం చాలా మందంగా ఉంటుంది, దానిలో 5-10 చుక్కలను స్వేదనజలంలో మూడవ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో పోయడం వల్ల చాలా నురుగు ఏర్పడుతుంది.  ", फिर अच्छे से हिलाकर घोल बना लें।  घोल इतना गाढ़ा हो कि एक तिहाई परखनली आसुत पानी में इसकी 5-10 बूदँू ें डालने पर खूब झाग पैदा हो।
0.66, ।  66
"ఈ అధ్యాయంలో ఇదే విషయాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తాము, కొన్ని ప్రదేశాలు సబ్బుతో ఎందుకు నురుగు చేయవు మరియు అలాంటి నీటిని నయం చేయడానికి నివారణలు ఏమిటి.  ఈ అధ్యాయం కోసం, బావులు, కుళాయిలు, నదులు, చెరువులు వంటి వివిధ వనరుల నుండి నీటిని తీసుకురావాలి.  "," हम इस अध्याय में इसी बात को समझने की कोशिश करेंगे कि क्यों कुछ जगह के पानी में साबुन के साथ बिलकुल झाग नहीं आता और ऐसे पानी को ठीक करने के क्या उपाय हैं।  इस अध्याय के लिए अलगअलग रुाोतों, जैसे कुआँ, नल, नदी, तालाब आदि का पानी लाना होगा।"
"కానీ ఒక విషయం మిగిలిపోయింది.  చాలా నీటిలో తక్కువ నురుగు ఉందని మేము చెప్పినప్పుడు, దాని కంటే తక్కువ? మనకు కొన్ని ప్రమాణాలు ఉండాలి, దీని ద్వారా నురుగు తక్కువ లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఉంటే మనం చెబుతాము.  "," परन्तु एक बात तो रह ही गई।  जब हम कहते हैं कि अमुक पानी में झाग कम आता है, तो किससे कम? हमारे पास कोई तो मापदण्ड होना चाहिए जिससे तुलना करके हम कहेंगे कि झाग कम है या अधिक।"
"మా ప్రమాణం ఉంటుంది - వర్షపు నీటితో చేసిన నురుగు.  ప్రయోగం 1 ఈ ప్రయోగంలో, మీరు వివిధ స్వేదనజలంలో నీటి నమూనాలలో సబ్బుతో తయారు చేసిన నురుగును పోల్చి చూస్తారు.  ", हमारा यह मापदण्ड होगा — बारिश के पानी यानी आसुत पानी के साथ बना झाग।  प्रयोग 1 इस प्रयोग में पानी के अलग-अलग नमूनों में साबुन से बने झाग की तुलना आसुत पानी में बने झाग से करेंगे।
ఇందులో మూడు జాగ్రత్తలు పాటించాలి - 1.  పోలిక కోసం సమానమైన నీటిని తీసుకోవాలి.  , इसमें तीन सावधानियाँ रखनी होंगी — 1.  तुलना के लिए पानी की बराबर-बराबर मात्रा ली जाए।
2.  సబ్బు ద్రావణం యొక్క సమాన చుక్కలను జోడించండి.  , 2.  साबुन के घोल की बराबर-बराबर बूँदें डाली जाएँ।
3.  పోలిక సమయంలో సబ్బు ద్రావణం జోడించిన తరువాత ప్రతి నీటి నమూనాను సమాన సమయం కోసం కదిలించాలి.  , 3.  तुलना करते समय साबुन का घोल डालने के बाद पानी के हर नमूने को बराबर समय तक हिलाया जाए।
ఈ మూడు జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం ఎందుకు ముఖ్యమో మీరు చెప్పగలరా? (2)  స్వేదనజలంతో మూడింట ఒక వంతు రెండు పరీక్ష గొట్టాలను నింపండి.  , क्या तुम बता सकते हो कि ये तीनों सावधानियाँ रखना क्यों ज़रूरी है? (2)  दो परखनलियों को आसुत पानी से एक-तिहाई भरो।
అందులో 5-10 చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని కదిలించండి.  రెండవ టెస్ట్ ట్యూబ్‌కు 5-10 చుక్కల డిటర్జెంట్ ద్రావణాన్ని జోడించడం ద్వారా కదిలించు.  , इसमें से एक में साबुन के घोल की 5-10 बूँदें डालकर हिलाओ।  दूसरी परखनली में डिटर्जेंट के घोल की 5-10 बूँदें डालकर हिलाओ।
పోలిక కోసం మేము ఈ రెండింటినీ ఉపయోగిస్తాము.  తగిన లేబుళ్ళతో వాటిని స్టాండ్‌లో ఉంచండి.  , इन दोनों का उपयोग हम तुलना के लिए करेंगे।  इन्हें उपयुक्त लेबल लगाकर स्टैंड पर रख दो।
సబ్బు మరియు డిటర్జెంట్ కోసం ప్రత్యేక డ్రాప్పర్‌ను ఉపయోగించడం.  ఇప్పుడు రెండు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.  , साबुन और डिटर्जेंट के लिए अलग-अलग ड्रॉपर का उपयोग करना।  अब दो परखनलियाँ और लो।
"&#39;ఎ&#39; లేబుల్‌ను ఒకదానిపై, మరొకటి &#39;బి&#39; ఉంచండి.  ఈ పరీక్ష గొట్టాలలో మేము నీటి నమూనాలను ప్రత్యామ్నాయంగా పరిశీలిస్తాము.  ", एक पर ‘क’ और दूसरी पर ‘ख’ लेबल लगा दो।  इन परखनलियों में हम बारी-बारी से पानी के अलग-अलग नमूनों की जाँच करेंगे।
మొదట రెండు టెస్ట్ ట్యూబ్లలోనూ నది నీటిని తీసుకోండి.  మీరు ఎంత నీరు తీసుకుంటారు? (3)  , सबसे पहले दोनों परखनलियों में नदी का पानी लो।  पानी कितना लोगे? (3)
డిటర్జెంట్ ద్రావణం మార్కెట్లో కనిపించే ఏదైనా డిటర్జెంట్ కేక్ లేదా పౌడర్ తీసుకొని స్వేదనజలంలో కరిగించండి (సుమారు సగం బీకర్).  ఈ పరిష్కారం కూడా చాలా మందంగా ఉంటుంది.  , डिटर्जेंट का घोल बाज़ार में मिलने वाली कोई भी डिटर्जेंट टिकिया या पाउडर लेकर आसुत पानी (लगभग आधा बीकर) में घोल लें।  यह घोल भी काफी गाढ़ा हो।
"ఇప్పుడు ప్రయోగాత్మక పదార్థం సిద్ధంగా ఉంది.  తులనాత్మక ప్రయోగాల గురించి పిల్లలకు తెలిస్తే, వారు ప్రశ్న 2 కు ఖచ్చితంగా సమాధానం ఇవ్వగలరు.  ", अब प्रयोग सामग्री तैयार है।  यदि बच्चे तुलनात्मक प्रयोगों के बारे में जानते हैं तो प्रश्न 2 का सटीक जवाब दे पाएँगे।
"మీకు తెలియకపోతే, ప్రశ్న 2 యొక్క సందర్భంలో ఒక చర్చ ఉండాలి, మనం పోల్చాలనుకున్నప్పుడు, పోల్చబడినది తప్ప మిగతావన్నీ ఒకే విధంగా ఉండాలి.  ఇది ప్రశ్న 3 లో నిర్ధారించబడింది.  "," यदि नहीं जानते तो प्रश्न 2 के सन्दर्भ में इस बात पर चर्चा होनी चाहिए कि जब हम तुलना करना चाहते हैं तो जिस चीज़ की तुलना हो रही है, उसके अलावा बाकी सारी चीज़ें समान रहनी चाहिए।  प्रश्न 3 में इसी बात की पुष्टि की गई है।"
"టెస్ట్ ట్యూబ్ &#39;ఎ&#39; లో, స్వేదనజలంలో పైన ఉన్నంత చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని లెక్కించండి.  పోలిక కోసం తీసుకున్న స్వేదనజలం వలె అదే సంఖ్యలో డిటర్జెంట్ ద్రావణాన్ని టెస్ట్ ట్యూబ్ &#39;బి&#39; కు జోడించండి.  ", परखनली ‘क’ में साबुन के घोल की उतनी ही बूँदें गिनकर डालो जितनी ऊपर आसुत पानी में डाली थी।  परखनली ‘ख’ में इसी प्रकार डिटर्जेंट के घोल की उतनी ही बूँदें डालो जितनी तुलना हेतु लिए गए आसुत पानी में डाली थीं।
వాటిని బాగా కదిలించు.  నురుగు ఎంత ఏర్పడిందో చూడండి.  , इन्हें अच्छी तरह हिलाओ।  देखो कितना झाग बना।
పోలిక కోసం ఉంచిన పరీక్ష గొట్టాల నురుగు ఇప్పుడు కూర్చుని ఉండవచ్చు.  వాటిని మళ్ళీ కదిలించు.  , तुलना के लिए रखी परखनलियों का झाग अब तक शायद बैठ चुका होगा।  उन्हें फिर से हिलाओ।
ఇప్పుడు &#39;ఎ&#39; మరియు &#39;బి&#39; పరీక్ష గొట్టాలలో తయారు చేసిన నురుగును స్వేదనజలంలో చేసిన నురుగుతో పోల్చండి.  టెస్ట్ ట్యూబ్ &#39;ఎ&#39; లో తయారైన నురుగు స్వేదనజలంలో సబ్బు ద్రావణంతో చేసిన నురుగుతో పోల్చబడుతుంది.  , अब ‘क’ और ‘ख’ परखनली में बने झाग की तुलना आसुत पानी में बने झाग से करो।  परखनली ‘क’ में बने झाग की तुलना आसुत पानी में साबुन के घोल के साथ बने झाग से की जाएगी।
"టెస్ట్ ట్యూబ్ &#39;బి&#39; లో తయారైన నురుగు స్వేదనజలంలో డిటర్జెంట్ ద్రావణంతో చేసిన నురుగుతో పోల్చబడుతుంది.  పోల్చినప్పుడు, స్వేదనజలంతో పోలిస్తే &#39;ఎ&#39; మరియు &#39;బి&#39; పరీక్ష గొట్టాలలో ఎంత నురుగు ఏర్పడుతుందో చూడండి - ఎక్కువ, సమానమైన లేదా తక్కువ.  "," परखनली ‘ख’ में बने झाग की तुलना आसुत पानी में डिटर्जेंट के घोल के साथ बने झाग से की जाएगी।  तुलना करते समय यह देखो कि ‘क’ और ‘ख’ परखनली में आसुत पानी की तुलना में कितना झाग बना है — ज़्यादा, बराबर या कम।"
మీ ఫలిత పట్టికను ఈ క్రింది విధంగా పూరించండి. -  , अपने परिणाम तालिका में निम्नानुसार भरो  —
నురుగు ఎక్కువ లేదా స్వేదనజలంతో సమానం: ప్లస్ గుర్తు (ఎ). వణుకుతున్న తరువాత కరగని పదార్థం (అవక్షేపం) ఏర్పడిందో లేదో కూడా చూడండి.  , आसुत पानी से ज़्यादा या बराबर झाग: धन चिह्न (अ)  यह भी देखो कि हिलाने के बाद कोई अघुलनशील पदार्थ (अवक्षेप) तो नहीं बना है।
"దీన్ని మీ పట్టికలో కూడా రాయండి.  ఇప్పుడు బావులతో అదే ప్రయోగం చేసి, నీటిని నొక్కండి.  ", इसे भी अपनी तालिका में लिख लो।  यही प्रयोग अब कुएँ और नल के पानी के साथ करो।
(ప్రతిసారీ మీ టెస్ట్ ట్యూబ్ కడగడం మర్చిపోవద్దు). 67  , (हर बार अपनी परखनली धोना न भूलना)  67
స్వేదనజలం కంటే తక్కువ నురుగు: మైనస్ గుర్తు (-)  ఫలితాల పట్టికను చూడండి  , आसुत पानी से कम झाग: ऋण चिह्न (-)  सारे परिणाम तालिका
1  దీన్ని నింపు.  , 1  में भर लो।
(3)  టేబుల్ 1  , (3)  तालिका 1 क्र.
నమూనా పేరు 1.  , नमूने का नाम  1.
నది నీరు బావి నీరు పంపు నీరు .... ....  2. 3. 4. 5.  , नदी का पानी कुएँ का पानी नल का पानी .... ....  2. 3. 4. 5.
"కాల్షియం బైకార్బోనేట్ చాలా అస్థిర లవణాలు.  సాధారణంగా, ఇది మార్కెట్లో అందుబాటులో లేదు మరియు అది దొరికితే, అప్పుడు చాలా విచ్ఛిన్నం జరిగింది.  ", कैल्शियम बाईकार्बोनेट बहुत अस्थिर लवण है।  सामान्यत: बाज़ार में मिलता नहीं है और मिलता भी है तो काफी विघटन हो चुका होता है।
"కాబట్టి దీనిని ఉపయోగం సమయంలో తయారు చేయడం మంచిది.  సున్నం నీటిలో ing దడానికి ముందు, పాలు వస్తాయి మరియు తరువాత ing దడం తరువాత, పరిష్కారం క్లియర్ అవుతుంది.  ", इसलिए बेहतर है कि प्रयोग के समय इसे बना लिया जाए।  चूने के पानी में फूँक मारने से पहले तो दूधियापन आता है और फिर फूँक मारते रहें तो घोल साफ हो जाता है।
వాస్తవానికి ఇది కాల్షియం బైకార్బోనేట్ యొక్క పరిష్కారం.  ప్రయోగం 4 కోసం కూడా ఈ పరిష్కారాన్ని ఉపయోగించండి.  , दरअसल यही कैल्शियम बाईकार्बोनेट का घोल है।  इस घोल का उपयोग प्रयोग 4 के लिए भी कीजिए।
స్వేదనజలం సబ్బుతో అవక్షేపించబడిందా లేదా అనేదానితో పోలిస్తే నురుగు మొత్తం. స్వేదనజలంతో పోలిస్తే డిటర్జెంట్ వాడటం అవక్షేపించింది లేదా కాదు. , साबुन से प्रयोग आसुत पानी अवक्षेप बना की तुलना में या नहीं झाग की मात्रा  डिटर्जेंट से प्रयोग आसुत पानी अवक्षेप बना की तुलना में या नहीं झाग की मात्रा
"టేబుల్ 1 నింపిన తరువాత, పిల్లలు వేర్వేరు వనరుల నీటి సమూహాన్ని తయారు చేయవచ్చు.  ప్రయోగం 2 ఇప్పుడు మన స్వంత స్వేచ్ఛా సంకల్పం ద్వారా కొన్ని లవణాలను కలిపిన నీటి నమూనాలతో ప్రయోగం 1 ను ప్రాసెస్ చేస్తాము.  ", तालिका 1 पूरी भर लेने के बाद बच्चे विभिन्न रुाोतों के पानी का एक मोटा-मोटा समूहीकरण कर सकते हैं।  प्रयोग 2 अब हम पानी के कुछ ऐसे नमूनों के साथ प्रयोग 1 की प्रक्रिया करेंगे जिसमें हमने अपनी मर्ज़ी से कुछ लवण घोले हैं।
టేబుల్ 2 కొన్ని లవణాలను జాబితా చేస్తుంది.  మీ ఉపయోగం కోసం ఈ లవణాలను ఉపయోగించండి.  , तालिका 2 में कुछ लवणों की सूची दी है।  अपने प्रयोग के लिए बारी-बारी से इन लवणों का उपयोग करो।
టెస్ట్ ట్యూబ్ &#39;ఎ&#39; మరియు &#39;బి&#39; ను స్వేదనజలంతో బాగా కడగాలి.  వాటిలో మూడింట ఒక వంతు స్వేదనజలం నింపండి.  , परखनली ‘क’ और ‘ख’ को अच्छी तरह आसुत पानी से धो लो।  इनमें एक-तिहाई आसुत पानी भरो।
రెండింటిలో ఒక ధాన్యం బియ్యానికి లవణం సమానం 1 (కాల్షియం క్లోరైడ్) జోడించండి.  ఇప్పుడు పరీక్షా గొట్టం &#39;ఎ&#39; లోకి సబ్బు ద్రావణం యొక్క చుక్కలను పోయాలి.  , दोनों में चावल के एक दाने के बराबर लवण क्र. 1 (कैल्शियम क्लोराइड) डालो।  अब परखनली ‘क’ में साबुन के घोल की बूँदें गिनकर डालो।
డిటర్జెంట్ ద్రావణ చుక్కలను టెస్ట్ ట్యూబ్ &#39;బి&#39; లోకి పోయాలి.  మీరు ఎన్ని చుక్కలు వేస్తారు? టేబుల్ 1 యొక్క ప్రయోగం 1 లో చేసినట్లు వారి ఫలితాలను స్వేదనజలంతో పోల్చండి.  , परखनली ‘ख’ में डिटर्जेंट के घोल की बूँदें भी गिनकर डालो।  कितनी बूँदें डालोगे? आसुत पानी से तुलना करके अपने परिणाम तालिका कि प्रयोग 1 में किया था।
(4)  2  , (4)  2
అలా రాయండి. టేబుల్ 2  , में लिख लो जैसा  तालिका 2 क्र.
స్వేదనజలంలో లవణాలు కరిగిపోతాయి. 1.  , आसुत पानी में घोला गया लवण  1.
కాల్షియం క్లోరైడ్ సోడియం క్లోరైడ్ కాల్షియం సల్ఫేట్ మెగ్నీషియం సల్ఫేట్ సోడియం కార్బోనేట్ కాల్షియం బైకార్బోనేట్  2. 3. 4. 5. 6.  , कैल्शियम क्लोराइड सोडियम क्लोराइड कैल्शियम सल्फेट मैग्नीशियम सल्फेट सोडियम कार्बोनेट कैल्शियम बाईकार्बोनेट  2. 3. 4. 5. 6.
స్వేదనజలం సబ్బుతో అవక్షేపించబడిందా లేదా అనేదానితో పోలిస్తే నురుగు మొత్తం. 68  , साबुन से प्रयोग आसुत पानी अवक्षेप बना की तुलना में या नहीं झाग की मात्रा  68
స్వేదనజలం ఉపయోగించి స్వేదనజలం తయారు చేయబడిందా లేదా అనేదానితో పోలిస్తే నురుగు మొత్తం అవక్షేపించబడుతుంది. అన్ని లవణాలతో ప్రత్యామ్నాయంగా ఉపయోగించండి.  , डिटर्जेंट से प्रयोग आसुत पानी अवक्षेप बना की तुलना में या नहीं झाग की मात्रा  बारी-बारी से यह प्रयोग सभी लवणों के साथ करो।
పట్టిక  2  , तालिका  2
కింది ప్రశ్నల ఆధారంగా సమాధానం ఇవ్వండి  అన్ని రకాల ఉప్పు ద్రావణాలు సబ్బుతో సమానమైన నురుగు ఇస్తాయా? (5) సబ్బుతో చాలా (అంటే స్వేదనజలానికి సమానం లేదా అంతకంటే ఎక్కువ) నురుగులను మృదువైన నీరు అంటారు.  , के आधार पर नीचे लिखे प्रश्नों के उत्तर दो।  क्या सभी प्रकार के लवणों के घोल साबुन के साथ बराबर झाग देते हैं? (5) जो पानी साबुन से खूब (यानी आसुत पानी के बराबर या ज़्यादा) झाग देता है उसे मृदु पानी कहते हैं।
తక్కువ నురుగు ఇచ్చే నీటిని హార్డ్ వాటర్ అంటారు.  స్వేదనజలం మృదువుగా ఉందా? (6) టేబుల్ 1 ఆధారంగా వివిధ వనరుల నీటి సమూహాలను గీయండి.  , जो पानी कम झाग देता है उसे कठोर पानी कहते हैं।  क्या आसुत पानी मृदु है? (6) तालिका 1 के आधार पर विभिन्न रुाोतों के पानी के समूह बनाओ।
(7) పట్టిక  2  , (7) तालिका  2
ఆధారంగా లవణాలను సమూహపరచడం ద్వారా పట్టిక దాన్ని వ్రాయు.  , के आधार पर लवणों का समूहीकरण करके तालिका  में लिख लो।
టేబుల్ 3 నీరు గట్టిపడే లవణాలు. నీరు గట్టిపడే లవణాలు. , तालिका 3 पानी को कठोर न बनाने वाले लवण  पानी को कठोर बनाने वाले लवण
సబ్బుతో లవణాలు అవక్షేపించడం సోడియం క్లోరైడ్ పై ప్రత్యేక శ్రద్ధ వహించండి.  , साबुन के साथ अवक्षेप बनाने वाले लवण  सोडियम क्लोराइड पर विशेष ध्यान दें।
అధ్యాయం వ్యాఖ్య చూడండి.  ఈ ప్రశ్నలు నురుగుగా మారడం మరియు అవక్షేపించడం మధ్య సంబంధాన్ని ఏర్పరుస్తాయి.  , अध्याय सम्बन्धी टिप्पणी देखें।  श्व् ये प्रश्न झाग न बनने और अवक्षेप बनने का सम्बन्ध स्थापित करते हैं।
"12 వ ప్రశ్న అడిగిన ప్రశ్న 13 అని కరిగినప్పటికీ నీరు మృదువుగా ఉండి ఏదైనా లవణాలు ఉన్నాయా అని మీరు చూస్తారు. (9) దాని యొక్క క్లూని అందిస్తుంది.  Sch. ప్రశ్న 13 యొక్క చర్చ ముందుకు వెళితే, మృదువైన నీరు స్వచ్ఛంగా ఉండాల్సిన అవసరం ఉందా? (10) సబ్బులో కరిగినప్పుడు లవణాలు ఏవి అని తెలుస్తుంది? (11) లవణాలు మరియు లవణాల చర్య ద్వారా సబ్బు ఏర్పడినప్పుడు, సబ్బు కరగదు మరియు నురుగు అవక్షేపణ లవణాలు మరియు నీటి గట్టిపడే లవణాలు ఏర్పడతాయా అనే ప్రశ్న తలెత్తదు.  "," आप देखेंगे क्या कोई ऐसे लवण भी हैं जिनके घुले होने के बावजूद पानी मृदु बना रहता कि प्रश्न 12 जो बात पूछता है, प्रश्न 13 है? (9) उसका एक सुराग प्रदान करता है।  श्व् यदि प्रश्न 13 की चर्चा आगे बढ़ती है, तो क्या यह आवश्यक है कि मृदु पानी शुद्ध हो? (10) यह बात उभरेगी कि दरअसल अवक्षेप वे कौन-से लवण हैं जिनके घुले होने से साबुन डालने पर अवक्षेप बनता है? साबुन और लवण की क्रिया से बनता है (11) और जब अवक्षेप बन जाता है तो साबुन अघुलनशील हो जाता है और झाग पैदा क्या अवक्षेप पैदा करने वाले लवणों और पानी को कठोर बनाने वाले लवणों करने का सवाल ही नहीं उठता।"
అస్సలు కనెక్షన్ ఉందా? అవును అయితే ఏమిటి? (12) ఉప్పు సబ్బుతో స్పందించిన తర్వాతే నురుగు ఏర్పడుతుంది.  అందువల్ల కాఠిన్యాన్ని ఉత్పత్తి చేసే మరియు సబ్బుతో అవక్షేపించే ఉప్పు నీటిలో ఎక్కువ నీరు ఖర్చు చేస్తారు.  ," सारे में कोई सम्बन्ध दिखता है? यदि हाँ, तो क्या? (12) लवण की साबुन से क्रिया हो जाने के बाद ही झाग बनता है।  इसीलिए कठोर क्या कठोरता पैदा करने वाले और साबुन के साथ अवक्षेप बनाने वाले लवण पानी में ज़्यादा साबुन खर्च होता है।"
"ఒకటేనా? (13) ప్రశ్న 10 లో, డిటర్జెంట్ అన్ని రకాల నీటితో సమానమైన నురుగును ఇస్తుందా అనే దానిపై చర్చ ఉంటుంది. (14) స్వచ్ఛమైనది అంటే నీరు నీరు మాత్రమే, అందులో ఇంకేమీ కనిపించదు.  ఒక ఉప్పు డిటర్జెంట్‌తో అవక్షేపంగా ఏర్పడిందా? (15) ప్రశ్న 9 కి జవాబు వైపు పిల్లల దృష్టి పక్షపాతం కావడానికి మరియు నురుగుగా కాకుండా పరస్పర అవగాహన ఇవ్వడం ద్వారా &#39;స్వచ్ఛమైన&#39; మరియు &#39;మృదువైన&#39; మధ్య వ్యత్యాసం గురించి మీరు ఏదైనా చెప్పగలరా? గురువుతో చర్చించండి.  "," एक ही हैं? (13) श्व् प्रश्न 10 में चर्चा इस बात पर होगी कि क्या डिटर्जेंट हर प्रकार के पानी के साथ बराबर झाग देता है? (14) शुद्ध से आशय यह है कि वह पानी सिर्फ पानी हो, उसमें कुछ और न मिला हो।  क्या डिटर्जेंट के साथ किसी लवण ने अवक्षेप बनाया? (15) बच्चों का ध्यान प्रश्न 9 के जवाब की ओर क्या प्रश्नों के उत्तर के आधार पर तुम अवक्षेप बनने और झाग न बनने के आपसी दिलाकर ‘शुद्ध’ और ‘मृदु’ के बीच अन्तर सम्बन्ध पर कुछ कह सकते हो? शिक्षक से चर्चा करो।"
స్పష్టం చేయవచ్చు.  కరిగినప్పుడు ఏ లవణాలు నీరు కష్టమవుతాయి? (8)  , स्पष्ट किया जा सकता है।  कौन-कौन से लवण घुले होने पर पानी कठोर हो जाता है? (8)
"69  Schw ప్రయోగం 3 మీరు చాలా తక్కువ నీటితో ప్రారంభిస్తే, క్రమంగా తక్కువ నీరు వాడటం అసాధ్యం అని అర్ధం.  ", 69  श्व् प्रयोग 3 इस अर्थ में थोड़ा मुश्किल है कि यदि आप शुरुआत बहुत कम पानी से करेंगे तो धीरे-धीरे इतना कम पानी बचेगा कि प्रयोग करना असम्भव हो जाएगा।
"రెండవ విషయం ఏమిటంటే, ఉప్పు కొంచెం ఎక్కువగా మారితే, కణాలను తొలగించడానికి చాలా సమయం పడుతుంది.  అందువల్ల, మీరు నీటి బీకర్లో సగం తీసుకొని, ఒక ధాన్యం ధాన్యానికి సమానమైన కాల్షియం క్లోరైడ్ను జోడించడం మంచిది.  ", श्व् दूसरी बात यह है कि यदि लवण थोड़ा भी अधिक हो गया तो कठारे ता दूर करने में बहुत समय लगेगा।  श्व् इसलिए बेहतर यह है कि आप करीब आधा बीकर पानी लें और एक रा ई के द ाने के बराबर कैल्शियम क्लोराइड डालें।
ఫోమింగ్ మరియు అబ్లేషన్ యొక్క సంబంధం: ప్రయోగం 3 &#39;ఎ&#39; మరియు &#39;బి&#39; అనే రెండు బీకర్లను పూర్తిగా శుభ్రం చేయండి.  సగం స్వేదనజలంతో బీకర్ &#39;ఎ&#39; నింపండి.  , झाग और अवक्षेेप का सम्बन्ध: प्रयोग 3 दो बीकर ‘क’ और ‘ख’ को अच्छी तरह से साफ कर लो।  बीकर ‘क’ को आसुत पानी से आधा भरो।
బియ్యం ధాన్యాలకు సమానమైన కాల్షియం క్లోరైడ్ జోడించండి.  ఇప్పుడు దీనికి 20 చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని జోడించండి.  , इसमें चावल के दाने के बराबर कैल्शियम क्लोराइड डालो।  अब इसमें साबुन के घोल की 20 बूँदें गिनकर डालो।
ఒక గాజు రాడ్తో కదిలించు.  నురుగు చేసింది (16) ఏది సంభవించింది? (17) ఈ నీటిని బీకర్ &#39;బి&#39; లో జల్లెడ.  , इसे काँच की एक छड़ से हिलाओ।  क्या झाग बना? (16) क्या अवक्षेप बना? (17) इस पानी को बीकर ‘ख’ में छान लो।
బీకర్ &#39;బి&#39; లో శుభ్రమైన పరిష్కారం ఉండాలి.  20 చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని జోడించి మళ్ళీ కదిలించు.  , बीकर ‘ख’ में साफ घोल होना चाहिए।  इसमें फिर से साबुन के घोल की 20 बूँदें डालकर हिलाओ।
"నురుగు ఇప్పుడు ఉందా? (18) ఇంకా నురుగు లేకపోతే, అవపాతం ఆగే వరకు అదే చర్యను పునరావృతం చేయండి.  ఇప్పుడు మళ్ళీ కొన్ని చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని జోడించండి.  ", क्या अब झाग बना? (18) यदि अभी भी झाग नहीं बना तो इसी क्रिया को तब तक दोहराओ जब तक कि अवक्षेप बनना बन्द न हो जाए।  अब फिर साबुन के घोल की कुछ बूँदें डालो।
"స్వేదనజలంలో చేసిన నురుగుతో పోలికలు చేయవలసి ఉందని పిల్లలను మళ్లీ మళ్లీ గుర్తు చేయాల్సిన అవసరం ఉంది.  నురుగు ఇప్పుడు ఉందా? (19) అందులో నురుగు ఏర్పడితే, స్వేదనజలంలో మనం కలిపిన ఉప్పు (కాల్షియం క్లోరైడ్) బీకర్ &#39;బి&#39; లో లేదని అర్థం.  ", बच्चों को बार-बार यह याद दिलाना होगा कि तुलनाएँ आसुत पानी में बने झाग से करनी हैं।  क्या अब झाग बना? (19) यदि अब इसमें झाग बनता है तो इसका मतलब यह है कि जो लवण (कैल्शियम क्लोराइड) हमने आसुत जल में घोला था वह बीकर ‘ख’ में नहीं है।
"ఎత్తైన కొండ చరియలో ఏమి జరిగిందో మీరు చెప్పగలరా? (20) కఠినమైన నీటికి ఎక్కువ సబ్బు ఎందుకు ఖర్చవుతుందో చెప్పగలరా? (21)  మీకు కావాలంటే, మీరు ప్రయోగం 3 తర్వాత 4 మరియు 5 సాధన ప్రశ్నలను చర్చించవచ్చు.  ", क्या तुम बता सकते हो कि अवक्षेप में क्या रहा होगा? (20) क्या तुम बता सकते हो कि कठोर पानी में ज़्यादा साबुन क्यों खर्च होता है? (21)  आप चाहें तो अभ्यास के सवाल 4 व 5 की चर्चा प्रयोग 3 के बाद कर सकते हैं।
"రెండు రకాల కాఠిన్యం: ప్రయోగం 4 కాఠిన్యం రెండు రకాలు.  దీన్ని చూడటానికి, మొదట ఈ క్రింది ప్రయోగం చేయండి.  ", दो तरह की कठोरता: प्रयोग 4 कठोरता दो तरह की होती है।  इसे देखने के लिए पहले निम्नलिखित प्रयोग करो।
మేము ఈ ప్రయోగాన్ని అన్ని లవణాలతో కాకుండా రెండు లవణాలతో మాత్రమే ప్రయత్నిస్తాము - కాల్షియం క్లోరైడ్ మరియు కాల్షియం బైకార్బోనేట్.  రెండు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి.  , यह प्रयोग हम सारे लवणों के साथ नहीं बल्कि सिर्फ दो लवणों — कैल्शियम क्लोराइड और कैल्शियम बाईकार्बोनेट — के साथ करके देखेंगे।  दो परखनलियाँ लो।
వాటిపై &#39;ఎ&#39; మరియు &#39;బి&#39; లేబుల్‌లను ఉంచండి.  రెండింటిలో మూడింట ఒక వంతు స్వేదనజలం నింపండి.  , इन पर ‘क’ और ‘ख’ लेबल लगा लो।  दोनों में एक-तिहाई आसुत पानी भरो।
పరీక్షా గొట్టంలో బియ్యం ధాన్యానికి సమానమైన కాల్షియం క్లోరైడ్ పోయాలి.  నీరు గట్టిగా లేదా మృదువుగా ఉందో లేదో తెలుసుకోవడానికి టేబుల్ 2 చూడండి.  , एक परखनली में एक चावल के दाने के बराबर कैल्शियम क्लोराइड डालो।  तालिका 2 में देखो कि क्या यह पानी कठोर है या मृदु।
"ఇప్పుడు ఈ నీటిని మరిగించండి.  ఉడకబెట్టిన తరువాత, కొన్ని పదార్ధం దాని అడుగుభాగంలో స్థిరపడితే, నీటిని మరొక పరీక్ష గొట్టంలో ఫిల్టర్ చేయండి.  ", अब इस पानी को उबालो।  उबालने के बाद ठण्डा होने पर यदि इसकी तली में कुछ पदार्थ बैठ जाता है तो पानी को एक दूसरी परखनली में छान लो।
ఫిల్టర్ చేసిన నీటిలో కొన్ని చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని కదిలించు.  కాల్షియం క్లోరైడ్ ద్రావణాన్ని మరిగించడం వల్ల దాని కాఠిన్యం తొలగిపోతుందా? (22) రెండవ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో కాల్షియం బైకార్బోనేట్‌తో అదే చర్యను పునరావృతం చేయండి.  , छने हुए पानी में साबुन के घोल की कुछ बूँदें डालकर हिलाओ।  क्या कैल्शियम क्लोराइड के घोल को उबालने से उसकी कठोरता दूर हो गई? (22) यही क्रिया दूसरी परखनली में कैल्शियम बाईकार्बोनेट के साथ भी दोहराओ।
కాల్షియం బైకార్బోనేట్ ద్రావణం దాని కాఠిన్యాన్ని తొలగించిందా? (23) 70  ఈ ప్రయోగం ద్వారా కొన్ని లవణాలు ఉత్పత్తి చేసే కాఠిన్యాన్ని మరిగించడం ద్వారా అధిగమించవచ్చని మనం చూడవచ్చు.  , क्या कैल्शियम बाईकार्बोनेट के घोल को उबालने से उसकी कठोरता दूर हो गई? (23) 70  इस प्रयोग से हम देख सकते हैं कि कुछ लवणों से उत्पन्न कठोरता उबालने से दूर हो जाती है।
ఇటువంటి కాఠిన్యాన్ని తాత్కాలిక దృ .త్వం అంటారు.  ఉడకబెట్టిన తర్వాత కూడా పోకుండా ఉండే కాఠిన్యాన్ని శాశ్వత కాఠిన్యం అంటారు.  , ऐसी कठोरता को अस्थाई कठोरता कहते हैं।  जो कठोरता उबालने के बाद भी दूर नहीं होती उसे स्थाई कठोरता कहते हैं।
కఠినమైన నీటిని మృదువుగా చేసే రసాయన పద్ధతి: ప్రయోగం 5 రసాయన పద్ధతి ద్వారా కఠినమైన నీటిని ఎంత మృదువుగా చేయవచ్చో ఇప్పుడు చూద్దాం.  రెండు పరీక్ష గొట్టాలను తీసుకోండి (&#39;A&#39; మరియు &#39;B&#39;).  , कठोर पानी को मृदु बनाने की रासायनिक विधि: प्रयोग 5 आओ अब देखते हैं कि रासायनिक विधि से कठोर पानी को मृदु कैसे बनाया जा सकता है।  दो परखनलियाँ (‘क’ और ‘ख’) लो।
"స్వేదనజలంతో మూడింట ఒక వంతు నింపి, ఒక చెంచాతో కాల్షియం క్లోరైడ్ (బియ్యం ధాన్యాలకు సమానం) కొద్దిగా జోడించండి.  &#39;ఎ&#39; మరియు &#39;బి&#39; వృషణాల స్వేదనజలం ఎలా నీటిగా మారింది - గట్టిగా లేదా మృదువుగా? ప్రయోగం 2 యొక్క పరిశీలన ఆధారంగా.  ", दोनों को आसुत जल से एक तिहाई भरो और दोनों में चम्मच से ज़रा-सा (चावल के दाने के बराबर) कैल्शियम क्लोराइड डालो।  अब ‘क’ और ‘ख’ परखनलियों का आसुत पानी कैसा पानी हो गया — कठोर या मृदु? प्रयोग 2 के अवलोकन के आधार पर बताओ।
"(24) ఇప్పుడు &#39;బి&#39; టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో కొద్దిగా సోడియం కార్బోనేట్ (వాషింగ్ సోడా) వేసి కదిలించు.  పరీక్ష గొట్టంలో &#39;బి&#39; శుభ్రమైన పరిష్కారంగా మారిందా? (25) కాకపోతే, దాన్ని మరొక టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఫిల్టర్ చేసి, ఆ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో &#39;బి&#39; అని రాయండి.  ", (24) अब ‘ख’ परखनली में थोड़ा-सा सोडियम कार्बोनेट (कपड़े धोने का सोडा) डालो और हिलाओ।  क्या ‘ख’ परखनली में साफ घोल बन गया? (25) यदि नहीं तो इसे एक और परखनली में छानकर उस परखनली पर ‘ख’ लिख लो।
ఇప్పుడు 8-8 చుక్కల సబ్బు ద్రావణాన్ని &#39;ఎ&#39; మరియు &#39;బి&#39; పరీక్ష గొట్టాలలో పోసి కదిలించు.  నురుగు మొత్తాన్ని చూడండి మరియు రెండింటినీ పోల్చండి.  , अब ‘क’ और ‘ख’ परखनलियों में 8-8 बूँदें साबुन के घोल की डालो और हिलाओ।  झाग की मात्रा देखो और दोनों की तुलना करो।
"పరీక్ష గొట్టాలలో &#39;ఎ&#39; మరియు &#39;బి&#39; సమాన నురుగులుగా మారాయా? (26) కాకపోతే, ఏ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఎక్కువ నురుగు ఉంటుంది? (27) ఈ పరీక్ష గొట్టంలో ఎందుకు ఎక్కువ నురుగు ఉంది? (28) ఈ పరిశీలనల నుండి మీరు ఏమి ముగించారు? (29) బట్టలు ఉతకడానికి ఎక్కువ సబ్బు ఖర్చు చేస్తుంటే, మీరు ఏమి చేస్తారు? (30) సోడియం కార్బోనేట్‌ను లాండ్రీ సోడా అని ఎందుకు పిలుస్తారు? (31) కఠినమైన నీటిని మృదువుగా చేయడానికి మీరు చేసిన ప్రయోగాల ఆధారంగా వేరే పద్ధతిని సూచించగలరా? (32)  ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  ", क्या ‘क’ और ‘ख’ परखनलियों में बराबर झाग बना? (26) यदि नहीं तो किस परखनली में अधिक झाग बना? (27) इस परखनली में अधिक झाग क्यों बना? (28) इन अवलोकनों से तुम क्या निष्कर्ष निकालते हो? (29) यदि कपड़े धोते समय अधिक साबुन खर्च हो रहा है तो तुम क्या करोगे? (30) सोडियम कार्बोनेट को कपड़े धोने का सोडा क्यों कहते हैं? (31) क्या अभी तक किए प्रयोगों के आधार पर तुम और कोई विधि सुझा सकते हो जिससे कठोर पानी को मृदु बनाया जा सके? (32)  अभ्यास के सवाल 1.
