Outcome_of_Comparative_Genomics-oR6nZSAes04.hi.csv

WEBVTT Kind : captions Language : hi इस कार्यात्मक जीनोमिक्स पाठ्यक्रम में आपका स्वागत है जहां हम इस विषय पर चर्चा कर रहे हैं कि आप तुलनात्मक ( comparative ) जीनोमिक्स ( genomics ) के रूप में क्या पसंद करते हैं ।,"WEBVTT రకం: శీర్షికల భాష: హాయ్, ఈ ఫంక్షనల్ జెనోమిక్స్ కోర్సుకు స్వాగతం, ఇక్కడ మీరు ఇష్టపడేదాన్ని తులనాత్మక జన్యుశాస్త్రంగా చర్చిస్తున్నాము."
जीनोम की तुलना करने से हमें यह समझने में मदद मिलती है कि जीनोम ( genome ) कैसे कार्य करता है ?,జన్యువులను పోల్చడం జన్యువు (genome) ఎలా పనిచేస్తుందో అర్థం చేసుకోవడానికి మాకు సహాయపడుతుంద?
"इसलिए , पिछले व्याख्यान में हमने देखा कि कैसे आप जानते हैं कि जीनोमिक्स ( genomics ) अनुक्रम ( sequence ) की तुलना हमें उन क्षेत्रों की पहचान करने में मदद करती है जो संभवत : नियामक तत्वों के रूप में कार्य कर सकते हैं ।","అందువల్ల, మునుపటి ఉపన్యాసంలో, జన్యుశాస్త్ర శ్రేణి యొక్క పోలిక రెగ్యులేటరీ ఎలిమెంట్స్‌గా పనిచేసే ప్రాంతాలను గుర్తించడంలో మాకు సహాయపడుతుందని మీకు ఎలా తెలుసు అని మేము చూశాము."
"यह बढ़ाने वाले तत्व ( elements ) हो सकते हैं , जिन पर कुछ प्रोटीन आते हैं और जीन प्रतिलेखन और इसी तरह से बंधे होते हैं और इसलिए , अगर आप वहां बदलाव करते हैं तो जीन कार्यात्मक ( function ) प्रभावित हो सकता है ।","ఇది కొన్ని ప్రోటీన్లు వచ్చే జన్యు మూలకాలు (elements) కావచ్చు మరియు జన్యు లిప్యంతరీకరణతో కట్టుబడి ఉంటాయి మరియు అందువల్ల, మీరు అక్కడ మార్పులు చేస్తే, జన్యు పనితీరు (funtion) ప్రభావితమవుతుంది."
"इसलिए , हम ऐसे ही एक उदाहरण पर ध्यान देने जा रहे हैं ।","అందువల్ల, మేము అలాంటి ఒక ఉదాహరణపై దృష్టి పెట్టబోతున్నాము."
"यहां यह मानव में होने वाला एक विकार है , क्योंकि जीनोमिक क्षेत्र में परिवर्तन के कारण जीन से कई मेगा आधार हैं ।","ఇక్కడ ఇది మానవులలో సంభవించే రుగ్మత, ఎందుకంటే జన్యుసంబంధమైన ప్రాంతంలో మార్పుల వల్ల జన్యువుల నుండి చాలా మెగా బేస్‌లు ఉన్నాయి."
फिर भी यह जीन समारोह को प्रभावित करता है और आपकी एक स्थिति है ।,అయినప్పటికీ ఇది జన్యు పనితీరును ప్రభావితం చేస్తుంది మరియు మీకు ఒక పరిస్థితి ఉంది.
"तो , स्क्रीन पर जो दिखाया गया है वह एक कागज है और यह पेपर गुणसूत्र ( chromosome ) विराम बिंदुओं के कारण स्थिति के प्रभाव के बारे में बात करता है जो कि 900 kb अपस्ट्रीम ( upstreame ) और 1 .","కాబట్టి, తెరపై చూపబడినది ఒక కాగితం మరియు ఈ కాగితం 900 kb అప్‌స్ట్రీమ్ (upstreame) మరియు 1 వరకు ఉండే క్రోమోజోమ్ (chromosome) బ్రేక్‌పాయింట్ల కారణంగా స్థానం యొక్క ప్రభావం గురించి మాట్లాడుతుంది."
जीन के 3 मेगा बेस डाउनस्ट्रीम ( downstreame ) के बारे में बताता है जिसे कैंपेलिक डिस्प्लासिआ के साथ 2 रोगियों में SOX9 कहा जाता है ।,క్యాంపెలిక్ డైస్ప్లాసియా ఉన్న ఇద్దరు రోగులలో SOX9 అనే జన్యువు యొక్క 3 మెగా బేస్ డౌన్ స్ట్రీమ్ ను (డౌన్ స్ట్రీమ్) వివరిస్తుంది.
"तो , यह जीन SOX9 दो अलग - अलग मार्गों में शामिल है ।","కాబట్టి, ఈ జన్యువు SOX9 రెండు విభిన్న మార్గాల్లో పాల్గొంటుంది."
"एक , हड्डी निर्माण , उपास्थि के गठन में शामिल होने के लिए तो यह हड्डी बनाने के लिए बहुत महत्वपूर्ण है ।","ఒకటి, ఎముక ఏర్పడటం, మృదులాస్థి ఏర్పడటానికి ఎముక ఏర్పడటం చాలా ముఖ్యం."
लेकिन यह जीन वृषण के गठन और कार्य में भी शामिल है ।,కానీ ఇది జన్యు వృషణాల నిర్మాణం మరియు పనితీరులో కూడా పాల్గొంటుంది.
तो पुरुष में दूसरे शब्दों में यह वृषण के गठन और हड्डी में दो कार्य मिला है ।,కాబట్టి మగవారిలో మరో మాటలో చెప్పాలంటే వృషణము మరియు ఎముక ఏర్పడటానికి రెండు విధులు వచ్చాయి.
मादा को केवल एक ही फंक्शन मिला है जो हड्डी के निर्माण के लिए है ।,ఆడవారికి లభించిన ఏకైక కార్యం ఎముక ఏర్పడటం.
"अब यदि आपके पास दोष हैं तो आप दो चीजों की अपेक्षा करेंगे , एक यदि वह व्यक्ति XY गुणसूत्र ( chromosome ) है और SOX9 जीन प्रभावित है ।","ఇప్పుడు మీకు లోపాలు ఉంటే మీరు రెండు విషయాలను ఆశిస్తారు, ఒకటి ఆ వ్యక్తి XY క్రోమోజోమ్ మరియు SOX9 జన్యువు ప్రభావితమైతే."
"फिर उन्हें विसंगतियों के लिए जाना होगा , एक वे XY महिला बन जाते हैं जिसका अर्थ है कि वे वृषण विकसित नहीं कर सकते हैं परिणामस्वरूप वे फेनोटाइपिक महिला बन जाते हैं ।","అప్పుడు వారు క్రమరాహిత్యాల కోసం వెళ్ళవలసి ఉంటుంది, ఒకటి వారు XY మహిళలు అవుతారు అంటే వారు వృషణాలను అభివృద్ధి చేయలేరు, ఫలితంగా వారు సమలక్షణ స్త్రీలుగా మారతారు."
इन्हें सेक्स उल्टा मादा कहा जाता है और इनमें ऐसी स्थिति होगी जिसमें हड्डी की विकृति समान होती है ।,వారిని సెక్స్ విలోమ ఆడవారు అని పిలుస్తారు మరియు ఎముక వైకల్యాలు సమానంగా ఉండే పరిస్థితి ఉంటుంది.
"लेकिन , अगर वे XX हैं तो आप जानते हैं कि वृषण किसी भी तरह से विकसित नहीं होगा , वे मादा बने रहते हैं , लेकिन वे दिखाएंगे कि आप हड्डी की असामान्यता के रूप में क्या कहते हैं ।","కానీ, అవి XX అయితే, వృషణాలు ఏ విధంగానూ అభివృద్ధి చెందవని మీకు తెలుసు, అవి ఆడవిగా ఉంటాయి, కానీ అవి మీరు ఎముక అసాధారణత అని పిలుస్తారు."
मजे की बात तो यह है कि जीन के कोडिंग सीक्वेंस में बहुसंख्यक टॉक्सर्स म्यूटेशन दिखाते हैं ।,"ఆసక్తికరంగా, చాలావరకు టాక్సర్లు జన్యువు యొక్క కోడింగ్ క్రమంలో ఉత్పరివర్తనాలను చూపుతాయి."
"इसलिए प्रोटीन या तो यह नहीं बनता है या आप असामान्य तरीके से बनाया हुआ जानते हैं , इसलिए जीन आपके लिए दोष के रूप में कार्यात्मक नहीं है ।","కాబట్టి ప్రోటీన్ దానిని తయారు చేయదు లేదా అది అసాధారణ రీతిలో తయారైందని మీకు తెలుసు, కాబట్టి జన్యువు మీకు లోపంగా పనిచేయదు."
"लेकिन ऐसे रोगी हैं जिनमें इस पत्र पर चर्चा की जाती है जहां अनुवाद या संरचनात्मक परिवर्तन जीन के 1 मेगा बेस अपस्ट्रीम ( upstreame ) या डाउनस्ट्रीम ( downstream ) के बारे में हुआ था , फिर भी यह जीन कार्यात्मक ( function ) को प्रभावित करता था जिसके परिणामस्वरूप आप सेक्स रिवर्सल और कम्पोमेलिक ( campomelic ) चेप्लासिया जैसी स्थिति जानते हैं ।","1 మెగా బేస్ జన్యువు అప్‌స్ట్రీమ్(upstreame) లేదా డౌన్ స్ట్రీమ్ (downstream)కు అనువాదం లేదా నిర్మాణాత్మక మార్పు ఎక్కడ జరిగిందో ఈ పేపర్ చర్చిస్తున్న రోగులు ఉన్నారు, అయినప్పటికీ ఇది యు సెక్స్ ఫలితంగా జన్యు కార్యాచరణను ప్రభావితం చేసింది. రివర్సల్ మరియు క్యాంపొమెలిక్ ( campomelic) పరిస్థితులను చెప్లాసియా అంటారు."
"इसलिए , जो एक परिकल्पना ( hypothesis ) सामने आ सकती है , वह यह है कि ये क्षेत्र विलोपन थे या संरचनात्मक परिवर्तन जीन से बहुत दूर हुए थे , फिर भी आपके पास शर्त है ; कुछ तत्वों को प्रभावित कर सकता है जो सामान्य रूप से जीन के कार्य को नियंत्रित करते हैं ।","అందువల్ల, ఉద్భవించే ఒక పరికల్పన (hypothesis) ఏమిటంటే, ఈ ప్రాంతాలు తొలగింపులు లేదా నిర్మాణాత్మక మార్పులు జన్యువులకు దూరంగా ఉన్నాయి, అయినప్పటికీ మీకు ఇంకా ఈ పరిస్థితి ఉంది; సాధారణంగా జన్యువుల పనితీరును నియంత్రించే కొన్ని అంశాలను ప్రభావితం చేయవచ్చు."
"इसलिए , मैं और अन्य कागजात पर चर्चा करने जा रहा हूं , यह दिखाने के लिए है कि तंत्र को समझने और संभावना का परीक्षण करने के लिए तुलनात्मक ( comparative ) जीनोमिक्स ( genomics ) दृष्टिकोण का उपयोग कैसे किया जा सकता है ।","అందువల్ల, నేను ఇతర పత్రాలు చర్చించబోతున్నాను, ఒక తులనాత్మక (comparative) జన్యుశాస్త్రం (genomics) విధానం యంత్రాంగాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి మరియు అవకాశాన్ని పరీక్షించడానికి ఎలా ఉపయోగపడుతుందో చూపించడానికి."
सही !,సరైనది !
"तो , यह एक है ।","కాబట్టి, ఇది ఒకటి."
"इसलिए , उन्होंने यहां जो दिखाया है , वह यह है कि आप जानते हैं कि ये ऐसे क्षेत्र हैं जिन्हें आप इस क्षेत्र को जानते हैं और यह क्षेत्र वह है जहां ब्रेक प्वाइंट हुआ था ।","అందువల్ల, వారు ఇక్కడ చూపించినది ఏమిటంటే, ఈ ప్రాంతం మీకు తెలిసిన ప్రాంతాలు మరియు బ్రేక్ పాయింట్ సంభవించిన ప్రదేశం అని మీకు తెలుసు."
गुणसूत्र ( chromosome ) का अनुवाद हो गया और आप जानते हैं कि संभवतः आपको पता है कि आप SOX9 जीन के कार्य को प्रभावित करते हैं ।,క్రోమోజోమ్ (chromosome) అనువదించబడింది మరియు మీరు SOX9 జన్యువు యొక్క పనితీరును ప్రభావితం చేస్తారని మీకు తెలుసు.
"तो उनके पास यह परिकल्पना ( hypothesis ) थी कि यहाँ एक क्षेत्र हो सकता है , है ना !","కాబట్టి వారికి ఇక్కడ క్షేత్రం ఉండవచ్చు అనే పరికల్పన (hypothesis) ఉంది, కదా?"
जिसमें ऐसे तत्व ( elements ) हैं जिन पर कुछ प्रतिलेखन कारक आ सकते हैं और जीन अभिव्यक्ति को बांध और नियंत्रित कर सकते हैं ।,కొన్ని ట్రాన్స్క్రిప్షన్ కారకాలు వచ్చి జన్యు వ్యక్తీకరణను బంధించి నియంత్రించగల అంశాలు ఉన్నాయి.
"अगर ऐसा है तो , अगर वास्तव में ऐसा ही है तो ये ऐसे सेगमेंट हैं जो आने वाले कुछ प्रतिलेखन कारकों का प्रतिनिधित्व करते हैं और बाइंडिंग करते हैं , जो आप उम्मीद करते हैं कि आपके पास यहां प्रमोटर ( promoter ) है , है ना !","అదే జరిగితే, వాస్తవానికి ఇదే జరిగితే, ఇవి కొన్ని ట్రాన్స్క్రిప్షన్ కారకాలను సూచించే మరియు బంధించే విభాగాలు, మీకు ఇక్కడ ప్రమోటర్ (promoter) ఉందని మీరు ఆశిస్తున్నారు, కదా!"
"और फिर , इसलिए आपके पास यहां प्रमोटर ( promoter ) है और तत्व ( elements ) यहां और यहां हैं ।","ఆపై, మీరు ఇక్కడ ప్రమోటర్ (promoter) మరియు ఇక్కడ మూలకాలను (elements) కలిగి ఉన్నారు."
तो इन तत्वों को आप कैसे जान सकते हैं कि यहाँ पर मौजूद प्रमोटर ( promoter ) के साथ संवाद हो सकता है ।,కాబట్టి ఇక్కడ ప్రమోటర్‌తో (promoter) సంభాషణలు ఉండవచ్చని అంశాలను మీరు ఎలా తెలుసుకోగలరు.
"तो , क्या माना जाता है और निश्चित रूप से अन्य जीन खंड ( segment ) में दिखाया गया है कि यह आपका प्रमोटर ( promoter ) है और यदि संभवत : ये डीएनए बाहर लूप कर सकते हैं और उदाहरण के लिए तत्वों को अपस्ट्रीम ( upstream ) तत्व ( elements ) और डाउनस्ट्रीम ( downstream ) तत्व ( elements ) कुछ इस तरह से ला सकते हैं और आपके पास आपके पास है जानिए प्रोटीन के आने और जीन Xप्रेशन को संतुलित और विनियमित करने का जटिल ।","కాబట్టి, ఇతర జన్యు విభాగాలలో పరిగణించబడే మరియు ఖచ్చితంగా చూపబడినది ఏమిటంటే ఇది మీ ప్రమోటర్ మరియు వీలైతే వారు DNA ను లూప్ చేయవచ్చు మరియు ఉదాహరణకు అప్‌స్ట్రీమ్ (upstream) మూలకాలు ( elements ) మరియు డౌన్ స్ట్రీమ్ ( downstream ) మూలకాలు ( elements ) ఇలాంటివి తీసుకురాగలవు మరియు మీకు తెలుసు, ప్రోటీన్ల సంక్లిష్టత వస్తోంది మరియు వెళుతుంది మరియు జన్యు X ను సమతుల్యం చేస్తుంది మరియు నియంత్రిస్తుంది."
यह एक परिकल्पना ( hypothesis ) है ।,ఇది ఒక పరికల్పన ( hypothesis ).
"यदि वास्तव में ऐसा होता है , तो यदि आप एक सेल में इस और इस खंड ( segment ) के बीच की दूरी की तलाश करते हैं , जो सामान्य रूप से कार्य करने की उम्मीद है और SOX9 व्यक्त किया जा रहा है , तो किसी अन्य जीन में समान क्षेत्र की तुलना में दूरी बहुत कम होनी चाहिए जहां कोई भी नहीं है आप इस तरह के तत्वों को जानते हैं ।","వాస్తవానికి ఇది జరిగితే, మీరు సాధారణంగా పనిచేస్తారని మరియు SOX9 వ్యక్తీకరించబడుతున్న సెల్‌లో ఈ మరియు ఈ విభాగానికి ( segment ) మధ్య దూరం కోసం చూస్తే, మరొక జన్యువు ఏదీ లేని అదే ప్రాంతం కంటే దూరం చాలా తక్కువగా ఉండాలి.అలాంటి అంశాలు మీకు తెలుసు."
सही !,సరైనది !
"इसलिए , इस विशेष अध्ययन में जो उन्होंने किया है उसका परीक्षण यह है कि उन्होंने उदाहरण के लिए एक जीन पर गौर किया है उन्होंने एक जीन लिया है जिसमें ऐसा कोई नियंत्रण तत्व ( elements ) नहीं है और फिर उन्होंने जीन के बीच की दूरी को देखा ।","అందువల్ల, ఈ ప్రత్యేక అధ్యయనంలో వారు చేసిన పరీక్ష ఏమిటంటే వారు ఒక జన్యువును చూశారు.అలాంటి నియంత్రణ అంశాలు లేని ఒక జన్యువును వారు తీసుకున్నారు మరియు తరువాత వారు జన్యువుల మధ్య దూరాన్ని చూశారు."
जांच जो जीन से लगभग 1 मेगा बेस दूर हो रही है ।,జన్యువు నుండి 1 మెగా బేస్ దూరంలో ఉన్న ప్రోబ్.
सही !,సరైనది !
"और , यह वही है जो यहां दिखाया गया है आप इस नीले घेरे में देख सकते हैं यह एक नाभिक के अलावा और कुछ नहीं है ।","మరియు, ఇది ఇక్కడ చూపబడింది. మీరు ఈ నీలి వృత్తంలో చూడవచ్చు ఇది న్యూక్లియస్ తప్ప మరొకటి కాదు."
सही !,సరైనది !
एक सेल जिसमें उन्होंने जीन के लिए एक लाल रंग की जांच और गुणसूत्र ( chromosome ) के एक क्षेत्र के लिए एक हरे रंग की जांच का उपयोग किया है जो कि एक मेगा बेस या तो अपस्ट्रीम ( upstream ) या डाउनस्ट्रीम ( downstream ) है ।,"సెల్ లో వారు ఒక జన్యువు కోసం ఎరుపు ప్రోబ్‌ను మరియు క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) యొక్క ప్రాంతానికి ఆకుపచ్చ ప్రోబ్‌ను ఉపయోగించారు, ఇది మెగా బేస్ లేదా అప్‌స్ట్రీమ్ ( upstream ) లేదా డౌన్ స్ట్రీమ్ ( downstream)."
ठीक !,మంచిది!
और आप देख सकते हैं कि हरे और लाल के बीच की दूरी बहुत दूर है ।,ఆకుపచ్చ మరియు ఎరుపు మధ్య దూరం చాలా దూరం అని మీరు చూడవచ్చు.
ये दो प्रतियां ( copies ) हैं जो आप यहां देख सकते हैं ।,ఇవి రెండు కాపీలు ( copies ) వాటిని మీరు ఇక్కడ చూడగలరు.
"और फिर , उन्हें एक अन्य जीन पर देखा जाता है , जो जीन को ऐसे नियामक तत्व ( elements ) के रूप में जाना जाता है जिसका अर्थ है कि इसमें 1 मेगा बेस ऊपर की ओर एक नियामक तत्व ( elements ) है और उन्होंने उस दूरी को देखा जो आप देख सकते हैं कि वे लगभग एक दूसरे के करीब मौजूद हैं इस विशेष मॉडल के कारण है कि मैं प्रस्ताव कर रहा हूं कि वे प्रोटीन के एक जटिल के रूप में एक साथ आते हैं , जीन को बांधते हैं और सक्रिय करते हैं ।","ఆపై, అవి మరొక జన్యువుపై కనిపిస్తాయి, ఈ జన్యువును అటువంటి నియంత్రణ మూలకాలు ( elements ) అని పిలుస్తారు, అంటే దీనికి 1 మెగా బేస్ అప్‌స్ట్రీమ్ ఉందని, మరియు వారు ఆ దూరాన్ని తీసుకున్నారు అవి ఒకదానికొకటి దగ్గరగా ఉన్నాయని మీరు చూడగలిగారు, ఈ ప్రత్యేకమైన మోడల్ కారణంగా అవి ప్రోటీన్ల సముదాయంగా కలిసి రావాలని, జన్యువులను బంధించి, సక్రియం చేయాలని నేను ప్రతిపాదిస్తున్నాను."
"इसलिए , दूरी लगभग आप नगण्य जानते हैं ।","అందువల్ల, దూరం దాదాపు చాలా తక్కువ."
"हालाँकि वे अलग हो गए हैं , आप जानते हैं कि इन दो खंडों के बीच की दूरी लगभग 1 मेगा बेस है लेकिन आप जानते हैं कि वे एक संरचना बनाते हैं जिसमें ये दोनों तत्व ( elements ) एक साथ आते हैं ।","అవి వేరు చేయబడినప్పటికీ, ఈ రెండు విభాగాల మధ్య దూరం 1 మెగా బేస్ అని మీకు తెలుసు, కాని అవి ఈ రెండు అంశాలు ( elements ) కలిసి వచ్చే నిర్మాణాన్ని ఏర్పరుస్తాయని మీకు తెలుసు."
"अब उन्होंने परीक्षण किया कि क्या यह इस मामले के लिए सही है जहां SOX9 है , क्या आप जानते हैं कि यहां या तो ब्रेक प्वाइंट है और यहां कुछ तत्व ( elements ) प्रभावित हो रहे हैं और यही वह है जो यहां उदाहरण के लिए दिखाया गया है ।","SOX9 ఉన్న సందర్భంలో ఇది నిజమా అని ఇప్పుడు వారు పరీక్షించారు, ఇక్కడ బ్రేక్ పాయింట్ ఉందని మరియు ఇక్కడ కొన్ని అంశాలు ( elements ) ప్రభావితమవుతున్నాయని మీకు తెలుసా మరియు ఇది ఇక్కడ చూపబడిన ఉదాహరణ ఉంది."
"इन दोनों स्थितियों में , सही है कि क्या आप SOX9 जीन के डाउनस्ट्रीम ( downstream ) या SOX9 जीन के अपस्ट्रीम ( upstream ) के लिए एक जांच का उपयोग कर रहे हैं , आप पाएंगे कि दो सिग्नल के बीच की दूरी लाल और हरे रंग की है जो कि एक अन्य जीन के लिए दिखाया गया है ।","ఈ రెండు సందర్భాల్లో, మీరు SOX9 జన్యువు యొక్క డౌన్ స్ట్రీమ్ ( downstream ) ప్రవాహం కోసం లేదా SOX9 జన్యువు యొక్క అప్‌స్ట్రీమ్ ( upstream ) కోసం ప్రోబ్‌ను ఉపయోగిస్తున్నారా, రెండు సంకేతాల మధ్య దూరం ఎరుపు మరియు ఆకుపచ్చగా ఉందని మీరు కనుగొంటారు, ఇది మరొక జన్యువు కోసం చూపబడుతుంది."
जो 1 मेगा बेस अपस्ट्रीम ( upstream ) के बारे में नियंत्रण तत्व ( elements ) स्थापित करने के लिए स्थापित है ।,1 మెగా బేస్ అప్‌స్ట్రీమ్ ( upstream ) గురించి నియంత్రణ అంశాలను ( elements ) స్థాపించడానికి ఇది ఏర్పాటు చేయబడింది.
सही !,సరైనది !
तो यह स्पष्ट रूप से बताता है कि जीन से दूर मौजूद कुछ तत्व ( elements ) कार्यात्मक तत्व ( elements ) हो सकते हैं और अगर यह बाधित होता है तो जीन कार्य नहीं करेगा ।,కాబట్టి జన్యువు నుండి దూరంగా ఉన్న కొన్ని అంశాలు ( elements ) క్రియాత్మక మూలకాలు ( elements ) కావచ్చు మరియు అంతరాయం ఏర్పడితే జన్యువు పనిచేయదు.
सही !,సరైనది !
यह वह कागज है जो उस संभावना का प्रस्ताव करता है ।,ఆ అవకాశాన్ని ప్రతిపాదించే కాగితం ఇది.
क्या आप इस संभावना का परीक्षण करने के लिए कार्यात्मक जीनोमिक्स या दृष्टिकोण का उपयोग कर सकते हैं ।,ఈ అవకాశాన్ని పరీక్షించడానికి మీరు ఫంక్షనల్ జెనోమిక్స్ లేదా విధానాలను ఉపయోగించవచ్చా?
"यह सबसे शुरुआती कागजों में से एक है , जहां उन्होंने ऐसी संभावनाओं पर ध्यान दिया है और उन्होंने जो किया है , उसने पहले माउस के साथ मानव के अनुक्रम ( sequence ) की तुलना की है ।",అతను అలాంటి అవకాశాలను పరిశీలించిన తొలి పత్రాలలో ఇది ఒకటి మరియు అతను చేసినది ఇంతకుముందు మానవుని క్రమాన్ని ( sequence ) ఎలుకతో పోల్చింది.
ठीक !,మంచిది!
"यह SOX9 जीन एक्सॉन 1 , 2 , 3 है और संभवतः यह वह जगह है जहां आप जानते हैं कि अपस्ट्रीम ( upstream ) क्षेत्र हैं ।","ఇది SOX9 జన్యువు ఎక్సాన్ 1, 2, 3 మరియు అప్‌స్ట్రీమ్ ( upstream ) ప్రాంతాలు ఉన్నాయని మీకు తెలుసు."
"और , आप देख सकते हैं कि यह 50 से 100 प्रतिशत समानता है और आप देख सकते हैं कि ऐसे खंड ( segment ) हैं जो अत्यधिक संरक्षित हैं जिन्हें आप देख सकते हैं ।","మరియు, ఇది 50 నుండి 100 శాతం సారూప్యత అని మీరు చూడవచ్చు మరియు మీరు చూడగలిగే అత్యంత రక్షిత విభాగాలు ఉన్నాయని మీరు చూడవచ్చు."
तुम्हे पता हैं !,నీకు తెలుసు !
इसकी तुलना मानव और माउस अनुक्रम ( sequence ) के साथ पफर मछली के साथ की जाती है ।,ఇది మానవ మరియు ఎలుక శ్రేణితో ( sequence ) పఫర్ చేపలతో పోల్చబడింది.
ठीक !,మంచిది!
एक मछली जिसे आप जानते हैं कि फिर से SOX9 जीन मिल गया है और आप जानते हैं कि स्तनधारी ( mammals ) प्रजातियों से लाखों साल पहले अलग हो जाते हैं ।,మీకు తెలిసిన ఒక చేపకు మళ్ళీ SOX9 జన్యువు వచ్చింది మరియు క్షీరదాలు మిలియన్ల సంవత్సరాల క్రితం జాతుల నుండి వేరు చేయబడిందని మీకు తెలుసు
उन्होंने माउस और मानव जीनोम के साथ पफर मछली जीनोम की तुलना की और वे दिखा रहे हैं कि लगभग 18 मेगा बेस और एक किलो बेस क्या है और आपके पास ऐसे सेगमेंट हैं जो अत्यधिक संरक्षित हैं ।,వారు పఫర్ ఫిష్ జన్యువును ఎలుక మరియు మానవ జన్యువులతో పోల్చారు మరియు వారు సుమారు 18 మెగా బేస్‌లు మరియు ఒక కిలో బేస్ ఏమిటో చూపిస్తున్నారు మరియు మీకు అధికంగా సంరక్షించబడిన విభాగాలు ఉన్నాయి.
सही !,సరైనది !
"तो , जो बताता है कि ये क्षेत्र हैं संभवतः एसओX 9 जीन अभिव्यक्ति को विनियमित करने वाले तत्व ( elements ) हैं ।","కాబట్టి, ఈ ప్రాంతాలు బహుశా SOX 9 జన్యు వ్యక్తీకరణను నియంత్రించే అంశాలు ( elements ) అని సూచిస్తుంది."
वे संरक्षित हैं क्योंकि परिवर्तन संभवत : अनुमति नहीं है अन्यथा आप जिस जीन को जानते हैं वह गतिविधि खो सकती है ।,"పరివర్తన బహుశా అనుమతించబడనందున అవి సంరక్షించబడతాయి, లేకపోతే మీకు తెలిసిన జన్యువు కార్యాచరణను కోల్పోవచ్చు."
ठीक !,మంచిది!
"अब , यह केवल यह दिखाने के लिए है कि आप जानते हैं कि प्रतिशत पहचान जैसे उदाहरण के लिए पफर मछली और माउस जैसे कि मैंने पहले दिखाया है ।","ఇప్పుడు, ఇది నేను ఇంతకు ముందు చూపించిన పఫర్ ఫిష్ మరియు ఎలుక వంటి శాతం ఐడెంటిటీలు మీకు తెలుసని చూపించడానికి మాత్రమే."
"लेकिन अब , यह पत्र जो हाल ही में सामने आया है , वह यह है कि इसका परीक्षण किया गया है ।","కానీ ఇప్పుడు, ఇటీవల వచ్చిన లేఖ ఏదైతే ఉందో  అది పరీక్షించబడింది."
"मुझे जो कुछ भी संरक्षण दिखाया गया था , जिसका अर्थ उच्च अनुक्रम ( sequence ) समानता है इसलिए यह चीज नियंत्रण तत्व ( elements ) हैं ।","నాకు ఏ సం రక్షణ చూపించినా, అంటే అధిక శ్రేణి సారూప్యత, కాబట్టి ఈ విషయాలు నియంత్రణ అంశాలు."
क्या वे वास्तव में मानव में जीन अभिव्यक्ति को विनियमित करते हैं ?,వారు నిజంగా మానవులలో జన్యు వ్యక్తీకరణను నియంత్రిస్తారా?
"तो , आप इसे कैसे परखेंगे ?","కాబట్టి, మీరు దాన్ని ఎలా పరీక్షిస్తారు?"
इसलिए उन्होंने बनाया है जिसे आप ट्रांसजेनिक मॉडल कहते हैं ।,కాబట్టి ఎవరిని తయారుచేశామో వారిని మీరు ట్రాన్స్జెనిక్ మోడల్ అని పిలుస్తారు
ठीक !,మంచిది!
आप प्रमोटर ( promoter ) और SOX9 जीन के अन्य नियंत्रण तत्व ( elements ) जैसे यहां दिखाए गए हैं ।,SOX9 జన్యువు యొక్క ప్రమోటర్ మరియు ఇతర నియంత్రణ అంశాలను మీరు ఇక్కడ చూపించారు.
"SOX9 जीन आपके पास आपके यहाँ तत्व ( elements ) हैं , यहाँ यहाँ और यहीं पर 7 अलग - अलग तत्व ( elements ) हैं जिन्हें अत्यधिक संरक्षित संभावित रूप से जीन अभिव्यक्ति को नियंत्रित करने के लिए जाना जाता है ।","SOX9 జన్యువులు మీకు ఇక్కడ మూలకాలు ఉన్నాయి, మరియు ఇక్కడ 7 విభిన్న అంశాలు బాగా సంరక్షించబడినవి, బహుశా జన్యు వ్యక్తీకరణను నియంత్రిస్తాయి."
आप क्या करते हैं कि आप इन तत्वों को लेते हैं जिन्हें आप जानते हैं कि प्रत्येक में ट्रांसजेनिक बनाते हैं जो आप करते हैं उनमें से एक तत्व ( elements ) को हटाते हैं और देखते हैं कि जीन की अभिव्यक्ति क्या होती है ।,"మీరు చేసేది ఏమిటంటే, మీకు తెలిసిన ఈ మూలకాలను ప్రతిదానిలో ట్రాన్స్జెనిక్గా తయారుచేయండి.మీరు చేసేది మూలకాలలో ఒకదాన్ని తీసివేసి, జన్యు వ్యక్తీకరణ ఏమిటో చూడండి."
"तो अब यह जो किया गया है , इसलिए आपके पास यह SOX9 प्रमोटर ( promoter ) है जिसे आप LAC - Z नामक कोडिंग अनुक्रम ( sequence ) में टैग करते हैं , जो बिल्कुल वैसा ही है जैसा आप लोग बैक्टीरियल ब्लू व्हाइट कलर चयन में उपयोग करते हैं ।","కాబట్టి ఇప్పుడు ఇది పూర్తయింది, కాబట్టి మీరు ఈ SOX9 ప్రమోటర్‌ను కలిగి ఉన్నారు, మీరు LAC - Z అని పిలువబడే కోడింగ్ సీక్వెన్స్‌లో ట్యాగ్ చేస్తారు, ఇది మీరు బ్యాక్టీరియా బ్లూ వైట్ కలర్ ఎంపికలో ఉపయోగించినది"
"तो , यह एक एंजाइम बीटा गैलेक्टोसिडेज़ है ।","కాబట్టి, ఇది బీటా గెలాక్టోసిడేస్ అనే ఎంజైమ్."
जैसा कि आप एक सब्सट्रेट देते हैं यह आपको एक नीला रंग देगा ।,మీరు ఒక ఉపరితలం ఇచ్చినప్పుడు అది మీకు నీలం రంగును ఇస్తుంది.
तो यह निबंध का एक तरीका है जहाँ जीन को व्यक्त किया जाता है आपको यहाँ SOX9 के बारे में चिंता करने की आवश्यकता नहीं है क्योंकि आप प्रमोटर ( promoter ) का उपयोग कर रहे हैं जो यदि आपको LAC - Z ब्लू धुंधला मिलता है जो प्रमोटर ( promoter ) के कार्य के लिए एक रीडआउट है ।,కాబట్టి ఇది జన్యువులను వ్యక్తీకరించే వ్యాసం యొక్క ఒక మార్గం. మీరు ఇక్కడ SOX9 గురించి ఆందోళన చెందాల్సిన అవసరం లేదు ఎందుకంటే మీరు ప్రమోటర్‌ను ( promoter )  ఉపయోగిస్తున్నారు ఎందుకంటే మీకు LAC - Z బ్లూ స్టెయినింగ్ వస్తే ఆ ప్రమోటర్ ( promoter ) దాని ఫంక్షన్ కోసం రీడౌట్ కలిగి ఉంది.
"तो , यह वही है जो अब है यदि आप सिर्फ प्रमोटर ( promoter ) का उपयोग करते हैं ।","కాబట్టి, ఇక్కడ ఉన్నదే మీరు ప్రమోటర్‌ ( promoter ) గా  ఉపయోగిస్తారు."
ठीक !,మంచిది!
यह क्षेत्र अकेले एलएसी - जेड के साथ है और यदि आप देखते हैं कि एलएसी - जेड कहां व्यक्त किया गया है ।,ఈ ఫీల్డ్ LAC - Z తో మాత్రమే ఉంది మరియు మీరు ఇక్కడ చూసినట్టయితే LAC - Z ఎక్కడ వ్యక్తీకరించబడిందో తెలుస్తుంది.
हम देख सकते हैं कि यह हिंद मस्तिष्क और रीढ़ की हड्डी है ।,ఇది వెనుక మెదడు మరియు వెన్నుపాము అని మనం చూడవచ్చు.
यह वही है जो मैं यहां दिखा रहा हूं ।,ఇదే నేను అ క్కడ చూపిస్తున్నాను.
यह भ्रूण ( foetal ) है ।,ఇది పిండం ( foetal ).
"जिस भ्रूण ( foetal ) को आप बीटा पित्त वाले सब्सट्रेट में रख सकते हैं , यह उस पर काम करता है और एक उत्पाद में परिवर्तित हो जाता है जो आपको रंग देता है ।","మీరు బీటా పిత్త ఉపరితలంపై ఉంచగల పిండం (foetal ), దానిపై పనిచేస్తుంది మరియు మీకు రంగును ఇచ్చే ఉత్పత్తిగా మార్చబడుతుంది."
और आप स्कोर कर सकते हैं कहीं भी यह व्यक्त नहीं किया जाता है ।,మరియు మీరు స్కోర్ చేయవచ్చు అది ఎక్కడా వ్యక్తపరచబడదు.
"लेकिन अगर आप SO19 प्रमोटर ( promoter ) को E1 के साथ लेते हैं जैसे कि यहां क्या दिखाया गया है यदि आप एक निर्माण करते हैं और आप पाते हैं कि यह हिंद मस्तिष्क के अतिरिक्त है तो इसे अन्य ऊतकों ( tissues ) जैसे कि नॉटोकार्ड ( notochord ) , गट और अन्य जैसे कि आप भी जा सकते हैं , में व्यक्त किया जाता है ।","మీరు SO19 ప్రమోటర్‌ను ( promoter ) E1 తో తీసుకుంటే ఇక్కడ చూపిన విధంగా మీరు ఒకదాన్ని నిర్మించి, అది మెదడుకు అదనంగా ఉందని మీరు కనుగొంటే, అది నోటోకార్డ్ ( notochord ) వంటి ఇతర కణజాలాలలో ( tissues ) ఉపయోగించబడుతుంది , గట్‌లో వ్యక్తీకరించబడుతుంది మరియు మీలాంటి ఇతరులు కూడా వెళ్ళవచ్చు."
इस ।,ఇది.
"जैसा कि आप उदाहरण के लिए E2 जोड़ते हैं , तो हमें कोई अंतर नहीं दिखता है लेकिन E3 , E4 , E5 आपको लगता है कि यह कपाल तंत्रिका शिखा में व्यक्त करना शुरू कर दिया है जिसे आप जानते हैं और अन्य ।","ఉదాహరణకు మీరు E2 ను జోడించినప్పుడు, మీకు ఏ తేడా కనిపించదు కాని E3, E4, E5 మీకు తెలిసిన కపాల నాడి చిహ్నంలో మరియు ఇతరులలో వ్యక్తీకరించడం ప్రారంభించిందని మీరు అనుకుంటున్నారు."
तो आप देख सकते हैं कि वे जानते हैं कि कैसे विकास में आप जानते हैं कि विभिन्न तत्व ( elements ) विभिन्न खंडों में इन जीनों के भावों को नियंत्रित करते हैं ।,కాబట్టి వివిధ జన్యువులు ఈ జన్యువుల వ్యక్తీకరణను వేర్వేరు విభాగాలలో ( elements ) నియంత్రిస్తాయని పరిణామంలో మీకు ఎలా తెలుసు అని మీరు చూడవచ్చు.
"और , आप जो कर रहे हैं वह आप मानव के जीनोम में ले रहे हैं और आप इसे माउस में डाल रहे हैं ।","మరియు, మీరు చేస్తున్నది మీరు మానవ జన్యువును తీసుకుంటున్నారు మరియు మీరు దానిని ఎలుకలో ఉంచుతున్నారు."