"ఈ అధ్యాయంలో నిర్వహించిన ప్రయోగాల ఆధారంగా, మృదువైన నీరు ఎల్లప్పుడూ స్వచ్ఛంగా ఉందా అని చెప్పండి? 2. ఇంట్లో మనం తినే ఉప్పు రసాయన పేరు సోడియం క్లోరైడ్.  నీటిలో ఉప్పు కరిగించడం వల్ల నీరు కష్టమవుతుందా? 71  ", इस अध्याय में किए गए प्रयोगों के आधार पर बताओ कि क्या मृदु पानी सदैव शुद्ध ही होता है? 2. घर पर हम जो नमक खाते हैं उसका रासायनिक नाम सोडियम क्लोराइड है।  क्या पानी में नमक घोलने से पानी कठोर हो जाएगा? 71
3.  కాఠిన్యం రెండు రకాలు.  , 3.  कठोरता दो तरह की होती है।
"వేడినీటి ద్వారా రకరకాల కాఠిన్యాన్ని అధిగమించవచ్చు లేదా తగ్గించవచ్చు.  బావులు, చెరువులు, నదులు మొదలైన వాటి నీటిని తనిఖీ చేసి, వాటి కాఠిన్యాన్ని ఉడకబెట్టడం ద్వారా తగ్గించవచ్చా లేదా తగ్గించవచ్చో తెలుసుకోండి.  "," एक किस्म की कठोरता पानी को उबालने से दूर हो जाती है या कम हो जाती है।  अपने आसपास के कुएँ, तालाब, नदी आदि के पानी की जाँच करके पता लगाओ कि उनकी कठोरता उबालकर दूर या कम की जा सकती है या नहीं।"
4.  నీరు ఉడకబెట్టిన పాత్రలో తెల్ల పదార్థం పేరుకుపోవడం చాలా ప్రాంతాల్లో కనిపించింది.  , 4.  कई क्षेत्रों में देखा गया है कि जिस बरतन में पानी उबाला जाता है उसमें सफेद-सा पदार्थ जमा हो जाता है।
ఈ పరిశీలన ఆధారంగా మనం నీటి గురించి ఏదైనా చెప్పగలమా?  5.  , क्या इस अवलोकन के आधार पर वहाँ के पानी के बारे में कुछ कहा जा सकता है?  5.
"ఇటీవల వరకు, రైళ్లలో ఆవిరి యంత్రాలను ఉపయోగించారు.  ఈ ఇంజిన్లలో, ఒక పెద్ద ట్యాంక్ (బాయిలర్) లో నీటిని మరిగించడం ద్వారా ఆవిరిని తయారు చేసి, ఆ ఆవిరి శక్తితో ఇంజిన్ నడుస్తుంది.  ", कुछ समय पहले तक रेलगाड़ियों में भाप के इंजिन लगते थे।  इन इंजिनों में एक बड़ी-सी टंकी (बॉयलर) में पानी को उबालकर भाप बनाई जाती थी और फिर उस भाप की ताकत से इंजिन चलता था।
"థర్మల్ పవర్ స్టేషన్లలో కూడా ఇదే జరుగుతుంది.  తాత్కాలిక హార్డ్ వాటర్ ఎల్లప్పుడూ ఆవిరి ఇంజన్లు లేదా థర్మల్ పవర్ స్టేషన్ల బాయిలర్లలో నిండి ఉంటే, వాటి పనితీరుపై ఎలాంటి ప్రభావం ఉంటుంది.  ", ताप बिजलीघरों में भी ऐसा ही किया जाता है।  सवाल यह है कि यदि भाप के इंजिन या ताप बिजलीघरों के बॉयलर में हमेशा अस्थाई कठोर पानी भरा जाए तो उनके कामकाज पर क्या असर होगा।
6.  మీరు ఇప్పటికే కాఠిన్యాన్ని తనిఖీ చేయడం నేర్చుకున్నారు.  , 6.  कठोरता की जाँच करना तो तुम सीख ही चुके हो।
కింది వస్తువులను పోయడం ద్వారా నీరు గట్టిపడుతుందో లేదో తెలుసుకోండి: ఎ. సుద్ద పొడి బి. యాష్ సి. షుగర్ డి. బ్లాక్ టీ. 7.  , यह पता लगाओ कि क्या निम्नलिखित चीज़ें डालने पर पानी कठोर होता है: क. चॉक का चूरा ख. राख ग. शक्कर घ. काली चाय  7.
ఈ అధ్యాయం యొక్క ప్రయోగం 2 లో వివిధ లవణాలకు పరిష్కారాలను తయారు చేయడానికి స్వేదనజలం ఎందుకు ఉపయోగించబడింది? పంపు నీటిని ఉపయోగించలేదా? కారణంతో సమాధానం ఇవ్వండి  వి  , इस अध्याय के प्रयोग 2 में विभिन्न लवणों के घोल बनाने के लिए आसुत पानी का उपयोग क्यों किया गया था? क्या नल का पानी लेकर प्रयोग नहीं किया जा सकता था? कारण सहित उत्तर दो।  ध्
వి  72  , ध्  72
నీటి కాఠిన్యం  -  , पानी की कठोरता  —
"నురుగు సమస్య మాత్రమే కాదు.  నీటి కాఠిన్యం అటువంటి ఆస్తి, మనం దాని గురించి సాధారణ స్థాయిలో మాట్లాడితే, ద్విఫంక్ష లోహాలను (కాల్షియం, మెగ్నీషియం మొదలైనవి) పరీక్షించడం చాలా సులభం అని చెప్పవచ్చు. "," सिर्फ झाग की समस्या नहीं।  पानी की कठोरता एक ऐसा गुण है जिसे सामान्य स्तर पर बात करें तो कहेंगे कि द्वितुल्यांकी धातुओं (कैल्शियम, मैग्नीशियम, परखना काफी आसान है।"
"స్ట్రోంటియం మరియు బేరియం యొక్క కొన్ని లవణాలు నీటిలో కాఠిన్యాన్ని కలిగించినప్పుడు.  సబ్బు నీటిలో నురుగును కలిగించకపోతే, ఆ నీటిని అర్థం చేసుకోవటానికి, మేము సబ్బు యొక్క కూర్పును చూడాలి.  ", जब किसी स्ट्रॉन्शियम और बेरियम) के लवण पानी में कठोरता पैदा करते हैं।  इसका कारण पानी में साबुन झाग न दे तो वह पानी समझने के लिए हमें साबुन की रचना को देखना होगा।
సబ్బు నిజానికి పొడవైన గొలుసు గట్టిపడుతుంది.  కొవ్వు ఆమ్లాల సోడియం లవణాలు ఉన్నప్పుడు నీరు మరియు నురుగు గురించి మాట్లాడుతుంది.  , साबुन दरअसल लम्बी ाृख्ं ाला कठोर है।  जब पानी और झाग की बात वाले वसीय अम्लों के सोडियम लवण हैं।
"పొడవైన గొలుసు అంటే 14-18 కార్బన్, చాలా ప్రశ్నలు తలెత్తుతాయి; బ్రాని అర్చన లాగా.  నురుగు అంటే ఏమిటి, అది ఎందుకు ఏర్పడుతుంది, నీరు వణుకుతున్నట్లే, కాబట్టి నురుగు ఎందుకు ఏర్పడదు, సబ్బు ఏర్పడదు, అని పిలవబడేది, ఎందుకు, ఎందుకు? కెజిజి-ఘాట్‌లో నురుగు చేస్తుంది, ఒక వ్యక్తి యొక్క వ్యక్తి, సబ్బు యొక్క వ్యక్తి.  "," लम्बी ाृख्ं ाला का मतलब है 14-18 कार्बन से होती है तो कई सवाल उठते हैं; जैसे बनी ाृख्ं ाला।  झाग क्या है, क्यों बनता है, वैसे ही पानी क्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्त हिलाएँ तो झाग क्यों नहीं बनता, साबुन क्त-क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्- क्-ग्र्-ग्र्-ग़्ठ्ठ में ऐसी क्या बात है कि वह झाग बनाता क्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्तक्त साबुन का एक अणु।"
కాఠిన్యం-ఉత్పత్తి చేసే లవణాలు నీటిలో ఉన్నప్పుడు అటువంటి నురుగు తయారీ కాల్షియం లేదా మెగ్నీషియం వస్తువులు మొదలైనవి.  రెండవ ప్రశ్న ప్రశ్నలు సోడియం స్థానంలో ఉన్నాయి.  ," है, और कौन-सी ऐसी झाग बनाने वाली जब पानी में कठोरता-जनक लवण उपस्थित होते हैं तो कैल्शियम या मैग्नीशियम चीज़ें हैं वगैरह।  प्रश्नों का दूसरा समूह है सोडियम की जगह ले लेते हैं।"
"మరో మాటలో చెప్పాలంటే, కొవ్వు ఆమ్లాలలో కాల్షియం యొక్క ప్రాముఖ్యత లేదా శుభ్రపరచడంలో నురుగు యొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటి, మెగ్నీషియం లవణాలు.  ఈ లవణాలు కరగవు మరియు నురుగు ఇవ్వవు.  "," दूसरे शब्दों में, हमें वसीय अम्ल के कैल्शियम या कि सफाई में झाग का क्या महत्व है, मैग्नीशियम लवण प्राप्त हात्े ो हैं।  ये लवण अघुलनशील हैं और झाग नहीं दे पाते।"
"వారి గట్టి నీరు ఎందుకు నురుగు కాదు?  అంతగా కరగని కారణంగా, సబ్బు పగిలిపోతుంది.  ", इनके कठोर पानी झाग क्यों नहीं देता वगैरह।  अघुलनशील होने की वजह से ही साबुन फट जाता है।
మూడవ ప్రశ్న ప్రశ్నలలో హార్డ్ వాటర్‌కు ఇతర లక్షణాలు ఉన్నాయా.  మనం దాని మొత్తం కాఠిన్యాన్ని పిలుస్తాము.  , प्रश्न का तीसरा समूह यह है कि क्या कठोर पानी में कोई अन्य गुणधर्म भी है।  जैसे क्या दाल हम उसकी कुल कठोरता कहते हैं।
"ఇక్కడ సమస్య పండించడం మరియు నురుగు మధ్య పరస్పర సంబంధం, చివరికి ఈ రెండు లోహాల యొక్క అన్ని రకాల ఉప్పునీరు వస్తుంది అనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది.  లో కరిగిపోవచ్చు  "," यहाँ समस्या यह पकने और झाग बनने का आपसी सम्बन्ध है, और अन्त में उठती है कि इन दो धातुओं के तमाम किस्म के लवण पानी सवाल आता है कि कहीं का पानी कठोर हो तो क्या करें।  में घुले हो सकते हैं।"
"అప్పుడు వారి మొత్తం పరిమాణాన్ని ఎలా చెప్పాలి, కానీ నురుగుతో ఈ వ్యాసం యొక్క సంబంధం ఏమిటంటే 0.5 గ్రాముల గుర్తింపు మరియు మెగ్నీషియం ఉప్పు యొక్క కాఠిన్యం కారణంగా నురుగు ఉపయోగపడుతుంది.  నీటిలో కాల్షియం ఉప్పు 0.5 గ్రాముల బరువున్నప్పుడు, కాఠిన్యం ప్రాథమికంగా కాల్షియం మరియు మెగ్నీషియం లవణాలకు సమానం, కాని కాఠిన్యం పరంగా, రెండూ సమానంగా ఉండవు.  ", फिर उनकी कुल मात्रा कैसे बताएँ किन्तु झाग से इस लेख का सम्बन्ध मात्र इतना है कि झाग क्योंकि मैग्नीशियम के किसी लवण की 0.5 ग्राम और कठोरता की पहचान के लिहाज़ से उपयोगी है।  पानी में कैल्शियम के किसी लवण की 0.5 ग्राम मात्रा वज़न में तो कठोरता मूलत: कैल्शियम व मैग्नीशियम के लवणों के बराबर है किन्तु कठोरता की दृष्टि से ये दोनों बराबर नहीं कारण उत्पन्न होती है।
వీటిలో కొన్ని లవణాలు నీటిలో సరిపోతాయి.  కొన్ని చాలా తక్కువ మొత్తంలో కరిగేటప్పుడు కరిగేవి.  , इनमें से कुछ लवण पानी में पर्याप्त हैं।  घुलनशील हैं जबकि कुछ अत्यल्प मात्रा में घुलनशील हैं।
దీన్ని ఒక ఉదాహరణతో అర్థం చేసుకుందాం.  మనకు &#39;ఎ&#39; మరియు &#39;బి&#39; నీటి నమూనాలు ఉన్నాయని అనుకుందాం.  , एक उदाहरण से इस बात को समझ लेते हैं।  मान लीजिए हमारे पास पानी के दो नमूने हैं ‘क’ और ‘ख’।
"రెండూ 1 లీటర్ కాఠిన్యం.  &#39;ఎ&#39; నమూనాలో 0.5 గ్రా కాల్షియం క్లోరైడ్ యొక్క వివిధ లవణాలు కరిగిపోవటం వలన, భిన్నమైన మరియు &#39;బి&#39; నమూనా 0.5 గ్రా మెగ్నీషియం సల్ఫేట్ కరిగిన కాఠిన్యాన్ని ఉత్పత్తి చేస్తుంది.  ", दोनों 1तरह-तरह की कठोरता 1 लीटर हैं।  ‘क’ नमूने में 0.5 ग्राम कैल्शियम क्लोराइड अलग-अलग लवणों के घुले होने के कारण अलग-अलग और ‘ख’ नमूने में 0.5 ग्राम मैग्नीशियम सल्फेट घोला गया कठोरता उत्पन्न होती है।
"కాఠిన్యం యొక్క వర్గీకరణ.  రెండు నమూనాల కాఠిన్యం ఒకేలా ఉంటుందా? మన్ యొక్క ప్రాముఖ్యత ఏమిటంటే, మేము సబ్బు యొక్క పరిష్కారాన్ని తయారుచేసే వివిధ రకాల కాఠిన్యాన్ని తీసుకోవాలి.  ", कठोरता का वर्गीकरण करने है।  क्या दोनों नमूनों की कठोरता एक समान होगी? मान का महत्व यह है कि अलग-अलग किस्म की कठोरता लीजिए कि हम साबुन का एक घोल बना लेते हैं।
ఇప్పుడు &#39;A&#39; వేరే ప్రభావాన్ని చూపుతుంది మరియు చాలా సార్లు అది మరియు &#39;B&#39; రెండింటిలోనూ పడిపోతుంది.  సబ్బును నిర్వహించే పద్ధతులు కూడా మారుతూ ఉంటాయి.  , अब ‘क’ अलग-अलग ढंग से प्रभाव डालती है और कई बार उससे व ‘ख’ दोनो में बूँद-बूँद करके यह घोल डालते हैं।  साबुन निपटने के तरीके भी अलग-अलग होते हैं।
"లవణాలు ప్రతిస్పందిస్తాయి.  లవణాలు మిగిలి ఉన్నంతవరకు, మొదట మొత్తం కాఠిన్యం గురించి మాట్లాడండి.  ", के साथ लवणों की क्रिया होगी।  जब तक लवण शेष हैं तब सर्वप्रथम तो कुल कठोरता की बात कर लें।
"నీటిలో నురుగు ఏర్పడదు.  రెండు ద్రావణాలలో ఉన్న మొత్తం కాల్షియం, మెగ్నీషియం లవణాలను తొలగించడానికి లవణాలు సమాన మొత్తంలో సబ్బు తీసుకుంటాయా? ఇద్దరికీ సమాన సబ్బు లేకపోతే, మేము దానిని చెబుతాము. "," पानी में तक झाग नहीं बनेगा।  क्या दोनों घोलों में लवण को उपस्थित कुल कैल्शियम, मैग्नीशियम लवणों की मात्रा को समाप्त करने के लिए बराबर-बराबर साबुन लगेगा? यदि दोनों में बराबर साबुन नहीं लगता तो हम कहेंगे कि"
".  ఎడ్యుకేషనల్ రిఫరెన్స్, ఆగస్టు - సెప్టెంబర్ 2000  "," ।  शैक्षिक संदर्भ, अगस्त-सितम्बर 2000"
73  రెండు పరిష్కారాలలో కాఠిన్యం మొత్తం మారుతుంది.  , 73  दोनों घोल में कठोरता की मात्रा अलग-अलग है।
ఇది కూడా నిజం.  అటువంటి పరిస్థితిలో రెండు పరిష్కారాల కాఠిన్యం లీటరుకు 0.5 గ్రాములు అని చెప్పడంలో అర్థం లేదు.  , सचमुच होता भी यही है।  ऐसी स्थिति में यह कहने का कोई अर्थ नहीं है कि दोनों घोल की कठोरता 0.5 ग्राम प्रति लीटर है।
"ఆ నీటిలో, కాల్షియం కార్బోనేట్ మాత్రమే కాఠిన్యాన్ని కలిగిస్తుంది.  ఇప్పుడు ఈ నీటిని కొంతసేపు ఉడకబెట్టి చల్లబరచండి మరియు ఫిల్టర్ చేయండి.  ", उस पानी में सिर्फ कैल्शियम कार्बोनेट के कारण कठोरता पैदा हो रही है।  अब इस पानी को कुछ समय उबालकर ठण्डा करके छान लेते हैं।
ఆపై దాని కాఠిన్యాన్ని కొలవండి.  దృ ff త్వం తగ్గుతుందని అనుకుందాం.  , और फिर उसकी कठोरता नापते हैं।  मान लीजिए कठोरता कम हो जाती है।
వేడినీటి తర్వాత మిగిలి ఉన్న కాఠిన్యాన్ని శాశ్వత కాఠిన్యం అంటారు.  మరిగేటప్పుడు పోయేదాన్ని తాత్కాలిక దృ .త్వం అంటారు.  , जो कठोरता पानी को उबालने के बाद भी बची रहे उसे स्थाई कठोरता कहते हैं।  और उबालने पर जो दूर हो जाए उसे अस्थाई कठोरता कहते हैं।
కాబట్టి కాఠిన్యం మొత్తాన్ని ఎలా వ్యక్తపరచాలి? ఒక పద్ధతి కనుగొనబడింది.  మేము కాఠిన్యాన్ని కాల్షియం కార్బోనేట్ మొత్తంగా వ్యక్తీకరిస్తాము - ఆ నీటిలోని కాఠిన్యం ఏదైనా ఉప్పు వల్ల కాదా.  , तो कैसे व्यक्त करें कठोरता की मात्रा? इसका एक तरीका खोजा गया है।  हम कठोरता को मात्र कैल्शियम कार्बोनेट की मात्रा के रूप में व्यक्त करते हैं — चाहे उस पानी में कठोरता किसी भी लवण की वजह से हो।
"కాల్షియం, మెగ్నీషియం యొక్క బైకార్బోనేట్ లవణాల వల్ల తాత్కాలిక దృ ff త్వం వస్తుంది.  ఈ లవణాలు ప్రకృతిలో చాలా అస్థిరత కలిగి ఉంటాయి మరియు తాపన లేదా మరిగేటప్పుడు కార్బోనేట్లలో కుళ్ళిపోతాయి.  "," अस्थाई कठोरता कैल्शियम, मैग्नीशियम के बाईकार्बोनेट लवणों के कारण होती है।  ये लवण काफी अस्थिर प्रकृति के होते हैं तथा गरम करने या उबालने पर विघटित होकर कार्बोनेट में तब्दील हो जाते हैं।"
"కార్బోనేట్ కరగని కారణంగా అవక్షేపించబడుతుంది.  పోల్చి చూస్తే, కాఠిన్యం పరంగా ఒక గ్రాము కాల్షియం కార్బోనేట్‌కు ఎంత ఉప్పు ఉందో తెలుసుకోవాలి.  ", कार्बोनेट अघुलनशील होने के कारण अवक्षेपित हो जाता है।  तुलनात्मक दृष्टि से देखें तो हमें यह पता लगाना होगा कि कठोरता के लिहाज़ से किसी लवण की कितनी मात्रा एक ग्राम कैल्शियम कार्बोनेट के बराबर है।
ఉదాహరణకు: 1 గ్రాము కాల్షియం కార్బోనేట్ A 1.62 గ్రాముల కాల్షియం బైకార్బోనేట్ A 1.2 గ్రాముల మెగ్నీషియం సల్ఫేట్. కార్బోనేట్ మరియు బైకార్బోనేట్ ఉండటం వల్ల కాఠిన్యాన్ని కార్బోనేట్ కాఠిన్యం అంటారు.  ," उदाहरण के लिए: 1 ग्राम कैल्शियम कार्बोनेट उ 1.62 ग्राम कैल्शियम बाईकार्बोनेट उ 1.2 ग्राम मैग्नीशियम सल्फेट  जो कठोरता कार्बोनेट व बाईकार्बोनेट की उपस्थिति की वज़ह से होती है, उसे कार्बोनेट कठोरता कहते हैं।"
"అదనంగా, మిగిలిన కాఠిన్యాన్ని కార్బోనేట్ కాని కాఠిన్యం అంటారు.  1 లీటరు నీటిలో 0.5 గ్రా మెగ్నీషియం సల్ఫేట్ కరిగితే, దాని కాఠిన్యం 0.41 గ్రా కాల్షియం కార్బోనేట్‌కు సమానం.  ", इसके अतिरिक्त शेष कठोरता को गैर-कार्बोनेट कठोरता कहते हैं।  यदि 1 लीटर पानी में 0.5 ग्राम मैग्नीशियम सल्फेट घुला है तो उसकी कठोरता 0.41 ग्राम कैल्शियम कार्बोनेट के बराबर होगी।
కాబట్టి ఇప్పుడు మనం లీటరుకు గ్రామ్ కాల్షియం కార్బోనేట్ లేదా లీటరుకు మిల్లీగ్రామ్ కాల్షియం కార్బోనేట్ వంటి అన్ని పదార్ధాలను వ్యక్తీకరించవచ్చు.  కాఠిన్యం యొక్క ప్రభావాలు దేశీయ మరియు పారిశ్రామిక ఉపయోగం కోసం కఠినమైన నీటిని ఉపయోగించినప్పుడు చాలా సమస్యలు ఉన్నాయి.  , तो अब हम समस्त कठारे ता को ग्राम कैल्शियम कार्बोनेट प्रति लीटर या मिलीग्राम कैल्शियम कार्बोनेट प्रति लीटर जैसी इकाइयों में व्यक्त कर सकते हैं।  कठोरता के असर घरेलू व औद्योेगिक उपयोग के लिए कठोर पानी का उपयोग करें तो कई समस्याएँ आती हैं।
ఈ సమస్యల్లో ఒకదాని గురించి అందరికీ తెలుసు.  బట్టలు ఉతకడం అదే సమస్య.  , इनमें से एक समस्या से तो सभी परिचित हैं।  वह समस्या है कपड़े धोने की।
"350 మి.గ్రా నీటిలో ఉంటే అంటారు. లీటరుకు కాఠిన్యం ఉంటే, మీరు లీటరు నీటికి సుమారు రెండున్నర గ్రాముల సబ్బు ఖర్చు చేయాలి.  కఠినమైన నీటిలో నిరంతరం కడిగినప్పుడు బట్టలు కూడా తక్కువ కదులుతాయి.  "," ऐसा बताते हैं कि यदि पानी में 350 मि.ग्रा. प्रति लीटर कठोरता हो, तो प्रति लीटर पानी पर आपको लगभग ढाई ग्राम साबुन ज़्यादा खर्च करना होगा।  लगातार कठोर पानी में धोए जाने पर कपड़े चलते भी कम हैं।"
"వస్త్రం కాల్షియం మరియు మెగ్నీషియం లవణాలను గ్రహిస్తుందని, దీనివల్ల ఫైబర్స్ చెడిపోతాయని అంటారు.  కాఠిన్యం తరచుగా మిల్లీగ్రామ్ పరిధిలో ఉన్నందున లీటరుకు మిల్లీగ్రాములలో వ్యక్తీకరించడం మరింత సౌకర్యవంతంగా ఉంటుంది.  "," बताते हैं कि कपड़ा कैल्शियम व मैग्नीशियम के लवण अवशोषित करता है, इस वज़ह से रेशे खराब हो जाते हैं।  मिलीग्राम प्रति लीटर में व्यक्त करना ज़्यादा सुविधाजनक है क्योंकि प्राय: कठोरता मिलीग्राम रेंज में होती है।"
"దీనికి మరో ప్రయోజనం ఉంది.  1 లీటరు నీరు అంటే 1 కిలోల నీరు, 1000 గ్రాముల 106 మి.గ్రా.  ", इसका एक फायदा और भी होता है।  1 लीटर पानी यानी 1किलोग्राम पानी उ 1000 ग्राम उ 106 मिलीग्राम।
"అందువల్ల, 106 (1 మిలియన్ మి.గ్రా) నీటిలో ఒక మిల్లీగ్రాముల కాఠిన్యం ఉంటే, దానిని మిలియన్‌కు ప్రత్యక్ష భిన్నం అని కూడా పిలుస్తారు (భాగాలపై పిపిఎమ్ - మిలియన్).  శాశ్వత తాత్కాలిక కేకులు ", इसलिये यदि 106 (1 मिलियन मिलीग्राम) पानी में न् मिलीग्राम कठोरता है तो इसे सीधे-सीधे अंश प्रति मिलियन (पी.पी.एम. - पाट्र्स पर मिलियन) भी कह सकते हैं।  स्थाई-अस्थाई कठारे ता
"అయితే, డిటర్జెంట్ లాండ్రీ సమస్యను పరిష్కరించింది.  కాబట్టి దానిపై ఎక్కువ తల ఖర్చు చేయవలసిన అవసరం లేదు.  "," बहरहाल, कपड़े धोने की समस्या का समाधान तो डिटर्जेंट ने कर दिया है।  इसलिए इस पर ज़्यादा सिर खपाने की ज़रूरत नहीं है।"
"కఠినమైన నీటిలో వంట చేయడానికి ఎక్కువ సమయం పడుతుందని నివేదికలు కూడా ఉన్నాయి.  మాంసాహారులకు చెడ్డ వార్త ఏమిటంటే, కఠినమైన నీటిలో మాంసం వండడంలో సమస్య ఉంది, నీటిలో బయటకు వచ్చే మాంసం యొక్క ప్రోటీన్ కరగదు మరియు దాని జీర్ణక్రియ శరీరంలో సాధ్యం కాదు.  ", ऐसी भी रिपोर्ट है कि कठोर पानी में खाना पकने में समय ज़्यादा लगता है।  मांसाहारियों के लिए बुरी खबर यह है कि कठोर पानी में मांस पकाने में एक दिक्कत यह है कि मांस का जो प्रोटीन निकलकर पानी में आता है वह अघुलनशील हो जाता है तथा शरीर में इसका पाचन नहीं हो पाता।
ఇది ఎంతవరకు జరుగుతుందో చెప్పడం కష్టం.  మేము నీటి కాఠిన్యాన్ని కొలుద్దాం (కాల్షియం కార్బోనేట్ యూనిట్లలో).  , वैसे यह कितनी हद तक होता है कहना मुश्किल है।  मान लीजिए हम किसी पानी की कठोरता नाप लें (कैल्शियम कार्बोनेट की इकाई में)।
"దీని అర్థం కాదు. కాఠిన్యం యొక్క ఆరోగ్య ప్రభావాల గురించి చర్చ జరిగినప్పుడు, క్రమబద్ధమైన క్రమం లేదని చెప్పడం సముచితం. ", इसका यह मतलब नही है कि  जब कठोरता के स्वास्थ्य सम्बन्धी असर की बात चली है तो यह कहना मुनासिब है कि इस बात के कोई व्यवस्थित
"సంక్షిప్తంగా, గుర్తుంచుకోవలసిన విషయం ఏమిటంటే, కాఠిన్యం కాల్షియం కార్బోనేట్‌గా వ్యక్తమవుతుంది.  కాల్షియం కార్బోనేట్ యొక్క యూనిట్లో ఉత్పత్తి చేయబడిన ఉప్పు ద్వారా ఉత్పత్తి చేయబడిన మొత్తం కాఠిన్యం ఆ లవణాలన్నీ ఉత్పత్తి చేసే కాఠిన్యం.  "," संक्षेप में, ध्यान रखने की बात यह है कि कठोरता को हम कैल्शियम कार्बोनेट के रूप में व्यक्त करते हैं।  जो भी लवण कठोरता उत्पन्न करते हों उन सबके द्वारा उत्पन्न कठोरता को कैल्शियम कार्बोनेट की इकाई में व्यक्त किया जाए तो यह कुल कठोरता हुई।"
తదుపరి కాఠిన్యం యొక్క వర్గీకరణ వస్తుంది.  74  , इसके बाद आते हैं कठोरता के वर्गीकरण पर।  74
తెల్లటి క్రస్ట్ గడ్డకడుతుంది.  ఈ క్రస్ట్ సాధారణంగా తాత్కాలిక దృ .త్వం కారణంగా ఏర్పడుతుంది.  , सफेद पपड़ी जम जाती है।  यह पपड़ी प्राय: अस्थाई कठोरता की वजह से बनती है।
"అసభ్యంగా ఉండటమే కాకుండా, ఈ క్రస్ట్ అనేక ఇతర ప్రభావాలను కలిగి ఉంది.  అధ్యయనాలు లేవు.  ", भद्दी दिखने के अलावा इस पपड़ी के कई अन्य असर हैं।  अध्ययन नहीं हुए हैं।
"చాలా సంవత్సరాల క్రితం, ఒక అధ్యయనం జరిగింది, దీనిలో చాలా మృదువైన నీరు త్రాగేవారికి హృదయ స్పందన రేటు కొంచెం ఎక్కువగా ఉంటుంది.  కానీ పరిశోధకులు కూడా నీటి సరఫరాకు ముందే కష్టపడాలని దీని అర్థం కాదు.  ", कई वर्ष पूर्व एक अध्ययन हुआ था जिसमें निष्कर्ष यह था कि अत्यधिक मृदु पानी पीने वाले लोगों में ह्मदय राग्े ा थोड़े ज़्यादा हात्े ो हैं।  किन्तु अध्ययनकर्ताओं ने साथ ही यह भी कहा था कि इसका मतलब यह नहीं कि सप्लाई से पूर्व पानी को कठोर बनाया जाए।
"మొదటి సమస్య ఏమిటంటే, క్రస్ట్ కాల్షియం బైకార్బోనేట్ కరిగించడం నుండి ఏర్పడిన కాల్షియం కార్బోనేట్‌ను కలిగి ఉంటుంది, ఇది బాయిలర్‌లో ఇంధన వినియోగాన్ని పెంచుతుంది.  పారిశ్రామిక కోణం నుండి, నీటి కాఠిన్యం ఒక ప్రధాన సమస్యగా వస్తుంది.  ", पहली समस्या यह है कि यह पपड़ी कैल्शियम बाईकार्बोनेट के विघटन से बने कैल्शियम कार्बोनेट की होती है जिसकी वज़ह से बॉयलर में र्इंधन की खपत बढ़ जाती है।  औद्योगिक दृष्टि से देखें तो पानी की कठोरता एक प्रमुख समस्या के रूप में सामने आती है।
పరిశ్రమలలో నీటిని ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తారని మీకు తెలుసు.  నీరు ఉడకబెట్టిన అనేక పరిశ్రమలలో బాయిలర్లు ఏర్పాటు చేయబడతాయి.  , आप जानते ही हैं कि उद्योगों में पानी का काफी इस्तेमाल होता है।  कई उद्योगों में बॉयलर लगे होते हैं जहाँ पानी को उबाला जाता है।
"రెండవ సమస్య ఏమిటంటే - క్రస్ట్ వేడి యొక్క చెడు కండక్టర్ కాబట్టి, దాని కింద లోహం చాలా వేడిగా మారుతుంది.  దీనిని సూపర్ హీటింగ్ అంటారు.  ", दूसरी समस्या है — चूँकि पपड़ी ऊष्मा की कुचालक होती है इसलिए उसके नीचे धातु अत्यधिक गरम हो जाती है।  इसे सुपर हीटिंग कहते हैं।
"క్రస్ట్ ఒకే మందంతో లేకపోతే, బాయిలర్ మరియు ట్యూబ్‌లో బొబ్బలు ఏర్పడతాయి మరియు పగుళ్లు ఏర్పడటం ప్రారంభమవుతుంది.  మొదటి సమస్య ఏమిటంటే, కఠినమైన నీటిని ఉపయోగిస్తే, బాయిలర్ గోడపై ఒక క్రస్ట్ పేరుకుపోవడం ప్రారంభమవుతుంది.  ", यदि पपड़ी एक समान मोटाई की न हो तो बॉयलर व ट्यूब में जगह-जगह पर फफोले बनने लगते हैं व दरारें पड़ने लगती हैं।  सबसे पहली समस्या तो यह आती है कि कठोर पानी का उपयोग किया जाए तो बॉयलर की दीवार पर एक पपड़ी जमा होने लगती है।
"ఇది కూడా ఒక సాధారణ అనుభవం.  ఉదాహరణకు, హోషంగాబాద్ మరియు నర్మదా ఒడ్డున ఉన్న ఇతర పట్టణాల్లో నీటిని ఉడకబెట్టిన పాత్రలలో ఒకటి. ", यह वैसे तो आम अनुभव भी है।  मसलन होशंगाबाद तथा नर्मदा किनारे के अन्य शहरोंगाँवों में जिस बरतन में पानी उबाला जाता हैं उसमें एक
"మూడవ సమస్య - క్రస్ట్‌లో చాలా చోట్ల పగుళ్లు ఉన్నాయి మరియు వాటిలో ఆవిరి చొచ్చుకుపోతుంది మరియు బాయిలర్ యొక్క ఇనుముతో చర్య జరుపుతుంది, ఇది హైడ్రోజన్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తుంది.  నీటిలో ఉంటే. "," तीसरी समस्या — पपड़ी में कई जगह दरारें होती हैं और भाप इनमें घुस जाती है और बॉयलर के लोहे से क्रिया करती है, जिससे हाइड्रोजन उत्पन्न होती है।  यदि पानी में"
"కాఠిన్యాన్ని తొలగించడానికి రసాయన పద్ధతులు చల్లార్చిన సున్నం నీటిలో కలిపితే, కాల్షియం మరియు మెగ్నీషియం లవణాలు దానిపై స్పందించి అవక్షేపించాయి.  మీరు గమనించి ఉండకపోవచ్చు కాని సున్నం నిజానికి కాల్షియం హైడ్రాక్స్ వైపు అని గమనించాలి.  ", कठोरता दूर करने की रासायनिक विधियाँ पानी में अगर बुझा हुआ चूना डाला जाए तो कैल्शियम और मैग्नीशियम के लवण उससे क्रिया करके अवक्षेपित हो जाते हैं।  आपने शायद ध्यान न दिया हो मगर ध्यान देने की बात है कि बुझा हुआ चूना वास्तव में कैल्शियम हाइड्राक्ॅ साइड होता है।
"అంటే, నీటి నుండి కాల్షియం-మెగ్నీషియం తొలగించడానికి మీరు కాల్షియం కలుపుతున్నారు.  కాబట్టి ఎంత సున్నం వేస్తారు (వర్తించబడుతుంది!) చాలా జాగ్రత్తగా అంచనా వేయాలి, లేకపోతే కాఠిన్యం తగ్గకుండా పెరుగుతుంది.  "," यानी आप पानी में से कैल्शियम-मैग्नीशियम को दूर करने के लिए ऊपर से कैल्शियम डाल रहे हैं।  लिहाज़ा कितना चूना डाला (लगाया!) जाए इसका आकलन बहुत सावधानी से करना होता है, अन्यथा कठोरता घटने की बजाय बढ़ सकती है।"