फिर भी यह संदेश को ड्राइव करने में सक्षम है जहां इसे व्यक्त करना चाहिए ।,అయినప్పటికీ అది పంపించాల్సిన సందేశాన్ని నడపగలదు.
"तो , यह तुलनात्मक ( comparative ) जीनोमिक्स की शक्ति है जो आप जाते हैं और जीनोम की तुलना ( comparative ) करते हैं ।","కాబట్టి, ఇది తులనాత్మక ( comparative ) జన్యుశాస్త్రం యొక్క శక్తి, మీరు వెళ్లి జన్యువులను పోల్చండి ( comparative )."
"आप हस्ताक्षरों की पहचान करते हैं , भविष्यवाणी करते हैं कि यह तत्व ( elements ) हो सकते हैं और आपकी परिकल्पना ( hypothesis ) का परीक्षण करने के लिए ट्रांसजेनिक मॉडल बना सकते हैं ।","మీరు సంతకాలను గుర్తించి, ఇవి మూలకాలు ( elements ) కావచ్చు మరియు మీ పరికల్పనను ( hypothesis ) పరీక్షించడానికి ట్రాన్స్జెనిక్ నమూనాను సృష్టించండి."
"तो , यह सब तभी संभव है जब आप अनुक्रम ( sequence ) की तुलना करने में सक्षम हों और यह बताता हो कि तुलनात्मक ( comparative ) जीनोमिक्स ( genomics ) दृष्टिकोण कितना शक्तिशाली है ।","కాబట్టి, మీరు క్రమాన్ని ( sequence ) పోల్చగలిగినప్పుడే ఇవన్నీ సాధ్యమవుతాయి మరియు తులనాత్మక ( comparative ) జన్యుశాస్త్ర ( genomics ) విధానం ఎంత శక్తివంతమైనదో ఇది చూపిస్తుంది."
"तो , आइए हम जीनोम पर गौर करें ।","కాబట్టి, జన్యువును చూద్దాం."
"इसलिए , यदि आप विभिन्न जीनोम की तुलना करते हैं , तो वह कौन सी चीज है जो आपको सबसे ज्यादा प्रभावित करती है ।","కాబట్టి, మీరు వేర్వేరు జన్యువులను పోల్చినట్లయితే, ఇది మిమ్మల్ని ఎక్కువగా ప్రభావితం చేస్తుంది."
"मानव जीनोम के संबंध में जो आप पाते हैं , वह यह है कि जीन घनत्व नीचे चला जाता है ।","మానవ జన్యువుకు సంబంధించి మీరు కనుగొన్నది ఏమిటంటే, జన్యు సాంద్రత తగ్గుతుంది ."
"इसलिए , यह जीवाणु है उदाहरण के लिए जीवाणु खमीर ( yeast ) , ड्रोसोफिला और मानव की तुलना में २० kb के गुणसूत्र ( chromosome ) खंड ( segment ) हैं और आप पाएंगे कि उसी खंड ( segment ) के लिए आपके पास बड़ी संख्या में होने वाले हैं अन्य प्रजातियों में जीन जबकि मनुष्यों में उदाहरण के लिए आपके पास केवल तीन जीन हैं ।","అందువల్ల, ఇది ఒక బాక్టీరియం. ఉదాహరణకు, ఈస్ట్ ( yeast ) , డ్రోసోఫిలా మరియు మానవులతో పోలిస్తే బ్యాక్టీరియా 20 kb క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) విభాగాలుసి( segment ) మరియు అదే విభాగంలో మీకు పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నట్లు మీరు కనుగొంటారు ఇతర జాతులలో జన్యువులు ఉన్నాయి, అయితే మానవులలో మీకు మూడు జన్యువులు మాత్రమే ఉన్నాయి."
"लेकिन यहां ये मल्टी एक्सोनिक हैं , इसलिए फैल गए हैं ।","కానీ ఇక్కడ ఇవి మల్టీ ఎక్సోనిక్, కాబట్టి విస్తరించి ఉన్నాయి."
सही !,సరైనది !
जबकि अन्य में आप पाएंगे कि ये बहुत अधिक क्लस्टर्ड और पैक किए गए हैं ।,ఇతరులలో ఇవి చాలా సమూహంగా మరియు ప్యాక్ చేయబడినవి అని మీరు కనుగొంటారు.
ठीक !,మంచిది!
"दूसरे शब्दों में , आप जानते हैं कि जीन की संख्या प्रजातियों में वास्तव में नाटकीय रूप से नहीं बदली है ।","మరో మాటలో చెప్పాలంటే, జాతుల సంఖ్య నిజంగా జాతుల మధ్య గణనీయంగా మారలేదని మీకు తెలుసు."
"लेकिन , यह दूसरा डीएनए है जिसे तथाकथित नॉनकोडिंग ( noncoding ) डीएनए कहा जाता है जो कि जीनोम में होता है जो काफी बढ़ जाता है ।","అయినప్పటికీ, ఇది జన్యువులో నాన్కోడింగ్  ( noncoding ) DNA అని పిలవబడే మరొక DNA."
"इसलिए , आप जानते हैं कि संभवतः जीनोम कार्य कैसे करता है , इस पर कुछ मजबूत नियंत्रण मिला है ।","అందువల్ల, జన్యువు ఎలా పనిచేస్తుందనే దానిపై కొంత బలమైన నియంత్రణ కనుగొనబడిందని మీకు తెలుసు."
"तो , आपके जीनोम के महत्वपूर्ण घटकों में से एक है ट्रांसपोसाबले ( transposable ) एलिमेंट या जिसे आप जंपिंग जीन कहते हैं ।","కాబట్టి, మీ జన్యువు యొక్క ముఖ్యమైన భాగాలలో ఒకటి పారదర్శక ( transposable ) మూలకం లేదా మీరు జంపింగ్ జన్యువు అని పిలుస్తారు."
आपके जीनोम में सेगमेंट होते हैं जिन्हें ट्रांसपोसोन्स ( transposons ) कहा जाता है क्योंकि वे ऐसा नहीं करते हैं जैसे कि वे परजीवी ( parasites ) की तरह हैं ।,మీ జన్యువులో ట్రాన్స్‌పోజన్స్  ( transposons ) అని పిలువబడే విభాగాలు ఉన్నాయి ఎందుకంటే అవి పరాన్నజీవులలాగా ( parasites ) పనిచేయవు.
"इस अर्थ में कि वे जीनोम के लिए हमारी मदद करने के लिए नहीं हैं , लेकिन वे अपने अस्तित्व के लिए वहाँ हैं क्योंकि उन्हें सही जीवित रहना है क्योंकि वे परजीवी ( parasites ) हैं ।","జన్యువు కోసం మాకు సహాయం చేయడానికి వారు లేరు అనే అర్థంలో, కానీ వారు మనుగడ కోసం అక్కడ ఉన్నారు ఎందుకంటే వారు పరాన్నజీవులు ( parasites ) కాబట్టి వారు సరిగ్గా జీవించాలి."
"वे अक्सर हमें नुकसान नहीं पहुंचाते हैं , लेकिन कई बार वे हमें नुकसान पहुंचा सकते हैं , वे हमें बिना किसी दिशा के होने में मदद कर सकते हैं ।","అవి తరచూ మనకు హాని కలిగించవు, కానీ అవి చాలాసార్లు మనకు హాని కలిగిస్తాయి, అవి మనకు దిశ లేకుండా ఉండటానికి సహాయపడతాయి."
मैं कहूंगा कि ऐसा क्यों है ।,నేను చెబుతాను అలా ఎందుకు అని.
"ये ट्रांसपोसोन्स ( Transposons ) कुछ भी नहीं हैं , लेकिन उनके पास डीएनए का एक छोटा खंड ( segment ) है जिसमें रिवर्स ट्रांसस्क्रिप्टेज ( transcriptase ) या अन्य नाभिक के लिए एक कोडिंग क्षमता है ।",ఈ ట్రాన్స్‌పోజన్‌లు ( Transposons ) రివర్స్ ట్రాన్స్‌క్రిప్టేజ్ ( transcriptase ) లేదా ఇతర కేంద్రకాలకు కోడింగ్ సామర్ధ్యం కలిగిన DNA యొక్క చిన్న విభాగం తప్ప మరొకటి కాదు.
यह क्या करता है कि यह खुद की प्रतिलिपि बनाता है और चला जाता है और आप जानते हैं कि आप जीनोम में कहीं एकीकृत हो जाते हैं ।,అది ఏమిటంటే అది స్వయంగా కాపీ చేసి వెళ్లిపోతుంది మరియు మీరు జన్యువులో ఎక్కడో కలిసిపోతారని మీకు తెలుసు.
"इसलिए , वे एक प्रतिलिपि छोड़ने वाले जीनोम के साथ आगे बढ़ते रहते हैं इसलिए समय के साथ आपके जीनोम में बड़ी मात्रा में इस तरह के अनुक्रम ( sequence ) जमा हो जाते हैं क्योंकि जीनोम का आकार बढ़ गया है और आप जानते हैं और वे सभी जीनों के बीच में हैं ।","అందువల్ల, అవి ఒక కాపీని వదిలివేసే జన్యువుతో పాటు పెరుగుతూ ఉంటాయి, కాబట్టి కాలక్రమేణా మీ జన్యువులో ఇటువంటి క్రమాలు ( sequence ) పెద్ద మొత్తంలో పేరుకుపోతాయి ఎందుకంటే జన్యు పరిమాణం పెరిగింది మరియు మీకు తెలుసా అవి అన్ని జన్యువుల మధ్య ఉంటాయని."
"कारण यह है कि यदि उनके पास जीन के भाग में लैंडिंग है तो यह जीन कार्यात्मक ( function ) को प्रभावित करने वाला है और यह व्यक्ति के अस्तित्व को प्रभावित कर सकता है , इसलिए इसे चुना नहीं जाता है ।","కారణం, వారు జన్యువులో కొంత ల్యాండింగ్ కలిగి ఉంటే, అప్పుడు ఈ జన్యువు క్రియాత్మకతను ( 
function ) ప్రభావితం చేస్తుంది మరియు ఇది వ్యక్తి యొక్క మనుగడను ప్రభావితం చేస్తుంది, కనుక ఇది ఎన్నుకోబడదు."
"लेकिन , जहां भी वे उस क्षेत्र में एकीकृत होते हैं जो एक जीन में नहीं होते हैं तो आपका जीनोम सहन करता है ।","కానీ, ఒక జన్యువులో లేని ప్రాంతంలో అవి ఎక్కడ కలిసిపోయినా, మీ జన్యువు తట్టుకుంటుంది."
"तो , यहाँ वही दिखाया गया है ।","కాబట్టి, అదే ఇక్కడ చూపబడింది."
"इसलिए , यदि आप प्रोटीन को मानव के बीच के अनुक्रम ( sequence ) में देखते हैं , तो आप खमीर ( yeast ) और अन्य को जानते हैं , यह एक बड़ा अंतर नहीं है ।","కాబట్టి, మీరు మానవుల మధ్య ప్రోటీన్‌ను క్రమంలో ( sequence ) చూస్తే, మీకు ఈస్ట్ మరియు మిగతావి  తెలుసు, అది పెద్ద తేడా కాదు."
"और फिर यदि आप जीनोमिक्स में देखते हैं , तो आप पूरे डीएनए का आकार जानते हैं और जाहिर तौर पर मानव , माउस में और आप जानते हैं कि आप ज़ेबरा मछली हैं आप देख सकते हैं कि यह एक टॉवर की तरह है क्योंकि जीनोम का आकार बहुत बड़ा है और ऐसा ही पौधों के साथ होता है ।","ఆపై మీరు జన్యుశాస్త్రంలో పరిశీలిస్తే, మీకు మొత్తం DNA పరిమాణం మరియు స్పష్టంగా మానవులలో, ఎలుకలో తెలుసు మరియు మీరు జీబ్రా చేప అని మీకు తెలుసు.ఇది ఒక టవర్ లాంటిదని మీరు చూడవచ్చు ఎందుకంటే జన్యువు యొక్క పరిమాణం చాలా పెద్దది మరియు మొక్కలతో కూడా అదే జరుగుతుంది."
उनके पास मानव जीनोम के आकार जितना बड़ा है ।,అవి మానవ జన్యువు వలె పెద్ద పరిమాణాలను కలిగి ఉంటాయి.
"और , इसके अतिरिक्त आपके पास यह है कि लगभग 50 प्रतिशत जीनोम का एक अच्छा अनुपात दूसरे शब्दों में इस तरह के ट्रांसपोसाबले ( transposable ) तत्वों से बना है , जो कि ट्रान्स - यूटिलिटी तत्वों ने जीनोम की विविधता में भी वृद्धि की है ।","మరియు, దీనికి అదనంగా, మీరు అటువంటి ట్రాన్స్పోజబుల్ ( transposable ) ఎలిమెంట్లతో కూడిన జన్యువులో 50 శాతం మంచి నిష్పత్తిని కలిగి ఉన్నారు, మరో మాటలో చెప్పాలంటే, ట్రాన్స్ - యుటిలిటీ ఎలిమెంట్స్ కూడా జన్యు వైవిధ్యాన్ని పెంచాయి."
"और , ऐसे तत्व ( elements ) हैं जो प्रजातियों के लिए अद्वितीय ( unique ) हैं ।","మరియు, జాతులకు ప్రత్యేకమైన ( unique ) అంశాలు ( elements ) ఉన్నాయి."
"हमारे पास जो कुछ ट्रांसपोसाबले ( transposable ) तत्व ( elements ) हैं , वे मनुष्यों के लिए अद्वितीय ( unique ) हैं ।",మన వద్ద ఉన్న కొన్ని పారదర్శక ( transposable) అంశాలు ( elements ) మానవులకు ప్రత్యేకమైనవి ( unique ).
"उदाहरण के लिए , अलु प्रतिलेख आप दोहराते हैं कि हमारे पास ये हैं कि वे उन मनुष्यों के लिए अद्वितीय ( unique ) हैं जो आपके पास अन्य प्रजातियों में नहीं हैं और इसी तरह ।","ఉదాహరణకు, మీరు కలిగి ఉన్న ఆలు ట్రాన్స్క్రిప్ట్ ఏమిటంటే అవి ఇతర జాతులలో లేని మానవులకు ప్రత్యేకమైనవి ( unique ) ."
सही ।,సరైంది .
ताकि वास्तव में आपको पता चले ।,కాబట్టి మీకు నిజంగా తెలుసు.
"इसलिए , जैसा कि मैंने आपको बताया कि ट्रांसपोसाबले ( transposable ) एलिमेंट्स कुछ इवोल्यूशन को सीड कर सकते हैं ।","కాబట్టి, నేను మీకు చెప్పినట్లుగా, పారదర్శక ( transposable ) అంశాలు కొంత పరిణామానికి బీజం ఇవ్వగలవు."
ठीक !,మంచిది!
"इसलिए , विकास कई बार ऐसा हो सकता है जैसा कि मैंने आपको एक जीन में बताया था और जीन कार्यात्मक ( function ) को प्रभावित कर सकता है जिसके परिणामस्वरूप कोई बीमारी हो सकती है या व्यक्ति जीवित नहीं रह सकता है ।","అందువల్ల, ఒక జన్యువులో నేను మీకు చెప్పినట్లుగా అభివృద్ధి చాలాసార్లు జరుగుతుంది మరియు జన్యువు ఒక వ్యాధికి కారణమయ్యే క్రియాత్మకతను ( function ) ప్రభావితం చేస్తుంది లేదా వ్యక్తి జీవించలేడు."
लेकिन यह जीनोम को जीवित रहने में भी मदद कर सकता है ।,కానీ ఇది జన్యువు మనుగడకు సహాయపడుతుంది.
"जिन तरीकों से जीनोम को विकसित करने में मदद मिल सकती है , उनमें से एक प्रक्रिया को सुविधाजनक बनाने के लिए जीन दोहराव कहा जाता है ।",జన్యువు అభివృద్ధి చెందడానికి సహాయపడే మార్గాలలో ఒకటి జన్యు నకిలీ అనే ప్రక్రియను సులభతరం చేయడం.
ठीक !,మంచిది!
"तो , इस मामले में क्या होता है आप उदाहरण के लिए एक जीन के दोनों ओर उतरने वाले तत्व ( elements ) हो सकते हैं ।","కాబట్టి, ఈ సందర్భంలో ఏమి జరుగుతుంది, మీరు ఉదాహరణకు జన్యువు యొక్క ఇరువైపులా అవరోహణ మూలకాలను ( elements ) కలిగి ఉండవచ్చు."
सही !,సరైనది !
"आपके पास जीन के दोनों ओर मौजूद समान अनुक्रम ( sequence ) हैं , इसलिए अर्धसूत्रीविभाजन ( meiosis ) के दौरान ऐसा होता है कि ऐसा हो सकता है कि पुनर्संयोजन ( recombination ) नामक एक प्रक्रिया है जो पुनर्संयोजन ( recombination ) में होती है ।","జన్యువు యొక్క ఇరువైపులా మీకు ఒకే క్రమం ( sequence ) ఉంది, కాబట్టి మియోసిస్ ( meiosis ) సమయంలో పునఃసంయోగము ( recombination ) అనే ప్రక్రియ ఉండవచ్చు, ఇది పునఃసంయోగంలో  ( recombination ) జరుగుతుంది."
"तो , अर्धसूत्रीविभाजन ( meiosis ) और पुनर्संयोजन ( recombination ) में सामान्य रूप से समान डीएनए अनुक्रम ( sequence ) की तलाश की जाती है और फिर होमोलोग्स को एक साथ लाया जाता है ।","కాబట్టి, మియోసిస్ ( meiosis ) మరియు పునఃసంయోగం ( recombination ) సాధారణంగా ఒకే DNA క్రమాన్ని ( sequence ) కోరుకుంటాయి మరియు తరువాత హోమోలాగ్‌లు కలిసి ఉంటాయి."
एक डबल स्ट्रैंड है इसलिए क्रॉस ओवर होता है ।,డబుల్ స్ట్రాండ్ కాబట్టి క్రాస్ ఓవర్ అవుతుంది.
"इसलिए , चूंकि पारगमन तत्वों में कई बार समान डीएनए अनुक्रम ( sequence ) होता है , इसलिए ऐसा होता है कि आप जान सकते हैं कि क्या आपके पास ऐसे दो तत्व ( elements ) हैं जिनके पास सिस्टम मूर्ख हो सकता है क्योंकि यह इन दोनों को समरूप खंड ( segment ) के रूप में पहचान सकता है और फिर आपके पास ए पुनर्संयोजन ( recombination ) आप इस के माध्यम से जा रहा पता है ।","కాబట్టి, రవాణా మూలకాలు కొన్నిసార్లు ఒకే డిఎన్‌ఎ క్రమాన్ని కలిగి ఉంటాయి కాబట్టి, సిస్టమ్‌ను గూఫీగా మార్చగల రెండు అంశాలు మీకు ఉన్నాయో లేదో తెలుసుకోవచ్చు ఎందుకంటే ఇది ఈ రెండు ఒకేలా ఇస్తుంది మీరు దీన్ని ఒక విభాగంగా గుర్తించవచ్చు మరియు మీకు పునఃసంయోగం చిరునామా ఉంటుంది."
परिणामस्वरूप दो पुनः संयोजक गुणसूत्रों ( chromosome ) में से एक जीन की दो प्रतियाँ होती हैं जो अन्य जीन को सही खो देती हैं ।,"ఫలితంగా, పునఃసంయోగ క్రోమోజోమ్‌లలో ( chromosome ) రెండు జన్యువులలో రెండు కాపీలు ఉన్నాయి, అవి ఇతర జన్యువును సరిగ్గా కోల్పోతాయి."
"तो , अब अगर आपके पास जीन की कोई दो प्रतियां ( copies ) हैं तो आपके पास लक्जरी हैं ।","కాబట్టి, ఇప్పుడు మీకు జన్యువుల రెండు కాపీలు ఉంటే, మీ వద్ద లగ్జరీ ఉన్నట్టు."
"लक्जरी यह है कि एक गुणसूत्र ( chromosome ) में एक प्रति होने के बजाय आपके पास दो हैं , इसलिए एक मूल कार्यात्मक ( function ) का कार्य कर रहा है , दूसरा एक विकसित करने के लिए स्वतंत्र है क्योंकि यह परिवर्तन जीन कार्यात्मक ( function ) से समझौता नहीं कर रहा है क्योंकि दूसरा ध्यान रख रहा है ।","లగ్జరీ ఏమిటంటే, క్రోమోజోమ్‌లో ( chromosome ) ఒక కాపీని కలిగి ఉండటానికి బదులుగా, మీకు రెండు ఉన్నాయి, కాబట్టి ఒకటి అసలు ఫంక్షనల్‌గా ( function ) పనిచేస్తోంది, మరొకటి అభివృద్ధి చెందడానికి ఉచితం ఎందుకంటే ఈ మార్పు జన్యు ఫంక్షనల్‌లో ( function ) రాజీపడదు ఎందుకంటే మరొకటి జాగ్రత్త తీసుకుంటుంది."
"तो , अब अगर परिवर्तन इस तरह से हो सकता है कि जीन मृत हो जाए ।","కాబట్టి, ఇప్పుడు మార్పు జరిగితే జన్యువు చనిపోతుంది."
मतलब उत्परिवर्तन संचित नहीं रह गया है या यह जीनोम या जीन को एक नया कार्य दे सकता है ।,మ్యుటేషన్ ఇకపై నిల్వ చేయబడదని అర్థం లేదా ఇది జన్యువుకు కొత్త పనితీరును ఇస్తుంది.
"इसलिए , यह एक नए जीन में विकसित ( evolves ) होता है ।","కాబట్టి, ఇది కొత్త జన్యువుగా పరిణామం ( evolves ) చెందుతుంది."
सही !,సరైనది !
"तो , यह एक संभावना ( possibility ) है जो यहां दिखाया गया है वह यह है कि दिन के अंत में आप उदाहरण के लिए एक प्रोटीन परिवर्तन कर सकते हैं यह क्रम नाटकीय रूप से बदल गया है ।","కాబట్టి, ఇక్కడ చూపబడిన ఒక అవకాశం ( possibility ) ఏమిటంటే, రోజు చివరిలో మీరు ప్రోటీన్ మార్పు చేయవచ్చు. ఈ క్రమం ఒక్కసారిగా మారిపోయింది."
यह लगभग एक अलग प्रोटीन बन गया है या अभिव्यक्ति बदल जाती है जहां जीन व्यक्त किया जाता है जो बदल सकता है या यह पूरी तरह से अपना कार्य खो सकता है ।,"ఇది దాదాపుగా ఒక ప్రత్యేక ప్రోటీన్ లేదా వ్యక్తీకరణ మార్పులుగా మారింది, ఇక్కడ జన్యువు వ్యక్తీకరించబడుతుంది, ఇది మారవచ్చు లేదా దాని పనితీరును పూర్తిగా కోల్పోవచ్చు."
"इसलिए , जो मैं आपको दिखा रहा हूं , वह यह है कि ऐसे तत्व ( elements ) जिन्हें आप जानते हैं , जीनोम में मदद करते हैं ।","అందువల్ల, నేను మీకు చూపిస్తున్నది ఏమిటంటే, మీకు తెలిసిన అంశాలు ( elements ) జన్యువులో సహాయపడతాయి."
"अब , आपके मानव जीनोम में बड़ी संख्या में ट्रांस्फ़ॉर्मिक तत्व ( elements ) हैं , कुछ यहाँ दिखाए गए हैं LINES , SINES और अन्य ट्रांसपोसोन्स ( transposons ) ।","ఇప్పుడు, మీ మానవ జన్యువులో పెద్ద సంఖ్యలో ట్రాన్స్ఫార్మిక్ అంశాలు ( elements ) ఉన్నాయి, ఇక్కడ చూపినవి LINES, SINES మరియు ఇతర ట్రాన్స్‌పోజన్‌లు ( transposons ) ."
"लेकिन , जो मैं आपको दिखा रहा हूं वह एक उत्कृष्ट उदाहरण है जिसका आपने अपनी पाठ्यपुस्तक में अध्ययन किया होगा ।","కానీ, నేను మీకు చూపిస్తున్నది మీ పాఠ్యపుస్తకంలో మీరు అధ్యయనం చేయడానికి ఒక మంచి ఉదాహరణ."
यह एक आरेख योजनाबद्ध ( diagram schematic ) है जो मानव जीनोम के साथ खमीर ( yeast ) जीनोम की तुलना करता है ।,ఈస్ట్ ( yeast ) జన్యువును మానవ జన్యువుతో పోల్చిన రేఖాచిత్ర స్కీమాటిక్ ( diagram schematic ) ఇది.
सही !,సరైనది !
"तो , मानव जीनोम की तुलना यहां की गुणसूत्रों ( chromosomes ) 11 से होती है जिसमें बीटा ग्लोबिन जीन क्लस्टर होता है ।","కాబట్టి, మానవ జన్యువును బీటా గ్లోబిన్ జన్యు సమూహాన్ని కలిగి ఉన్న క్రోమోజోమ్ ( chromosomes ) 11 ‌లతో పోల్చారు."
"क्योंकि यह जीन घने क्षेत्र में से एक है , तब भी आप उन बॉक्सों की संख्या देख सकते हैं जो जीन का प्रतिनिधित्व करते हैं , मानव के मामले में कम हैं , जाहिर है कि आपके पास स्पेसर तत्वों को जानने के लिए अधिक है ।","ఈ జన్యువు దట్టమైన ప్రాంతంలో ఒకటి కాబట్టి, మీరు ఇప్పటికీ జన్యువును సూచించే బాక్సుల సంఖ్యను చూడవచ్చు, కాబట్టి మానవ విషయంలో తక్కువ, స్పష్టంగా మీరు స్పేసర్ మూలకాలను తెలుసుకోవాలి."
ये तीर दोहराने वाले तत्वों के अलावा और कुछ नहीं हैं ।,ఈ బాణాలు పునరావృతమయ్యే అంశాలు తప్ప మరేమీ కాదు.
याद रखें मैंने आपको बताया था कि Alu नामक एक ट्रांस्पोसॉन ( transposon ) है जिसे आप दोहराते हैं और ये दोहराते हैं ।,"ఆలు అని పిలువబడే ట్రాన్స్పోసన్ ( transposon ) ఉందని నేను మీకు చెప్పాను, అవి మీరు పునరావృతం చేస్తే  మరియు అవి పునరావృతమవుతాయి."
अब वे यहां मौजूद हैं ।,ఇప్పుడు వారు ఇక్కడ ఉన్నారు.
"तो , हम क्या मानते हैं कि ये अलु दोहराता बीटा ग्लोबिन जीन के विकास में मदद करता है ।","కాబట్టి, బీటా గ్లోబిన్ జన్యువు అభివృద్ధికి ఈ అలు రిపీట్స్ సహాయపడతాయని మేము నమ్ముతున్నాము."
"मल्टीपल आप बीटा ग्लोबिन के रूपों को जानते हैं जो आप देख सकते हैं कि जीन डुप्लीकेशन के कारण हो सकता है , प्रत्येक को अब नए कार्यात्मक ( function ) में चुना गया है और किसी तरह वे कार्यात्मक ( function ) को खो देंगे जैसे आप यहां देखते हैं ।","బీటా గ్లోబిన్ యొక్క రూపాలను మీరు తెలుసుకోగలుగుతారు, అవి జన్యువుల నకిలీ వల్ల సంభవించవచ్చు, ప్రతి ఒక్కటి ఇప్పుడు కొత్త ఫంక్షనల్‌లోకి ( function ) ఎంపిక చేయబడ్డాయి మరియు మీరు ఇక్కడ చూసేటప్పుడు అవి ఏదో ఒకవిధంగా ఫంక్షనల్‌ను ( function ) కోల్పోతాయి."
"तो , यह एक तरीका है ।","కాబట్టి, ఇది ఒక మార్గం."
और इसी तरह की आप जानते हैं कि परिकल्पना ( hypothesis ) हीमोग्लोबिन ( haemoglobin ) के लिए भी दी गई है ।,పరికల్పన ( hypothesis ) హిమోగ్లోబిన్ ( haemoglobin ) కోసం కూడా ఇవ్వబడిందని మీకు తెలుసు.
"तो , आपके पास वयस्क हीमोग्लोबिन ( haemoglobin ) और भ्रूण ( foetal ) हीमोग्लोबिन ( haemoglobin ) है , इन दोनों के बीच अंतर भ्रूण ( foetal ) हीमोग्लोबिन ( haemoglobin ) है , हीमोग्लोबिन ( haemoglobin ) व्यक्त करता है जब हम अपनी मां के अंदर बढ़ रहे भ्रूण ( foetal ) हीमोग्लोबिन ( haemoglobin ) होते हैं जो ऑक्सीजन के लिए एक उच्च संबंध है ।","కాబట్టి, మీకు వయోజన హిమోగ్లోబిన్ ( haemoglobin ) మరియు పిండం ( foetal ) హిమోగ్లోబిన్ ఉన్నాయి, రెండింటి మధ్య వ్యత్యాసం పిండం ( foetal ) హిమోగ్లోబిన్ ( haemoglobin ), మనము మన తల్లి లోపల పిండం ( foetal ) హిమోగ్లోబిన్ ( haemoglobin ) గా పెరుగుతున్నప్పుడు హిమోగ్లోబిన్ ( haemoglobin ) వ్యక్తీకరిస్తుంది, ఇది ఆక్సిజన్‌కు అధిక సంబంధం."
"इसलिए , यह माँ से ऑक्सीजन को पकड़ने में सक्षम है ।","అందువల్ల, ఇది తల్లి నుండి ఆక్సిజన్‌ను సంగ్రహించగలదు."
"जबकि , वयस्क हीमोग्लोबिन ( haemoglobin ) जैसा कि आप कम आत्मीयता जानते हैं क्योंकि आप जानते हैं कि अब आप वायुमंडल ( atmosphere ) से ऑक्सीजन पर कब्जा करने में सक्षम हैं ।","అయితే, వయోజన హిమోగ్లోబిన్ ( haemoglobin ) తో మీకు తక్కువ అనుబంధం అని మీకు తెలిసినందున మీరు ఇప్పుడు వాతావరణం ( atmosphere ) నుండి ఆక్సిజన్‌ను పట్టుకోగలుగుతున్నారని మీకు తెలుసు."
"इसलिए , यह भी माना जाता है कि लोग जीन के दोहराव के कारण विकसित हो सकते थे और डुप्लिकेट किए गए जीन ने कुछ नया कार्य किया ।","అందువల్ల, జన్యువు యొక్క నకిలీ కారణంగా ప్రజలు పరిణామం చెందవచ్చని మరియు నకిలీ జన్యువు కొన్ని కొత్త పనితీరును కలిగి ఉందని కూడా నమ్ముతారు."
सही !,సరైనది !
"तो , आप वास्तव में कैसे अध्ययन करते हैं ?","కాబట్టి, మీరు వాస్తవంగా ఎలా అధ్యయనం చేస్తారు ?"
सही ! जब आप ट्रांसपोसोन्स ( transposons ) के बारे में बात करते हैं ।,సరైనది ! మీరు ట్రాన్స్పోసోన్స్ ( transposons ) గురించి మాట్లాడేటప్పుడు.
सही ?,సరైనది ?
"मॉडल सिस्टम या प्रजातियों में से एक है , जो बहुत कम ट्रांसपोसाबले ( transposable ) तत्वों में से एक है , ट्रांसपोसाबले ( transposable ) तत्व ( elements ) एक फ़फ़र मछली है जो यहां दिखाई जाती है ।","మోడల్ వ్యవస్థలు లేదా జాతులలో ఒకటి, చాలా తక్కువ పారదర్శక( transposable ) మూలకాలలో ఒకటి, పారదర్శక( transposable ) మూలకం ( elements ) ఇక్కడ చూపిన ఫిట్టర్ చేప."
"आप देख सकते हैं कि फगु नामक इस मछली को , आप जानते हैं कि आप नगण्य हैं , जो कि आप ट्रांसपोज़र ( transposable ) तत्व ( elements ) की मात्रा जानते हैं ।","మీరు చూస్తున్నారు ఫగు అని పిలవబడే ఈ చేప, మీకు తెలుసు మీరు చాలా తక్కువ అని, అంటే మీకు పారదర్శ ( transposable ) మూలకాల ( elements ) మొత్తం తెలుసు."
"और और जीनोम इतना छोटा है कि यह सिर्फ 400 मेगा बेस है , मानव जीनोम का दसवां हिस्सा ; लेकिन यह कई जीनों के रूप में प्राप्त होता है कि मानव में लगभग सभी जीन होते हैं और जीन का आकार 6 से 7 kb का बहुत छोटा होता है ।","మరియు జన్యువు చాలా చిన్నది, ఇది కేవలం 400 మెగా బేస్‌లు, మానవ జన్యువులో పదోవంతు; కానీ అనేక జన్యువుల రూపంలో పొందవచ్చు, మనిషికి దాదాపు అన్ని జన్యువులు ఉన్నాయి మరియు జన్యువు యొక్క పరిమాణం 6 నుండి 7 kb వరకు చాలా తక్కువగా ఉంటుంది."
अन्य तरह से यह एक छोटा सा जीनोम ( genome ) है जिसे आप जानते हैं कि सभी जीन बहुत ही छोटे सेगमेंट में आपको मिलते हैं ।,"ఇతర మార్గాల్లో, ఇది ఒక చిన్న జన్యువు ( genome ) , మీరు అన్ని జన్యువులను చాలా చిన్న విభాగంలో కనుగొంటారని మీకు తెలుసు."
"तो , यह वास्तव में आप जानते हैं कि लोगों को आश्चर्य है कि इस मछली के बारे में क्या अनोखा है ।","కాబట్టి, వాస్తవానికి మీకు తెలుసు ఈ చేప యొక్క ప్రత్యేకత ఏమిటని ప్రజలు ఆశ్చర్యపోతున్నారని."
इसे इतना छोटा जीन क्यों कहा जाता है ?,దీన్ని ఇంత చిన్న జన్యువు అని ఎందుకు పిలుస్తారు?
"और यदि आप जीनोम को अनुक्रम ( sequence ) कर सकते हैं , तो समझें कि आप क्या आवश्यक जीन हैं , एक सफल प्रजाति के लिए आवश्यक डीएनए तत्व ( elements ) क्या हैं ।","మరియు మీరు జన్యువును క్రమం ( sequence ) చేయగలిగితే, అవసరమైన జన్యువులు ఏమిటి, విజయవంతమైన జాతికి అవసరమైన DNA అంశాలు ( elements ) ఏమిటి అని అర్థం చేసుకోండి."
सही !,సరైనది !
"इस प्रकार , इस मछली फुगु रूब्रिस्पैन्ड ( fish Fugu rubripesand ) के इस पूरे जीनोम अनुक्रम ( sequence ) के कारण यह एक ज्ञात मछली है जो सामान्य रूप से जापान में पाई जाती है ।","అందువల్ల, ఈ చేప ఫుగు రుబ్రిపెసాండ్ ( fish Fugu rubripesand ) యొక్క ఈ మొత్తం జన్యు శ్రేణి ( sequence ) కారణంగా, ఇది జపాన్‌లో సాధారణంగా కనిపించే చేప."
"और , यह नाजुकता के लोग इस मछली को खाते हैं ।","మరియు, ఈ పెళుసైన ప్రజలు ఈ చేపను తింటారు."
"और , आप जानते हैं कि यह व्यक्ति सिडनी ब्रेनर द्वारा विकसित किया गया था जिसने सी ।","మరియు, ఈ వ్యక్తిని సిడ్నీ బ్రెన్నర్ అభివృద్ధి చేసినట్లు మీకు తెలుసు."
एलिगेंस पर अपने काम के लिए महान मूल्य प्राप्त किया था ।,ఎలిగాన్స్‌పై ఆయన చేసిన కృషికి గొప్ప విలువ లభించింది.
ठीक !,మంచిది!
"इसलिए , जैसा कि मैंने आपको बताया कि इस मछली से आपको जीनोम में बहुत कम ट्रांसपोसाबले ( transposable ) तत्व ( elements ) पता हैं और शायद यही कारण है कि यह जीन घनत्व को बहुत अधिक रखने में सक्षम है ।","కాబట్టి, నేను మీకు చెప్పినట్లుగా, ఈ చేపతో మీకు జన్యువులో చాలా తక్కువ పారదర్శక ( transposable) అంశాలు ( elements ) తెలుసు మరియు బహుశా అందుకే జన్యు సాంద్రతను చాలా ఎక్కువగా ఉంచగలుగుతారు."
ठीक !,మంచిది!
"इसलिए , जो किया गया है , वहाँ कई अध्ययन हैं जिन पर ध्यान दिया जा सकता है ।","అందువల్ల, ఏమి జరిగిందో, చాలా అధ్యయనాలలో గమనించవచ్చు."
हमने आपको एक और उदाहरण दिया है कि कैसे इस पफर ( puffer ) मछली ने SOX9 नियंत्रण तत्वों को समझने में मदद की ।,SOX9 నియంత్రణ అంశాలను అర్థం చేసుకోవడంలో ఈ పఫర్ చేప ఎలా సహాయపడిందో మేము మీకు మరొక ఉదాహరణ ఇచ్చాము.
"इसलिए , आज हम इस खंड ( segment ) में चर्चा करने जा रहे हैं , यह देखने के लिए कि मछली जीनोम का उपयोग यह समझने के लिए कैसे किया जा सकता है कि संभवतः पहले कशेरुक ( vertebrates ) जीनोम थे ।","అందువల్ల, ఈ రోజు మనం ఈ విభాగంలో ( segment ) చర్చించబోతున్నాము, చేపల జన్యువులను ఇంతకు ముందు సకశేరుకాల ( vertebrates ) జన్యువులు ఉన్నాయని అర్థం చేసుకోవడానికి."
"तो , जब मछली की पहली प्रजाति में कशेरुक ( vertebrates ) आते हैं , तो क्या गुणसूत्र ( chromosome ) हो सकता है , कितने गुणसूत्र ( chromosome ) हो सकते हैं , यह कैसे हो सकता था ।","కాబట్టి, మొదటి జాతి చేపలలో సకశేరుకాలు ( vertebrates ) వచ్చినప్పుడు, క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) ఏది, ఎన్ని క్రోమోజోములు ( chromosome ), అది ఎలా ఉంటుంది."
"तो , लोग क्या करते हैं , वे सिन्टेनी के नक्शे बनाते हैं ।","కాబట్టి, ప్రజలు ఏమి చేస్తారు అంటే వారు సింటెని యొక్క పటాలను తయారు చేస్తారు."
"मतलब आप मनुष्यों के गुणसूत्रों ( chromosome ) में देखते हैं , और अन्य प्रजातियों के गुणसूत्रों ( chromosome ) में देखते हैं और देखते हैं कि मानव गुणसूत्र ( chromosome ) के किस खंड ( segment ) में प्रजातियों के गुणसूत्र ( chromosome ) के किस क्षेत्र का प्रतिनिधित्व किया गया है आप पढ़ रहे हैं ।","అంటే మీరు మానవుల క్రోమోజోమ్‌ను ( chromosome ) చూస్తారు, మరియు ఇతర జాతుల క్రోమోజోమ్‌ను ( chromosome ) చూడండి మరియు మానవ క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) యొక్క ఏ విభాగంలో ( segment ) జాతుల క్రోమోజోమ్ యొక్క ఏ విభాగాన్ని సూచిస్తుందో చూడండి. మీరు చదువుతున్నారు."