సున్నం తరువాత అవపాతం తొలగించడం ప్రక్రియ అంతటా ఒక గమ్మత్తైన సాంకేతిక పని.  ప్రస్తుతం మేము దాని సాంకేతిక పరిజ్ఞానంలోకి వెళ్ళడం లేదు.  , पूरी प्रक्रिया में चूना डालने के बाद अवक्षेप को हटाना एक पेचीदा तकनीकी काम है।  अभी हम इसकी टेक्नॉलॉजी में नहीं जा रहे हैं।
రసాయన ప్రతిచర్యలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి: Ktr (qtgr 3) 2 ktr (ktr) 2  2 ktkrgr 3a 2 kt 2 gtr (kktr 3) 2 ktr (kr) (Gr) 2  2 Ktkgra 3 A 2 Q 2 Gr. ఈ పద్ధతి ప్రధానంగా కాల్షియం కాఠిన్యాన్ని తొలగిస్తుంది.  , रासायनिक क्रियाएँ निम्नानुसार हैं: क्ठ्ठ(क्तक्ग्र्3)2 अ क्ठ्ठ(ग्र्क्त)2  2क्ठ्ठक्ग्र्3 अ 2क्त2ग्र् ग्ढ़(क्तक्ग्र्3)2 अ क्ठ्ठ(ग्र्क्त)2  ग्ढ़(ग्र्क्त)2 अ क्ठ्ठ(क्तक्ग्र्3)2 क्ठ्ठ(क्तक्ग्र्3)2 अ क्ठ्ठ(ग्र्क्त)2  2क्ठ्ठक्ग्र्3 अ 2क्त2ग्र्  इस विधि में मुख्यत: कैल्शियम कठोरता दूर की जाती है।
"సబ్బు కార్బోనేట్ రకానికి చెందినది అయితే, వాషింగ్ సోడాను అటువంటి నీటిలో ఉంచడం కూడా అవసరం: Kg 4 A 2 2 Q 3 3 Q 3 3 Q 2 4. కాస్టిక్ సోడాతో కూడా దాదాపు అదే ప్రభావాన్ని సాధించవచ్చు.  ", यदि कठारे ता गैर-कार्बोनेट किस्म की है तो ऐसे पानी में कपड़े धोने का सोडा भी डालना हात्े ाा है: क्ठ्ठच्ग्र्4 अ ग़्ठ्ठ2क्ग्र्3  क्ठ्ठक्ग्र्3 अ ग़्ठ्ठ2च्ग्र्4  लगभग यही असर कॉस्टिक सोडा (ग़्ठ्ठग्र्क्त) से भी हासिल किया जा सकता है।
Qtr (Qtqr 3) 2 A 2 Qtr  Qt Q Q 3 Q 2 Q 2 Q 3 Q 2 Q 2 Gt (Qtr 3) 2 A 4 Q 2 ఈ కార్యకలాపాలలో లాండ్రీ సోడా తయారు చేస్తారు.  , क्ठ्ठ(क्तक्ग्र्3)2 अ 2ग़्ठ्ठग्र्क्त  क्ठ्ठक्ग्र्3 अ ग़्ठ्ठ2क्ग्र्3 अ 2क्त2ग्र् ग्ढ़(क्तक्ग्र्3)2 अ 4ग़्ठ्ठग्र्क्त  ग्ढ़(ग्र्क्त)2 अ 2ग़्ठ्ठ2क्ग्र्3 अ 2क्त2ग्र्  इन क्रियाओं में कपड़े धोने का सोडा (ग़्ठ्ठ2क्ग्र्3) बनता है।
ఇది ఇతర కార్బోనేట్ కాఠిన్యాన్ని తొలగిస్తుంది.  కానీ పైన పేర్కొన్న పద్ధతులకు సమస్య ఉంది.  , यह अन्य गैर-कार्बोनेट कठोरता को दूर कर देता है।  परन्तु ऊपर वर्णित विधियों की एक समस्या है।
"ఈ లవణాలు ఇతర ఉప్పు లవణాల స్థానంలో ఉన్నాయని మీరు గమనించాలి.  అందువల్ల, నీటి కాఠిన్యం తొలగించబడుతుంది కాని మొత్తం లవణాలు తగ్గవు.  ", आपने भी गौर किया होगा कि इनमें कठारे ता जनक लवणों का स्थान अन्य लवण ले लेते हैं।  अत: पानी की कठोरता तो दूर हो जाती है लेकिन लवणों की कुल मात्रा कम नहीं होती।
"పిండి పదార్ధాన్ని తొలగించడంతో పాటు లవణాల మొత్తం సాంద్రతను కూడా తగ్గించాలంటే, బేరియం హైడ్రాక్స్ వైపు దీని కోసం ఉపయోగిస్తారు.  కానీ బేరియం లవణాలు చాలా ఖరీదైనవి.  ", यदि कठारे ता दूर करने के साथसाथ लवणों की कुल सान्द्रता भी कम करनी है तो इसके लिए बेरियम हाइड्राक्ॅ साइड का इस्तेमाल किया जाता है।  परन्तु बेरियम के लवण बहुत महँगे होते हैं।
"75  సల్ఫేట్ లవణాలు ఉంటే, హైడ్రోజన్ వారితో స్పందించి హైడ్రోజన్ సల్ఫైడ్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తుంది, ఇది బాయిలర్‌ను దెబ్బతీస్తుంది.  ", 75  सल्फेट लवण हैं तो हाइड्रोजन इनसे क्रिया करके हाइड्रोजन सल्फाइड बनाती है जो बॉयलर को क्षति पहुँचाती है।
"కఠినమైన నీటిని పెద్ద ఎత్తున మృదువుగా చేయడం ఖరీదైన వ్యవహారం.  ఆవిరి ఇంజిన్ల యుగంలో, ఇంజిన్లోని నీటి స్థానాన్ని జాగ్రత్తగా ఎంచుకోవడం ద్వారా ఇది జరిగింది.  ", कठोर पानी को बड़े पैमाने पर मृदु बनाना काफी खर्चीला सौदा है।  भाप इंजिनों के ज़माने में यही किया जाता था कि इंजिन में पानी भरने के स्थान सावधानीपूर्वक चुने जाते थे।
"ఆ సమయంలో, దేశంలోని అనేక స్టేషన్ల యొక్క ప్రాముఖ్యత నీటి మృదుత్వం కారణంగా ఉంది.  కాఠిన్యాన్ని తొలగించే అనేక భౌతిక మరియు రసాయన పద్ధతులు అందుబాటులో ఉన్నాయి (మునుపటి పేజీలోని పెట్టెలో రసాయన పద్ధతులను చూడండి).  ", उस समय देश के कई स्टेशनों का महत्व मात्र पानी की मृदुता के कारण था।  कठोरता दूर करने की कई भौतिक व रासायनिक विधियाँ उपलब्ध हैं (रासायनिक विधियाँ पिछले पृष्ठ पर बॉक्स में देखें)।
"కాబట్టి కఠినమైన నీటిని వాడండి, అప్పుడు క్రస్ట్ నయం చేయడానికి బాయిలర్ క్రమానుగతంగా మూసివేయాలి.  బాయిలర్ మూసివేయడానికి మరియు పున art ప్రారంభించడానికి కూడా చాలా ఖరీదైనది.  ", लिहाज़ा कठोर पानी का उपयोग करें तो समय-समय पर बॉयलर को बन्द करके पपड़ी खुरचना होती है।  बॉयलर को बन्द करके फिर से चालू करना भी काफी खर्चीला काम है।
కాఠిన్యం కలిగించే లవణాలు కూడా మెగ్నీషియం లవణాలు కలిగి ఉంటాయి.  మెగ్నీషియం లవణాల నీటి కుళ్ళిపోవడం నీటి ఆమ్లతను పెంచుతుంది.  , कठोरता पैदा करने वाले लवणों में मैग्नीशियम के लवण भी होते हैं।  मैग्नीशियम लवणों के जल अपघटन से पानी की अम्लीयता बढ़ती है।
"మరో మాటలో చెప్పాలంటే, నీటిలో హైడ్రోజన్ అయాన్ల సాంద్రత పెరుగుతుంది.  ఈ హైడ్రోజన్ అయాన్లు బాయిలర్‌ను దెబ్బతీస్తాయి.  "," दूसरे शब्दों में, पानी में हाइड्रोजन आयनों की सान्द्रता बढ़ती है।  ये हाइड्रोजन आयन बॉयलर को क्षति पहुँचाते हैं।"
"భౌతిక పద్ధతి ఇప్పటికే చర్చించబడింది.  నీటిని వేడి చేస్తే, బైకార్బోనేట్ కాఠిన్యాన్ని తగ్గించవచ్చు.  ", एक भौतिक विधि की चर्चा तो प्रकारान्तर से हो ही चुकी है।  यदि पानी को गरम किया जाए तो बाईकार्बोनेट कठोरता कम की जा सकती है।
"అదనంగా, అయాన్ మార్పిడి యొక్క పద్ధతి ఉంది.  కాల్షియం మరియు మెగ్నీషియం అయాన్లను గ్రహిస్తుంది మరియు బదులుగా ఇతర అయాన్లను నీటిలో కరిగించే అయాన్ మార్పిడి పదార్థాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.  ", इसके अलावा एक विधि आयन आदान-प्रदान की भी है।  ऐसे आयन विनिमय पदार्थ उपलब्ध हैं जो कैल्शियम व मैग्नीशियम के आयनों को सोखकर उनके बदले पानी में अन्य आयन घोल देते हैं।
"ఈ పద్ధతిని ఉపయోగించడం ద్వారా మీరు నీటిని మృదువుగా చేయవచ్చు.  కాఠిన్యాన్ని పరిష్కరించడం, ఒక మూలం యొక్క నీరు చాలా కష్టంగా ఉంటే, మరొక నీటి వనరును కనుగొనడం మంచిది.  ", इस विधि का इस्तेमाल करके भी पानी को मृदु बना सकते हैं।  कठोरता से निपटना अव्वल तो यदि किसी रुाोत का पानी अत्यन्त कठोर है तो बेहतर होगा कि पानी का अन्य रुाोत तलाश लिया जाए।
వి  వి  , ध्  ध्
"76  ఎయిర్ స్పోర్ట్స్, వాయువులు, శ్వాసక్రియ యొక్క ఈ మూడు అధ్యాయాలను కలిపి ఉంచే ఆలోచన ఏమిటంటే, వాటిని ఒకదాని తరువాత ఒకటి చేయడం ఉపయోగపడుతుంది.  "," 76  हवा के खेल, गैसें, श्वसन इन तीन अध्यायों को एक साथ रखने का आशय यह है कि इन्हें एक के बाद एक करना उपयोगी होता है।"
పిల్లలకు గాలి గుణాలు తెలియకపోతే వాయువుల గురించి మాట్లాడటం కష్టం.  మరియు శ్వాసక్రియ యొక్క చర్చ కార్బన్ డయాక్సైడ్ మరియు ఆక్సిజన్ యొక్క అవగాహనతో పాటు ఆక్సీకరణ మరియు దహనానికి సంబంధించినది.  , जब तक बच्चे हवा के गुणधर्मों से परिचित नहीं हैं तब तक गैसों की बात करना मुश्किल होता है।  और श्वसन की चर्चा कार्बन डाईऑक्साइड व ऑक्सीजन के साथ-साथ ऑक्सीकरण व दहन की समझ से जुड़ी ही है।
"అందువల్ల, చైల్డ్ సైంటిస్ట్‌లోని ఈ అధ్యాయాలు ఈ క్రమంలో ఉంచబడ్డాయి, అయినప్పటికీ అవి పుస్తకంలో ఒకదాని తరువాత ఒకటి కనిపించలేదు.  తప్పకుండా చేయాలి.  ", इसलिए बाल वैज्ञानिक में इन अध्यायों को इसी क्रम में रखा गया था हालाँकि पुस्तक में ये एक के बाद एक नहीं आते थे।  करना होता है।
"దీని తరువాత గాలి యొక్క వివిధ లక్షణాలను (అంటే వాయు స్థితి) బహిర్గతం చేసే ప్రయోగాలు.  అందువల్ల ఈ ముఖ్యమైన ఆస్తి ద్రవాల మాదిరిగా కాకుండా, గాలి (వాయువు) ను ఒత్తిడి చేసి ప్రసారం చేయగల సాధారణ ప్రయోగాల ద్వారా పెంచబడింది.  ", इसके बाद हवा (यानी गैसीय अवस्था) के विभिन्न गुणधर्मों को उजागर करते प्रयोग हैं।  जैसे यह महत्वपूर्ण गुणधर्म सरल प्रयोगों के माध्यम से उभारा गया है कि द्रवों के विपरीत हवा (गैस) को दबाया व फैलाया जा सकता है।
గాలి పరిమాణాన్ని కొలవడానికి కూడా ప్రయోగాలు జరిగాయి.  వేడిని పొందడం ద్వారా గాలి యొక్క ప్రాబల్యాన్ని చూపించే ప్రయోగాలు మరియు గాలి పీడనానికి సంబంధించిన కొన్ని ప్రయోగాలు కూడా ఉన్నాయి.  , हवा का आयतन नापने के प्रयोग भी किए गए हैं।  गर्मी पाकर हवा के प्रसार दर्शाने के प्रयोग और हवा के दबाव सम्बन्धी कुछ प्रयोग भी शामिल हैं।
"ఇటువంటి ప్రయోగాలు చేసిన తరువాత, పిల్లలు గాలిని పదార్థంగా గుర్తించడం ప్రారంభిస్తారని మరియు ఇది వాయువులను పదార్థాలుగా గుర్తించడాన్ని సులభతరం చేస్తుందని భావిస్తున్నారు.  వాయు క్రీడలు సాధారణంగా మూడు రాష్ట్రాల ప్రతి కోర్సులో భాగం.  ", ऐसी उम्मीद है कि इस तरह के प्रयोग करने के बाद बच्चे हवा को एक पदार्थ के रूप में पहचानने लगेंगे और इससे उन्हें गैसों को भी पदार्थ मानने में आसानी होगी।  हवा के खेल आम तौर पर पदार्थ की तीन अवस्थाएँ प्रत्येक पाठ् यक्रम का अंग होती हैं।
ఈ రాష్ట్రాల ఆస్తులు లెక్కించబడతాయి మరియు విషయం పరిష్కరించబడింది.  కానీ పిల్లలు గ్యాస్ స్థితిని అర్థం చేసుకోవడంలో చాలా ఇబ్బందులు ఎదుర్కొంటున్నారని చాలా అధ్యయనాలలో తేలింది.  , इन अवस्थाओं के गुणधर्म गिनाकर मामले को निपटा हुआ मान लिया जाता है।  मगर यह बात कई अध्ययनों में उभरी है कि बच्चे गैस अवस्था को समझने में बहुत दिक्कतों का सामना करते हैं।
"దీనికి ఒక కారణం ఏమిటంటే, వాయువులు తరచుగా కనిపించవు.  మరొక కారణం ఏమిటంటే, వారి కొలత కూడా సులభం కాదు.  ", इसका एक कारण तो यह है कि गैसें प्राय: अदृश्य होती हैं।  एक और कारण यह है कि उनका मापतौल भी आसान नहीं होता।
"వాయువుల సాంద్రత చాలా తక్కువగా ఉన్నందున, వీటిని తూకం వేయడం అసాధ్యం కాకపోతే కష్టం.  అదేవిధంగా, వాటిని ఒక పాత్రలో ఉంచడం కూడా కష్టం.  "," जैसे गैसों का घनत्व बहुत कम होता है, जिसकी वजह से उन्हें तौलना असम्भव नहीं तो कठिन ज़रूर होता है।  इसी प्रकार से उन्हें किसी बरतन में भरकर रखना भी मुश्किल होता है।"
"మరియు ఒక పాత్రలో గ్యాస్ నిండి ఉంటే, ఓడ నిండినట్లు చెప్పడం చాలా కష్టం.  ఒక పాత్రలో ఏదో సగ్గుబియ్యము ఉంటే, దానిని నింపడంలో ఇబ్బంది ఉండాలి, కానీ &#39;గాలి నిండిన గాజు&#39;లో నీటిని నింపడంలో సమస్య లేదు.  ", और यदि किसी बरतन में गैस भरी है तो यह बताना बहुत कठिन होता है कि बरतन भरा है।  यदि किसी बरतन में कोई चीज़ भरी है तो उसमें दूसरी चीज़ भरने में दिक्कत होनी चाहिए मगर ‘हवा भरे गिलास’ में पानी भरने में तो कोई परेशानी नहीं होती।
"కాబట్టి ఆ గాజు &#39;నిండింది&#39; అని ఎలా నమ్మాలి.  ఇటువంటి ఇబ్బందుల కారణంగా, వాయు పరిస్థితులను అర్థం చేసుకోవడం ఇబ్బందులను కలిగిస్తుంది మరియు ఈ కష్టాలన్నిటిని దృష్టిలో ఉంచుకుని పిల్లల శాస్త్రవేత్తలో &#39;గేమ్ ఆఫ్ విండ్&#39; అనే అధ్యాయం అభివృద్ధి చేయబడింది.  ", तो कैसे मानें कि वह गिलास ‘भरा’ था।  इस तरह की कठिनाइयों के चलते गैसीय अवस्थाओं को समझना कठिनाइयाँ प्रस्तुत करता है और इन्हीं सब कठिनाइयों को देखते हुए बाल वैज्ञानिक में ‘हवा के खेल’ नामक अध्याय विकसित किया गया था।
"ఒక ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమిటంటే, రసాయన ప్రతిచర్యలపై సమగ్ర అవగాహనను నిర్మించడంలో, వాయువులు కూడా పదార్థాలు అని గుర్తించడం నిర్ణయాత్మక ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంది మరియు ప్రతిచర్యల కొలతలో కూడా వీటిని చేర్చాలి.  వాయువులను సేకరించే మరియు కొలిచే పద్ధతులు 250 సంవత్సరాల క్రితం అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి.  ", एक रोचक तथ्य यह है कि रासायनिक अभिक्रियाओं की समग्र समझ बनने में इस बात को स्वीकार करने का निर्णायक महत्व रहा है कि गैसें भी पदार्थ हैं और अभिक्रियाओं के नापतौल में उन्हें भी शामिल करना ज़रूरी है।  गैसों को एकत्रित करके नापतौल करने की विधियों का विकास करीब 250 साल पहले हुआ था।
"దీనికి ముందు, రసాయన ప్రతిచర్యల సమయంలో చాలాసార్లు, వాయువును ప్రతిచర్యగా లేదా ఉత్పత్తిగా చేర్చారు, కాని వాయువు స్థితిపై స్పష్టమైన అవగాహన లేకపోవడంతో, చర్య సమయంలో వాయువులను పరిగణనలోకి తీసుకోలేదు.  తత్ఫలితంగా, అనేక రసాయన ప్రతిచర్యలు, ముఖ్యంగా దహన స్వభావం, స్పష్టంగా కనిపించడానికి చాలా సమయం పట్టింది.  "," उससे पहले होता यह था कि रासायनिक क्रियाओं के दौरान कई बार या तो गैस अभिकारक के रूप में शामिल होती थी या फिर उत्पाद के रूप में, मगर गैस अवस्था की कोई स्पष्ट समझ न होने के कारण क्रिया के दौरान गैसों का हिसाब नहीं रखा जाता था।  इसके परिणामस्वरूप कई रासायनिक क्रियाओं, खासकर दहन की प्रकृति को स्पष्ट होने में बहुत समय लगा था।"
"అందువల్ల, వాయువులను పదార్థంగా అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.  కెమిస్ట్రీకి సంబంధించిన ఈ పుస్తకంలో &#39;గాలి&#39; వంటి భౌతిక శాస్త్రానికి సంబంధించిన అధ్యాయం ఎందుకు ఉందో కూడా ఇది స్పష్టం చేస్తుంది.  ", इसलिए गैसों को बतौर पदार्थ समझ पाना काफी ज़रूरी है।  इससे यह भी स्पष्ट हो जाता है कि रसायन सम्बन्धी इस पुस्तक में ‘हवा’ जैसे भौतिक शास्त्र के अध्याय को क्यों शामिल किया गया है।
"వాయువులు రెండు అధ్యాయాలు, ఇందులో పిల్లలు నాలుగు వాయువులను తయారు చేసి వాటి లక్షణాలను తనిఖీ చేస్తారు - కార్బన్ డయాక్సైడ్, ఆక్సిజన్, అమ్మోనియా మరియు హైడ్రోజన్.  ఈ ప్రయోగాల కోసం, పిల్లలు చిక్కుకుపోయేలా ఉపాధ్యాయుడు చాలా ముందుగానే సిద్ధం చేసుకోవాలి. "," गैसें दो अध्याय हैं जिनमें बच्चे चार गैसें बनाकर उनके गुणधर्मों की जाँच करते हैं — कार्बन डाईऑक्साइड, ऑक्सीजन, अमोनिया और हाइड्रोजन।  इन प्रयोगों के लिए शिक्षक को पहले से काफी तैयारी कर लेनी होती है ताकि बच्चे उलझे"
"ఈ అధ్యాయంలో, గాలిని &#39;చూడటానికి&#39; అనేక మార్గాలు అనుసరించబడ్డాయి.  పిల్లలు అలాంటి అనుభవాలకు గురయ్యారు, దీని వివరణ కోసం గాలి ఉనికిని అంగీకరించారు 77. ", इस अध्याय में हवा को ‘देखने’ के कई तरीके अपनाए गए हैं।  बच्चों का सम्पर्क ऐसे अनुभवों से कराया गया है जिनकी व्याख्या के लिए हवा की उपस्थिति को स्वीकार 77
"గ్యాస్ లేకుండా తయారు చేసి పరీక్షించవచ్చు.  ఏదైనా వాయువు తయారైనప్పుడు, అన్ని పరీక్షలకు సిద్ధంగా ఉండటానికి ఏ పరీక్షలు జరుగుతాయని ప్రారంభంలో స్పష్టం చేయడం సముచితం.  ", बगैर गैसें बनाने व जाँचने का काम कर सकें।  यह शुरू में ही स्पष्ट कर देना शायद उचित होगा कि जब कोई भी गैस बनाई जाएगी तो उसकी कौन-कौन-सी जाँच करेंगे ताकि समस्त परीक्षणों की तैयारी रहे।
"గ్యాస్ ఏర్పడటం ప్రారంభించిన తర్వాత, ఇక్కడ మరియు అక్కడ నడపడం మంచిది కాదు.  సంబంధంపై కొన్ని ప్రయోగాలు కూడా చేయబడతాయి.  ", एक बार गैस बनना शुरू होने के बाद यहाँ-वहाँ भागना ठीक नहीं।  सम्बन्ध पर भी कुछ प्रयोग किए जाएँगे।
దహన చర్యను అర్థం చేసుకోవడం (లేదా సాధారణంగా ఆక్సీకరణం) రసాయన శాస్త్రంలో ఒక మలుపుగా పరిగణించబడుతుంది.  సైన్స్ యొక్క చాలా మంది చరిత్రకారులు దీనిని రసాయన విప్లవం అని కూడా పిలుస్తారు.  , दहन (या सामान्य तौर पर ऑक्सीकरण) की क्रिया को समझना रसायन शास्त्र में निर्णायक मोड़ माना जाता है।  विज्ञान के कई इतिहासकारों ने तो इसे रासायनिक क्रान्ति की संज्ञा भी दी है।
"పై నాలుగు వాయువులలో ఏదీ వ్యక్తికి హాని కలిగించదు.  అవును, అమ్మోనియా ఒక బలమైన వాసన గల వాయువు మరియు అది ఎక్కువగా వస్తే కొన్నిసార్లు మూసివేసిన గదిలో చాలా ఇబ్బంది ఉంటుంది.  "," उपरोक्त चारों में से कोई भी गैस ऐसी नहीं है जो व्यक्ति को नुकसान पहुँचाए।  हाँ, अमोनिया तेज़ गन्ध वाली गैस होती है और कभी-कभी बन्द कमरे में बहुत ज़्यादा एकत्रित हो जाए तो थोड़ी तकलीफ हो सकती है।"
"వెంటిలేటెడ్ ఓపెన్ స్పేస్ (ఉదా. స్కూల్ పోర్చ్) లో అమ్మోనియాకు సంబంధించిన ప్రయోగాలు చేయడం మంచిది.  రసాయన స్థాయిలో శ్వాసక్రియ, కార్బోహైడ్రేట్ల యొక్క శ్వాసక్రియ మరియు ఆక్సీకరణ మరియు కొన్నిసార్లు ఇతర సేంద్రియ పదార్థాలు ఆక్సిజన్ సహాయంతో కాదు.  ", बेहतर होगा कि अमोनिया से सम्बन्धित प्रयोग किसी हवादार खुले स्थान (जैसे स्कूल के बरामदे) में किए जाएँ।  श्वसन रासायनिक स्तर पर देखें तो श्वसन और कुछ नहीं ऑक्सीजन की मदद से कार्बोहाइड्रेट व कभी-कभार अन्य कार्बनिक पदार्थों का ऑक्सीकरण करना ही है।
"ఈ ప్రక్రియలో, కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉత్పత్తి అవుతుంది.  అందువల్ల శ్వాసను చాలా పాఠ్యపుస్తకాల్లో నెమ్మదిగా దహనంగా కూడా పిలుస్తారు.  ", इस क्रिया में कार्बन डाईऑक्साइड पैदा होती है।  इसलिए कई पाठ् यपुस्तकों में श्वसन को धीमा दहन भी कहा जाता है।
ఇది చాలా తప్పుదోవ పట్టించే అనుకరణ ఎందుకంటే శ్వాసక్రియలో మంట లేదా పొగ లేదు.  మన శరీరం లోపల అగ్ని ఉందని చెప్పడం సరైనది కాదు.  ," यह काफी भ्रामक उपमा है क्योंकि श्वसन में न तो कोई लौ पैदा होती है, न धुआँ।  यह कहना सही नहीं है कि हमारे शरीर के अन्दर आग लगी हुई है।"
"అవును, శ్వాస సమయంలో వేడి ఉత్పత్తి అవుతుంది.  నాలుగు వాయువులలో ఒకటి ఆమ్లమైనది, ఒకటి ఆల్కలీన్ మరియు రెండు తటస్థమైనవి.  "," हाँ, श्वसन के दौरान ऊष्मा ज़रूर पैदा होती है।  चार गैसों में से एक अम्लीय है, एक क्षारीय है और दो उदासीन हैं।"
"రెండు నీటిని స్థానభ్రంశం చేయడం ద్వారా సేకరిస్తారు, ఒకటి గాలిని స్థానభ్రంశం చేయడం ద్వారా, నాలుగవది సేకరించబడదు.  మార్గం ద్వారా, ద్రవం యొక్క స్థానభ్రంశం ద్వారా అమ్మోనియా మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ కూడా సేకరించవచ్చు - కాని కరగని ద్రవాన్ని ఉపయోగించడం కంటే ద్రవాన్ని ద్రవంగా ఉపయోగించాల్సిన అవసరం లేదు.  "," दो को पानी के विस्थापन से एकत्रित किया जाता है, एक को हवा के विस्थापन से जबकि चौथी को एकत्रित नहीं किया जाता।  वैसे अमोनिया और कार्बन डाईऑक्साइड को भी द्रव के विस्थापन से एकत्रित किया जा सकता है — मगर द्रव के रूप में पानी नहीं बल्कि किसी ऐसे द्रव का उपयोग करना होगा जिसमें ये गैसें न घुलती हों।"
"జోసెఫ్ ప్రీస్ట్లీ పాదరసం యొక్క స్థానభ్రంశం ద్వారా వాయువులను సేకరించే పద్ధతిని అభివృద్ధి చేశాడు.  ఒక వాయువు తనను తాను కాల్చేస్తుంది, ఒకటి దహనం చేయడంలో సహాయపడుతుంది, ఒకదాన్ని చల్లారు.  "," जोसेफ प्रिस्टले ने गैसों को पारे के विस्थापन से एकत्र करने की विधि विकसित की थी।  एक गैस खुद जलती है, एक जलने में सहायक है, एक चीज़ों को बुझा देती है जबकि एक का जलने से कोई सम्बन्ध नहीं है।"
"ఈ విధంగా ఈ నాలుగు వాయువులు గణనీయమైన వైవిధ్యాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి.  ఈ అధ్యాయంలో, శ్వాసక్రియపై చాలా చిన్న ప్రయోగాలు ఉన్నాయి, వీటి సహాయంతో శ్వాసక్రియను అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తారు.  ", इस तरह से ये चार गैसें काफी विविधता प्रदर्शित करती हैं।  इस अध्याय में श्वसन को लेकर कई छोटे-छोटे प्रयोग हैं जिनकी मदद से श्वसन को समझने की कोशिश होती है।
"వీటిలో శ్వాసకోశ రేటును కొలవడం, శ్వాసక్రియ లేకపోవడం యొక్క ప్రత్యక్ష ప్రభావం, వ్యాయామంపై శ్వాసకోశ రేటు ప్రభావం, పీల్చే గాలి పరిమాణం మొదలైనవి ఉన్నాయి.  ఒక ముఖ్యమైన ప్రయోగం మనం పీల్చే గాలికి మరియు మనం విడుదల చేసే గాలికి మధ్య ఉన్న వ్యత్యాసానికి సంబంధించినది.  "," इनमें श्वसन दर को नापना, श्वसन की अनुपस्थिति का प्रत्यक्ष असर, कसरत का श्वसन दर पर असर, साँस में हवा की मात्रा वगैरह शामिल हैं।  एक महत्वपूर्ण प्रयोग का सम्बन्ध इस बात से है कि जो हवा हम साँस में लेते हैं और जो हवा हम छोड़ते हैं, उनके बीच क्या अन्तर होता है।"
"దీని ఆధారంగా, గాలి శరీరంలోకి ప్రవేశించినప్పుడు ఏమి జరుగుతుందో కొంత అంచనా వేయవచ్చు.  ఇప్పటికి, పిల్లలు రసాయన ప్రతిచర్యలను ఒక పరిష్కారంగా చూస్తూ ఉండాలి.  ", इसके आधार पर कुछ अन्दाज़ लगाया जा सकता है कि जब हवा शरीर में जाती है तो उसका क्या होता होगा।  अब तक बच्चों ने रासायनिक क्रियाओं को घोल के रूप में ही होते देखा होगा।
"వారు గ్యాస్ రూపంలో చర్యలను చూడటం ఇదే మొదటిసారి.  గాలిలో కార్బన్ డయాక్సైడ్ పరిమాణం పెరగడం శ్వాసక్రియకు సూచన అని స్పష్టమైన తర్వాత, మొక్కలు మరియు విత్తనాల శ్వాసక్రియపై కూడా కొన్ని ప్రయోగాలు జరుగుతాయి.  "," यह पहली बार होगा जब वे गैस रूप में क्रियाएँ होते देखेंगे।  एक बार जब यह स्पष्ट हो जाता है कि हवा में कार्बन डाईऑक्साइड की मात्रा में वृद्धि श्वसन का द्योतक है, तो कुछ प्रयोग पेड़-पौधों तथा बीजों के श्वसन को लेकर भी किए जाते हैं।"
"ఈ అధ్యాయంలో, అతను దహన చర్యను కూడా అధ్యయనం చేస్తాడు.  ఇది ఆక్సిజన్ మరియు కార్బన్ డయాక్సైడ్ యొక్క పరస్పర చర్యను కలిగి ఉంటుంది. ", इसी अध्याय में वे दहन की क्रिया का अध्ययन भी करेंगे।  इसमें ऑक्सीजन और कार्बन डाईऑक्साइड के परस्पर ध्
వి  78  , ध्  78
గాలి ఆటలు.  బైసాఖ్-జెత్ యొక్క వేడి గాలుల తరువాత నీరు నిండిన గాలులు మీకు గుర్తుంటాయి.  , हवा के खेल।  बैसाख-जेठ की गरम हवाओं के बाद पानी भरी हवाएँ तुम्हें ज़रूर याद होंगी।
"మరియు శీతాకాలపు రాత్రులలో, అదే గాలి ఎముకలను చల్లబరుస్తుంది.  మీరు గాలి దిశలో సైకిల్ నడుపుతుంటే, మీరు చాలా కష్టపడాల్సిన అవసరం లేదు, కానీ ముందు గాలి ఉంటే, చాలా శక్తి అవసరం.  ", और जाड़ों की रातों में उसी हवा से हड्डियों तक को ठण्ड लगती है।  हवा की दिशा में साइकिल चलाएँ तो ज़्यादा मेहनत नहीं करनी पड़ती परन्तु सामने की हवा हो तो बहुत ज़ोर लगाना पड़ता है।
"ఈ తుఫాను ఆకాశాన్ని దుమ్ము, గులకరాళ్ళతో నింపుతుంది మరియు కొన్నిసార్లు పెద్ద చెట్లను కూడా వేరు చేస్తుంది.  ఇలాంటి అనేక గాలి చర్యలు మీ మనసులో వస్తూ ఉండాలి.  "," यही आँधी धूल, कंकड़ से आकाश भर देती है और कभी-कभी तो बड़े-बड़े पेड़ तक उखाड़ फेंकती है।  हवा के कई ऐसे कारनामे तुम्हारे दिमाग में ज़रूर आ रहे होंगे।"
"గాలి గురించి మీకు ఇంకా ఏమి తెలుసు? (1) కానీ గాలి అస్సలు వీచకపోతే, ఏదో ఒక చోట గాలి ఉందో లేదో మీకు ఎలా తెలుస్తుంది? చెట్టు కింద ఒక్క ఆకు కూడా కదలదు? ఒక గదిలో? ఖాళీ గాజులో? మూసిన సీసాలో? గాజు గొట్టంలో?  1 మరియు 2 ప్రశ్నలు పిల్లలు గాలి ఉన్నట్లు రుజువు కలిగి ఉండాలని ఆశిస్తాయి.  ", हवा होने का पता तुम्हें और किन-किन बातों से चलता है? (1) परन्तु अगर हवा ज़रा भी न बह रही हो तो तुम कैसे पहचानोगे कि किसी स्थान पर हवा है या नहीं? एक ऐसे पेड़ के नीचे जिसकी एक भी पत्ती नहीं हिल रही? एक कमरे में? खाली गिलास में? एक बन्द बोतल में? एक काँच की नली में?  प्रश्न 1 व 2 बच्चों से हवा की उपस्थिति के प्रमाण की अपेक्षा करते हैं।
వారు తప్పనిసరిగా నమ్మదగిన సాక్ష్యాలను అందించాల్సిన అవసరం లేదు.  ఖాళీ సీసా లేదా గాజులో గాలి ఉందని మీరు అనుకుంటున్నారా? దీన్ని నిర్ణయించడానికి కొంత మార్గాన్ని కూడా సూచించండి.  , ज़रूरी नहीं कि वे सधे-सधाए प्रमाण प्रस्तुत करें।  तुम्हें क्या लगता है खाली बोतल या गिलास में हवा है या नहीं? इस बात का फैसला करने का कोई तरीका भी बताओ।
(2) ఈ అధ్యాయంలో మనం గాలి యొక్క కొన్ని ప్రయోగాలు చేస్తాము.  ఈ ప్రయోగాల నుండి మనం గాలి గురించి కొన్ని విషయాలు నేర్చుకుంటాము.  , (2) इस अध्याय में हवा के कुछ प्रयोग करेंगे।  इन प्रयोगों से हम हवा के बारे में कुछ बातें सीखेंगे।
"మేము గాలిని చూడలేము, కాని మనం కొన్ని ప్రయోగాలు చేయవచ్చు, దీని ద్వారా మనం గాలి గురించి తెలుసుకుంటాము.  ఇది ఫన్నీ కాదా!  ", हम हवा को देख तो नहीं सकते किन्तु कुछ ऐसे प्रयोग कर सकते हैं जिनसे हमें हवा के बारे में पता चलता है।  है ना मज़ेदार बात!
"గాలి ఎక్కడ ఉంది, ఎక్కడ లేదు: ప్రయోగం 1 మీరు గాజును నీటిలో ముంచితే, అది నీటితో నిండిపోతుందా? ఇది రోజువారీ విషయమని మీరు చెబుతారు.  మేము గాజును నీటిలో ముంచడం ద్వారా నింపుతాము.  "," हवा कहाँ है, कहाँ नहीं: प्रयोग 1 यदि तुम गिलास को पानी में डुबाओ तो क्या उसमें पानी भर जाएगा? तुम कहोगे यह तो रोज़ की बात है।  हम गिलास को पानी में डुबाकर भर लेते हैं।"
"కానీ క్రింద ఇచ్చిన విధంగా గాజును నీటిలో ముంచి చూడండి.  కాగితాన్ని ఒక గాజులో టాసు చేసి, దానిని క్రిందికి జారండి (మూర్తి 1).  ", परन्तु ज़रा नीचे दिए गए तरीके से गिलास को पानी में डुबाकर देखो।  एक गिलास में कागज़ ठूँसो और पेंदे तक खिसका दो (चित्र 1)।
"గాజును పూర్తిగా తిప్పి, నీటితో నిండిన బకెట్‌లో కిందికి తీసుకురండి.  అంటే, గాజును నీటిలో ముంచాలి.  ", गिलास को एकदम औंधा करके पानी से भरी बाल्टी में पेंदे तक ले जाओ।  यानी गिलास औंधा ही पानी में डूब जाना चाहिए।
0.79, ।  79
గాజులోని కాగితం తడిగా ఉంటుందో లేదో? హించండి? (3) విలోమ నీటి నుండి గాజును తీసివేసి మీ జవాబును తనిఖీ చేయండి.  ఈ ప్రయోగంలో అంజీర్ 2 లో ఉన్నట్లుగా మనం గాజును నీటిలో కొద్దిగా ముంచినట్లయితే ఏమి జరుగుతుంది? ఈ ప్రయోగం చేయండి మరియు మీరు చూసేదాన్ని మీ స్వంత మాటలలో రాయండి.  , अनुमान से बताओ कि गिलास में रखा कागज़ गीला हुआ होगा या नहीं? (3) गिलास को औंधा ही पानी से बाहर निकालकर अपने उत्तर की जाँच करो।  यदि इस प्रयोग में हम गिलास को चित्र 2 की तरह थोड़ा टेढ़ा करके पानी में डुबाएँ तो क्या होगा? इस प्रयोग को करो और जो कुछ देखो उसे अपने शब्दों में लिखो।
(4)  గాజు నీటితో నిండిపోతుందా?: ప్రయోగం 2  , (4)  क्या गिलास में पानी भरेगा?: प्रयोग 2
బీకర్‌లో నీరు నింపండి.  నీరు (అన్-పఫ్డ్) లేదా రంగు కాగితంపై ఈత కొట్టండి.  , एक बीकर में पानी भर लो।  पानी पर एक फुग्गा (बिना फूला हुआ) या रंगीन कागज़ का टुकड़ा तैरा दो।
ఇప్పుడు ఈ కార్క్ మీద పారదర్శక గాజును విలోమం చేసి నీటిలో నొక్కండి.  ఫడ్జ్ లేదా కాగితం ద్వారా గాజులో నీటి అడుగు ఎక్కడ ఉందో మీకు తెలుస్తుంది.  , अब एक पारदर्शी गिलास को इस कॉर्क के ऊपर औंधा करके पानी में नीचे दबाओ।  फुग्गे या कागज़ से तुम्हें पता चल जाएगा कि गिलास में पानी का तल कहाँ है।
"గాజు నీటితో నిండి ఉందో లేదో చూడండి.  ఒక చిత్రాన్ని గీయండి మరియు బీకర్‌లో వాటర్ ఫ్లోర్ ఎక్కడ ఉందో, గ్లాస్ లోపల నీరు ఉందో చెప్పండి. (5) గాజు నీటితో నిండిపోయిందా? (6) గాజులోకి నీరు రాకుండా ఏదైనా నిరోధిస్తుందా? ఆ విషయం ఏమిటి? (7) ఇతర ప్రయోగాలలో కూడా ఇదే విషయాన్ని మనం చూడవచ్చు.  ", यह देखो कि गिलास में पानी भरा या नहीं।  एक चित्र बनाकर बताओ कि बीकर में पानी और गिलास के अन्दर पानी के तल कहाँ-कहाँ हैं? (5) क्या गिलास में पानी भर गया? (6) क्या कोई चीज़ पानी को गिलास के अन्दर घुसने से रोकती है? वह चीज़ क्या है? (7) इसी बात को हम और प्रयोगों में भी देख सकते हैं।
కాబట్టి ఇప్పుడు ఒక సీసాలో గాలి ఉందా అని చూద్దాం.  నీటితో బాటిల్ నింపండి: ప్రయోగం 3 ఇరుకైన నోటితో బాటిల్ తీసుకోండి.  , तो चलो अब यह देखते हैं कि किसी बोतल में हवा है या नहीं।  बोतल में पानी भरो: प्रयोग 3 एक सँकरे मुँह वाली बोतल लो।
నీటితో ఒక బకెట్ నింపండి.  ఇప్పుడు ఈ బాటిల్‌ను నీటిలో ముంచి నీటితో నింపండి.  , एक बाल्टी में पानी भर लो।  अब इस बोतल को पानी में डुबाकर इसमें पानी भरो।
"నీటితో నింపేటప్పుడు, సీసా నుండి ఏదైనా బయటకు వస్తుందా? ఎలా తెలుసుకోవాలి? (8) ప్రయోగాలు 1 నుండి 3 వరకు మీరు చూసిన దాని నుండి, గాలి యొక్క ఏ ఆస్తి తెలుస్తుంది? (9) మనం ఖాళీగా పిలిచే గాజు లేదా సీసాలో గాలి ఉందని చెప్పడం సరైనదేనా? (10)  మీ స్వంత మార్గంలో, ఆంపౌల్‌లో గాలి పరిమాణాన్ని కనుగొనండి.  "," जब पानी भरते हैं तो क्या बोतल में से कुछ बाहर भी निकलता है? कैसे पता चलता है? (8) प्रयोग 1 से 3 में तुमने जो कुछ देखा, उससे हवा के किस गुणधर्म का पता चलता है? (9) क्या यह कहना सही होगा कि जिस गिलास या बोतल को हम खाली कहते हैं उसमें हवा भरी होती है? (10)  अपने तरीके से इंजेक्शन की शीशी में हवा का आयतन पता करो।"
ఒక పద్ధతి కూడా ఇక్కడ సూచించబడుతోంది.  80  , एक तरीका यहाँ भी सुझाया जा रहा है।  80
ప్రయోగం 4 పెద్ద ఇంజెక్షన్ సీసా యొక్క మూతలో రెండు రంధ్రాలు చేయండి.  ఖాళీ రీఫిల్ యొక్క ప్రతి భాగాన్ని (సుమారు 2 సెం.మీ.) రెండు రంధ్రాలలోకి థ్రెడ్ చేయండి.  , प्रयोग 4 एक बड़ी इंजेक्शन शीशी के ढक्कन में दो छेद करो।  दोनों छेदों में खाली रिफिल का एक-एक टुकड़ा (लगभग 2 से.मी.) पिरो लो।
రెండింటిపై ఒక వాల్వ్ ట్యూబ్ ఉంచండి.  వాల్వ్ ట్యూబ్ యొక్క మరొక చివరలో విలోమ సిరంజి గరాటు ఉంచండి.  , दोनों पर एक-एक वॉल्व ट्यूब लगा लो।  एक वॉल्व ट्यूब के दूसरे छोर पर एक उलटी सिरिंज कीप की तरह लगा लो।
ఇప్పుడు మూర్తి 3 లో చూపిన అమరికను సెట్ చేయండి.  మిల్లీ నీటి స్నాగ్ల్ తీసుకొని నీటితో నింపండి.  , अब चित्र 3 में दिखाई व्यवस्था जमाओ।  मि.ली. का एक नपनाघट लो और उसे ऊपर तक पानी से भर लो।
ఇప్పుడు దాని నీరు పడకుండా నీటితో నిండిన డిష్‌లో రివర్స్ చేయండి.  ఇంజెక్షన్ సీసా నుండి వాల్వ్ ట్యూబ్‌ను ఈ నాపామ్ నోటిలోకి చొప్పించండి.  , अब इसे पानी से भरी एक तश्तरी में इस तरह उलटा करो कि इसका पानी न गिरे।  इंजेक्शन शीशी से निकली एक वॉल्व ट्यूब को इस नपनाघट के मुँह में से अन्दर कर दो।
"50  ఇంకొక విషయం ఏమిటంటే, సిరంజి ద్వారా ఇంజెక్షన్ సీసాను నీటితో నింపడం.  ", 50  अब करना यह है कि सिरिंज के माध्यम से इंजेक्शन की शीशी में पानी भरना है।
"నీరు నిండినప్పుడు, ఇంజెక్షన్ సీసా యొక్క గాలి రెండవ గొట్టం నుండి బయటకు వచ్చి నాఫ్ ట్యాగ్ నింపుతుంది.  ఈ విధంగా, మేము ఇంజెక్షన్ సీసాను పూర్తిగా నీటితో నింపినప్పుడు, దాని గాలి అంతా ముక్కులోకి వస్తుంది.  ", जब पानी भरेंगे तो इंजेक्शन की शीशी की हवा दूसरी नली में से निकलेगी और नपनाघट में भर जाएगी।  इस तरह से हम जब इंजेक्शन की शीशी को पानी से पूरा भर देंगे तो उसकी सारी हवा नपनाघट में आ जाएगी।
"నాపనాఘాట్‌లో చదవడం ద్వారా, అందులో ఎంత గాలి ఉందో తెలుస్తుంది.  సిరంజితో ఇంజెక్షన్ సీసాలో నీటిని నింపండి.  ", नपनाघट में पढ़कर हमें पता चल जाएगा कि उसमें कितनी हवा है।  सिरिंज से इंजेक्शन शीशी में पानी भरो।
"ట్యూబ్ యొక్క నోరు నాపామ్ లోపల ఉండేలా జాగ్రత్త వహించండి.  ఇంజెక్షన్ బాటిల్ నీటితో నిండినప్పుడు, బాణం నుండి చదివి దానిలో ఎంత గాలి ఉందో చెప్పండి.  ", ध्यान रखना कि नली का मुँह नपनाघट के अन्दर रहे।  जब इंजेक्शन की शीशी पूरी पानी से भर जाए तो नपनाघट से पढ़कर बताओ कि उसमें कितनी हवा है।
(11) ఇప్పుడు ఇంజెక్షన్ సీసాలో నిండిన నీటి పరిమాణాన్ని కొలవండి.  (12) ఈ నీటి పరిమాణం మరియు గాలి పరిమాణం సమానంగా ఉన్నాయా? (13)  , (11) अब इंजेक्शन की शीशी में भरे पानी को नापकर उसका आयतन भी पता करो।  (12) क्या इस पानी का आयतन और हवा का आयतन बराबर है? (13)
ఒక పాత్రలో నిండిన గాలి పరిమాణాన్ని కొలవడానికి సులభమైన మార్గాన్ని మీరు సూచించగలరా? (14)  గాలి పరిమాణం స్థిరంగా ఉందా? ప్రయోగం 4 లో మీరు గాలి పరిమాణాన్ని కొలిచారు.  , क्या इसके आधार पर तुम किसी बरतन में भरी हवा का आयतन नापने का कोई आसान तरीका सुझा सकते हो? (14)  क्या हवा का आयतन निश्चित है? प्रयोग 4 में तुमने हवा का आयतन नापा।
"ఈ వాల్యూమ్ ఎల్లప్పుడూ స్థిరంగా ఉందా? తెలుసుకోవడానికి కొన్ని ప్రయోగాలు చేద్దాం.  గాలిని వేడి చేయడం ద్వారా, సైకిల్ గొట్టంలో తగినంత గాలి ఉందో లేదో చూడండి మరియు వేసవిలో ఎండలో సైకిల్‌ను వదిలివేయండి, అప్పుడు ట్యూబ్ చాలాసార్లు పేలుతుంది.  ", क्या यह आयतन हमेशा निश्चित रहता है? आओ इसे जानने के लिए कुछ प्रयोग करें।  हवा को गरम करके देखो साइकिल की ट्यूब में यदि खूब हवा भरी हो और गर्मियों में साइकिल को धूप में छोड़ दें तो कई बार ट्यूब फट जाता है।
"ప్రజలు బస్టెడ్ అంటున్నారు.  ట్యూబ్ ఎందుకు పతనం అని తెలుసుకోవడానికి, గాలిని వేడి చేయడానికి ప్రయత్నిద్దాం.  "," लोग कहते हैं बस्ट हो गया।  ट्यूब बस्ट क्यों होता है, यह जानने के लिए आओ हम हवा को गरम करके देखें।"
ప్రయోగం 5 సగం లీటర్ ప్లాస్టిక్ బాటిల్ నోటిపై పెద్ద ఫడ్జ్ ఉంచండి (మూర్తి 4).  81  , प्रयोग 5 आधे लीटर की प्लास्टिक की बोतल के मुँह पर एक बड़ा फुग्गा चढ़ा दो (चित्र 4)।  81
చిత్రం 4  ఫడ్జ్ అందించేటప్పుడు బాటిల్ పించ్ చేయరాదని గుర్తుంచుకోండి.  , चित्र 4  ध्यान रहे फुग्गा चढ़ाते समय बोतल पिचकनी नहीं चाहिए।
బాటిల్‌ను ఎండలో ఉంచండి.  4-5 నిమిషాల తర్వాత మళ్ళీ చూడండి.  , बोतल को धूप में रख दो।  4-5 मिनट बाद उसे दुबारा देखो।
ఫగ్గేకు ఏమైంది? (15) ఇది ఎందుకు జరుగుతుంది? (16) చల్లబరచడానికి సీసాను నీడలో ఉంచండి. 5  , फुग्गे को क्या हुआ? (15) ऐसा क्यों होता है? (16) बोतल को ठण्डा करने के लिए छाँव में रखो और  5
నిమిషాల తర్వాత మళ్ళీ చూడండి.  వేసవిలో సైకిల్ ట్యూబ్ బస్ట్‌లు ఎందుకు తరచుగా జరుగుతాయో ఇప్పుడు మీరు వివరించగలరా? (19)  , मिनट बाद दुबारा देखो।  क्या अब तुम बता सकते हो कि गर्मियों में अक्सर साइकिल की ट्यूब बस्ट क्यों हो जाती है? (19)
ప్రయోగం 6 సిరంజి తీసుకోండి.  దాని పిస్టన్‌ను పూర్తిగా తెరవండి.  , प्रयोग 6 एक सिरिंज लो।  इसका पिस्टन पूरा खोल लो।
ఇప్పుడు సిరంజి లోపల గాలి ఉందా? (20) ఈ గాలి పరిమాణం ఎంత? (21) కార్క్‌లో గొట్టం యొక్క పద్ధతి 43 వ పేజీలో ఇవ్వబడింది.  ఇప్పుడు సిరంజిని వేలితో మూసివేసి పిస్టన్ నొక్కండి (మూర్తి 5).  , क्या अब सिरिंज के अन्दर हवा भरी है? (20) इस हवा का आयतन कितना है? (21) कॉर्क में नली लगाने का तरीका पृष्ठ 43 पर दिया गया है।  अब सिरिंज का मुँह उँगली से बन्द करके पिस्टन को दबाओ (चित्र 5)।
పిస్టన్ మునిగిపోతుందా? (22) పిస్టన్‌ను నొక్కిన తర్వాత గాలి పరిమాణం ఎంత? (23) నొక్కినప్పుడు పిస్టన్ కొంత ఒత్తిడిని అనుభవిస్తుందా? (24) పిస్టన్ నొక్కినప్పుడు సిరంజి లోపల గాలి తగ్గిందా లేదా దాని వాల్యూమ్ తగ్గిందా? (25) ఇప్పుడు సిరంజిని నీటితో నింపడం ద్వారా అదే ప్రయోగాన్ని పునరావృతం చేయండి.  నీటితో నిండిన సిరంజిలో కూడా మీరు పిస్టన్‌ను నొక్కగలరా? (26) ఈ ప్రయోగం ద్వారా గాలి మరియు నీటి యొక్క ఏ ఆస్తి కనుగొనబడింది? (27) నొక్కడం ద్వారా గాలి పరిమాణాన్ని తగ్గించవచ్చా? (28)  , क्या पिस्टन दब जाता है? (22) पिस्टन दबाने के बाद हवा का आयतन कितना रह गया? (23) क्या पिस्टन दबाते वक्त उँगलियों पर कुछ दबाव महसूस होता है? (24) पिस्टन को दबाने पर क्या सिरिंज के अन्दर की हवा कम हो गई या सिर्फ उसके आयतन में कमी आई? (25) अब सिरिंज में पानी भरकर इसी प्रयोग को दोहराओ।  क्या पानी भरी सिरिंज में भी तुम पिस्टन को दबा सकते हो? (26) इस प्रयोग से हवा और पानी के किस गुणधर्म में अन्तर का पता चलता है? (27) क्या दबाकर हवा का आयतन कम किया जा सकता है? (28)
"వాయు పీడన ప్రయోగం 6 లో, మీరు సిరంజిని మూసివేసి పిస్టన్‌ను నొక్కినప్పుడు, మీరు వేళ్ళపై ఒత్తిడిని అనుభవించి ఉండాలి.  ఈ ఒత్తిడి ఏమిటి? సిరంజిలోని గాలి ఒత్తిడిని కలిగిస్తుందా? రండి, వాయు పీడనానికి సంబంధించిన కొన్ని ప్రయోగాలు చేయండి.  "," हवा का दबाव प्रयोग 6 में जब तुमने सिरिंज का मुँह बन्द करके पिस्टन को दबाया था तो तुमने उँगलियों पर दबाव महसूस किया होगा।  यह दबाव किस चीज़ का था? क्या सिरिंज में भरी हवा दबाव डाल रही थी? आओ, हवा के दबाव से सम्बन्धित कुछ प्रयोग करें।"
7 వాడండి మందపాటి ప్లాస్టిక్ సంచిని తీసుకోండి.  పాలు లభించే సంచులు బాగుంటాయి.  , प्रयोग 7 मोटे प्लास्टिक की एक थैली लो।  जिन थैलियों में दूध मिलता है वैसी थैली अच्छी रहेगी।
మూర్తి 6 లో చూపిన విధంగా గ్లాస్ ట్యూబ్ లేదా పాత బాల్ పెన్ షెల్ 82. బ్యాగ్ యొక్క నోటిని థ్రెడ్ లేదా వాల్వ్ ట్యూబ్‌తో గట్టిగా ఉంచండి.  , चित्र 6 में दिखाए अनुसार एक काँच की नली या पुराने बॉल पेन की खोल 82  का मुँह इस थैली में डालकर धागे या वॉल्व ट् यूब से कसकर बाँध दो।
"బ్యాగ్ పైన ఒకటి లేదా రెండు పుస్తకాలు ఉంచండి.  ఇప్పుడు ట్యూబ్‌లో గాలిని పేల్చి, బ్యాగ్‌లో గాలిని నింపండి.  ", थैली के ऊपर एक-दो किताबें रखो।  अब नली में फूँ क मारकर थैली में हवा भरो।
ఏమైంది? మరియు ఎందుకు? (29)  పెద్ద ప్లాస్టిక్ బాటిల్ తీసుకోండి.  , क्या हुआ? और क्यों? (29)  एक प्लास्टिक की बड़ी बोतल लो।
సీసా యొక్క నోటిని గట్టిగా మూసివేయగల రెండు రబ్బరు కోర్ కోర్లను కత్తిరించండి.  కార్క్ రంధ్రాలలోకి థ్రెడ్ చేయగల రెండు గాజు గొట్టాలను తీసుకోండి.  , रबर का एक ऐसा दो छेदी कॉर्क छाँटो जो बोतल के मुँह को कसकर बन्द कर सके।  काँच की ऐसी दो नलियाँ लो जो कॉर्क के छेदों में सही-सही पिरोई जा सकें।
ఈ గొట్టాలలో ఒకదాన్ని దిగువ చివర థ్రెడ్ థ్రెడ్‌తో గట్టిగా కట్టుకోండి.  ప్రయోగం 8 మూర్తి 6  , इनमें से एक नली के निचले सिरे पर एक फुग्गा धागे से कसकर बाँध लो।  प्रयोग 8 चित्र 6
ఒక కార్క్తో బాటిల్ను గట్టిగా మూసివేయండి.  ఈ సందర్భంలో ఫ్యూగ్ బాటిల్ లోపల ఉండాలి (మూర్తి 7).  , बोतल को कॉर्क से कसकर बन्द कर लो।  इस स्थिति में फुग्गा बोतल के अन्दर होना चाहिए (चित्र 7)।
సీసా యొక్క నోరు మరియు కార్క్ రంధ్రాలను లక్క లేదా మైనపుతో మూసివేయండి.  ప్లగ్ చేయని గాజు గొట్టం నోటిలో ఉంచడం ద్వారా శ్వాసను పైకి లాగండి.  , बोतल के मुँह को और कॉर्क के छेदों को लाख या मोम से सील कर लो।  जिस काँच की नली में फुग्गा नहीं लगा है उसको मुँह में रखकर साँस ऊपर की ओर खींचो।
ఫ్రింజ్‌కు ఏమవుతుంది? (30) ఇది ఎందుకు జరుగుతుందో? హించండి? (31)  ప్రయోగం 9 ఒక గాజు గొట్టం తీసుకోండి.  , फुग्गे को क्या होता है? (30) अनुमान लगाओ कि ऐसा क्यों होता होगा? (31)  प्रयोग 9 काँच की एक नली लो।
"దాని యొక్క ఒక చివరను నీటిలో ముంచి, మరొక చివర నుండి లాగి, మూడొంతుల నీటితో నింపండి.  దాని ఒక చివరను బొటనవేలితో మూసివేసి, మరొక చివరను నీటితో నిండిన బీకర్‌లో ముంచండి (మూర్తి 8).  "," इसका एक सिरा पानी में डुबाकर, दूसरे सिरे से मुँह से खींचकर तीन-चौथाई भाग पानी से भर दो।  इसके एक सिरे को अँगूठे से बन्द कर लो और दूसरे सिरे को पानी से भरे बीकर में डुबो दो (चित्र 8)।"
చిత్రం 7  నీరు గొట్టంలో ఉండిపోతుందా లేదా కింద పడిపోతుందా? (32) ఇప్పుడు పై నుండి బొటనవేలు తొలగించండి.  , चित्र 7  क्या पानी नली में ठहरता है या नीचे गिर जाता है? (32) अब ऊपर से अँगूठा हटा लो।
"ఏమైంది? (33)  ప్రయోగం 10 సగం లీటర్ ప్లాస్టిక్ బాటిల్‌లో మూడింట ఒక వంతు నీటిని నింపి, దాని నోటిలో కుట్టిన రబ్బరు కార్క్‌ను కత్తిరించండి.  ", क्या हुआ? (33)  प्रयोग 10 आधे लीटर की प्लास्टिक की बोतल में लगभग एक तिहाई पानी भर लो और उसके मुँह में कसकर बैठ जाने वाला एक छेदी रबर कॉर्क छाँट लो।
కార్క్ రంధ్రంలోకి ఒక గాజు గొట్టాన్ని థ్రెడ్ చేయండి.  గొట్టం మరియు కార్క్ రంధ్రం మధ్య వెంటిలేషన్ లేదని నిర్ధారించుకోండి.  , कॉर्क के छेद में काँच की एक नली पिरो दो।  ध्यान रहे कि नली और कॉर्क के छेद के बीच हवा निकलने की जगह न रहे।
"అవసరమైతే, లక్క లేదా మైనపుతో మూసివేయండి.  కార్క్ వర్తించినప్పుడు ట్యూబ్ యొక్క అడుగు నీటిలో మునిగిపోయేంత సీసాలో తగినంత నీరు ఉండాలి (మూర్తి 9).  ", आवश्यकता हो तो लाख या मोम से उसे सील कर लो।  बोतल में इतना पानी होना चाहिए कि कॉर्क लगाने पर नली का निचला हिस्सा पानी में डूबा रहे (चित्र 9)।
కార్క్ తో బాటిల్ నోరు గట్టిగా మూసివేయండి.  త్వరగా సీసా నోటిని సీసాలోకి పేల్చి నోటి నుండి తొలగించండి.  , कॉर्क से बोतल का मुँह कसकर बन्द कर लो।  नली से बोतल के अन्दर ज़ोर से फूँककर जल्दी से मुँह हटा लो।
ఏమి జరుగుతుంది? (34) 83  మూర్తి 8  , क्या होता है? (34) 83  चित्र 8
"ప్రయోగం 11  మునుపటి ప్రయోగం యొక్క బాటిల్ నుండి అన్ని నీటిని తీసివేసి, కార్క్ను మళ్ళీ గట్టిగా అమర్చండి.  ", प्रयोग 11  पिछले प्रयोग की बोतल से सारा पानी निकालकर कॉर्क फिर कसकर फिट कर दो।
"రెండు చేతులతో బాటిల్‌ను తేలికగా నొక్కండి, తద్వారా అది పించ్ అవుతుంది.  బాటిల్ విచ్ఛిన్నం కాదని గుర్తుంచుకోండి.  ", बोतल को दोनों हाथों से हल्के से दबाओ ताकि वह पिचक जाए।  ध्यान रहे बोतल टूटनी नहीं चाहिए।
"ఈ సందర్భంలో, బాటిల్‌ను విలోమం చేసి, నీటితో నిండిన బీకర్‌లో ట్యూబ్‌ను ముంచండి.  ఇప్పుడు చేతులు విప్పు.  ", इस स्थिति में बोतल को उलटा करके नली को पानी से भरे बीकर में डुबो दो।  अब हाथ ढीले कर दो।
ఏమైంది? (35)  ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.  , क्या हुआ? (35)  अभ्यास के सवाल 1.