क्योंकि गुणसूत्र ( chromosome ) संख्या समान नहीं होती है ।,ఎందుకంటే క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) సంఖ్యలు ఒకేలా ఉండవు.
"तो , हमारे पास 23 जोड़े हैं , लेकिन कुछ प्रजातियां हैं जिन्हें केवल 6 जोड़े स्तनपायी ( mammals ) समान डीएनए मिले हैं , कुछ को 100 प्लस मिले हैं जिन्हें आप गुणसूत्र ( chromosome ) जानते हैं ।","కాబట్టి, మాకు 23 జతలు ఉన్నాయి, కానీ 6 జతల క్షీరదాలను మాత్రమే కలిగి ఉన్న కొన్ని జాతులకు ఒకే డిఎన్‌ఎ ఉంది, 100 ప్లస్ లభించిన వాటి క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) మీకు తెలుసు."
"जो स्पष्ट रूप से बताता है कि जीनोम में बड़ी संख्या में विखंडन ( fission ) और संलयन ( fusion ) प्रक्रिया हुई है , जिसका अर्थ है कि एक गुणसूत्र ( chromosome ) कई टुकड़ों में कट जाता है और नए गुणसूत्र ( chromosome ) से स्वतंत्र रूप से जुड़ जाता है , यही संलयन ( fusion ) प्रक्रिया सही है ।","జన్యువులో పెద్ద సంఖ్యలో విచ్ఛిత్తి ( fission ) మరియు సంలీన ( fusion ) ప్రక్రియలు జరిగాయని ఇది స్పష్టంగా చెబుతుంది, అంటే క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) అనేక ముక్కలుగా మరియు కొత్త క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) నుండి స్వతంత్రంగా కత్తిరించబడుతుంది, జోడించబడింది. ఈ సంలీన ( fusion ) ప్రక్రియ సరైనది."
"तो , अब आप जीनोम में देख सकते हैं जहां जीन और गुच्छ हैं और फिर जीनोम में मानचित्र पर जाते हैं ।","కాబట్టి, ఇప్పుడు మీరు జన్యువులు మరియు సమూహాలు ఉన్న జన్యువులో చూడవచ్చు మరియు తరువాత జన్యువులోని మ్యాప్‌కు వెళ్లండి."
"तो , यह जो उदाहरण के लिए यहां दिखाया गया है कि उदाहरण के लिए मछली जीनोम , पहले आप मानव जीनोम के लिए मैप किए गए जानते हैं ।","కాబట్టి, ఉదాహరణకు ఇక్కడ చూపించిన చేపల జన్యువు, మొదట మీరు మానవ జన్యువు కోసం మ్యాప్ చేసారని మీకు తెలుసు."
तो यह मानव गुणसूत्र ( chromosome ) यहाँ कोडित रंग है ।,కాబట్టి ఇక్కడ మానవ క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) ఇక్కడ కోడ్ చేయబడిన రంగు.
और उदाहरण के लिए गुणसूत्र ( chromosome ) 1 आप के लिए मैप किया गया है आप जानते हैं कि आप देख सकते हैं कि वे सभी कहाँ मौजूद हैं ।,ఉదాహరణకు క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) 1 మీకు మ్యాప్ చేయబడింది.అవన్నీ ఎక్కడ ఉన్నాయో మీరు చూడగలరని మీకు తెలుసు.
इसका वर्तमान कहीं न कहीं यहां मौजूद है यहां बड़ी संख्या में ऐसे खंड ( segment ) हैं जिनमें गुणसूत्र ( chromosome ) 1 मौजूद है जैसे आप जानते हैं कि हर दूसरे खंड ( segment ) एक रिवर्स कर सकते हैं ।,"దాని వర్తమానం ఇక్కడ ఎక్కడో ఉంది, క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) 1 ఉన్న పెద్ద సంఖ్యలో విభాగాలు ( segment ) ఉన్నాయి, ప్రతి ఇతర విభాగం ( segment ) రివర్స్ చేయగలదని మీకు తెలుసు."
"वे टेट्राहाइड्रोन के गुणसूत्रों ( chromosome ) को मछली के गुणसूत्र , 21 जोड़ी ले जा सकते हैं और फिर देख सकते हैं कि वे कौन से खंड ( segment ) हैं जिनमें यह मौजूद है ।","చేపల యొక్క క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) టెట్రాహైడ్రాన్ క్రోమోజోమ్, 21 జోడీలు క్రోమోజోమ్‌ను తీసుకోవచ్చు, ఆపై దానిలో ఏ విభాగాలు ( segment ) ఉన్నాయో చూడవచ్చు."
सही ।,సరైంది .
"तो , यह वह तरीका है जिसका आप विश्लेषण ( analyse ) कर सकते हैं और जब आप किसी मछली की तुलना किसी मानव से करते हैं तो वह बिखरी हुई सी लगती है , लेकिन यदि आप एक माउस की तुलना किसी मानव से करते हैं तो आप पाते हैं कि ऐसे कई क्षेत्र हैं जो इस तरह के एक बड़े खंड ( segment ) में मौजूद हैं ।","కాబట్టి, మీరు విశ్లేషించగలిగే ( analyse ) మార్గం ఇది మరియు మీరు ఒక చేపను మానవుడితో పోల్చినప్పుడు అది చెల్లాచెదురుగా కనిపిస్తుంది, కానీ మీరు ఎలుకను మానవుడితో పోల్చినట్లయితే మీరు కనుగొంటారు ఇంత పెద్ద విభాగంలో ( segment ) చాలా ప్రాంతాలు ఉన్నాయని."
"और , इस तरह की तुलना के आधार पर जो किया गया है , वह यह है कि यह मानव गुणसूत्र ( chromosome ) है ।","మరియు, అటువంటి పోలికల ఆధారంగా ఏమి జరిగిందంటే అది మానవ క్రోమోజోమ్ ( chromosome )."
"वे इस बात का प्रस्ताव रखने के लिए गए थे कि जो बोनी कशेरुकी के लिए गुणसूत्र ( chromosome ) सेट जानते हैं , उन्हें पैतृक कर्योटाइप ( ancestoral karyotype ) कहा जाता है ।",అస్థి సకశేరుకాలకు క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) సెట్ తెలిసిన వారిని పూర్వీకుల కార్యోటైప్స్ ( ancestoral karyotype ) అని పిలుస్తారు.
क्योंकि आपको पता है कि बोनी कशेरुक ( vertebrates ) वे हैं जो विकसित हुई हैं जो आप नरम शरीर वाली मछलियों से जानते हैं और जिसके कारण आप बड़े पैमाने पर जीनोम दोहराव को जानते हैं जिससे आप देख सकते हैं ।,అస్థి సకశేరుకాలు ( vertebrates ) మృదువైన శరీర చేపల నుండి మీకు తెలిసిన వాటి నుండి ఉద్భవించాయని మీకు తెలుసు మరియు దీనివల్ల మీరు చూడగలిగే భారీ జన్యు నకిలీ మీకు తెలుసు.
ठीक !,మంచిది!
"तो , यह पैतृक कर्योटाइप ( ancestoral karyotype ) है ।","కాబట్టి, ఇది పూర్వీకుల కార్యోటైప్ ( ancestoral karyotype ) ."
"उनका मानना है कि 12 गुणसूत्रों ( chromosomes ) सही हो सकते हैं , जो ए से एल तक गिने जाते हैं ।","12 క్రోమోజోములు ( chromosomes ) సరైనవని వారు నమ్ముతారు, ఇవి A నుండి L వరకు లెక్కించబడతాయి."
"और आप जानते हैं कि ऐसा क्या होता है कि आप जिस जीनोम को जानते हैं , जाहिर है कि यह जीन मानव की तुलना में बहुत छोटा था , लेकिन जो संभवत : हो सकता था , उसका प्रवर्धन है अनुलिपि के कारण जीनोम संपूर्ण जीनोम दोहराव के कारण नहीं , बल्कि संक्रमणीय तत्वों के कारण है ।","మరియు మీకు తెలుసు ఏమి జరుగుతుందో, మీకు తెలిసిన జన్యువు, స్పష్టంగా ఈ జన్యువు మానవుడి కంటే చాలా చిన్నది, కానీ సంభవించే దాని యొక్క విస్తరణకు కారణం డూప్లికేషన్, జీనోమ్ మొత్తం జీనోమ్ డూప్లికేషన్ కాదు, ట్రాన్సిటివ్ ఎలిమెంట్స్  కారణంగా."
तुम्हे पता हैं ।,నీకు తెలుసు.
वे एक प्रतिलिपि को छोड़ कर और एक नया प्रवेश द्वार बनाते हुए जीनोम में आ गए ।,"వారు జన్యువుకు వలస వచ్చారు, ఒక కాపీని వదిలి కొత్త గేట్‌వేను సృష్టించారు."
"तो , ट्रांसलोकेशन ( translocation ) और आप जानते हैं कि जीनोम का आकार बढ़ गया है और फिर जो हुआ था , वह यह है कि क्या आप जानते हैं कि गुणसूत्रों ( chromosomes ) एक साथ जुड़े हुए हैं या एक - दूसरे के साथ टूट गए हैं , जिसके परिणामस्वरूप आप देख रहे हैं ।","కాబట్టి, ట్రాన్స్‌లోకేషన్ ( translocation ) మరియు జన్యువు యొక్క పరిమాణం పెరిగిందని మీకు తెలుసు, ఆపై ఏమి జరిగిందంటే క్రోమోజోమ్‌లు ( chromosomes ) ఒకదానితో ఒకటి అనుసంధానించబడి ఉన్నాయా లేదా కలిసి విరిగిపోయాయో మీకు తెలుసా, దాని ఫలితంగా మీరు చూస్తున్నారు."
"तो , यह इस तरह के विश्लेषण ( analyse ) के आधार पर एक परिकल्पना ( hypothesis ) है लेकिन यहां जो दिलचस्प है वह उस मछली में है जिसे आप जानते हैं कि जीनोम अलग - अलग तरीके से विकसित हुआ है ।","కాబట్టి, ఇది అటువంటి విశ్లేషణ ( analyse ) ఆధారంగా ఒక పరికల్పన { hypothesis ) కాని ఇక్కడ ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమిటంటే, జన్యువు భిన్నంగా అభివృద్ధి చెందిందని మీకు తెలిసిన చేపలలో ఉంది."
क्या हुआ पूरा जीनोम नकल हो गया ।,ఏమి జరిగిందో మొత్తం జన్యువు కాపీ చేయబడింది .
"तो , किसी दिए गए जीन के लिए अब यह संख्या में दो हो गया है ।","కాబట్టి, ఇచ్చిన జన్యువు కోసం అది ఇప్పుడు రెండుకి తగ్గించబడింది."
"और फिर , फिर से आपके पास प्रक्रिया है जिसके कारण विखंड ( segment ) न हुआ , गुणसूत्र ( chromosome ) टूट गया और एक साथ जुड़ गया और यह देखने के लिए कि वास्तव में किस प्रकार के गुणसूत्र ( chromosome ) हैं ।","ఆపై, మళ్ళీ మీరు ఒక విభాగానికి ( segment ) కారణం కాని ఒక ప్రక్రియను కలిగి ఉన్నారు, క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) విచ్ఛిన్నమైంది మరియు వాస్తవానికి ఇది ఏ రకమైన క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) అని చూడటానికి కలిసిపోయింది."
"तो , हम वास्तव में समझ सकते हैं कि जीनोम अनुक्रम ( sequence ) की तुलना करके जीनोम कैसे विकसित हुआ है ।","కాబట్టి, జన్యు శ్రేణిని ( sequence ) పోల్చడం ద్వారా జన్యువు ఎలా ఉద్భవించిందో మనం నిజంగా అర్థం చేసుకోవచ్చు."
"यही कारण है कि हमने इस बारे में बात की कि उदाहरण के लिए पफ़र ( puffer ) मछली ने हमें यह समझने में मदद की कि आप जीनोम के विकास को कम मात्रा में जानते हैं , जिसे आप ट्रांसपोसाबले ( transposable ) तत्व ( elements ) कहते हैं ।","అందువల్ల మేము పఫర్ ( puffer ) చేప, ఉదాహరణకు, జన్యువు యొక్క పరిణామం యొక్క కొద్ది మొత్తాన్ని మీకు తెలుసని అర్థం చేసుకోవడానికి మాకు సహాయపడింది, దీనిని మీరు పారదర్శక ( transposable ) మూలకం (elements ) అని పిలుస్తారు."
सही !,సరైనది !
"इसलिए , विकास का पता लगाकर अब हम कुछ प्रमुख घटनाओं को देख सकते हैं जो घटित हुई हैं ।","అందువల్ల, అభివృద్ధిని గుర్తించడం ద్వారా, ఇప్పుడు జరిగిన కొన్ని ప్రధాన సంఘటనలను మనం చూడవచ్చు."
उनमें से एक यह है कि आप स्तनधारियों ( mammals ) को X और Y गुणसूत्र ( chromosome ) के विकास को जानते हैं ।,"వాటిలో ఒకటి, క్షీరదాల ( mammals ) X మరియు Y క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) యొక్క పరిణామం మీకు తెలుసు"
"इसलिए , यदि आप लिंग निर्धारण के बारे में बात करते हैं , तो आपके पास X गुणसूत्र ( chromosome ) और Y गुणसूत्र ( chromosome ) है , जो व्यक्ति के लिंग का निर्धारण करता है अगर यह एक XX है यह एक महिला है , तो XY यह एक पुरुष है ।","కాబట్టి, మీరు సెక్స్ నిర్ణయం గురించి మాట్లాడితే, మీకు X క్రోమోజోమ్ మరియు Y క్రోమోజోమ్ ఉన్నాయి, ఇది ఒక వ్యక్తి యొక్క లింగాన్ని నిర్ణయిస్తుంది.ఇది ఒక XX అయితే, అది ఆడది, అప్పుడు XY మగవాడు"
यह सभी सच्चे स्तनधारियों ( mammals ) के लिए आम है ।,ఇది నిజమైన క్షీరదాలందరికీ ( mammals ) సాధారణం.
सही !,సరైనది !
उदाहरण के लिए कंगारू शामिल हैं ।,కంగారూలు దీనికి ఉదాహరణలు.
सही !,సరైనది !
"तो , जो हम मानते हैं कि विकास के इस बिंदु पर कभी - कभी ऐसा होता है कि किसी दिए गए गुणसूत्र ( chromosome ) को भविष्य के लिंग गुणसूत्र ( chromosome ) बनने के लिए पहचाना गया था और वे आकार में समान थे लेकिन समय के साथ जब विकास की प्रगति हुई तो यह ऐसा हो गया जैसे वाई ।","కాబట్టి, ఈ అభివృద్ధి దశలో కొన్నిసార్లు జరుగుతుందని మేము నమ్ముతున్నాము, ఇచ్చిన క్రోమోజోమ్ ( chromosome ) భవిష్యత్ క్రోమోజోమ్‌గా ( chromosome ) గుర్తించబడింది మరియు అవి పరిమాణంలో సమానంగా ఉంటాయి కాని కాలక్రమేణా అభివృద్ధి పురోగమిస్తున్నప్పుడు అది y లాగా మారింది."
बहुत छोटा हो जाना X बहुत बड़ा हो गया है और Y में वेरिएंट में जीन था जो वृषण ( testis ) .,"చాలా చిన్నదిగా, X చాలా పెద్దదిగా మారింది మరియు Y ఒక రకంలో జన్యువును కలిగి ఉంటుంది, ఇది వృషణము ( testis )."
को निर्धारित करता है ।,నిర్ణయిస్తుంది.
"तो , अब हमारे पास बहुत अच्छे सुराग ( leads ) हैं जो बताते हैं कि वास्तव में ऐसा हो सकता है ।","కాబట్టి, ఇప్పుడు మనకు చాలా మంచి లీడ్‌లు ( leads ) ఉన్నాయి, ఇది వాస్తవానికి జరగవచ్చని సూచిస్తుంది."
"अन्य महत्वपूर्ण तत्व ( elements ) जो लोगों ने विच्छेदित किया है , वह है पालतू बनाना ।",ప్రజలు విడదీసిన మరో ముఖ్యమైన అంశం ( elements ) పెంపుడు జంతువు.
"उदाहरण के लिए , सूअरों को पालतू बनाया गया था , बहुत अच्छी संख्या में अध्ययन हैं जो आपको बताते हैं कि सूअरों का घरेलूकरण करते समय जीनोम ( genome ) कैसे बदल गया है ।","ఉదాహరణకు, పందులను పెంపకం చేశారు, పందులను పెంపకం చేసేటప్పుడు జన్యువు ( genome ) ఎలా మారిందో మీకు చెప్పే చాలా మంచి అధ్యయనాలు ఉన్నాయి."
"क्योंकि आपने पालतू सुअर में कुछ गुणवत्ता के लिए चयन किया है क्योंकि आप कुछ गुणवत्ता देख रहे हैं कि जीनोम कैसे और फिर से बदल गया है , मनुष्यों में भाषा अनुकूलन सही है ।","మీరు పెంపుడు పందిలో కొంత నాణ్యత కోసం ఎంచుకున్నందున, జన్యువు ఎలా మరియు మళ్లీ మారిందో మీరు కొంత నాణ్యతను చూస్తున్నారు కాబట్టి, మానవులలో భాషా అనుసరణ ఖచ్చితంగా ఉంది."
"इसलिए , इन दोनों के लिए मैं आपको बताऊंगा कि पाठ्यक्रम पोर्टल में आपको कुछ लिंक दिए गए हैं , जिन पर आप और अधिक पढ़ सकते हैं , हम और अधिक चर्चा नहीं करेंगे ।","కాబట్టి, ఈ రెండింటి కోసం నేను మీకు చెప్తాను, కోర్సు పోర్టల్‌లో మీకు కొన్ని లింక్‌లు ఇవ్వబడ్డాయి, వీటిపై మీరు మరింత చదవగలరు, మేము మరింత చర్చించము."
लेकिन हम मानव में भाषा के अनुकूलन पर थोड़ा स्पर्श करने जा रहे हैं ।,కానీ మానవులలో భాష యొక్క అనుసరణపై మనం కొంచెం తాకబోతున్నాం.
कैसे आपके जीनोम ने शायद हमें उस भाषा को विकसित करने में मदद की जो आप बोलते हैं ।,మీరు మాట్లాడే భాషను అభివృద్ధి చేయడానికి మీ జన్యువు మాకు ఎలా సహాయపడింది.
"इसलिए , हम जानते हैं कि मानव आबादी में ऐसे व्यक्ति हैं जो हममें से अधिकांश के बोलने के तरीके को बोलने में असमर्थ हैं ।","అందువల్ల, మన జనాభాలో చాలా మంది మాట్లాడే విధంగా మాట్లాడలేని వ్యక్తులు మానవ జనాభాలో ఉన్నారని మాకు తెలుసు."
"इसलिए , जिसे भाषण या भाषा विकार कहा जाता है - वे आपको समझने में असमर्थ हैं कि आप भाषा को समझते हैं या खुद को व्यक्त करने के लिए शब्दों को एक साथ रखने में असमर्थ हैं ।","అందువల్ల, ప్రసంగం లేదా భాషా రుగ్మత అని పిలవబడేది - అది మీ భాషను అర్థం చేసుకోలేకపోతున్నారు లేదా మిమ్మల్ని మీరు వ్యక్తీకరించడానికి పదాలను కలిపి ఉంచలేరు."
सही !,సరైనది !