బకెట్‌లో ఎంత గాలి ఉంది? దాన్ని కొలవడానికి ఒక మార్గాన్ని సూచించండి.  2.  , एक बाल्टी में कितनी हवा है? इसे नापने का कोई तरीका सुझाओ।  2.
"ఒక ఆంపౌల్ తీసుకోండి.  రీఫిల్ ముక్కను దాని రబ్బరు మూతలోకి విసిరి, మూతను సీసానికి అటాచ్ చేయండి.  ", एक इंजेक्शन की शीशी लो।  उसके रबर के ढक्कन में एक रिफिल का टुकड़ा पिरो दो और ढक्कन को शीशी पर लगा दो।
రీఫిల్ ముక్క పైన ఒక చుక్క నీరు ఉంచండి లేదా రీఫిల్‌లో కొంత నీరు నింపండి.  ఇప్పుడు ఈ సీసాను మీ అరచేతిలో గట్టిగా పట్టుకోండి.  , रिफिल के टुकड़े के ऊपर पानी की एक बूँद रख दो या रिफिल में थोड़ा-सा पानी भर दो।  अब इस शीशी को अपनी हथेली में कसकर पकड़ लो।
నీటి చుక్కకు ఏమి జరుగుతుంది మరియు ఎందుకు?  మూర్తి 9  , पानी की बूँद को क्या होता है और क्यों?  चित्र 9
3.  ప్రయోగం 6 లో ఉన్నట్లుగా సిరంజి తీసుకోండి.  , 3.  प्रयोग 6 की तरह एक सिरिंज लो।
పిస్టన్‌ను సగానికి తెరవండి.  ఇప్పుడు దాన్ని మూసివేసి పిస్టన్ లాగడానికి ప్రయత్నించండి.  , इसका पिस्टन आधा खोल लो।  अब इसका मुँह बन्द करके पिस्टन को खींचने की कोशिश करो।
"పిస్టన్ సులభంగా లాగుతుందా? ఒక వేలు మీద ఏమి అనిపిస్తుంది? పిస్టన్ విడుదలైనప్పుడు ఏమి జరుగుతుంది? 4. ఈ అధ్యాయంలో, మీరు గాలికి సంబంధించిన అనేక ప్రయోగాలు చేసారు.  మీ పరిశీలనల ఆధారంగా క్రింది పట్టికను పూర్తి చేయండి.  ", क्या पिस्टन आसानी से खिंचता है? उँगली पर क्या महसूस होता है? पिस्टन को छोड़ने पर क्या होता है? 4. इस अध्याय में तुमने हवा से सम्बन्धित कई प्रयोग किए हैं।  अपने अवलोकनों के आधार पर निम्नलिखित तालिका पूरी करो।
పట్టిక: వాయు ప్రయోగం యొక్క లక్షణాలు  గాలి యొక్క లక్షణాలు ప్రయోగం ద్వారా ప్రదర్శించబడ్డాయి , तालिका: हवा के गुणधर्म प्रयोग क्र.  प्रयोग द्वारा प्रदर्शित हवा का गुणधर्म
इस परिस्थिति में खास तौर से बाल वैज्ञानिक के रसायन के पाठ्यक्रम पर काफी सवाल उठते रहे थे। ," ఈ పరిస్థితిలో, ముఖ్యంగా బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క కెమిస్ట్రీ కోర్సుపై చాలా ప్రశ్నలు తలెత్తాయి."
एक प्रमुख सवाल यह था कि बाल वैज्ञानिक में रसायन की मुख्य बात तो शामिल की ही नहीं गई है। , కెమిస్ట్రీ యొక్క ప్రధాన విషయం బాల శాస్త్రవేత్తలో చేర్చబడలేదు అనేది ఒక ప్రధాన ప్రశ్న.
"वह मुख्य बात थी परमाणु, अणु, संके त, सूत्र, समीकरण व संयोजकता जैसी अवधारणाओं की। "," అణువులు, అణువులు, సంకేతాలు, సూత్రాలు, సమీకరణాలు మరియు వాలెన్సీ వంటి భావనల గురించి ఇది ప్రధాన విషయం."
यह बात इस सन्दर्भ में उठाई जाती थी कि कक्षा नौ में ये चीज़ें होती हैं और कक्षा आठ तक होशंगाबाद विज्ञान पढ़कर गए बच्चों को वहाँ बहुत दिक्कत होती है जबकि राज्य सरकार व राष्ट्रीय शैक्षिक अनुसन्धान एवं प्रशिक्षण परिषद्  के आम पाठ्यक्रम में ये चीज़ें कक्षा सात में शामिल थीं। ," ఈ పనులు తొమ్మిదో తరగతిలో జరుగుతాయని, హోషంగాబాద్ సైన్స్‌లో ఎనిమిదో తరగతి వరకు చదువుతున్న పిల్లలు అక్కడ చాలా ఇబ్బందులు ఎదుర్కొంటున్నారని, అయితే రాష్ట్ర ప్రభుత్వం మరియు నేషనల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ రీసెర్చ్ అండ్ ట్రైనింగ్  టి సాధారణ పాఠ్యాంశాల్లో ఏడవ తరగతిలో చేర్చబడ్డాయి."
इस सन्दर्भ में संवाद बहुत कठिन होता था। ," ఈ సందర్భంలో, కమ్యూనికేషన్ చాలా కష్టం."
"यह समझा पाना बहुत मुश्किल होता था कि दुनिया भर में किए गए अध्ययनों से पता चला है कि कक्षा आठ, यानी 13-14 वर्ष के बच्चे ये अवधारणाएँ नहीं समझ पाते हैं। "," ప్రపంచవ్యాప్తంగా చేసిన అధ్యయనాలు ఎనిమిదవ తరగతిలోని పిల్లలు, అంటే 13-14 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లలు ఈ భావనలను అర్థం చేసుకోలేవని వివరించడం చాలా కష్టం."
एक ही तर्क होता था कि चूँकि मुख्यधारा के पाठ्यक्रम में ये चीज़ें शामिल हैं इसलिए इन्हें बाल वैज्ञानिक में भी होना चाहिए। ," ఈ విషయాలు ప్రధాన స్రవంతి పాఠ్యాంశాల్లో చేర్చబడినందున, అవి బాల శాస్త్రవేత్తలో కూడా ఉండాలి అనే ఒకే ఒక వాదన ఉండేది."
"यह समझाना भी बहुत मुश्किल रहा है कि परमाणु व उससे सम्बन्धित रासायनिक अवधारणाएँ समझने से पहले बच्चे के पास रासायनिक पदार्थों, उनमें होने वाले परिवर्तनों, उनकी आपसी क्रियाओं का अच्छा अनुभव होना चाहिए। "," అణువులను మరియు సంబంధిత రసాయన భావనలను అర్థం చేసుకునే ముందు, పిల్లలకి రసాయన పదార్ధాల గురించి మంచి అనుభవం ఉండాలి, వాటిలో సంభవించే మార్పులు, వాటి పరస్పర చర్యల గురించి వివరించడం కూడా చాలా కష్టం."
तभी वे अवधारणाएँ सार्थक ढंग से सीखी जा सकती हैं। , అప్పుడే ఆ భావనలను అర్థవంతమైన రీతిలో నేర్చుకోవచ్చు.
अब एन.सी.ई.आर.टी. द्वारा पाठ्यक्रम व पाठ्यपुस्तकों में किए गए संशोधन की प्रक्रिया  के दौरान इस बात को स्वीकार किया गया है और कक्षा आठ तक इन अवधारणाओं को शामिल नहीं किया गया है। , ఇప్పుడు NCERT సిలబస్ మరియు పాఠ్యపుస్తకాలు చేసిన పునర్విమర్శ ప్రక్రియలో  ఇది అంగీకరించబడింది మరియు ఈ అంశాలు ఎనిమిదో తరగతి వరకు చేర్చబడలేదు.
यह बहुत खुशी की बात है। , ఇది చాలా ఆనందకరమైన విషయం.
बाल वैज्ञानिक अध्यापन में एक दिक्कत यह रही है कि बड़ी संख्या में शिक्षक इसका उपयोग उपरोक्त ढंग से नहीं कर पाए थे। ," పీడియాట్రిక్ శాస్త్రీయ బోధనలో ఒక సమస్య ఏమిటంటే, పెద్ద సంఖ్యలో ఉపాధ్యాయులు పై పద్ధతిలో దీనిని ఉపయోగించలేకపోయారు."
"ज्ञान से परिपूर्ण, सारे जवाबों का खज़ाना, अपने आप में पूर्ण ‘पाठ्यपुस्तक’ की छवि हमारे ज़ेहन पर इतनी हावी है कि बाल वैज्ञानिक से भी वही अपेक्षा होना स्वाभाविक था। "," అన్ని సమాధానాల రిపోజిటరీ, జ్ఞానంతో నిండిన, పూర్తి &#39;పాఠ్యపుస్తకం&#39; యొక్క చిత్రం మన మనస్సులలో ఎంతగానో ప్రబలంగా ఉంది, బాల శాస్త్రవేత్త నుండి అదే ఆశించడం సహజం."
जब बाल वैज्ञानिक को इस नज़र से देखा जाए तो उसकी विषयवस्तु काफी कम और पाठ्यक्रम काफी सतही व मामूली-सा लगता है। ," ఈ దృక్కోణం నుండి బాల శాస్త్రవేత్తను చూసినప్పుడు, దాని కంటెంట్ చాలా తక్కువగా ఉంటుంది మరియు సిలబస్ చాలా ఉపరితలం మరియు స్వల్పంగా కనిపిస్తుంది."
उम्मीद यह थी कि होशंगाबाद विज्ञान शिक्षण कार्यक्रम के अन्तर्गत चलने वाले शिक्षक प्रशिक्षण व उन्मुखीकरण के प्रयासों से शिक्षक बाल वैज्ञानिक की इस अनूठी प्रकृति से परिचित हो जाएँगे और इसका समग्र उपयोग कर पाएँगे। ," హోషంగాబాద్ సైన్స్ టీచింగ్ ప్రోగ్రాం కింద ఉపాధ్యాయ శిక్షణ మరియు ధోరణి ప్రయత్నాలతో, ఉపాధ్యాయులు బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క ఈ ప్రత్యేక స్వభావం గురించి తెలుసుకుంటారు మరియు దానిని పూర్తిగా ఉపయోగించుకోగలుగుతారు."
पूरा प्रशिक्षण कार्यक्रम इसी तरह विकसित किया गया था। , మొత్తం శిక్షణా కార్యక్రమం ఇదే విధంగా అభివృద్ధి చేయబడింది.
इसके अलावा बाल वैज्ञानिक के लिए शिक्षक निर्देशिकाएँ तैयार करने का भी प्रयास किया गया था मगर यह काम कभी भी व्यवस्थित ढंग से हो नहीं पाया। ," ఇది కాకుండా, బాల శాస్త్రవేత్త కోసం ఉపాధ్యాయ డైరెక్టరీలను రూపొందించడానికి కూడా ప్రయత్నాలు జరిగాయి, అయితే ఈ పనిని ఎప్పుడూ క్రమపద్ధతిలో చేయలేము."
यह एक बड़ी कमी मानी जाएगी। , ఇది పెద్ద లోపంగా పరిగణించబడుతుంది.
"शिक्षक निर्देशिका के अभाव में बाल वैज्ञानिक पाठ्यक्रम की सारी परतें कक्षा में खुल ही नहीं पाती थीं, एकाध स्कूल के अपवाद की बात जाने दें। "," ఉపాధ్యాయ డైరెక్టరీ లేనప్పుడు, పిల్లల శాస్త్రీయ పాఠ్యాంశాల యొక్క అన్ని పొరలను తరగతి గదిలో తెరవడం సాధ్యం కాదు, పాఠశాల మినహా."
मगर ज़्यादा बुनियादी सवाल यह है कि यदि आप परमाणु व सम्बन्धित अवधारणाएँ नहीं पढ़ाते तो रसायन शास्त्र में क्या पढ़ाएँ। ," కానీ మరింత ప్రాథమిక ప్రశ్న ఏమిటంటే, మీరు అణు మరియు సంబంధిత అంశాలను బోధించకపోతే కెమిస్ట్రీలో ఏమి బోధించాలి."
"हरेक टोली के बीच में किट सामग्री या अन्य अध्ययन सामग्री रखी होती है और वे अपने काम में, आपसी बातचीत में मशगूल होते हैं। ", ప్రతి బృందం మధ్యలో కిట్ మెటీరియల్ లేదా ఇతర అధ్యయన సామగ్రి ఉంది మరియు వారు వారి పనిలో పరస్పర సంభాషణలో పాల్గొంటారు.
टोलियाँ प्रयोग करते हुए काफी शोरगुल भी करती हैं और सामग्री लाने या अन्य टोलियों के प्रयोग देखने के लिए भागदौड़ भी चलती रहती है। ," బస్సులు వాటిని ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు కూడా చాలా శబ్దం చేస్తాయి, మరియు పదార్థాలను ఉంచడానికి పరిగెత్తడం లేదా ఇతర సమూహాల వాడకాన్ని చూడటం కూడా నడుస్తుంది."
एक तरह से देखा जाए तो टोलियों में काम करने की वजह से बच्चे काफी स्वायत्त हो जाते हैं और कक्षा के ‘गुप्त सत्ता समीकरण’ में नया सन्तुलन स्थापित होता है। ," ఒక విధంగా, సమూహాలలో పనిచేయడం వల్ల, పిల్లలు చాలా స్వయంప్రతిపత్తి పొందుతారు మరియు తరగతి యొక్క &#39;రహస్య శక్తి సమీకరణంలో&#39; కొత్త సమతుల్యత ఏర్పడుతుంది."
यह परिवर्तन आंशिक ही सही मगर मामूली नहीं है। , ఈ మార్పు పాక్షికంగా మాత్రమే కాని చిన్నది కాదు.
बाल वैज्ञानिक के प्रत्येक अध्याय में पाठ्यक्रम के लगभग सारे अंगों का समावेश है। , బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క ప్రతి అధ్యాయం సిలబస్ యొక్క దాదాపు అన్ని భాగాలను కవర్ చేస్తుంది.
"इसलिए यह शिक्षक की अभिरुचि, हुनर, आत्मविश्वास, सम्बन्धित विषय की जानकारी व समझ और बच्चों की तैयारी व कक्षा के माहौल पर निर्भर है कि पाठ्यक्रम के तत्व किन अध्यायों में सर्वोत्तम ढंग से प्रकट होंगे। "," అందువల్ల, ఇది ఉపాధ్యాయుడి ఆసక్తి, నైపుణ్యం, విశ్వాసం, సంబంధిత విషయంపై జ్ఞానం మరియు అవగాహన మరియు పాఠ్యాంశాల అధ్యాయాలు ఉత్తమంగా వెల్లడయ్యే పిల్లల తయారీ మరియు తరగతి గది వాతావరణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది."
इस दृष्टि से देखें तो बाल वैज्ञानिक के हरेक अध्याय के दो पक्ष हैं और दोनों बराबर महत्व के हैं। ," ఈ దృక్కోణంలో, బాల శాస్త్రవేత్త యొక్క ప్రతి అధ్యాయానికి రెండు వైపులా ఉంటుంది మరియు రెండూ సమాన ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంటాయి."
पहला पक्ष है विषयवस्तु का। , మొదటి అంశం కంటెంట్.
अध्याय पानी की कठारे ता से सम्बन्धित हो सकता है या भोजन व पाचन क्रिया से। , అధ్యాయం నీటి కంటెంట్ లేదా ఆహారం మరియు జీర్ణక్రియకు సంబంధించినది కావచ్చు.
मगर दूसरा पक्ष सभी अध्यायों में लगभग एक-सा है; वह है विज्ञान की पद्धति का। , కానీ ఇతర అధ్యాయాలు అన్ని అధ్యాయాలలో దాదాపు ఒకే విధంగా ఉంటాయి; అది సైన్స్ పద్ధతి.
"यानी प्रयोग करना, अवलोकन करना, अवलोकनों को रिकॉर्ड करना, उन्हें व्यवस्थित रूप देना, पैटर्न पहचानना, तार्किक विश्लेषण करना, निष्कर्ष निकालना, उस निष्कर्ष को तर्क व अनुभव की कसौटी पर कसना, तर्क करना, और इस सबको अपने शब्दों में व्यक्त करना। "," దీని అర్థం, ప్రయోగాలు చేయడం, పరిశీలించడం, పరిశీలనలను రికార్డ్ చేయడం, వాటిని క్రమబద్ధీకరించడం, నమూనాలను గుర్తించడం, తార్కిక విశ్లేషణ చేయడం, తీర్మానాలు చేయడం, తర్కాన్ని తర్కం మరియు అనుభవ పరీక్ష, తార్కికం మరియు మీ స్వంత మాటలలో వ్యక్తపరచడం."
टोली में काम करना सीखने में सामूहिकता का एक घटक है। , ఒక బృందంలో పనిచేయడం అనేది నేర్చుకోవడంలో సామూహికత యొక్క ఒక భాగం.
"कुल मिलाकर बाल वैज्ञानिक ज्ञानार्जन को एक निजी, तनहा प्रयास की बजाय पूरी कक्षा के साझा उद्यम में बदलने की कोशिश करती है। "," మొత్తంమీద, బాల శాస్త్రవేత్త ఒక ప్రైవేట్, ఏకాంత ప్రయత్నం కాకుండా, అభ్యాసాన్ని మొత్తం తరగతి యొక్క భాగస్వామ్య సంస్థగా మార్చడానికి ప్రయత్నిస్తాడు."
टोली में और पूरी कक्षा में लगातार एक सहयोगी माहौल बनाने का यह प्रयास आम शिक्षा में व्याप्त व्यक्तिगत प्रतिस्पर्धा के माहौल को थोड़ा शिथिल करने का जतन है। , జట్టులో మరియు మొత్తం తరగతిలో నిరంతరం సహకార వాతావరణాన్ని సృష్టించే ఈ ప్రయత్నం సాధారణ విద్యలో ప్రబలంగా ఉన్న వ్యక్తిగత పోటీ యొక్క వాతావరణాన్ని సడలించడం.
अनुभव से यह भी पता चलता है कि इस तरह से बच्चे एक-दूसरे से काफी कुछ सीखते हैं। , పిల్లలు ఈ విధంగా ఒకరి నుండి ఒకరు చాలా నేర్చుకుంటారని అనుభవం కూడా చూపిస్తుంది.
प्रयोग व गतिविधियाँ बाल वैज्ञानिक के प्रत्येक अध्याय में बच्चों को कुछ प्रयोग या गतिविधि करने के निर्देश दिए गए हैं। ," ప్రయోగాలు మరియు కార్యకలాపాలు చైల్డ్ సైంటిస్ట్ యొక్క ప్రతి అధ్యాయంలో, పిల్లలు కొన్ని ప్రయోగాలు లేదా కార్యకలాపాలు చేయమని ఆదేశిస్తారు."
"हरेक प्रयोग करने के बाद कुछ सवाल पूछे गए हैं जो बच्चों को अपने अवलोकन रिकॉर्ड करने, उन अवलोकनों का विश्लेषण करने तथा उनसे निष्कर्ष निकालने में मदद करते हैं। "," ప్రతి ప్రయోగం తరువాత, పిల్లలు వారి పరిశీలనలను రికార్డ్ చేయడానికి, ఆ పరిశీలనలను విశ్లేషించడానికి మరియు వారి నుండి తీర్మానాలను రూపొందించడానికి సహాయపడే కొన్ని ప్రశ్నలు అడిగారు."
प्रयोग और गतिविधियों के निर्देश काफी विस्तार में दिए गए हैं। , ప్రయోగాలు మరియు కార్యకలాపాల కోసం సూచనలు చాలా వివరంగా ఇవ్వబడ్డాయి.
ये निर्देश लिखित रूप में भी हैं और चित्रों के माध्यम से समझाए भी गए हैं। , ఈ సూచనలు కూడా వ్రాతపూర్వక రూపంలో ఉన్నాయి మరియు చిత్రాల ద్వారా వివరించబడతాయి.
प्रयोग के निर्देशों को अपने आप में पूर्ण बनाने का प्रयास किया गया है ताकि बच्चे इन्हें पढ़कर खुद वह प्रयोग कर सकें। , పిల్లలు తమను తాము చదివి ఉపయోగించుకునేలా ప్రయోగం యొక్క సూచనలను పూర్తి చేసే ప్రయత్నం జరిగింది.
"यहाँ यह सवाल उठना स्वाभाविक है कि यदि कक्षा में प्रयोग ठीक से न हुए, अवलोकन ‘गलत-सलत’ आ गए तो आगे की पूरी प्रक्रिया का क्या होगा? यह सवाल एकदम वाजिब है मगर इसे एक समस्या के रूप में नहीं बल्कि एक चुनौती के रूप में देखा जाना चाहिए। "," తరగతి గదిలో ప్రయోగాలు సరిగ్గా నిర్వహించకపోతే, పరిశీలనలు &#39;తప్పు&#39; అయితే, మొత్తం ప్రక్రియలో ఏమి జరుగుతుంది అనే ప్రశ్న ఇక్కడ లేవనెత్తడం సహజం. ఈ ప్రశ్న ఖచ్చితంగా చెల్లుతుంది కాని ఇది ఒక సమస్యగా కాకుండా సవాలుగా చూడకూడదు."
वैसे तो प्रयोग इतने सरल व सहज हैं कि गलत होने की गुंजाइश बहुत कम है। ," మార్గం ద్వారా, ప్రయోగాలు చాలా సరళంగా మరియు తేలికగా ఉంటాయి, తప్పు జరగడానికి తక్కువ అవకాశం లేదు."
और यदि अवलोकन ठीक न आ रहे हों तो इसे भी एक शैक्षणिक अवसर के रूप में लें। , మరియు పరిశీలనలు సరిగ్గా రాకపోతే దానిని విద్యా అవకాశంగా తీసుకోండి.
उम्मीद यह की जाती है कि शिक्षक सारे बच्चों के अवलोकनों को देखकर यह सुनिश्चित कर लेंगे कि सबके ‘सही’ अवलोकन आ गए हैं। , అందరి &#39;సరైన&#39; పరిశీలనలు వచ్చాయని నిర్ధారించడానికి ఉపాధ్యాయులు పిల్లలందరి పరిశీలనలను చూస్తారని భావిస్తున్నారు.
यदि ऐसा नहीं है तो चर्चा के माध्यम से यह समझने की कोशिश होगी कि प्रयोग करने में कोई खामी तो नहीं रह गई। ," ఇది కాకపోతే, ప్రయోగంలో ఎటువంటి లోపాలు లేవని చర్చ ద్వారా అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తారు."
बच्चों द्वारा खुद प्रयोग करने में इसकी सम्भावना रहती है मगर जब कक्षा में 10 टोलियाँ प्रयोग कर रही हैं तो इस बात की प्रबल सम्भावना है कि कुछ टोलियों के प्रयोग ‘सही’ होंगे और विविधता के आधार पर आपको यह मौका मिल जाएगा कि विश्लेषण करके प्रयोग दोहराने की बात कर पाएँ। ," ఇది పిల్లలను వారే ఉపయోగించుకునే అవకాశం ఉంది, కానీ తరగతి గదిలో 10 సమూహాలు ఉన్నప్పుడు, కొన్ని సమూహాల వాడకం &#39;సరైనది&#39; అయ్యే అవకాశం ఉంది మరియు రకాన్ని బట్టి మీకు అవకాశం లభిస్తుంది ప్రయోగాన్ని విశ్లేషించడం పునరావృతం గురించి మాట్లాడుదాం."
आदर्श रूप में यही अपेक्षा की जाती है। , ఆదర్శవంతంగా ఇది .హించబడింది.
"आधुनिक विज्ञान में प्रयोग करना जानकारी प्राप्त करने, कार्य-कारण सम्बन्ध स्थापित करने और प्रमाण जुटाने का एक महत्वपूर्ण अंग है। "," ఆధునిక శాస్త్రంలో ప్రయోగాలు సమాచారం పొందడం, పని-కారణ సంబంధాలను ఏర్పరచడం మరియు సాక్ష్యాలను సేకరించడం వంటి ముఖ్యమైన భాగం."
प्रमाण और कार्य-कारण सम्बन्ध स्थापित करने के लिए प्रयोग का उपयोग करते हुए कई बातों का ध्यान रखना होता है। , సాక్ష్యాలు మరియు కారణ సంబంధాలను నెలకొల్పడానికి ప్రయోగాన్ని ఉపయోగించడంలో చాలా విషయాలు జాగ్రత్త వహించాలి.
कई मर्तबा ऐसा होता है कि एक ही प्रयोग में एक से अधिक कारक काम करते हैं और निष्कर्ष निकालने में दिक्कत होती है। , ఒకే ప్రయోగంలో ఒకటి కంటే ఎక్కువ కారకాలు పనిచేస్తాయని చాలా సార్లు జరుగుతుంది మరియు తీర్మానాలు చేయడంలో ఇబ్బంది ఉంది.
इस तरह के भ्रम से बचने के लिए विज्ञान के प्रयोगों में कंट्रोल की अवधारणा विकसित हुई है। , అటువంటి గందరగోళాన్ని నివారించడానికి సైన్స్ ప్రయోగాలలో నియంత్రణ భావన ఉద్భవించింది.
बाल वैज्ञानिक में दिए गए प्रयोगों के बारे में दूसरी महत्वपूर्ण बात यह है कि ये ‘सत्यापन प्रयोग’ नहीं हैं। , బాల శాస్త్రవేత్తలో ఇచ్చిన ప్రయోగాల గురించి మరొక ముఖ్యమైన విషయం ఏమిటంటే ఇవి &#39;ధ్రువీకరణ ప్రయోగాలు&#39; కావు.
यानी इन प्रयोगों का मकसद यह नहीं है कि पहले से ज्ञात किसी नियम या सिद्धान्त की पुष्टि करना है। ," అంటే, ఈ ప్రయోగాల యొక్క ఉద్దేశ్యం తెలిసిన నియమం లేదా సూత్రాన్ని నిర్ధారించడం కాదు."
आम तौर पर हाई स्कूल व कॉलेज के स्तर पर विज्ञान में प्रयोगों का प्रावधान होता है मगर वहाँ प्रयोग सत्यापन के लिए होते हैं। ," ఉన్నత పాఠశాల మరియు కళాశాల స్థాయిలలో సైన్స్లో ప్రయోగాలకు సాధారణంగా ఒక నిబంధన ఉంది, కాని ధృవీకరణ కోసం ప్రయోగాలు ఉన్నాయి."
शिक्षण में उस तरह के प्रयोगों की भूमिका के विश्लेषण में न जाते हुए भी यह बताना ज़रूरी है कि बाल वैज्ञानिक में प्रयोगों के आधार पर नियम व सिद्धान्त आदि विकसित करना सीखने का प्रमुख आधार है। ," బోధనలో ఇటువంటి ప్రయోగాల పాత్ర యొక్క విశ్లేషణలోకి వెళ్ళకుండా, బాల శాస్త్రవేత్తలలో ప్రయోగాల ఆధారంగా నియమాలు మరియు సూత్రాలను అభివృద్ధి చేయడం చాలా ముఖ్యం అని చెప్పడం చాలా ముఖ్యం."
कंट्रोलशुदा प्रयोग का मतलब यह होता है कि आप एक ही प्रयोग की उन सारी बातों को पहचानें जिन्हें बदलने पर कोई प्रभाव नज़र आता है और फिर इन्हें एक-एक करके बदलकर देखें। ," నియంత్రిత ప్రయోగం అంటే, మార్పుపై ప్రభావం చూపే ఒకే ప్రయోగం యొక్క అన్ని విషయాలను మీరు గుర్తించి, వాటిని ఒక్కొక్కటిగా మార్చడానికి ప్రయత్నించండి."
यानी एक कारक को बदलते हुए शेष सारे कारक नहीं बदलना चाहिए। ," అంటే, ఒక కారకాన్ని మార్చడం మిగిలిన కారకాలను మార్చకూడదు."
मगर ऐसा करना हमेशा सम्भव नहीं होता। , కానీ అలా చేయడం ఎల్లప్పుడూ సాధ్యం కాదు.
इसलिए तरीका यह अपनाया जाता है कि एक ही प्रयोग को एक साथ दो ढंग से किया जाए। ," అందువల్ల, ఒకే ప్రయోగాన్ని ఒకే విధంగా రెండు విధాలుగా చేయడానికి ఈ పద్ధతిని అవలంబిస్తారు."
"दोनों में शेष समस्त बातें एक-सी हों, सिर्फ कोई एक चीज़ असमान हो। "," మిగిలిన అన్ని విషయాలు రెండింటిలో ఒకే విధంగా ఉండాలి, ఒక విషయం మాత్రమే అసమానంగా ఉంటుంది."
पान की दुकान पर मिलता है। , పాన్ షాపులో పొందండి.
इंजेक्शन की शीशियों के ढक्कन के ऊपर लगी धातु एल्युमिनियम होती है। , ఇంజెక్షన్ కుండలు మూత పైన మెటల్ అల్యూమినియం కలిగి ఉంటాయి.
आजकल घावों पर लगाने के लिए टिंक्चर बेंज़ोइन का उपयोग भी होता है। ," ఈ రోజుల్లో, టింక్చర్ బెంజోయిన్ కూడా గాయాలకు వర్తించబడుతుంది."
इसलिए ध्यान से टिंक्चर आयोडीन लाएँ। , కాబట్టి టింక్చర్ అయోడిన్ను జాగ్రత్తగా తీసుకురండి.
बारिश का पानी सर्वोत्तम आसुत पानी होता है। , వర్షపు నీరు ఉత్తమ స్వేదనజలం.
थोड़ी बारिश हान्े ो के बाद इकट्ठा कर लें। , కొద్దిగా వర్షం తర్వాత సేకరించండి.
"अम्ल और क्षार की पहचान, अम्ल और क्षार का परस्पर सम्बन्ध बाल वैज्ञानिक के प्रथम संस्करण में यह एक लम्बा अध्याय था जिसका नाम था ‘अम्ल, क्षार और लवण’ और यह कक्षा आठ में था। "," ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల గుర్తింపు, ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల సంబంధం చైల్డ్ సైంటిస్ట్ యొక్క మొదటి ఎడిషన్‌లో, ఇది &#39;ఆమ్లాలు, స్థావరాలు మరియు లవణాలు&#39; అని పిలువబడే సుదీర్ఘ అధ్యాయం మరియు ఇది ఎనిమిదో తరగతిలో ఉంది."
आगे चलकर कक्षा छह से आठ तक में सामग्री के सन्तुलित वितरण की दृष्टि से इसे दो भागों में बाँटा गया था — ‘अम्ल और क्षार की पहचान’ तथा ‘अम्ल और क्षार का परस्पर सम्बन्ध’। , ఆరు నుండి ఎనిమిది తరగతులలో పదార్థాల సమతుల్య పంపిణీ పరంగా &#39;ఆమ్లం మరియు క్షారాల గుర్తింపు&#39; మరియు &#39;ఆమ్లం మరియు క్షారాల సంబంధం&#39; అనే రెండు భాగాలుగా విభజించబడింది.
इनमें से पहला अध्याय कक्षा छह में और दूसरा कक्षा आठ में शामिल किया गया। ," వీటిలో మొదటి అధ్యాయం ఆరవ తరగతిలోనూ, రెండవ అధ్యాయం ఎనిమిదో తరగతిలోనూ చేర్చబడ్డాయి."
कारण यह था कि दूसरे वाले हिस्से में थोड़ी गणना वगैरह करनी होती है जिसमें कक्षा छह के बच्चों को थोड़ी कठिनाई होती थी। ," కారణం, రెండవ భాగం కొన్ని లెక్కలు మొదలైనవి చేయవలసి ఉంది, దీనిలో ఆరవ తరగతి పిల్లలు కొంత ఇబ్బంది పడ్డారు."
पहला भाग तो मूलत: गुणात्मक है जिसमें सूचक के रंगों के आधार पर पदार्थों का वर्गीकरण करना होता है। ," మొదటి భాగం ప్రాథమికంగా గుణాత్మకమైనది, దీనిలో పదార్థాలను సూచిక యొక్క రంగుల ఆధారంగా వర్గీకరించాలి."
होती हैं। , సంభవిస్తుంది.
पिछले कुछ वर्षों में गैर-जलीय घोलों पर भी काफी अनुसन्धान हुए हैं। ," గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా, సజల రహిత పరిష్కారాలపై కూడా గణనీయమైన పరిశోధనలు జరిగాయి."
गैस अवस्था में भी क्रियाएँ होती हैं। , గ్యాస్ స్థితిలో చర్యలు కూడా ఉన్నాయి.
मगर सामान्यत: हम जलीय घोलों की ही बात करते हैं। ," కానీ సాధారణంగా, మేము నీటి పరిష్కారాల గురించి మాట్లాడుతాము."
आम तौर पर अम्ल और क्षार की पहचान के लिए जिस सूचक का उपयोग किया जाता है वह लिटमस है। , ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తించడానికి సాధారణంగా ఉపయోగించే సూచిక లిట్ముస్.
दरअसल हम लिटमस का उपयोग लिटमस में भीगे कागज़ यानी लिटमस कागज़ के रूप में करते हैं। ," అసలైన, మేము లిట్ముస్‌ను లిట్ముస్‌లో లిట్‌మస్ పేపర్‌గా ఉపయోగిస్తాము."
लिटमस कागज़ दो रंगों में मिलते हैं — नीले और लाल। , లిట్ముస్ పేపర్ నీలం మరియు ఎరుపు అనే రెండు రంగులలో లభిస్తుంది.
लिटमस के बारे में आपके अध्ययन के लिए अध्यायों के बाद और जानकारी दी गई है। , లిట్ముస్ గురించి మీ అధ్యయనం కోసం అధ్యాయాల తరువాత మరింత సమాచారం ఇవ్వబడుతుంది.
ऐसा नहीं है कि लिटमस ही एकमात्र सूचक हो मगर इस स्तर पर एक परिभाषा के रूप में हम कह सकते हैं कि जो पदार्थ नीले लिटमस को लाल कर दें वे अम्लीय हैं और जो पदार्थ लाल लिटमस को नीला कर दें वे क्षारीय हैं। ," లిట్ముస్ మాత్రమే సూచిక అని కాదు, కానీ ఈ దశలో నిర్వచనం ప్రకారం నీలిరంగు లిట్ముస్ ఎరుపుగా మారే పదార్థాలు ఆమ్లమైనవి మరియు ఎరుపు లిట్ముస్ నీలం రంగులోకి మారే పదార్థాలు ఆల్కలీన్ అని చెప్పగలను."
तौर पर होता है। , అది అలా జరుగుతుంది కాబట్టి.
यदि आप ये सूचक प्राप्त कर सकें  तो इनसे अलग-अलग पदार्थों की जाँच करके देखें कि क्या इन सबसे मिलने वाले परिणाम एक-से होते हैं या अलगअलग। ," మీరు ఈ సూచికలను కనుగొనగలిగితే , అప్పుడు ఫలితాలు ఒకేలా లేదా భిన్నంగా ఉన్నాయో లేదో తెలుసుకోవడానికి వాటి నుండి వేర్వేరు పదార్థాలను తనిఖీ చేయండి."
"जो पदार्थ न अम्ल हो न क्षार, उन्हें लवण मानने की प्रवृत्ति होती है। ", ఆమ్లం లేదా క్షారాలు లేని పదార్థాలు లవణాలుగా పరిగణించబడే ధోరణిని కలిగి ఉంటాయి.
कारण यह लगता है कि आम तौर पर बताया जाता है कि अम्ल और क्षार की क्रिया से लवण बनते हैं जो उदासीन होते हैं। , కారణం ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల చర్య ద్వారా లవణాలు మరియు ఆమ్లాలు ఏర్పడతాయని సాధారణంగా చెప్పబడింది.
इस वज़ह से कई बार लोग मान लेते हैं कि उदासीन घोल लवण के घोल होते हैं। ," ఈ కారణంగా, తటస్థ పరిష్కారాలు లవణాలు అని చాలా సార్లు ప్రజలు నమ్ముతారు."
ज़ाहिर है शक्कर जैसे पदार्थ उदासीन हैं मगर लवण नहीं हैं। , చక్కెర వంటి పదార్థాలు భిన్నంగా ఉంటాయి కాని లవణాలు కాదు.
वैसे अध्याय में आप देखेंगे कि शुरुआत लिटमस से न 1 में ‘हल्दी कागज़’ बनाकर उस पर अलग-अलग पदार्थों की जाँच करके देखा गया है। ," మార్గం ద్వారా, అధ్యాయంలో మీరు మొదటి నుండి లిట్ముస్, 1 లో, &#39;పసుపు కాగితం&#39; దానిపై వివిధ పదార్ధాలను పరిశీలించడం ద్వారా చూడవచ్చు."
इसकी एक समस्या यह होती है कि यह हमें एक ही रंग का मिलता है। , దాని ఒక సమస్య ఏమిటంటే మనకు ఒకే రంగు వస్తుంది.
हल्दी कागज़ पर जब क्षारीय पदार्थ डाला जाता है तो कागज़ लाल हो जाता है। ," ఆల్కలీన్ పదార్థాన్ని పసుపు కాగితంపై ఉంచినప్పుడు, కాగితం ఎరుపుగా మారుతుంది."
इस लाल कागज़ पर भी परीक्षण किए जा सकते हैं मगर यह व्यावहारिक दृष्टि से थोड़ा कठिन होता है। ," ఈ ఎరుపు కాగితంపై కూడా పరీక్షలు చేయవచ్చు, కాని ఇది ఆచరణాత్మకంగా కొంచెం కష్టం."
इसकी उलटी बात भी भ्रम का विषय है। , దీనికి విరుద్ధంగా కూడా గందరగోళం ఉంది.
आम तौर पर माना जाता है कि सारे लवण उदासीन होते हैं। , అన్ని లవణాలు తటస్థంగా ఉంటాయని సాధారణంగా నమ్ముతారు.
यह सही नहीं है। , ఇది సరైనది కాదు.
कई लवण अम्लीय अथवा क्षारीय होते हैं — जैसे कैल्शियम कार्बोनेट क्षारीय होता है जबकि अमोनियम क्लोराइड अम्लीय होता है। , చాలా లవణాలు ఆమ్ల లేదా ఆల్కలీన్ - కాల్షియం కార్బోనేట్ ఆల్కలీన్ అయితే అమ్మోనియం క్లోరైడ్ ఆమ్లంగా ఉంటుంది.
वास्तव में सोडियम कार्बोनेट के घोल का उपयोग तो हम अनुमापन में प्राथमिक मानक के रूप में करते हैं। ," వాస్తవానికి, మేము సోడియం కార్బోనేట్ ద్రావణాన్ని టైట్రేషన్‌లో ప్రాధమిక ప్రమాణంగా ఉపయోగిస్తాము."
हल्दी के बाद फूलों के रंगों के सूचक बनाए गए हैं। , పసుపు తరువాత పూల రంగుల సూచికలు తయారు చేయబడ్డాయి.
"इनमें गुड़हल , बेशरम, बोगनविला वगैरह फूलों का उपयोग किया जा सकता है। "," జగ్గల్ , బేషారం, బోగన్విలా మొదలైన పువ్వులను ఉపయోగించవచ్చు."
दरअसल यह बच्चों के लिए एक अच्छा प्रोजेक्ट हो सकता है कि वे अपने आसपास पाए जाने वाले विभिन्न फूलों और अन्य रंगीन पदार्थों का परीक्षण करके देखें। , వాస్తవానికి పిల్లలు వాటి చుట్టూ కనిపించే వివిధ పువ్వులు మరియు ఇతర రంగురంగుల పదార్ధాలను ప్రయత్నించడం మంచి ప్రాజెక్ట్.
"जैसे बगैर दूध की चाय, पीला या लाल कागज़ , चुकन्दर का रस वगैरह। "," ఉదాహరణకు, మిల్క్ టీ లేకుండా, పసుపు లేదా ఎరుపు కాగితం , దుంప రసం మొదలైనవి."
यानी यदि कोई घोल या पदार्थ उदासीन है तो यह नहीं कहा जा सकता कि वह अनिवार्य रूप से लवण होगा। ," అంటే, ఒక పరిష్కారం లేదా పదార్ధం తటస్థంగా ఉంటే, అది తప్పనిసరిగా ఉప్పు అని చెప్పలేము."
सब पेट में अम्लीयता से तात्कालिक राहत देते हैं। , అన్నీ ఆమ్ల కడుపు నుండి తక్షణ ఉపశమనాన్ని అందిస్తాయి.
यदि अम्लीयता लम्बे समय तक बनी रहे तो डॉक्टर से सलाह लेना ज़रूरी होता है। ," అసిడోసిస్ ఎక్కువ కాలం కొనసాగితే, వైద్యుడిని సంప్రదించడం చాలా ముఖ్యం."
इस अध्याय को करते हुए बच्चे कई तरह के अनुभव प्राप्त करेंगे। , ఈ పాఠం చేస్తున్నప్పుడు పిల్లలు చాలా అనుభవాలను పొందుతారు.
जैसे सबसे बड़ी बात तो यही होगी कि वे यह देख पाएँगे कि एक-से दिखने वाले घोलों के गुण बहुत अलगअलग हो सकते हैं। ," ఉదాహరణకు, అతి పెద్ద విషయం ఏమిటంటే, వన్-లుక్ పరిష్కారం యొక్క లక్షణాలు చాలా భిన్నంగా ఉంటాయని వారు చూడగలుగుతారు."
"वे प्रयोग करते हुए उपकरणों की साज-सम्हाल तो सीखेंगे ही, साथ ही खास तौर से अम्ल और क्षार की पहचान करते हुए उन्हें उपकरणों  को साफ रखने का महत्व भी स्पष्ट होगा। "," వారు పరికరాలను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు వాటిని నిర్వహించడం నేర్చుకుంటారు, అలాగే పరికరాలను  శుభ్రంగా ఉంచడం యొక్క ప్రాముఖ్యత, ముఖ్యంగా ఆమ్లాలు మరియు క్షారాలను గుర్తించడం ద్వారా."
वे यह भी देख पाएँगे कि हमारे आसपास काफी सारा ऐसा कुछ है जिसका अध्ययन किया जा सकता है या जो अध्ययन में काम आ सकता है। , మన చుట్టూ ఏదో అధ్యయనం చేయవచ్చని లేదా అధ్యయనాలలో ఉపయోగకరంగా ఉంటుందని వారు చూడగలరు.
रासायनिक गुण पहचानने का भी उनका यह पहला अवसर होगा। , రసాయన లక్షణాలను గుర్తించడానికి ఇది అతనికి మొదటి అవకాశం.
इस आधार पर देखें तो 10-7 मोल से अधिक हाइड्रोजन आयन प्रति लीटर वाले सारे घोल अम्लीय हैं और 10-7 मोल प्रति लीटर से कम हाइड्रोजन आयन वाले सारे घोल क्षारीय हैं। ," ఈ ప్రాతిపదికన, లీటరుకు 10–7 మోల్స్ కంటే ఎక్కువ హైడ్రోజన్ అయాన్ కలిగిన అన్ని పరిష్కారాలు ఆమ్లమైనవి మరియు లీటరు హైడ్రోజన్ అయాన్‌కు 10–7 మోల్స్ కంటే తక్కువ ఉన్న అన్ని పరిష్కారాలు ఆల్కలీన్."
हम जो सूचक इस्तेमाल करते हैं वे हाइड्रोजन आयन की अलग-अलग सान्द्रता पर रंग बदलते हैं। , మేము ఉపయోగించే సూచికలు హైడ్రోజన్ అయాన్ యొక్క వివిధ సాంద్రతలలో రంగును మారుస్తాయి.
"किसी का रंग ठीक 10-7 पर बदलता है तो किसी का 10-8 पर, तो किसी तीसरे सूचक का 10-6 पर। "," ఒకరి రంగు సరిగ్గా 10-7కి, తర్వాత ఎవరైనా 10-8కి, మూడవ పాయింటర్ 10-6కి మారుతుంది."
इसलिए किसी घोल को एक सूचक अम्लीय बता सकता है जबकि दूसरा सूचक उसी को क्षारीय या उदासीन भी बता सकता है। ," అందువల్ల ఒక సూచికను ఆమ్లంగా వర్ణించవచ్చు, మరొక సూచికను ఆల్కలీన్ లేదా తటస్థంగా కూడా వర్ణించవచ్చు."
यह सवाल स्वाभाविक है कि जब अम्ल और क्षार परस्पर विपरीत गुण दर्शाते हैं तो क्या इन्हें मिलाने पर इनके गुण नष्ट हो जाएँगे। ," ఆమ్లం మరియు క్షారాలు వ్యతిరేక లక్షణాలను చూపించినప్పుడు, వాటి లక్షణాలను కలపడం ద్వారా నాశనం అవుతుందనేది సహజమైన ప్రశ్న."
यदि होंगे तो क्षार और अम्ल की कितनीकितनी मात्राएँ एक-दूसरे के गुण को खत्म करने को पर्याप्त होंगी। ," ఉన్నట్లయితే, ఒకదానికొకటి లక్షణాలను తొలగించడానికి క్షార మరియు ఆమ్లం ఎన్ని పరిమాణాలు సరిపోతాయి."
यही सवाल इस अध्याय में उठाया गया है। , ఇదే ప్రశ్న ఈ అధ్యాయంలో లేవనెత్తింది.
एंट-एसिड के उदाहरण से इस बात को शुरू किया जा सकता है। , చీమల ఆమ్లం యొక్క ఉదాహరణతో దీన్ని ప్రారంభించవచ్చు.
"जब अम्ल या क्षार प्रबल हों े , तो ज़ाहिर है इस बात से कोई फर्क नहीं पड़ेगा कि आपने कौन-सा सूचक लिया है। "," ఆమ్లాలు లేదా స్థావరాలు బలంగా ఉన్నప్పుడు , స్పష్టంగా మీరు ఏ సూచిక తీసుకున్నారో పట్టింపు లేదు."
"मगर यदि ऐसे अम्ल या क्षार लिए जाएँ जिनके घोल में हाइड्रोजन आयन की सान्द्रता 10-7 से थोड़ी ही कम-ज़्यादा होती है, तो सूचक का चुनाव बहुत महत्वपूर्ण हो जाता है। "," అటువంటి ఆమ్లాలు లేదా స్థావరాలను తీసుకుంటే, ద్రావణంలో హైడ్రోజన్ అయాన్ యొక్క గా concent త 10-7 కన్నా కొంచెం తక్కువగా ఉంటే, అప్పుడు సూచిక యొక్క ఎంపిక చాలా ముఖ్యమైనది."
"दुर्बल अम्ल व क्षार के रूप में आप टार्टरिक अम्ल, कैल्शियम कार्बोनेट, अमोनियम क्लोराइड वगैरह की जाँच करके देख सकते हैं। "," బలహీనమైన ఆమ్లాలు మరియు క్షారాల రూపంలో, మీరు టార్టారిక్ ఆమ్లం, కాల్షియం కార్బోనేట్, అమ్మోనియం క్లోరైడ్ మొదలైన వాటిని తనిఖీ చేయడం ద్వారా చూడవచ్చు."
इस अध्याय के प्रयोग करने के लिए शिक्षक को घोल बनाने का काम पहले ही कर लेना होता है। ," ఈ పాఠాన్ని ఉపయోగించడానికి, ఉపాధ్యాయుడు ముందుగానే పరిష్కారాన్ని తయారుచేసే పనిని చేయాలి."
घोल बनाने की विधि अध्याय के शुरू में ही दी गई है। , పరిష్కారం తయారుచేసే పద్ధతి అధ్యాయం ప్రారంభంలో ఇవ్వబడింది.
वैसे आयुर्वेदिक औषधि विरेचनी भी फिनॉफ्थलीन से बनी होती है। ," మార్గం ద్వారా, ఆయుర్వేద medicine షధం వీరెచిని కూడా ఫినాల్ఫ్తేలిన్తో తయారు చేయబడింది."
इसकी दो गोलियाँ 1 ग्राम के बराबर होती हैं। , దీని రెండు మాత్రలు 1 గ్రాముకు సమానం.
अनुपात निकालते हैं तो वह उस अम्ल और उस क्षार की किसी भी मात्रा पर लागू होता है। ," మేము నిష్పత్తిని తీసివేసినప్పుడు, అది ఆ ఆమ్లం మరియు ఆ బేస్ యొక్క ఏదైనా మొత్తానికి వర్తించబడుతుంది."
"यानी यदि किसी अम्ल के ज्र् मि.ली. किसी क्षार के ज्ञ् मि.ली. को उदासीन करते हैं तो आप ज्र्:ज्ञ् अनुपात में इनकी चाहे जितनी मात्रा लें, वे एक-दूसरे को उदासीन कर देंगे। "," అంటే, ఒక ఆమ్లం యొక్క మిల్లీలీటర్ ఉంటే ఏదైనా క్షారానికి Kcal మీరు వాటిని ఉదాసీనంగా చేస్తే, మీరు వాటిని నిష్పత్తిలో ఎంత మొత్తంలో తీసుకున్నా, వారు ఒకరినొకరు ఉదాసీనంగా చేస్తారు."
ध्यान रखने की बात यह है कि यहाँ हम अम्ल और क्षार के दिए गए घोल की बात कर रहे हैं जिनकी सान्द्रता निश्चित है। ," గుర్తుంచుకోవలసిన విషయం ఏమిటంటే, ఇక్కడ మనం ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల యొక్క ఇచ్చిన పరిష్కారం గురించి మాట్లాడుతున్నాము, దీని ఏకాగ్రత ఖచ్చితంగా ఉంది."
इस अध्याय के प्रयोगों में साफ-सफाई का बहुत ध्यान रखना होगा। , ఈ అధ్యాయం యొక్క ప్రయోగాలలో పరిశుభ్రత చాలా జాగ్రత్త వహించాలి.
यहाँ तक कि घोल को हिलाने का सही तरीका भी सीखना होगा। , పరిష్కారాన్ని తరలించడానికి సరైన మార్గం కూడా నేర్చుకోవాలి.
आम तौर पर प्रवृत्ति होती है कि यदि किसी चीज़ को ‘अच्छे’ से हिलाकर मिलाना हो तो परखनली के मुँह को अँगूठे से बन्द करके ऊपर-नीचे हिलाया जाए। ," సాధారణంగా ధోరణి ఏమిటంటే, ఏదైనా &#39;మంచి&#39;తో కదిలించాలంటే, పరీక్ష గొట్టం యొక్క నోరు బొటనవేలితో మూసివేయబడి, పైకి క్రిందికి కదులుతుంది."
मगर बच्चों को यह समझना होगा कि ऐसा करने पर वे न सिर्फ अँगूठे को गन्दा कर रहे हैं बल्कि अँगूठे पर चिपकी गन्दगी को घोल में मिला दे रहे हैं। ," కానీ పిల్లలు ఇలా చేయడం ద్వారా వారు బొటనవేలును గందరగోళానికి గురిచేయడమే కాకుండా, మురికిలో బొటనవేలికి అంటుకునే ధూళిని కలపడం కూడా అర్థం చేసుకోవాలి."
"और तो और, परखनली का थोड़ा घोल अँगूठे पर लग जाने का मतलब है कि परखनली में घोल उतना नहीं बचा है जितना हम मानकर चल रहे हैं। "," అంతేకాక, టెస్ట్ ట్యూబ్ యొక్క కొద్దిగా పరిష్కారం బొటనవేలుపై ఉంచబడుతుంది అంటే టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో మనం .హించినంత పరిష్కారం లేదు."
इसके अलावा यहाँ एक और बात का ध्यान रखना होगा कि घोल को जिस परखनली में लिया जाए उस पर लेबल भी लगाया जाए। ," ఇది కాకుండా, ఇక్కడ గమనించవలసిన మరో విషయం ఏమిటంటే, పరిష్కారాన్ని పరీక్షా గొట్టంలో లేబుల్ చేయాలి."
"देखिए, बच्चे धीरे-धीरे रासायनिक तहज़ीब से वाकिफ हो रहे हैं। "," చూడండి, పిల్లలు క్రమంగా రసాయన ప్రవర్తన గురించి తెలుసుకుంటున్నారు."
आप देख ही सकते हैं कि इन सारे प्रयोगों में हमने आयतन के हिसाब से मापन किया है। , ఈ అన్ని ప్రయోగాలలో మేము వాల్యూమ్ ప్రకారం కొలిచినట్లు మీరు చూడవచ్చు.
हमें यह पता नहीं था कि अम्ल या क्षार के दिए गए घोलों में वज़न के हिसाब से अम्ल या क्षार की मात्रा कितनी थी। , ఇచ్చిన ఆమ్లం లేదా బేస్ యొక్క ద్రావణంలో ఆమ్లం లేదా క్షార మొత్తం మాకు తెలియదు.
सवाल यह उठता है कि यदि बराबर वज़न में कोई क्षार और कोई अम्ल ले लें तो क्या वे एक-दूसरे को पूरी तरह उदासीन कर देंगे। ," వారు ఏదైనా ఆల్కలీ మరియు కొంత ఆమ్లాన్ని సమాన బరువుతో తీసుకుంటే, వారు ఒకరినొకరు పూర్తిగా ఉదాసీనంగా చేస్తారా అనే ప్రశ్న తలెత్తుతుంది."
इस सवाल का सम्बन्ध रासायनिक तुल्यता से है। , ఈ ప్రశ్న రసాయన సమానత్వానికి సంబంధించినది.
पदार्थों के बीच रासायनिक तुल्यता क्या उनके वज़न की बराबरी से तय होती है? इस सवाल के जवाब का एक संकेत देने के लिए एक महत्वपूर्ण प्रयोग अध्याय में है। , పదార్థాల మధ్య రసాయన సమానత్వం వాటి బరువును బట్టి నిర్ణయించబడుతుందా? ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం ఇవ్వడానికి ఒక ముఖ్యమైన ప్రయోగం అధ్యాయంలో ఉంది.
इस प्रयोग में एक अम्ल  और एक क्षार  की बराबर मात्रा ली जाती है और उन्हें बराबर-बराबर पानी में घोल लिया जाता है। ," ఈ ప్రయోగంలో, సమాన మొత్తంలో ఒక ఆమ్లం  మరియు ఆల్కలీ  తీసుకొని సమాన నీటిలో కరిగించబడతాయి."
अब सवाल है कि क्या क्षार के घोल की 50 बूँदों को उदासीन करने के लिए अम्ल के घोल की 50 बूँदें पर्याप्त होंगी। , 50 చుక్కల క్షార ద్రావణాన్ని తటస్తం చేయడానికి 50 చుక్కల ఆమ్ల ద్రావణం సరిపోతుందా అనేది ఇప్పుడు ప్రశ్న.
इस रोचक सवाल का जवाब प्रयोग से मिलना काफी उत्साहवर्धक होता है। , ఈ ఆసక్తికరమైన ప్రశ్నకు ప్రయోగం ద్వారా సమాధానం కనుగొనడం చాలా ప్రోత్సాహకరంగా ఉంది.
यहाँ टार्टरिक अम्ल और सोडियम हाइड्रॉक्साइड इसलिए लिए गए हैं क्योंकि दोनों ठोस पदार्थ हैं। , టార్టారిక్ ఆమ్లం మరియు సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ రెండూ ఘనపదార్థాలు కాబట్టి ఇక్కడ తీసుకుంటారు.
खास तौर से इस प्रयोग के लिए घोल बनाने हेतु आसुत पानी का उपयोग करें। ," ముఖ్యంగా ఈ ఉపయోగం కోసం, ముద్దగా చేయడానికి స్వేదనజలం వాడండి."
आसुत पानी का सबसे अच्छा रुाोत बरसात का पानी है। , స్వేదనజలం యొక్క ఉత్తమ వనరు వర్షపు నీరు.
सोडियम हाइड्रॉक्साइड नमी सोखता है। , సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ తేమను గ్రహిస్తుంది.
लिहाज़ा नम मौसम में इसे तौलने में दिक्कत होती है। , కాబట్టి తేమతో కూడిన వాతావరణంలో బరువు పెట్టడం కష్టం.
बेहतर होगा कि यह प्रयोग सूखे मौसम में किया जाए। , ఎండా కాలంలో దీన్ని ఉపయోగించడం మంచిది.
इसके अलावा सोडियम हाइड्रॉक्साइड को हाथ से न छुएँ तो बेहतर है। , అలాగే చేతితో సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ను తాకకుండా ఉండటం మంచిది.
एक चिमटी या कागज़ की मदद से उठाएँ। , పట్టకార్లు లేదా కాగితంతో తీయండి.
इसलिए अच्छा होगा कि तराज़ू के एक पलड़े में सोडियम हाइड्रॉक्साइड रख दें और दूसरे पलड़े में टार्ट रिक अम्ल की मात्रा घटा-बढ़ाकर इन्हें सन्तुलित करें। ," అందువల్ల, సోడియం హైడ్రాక్సైడ్‌ను ప్రమాణాల యొక్క ఒక పాన్‌లో ఉంచడం మరియు ఇతర పాన్‌లో టార్ట్ రిక్ ఆమ్లం మొత్తాన్ని పెంచడం ద్వారా వాటిని సమతుల్యం చేయడం మంచిది."
इस प्रयोग को थोड़ा नाटकीय ढंग से किया जाए तो प्रभाव भी अच्छा पड़ता है और इससे उभरती अवधारणा भी ज़्यादा स्पष्ट होती है। ," ఈ ప్రయోగం కొద్దిగా నాటకీయ పద్ధతిలో జరిగితే, ప్రభావం కూడా మంచిది మరియు అభివృద్ధి చెందుతున్న భావన కూడా మరింత స్పష్టంగా ఉంటుంది."
अम्ल और क्षार की आपसी क्रिया को हम उदासीनीकरण कहते हैं। , ఆమ్లం మరియు క్షారాల మధ్య పరస్పర చర్యను తటస్థీకరణ అంటారు.
इस अध्याय में पहले यह देखने का प्रयास है कि किसी अम्लीय घोल की एक निश्चित मात्रा में क्षारीय घोल की कितनी मात्रा मिलाने पर उदासीन घोल मिलेगा। ," ఈ అధ్యాయంలో, కొంత మొత్తంలో ఆల్కలీన్ ద్రావణాన్ని జోడించడం ద్వారా ఒక నిర్దిష్ట మొత్తంలో ఆమ్ల ద్రావణాన్ని తటస్థ ద్రావణంలో ఎలా కలుపుతారో చూసే ప్రయత్నం."
यहाँ एक महत्वपूर्ण सवाल उठाया गया है — जब एक परखनली में अम्ल का घोल लेकर उसमें दो बूँद गुलाबी फिनॉफ्थलीन सूचक डालते हैं तो वह घोल रंगहीन रहता है। ," ఇక్కడ ఒక ముఖ్యమైన ప్రశ్న తలెత్తింది - ఒక పరీక్ష గొట్టంలో ఆమ్లం యొక్క ద్రావణాన్ని తీసుకొని దానికి రెండు చుక్కల పింక్ ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచికను జోడించినప్పుడు, పరిష్కారం రంగులేనిదిగా ఉంటుంది."
अब बूँदबूँद करके क्षारीय घोल डालते हैं। , ఇప్పుడు చుక్కలు మరియు ఆల్కలీన్ ద్రావణాన్ని జోడించండి.
एक समय ऐसा आता है जब एक बूँद क्षार डालने पर घोल गुलाबी हो जाता है। , క్షార చుక్కను కలిపిన తరువాత పరిష్కారం పింక్ రంగులోకి మారుతుంది.
इसमें फिर से एक बूँद अम्ल डालने पर घोल रंगहीन हो जाता है। ," దానికి మళ్ళీ ఒక చుక్క ఆమ్లం కలిపిన తరువాత, పరిష్కారం రంగులేనిదిగా మారుతుంది."
सवाल यह है कि उदासीन घोल कब बना माना जाए। , తటస్థ పరిష్కారం ఎప్పుడు చేయాలో ప్రశ్న.
"वास्तव में इस प्रयोग में उदासीन घोल बनना हम नहीं देख पाते, यह हमारे सूचक की सीमा है। "," వాస్తవానికి, ఈ ప్రయోగంలో, తటస్థ పరిష్కారం ఏర్పడడాన్ని మనం చూడలేము, ఇది మా సూచిక యొక్క పరిమితి."
मगर यदि दोनों घोल बहुत तनु हों तो हम एक बूँद अतिरिक्त अम्ल होने पर या एक बूँद अतिरिक्त क्षार होने पर उसे उदासीन मान सकते हैं। ," కానీ రెండు పరిష్కారాలు చాలా పలుచనగా ఉంటే, ఒక చుక్క అదనపు ఆమ్లం లేదా అదనపు బేస్ యొక్క ఒక చుక్క ఉంటే మనం దానిని భిన్నంగా పరిగణించవచ్చు."
इसी तरह से उदासीनीकरण का अभ्यास करके बच्चे देख पाएँगे कि दिए गए घोलों में क्षारीय गुण और अम्लीय गुण का एक निश्चित मान होता है। ," అదే విధంగా, విచారం పాటించడం ద్వారా, ఇచ్చిన పరిష్కారం ఆల్కలీన్ ఆస్తి మరియు ఆమ్ల ఆస్తి యొక్క స్థిర విలువను కలిగి ఉందని పిల్లలు చూడగలరు."
"लाल लिटमस से जाँच: प्रयोग 4 प्रयोग 3 में जैसे किया था, ठीक उसी तरह लाल लिटमस के साथ सभी चीज़ों की बारी-बारी से जाँच करो। "," రెడ్ లిట్మస్‌తో పరీక్షించండి: మీరు ప్రయోగం 3 లో చేసినట్లుగా, రెడ్ లిట్‌మస్‌తో ప్రత్యామ్నాయంగా అన్ని విషయాలను పరిశీలించండి."
अपने अवलोकन तालिका में लिखो। , మీ పరిశీలన పట్టికలో వ్రాయండి.
अब तुम इन घोलों के तीन समूह बना सकते हो। , ఇప్పుడు మీరు ఈ పరిష్కారాలలో మూడు సమూహాలను చేయవచ్చు.
एक समूह उन चीज़ों का होगा जो नीले लिटमस को लाल कर देती हैं। , నీలం లిట్ముస్‌ను ఎరుపుగా మార్చే విషయాలు ఒక సమూహం.
ये सभी चीज़ें अम्लीय होती हैं। , ఈ విషయాలన్నీ ఆమ్లమైనవి.
दूसरा समूह उन चीज़ों का होगा जो लाल लिटमस को नीला कर देती हैं। , రెండవ సమూహం ఎరుపు లిట్ముస్ నీలం రంగులోకి మారుతుంది.
ये चीज़ें क्षारीय होती हैं। , ఈ విషయాలు ఆల్కలీన్.
कुछ चीज़ेंें ऐसी भी होंगी जिनका किसी भी लिटमस पर कोई असर नहीं होता। , ఏ లిట్ముస్‌పైనా ప్రభావం చూపని కొన్ని విషయాలు ఉంటాయి.
यानी लाल लिटमस लाल ही रहता है और नीला लिटमस नीला। ," అంటే, ఎరుపు లిట్ముస్ ఎరుపు మరియు నీలం లిట్ముస్ నీలం."
ऐसी चीज़ों को उदासीन चीज़ें कहते हैं। , ఇలాంటి వాటిని ఉదాసీనత అంటారు.
"तालिका 3 के आधार पर अम्लीय, क्षारीय व उदासीन चीज़ों के समूह बनाकर कॉपी में लिखो। "," టేబుల్ 3 ఆధారంగా, ఆమ్ల, ఆల్కలీన్ మరియు తటస్థ పదార్ధాల సమూహాలను తయారు చేయడం ద్వారా కాపీలో రాయండి."
अब इन समूहों के आधार पर तालिका 1 में देखकर निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दो: क्षारीय चीज़ों का हल्दी कागज़ पर क्या प्रभाव होता है?  20 ,  ఇప్పుడు ఈ సమూహాల ఆధారంగా టేబుల్ 1 ను చూడండి మరియు ఈ క్రింది ప్రశ్నలకు సమాధానం ఇవ్వండి: పసుపు కాగితంపై ఆల్కలీన్ పదార్థాల ప్రభావం ఏమిటి?  20
अम्लीय चीज़ों का हल्दी कागज़ पर क्या प्रभाव होता है?  उदासीन चीज़ों का हल्दी कागज़ पर क्या प्रभाव होता है?  साबुन लगाने पर हल्दी का दाग लाल पड़ गया था। , పసుపు కాగితంపై ఆమ్ల పదార్థాల ప్రభావం ఏమిటి?  పసుపు కాగితంపై తటస్థ విషయాల ప్రభావం ఏమిటి?  సబ్బు వేసిన తరువాత పసుపు మరకలు ఎర్రగా మారాయి.
इसके आधार पर बताओ कि साबुन के घोल को किस समूह में रखोगे। ," దీని ఆధారంగా, మీరు ఏ సమూహంలో సబ్బు ద్రావణాన్ని ఉంచాలి."
रंग बदलते पदार्थ यानी सूचक ऊपर के प्रयोग में तुमने लिटमस से जाँच करके पता किया कि कौन-सी चीज़ेंें अम्लीय हैं और कौन-सी क्षारीय। ," రంగు మారుతున్న పదార్ధం పైన ఉన్న ప్రయోగంలో, మీరు లిట్ముస్‌తో తనిఖీ చేసి, ఏ విషయాలు ఆమ్లమైనవి మరియు ఆల్కలీన్ అని కనుగొన్నారు."
यानी लिटमस हमें यह सूचना दे देता है कि कोई पदार्थ अम्लीय है या क्षारीय। ," అంటే, ఒక పదార్ధం ఆమ్ల లేదా ఆల్కలీన్ అని లిట్మస్ మాకు తెలియజేస్తుంది."
सूचना देने वाले ऐसे पदार्थों को हम सूचक कहते हैं। , సమాచారం ఇచ్చే సమాచారాన్ని మేము సూచికగా పిలుస్తాము.
लिटमस जैसे और भी कई सूचक होते हैं जो अम्लीय चीज़ों के साथ एक रंग देते हैं और क्षारीय चीज़ों के साथ दूसरा। ," లిట్ముస్ వంటి అనేక ఇతర సూచికలు ఉన్నాయి, ఇవి ఒక రంగును ఆమ్ల వస్తువులతో మరియు మరొకటి ఆల్కలీన్ పదార్ధాలతో ఇస్తాయి."
क्या हम हल्दी व फूलों के रंगों को भी सूचक कह सकते हैं?  सूचकों की एक और विशेषता होती है — ये बार-बार रंग बदल सकते हैं। , పసుపు మరియు పువ్వుల రంగులను కూడా సూచించవచ్చా?  సూచికలకు మరొక లక్షణం ఉంది - అవి పదేపదే రంగులను మార్చగలవు.
वह घोल उदासीन है। ,  ఆ పరిష్కారం తటస్థంగా ఉంటుంది.
क्या तुम अनुमान से बता सकते हो कि लाल लिटमस पर इस घोल का क्या असर होगा? 21 , ఈ పరిష్కారం యొక్క ప్రభావం ఎరుపు లిట్ముస్‌పై ఎలా ఉంటుందో మీరు Can హించగలరా? 21
सूचक के बार-बार रंग बदल पाने के इस गुण का एक फायदा यह है कि उनका उपयोग भी बार-बार किया जा सकता है। , పాయింటర్ యొక్క రంగును పదేపదే మార్చడం యొక్క ఈ లక్షణం యొక్క ఒక ప్రయోజనం ఏమిటంటే అవి మళ్లీ మళ్లీ ఉపయోగించబడతాయి.