"हम एक गैर - देशी भाषा के बारे में बात कर रहे हैं , हम मातृभाषा ( mother tongue ) के बारे में बात कर रहे हैं , हम किस भाषा के बारे में बात नहीं कर रहे हैं ।","మనం స్థానికేతర భాష గురించి మాట్లాడుతున్నాము, మాతృభాష గురించి మాట్లాడుతున్నాము, మనం ఏ భాష గురించి మాట్లాడటం లేదు."
"इसलिए , ऐसे परिवारों को देखते हुए एक अध्ययन किया गया था , जिसने जीन को उस जीन में एक दोष की पहचान की जिसे आप जानते हैं कि इस तरह के विकार का कारण है ।","అందువల్ల, అటువంటి కుటుంబాలను చూస్తూ ఒక అధ్యయనం జరిగింది, మీకు తెలిసిన జన్యువులోని లోపాన్ని మీరు గుర్తించినదే అటువంటి రుగ్మతకు కారణం ."
जाहिर है कि जीन आपको अपनी संज्ञानात्मक ( cognitive ) क्षमताओं को नियंत्रित करते हैं उनमें से एक भाषा है ।,"స్పష్టంగా, జన్యువులు మీ అభిజ్ఞా ( cognitive ) సామర్ధ్యాలను నియంత్రిస్తాయి. వాటిలో ఒకటి భాష."
सही !,సరైనది !
"तो , यदि आप जानते हैं कि आपको कुंजी के रूप में आपको पता है कि जीन आपके मस्तिष्क को कैसे नियंत्रित कर सकते हैं ।","కాబట్టి, జన్యువులు మీ మెదడును ఎలా నియంత్రించవచ్చనే దానిపై మీకు కీ ఉందని మీకు తెలిస్తే."
सही !,సరైనది !
"इसलिए , यदि वह जीन आप की भाषा के लिए बहुत महत्वपूर्ण है , तो हम जीन अनुक्रम ( sequence ) पर नज़र डाल सकते हैं और पूछ सकते हैं कि क्या आप मानव में जो क्रम देखते हैं , उससे हमें भाषा बोलने , भाषा विकसित करने , भाषा समझने में मदद मिलती है ।","కాబట్టి, ఆ జన్యువు మీ భాషకు చాలా ముఖ్యమైనది అయితే, మేము జన్యు శ్రేణిని ( sequence ) చూడవచ్చు మరియు మీరు మానవునిలో చూసే క్రమం ఉందా అని అడగవచ్చు, మనం భాష మాట్లాడాలి, భాష అభివృద్ధి చెందాలి ఇది అర్థం చేసుకోవడానికి సహాయపడుతుంది."
"ये हस्ताक्षर अन्य जानवरों में मौजूद हैं , जो इस तरह की भाषाओं का उपयोग नहीं करते हैं जो हम उपयोग करते हैं जो हमें ऐसी झलक देता है जैसे कि यह कैसे विकसित हो सकता है ।","ఈ సంతకాలు ఇతర జంతువులలో ఉన్నాయి, అవి మనం ఉపయోగించే భాషలను ఉపయోగించవు, అది ఎలా అభివృద్ధి చెందుతుందో మనకు ఒక సంగ్రహావలోకనం ఇస్తుంది."
"इसलिए , अब उन्होंने जो किया है , वैसा ही अध्ययन किया गया था , वे यह थे कि 2002 में एक पेपर है जहां उन्होंने इस जीन FOXP2 जीन को देखा , जो इस गंभीर भाषण और भाषा विकार में शामिल है ।","అందువల్ల, వారు ఇప్పుడు ఏమి చేసారో, అదే అధ్యయనం జరిగింది, ఈ తీవ్రమైన ప్రసంగం మరియు భాషా రుగ్మతలో పాల్గొన్న FOXP2 అనే జన్యువును వారు 2002 లో చూశారు."
उन्होंने अलग - अलग प्रजातियों में FOXP2 जीन के विकास को देखा और मैं आपको यह बता रहा हूं कि आप यहां पैराग्राफ जानते हैं जिसे आप पढ़ सकते हैं ।,అతను వివిధ జాతులలో FOXP2 జన్యువు యొక్క పరిణామాన్ని చూశాడు మరియు మీరు ఇక్కడ చదవగలిగే పేరా మీకు తెలుసని నేను మీకు చెప్తున్నాను.
"तो , यह क्या कहा गया है कि भाषा विशिष्ट ( uniquely ) रूप से मानव विशेषता है क्योंकि जिस तरह की भाषा हम जानते हैं कि आप किसी अन्य जानवर को नहीं जानते हैं , मानव संस्कृति के विकास के लिए पूर्व - आवश्यकता है , क्योंकि आप जानते हैं कि हम जिसे विरासत कहते हैं उसे आप पढ़ रहे हैं ।","కాబట్టి, చెప్పబడినది ఏమిటంటే, భాష ప్రత్యేకంగా ( uniquely ) మానవ లక్షణం, ఎందుకంటే మీకు ఏ ఇతర జంతువు తెలియదని మనకు తెలిసిన భాష మానవ సంస్కృతి అభివృద్ధికి ముందస్తు అవసరం, ఎందుకంటే మీకు తెలుసు మేము వారసత్వం అని పిలుస్తున్నదాన్ని చదువుతున్నాము."
किसी महात्मा गांधी या शिवाजी वगैरह के बारे में ।,మహాత్మా గాంధీ లేదా శివాజీ మొదలైన వారి గురించి.
हम पढ़ने में सक्षम हैं क्योंकि एक भाषा है इसलिए आपको यह बताने की आवश्यकता नहीं है कि हम एक पुस्तक खोल सकते हैं और पढ़ सकते हैं और समझ सकते हैं कि यह किस बारे में है ।,"ఒక భాష ఉన్నందున మేము చదవగలుగుతున్నాము, కాబట్టి మేము ఒక పుస్తకాన్ని తెరిచి దాని గురించి ఏమిటో అర్థం చేసుకోగలమని మీరు మాకు చెప్పనవసరం లేదు."
"इसलिए , आप इतिहास को भाषा के कारण छोड़ सकते हैं अन्यथा आप इसे भूल जाते हैं , यह हमारे महाकाव्य ( epic ) जैसे रामायण , महाभारत जैसा था जिसे आप जानते हैं कि माता - पिता ने अपने बच्चों को बताया था कि हमें कैसे याद किया जाता है ।","కాబట్టి, మీరు భాష కారణంగా చరిత్రను వదిలివేయవచ్చు, లేకపోతే మీరు దాన్ని మరచిపోతారు,మీకు తెలుసు రామాయణం, మహాభారతం వంటి మా ఇతిహాశాలను ( epic), తాము ఎలా గుర్తుపెట్టుకున్నామో తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లలకు చెప్తారు ."
"लेकिन यह कि अब जानकारी बढ़ गई है , अब सब कुछ मौखिक रूप से नहीं बताया जा सकता है , इसलिए आपको मौखिक रूप से यह बताने के लिए भी एक भाषा की आवश्यकता है कि हर जगह एक भाषा सही है ।","కానీ ఇప్పుడు సమాచారం పెరిగింది, ఇప్పుడు ప్రతిదీ మాటలతో చెప్పలేము, కాబట్టి ప్రతిచోటా మాటలతో చెప్పడానికి ఒక భాష అవసరం, ఒకే భాషే సరైంది ."
"तो , मुखर भाषण विकसित करने की क्षमता क्षमताओं पर निर्भर करती है न केवल संज्ञानात्मक ( cognitive ) कार्य जैसे कि स्वरयंत्र ( larynx ) का ठीक नियंत्रण और मुंह का मूल रूप से आपके द्वारा बनाई जाने वाली ध्वनि और कुछ नहीं बल्कि वह ध्वनि है जिसे आप अपने मुंह का उपयोग करके नियंत्रित और उत्पन्न करने में सक्षम हैं क्योंकि आप बंद , अपनी जीभ क्योंकि आप जीभ घुमा रहे हैं और आप एक स्वर से सक्षम हैं क्योंकि वह वह जगह है जहाँ आप शोर करते हैं या संकेत है जिसे आप भाषा कहते हैं ।","కాబట్టి, స్వర ప్రసంగాన్ని అభివృద్ధి చేయగల సామర్థ్యం సామర్ధ్యాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది, స్వరపేటిక ( larynx ) యొక్క సరైన నియంత్రణ ( cognitive ) మరియు మీరు మొదట చేసే నోటి శబ్దం వంటి అభిజ్ఞాత్మక పనులు మాత్రమే కాదు, మరియు మీరు ధ్వని తప్ప మరేమీ కాదు మీ నోటిని ఉపయోగించి మీరు నియంత్రించగలుగుతారు మరియు మీరు మూసివేయబడినందున, మీరు మీ నాలుకను కదిలిస్తున్నందున మీరు స్వరం చేయగలుగుతారు ఎందుకంటే అక్కడే మీరు శబ్దం లేదా భాష అని పిలిచే సిగ్నల్ చేస్తారు."
यह क्षमता चिंपांज़ी और अन्य महान वानरों में अनुपस्थित है ।,ఈ సామర్థ్యం చింపాంజీలు మరియు ఇతర గొప్ప కోతులలో లేదు.
ठीक !,మంచిది!
"तो , FOXP2 भाषा को विकसित करने की मानव क्षमता के लिए प्रासंगिक पहला जीन है क्योंकि आपके पास एक दोष है जो आप बोलने में असमर्थ हैं ।","కాబట్టి, భాషను అభివృద్ధి చేయగల మానవ సామర్థ్యానికి సంబంధించిన మొదటి జన్యువు FOXP2 ,ఎందుకంటే మీకు మాట్లాడలేకపోతున్న లోపం ఉంది ."
FOXP2 में बिंदु उत्परिवर्तन एक परिवार में एक विकार के साथ सह - पृथक हो गया जिसमें आधे सदस्यों को भाषाई ( linguistic ) और व्याकरणिक हानि के साथ गंभीर अभिव्यक्ति संबंधी कठिनाइयां हैं ।,"FOXP2 లోని పాయింట్ మ్యుటేషన్స్ ఒక రుగ్మత ఉన్న కుటుంబంలో కలిసి సంభవిస్తాయి, ఇందులో సగం మంది సభ్యులు తీవ్రమైన వ్యక్తీకరణ ఇబ్బందులతో భాషా ( linguistic ) మరియు వ్యాకరణ బలహీనతలను కలిగి ఉంటారు."
वे बोल नहीं सकते हैं और वे एक वाक्य को भी जोड़ या जोड़ नहीं सकते हैं ।,వారు మాట్లాడలేరు మరియు వారు ఒక వాక్యాన్ని కూడా జోడించలేరు .
"यह जीन एक असंबंधित व्यक्ति में ट्रांसलोकेशन ( translocation ) से बाधित होता है , जिसमें एक समान विकार होता है ।",ఇదే విధమైన రుగ్మతతో సంబంధం లేని వ్యక్తిలో ట్రాన్స్‌లోకేషన్ ( translocation ) ద్వారా ఈ జన్యువు దెబ్బతింటుంది.
"तो , एक से अधिक परिवारों में एक ही जीन दोष जिसे आप जानते हैं कि एक फेनोटाइप ( phenotype ) का परिणाम है जो आप बोलने में असमर्थ हैं ।","కాబట్టి, మీకు తెలిసిన ఒకటి కంటే ఎక్కువ కుటుంబాలలో ఒకే జన్యు లోపం మీరు మాట్లాడలేని సమలక్షణం ( phenotype ) యొక్క ఫలితం."
"तो , फॉक्स ( FOX ) की कार्यात्मक प्रतियां ( copies ) आवश्यक प्रतीत होती हैं कि आप सामान्य बोलचाल की भाषा के अधिग्रहण के लिए दो प्रतियां ( copies ) हैं ।","కాబట్టి, సంభాషణ భాష యొక్క సముపార్జన కోసం మీకు రెండు కాపీలు ( copies )  ఉంటే ఫాక్స్ ( FOX )  యొక్క ఫంక్షనల్ కాపీలు ( copies ) అవసరం అనిపిస్తుంది."
यह बहुत महत्वपूर्ण है ।,ఇది చాలా ముఖ్యం.
"इसलिए , उन्होंने जो किया है , उन्होंने मानार्थ डीएनए को अनुक्रमित किया है जो इस जीन FOXP2 प्रोटीनिन चिंपांजी , गोरिल्ला , ऑरंगुटन और अन्य बंदरों , वानरों और अन्य लोगों के लिए कोड है जो हमारे पास ठीक करने की क्षमता नहीं है और मानव सीडीएनए ( cDNA ) के साथ तुलना में और क्या होता है देखने के लिए ।","అందువల్ల, వారు ఏమి చేసారు అంటే, ఈ జన్యువు FOXP2 ప్రోటీనిన్ చింపాంజీలు, గొరిల్లాస్, ఒరంగుటాన్లు మరియు ఇతర కోతులు, కోతులు మరియు ఇతరులు మనకు పరిష్కరించగల సామర్థ్యం లేని మానవ సిడిఎన్ఎ ( CDNA ) ఇంకా ఏమి జరుగుతుందో చూడటానికి."
उन्होंने पाया है कि हमने मानव FOXP2 जीन के अंतर - भिन्नता की भी जांच की और उन्होंने दिखाया कि FOXP2 में अमीनो एसिड कोडिंग में परिवर्तन होते हैं और परमाणु बहुरूपता का एक पैटर्न दृढ़ता से सुझाव देता है कि यह जीन चयन का लक्ष्य रहा है ।,మానవ FOXP2 జన్యువు యొక్క ఇంటర్‌స్పెసిస్ వైవిధ్యాన్ని కూడా మేము పరిశోధించామని వారు కనుగొన్నారు మరియు FOXP2 లో అమైనో ఆమ్లం కోడింగ్ మార్పులు సంభవిస్తాయని వారు చూపించారు మరియు అణు పాలిమార్ఫిజం యొక్క నమూనా జన్యు ఎంపిక లక్ష్యంగా ఉందని సూచిస్తుంది.
मानव हाल ही में मानव विकास के दौरान ।,ఇటీవలి మానవ అభివృద్ధి సమయంలో.
"इसका मतलब है कि हमें बोलने की क्षमता इस जीन की वजह से मिली है और कुछ बदलाव हुए हैं और बदलाव वास्तव में इस उपहार के लिए नहीं हो सकते हैं कि हम बोलने में सक्षम हैं , लेकिन ऐसा हुआ जिससे हमें यह क्षमता मिली और हमने इसे उठाया और चुना गया था अब आप इसे सभी मनुष्यों में पाते हैं ।","ఈ జన్యువు కారణంగా మనకు మాట్లాడే సామర్థ్యం లభించిందని మరియు కొన్ని మార్పులు జరిగాయని మరియు మార్పులు మనం మాట్లాడగలిగే బహుమతి కోసం కాకపోవచ్చు, కానీ అది మాకు ఈ సామర్థ్యాన్ని ఇచ్చింది మరియు మేము దానిని ఎన్నుకున్నాము, ఇప్పుడు మీరు దానిని మానవులందరిలో కనుగొన్నారు."
"यह सिर्फ आपको उस हस्ताक्षर को दिखाने के लिए है , हम देख सकते हैं कि आप सही वेरिएंट जानते हैं और आप जानते हैं कि ये ऐसे संस्करण हैं जो अद्वितीय ( unique ) हैं ।","ఇది మీకు ఆ సంతకాన్ని చూపించడానికి మాత్రమే, మీకు సరైన వైవిధ్యాలు తెలుసని మేము చూడవచ్చు మరియు ఇవి ప్రత్యేకమైన ( unique ) సంస్కరణలు అని మీకు తెలుసు."
आप देख सकते हैं कि इन एस को आप जानते हैं कि अमीनो एसिड मानव के लिए अद्वितीय ( unique ) है और इसी तरह यहां अमीनो एसिड मानव के लिए अद्वितीय ( unique ) है और ऐसे खंड ( segment ) हैं जो कई कतारों में हैं लोगों का मानना है कि ये अवशेष हैं जिन्होंने आपको बोलने की क्षमता दी है ।,మీరు చూసినట్టయితే మీకు తెలుసు అమైనో ఆమ్లాలు మానవులకు ప్రత్యేకమైనవని ( unique ) మరియు అదేవిధంగా ఇక్కడ అమైనో ఆమ్లాలు మానవులకు ప్రత్యేకమైనవి ( unique ) మరియు అనేక రకాల వ్యక్తులలో ఇటువంటి విభాగాలు ( segment ) ఉన్నాయని మీకు తెలుసు. మీకు మాట్లాడే సామర్థ్యాన్ని ఇచ్చిన అవశేషాలు ఇవి అని నమ్మండి.
ठीक !,మంచిది!
"जबकि , अन्य जानवरों में संभवत : वह क्षमता नहीं है , जो संकेत है जिसके कारण आप एक भाषा जानते हैं ।","అయితే, ఇతర జంతువులకు బహుశా ఆ సామర్థ్యం లేదు, ఇది మీకు భాష తెలుసు అనే సంకేతం."
"यह बहुत छोटा परिवर्तन हो सकता है , लेकिन आप पर अधिक प्रभाव डाल सकते हैं ।","ఇది చాలా చిన్న మార్పు కావచ్చు, కానీ మీపై ఎక్కువ ప్రభావం చూపుతుంది."
एक और उदाहरण हमारे मस्तिष्क का ही है ।,మరొక ఉదాహరణ మన మెదడు.
"तो , आप यहाँ जो देख सकते हैं वह यह है कि यद्यपि ओरंगुटान ( orangutan ) वानर अधिक बड़े सिर वाले हैं , लेकिन उनकी खोपड़ी को मस्तिष्क धारण करने के लिए छोटी सी कैविटी ( cavity ) मिली है ।","కాబట్టి, మీరు ఇక్కడ చూడగలిగేది ఏమిటంటే, ఒరంగుటాన్ ( orangutan ) కోతులకు చాలా పెద్ద తలలు, అయినప్పటికీ వాటి పుర్రెలో మెదడును పట్టుకోవడానికి ఒక చిన్న కుహరం ( cavity ) వచ్చింది."
"इसलिए , यदि आप खोपड़ी की मात्रा बनाम सापेक्ष मस्तिष्क के आकार में देखते हैं , तो हमें वह बड़ा मिल गया है , जिसे आप मस्तिष्क जानते हैं , आप खोपड़ी के आकार को जानते हैं ।","కాబట్టి, మీరు పుర్రె యొక్క పరిమాణానికి వ్యతిరేకంగా సాపేక్ష మెదడు పరిమాణాన్ని పరిశీలిస్తే, మాకు అంత పెద్దది వచ్చింది, మీకు మెదడు తెలుసు,  మీకు పుర్రె పరిమాణం తెలుసు."
"इसलिए , इसके कारण आप विकास को जानते हैं और हम निश्चित रूप से नहीं जानते हैं , लेकिन हमारा मानना है कि यह एक उपकरण के रूप में आपके हाथों का उपयोग करने की क्षमता है जो संभवतः एक उपहार हो सकता है ।","అందువల్ల, మీకు పరిణామం తెలుసు మరియు మాకు ఖచ్చితంగా తెలియదు, కాని ఇది మీ చేతులను ఒక సాధనంగా ఉపయోగించుకునే సామర్ధ్యం అని మేము నమ్ముతున్నాము."
"तो , यहाँ जो देखा गया है , वह एक मानव की खोपड़ी और एक वानर की खोपड़ी है और हम यहाँ देख सकते हैं , हालाँकि सिर इतना बड़ा है कि वहाँ एक विशाल कैविटी ( cavity ) है और यह वहाँ है क्योंकि निचले जबड़े ( jaw ) वानर इतने मजबूत होते हैं क्योंकि वे मांसपेशियों को जोड़ने के लिए यहाँ से यहाँ तक जा सकते हैं और मांसपेशियों को जोड़ने के लिए आपको वहाँ एक विशाल कैविटी ( cavity ) की आवश्यकता होती है ।","కాబట్టి, ఇక్కడ కనిపించేది మానవుడి పుర్రె మరియు కోతి పుర్రె మరియు మనం ఇక్కడ చూడవచ్చు, తల చాలా పెద్దది అయినప్పటికీ భారీ కుహరం ( cavity ) ఉంది మరియు అది అక్కడ ఉంది ఎందుకంటే దిగువ దవడ ( jaw ) కోతులు చాలా బలంగా ఉన్నాయి ఎందుకంటే అవి కండరాలను అనుసంధానించడానికి ఇక్కడి నుండి ఇక్కడికి వెళ్ళగలవు మరియు అక్కడి కండరాలను కనెక్ట్ చేయడానికి మీకు భారీ కుహరం ( cavity ) అవసరం."
"इसलिए यदि आपके पास कैविटी ( cavity ) नहीं है , तो मांसपेशियों को निचले जबड़े ( jaw ) से नहीं जोड़ा जा सकता है , जिसके परिणामस्वरूप निचले जबड़े ( jaw ) कम शक्तिशाली हो जाते हैं ।","కాబట్టి మీకు కుహరం ( cavity ) లేకపోతే, కండరాలను దిగువ దవడతో ( jaw ) జతచేయలేము, ఫలితంగా తక్కువ దవడ ( jaw ) తక్కువ శక్తివంతమవుతుంది."
तो वे अपने निचले जबड़े ( jaw ) के साथ कुछ भी खोल सकते हैं ।,కాబట్టి వారు తమ దిగువ దవడ ( jaw ) తో ఏదైనా తెరవగలరు.
"और संभवतः , एक उत्परिवर्तन था जो मांसपेशियों की ताकत के नुकसान के साथ हुआ , जिसके कारण एक ऐसी स्थिति पैदा हुई जिसमें आपको वास्तव में इस विशाल जेब की आवश्यकता नहीं है ।","మరియు బహుశా, కండరాల బలాన్ని కోల్పోవటంతో ఒక మ్యుటేషన్ ఉంది, ఇది మీకు ఈ భారీ జేబు అవసరం లేని పరిస్థితికి దారితీసింది."
"इसलिए , खोपड़ी को अब एक बड़े मस्तिष्क पर कब्जा करने की अनुमति है ।","అందువల్ల, పుర్రె ఇప్పుడు పెద్ద మెదడును ఆక్రమించడానికి అనుమతించబడుతుంది."
"अब यह लागत के साथ आता है , लागत इतनी है कि आपके पास एक बड़ा मस्तिष्क है जो खोपड़ी जैसा है लेकिन आपका निचला जबड़ा उतना शक्तिशाली नहीं है ।","ఇప్పుడు అది ఖర్చుతో వస్తుంది, ఖర్చు చాలా ఉంది, మీకు పుర్రె లాంటి పెద్ద మెదడు ఉంది కానీ మీ దిగువ దవడ అంత శక్తివంతమైనది కాదు."
तो आपको क्या करने की आवश्यकता है ?,కాబట్టి మీరు ఏమి చేయాలి?
"तो , आपको अपने बड़े मस्तिष्क का उपयोग करने की आवश्यकता है ताकि बिजली के नुकसान की भरपाई की जा सके , जो कि उपकरण बनाना है ।","కాబట్టి, విద్యుత్ నష్టాన్ని భర్తీ చేయడానికి మీరు మీ పెద్ద మెదడును ఉపయోగించాలి, ఇది పరికరాలను తయారు చేయడం."
"आप अपने मुंह से क्या काट सकते हैं , आप एक उपकरण से काट सकते हैं ।","మీరు మీ నోటి ద్వారా కొరుకుకోగలిగేది, మీరు ఒక సాధనంతో కత్తిరించవచ్చు."
"तो , यह बड़ा मस्तिष्क आपको साधनों के साथ आने में मदद करता है ताकि आपने मुआवजा दिया लेकिन इससे आपको वास्तव में मनुष्यों के विकसित होने के तरीके को बनाने में मदद मिली ।","కాబట్టి, ఈ పెద్ద మెదడు మీకు మార్గాలతో ముందుకు రావడానికి సహాయపడుతుంది, తద్వారా మీరు పరిహారం చెల్లించారు, కాని ఇది మానవులు అభివృద్ధి చెందిన విధానాన్ని సృష్టించడానికి మీకు నిజంగా సహాయపడింది."
"तो , इसकी अपनी एक परिकल्पना ( hypothesis ) अनुक्रम ( sequence ) विश्लेषण ( analyse ) के आधार पर है जो यहाँ दिखाया गया है एक अनुक्रम ( sequence ) विश्लेषण ( analyse ) है ।","కాబట్టి, ఇది ఒక సీక్వెన్స్ ( sequence ) విశ్లేషణ ( analyse ) ఆధారంగా దాని స్వంత పరికల్పనను ( hypothesis ) కలిగి ఉంది, ఇది ఇక్కడ చూపిన శ్రేణి ( sequence ) విశ్లేషణ ( analyse )."
"आप देख सकते हैं कि फिर से अनोखे अवशेष हैं जो मनुष्यों के मामले में मौजूद हैं , लेकिन जीन की अन्य प्रजातियों में नहीं हैं जो मायोसिन के लिए कोड , प्रोटीन में से एक है जो मांसपेशियों की मदद करता है और , लोग सोचते हैं कि संभवतः एक हो सकता है ; कारण है कि आपकी खोपड़ी मस्तिष्क को जानने में बहुत बड़ा है ।","మానవుల విషయంలో ప్రత్యేకమైన అవశేషాలు ఉన్నాయని మీరు చూడవచ్చు, కాని ఇతర జాతుల జన్యువులలో కాదు, ఇది కండరాలకు సహాయపడే ప్రోటీన్లలో ఒకటైన మైయోసిన్ కోసం కోడ్ చేస్తుంది మరియు ప్రజలు అనుకోవచ్చు, బహుశా ఒకటి కావచ్చు; కారణం మీ పుర్రె మెదడును తెలుసుకోవడానికి చాలా పెద్దది."
ठीक !,మంచిది!
"इसलिए , यह है कि मनुष्य कैसे विकसित हुआ ।","అందువల్ల, మనిషి ఈ విధంగా ఉద్భవించాడు."
"अब , मैं कुछ अनोखी प्रजातियों के बारे में बात करने जा रहा हूँ ।","ఇప్పుడు, నేను కొన్ని ప్రత్యేక జాతుల గురించి మాట్లాడబోతున్నాను."
वह प्रजातियां जो मानव की कल्पना करने से परे रहने की शक्ति रखती हैं ।,మానవుడు ఊహించిన దానికంటే మించి జీవించే శక్తి కలిగిన జాతి.
"इसलिए , मैं बात करने जा रहा हूं कि एक बदसूरत जानवर , बदसूरत दिखता है , लेकिन अपनी क्षमता के मामले में अभूतपूर्व ( phenomenal ) जानवर है ।","అందువల్ల, నేను మాట్లాడబోతున్నాను ఒక అందములేని జంతువు అందవికారంగా కనిపిస్తుంది, కానీ అది సామర్థ్యం పరంగా అసాధారణమైనది ( phenomenal )."
"यह वह जानवर है जिसे यहां दिखाया गया है जिसे नग्न तिल चूहा ( naked mole rat ) कहा जाता है क्योंकि इसमें त्वचा नहीं होती है यह खुला होता है , ये आपके पास नहीं होता है आपको पता है कि आप बाल जानते हैं , इसलिए इसके नग्न , इसे तिल चूहा कहा जाता है क्योंकि वे रहते हैं बर्रोस ( barrows ) में और ज्यादातर अंधेरे स्थितियों में ।","ఇక్కడ చూపిన జంతువుకు చర్మం లేనందున దీనిని నగ్న మోల్ ఎలుక ( naked mole rat ) అని పిలుస్తారు. దానిపై చర్మం లేదు అది తెరిచి ఉంది, అది మీ వద్ద లేదు. మీకు జుట్టు తెలుసు అని మీకు తెలుసు, కాబట్టి దాని నగ్నంగా దీనిని మోల్ ఎలుక అంటారు. అవి బారోస్ లో ( barrows ) మరియు ఎక్కువగా చీకటి పరిస్థితులలో నివసించేందుకు వెళతాయి."
उनके पास उस तरह की आंखें नहीं हैं जो हमारे पास हैं ।,మనకు ఉన్న కళ్ళు వాటికి లేవు.
"वे प्रकाश महसूस कर सकते हैं , लेकिन वास्तव में आप सुंदर रूप से नहीं देख सकते ।","వారు కాంతిని అనుభూతి చెందుతారు, కాని వాస్తవానికి మీరు అందంగా చూడలేరు."
"लेकिन वे अद्भुत जानवर हैं , वे इस तरह से बर्रोस ( barrows ) में रहते हैं , आप देख सकते हैं कि ये सभी छोटे हैं जिन्हें आप जानते हैं कि यह एक स्तनधारी ( mammals ) है जो एक माउस या चूहे के आकार जैसा है ।","కానీ అవి అద్భుతమైన జంతువులు, అవి ఈ విధంగా బారోస్ ( barrows ) లో నివసిస్తాయి, అవి ఎలుక లేదా ఎలుక పరిమాణం లాంటి క్షీరదం ( mammals ) అని మీకు తెలిసిన అవన్నీ చిన్నవి అని మీరు చూడవచ్చు."
"और , वे अफ्रीका के इस पूर्वी हिस्से के लिए अद्वितीय ( unique ) हैं ।","మరియు, అవి ఆఫ్రికాలోని ఈ తూర్పు భాగానికి ప్రత్యేకమైనవి ( unique )."
ठीक !,మంచిది!
"तो , क्या इसके बारे में बहुत अच्छा है इसलिए लोगों ने जाकर नग्न तिल चूहा ( naked mole rat ) के पूरे जीनोम का अनुक्रम ( sequence ) किया ?","కాబట్టి, దాని గురించి చాలా గొప్ప విషయం ఏమిటంటే, ప్రజలు ఎందుకు వెళ్లి నగ్న మోల్ ఎలుక ( naked mole rat ) యొక్క మొత్తం జన్యువును క్రమం చేశారు?"
"मैं इस नग्न तिल चूहा ( naked mole rat ) के बारे में जो कुछ भी अनूठा है , उसकी सराहना करने के लिए मैं आपको सिर्फ एक पैराग्राफ फिर से लगा रहा हूं ।",ఈ నగ్న మోల్ ఎలుక ( naked mole rat ) గురించి ప్రత్యేకంగా ఉన్నదానిని అభినందించడానికి నేను మీకు ఒక పేరాను తిరిగి వ్రాస్తున్నాను.
ठीक !,మంచిది!
"इसका भूमिगत ( subterranean ) से उपयोग किया जाता है , जिसका अर्थ है कि यह उनके अतिरिक्त लंबे समय तक जीवित स्तनधारियों ( mammals ) की सतह पर रहता है ।","ఇది భూగర్భ ( subterranean ) నుండి ఉపయోగించబడుతుంది, అనగా ఇది వాటి కంటే ఎక్కువ కాలం జీవించే క్షీరదాల ( mammals ) ఉపరితలంపై నివసిస్తుంది."
"हालांकि , माउस का आकार अधिकतम जीवन काल 30 वर्ष से अधिक है , जिससे यह जानवर सबसे लंबे समय तक रहने वाला कृंतक है ।","ఏదేమైనా, ఎలుక యొక్క గరిష్ట జీవిత కాలం 30 సంవత్సరాలకు పైగా ఉంది, ఈ జంతువు ఎక్కువ కాలం జీవించిన ఎలుకగా మారుతుంది."
नग्न तिल चूहा ( naked mole rat ) नगण्य सीनेस ( negligible senescence ) को दिखाते हैं कि वे बिल्कुल भी सामान्य नहीं लगते हैं ।,నగ్న మోల్ ఎలుకలు ( naked mole rat ) అవి సాధారణమైనవిగా ( negligible senescence ) కనిపించవు.
मृत्यु दर में कोई उम्र से संबंधित वृद्धि नहीं होती है और न ही यह मृत्यु के बाद या उनके विकास के हिस्से में होती है ।,మరణాలలో వయస్సు సంబంధిత పెరుగుదల లేదు లేదా మరణం తరువాత లేదా వారి అభివృద్ధిలో కొంత భాగం జరగదు.
उच्च अशिष्टता ( fecundity ) क्योंकि वे मृत्यु तक प्रजनन ( breeding ) पर रख सकते हैं ताकि वे मर जाने तक प्रजनन ( breeding ) रूप से सक्रिय रहें ।,"అధిక మలం  ( fecundity ) ఎందుకంటే అవి మరణం వరకు సంతానోత్పత్తిలో ( breeding )  ఉంచబడతాయి, తద్వారా అవి చనిపోయే వరకు చురుకైన సంతానోత్పత్తిగా ( breeding ) ఉంటాయి."
"इसलिए , उनकी उम्र नहीं होती है कि वे लंबे समय तक जीवित रहते हैं अन्यथा मृत्यु के समय भी वे बिल्कुल ठीक होते हैं ।","అందువల్ల, వారు వయస్సు లేదు కాబట్టి వారు ఎక్కువ కాలం జీవిస్తారు, లేకపోతే వారు మరణించే సమయంలో కూడా బాగానే ఉంటారు."
विलंबित उम्र बढ़ने के अलावा वे सहज कैंसर और प्रायोगिक प्रेरित ट्यूमरजन्यजनन ( tumorigenesis ) दोनों के प्रतिरोधी हैं ।,"వృద్ధాప్యం ఆలస్యం కావడంతో పాటు, అవి ఆకస్మిక క్యాన్సర్ మరియు ప్రయోగాత్మక ప్రేరిత ట్యూమోరిజెనిసిస్ ( tumorigenesis ) రెండింటికి నిరోధకతను కలిగి ఉంటాయి."
"तो , उनके जीनोम को कुछ मिला है जो उन्हें कैंसर के लिए प्रतिरोधी बनाता है ।","కాబట్టి, వారి జన్యువు క్యాన్సర్‌కు నిరోధకతను కలిగించే ఏదో కనుగొంది."
"तो , वे किसी भी तरह से खराब जीनों को नियंत्रित करने में सक्षम हैं जो आप जानते हैं और कैंसर को प्रेरित करते हैं यहां तक कि आप प्रयोगात्मक रूप से प्रेरित करते हैं ।","కాబట్టి, వారు మీకు తెలిసిన చెడు జన్యువులను ఎలాగైనా నియంత్రించగలుగుతారు మరియు మీరు ప్రయోగాత్మకంగా ప్రేరేపించిన క్యాన్సర్‌ను కూడా ప్రేరేపిస్తారు."
"ये चूहे उम्र बढ़ने जैसे सिद्धांतों के लिए एक चुनौती देते हैं , क्योंकि हम आम तौर पर कहते हैं कि उम्र बढ़ने को आपके जीनोम में इनबिल्ट किया जाता है ।","ఈ ఎలుకలు వృద్ధాప్యం వంటి సిద్ధాంతాలకు సవాలుగా ఉంటాయి, ఎందుకంటే మీ జన్యువులో వృద్ధాప్యం అంతర్నిర్మితంగా ఉందని మేము సాధారణంగా చెబుతాము."
"आप उम्र के कारण सिस्टम चाहते हैं कि आप मर जाएं , आपने अपने प्रजनन ( breeding ) का काम किया है , अब आप अपने स्प्रिंग्स के बारे में नहीं जानते हैं , आपने अपना कर्तव्य निभाया है जो कि अवधारणा है लेकिन यह उस सिद्धांत को भी धता बताती है ।","వయస్సు కారణంగా వ్యవస్థ చనిపోవాలని మీరు కోరుకుంటారు, మీరు మీ పెంపకం ( breeding ) పని చేసారు, ఇప్పుడు మీ బుగ్గల గురించి మీకు తెలియదు, మీరు మీ కర్తవ్యాన్ని చేసారు, ఇది ఒక భావన, కానీ అది కూడా ఆ సూత్రాన్ని ధిక్కరిస్తుంది. ఆమె చెబుతుంది."
"और फिर , वे कहते हैं कि कैंसर होता है क्योंकि मृत्यु घटित होती है और होमेओस्तासिस ( homeostasis ) को फिर से करना पड़ता है क्योंकि यहां तक कि तनाव सेलुलर तनाव से निपटने की आपकी क्षमता उम्र बढ़ने के साथ कम हो जाती है ।","ఆపై, క్యాన్సర్ సంభవిస్తుందని, ఎందుకంటే మరణం సంభవిస్తుంది మరియు హోమియోస్టాసిస్ ( homeostasis ) పునరావృతం కావాలి ఎందుకంటే ఒత్తిడి సెల్యులార్ ఒత్తిడిని ఎదుర్కోగల మీ సామర్థ్యం కూడా వృద్ధాప్యంతో తగ్గుతుంది."
"लेकिन इस जानवर में कुछ भी नहीं होता है , हालांकि महत्वपूर्ण ऑक्सीडेटिव ( oxidative ) तनाव की विशेषता नग्न तिल चूहा ( naked mole rat ) प्रोटियम उम्र संबंधी संवेदनशीलता ऑक्सीडेटिव ( oxidative ) क्षति को नहीं दिखाता है , कोई नुकसान नहीं होता है ।","ఈ జంతువులో ఏమీ జరగదు, అయినప్పటికీ ముఖ్యమైన ఆక్సీకరణ ( oxidative ) ఒత్తిడితో వర్గీకరించబడిన నగ్న మోల్ ఎలుక ( naked mole rat ) ప్రోటియం ఆక్సీకరణ ( oxidative ) నష్టానికి వయస్సు-సంబంధిత సెన్సిబిలిటీని చూపించదు, నష్టం లేదు."
"यह कहते हुए वृद्धि की उबकाई नहीं है कि प्रोटीन क्षतिग्रस्त हैं , यहां कुछ भी नहीं होता है ।","ఇది ప్రోటీన్లు దెబ్బతిన్నాయని చెప్పడం పెరుగుదల కాదు, ఇక్కడ ఏమీ జరగదు."
"नग्न तिल चूहा ( naked mole rat ) स्वाभाविक रूप से एक एकल प्रजनन ( breeding ) वाली महिला रानी के साथ बड़ी कॉलोनियों में रहता है जो आपको मधुमक्खियों में देखने वाली मधुमक्खियों के समान है जो अपने अधीनस्थ की यौन परिपक्वता को दबाती है , इसलिए वह मुख्य महिला बनी हुई है जो प्रजनन ( breeding ) कर रही है ।","నగ్న మోల్ ఎలుక ( naked mole rat ) వంటి స్వభావం కలిగిన తేనెటీగలు సహజంగా పెద్ద కాలనీలలో  తేనెటీగ ఆడ రాణితో నివసిస్తుంది, తేనెటీగలలో మీరు చూసే తేనెటీగలు వారి అధీనంలో ఉన్న వారి లైంగిక పరిపక్వతను అణిచివేస్తాయి, కాబట్టి ఆ ప్రధాన ఆడది సంతానోత్పత్తి ( breeding ) చేస్తోంది."
"वे कम ऑक्सीजन और उच्च कार्बन - डाय - ऑक्साइड सांद्रता में पूर्ण अंधेरे में रहते हैं , क्योंकि वे फॉरो में रहते हैं और थर्मोजेनेसिस ( thermogenesis ) को बनाए रखने में असमर्थ हैं और न ही कुछ प्रकार के दर्द को महसूस करते हैं ।","అవి తక్కువ ఆక్సిజన్ మరియు అధిక కార్బన్-డి-ఆక్సైడ్ సాంద్రతలలో పూర్తి అంధకారంలో ఉంటాయి, ఎందుకంటే అవి ఫారోలలో నివసిస్తాయి మరియు థర్మోజెనిసిస్‌ను ( thermogenesis ) నిర్వహించలేకపోతున్నాయి లేకుంటే ఆ కొంత నొప్పిని అనుభవించవు."