अम्ल और क्षार का परस्पर सम्बन्ध’ के लिए घोल बनाने की विधियाँ इस अध्याय के प्रयोगों में कई प्रकार के घोलों की ज़रूरत पड़ेगी। , &#39;ఆమ్లం మరియు క్షారాల సంబంధం&#39; కోసం ముద్దను తయారుచేసే పద్ధతులకు ఈ అధ్యాయం యొక్క ప్రయోగాలలో అనేక రకాల పరిష్కారాలు అవసరం.
इन्हें पहले से ही पर्याप्त मात्रा में बनाकर रख लेने से सुविधा होगी। , ముందుగానే వాటిని తగినంత పరిమాణంలో ఉంచడం సులభతరం అవుతుంది.
सारे घोल यथासम्भव आसुत पानी में ही बनाएँ। , అన్ని పరిష్కారాలను వీలైనంత త్వరగా స్వేదనజలంలో చేయండి.
खास तौर से प्रयोग 5 के लिए आसुत पानी का उपयोग करें। , ప్రయోగం 5 కోసం ప్రత్యేకంగా స్వేదనజలం వాడండి.
यदि आपकी कक्षा में चार-चार बच्चों की 10-12 टोलियाँ हैं तो प्रत्येक घोल 200 मि.ली. बनाना ठीक रहेगा। ," మీ తరగతిలో నలుగురు పిల్లలలో 10-12 సమూహాలు ఉంటే, అప్పుడు ప్రతి పరిష్కారం 200 మి.లీ. ఇది తయారు చేయడం మంచిది."
घोल बनाकर उन्हें उपयुक्त पर्चियाँ लगी प्लास्टिक की शीशियों में रख लें। ," ద్రావణాన్ని తయారు చేసి, వాటిని తగిన స్లిప్‌లతో ప్లాస్టిక్ కుండలలో ఉంచండి."
कॉस्टिक सोडा : लगभग 1 ग्राम सोडियम हाइड्रॉक्साइड 200 मि.ली. पानी में घोलें। , కాస్టిక్ సోడా : సుమారు 1 గ్రాముల సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ 200 మి.లీ నీటిలో కరిగించండి.
यदि सोडियम हाइड्रॉक्साइड टिकिया वाला है तो 2 टिकिया ले सकते हैं। ," సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ మఫిల్ చేస్తే, అప్పుడు 2 మాత్రలు తీసుకోవచ్చు."
गन्धक का अम्ल : यदि आपके पास सान्द्र गन्धक का अम्ल है तो उसमें से 2 मि.ली. लेकर 200 मि.ली. पानी में मिला लें। ," సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం: మీరు సల్ఫర్ ఆమ్లాన్ని కేంద్రీకరించి ఉంటే, దానిలో 2 మి.లీ. 200 మి.లీ. నీటిలో కలపండి."
ध्यान रखें कि पानी में गन्धक के अम्ल को डालें; किसी भी हालत में अम्ल में पानी न डालें। , నీటిలో సల్ఫర్ జోడించడానికి జాగ్రత్త వహించండి; ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ యాసిడ్‌లో నీరు చేర్చవద్దు.
यदि तनु अम्ल है तो उसका 100 मि.ली. लेकर 100 मि.ली. पानी में मिलाएँ। ," ఆమ్లాన్ని పలుచన చేస్తే, దాని 100 మి.లీ. 100 మి.లీ నుండి నీటిలో కలపండి"
"नमक का अम्ल : सान्द्र अम्ल हो, तो 5 मि.ली. लेकर 200 मि.ली. बना लें। "," ఉప్పు ఆమ్లం : సాంద్రీకృత ఆమ్లం ఉంటే, 5 మి.లీ. 200 మి.లీ. తయారు చెయ్యి"
यदि तनु अम्ल है तो 100 मि.ली. में 100 मि.ली. पानी मिलाएँ। ," ఆమ్లాన్ని పలుచన చేస్తే, 100 మి.లీ. 100 మి.లీలో నీరు కలపండి"
कपड़े धोने का सोडा : लगभग मि.ली. पानी में घोल लें। , లాండ్రీ సోడా : సుమారుగా Ml. దానిని నీటిలో కరిగించండి.
ग्राम सोडियम कार्बोनेट , గ్రామ్ సోడియం కార్బోనేట్
मुख्य बात यह है कि अम्ल और क्षार के घोल ऐसे हों कि लगभग बराबर आयतन एकदूसरे को उदासीन करें। ," ప్రధాన విషయం ఏమిటంటే, ఆమ్లం మరియు క్షార ద్రావణం సుమారు సమాన వాల్యూమ్‌లు ఒకదానికొకటి తటస్థీకరిస్తాయి."
फिनॉफ्थलीन का रंगहीन सूचक घोल: फिनॉफ्थलीन पाउडर किसी विज्ञान सामग्री की दुकान या लैब सप्लायर के पास मिल जाएगा। , ఫినాల్ఫ్తేలిన్ యొక్క రంగులేని సూచిక పరిష్కారం: ఏదైనా సైన్స్ మెటీరియల్స్ స్టోర్ లేదా ల్యాబ్ సరఫరాదారు వద్ద ఫినోఫ్థాలిన్ పౌడర్ కనుగొనబడుతుంది.
वैसे आसुत पानी आयुर्वेदिक औषधि विरेचनी भी फिनॉफ्थलीन से बनी होती इस अध्याय के प्रयोगों के लिए सारे घोल आसुत पानी में बनाने होंगे। ," మార్గం ద్వారా, స్వేదనజలం ఆయుర్వేద medicine షధం వీరెచిని కూడా ఫినాల్ఫ్థలీన్తో తయారు చేయబడింది.ఈ అధ్యాయం యొక్క ప్రయోగాలకు అన్ని పరిష్కారాలను స్వేదనజలంలో తయారు చేయాలి."
करीब 1 ग्राम फिनॉफ्थलीन पाउडर या विरेचनी की 2 आसुत पानी इकट्ठा करने के लिए एक चौड़े मुँह का बरतन बाहर गोलियों को पीसकर 200 मि.ली. पानी में घोल लें। ," 1 గ్రాముల ఫినాల్ఫ్థాలిన్ పౌడర్ లేదా 2 స్వేదనజలం వైరెచిని సేకరించడానికి, టాబ్లెట్లను విస్తృత నోటి పాత్ర నుండి 200 మి.లీ వరకు రుబ్బు. దానిని నీటిలో కరిగించండి."
इस बारिश में रख दें। , వర్షంలో ఉంచండి.
यह ज़रूरी है कि बरतन को किसी खुली जगह में घोल को छानकर बोतल में भरकर रख लें। , ద్రావణాన్ని బహిరంగ ప్రదేశంలో ఫిల్టర్ చేసి బాటిల్‌లో నింపడం ముఖ్యం.
"रखा जाए जहाँ उसमें आसपास के किसी पेड़, कवेलू, छत इत्यादि से पानी न टपके। "," సమీపంలోని చెట్లు, కోవ్స్, పైకప్పులు మొదలైన వాటి నుండి నీరు త్రాగని చోట ఉంచాలి."
इसके साथ-साथ यह सावधानी भी रखनी होगी कि इस बरतन में आसपास की मिट्टी उछलकर न गिरे। ," దీనితో పాటు, ఈ పాత్రలో చుట్టుపక్కల నేల బౌన్స్ అవ్వకుండా జాగ్రత్త తీసుకోవాలి."
इकट्ठे किए गए बारिश के पानी को अच्छी तरह साफ की गई बोतल में कॉर्क लगाकर रख लेंे। , సేకరించిన వర్షపు నీటిని కార్క్ తో బాగా శుభ్రం చేసిన సీసాలో ఉంచండి.
यही आसुत पानी है। , ఇది స్వేదనజలం.
फिनॉफ्थलीन का गुलाबी सूचक घोल: ऊपर बने रंगहीन सूचक घोल में से 100 मि.ली. एक अलग बोतल में लेकर उसमें दो चुटकी खाने का सोडा डाल दें। , ఫినాల్ఫ్తేలిన్ యొక్క పింక్ ఇండికేటర్ పరిష్కారం: పైన 100 ఎంఎల్ రంగులేని సూచిక పరిష్కారం. ప్రత్యేక సీసాలో రెండు చిటికెడు సోడా తీసుకోండి.
घोल गाढ़ा गुलाबी हो जाना चाहिए। , ముద్ద మందపాటి గులాబీ రంగులో ఉండాలి.
अम्ल-क्षार का आपसी सम्बन्ध। , యాసిడ్-బేస్ సంబంధం.
"अध्याय ‘अम्ल और क्षार की पहचान’ में तुमने लिटमस कागज़ की मदद से अम्ल, क्षार और उदासीन पदार्थों की पहचान करना सीखा था। "," &#39;ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాల గుర్తింపు&#39; అధ్యాయంలో, మీరు లిట్ముస్ కాగితం సహాయంతో ఆమ్లాలు, స్థావరాలు మరియు తటస్థ పదార్థాలను గుర్తించడం నేర్చుకున్నారు."
इन अवलोकनों के आधार पर नीचे के वाक्यों में खाली स्थान भरो: 1. , ఈ పరిశీలనల ఆధారంగా క్రింది వాక్యాలలో ఖాళీలను పూరించండి: 1.
अम्लीय पदार्थ लिटमस को लिटमस को कर देते हैं। , ఆమ్ల పదార్థాలు లిట్ముస్‌ను లిట్ముస్‌గా మారుస్తాయి.
करने वाले पदार्थ क्षारीय होते हैं। , పదార్థాలు ఆల్కలీన్.
जिन पदार्थों का नीले व लाल दोनों तरह के लिटमस पर कोई प्रभाव नहीं होता उन्हें -------------------------- पदार्थ कहते हैं। , నీలం మరియు ఎరుపు లిట్ముస్ రెండింటిపై ప్రభావం చూపని పదార్థాలను -------------------------- పదార్థాలు అంటారు.
तुमने यह देखा था कि उदासीन घोलों का सूचकों पर कोई प्रभाव नहीं होता है। , తటస్థ పరిష్కారాలు సూచికలపై ప్రభావం చూపవని మీరు చూశారు.
तुमने यह भी देखा था कि सूचक पर अम्ल और क्षार का प्रभाव एक-दूसरे के विपरीत होता है। , ఆమ్లం మరియు క్షార సూచికపై వ్యతిరేక ప్రభావాన్ని కలిగి ఉన్నాయని మీరు కూడా చూశారు.
तब क्या यह सम्भव है कि अम्ल और क्षार को आपस में मिलाने पर ऐसा घोल बन जाए जो उदासीन हो? आओ करके देखें। ," అప్పుడు ఆమ్లం మరియు క్షారాలను కలిపి, తటస్థంగా ఉండే ఒక పరిష్కారం ఏర్పడే అవకాశం ఉందా? ప్రయత్నించండి రండి."
एक और सूचक इस अध्याय के प्रयोगों में हम एक नए सूचक का उपयोग करेंगे। ," మరొక సూచిక ఈ అధ్యాయం యొక్క ప్రయోగాలలో, మేము క్రొత్త సూచికను ఉపయోగిస్తాము."
इसका नाम है फिनॉफ्थलीन सूचक। , దీని పేరు ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచిక.
फिनॉफ्थलीन एक सफेद-पीला पाउडर होता है। , ఫెనాల్ఫ్థాలిన్ తెలుపు-పసుపు పొడి.
यह पानी में घुल जाता है। , ఇది నీటిలో కరిగిపోతుంది.
आधा बीकर साफ पानी लेकर उसमें एक चुटकी फिनॉफ्थलीन पाउडर डालकर अच्छी तरह हिलाकर घोल लो। ," శుభ్రమైన నీటిలో సగం బీకర్ తీసుకొని, ఒక చిటికెడు ఫినాల్ఫ్తేలిన్ పౌడర్ వేసి బాగా కదిలించు."
यह बहुत हल्के पीले रंग का घोल होगा। , ఇది చాలా లేత పసుపు పరిష్కారం అవుతుంది.
इसे हम रंगहीन फिनॉफ्थलीन सूचक कहेंगे। , మేము దీనిని రంగులేని ఫినాల్ఫ్తేలిన్ సూచిక అని పిలుస్తాము.
इस घोल को दो भागों में बाँट लो। , ద్రావణాన్ని రెండు భాగాలుగా విభజించండి.
एक भाग को वैसा ही रहने देंगे। , ఒక భాగం అదే విధంగా ఉండనివ్వండి.
इस पर ‘रंगहीन सूचक घोल’ की पर्ची लगा दो। , దానిపై &#39;రంగులేని సూచిక పరిష్కారం&#39; ఉంచండి.
घोल के दूसरे भाग में कॉस्टिक सोडा के घोल की कुछ बूँदें डालो। , ద్రావణం యొక్క రెండవ భాగంలో కొన్ని చుక్కల కాస్టిక్ సోడా ద్రావణాన్ని పోయాలి.
घोल हल्का गुलाबी हो जाएगा। , పరిష్కారం లేత గులాబీ రంగులో ఉంటుంది.
इसे हम ‘गुलाबी सूचक घोल’ कहेंगे। , మేము దీనిని పింక్ ఇండికేటర్ సొల్యూషన్ అని పిలుస్తాము.
इस पर भी पर्ची लगा लो। , దానిపై కూడా స్లిప్ చేయండి.
फिनॉफ्थलीन का घोल भी लिटमस के समान एक सूचक है। , ఫెనాల్ఫ్థాలిన్ ద్రావణం కూడా లిట్ముస్ మాదిరిగానే సూచిక.
हमने देखा कि लिटमस की ही तरह यह दो तरह का हो सकता है — रंगहीन और गुलाबी। , ఇది లిట్ముస్ వంటి రెండు రకాలుగా ఉంటుందని మేము చూశాము - రంగులేని మరియు పింక్.
"रंगहीन सूचक घोल में कोई पदार्थ डालने पर यदि घोल गुलाबी हो जाए, तो वह पदार्थ क्षारीय है। "," రంగులేని సూచిక ద్రావణంలో ఒక పదార్థాన్ని చేర్చినప్పుడు ద్రావణం గులాబీ రంగులోకి మారితే, పదార్ధం ఆల్కలీన్."
यदि गुलाबी घोल में कोई पदार्थ डालने पर घोल रंगहीन हो जाए तो वह पदार्थ अम्लीय है। ," గులాబీ ద్రావణంలో ఏదైనా పదార్థాన్ని జోడించిన తరువాత ద్రావణం రంగులేనిది అయితే, పదార్ధం ఆమ్లంగా ఉంటుంది."
"उदासीन पदार्थ न तो रंगहीन सूचक पर कोई असर डालते हैं, न गुलाबी सूचक पर। ", తటస్థ పదార్ధం రంగులేని సూచికపై లేదా పింక్ సూచికపై ప్రభావం చూపదు.
इस अध्याय के प्रयोग करने के लिए कुछ घोल पहले से बनाकर रख लेने होंगे। , ఈ అధ్యాయాన్ని ఉపయోగించడానికి కొన్ని పరిష్కారాలను ముందే సిద్ధం చేయాలి.
इनकी विधि पिछले पन्ने पर दी गई है। , వారి పద్ధతి మునుపటి పేజీలో ఇవ్వబడింది.
इस क्रिया को उदासीनीकरण कहते हैं। , ఈ చర్యను విచారం అంటారు.
अम्ल के घोल की 10 बूँदों का उदासीनीकरण करने के लिए कॉस्टिक सोडा की कितनी बूँदें लगीं?  , 10 చుక్కల ఆమ్ల ద్రావణాన్ని తటస్తం చేయడానికి కాస్టిక్ సోడా ఎన్ని చుక్కలను ఉపయోగించారు?
उदासीनीकरण का अभ्यास: प्रयोग 2 प्रयोग 1 में दिए गए हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोल की 25 बूँदें एक साफ परखनली में लो। , తటస్థీకరణ యొక్క అభ్యాసం: ప్రయోగం 2 ప్రయోగం 1 లో ఇచ్చిన 25 చుక్కల హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్ల ద్రావణాన్ని శుభ్రమైన పరీక్ష గొట్టంలో తీసుకోండి.
इस परखनली में रंगहीन सूचक घोल की दो बूँदें डालो। , ఈ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో రెండు చుక్కల రంగులేని సూచిక ద్రావణాన్ని పోయాలి.
प्रश्न  के उत्तर को देखकर अनुमान से बताओ कि हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोल की 25 बूँदों के उदासीनीकरण के लिए कॉस्टिक सोडा के घोल की कितनी बूँदों की ज़रूरत होगी। ," ప్రశ్నకు సమాధానం  చూస్తే, 25 చుక్కల హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్ల ద్రావణాన్ని తటస్తం చేయడానికి ఎన్ని చుక్కల కాస్టిక్ సోడా ద్రావణం అవసరమో er హించండి."
अब इस परखनली में कॉस्टिक सोडा का घोल बूँद-बूँद डालकर उदासीनीकरण करो। ,  ఇప్పుడు ఈ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో కాస్టిక్ సోడా యొక్క ద్రావణాన్ని ఉంచండి మరియు దానిని వదలండి.
उदासीनीकरण के लिए ऊपर लगाए हुए अनुमान की तुलना में कॉस्टिक सोडा की बूँदें कम लगीं या अधिक?  , విచారానికి పైన అంచనా వేసిన దానికంటే తక్కువ లేదా అంతకంటే ఎక్కువ కాస్టిక్ సోడా చుక్కలు ఉన్నాయా?
प्रयोग 3 इस प्रयोग के लिए तुम्हारे शिक्षक हाइड्रोक्लोरिक अम्ल का एक नया घोल बनाएँगे। , ప్రయోగం 3 ఈ ప్రయోగం కోసం మీ గురువు హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం యొక్క కొత్త పరిష్కారాన్ని సృష్టిస్తారు.
इसके लिए वे प्रयोग 2 में उपयोग किए गए हाइड्रोक्लोरिक अम्ल में से 25 मि.ली. नपनाघट  में लेकर उसमें इतना पानी डालेंगे कि उसका आयतन 50 मि.ली. हो जाए। ," ఇందుకోసం వారు ప్రయోగం 2 లో ఉపయోగించే 25 మిల్లీలీటర్ల హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లాన్ని ఉపయోగిస్తారు. నాప్నాఘాట్  తీసుకోండి, దానికి నీరు కలపండి, తద్వారా దాని వాల్యూమ్ 50 మి.లీ. మనం చేద్దాం."
इस नए घोल की बूँदें एक साफ परखनली में लो। , ఈ కొత్త పరిష్కారం యొక్క చుక్కలను శుభ్రమైన పరీక్ష గొట్టంలో తీసుకోండి.
"यदि प्रयोग 2 में उपयोग किए गए कॉस्टिक सोडा के घोल से इसका उदासीनीकरण करना हो, तो कॉस्टिक सोडा के घोल की कितनी बूँदें लगेंगी? अपना अनुमान लिख लो। "," ప్రయోగం 2 లో ఉపయోగించిన కాస్టిక్ సోడా యొక్క ద్రావణం ద్వారా దీనిని తటస్థీకరించాలంటే, కాస్టిక్ సోడా ద్రావణంలో ఎన్ని చుక్కలు పడుతుంది? మీ అంచనాను రాయండి."
अब बूँदें गिनकर कॉस्टिक सोडा का घोल परखनली में डालो और उदासीनीकरण करो। ,"  ఇప్పుడు చుక్కలను లెక్కించి, కాస్టిక్ సోడా యొక్క ద్రావణాన్ని పరీక్ష గొట్టంలోకి పోసి తటస్థీకరించండి."
नए अम्ल के घोल की 25 बूँदों का उदासीनीकरण करने के लिए कॉस्टिक सोडा के घोल की कितनी बूँदें लगीं?  प्रयोग 2 की तुलना में इस प्रयोग में कॉस्टिक सोडा के घोल की बूँदें कम लगीं या ज़्यादा? ऐसा क्यों हुआ?  25 ," కొత్త యాసిడ్ ద్రావణం యొక్క 25 చుక్కలను తటస్తం చేయడానికి ఎన్ని చుక్కల కాస్టిక్ సోడా ద్రావణాన్ని ఉపయోగించారు?  ప్రయోగం 2 తో పోలిస్తే, కాస్టిక్ సోడా ద్రావణం యొక్క చుక్కలు ఈ ప్రయోగంలో తక్కువ లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఉన్నాయా? ఇది ఎందుకు జరిగింది?  25"
इन प्रयोगों में अभ्यास इस बात का हो रहा है कि दिए गए घोल में अम्ल या क्षार की एक निश्चित मात्रा है और उदासीनीकरण का निर्धारण घोल के आयतन से नहीं बल्कि घोल में उपस्थित अम्ल या क्षार की मात्रा से होता है। ," ఈ ప్రయోగాలలో అభ్యాసం ఏమిటంటే, ఇచ్చిన ద్రావణంలో కొంత మొత్తంలో ఆమ్లం లేదా క్షారాలు ఉంటాయి మరియు తటస్థీకరణ అనేది ద్రావణం యొక్క పరిమాణం ద్వారా కాకుండా ద్రావణంలో ఉన్న ఆమ్లం లేదా క్షారాల ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది."
प्रयोग 2 और प्रयोग 3 के अवलोकनों के आधार पर बताओ कि क्या इन दो प्रयोगों में उपयोग किए गए हाइड्रोक्लोरिक अम्ल के घोलों में अम्ल की मात्रा बराबर थी या कम-ज़्यादा?  यदि हम प्रयोग 2 वाला अम्ल और प्रयोग 3 वाला अम्ल 1-1 मि.ली. लेंे तो इनमेंे से किसमें अधिक अम्ल होगा और कितने गुना अधिक?  ," ప్రయోగం 2 మరియు ప్రయోగం 3 యొక్క పరిశీలనల ఆధారంగా, ఈ రెండు ప్రయోగాలలో ఉపయోగించిన హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్ల ద్రావణంలో ఆమ్లం మొత్తం సమానంగా ఉందా లేదా తక్కువ అని చెప్పండి?  మనం ప్రయోగం 2 ఆమ్లం మరియు ప్రయోగం 3 ఆమ్లం 1-1 మి.లీ. తీసుకుంటే, వాటిలో ఏది ఎక్కువ ఆమ్లం ఉంటుంది మరియు ఎన్ని రెట్లు ఎక్కువ?"
"प्रयोग 4 पिछले प्रयोग की परखनलियाँ, ड्रॉपर आदि अच्छी तरह धो लो। "," ప్రయోగం 4 మునుపటి ప్రయోగం యొక్క పరీక్ష గొట్టాలు, డ్రాపర్లు మొదలైన వాటిని బాగా కడగాలి."
दो परखनलियों पर ‘गन्धक का अम्ल’  और ‘सोडियम कार्बोनेट’ की पर्ची लगा लो। , రెండు పరీక్ష గొట్టాలపై &#39;సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం&#39; మరియు &#39;సోడియం కార్బోనేట్&#39; స్లిప్ చేయండి.
इनमें शिक्षक से 10-10 मि.ली. गन्धक का अम्ल और सोडियम कार्बोनेट के घोल ले लो। , వీటిలో 10-10 మి.లీ టీచర్ ఉన్నాయి. సల్ఫర్ ఆమ్లం మరియు సోడియం కార్బోనేట్ ద్రావణాన్ని తీసుకోండి.
एक साफ परखनली में गन्धक के अम्ल की 20 बूँदें लो। , క్లీన్ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో 20 చుక్కల సల్ఫర్ తీసుకోండి.
इसमें दो बूँद गुलाबी सूचक घोल डालो। , అందులో రెండు చుక్కల పింక్ ఇండికేటర్ ద్రావణాన్ని పోయాలి.
अब इसमें सोडियम कार्बोनेट की बूँदें गिनकर डालो और उदासीनीकरण करो। , ఇప్పుడు దానిలో సోడియం కార్బోనేట్ చుక్కలను పోసి తటస్థీకరించండి.
गन्धक के अम्ल की 20 बूँदों का उदासीनीकरण करने के लिए सोडियम कार्बोनेट के घोल की कितनी बूँदें लगीं?  , 20 చుక్కల సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లాన్ని తటస్తం చేయడానికి ఎన్ని చుక్కల సోడియం కార్బోనేట్ ద్రావణాన్ని ఉపయోగించారు?
"लवण बा.वै. कक्षा 8, 2009, पृ 67 "," సెలైన్ క్లాస్ 8, 2009, పేజి 67"
एक पहेली रमेश ने एक परखनली में प्रयोग 4 वाला 10 बूदँ  गन्धक का अम्ल लिया। , రమేష్ అనే పజిల్ టెస్ట్ ట్యూబ్‌లో ఉపయోగించిన 10 చుక్కల ఉప్పునీరును తీసుకుంది.
उसने इसमें 10 बूदँ  पानी डाल दिया। , అందులో 10 చుక్కల నీరు పెట్టాడు.
अनुमान से बताओ कि इसका उद ा सीनीकरण् ा करने के लिए सोडियम कार्बोनेट के उसी घोल की कितनी बूँदें लगेंगी? प्रयोग करके अपने अनुमान की जाँच करो। , సోడియం కార్బోనేట్ యొక్క అదే ద్రావణంలో ఎన్ని చుక్కలు నీటిపారుదల అవసరమవుతాయో అంచనా వేయండి? మీ అంచనాను ఉపయోగించండి మరియు పరీక్షించండి.
"क्या तुम्हारा अनुमान सही निकला? यदि नहीं, तो इसके कारणों पर कक्षा में चर्चा करो। "," మీ అంచనా నిజమైందా? కాకపోతే, తరగతిలో దీనికి గల కారణాలను చర్చించండి."
तुमने अब तक कई बार उदासीनीकरण की क्रिया की है। , మీరు ఇప్పటి వరకు చాలాసార్లు విచారం చేసారు.
तुमने यह देखा है कि इस क्रिया में अम्ल और क्षार दोनों के गुण नष्ट हो जाते हैं। , ఈ చర్యలో ఆమ్లం మరియు క్షార లక్షణాలు రెండూ నాశనం అవుతాయని మీరు చూశారు.
"दरअसल जब अम्ल और क्षार को आपस में मिलाया जाता है, तब उनमें लवण बनते हैं। "," వాస్తవానికి, ఆమ్లం మరియు క్షారాలను కలిపినప్పుడు, వాటిలో లవణాలు ఏర్పడతాయి."
"उदाहरण के लिए, हाइड्रोक्लोरिक अम्ल को कॉस्टिक सोडा  के घोल से उदासीन करने पर नमक  बनता है। "," ఉదాహరణకు, కాస్టిక్ సోడా  యొక్క పరిష్కారంతో హైడ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం తటస్థీకరించబడినప్పుడు ఉప్పు  ఏర్పడుతుంది."
"इसी प्रकार से बनने वाले कुछ और लवण हैं: सोडियम कार्बोनेट , कैल्शियम क्लोराइड, कैल्शियम सल्फेट, कैल्शियम कार्बोनेट, मैग्नीशियम सल्फेट, अमोनियम क्लोराइड , कॉपर सल्फेट  आदि। "," అదే విధంగా తయారైన మరికొన్ని లవణాలు: సోడియం కార్బోనేట్ , కాల్షియం క్లోరైడ్, కాల్షియం సల్ఫేట్, కాల్షియం కార్బోనేట్, మెగ్నీషియం సల్ఫేట్, అమ్మోనియం క్లోరైడ్ , రాగి సల్ఫేట్  మొదలైనవి."
इनमें से कुछ लवणों का उपयोग तुम दैनिक जीवन में करते हो। , మీరు ఈ లవణాలలో కొన్నింటిని రోజువారీ జీవితంలో ఉపయోగిస్తారు.
कुछ का उपयोग रसायन शास्त्र के प्रयोगों में करोगे। , కొన్ని కెమిస్ట్రీ ప్రయోగాలలో ఉపయోగించబడతాయి.
किन्तु एक बात का ध्यान रखना। , కానీ ఒక విషయం జాగ్రత్తగా చూసుకోండి.
सारे उदासीन घोल लवण के घोल नहीं होते। , అన్ని తటస్థ పరిష్కారాలలో లవణాలు ఉండవు.
जैसे शक्कर का घोल या स्टार्च का घोल उदासीन तो होता है पर शक्कर और स्टार्च लवण नहीं हैं। ," ఉదాహరణకు, చక్కెర ద్రావణం లేదా స్టార్చ్ ద్రావణం తటస్థంగా ఉంటుంది కాని చక్కెర మరియు పిండి లవణాలు కాదు."
ऐसा न हो कि तुम्हें उदासीन घोल दिखे और तुम कहने लगो कि यह लवण है। , మీరు తటస్థ పరిష్కారాన్ని చూడటం కాదు మరియు అది ఉప్పు అని చెప్పడం ప్రారంభించండి.
इसी प्रकार से कुछ लवण भी उदासीन न होकर अम्लीय अथवा क्षारीय होते हैं। ," అదేవిధంగా, కొన్ని లవణాలు తటస్థంగా కాకుండా ఆమ్ల లేదా ఆల్కలీన్."
जैसे सोडियम कार्बोनेट एक लवण है किन्तु क्षारीय होता है। , సోడియం కార్బోనేట్ మాదిరిగా ఉప్పు కానీ ఆల్కలీన్.
अब प्रश्न  पर फिर से विचार करो। , ఇప్పుడు మళ్ళీ ప్రశ్న  ను పరిశీలించండి.
खास तौर से इस बात पर विचार करो कि क्या किसी अम्ल और क्षार की तुलना करने के लिए सिर्फ वज़न जानने से काम चल जाएगा। , ఏదైనా ఆమ్లం మరియు క్షారాలను పోల్చడానికి బరువును తెలుసుకోవడం ఆ పనిని చేస్తుందో లేదో ప్రత్యేకంగా పరిగణించండి.
अभ्यास के प्रश्न 1. , ప్రాక్టీస్ ప్రశ్నలు 1.
एक परखनली में 20 बूदँ  हाइड्राक्े लोरिक अम्ल लिया गया। ," పరీక్షా గొట్టంలో, 20 చుక్కల హైడ్రాకాయిక్ లోరిక్ ఆమ్లం తీసుకున్నారు."
इसका उदासीनीकरण करने के लिए सोडियम हाइड्रॉक्साइड के एक घोल की 20 बूँदें लगीं। ," దీనిని తటస్తం చేయడానికి, సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ యొక్క ద్రావణం యొక్క 20 చుక్కలను ఉపయోగించారు."
अब यदि परखनली में 20 बूँूद सोडियम हाइड्रॉक्साइड का वही घोल लेकर अम्ल से उसका उदासीनीकरण करें तो अम्ल की कितनी बूँदें लगेंगी? ," ఇప్పుడు, మీరు పరీక్షా గొట్టంలో 20 చుక్కల సోడియం హైడ్రాక్సైడ్ యొక్క అదే ద్రావణాన్ని తీసుకొని దానిని ఆమ్లంతో తటస్థీకరిస్తే, ఎన్ని చుక్కల ఆమ్లం పడుతుంది?"
एक शाला में शिक्षक ने अम्ल और क्षार के 1-1 लीटर घोल बनाकर रखे। ," ఒక పాఠశాలలో, ఉపాధ్యాయుడు యాసిడ్ మరియు క్షారాల 1-1 లీటర్ ద్రావణాన్ని తయారు చేశాడు."
अम्ल के घोल की दस बूँदों से क्षार की दस बूँदों का उदासीनीकरण होता था। , పది చుక్కల క్షారాలను పది చుక్కల ఆమ్ల ద్రావణం ద్వారా తటస్థీకరించారు.
गलती से दोनों में से एक घोल में पानी गिर गया। , ఇద్దరిలో ఒకరు ప్రమాదవశాత్తు నీటిలో పడిపోయారు.
नए अवलोकनों के प्रकाश में अपने निष्कर्षों पर पुनर्विचार करना विज्ञान की विधि का एक हिस्सा है। , కొత్త పరిశీలనల వెలుగులో దాని ఫలితాలను పునరాలోచించడం సైన్స్ పద్ధతిలో భాగం.
बच्चों को प्रश्न 17 के उनके निष्कर्षों की याद दिलाइए। , ప్రశ్న 17 యొక్క తీర్మానాలను పిల్లలకు గుర్తు చేయండి.
दरअसल बात यहीं छोड़ दी गई है कि अम्ल और क्षार की तुल्यता उनके भौतिक वज़न से पता नहीं चलती। ," వాస్తవానికి, ఆమ్లాలు మరియు క్షారాల సమానత్వం వారి శారీరక బరువుతో తెలియదని ఇక్కడ వదిలివేయబడింది."
यह तुल्यता अम्ल या क्षार के तुल्यांक भार से तय होती है। , ఈ సమానత్వం ఆమ్లం లేదా క్షారంతో సమానమైన బరువు ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది.
"इसे जानबूझकर छोड़ा गया है क्योंकि अभी तो बच्चे अणु भार ही नहीं जानते, तुल्यांक भार की तो बात ही जाने दें। "," ఇది ఉద్దేశపూర్వకంగా తొలగించబడింది ఎందుకంటే ప్రస్తుతం, పిల్లలకు పరమాణు బరువు కూడా తెలియదు, సమానమైన బరువు గురించి మాట్లాడనివ్వండి."
"मगर अभी यदि वे इस निष्कर्ष व सवाल को भली-भाँति समझ लेते हैं कि रासायनिक क्रियाओं के दारै ा न भौतिक वज़न से आगे भी कुछ है, तो पर्याप्त है। "," కానీ ఇప్పుడు, రసాయన ప్రతిచర్యల యొక్క శారీరక బరువుకు మించినది ఏదైనా ఉందనే తీర్మానాన్ని మరియు ప్రశ్నను వారు పూర్తిగా అర్థం చేసుకుంటే సరిపోతుంది."
जब फिर से उदासीनीकरण किया गया तो अम्ल की 10 बूँदों के लिए क्षार की 15 बूँदें लगीं। ," తిరిగి తటస్థీకరించినప్పుడు, 10 చుక్కల ఆమ్లానికి 15 చుక్కల క్షారాలు జోడించబడ్డాయి."