"यह सब देता है क्योंकि जब आप ठंड महसूस करते हैं तो आप कंपकंपी करते हैं , कंपकंपी आप शरीर के तापमान को बढ़ाने के लिए शारीरिक प्रतिक्रिया जानते हैं ।","ఇది అన్నింటినీ ఇస్తుంది ఎందుకంటే మీరు చల్లగా ఉన్నప్పుడు మీరు వణుకుతారు, శరీర ఉష్ణోగ్రత పెంచడానికి శారీరక ప్రతిచర్య మీకు తెలుస్తుంది."
जब आप तापमान नीचे लाते हैं तो वे उस तरह के कंपकंपी नहीं दिखाते हैं ।,మీరు ఉష్ణోగ్రతను తగ్గించినప్పుడు అవి ఆ రకమైన వణుకు చూపించవు.
"और , उन्हें दर्द भी महसूस नहीं होता है ।","మరియు, వారు నొప్పిని కూడా అనుభూతి చెందలేదు."
"तो , यह एक उपहार में दिया गया जीव है , जिसके बारे में हम जो सोचते हैं , उससे छुटकारा पाना चाहिए , इससे आपको पता चल सकता है कि जीनोम में क्या है ।","కాబట్టి, ఇది ఒక అద్భుతమైన జీవి, దీని గురించి మనం ఏమనుకుంటున్నామో దాన్ని వదిలించుకోవాలి, తద్వారా జన్యువులో ఏముందో మీరు తెలుసుకోవచ్చు."
"इसलिए , उन्होंने जो किया है , उन्होंने जीनोम को अनुक्रमित किया है और तिल चूहे के जीनोम का विश्लेषण ( analyse ) किया है , जो कैंसर प्रतिरोध के साथ अद्वितीय ( unique ) जीनोम विशेषताओं और आणविक अनुकूलन का खुलासा करता है ।","అందువల్ల, వారు చేసినది ఏమిటంటే వారు జన్యువును క్రమం చేసి, మోల్ ఎలుక యొక్క జన్యువును విశ్లేషించారు ( analyse ), ఇది క్యాన్సర్ నిరోధకతతో ప్రత్యేకమైన ( unique ) జన్యు లక్షణాలను మరియు పరమాణు అనుసరణలను వెల్లడిస్తుంది.."
"पोईकिलोथेरंय ( Poikilothermy ) आप विभिन्न तापमान जीन हेयरलेसनेस में जीवित रह सकते हैं जो आप जानते हैं कि आपके पास सुरक्षा के लिए फर है , उन्हें इसकी आवश्यकता नहीं है ।","పోకిలోథెర్మి ( Poikilothermy ) మీ వివిధ ఉష్ణోగ్రతలను జన్యు వెంట్రుకలు తట్టుకోగలవు, మీకు తెలుసు  రక్షణ కోసం మీ వద్ద బొచ్చు ఉందని, వారికి ఇది అవసరం లేదు."
कम ऑक्सीजन के प्रति असंवेदनशीलता ।,తక్కువ ఆక్సిజన్ వలన సున్నితత్వం.
"वे हाइपोक्सिक स्थिति में रहते हैं , बहुत कम ऑक्सीजन बेहतर जीवित और परिवर्तित दृश्य कार्यात्मक ( function ) होते हैं जो देख नहीं सकते लेकिन फिर भी वे कार्य करते हैं ।","అవి హైపోక్సిక్ స్థితిలో ఉంటాయి, చాలా తక్కువ ఆక్సిజన్ మెరుగైన జీవనంతో మరియు దృశ్యమాన ఫంక్షనల్ ( function ) చూడలేనివి, అవి ఇప్పటికీ పనిచేస్తాయి ."
सर्कैडियन रिथम्स और टेस्टी सेंसिंग ( Circadian rythms and teste sensing ) सभी से समझौता किया जाता है क्योंकि आपके पास दिन का प्रकाश नहीं होता है इसलिए सर्केडियन रिथम्स ( Circadian rythms ) जो आप सामान्य रूप से स्तनधारियों ( mammals ) में देखते हैं वह सब यहाँ बदल दिया गया है ।,"సిర్కాడియన్ రిథమ్స్ మరియు టెస్ట్ సెన్సింగ్ ( Circadian rythms and teste sensing ) అన్నీ రాజీపడతాయి, మీకు పగటిపూట ప్రకాశం లేనందున కాబట్టి మీరు సిర్కాడియన్ రిథమ్స్ ( Circadian rythms ) సాధారణంగా క్షీరదాలలో చూస్తారు, అవి ఇక్కడ అన్నింటినీ మారుస్తాయి. "
"तो , यह जानकारी नग्न तिल चूहों ( naked mole rat ) में शत्रुतापूर्ण परिस्थितियों , अंधेरे ऑक्सीजन , कम ऑक्सीजन स्तर में रहने की असाधारण लंबी उम्र की क्षमता प्रदान करती है ।","కాబట్టి, ఈ సమాచారం నగ్న మోల్ ఎలుకలలో ( naked mole rat ) శత్రు పరిస్థితులను, చీకటి ఆక్సిజన్, తక్కువ ఆక్సిజన్ ప్రదేశాలలో జీవించడానికి అసాధారణ దీర్ఘాయువుని అందిస్తుంది."
सही !,సరైనది !
"तो हम समझ सकते हैं कि जीनोम कैसे कार्य करता है , उनका वास्तव में क्या मतलब है कि यह जानवर कैसे इतना सफल हो गया , संभवतः यह हमारे अपने बायोमेडिकल अनुसंधान को आगे बढ़ाने में हमारी मदद कर सकता है ।","కాబట్టి జన్యువు ఎలా పనిచేస్తుందో మనం అర్థం చేసుకోవచ్చు, అవి నిజంగా అర్థం ఏమిటంటే ఈ జంతువు ఎలా విజయవంతమైంది, బహుశా ఇది మన స్వంత బయోమెడికల్ పరిశోధనను ముందుకు తీసుకెళ్లడానికి సహాయపడుతుంది."
"तो , यह सिर्फ एक चित्र है जिसे मैं यह दिखाने के लिए दिखा रहा हूं कि यह विशेष प्रजाति आपको कैसे पता चली है कि वे ऐसे जीन हैं जो माउस या मानव या चूहे से बहुत अलग हैं लेकिन इस प्रजाति के लिए अद्वितीय ( unique ) हैं ।","కాబట్టి, ఇది ఇంకొక చిత్రము, ఇది నేను ఇక్కడ చూడటానికి చూపిస్తున్నది ఈ విశేషమైన జాతి మనకు ఎలా తెలుసు, ఇవి ఎటువంటి జన్యువులంటే మౌస్ లేదా మానవులు లేదా ఎలుకల కంటే చాలా భిన్నమైనవి, కానీ ఈ జాతికి ప్రత్యేకమైనవి ( unique )."
"यदि आप इन जीन के कार्य को समझ सकते हैं जो इस तिल चूहे के लिए अद्वितीय ( unique ) हैं , और वे कोशिका प्रणाली में क्या कार्य करते हैं , जीव स्तर पर ऊतक ( tissue ) प्रणाली शायद आपको कुछ समझ मिल जाएगी कि हम कैंसर को कैसे नियंत्रित कर सकते हैं ।","మీరు ఈ జన్యువు పనితీరును అర్థంచేసుకున్నట్టయితే అది ఈ మోల్ ఎలుకకు ప్రత్యేకమైనది ( unique ) , మరియు అవి కణ వ్యవస్థలో ఏమి చేస్తాయో, జీవి స్థాయిలో కణజాల ( tissue ) వ్యవస్థ క్యాన్సర్‌ను ఎలా నియంత్రించగలదో మీకు కొంత అవగాహన ఇస్తుంది."
"हम ऐसी स्थिति में कैसे रह सकते हैं जो हाइपोक्सिक है , और कई अन्य उन्नति हैं जो अन्यथा मनुष्य के लिए बहुत ही चुनौतीपूर्ण हैं ।","హైపోక్సిక్ ఉన్న పరిస్థితిలో మనం ఎలా జీవించగలం, మరియు మానవులకు చాలా సవాలుగా ఉన్న అనేక ఇతర పురోగతులు ఉన్నాయి."
इसलिए इसकी जांच की जा रही है ।,"అందువల్ల, దీనిపై దర్యాప్తు చేస్తున్నారు."
"ये कुछ फ्लो चार्ट हैं , जिन्हें लोग लंबे समय तक जीवित रहने के लिए समझने की कोशिश कर रहे हैं और आप जानवरों को जानते हैं , प्रतिलेखन , जीनोम की तुलना करते हैं ; क्या अंतर है इसे समझें और आगे बढ़ें और शरीर क्रिया विज्ञान में जीन के कार्य को समझें ।","ఇవి దీర్ఘకాలిక మనుగడ కోసం ప్రజలు ప్రయత్నిస్తున్న కొన్ని ఫ్లో చార్టులు మరియు మీకు జంతువులు, లిప్యంతరీకరణ, జన్యువులను సరిపోల్చడం తెలుసు; తేడా ఏమిటో అర్థం చేసుకోండి మరియు ముందుకు సాగండి మరియు శరీరధర్మ శాస్త్రంలో జన్యువుల పనితీరును అర్థం చేసుకోండి."
यह सिर्फ कुछ अनोखी प्रजातियों को संक्षेप में प्रस्तुत करने के लिए है कि कैसे वे आपको कुछ शारीरिक स्थिति में कुछ अंतर्दृष्टि दे सकते हैं जो अन्यथा मानव के लिए अत्यंत घातक हैं ।,మానవులకు చాలా ప్రాణాంతకమైన కొన్ని శారీరక స్థితులపై వారు మీకు కొంత అవగాహన ఇవ్వగల ప్రత్యేకమైన కొన్ని జాతులను సంగ్రహించడం ఇది.
पौधों पर भी इसी तरह का दृष्टिकोण लागू किया गया है ।,మొక్కలకు కూడా ఇదే విధమైన విధానం వర్తించబడింది.
"तो , आप उदाहरण के लिए आप प्रजातियों में देख सकते हैं A और प्रजाति B आप जानते हैं कि कुछ बड़े या छोटे हैं और जीनोम की तुलना करते हैं और समझते हैं कि जीनोमिक परिवर्तन आपको विशेष गुण प्रदान करते हैं ।","కాబట్టి, మీరు జాతులు A మరియు జాతులలో చూడవచ్చు. కొన్ని పెద్దవి లేదా చిన్నవి అని మీకు తెలుసు మరియు జన్యువులను పోల్చండి మరియు జన్యు మార్పులు మీకు ప్రత్యేక లక్షణాలను ఇస్తాయని అర్థం చేసుకోండి."
"उदाहरण के लिए , आप गोभी के बारे में बात करते हैं , यह एक फूल है ।","ఉదాహరణకు, మీరు క్యాబేజీ గురించి మాట్లాడుతారు, ఇది ఒక పువ్వు."
"इस तरह की चीज जो हम खाते हैं अगर वे कहीं अधिक बड़ी बना सकते हैं तो यह छोटी हो जाती है इसलिए यदि आप समझ सकते हैं कि जीनोमिक हस्ताक्षर क्या है जो आपको बड़ी गोभी देता है , तो संभवत : आप पौधों या पत्तियों को इंजीनियर कर सकते हैं ।","ఈ రకమైన విషయం వారు చాలా పెద్దదిగా చేయగలిగితే అది చిన్నదిగా మారుతుంది కాబట్టి మీకు పెద్ద క్యాబేజీని ఇచ్చే జన్యు సంతకం ఏమిటో మీరు అర్థం చేసుకోగలిగితే, మీరు బహుశా మొక్కలు లేదా ఆకులను ఇంజనీర్ చేయవచ్చు."
उदाहरण के लिए पालक के पत्ते फिर से आप एक ऐसी विविधता को जानते हैं जो विशाल पत्ते बनाती है यदि हस्ताक्षर हैं तो आप पहचान सकते हैं कि आप इसे प्राप्त कर सकते हैं ।,ఉదాహరణకు బచ్చలికూర ఆకులు. మళ్ళీ మీకు భారీ ఆకులు తయారుచేసే రకాలు తెలుసు. సంతకం ఉంటే మీరు దాన్ని పొందవచ్చని గుర్తించవచ్చు.
"इसी तरह चाय के पौधे , कॉफी प्लांट के लिए हम फूल वगैरह ले सकते हैं ।","దేవిధంగా, టీ ప్లాంట్, కాఫీ ప్లాంట్ కోసం, మేము పువ్వులు మొదలైనవి తీసుకోవచ్చు."
"तो , यह एक और आप जांच लाइन जानते हैं कि पौधे अपने अद्वितीय ( unique ) फेनोटाइप ( phenotype ) के लिए पौधों का अध्ययन कर सकते हैं जो मनुष्यों के लिए लाभकारी हो सकते हैं और उदाहरण के लिए परजीवी ( parasites ) भी ।","కాబట్టి, మొక్కలు మానవులకు ప్రయోజనకరంగా ఉండే వాటి ప్రత్యేకమైన ( unique ) సమలక్షణాల కోసం మొక్కలను ( phenotype ) అధ్యయనం చేయగలవని మీకు తెలిసిన మరొక పంక్తి మరియు ఉదాహరణకు పరాన్నజీవులు ( parasites ) కూడా."
परजीवी ( parasites ) मुक्त जीवित प्रजातियों से विकसित हुए हैं ।,పరాన్నజీవులు ( parasites ) స్వేచ్ఛా-జీవన జాతుల నుండి ఉద్భవించాయి.
सही !,సరైనది !
"तो , आपके पास ऐसी प्रजातियां हैं जो परजीवी ( parasites ) हैं , क्या आप जानते हैं कि करीब से संबंधित प्रजातियां हैं जो मुक्त रहते हैं ।","కాబట్టి, మీకు పరాన్నజీవులు ( parasites ) ఉన్న జాతులు ఉన్నాయి, దగ్గరి సంబంధం ఉన్న జాతులు స్వేచ్ఛగా ఉన్నాయని మీకు తెలుసా."
वे किसी भी जीव को संक्रमित नहीं करते हैं ।,అవి ఏ జీవికి సోకవు.
"तो , अगर आप एक परजीवी ( parasites ) प्रजातियों के जीनोम की तुलना एक गैर - परजीवी ( parasites ) निकट जीवित प्रजातियों के साथ कर सकते हैं और जीनोम की तुलना कर सकते हैं ।","కాబట్టి, మీరు ఒక పరాన్నజీవి ( parasites ) జాతి యొక్క జన్యువును పరాన్నజీవులు ( parasites ) కాని జీవులతో దగ్గరగా జీవించగలిగితే మరియు జన్యువును పోల్చవచ్చు."
आप समझ सकते हैं कि वे कौन से जीन हैं जिन्होंने परजीवी ( parasites ) बनने की क्षमता दी है ।,పరాన్నజీవులుగా ( parasites ) మారే సామర్థ్యాన్ని ఇచ్చిన జన్యువులు ఏవి అని మీరు అర్థం చేసుకోవచ్చు.
"तो , फिर आप परजीवी ( parasites ) संक्रमण को नियंत्रित करने के लिए उन जीन या जीन उत्पादों को लक्षित कर सकते हैं ।","కాబట్టి, పరాన్నజీవుల ( parasites ) సంక్రమణను నియంత్రించడానికి మీరు ఆ జన్యువులను లేదా జన్యు ఉత్పత్తులను లక్ష్యంగా చేసుకోవచ్చు."
सही !,సరైనది !
"तो , मानव के लिए एक और फायदा है जो आप करते हैं ।","కాబట్టి, మీరు చేసే మానవునికి మరో ప్రయోజనం ఉంది."
"इसलिए , दृष्टिकोण वह है जिस पर हमने चर्चा की है या आपको केवल एक विचार देता है कि कोई कैसे दृष्टिकोण कर सकता है ।","అందువల్ల, ఈ విధానం మేము చర్చించినది లేదా ఒకరిని ఎలా సంప్రదించగలదో మీకు ఒక ఆలోచన ఇస్తుంది."
"परिणाम अंतहीन है , यह सब इस बात पर निर्भर करता है कि आप क्या देख रहे हैं कि आप कैसे करना चाहते हैं , क्या प्रौद्योगिकियां विकसित हैं ।","ఫలితం అంతులేనిది, ఇవన్నీ మీరు చూస్తున్నదానిపై ఆధారపడి ఉంటాయి, మీరు దీన్ని ఎలా చేయాలనుకుంటున్నారు, ఏ సాంకేతికతలు అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి."
"तो , यह है कि आप अगले 10 से 20 वर्षों में अकल्पनीय जानते हैं कि आप देख रहे हैं कि आप कार्यात्मक जीनोमिक्स में एक क्रांति जानते हैं क्योंकि यह सिर्फ शुरुआत है जहां हम बड़े पैमाने पर जीनोम को समझने की कोशिश कर रहे हैं , यह कैसे कार्य करता है ।","కాబట్టి, రాబోయే 10 నుండి 20 సంవత్సరాలలో మీరు ఫంక్షనల్ జెనోమిక్స్లో ఊహించలేని ఒక విప్లవం రాబోతుందని మీకు తెలుసు, ఎందుకంటే ఇది జన్యువును బాగా అర్థం చేసుకోవడానికి మేము ప్రయత్నిస్తున్న ప్రారంభం, ఇది ఎలా పనిచేస్తుంది."
"यह जीन अभिव्यक्ति , प्रोटीन अभिव्यक्ति को नियंत्रित करता है ।","ఇది జన్యు వ్యక్తీకరణ, ప్రోటీన్ వ్యక్తీకరణను నియంత్రిస్తుంది."
"कोशिका कार्य , ऊतक ( tissue ) कार्य और जीव कैसे कार्य करते हैं ?","కణ విధులు, కణజాల  ( tissue ) విధులు మరియు జీవులు ఎలా పని చేస్తాయి?"
"और यदि आप विभिन्न प्रकार की प्रजातियों के लिए समझ सकते हैं , तो संभवतः आप अधिक जानकारी प्राप्त करेंगे और रोग को रोकने या रोग को नियंत्रित करने या पौधों और जानवरों में वांछित फेनोटाइप ( phenotype ) बढ़ाने के बारे में जानते हैं जो हम सीधे निर्भर हैं ।","మరియు మీరు వివిధ రకాల జాతుల కోసం అర్థం చేసుకోగలిగితే, మీరు మరింత సమాచారం పొందుతారు మరియు వ్యాధిని ఎలా నిరోధించాలో లేదా నియంత్రించాలో లేదా మనం నేరుగా ఆధారపడిన మొక్కలు మరియు జంతువులలో కావలసిన సమలక్షణాన్ని ( phenotype ) ఎలా పెంచుకోవాలో మీకు తెలుస్తుంది."
"इसलिए , आप अगले दस वर्षों में इस तरह के बदलावों को देख रहे हैं , यह बहुत नाटकीय होने वाला है और यदि आप किसी ऐसे क्षेत्र पर गौर करना चाहते हैं जो वास्तव में मानव समाज पर बहुत बड़ा प्रभाव डालने वाला है तो यह कार्यात्मक जीनोमिक्स ( functional genomics ) है और इसके लिए धन्यवाद इस कोर्स में शामिल होने से मुझे उम्मीद है कि आपको मज़ा आएगा ।","కాబట్టి, రాబోయే పదేళ్ళలో మీరు ఇటువంటి మార్పులను చూస్తున్నారు, ఇది చాలా నాటకీయంగా ఉంటుంది మరియు మీరు నిజంగా మానవ సమాజంపై భారీ ప్రభావాన్ని చూపబోయే ప్రాంతాన్ని చూడాలనుకుంటే, అది క్రియాత్మక జన్యుశాస్త్రం  ( functional genomics ) యొక్క పని."