क्या तुम बता सकते हो कि पानी किस घोल में गिर गया था? क्या तुम यह भी बता सकते हो कि कितना पानी गिरा होगा? 3. , ఏ ద్రావణంలో నీరు పడిపోయిందో మీరు చెప్పగలరా? ఎంత నీరు పడిపోయిందో కూడా చెప్పగలరా? 3.
अनीता ने गन्धक के अम्ल की 10 बूदँ ों का उदासीनीकरण सोडियम हाइड्रॉक्साइड  के घोल से किया। , సోడియం హైడ్రాక్సైడ్  ద్రావణంతో అనిత 10 చుక్కల సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లాన్ని తటస్తం చేసింది.
कॉस्टिक सोडा की 7 बूँदें लगीं। , కాస్టిక్ సోడా యొక్క 7 చుక్కలు.
उसने कॉस्टिक सोडा के मि.ली. बना लिया। , అతను ఒక మిల్లీ కాస్టిక్ సోడా తీసుకున్నాడు. తయారు చేసింది.
लिटमस कागज़ के रूप में आप इसे जेब में रखकर घूम सकते हैं। , లిట్ముస్ పేపర్‌గా మీరు దాన్ని జేబులో వేసుకోవచ్చు.
"यह इतना प्रसिद्ध हुआ है कि सच और झूठ के फैसले में ‘दूध का दूध, पानी का पानी’ की तरह ‘लिटमस टेस्ट’ मुहावरे का भी प्रयोग किया जाता है। "," ఇది చాలా ప్రసిద్ది చెందింది, &#39;లిట్ముస్ టెస్ట్&#39; ఇడియమ్‌ను సత్యం మరియు అబద్ధాల తీర్పులో &#39;పాలు పాలు, నీటి నీరు&#39; వంటివి కూడా ఉపయోగిస్తారు."
रंगरेज़ लोग इन तकनीकों का खूब उपयोग करते थे। , రంగు ప్రజలు ఈ పద్ధతులను చాలా ఉపయోగించారు.
मगर इसमें से एक वैज्ञानिक तथ्य खोज निकाला रॉबर्ट बॉयल ने। , కానీ రాబర్ట్ బాయిల్ దాని నుండి శాస్త్రీయ వాస్తవాన్ని కనుగొన్నాడు.
उन दिनों  रॉबर्ट बॉयल  अपनी पुस्तक एक्सपेरिमेंटल हिस्ट्री ऑफ कलर्स  लिख रहे थे। , ఆ రోజుల్లో  రాబర్ట్ బాయిల్ ) తన ప్రయోగాత్మక చరిత్ర రంగుల పుస్తకం  రాస్తున్నాడు.
उनका ध्यान रंगरेज़ों के इस करतब पर भी गया। , రేంజర్స్ యొక్క ఈ ఫీట్ మీద అతని దృష్టి కూడా ఉంది.
मगर बॉयल मात्र इस करतब का ब्यौरा देकर रुके नहीं। , కానీ ఈ ఫీట్ యొక్క వివరాలను ఇవ్వడం ద్వారా బాయిల్ ఆగలేదు.
कई बार लोग पूछते हैं कि यह लिटमस चीज़ क्या होती है? यह मिलता कहाँ से है? इसकी रासायनिक संरचना क्या है? तो मैंने कुछ खोजबीन की और जो कुछ पता चला वह काफी दिलचस्प था। , ఈ లిట్ముస్ విషయం ఏమిటి అని చాలా సార్లు ప్రజలు అడుగుతారు. మీరు దాన్ని ఎక్కడ నుండి తీసుకుంటారు? దాని రసాయన కూర్పు ఏమిటి? నేను కొన్ని పరిశోధనలు చేసాను మరియు నేను కనుగొన్నది చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంది.
"हल्दी का रंग बदलते तो हम सबने देखा है, प्राचीन काल से लोग देखते आ रहे हैं। "," పసుపు రంగు మారడం మనమందరం చూశాము, పురాతన కాలం నుండి ప్రజలు చూస్తున్నారు."
प्राचीन काल से लोग यह भी देखते आ रहे थे कि वनस्पतियों से प्राप्त रंजकों को अलगअलग रंगों में प्राप्त किया जा सकता है। , పురాతన కాలం నుండి ప్రజలు వృక్షజాలం నుండి పొందిన వర్ణద్రవ్యం వివిధ రంగులలో పొందవచ్చని చూశారు.
काफी पुराने ज़माने से रंगरेज़ लोग रँगाई के लिए वनस्पति से प्राप्त रंगों का उपयोग करते आए हैं। ," చాలా కాలంగా, రంగు ప్రజలు రంగు కోసం బొటానికల్ రంగులను ఉపయోగిస్తున్నారు."
अम्ल या क्षार मिलाकर अलग-अलग रंग प्राप्त कर सकते हैं तो हम इन रंगों का उपयोग अम्ल और क्षार की पहचान के लिए क्यों नहीं कर सकते? उस समय अम्ल और क्षार की पहचान के लिए कोई सूचक उपलब्ध न था। ," ఆమ్లాలు లేదా క్షారాలను కలపడం ద్వారా వేర్వేరు రంగులను పొందవచ్చు, కాబట్టి ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తించడానికి మనం ఈ రంగులను ఎందుకు ఉపయోగించలేము? ఆ సమయంలో ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలను గుర్తించడానికి సూచిక అందుబాటులో లేదు."
दूसरी बात यह थी कि खास तौर से खनिज अम्ल उस समय रासायनिक विश्लेषण में बहुत उपयोगी हो गए थे। ," రెండవ విషయం ఏమిటంటే, ముఖ్యంగా ఖనిజ ఆమ్లాలు ఆ సమయంలో రసాయన విశ్లేషణలో చాలా ఉపయోగకరంగా మారాయి."
अत: अम्लीय गुण और क्षारीय गुण की पहचान के लिए किसी आसान तरीके की दरकार थी। ," అందువల్ల, ఆమ్ల లక్షణాలు మరియు ఆల్కలీన్ లక్షణాలను గుర్తించడానికి సులభమైన పద్ధతి అవసరం."
बॉयल के उक्त तर्क में से लिटमस का जन्म हुआ। , లిట్మస్ బాయిల్ చెప్పిన వాదన నుండి పుట్టాడు.
यह रोसेला नामक लाइकेन के सत से प्राप्त एक रंजक था। , ఇది రోసెల్లా అనే లైకెన్ సారం నుండి పొందిన వర్ణద్రవ్యం.
मगर कहते हैं ना कि गालिब का है कुछ अन्दाज़े बयाँ और! रंगरेज़ों ने अपने अनुभव से देखा था कि वनस्पतियों से प्राप्त पदार्थों का रंग कई बातों पर निर्भर करता है। , కానీ గాలిబ్‌కు ఎడమ మరియు కుడి కొన్ని ఆలోచనలు ఉన్నాయని వారు అంటున్నారు! వృక్షజాలం నుండి పొందిన పదార్థాల రంగు చాలా విషయాలపై ఆధారపడి ఉంటుందని రేంజర్స్ వారి అనుభవం నుండి చూశారు.
जैसे रंग पर इस बात का असर पड़ता है कि उसे वनस्पति से किस मौसम में इकट्ठा किया गया है। ," ఉదాహరణకు, రంగు వృక్షసంపద నుండి సేకరించిన సీజన్ మీద ఆధారపడి ఉంటుంది."
इसके अलावा रंग पर इस बात का भी असर पड़ता था कि उसे किस विधि से प्राप्त व शोधित किया गया है। ," ఇది కాకుండా, రంగు ఏ పద్ధతిలో పొందబడి, పరిశోధించబడిందో కూడా ప్రభావితమైంది."
इसके बाद तो कई ऐसे सूचक खोजे गए। ," దీని తరువాత, ఇలాంటి అనేక సూచికలు కనుగొనబడ్డాయి."
"पैमाने को समझने में जिनकी दिलचस्पी हो, वे इस लेख के अन्त में दिया गया बॉक्स ज़रूर पढ़ें। ", స్కేల్ అర్థం చేసుకోవడానికి ఆసక్తి ఉన్నవారు ఈ వ్యాసం చివర పెట్టెను తప్పక చదవాలి.
+ , +
दरअसल पानी परीक्षण के सन्दर्भ में इन दो क्षारीयताओं को फिनॉफ्थलीन क्षारीयता और कुल क्षारीयता  के नाम दिए गए हैं। ," వాస్తవానికి, నీటి పరీక్షల సందర్భంలో, ఈ రెండు క్షారాలకు ఫినాల్ఫ్తలీన్ క్షారత మరియు మొత్తం క్షారత  అని పేరు పెట్టారు."
"तो यह क्या चक्कर है? जिस घोल को फिनॉफ्थलीन ने उदासीन घोषित कर दिया था, उसे मिथाइल ऑरेंज ने क्षारीय क्यों बताया? ", కాబట్టి ఈ వ్యవహారం ఏమిటి? ఫినాల్ఫ్తేలిన్ ఉదాసీనంగా ప్రకటించిన పరిష్కారాన్ని మిథైల్ ఆరెంజ్ ఎందుకు ప్రకటించింది?
किसी अम्ल या क्षार को पानी में घोलें तो उस घोल की + अम्ल या क्षार की प्रकृति पर निर्भर करती है। ," ఒక ఆమ్లం లేదా క్షారాన్ని నీటిలో కరిగించినట్లయితే, పరిష్కారం ఆమ్లం లేదా క్షార స్వభావంపై ఆధారపడి ఉంటుంది."
"हाँ, उस पर अम्ल या क्षार की मात्रा का थोड़ा बहुत असर ज़रूर पड़ता है और तापमान का भी असर पड़ता है। "," అవును, ఇది ఆమ్లం లేదా క్షార పరిమాణంపై కొంత ప్రభావాన్ని చూపుతుంది మరియు ఉష్ణోగ్రత కూడా ప్రభావం చూపుతుంది."
मगर मूलत: यह उस अम्ल या क्षार की प्रकृति से ही तय होता है कि उसकी + कितनी होगी। , కానీ ప్రాథమికంగా అది ఆ ఆమ్లం లేదా క్షార స్వభావం ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది + దాని ఎంత ఉంటుంది.
परिभाषा का विस्तार इसे समझने के लिए हमें अम्ल और क्षार की परिभाषा की अगली पायदान पर जाना होगा । ," నిర్వచనాన్ని విస్తరించడం దీన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి, మనం ఆమ్లం మరియు క్షారాల నిర్వచనం యొక్క తరువాతి దశకు వెళ్ళాలి."
यह परिभाषा आयनीकरण की अवधारणा से उभरती है। , ఈ నిర్వచనం అయనీకరణ భావన నుండి ఉద్భవించింది.
"वे सारे पदार्थ जो पानी में घुलकर हाइड्रोजन आयन उत्पन्न करते हैं, अम्ल हैं। ", హైడ్రోజన్ అయాన్లను ఉత్పత్తి చేయడానికి నీటిలో కరిగే అన్ని పదార్థాలు ఆమ్లాలు.
पानी में घुलकर हाइड्रॉक्सिल आयन उत्पन्न करने वाले पदार्थ क्षार हैं। , నీటిలో కరగడం ద్వారా హైడ్రాక్సిల్ అయాన్లను ఉత్పత్తి చేసే పదార్థాలు క్షారాలు.
अर्थात् यदि क्तॠ अम्ल है तो पानी में यह निम्नानुसार आयनीकृत होगा: ," అంటే, చాలా ఆమ్లం ఉంటే, అది నీటిలో ఈ క్రింది విధంగా అయనీకరణం అవుతుంది:"
सूचक... फिर एक बार अम्ल या क्षार की इस नई परिभाषा के तहत अब हमारा सवाल यह हो जाता है कि क्या सारे सूचक 7 से कम + वाले घोलों को अम्लीय और 7 से ज़्यादा + वाले घोलों को क्षारीय बताते हैं। ," సూచికలు ... మరోసారి ఆమ్లం లేదా క్షారాల యొక్క ఈ కొత్త నిర్వచనం ప్రకారం, అన్ని సూచికలు 7 + కన్నా తక్కువ ఉన్న పరిష్కారాలను ఆమ్లంగా మరియు 7 + కన్నా ఎక్కువ ఆల్కలీన్‌తో ఉన్న పరిష్కారాలను సూచిస్తాయా అనేది ఇప్పుడు మన ప్రశ్న."
"दूसरे शब्दों में, सवाल यह है कि क्या सभी सूचक + 7 पर रंग बदलते हैं। "," మరో మాటలో చెప్పాలంటే, అన్ని సూచికలు + 7 వద్ద రంగును మారుస్తాయా అనేది ప్రశ్న."
बदकिस्मती या खुशकिस्मती से ऐसा नहीं होता है। , దురదృష్టకరం లేదా దురదృష్టకరం అది జరగదు.
यहाँ प्रस्तुत चार्ट से यह बात स्पष्ट हो जाती है कि अलग-अलग , ఇక్కడ సమర్పించిన చార్ట్ భిన్నమైన
सूचक , పాయింటర్
रंग में बदलाव अम्लीय , రంగు ఆమ్లంలో మార్పు
मिथाइल वायलेट मिथाइल येलो ब्राोमोफिनॉल ब्लू मिथाइल ऑरेंज मिथाइल रेड लिटमस ब्राोमोथाइमॉल ब्लू फिनॉल रेड फिनॉफ्थेलीन थाइमॉलफ्थेलीन एलीज़रीन येलो , మిథైల్ వైలెట్ మిథైల్ పసుపు బ్రోమోఫినాల్ బ్లూ మిథైల్ ఆరెంజ్ మిథైల్ రెడ్ లిట్మస్ బ్రోమోథైమోల్ బ్లూ ఫినాల్ రెడ్ ఫెనోఫ్థాలిన్ థైమోల్ఫ్తాలిన్ అలిజారిన్ పసుపు
बदलाव की + क्षारीय , మార్చండి + ఆల్కలీన్
पीला लाल पीला लाल लाल लाल पीला पीला रंगहीन रंगहीन पीला , పసుపు ఎరుపు పసుపు ఎరుపు ఎరుపు ఎరుపు పసుపు పసుపు రంగులేని రంగులేని పసుపు
नीला पीला नीला पीला पीला नीला नीला लाल लाल नीला लाल , నీలం పసుపు నీలం పసుపు పసుపు నీలం నీలం ఎరుపు ఎరుపు నీలం
सूचक अलग-अलग + पर रंग बदलते हैं। , పాయింటర్ వేర్వేరు + వద్ద రంగును మారుస్తుంది.
"मसलन, + 8 से ज़्यादा हो तो फिनॉफ्थलीन गुलाबी या लाल होता है, + 8 हो तो रंगहीन हो जाता है। "," ఉదాహరణకు, + 8 కన్నా ఎక్కువ ఉంటే, ఫినాల్ఫ్తేన్ పింక్ లేదా ఎరుపు, + 8 రంగులేనిది అవుతుంది."
यानी + 8 से कम वाले घोल को यह अम्लीय/उदासीन बताता है। ," అంటే, + 8 కన్నా తక్కువ పరిష్కారం దీనిని ఆమ్ల / తటస్థంగా వర్ణిస్తుంది."
ऐसे घोल  मिथाइल ऑरेंज से जाँचने पर क्षारीय नज़र आएँगे। , మిథైల్ ఆరెంజ్‌తో పరీక్షించినప్పుడు ఇటువంటి పరిష్కారాలు  ఆల్కలీన్‌గా కనిపిస్తాయి.
"इसके विपरीत कई घोल ऐसे भी होंगे  जिन्हें अम्लीय होते हुए भी, मिथाइल ऑरेंज क्षारीय/उदासीन बताएगा क्योंकि मिथाइल ऑरेंज + 4 पर रंग बदलता है। "," దీనికి విరుద్ధంగా, చాలా పరిష్కారాలు ఉంటాయి , ఆమ్లంగా ఉన్నప్పటికీ, మిథైల్ ఆరెంజ్ ఆల్కలీన్ / తటస్థంగా ఉంటుంది, ఎందుకంటే మిథైల్ ఆరెంజ్ + 4 వద్ద రంగును మారుస్తుంది."
सूचक के बार-बार रंग बदल पाने के इस गुण का एक फायदा यह है कि उनका उपयोग भी बार-बार किया जा सकता है। , పాయింటర్ యొక్క రంగును పదేపదే మార్చడం యొక్క ఈ లక్షణం యొక్క ఒక ప్రయోజనం ఏమిటంటే అవి మళ్లీ మళ్లీ ఉపయోగించబడతాయి.
आसपास बिखरे हैं सूचक अपने आसपास चारों तरफ ढेरों सूचक बिखरे रहते हैं। ," పాయింటర్ చుట్టూ చెల్లాచెదురుగా ఉంది, దాని చుట్టూ చాలా పాయింటర్ చెల్లాచెదురుగా ఉన్నాయి."
"अक्सर हमें अन्दाज़ा ही नहीं होता कि हल्दी, बेशरम या गुड़हल का फूल, सफाई के काम आने वाला , कुछ स्याहियाँ, बहुत से अन्य फूल और भी जाने कौन-कौन से सूचक बिखरे पड़े हैं चारों तरफ। "," తరచుగా, పసుపు, బేషారం లేదా బెల్లం పువ్వు, ప్రక్షాళన, కొన్ని సిరా, అనేక ఇతర పువ్వులు మరియు ఇతర సూచికలు చుట్టూ చెల్లాచెదురుగా ఉన్నాయని మాకు తెలియదు."
"अपने इर्द-गिर्द बिखरे हुए विभिन्न सूचक पहचानना और देखना कि वे अम्ल और क्षार के साथ क्या-क्या रंग बदलते हैं, अपने आपमें एक मज़ेदार गतिविधि हो सकती है। ", మీ చుట్టూ చెల్లాచెదురుగా ఉన్న వివిధ సూచికలను గుర్తించడం మరియు అవి ఆమ్లాలు మరియు స్థావరాలతో రంగును ఎలా మారుస్తాయో చూడటం ఒక ఆహ్లాదకరమైన చర్య.
और अगर इस अभ्यास को और चुनौतीपूर्ण बनाना हो तो फिर आप ये भी पता लगा सकते हैं कि इनमें से हर सूचक किस + पर अपना रंग बदलता है। ," మరియు మీరు ఈ అభ్యాసాన్ని మరింత సవాలుగా చేయాలనుకుంటే, ఈ సూచికలలో ఏది దాని రంగును + కు మారుస్తుందో కూడా మీరు కనుగొనవచ్చు."
एक अच्छा-खासा प्रोजेक्ट बन सकता है यह प्रयास। , ఈ ప్రయత్నం మంచి ప్రాజెక్టుగా మారుతుంది.
आखिर ये सारे सूचक + 7 पर ही रंग क्यों नहीं बदलते? ," అన్నింటికంటే, ఈ సూచికలన్నీ + 7 వద్ద మాత్రమే రంగును ఎందుకు మార్చవు?"
आइए कारण समझने की कोशिश करें। , కారణాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిద్దాం.
मैंने पहले ही कहा था कि ये सब सूचक स्वयं दुर्बल अम्ल या दुर्बल क्षार हैं। , ఈ సూచికలన్నీ బలహీనమైన ఆమ్లాలు లేదా బలహీనమైన స్థావరాలు అని నేను ముందే చెప్పాను.
इनका रंग इस बात पर निर्भर है कि घोल में ये आयनीकृत अवस्था में हैं या अन-आयनीकृत अवस्था में। , వాటి రంగు పరిష్కారం అయనీకరణ స్థితిలో ఉందా లేదా అన్-అయోనైజ్డ్ స్థితిలో ఉందా అనే దానిపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
+ पैमाना , + స్కేల్
हमने ऊपर देखा कि शुद्ध पानी में 10-14 मोल आयन प्रति लीटर। , స్వచ్ఛమైన నీటిలో లీటరుకు 10-14 మోల్ అయాన్ల పైన చూశాము.
सरलता के लिए हम कह सकते हैं कि प्रत्येक सूचक का आयनीकरण एक विशिष्ट + पर ही होता है। ," సరళత కోసం, ప్రతి సూచిక యొక్క అయనీకరణ ఒక నిర్దిష్ట + వద్ద మాత్రమే ఉందని మేము చెప్పగలం."
शुद्ध पदार्थ पाने के महत्व के मद्देनज़र रसायन शास्त्र में पृथक्करण की विधियों का काफी विकास हुआ है। , స్వచ్ఛమైన పదార్థాలను పొందడం యొక్క ప్రాముఖ్యతను దృష్టిలో ఉంచుకుని రసాయన శాస్త్రంలో విభజన పద్ధతులు బాగా అభివృద్ధి చెందాయి.
पृथक्करण की कोई भी विधि इस बात पर टिकी होती है कि पदार्थों के गुणों में अन्तर होते हैं और हमें उन अन्तरों के आधार पर तकनीकों का विकास करना होता है। , విభజన యొక్క ఏదైనా పద్ధతి పదార్థాల లక్షణాలలో తేడాలు ఉన్నాయనే దానిపై ఆధారపడి ఉంటుంది మరియు ఆ తేడాల ఆధారంగా మేము పద్ధతులను అభివృద్ధి చేయాలి.
इस अध्याय में पृथक्करण की कुछ विधियों का अभ्यास किया जाता है। , విభజన యొక్క కొన్ని పద్ధతులు ఈ అధ్యాయంలో పాటిస్తారు.
मगर उससे पहले यह महत्वपूर्ण तथ्य उभारने की कोशिश होती है कि दैनिक जीवन में हमें कई पदार्थों को अलग-अलग करने की ज़रूरत पड़ती है। , కానీ దీనికి ముందు మనం రోజువారీ జీవితంలో చాలా పదార్థాలను వేరు చేయవలసిన ముఖ్యమైన వాస్తవాన్ని హైలైట్ చేయడానికి ప్రయత్నిస్తాము.
यह बच्चों के लिए एक उपयोगी प्रयास हो सकता है कि वे यह देखें कि रोज़-ब-रोज़ कितनी बार हमें चीज़ों को अलगअलग करना पड़ता है और इसके लिए हम कितनी अलगअलग विधियों का उपयोग करते हैं। , ప్రతిరోజూ మనం ఎంత తరచుగా వస్తువులను వేరు చేయాలో మరియు దీని కోసం మనం ఎన్ని విభిన్న పద్ధతులను ఉపయోగిస్తున్నామో చూడటానికి పిల్లలకు ఇది ఉపయోగకరమైన ప్రయత్నం.
"जैसे बीनना, निथारना, घोलना, निचोड़ना, परेरना, रवे बनाना, चलनी अथवा छन्नी से छानना, फटकना वगैरह। "," గుజ్జుచేయడం, క్షీణించడం, కరిగించడం, పిండి వేయడం, చూర్ణం చేయడం, రేవ్ చేయడం, జల్లెడ లేదా జల్లెడ, ముక్కలు చేయడం మొదలైనవి."
"साथ ही, अच्छा होगा कि वे यह भी देख पाएँ कि पृथक्करण की किसी भी विधि में हम पदार्थों के किस गुणधर्म में अन्तर का फायदा उठाते हैं। "," అలాగే, వేరుచేసే ఏ పద్ధతిలోనైనా, పదార్థం యొక్క ఏ ఆస్తిని మనం వ్యత్యాసాన్ని సద్వినియోగం చేసుకుంటామో కూడా వారు చూడటం మంచిది."
"जैसे बीनने के लिए ज़रूरी है कि जिन पदार्थों को अलग-अलग करना है उनके आकार, रंग या आकृति में इतना फर्क हो कि हम देख पाएँ। "," ఉదాహరణకు, మనం చూడగలిగే విధంగా వేరు చేయవలసిన పదార్థాల పరిమాణం, రంగు లేదా ఆకారంలో ఇంత తేడా ఉందని ఒక పొట్లకాయను ఎంచుకోవడం అవసరం."
दरअसल पदार्थों के गुणधर्म में अन्तर को तकनीक का रूप देना ही पृथक्करण की कला है। ," వాస్తవానికి, పదార్థాల లక్షణాలలో వ్యత్యాసాన్ని వేరుచేసే సాంకేతికత వేరు చేసే కళ."
साधारणत: गरम करने पर पदार्थों की घुलशीलता बढ़ती है मगर इसके कई अपवाद हैं। ," సాధారణంగా, పదార్థాల రద్దు వేడి మీద పెరుగుతుంది, కానీ చాలా మినహాయింపులు ఉన్నాయి."
जैसे सभी गैसों की घुलनशीलता गरम करने पर घटती है। ," ఉదాహరణకు, వేడిచేసిన తరువాత అన్ని వాయువుల కరిగే సామర్థ్యం తగ్గుతుంది."
इसके अलावा कुछ ठोस पदार्थ भी हैं जिनकी घुलनशीलता तापमान के साथ बढ़ने की बजाय घटती है । ," కొన్ని ఘనపదార్థాలు కూడా ఉన్నాయి, దీని ఉష్ణోగ్రతతో పెరుగుతుంది కంటే ద్రావణీయత తగ్గుతుంది ."
घुलनशीलता पर तापमान के असर का उपयोग भी पृथक्करण के मकसद से किया जा सकता है। , ద్రావణీయతపై ఉష్ణోగ్రత ప్రభావం విభజన ప్రయోజనాల కోసం కూడా ఉపయోగించవచ్చు.
आप देखेंगे कि घुलनशीलता को समझने के लिए बाल वैज्ञानिक में अलग से एक अध्याय विकसित किया गया था । , ద్రావణీయతను అర్థం చేసుకోవడానికి చైల్డ్ సైంటిస్ట్‌లో ఒక ప్రత్యేక అధ్యాయం అభివృద్ధి చేయబడిందని మీరు చూస్తారు .
इस अध्याय के प्रयोगों में घुलनशीलता को आंशिक रूप से मात्रात्मक ढंग से समझने की कोशिश हुई है। , ఈ అధ్యాయంలోని ప్రయోగాలు పాక్షికంగా పరిమాణాత్మక పద్ధతిలో ద్రావణీయతను అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించాయి.
अर्ध-मात्रात्मक का मतलब है कि छात्र इतना समझ पाएँगे कि गरम करने पर विभिन्न पदार्थों की घुलनशीलता पर अलग-अलग परिमाण में असर होते हैं। , సెమీ-క్వాంటిటేటివ్ అంటే వివిధ పదార్ధాల ద్రావణీయత తాపనపై వేర్వేరు ప్రభావాలను కలిగి ఉంటుందని విద్యార్థులు అర్థం చేసుకోగలుగుతారు.
आप देखेंगे कि वैज्ञानिक कार्यों और उद्योगों में पृथक्करण की जिन विधियों का उपयोग हम करते हैं वे सबकी सब  दैनिक जीवन से ही उभरी हैं। , శాస్త్రీయ పని మరియు పరిశ్రమలో మేము ఉపయోగించే విభజన పద్ధతులు అన్నీ రోజువారీ జీవితం నుండి ఉద్భవించాయని మీరు చూస్తారు .
दरअसल रवे बनाने की विधि घुलनशीलता पर ही आधारित है। ," అసలైన, రేవ్ చేసే పద్ధతి ద్రావణీయతపై ఆధారపడి ఉంటుంది."
घुलनशीलता सम्बन्धी प्रयोगों से बच्चे देख पाएँगे कि आम तौर पर ठोस पदार्थों की घुलनशीलता गरम करने पर बढ़ती है। ," కరిగే ప్రయోగాలతో, ఘనపదార్థాల ద్రావణీయత సాధారణంగా వేడిచేసినప్పుడు పెరుగుతుందని పిల్లలు చూడగలరు."
प्राय: यह किया जाता है कि गरम पानी में किसी पदार्थ का संतृप्त घोल बना लिया जाता है। , ఒక పదార్ధం యొక్క సంతృప్త పరిష్కారం వేడి నీటిలో తయారవుతుంది.
फिर इसे ठण्डा किया जाता है। , అప్పుడు అది చల్లబడుతుంది.
"ज़ाहिर है, ठण्डा करने पर पदार्थ की घुलनशीलता कम होती जाएगी और पदार्थ घोल को छोड़कर निकलने लगेगा। "," శీతలీకరణపై, పదార్ధం యొక్క ద్రావణీయత తగ్గుతుందని మరియు పదార్ధం ద్రావణాన్ని వదిలివేస్తుందని స్పష్టంగా తెలుస్తుంది."
"यदि उचित ढंग से किया जाए, तो इस प्रक्रिया में पदार्थ रवों के रूप में प्राप्त हो जाता है। "," సరిగ్గా చేస్తే, ఈ ప్రక్రియలో పదార్ధం రావుల రూపంలో పొందబడుతుంది."
पड़ती है जब आप दो परस्पर घुलनशील तरल पदार्थों को अलग-अलग करना चाहते हैं। , మీరు రెండు పరస్పరం కరిగే ద్రవాలను వేరు చేయాలనుకున్నప్పుడు సంభవిస్తుంది.
या किसी तरल पदार्थ को उसमें उपस्थित थोड़ी-सी अशुद्धि से मुक्त करना चाहते हैं। , లేదా దానిలో ఉన్న స్వల్పంగానైనా మలినాలనుండి కొంత ద్రవాన్ని విడిపించాలనుకుంటున్నారు.
दो तरल पदार्थों को अलग-अलग करते समय इस बात का काफी महत्व होता है कि उनके उबलने के तापमान  में पर्याप्त अन्तर हो। ," రెండు ద్రవాలను వేరుచేసేటప్పుడు, మరిగే ఉష్ణోగ్రత  లో తగినంత వ్యత్యాసం ఉండటం ముఖ్యం."
आसवन विधि का उपयोग करने में एक व्यावहारिक कठिनाई आती है। , స్వేదనం పద్ధతిని ఉపయోగించడంలో ఆచరణాత్మక ఇబ్బంది ఉంది.
इस विधि में मिश्रण को गरम करना होता है। , ఈ పద్ధతిలో మిశ్రమాన్ని వేడి చేయాలి.
कभी-कभी गरम करने से पदार्थों में रासायनिक परिवर्तन हो जाते हैं। , కొన్నిసార్లు తాపన పదార్థాలలో రసాయన మార్పులకు కారణమవుతుంది.
ऐसी स्थिति में यह कहना मुश्किल हो जाता है कि आपने अन्त में जो शुद्ध पदार्थ प्राप्त किया है वह वही है जो मिश्रण में उपस्थित था। ," అటువంటి పరిస్థితిలో, చివరకు మీకు లభించిన స్వచ్ఛమైన పదార్ధం మిశ్రమంలో ఉన్నది అని చెప్పడం కష్టం అవుతుంది."
इस समस्या से छुटकारा पाने के लिए इस तथ्य का फायदा उठाया जाता है कि क्वथनांक दाब पर निर्भर करता है। ," ఈ సమస్య నుండి బయటపడటానికి, వాస్తవం ఏమిటంటే మరిగే స్థానం ఒత్తిడిపై ఆధారపడి ఉంటుంది."
"जितना कम दाब होगा, द्रव उतने कम तापमान पर उबलेगा। "," తక్కువ ఒత్తిడి, వేగంగా ద్రవం ఉడకబెట్టడం."
अत: कम दाब पर आसवन करें तो कम तापमान पर ही काम चल जाता है। ," అందువల్ల, తక్కువ పీడనం వద్ద స్వేదనం తక్కువ ఉష్ణోగ్రతల వద్ద మాత్రమే పనిచేస్తుంది."
रवे बनाने की एक और विधि यह है कि पदार्थ का साधारण घोल बना लिया जाए । ," రేవ్ తయారుచేసే మరొక పద్ధతి ఏమిటంటే, పదార్ధం యొక్క సరళమైన పరిష్కారాన్ని తయారు చేయడం ."
इस घोल को रखा रहने देंगे तो पानी वाष्पित होगा। ," ఈ ద్రావణాన్ని ఉంచితే, నీరు ఆవిరైపోతుంది."
इसके साथ ही घुले हुए पदार्थ के रवे तैयार होने लगेंगे। ," దీనితో, కరిగిన పదార్థం యొక్క రేవ్ సిద్ధంగా ఉంటుంది."
रवों का अवलोकन एक रोचक अनुभव होता है। , రావులను గమనించడం ఒక ఆసక్తికరమైన అనుభవం.
अवलोकन के लिए रवे बनाने के लिए वाष्पन की विधि ज़्यादा उपयोगी होती है। , బాష్పీభవనం యొక్క పద్ధతి పరిశీలన కోసం రేవ్ చేయడానికి మరింత ఉపయోగపడుతుంది.
अवलोकन करने के लिए हैंडलैंस या सूक्ष्मदर्शी का इस्तेमाल किया जा सकता है। , పరిశీలనలు చేయడానికి హ్యాండిల్స్ లేదా మైక్రోస్కోప్‌లను ఉపయోగించవచ్చు.
यह देखने की कोशिश करें कि एक ही पदार्थ के रवे सदा एक ही आकृति के होते हैं। , ఒకే పదార్ధం యొక్క రేవ్ ఎల్లప్పుడూ ఒకే ఆకారంలో ఉందని చూడటానికి ప్రయత్నించండి.
"घोलना, निथारना, छानना, गरम करना, आसवन करना, क्रोमेटोग्राफी वगैरह सब में रासायनिक हुनर सीखने व आज़माने के मौके हैं। "," కరిగించడం, వెంటింగ్, ఫిల్టరింగ్, తాపన, స్వేదనం, క్రోమాటోగ్రఫీ మొదలైన వాటిలో రసాయన నైపుణ్యాలను నేర్చుకోవడానికి మరియు ప్రయత్నించడానికి అవకాశాలు ఉన్నాయి."
ये प्रयोग करते हुए शिक्षक बच्चों का ध्यान कई बातों की ओर दिला सकते हैं। ," ఈ ప్రయోగాలను ఉపయోగించి, ఉపాధ్యాయులు పిల్లల దృష్టిని అనేక విషయాలకు మళ్ళించగలరు."
अन्य विधियाँ आजकल प्रयोगशालाओं में पृथक्करण की एक विधि देखिए। ," ఇతర పద్ధతులు ఈ రోజుల్లో, ప్రయోగశాలలలో వేరు చేసే పద్ధతిని చూడండి."